IKASTETXEA:

ARIZMENDI (ARRASATE / ESKORIATZA)

HAUSNARKETA-TAILERRAK

Jasangarritasunaren definizioa, Praktikak eta

Jarduera-Ildoak lantzen

2011ko martxoa eta apirila

14�

2

ECOEUSKADI 2020 ESTRATEGIAREN DISEINURAKO

HAUSNARKETA-TAILERRA – ARIZMENDI IKASTETXEA

(ARRASATE / ESKORIATZA)

DATA: 2011ko martxoak 22, 23, 24 eta 31, eta apirilak 1

PARTE-HARTZAILE KOPURUA: 48 pertsona

3

2020 Ikuspegia: ZER DA JASANGARRITASUNA?

- Garapen egokia denontzat

- Ekologia

- Kyoto, Kopenhage

- CO2ren murrizketa

- Kontsumoa jaistea

- Politikoen inplikazioa

- Hiritarren inplikazioa

- Derrigorrekoa

- Interes kontrajarriak

- Uraren arazoa

- Natura errespetatu

- Kutsadura murriztu

- Teknologia berriak

- Energia berriztagarriak

- Teknologia gero eta lehenago

- Hezkuntza

- Ideiarik ez nahiz eta askotan entzun

- Bizia luzatzea

- Nuklearrik ez!!

- Birziklatu

- Politika mailan jarrera berriak, baita ekonomian ere

- Aldaketa klimatikoa

- Kontsumo arduratsua

- Bidezko merkataritza

- Produktu ekologikoak

4

ZER EGITEN DUGU INGURUMENAREN ALDE ALA KONTRA?

���� PRAKTIKA ONAK:

- Igogailua erabili beharrean

eskailerak erabili (kontsumoa

murriztu).

- Haginak garbitzerakoan txorrota

ixtea.

- Garraio publikoa erabili.

- Poltsak zakarrontzira bota lurrera

bota beharrean.

- Argiak itzali.

- Birziklatu.

- Iturriak itxita mantendu

beharrezkoak ez direnean.

- Ur kontsumoa murriztu.

- Kalefakzioa, argia… (elektrizitate

kontsumoa) zaindu.

- Mendia garbitu.

- Plastikozko poltsa gutxiago erabili.

- Bilgarri asko duen janaria ez erosi.

- Zakarrak ez bota lurrera.

- Folio birziklatuak erabili.

- Inprimatzeko tinta ekologikoa erabili.

- Paperak berrerabili.

- Produktu ekologikoak kontsumitu.

- Zaborra sailkatu.

- Konposta.

- Bizikleta erabili.

- Kalefakzioa martxan dagoenean

leihoak itxi.

- Bertako produktuak erosi.

- Telazko poltsak erabili erosketak

egiteko.

- Eskuak eta hortzak garbitzean xaboia

eman bitartean txorrota itxi.

- Ortuko produktuak kontsumitu erosi

beharrean.

- Sua egin kalefakzioa erabili

beharrean.

- Zaldia erabili.

- Mendira noanean organikoak ez

diren hondakinak ez botatzea.

- Kontsumo gutxiko bonbillak erabili.

- Teknologia berrien kontsumoa ez

bultzatu.

- Eskolara oinez joaten naiz.

5

���� HOBETU BEHARREKO PRAKTIKAK:

- Argia piztuta utzi.

- Ez birziklatu.

- Asko kontsumitu.

- Zakarra batzuetan lurrera.

- Plastikoekin estalitako produktuak.

- Papera ez berrerabili.

- Hainbat tresna elektriko batera

piztuta izan (beharrik gabe).

- Argia itzaltzea ahaztea.

- Beharrik gabeko kontsumoa.

- Uraren eta argiaren erabilera

desegokia.

- Zakarrak leku desegokian bota.

- Berrerabilpen exkaxa.

- Jatekoa bota edo gaizki aprobetxatu.

- Gauzak erostearren erosi.

- Ordenagailua behar ez izanda ere

erabili.

- Mobila gau osoan kargatzen utzi.

- Ur larregi erabili.

- Tresna elektrikoak erabat ez

deskonektatu.

- Energia alferrik gastatu.

- Erretzea.

- Kotxea erabiltzea.

- Gasolina asko kontsumitzea.

- CO2a isuri motorrean eta kotxean

ibiltzerakoan.

- Dutxan ur asko gastatu.

- Teknologia berriko aparatuak, edo

kapritxoak beharrik gabe erosi.

- Ur asko kontsumitu baineran.

- Kalefakzio gehiegi erabili.

- Tabakoa.

- Etxean bi kotxe.

- Tresnak piztuta utzi.

- Dutxan tenperatura handia.

- Aerosolak erabiltzen ditut.

- Olioa fregaderatik behera botatzea.

- Dutxatu beharrean bainera bete.

6

LANDUTAKO GAKOAK

1. GAKOA: BALIABIDE NATURAL URRIAK ETA AGORTZEAR eta

2. GAKOA: MENDEKOTASUN ENERGETIKOA ETA ALDAKETA KLIMATIKOA

GURE ESKU DAUDENAK

• Bideak erabili kotxeen ordez.

• Garraio publikoa erabili.

• Energia berriztagarriak bultzatu eta hauek erabiltzen saiatu.

• Berriztatzeko eta berrerabiltzeko enpresak erabili eta hauek bultzatu.

• Lehen sektorea bultzatu bertako produktuak erosiz.

• Baratzak erabili.

• Hondakinak murriztu, hauek berrerabili eta ezinezkoa bada, birziklatu.

• Bizikletak erabili.

• Kontsumo arduratsua.

• Bertako produktuak kontsumitu.

• Energia eta baliabideak behar direnean bakarrik erabili.

• Birziklatzeko ohitura hartu.

• Kontsumo gutxiko bonbillak erabili.

OROKORRAK

• Baserritarrei diru laguntzak ematea. Beraien produktuak merkeago jarri.

(Garraioan gutxiago gastatuko litzateke eta irabaziak hemen geldituko lirateke)

• Hipermerkatuetan beraien salmenta bultzatu. Leku erakargarrietan jarriaz bertako

produktuak.

• Elikagaien komertzializazioan bitartekariak gutxitzea. Ekoizleak ahalik eta diru

gehien jaso dezan.

�

7

• Azokak bultzatu eta baserritarren arteko kooperazioa ziurtatzeko taldeak osatu.

• Autosufizientzia proiektuak bultzatu.

• Etxe bakoitzak bere eguzki plakak izatea eta energetikoki autonomoa izatea.

• Energia berriztagarrien erabilera diruz lagundu.

• Familia bakoitzaren hondakinak hobeto gestionatu: gutxiago sortu, berrerabili,

konposta sortu...

• Energia gutxiago kontsumitzen duten familia eta erakundeak saritzea.

• Plastikozko bildukinen kopurua murriztu (zergak jarri saltzaileari).

Biodegradagarriak erabili eta ahal dela, berrerabili. Erosketa karroak erabili.

• Aluminiozko papera ez erabili.

• Karbono dioxidoa xurgatu edo birziklatzen duten prozedurak eta teknologia

garatzea.

• Produktu organikoen erabilera bultzatzea.

• Eraikuntzarako material ez hain garestiak erabiltzea.

• Gazteak lehen sektorean aritu daitezen, politikak bultzatzea. Soldata duinak,

zergak gutxitu, ikasketak saritu... Bertako lurra modu jasangarrian landu eta

zaindu dezaten.

• Fast-food moduko janaria gutxitzea, zergak gehitzea.

• Kontsumo energetikoa jaitsi

• Energia iturri berriztagarriak bultzatu.

• CO2 isurketen murrizketa:

- Berogailua behar denean soilik erabili eta termostatoa 20ºC-tan baino

gehiago ez.

- Kotxe pribatuaren erabilera murriztu.

- Kotxe elektrikoak bultzatu.

• Produktu elektronikoek gehiago iraun dezatela (obsolescencia programada).

• Hondakinak murriztu, horretarako atez-ateko zabor-bilketa. Berrerabili, murriztu,

birziklatu.

8

• Bigarren eskuko dendak bultzatu.

• Hondakinak murrizteko hondakin gutxien sortzen duena erosi.

• Herrietako komertzio txikiak bultzatu.

• Gertu dauden herrien artean bidegorriak egin eta bizikletaren erabilera bultzatu.

• Garraio publiko merkeagoak ordutegi zabalagoarekin.

• Kotxe elektrikoetan diru gehiago inbertitu modelo berriak eta teknikoki

aurreratuagoak egiteko eta hauen erabilera bultzatu.

• Gas naturalaren ordez berokuntza elektrizitate bidez lortzea bultzatu.

• Energia berriztagarrietan diru gehiago inbertitu petrolioaren erabilera murrizteko

(parke eolikoak, eguzki-plakak, parke geotermikoak…).

• Energia nuklearrean fisioa erabili beharrean fusioa erabiltzen ikustea.

• Baratzak jarri herriarentzat.

• Agortzear dauden baliabideen esplotazioa gutxitu.

• Baliabide naturaletan gehiago inbertitu.

• Eguzki plakak erosteko diru-laguntzak.

4. GAKOA: ALDAKETA DEMOGRAFIKO SAKONAK eta

5. GAKOA: BELAUNALDI-ALDAKETA DESOREKATUA

GURE ESKU DAUDENAK

• Jendea kontzientziatzea, gure gizartearen zahartzea.

• Ahalik eta lehen independizatzen saiatu.

OROKORRAK

• Proposamen sinpleak egitea oso zaila egiten zaigu aldaketa sinple batek

izugarrizko eragina duelako beste faktore guztietan.

�

9

• Etorkinak behar ditugunez, baldintza egokietan beraien etorrera bultzatu.

• Sistema produktiboa aldatu. Bakoitzak lan gutxiago egin eta denen artean banatu

dagoena. Denek irabaziak gutxitu. Aisialdirako denbora gehiago izango litzateke

eta lasaiago bizitzeko aukera.

• Bizi maila eta kontsumoa gutxitu.

• Alokairu merkeak bultzatzea.

• Arautu gabeko eskolak onartu. Nahi duzuna ikasteko aukera izateko eta zure

erritmora.

• Ikasteko sistema aldatu, interneten laguntzaz bakoitzak ikasi dezala.

• Gazteentzako etxeak behar dira eta konpartitzeko kultura bultzatu.

• Ikasle garaian soldata izatea, gero soldata irabaztean bueltatzeko.

• Ikasi eta lan egiteko aukera bultzatzea.

• Txikitatik psikologiako klaseak izatea, arazoei aurre egiteko aukera izateko.

• Gizartea aldatzea.

• Lokala globalaren aurrean bultzatzea.

• Multinazionalen ordez, enpresa lokalak bultzatzea.

• Eskulana gehitu eta makina kopurua gutxitu. Ordu gutxiago lan egin.

• Esportazioak gehitu eta inportazioak gutxitu.

• Naturarekiko kontaktua eta herri giroa bultzatu.

• Eraikin material merkeagoak erabiltzea.

• Familia bakoitzak auto bakarra izatea.

• Eskola onak hemen zabaltzea ikasle onak hemen gelditzeko. Diru-laguntzak

eskaini.

• Enpresa modernoak, azkarrak, punta-puntakoak, langile eleanitzak, kreatiboak…

• Publizitate kanpaina onak.

• Lanpostu berriak sortu: zaharrak eta umeak zaintzeko pertsona egokiak.

• Ekonomialari hobeak.

• Teknologia berri eta onak gehiago zabaldu.

10

• Harremanak sendotu gainontzeko herrialdeekin.

• Lehentasunak berrikusi: gazteen formakuntza bultzatu.

• Laguntza ekonomikoak eman jaiotza-tasak bultzatzeko.

• Eskulana merkeagoa.

• Zubiak eraiki unibertsitatea eta lan-munduaren artean.

• Ume-zaintza merkeagoak.

• Ordutegi laboralak malguagoak izatea.

• Edozein diru-laguntza ematerakoan zorroztasunez jokatu.

• Konpetitiboak.

• “Fuga de cerebros” ekiditeko bermatu Euskadira bueltatzea.

• Lanbide berriak: zaharrak zaintzeko ikasketak, energia berriztagarriak,

nanoteknologia, etorkinen beharrak betetzeko lanbideak.

• Unibertsitatean sartzeko nota jaitsi.

• Amatasun bajak luzatu.

• Diru-laguntzak umea izateko momentuan.

• Gobernuak diru-laguntzak ematea umeak mantentzeko.

• Adopzioak erraztea.

• Eszedentziak luzatzea.

• Gazteek alokatzeko etxe merkeak.

• 18 urterekin diru-laguntzak eman emanzipatzeko.

• Lan gehiago ipini langileak hemen gelditzeko.

• Jubilazioa azkartzea.

• Beste herrialdetako laguntza eta proposamenak hemen ezarri.

• Diruaren administrazio egokia.

• Naturarekiko kontzienteak izatea.

• Elizetara bidalitako diruaren zati bat gizarte arloetarako erabili.

• Enpresetako buruzagiek adina nahiz egoera ekonomikoa kontuan hartu langile bat

kontratatzeko.

11

• Seme-alaba gehiago izatea.

7. GAKOA: MUGIKORTASUNA ETA GARRAIO IRAUNGAITZA

GURE ESKU DAUDENAK

• Kotxea konpartitu.

• Distantzia laburretan kotxea ez erabili.

• Garraio publikoa gehiago erabili.

• Kotxe elektrikoak erosi.

• Bizikletaren “kultura” berpiztu.

• Bertako produktuak erosi.

• Lantokietara heltzeko zerbitzu publikoa jarri.

• Bizikleta erabili.

• Garraio publikoaren erabilera bultzatzeko ekimenak egitea.

• Kanpainak sortu jendea informatu eta hausnarrarazteko.

• Guraso eta senitartekoak kontzientziatu gaur egun ditugun arazoez.

�

12

OROKORRAK

• Bidegorriak gehitu. Bizikletaz ibiltzeko aukera gehiago izateko. daudenak

konpondu. Aldapak errazago igotzeko mekanismoak martxan jarri.

• Kalean erraz alokatzeko bizikletak jartzea. Hirietan eta herrietan.

• Garraio publikoa merkeago jarri eta eskuragarri bihurtu. Leku gehiagotara eta

ordutegi zabalagoa.

• Bide eta oinezkoentzat espazio gehiago jartzea.

• Bertako elikagaiak kontsumitu garraio gastuak eta kutsadura murrizteko.

• Autoak konpartitu gutxiago kutsatzeko eta gasolina gutxiago kontsumitzeko.

• Bizikletan ikasteko ikastaroak antolatu.

• Auto elektrikoak eta hibridoak bultzatu.

• Errepideetako abiadura murriztu.

• Lan ordutegi flexibleak baleude, jendea lasaiago ibiliko litzateke errepidean eta

estres maila txikiagoa izango luke.

• Bateria duten bizikletak merkatu eta erabilera bultzatu.

• Autobus ekologikoak bultzatu.

• Erosketak, poltsak, bizikletak eta bestelako trasteak eramateko egokituak dauden

autobus zerbitzuak martxan jartzea.

• Trenak erabiltzeko kanpaina bultzatu.

• Komuna publiko gehiago jarri.

• Iturri publikoetan uraren galera ekiditen duten mekanismoak erabili.

• Pilak botatzeko zakarrontziak jarri edo poteak etxeetara bidali (olioarentzako

ontzien modukoa).

• Politikoek akto publikoetara bizikletaz joatea eredu bezala.

• Estatu Batuetako eredua jarraitu.

• Hirietan, herrietan kalerik garrantzitsuenak peatonalizatu.

• Mugikortasun jasangarria bultzatzeko ekintza gehiago.

13

• Merkantziak garraiatzeko itsasoa eta trenak erabili.

• Radar gehiago jarri.

• Hirietan tranbia jarri eta autobus elektrikoa erabili.

• Herri txikietan autobus elektriko txikiak ezarri.

• Sentsibilizazio kanpainak egin jendeak garraio publikoa gehiago erabiltzeko.

• Errepideak murriztu (ordu batzuetan errepide batzuk itxi…).

• Pertsonen joan-etorriei (lanera joateko…) gobernuak muga batzuk jarri autoa

beteta joateko.

• Errepideak hobeto seinalizatu.

• Botoidun semaforoak herrietan.

• Autobus lantzaderak hirietan sartzeko.

• Ahal den neurrian enpresa bakoitzak garraioa ahalbidetzea.

• Enpresek kanpaina eta intzentiboen bidez kotxea partekatzea bultzatzea.

• Autoeskoletan modu efizientean gidatzen irakatsi.

• Trenaren erabilera bultzatu, gehiago eraiki gabe.

• Trena herritik pasarazi.

• Egun bikoitietan matrikula bikoitiak.

• Kotxeei denbora limitea jarri.

8. GAKOA: NAZIOARTEKO GARAPEN DESBERDINA

GURE ESKU DAUDENAK

• Boluntario bihurtu.

• Ikastolan ekintzak antolatu dirua lortzeko.

• Baliabide-laguntza ikastolaren bidez.

�

14

• Ikasbidaia lurralde ez garatuei laguntzeko aprobetxatu.

• Apadrinazioak.

• Donazioak GKE-ei.

• Elikagaiak bidali.

• Arropa bidali.

• Bidezko merkataritza bultzatu.

OROKORRAK

• Banku mundiala sortzea. Irabaziak modu globalizatuan banatu ditzan.

• Gastu militarra murriztu eta militarren eginkizuna bake aldietako zerbitzuetan

oinarritzea.

• Herrialde pobreetan inbertitzen duten pertsona famatuak goraipatzea (futbolari,

kantari, enpresari...), eredu sozial bihurtu daitezen.

• Sistema ekonomikoa aldatzea, irabazien banaketa orekatuagoa duena sortu.

• Herrialde pobreetan ekimen lokalak bultzatzea.

• Multinazionalen gaineko kontrol sistemak bultzatzea.

• Herrialde pobreetako lan baldintzak hemengo berdinak izatea. (Soldata duinak, lan

ordu kopuru legala, langileen adina...).

• Herrialde pobreetako biztanleek bertan ikasi dezaten diru laguntzak ematea edo

baldintzatzea.

• Herrialde aberatsen irabazien portzentaje bat erakunde mundial batek banatzea.

Herri hauen zorra baldintza jakin batzuetan barkatzea.

• Umeen lana erabiltzen duten industriak salatu eta isunak jartzea.

• Neokolonialismoa behin betirako amaitzea.

• Energia berriztagarrien parkeak herrialde eguzkitsuetan jartzea. Banku mundialak

dirua jarri eta lortzen den energia salduz, dirua bueltatu. Lan postuak eratuko

lirateke.

• Ordaintzen dugun zergaren zati bat honetarako erabili, eta ez beste gauza

batzuetarako (ejertzitoa, monarkia…).

15

• Ziurtatu bidaltzen diren laguntzak heltzen diren (horrek konfiantza ematen du).

• Multinazionalak bertan jarri behar badira, lan horiek prezio egokian erosi eta

bertan lana egiten direnei soldata duina.

• Hedabideetan bertako egoera erreala eman jendea kontzientziatu dadin.

• Soldata kopuru jakin batetik aurrera zerga berezi bat ordaintzea.

• Hemengo teknologiak hara eramatea eta haiek erabiltzen ikasi.

• Umeak apadrinatzea.

• Bertan lanpostuak sortu.

• Bertako osasun arazoak hobetzeko, hondakin nuklearrak edo elektronikoak ez

bidali eta horren ordez botikak bidali (medizinak eta medikuak).

• Hezkuntza-maila garatu.

• Etxeak eraiki.

• Gazteria ONGetan sartzera bultzatu.

• Gauzak eginda eman beharrean, egiten lagundu.

• Politikari eta diktadore korruptoei zigorrak ezarri.

• Lurralde aberatsek kredituen interesa jaitsi lurralde garatu gabeentzako.

• Eskola gehiago jarri.

• Ura lortzeko erraztasunak eta saneamenduak hobetu.

• Diruaren administrazioaren oreka.