2016.go Azaroa 95. zenbakia XXXIII. urtea

ihintza

ZER NON NORK

IHINTZA – Salletarren aldizkaria. 1988. urtean sortua Zuzendaritza eta erredakzioa: La Salle, 851 postakutxa, 20.080 – DonostiaL.G.: SS 485/84 ISSN: 1135-3945Gertu inprimategia

Argitalpen honen laguntzaileak:

Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 03

Hezitzaileak mintzoJoxe Agustin Arrieta, XXI. MENDEAN HEZITZEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04Jose Manuel Agirrezabalaga, HEZKUNTZAREN MUSEOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06

Praktika onakMarina Ruiz, EPE LUZEKO BOLUNTARIOTZA ARGENTINAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 08J. Matxinandiarena eta I. Pastoriza, DOMINIKAR ERREPUBLIKAN BIZI IZANDAKO EGUNAK . . . . 09

GogoetakJose Mari Artolain, 20 DITU GAUR EKAINAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Juan Luis Urmeneta, AKRONIMOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Egoi San Jose, TXIN-TXIN, TXIN-TXIN, DIRUAREN HOTSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Pello Esnal, MEDITAZIOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

PoemakPatxi Ezkiaga, KRISALIDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Ikasleen txokoaMaite Perez, GIZAKIA EZ DA INOIZ ASEBETEKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Solene Avril, EUS-KA-RAZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Nerea Acosta, MAITE ZAITUT, MARA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Ainara Landa, BAKEA BETI DA POSIBLEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

OroitzapenakJoxe Erzibengoa, ANAI FIDELI FIDELTASUNEZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Arkaitz Orbegozo, AITAREN HILETA ELIZKIZUNEAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Zarauzko La Salle, BIZITZA KANTU BAT DA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

IHIN

TZA 95

3

AurkezpenaAurkezpena

Udazkenaren deiari adi, eta ikasturtean buru-belarri sarturik, hemen duzue Ihintzaren ale berria. Etorkizunaribegira hasten da eta oroitzapenekin amaitzen, tartean udako zenbait bizipen eta oraina ditu idazgai.

Oraingo honetan hamazazpi idazleren idaztiak plazaratzen ditugu. Erdiak edo berriak ditugu Ihintzan,besteak aspalditxokoak. Denon artean osatu dugu aldizkaria.

Zenbaki hau hezkuntzarekin hasten da eta hezkuntzarekin bukatzen. Sail hauetan banatu ditugu ale honetakoekarpenak:

Hezitzaileak mintzo. XXI. mendean hezkuntzak nolakoa izan behar duen jorratzen du idazleak. EtaHezkuntzaren Museoaren berri ematen dugu.

Praktika onak. Bi datoz orrialde hauetara, biak nazioarteko boluntariotzan bizi izanak.

Gogoetak. Gai ezberdinen inguruko lau bildu ditugu hemen: egunerokoaren begirale zorrotzekegindakoak dira bi, dirua eta zoriona lotzen duena hirugarrena eta laugarrenak liburu labur etamamitsu bat du hizpide.

Poemak. Oraingo honetan olerkari ezagunak Krisalida izena jarri dion poema-sortako lehenengohirurak dakartzagu Ihintzaren orrialde hauetara: hitz poetikoaren bitartez bere bizipenak islatzendizkigu.

Ikasleen txokoa. Lau nesken ekarpenak iritsi zaizkigu. Beasaingoak ditugu bi eta beste biakEibarkoak. Alde batetik ipuinak eta laugarrenak euskaraz hitz egitera gonbidatzen gaitu.

Oroitzapenak. Hiru oroitzapenekin amaitzen da alea, musikaz blai: irakasle eta lagunizandakoarenarekin, hil berri den aitarenarekin, eta haurren hezkuntzari bide berriak zabaldu zizkionManolo Urbieta musikagilearen oroitzapenarekin.

Ea datorren zenbakian idazle berri gehiago izaten ditugun, ea haur eta gazteak bultzatzen ditugun idaztera.

Ikasturte oparoa guztioi!

Jose Manuel Agirrezabalaga

XXI. MENDEAN HEZITZEAJoxe Agustin ARRIETA

IHIN

TZA

95

4

Hezitzaileak mintzoHezitzaileak mintzo

1. Sarrera

Gure eguneroko langintzaren asmoa eta helburua duguzibilizazio berria zabaltzea. Gure ikastetxeetakoplangintzek eta sareko gogoetek horrantz garamatza. Egiada gizartean ditugun hainbat jokalege ez direla zuzenak,ezta ere bidezkoak. Batzuetan hala diogu: gizarteahonela, eskola hala. Egia da gizartean ditugun jokalegeakez direla zuzenak, eta hori aldatu beharraz jabetubeharko dugula. Eta balio berriak bultzatu eta bideratugizartea zuzenagoa izan dadin.

Zibilizazio berriaren giltzarriak hemendik doaz: Pentsatu askatasunez, lagundu jendeari,•ahalegindu nahi duzuna lortzeko eta izanpazientzia.Ibili arin, ez lotu ezeri, mundu honetan ez baitago•ezer betiko denik.Bilatu izar bat, gidatu zaitzan; ez eman minik•inori, eman poza.Egin oihu, gorrotoaren eta gezurraren kontra,•gerra heriotza baita, eta bakea bizitza.Ez utzi zure ametsak lurrera eror daitezen, zenbat•eta gehiago maitatu, orduan eta gertuago izangoduzu zerua.Baten batek “maite zaitut” esatean iruzur egiten•badizu, piztu sua eta hasi berriro. Erortzenbazara, jaiki eta beti aurrera.

Aspaldiko esaera zaharrean oinarritutako egiaztapenbat da. Seme bat izan, zuhaitz bat landatu, liburu batidatzi… erraza!, baina zaila beste hau da: semea hezi,zuhaitza ureztatu eta irakurleak izatea.

2. Erantzunak edo bide berriak?

Nolako hezkuntza izan behar du XXI. mendekoak? Zeraldakuntza egin beharko dira gaurko beharrei etaerronkei erantzuteko? Sarri askotan horrelakoburutazioak ibili izaten ditugu, batez ere, etorkizunaribegira.

Gutxienez 18 irizpide eta klabe azpimarratukogenituzke:

XXI. mendeko hiritarra hezi sorkuntzan, kritiko-•tasunean, digitalizazioan eta gizakoitasunean.Inklusibitatea eta gizarteratzea suspertu.•Aldakuntza bideratu eta aitzindari izan.•Teknologia, pedagogia eta ezagutzak elkarlotu.•Ebaluatzeko era berriak bultzatu.•Sentiberatasunezko arloa zaindu eta eragin.•Familia, eskola-ikastetxea eta herria edo auzoa•benetako lankidetzan jarri.Konpetentziak (autonomia, aldaketarako gai-•tasuna…) garatu.Ikasleen interes eta nahien mundutik abiatu.•Irakasle orientatzaile zeregina azpimarratu.•Heziketa arloaren dibertsitatea aintzat hartu.•Hiritarren formazioari gehiago begiratu, pertsona•izaera azpimarratu eta azoka tendentzia bazter-tuz.Teknologia lehia eta irrika ekiditea.•Pedagogia inklusiboetan IKT-ak erabili.•Barnetasuna eta fede heziketa sakondu.•Solidaritate espiritua eta praktika azpimarratu.•Gurasoen inplikazioa gehiago bultzatu eta•bideratu.Hezkidetzan hezi.•

IHIN

TZA 95

5

Hezitzaileak mintzoHezitzaileak mintzo

3. Gauza txikiak balioztatu

La Salle sarean gabiltza lanean: hezi, sentitu, bizi…Aditz nagusiak gure ikas- eta irakas-metodologian. LaSalle sarean loturik dira:

gauza handi eta txikiak;•eremu pertsonala eta kolektiboa;•bertakoa eta unibertsala; •babesgabeak eta solidaritatea;•emozioa eta arrazoia.•

Irakaskuntza arloan zer balio bizi eta zabaltzenditugun oso garrantzitsua da. Askotan komentatzen dugunorberekoikeria, nitasun itxia, besteak baino gehiagoizateko grina, bortizkeria, iruzurkeria… gure gizarteanzabaltzen doazen jarrerak direla.

Azken urte hauetan zintzoki gabiltza baliounibertsalak eta solidarioak zabaltzen eta norberarenganhausnartzen. Giltzarriak ditugu: ekimena, talde-izatea,askatasuna, duintasuna, eskuzabaltasuna, berdintasuna,irekitasuna, solidaritatea… balio nagusi hauetan laneandihardugu.

Zer lortu nahi dugu:Gure ikasleek iritzi kritikoa izatea. Lagundu•galderak sorrarazten, erantzun jakinak emateabaino.Austeritatearen balioa azpimarratzea, gizarte•eroso eta kontsumitzaile honetan.Askatasuna ez dela zerbait etortzen dena, baizik•ahaleginez lortzen dela.Bizitzan ere ez-usteak izaten ditugula, eta•frustrazio horiek ematen eta gailentzen ikasibehar dela.Hitzaren eta gogoetaren beharra. Hausnarketa,•elkar jartzea eta elkarrizketa oso garrantzitsuakdira.Itxaropenean eraikitzen den pedagogia•zabaltzea. Bizi-poza eta ilusioa giltzarriak ditugu,bai ikaslerian eta baita irakaslerian ere.

4. Gizatasuna garatu

Gure ikastetxeetan, La Sallen, badago bizi indarra,jende arduratsua, bizi gogo handia, etorkizunari indarrezerantzuteko asmoa eta bizi-nahia, ilusioa, talde espirituaeta elkarte sena.

IHIN

TZA

95

6

Hezitzaileak mintzoHezitzaileak mintzo

HEZKUNTZAREN MUSEOAJose Manuel AGIRREZABALAGA

Zabaldu berria da Euskal Herriko UnibertsitatekoHezkuntzaren Museoa (HMuseoa). Urriaren 24anizan zen inaugurazio-ekitaldian. Bertan parte hartu

zuten, besteak beste, EHUko Erretoreak, IñakiGoirizelaiak, Gipuzkoako Ahaldun Nagusiak, MarkelOlanok, Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura SailekoKontseilariak, Cristina Uriartek, GipuzkoakoCampuseko Erretoreordeak, Ana Arrietak;eta Museoko Zuzendariak, Paulí Dávilak.

Salletarrok ere gonbidatuak izan gineninaugurazio-ekitaldira. Izan ere, museoari LaSallek egindako ekarpenak ugariak etaesanguratsuak dira, gure lankidetza handiaizan baita Paulí Dávila eta Luis Mari Naya,museoa aurrera atera duten irakasleekin. Etahalaxe dago errekonozitua La Sallerenekarpena museoan bertan eta La Salle logoaere hantxe dago agerian.

Museoaren helburu nagusia EuskalHerriko hezkuntzaren ondare eta memoriahistorikoa zaindu, aztertu eta ezagutzeraematea da. Euskal Herriko historiagaraikidean izan diren hezkuntzaerakundeen eta eskola praktiken historiarenalderdiak erakusten ditu. Euskararen

erabileraren bilakaera zehaztasunez azaltzen du panelezeta argazkiez baliatuz. Hamarkada ezberdinetakoikasgelak berreraikita daude eta iraganeko baliabidedidaktiko ezberdinak ikusgai. Zazpi geletan banaturikdago. Gune horiei Dokumentazio Zentroa gehitu beharzaie.

IHIN

TZA 95

7

Hezitzaileak mintzoHezitzaileak mintzo

Hezkuntzaren MuseoaEHUaren Gipuzkoako Campusean kokaturik dago, Zuzenbide Fakultatearenondoan.

Helbidea: Manuel Lardizabal Ibilbidea, 2, 20018 Donostia, Gipuzkoa

Zabalik dago ikastetxeentzat eta edonorentzat.

Bisitak adostu egin behar dira.

Tf. 943 017 389 edo 943 018 949; e-mail: museoeducacion@ehu.es

IHIN

TZA

95

8

Praktika onakPraktika onak

Argentina herrialdearen bihotzean,Kordobako probintzian hain zuzen ere,Malvinas Argentinas izeneko auzoa

aurkitzen dugu. Herri txikia da, errekurtsogutxirekin egunero bizitzari aurre egiten diona,baina lehengairik garrantzitsuena dauka, indarraeta gora egiteko kemena.

Hemen izan nuen nire etxea lau hilabetetanzehar aurten, nire bigarren boluntariotza-lekuberean. La Salle-k Haur Hezkuntza eta LehenHezkuntzako ikastetxea eraiki zuen 2001ean etamomentu berean Anai talde bat joan zen haraauzoan bizitzera, hango jendearen beharreierantzuna emateko. Haiekin batera bizi izannintzen denboraldi honetan, auzoan,Malvinasetako pertsonekin bizitza eta momentuakpartekatzen. Nire egitekoa “Casa de Los Jóvenes” izenekoespazioa koordinatzea izan zen. Bigarren Hezkuntzakoikastetxerik ez dagoenez, nerabe askok kalean ematendituzte egunak eta gauak, lana lortu ezinik; etxearenhelburua gazte hauei leku seguru bat eskaintzea da, nonorduak pasa ditzaten modu osasuntsu batean.Horretarako zenbait tailer jarri genituen martxan: dantzataldea, futbol entrenamenduak, etxeko lanetanlaguntzeko orduak, irrati programa, besteak beste. Hauekauzoko nerabeek eramaten zituzten eta horrela etxearenardura euren gain hartzen zuten, garbi eta txukunmantenduz.

Auzokoekin ulertzea eta ideiak partekatzea oso errazaizan zen. Argentinan erabaki guztiak mate baten inguruanhartzen dituzte. Eta esaten dudanean mate bateninguruan, esan nahi dut edalontzi bakarra delapartekatzen dena guztien artean. Niretzat erritual honekesanahia ematen dio herri horretan erakutsi zizkidatenbizimodu eta baloreei. “Denok batera aurrera egindezakegu amankomuneko proiektu batekin”. Horrela

izango da, PROEGA-ren laguntzaz, azaroan BigarrenHezkuntzarako eraikina hasiko dira egiten. Anaien eta LaSalleko elkartearen ametsa nerabeek ikastetxe berrihonetan lan egiteko prestakuntza ofiziala lortzea da,euren etorkizuna segurtatzeko.

Baina ikastetxeak eraikitzea, eskola ematea etaegunerokoak egitea ez da hain erraza. Arazo larrienakhotza eta gosea dira. Honekin batera, argia joan etaetorrian ibiltzen zen gustura eta ur beroa familia batzukbakarrik zuten. Hala ere, denok ematen genuen geurehoberena eguna aurrera eramateko. Argirik ezbageneukan, autoekin ematen genuen argia, edotamugikorrekin argia emanez ibiltzen ginen leku batetikbestera; norbait etortzen zenean janari bila, begiratzengenuen armairuetan zer geneukan laguntzeko; ikasleekhotzerako arropa ekartzen ez bazuten, ikastetxekoarropategian bilatzen genuen ea zer atera genezakeen.Honela ematen genituen egunak, elkarri laguntzen.

Egia da lanean gogor egin nuela, baina lau hilabetetandenbora izan nuen Argentinan barrena pixka batbidaiatzeko; herrialde zoragarria da Argentina!

Pasaportea berriztatzeko Iguazura joan ginenasteburu batean, hamabost ordu igaro genituenbidean baina merezi izan zuen, inoiz ez dut ikusiIguazuko ur-jauzien lekua bezalakorik, benetanikaragarria. Mendozan eman nituen lau egun bestebidaiatxo batean eta Aconcaguako parkeprobintziala ezagutu nuen, erraldoia, indarrezbetetako lekua. Ikastetxeko ikasleekin Valle Hemosobisitatu genuen, Kordoban bertan, astebetekoerretiro batean parte hartuz. Honetan irakasleekeuren oporretatik denbora eskaini zuten errefortzutailerretan lan egiteko: matematikak, hizkuntzak,biologia eta beste arloetako jarduerak landugenituen ikasleekin.

EPE LUZEKO BOLUNTARIOTZA ARGENTINAN

Marina RUIZ

IHIN

TZA 95

9

Praktika onakPraktika onak

DOMINIKAR ERREPUBLIKAN BIZI IZANDAKO EGUNAK

Josune MATXINANDIARENA eta Iñigo PASTORIZA

Donostiako Jende Xumea taldea, 10 gazte eta 2 begirale, Dominikar Errepublikanizanak dira uda honetan, gazteen boluntariotzarako proiektu batean. Taldeko bigaztek beren bizipenak azaltzen dizkigute.

Josunek hau dio:

Nire bizitzako bidaia izan da, dudarik gabe. Ez dakit eztanondik hasi nire bizitzako esperientzia azaltzen. Bi urtezbidaia hau prestatzen egon ondoren, azkenean iritsi zen2016ko uztailaren 9a. Urduritasuna, gogoa, indarra gurebarne zeuden, taldekide bakoitzaren barne.

Lehenik, gogoetarekin hasi baino lehen, eskerrakeman behar ditut. Eskerrak, Proyde-Proegari, eskolari,eskolako familia eta langileei proiektu hau bultzatzearreneta eskerrak batez ere, 40 egunetan nire ondoan egondiren 11 lagunei, beraiei esker proiektua izugarria etaahaztezina izan baita.

Lehen bi egunak, Madrilen igaro genituen. Bi egunhauek oso ongi etorri zitzaizkigun talde moduan azkenindarrak batzeko eta gure arteko harremanari azkenekosendotasuna emateko. Bertan, Madril bisitatzeko aukeraederra eduki genuen. Baina, Madril uzteko unea iritsizitzaigun, gure proiektuari hasiera emateko. Hortaz,hegazkina hartu eta 8 ordu igaro ostean, gure ametsabete zen, Dominikar Errepublikara iritsi ginen.Aireportuan anai Luis Franco eta gurekin 40 egunetanegongo ziren bi boluntario zeuden gu noiz iritsiko zain.Bertako eskolara iritsi orduko, izugarrizko harrera eginziguten. Nahiz eta “jet-lag” eduki ez dut uste harrera hori

inoiz ahaztuko duda-nik. Hori da horibizitasuna eta indarra!

Hala, lehen egu-nak adaptaziorako e-rabiliak izan ziren. Hauda, eskola, auzoa etabertako jendea ezagu-tzeko. Horren ostean,taldea bitan banatuaizan zen, gure lanabikoizteko asmotan.Niri, Floridako ikaste-txean lan egitea ego-kitu zitzaidan. Niretzat, bidai honetako 15 egun polit etagarrantzitsuenak izan ziren. Musika eta bertako ume etaboluntarioak ez ditut inoiz ahaztuko. Bertakoa banintzbezala maitatua izan nintzen eta ume horien irriak etaindarra ikustean ohartu nintzen zenbat dugun oraindikikasteko.

Lehen egunetan udalekuak aurrera ateratzea osozaila egiten zitzaigun. Umeek ez zuten arretarik jartzen,errespetua eta isiltasuna ez ziren beraien egu-nerokotasunean sartzen. Hortaz, kostata baina azkeneanlortu genuen denon artean ume horiek hainbat arau

Eta horrela pasa ziren hilabeteak. Pertsona zoragarriakezagutu nituen, nire bihotzean betirako gorde ditudanak.Egoera onak eta txarrak, barre egiteko egunak eta apurbat triste egoteko egunak biziz. Baina beti Anaiekin etalagunekin partekatuz momentu hauek guztiak, gozatuz

bizitzak ematen dizkigun aukerak. Lagunduta sentitunintzen beti euren artean eta betirako eskertuta egongonaiz esperientzia honengatik. Ziur nago laster izangonautela berriro bisitan!

IHIN

TZA

95

10

Praktika onakPraktika onakbetetzea eta barneratzea. Batez ere, ekitaldi bereziakegiten genituenean, igerilekura joan ginen eguna,adibidez. Era berean, arratsaldeak ere izugarriak ziren,eskola osoa txukuntzea eta margotzea lan handia izan zenarren, oso gustura eginiko lana suertatu zitzaigun, nirigutxienez.

Floridako ikastetxea utzi ostean, Santiagora joanginen beste udaleku batzuetan parte hartzera. Hemenere, izugarrizko lana egin genuen baina, niretzat Floridakoikastetxeak behar handiagoak zituen eta haur haiekinigarotako denbora errepika ezina izango zela banekien.Hala ere, CJC zentroan ere asko gozatu nuen.

Egunak aurrera joan heinean, bidaiaren amaierairisten ari zen. Hala, azkeneko 4-5 egunak turismoa egitenpasa genituen, taldeak erabaki bezala. Egun hauek ereoso politak izan ziren. Hondartza ikaragarriak eta hainbatleku desberdin bisitatzeko denbora hartu genuen. Halaere, nahiz eta 5 egunez “giri” moduan sentitu, bidaiabenetan ikaragarria izan da ezaugarri bati esker. Nireustez, beraiekin bizi ahal izateak xarma berezia eman diobidaiara. Era berean, boluntario batzuen etxea ikustekoaukera ere eduki genuen eta horri esker gauza askobizitzeko aukerak izan ditugu. Izan ere, bertakoboluntarioen artean ere nabaria zen klase sozialendesberdintasuna, nahiz eta gure aldetik, harrema-netarako eta lanerako ez zuen inolako arazorik suposatu.

Bestalde, argi daukat, bidai honetan ikasitakoa osoprobetxuzkoa izango zaidala. Inguruan ditugun gauzamaterialak baino, pertsonak garrantzitsuagoak direla,besteak beste. Era berean, herrialde garatu bateanbizitzeak dituen abantailaz jabetzea eta bizitzaz gehiagodisfrutatzea, orokorrean. Beraien abestiek aipatzen zutenbezala: “olvidate de los problemas”, “no te caigaslevantate, en la vida solo hay que tener fe”. Izan ere,izugarria zen bertako umeek zer nolako indarra eta ilusiozuten gauzak egiterako orduan. Hemengo haurrekinalderatuta oso desberdinak dira. Egia da gure bizitzekoestiloa, geure gaur egungo gizarteak ezartzen digula.Bidai honi esker, ordea, hainbestetan errepikatudizkiguten gauzak baieztatu ahal izan ditut: alderdimaterialak ez duela zoriontasunik ematen, pertsonakgarrantzia handiago duela eta lasaitasunez bizitzen ikasibehar dugula.

Era berean, solidaritatearen mundua gehiagoezagutzeko aukera ere eman didate. Izan ere, nire ustez,hemengo La Sallek eta hango La Sallek ez dituzteezaugarri berberak bermatzen eta sakontzen. Etanormaltzat jo dezakegu, izan ere, gizartea oso bestelakoada toki batean ala bestean, beharrak oso bestelakoak.Hala eta guztiz ere, niretzat hain garrantzitsua eta bereziaizan da bidaia hau, non, argi daukat berriz ere boluntariomoduan horrelako bidai bat egitea asko gustatukolitzaidakeela!

Gogoetari amaiera emateko asmotan, mundukoherrialde batzuetako egoera ikusita, jende xumeak duenleloa azpimarragarria iruditzen zait: “Leku xume askotan,jende xume askok, gauza xume asko eginez, mundua aldadezake!” Badakigu Floridako eta Pakitoko haurrei ezdiegula beraien mundua aldatu, ezta gutxiago ere. Baina,gutxienez, 40 egunetan zoriontsuagoak izan zirensentsazioa transmititu ziguten. Eta ni, horrekin gelditzennaiz.

Iñigok hau dio

Bueno, zer esan daiteke horrelako esperientzia batiburuz? Gauza handirik ez, azken finean, azken egunotandaukadan sentsazioa da. Mundu guztiak berdinagaldetzen dit: zer moduz Dominikar Errepublikan? Ondo?Gogorra izan al da? … Baina oraingoz nik ez dakithorrelako galderei erantzuna ematen.

40 egunetan zehar errealitate desberdinak bizitzeakhori dauka. Ez zaude kokatuta zure munduan, nahiz etaetxekoekin egon. Zure mundutik at zaudela dirudi,burbuila batean egongo bazina bezala. Uneoro hangomomentu desberdinak burura datozkit. Agian, Kontxakobadian egonda ere, bat-batean, nire garunean ume batenirria dago, dantza osteko irribarreak, aurpegi tristeanzehar agur esaten zuten malkoen irudia, paradisuhondartzetan nuen bakearen sentsazioa, etab.

Beraz, ez dakit nola has daitekeen gogoeta bathorrelako esperientzia baten ondoren. Bueno, agianbadakit: eskerrak ematen. Lehenik eta behin, eskerrakeman nahi dizkiot nirekin egon, ni aguantatu eta

IHIN

TZA 95

11

Praktika onakPraktika onakelkarrekin bizitzen egon den taldeari, Eneko, Leti, Josune,Arian, Ane, Sara, Mirene, Eba, Nahia, Eneritz eta JonAnderri. Nire familia bihurtu dira 40 egun hauetanguztietan.

Bestetik, eskerrak eman hemendik mezuak bidalidizkidaten guztiei. Munduko beste puntan, etxekoenagurrek bikoitza balio dute, eta asko eskertzen da.

Eskerrak ematen jarraituz, Dominikar Errepublikakoumeei eskerrak eman nahiko nizkieke. Bai HermanoPaquito eskolan, baita CJC-n, haurrei agurra emateaegokitzerakoan nik beti hitz berdina esaten nien:ESKERRIK ASKO (¡GRACIAS!).

40 egunetan zehar abesti asko entzun eta dantzatuditugu. Bachata, merengue, salsa, reggaeton, pop,baladak, euskal kantak, etab. Asko gozatu dut eurenkultura musikala ikasten, duten erritmoa, poztasunamusikan; benetan ikaragarria izan da bizi ahal izan dudanesperientzia. Zailtasunen (bai ekonomiko, baita sozialen)aurrean, abesti bat jarri eta ehunka irribarre ikustea,letrak oihukatzea, dantzan jartzea, eta abestia amaituarteko irribarreak ikusteak ez du preziorik, edotagutxienez niretzat, musikak duen poderio hori ikusteakez du hoberik.

Dominikar Errepublikara joan aurreko azkenekoegunak tentsioz beterik egon ziren. Beldurrak (bidaia,bertan zer egongo denaren hutsunearen beldurra, etab.),gogoak, ilusioak, hemengoen faltaren tristura, etab.burutik kendu ezinik izan nituen. Eta ezin dudana ulertuzera da: dominikar irla zapaldu bezain laster, hori guztiajoan egin zitzaidala.

Hondartzak, mendiak, loreak, animaliak, hegaztiak,… Dena hain polita zen, hain paradisiakoa, hainsurrealista. Lasaitasunak gure egunak markatzen zituen.Errutinaren beste aldea, egunero gauza berdinak bainagogoz egiteko plazera, Donostiako Paquitoko taldearekinzein Higüeyko bolondres taldearekin egoteko gogoa,bazkalosteko bachata unea, otsogizona unea, etab.,bederatzi ordu eta erdiren ostean etxera iritsi etapresidente edo ron baten desirak… Une horiek guztiakoso bereziak izan dira niretzat. Ahaztezinak. Azken finean,uste dut bakartasunean nire burua aurkitu dudala, edobehintzat gehiago ezagutzen dudala.

Umeen irribarreek, abesten zituzten letra batzuk (“loque te propones tú lo puedes tener. No te caigas,levántate”, “como vinimos de abajo saben de dondevenimos, sin mala fe progresamos”, “ayudando a quesean los demás, la estrella lasallista ayudará por todo eserincón donde no haya amor”). Askotan, abesti horiekentzuterakoan malkoren bat erortzen zitzaidan, zereneuren gogoak, abesten zuten indarra ikusteak niregorputza pozez betetzen zuen.

Eskerrekin jarraituz, CJCko pertsona guztiei eskerrakeman nahiko nizkieke, zeren eta euren laguntzarik etairribarrerik gabe ezin izango genuke hau kontatu. Beraienlaguntza ezinbestekoa izan zaigu.

Eta nola ez, anai Ciprien, Patrick, Oswaldo eta besteanaiei, baina espreski anai Ángel eta Luisi eskerrak bainozerbait gehiago eman beharko genieke. Gure bertakoaitonak bezala izan baitira. Oso gertukoak, beti ahalik etaplanik hoberena prestatzen egon dira, gurekin eurendenbora librea emanez. Beraz, benetan bihotzez eskerrikasko.

IHIN

TZA

95

12

GogoetakGogoetak

20 DITU GAUR EKAINAKJose Mari ARTOLAIN

20ditu gaur ekainak. Orain idazten ari naizenhau IHINTZAn argitaratzerako denbora pixka(edo puska) bat pasatuko da, uda parteko

bakazioak barne (oporrean egoteko asmorik ez daukagu).Horregatik gogoratuko dut ekainaren 26an izango direla(izango zirela, seguru asko) hauteskunde orokorrakMadrilgo Kongresurako, eta honezkero Gobernuberria osaturik egongo dela (egongo zela, seguruasko). Kontuz gero, “seguru, zerun dagon atsoadago seguru” esan ohi zuen gure ama zenak. Bainagatozen harira. Kontua da hauteskunde-kanpainahonetan (hartan) hitz bitxi batek hartu duelaprotagonismoa: sorpasso.

Hitz horren jatorria (EL PAIS dixit) Italian dago, eta1976ko hauteskunde orokorretan erabili zenPartidu Komunistak Bigarren Munduko GerratikItalian agintzen zuen Kristau-Demokraziariaurreneko aldiz irabaziko ziola adierazteko, aurreahartuko ziola. Komunistek gora jo zuten, baina ezsorpassorik lortzeko lain. Gerora, Espainian ere, 1990kohamarkadaren hasieran aditu zen aurreneko aldiz. JulioAnguita ezkerraren nagusigoa PSOEri kendu nahianzebilen, sorpasso jo asmoz. Baina 1996kohauteskundeetako emaitzek, Ezker Batuak inoiz lortudituen onenak izanagatik, zapuztu zioten asmo hori.Etxean, “el ‘sorpasso’ de Bildu al PNV” irakur zitekeenweb orri batean duela 5 urte :http://www.gramscimania.info.ve/2011/06/el-sorpasso-de-bildu-al-pnv.html

Azkenik oraingoan (ordukoan), ordea, Podemospartiduak sorpasso hotsa zabaldu du bazterretan: aurreahartuko omen dio PSOEri; huraxe bigarren eta horixehirugarren gertatuko omen dira hauteskundeetan.

Jauzi bat egingo dut oraintxe 10 bat urte atzera. Jaiaskotan bezala, Garinen gaude egun-pasa. Azpeitikoosaba egunkaria irakurtzen ari da, diarioa. Kiroletakoorrietara iritsitakoan, honela bota du hitzetik hortzera:

–Etzeukeat artikulu hau leitu beharrik zer dion jakiteko.

Jakin-minak xaxatuta hurbildu natzaio. XabierAzkargorta futbol-entrenatzaileak sinaturik dator testua.Azkargorta, osaba bezala, azpeitiarra da, biakhaurtzarotik ezagunak. Hurrena, artikuluaren izenburuarierreparatu diot: “Ormaiztegiko txakurre”. Nire harriduraaurpegia ikusita, zera esan dit osabak:

–“Ormaiztegiko txakurre” Azpeitian esaten gendunesaera baten aurreneko erdia dek. Honelaxe dek osorik:Ormaiztegiko txakurre, harrapau eta pasau.

–Eta?

–Realak ez dik eman, ba, tenporada osoa Athletic-enaurretik? Eta zer gertau dek azkenenko bi jornadatan?Bilbaotarrak aurrea hartu diotela. Ormaiztegikotxakurrarena egin diotela, alegia: harrapau eta pasau.Horren bueltan ziak Azkargortarena. Etzegok leitubeharrik.

Orrialdea pasatu egin du.

20 ditu gaur ekainak. Oraintxe ez dakit Pablo Iglesiasekirabaziko ote dion Pedro Sanchezi. Zuk, berriz, irakurle,urrian edo, badakizu sorpassorik lortu zuen. EdoOrmaiztegiko txakurrak ipurmasailean heldu zion.

IHIN

TZA 95

13

GogoetakGogoetak

Nire talaiatikAKRONIMOA

Juan Luis URMENETA

IRAILAK 13 - Blableblismoa

Duela hamarren bat urteko UnibertsitaterakoHautaproban Marta Santos-ek sinatutako “SMS” izenekoartikuluaren iruzkina egitea eskatu zien ikasleei.Artikuluak SMS horiek gaztelanian zuten eraginkezkagarria defendatzen zuen idazleak, batzuek mezutxohoriek idazteko erakusten zuten obsesioa ikusita. Eta hauesatera ailegatzen zen: Con un poco de suerte, pasaremosa los anales de su historia como una generación deafásicos que se comunicaban por el “blableblismo”.Jakina, gaur ez dago SMS-en beldurrik erromantikobatzuek baino erabiltzen ez dutelako.

Aipaturiko artikulua eta Oskorriren “Gaur goizen jaikinaiz umore onean …” ekarri dizkidate gogora gaurkogogoetek. Ni ere umore onean jaiki naiz eta siglaz beterikaurkitu dut nire posta elektronikoa. Gaizki ulertu ez badutARLEP-eko BAT bildu da BIT buru zela BKP-k BSHMA-rakohartutako zenbait erabaki aztertzeko. Besteak bestegogoratu du Ikastetxe orotan IPT-aren antolakuntza IZT-ari dagokiola eta SAT-ek bermatu behar duela IPTA IZT-kokidea izan dadin. Bide batez bilera antolatzea ere erabakidu hemendik hilabetera. Bilera horretara deituak izangodira BAT-eko kideak, BKT-ekoak, SAT-ekoak eta SSHMK-koak.

Horrelaxe abiatu naiz LSB-ra non gauza pare batjakinarazi didaten eskola ematen hasi aurretik. LehenaZT-ren aginduz ahoz emaniko berria izan da. ETHAZIprograma eta SEIN delakoa oso begi onez ikusi dituztelaEJ-ko IT-z osaturiko talde batek eginiko ikustaldian.Horren ondoren esan digute SOBatzordeari ezinbestekoairuditzen zaiola NBE-ak beti erabiltzea hala HH-n, nola LH-n, DBH-n eta DBHOn.

Bazkal ondoren egunkaria irakurtzeko aukera izan dut.PP eta C`s akordio batera iritsi zirenetik PSOE-ri ardurafalta leporatzen diotela esan dute eta EAJ-k dioelaakordio horrek euren ezetza berrestea baino ez duelaegiten. Kiroletara iritsi naizenean EUFA-n eta FIFA-neginiko iruzurrei buruz BBC-k zabaldu duen berria irakurridut, WTA eta ATEP-ko zerrendak begi-kolpe batezerrepasatu eta ASPE – ASEGARCE azken ArdoarenTxapelketaren kronikari gainbegirada bat eman diot. ETBeta TVE-k egunerako zituzten emanaldiak ikusitaegunkaria itxi dut.

Orain, egunaren azken orduotan, biharkoari begira jarrinaizenean, bihar akronimia zertan den azaldu beharkodudala eskolan etorri zait burura eta ametsetarako utzidut erabakitzea ikasgai hori irakatsiko dudan edohurrengora zuzenean pasako naizen.

IRAILAK 15 – Zakurraren …

Arazoak ditugu nonbait bazterrak garbi mantentzeko.Etxeko guztion hezibidea zaintzea eskatzen digute gureherriko lorategi edo kale-belardietan jarri dituztenmezuok. Horregatik egongo dira seguruenik modu hainetxekoian idatzita. “Kaka” ez da gazteleraz existitzen eta“caca” gizakiok soilik egiten dugu (begiratu hiztegian). Zeresan nahi digute argazkiko mezuaz? Agian KKs idatzi izanbalute hobeto ulertuko genuen, ohituta baikaude. Edo,zakurrek irakur dezaten idatzi dute?

IHIN

TZA

95

14

GogoetakGogoetak

Ez da nire asmoa dirua eta zoriontasunaren artekoloturari (baldin bada) buruzko tratatu luze etasakon bat idaztea. Argi dago dirua behar dugula

gaur egungo gizartean aurrera egiteko. Baina, zer dadirua? Bitartekoa ala helburua bera? Azkenaldikoustelkeria kasuak direla eta gai honi pare bat bueltaematea ez legoke gaizki.

Lehenik eta behin, diru-kopuru handiak lapurtzendituzten pertsonak, normalean, ezinbesteko beharrakaseta dituzten pertsonak izan ohi dira. Zertarako egitendute, orduan? Txikitatik irakatsi digute dirua elementumaterialak erosteko baliabide beharrezkoa dela etahorregatik egiten dugu, adibidez, lan. Ez horregatikbakarrik, baina horretarako ere bai.

Bestalde, historian zehar definizio desberdin ugarieman izan zaizkio zoriontasunari. Hala nola, Ortega yGasset-ek dio “berezko bokazioa daukagun horretan arigarenean” lortuko dugula; edo, “nahiak ase ordez nahiakmugatzean” aurkitzen du Stuart Mill-ek; azkenik, “ez dagobiderik zoriontasunera iristeko; bidea bera baitazoriontasuna” esaten digu Budak.

Definizio hauek eta beste asko aztertuz gero,konturatuko gara oso abstraktutzat jo ditzakegula. Etadirua zer? Definitzeko beharrik ez badu ere, arazo gehien

sortzen dituen elementua da. Gainera, ezin da mugatunoraino den ezinbestekoa eta horrek zailtasunak eragitenditu. Edozein kasutan bizirauteko ezinbestekoa delaonartu beharrean gaude, tamalez.

Scorsese-k Wall Street-eko otsoa filmean maisukiazaltzen duen moduan gizakia aseezina da eta horrenadibide ezin hobea dugu DiCaprio-ren parte-hartzea.Gehiegikeriak, bizioak, zentzugabekeriak... behin etaberriro dirudunen artean. Amaierarik gabeko ziklobatean, noski. Aski ezagunak dira bestalde, pertsonaiaaberats askotxoren gehiegikeriak. Adibide gisa, 64 urtekoTailandiako errege berria.

Zerbait magnetikoa omen du diruak, asko daukatenekgeroz eta gehiago nahi izateko. Hori nondik datorrenbegiratzen hasita aspalditxo irakurritako Weber-en Etikaprotestantea eta kapitalismoaren espirituan honenazalpen zoragarria daukagu. Weber-ek tradizioestatubatuar eta europarrean ikertu egiten du gurejarrera kapitalista diruzale (konnotazio moralak aldebatera utzita) hori nondik datorren aurkitzeko Horrela,bere harridurarako, konturatuko da diru gose horrenbilaketara dedikatuko diren horiek ez direla eskrupulurikgabeko espekulatzaile zikin beldurgarriak. Pertsonazuzen, langile eta ondo heziak izango dira eta diruarenbilaketa betebehar eta eginkizun moral, kultural etaerlijiosoa izango da. Gaur egun, diru asko lortzeak berakez dauka konnotazio moral ez onik ez txarrik (beste kontubat da, nondik eta nola lortzen den). Aldiz, XVIII.mendeko Estatu Batuetan, adibidez, enpresari eta, orohar, edozein langileren eginkizun gorena zen bitartean.

Weber-ek, esan bezala, pentsamendu edo ideologiahonen hasiera aurkitu nahi du eta testu labur bezainbikain batekin egiten du topo. Estatu Batuetako aitafundatzaileetako bat den Benjamin Franklin zientzialari,asmatzaile eta politikari handiaren testu batekin.Necessary hints to those that would be rich1 (1736) testubitxia da eta bertan hiru ideia adierazgarri aurki daitezke.Lehena, sei libera dituenak zuhurtzia eta zuzentasunegokiarekin ehun lor ditzakeela urte baten buruan. Dirualortzea prestutasun kontua dela, alegia. Bigarrena, bosttxelin galtzen dituenak ez dituela bakarrik bost txelingaltzen, horiekin irabaz zezakeen guztia ere galtzen du(potentzialki, dirua modu zuhurrean jokatu izan balu,irabaziko zukeen dirua). Azkenik, beste norbaitek diruamaileguan uztea diru gehiago eskuratzeko aukera bikainada, berau modu egokian erabiliz gero.

Hamabi urte beranduago, 1748an, Franklin-ek Adviceto a young tradesman2 idatziko du. Oraingo honetanaurrez aipatutako ideiei argitasun eta zehaztasun gehiago

TXIN-TXIN, TXIN-TXIN, DIRUAREN HOTSAEgoi SAN JOSE

IHIN

TZA 95

15

GogoetakGogoetak

eman nahiko die. “Gogoratu, denbora dirua dela” esanezhasiko du bere gogoeta. Gainera, kreditua eta konfiantzadirua direla adieraziko du, Franklin-ek. Azkenik, diruakdirua erakartzen duela ere baieztatuko du.

Ideia interesgarri askotxo planteatzen dizkigu Franklin-ek bere bi testu labur hauetan. Diruak, ikuspuntu katolikobatetik konnotazio ilun samarra dauka eta kasik mailapribatura bakarrik mugatu daiteke. Ikuspuntu protestantebatetik dirua betebeharra da eta Jainkoari egiten zaioneskaintza. Hau da, “geroz eta hobea izango naiz, JainkoAitari geroz eta diru gehiago eskaintzen diodan heinean”.Beraz, ez dugu dirua lortzeaz lotsatu behar. Egia da,testuetan uneoro azpimarratzen dela dirua modu zuhureta egokian lortu behar dela eta ez, inolaz ere, edozeinmodutan eta bitartekoei garrantzirik eman gabe.

Hemen ere aurkitzen dugu Mendebaldeko kulturetanerabiltzen dugun denbora galtzea kontzeptuaren lehenaztarnetako bat. Hau da, denbora galtzea da ezer ezekoiztea, ezer ez egitea eta ezer ez irabaztea. Egiten arigaren guztiaren atzean beti bilatzen dugu, kulturalki diot,etekinen bat, dela ekonomikoa edo beste mota batekoa.Franklin-ek ederki azaltzen du denbora modu optimoanerabiltzearen ezinbestekotasuna.

Bestalde, dirua egitea betebehar bilakatzen zaigunmomentu horretatik aurrera gizartearen indibidual-tasunaren aldarrikapena dator eskutik. Ez dago talde-arentzat, elkartearentzat edo gizartearentzat lekurik. Edo,egotekotan, bigarren (edo seigarren) maila batean

geratuko da. Tradizio katolikoan hain errotuta dagoen ezduenari eman behar izatearen ideia bakoitzarenkaritatearen esku geratzen da eta ez da betebehar bat.Beraz, ez dago gizartearen zentzu orokor bat etagizartearen hierarkia bat sortzen da nahi eta nahi ez.Horrela, aberatsak geroz eta aberatsago eta behartsuakgeroz eta mugatuago.

Weber-ek azpimarratzen duen bezala ez dago Franklin-en baieztapenen artean inolako asmo txar edo berekoirik.Hau da, ez dago inolaz ere bestearen gainetik edo besteagutxiestearen beharrik antzematen. Eta horixe dainteresgarriena, jakina! Orduan, nola iristen gara gauregungo lehia basati eta gupidagabe honetara? Gizakiagizaki da eta bizilaguna baino hobeto bizi nahi izan dubeti. Hasiera batean, bakoitzak Jainkoari eta bere buruarizor zion betebeharra alde batera utzi eta helburua zeinden argi ez duen lehia batean sartuko da gizartea.

Gaur egun, mundu mailako potentzia handiena denAEBetan ikusten ari garen hauteskunde kanpaina kaskareta zikin hori ulertzeko baliagarria suerta dakiguke aurrezesandakoa. Trump ala Clinton? Biak ala biak pertsonaiabeldurgarriak eta arriskutsuak estatubatuarrentzat etabaita handik gertuago edo urrutiago bizi garenontzat ere.Zenbat duten ikasteko AEBetako Aita Fundatzaile horienjarrera eta izaeratik!

Txin txin, txin txin, diruaren hotsa dio kantak eta,zalantzarik gabe, lasaitasuna eman ematen digu diruak.Baina, oso jarrera psikologiko desberdinak diralasaitasuna eta zoriontasuna. Azken honetara iristekopresio handi(egi)a jartzen digu gizarteak eta, ez litzatekehobe gauzak patxadaz, denborarekin eta gozatuz egitea?Zoriontasunak uneoro pozik eta alai egotea eskatzen digu(zoriontsu ez zauden denbora guzti hori galtzen arikobazina bezala); lasaitasunak, ordea, beste bizi-erritmo bateskaintzen eta irakasten digu.

Zaila da hain azkar mugitzen den mundu globalizatubatean geldiune bat egitea, baina, egin beharrean gaude.Bai ala bai. Bizitzaren une zoragarri horietan gelditu,begiratu, hunkitu eta bizitzeko. Askotan ihesi goazeladirudi; azkar, presaka, arnasestuka... guregandik ihesi,esango nuke. Onar ditzagun gure mugak eta begiradiezaiogun bizitzari begietara.

(1) Necessary hints to those that would be rich (1736)

(2) http://founders.archives.gov/documents/Franklin/01-03-02-0130

IHIN

TZA

95

16

GogoetakGogoetak

MEDITAZIOAPello ESNAL

LIbuRuA. Beste liburu bat. Pablo d’Ors du egile etaBiografía del silencio izenburu. Liburuirakurterraza. Bikain idatzia. Gustura irakurtzen

den horietakoa, hitz bakoitza dastatuz eta miretsiz. Esaldibatzuk irakurrita, liburua itxi eta esaldi bakar horrekingelditzeko gogoa ematen duena.

Adiskide handi batek gomendatu zidan. Eta ez dakitbehar adina eskertuko diodan.

Baina liburu honek ere badu baina bat.

HARIRA. Gure ama zenak ordurako burua arintzen hasiazuen. Bakarrik bizi zen etxean, eta txandaka joaten ginenanaiok haren kargu egitera. Elkarrekin paseatu kalean,elkarrekin erosketak egin, elkarrekin bideratu etxeko lanbatzuk, elkarrekin pasatu gaua…

Arratsalde batean, sutarako egurra behar genuen etabiok jaitsi ginen etxabera egur bila. Ez zen nirekin fio,nonbait. Nik egur handi batzuk –arbola-enbor puskak–moztu eta biok igoko genuen egur xehea sukaldera,ekonomikarako.

Hartu dut enbor puska bat, jarri dut tente egurratxikitzeko enbor gogor eta handiaren gainean, hartu dutaizkora eskuetan, banoa kolpea jotzera, eta amak, oihuka,errieta bizian:

–Ez, horrela, ez! Harira!!!

Hala ere, kolpea bota nion enbor puskari. Baina aizkorasartu ere ez egurrean. Errebotatu! Gaitz erdi, eskuetatikalde egin ez zidanean.

–Esan dizut, ba! Alferrik baita esatea! Harira!!!

Eta, nola ez nion ulertzen, amak berak hartu enborpuska eta buelta laurdena eman zion.

–Horrela! Orain, bai –esan zidan.

Kolpea bota nion berriro, eta gurina bezala sartu zenaizkora enborrean.

Hala ikasi nuen harira moztu behar dela egurra.Egurrak ere baduela bere haria, eta haren arabera moztubehar dela.

Amak burua galtzen hasia zuen, baina sena ez;egurrarekikoa, behintzat. Nik, berriz, burua ustez ondo,baina egurraren senaren arrastorik ez.

Ba, horrelaxe irakurri behar da Pablo d’Orsen liburua:harira. Horrela irakurri ezean, huts egindako kolpeaizango da gurea. Gehienez ere, autolaguntza edo antzekoliburu horietako baten tankera hartuko diogu.

MEdItAzIOA. Meditazioa du gai liburuak. Meditazioaardatz. Meditazioa hari. Eta, hain zuzen, hari horrenarabera irakurri behar da. Meditazioaren esperientziatikidatzi du egileak. Eta bizipen horren harira izango dugugan oihartzuna eta eragina.

Espiritualitatearen maisuek eta adituek diotenez,meditazioa da labirintotik ateratzen lagunduko digunharia –Ariadnaren haria–. Meditazioak lagunduko digufuntsezko galdera bakarrari erantzuten: zer gara?, zeingara?

Bai. Badakit espiritualitate hitzak baduela sakristiakokutsua; komuneko kiratsa ere bai, zenbaitentzat. Baina,hitza hitz, jaso dezagun izendatu nahi duena: funtseanzer garen ulertzen eta bizitzen laguntzen digun jakinduria.

Espiritualitatearen maisu horietako bat –EnriqueMartínez Lozano– honela mintzo da meditazioaz (Otromodo de leer el Evangelio: 320. or.; jatorrizkoa da letraetzana; “bera denaren” harira itzulpenak, berriz,jatorrizko alinearse con “lo que es” esaldiaren ordainaizan nahi du):

Otoitz isilak –isiltasun kontenplatiboak edomeditazioak– “hots” mentalak eta emozionalak isiltzenlaguntzen digu; hauek uste baino leku gehiago hartzenbaitute gure baitan. Isiltze horren sinonimo dira uzteaeta askatzea. Gizakia, isiltze hori esker, “bere”lehentasunak bazterrean utzita, bide garbia bezalageratzen da nondik erabaki egokia jaria dadin.

Ez da, berez, “gogoeta” (edo ariketa mentala, nahizeta hau ere beharrezkoa izango den beste une batean);ez da beste zerbait “prestatzeko” –argiago pentsatzeko–egiten dena (nahiz eta hau ere gertatzen den). Horibaino askoz gehiago da: isiltasun kontenplatiboa edomeditazioa, berez, konstzientzia-egoera da non ez garenni-arekin (edo egoarekin) identifikatzen. Gizakia,ondorioz, “bera denaren” harira kokatzen da, barne-

IHIN

TZA 95

17

GogoetakGogoetakaskatasun berriaz. Buruan jaiotzen denak egoarenkolorea izaten du; dakiena baitu buruak abiapuntu –bere ideiak, iragaziak, etiketak, aurreiritziak…– edobeldurrak, beharrak eta lehiak. Burua isiltzea, aldiz,horiek albora uztea da, bakea, sosegua eta komunioa.

Eta Pablo d’Orsek dio (49. or.):

Todo esto es muy difícil de compartir y, posiblemente,de entender, porque en Occidente vivimos en unmundo demasiado intelectualizado.

Liburu osorako balio digu esaldi honek.Horrexegatik dugu azal axalean geratzeko arriskua.Baina eskerrak, buelta laurdena emanda, Ekialderabegira jar gaitezkeen. Handik datozkigu eguzkia etaargia. Eta argi horren harira bestelako koloreko agerizaigu, distiratsu!, Mendebalde ia itzali honetanitzalean indarge geratutako ondare (oraindik ere)baliotsua, kutsuak kutsu eta kiratsak kirats.

PoemakPoemak

1. Egunsenti, ilunabarbehin betiko bakearen ilusioa, gure zaurien abiapuntua…kanpoko zeru gero eta hotzagoa, gero eta bakartiagoa, etxeko sehaska kanten doinua… zuzien arnasa gau ilunean, desertua bizitzeko esperantzaren zirrikitua… gure ardo berrirako upela, zorioneko fedearen alaitasuna… paisaia garbien sakontasun goria, itsaso eta lur emankorren ametsa… gure eta planeten arteko ibaia, heriotzak eskainitako argitasunaren hazia... mortuetako bide ireki gabea, azken zalantzen eztena

(ILUNABAR… EGUNSENTI“Janua”… “Infernuko atea”… “Puerta del cielo”Joaquin Gogorzaren ATEA-Eskultura)

2. Arasango ermita Gallineron, abuztuko beroak, ilunabar freskoak. Baratzarik gabe, ez daukat baratxuriak eta azak ureztatu beharrik.Ingurutik izpilitu usaina datorkit, eta atsegin ematen didan urarena ondoko errekatxotik.Aspaldiko partez goza ditzaket –eta pairatu—hain maite ditudan bakardadea eta argia.Parepentetik ikus nazaketenaz aparte, inork ezingo du asmatu zerk bultzatu ninduen hona,

nola joan nintzen jainko eta mundu berrien hizkuntzak ikastera, karnabarekin, erromeroarekin eta miruarekin bat eginda, eta harkaitzaren gaineko lur geruza azalekoan bizi ziren loretxoekin.Paisaia bukatu gabeen apaltasuna,kantika zahar baten oihartzuna.Arasango ermita, Gallineron: abuztuko beroak, ilunabarrekofreskotasuna.Arasango eremitoria, nire bihotzegarrituaren isiltasuna trokartean.

3. Iritsi da negua.Horixe diote pinuen eta ezkien karraskak, orbelaren dantzak, lurrean.Heldu da elurra mendietara hodei grisek ekarrita, eta uberkatik at doan urari bezala, guri ere gustatuko litzaiguke norbaitek entzutea gure kantua, erbesteratua.Eta leihotik ikusten dugu nola uzten duen euriak lurrean bere mezua.Kosmosaren besarkada, haur galduen abecede motza: bakarrik nago, eta hotzez, bakarrik eta hotzez.Gauak luzeak egiten zaizkit, ilunak, haragiaren kolorea bezalakoak, edo sakrifizioaren bakardadearenak.Gure lurrak ez du ematen laranjarik, azken intxaurrak erori dira bide bazterrera, eta zuhaitzetan irasagarrak bakarrik gelditzen dira tentagarri.Iritsi da negua. Sarkina. Naturaren bihotz sekretuena.

KRISALIDAPatxi EZKIAGA

IHIN

TZA

95

18

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

GIZAKIA EZ DA INOIZ ASEBETEKOMaite PEREZ

La Salle BEASAIN - DBH 3

Jantzi da zerua doluz. Gaua heltzear dago. Txorientxioak mututu dira. Kilkerren kantuak nagusi. Giroiluna. Argi falta. Ilargia susmo da eguzkiaren faltan.

Gaua. Hitz goibela. Eguzkia sartzen denetik, irteten denarteko egun tartea. Betiko moduan, aita lanean dagononbait oraindik eta ama eta zazpi anai-arrebak afaltzeraeseri gara. Kosta egiten zait ama horrela ikustea. Gurealde, langile. Igarotako tratu txarren ondoren. Behin edobehin ikusi izan dut ondoko gizon arrotz harekin. Nahi ezdituen gauzak egitera derrigortzen duela esango nuke.Beraz baliatzen dela. Amak ez du salatzen. Beldur da.Ulertzen diot. Inguruari so.

Oraindik ere gogoan dut amona joan zitzaigunekoa.Gazte utzi zigun. Ez zuen merezi. Zergatik ez zaudegurekin? Ezin dut jasan, ezin dut ulertu. Urrundugintuenak berriz batuko gaitu. Kontsolagarri. Koloreberdea zenuen gustuko. Itxaropen berdea, nolabaitesatearren. Hemen belarra ez da inoiz berdetzen. Bainaitxaropen hitzek ez dute balio zu berriz gertu sentitzeko.Eraiki beharreko etorkizun berria aldatuko dugunakgarela esan ohi zenigun. Horretarako jaioak garela.Esperantzara kondenatuak. “Erraz esaten da, amona”,pentsatzen dut behin eta berriz nire baitan. Bizitzak ez duamore ematen. Bizitzak ez du etsitzen. Nik 15 urte, etajada nekatzen hasia naiz. Etengabe nago galdetzen, zernago egiten? Bizi ala irauten? Ez dut amonaren itxaropensena heredatu, beharbada. Ahul nabari naiz. Hareneskuen moduan. Denborak marrazturiko zimurbakoitzean lezio bat. Hemendik urte pare batera etorrikozait aita, honekin ezkontzeko. Hala izango da, ezkontzabehartua. Aberatsik egongo ez den hura. Mailaezberdinak ahaztuaz. Arrazoi zenuen amona, aro bakoitzaahaztezina da.

Aurrera egin nahi, baina ezin. Nola eraldatu geroa, gurearbasoen urratsak jarraitzen baditugu? Zergatik galdudira erantzunak? Zergatik hainbeste garrantzi zergatiek?Erantzunen beldur. Sentimenduak dantzan. Elkarrenartean kontrajartzen. Haiek bai ausartak. Nire atalafektiboa, arrazoiari kontrajarria, sentimena, sentitzekoahalmena.

Negua ate joka dabil. Jada antzematen hasia nago.Nabarmena da aldaketa. Udazkenak agur esan diguingurugiro beroan bere hatsaigorriz, eta neguak, berriz,kaixo.

Kanta, kanta,txantxangorri.Kanta,kanta,gorri, gorri,negua da etorri.

Abesten zigun amonak garai hauetan. Ahots,herdoildua. Kantuan jarduten, ahots etena.

Arto oreaz beteriko egurrezko ontzi zaharra ezarri duamak erdian, denon eskura egon dadin. Burua zerurantzjaso eta ohartu naiz. Goian ez dago erlojurik. Ez eta orduaesango digun inor. Ilargia dago. Testigu bakarra. Aitagaraiz iritsi da. Oraindik ere badago nahikoa mantenu,ase dadin. Bai eta ongi ase ere, egunero izerditzen baitaguk aurrera egin dezagun. Egun gutxi barru herrialdezibilizatu bat helmugatzat, bidai luze eta arriskatu batiekingo dio. Oka sorrarazten dit egoera honek. Irentsibeharra izan dut. Zintzurra sutan. Berriro ere gosetukonaiz. Ez dago jatekorik. Ama, zortzigarren aldiz haurdunutzi du. Bueltatzen denerako, lore egongo da ernalduberri duen hazia. Isiltasuna.

Sarritan ohartzen naiz ez dugula aukerarik izan bakeedo guda aukeratzeko. Berandu da horretarako.

Lur gogor eta zakar gorrixkan etzan gara. Begiak itxi,eta momentu batez errealitatetik urruntzeko garaia iritsida bederatziontzat, hiru metro karratu dituen lasto etalokatzezko etxola kaxkar honetan. Babesten gaituenmugak zeharkatzera. Baina, non da muga? Esperantzageure giltza. Begiak ireki behar dira horma zaharrenaurrean. Uzkurtu naiz. Okomori gerturatu natzaio, elkarberotu gaitezen. Bere saihets-hezurrak nabari ditzaket.Bat, bi, hiru, lau… bederatzi… Hamahiru alde bakoitzean.Edo agian, hamabi. Hala uste dut, oker ez banago. Berearnasa entzun dezaket. Lasai nago. Bere gorputzekoberoa antzematen dut nirean. Hartu dut lo.

. . .

Gorrotoaren garrasia entzun dut iratzargailuak jo bezainlaster. Lau pareten artean nagoelarik, esnatzeko garaiaheldu da. Batzuetan, denbora geldituko nuke. Une batez,munduari begira. Gustura geratuko nintzateke pare batordu gehiago udaberri usaia duten izaren tartean. Ez daposible, zoritxarrez. Kurritu du esne beroaren lurrinaksukaldea logelatik banatzen dituen korridoreak.Sukaldean, armairura urreratu eta Maria galletak. Esannion bada nik amari txokolatezkoak nahi nituela!

Irratiko esataria etengabe hitzetan. Nire arteanpentsatu dut entzuten diren gezur denen egiaz, dena da

polita. Desberdina.

Eskolan, Natur Zientziak. Baina, zertarakobehar dut nik hau jakin? Denbora galtzehutsa besterik ez da eskolara etorri beharizate hau. Irakasleak ere alferrikakoak. Gurebizitzan oztopo. Lan zaila benetan…

IHIN

TZA 95

19

Ikasleen txokoaIkasleen txokoaEguerdian etxera ailegatu eta ate kanpotik nabarmen

da. Pure nazkagarria bazkaltzeko. Eguneroko panoramarieutsiz, amarekin haserretu naiz. Ez zaiola baterekostatzen makarroi goxo batzuk egitea leporatu diot.Elikadura osasuntsua… Ama oharkabean, jaiki naizaulkitik agudo. Pure higuingarri honi ez dagokio niresabela. Mihia ere atzera botatzen da usaindu bakar batez.Zakarretara bota beharko.

Apple-eko azken generazioko luxuzko mugikorraeskuan dudala nago. Lagunak inguruan. Zenbat irritxikitatik, oraindik jarraitzen dute bizirik. Ez daukagu hitzegin beharrik, nahikoa du bakoitzak bere sare sozialakmaneiatzearekin. Instagrama dela, twitterra, etawatsappa… Zergatik hauek deuseztatu? Hitz egiterakoanahotsa alferrik xahutzen dugu eta!

Hantxe daude Aiora eta Eñaut, nola ez, elkarrekin.Baina, zer uste du mutiko horrek? Gero mesede eskeetorriko zait. Betiko berbera. Inpotentzia sentitzen duthorrelakoetan. Laguna nuela uste nuen. Argi dago mundukrudel hau traidoreez beterik dagoela. Ez dagoeskubiderik. Ez dago gaizki ni ez naizen bestelakoneskekin ibiltzea. Ez da delitu. Baina hortik, jolasergeletan aritzera… Lekuz kanpo dago. Erabat. Nirekinjolastu nahian dabil. Nigandik urruntzen saiatzen da,goizeko ilargia bezala. Jeloskor jartzea nahi du. Inuzentehalakoa… Ez du lortuko. Mutil batengatik gaizki pasatu?

Inoiz. Edo behintzat horren itxura egiten dut bereaurrean. Axola ez balitzait bezala. Gero gauean pasatzenditut nik gorriak. Ohera joan, eta ezin lo hartu. Horrelakoanaiz. Gaixoa ni. Gerora errutinaren parte izatera pasatukodira gure argazki gozoaren gainera isuritako malko gaziak,udazkeneko hostoen antzera. Arrats gozo, egun gazi.Mina zaurietan.

. . .

Esnatu naiz golpe soil batez. Agian, ni neu ere, bestenorbaiten ametsa naiz. Amesgaizto. Gizagaixoa. Zeremango nuke nik eskolara joateagatik? Eta zopa bero batjateagatik? Gustura dastatuko nituzke mutil baten ezpainmamitsuak. Ez eta nire anai-arreben kuzkurtutako ezpainmoreak. Irri egin, eta hausten direnak. Haragi gorriabistan. Norbaitek musukatuko dituztelakoan…

Garaipenik ez da, galtzekorik gabe. Ba al daki norbaitek,zerua eta infernua bereizten? Eta nor dagoen sufritzeneta nor den errudun? Inoiz galtzen ez dutenen aurpegifaltsuaren zentzua? Itsu eta isilik egotea erraza da erabat.Eta zailena, amets ez egitea.

Bob Marley-ek arrazoi zuen: “Ez duzu bestearen uranahi izango zurea guztiz agortu arte. Baina ez du axolanola zaintzen duzun, gizakia ez da inoiz asebeteko”.

EUS-KA-RAZSolene AVRIL

La Salle EIBAR - DBH 2

Kaixo, lagun:

Euskaraz dakiten pertsonak ezagutzen ditut, bainabadirudi erabiltzea kostatzen zaiela. Horregatik bidaltzendizut gutun hau. Zuk ere euskara zabal dezakezu, etaeuskararen garrantzia ulertzeko adibide bat jarriko dizut.

Udazkenetan sute asko izaten dira eta hauek eraikineta lurraldeak suntsitzen dituzte. Euskarari dagokionezgeu gara sua, guk desagerraraz dezakegu hizkuntza ederhau. Gure arazoak soluzio errazagoa du ordea, hizkuntzaerabiltzea.

Solairu asko dituen eraikin batean, sua behealdeanhasten bada, gora igotzen da pixkanaka-pixkanaka. Niksailkapen bat egin dut gure gizartean eta solairuekinalderatu dut. Gure aitonak eta amonak beheko solairuakdira. Hizkuntza maitatzen eta erabiltzen dutenak dira,baina sute batean bezala, desagertuz doaz eta haiekinbaita euskara ere. Erdikoak berriz gure gurasoak dira.Batzuek badakite hizkuntza erabiltzen eta laneaneuskaraz ari izaten dira. Beste batzuek, ordea, jakinbadakite baina haien bikoteak ez, hortaz, erdarara jotzen

dute. Goiko solairuak gazteak eta umeak bezalaidentifikatu ditut. Geuk atera behar dugu aurreraeuskara, eta hain zaila dirudien ekintza hau poliki-polikibete.

Zer gertatzen da sua goiko solairuetara heltzendenean? Horixe, erre egiten dira besteekin batera. Gureesku dago euskara ez “erretzea” eta desagertzea. Gureesku dago gure ondorengoei irakastea eta gure ohiturakgordetzea. Gainera, gure eraikin hau osorik erreko balitz,beste bat sortuko litzateke gainean, eta ez da horieuskararentzat nahi dugun etorkizuna, ezta?

Espero dut adibide bitxi samar honekin euskararengarrantzia ulertu izana, eta ez da inoiz berandu gauzaberriak ikasteko. Hau esan eta gero, noiz hasiko zaranirekin euskaraz?

Hurrengo arte.

IHIN

TZA

95

20

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

MAITE ZAITUT, MARANerea ACOSTA

La Salle BEASAIN - DBH 3

Maialen: Kaixo.

Mara: Kaixo.

Maialen: Zer moduz?

Mara: Ondo, eta zu?

Maialen: Ondo… Faltan botatzen zaitut.

Irakurri izan arren ez zidan erantzun. Oso tentsio han-dia antzematen zen, eta denbora asko igaro zen, hur-rengo mezua bidaltzera ausartu nintzen arte.

Maialen: Zergatik egin zenuen?

Oraindik gehiago itxaron behar izan nuen, bere erant-zuna irakurri ahal izateko.

Mara: Maite zaitudalako.

Segidan, nire lagunik hoberena deskonektatu egin zen,segur aski nire erantzunaren beldur. Ni ere banaiz erant-zun horren beldur, oraindik zein den jakin ez arren.

Ez dugu ordutik gehiago hitz egin. Berriro irakurtzendut elkarrizketa hura, eta nire ezpainetik hasperen batateratzen da ihesi. Ia nahi gabe, nire behatzak pantailandagoen argazki txikia ukitzen du, eta Mararen irudia han-dia egiten da. Irribarrez dago, kamerari begira. Ez da selfiemodukoa, nik atera nion bat da. Perfil bezala ipini du. Ezdit harritzen, oso guapa dago hor.

Mararen marroi argi koloreko begiak irribarre egitendute, bere ahoa bezala. Txiste bat kontatu eta gero, ka-mera atera eta argazki hau atera nion. Baino nahiagonuen lehenago zeukana. Biok ateratzen ginen bizkarraematen. Nire ilegorri luzeak kontraste handia egiten zuenbere ilehori motzarekin. Ez zitzaizkigun aurpegiak ikusten,baina barrez geunden, mila pose probatzen genituenarren, beti gaizki ateratzen ginelako. Eskerrak horretanondo ateratzen ginela.

Barre egiten dut, hura gogoratzen. Segidan, negar egi-teko gogoak datoz, gertatu den guztia gehiegizkoa delako.Ez dakit zer sentitu. Oso nahastuta dut burua; senti-mendu gehiegi denbora gutxian. Nola iritsi gara puntuhonetara?

Bat-batean, amak bazkaltzera joateko deitu nau. Ez dutjoan nahi, ez dut ezer egin nahi. Baina amak ez du “ez”bat onartuko. Behin eta berriz deitzen nau, ohetik aterat-zen naizen arte. Bera isilarazteko bakarrik jaikitzen naiz.Nire logelatik ateratzen naiz, lau pareta urdin horiek at-zean utzita. Mararen argazkia atzean utzita. Gure argaz-kiak atzean utzita. Baina itzuliko naiz. Beti itzultzen naiz.Ez naiz urruntzeko gai. Eta itzultzea ez da beti ona. Bat-zuetan mina egiten du. Agian hoberena ahaztea da. Marajoan da. Ez du merezi behin eta berriz saiatzea, Mara joanegin delako.

Sukaldera iristen naizenean, makarroi batzuk daudeprestatuta, nire gogokoenak. Tripak nahasten zaizkit. Ma-raren gogokoenak ere baziren. Benetan, leku guztietanikusi behar al dut!? “Ez, Maialen, ez. Ahaztu. Hori da.Ahaztu” esaten du ahots batek neure buruan, eta arra-zoia ematen diot. Ahaztu. Hori da. Hala ere, ez naiz ezerjateko gai.

–Maialen, maitea, jan ezazu zerbait –esaten dit amak.Aita ez dago. Larunbata izan arren, lantokira joan beharizan du.

Sardexka hartu eta buelta batzuk ematen dizkiot ma-karroi bati.

–Badakit Mara faltan botatzen duzula, baino ezin duzuhorrela jarraitu, Maialen –jarraitzen du, hizkera gozo ba-tean. Begitara begiratzen dut, begi urdin eta sakon horie-tara, nireak bezalakoak.

–Mara joan zenetik, oso arraroa zaude. Ez zara aterat-zen, bakarrik unibertsitatera joateko uzten duzu etxea.Mobilari gehiegi begiratzen diozu, baino ez zaitut Mara-rekin hitz egiten ikusi. Zure adinarekin erokeriak besterikez nituen egiten! Gauza horietatik atera ditut inoiz ahaz-tuko ez ditudan oroimenak, eta horrela jarraituz gero, zukez duzu horrelakorik edukiko, Maialen

Ez dut ezer esaten hitz egiten duen bitartean. Ez dakitbere tonua nola interpretatu. Ahots leuna erabili du,baina hitzen esanahia ez da kamutsa. Altxatu egin da etaberriketan jarraitzen duen bitartean, leku batetik besterabueltak ematen ditu. Gauzak hartu, gauzak utzi, eta muxueman dit ondoren.

–Orain bilera bat dut, berandu etorriko naiz. Jaso ezazumahaia, eta garbitu pixka bat. Maite zaitut!

IHIN

TZA 95

21

Ikasleen txokoaIkasleen txokoaAma ni bezalaxe, ez da negartia. Eta hala ere, malko bat

sumatu diot irristadan ihesi. Inoiz ahaztuko ditudan mo-mentuak? Nik baditut horrelakoak… Baina… Mara dagodenetan.

Nik ez dut inoiz ahaztuko, Lehen Hezkuntzako hirugar-ren mailako azaroaren lauan mototxadun neska berriaklasera sartu zenekoa, beldurraren beldur izuak jan zuelazirudien. Ez dut ahaztuko bere izena nola esan zuen. Dar-darez… Mara. Neska txikia zen, bi trentzetan orraztutazuen ile horia, eta begi marroi argi urduriak zituen. Ez daasko aldatu, egia esan. Txikia, ilehoria eta begi-marroiak.Ez da gaur egun “ederra” interpretatzen dena. Sudur han-diegia du, eta txikia dirudi bere adinerako, baina niretzatmunduko politena da.

Denbora gutxian bihurtu zen nire lagunik hoberena. Ezditut gure momentu hoberenak ahaztuko, ezta gatazkaketa haserreak ere.Ez dut Marak sufritu zuen anorexiaahaztuko. Bere ondoan izan ninduen. Gainditu zuen artebere ondoan.

Baina iluna desagertu zen, eta nik pozik bizitzearen dis-tira ikusi behar genuela uste nuenean, ez dut ahaztukonegarrez gerturatu zitzaidan eguna. Parisera bizitzerajoan behar zuela xuxurlatu zidan hasperentsu. Eta negar-rak ez ninduen utzi harrezkero.

Baina malkotan blai agurraren egunean Marak emanzidan muxua ezin dut ahaztu ezinbestean. Bai, ezpaine-tan. Egia esan, sorpresa handia izan zen, eta begiak irekitaizan arren, nire bizitzako muxurik hoberena izan zen.

Ez dut ahaztuko. Ez dut sufrimendu eta negar huraahaztuko.

Nork esan bizitzako momentu ahaztezin denak onakizango zirenik?

Eta orduan, amaren malko iheskorra ikusi eta bileraraabiatu den momentuan, ezkutuan zegoen egiaz ohartunaiz. Nik egiten dut momentua triste, ez da berez tristea.Ni naiz maitasun horretan barneratu nahi ez eta berefalta negatibitate biderkatu irudikatu dudana.

Mararentzat Paris gauza ona da. Aukera, mundua ikus-teko aukera. Lagun berriak egiteko aukera. Eta bai, bihot-zez maite dut, eta beldur naiz, maitasun hori saihestunahian nabilelako.

Gazteok gauzak modu oldartsuan egiten omen ditugumaiz. Ez naiz horrelakoa. Bizitzaren beldur, sentitzen du-danaren beldur, denbora galduaren beldur…

Logelara igo naiz korrika. Belaunean urratuta ditudangaltzak jantzi eta ACDC kamiseta jantzi dut. Zorteaemango didalakoan… beharko dut eta zori ona. Zoriona.Ez al dut ba merezi?

Jertse lodi bat jarri dut eta ez, ilea ez dut moldatu be-harrik, duela gutxi lisatu nuen. Ama duela gutxi joan da,eta aita ez da berandu arte itzuliko. Ez dago inor etxean.Autoaren giltzak hartu ditut. Ohar bat utziko diet gura-soei.

Plater zikinak ez ditudala garbitu… horrek harrapatu ditburua. Tira, nire ihesa, horrek bakarrik aztoratuko ditugurasoak, ez dut uste plater zikinez arduratuko direnik.Duela gutxi eskuratutako gida baimena eta Mara eta bionargazki bat. Hori hartu ditut poltsan. Kreditu txartela…gurasoek ezusteetarako emandakoa. Izan ere, ez nuenuste… eta bai…

Erotu ote naizen ere pentsatu dut. Pozez ere bai, ikusiegingo baitut. Berandutzen hasi da. Hobe jada abiatzea.Parisera noa… zer arraio!

Berak nola hartuko nauen ere badut zalantza. Emanzidan muxua burura etortzen zait. Ez zen edozein muxuizan. Nire lagun hoberenak emandako muxua zen. Etamuxu horretan gauza asko zeuden gordeta. Maitasun ez-kutu bat, ezin zela ezkutuan gehiago mantendu. Ezin daegun batetik bestera maitatzeari utzi.

Edo agian bai…

Kilometro asko ditut jada bizkarrean. Kontrako noranz-koan datozen argiek min egiten didate begi nekatuetan.Bai akaso gelditu egin beharko naiz lo egitera. Gaur,2015eko azaroaren 13an, bizitza aldatuko zait dudarikgabe…

Irratia piztuta dut, musika alaia… ez lokartzeko egokia…baina bat batean musika eten eta frantsesez hizketan hasidira. Tonua serioa, hil kanpaien modukoa. Izua edonon…heriotzaren hegalak suma daitezke… zerbait larria pasaomen da Parisen…

Geratu egin beharko naiz lo apur bat egiteko, Mararenmuxua dut babesle… argituko du egunak bihar ere. Edo…agian ez…: “Maite zaitut, Mara”.

Ez dago sexualitate desegokirik,maitasuna baldin badago.

(Marilyn Monroe)

IHIN

TZA

95

22

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

BAKEA BETI DA POSIBLEAAinara LANDA

La Salle EIBAR - LH 6Ipurterre Saria, Eibar

Bazen behin, Palestinako herrialde batean, Ruttiizeneko gazte haurdun bat. Umea jaio zenean,Gissel izena jarri zioten.

Txiki-txikitatik, Gissel eskuzabala izan zen. Bere ama,Jainkozalea zen. Eta beti esaten zion: “Egin besteei zuriegitea gustatzen zaizuna”. Gissel, egunero joaten zenbere amarekin egoera xume, txiro eta apalean bizi zenjendeari ogi eginberria eramatera. Pozik bizi zenamarekin. Baina, egun batean, Rutti hil egin zen minbiziakjota.

Gissel doluz egon zen hainbat hilabetez, omenez.Dolua bukatu zuenean, amak irakatsitakoa jarraitzeaerabaki zuen. Hurrengo egunetan, Gisselek ogiaeramaten zien halako erraztasunak ez zituzten umeei,lehen amarekin egiten zuen bezala. Alaitasunaberreskuratzen ari zen pulliki-pulliki.

Negua iritsi zenean, Gisselek ume israeldar batekintopo egin zuen etxeko bidean; delako israeldarrakartoizko kaxa baten gainean zegoen ostatu eske. Gissel,bihotz onekoa izaki, besoak zabalik hartu zuenisraeldarra, etsai gisa zeukan herrialde hartako umea.

Etxera eraman zuen gaztetxoa. Han garbitu zuen, etaarropaz aldatu zen. Goseak jota baitzegoen kikara battxokolate beroa eskaini zion. Gero, sofan eseri ziren biak,eta hitz egiteari ekin zioten. Berandu arte egon ziren hitzeta pitz. Halako batean, Gisselek gaztetxo hark izenabeharko zuela pentsatu zuen. Hala galdetu zion:

–Nola duzu izena?

–Noam.

Gisseli barregurak eman zion.

–Zergatik barre hori?

–Ba al dakizu zer esan nahi duen izen horrek?

–Ez, ez dut inoiz esanahiaz pentsatu –esan zuen irriñobatez. Zer esan nahi du ba?

–Gozamena, poza, sinpatia…

Orduan konturatu zen Gissel, Noam lotan geratu zela.Hurrengo egunean Noam gela polit batean esnatu zenpelutxezko artzatxoez inguratuta. Gela aztertzen hasi zeneta bere alboan Gissel ikusi zuen.

–Egun on, ongi egin al duzu lo?

–Uste dut baietz.

–Nahi al duzu nirekin geratu zure familia etorri arte?

–Bai, bai, bai.

–Ongi da… ongi da… Gaur erosketak egitera joangogara.

–Bai, horixe.

Gisselek Noam eraman zuen erosketak egitera. Biekoso ongi pasatu zuten. Gero, Gisselek jolas-parkeraeraman zuen Noam. Hau pozik zoratzen zegoen.Arratsalde osoa dibertitzen eman zuten. Etxeko bideanmutil-talde batekin topatu ziren eta Noamez trufatuziren:

–Nolatan israeldar umemoko bat hemendik?

Gisselek erantzun zuen: “Eta noiztik lagatzen zaie zuekbezalako zital batzuei kaletik paseatzen?” Umeeklotsagorriturik alde egin zuten. Gero, Gisselek Noami zeraesan zion: “Ez egin kasurik halako mutilei. Garran-tzitsuena barrukoa da, ez kanpokoa. Berdin dio nongoazaren, baldin eta bihotz onekoa bazara.” Biak besarkatuziren. Hurrengo egunak pozik eta azkar pasatu ziren.

Arratsalde batean, Israelgo errege ate-joka azaldu zen.

–Arratsalde on, andere. Entzun dut hemen dagoelanire semea. Sar naiteke?

–Bai, noski. Noam, zatoz hona!

–Bai, zer da?

Aitak eta semeak elkar ikusi zutenean, besarkada emanzioten elkarri, gero negarrari eman zioten. Alabaina,Noam kezkati zegoen.

–Zer da kezkatzen zaituena? –galdetu zion aitak.

–Ez dut Gissel utzi nahi.

–Ez kezkatu horregatik. Gisselek erakutsi du oso apaladela eta berak nahi badu, bakea sinatuko duguPalestinarekin. Bera nire kontseilaria izango da. Hala,gurekin etorriko da bizitzera.

–Bai, ohore handia izango da.

Orduan, Gissel Noamekin eta Noamen aitarekin joanzen bizitzera. Palestina eta Israel bakean hasi zirenbizitzen, betiko.

IHIN

TZA 95

23

OroitzapenakOroitzapenak

ANAI FIDELI FIDELTASUNEZJoxe ERZIBENGOA

Anai Fidel Irungo La Salle Enean ezagutu nuenhasierako salletar formaziorako saioak jasotzerajoan nintzenean. 1954.ean izango zen, oker ez

banago. Ni oso gaztetxoa nintzen, hamabi urte betegabekoa nintzen. Fidelek, aldiz, hogeita gutxi izangozituen: gaztea zen eta oso dinamikoa, adinari zegokionbezalakoa.

Anai Fidel irakaslea zen. Harekin oso harreman gutxiizaten nituen, baina ez dakit zergatik zen hori. Nieuskalduna nintzen eta berak ez zekien euskaraz berbaegiten. Agian, hau izango al zen arrazoia? Ez dakit, ez naizoso ziur, baina litekeena da. Orduan ere, Anaieuskaldunekin hobeto moldatzen nintzen, gaur egunbezala, are gehiago oso gazte nintzelarik.

Arestian ez zuela euskaraz hitz egiten esan dut, bainaeuskal abestiak, adibidez, asko zekizkien eta abesten,primeran abesten zituen: dotoreziaz eta fintasunez.Musika irakasten zuen eta musika-abesbatza zuzentzenzuen maisutasun handiaz. Haren belarriak berehalabereizten zituen sol, fa, mi, re, do, bezalako notakaurrean armoniorik izan gabe. Txori batzuen taldeansartzeko moduko ahotsa zuen: liluragarria.

Anai Fidelek umore handia, ona eta eredugarriazeukan, baita jenio bizia ere, batik bat, kantatzen ariginen bitartean ari begira egon beharrean, beste aldebatera begira norbait ikusten bazuen: erne egon beharzen kantua hark nahi zuen bezala abestu ahal izateko.Maila askotako ahotsak zeuden La Salle Enean, berazarazorik gabe aukera zitzakeen berak nahi zuen abesbatzaosatu ahal izateko. Gogoan dut gauza politak egitengenituela, nolabait esateko, eta jaietan txalo-zaparradakjasotzen genituela hark emandako lezio deliziosoekin.

Anai Fidel, orain arte zutaz esandakoa ez da gauza asko,ez horixe, baina hauxe oroitu dut zuk mundu hau utzi etabestera alde egin duzunean. Badakit gauza apala izandela, baina bihotzez esandakoa da eta uste dut gustatukozaizula zureganaino iristen bada, eta ez dut dudarik era

batean zein bestean ailegatuko zaizula, beste era batekomunduan baitzaude orain, nik uste.

Nik, Anai Fidel, Ebanjelioko amona xahar hark eginzuena egin nahi izan dut: buruko nire amets gozoa zurieskaini eta hemen idatzita laga. Alegia, ez naizela inoizzutaz ahantzi. Beti izan ditudala gogoan ni gaztetxoanintzeneko une alai haiek gogoratzeko desira. Alabaina,badaukat bigarren arrazoi bat, eta handia esango nukenik, zurekin gogoratzeko eta ondorioz zurekin biziizandakoaz hemen idazteko, eta zerako zeraren zera da:

Irungo La Salle Eneatik Deustura pasatuko naiz.Gogoratzen? Gogoan al dituzu biok eta beste batzuekosatu genuen talde xelebre hura? Aurrerazaleak izangoginen irakaskuntza arloan. Guk honela uste genuenbederen, eta denborak arrazoi pixka bat eman zigun.Denek ez zuten bat egiten guk egiten genuenarekin,baina zu bezalako Anaiak ginen neurri batean eta horriesker aitzinera egin genuen oztopoak oztopo. Lan handiaeskatu zigun irakasteko sistema hark, baina bagenekien,zuk batik bat, hura zela sasoi hartako salletar misioaburutzeko bide egokia. Agian, ez zen egokiena izango,baina osatu genuen talde hark garbi zeukan irakaskuntzazaharrari paso eman behar geniola irakasle, gurasoen etaikasleen arteko harremana sendotuz. Amaigabeko bilerahaiek izugarri lagundu ziguten gure egitasmoak aurreraeramaten, eta zuk badakizu egia esaten ari naizela. Ezedo? Oztopoak bizi ginen etxean bertan genituen, bainahandiagoa zen gure dinamika, kuraia eta sustapena.Ikasleak pozik ikusten genituen. Gurasoek, ia denak, batzetozen egiten ari ginenekin, eta gure artean ilusioa zennagusi, nabarmen nagusi ere. Gogoratzen zenbat bileraegin genituen gurasoekin egiten ari ginenari buruzkoazalpenak emateko? Gogoratzen zenbat txango,promenade eta ibilaldiak eskolan egiten genuenarenosagarri gisa? Zenbat bazter bisitatu genituen gure Herrihau hobeto ezagutzeko eta maitatzeko? Jakina, honekguztiak ez zuen matematika, historia, irakurketa,hizkuntzak, etab., oro har, ikasteko gaitasuna murrizten,ezta gutxiago ere; honek aukerak zabaldu egiten zienikasleei. Deustu auzoa garrantzizkoa izan arren, EuskalHerria beste bazterrez osatuta zegoela ere irakatsigenien, eta orain, gaur egun, eskertzen dute halakoirakaskuntza mota erakutsi izanaz. Hau guztiau gogoanizan duzu gure artean izan zaren arte, baina ez dutinolako dudarik zauden lekuan zaudela orain eregogoratuko dituzula.

Aizu, Anai Fidel, zure gela Txinbito zen. Zuk emanzenion izen hori, nik ez dakit zergatik, baina litekeena dazuk txori mota bat ezagutzea, zure gustokoa izatea eta,beharbada, abeslari ona izatea, eta horregatik zuk zureikasgelari izen hori ematea, litekeena, baina ezin dut

IHIN

TZA

95

24

OroitzapenakOroitzapenak

AITAREN HILETA ELIZKIZUNEANJesus Mari ORBEGOZO KORTADIZestoako parrokian (2016-10-01)

Arkaitz ORBEGOZO

Azken egunak gogorrak izan dira denontzat,orduak pasa ditugu gai berberaren inguruanpentsatzen, eta niri bereziki pasa den

egunean elkarrekin gaua igaro genuenean, buruaargitzeko, edo agian egoera onartzen hastekoondorengo hausnarketak eta oroitzapenak etorrizitzaizkidan burura. Ea ba:

Badakit eta fededun bezala halaxe izatea nahinuke, orain zeruko ateak jotzen ariko zarela, edohobeto esanda, ziur nago oleska ariko zarela, ateaurrean kantuan beti bezala, norbaitek ireki etabarrura sartzeko merituak egin ote dituzunbaloratzeko zain. Parez pare irekiko dizkizute. Ziurnago

Adjektibo edo izenondo bat esan behar bagenu,uste dut hemen gaur zu agurtzeko bildu garenguztiok bat egingo genukeela: ONA. Eta zuk egingozenukeen bezala norbait edo zerbaiti izena jarriaurretik ba hiztegira joatea bururatu zait eta ONizenondoaren definizio gisa hara zer aurkitu dudan:“bere egitekoa ondo betetzen duena (…) zintzoa (…)bihotz oneko gizona”. Ba horixe, zein ondo definitzenduen euskal hiztegiak Jesus Mari.

Nik ordea izenondo hori hiru izenen ondoan jarrinahiko nuke, uste dut ia bizitza osoa laburtudezakegula honela. Hiru hitz horien ondoanadjektiboa jarri eta hemen atera zaidana:

ziurtatu. Badakit, zuri niri bezala itsasoa oso gustatzenzitzaizula eta Deustuko ibaian bazebilela baporeto batenmoduko itsasontzi bat, eta haren izena ere Txinbito zela.Baina, zergatik deitu zenion Txinbito zure gelari? Zukbakarrik jakingo duzu. Zure izaerarekin bat zetorrelako?Apika. Zu bezain jostalaria delako ezagutzen dudan txorihori? Ni Sorgintxulon bizi izan nintzenean pikondoetanibiltzen ziren txinboak eta txinbitoak, eta Deustun, gureetxeko baratzan ere baziren pikondoak, bestela galdetuBotiri. Horregatik? Bego. Gogoratzen al zara nire gelaLorategi zela? Eta sarritan zure gelakoek nire gelakoenaurka jokatzen zutela futbolean? Egia esate aldera,gehienetan irabazten genuen, baina saio oso politakpasatzen genituen, hori baitzen gure helburua, nahiz etagu beti atera futbol zelai batera irabaztera. Eta zu ere bai,jakina. Oraindik zu ikusten zaitut futbol zelai txiki hartakoertz batetik korri egiten bere garaian Rojok korri egitenzuen baino arinago: ez zen zaila. Zure lastertasunakinbidia ematen zidan, benetan.

Gauza gehiago esango nituzke, baina dagoenekoaspertu zaitut lur honetako pitokeria hauekin. Zu orainlasaiago zaude, badakit. Delako txinbo horietako batekesan dit. Esan dit “haur txiki bat sehaskan dago…”kantatzen duzula Jesuxitoren aitzinean eta honek besotxikiak jasotzen dituela zu txalotu nahiz eta zureezpainetatik lerdea dariola eta berriro errepikatzendiozula abestia oraingoan “txakur handi bat etorrikozaizu…” eransten diozula bera lo seko gelditzen den arte.Horrela ematen al duzu zure “denbora” edo aisialdia ezdenborarik eta ez espaziorik ez dagoen “espazio”horretan?

Anai Fidel, goraintziak gurekin izan diren ikasleei etaorain zure ondoan izango direnei. Otoi, ez zaitezte nitaz,gutaz eta hemen gaudenoz ahantzi, artaldetik iheseanalde egin zuen mutiko edo neska haren Aita onarenaurrean.

Ikusi arte.

IHIN

TZA 95

25

OroitzapenakOroitzapenakLehenengoa: Aita ona

Mila gauza esan daiteke zure bizitzan hoberen eginduzun paperaren inguruan, aita eta senarraizatearena alegia, baina gauza bakarra azpimarratunahi dut nik: sakrifizioa.

Sakrifizioa eguneroko lanean, zure eskolan,irakasle lanetan, ikasleekin ardura edukitzean, gueskolatik bueltatzen ginenean eta zu hanzeundenean, zure mahaian zure lanak egiten, betiguretzat eredu izaten. Aita beti bere mahaian,ariketak prestatzen, zuzenketak egiten, eskolakaurreratzen. Argi esaten zenigun, nik zuek lanegiteko ohitura hartzea nahi banuen ni lanean ikusibehar ninduzuen.

Sakrifizioa udako oporretan, uztaila osoa zukprestatu eta zuk zuzendutako goizeko errepasoko lanhaiekin. Zein aspergarria dena… Zenbat ordu ematengenituen lan haiek egiten. Baina ez ginen jabetzenlan handiena zuk hartzen zenuela ariketa guztiakprestatzen eta zuzentzen: matematikak, gaztelera,euskara, irakurketa, marrazketa… udako eskolazirudien horrek. Uda ondo pasatzeko momentuazen, baina beti egin beharreko lanaren ondoren. Horere sakrifizioa eta esfortzua.

Sakrifizioa gu bion afizioekin. Nik dantza, ostiraleroostiralero gaueko 10etan Behobiako lokalarenatzekaldean citroen zx beltz hartan orduak ni aterazain, eta larunbatero goizeko 9etan ere hantxe,kieto, zure liburu edo aldizkariarekin denbora egiten.Hori nirekin, baina Gaizkarekin ere berdin. Honekfutbola, astero astero partida ikustera, edo musikataldea osatu zutenean, Goian Bego rock taldea sortueta aurreneko kontzertua eman zutenean bezala. Zuhantxe, lotsa lotsa eginda txoko batean semeaikusten, lotsatuta baina han, beti han.

Sakrifizioa zure Zestuko familiarekin. Urtean bitan(San Josetan eta Ama Birjinetan) etortzearekin

konforme zeunden, inoiz ez ginen gabonakospatzera etorri, inoiz ez asteburu normal bateanfamilia bisitatzera etorri. Beti Irunen, beti iraileanHondarribiko jaietan, Zestura gutxi eta juxtu. Eta zukinoiz ezer esan ez. Alderantziz, desiatzen urteko bidata seinalatuak iristeko. Urte asko pasatu dira etagutxika gutxika ulertzen joan ginen sentitzenzenuena, osaba Joxe gaixotu zenean ireki zitzaizkigunbegiak, une oro ari zinen hona etortzekopentsamenduarekin. Hor konturatu ginen gureurteetako akatsaz.

Baina behintzat gaur hemen gaude, zure azkendesio eta gogoa betetzen, zure Zestua maitehonetan azken agurra eskaini eta ondoren lurematen, non egongo zara hemen baino hobeto, etaorain bai, maiz etorriko gara bisitan zuk nahi bezala.

Sakrifizioa eta soiltasuna horiek Jesus Maridefinitzen duten bi hitz nagusiak. Eta halaxe joanzara, soil eta xume, ixil ixilik, zu zinen bezala, zarataeta soinu ozenik egin gabe, etxekoak ondoanzenituela, ondokoei gehiegi nahastu eta enbarazuegin gabe, udazkeneko egun eguzkitsu batean.

bigarren hitza: Aitona ona

Hau da bizitzaren amaieran pena handiena emanzizuna, “gure txikia”, hala esaten baitzenion gureHaitzi, hazten ez ikustea. Duela bi urte jaio zenetikdagoeneko zure gain ixil ixilik eramaten zenituenosasun arazo eta atxakeak, eta denbora pasa ahala,gure txikia hazten zihoan heinean zure osasunapattaltzen zihoan.

Haitz ibiltzen hasi zenean, zu dagoenekobastoiarekin, eta korrika hasi zenean, zu ezinbakarrik eserlekutik altxa. Ezin besotan hartu. Bainapena handiena badakit zein zen, eta behinospitaletik bidalitako mezu batean ongi argituzenuen: “Haitz, nola gustatuko litzaidakeen gitarrahartu eta zure ondoan jarrita euskal kanta polit etagoxoak erakustea eta elkarrekin kantatzea. Ikasezazu musika, gozatuko duzu, ederra da eta…” Baiatta, ikasiko du musika, eta aitona musikazaleamorratua zuela ere gogoraraziko diogu.

Hemen azken hitza: Musikari ona

Hori izan da zure bizitzaren gasolina urteetanzehar, hala hasi zinen txikitan hemen Zestuko elizakokoruan eta jarraitu zenuen Irungo La Sallera etorrizinenean, eta salletar egin zinenean ere, beti musika.Rondalla, korua, kantu lehiaketa, omenaldiak,mezak, urteurrenak, bazkariak, dantza emanaldiak,bidaiak, dena betetzen zenuen zure musikaz.

IHIN

TZA

95

26

OroitzapenakOroitzapenak

BIZITZA KANTU BAT DAZarauzko La Salle

Badu musikak zerbait... Hizkuntza unibertsala deladiote, oharkabean ere, gure memoria piztu etaesnatzeko ahalmena duena; musika notetan

jositako hitzak errazago gelditzen zaizkigu, ia ahaleginikegin gabe ere barneratzen ditugula. Ez da magia kontua.Kultura guztiak jabetu dira musikaren ahalmen honetaz,eta batzuek izpiritualtasuna iristeko bide gisa baliatuduten bitartean, beste batzuek komunitatea egitekomodu ikusi dute, eta irakaskuntza munduan gabiltzanok,baita ikasteko tresna bilakatu ere.

Ahozko literaturarekin lotu izan ditugu kopla zaharrak,baladak, atsotitzak, ipuin eta hitz jokoak... Baina euskarazhaur kanten altxor-kutxa erdi hutsik genuela ohartuta,Manolo Urbieta buru belarri lotu zitzaion duela 40 urteeuskal haurrentzako soinu banda propioa sortzeari.

Zarauzko Musika Plazan jaio zen duela 83 urte.Predestinato, esango luke norbaitek. Hark kontatzenzuen, hiruzpalau urte zituela, handitan zer izan nahi zuengaldetu ziotela, eta berak, erantzun: Nik ofizio alegreena

izan nahi dut. Eta tarteka sufritzea egokitu zitzaiolabadakigun arren, bizitza osoa musikaren bueltan eginostean, bere kantak jarri eta haurrak saltoka eta dantzanikustean, poza eta alaitasuna banatu dituela ezin uka.

Gurean, Zarauzko La Sallen ere musika irakasle lanetanibili zen, eta gaurko irakasle taldean zenbaitek miresmeneta maitasunez gogoratzen ditu maisu bikain harekin

Beti kejatzen zinen esanez zure eskolako gelanigarotako ikasle guztiek ez zintuztela zure marrazketaeskolengatik gogoratzen, urtero gabonetan gogotsuantolatu eta buruko min dezente ematen zizun kantulehiaketa bedeinkatuarengatik baizik. Hainbeste urteirakasle eta musikari bezala besterik ez nautegogoratzen. Molesto xamar esaten zenuen betibaina etxekoek bagenekien barru barruan gusturaesaten zenuela, azkenean marrazketa eta teknologiadenborarekin ahaztu egiten dira, musika, kantua etalagun artean gozatzea ordea, betirako geratzen dira.

Musikaz bete zenuen eskola, eta musikaz betezenuen zure bigarren herria, Irun, gabonetakokoruarekin, eta edozein meza, bazkari eta ospaki-zunetarako prestatzen zenituen kantuekin, Eraikinemanaldietarako lan eskergaz prestatzen zenituenpieza eta dantza doinuekin…

Eta hiru hitz hauek jarri ditudan bezala, hasieraneman dudan izenondoa beste hitz askori ere jarriniezaiokeen: anai ona, osaba ona, senar ona, irakasleona, lagun ona, lankide ona, mendizale ona, herritarona, euskaltzale ona…

Amaitzera noa, baina lasai egon zaitez, zin dagizutnire agurra ez dela hemen bukatuko, lagunarteanelkartuko gara, laster, eskolako saloian, kantuan, zurigustatzen zitzaizun bezala, hori bai gozatua, hori baiederra…

Eta ahaztuko zitzaidala uste bazenuen … ez ba…hemen zuk ospitalean negar artean eskatutakoa, etagainera aspalditik pentsatua neukan zure azkenagurraren egunerako apropos idatzita ematen duenkanta. Barkatuko didazu, kantatu baino irakurriegingo dudalako, ahotsak irauten badit, eskolakosaloian elkartzen garenean kantatuko dugu denokelkarrekin. Joxe Mendiaguek idatzitako “kantuz”:

Kantuz sortu naiz, eta kantuz nahi bizi,Kantuz igortzen ditut nik penak ihesi,Kantuz izan dudanian zerbait irabazi,Kantuz gustura ditut guziak iretsi;Kantuz, ni bezalakoak, hiltzia du merezi.

Kantuz eginez geroz mundura sortzia,Kantuz ein beharko dut, ene ustez, hiltzia;Kantuz emaiten badaut Jainkoak grazia,Kantuz idekiko daut San-Pedro-k atia,Kantuz egin dezadan zeruan sartzia.

Kantuz ehortz nezaten, hiltzen naizenian,Kantuz ene lagunek, harturik airian,Kantuz ariko dira, ni lurrian sartzian.Kantu frango utziko diotet munduianKantu egin dezaten, nitaz oroitzian.

Segi ba guretzat zerutik kantuan, eskerrik asko etaikusi arte atta.

IHIN

TZA 95

27

OroitzapenakOroitzapenak

emandako orduak. Izan ere, gehienentzat etxekohizkuntza euskara bazen ere, eskolak gazteleraz ematenziren garai hartan, baina Manolok euskaraz atontzenzituen kantak alaiak. Aizarnako Pablo anaiarekin eregogoratu behar. Manolo klase ematen ari zen batean,berriketan ari baitzen bat edo beste, eta harkesan baitzion Cuando Manolo habla hay quebegirar. Pasadizoaz gogoratzen zela aitortu zuenManolok berak gure ikastetxera Mendeurrenaospatzera gonbidatu genuenean.

2016ko irailaren 28an joan zaigu Manolo, 83urte beteta. Zarauzko udal musika eskolak bereizena du, eta berak sortua da Donostiako Xirula-Mirula musika eskola ere. Bereak dirakoloretako uztaiez irudikatzen ditugunranroberren bolanteak ere, eta harekin bateankontatu ditugu geletan hamarrera bitarteko JonBraun Indio txikiak. Hari esker ikasi zuen astoakgure gelan, eta harrezkero saguek ere badakitehizketan. Musika bera ez zen Manolorentzathelburu, bitarteko baizik: mundua ezagutzeraemateko modua, haurrak bere buruadeskubritzeko tresna... Txiki-txiki-txikiak

garenean ateak zabaltzen lagundu behardigutelako, haur begien parean leihohandiak irekiz.

Eta, hala, euskal haurrentzako altxor-kutxa betetzen joan zaigu Manolo, etaaskok, bera nor den jakin gabe ere, harenkantak ikasi dituzte, eta haien ondorengoeiirakatsi; haren kanta asko eta asko herrikoibilakatzeko bidean dira, eta hark esana da,hori dela musikari batentzat ametsikederrena. Horixe izan da bere ekarpenoparoa, eta eskerronez, bera joan berrizaigula, gure Ikastetxeko kantu saioak harenomenez burutu ditugu, bai Haur Hezkun-tzan, baina baita LH eta DBHn ere... Guresoinu bandaren zati direlako, bizitza,Manolok esan bezala, kantu bat delako,kantatzen ez duenak, zorionik ez duelako.

Berak kanta bat maite zuen bereziki, Alostorreko zurubiluzea... Bakarrik eta libre badoa, gora gora, txori ameslarigisa. Goian bego, euskal haurren irribarre, salto etaahotsak bihotzean.

GURE HEZKUNTZA SAREA EUSKAL HERRIAN

Andoain - Beasain - Donostia La Salle - Donostia San Luis Eibar Azitain - Eibar Isasi - Irungo La Salle - Zarautz - Zumarraga

Bilbo La Salle - Bilbo Elkarbanatuz - Sestao Andra Mari - Sestao Artizar

Beldur eta zalantzei eskua luzatu,norabiderik gabe bakarrik ez gelditu.