HISTORIA DE HISTORIA DE ESPAÑAESPAÑA

A II ª REPÚBLICAA II ª REPÚBLICA

(1931-1936)(1931-1936)

1. A PROCLAMACIÓN DA 1. A PROCLAMACIÓN DA REPÚBLICAREPÚBLICA

Victoria dos republicanos nas eleccións municipais do 12 de abril de Victoria dos republicanos nas eleccións municipais do 12 de abril de 1931 1931 coñecemento dos resultados na mañá do 14 coñecemento dos resultados na mañá do 14 Proclamación Proclamación da II ª República en diversas cidades e vilas (1º Eibar) da II ª República en diversas cidades e vilas (1º Eibar) en Madrid en Madrid o apoio popular e a sorpresa e pasividade das autoridades o apoio popular e a sorpresa e pasividade das autoridades monárquicas monárquicas acceso ao poder dunha coalición republicano- acceso ao poder dunha coalición republicano-socialista socialista partida do rei hacia o exilio esa mesma noite. partida do rei hacia o exilio esa mesma noite.

Na noite do 14 asume o poder un Goberno provisional (Pacto de San Sebastián) encabezado polo republicano moderado Niceto Alcalá Zamora coma Presidente do Goberno Na noite do 14 asume o poder un Goberno provisional (Pacto de San Sebastián) encabezado polo republicano moderado Niceto Alcalá Zamora coma Presidente do Goberno

inicio de actividade política do Goberno: amnistía xeral para presos políticos, proclamación de dereitos e liberdades públicas e sindicais. inicio de actividade política do Goberno: amnistía xeral para presos políticos, proclamación de dereitos e liberdades públicas e sindicais.

En Barcelona, Maciá aproveitou a proclamación da República para proclamar o Estado catalán dentro da Federación Ibérica En Barcelona, Maciá aproveitou a proclamación da República para proclamar o Estado catalán dentro da Federación Ibérica

invitación a outras rexións a incorporarse invitación a outras rexións a incorporarse

preocupación no Goberno provisional preocupación no Goberno provisional

envío de ministros a Barcelona par negociar envío de ministros a Barcelona par negociar

acordo para autonomía para Cataluña acordo para autonomía para Cataluña

recoñecemento pola República da autonomía das rexións que o solicitasen. recoñecemento pola República da autonomía das rexións que o solicitasen.

A) FORZAS POLÍTICO-SOCIAS DA REPÚBLICA.A) FORZAS POLÍTICO-SOCIAS DA REPÚBLICA.- A proclamación da República - A proclamación da República actitudes de apoio e rexeitamento actitudes de apoio e rexeitamento

na sociedade española na sociedade española tensión que desembocará na Guerra tensión que desembocará na Guerra Civil. Causas: Civil. Causas: Coxuntura internacional adversaCoxuntura internacional adversa: pola crise do 29 e a Gran : pola crise do 29 e a Gran Depresión Depresión estancamento da produción e aumento do estancamento da produción e aumento do desemprego.desemprego. Sociedade dividida e enfrontadaSociedade dividida e enfrontada: no campo e na cidade con : no campo e na cidade con actitudes intransixentes.actitudes intransixentes.

a) a) No campo:No campo: grandes desequilibrios en aumento grandes desequilibrios en aumento pequeño pequeño grupo de propietarios e grandes masas de xornaleiros sen terra grupo de propietarios e grandes masas de xornaleiros sen terra ou campesiños pobres que agardaban moito da República.ou campesiños pobres que agardaban moito da República.

b) b) Na cidade:Na cidade: aumento clases medias e proletariado aumento clases medias e proletariado (condicións de vida empeoraron coa crise) (condicións de vida empeoraron coa crise) favorables ás favorables ás reformas fronte ás élites dominantes.reformas fronte ás élites dominantes. Polarización das forzas políticas: Polarización das forzas políticas: República República establecemento democracia e liberdades civís e políticas establecemento democracia e liberdades civís e políticas aparición e crecemento de multitude de partidos políticos, aparición e crecemento de multitude de partidos políticos, agrupados nos seguintes grupos ( de dereita a esquerda):agrupados nos seguintes grupos ( de dereita a esquerda):

Autoritarios:Autoritarios:Que defenden?Que defenden?

- - Non aceptan a República, nin o réxime democrático.Non aceptan a República, nin o réxime democrático.- - Unidade da patria, orde social establecida e catolicismo.Unidade da patria, orde social establecida e catolicismo.- Máximo enemigo: movemento obreiro (marxistas e anarquistas)- Máximo enemigo: movemento obreiro (marxistas e anarquistas)

Quenes son?Quenes son?- - Oligarquía terratenenteOligarquía terratenente (propietarios de grandes latifundios).(propietarios de grandes latifundios).- Gran Burguesía industrial e financeira.- Gran Burguesía industrial e financeira.

Organizacións políticas?Organizacións políticas?- - Fascistas Fascistas Xuntas de Ofensiva Nacional SindicalistaXuntas de Ofensiva Nacional Sindicalista (XONS) (XONS) e e Falanxe EspañolaFalanxe Española (Xosé Antonio Primo de Rivera) (Xosé Antonio Primo de Rivera) unión en unión en FE- JONS en 1934.FE- JONS en 1934.- Monárquicos - Monárquicos Comuñón TradicionalistaComuñón Tradicionalista (carlista) e (carlista) e Renovación Renovación EspañolaEspañola (futuro Bloque Nacional de Xosé Calvo Sotelo) (futuro Bloque Nacional de Xosé Calvo Sotelo)

Bandeira de FE-XONS

Emblema e lema da Comuñón tradicionalista carlista

Requeté (miliciano) carlista

Dereitas: Dereitas: Que defenden?Que defenden?

- Oposición á República.- Oposición á República.- Doutrina católica.- Doutrina católica.- Defensa da Igrexa, propiedade privada e orde tradicional.- Defensa da Igrexa, propiedade privada e orde tradicional.

Quenes son?Quenes son?- Pequenos e medianos propietarios agrarios.- Pequenos e medianos propietarios agrarios.- Burguesía urbana.- Burguesía urbana.

Organizacións políticas?Organizacións políticas?- - Agrarios.Agrarios.- - Acción PopularAcción Popular futura futura CEDA CEDA (Confederación Española de (Confederación Española de Dereitas Autónomas) fundada por Gil Robles en 1933.Dereitas Autónomas) fundada por Gil Robles en 1933.- - Liga CatalanaLiga Catalana (antiga Lliga Rexionalista). (antiga Lliga Rexionalista).- - Partido Nacionalista VascoPartido Nacionalista Vasco (PNV). (PNV).- - Sindicatos Católicos.Sindicatos Católicos.

Republicanos:Republicanos:Que defenden?Que defenden?

- - República = forma de República = forma de estado.estado.- Laicismo.- Laicismo.- Reformas.- Reformas.

Quenes son?Quenes son?- Pequena burguesía.- Pequena burguesía.- Clases medias.- Clases medias.- Intelectuais.- Intelectuais.

Organizacións políticas?Organizacións políticas?Dereitas:Dereitas:

Dereita Liberal RepublicanaDereita Liberal Republicana (Alcalá Zamora).(Alcalá Zamora).

Centro:Centro:Partido RadicalPartido Radical (Alexandre (Alexandre Lerroux).Lerroux).

Esquerdas:Esquerdas:Acción RepublicanaAcción Republicana (futura (futura Esquerda Republicana) de Esquerda Republicana) de Manuel Azaña.Manuel Azaña.Radical-SocialistasRadical-SocialistasORGAORGAEsquerra Republicana de Esquerra Republicana de CatalunyaCatalunya (ERC) de Companys (ERC) de Companys e Maciá.e Maciá.

Niceto Alcalá Zamora

Manuel Azaña

Alexandre Lerroux

Lluís Companys falando aos barceloneses Companys fusilado polos nazis

Esquerdas (agrupacións obreiras):Esquerdas (agrupacións obreiras):

Que defenden?Que defenden?

- Defensa do proletariado (obreiros e xornaleiros).- Defensa do proletariado (obreiros e xornaleiros).

- Abolición diferenzas socioeconómicas e propiedade privada.- Abolición diferenzas socioeconómicas e propiedade privada.

Quenes son?Quenes son?

- Obreiros industriais.- Obreiros industriais.

- Xornaleiros agrícolas.- Xornaleiros agrícolas.

Agrupacións?Agrupacións?

-- Socialistas: PSOE e UXT (Largo Caballero, Prieto). Socialistas: PSOE e UXT (Largo Caballero, Prieto).

- Comunistas: PCE (Dolores Ibárruri “A Pasionaria”) e POUM (Partido - Comunistas: PCE (Dolores Ibárruri “A Pasionaria”) e POUM (Partido Obreiro de Unificación Marxista = troskistas).Obreiro de Unificación Marxista = troskistas).

- Anarquistas: CNT e FAI (Durruti).- Anarquistas: CNT e FAI (Durruti).

2. 2. O BIENIO REFORMISTA O BIENIO REFORMISTA (ABRIL 1931-NOVEMBRO 1933)(ABRIL 1931-NOVEMBRO 1933)

A) A CONSTITUCIÓN DE 1931.A) A CONSTITUCIÓN DE 1931.- Tras proclamación da República - Tras proclamación da República principal cometido do goberno principal cometido do goberno

provisional = convocar eleccións a Cortes Constituíntes (28 de provisional = convocar eleccións a Cortes Constituíntes (28 de xuño) xuño) triunfo da coalición republicana-socialista que ocupaba o triunfo da coalición republicana-socialista que ocupaba o goberno provisional.goberno provisional.

- As Cortes recén constituidas - As Cortes recén constituidas 2 decisións = elección de Xulián 2 decisións = elección de Xulián Besteiro (Socialista moderado) Presidente das Cortes e formación Besteiro (Socialista moderado) Presidente das Cortes e formación dunha comisión para eleborar unha Constitución.dunha comisión para eleborar unha Constitución.

- Constitución de 1931 = democrática, reformista e de esquerdas - Constitución de 1931 = democrática, reformista e de esquerdas principios:principios: Soberanía popular.Soberanía popular. Laicismo do Estado. Laicismo do Estado. Declaración ampla de dereitos e liberdades individuais.Declaración ampla de dereitos e liberdades individuais. Autonomía para rexións e municipios.Autonomía para rexións e municipios.

- Proxecto constitucional - Proxecto constitucional discusión intensa nas Cortes durante discusión intensa nas Cortes durante catro meses catro meses promulgación definitiva o día 9 de decembro do 31 promulgación definitiva o día 9 de decembro do 31 por ampla maioría.por ampla maioría.

Resultados das eleccións do 28 de xuño de 1931

http://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Cubierta_constitucion1931.jpg

- Principios da Constitución:- Principios da Constitución:a) a) España = República de traballadores de toda clase.España = República de traballadores de toda clase.b) b) Posibilidade de autonomía das rexións, para contentar aos Posibilidade de autonomía das rexións, para contentar aos nacionalismos periféricos.nacionalismos periféricos.c) c) Forma de goberno = República Parlamentaria.Forma de goberno = República Parlamentaria.d) d) División de poderes:División de poderes:

- - Lexislativo:Lexislativo: Cortes unicamerais (controla ao Goberno e aproba Cortes unicamerais (controla ao Goberno e aproba orzamentos do Estado).orzamentos do Estado).

- - Executivo:Executivo: 2 grandes cargos 2 grandes cargos Presidente da RepúblicaPresidente da República (Xefe de Estado) elexido (Xefe de Estado) elexido

polas Cortes por 6 anos polas Cortes por 6 anos Atribucións = nomea e cesa ao Atribucións = nomea e cesa ao Presidente do Goberno, en función do resultado das Presidente do Goberno, en función do resultado das

eleccións, e pode disolver as Cortes (só 2 veces por eleccións, e pode disolver as Cortes (só 2 veces por mandato).mandato).

Presidente do GobernoPresidente do Goberno (Xefe de Goberno): elixe aos (Xefe de Goberno): elixe aos ministros ministros detentan o poder executivo e son detentan o poder executivo e son

responsables ante as Cortes.responsables ante as Cortes.- - Xudicial:Xudicial: Tribunais do Estado. Tribunais do Estado.

Azaña defiende el Estatuto de Cataluña (27 de mayo de 1932)Azaña defiende el Estatuto de Cataluña (27 de mayo de 1932)

““Cataluña dice, los catalanes dicen: ‘Queremos vivir de otra Cataluña dice, los catalanes dicen: ‘Queremos vivir de otra manera dentro del Estado español’. La pretensión es manera dentro del Estado español’. La pretensión es legítima; es legítima porque la autoriza la ley, nada menos legítima; es legítima porque la autoriza la ley, nada menos que la ley constitucional. La ley fija los trámites que debe que la ley constitucional. La ley fija los trámites que debe seguir esta pretensión y quién y cómo debe resolver sobre seguir esta pretensión y quién y cómo debe resolver sobre ella. Los catalanes han cumplido estos trámites, y ahora nos ella. Los catalanes han cumplido estos trámites, y ahora nos encontramos ante un problema que se define de esta manera: encontramos ante un problema que se define de esta manera: conjugar la aspiración particularista o el sentimiento o la conjugar la aspiración particularista o el sentimiento o la voluntad autonomista de Cataluña con los intereses o los voluntad autonomista de Cataluña con los intereses o los fines generales y permanentes de España dentro del Estado fines generales y permanentes de España dentro del Estado organizado por la República. Este es el problema y no otro”.organizado por la República. Este es el problema y no otro”.

Manuel Azaña: Defensa de la autonomía de Cataluña.Manuel Azaña: Defensa de la autonomía de Cataluña.

e) Ampla declaración de dereitos e liberdades (reunión, asociación e e) Ampla declaración de dereitos e liberdades (reunión, asociación e sindicación). Igualdade xurídica home-muller sindicación). Igualdade xurídica home-muller concesión voto a concesión voto a mulleres.mulleres.

f) Economía mixta:f) Economía mixta:$ Dereito a propiedade privada (aínda que podía ser expropiada $ Dereito a propiedade privada (aínda que podía ser expropiada

con indemnización con indemnización posibilidade de reforma agraria). posibilidade de reforma agraria).$ Intervencionismo do Estado na economía $ Intervencionismo do Estado na economía oposición dos oposición dos moderados.moderados.

Art. 1. España es una Republica democrática de trabajadores de toda clase, que se organiza en régimen deLibertad y de Justicia.Los poderes de todos sus órganos emanan del pueblo.La Republica constituye un Estado integral, compatible con la autonomía de los Municipios y las Regiones. La bandera de la Republica española es roja, amarilla y morada.Art.2. Todos los españoles son iguales ante la ley.Art. 3. El Estado español no tiene religión oficial.Art. 4.- El castellano es el idioma oficial de la Republica.Todo español tiene obligación de saberlo y derecho de usarlo, sin perjuicio de los derechos que las leyes del Estado reconozcan a las lenguas de la provincias o regiones.Art. 6. . España renuncia a la guerra como instrumento de política nacional.Art. 10. Si una o varias provincias limítrofes, con características históricas, culturales y económicas, comunes, acordaran organizarse en región autónoma para formar un núcleo político-administrativo, dentro del Estado español, presentarán su Estatuto con arreglo a lo establecido en la leiArt. 27 La libertad de conciencia y el derecho de profesar y practicar libremente cualquier religión quedan garantizados en el territorio español.Fragmentos de la Constitución de la República española (9-12-1931).

B) GOBERNO REFORMISTA DE MANUEL AZAÑA.- Tras aprobación da Constitución

disolución do goberno provisional elección polas Cortes de Niceto Alcalá Zamora (Dereita Liberal Republicana) Presidente da República e de Manuel Azaña (Acción Republicana) coma Presidente do Goberno.

- Goberno de Azaña (Dec. 1931- Set-1933) ampla actividade reformista para democratización, modernización e condicións de vida das clases desfavorecidas leis que ían contra os intereses dos poderosos (propietarios, gran burguesía, Igrexa) oposición a estas reformas das clases acomodadas.

- Reformas de Azaña:Reformas de Azaña: Cuestión relixiosa:Cuestión relixiosa:

- - Existencia de 2 posturas irreconciliables na sociedade española en Existencia de 2 posturas irreconciliables na sociedade española en materia relixiosa:materia relixiosa: Conservadurismo da xerarquía eclesiástica, da man dos Conservadurismo da xerarquía eclesiástica, da man dos

moderados.moderados. Corrente anticlerical latente do pobo, presente en partidos e Corrente anticlerical latente do pobo, presente en partidos e

sindicatos sindicatos ataques a igrexas e conventos. ataques a igrexas e conventos.- - Goberno Azaña Goberno Azaña política de secularización da sociedade española política de secularización da sociedade española

Separación entre Igrexa e Estado Separación entre Igrexa e Estado Supresión de orzamento do Supresión de orzamento do cleroclero Liberdade de cultos.Liberdade de cultos. Secularización dos cemiteriosSecularización dos cemiterios Matrimonio civil.Matrimonio civil. Legalización do divorcioLegalización do divorcio Prohibición ás ordes relixiosas a ensinarProhibición ás ordes relixiosas a ensinar Expulsión dos xesuítas… Expulsión dos xesuítas…

- - Medidas secularizadoras Medidas secularizadoras aumento do malestar do Vaticano aumento do malestar do Vaticano (España no(España no Eixe do Mal Eixe do Mal) e da xerarquía eclesiástica española.) e da xerarquía eclesiástica española.

Art. 26. Todas las confesiones serán consideradas como Asociaciones sometidas a una ley especial.El Estado, las regiones, las provincias y los Municipios, no mantendrán, favorecerán, ni auxiliarán económicamente a las Iglesias, Asociaciones e Instituciones religiosas.Una ley especial regulará la total extinción, en un plazo máximo de dos años, del presupuesto del Clero.Quedan disueltas aquellas órdenes religiosas que estatutariamente impongan, además de los tres votos canónicos, otro especial de obediencia a autoridad distinta de la legítima del Estado. Sus bienes serán nacionalizados y afectados a fines benéficos y docentes. (…)Los bienes de las órdenes religiosas podrán ser nacionalizados

Art. 27. La libertad de conciencia y el derecho de profesar y practicar libremente cualquier religión quedan garantizados en el territorio español, salvo el respeto debido a las exigencias de la moral pública.Los cementerios estarán sometidos exclusivamente a la jurisdicción civil. No podrá haber en ellos separación de recintos por motivos religiosos.Todas las confesiones podrán ejercer sus cultos privadamente Las manifestaciones públicas del culto habrán de ser, en cada caso, autorizadas por el Gobierno.Nadie podrá ser compelido a declarar oficialmente sus creencias religiosas.

Fragmentos de artigos relativos á relixión da Constitución española de 1931.

España ha dejado de ser católica; el problema político consiguiente es organizar el Estado en forma tal que quede adecuado a esta fase nueva e histórica el pueblo español. Yo no puedo admitir, señores diputados, que a esto se le llame problema religioso. El auténtico problema religioso no puede exceder de los límites de la conciencia personal, porque es en la conciencia personal donde se formula y se responde a la pregunta sobre el misterio de nuestro destino (...).Discurso de Manuel AzañaDiario de sesiones de los Corles, 13 de octubre de 1931

Igrexas queimadas durante a República

Papa Pío XI (1922-39)

Franco baixo palio tras o golpe de Estado.

Reforma do exército:Reforma do exército:- En 1931 existencia de múltiples deficiencias estruturais no exército - En 1931 existencia de múltiples deficiencias estruturais no exército

español (exceso de oficiais, equipamento escaso e anticuado) español (exceso de oficiais, equipamento escaso e anticuado) necesidade de modernización.necesidade de modernización.

- Azaña - Azaña reforma do exército con reforma do exército con 3 obxectivos3 obxectivos::1) eliminar poder político do exército.1) eliminar poder político do exército.2) reducir nº de oficiais, corpos e unidades.2) reducir nº de oficiais, corpos e unidades.3) aumentar eficacia.3) aumentar eficacia.

- - ObxectivosObxectivos Lei Azaña (1931) Lei Azaña (1931) medidas:medidas: Esixencia de xuramento de fidelidade á República a todos os Esixencia de xuramento de fidelidade á República a todos os oficiais.oficiais. Dereito de retiro coa paga íntegra aos oficiais que se negasen.Dereito de retiro coa paga íntegra aos oficiais que se negasen. Supresión lei de Xurisdicións.Supresión lei de Xurisdicións. Reorganización das unidades do exército para gañar eficiencia.Reorganización das unidades do exército para gañar eficiencia. Supresión da Academia Militar de Zaragoza, dirixida por Supresión da Academia Militar de Zaragoza, dirixida por Franco.Franco.

- Reformas - Reformas malestar no exército, xa disgustados polo proceso de malestar no exército, xa disgustados polo proceso de creación de autonomías, para eles, inicio da disolución da creación de autonomías, para eles, inicio da disolución da integridade da patria.integridade da patria.

- Para contar cunha forza leal á República - Para contar cunha forza leal á República creación da Garda de creación da Garda de Asalto (= policía nacional republicana) para asegurar orde pública Asalto (= policía nacional republicana) para asegurar orde pública nas cidadesnas cidades

Manuel Azaña no seu cargo de Ministro de Guerra do Goberno Provisional, pasando

revista ás tropas (1931)

O Xeneral Francisco Franco na súa época de director da Academia

Militar de Zaragoza

Reforma agraria:- España en 1931 = país rural 46%

da poboación empregada no campo, e moitos deles campesiños pobres ou xornaleiros sen medios de subsistencia (sobre todo en Andalucía e Estremadura).

- Solución = reforma agraria (expropiación de terras a poderosos e reparto a clases populares) oposición e resistencias dos latifundistas e propietarios.

- 2 posturas do Goberno ante a reforma agraria: Socialistas: socialización e

colectivización das terras. Republicanos: reparto de

terras para crear clase de pequenos propietarios e aumentar así a rentabilidade.

Porcentaxe por provincias das fincas maiores de 250 ha

- Encargado de mellorar as condicións de vida dos traballadores agrícolas foi o - Encargado de mellorar as condicións de vida dos traballadores agrícolas foi o Ministro de Traballo, o socialista Largo Caballero Ministro de Traballo, o socialista Largo Caballero medidas nunha serie de medidas nunha serie de decretos:decretos: Obrigar a patróns a contratación de xornaleiros do propio concelloObrigar a patróns a contratación de xornaleiros do propio concello, para , para

rematar coa práctica de “reventar” folgas pola contratación de campesiños rematar coa práctica de “reventar” folgas pola contratación de campesiños doutros concellos.doutros concellos. Obrigar aos propietarios a cultivar ás súas terrasObrigar aos propietarios a cultivar ás súas terras, para rematar co , para rematar co absentismo.absentismo. Prolongación automática dos contratos de arrendamento agrícolaProlongación automática dos contratos de arrendamento agrícola.. Xurados mixtosXurados mixtos, compostos por propietarios e traballadores, que debían , compostos por propietarios e traballadores, que debían solucionar os problemas entre obreiros e patróns (xornada, salario…). solucionar os problemas entre obreiros e patróns (xornada, salario…). Xornada de 8 horas.Xornada de 8 horas. Protección social aos traballadores Protección social aos traballadores seguro de accidentes, maternidade, seguro de accidentes, maternidade, xubilación…xubilación… Inicio da Inicio da reforma agrariareforma agraria Lei de Bases da Reforma Agraria (1932) Lei de Bases da Reforma Agraria (1932) autorizaba expropiación, mediante indemnización de terras dos poderosos e autorizaba expropiación, mediante indemnización de terras dos poderosos e incultas, para entregalas a xornaleiros e campesiños pobres incultas, para entregalas a xornaleiros e campesiños pobres creación para creación para levala a cabo do Instituto para a Reforma Agraria (facer inventario de terras, levala a cabo do Instituto para a Reforma Agraria (facer inventario de terras, propietarios que debían ser expropiados, campesiños destinatarios e fixar e propietarios que debían ser expropiados, campesiños destinatarios e fixar e pagar indemnizacións pagar indemnizacións reforma foi moi lenta reforma foi moi lenta decepción e impaciencia dos decepción e impaciencia dos campesiños.campesiños.

LEY DE BASES DE LA REFORMA AGRARIA. 1932Base quintaSerán susceptibles de expropiación las tierras incluidas en los siguientes apartados: 1.- Las ofrecidas voluntariamente porsus dueños, siempre que su adquisición se considere de interés por el Instituto de Reforma Agraria.2.- Las que se transmitan contractualmente a título oneroso sobre las cuales y a este solo efecto, podrá ejercitar elEstado el derecho de retracto en las mismas condiciones que determine la legislación civil vigente.3.- Las adjudicadas al Estado, Región, provincia o Municipio, por razón de débito, herencia o legado y cualesquieraotras que posean con carácter de propiedad privada.4.- Las fincas rústicas de Corporaciones, fundaciones y establecimientos públicos que las exploten en régimen de arrendamiento,aparecería o cualquiera otra forma que no sea explotación directa, exceptuándose las tierras correspondientes a aquellas fundaciones enque el título exija la conservación de las mismas, como requisito de subsistencia, si bien en este caso podrán ser sometidas a régimen dearrendamientos colectivos.5.- Las que por las circunstancias de su adquisición, por no ser explotadas directamente por los adquirentes y por las condicionespersonales de los mismos, deba presumirse que fueron compradas con fines de especulación o con el único objeto de percibir su renta.6.- Las que constituyeron señoríos jurisdiccionales y que se hayan transmitido hasta llegar a sus actuales dueños por herencia,legado o donación.

Terras expropiadas dende 1907 até 1939.

2 imaxes de Largo Caballero: no seu gabinete (arriba) e con milicianos e

traballadores (abaixo)

Reforma educativa:Reforma educativa:- Goberno Azaña Goberno Azaña intensa labor educativa intensa labor educativa obxectivos: obxectivos:

diminuir as elevadas taxas de analfabetismo (case ½ diminuir as elevadas taxas de analfabetismo (case ½ poboación).poboación). nivel cultural da poboación.nivel cultural da poboación. Formar cidadáns/ás libres e responsables Formar cidadáns/ás libres e responsables modernización do modernización do

país.país.- Para conseguer obxectivos Para conseguer obxectivos vasto programa educativo do vasto programa educativo do

goberno, principal medida = ensino obrigatorio, laico e gratuíto goberno, principal medida = ensino obrigatorio, laico e gratuíto establecido na Constitución establecido na Constitución actuacións: actuacións: Creación numerosos centros educativos (escolas, institutos, Creación numerosos centros educativos (escolas, institutos, centros de investigación)centros de investigación) Mellora na formación de mestres e profesores.Mellora na formación de mestres e profesores. Dereito ao emprego das linguas rexionais no ensino.Dereito ao emprego das linguas rexionais no ensino. Fomento da educación para adultos Fomento da educación para adultos diminución do diminución do analfabetismo.analfabetismo. Misións Pedagóxicas = intentos de levar a cultura a todos os Misións Pedagóxicas = intentos de levar a cultura a todos os lugares de España lugares de España funcións de teatro (A Barraca de Federico funcións de teatro (A Barraca de Federico García Lorca), bibliotecas, cine, conferencias…García Lorca), bibliotecas, cine, conferencias…

http://video.google.es/videosearch?q=Largo+Caballero&hl=es&emb=0&aq=-1&oq=

Autonomía de Cataluña: Autonomía de Cataluña: - Constitución republicana - Constitución republicana unión de unión de

concepción de estado integral con concepción de estado integral con aspiracións autonomistas dalgunhas aspiracións autonomistas dalgunhas rexións.rexións.

- - As rexións que quixieran formalizar a As rexións que quixieran formalizar a súa autonomía súa autonomía serie de requisitos serie de requisitos previos:previos: Aprobar a autonomía pola maioría dos Aprobar a autonomía pola maioría dos concellos.concellos. Ser aprobada por dous terzos da Ser aprobada por dous terzos da poboación da rexión en referendo.poboación da rexión en referendo. Ser aprobada polas Cortes Ser aprobada polas Cortes republicanas.republicanas.

- Os cataláns elaboraron un Estatuto de - Os cataláns elaboraron un Estatuto de Autonomía que foi aprobado case por Autonomía que foi aprobado case por unanimidade polos concellos cataláns unanimidade polos concellos cataláns (xuño de 1931) e polo pobo catalán (xuño de 1931) e polo pobo catalán (agosto de 1931), aprobado polas (agosto de 1931), aprobado polas Cortes republicanas finalmente en Cortes republicanas finalmente en setembro de 1932.setembro de 1932.

O presidente da Republica, Niceto Alcalá Zamora, firma o Estatuto de Autonomia

de Catalunya, en decembro de 1932.

- Estatut Estatut creación de institucións de autogoberno (Generalitat): creación de institucións de autogoberno (Generalitat): Parlamento autonómico.Parlamento autonómico. Consello executivo (goberno).Consello executivo (goberno). Presidente da Generalitat.Presidente da Generalitat.

- Cataluña pasaba a disfrutar de amplas competencias en economía, Cataluña pasaba a disfrutar de amplas competencias en economía, facenda, educación, transportes, comunicacións, orde pública facenda, educación, transportes, comunicacións, orde pública (creación de policía autonómica = Mossos d´esquadra).(creación de policía autonómica = Mossos d´esquadra).

- As eleccións ao Parlamanto catalán (nov 1932) As eleccións ao Parlamanto catalán (nov 1932) triunfo ERC triunfo ERC (Esquerra Republicana de Catalunya) (Esquerra Republicana de Catalunya) Francisco Maciá = 1º Francisco Maciá = 1º presidente da Generalitat, sustituido tras a súa morte (1933) por presidente da Generalitat, sustituido tras a súa morte (1933) por Lluís Companys.Lluís Companys.

- Tensións entre goberno catalán e central foron constantes a partir - Tensións entre goberno catalán e central foron constantes a partir de 1933 coa victoria das dereitas nas eleccións republicanas dese de 1933 coa victoria das dereitas nas eleccións republicanas dese ano ano ruptura en outubro de 1934 coa proclamación do Estado ruptura en outubro de 1934 coa proclamación do Estado catalán catalán suspensión polo goberno do Estatuto. En 1936, tras suspensión polo goberno do Estatuto. En 1936, tras victoria da Frente Popular nas eleccións de febreiro victoria da Frente Popular nas eleccións de febreiro restauración do Estatut até o final da Guerra Civil.restauración do Estatut até o final da Guerra Civil.

Art. 1º. Cataluña constitúese en rexión autónoma dentro do Estado Art. 1º. Cataluña constitúese en rexión autónoma dentro do Estado español, con arranxo á Constitución da República e o presente español, con arranxo á Constitución da República e o presente Estatuto. O seu organismo representativo é a Generalidad e o seu Estatuto. O seu organismo representativo é a Generalidad e o seu territorio o que forman as provincias de Barcelona, Gerona, Lérida territorio o que forman as provincias de Barcelona, Gerona, Lérida e Tarragona no momento de promulgarse o presente Estatuto. e Tarragona no momento de promulgarse o presente Estatuto.

Art. 2º.- O idioma catalán é, como o castelán, lingua oficial en Art. 2º.- O idioma catalán é, como o castelán, lingua oficial en Cataluña. (…) Dentro do territorio catalán, os cidadáns, calquera Cataluña. (…) Dentro do territorio catalán, os cidadáns, calquera que sexa a súa lingua materna, terá dereito a elixir o idioma oficial que sexa a súa lingua materna, terá dereito a elixir o idioma oficial que prefira nas súas relacións cos tribunais, autoridades e que prefira nas súas relacións cos tribunais, autoridades e funcionarios de todas clases, tanto da Generalidad como da funcionarios de todas clases, tanto da Generalidad como da República [?] República [?]

Art. 14º.- A Generalidad está integrada polo Parlamento, o Art. 14º.- A Generalidad está integrada polo Parlamento, o Presidente da Presidente da Generalidad e o Consello Executivo. As leis interiores de Cataluña Generalidad e o Consello Executivo. As leis interiores de Cataluña ordenarán o funcionamento destes organismos, de acordo co ordenarán o funcionamento destes organismos, de acordo co Estatuto e a Constitución. Estatuto e a Constitución. O Parlamento exercerá as funcións legislativas, será elixido por un O Parlamento exercerá as funcións legislativas, será elixido por un prazo non maior de cinco anos, por sufragio universal, directo, igual prazo non maior de cinco anos, por sufragio universal, directo, igual e secreto. [?] e secreto. [?] O Presidente da Generalidad asume a representación de Cataluña. O Presidente da Generalidad asume a representación de Cataluña. Así mesmo representa á rexión nas súas relacións coa República, e Así mesmo representa á rexión nas súas relacións coa República, e ao Estado nas funcións cuxa execución directa estéalle reservada ao Estado nas funcións cuxa execución directa estéalle reservada ao poder central.ao poder central.

Gaceta de Madrid, 21 de setembro de 1932.Gaceta de Madrid, 21 de setembro de 1932.

C) PROBLEMAS: A SUBLEVACIÓN DE SANJURJO.C) PROBLEMAS: A SUBLEVACIÓN DE SANJURJO.- En agosto de 1932, o xeneral Xosé Sanjurjo co apoio de militares - En agosto de 1932, o xeneral Xosé Sanjurjo co apoio de militares

descontentos, latifundistas e monárquicos descontentos, latifundistas e monárquicos sublevación militar sublevación militar en Sevilla.en Sevilla.

- O Goberno controlou rapidamente a revolta - O Goberno controlou rapidamente a revolta detención e condena detención e condena dos participantes ( pena de morte para Sanjurjo, logo conmutada dos participantes ( pena de morte para Sanjurjo, logo conmutada por cadea perpétua) por cadea perpétua) o goberno (republicanos de esquerda e o goberno (republicanos de esquerda e socialistas) aceleran en resposta varias leis clave = Autonomía de socialistas) aceleran en resposta varias leis clave = Autonomía de Cataluña e Cataluña e expropiacións de terras da alta nobreza para a expropiacións de terras da alta nobreza para a Reforma Agraria.Reforma Agraria.

D) PROBLEMAS: A CONFLITIVIDADE SOCIAL.D) PROBLEMAS: A CONFLITIVIDADE SOCIAL.- As reformas do Goberno para mellorar as - As reformas do Goberno para mellorar as

condicións de vida dos traballadores condicións de vida dos traballadores rexeitamento polos propietarios que, en moitos rexeitamento polos propietarios que, en moitos casos, deixaron de contratar xornaleiros casos, deixaron de contratar xornaleiros desesperación por falta de traballo e desesperación por falta de traballo e impaciencia pola lentitude das reformas impaciencia pola lentitude das reformas gubernamentais gubernamentais ocupacións ilegais de terras ocupacións ilegais de terras por campesiños (Castelas, Estremadura, por campesiños (Castelas, Estremadura, Andalucía…).Andalucía…).

- O acontecemento máis grave = - O acontecemento máis grave = Casas ViejasCasas Viejas (Cádiz, xaneiro 1933). A fame e pobreza (Cádiz, xaneiro 1933). A fame e pobreza extrema da zona extrema da zona proclamación do proclamación do comunismocomunismo libertario libertario colectivización das terras e colectivización das terras e organización de resistencia (trincheiras e organización de resistencia (trincheiras e barricadas) barricadas) represión sanguinaria da Garda represión sanguinaria da Garda Civil Civil un dos dirixentes anarquistas, alcumado un dos dirixentes anarquistas, alcumado “Seisdedos”, foi acurralado, xunto a súa familia “Seisdedos”, foi acurralado, xunto a súa familia na súa casa, queimados vivos e fusilados pola na súa casa, queimados vivos e fusilados pola Garda Civil.Garda Civil.

- Feitos de Casas Viejas - Feitos de Casas Viejas profunda conmoción na profunda conmoción na opinión pública opinión pública actitudes de rexeitamento ao actitudes de rexeitamento ao goberno por parte das dereitas (que acusaban ao goberno por parte das dereitas (que acusaban ao goberno de estar desbordado pola extrema goberno de estar desbordado pola extrema esquerda) e os anarquistas (que veían ao goberno esquerda) e os anarquistas (que veían ao goberno como burgués e represor).como burgués e represor).

E) FIN: REORGANIZACIÓN DAS DEREITAS.E) FIN: REORGANIZACIÓN DAS DEREITAS.- Ao longo de 1933 Ao longo de 1933 dificultades para a coalición republicana-socialista dificultades para a coalición republicana-socialista

polas tensións entre partidos e a reorganización das dereitas.polas tensións entre partidos e a reorganización das dereitas.- Crise da monarquía e proclamación da República Crise da monarquía e proclamación da República desaparición dos desaparición dos

partidos dinásticos tradicionais (Conservador e Liberal) partidos dinásticos tradicionais (Conservador e Liberal) aparición aparición durante a República de novos partidos descontentos coa lexislación durante a República de novos partidos descontentos coa lexislación reformista e laica do Goberno.reformista e laica do Goberno.

- 3 tipos de partidos de dereitas:3 tipos de partidos de dereitas:

Organizacións fascistas:Organizacións fascistas: Principios ideolóxicos: Principios ideolóxicos:

- Rexeitamento do parlamentarismo, democracia, partidos - Rexeitamento do parlamentarismo, democracia, partidos políticos, ideoloxías obreiras e loita de clase.políticos, ideoloxías obreiras e loita de clase.

- Defensa da unidade e grandeza de España, dun lider - Defensa da unidade e grandeza de España, dun lider (caudillo) mesiánico e do sometemento do individuo ao Estado (caudillo) mesiánico e do sometemento do individuo ao Estado negación negación de dereitos e liberdades individuais.de dereitos e liberdades individuais.

- Partidarios da violencia para conseguir os seus fins - Partidarios da violencia para conseguir os seus fins organizacións paramilitares para castigar a inimigos (marxistas, organizacións paramilitares para castigar a inimigos (marxistas, anarquistas).anarquistas).

Organizacións:Organizacións:- Xuntas de Ofensiva Nacional Sindicalista (XONS) (1931).- Xuntas de Ofensiva Nacional Sindicalista (XONS) (1931).- Falanxe Española (FE) (1933) por Xosé Antonio Primo de - Falanxe Española (FE) (1933) por Xosé Antonio Primo de

Rivera Rivera fusión das 2 en FE-XONS en 1934 fusión das 2 en FE-XONS en 1934 símbolos: saludo símbolos: saludo fascista (brazo en alto), camisa azul (color obreiro) e xugo e frechas fascista (brazo en alto), camisa azul (color obreiro) e xugo e frechas (Reis Católicos = símbolo da unidade e grandeza de España)(Reis Católicos = símbolo da unidade e grandeza de España)

Organizacións autoritarias monárquicas:Organizacións autoritarias monárquicas: Principios ideolóxicos:Principios ideolóxicos:- Defensa da monarquía e a orde tradicional - Defensa da monarquía e a orde tradicional rexeitamento rexeitamento

república e democracia.república e democracia.- Nostalxia do pasado - Nostalxia do pasado defensa da orde social tradicional. defensa da orde social tradicional.- Intereses de antigos aristócratas, grandes terratenentes e alta - Intereses de antigos aristócratas, grandes terratenentes e alta

burguesía.burguesía. Organizacións:Organizacións:- Comuñon Tradicionalista (CT) (1931) = carlistas.- Comuñon Tradicionalista (CT) (1931) = carlistas.- Renovación Española (RE) = afonsinos, liderados por Calvo - Renovación Española (RE) = afonsinos, liderados por Calvo

Sotelo.Sotelo. Dereita:Dereita:

Principios ideolóxicos:Principios ideolóxicos:- - Aceptan o sistema parlamentario.Aceptan o sistema parlamentario.- Defensa de valores conservadores: catolicismo, propiedade - Defensa de valores conservadores: catolicismo, propiedade

privada, capitalismo,…privada, capitalismo,… Organizacións:Organizacións:- Partido Agrario.- Partido Agrario.- Acción Popular (1931) de Gil Robles - Acción Popular (1931) de Gil Robles fusión con outras forzas fusión con outras forzas de dereita na CEDA (Confederación Española de Dereitas de dereita na CEDA (Confederación Española de Dereitas Autónomas), dirixida por él mesmo Autónomas), dirixida por él mesmo petición de revisión da petición de revisión da Constitución para adaptala á doutrina cristiá.Constitución para adaptala á doutrina cristiá.

F) FIN: RUPTURA DA COALICIÓN F) FIN: RUPTURA DA COALICIÓN GUBERNAMENTAL.GUBERNAMENTAL.

- Coalición republicana-socialista no - Coalición republicana-socialista no Goberno foise debilitando ao longo de Goberno foise debilitando ao longo de 1933 por 2 tipos de factores:1933 por 2 tipos de factores:a) internos: falta de entendemento a) internos: falta de entendemento entre os membros do goberno.entre os membros do goberno.b) externos: Casas Viejas (b) externos: Casas Viejas ( presión presión pola esquerda e dereita), perda de pola esquerda e dereita), perda de apoios populares, desencantados pola apoios populares, desencantados pola lentitude das reformas.lentitude das reformas.

- Factores - Factores dimisión de Azaña. Alcalá dimisión de Azaña. Alcalá Zamora encarga goberno a A. Lerroux Zamora encarga goberno a A. Lerroux (Partido Radical) en minoría nas Cortes (Partido Radical) en minoría nas Cortes ingobernabilidade (no dá sacado leis ingobernabilidade (no dá sacado leis adiante) adiante) dimisión de Lerroux dimisión de Lerroux única solución = convocatoria de única solución = convocatoria de eleccións xerais para novembro do 33 eleccións xerais para novembro do 33 (1ª elección onde votaban as mulleres.(1ª elección onde votaban as mulleres.

- Campaña electoral moi intensa e violenta - Campaña electoral moi intensa e violenta unión da dereita (CEDA, RE, unión da dereita (CEDA, RE, agrarios…) agás Falanxe, división na agrarios…) agás Falanxe, división na esquerda e abstención anarquista.esquerda e abstención anarquista.

3. O BIENIO DE DEREITAS 3. O BIENIO DE DEREITAS (NOVEMBRO 1933- FEBREIRO 1936)(NOVEMBRO 1933- FEBREIRO 1936)

A) A POLÍTICA RECTIFICADORA.A) A POLÍTICA RECTIFICADORA.- Eleccións de novembro de 1933 - Eleccións de novembro de 1933 victoria das dereitas victoria das dereitas CEDA e CEDA e

Partido Radical = forzas máis votadas Partido Radical = forzas máis votadas coalición gubernamental coalición gubernamental Bienio Radical-Cedista (Negro ou Rectificador). Bienio Radical-Cedista (Negro ou Rectificador).

- Alcalá Zamora nomea a Lerroux presidente do Goberno - Alcalá Zamora nomea a Lerroux presidente do Goberno goberno goberno exclusivo do P. Radical co apoio nas Cortes da CEDA.exclusivo do P. Radical co apoio nas Cortes da CEDA.

- Goberno Lerroux - Goberno Lerroux ampla labor contrarreformista (paralizar e ampla labor contrarreformista (paralizar e rematar coas reformas do goberno Azaña) rematar coas reformas do goberno Azaña) medidas: medidas:a) a) Desmantelamento da reforma agrariaDesmantelamento da reforma agraria anulación de anulación de expropiacións a grandes propietarios, liberdade de contratación expropiacións a grandes propietarios, liberdade de contratación de xornaleiros… de xornaleiros… empeoramento condicións de vida dos empeoramento condicións de vida dos xornaleiros xornaleiros aumento tensións no campo. aumento tensións no campo.b) b) Paralización do sistema de autonomíasParalización do sistema de autonomías obstaculización da obstaculización da apalicación do estatuto catalán e da aprobación do vasco e galego apalicación do estatuto catalán e da aprobación do vasco e galego c) c) Diminución de inversións á educación públicaDiminución de inversións á educación pública redución da redución da construción de escolas.construción de escolas.d) d) Amnistía aos implicados no golpe de SanjurjoAmnistía aos implicados no golpe de Sanjurjo de agosto do 32. de agosto do 32.

- Medidas rectificadoras Medidas rectificadoras folgas e conflitos diversos: folgas e conflitos diversos: insurreccións anarquistas en Andalucía, Aragón.insurreccións anarquistas en Andalucía, Aragón. Folgas e protestas socialistas (PSOE e UXT) e unión con Folgas e protestas socialistas (PSOE e UXT) e unión con

outras forzas obreiras para presentar avance común contra outras forzas obreiras para presentar avance común contra dereitas e fascismo dereitas e fascismo Alianza Obreira (forzas políticas e sociais Alianza Obreira (forzas políticas e sociais de esquerdas).de esquerdas). Tensión no medio rural Tensión no medio rural folga campesiña convocada pola UXT folga campesiña convocada pola UXT

en xuño de 1934.en xuño de 1934. Tensión no goberno catalán, pola supresión do goberno central Tensión no goberno catalán, pola supresión do goberno central

da lei que permitía aos campesiños cataláns acceder á propiedade da lei que permitía aos campesiños cataláns acceder á propiedade da terra que traballaban da terra que traballaban abandono das Cortes republicanas abandono das Cortes republicanas polos deputados nacionalistas cataláns como protesta.polos deputados nacionalistas cataláns como protesta.

2. REVOLUCIÓN DE OUTUBRO DE 1934.2. REVOLUCIÓN DE OUTUBRO DE 1934.- En outubro de 1934 Gil Robles (CEDA) condicionou o seu apoio ao - En outubro de 1934 Gil Robles (CEDA) condicionou o seu apoio ao

goberno de Lerroux a cambio de permitir a entrada no goberno de goberno de Lerroux a cambio de permitir a entrada no goberno de ministros da CEDA (forza política máis votada nas últimas ministros da CEDA (forza política máis votada nas últimas eleccións) eleccións) Lerroux accedeu. Lerroux accedeu.

- As forzas de esquerda, convencidas de que Gil Robles quería acabar - As forzas de esquerda, convencidas de que Gil Robles quería acabar coa república e establecer unha ditadura (Alemaña, Austria…) coa república e establecer unha ditadura (Alemaña, Austria…) actos de protesta diversos:actos de protesta diversos:☭ ☭ Folga xeralFolga xeral:: convocada pola UXT o día 5 de outubro en toda convocada pola UXT o día 5 de outubro en toda España, contou con apoio irregular por comunistas e anarquistas e España, contou con apoio irregular por comunistas e anarquistas e adquiriu importancia nas principais cidades (Sevilla, Barcelona, adquiriu importancia nas principais cidades (Sevilla, Barcelona, Madrid, Bilbao, Valencia…). Escasa planificación e a represión do Madrid, Bilbao, Valencia…). Escasa planificación e a represión do exército exército fin de folgas. fin de folgas.☭ ☭ Estado catalán:Estado catalán: En Cataluña a rebelión tivo unha dobre En Cataluña a rebelión tivo unha dobre vertente:vertente:

a) Folga xeral, promovida por Alianza Obreira.a) Folga xeral, promovida por Alianza Obreira.b) Sublevación da Generalitat b) Sublevación da Generalitat proclamación do Estado proclamación do Estado

catalán dentro da República Federal Española.catalán dentro da República Federal Española.A falta de coordinación entre obreiros e Generalitat e a escasa A falta de coordinación entre obreiros e Generalitat e a escasa participación da CNT participación da CNT control da situación polo exército control da situación polo exército represión das folgas, encarcelemento de membros da Generalitat represión das folgas, encarcelemento de membros da Generalitat e suspensión do Estatuto de Catalunya polo goberno central.e suspensión do Estatuto de Catalunya polo goberno central.

http://video.google.es/videosearch?q=lluis+companys&hl=es&emb=0&aq=f

☭ ☭ Revolución de Asturias: Revolución de Asturias: En En Asturias a folga xeral de outubro Asturias a folga xeral de outubro unión de todas as forzas unión de todas as forzas obreiras: anarquistas, comunistas e obreiras: anarquistas, comunistas e socialistas (Unión de Hermanos socialistas (Unión de Hermanos Proletarios) Proletarios) insurrección obreira insurrección obreira para facerse co poder político e para facerse co poder político e controlar os medios de produción controlar os medios de produción (revolución) (revolución) os mineiros armados os mineiros armados fixéronse co control de Oviedo e de fixéronse co control de Oviedo e de boa parte da rexión.boa parte da rexión.- Os concellos foron substituídos - Os concellos foron substituídos por comités revolucionarios. por comités revolucionarios. Nalgunhas zonas rexistráronse Nalgunhas zonas rexistráronse actos anticlericais (queima de actos anticlericais (queima de igrexas e asasinatos sacerdotes).igrexas e asasinatos sacerdotes).- Nas zonas controladas polos - Nas zonas controladas polos anarquistas anarquistas comunas nas que se comunas nas que se decretou a socialización dos medios decretou a socialización dos medios de produción e a abolición do de produción e a abolición do diñeiro.diñeiro.- Nas zonas comunistas - Nas zonas comunistas Ditadura Ditadura do proletariado.do proletariado.

Facemos saber: Facemos saber: Que o Comité Revolucionario, como intérprete da vontade popular e velando Que o Comité Revolucionario, como intérprete da vontade popular e velando polos intereses da Revolución disponse a tomar coa enerxía necesaria todas as polos intereses da Revolución disponse a tomar coa enerxía necesaria todas as medidas conducentes a encauzar o curso do movemento. Para ese efecto, medidas conducentes a encauzar o curso do movemento. Para ese efecto, dispoñemos: dispoñemos: 1.º O cese radical de todo acto de pillaje, previndo que todo individuo que 1.º O cese radical de todo acto de pillaje, previndo que todo individuo que sexa collido nun acto desta natureza será pasado polas armas. sexa collido nun acto desta natureza será pasado polas armas. 2.º Todo individuo que posúa armas debe presentarse inmediatamente ante o 2.º Todo individuo que posúa armas debe presentarse inmediatamente ante o Comité a identificar a súa personalidade. A quen se colla con armas no seu Comité a identificar a súa personalidade. A quen se colla con armas no seu domicilio ou na rúa, sen a correspondente declaración, será xulgado domicilio ou na rúa, sen a correspondente declaración, será xulgado severísimamente. severísimamente. 3.º Todo o que teña no seu domicilio artigos, produto do pillaje, ou cantidades 3.º Todo o que teña no seu domicilio artigos, produto do pillaje, ou cantidades dos mesmos que sexan produto de ocultaciones, se lles conmina a facer dos mesmos que sexan produto de ocultaciones, se lles conmina a facer entrega dos mesmos inmediatamente. O que así non o faga, se atendrá ás entrega dos mesmos inmediatamente. O que así non o faga, se atendrá ás consecuencias naturais como inimigo da Revolución. consecuencias naturais como inimigo da Revolución. 4.º Todos os víveres existentes, así como artigos de vestir, quedan 4.º Todos os víveres existentes, así como artigos de vestir, quedan confiscados. confiscados. 5.º Rógase a presentación inmediata ante este Comité de todos os membros 5.º Rógase a presentación inmediata ante este Comité de todos os membros pertencentes aos Comités directivos das organizacións obreiras da localidade pertencentes aos Comités directivos das organizacións obreiras da localidade para normalizar a distribución e consumo de víveres e artigos de vestir. para normalizar a distribución e consumo de víveres e artigos de vestir. 6.º Os membros dos Partidos e Mocidades obreiras da localidade deben 6.º Os membros dos Partidos e Mocidades obreiras da localidade deben presentarse inmediatamente co seu correspondente carnet para constituír a presentarse inmediatamente co seu correspondente carnet para constituír a Garda Vermella, que ha de velar pola orde e a boa marcha da Revolución. Garda Vermella, que ha de velar pola orde e a boa marcha da Revolución.

En Oviedo, a 9 de outubro de 1934.- O Comité Revolucionario.En Oviedo, a 9 de outubro de 1934.- O Comité Revolucionario.

- - Goberno Goberno envío da Lexión e regulares marroquíes a Asturias envío da Lexión e regulares marroquíes a Asturias dirixidas polo xeneral Franco para controlar a insurrección. Tras dirixidas polo xeneral Franco para controlar a insurrección. Tras duros combates o día 18 de outubro fíxose co control absoluto da duros combates o día 18 de outubro fíxose co control absoluto da zona zona durísima represión = 2000 mortos, 30.000 detidos durísima represión = 2000 mortos, 30.000 detidos condenas a morte, cadeas perpétuas e suspensión de sindicatos.condenas a morte, cadeas perpétuas e suspensión de sindicatos.

- Revolución de Asturias - Revolución de Asturias consecuencias políticasconsecuencias políticas:: No gobernoNo goberno dereitización dereitización ministros da CEDA no ministros da CEDA no goberno e anulación de moitas reformas sociais aprobadas por goberno e anulación de moitas reformas sociais aprobadas por goberno Azaña.goberno Azaña. Nas forzas de esquerdaNas forzas de esquerda unión para reclamar Amnistía xeral unión para reclamar Amnistía xeral para os detidos (na que destacou Dolores Ibárruri do PCE).para os detidos (na que destacou Dolores Ibárruri do PCE).

C) A REORGANIZACIÓN DA C) A REORGANIZACIÓN DA ESQUERDA: A FRONTE POPULAR.ESQUERDA: A FRONTE POPULAR.

- Tras os sucesos de outubro de 1934 e - Tras os sucesos de outubro de 1934 e ao longo de 1935 ao longo de 1935 inestabilidade do inestabilidade do goberno. A finais de 1935 o escándalo goberno. A finais de 1935 o escándalo do estraperlo (involucrados familiares do estraperlo (involucrados familiares de Lerroux) de Lerroux) forte crise de goberno forte crise de goberno demisión de Lerroux. demisión de Lerroux.

- Gil Robles (xefe do partido con máis Gil Robles (xefe do partido con máis escaños) confiaba en ser designado escaños) confiaba en ser designado xefe de goberno. O presidente da xefe de goberno. O presidente da República, Alcalá Zamora, temeroso da República, Alcalá Zamora, temeroso da reacción popular, nomeou a un reacción popular, nomeou a un centrista (Portela Valladares) ao centrista (Portela Valladares) ao fronte dun goberno para convocar fronte dun goberno para convocar novas eleccións para febreiro de 1936.novas eleccións para febreiro de 1936.

- A convocatoria electoral A convocatoria electoral reorganización das forzas políticas:reorganización das forzas políticas: Na dereita, monárquicos e Na dereita, monárquicos e conservadores conservadores Bloque Nacional Bloque Nacional (Calvo Sotelo) (Calvo Sotelo) contrarios á contrarios á República e á Constitución.República e á Constitución.

Na esquerda: Na esquerda: Unión dos partidos republicanos Unión dos partidos republicanos

de esquerda en 1934 de esquerda en 1934 Esquerda Esquerda Republicana (Azaña).Republicana (Azaña). Tras revolución de 1934 Tras revolución de 1934

extensión da idea de conformar extensión da idea de conformar unha gran coalición contra as unha gran coalición contra as dereitas e o fascismo dereitas e o fascismo creación da creación da Fronte Popular en xaneiro de 1936 Fronte Popular en xaneiro de 1936 (unión de republicanos de esquerda, (unión de republicanos de esquerda, socialistas e comunistas) e socialistas e comunistas) e continuador das reformas do continuador das reformas do primeiro goberno republicano.primeiro goberno republicano.

- - A campaña electoral para as eleccións A campaña electoral para as eleccións de febreiro de 1936 foi moi axitada de febreiro de 1936 foi moi axitada e cunha elevada violencia verbal. A e cunha elevada violencia verbal. A esquerda presentouse unida (Fronte esquerda presentouse unida (Fronte Popular) pero a dereita non (CEDA, Popular) pero a dereita non (CEDA, Bloque Nacional, Falanxe). A CNT, Bloque Nacional, Falanxe). A CNT, para conseguir a liberdade dos para conseguir a liberdade dos camaradas presos na revolución de camaradas presos na revolución de outubro), non emitiu a súa outubro), non emitiu a súa tradicional consigna á abstención tradicional consigna á abstención os anarquistas foron a votar os anarquistas foron a votar masivamente por primeira vez.masivamente por primeira vez.

O O programa mínimo aceptado por todos os partidos que interviñan nel, incluía os programa mínimo aceptado por todos os partidos que interviñan nel, incluía os seguintes puntos fundamentais: seguintes puntos fundamentais: 1.- Amnistía total para os insurrectos de 1.934 e para todos os acusados de 1.- Amnistía total para os insurrectos de 1.934 e para todos os acusados de atentados político-sociais desde 1.933 (…)atentados político-sociais desde 1.933 (…)

2.- Reposición nos seus postos de todos os traballadores e empregados públicos 2.- Reposición nos seus postos de todos os traballadores e empregados públicos despedidos por causas políticas e compensación plena de todas as perdas despedidos por causas políticas e compensación plena de todas as perdas sufridas por eles. sufridas por eles.

3.- Reforma do Tribunal de Garantías Constitucionais para excluír a influencia 3.- Reforma do Tribunal de Garantías Constitucionais para excluír a influencia conservadora; reforma do sistema xudicial co obxecto de establecer a súa conservadora; reforma do sistema xudicial co obxecto de establecer a súa independencia, promulgar a xustiza social e acelerar a súa rapidez e eficacia. independencia, promulgar a xustiza social e acelerar a súa rapidez e eficacia.

4.- Restauración da autoridade de todos os apartados da constitución 4.- Restauración da autoridade de todos os apartados da constitución republicana; reforma das cortes e da súa estrutura de comité; aprobación da republicana; reforma das cortes e da súa estrutura de comité; aprobación da lexislación orgánica que garanta o funcionamento dos gobernos provincial e lexislación orgánica que garanta o funcionamento dos gobernos provincial e municipal; reforma da lei de orde pública co obxecto deas obter maiores municipal; reforma da lei de orde pública co obxecto deas obter maiores garantías para os dereitos individuais. garantías para os dereitos individuais.

5.- Continuación da reforma agraria; arrendamentos menores e maior seguridade 5.- Continuación da reforma agraria; arrendamentos menores e maior seguridade para os pequenos propietarios; redución dos impostos e das taxas de intereses para os pequenos propietarios; redución dos impostos e das taxas de intereses aos pequenos propietarios; axuda técnica acrecentada para os pequenos aos pequenos propietarios; axuda técnica acrecentada para os pequenos propietarios. propietarios.

8.- Restauración de,ioda a lexislación social de 1.931-33; aumento de salarios; amplo 8.- Restauración de,ioda a lexislación social de 1.931-33; aumento de salarios; amplo programa de -vivendas sociais; ex tensión da educación a todos os niveis. programa de -vivendas sociais; ex tensión da educación a todos os niveis. PROGRAMA FUNDACIONAL DA FRENTE POPULAR.PROGRAMA FUNDACIONAL DA FRENTE POPULAR.Tomado de PAYNE, S. G.: A Revolución Española. Barcelona, 1.977, pág. 188.Tomado de PAYNE, S. G.: A Revolución Española. Barcelona, 1.977, pág. 188.

4. A FRONTE POPULAR 4. A FRONTE POPULAR (FEBREIRO 1936- XULLO 1936)(FEBREIRO 1936- XULLO 1936)

- Eleccións 16 febreiro de 1936 - Eleccións 16 febreiro de 1936 triunfo Fronte Popular triunfo Fronte Popular goberno composto só por goberno composto só por republicanos de esquerda, republicanos de esquerda, dirixido por Azaña e co apoio de dirixido por Azaña e co apoio de socialistas, nacionalistas cataláns, socialistas, nacionalistas cataláns, comunistas e anarquistas comunistas e anarquistas goberno disposto a continuar as goberno disposto a continuar as reformas emprendidas polo bienio reformas emprendidas polo bienio de esquerdas.de esquerdas.

- En abril, o Presidente da - En abril, o Presidente da República, Alcalá Zamora foi República, Alcalá Zamora foi destituido polas Cortes (por destituido polas Cortes (por disolver máis veces as Cortes que disolver máis veces as Cortes que as permitidas durante o seu as permitidas durante o seu mandato) mandato) elección de Azaña elección de Azaña coma presidente da República coma presidente da República nomeamento de Casares Quiroga nomeamento de Casares Quiroga (Esquerda Republicana) como (Esquerda Republicana) como presidente do Goberno.presidente do Goberno.

- Goberno - Goberno posta en práctica do programa da Frente Popular: posta en práctica do programa da Frente Popular: AmnistíaAmnistía de 30.000 presos políticos do período anterior. de 30.000 presos políticos do período anterior. Restablecemento das leis derrogadas no bienio de dereitasRestablecemento das leis derrogadas no bienio de dereitas (Reforma agraria, Estatuto catalán…).(Reforma agraria, Estatuto catalán…). Modificación da cúpula do exércitoModificación da cúpula do exército traslado dos xenerais traslado dos xenerais máis conservadores (Franco a Canarias, Mola a Pamplona…).máis conservadores (Franco a Canarias, Mola a Pamplona…).

- Estas reformas foron consideradas lentas e insuficientes polos - Estas reformas foron consideradas lentas e insuficientes polos sindicatos e partidos obreiros, que anhelaban a revolución social.sindicatos e partidos obreiros, que anhelaban a revolución social.

- O rexeitamento ás reformas tamén provocaron un aumento da - O rexeitamento ás reformas tamén provocaron un aumento da afiliación e actividade da Falanxe afiliación e actividade da Falanxe Dialéctica do puño e das Dialéctica do puño e das pistolas pistolas = accións violentas para provocar á esquerda = accións violentas para provocar á esquerda encarcelemento de Xosé Antonio Primo de Rivera e ilegalización de encarcelemento de Xosé Antonio Primo de Rivera e ilegalización de Falanxe.Falanxe.

- A violencia foi en aumento - A violencia foi en aumento folgas, disturbios e atentados folgas, disturbios e atentados procedentes da esquerda e da dereita procedentes da esquerda e da dereita violencia empregada pola violencia empregada pola dereita para desacreditar á República e ao goberno da Fronte dereita para desacreditar á República e ao goberno da Fronte Popular.Popular.

A radicalización do PSOE A radicalización do PSOE ...A clase burguesa e os seus representantes ...A clase burguesa e os seus representantes entenden que se chegou xa á meta das entenden que se chegou xa á meta das institucións políticas no noso país, e temos institucións políticas no noso país, e temos que dicirlles que non; a República non é que dicirlles que non; a República non é inmutable; a República burguesa non é inmutable; a República burguesa non é invariable; a República burguesa non é unha invariable; a República burguesa non é unha institución que nosostros teñamos que institución que nosostros teñamos que arraigar de tal xeito que faga imposible o arraigar de tal xeito que faga imposible o logro das nosas aspiracións. ¿De que xeito?. logro das nosas aspiracións. ¿De que xeito?. ¡Como podamos! (...). A nosa aspiración é a ¡Como podamos! (...). A nosa aspiración é a conquista do Poder político. conquista do Poder político. ¿Procedemento?. ¡O que podamos ¿Procedemento?. ¡O que podamos empregar!. Os que nos falan tanto da empregar!. Os que nos falan tanto da legalidad, o primeiro que teñen que facer é legalidad, o primeiro que teñen que facer é ser respetuosos coa lei para non obrigar á ser respetuosos coa lei para non obrigar á clase traballadora a saírse dela. Todos os clase traballadora a saírse dela. Todos os actos que a clase obreira realizou que actos que a clase obreira realizou que podenconsiderarse ilegais, foron provocados podenconsiderarse ilegais, foron provocados pola ilegalidad dos que gobernaban. E nós, os pola ilegalidad dos que gobernaban. E nós, os traballadores, entendemos que a República traballadores, entendemos que a República burguesa hai que transformala nunha burguesa hai que transformala nunha República socialista, socializando os medios República socialista, socializando os medios de produción.? de produción.?

Largo Caballero, xaneiro de 1936Largo Caballero, xaneiro de 1936

A) O PROCESO AUTONÓMICO: PAÍS VASCO E GALICIA.A) O PROCESO AUTONÓMICO: PAÍS VASCO E GALICIA. PAÍS VASCO:PAÍS VASCO:A A diferencia do catalán, o proceso autonómico vasco foi complicado. diferencia do catalán, o proceso autonómico vasco foi complicado.

Pasos:Pasos: 1931: aprobación dun proxecto de Estatuto por concellos vascos 1931: aprobación dun proxecto de Estatuto por concellos vascos e navarros e navarros rexeitamento polo goberno republicano de esquerdas rexeitamento polo goberno republicano de esquerdas debido ás grandes concesións so clericalismo.debido ás grandes concesións so clericalismo. 1932: retirada de Navarra do proceso autonómico.1932: retirada de Navarra do proceso autonómico. 1933: aprobación do Estatuto polos concellos e polo pobo en 1933: aprobación do Estatuto polos concellos e polo pobo en referendo en Biscaia e Guipúscoa, pero en Álava referendo en Biscaia e Guipúscoa, pero en Álava presentación presentación nas Cortes republicanas para a súa discusión nas Cortes republicanas para a súa discusión tras novembro tras novembro paralización dos trámites polos gobernos radical-cedistas.paralización dos trámites polos gobernos radical-cedistas. 1934: Solicitude de retirada do Estatuto vasco dos concellos de 1934: Solicitude de retirada do Estatuto vasco dos concellos de Alava. Continua a paralización das discusións parlamentarias en Alava. Continua a paralización das discusións parlamentarias en 1935.1935. 1936: tras triunfo da Fronte Popular 1936: tras triunfo da Fronte Popular retómanse as retómanse as discusións nas Cortes discusións nas Cortes aprobación definitiva en outubro de 1936, aprobación definitiva en outubro de 1936, xa iniciada a Guerra Civil xa iniciada a Guerra Civil aplicación do mesmo nas zonas aplicación do mesmo nas zonas controladas pola República controladas pola República elección de Xosé Antonio Aguirre elección de Xosé Antonio Aguirre (PNV) coma presidente do primeiro goberno vasco.(PNV) coma presidente do primeiro goberno vasco.

GALIZA:GALIZA:- Tras a proclamación da República, durante os Tras a proclamación da República, durante os

meses de maio e xuño de 1931, varios grupos meses de maio e xuño de 1931, varios grupos (ORGA…) elaboraron proxectos de Autonomía (ORGA…) elaboraron proxectos de Autonomía para Galicia, que non foron aprobados, por ser para Galicia, que non foron aprobados, por ser incompatibles coa Constitución da República.incompatibles coa Constitución da República.

- A finais de 1931 diversos grupos e A finais de 1931 diversos grupos e personalidades fundaron o Partido Galeguista personalidades fundaron o Partido Galeguista (PG), co obxectivo de conseguir unha autonomía (PG), co obxectivo de conseguir unha autonomía para Galicia.para Galicia.

- En 1932 elaborouse un novo proxecto de En 1932 elaborouse un novo proxecto de Estatuto compatible coa Constitución, que foi Estatuto compatible coa Constitución, que foi aprobado en decembro nunha asemblea de aprobado en decembro nunha asemblea de concellos celebrada en Santiago.concellos celebrada en Santiago.

- O triunfo das dereitas en nov de 1933 O triunfo das dereitas en nov de 1933 paralizaron o proceso, que non se retomou ata paralizaron o proceso, que non se retomou ata o triunfo da Frente Popular (feb 1936).o triunfo da Frente Popular (feb 1936).

- O 28 de xuño do 36 foi aprobado en referendo O 28 de xuño do 36 foi aprobado en referendo polo pobo galego (99% de apoio). O 15 de xullo polo pobo galego (99% de apoio). O 15 de xullo iniciáronse as discusións para a súa aprobación iniciáronse as discusións para a súa aprobación nas Cortes españolas, pero tres días despois nas Cortes españolas, pero tres días despois prodúxose a sublevación militar prodúxose a sublevación militar Galicia foi Galicia foi ocupada rápidamente polos sublevados ocupada rápidamente polos sublevados as as Cortes republicanas simbólicamente aceptaron Cortes republicanas simbólicamente aceptaron a trámite parlamentario o Estatuto en 1938, a trámite parlamentario o Estatuto en 1938, sen chegar a ser aprobado.sen chegar a ser aprobado.

B) A CONSPIRACIÓN MILITAR.B) A CONSPIRACIÓN MILITAR.- Triunfo da Fronte Popular - Triunfo da Fronte Popular elaboración de elaboración de

proxectos golpistas por militares proxectos golpistas por militares conservadores para acabar co Goberno de conservadores para acabar co Goberno de esquerdas.esquerdas.

- Os grupos acomodados viron no exército o único - Os grupos acomodados viron no exército o único medio para facer fronte á amenaza da medio para facer fronte á amenaza da revolución social revolución social apoio ao proxecto golpista apoio ao proxecto golpista organizado polo xeneral Mola para acabar coa organizado polo xeneral Mola para acabar coa República.República.

- Plano do golpe consistía nun primer levantamento - Plano do golpe consistía nun primer levantamento do exército en África (xeneral Franco desde do exército en África (xeneral Franco desde Canarias), seguido por levantamentos Canarias), seguido por levantamentos xeneralizados nas diferentes capitanías xerais xeneralizados nas diferentes capitanías xerais da Península nos días seguintes (Mola en da Península nos días seguintes (Mola en Navarra, Queipo de Llano en Sevilla, Goded en Navarra, Queipo de Llano en Sevilla, Goded en Barcelona, Cabanellas en Zaragoza, Fanjul en Barcelona, Cabanellas en Zaragoza, Fanjul en Madrid…) Madrid…) proclamación do estado de guerra proclamación do estado de guerra e detención das autoridades republicanas, das e detención das autoridades republicanas, das forzas fieis á República e dos dirixentes forzas fieis á República e dos dirixentes obreiros… obreiros… paso do exército de África á paso do exército de África á Península pola Mariña e traslado a Madrid Península pola Mariña e traslado a Madrid establecemento dun Directorio Militar dirixido establecemento dun Directorio Militar dirixido polo xeneral Sanjurjo.polo xeneral Sanjurjo.

- As tensións e violencia nas rúas continuaron no inicio do verán de As tensións e violencia nas rúas continuaron no inicio do verán de 1936 e acadaron o seu auxe en xullo 1936 e acadaron o seu auxe en xullo asasinato do tenente asasinato do tenente Castillo dos Gardas de Asalto (fieis á República) por un grupo de Castillo dos Gardas de Asalto (fieis á República) por un grupo de extrema dereita (12 de xullo) extrema dereita (12 de xullo) vinganza dos seus compañeiros vinganza dos seus compañeiros secuestro e asasinato do líder do Bloque Nacional Xosé Calvo secuestro e asasinato do líder do Bloque Nacional Xosé Calvo Sotelo (13 de xullo).Sotelo (13 de xullo).

- Na madrugada do día 17 de xullo, as tropas do Protectorado Na madrugada do día 17 de xullo, as tropas do Protectorado español de Marrocos subleváronse contra o goberno da República español de Marrocos subleváronse contra o goberno da República imitación polas Capitanías xerais de toda a Península ao día imitación polas Capitanías xerais de toda a Península ao día seguinte seguinte inicio da Guerra Civil. inicio da Guerra Civil.

“Pero antes permítame S.S. poner al descubierto la dualidad del juego, es decir, las maniobras de las derechas, que mientras en las calles realizan la provocación, envían aquí unos hombres que, con cara de niños ingenuos vienen a preguntarle al Gobierno qué pasa y a dónde vamos.¡Señores de las derechas! Vosotros venís aquí a rasgar vuestras vestiduras escandalizados y a cubrir vuestras frentes de ceniza, mientras, como ha dicho el compañero De Francisco, alguien, que vosotros conocéis y que nosotros no desconocemos tampoco, manda elaborar uniformes de la Guardia Civil con intenciones que vosotros sabéis y que nosotros no ignoramos, y mientras, también, por la frontera de Navarra, ¡Sr. Calvo Sotelo!, envueltas en la bandera española, entran armas y municiones…

Discurso da Pasionaria nas Cortes (16-6-36)