INDUSTRIA IRAULTZA

ZER DA INDUSTRIA IRAULTZA?XVIII. Mendeaz geroztik gizarte modernoaren eraldaketan zerikusi izan duten aldaketa ekonomiko eta sozialen multzoari deritzo

NON ETA NOIZ GERTATU ZEN INDUSTRIA IRAULTZA?

Eraldaketa hau XVIII. Mendearen bigarren erdia hasi zen Ingalaterran eta gero Europara zabaldu egin zen.

INDUSTRIA IRAULTZAREN KAUSAK (1)• Demografia iraultza:1. Biztanleria etengabe hasi

egin zen.2. Elikadura hobea, osasun

hobea, medikuntza aurrerapenak.

3. Biztanleria handitu egin zen.4. Estatu industriala berriz bost

eta hamar aldiz hasi zen.5. 100 urtetan bikoiztu egin zen

biztanleria.6. Kontsumitzaile gehiago,

merkatu zabalagoa, industria handiagoa eta langile kopuru gehiago eta oso merkeak.

INDUSTRIA IRAULTZA (2)NEKAZARITZA IRAULTZA (1):XVIII nekazariak ozta-ozta elikatzen zuten biztanleria, baina berrikuntzek erabat aldatu zuten nekazaritza. Aldaketa hauek Ingalaterran hasi eta Europan garatu egin ziren eta honek ekoizpen handitu eta merketu egin zuen.1) Itxiturak: Ugaritu egin ziren. Lehen lur sail irekiak erabiltzen ziren baina orain lur sailak

hesitu eta handitu egin ziren mekanizaziorako. Hori aprobetxatuz nekazari aberatsak eta nobleziako kide batzuk lurrak bereganatu egin zituzten eta hori kaltea eduki zuen nekazari xeheetan. Eremu txikietan produktibitatea handitu egin zen.

2) Lurzorua: Gutxiren eskutan geratu egin eta nekazari gehienen hondamena izan zen. Ordura arte jabe txiki gutxi zeuden eta etekin eskasak ateratzen zituzten baina aurrera jarraitu ahal egin zuten herri lurrengatik, baina herri lurrak galtzean pertsonak ezin izan zuten nekazaritzan jarraitu eta bere landak saldu egin behar izan zituzten. Beste batzuk egoera berrietara egokitu nahian zorretan gelditu ziren baina zorrak ezin ateratzean beraien lurrak saldu zituzten eta nekazari asko jornalari bihurtu egin ziren. Lurrak zeuzkatenak gutxi ziren eta hauek aldaketak aplikatu zituzten eta honek bultzada handia eman zion nekazaritzari modernizatzerako.

3) Mekanizazioa: Aplikatu egin zen eta sortu egin ziren traktoreak, uzta biltzaileak eta esnea jezteko makinak.

• Eskulana beharrak ziren eta nekazari askok emigratu behar izan zuten.• Produktuak gehiago zirenez merketu egin ziren eta diru gehiago zeukaten produktu

industrialetan gastatzeko.

INDUSTRIA IRAULTZA (3)NEKAZARITZA IRAULTZA (2):4) Labore txandetako sistema: Hainbat labore mota: hirusta eta arbia esaterako eta

lurgorria baztertu egin zen.5) Teknika berriak: • Landare edo animalia aukeraketa: Esne behiak ala haragi behiak aukeratzeko• Ongarri kimikoak eta pestizidak: Lurraren emankortasuna eta landare izurriteak

saihestu egin ziren.6) Produktu berrien ekoizpena: Gaur ezagutzen ditugun patatak, artoa, tomatea, indabak ez ziren ezagutu XVIII mendera arte nahiz eta gaur elikaduraren oinarri izan eta industrian hainbat produktu berri sartu egin ziren: kotoia eta tinduak. Hauek produktibitatea eta ekoizpen handitu egin zuten.

INDUSTRIA IRAULTZA (4)GARRAIO IRAULTZA:Industria iraultzaren ondorez garraioak lurretik eta uretatik egiten hasi ziren. Uretan belaontziak baina neguan haize gutxi zegoenez oso garraio motela zen, bidean bideak txarto egin zeudelako gurdiaz joaten ziren baina garraio motela zen eta horren ondorioz garraioa garestia zen. Horregatik garrantzi handia izan zuen garraio iraultzak lurrun makinek ekoizleen eta kontsumitzaileen urruntasuna arindu egin zuen; produktuak arin, merke eta kopuru handitan heltzeko. Ordutik munduko bazter guztiak loturik gelditu ziren.Iraultza horrek asko lagundu zion industrializazioari, lehengaiak urrunetik ekarri eta produktuak manufakturatu ahal zirelako mundu guztian. Tresnak ekoiztean industria lagundu zuen.

INDUSTRIA IRAULTZA (5)Garapen teknologikoak asmakizunak: Aldaketa sortzeko makinak egin behar izan zituzten mugimenduko makinak motorrak eta ekoizpen makinak beste aldetik. Lehenengoan: lurrun makina, eztandar motorra eta motor elektrikoa, bigarrenean: hegazkinak eta motor kimikoak eta besteak ekoizpenerako dira: ehungailu mekanikoa, goru mekanikoa, labe garaiak eta Bessemerren bihurgailua. Jakin behar dugu asmakizun batek beste asmakizun askori ateak zabaltzen dizkiola.

Lehenengo Industria Iraultza

Bigarren Industria Iraultza Ekoizpena

INDUSTRIA IRAULTZA (6) Kapital metaketa eta inbertsioakDiru asko gastatu da industrian, diru bilketa horri kapital metaketa deritzo. XVI-XVII esploratzaileek Europa urre eta zilarrez bete zuten, baina kapital metaketarako bide nagusia izan zen Ingalaterrako esklabo salerosketa. Ingelesak Afrikara joaten ziren produktuekin, han truke egiten zuten esklaboekin eta gero haiekin Amerikara joaten ziren eta bertan produktu kolonialak hartzen zituzten eta Europan salduz etekin handiak hartuz. Kapitala metatzeko bi bide: Industria areagotu zen eta enpresek irabazi egiten zuten eta gero inbertitu. Bestetik ekonomia gora egin zuen eta orduan jendeak inbertitzeko aukera zuen.

Industria IRAULTZA (7)Aldaketa sozio politikoa: Industrializazioaren aldaketa ekonomikoaren ezin da bereizi aldaketa sozio politikoarekin. Ezinezkoa zen jartzea antolaketa ekonomiko bat gizarte estamentalean eta absolutismo politikotik indarrean kendu gabe. Adibidez ezinezkoa zen asmakizun berriak edo lan antolaketarako sistemak sartzea gremioen kontrolarekiko ekoizpen sistema batean. Horregatik Industrializazioa agertu zen Britainia handian eta Herbehereetan zergatik pentsamendu burgesak zituztelako.

INDUSTRIA IRAULTZA (8)Lan antolaketarako sistema berriak:Industrializazioaren aurretik produktu manufakturatuak oinarrizko sistema gremioek kontrolatutako artisautza zen. XVII mendean etxeko sistema eta erregeek bultzatutako fabrika baziren baina gutxik eta errentagarritasun eskasekoak. Lantegia makinak eta langileak kopuru handietan biltzen dituzten egoitzak dira, eta hobeto antolatu egiten dira ekoizpen lan antolatuak. XIX mendearen amaieran bigarren industria iraultza hasi zen W.Taylor urratsak aztertu zituenean eta urrats ohiei denbora murriztuz (Taylorismoa):• Jarduera bakoitzan langile trebeenari aztertuz• Mugimendu bakoitzari denbora neurtuz eta mugimenduari erarik sinpleenari aplikatzeko.• Mugimendu makalak edo alferrak baztertuz• Mugimendu azkarrenak eta egokienak, lehengairik eta tresna hoberenak erabilizOndorioz kate-ekoizpena sortu zen. Urrats bat langile batek edo langile kopuru txiki batzuek egiten zuten eta lan osoa abiadura zehatz batean egiten zen. Horrela prozesua azkarragoa eta merkeagoa zen eta ekoizpena handitzeari esker, jende gehiagori heltzen zitzaizkion. Prozesu hori Henry Fordek jarri zuen abian 1914an.

INDUSTRIA IRAUTZA (9)Kolonialismoa:Kolonialismoak Asia eta Afrika ia osoez eta Amerikako estatu gehienez jabetzeko aukera eman zion Europari (Japonia eta Estatu batuak). Koloniek garapen industrialeko bi oinarri eskaintzen zituzten: batetik industriak kontsumitzen zituen gaiak oso kopuru handitan lortzeko merke lortzea eta merkatua kolonietako biztanleak metropoliaren bezero bihurtzea. Merkatu handiak itxita zeuden zergatik metropolian bakarrik saldu edo erosi egin behar ziren produktuak.