I. Enlace químico e estrutura da ... -...

Enlace Qumico e Estructura da Materia

I. Enlace qumico e estrutura da materia (3111101010) 1. Datos xerais Titulacin: Qumica rea de coecemento: Qumica Fsica Departamento: Qumica Fsica Curso: 1 Cuadrimestre: 1 Carcter: troncal Crditos: 4,5 (crditos LRU: 4,5 tericos: 3 prcticos: 1,5) Profesorado:

2. Descritores do BOE Constitucin da materia. Enlaces e estado de agregacin. 3. Descritores do BOE A disciplina Enlace qumico e estrutura da materia pretende introducir ao alumnado na visin microscpica da materia, proporcionndolle a base necesaria para a comprensin das disciplinas mis especficas, que se impartirn en cursos posteriores, e explicando a natureza da materia.

4. Obxectivos

Obxectivos conceptuais Afondar no coecemento de propiedades qumicas e fsicas da materia.

Analizar os aspectos fundamentais da estrutura atmica e formular as primeiras

teoras que proporcionaron os modelos para a sa descricin.

Describir a estrutura atmica mediante a teora cuntica, manexando conceptos

como os nmeros cunticos e orbitais atmicos.

Relacionar a estrutura electrnica dos tomos coa sa clasificacin na tboa

peridica, as como coas propiedades peridicas.

Coordinadora: Inmaculada Prieto Jimnez Outros: Luis Carballeira Ocaa


Describir o enlace qumico covalente mediante a teora de Lewis, introducindo

conceptos como resonancia e carga formal.

Analizar a xeometra das molculas empregando a teora de RPECV.

Explicar a formacin de enlaces qumicos a partir do modelo de orbitais

hbridos.

Describir o enlace covalente mediante a teora de orbitais moleculares,

empregando o mtodo C.L.O.A.

Describir as forzas intermoleculares dos compostos en funcin da sa estrutura

molecular, manexando conceptos como forzas de van der Waals, electrostticas

e enlace de hidrxeno.

Afondar no coecemento da estrutura de lquidos e as sas propiedades.

Relacionar as propiedades macroscpicas dos distintos estados de agregacin

coa visin microscpica da materia.

Competencias e destrezas terico-prcticas

Describir a natureza da materia e as sas propiedades qumicas e fsicas cunha

linguaxe cientfica apropiada.

Interpretar os diagramas de fase e obter propiedades a partir destes.

Aplicar a teora de Dalton na resolucin de cuestins e problemas de

qumica.Interpretar e avaliar os modelos propostos para a descricin da

estrutura atmica a partir dos datos experimentais obtidos.

Representar e interpretar os orbitais atmicos a partir dos nmeros cunticos.

Obter a configuracin electrnica dos tomos a partir do seu nmero atmico.

Relacionar as propiedades peridicas e predicir o comportamento dos

elementos de acordo coa sa posicin na tboa peridica.

Representar o enlace qumico mediante a teora de Lewis e aplicar os conceptos

relacionados: regra do octeto, carga formal, resonancia, polaridade.

Predicir xeometras de molculas sinxelas a partir da teora RPECV.

Aplicar o modelo de hibridacin de orbitais para explicar o enlace de molculas

sinxelas.

Recoecer os OAs implicados no enlace qumico, distinguindo os enlaces de

simetra e .

Construr diagramas de enerxa de OM de molculas diatmicas e extraer


propiedades do enlace e da molcula a partir da sa anlise.

Identificar as forzas intermoleculares en funcin da natureza e estrutura dos

compostos.

Interpretar e predicir o estado de agregacin e propiedades dos compostos en

funcin das forzas intermoleculares.

Obxectivos interpersoais

De forma xeral, a travs da realizacin de traballos individuais ou en equipo,

trtase de:

Potenciar as relacins interpersoais con outros compaeiros/as para

organizar e planificar as tarefas que deben realizar.

Afrontar discusins crticas sobre temas relacionados coa materia e

extraer conclusins.

Expoer o traballo de xeito coherente e coordinado de forma oral e

escrita.

Adquirir ou mellorar as sas habilidades elementais en: informtica,

coecemento e comprensin dunha segunda lingua, exposicin de

argumentos, e capacidade de crtica e autocrtica ante o traballo

realizado e a cualificacin obtida.

5. Prerrequisitos

5.1 Formais Non existen prerrequisitos formais. Recomndase ter cursado Qumica, Fsica e Matemticas en 2 de bacharelato.

5.2 Contidos e competencias mnimas Nomenclatura qumica.

5.3 Plan de traballo e actividades para a consecucin de prerrequisitos

Realizacin dun documento (PDF e/ou presentacin en PowerPoint) que recolla os coecementos necesarios neste tema.


6. Contidos

1. INTRODUCIN Propiedades qumicas e fsicas da materia. Estados dun sistema. Diagramas de fase. Compostos e elementos. 2. ESTRUTURA ATMICA I Natureza elctrica da materia. Radiacin electromagntica. Efecto fotoelctrico. Espectros atmicos. Teora de Bohr. A dualidade onda-partcula. Principio de indeterminacin. Descricin cuntica do tomo de hidrxeno. Orbitais atmicos 3. ESTRUTURA ATMICA II O espn electrnico. Principio de Pauli. Configuracins electrnicas. Principio de construcin. Estrutura electrnica e tboa peridica. Propiedades peridicas. 4. O ENLACE QUMICO Introducin. Representacin de Lewis da estrutura electrnica. Enlace covalente. Regra do octeto e excepcins. Resonancia. Polaridade e momento dipolar. Enlace inico. 5. ORBITAIS ATMICOS E ENLACE QUMICO Teora OM-CLOA. Molcula de hidrxeno. Orbitais enlazantes e antienlazantes. Molculas diatmicas. Orbitais e . Xeometra molecular e a sa determinacin. Hibridacin. Aplicacins: BeH2, H2O, NH3 e CH4. Aplicacins: molculas poliatmicas con enlaces (etileno, acetileno e benceno). 6. FORZAS INTERMOLECULARES Introducin. Forzas electrostticas. Orientacin e inducin. Forzas de dispersin. Enlace de hidrxeno. 7. O ENLACE EN SLIDOS E LQUIDOS Introducin. Estado slido e lquido. A orde nos lquidos. Propiedades fsicas. Tensin superficial e viscosidade. 7. Plan de traballo

Planificacin da ensinanza

TEMA N de semanas adicadas

1 1

2 2

3 2

4 3

5 3

6 1

7 1


Probas escritas

Volume de traballo do alumno:

Horas / Curso ASISTENCIA A CLASES TEORICAS 13 ASISTENCIA A CLASES DE SEMINARIO 15 PREPARACIN DE CLASES TEORCAS 20 PREPARACIN DE CLASES DE SEMINARIO 24 REALIZACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 4 PREPARACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 16 ASISTENCIA A TITORAS OBRIGATORIAS 6 ASISTENCIA/ PREPARACIN OTRAS ACTIVIDADES 12 VOLUME TOTAL DE TRABALLO 110 h (4,5 ECTS)

8. Bibliografa e materiais Bibliografa bsica

Qumica. R. Chang. Ed. McGraw-Hill, 1999. Qumica General, 8 ed. R. A. Petrucci, W. S. Harwood e F.G. Herring. Ed.

Prentice Hall, 2003. Qumica General, 5 ed. K.W. Whitten, R.E. Davis e M.L. Peck. Ed.

McGraw-Hill, 1998.

Bibliografa complementaria Chemical Bonding. M. J. Winter. Oxford: Oxford University Press, 1994. Qumica General Superior. W.L. Masterton, E.J. Slowinski e C.L. Stanitski.

Ed. McGraw-Hill Interamericana, 1987. Qumica General. T.L. Brown, H.E. Lemay e B.E. Bursten. Ed. Prentice Hall,

1998. Qumica General. P.W. Atkins. Ed. Omega, 1992.

Recursos didcticos:

Para desenvolver a docencia da materia requrense aqueles medios materiais dispoibles habitualmente nas aulas, tales como un ordenador, un cann e un retroproxector.

9. Metodoloxa

Proba N Temas que incle

1 Tema 1, 2, 3

2 Temas 4 y 5

FINAL Toda a materia


Clases tericas: nestas clases presentaranse os aspectos xerais do programa de forma estruturada, facendo especial nfase nos fundamentos e aspectos mis importantes ou de difcil comprensin para o alumnado. Para isto o profesor/a facilitar cada semana, a travs de fotocopias e da plataforma Tem@, o material necesario para o traballo que se realizar a semana seguinte. Recomndase ao alumno/a que traballe previamente o material entregado polo profesor/a e consulte a bibliografa recomendada para completar a informacin, co fin de seguir as explicacins dos contidos do programa con maior aproveitamento.

Estas clases tamn se dedicarn a resolver cuestins e aclarar dbidas sobre estes contidos, expoer posibles aplicacins e dar outras referencias bibliogrficas e indicacins acerca de calquera outro material necesario para ese captulo. Para finalizar nestas clases proporanse cuestins e/ou exercicios relacionados co tema, cuxa resolucin ter o seu reflexo na cualificacin final do alumno/a. Clases prcticas de encerado: o profesor/a facilitar, mediante fotocopias e a plataforma Tem@, os boletns de exercicios que incluirn cuestins e problemas de distinta complexidade. Cada semana dedicarase unha hora resolucin, por parte do alumnado, dalgns exercicios propostos na clase terica. Estes exercicios podern entregarse ao profesor/a cando finalice a clase. As mesmo, tamn se pedir a entrega de determinados exercicios que o alumno/a resolver pola sa conta e para os que se poder requirir algunha explicacin nas titoras. Por ltimo, os problemas de maior complexidade que se propoan pdense resolver e presentar de forma voluntaria polo alumno/a que estea interesado. Titoras: programaranse unha serie de reunins en grupo para aclarar cantas dbidas de interese xeral se susciten ao longo do curso e orientar en relacin coas actividades propostas en clase. Esta actividade estar relacionada ademais coa entrega de tarefas con datas lmite as como controlar de forma efectiva o nivel e a calidade do traballo realizado por cada alumno/a. Isto significa unha programacin dunhas 7 horas presenciais en varias citas ao longo do curso.

As mesmo, queda ademais dispoible o horario de titora para atender cuestins particulares de cada alumno/a ou do grupo en relacin coa materia e calquera das sas actividades.

Emprego da plataforma Tem@: neste soporte porase a disposicin do alumnado toda a informacin necesaria relativa materia: material terico para o seguimento da materia, boletns de cuestins e exercicios, exames resoltos, horarios de exames e titoras, etc.


10. Sistema de avaliacin Criterios de avaliacin

Participacin nas actividades docentes da materia: seminarios e titoras. Obxectivos, competencias e destrezas terico-prcticas acadadas. Traballo realizado ao longo do curso na resolucin e exposicin de exercicios,

realizacin e exposicin oral dun traballo voluntario. Sistema de avaliacin Avaliacin na convocatoria de xuo 1) Probas escritas:

- Das probas curtas non eliminatorias de aproximadamente unha hora de duracin: mximo 2 puntos. - Unha proba final de das horas de duracin: mximo 4.5 puntos.

2) Realizacin e presentacin de problemas resoltos en seminarios e/ou titoras: ata un mximo de 2.5 puntos. 3) Resolucin e entrega doutros traballos: ata 1 punto

Avaliacin na convocatoria de setembro

1) Proba escrita: mximo 4.5 puntos Os alumnos/as farn unha proba escrita na que podern acadar a mesma puntuacin que a establecida para a convocatoria de xuo.

2) Traballo realizado polos alumnos/as: mximo 2.5 puntos Unha vez rematado o proceso de avaliacin de xuo, o profesor propor aos alumnos/as que non superasen a materia, a realizacin de boletns de exercicios que lle permitirn acadalas competencias das que sern avaliados na convocatoria de setembro. Este traballo ter que ser entregado antes do exame oficial de setembro. 3) Puntuacin acadada polos alumnos/as durante o curso: mximo 3 puntos Conservarase a puntuacin acadada polos alumnos/as durante o curso nas probas parciais non eliminatorias (mximo 2 puntos) e na resolucin e entrega doutros traballos (1 punto).

Alumnos/as repetidores Os alumnos/as repetidores que decidan acollerse ao plan piloto sern avaliados

do mesmo xeito que os de primeira matrcula, tendo en conta os criterios xa establecidos para este plan.

Os alumnos/as repetidores que non se acollan ao plan piloto sern avaliados mediante un exame final (valorado sobre 10 puntos) diferente ao deseado para os que sigan o plan piloto, anda que ambos exames sern realizados o mesmo da.

Fsica

II. Fsica (3111101020) 1. Datos xerais Titulacin: Qumica rea de coecemento: Fsica Aplicada Departamento: Fsica Aplicada Curso: 1 (2008-2009) Cuadrimestre: 1 e 2 Carcter: troncal Crditos: 9 tericos + 3 prcticos. Profesorado: Coordinadora: M Teresa Prez Iglesias Outros: Marta Mato Corzon

Angela Mosquera 2. Descritores do BOE Concepto de Campo: aplicacin a campos gravitatorio y elctrico Principios de Mecnica Clsica Principios de Termodinmica Principios de Electromagnetismo Principios de Ondas Principios de ptica 3. Contexto da materia A Fsica, como disciplina cientfica, ocpase, en xeral, da descricin dos compoentes da materia e mis das sas interaccins mutuas, desenvolvendo teoras que, de xeito formal e consistente, acaden un acordo co coecemento emprico da realidade. Dende unha definicin tan ampla, pdense adoptar distintas perspectivas ou niveis de aplicacin, dende os fenmenos microscpicos (a escala atmica) aos macroscpicos, que dan lugar s sas distintas ramas. A Fsica, deste modo, base ou precursora de incontables aplicacins cientficas e tecnolxicas e, en particular para o estudante de Qumica, indispensable como base e ferramenta para comprender posteriores desenvolvementos e teoras que se tratarn especificamente noutras materias do plan de estudos da titulacin.

Fsica

4. Obxectivos

4.1 Obxectivos xerais - Coecer a descricin e o marco de validez da mecnica clsica aplicada a sistemas de partculas, slidos e medios deformables. - Comprender o concepto de sistema termodinmico e a sa descricin utilizando as variables e os potenciais correspondentes. Coecer os postulados e principios en que se basea a termodinmica. - Comprender a descricin formal unificada de fenmenos electromagnticos no baleiro, aplicando a teora de campos vectoriais.

4.2 Competencias e destrezas terico-prcticas Competencias tericas: Saber calcular, a partir do estado inicial dun sistema mecnico, os valores das sas

distintas magnitudes dinmicas (enerxa, momentos lineal e angular). Saber calcular, dado o conxunto de forzas que actan sobre un sistema mecnico, a

sa evolucin temporal, obtendo as traxectorias correspondentes e a variacin temporal das sas propiedades fsicas.

Percibir a importancia dos teoremas de conservacin e aplicar alguns deles. Saber determinar as variables de estado dun sistema termodinmico e a sa relacin

mutua a travs da ecuacin de estado do gas ideal. Saber determinar o traballo realizado por un sistema termodinmico e a calor

intercambiada co seu contorno, as como as sas variacins de enerxa interna, entalpa e entropa en procesos cuasiestticos.

Poder distinguir entre procesos reversibles e irreversibles a partir do comportamento da variacin da entropa.

Determinar el campo elctrico producido por una distribucin de partculas cargadas tanto discreta como continua y en el caso de poseer alta simetra.

Entender la utilidad del potencial electrosttico. Explicar las propiedades electrostticsas deun conductor. Describir cualitativamente, desde el punto de vista atmico, el efecto de un campo

elctrico sobre un dielctrico. Calcular las caractersitcas y tipo de trayectoria de partculas cargadas en un campo

elctrico o magntico. Distinguir los distintos comportamientos de los materiales en un campo magntico. Explicar la diferencia entre campos elctricos conservativos y no conservativos Explicar de forma cualitativa aspectos bsicos de la interaccin de la radiacin electromagtica con la materia. Determinar el lmite de resolucin de una red de difraccin. Competencias prcticas: Saber determinar o erro ou incerteza experimental nunha medida directa. Estimar a incerteza dun valor derivado calculado a partir de medidas directas

aplicando a teora de propagacin de erros, e expresar o resultado de magnitude e erro co nmero axeitado de cifras significativas.

Calcular a regresin lineal dun conxunto de puntos experimentais utilizando o

Fsica

mtodo dos mnimos cadrados. Representar graficamente de forma axeitada un conxunto de datos experimentais. Saber expresar adecuadamente as unidades de calquera magnitude fsica, realizando,

se preciso, unha anlise dimensional das expresins utilizadas. Saber manexar con soltura e propiedade os distintos dispositivos empregados en

cada prctica para adquirir o conxunto de datos experimentais.

4.3 Obxectivos interpersoais Ser capaz de organizar o traballo en grupo para a elaboracin dunha memoria

descritiva sobre as prcticas realizadas. Saber utilizar as fontes bibliogrficas para adquirir informacin sobre un tema,

organizala de forma coherente, e expoela aos demais estudantes de xeito que comprendan os contidos bsicos.

5. Prerrequisitos

5.1 Formais Non existen prerrequisitos formais. Recomndase ter cursado Fsica e Matemticas en 2 de bacharelato.

5.2 Contidos e competencias mnimas Suponse que o estudante pose o nivel de matemticas correspondente ao segundo curso de Bacharelato. De estas competencias destacanse: -Alxebra vectorial. -Clculo matricial. -Operacins alxbricas e polinmicas. -Representacin grfica de funcins elementais, tales como polinmicas, trigonomtricas, logartmicas e exponenciais. -Clculo diferencial e integral de funcins elementais dunha variable.

5.3 Plan de traballo e actividades para a consecucin de prerrequisitos Se o estudante precisa completar a sa formacin relativa aos prerrequisitos, deber consultar os programas oficiais da materia de segundo curso de bacharelato citada, e asesorarse nas titoras individualizadas de Matemticas.

Fsica

6. Contidos I. INTRODUCCIN

Tema 1. DESCRIPCIN DA REALIDADE FSICA Introduccin Magnitudes fsicas e unidades

Anlise dimensional Clculo de erros nas medidas

II. VECTORES Y CAMPOS

Tema 2. LXEBRA DE VECTORES E TEORA ELEMENTAL DE CAMPOS lxebra de vectores

libres Sistemas de referencia e compoentes dun vector Momento dun vector respecto a un punto

Campos escalares e vectoriais Circulacin dun campo vectorial. Campos conservativos. Potencial

Campos centrais Fluxo dun campo vectorial.

III. MECNICA

Tema 3. CINEMTICA DO PUNTO E DO SLIDO Aproximacin do punto material Vectores

posicin, velocidade e aceleracin Compoentes tanxencial e normal da aceleracin Estudio de

algns movementos: rectilneos e planos Slido rxido

Tema 4 PRINCIPIOS DA DINMICA Concepto de forza Leis de Newton Lei de Newton da

Gravitacin Universal.

Tema 5 DINMICA DA PARTCULA Ecuacins do movemento Momento lial e angular Forza

central: Conservacin del momento angular Traballo e potencia Enerxa cintica Conservacin da

enerxa mecnica Forzas non conservativas. Principio de conservacin da enerxa. Diagramas de

energa.

Tema 6. MOVIMIENTO OSCILATORIO- Movemento armnico simple: Cinemtica, Dinmica y

Enerxtica.

Tema 7. DINMICA DOS SISTEMAS DE PARTCULAS Forzas internas e externas Ecuacin do

movemento do centro de masas Traballo das forzas exteriores e interiores Colisins O slido

rxido: Movemento de rotacin. Momento de inercia.

Tema 8. FLUIDOS Presin y fuerza Ecuacin fundamental da esttica de fluidos Medida de la

presin Tensin superficial Capilaridade. Lei de Jurin Lei de Tate

IV. TERMODINMICA

Tema 9. INTRODUCCIN TERMODINMICA: TERMOMETRA Descripcin macroscpica e

microscpica Equilibrio trmico Principio cero da Termodinmica. Temperatura Medida da

temperatura. Termmetros Gas perfecto. Escada de temperatura dos gases perfectos.

Tema 10. CALOR E TRABALLO Equilibrio termodinmico. Ecuacins de estado. Procesos

cuasiestticos. Traballo termodinmico Concepto de calor Capacidade calorfica. Calor especfico.

Calor latente.

Tema 11. PRIMEIRO PRINCIPIO DA TERMODINMICA Primeiro Principio da Termodinmica

Entalpa Enerxa interna, entalpa e calores especficos dos gases perfectos. Lei de Mayer

Transformacin adiabtica dun gas ideal

Tema 12. SEGUNDO PRINCIPIO DA TERMODINMICA E ENTROPA Introduccin A

Fsica

Segunda Ley: Enunciados de Clausius e Kelvin Ciclo de Carnot. Teorema de Carnot Escada

termodinmica de temperaturas Desigualdade de Clausius A funcin Entropa e propiedades

V. ELECTROMAGNETISMO

Tema 13. CAMPO ELECTROSTTICO Carga elctrica. Conductores e aillantes Lei de Coulomb

Potencial electrosttico Teorema de Gauss Potencial e campo creado por un dipolo elctrico- Accin

do campo elctrico sobre: dipolos, conductores, dielectricos, condensadores.

Tema 14. CORRENTE CONTINUA Corrente elctrica. Densidade volmica de corrente Lei de

Ohm. Conductividade Lei de Joule Forza electromotriz Leis de Kirchoff .

Tema 15. CAMPO MAGNTICO ESTACIONARIO NO VACO Forzas entre correntes Lei de Biot

e Savart Forza de Lorentz Fluxo e circulacin magnticas.

Tema 16. INDUCCIN ELECTROMAGNTICA Fenmenos de induccin electromagntica Leis

de Faraday e de Lenz Induccin mutua e autoinduccin

VI. ONDAS

Tema 17. ONDAS Movimiento ondulatorio Ecuacin de onda Ondas armnicas Propiedades.

VII. PTICA

Tema 18. PTICA FSICA Natureza da luz. Ondas electromagnticas Interferencia, experimento de

Young. Difraccin Polarizacin.

Fsica

7. Plan de traballo Planificacin da ensinanza: UNIDADE I: 1 semana UNIDADE II: 3 semanas UNIDADE III: 11 semanas UNIDADE IV: 7 semanas UNIDADE V: 5 semanas UNIDADE VI: 2 semana UNIDADE VII: 1 semana

Probas escritas:


Horas / Curso

ASISTENCIA A CLASES TEORICAS 27 ASISTENCIA A CLASES DE SEMINARIO 30 ASISTENCIA A CLASES PRCTICAS 30 PREPARACIN DE CLASES TEORCAS * PREPARACIN DE CLASES DE SEMINARIO * PREPARACIN DE CLASES PRCTICAS * REALIZACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 15 PREPARACIN DE PROBAS DE AVALIACIN * ASISTENCIA A TITORAS OBRIGATORIAS 13 ASISTENCIA/ PREPARACIN OTRAS ACTIVIDADES * VOLUME TOTAL DE TRABALLO *

* Se informar en clase


I Temas 1-2

II Temas 3-6

III Temas 7-8

IV Temas 9-12

V Temas 13-18

VI Temas 1-18

Fsica

Bibliografa Bibliografa bsica: Tipler, P.A., Mosca G. : Fsica para la ciencia y la tecnologa (2 volumes). Revert,

Barcelona, 2005. Gettys, E.; Kller, F.J. e Skove, M.J.: Fsica Clsica y Moderna. McGraw-Hill,

Madrid, 1991. Serway, R.A.: Fsica (2 volumes). McGraw-Hill, 1996. Bibliografa adicional: Alonso, M. e Finn, E.J.: Fsica (volumes 1 e 2). Addison-Wesley Iberoamericana,

1976. Crawford, F.S.: Ondas. Berkeley Physics Course (volume 3). Revert, Barcelona,

1988. Davis, H.F. e Zinder, A.D.: Anlisis vectorial. McGraw-Hill, 1992. Giambernardino, V.: Teora de errores. Revert, 1981. Jos M de Juana: Fsica General (2 tomos). Alhambra. 2003. Marsden, J.E. e Tromba, J.A.: Clculo vectorial. Addison-Wesley Iberoamericana,

1991. Zemansky, M.W. e Dittman, R.H.: Calor y Termodinmica. McGraw-Hill, Mxico,

1990. 8. Metodoloxa Na plataforma Tema porase a disposicin do alumnado distinta informacin como: horarios, titoras programadas e voluntarias, boletns de exercicios, resumos das prcticas de laboratorio, diferente material terico e prctico, etc. Os primeiros meses de curso este material tamn estar a disposicin do alumnado no servicio de reprografa da facultade. Esa informacin e o material docente empregado pola coordiandora da materia vir en ingls. Clases tericas: a) Analizaranse os obxectivos especficos que se perseguen en cada tema, indicando a sa necesidade e as sas posibles aplicacins. b) Mostrarase o xeito de acadar os obxectivos indicndolles aos estudantes o material necesario e propondolles distintas referencias bibliogrficas. Farase fincap naqueles aspectos que resulten mis problemticos e dificultosos e resolveranse distintos exemplos. c) Programaranse diversas tarefas para realizar polo alumnado. Seminarios:

a) Resolveranse exercicios e problemas que estarn previamente a disposicin na pxina web mencionada ou no servizo de reprografa.

b) Aclararanse dbidas e conceptos de difcil comprensin. Titoras:

a) Revisin da comprensin dos conceptos e consecucin dos obxectivos. b) Aclaracin das dbidas introducidas polo alumnado.

Fsica

c) Entrega das tarefas propostas nas clases tericas. Titoras voluntarias:

Aclaracin de dbidas introducidas polo alumnado a nivel individual.

Prcticas de laboratorio: a) As prcticas faranse en grupos de tres alumnos/as como mximo. b) Darase a coecer ao alumno/a con suficiente antelacin a prctica que debe

realizar en cada sesin de laboratorio, para que tea unha idea clara dos obxectivos que hai que conseguir e mais os medios de que dispn.

9. Sistema de avaliacin Sistemas na convocaoria de xuo:

a) Dous probas escritas no primer cuadrimestre e tres no segundo cuadrimestre. Estas probas sern liberatorias da materia ata a convocatoria de xuo.

b) Realizarase un exame final para recuperar a materia que non fose liberada ou para subir a cualificacin.

c) Prcticas de laboratorio. d) Realizacin e presentacin de problemas, traballos, etc.

Criterios na convocaoria de xuo: i) Probas escritas (apartados a) e b)) contarn o 45% da nota final. ii) Apartado c) representa un 25% da nota final. iii) Apartado d) representa un 30% da nota final. O sistema de avaliacin na convocatoria de setembro: a-s) Unha proba escrita para recuperar a materia que non fose liberada. b-s) Se manter a nota de xuo correspondente s prcticas de laboratorio. Se o alumno as ten suspensas ter que superar unha proba que constar dunha parte prctica e outra terica. c-s) Se rescatar a nota correspondente ao apartado d) (xuo). Se o alumno non ten superada esta parte da evaluacin, ter que realizar e superar as tarefas que se lle propoan nunha entrevista persoal que se lle realizar unha vez coecidos os resultados da evaluacin, no mesmo mes de xuo. Criterios de avaliacin na convocatoria de setembro: sern os mesmos que na convocatoria de xuo.

Matemticas

III. Matemticas (3111101030) Curso 2008-09 1. Datos xerais Titulacin: Qumica rea de coecemento: Matemticas Departamento: Matemticas Curso: 1 Cuadrimestre: 1 e 2 Carcter: troncal Crditos: 12 Profesorado: Coordinadores: Carmen Vzquez Pampn

Miguel ngel Mirs Calvo Outros: Manuel Besada Moris

Javier Garca Cutrn Carmen Quinteiro Sandomingo

2. Descritores de BOE Espazos vectoriais. Transformacins lineais. Teora de matrices. Ecuacins diferenciais. Clculos diferenciais e integrais aplicados. Funcins de varias variables. Diferenciacin parcial e integracin mltiple. Introducin teora e aplicacins da estatstica. Introducin ao clculo numrico e programacin. Anlise estatstica e simulacin de modelos mediante ordenadores. 3. Contexto da materia Esta materia pretende dotar o estudante dunha serie de competencias tericas (capacidade para comprender e utilizar a linguaxe matemtica e para asimilar novos conceptos), prcticas (adquirir habilidades de clculo e propoer modelos matemticos sinxelos) e instrumentais (adestrarse no uso de aplicacins informticas para experimentar en matemticas e resolver problemas).

4. Obxectivos

4.1 Obxectivos conceptuais - Entender os conceptos bsicos da lxebra lineal (dependencia lineal, combinacin lineal, base, subespazo, autovalor e autovector). - Entender a diagonalizacin de formas cuadrticas e a sa utilidade.

Matemticas

- Comprender o concepto de solucin dun sistema de ecuacins. - Comprender as definicins dos lmites de funcins. - Comprender os conceptos bsicos das funcins de varias variables (curva de nivel dunha funcin escalar, grafo e funcins coordenadas). - Coecer as interpretacins das propiedades das funcins continuas. - Comprender o concepto de funcin definida implicitamente e coecer resultados de existencia de funcins implcitas. - Comprender o concepto e interpretacin das derivadas parciais. - Comprender o concepto de extremos de funcins escalares. - Comprender a descricin de recintos sinxelos no plano e no espazo. - Coecer e comprender o funcionamento das sentenzas propias de Matlab para o tratamento estatstico de datos e para o axuste de datos a funcins. - Saber da existencia e utilidade de paquetes informticos de clculo simblico.

4.2 Competencias e destrezas terico-prcticas - Saber aplicar as principias propiedades derivadas dos conceptos de lxebra lineal estudados. - Recoecer sistemas de ecuacins lineais, dominar a tcnica da sa resolucin e coecer o teorema de Rouch-Frbenious. - Saber clasificar as formas cuadrticas. - Dominar a mecnica de clculo de derivadas parciais de calquera orde de funcins definidas tanto explcita como implicitamente. - Coecer a mecnica necesaria para atopar os extremos dunha funcin escalar. - Coecer as primitivas das funcins elementais e entender a mecnica de clculo de primitivas de funcins sinxelas. - Coecer a mecnica de clculo de integrais dobres e triplas de funcins sinxelas. - Manexar o Matlab para axudar resolucin dos exercicios mis complexos, en canto a clculo se refire.

4.3 Obxectivos interpersoais - Saber transmitir contidos, con rigorosidade matemtica, tanto de xeito oral como escrito. - Mellorar a habilidade de razoamento lxico-matemtico. - Traballar en grupo na resolucin dalgns exercicios propostos. 5. Prerrequisitos

5.1 Formais Non existen prerrequisitos formais. Recomndase ter cursado Matemticas en 2 de bacharelato.

5.2 Contidos e competencias mnimas Para que o seguimento da materia resulte axeitado, presupoemos unhas destrezas e coecementos matemticos mnimos que o alumnado deber ter adquirido nos cursos de bacharelato; entre eles destacan: Destreza tanto no clculo aritmtico coma no alxebrico e manexo da calculadora de peto. Clculo matricial bsico.

Matemticas

Manipulacin e operacins con polinomios e expresins alxbricas en xeral. Representacin xeomtrica e principais propiedades das funcins elementais (lineais, cuadrticas, trigonomtricas, logartmicas, exponenciais, etc.). Concepto e clculo de lmites bsicos. Concepto de continuidade para funcins dunha variable. Derivacin de funcins nunha variable. Clculo de primitivas das funcins elementais nunha variable.

5.3 Plan de traballo e actividades para a consecucin de prerrequisitos Asesoramento nas titoras sobre o traballo individual que ser desexable que o estudante leve a cabo para cubrir as deficiencias mis graves.

6. Contidos

1. ESPAZOS VECTORIAIS Dependencia e independencia lineal. Subespazos. Bases. Matrices e determinantes. 2 SISTEMAS DE ECUACINS LINEAIS Forma matricial dun sistema de ecuacins lineais. Teorema de Rouch-Frbenius. Sistemas de Cramer. Mtodo de Gauss: aplicacins ao clculo da inversa. 3. DIAGONALIZACIN DE MATRICES Autovalores e autovectores. Subespazos propios. Diagonalizacin de matrices. Matrices reais simtricas. 4. FORMAS CUADRTICAS Forma cuadrtica definida por unha matriz. Matrices asociadas a unha forma cuadrtica. Signo dunha forma cuadrtica. 5. LMITES E CONTINUIDADE DE FUNCINS DE VARIAS VARIABLES Campos escalares e campos vectoriais. Grafo e conxuntos de nivel. Lmite dunha funcin nun punto. Lmites ao longo de curvas. Funcins continuas. Propiedades das funcins continuas. 6. DERIVADAS PARCIAIS Introducin. Derivadas parciais. Derivadas direccionais. Derivadas parciais e continuidade. 7. FUNCINS DIFERENCIABLES Funcins diferenciables. Relacin coas derivadas direccionais e coa continuidade.

Matemticas

Matriz xacobiana. Funcins continuamente diferenciables. Regra da cadea. 8. DERIVADAS DE ORDE SUPERIOR Derivadas de orde superior para funcins de varias variables. Teorema de Schwarz. Matriz hessiana. 9. FUNCINS DEFINIDAS IMPLICITAMENTE Introducin. Teorema da funcin implcita. Derivacin de funcins definidas implicitamente. 10. PROBLEMAS DE EXTREMOS ptimos locais e globais. Condicins de primeira orde para a existencia de extremos sen restricins. Funcins convexas. Condicins de segunda orde. 11. INTEGRACIN DE FUNCINS DUNHA VARIABLE REAL Funcins Riemann-integrables. Clculo de primitivas. Integrais impropias: integrais en intervalos non acoutados e integracin de funcins non acoutadas. 12. INTEGRACIN DE FUNCINS DE VARIAS VARIABLES Integracin en rectngulos. Integracin en recintos xerais. Teorema de Fubini. Cambio de variable. Cambio lineal. Coordenadas polares. Coordenadas esfricas. Coordenadas cilndricas. Volume dun slido. 13. INTRODUCIN TEORA E APLICACINS DA ESTATSTICA Estatstica descritiva: xeneralidades. Tratamento da informacin e representacins grficas. Medidas de centralizacin e dispersin. Mnimos cadrados. TEMARIO DE LABORATORIO Nas sesins de laboratorio, utilizamos o programa de clculo simblico Matlab como apoio aprendizaxe da materia, anda que tamn asesoramos o estudante sobre o xeito de descubrir por si mesmo outras prestacins do programa que puidese precisar para outras materias. Basicamente, empregamos Matlab para resolver problemas do tipo dos vistos nas clases prcticas que involucran clculos laboriosos. As, estruturamos as seis sesins do xeito seguinte: 1.- Introducin ao programa Matlab. Clculo matricial. Tboas de valores de funcins. 2.- Resolucin de sistemas. Autovalores e autovectores. 3.- Representacins grficas de curvas e superficies. 4.- Introducin ao clculo simblico e aplicacins o clculo diferencial. 5.- Resolucin de problemas de optimizacin: anlise simblica, grfica e numrica.

Matemticas

6.- Integracin de funcins. Axuste de datos a funcins. Clculo estatstico: tratamento de datos.

7. Plan de traballo Planificacin da ensinanza


1 3 semanas

2 3 semana

3 2 semanas

4 1 semana

5 2 semanas

6 2 semanas

7 3 semanas

8 3 semanas

9 2 semanas

10 4 semanas

11 2 semanas

12 3 semanas

13 ltima sesin de laboratorio

Probas escritas


Horas / Curso ASISTENCIA A CLASES TEORICAS 40 h


1 Temas 1 e 2

2 Temas 3 e 4

3 Temas 5, 6 e 7

4 Temas 8 e 9

5 Temas 10 e 11

FINAL Toda a materia

Matemticas

ASISTENCIA A CLASES DE SEMINARIO 30 h ASISTENCIA A CLASES PRCTICAS 15 h PREPARACIN DE CLASES TEORCAS 50 h PREPARACIN DE CLASES DE SEMINARIO 80 h PREPARACIN DE CLASES PRCTICAS 12 h REALIZACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 8 h PREPARACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 40 h ASISTENCIA A TITORAS OBRIGATORIAS 15 h ASISTENCIA/ PREPARACIN OTRAS ACTIVIDADES 10 h VOLUME TOTAL DE TRABALLO 300 h (12 ECTS)

8. Bibliografa Bsica Barbolla R. e Sanz P. lgebra lineal y teora de matrices. Prentice Hall, 1998. Larson R., Hostetler R. e Edwards B. Clculo (volumes 1 e 2). McGraw-Hill. 1999. Complementaria Apostol T. M. Calculus (volumes 1 e 2). Revert, 1979. Barbolla R., Cerd E. e Sanz P. Optimizacin. Prentice Hall, 2000. Bartle R. Principios de Anlisis Matemtico. Limusa, 1980. Besada M., Garca J., Mirs M. e Vzquez C. Clculo de varias variables. Prentice Hall, 2001. Bradley, G. e Smith K. Clculo de varias variables (volumes 1 e 2). Prentice Hall, 1998. Burgos J. lgebra lineal. McGraw-Hill, 1993. Cooper, J. M. A MATLAB companion for multivariable calculus. Academic Press, 2001. Fernndez Via J. e Snchez E. Ejercicios y complementos de anlisis matemtico. Tecnos, 1987. Jensen G. Using MATLAB in Calculus. Prenticer Hall, 2000. Sanz, P., Vzquez, F. e Ortega, P. Problemas de lgebra Lineal. Prentice Hall. 9. Metodoloxa A nosa proposta metodolxica vn dividida nas seguintes actuacins: Pxina web: Na plataforma de docencia da Universidade de Vigo, TEMA, que se pode acceder a travs do enlace http://faitic.uvigo.es, poeremos a disposicin do alumnado toda a informacin relativa materia: boletns de exercicios, exames resoltos, horarios de exames e titoras, material terico e prctico para o seguimento da materia, sistemas de autoavaliacin baseados na realizacin de cuestionarios, consulta de notas

Matemticas

e cualificacins, etc. Clases tericas: cada semana deixarse na pxina web un resumo do material necesario para o traballo que se realizar na seguinte semana. Posteriormente, na clase de teora, explicaranse aqueles aspectos que resulten mis dificultosos para o alumnado e analizaranse os obxectivos que se perseguen e o xeito de acadalos. Propoer exercicios e exemplos, falar das posibles aplicacins e extensins ou dar outras referencias bibliogrficas ou indicacins acerca de calquera outro material necesario para ese captulo sern tarefas para realizar tamn nas clases tericas. Deste xeito, ser obrigatorio que os estudantes traballen pola sa conta a materia de cada captulo. O docente dedicar a seguinte clase terica a aclarar dbidas e conceptos de difcil comprensin. As tarefas propostas nestas clases debern ser presentadas polos estudantes en seminarios organizados a tal efecto e tern o seu reflexo na cualificacin final. Xa que durante o primeiro cuadrimestre a clase terica ten unha duracin de 40 minutos mis que no segundo cuadrimestre, aproveitaremos este tempo adicional para outras actividades. As, por exemplo, nas primeiras semanas, poderemos comentar aspectos do razoamento lxico e da linguaxe matemtica que poden supoer un obstculo para o seguimento da materia. Despois, organizaremos pequenos seminarios onde algns estudantes, de xeito voluntario, exporn e comentarn pequenos bloques temticos como: clculo matricial, resolucin de sistemas de ecuacins lineais ou formas cuadrticas. Clases prcticas de encerado: dedicarmoslle unha hora semanal resolucin, por parte do alumnado, dos exercicios que se propoen na clase terica. Nos boletns de exercicios, incluiranse problemas bsicos e outros dunha maior dificultade. Algns dos exercicios bsicos feitos na clase debern entregarse resoltos ao docente. Tamn se pedir s veces que o alumnado entregue exercicios que resolver pola sa conta e para os que poder ser requirido algn tipo de explicacin nas clases prcticas. Os problemas avanzados poden ser resoltos voluntariamente e presentados polo estudante interesado. Laboratorio de Matlab: unha prctica de laboratorio en Matemticas consiste basicamente no emprego de programas de clculo simblico para facilitar a comprensin de conceptos, permitindo ao docente tratar problemas reais, sen ningunha das limitacins impostas por ter que facer as contas a man. Dedicaremos a esta actividade seis sesins de 2,5 horas cada unha; nestas sesins cada estudante dispor dun ordenador. Traballaremos co programa de clculo cientfico Matlab, tanto nas aplicacins puramente numricas, como coas posibilidades simblica e grfica. Nestes laboratorios resolveranse parte dos exercicios que foron entregados en clase, para cotexar as solucins destes, e outros de mis dificultade en canto a clculo se refire. Non se precisa formacin ningunha nin coecementos informticos previos por parte do alumnado para o seguimento das sesins. Ags na primeira sesin, na que entre outros contidos se fai a presentacin do programa Matlab, o resumo da prctica estar a disposicin do alumnado na pxina web con antelacin para que poida facerse unha

Matemticas

idea do desenvolvemento desta. Se o alumnado precisa utilizar o programa pola sa conta, este est instalado nalgns dos ordenadores da sala de libre acceso. Titoras obrigatorias: ser obrigada a asistencia s titoras que quincenalmente se establecen no horario de clases. Nestas titoras, establecerase un dilogo entre o pequeno grupo de estudantes e o titor ou titora que lles sexa asignado; basicamente os estudantes consultarn as sas dbidas sobre a materia, e comentaranse tamn as dificultades e incidencias que, tanto a modo individual como colectivo, poidan xurdir no desenvolvemento do curso. 10. Sistema de avaliacin

Convocatoria de xuo: O conxunto das probas parciais realizadas durante todo o curso ter unha

valoracin mxima de 1,5 punto na nota final. Estas probas son obrigatorias e non eliminatorias de materia para o exame final.

Nas clases prcticas recolleranse algns dos exercicios realizados, previa indicacin da profesora; o conxunto de todos eles ter unha valoracin mxima de 2,5 puntos na nota final.

A correcta realizacin dos ejercicios propostos nas sesins de laboratorio ter unha valoracin mxima de 1 punto na nota final. A final de curso realizarase unha proba de media hora de duracin para comprobar o proveito que o alumnado sacou das sesins; esta proba ter unha valoracin mxima de 1 punto na nota final.

Propornse algns traballos adicionais, complementarios da materia, que podern ser realizados individualmente ou en pequenos grupos, e que tern unha valoracin mxima de 1 punto na nota final.

A final de curso realizarase unha proba con preguntas tipo test, do estilo das realizadas ao longo do curso, que abarcar toda a materia e ter unha valoracin mxima de 1,5 puntos na nota final. Realizarase tamn outra proba, a continuacin da anterior, con exercicios do estilo dos propostos ao longo do curso, que ter unha valoracin mxima de 1,5 puntos na nota final. Entndese que estas das probas conforman o exame final da materia.

Dado que a avaliacin do curso non est supeditada a unha nica proba final, entndese que todo aquel alumno que se presente a algunha proba parcial est sendo avaliado da materia , polo tanto, a sa calificacin na acta NON poder ser en ningn caso a de non presentado.

Convocatoria de setembro: Por formar parte do curso, esta convocatoria unha oportunidade de continuar

traballando para os alumnos que precisen mis tempo para alcanzar os obxectivos pretendidos, por elo que entendemos que a convocatoria de setembro non debe estar totalmente desligada do traballo feito polo alumno durante o curso acadmico.

Os estudantes que non superen a materia na convocatoria de xuo debern realizar un traballo adicional que ser diseado polo profesorado co fin de que sexan acadadas as competencias nas que se observen deficiencias. Cada caso ser tratado de xeito individual. Este traballo servir, a efectos de calificacin, para

Matemticas

mellorar a nota das probas parciais e entrega de exercicios realizadas longo do curso (un mximo de 4 puntos). Conservanse as notas que alumno acadou por asistencia e exame de laboratorio as como das actividades adicionais desenvolvidas durante curso (mximo de 3 puntos). O exame da convocatoria de setembro ser do tipo do exame final feito en xuo, con unha parte test e outra de exercicios, e ter a mesma valoracin que aquel (mximo de 3 puntos).

11. Plan de plurilingismo na docencia Os profesores de Matemticas acllense neste curso acadmico o plan de plurilingismo promovido pola Facultade. Con este proxecto trtase de crear as condicins para favorecer a aprendizaxe de competencias lingsticas en ingls no mbito da ciencia e, en particular, da qumica. No primeiro curso tentaremos que o estudante se acostume a escoitar, ler e escribir cuestins cientfico-tcnicas en lingua inglesa. Con ese obxectivo daremos os seguintes pasos: 1. Traducir a gua docente ao ingls. 2. Utilizar parte do material para as actividades docentes en ingls (presentacins, boletns de exercicios, etc.). 3. Propoer lecturas de divulgacin en ingls. 4. Propoer a redaccin de traballos curtos escritos en ingls ou traduccins do ingls galego e casteln. 5. Organizar algunha sesin de divulgacin en ingls: proxeccin de documentais, conferencias, 6. Impartir algunha clase, seminario ou titora en ingls.

Qumica analtica

IV. Qumica analtica (3111101040) 1. Datos Xerais Titulacin: Qumica rea de coecemento: Qumica Analtica Departamento: Qumica Analtica e Alimentaria Curso: 1 Cuadrimestre: 1 e 2 Carcter: troncal Crditos: 9 Profesorado:

2. Descritores do BOE Disolucins inicas. Reaccins cido-base. Reaccins de formacin de complexos. Reaccin de precipitacin. Reaccin redox. Operacins bsicas do mtodo analtico. Anlise cuantitativa, gravimtrica e volumtrica. 3. Contexto da materia A materia Qumica Analtica proporcinalle ao alumnado unha visin xeral das reaccins qumicas en disolucin, tanto no aspecto terico como aplicado, o que servir de base para a aprendizaxe de materias que se impartirn en cursos posteriores, particularmente no referente ao deseo e aplicacin de mtodos analticos mis complexos.

4. Obxectivos

4.1 Obxectivos conceptuais - Comprender as etapas fundamentais do proceso analtico, resaltando dun xeito

especial o tratamento da mostra. - Coecer as propiedades analticas mis importantes e os principais erros que afectan

aos resultados experimentais. - Coecer os conceptos de actividade, coeficiente de actividade e forza inica. - Coecer a relacin entre a enerxa de Gibbs e a constante de equilibrio.

Coordinadora: Benita Prez Cid Outros: M Jess Graa Gmez

Qumica analtica

- Coecer as distintas formas de expresar as constantes de equilibrio. - Coecer o concepto de forza dun cido ou dunha base en funcin da constante de

disociacin. - Coecer o comportamento das especies cido-base (monoprticas, poliprticas e

anfteras) en disolucin, as como os conceptos de disolucin amortecedora e capacidade amortecedora.

- Coecer as constantes de formacin de complexos (sucesivas, globais e condicionais), as como os conceptos de enmascaramento e desenmascaramento.

- Coecer os conceptos de precipitacin, solubilidade e constante de solubilidade, as como os principais factores que afectan solubilidade dos precipitados.

- Coecer os conceptos bsicos de introducin electroqumica: clulas electroqumicas e electrodos de referencia.

- Coecer e comprender a influencia de reaccins cido-base, de formacin de complexos e precipitacin sobre as reaccins redox.

- Coecer os aspectos prcticos do equilibrio qumico en anlise cuantitativa clsica e as aplicacins mis inmediatas no estudo de mostras reais.

- Coecer os mtodos gravimtricos de anlise e as sas principais etapas. - Coecer a utilidade das curvas de valoracin, as como os sistemas indicadores do

punto final en volumetras cido-base, de formacin de complexos, precipitacin e redox.

- Coecer a terminoloxa bsica da qumica analtica. 4.2 Competencias e destrezas terico-prcticas - Saber identificar as etapas fundamentais do proceso analtico na resolucin dun

problema analtico. - Saber planificar o tratamento dunha mostra para a anlise de compoentes

maioritarios. - Ser capaz de diferenciar entre anlise cualitativa e cuantitativa. - Saber diferenciar con claridade as propiedades analticas bsicas (exactitude,

precisin, sensibilidade e selectividade). - Saber expresar un resultado analtico, de xeito rigoroso, utilizando criterios estatsticos

e saber identificar un erro sistemtico. - Saber calcular as actividades das especies inicas en disolucin para unha determinada

forza inica. - Saber calcular o pH e as concentracins no equilibrio de diferentes especies cido-base

(monoprticas, poliprticas e anfteras). - Saber calcular o pH en disolucins formadas por mestura de cidos ou de bases con

distinta forza relativa. - Saber calcular o pH dunha disolucin amortecedora e determinar a sa capacidade de

amortecemento. - Saber calcular as constantes condicionais de formacin de complexos e as

concentracins das especies existentes na situacin de equilibrio. - Saber calcular a solubilidade dun precipitado en funcin da constante de solubilidade,

efecto do in comn e efecto salino. - Saber calcular a constante de solubilidade condicional dun precipitado considerando a

influencia de reaccins cido-base e de formacin de complexos. - Saber estimar a cantidade de reactivo necesaria para realizar unha precipitacin

cuantitativa. - Saber calcular a constante de equilibrio redox e o potencial dun sistema na situacin

de equilibrio.

Qumica analtica

- Saber calcular o potencial redox en presenza de reaccins cido-base, de complexacin e de precipitacin.

- Saber realizar os clculos en anlise gravimtrica a travs do factor gravimtrico. - Saber calcular a concentracin de todas as especies en disolucin, en calquera punto

dunha curva de valoracin, para os diferentes equilibrios. - Saber diferenciar entre punto de equivalencia e punto final dunha valoracin. - Saber seleccionar o indicador mis axeitado para detectar o punto final nunha

volumetra cido-base, de formacin de complexos, de precipitacin e redox. - Saber realizar os clculos en valoracins directas, por retroceso e indirectas. - Saber buscar e seleccionar informacin no campo da qumica analtica, presentndoa

dunha forma organizada. Obxectivos interpersoais - Construr un texto escrito comprensible e estruturado. - Realizar unha exposicin oral clara e coherente. - Ter capacidade para traballar en grupo. - Posur capacidade de argumentacin con criterios racionais. 5. Prerrequisitos

5.1 Formais Non existen prerrequisitos formais. Recomndase ter cursado Qumica, Fsica e Matemticas en 2 de bacharelato.

5.2 Contidos e competencias mnimas Para poder abordar con xito esta materia, recomendable que o alumnado posa uns coecementos mnimos en Qumica xeral e Matemticas. Estes coecementos inclen: - Nomenclatura e formulacin qumica, tanto inorgnica como orgnica. - Axuste de reaccins qumicas sinxelas. - Formas mis usuais de expresar a concentracin das disolucins. - Manexo de logaritmos e exponenciais. - Clculo alxbrico de ecuacins sinxelas e sistemas de ecuacins. 5.3 Plan de traballo e actividades para a consecucin de prerrequisitos 6. Contidos BLOQUE I. INTRODUCIN QUMICA ANALTICA E METODOLOXA ANALTICA Tema 1. Introducin qumica analtica Evolucin histrica e concepto de qumica analtica. Importancia actual da qumica analtica. Informacin e documentacin en qumica analtica. Clasificacin dos mtodos de anlise.

Qumica analtica

Tema 2. O proceso analtico: operacins previas O proceso analtico como metodoloxa para a resolucin de problemas analticos. Etapas do proceso analtico. A mostra analtica. Mostraxe de slidos, lquidos e gases. Preparacin da mostra para a anlise. Disolucin e disgregacin. Destrucin da materia orgnica. Tema 3. Tratamento estatstico dos datos analticos Propiedades analticas. Erros en qumica analtica: clasificacin. Avaliacin dos erros sistemticos. Estatstica bsica aplicada expresin de resultados analticos. Probas de significacin. BLOQUE II. EQUILIBRIOS QUMICOS EN DISOLUCIN Tema 4. Introducin ao equilibrio qumico Electrlitos. Actividade e coeficientes de actividade. Constante de equilibrio termodinmica e constante en funcin das concentracins. Factores que afectan ao equilibrio. Tema 5. Equilibrios cido-base Concepto de cido e de base segundo Brnsted-Lowry. Forza dos cidos e das bases. Constantes de disociacin. Resolucin cuantitativa do equilibrio cido-base: sistemas monoprticos, poliprticos e especies anfteras. Mesturas de cidos ou de bases de sistemas diferentes. Disolucins amortecedoras. Tema 6. Equilibrios de formacin de complexos Fundamento das reaccins de formacin de complexos: ins metlicos e ligantes. Constantes de formacin sucesivas e globais. Clculo de concentracins no equilibrio. Influencia de reaccins parasitas no equilibrio de complexacin. Constantes condicionais. Reaccins de enmascaramento e desenmascaramento. Tema 7. Equilibrios de precipitacin Solubilidade e produto de solubilidade. Condicins de precipitacin e disolucin. Precipitacin fraccionada. Clculos no equilibrio. Factores que modifican a solubilidade dos precipitados: efecto in comn, efecto salino e reaccins parasitas. Tema 8. Equilibrios de oxidacin-reducin Conceptos bsicos. Reaccins redox en clulas galvnicas e electrolticas. Electrodos de referencia. Potencial formal. Constante de equilibrio e potencial de equilibrio. Clculos no equilibrio. Factores que modifican o potencial redox: influencia do pH e reaccins parasitas. BLOQUE III. APLICACINS DO EQUILIBRIO QUMICO EN ANLISE GRAVIMTRICA E VOLUMTRICA Tema 9. Anlise gravimtrica Introducin anlise gravimtrica. Formacin e propiedades dos precipitados. Contaminacin dos precipitados. Precipitacin en disolucin homoxnea. Mtodos gravimtricos de anlise. Etapas da anlise gravimtrica. Clculos da anlise gravimtrica.

Qumica analtica

Tema 10. Introducin anlise volumtrica Caractersticas das reaccins utilizadas en anlise volumtrica. Patrns primarios e disolucins valoradas. Punto de equivalencia e punto final. Sistemas de deteccin do punto final. Erro de valoracin. Valoracins directas, por retroceso e indirectas. Clculos da anlise volumtrica. Tema 11. Volumetras cido-base Introducin s volumetras cido-base. Curvas de valoracin de cidos e bases monoprticos e poliprticos. Deteccin do punto final: indicadores cido-base. Reactivos valorantes. Aplicacins analticas. Tema 12. Volumetras de formacin de complexos Introducin s volumetras de formacin de complexos. Curvas de valoracin con ligantes polidentados. Deteccin do punto final: indicadores metalocrmicos. Valoracins con ligantes inorgnicos. Aplicacins analticas. Tema 13. Volumetras de precipitacin Introducin s volumetras de precipitacin. Curvas de valoracin para especies simples. Valoracin de mesturas. Deteccin do punto final: mtodos de Mohr, Volhard e Fajans. Aplicacins analticas. Tema 14. Volumetras de oxidacin-reducin Introducin s volumetras redox. Curvas de valoracin. Valoracin de mesturas. Deteccin do punto final: indicadores redox e indicadores especficos. Reactivos auxiliares oxidantes e redutores. Reactivos valorantes. Aplicacins analticas.

7. Plan de traballo


TEMA N de horas adicadas Tema 1 1 hora teora Tema 2 2 horas teora/ 1 hora seminario Tema 3 2 horas teora/ 2 hora seminario

1 proba corta Tema 4 1 horas teora/ 2 hora seminario Tema 5 3 horas teora/ 3 horas seminario Tema 6 2 horas teora/ 3 horas seminario

1 proba cuadrimestral Tema 7 2 horas teora/ 2 horas seminario Tema 9 2 horas teora/ 2 horas seminario Tema 10 1 hora teora Tema 11 2 horas teora/ 3 horas seminario

2 proba corta

Qumica analtica

Tema 12 2 horas teora/ 3 horas seminario Tema 13 2 horas teora/ 2 horas seminario Tema 8 2 horas teora/ 3 horas seminario Tema 14 3 horas teora/ 3 horas seminario

2 proba cuadrimestral ou exame final

Probas escritas


Horas / Curso ASISTENCIA A CLASES TEORICAS 29 ASISTENCIA A CLASES DE SEMINARIO 28 PREPARACIN DE CLASES TEORCAS 41 PREPARACIN DE CLASES DE SEMINARIO 58 REALIZACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 9 PREPARACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 40 ASISTENCIA A TITORAS OBRIGATORIAS 13 PREPARACIN OUTRAS ACTIVIDADES 7 VOLUME TOTAL DE TRABALLO 225

8. Bibliografa

Bsicas: Anlisis Qumico Cuantitativo. D.C. Harris, 2 ed., Revert, Barcelona, 2001. Fundamentos de Qumica Analtica. D.A. Skoog, D.M. West, F.J. Holler e S.R. Crouch, 8 ed., Thompson, Madrid, 2005. Qumica. R. Chang e W. Collegue, McGraw-Hill, 7 ed., Mxico, 2003. Complementarias: Qumica Analtica. D.A. Skoog, D.M. West, F.J. Holler e S.R. Crouch, 7 ed., McGaw-Hill, Madrid, 2001. Qumica Analtica Moderna. Harvey D., McGraw-Hill, Madrid, 2002. Qumica Analtica Cualitativa. F. Burriel, S. Arribas, F. Lucena e J. Hernndez, 18 ed., Paraninfo, Madrid, 2001. Equilibrios inicos y sus aplicaciones analticas. M. Silva, J. Barbosa, Sntesis, 2004. Problemas Resueltos de Qumica Analtica. J. A. Lpez Cancio, Thompson, 2005. Problemas Resueltos de Qumica Analtica. P. Yaez-Sedeo Orive, J.M. Pingarrn Carrazn e F.J. Manuel de Villena Rueda, Sntesis, 2003.

Proba N Temas que incle 1 proba corta Temas 1-3

1 proba cuadrimestral Temas 1-6 2 proba corta Temas 7, 9, 10 e 11

2 proba cuadrimestral/ exame final Temas 7-14/ Temas 1-14

Qumica analtica

Estadstica y Quimiometra para Qumica Analtica. J. N. Miller e J.C. Miller, 4 ed., Prentice Hall, 2002. Los Clculos Numricos en la Qumica Analtica. F. Bermejo, P. Bermejo e A. Bermejo. 6 ed., Trculo, Santiago, 1998. Qumica Schaum. Fernndez Oncala, A. e Prez Escribano C., McGaw-Hill, Madrid, 2005. 9. Metodoloxa Material en lia: o alumnado poder acceder, a travs da plataforma Tem@, a toda a informacin relativa a esta materia, tanto para o seguimento das clases tericas como das clases de seminario. Esta informacin estar tamn dispoible, de forma impresa, na fotocopiadora do centro. Clases presenciais de teora: desenvlvense como clases maxistrais (unha por semana) onde o profesor/a ofrecer unha visin global do tema tratado e incidir, de forma especial, nos aspectos mis relevantes e naqueles que resulten mis dificultosos para a comprensin deste. As clases desenvolveranse de forma interactiva co alumnado, con quen se comentar o material en lia (dispoible na plataforma Tem@) e a bibliografa mis axeitada para a preparacin posterior, e en profundidade, de cada tema. Clases presenciais de seminario: as clases de seminario (unha por semana) levaranse a cabo seguindo das metodoloxas diferentes; nunha sesin o profesor/a explicar ao alumnado os problemas-tipo que lle permitan identificar os elementos bsicos para a resolucin destes. En cambio, noutras sesins, sern os propios alumnos/as os que resolvern e explicarn no encerado os exercicios e cuestins propostos nos boletns de problemas (material en lia) e que presentan diferente grao de complexidade. Ademais, o profesor/a poder entregar ao alumnado cuestins e problemas adicionais que lle servirn para reforzar os coecementos adquiridos nas sesins de clase. Poderase solicitar aos alumnos/as que entreguen, de forma individual ou en grupo, exercicios resoltos que sern corrixidos polo profesor/a. Titoras obrigatorias: os alumnos/as acudirn a titoras (unha hora cada das semanas) en grupos reducidos e nelas, o titor/a realizar un seguimento do proceso de aprendizaxe do alumno/a e axudaralle a resolver dbidas sobre os contidos terico-prcticos da materia as como en tarefas de bsqueda bibliogrfica. Ademais, o alumno/a participar en exercicios de autoavaliacin e de avaliacin entre compaeiros que sern propostos e polo profesor titor. Titoras voluntarias: ademais das titoras obrigatorias, indicadas anteriormente, existen as titoras tradicionais ou voluntarias, nas que o alumnado tamn pode solicitar axuda ao profesor/a.

Qumica analtica

10. Sistema de avaliacin Criterios de avaliacin

- Participacin nas actividades docentes da materia: seminarios e titoras. - Obxectivos conceptuais alcanzados. - Competencias e destrezas terico-prcticas alcanzadas. - Obxectivos interpersoais alcanzados. - Traballo realizado ao longo do curso: resolucin e exposicin de exercicios;

participacin nas titoras obrigatorias. - Probas escritas, onde a ponderacin do exame final ser inferior ao 50%.

Sistema de avaliacin I) Avaliacin na convocatoria de xuo

I.1) Probas escritas: - Das probas cortas non eliminatorias (unha por cuadrimestre): mximo 2

puntos. - Das probas cuadrimestrais ou exame final: mximo 4.5 puntos. A primeira das

probas cuadrimestrais (2 puntos) ser eliminatoria, en caso de ser aprobada; os alumnos/a que non a superen teen que examinarse de toda a materia no exame final. importante indicar que: i) Han de superarse as das probas cuadrimestrais ou exame final para poder aproba-la materia. ii) No sistema de avaliacin continua proposto para o curso, os alumnos/as que se presenten a unha proba escrita (parcial ou cuadrimestral) xa estn sendo avaliados da materia , polo tanto, a sa calificacin na acta non poder ser a de non presentado.

I.2) Realizacin e presentacin de problemas resoltos en seminarios: mximo 2.5 puntos.

I.3) Participacin nas actividades realizadas nas titoras obrigatorias: mximo 1 punto

II) Avaliacin na convocatoria de setembro

II.1) Proba escrita: mximo 4.5 puntos Os alumnos/as farn unha proba escrita na que podern acadar a mesma puntuacin que a establecida para a convocatoria de xuo. Ha de superarse esta proba escrita para poder aproba-la materia.

II.2) Traballo realizado polo alumno: mximo 2 puntos Unha vez rematado o proceso de avaliacin de xuo, o profesor propor aos alumnos/as que non superasen a materia, a realizacin de actividades adicionais que lle permitirn acadalas competencias das que sern avaliados na convocatoria de setembro. Este traballo ter que ser entregado antes do exame oficial de setembro.

Qumica analtica

II.3) Traballo realizado polos alumnos/as ao longo do curso: mximo 3.5 puntos

Conservarase a puntuacin acadada polos alumnos/as durante o curso nos seguintes apartados:

- Participacin nos seminarios (apartado I.2): mximo 2.5 puntos - Participacin nas titoras obrigatorias (apartado I.3): mximo 1 punto

Alumnos/as repetidores Os alumnos/as repetidores que decidan acollerse ao plan piloto sern avaliados do mesmo xeito que os de primeira matrcula, tendo en conta os criterios xa establecidos para este plan. Os alumnos/as repetidores que non se acollan ao plan piloto sern avaliados mediante un exame final (valorado sobre 10 puntos) diferente ao deseado para os que sigan o plan piloto, anda que ambos exames sern realizados no mesmo da.

Fundamentos de qumica orgnica

V. Fundamentos de qumica orgnica (3111101210) 1. Datos xerais Titulacin: Qumica rea de coecemento: Qumica Orgnica Departamento: Qumica Orgnica Curso: 1 Cuadrimestre: 2 Carcter: troncal Crditos: 4,5 Profesorado: Coordinadora: Carmen Tern Moldes Outros: Carlos Silva Lpez

Pedro Besada Pereira Beatriz Iglesias Antelo

2. Descritores do BOE Principios fundamentais de qumica orgnica. 3. Contexto da materia Curso introdutorio de qumica orgnica no que se estudan as caractersticas estruturais, as propiedades fsicas e a nomenclatura dos principais grupos funcionais, as como a sa estrutura tridimensional, ao mesmo tempo que se inicia o estudo das propiedades qumicas, abordando a reactividade dos compostos orgnicos en procesos cido-base e redox. 4. Obxectivos

4.1 Obxectivos xerais -Identificar os grupos funcionais. -Comprender a estrutura dos diferentes grupos funcionais. -Identificar, nomear e relacionar os distintos tipos de compostos orgnicos. -Coecer a estrutura tridimensional das molculas orgnicas. -Coecer os distintos tipos de isomera: isomera estrutural e estereoisomera. -Comprender os principios da estereoqumica e da anlise conformacional. -Coecer os conceptos de conformacin e configuracin. -Comprender o concepto de quiralidade en presenza de estereocentros.


-Coecer os conceptos de enantimeros, diastereosismeros e formas meso. -Comprender a reactividade das especies qumicas orgnicas como cidos e como bases. -Comprender os procesos redox nos compostos orgnicos.

4.2 Competencias e destrezas terico-prcticas -Ser quen de representar e de nomear, de acordo coas normas IUPAC, compostos orgnicos sinxelos, monofuncionais e polifuncionais. -Aplicar, de maneira correcta, os modelos de enlace para explicar a estrutura dos principais grupos funcionais. -Relacionar a estrutura dos compostos orgnicos coas sas propiedades macroscpicas. -Familiarizarse coa terminoloxa bsica da qumica orgnica. -Ser quen de representar a estrutura tridimensional das molculas orgnicas. -Adquirir destreza no manexo de modelos moleculares. -Desenvolver a capacidade de visin e comprensin da estrutura tridimensional. -Aplicar correctamente os principios da estereoqumica para analizar os distintos tipos de estereoismeros. -Saber determinar a configuracin absoluta e aplicar a nomenclatura R/S. -Saber aplicar a nomenclatura Z/E en alquenos. -Saber predicir a acidez e basicidade dos compostos orgnicos analizando a sa estrutura e tendo en conta efectos electrnicos. -Ser capaz de programar adecuadamente unha reaccin cido-base e saber seleccionar o cido ou a base idnea para realizar a protonacin ou desprotonacin dun substrato. -Recoecer un proceso redox. -Saber determinar o nmero de oxidacin e saber axustar unha reaccin redox. -Saber buscar e seleccionar informacin sobre os temas abordados na materia.

4.3 Obxectivos interpersoais -Traballar de forma autnoma e en grupo. -Organizar e planificar proxectos en grupo. -Comunicar un tema de forma oral e escrita.

5. Prerrequisitos

5.1 Formais

Non existen prerrequisitos formais. Recomndase ter cursado Qumica, Fsica e Matemticas en 2 de bacharelato.

5.2 Contidos e competencias mnimas

-Coecementos de nomenclatura qumica. -Coecementos sobre propiedades peridicas dos elementos qumicos. -Coecementos sobre enlace qumico, previamente adquiridos na materia de Enlace e estrutura da materia. -Conceptos bsicos sobre equilibrio qumico: equilibrios cido-base e equilibrios redox.

5.3 Plan de traballo e actividades para a consecucin de prerrequisitos Asesorarase os alumnos/as nas titoras orientndoos sobre como actualizar os


coecementos bsicos que se consideran imprescindibles para poder comprender a materia. Proporcionarselles bibliografa.

6. Contidos Tema 1. Introducin qumica orgnica. Concepto de qumica orgnica. Desenvolvemento histrico e situacin actual. Caractersticas dos compostos orgnicos. Representacin de estruturas. Concepto de isomera. Tema 2. Estrutura e clasificacin dos compostos orgnicos. Esqueleto carbonado e grupos funcionais. Estrutura, propiedades fsicas e nomenclatura de grupos funcionais: alquenos, alquinos e compostos aromticos; haloalcanos, alcohois, teres e aminas; aldehidos e cetonas; cidos carboxlicos, haluros de cido, anhdridos, steres, amidas e nitrilos. Tema 3. Estereoqumica I. Estereoisomera conformacional. Rotacin libre de enlaces sinxelos. Etano propano e butano. Anlise conformacional de cicloalcanos. Tema 4. Estereoqumica II. Estereoisomera configuracional I. Quiralidade. Estereocentros. Actividade ptica e rotacin especfica. Enantimeros e mesturas racmicas. Configuracin absoluta: nomenclatura R/S. Resolucin de mesturas racmicas. Tema 5. Estereoqumica III. Estereoisomera configuracional II. Molculas con mis dun estereocentro: diastereoismeros e formas meso. Estereoisomera en compostos cclicos. Estereoisomera xeomtrica, nomenclatura Z/E. Tema 6. Reactividade dos compostos orgnicos. Reaccins dos compostos orgnicos como cidos e como bases. Efecto dos cambios estruturais sobre a acidez e sobre a basicidade. Reaccins redox. 7. Plan de traballo



Tema 1 (1 h teora, 1 h seminario) 1 semana

Tema 2 (4h teora , 4h seminario) 4 semanas

Tema 3 (3h teora, 3h seminario) 3 semanas

Temas 4 y 5 (4h de teora, 4 h de seminario) 4 semanas

Tema 6 (2h teora, 2 h seminario) 2 semanas


Probas escritas


Horas / Curso ASISTENCIA A CLASES TEORICAS 14 ASISTENCIA A CLASES DE SEMINARIO 14 ASISTENCIA A CLASES PRCTICAS PREPARACIN DE CLASES TEORCAS 28 PREPARACIN DE CLASES DE SEMINARIO 28 PREPARACIN DE CLASES PRCTICAS REALIZACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 5 PREPARACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 9 ASISTENCIA A TITORAS OBRIGATORIAS 7 ASISTENCIA/ PREPARACIN OTRAS ACTIVIDADES 5 VOLUME TOTAL DE TRABALLO 110

8. Bibliografa Bibliografa bsica

1. Qumica Orgnica 2 ed., L. G. Wade. Whitesell Perason Addison Wesley, 2004.

2. Qumica Orgnica 3 ed., K. Peter e C. Vollhardt. Omega, Barcelona 2000. 3. Qumica Orgnica. Estructura y Reactividad, tomo 1, S. Ege. Revert,

Barcelona, 1997.

Bibliografa complementaria 1. Qumica Orgnica 6 ed., J. McMurry. International Thomson editores,

Mxico, 2004. 2. Qumica Orgnica 5 ed., P. Y. Bruice. Pearson Educacin, Mxico 2006. 3. Nomenclatura y Representacin de los Compuestos Orgnicos 2 ed., E.

Quio e R. Riguera. McGraw-Hill/Interamericana de Espaa, Madrid, 2005. 4. Cuestiones y Ejercicios de Qumica Orgnica 2 ed., E. Quio e R. Riguera.

McGraw-Hill/Interamericana, Madrid, 2004.


1 1 e 2

2 1,2, 3,4 e 5


9. Metodoloxa

Plataforma Tem@ Nela porase a disposicin do alumnado toda a informacin correspondente materia: esquemas dos temas e informacin bibliogrfica de cada tema, boletns de exercicios clasificados por temas, exames de cursos anteriores, datas e horas de exames, horarios de clases e de titoras. Todo este material tamn se deixar na fotocopiadora do centro. A docencia impartirase a travs de clases tericas, seminarios e titoras. Clases tericas Cada semana deixarase, na plataforma Tem@, o esquema e a informacin bibliogrfica sobre o tema que se abordar na clase terica da semana seguinte. Na clase terica exporase unha parte ou o tema completo (dependendo da sa amplitude) e daranse unhas directrices para a elaboracin dos temas por parte do alumnado, sern remitidos a captulos concretos dos libros recomendados como bibliografa bsica. As dbidas que lles xurdan ao elaborar os temas resolveranse nas clases de seminario. Ao finalizar un tema, proporanse exercicios, que se recollern en boletns especficos. Seminarios As clases de seminario (unha hora semanal en grupos de quince alumnos/as) estarn orientadas para discutir os aspectos mis complicados do tema tratado, para resolver cuestins xurdidas na elaboracin dos temas e para realizar os exercicios aparecidos nos boletns. Estes contern cuestins bsicas que axudarn a consolidar conceptos, e outras de maior dificultade nas que se relacionarn conceptos abordados en distintos temas. Nos seminarios organizaranse grupos de traballo (tres alumnos/as) entre os que se distribuir o contido do boletn, e cada grupo resolver no encerado os exercicios que elaborou, explicndollos ao resto da clase. Nos seminarios dedicados estereoqumica traballarase con modelos moleculares. Titoras obrigatorias

Cada alumno ter unha hora cada das semanas de titora. Estas sern en grupos reducidos (seis ou sete alumnos/as por grupo). Esta hora ser utilizada para tratar todas as dbidas que estes tean, relacionadas coa materia estudada. Farase un seguimento do aprendizaxe dos alumnos axudndolles a resolver cuestins relacionadas cos contidos tericos e ca resolucins dos exercicios dos boletns. O titor tamn poder asesorar os alumnos nas tarefas de bsqueda bibliogrfica e na realizacin de traballos en grupo Titoras voluntarias O profesor tamn ten fixadas unha serie de horas para a atencin os alumnos. Este horario de titoras comunicarase cando comence a imparticin da materia. 10. Sistema de avaliacin

Criterios de avaliacin: -Participacin nas actividades docentes (presencia activa nas clases tericas, seminarios, titoras, visitas organizadas a industrias, etc.). -Obxectivos conceptuais conseguidos. -Competencias e destrezas conseguidas. -Traballo continuado ao longo do curso (resolucin de exercicios, preparacin e exposicin de temas, preparacin das visitas e conclusins extraidas etc.).


Sistema de avaliacin 1. Avaliacin na convocatoria de xuo -Realizaranse tres probas escritas, das parciais e unha final. As probas parciais (unha hora de duracin) non permitirn liberar os contidos avaliados, e cada unha delas valorarase sobre 1,5 puntos. O exame final (das horas de duracin) valorarase sobre 4 puntos. A presentacin a algunha das probas parciais implicar que o alumno sexa evaluado na convocatoria de xuo. -A participacin nas actividades docentes, a resolucin de exercicios, a asistencia as visitas programadas e as probas relacionadas con elas xunto ca elaboracin de temas valorarase sobre 3 puntos.

Avaliacin de alumnos/as repetidores anteriores a implantacin do EEES na Facultade Se deciden acollerse ao plan piloto (deben presentar un escrito no Decanato) avaliaranse de acordo cos criterios establecidos neste plan. Os que non se acollan ao plan sern avaliados mediante un exame final que se realizar na mesma data que o do plan piloto. 2. Avaliacin en setembro Conservarase a puntuacin obtida en funcin do traballo realizado o longo do curso e derivado da participacin nas actividades docentes, resolucin de exercicios, preparacin e exposicin de temas, preparacin da visitas e conclusins extraidas etc (3). Realizarase un traballo tutelado, dirixido a reforzar aqueles aspectos da materia relacionados cos obxectivos conceptuais, competencias e destrezas non acadados previamente, que permitirn obter como mximo 3 puntos. Realizarase un exame final de toda a materia que se valorar sobre 4 puntos. Avaliacin de alumnos/as repetidores anteriores a implantacin do EEES na Facultade e non acollidos ao plan piloto sern avaliados mediante un exame final que se realizar na mesma data que o do plan piloto.

Introducin qumica inorgnica

73

Gua docente da materia: Introducin Qumica Inorgnica: 3111101220 1. Datos Xerais Titulacin: Qumica rea de coecemento: Qumica Inorgnica Departamento: Qumica Inorgnica Curso: 1 Cuadrimestre: 2 Carcter: Obrigatorio Crditos: 4.5 CRDITOS Profesorado: Coordinador/a: Jess Castro. [email protected] Outros: Mercedes Garca Bugarn

Jorge Bravo Bernrdez 2. Descritores BOE

Introducin s propiedades dos compostos inorgnicos. Relacin entra a sa estrutura e o enlace. 1. Contexto da materia Curso introdutorio Qumica Inorgnica, no que se establecen os principios bsicos que gobernan o comportamento qumico dos elementos e o dos seus compostos mis sinxelos. Imprtese a materia no segundo cuatrimestre, e, polo tanto, dispois da materia troncal "EQ e EM", coa que comparte algns obxectivos xerais, e da que precisa certos coecementos, xa que parte da materia acercar ao entendemento das relacions entre a estrutura macroscpica e microscopica mediante a comprensin do enlace entre os tomos para chegar s diferentes sustancias. A materia impartese mesmo tempo que a materia "Quimica Analtica", de xeito que o estudo das reaccins qumicas compartese nas das materias, adicndose a ltima estudio dos equilibrios qumicos dos diferentes tipos de reaccins, mentras que a materia do ttulo adicarase ao estudio das reaccins en funcin das especies qumicas presentes, e, polo tanto as relacins entre a estrutura molecular e as reaccins qumicas que, termodinamicamente falando, son esperadas.


74

Obxectivos 4.1.Obxectivos xerais

Coecer os tipos de reaccins que teen lugar na natureza e en particular nun laboratorio qumico.

Coecer o significado do potencial de reducin e a ecuacin de Nernst. Coecer os conceptos das diferentes teoras cido base. Coecer e comprender o principio de cidos duros e brandos de Pearson. Coecer o modelo de empaquetamento de esferas aplicado os slidos. Coecer os ocos que aparecen nos empaquetamentos de esferas e os seus

tamaos relativos. Coecer a ecuacin de Born-Land. Coecer teora de bandas para os metais. Coecer o significado de elemento de simetra, operacin de simetra e grupo

puntual. Coecer as regras bsicas de nomenclatura dos compostos de coordinacin. Coecer os concepto de istopo, partculas elementais do ncleo atmico e

tipos de reaccins nucleares. Coecer os conceptos de vida media e de fusin e fisin nuclear.

4.2 Competencias e destrezas terico-prcticas Ser quen de traballar coas ecuacins qumicas, linguaxe do qumico, e ser quen de axustalas. Saber distinguir entre os diferentes tipos de reaccins qumicas: acido-bsicas, oxidacin reducin e de precipitacin en disolucin acuosa. Sen quen de determinar si unha reaccin ter lugar ou non. Ser quen de axustar unha reaccin de oxidacin-reducion polo mtodo chamado do in-electrn. Entender as listaxes de potenciais de reducin e ser quen de utilizalos para a determinacin da espontaneidade dunha reaccin. Ser qun de aplicar a ec. de Nernst. Saber usar os diagramas de Latimer, Frost e Pourbaix. Diferenciar entre a estrutura dun cido e dunha base segundo a teora de Brownsted-Lowry. Saber comparar a fortaleza cida de compostos binarios, segundo a teora de Brownsted-Lowry. Saber comparar a fortaleza cida dos oxicidos, segundo a teora de Brownsted-Lowry. Ser quen de aplicar o principio de cidos duros e brandos de Pearson para a determinacin da mellor interaccin entre das especies. Saber relacionar os modelos de enlace qumico coas propiedades macroscpicas. Ser quen de estimar a enerxa de rede dun composto inico binario en funcin dos radios inicos e a frmula do composto. Ser quen de predicir a estrutura dun composto inico binario en funcin da relacin de radios inicos. Ser quen de comparar a condutividade elctrica dunha especie metlica, e dun semicondutor dopado, pola aplicacin da teora de bandas. Ser quen de comparar as propiedades fsicas como a dureza ou o punto de fusin dun slido inico e dun slido molecular. Saber recoecer os diferentes elementos de simetra nunha molcula, as como determinar o grupo puntual a que pertence a simetra da mesma.


75

Ser quen de recoecer e nomear un composto de coordinacin. Ser quen de clasificar un composto de coordinacin en funcin do nmero de coordinacin e da sa xeometra. Ser que de recoecer unha reaccin nuclear, e de axustala, comprendendo o tipo de radiacin que desprende.

4.3.Obxectivos interpersonais Traballar de forma autnoma e en grupo. Ser quen de organizar un traballo en grupo.

5. Prerrequisitos 5.1 Formais

Non hai prerrequisitos formais.

5.2 Contidos e competencias mnimas Dado o contexto da materia, de supoer que o alumno ten cursado as materias do primeiro cuadrimestre, e en particular recomndaselle algunhas habilidades coas que se fixo na materia "Enlace Qumica e Estrutura da Materia" para o coecemento das relacins peridicas na tboa dos elementos qumicos e de xeometra molecular.


76

6. Contidos A materia consiste nas seguintes unidades conceptuais:

Bloque 1: CONCEPTO DE QUMICA INORGNICA. Estado actual e interaccin con outras disciplinas.

Bloque 2: Tipos de reacciones inorgnicas. Reacciones redox, cido-base y precipitacin.

Reglas bsicas de solubilidade de compostos inicos en auga. Identificacin dos tipos de reacciones. Concepto e uso de estado (ou nmero) de oxidacin.

Axentes oxidantes e redutores. Axuste de reccin redox. Ecuacin de Nernst. Utilizacin das tboas de potenciais redox. Diagramas de Latimer, Frost e Pourbaix.

cidos y bases. Relacin estrutura-carcter cido-base. Variacins peridicas da forza dos cidos e de las bases. ABDB.

Bloque 3: Compostos slidos, relacin entre o enlace e as propiedades macroscpicas.

Identificacin do tipo de slidos segundo as propiedades macroscpicas. Clasificacin dos slidos.

Sustancias covalentes. (slidos covalente y slidos moleculares) Propiedades fsicas das sustancias moleculares e redes covalentes

Metais. Aspectos estruturais: Redes de Bravais. Redes habituais nos metais: Empaquetamento simple e compacto. Propiedades fsicas en funcin das teoras de enlace, en particular a teora de bandas.

Compostos inicos. Aspectos estructurais. Redes habituais nos slido inicos: Empaquetamentos e ocos. Enerxas de rede nos cristais. Carcter covalente nos compostos inicos

Bloque 4: lgns conceptos tiles en Qumica Inorgnica Simetra en qumica. Compostos de coordinacin. Formulacin e nomenclatura dos

compostos de coordinacin. Tipos de ligandos. Nmeros de coordinacin e xeometras mis frecuentes. Isomeras.

Bloque 5: O ncleo dos tomos.

7. Plan de traballo


TEMA/BLOQUE N de semanas adicadas

1 1

2 5

3 5

4 3

5 1


77

Probas escritas


Horas / Curso ASISTENCIA A CLASES TEORICAS 15 ASISTENCIA A CLASES DE SEMINARIO 14 ASISTENCIA A CLASES PRCTICAS 0 PREPARACIN DE CLASES TEORCAS 20 PREPARACIN DE CLASES DE SEMINARIO 30 PREPARACIN DE CLASES PRCTICAS 0 REALIZACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 6 PREPARACIN DE PROBAS DE AVALIACIN 11,5 ASISTENCIA A TITORAS OBRIGATORIAS 7 ASISTENCIA/ PREPARACIN OTRAS ACTIVIDADES 9 VOLUME TOTAL DE TRABALLO 112,5

Proba N Temas (bloques) que incle

1 1 e 2

2 3

3 (final) 4-5


78

8. Bibliografa

Anda que se especifican a continuacin tres libros bsicos de Qumica Xeral, calquera libro de Qumica Xeral podera estar nesta categora e igualmente vlido. Por outra banda, os primeiros captulos dos libros de Qumica Inorgnica adoitan ter uns temas de introducin adecuados para esta materia. Bibliografa Bsica: R. CHANG. Qumica, Mc Graw Hill Interamericana. R. H. PETRUCCI, W. S. HARWOOD, F. G. HERRING. Qumica General, Principios y aplicaciones modernas. Prentice Hall. G. RAYNER-CANHAM. Qumica inorgnica descriptiva, Addison- Wesley. Prentice Hall. Bibliografa Complementaria (extracto) T. L. BROWN, H. E. LeMAY, B. E. Bursten. Qumica. La ciencia central, Prentice-Hall. D. D. EBBING. Qumica General, Mc Graw Hill. R. J. GILLESPIE. Qumica, Revert. B. H. MAHAN, R. J. MYERS. Qumica: curso universitario, Addison-Wesley. P. W. ATKINS. Qumica General, Ed. Omega.. K. W. WHITTEN, R. E. DAVIS, M. L. PECK. Qumica General, Mc Graw Hill. C. E. HOUSECROFT, A. G. SHARPE, Qumica Inorgnica, Pearson Educacin. A.G. SHARPE. Qumica Inorgnica; Ed. Revert. J. E. HUHEEY, E. A. KEITER, R. L. KEITER. Qumica Inorgnica. Principios de estructura y reactividad, Oxford University Press. D. F. SHRIVER, P. W. ATKINS, C. H. LANGFORD. Qumica Inorgnica, 1 volumen; Ed. Revert, Barcelona. T. MOELLER. Qumica Inorgnica, Revert. E. GUTIRREZ ROS. Qumica Inorgnica. Revert, Barcelona. M. MURPHY, C. MURPHY, B. J. HATHAWAY. Basic principles of inorganic chemistry, making the connections, RSC (Royal Society of Chemistry), Cambridge. W. R. PETERSON. Formulacin y nomenclatura. Edunsa. E. QUIOA, R. REGUERA. Nomenclatura de los compuestos inorgnicos. Ed. McGraw-Hill.


79

9.- Metodoloxa

Iranse colgando na plataforma TEM@, o material utilizado en clase, dicir, grficos, figuras, boletns de problemas, informacin bibliogrfica, etc. DDeesseennrroolloo tteemmppoorraall ddooss CCoonnttiiddooss:: CONCEPTO DE QUMICA INORGNICA. Total, 1 hora terica e 1 hora de seminario. 1 hora terica. - Breve historia da Qumica inorgnica e a sa relacin con outras disciplinas. (20 minutos) - Desglose de programa. (20 minutos) - A Q. Inorgnica e a vida (hemoglobina, cisplatino, catlises, materiais, etc. (20 minutos) 1 hora seminario onde se fai breve repaso s conceptos resaltados nos "prerequisitos": - Propiedades peridicas (nomenclatura radios atmicos, radios inicos, electronegatividade, AE, PI, Conceptos bsicos de termodinmica: H, G, K, etc. TIPOS DE REACCIONES INORGNICAS. Total, 4 horas tericas e 5 horas de seminario. 1 Hora terica. Clasificacin das reaccins qumicas en redox, acidobsicas e de precipitacin: regras de solubilidade. Nmero de oxidacin. Reaccins Redox.. Axuste de ecuacins redox. 2 Hora terica. Potenciais redox. Ecuacin de Nernst. Utilizacin das tboas de potenciais redox. 3 Hora terica. Diagramas de estabilidade da H2O, Utilizacin dos diagramas de Latimer, Frost, Pourbaix.. 4 Hora terica. Reaccins cido-base. Teoras de Arrhenius e de Brnsted-Lowry. Relacin entre a estrutura e a fortaleza dos diferentes cidos de Brnsted-Lowry. Teora cido base de Lewis Principio de cidos e bases duros e brandos. Outras teoras cido base. 1 Hora seminario. Exemplos e cuestins relacionadas cos diferentes tipos de reaccins qumicas. 2 Hora seminario. Exemplos e cuestins relacionadas coas reaccins redox 3 Hora seminario. Exemplos e cuestins relacionadas coas reaccins redox. 4 Hora seminario. Exemplos e cuestins relacionadas coas reaccins cidobase. 5 Hora seminario. Exemplos e cuestins relacionadas coas reaccins cidobase. COMPOSTOS SLIDOS: Total, 5 horas terica e 5 horas de seminario. COMPOSTOS SLIDOS: Covalentes. Total, 1 hora terica e 1 hora de seminario. 1 Hora terica. Relacin de slidos en funcin do enlace. Clasificacin en: Slidos inicos, slidos metlicos, slidos covalentes extensos, e slidos moleculares e do tipo de forzas intermoleculares. Propiedades fsicas das redes covalentes. 1 Hora seminario. Exemplos de identificacin do estado de agregacin esperado para unha substancia dada a sa frmula emprica e de acordo co tipo de enlace esperado. COMPOSTOS SLIDOS: METAIS Total, 2 horas tericas e 2 horas de seminario 1 Hora terica: Coecemento dos elementos que presentan enlace metlico na tboa peridica. Introducin s redes de Bravais. Estruturas habituais nos metais. A estrutura dos metais segundo un modelo de empaquetamento. 2 Hora terica: Modelo de bandas para os metais. Semicondutores. Aliaxes.


80

1 Hora seminario. Cuestins numricas do empaquetamento. Relacin dos radios metlicos coas celas. 2 Hora seminario. Cuestins referidas o modelo de bandas para slidos metlicos ou covalentes. Conductividad e semiconductividade. Dopado de semimetais e aliaxes. COMPOSTOS SLIDOS: INICOS. Total, 3 horas tericas e 3 horas de seminario 1 Hora terica: Relacin das propiedades macroscpicas de un slido inico. Identificacin de un composto inico. Aproximacin modelo de empaquetamento de iones. 2 Hora terica: A enerxa de rede, segundo unha aproximacin terica e outra experimental Defectos cristalinos. Covalencia nos compostos inicos (regras de Fajans). 1 Hora seminario: Exercicios de identificacin e de nomenclatura dos compostos inicos. Cuestins numricas do empaquetamento de iones: Tipo e tamao relativo de ocos. Exemplos dos diferentes tipos de compostos inicos. 2 Hora seminario. Cuestins numricas da enerxa de rede. Aplicacin das regras de Fajans. SIMETRA EN QUMICA. Total, 2 horas tericas e 2 horas de seminario. 1 Hora terica. Elementos de simetra. Operacins de simetra. 2 Hora terica. Grupos puntuais. 1 Hora seminario. Exemplos e cuestins: determinacin da xeometra dunha molcula. 2 Hora seminario. Identificacin dos elementos de simetra nunha molcula. Clasificacin de molculas en grupos puntuais. COMPOSTOS DE COORDINACIN. Total, 1 hora terica e 1 hora de seminario. 1 Hora terica. Identificacin dun composto de coordinacin (definicin). tomo central e ligandos. Regras de nomenclatura. Concepto de nmeros de coordinacin e xeometras. 1 Hora seminario. Exemplos e cuestins relacionadas coa xeometra dos compostos de coordinacin. Exemplos e cuestins relacionadas coa xeometra dos compostos de coordinacin. O NCLEO DOS TOMOS. Total, 1 hora terica e 1 hora de seminario 1 Hora terica. Reaccins nucleares. Clasificacin 1 Hora seminario. Exemplos e cuestins relacionadas coas reaccins nucleares.


81

10.- Avaliacin

A avaliacin farase de xeito continuado, polo que non existira un acto de avaliacin nico ou exame, sino que iranse avaliando o longo do curso as diferentes destrezas ou competencias adquiridas. A consecuencia lxica desta avaliacin continua e que ser considerado avaliable calquera alumno polo simple feito presentarse e entregar as probas cortas programadas (e polo tanto, non ser susceptible de figurar como "non presentado" na cualificacin final).

A avaliacin global constar de varios apartados de xeito que a suma global dos puntos (ata un mximo de 10) ser a que conste na avaliacin final ou acta, de acordo co seguinte esquema:

o Farnse tres probas cortas, dous delas longo do curso en datas fixadas comezar o cuadrimestre e de comn acordo entre o profesorado e o alumnado, e a ltima proba ser na data indicada pola Facultade (proba final). Nesta ltima proba o alumno poder facer a 3 parte correspondente da materia e tamn repetir a(s) proba(s) anterior(es) da materia co obxecto de modifica-la nota acadada. En calquera caso ser preciso, para aprobar a materia, aprobar todas as probas cortas, anda que na nota global, cada proba t

I. Enlace químico e estrutura da ... -...

Documents

Transcript of I. Enlace químico e estrutura da ... -...