Animaliei laguntzen ANIMALIA ORNODUNAK

Animaliei laguntzen proiektua Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educación, S. Lren Hezkuntza Argitalpenetarako Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu, taxutu eta gauzaturiko talde-lana da.

Liburu honen prestatze- eta argitaratze-lanean honako talde honek esku hartu du:

TESTUAVicente Camacho DíazLydia Molina GordonMercedes Rodríguez-Piñero

IRUDIAKJaume Bosch

EDIZIOAAinhoa Basterretxea LlonaLydia Molina Gordon

PROIEKTUAREN ZUZENDARITZAJoseba Santxo UriarteMaite López-Sáez

I. URRATSA

Animaliei laguntzen

Ba al zenekien gure planetako ia leku guztietan animaliak daudela? Basoetan, ibaietan… bizi dira. Animalia batzuek mendirik altuenetan bizirik irautea ere lortzen dute.

Animaliei buruz gehiago jakin nahi?

Goazen, bada!

Proiektuaren etapak

1

ABIAPUNTUA

Hasierako gertakaria: A zer hondamendia!

8

Proiektu honetan zehar, izugarrizko abentura bizitzeko aukera izango duzu, hiru etapatan banatuta:

Koadernoaren amaierako eranskinean, proiektuan zehar erabili beharreko ebakigarriak ageri dira.

Zer egingo dugu?12

Zer jakin behar dugu?

15

Nola antolatuko gara?1616

Zer dakigu animaliei

buruz?

13

1

Abiapuntua bidaiaren hasiera da. Nora iritsiko zaren eta zer jakin beharko duzun ezagutzen lagunduko dizu.

2Ikerketa-atazen bidez, detektibe bihurtuko zara, informazioa bilatzen, aukeratzen eta antolatzen jardungo baituzu.

3Proiektuaren amaiera bidaiaren azken etapa da. Hemen ikasitakoa erabiliko duzu, erronka handi bat behar bezala gainditzeko.

2

IKERKETA-ATAZAK

3

PROIEKTUAREN AMAIERA

Amaierako lana: Habitaten maketak, animalia eta guzti

45 Animaliak izaki bizidunak dira

19

Nolakoak dira animaliak?

21

Zer ikasi dut?

49

Zer jaten dute animaliek?

25

Norberaren balorazioa

51

Nola jaiotzen dira animaliak?

27

Animaliak sailkatzen

29

Non bizi dira animaliak?

33

Gurekin bizi diren

animaliak

37

Animalien

istorioak kontatzen

41

Animaliak arriskuan

39

1

ABIAPUNTUA

A ZER HONDAMENDIA!

8

Non bizi da hartz

zuria?

Hitz egin zuen artean.

Erreparatu Ipar Poloko marrazkiari eta azaldu zer gertatu den. Ondoren, izendatu ezagutzen dituzuen animalia guztiak.

Zer jaten du?

Nola babesten da

hotzetik?

Itsasontzian zihoazen animaliak ez daude prestatuta hain leku hotzean bizitzeko, eta hiltzeko arriskuan daude.Itsasontzia hondoratu ondoren, zientzialariak presaka dabiltza animalia bakoitza bizi zen lekura itzultzeko. Lagunduko al diezue?

Irakurri testua arretaz.

Aurreko orrialdean, zein animalia erreskatatu behar dira, Ipar Poloan bizirik iraun ezin dutelako? Inguratu.

9

Jarri naufragioko animalia bakoitzaren eranskailua hura bizi ohi den lekuan. Ondoren, idatzi leku bakoitzean bizi diren animalien izenak. Laguntza: Kasu bakoitzean bi animalia jarri behar dira!

BASERRIA

OIHANA

10

Osatu animalien zerrendak, beste ikaskide batzuenak baliatuz.

SABANA

BASAMORTUA

Orain, berregin Ipar Poloko eszena ebakigarriekin, eta itsatsi 8. orrialdean.

11

Proiektuan, animaliei buruz ez zenekizkiten gauza

asko ikasiko dituzue.

Zuen amaierako lana hauxe izango da:

ZER EGINGO DUGU?

Maketak eraikitzeko,

material birziklatuak

erabili beharko dituzue,

eta zuen irudimenari

hegan egiten utzi.

Baina, lehenik, ikertzaile

bihurtuko zarete eta

informazioa bilatuko

duzue, animaliak

hobeto ezagutzeko.

Seguru izugarri

gozatuko duzuela!

ANIMALIEN HABITATEN MAKETAK ERAIKITZEA, BERTAN BIZI DIREN ANIMALIA ETA GUZTI

12

2

IKERKETA-ATAZAK

2

19

ANIMALIAK IZAKI BIZIDUNAK DIRA

A

T A Z A

Margotu izaki bizidunak soilik.

ZER DA IZAKI BIZIDUN BAT?

Izaki bizidunak eta izaki bizigabeak daude naturan.

20

Zertan dira desberdinak animalia ornodunak eta ornogabeak? Osatu materialen zorroko irudia eta gorde zuen karpetetan.

Alderatu animaliak eta landareak.

ZERTAN DIRA ANTZEKOAK? ZERTAN DIRA DESBERDINAK?

Zer animalia duzu gustukoena? Marraztu eta azaldu ikaskideei zergatik duzun gustukoa.

NOLA EGIN DUT?

Izaki bizidunak eta izaki bizigabeak bereizi ditut.

Animalia ornodunak zein diren jakin dut.

Zer jarduera iruditu zait errazena?

HALA-HOLA ONGI OSO ONGI

21

NOLAKOAK DIRA ANIMALIAK?

A

T A Z A

Jarri animalia bakoitzaren eranskailua dagokion lekuan.

Aurkitu zer animalia dagoen ezkutatuta materialen zorroan duzun irudian. Marraztu hemen eta idatzi gorputz atalen izenak.

Animalien gorputza honela estalita egon daiteke:

LUMAZ EZKATAZILEZ

22

OINEZ

Komentatu zer gorputz atal erabiltzen dituzten aurreko animaliek lekualdatzeko.

HEGAN

IGERIAN

Marrazkiko zein animalia ibiltzen da beste modu batera? Nola?

Nola ibiltzen dira batetik bestera animalia hauek?

TRIKUA

OREINA

AZERIA

SUGEA

TXIMELETA

IGELA

AMUARRAINA

IGARABA

BELATZA

AHATEA

23

NOLAKOAK DIRA ANIMALIAK?

Aukeratu oinez ibiltzen den animalia bat eta igerian ibiltzen den beste bat, fitxa bana egiteko. Marrazkiak edo argazkiak sar ditzakezu.

LASTERKA EGITEN DU?

HEGAN EGITEN AL DU?

KATUKA IGOTZEN AL DA?

BA AL DU ISATSIK?

HEGOAK AL DITU?

GORPUTZA ILEZ ESTALITA AL DAUKA?

Taldeko kide bakoitzak animalia baten hotsa imitatuko du. Saiatu hots bakoitza zer animaliari dagokion identifikatzen.

Osatu fitxa.

Jolastu animaliak igartzen, ezaugarriei erreparatuz.

Txandaka, aukeratu animalia bat isilean eta idatzi haren izena.

Gainerako ikaskideek zer animalia den igarri behar dute, bai edo ez soilik erantzun daitezkeen galderak eginez.

Zer animalia da?

Zerez dauka estalita gorputza?

Nola ibiltzen da batetik bestera?

mokoa

hegoak

isatsa

hankak

Uluuuu!

FITXA HAUEK

AMAIERAKO LANEAN

ERABILIKO DITUZUE.

24

Marraztu animalia bakoitzari dagokion oinatza.

NOLA EGIN DUT?

Animaliek batetik bestera joateko erabiltzen dituzten gorputz atalak identifikatu ditut.

Ikaskidearekin elkarlanean jardun dut.

Zer gustatu zait gehien ataza honetan?

Zer-nolako oinatza uzten duzu zuk oinutsik ibiltzen zarenean? Marraztu orri batean.

Jolastu animalien igarkizunetan, materialen zorroan duzuen irudiarekin. Guztiak igartzeko gai izango al zarete?

2

PROIEKTUAREN AMAIERA

3

44

Erabaki zer habitat egin behar duen talde bakoitzak. Idatzi arbelean, habitatak ez errepikatzeko.

HABITATEN MAKETAK, ANIMALIA ETA GUZTI

Gauza asko ikasi dituzue animaliei buruz.

Orain, animalien bizitoki diren zenbait

habitaten maketak egingo dituzue, animalia

eta guzti. Prest al zaudete? Aurrera!

Ondoren, antolatu erakusketa bat, zuen

senitartekoek eta ikastetxeko gainerako

ikaskideek ikusteko aukera izan dezaten.

ITSASOA MENDIA OIHANA BELARDIA

BASAMORTUA POLOABASERRIABASOA

BIZI DIREN ANIMALIAK

Zer habitat aukeratu du zuen taldeak? Zer animalia sartu behar dituzue?

45

Nola eraikiko duzue ingurunea? Hemen dituzue zenbait ideia. Erabili kartoizko kutxa bat eta birziklatutako beste material batzuk.

ZORUA

Harri txikiak, hondarra, birrindutako hosto lehorrak edo paper zatiak erabiliz egin daiteke.

Mendiak marraztu ditzakezue, edo paper marroi zimurtua erabili.

Izotza egiteko, kortxo zuria erabil dezakezue.

LANDAREAK

Marraztu landareak paperean edo kartoi mehean, ebaki eta itsatsi. Aldizkarietako argazkiak ere erabil ditzakezue.

Zuhaitz-enborrak egiteko, erabili adar txikiak edo paper margotuzko biribilkiak. Adaburuak egiteko, lore lehorrak, pinaburuak…

URA

Itsasoa, ibaiak eta aintzirak egiteko, erabili pintura urdina. Eta, gainera, plastiko gardenez estaltzen baduzue, uraren antzeko efektua lortuko duzue.

ZERUA

Erabili zeru-koloreko kartoi mehea, edo margotu kutxaren hondoa urdin argiz.

Margotu hodeiak, edo bestela, itsatsi kotoizko bolak edo paper zurizko bolak.

46

Maketarako animaliak ere egin behar dituzue. Modu askotan egin daitezke.

PAPER TOLESTUAREKIN Heldu baten laguntza beharko duzue.

Prest daudenean, marraztu zenbait xehetasun, politak gera daitezen.

PINTURAREKIN

Busti eskuaren ahurra

pinturatan eta inprimatu

eskuaren arrastoa

paper batean.

Arrastoa oinarri hartuta, zenbait animalia sor ditzakezue.

KARTOIZKO TUTUEKIN

Margotu tutuak eta itsatsi kartoi mehez egindako beste gorputz atal batzuk: belarriak, hankak, isatsa…

PLASTILINAREKIN

Egin proba zenbait kolore konbinatzen.

Modelatu animalia bakoitzaren gorputz atal guztiak.

ARRAUTZEN KARTOIAREKIN

Gehitu pintura pixka bat eta xehetasun batzuk. 47

Zuen maketako animaliei buruzko informazioa emateko, proiektuan zehar egin dituzuen fitxak erabil ditzakezue.

Prestatu gonbidapenak, eta animatu ikastetxeko ikasle guztiak eta zuen senideak erakusketa ikustera.

Nola antolatuko duzue lana? Banatu zereginak.

Aukeratu zuen lanak ikusgai jartzeko leku bat.

Talde bakoitzak bere maketa aurkeztuko du eta zer habitat den azalduko du.

Aurkezpena amaitzeko, hitz egin aukeratu duzuen ingurunea babesteko egin daitekeenari buruz.

N^ arduratuko naiΩ

Zuen animalien

maskarak erabil ditzakezue

mozorrotzeko.

48

Marraztu animalia bat, idatzi haren gorputz atalak eta lotu gezien bidez.

Idatzi animalien izenak, batetik bestera nola joaten diren kontuan hartuta.

Erreparatu, eta azaldu zer dakizun animalia honi buruz.

ZER IKASI DUT?

IGERIAN

HERRESTAN

OINEZ

HEGAN

49

ELIKADURAREN ARABERA

ANIMALIA ORNODUNAK

JAIOTZEKO MODUAREN ARABERA

Nola sailkatzen dira animaliak?

Aukeratu argazki bat eta idatzi han bizi diren animalien izenak.

Gogoratzen al dituzu ornodunen taldeak?

50

NORBERAREN BALORAZIOA

NIRE LANA

Gogoratu zer lan egin duzun eta osatu galde-sorta.

Zer iruditu zaizu proiektua?

Gustatu zait.

Ez zait gustatu.

Zaila iruditu zait.

Ongi pasatu dut.

Zer gustatu zaizu gehien?

Zer gustatu zaizu gutxien?

Nolakoa izan da zure lana taldean?

Nire ataza guztiak bete ditut.

Laguntza eskatu dut, behar izan dudanean.

Ikaskideei entzun diet.

Ikaskideei lagundu diet.

Karpetan gorde dituzun lanen artean, zeinek asebete zaitu gehien? Jarri izar itsasgarri bat.

Zer gauza berri dakizkizu orain?

Zertarako balio dizu ikasitakoak?

karpetaLAN BEREZIEN

IZENA:

IKASGELA:

51

Gustatu al zaizu taldean lan egitea? Zergatik?

NIRE TALDEAREN LANA

Nola egin du lan zure taldeak?

Zertan hobetu daiteke zure taldearen lana?

Banatu al duzue lana zuen artean?

Garaiz amaitu al dituzue ataza guztiak?

Zaindu al dituzue ordena eta txukuntasuna zuen lanetan?

Entzun al dituzue guztien iritziak eta hartu al dituzue kontuan?

Lagundu al diezue laguntza behar zuten ikaskideei?

Zaindu al duzue laneko materiala?

IA BETIBATZUETAN BETI

52

8. ORRIALDERAKO

HURRENGO ORRIALDEAN JARRAITZEN DU

53

karpetaLAN BEREZIEN

IZENA:

IKASGELA:

28. ORRIALDERAKO

IPAR POLOA

8. ORRIALDERAKO

55