hik hasi 20 alea.pdf · Batxilergoaren lau zutabeak Batxilergoaren barnean lau adar des-berdin...

20hik hasi

1997

ko

uzt

aila

Zart

DISEINUA:

400

peze

ta.

15 li

bera

DOBHrako eskaintza

gaia

Arantxa Ugartetxeaelkarrizketa

BertsolaritzaGehigarria

Suedia Nazioartea

euskal heziketarako

aldizkaria

20. zenbakia. 1997ko Uztaila hik hasi • 3

5 editoriala6 kronika

8 gaiaBADATOR EAE-RA DOBH-REN EZARPENA

19 elkarrizketaPaulo Freireri buruzArantxa Ugartetxea

23 gehigarriaEskolako bertsogintza erreformaren ildotik. Fito Rodriguez eta Juan Mari Juaristi.

35 berriak

38 ekarpenaIkasbatuaz

40 nazioarteaSuedia

Argitaratzailea:

XANGORINZirkuito Ibilbidea, 2. Pabilioia. 20.160 LASARTE-ORIAGIPUZKOA.Tel: 943/ 37.15.45 Fax: 943/ 36.10.48

Lege Gordailua: SS-1001/95ISSN: 1135-4690

Koordinatzailea:Jose Mari Auzmendi

Erredakzio batzordea:Ainhoa Azpiroz, Mikel Estonba,Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza,Maite Saenz, Fito Rodriguez,Kristina Mardaraz, Xabier Sarasua, Itziar Goñi,Joxi Oiarbide, Ane Miren Miralles, Arantxa Urbe eta Juanjo Otaño.

Aholkulariak:J. A. Zubeldia, Manuel Arregi, Mariam Bilbatua, Xabier Isasi, Irene Lopez,Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Begoña Bilbao, Lore Erriondo, Jaione Apalategi eta Pruden Sudupe.

Diseinua:Zart

Maketazioa, fotomekanika:Xangorin.

Inprimategia:ANtzA S.A.L.

Azaleko argazkia:Ikor Kotx

Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailak Onetsia1.997/VI/30

Kopurua: 3.500 ale

hik hasik ez ditu bere gain hartzenlaguntzaileek plazaratutako iritziak

ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

COUNCIL OF EUROPE-CONSEIL DE L´EUROPE

Strasbourg1996ko maiatzaren 22

Aldizkari honek “aipamen berezia” jasodu Europako Kontseiluaren “lurraldeenarteko lankidetzarako sustapena” pro-gramaren barruan.

LEGAZPIBurdinaren HaranaZatoz eta bizi ezazu

Mirandaolako burdinolahileko lehenengo

igandetan zabalik


Euskal Heziketaren aurkako erasoenareagotzea ikasturte honetako berezitasunaipagarria

Euskal

Hezkuntzan

aritzea

geroz eta

garestiago

e d i t or i a l a

U Z T A I L A

atzak adina,hogei. Euskal zen-bakuntza sistemakhogei lehen zen-bakiak ditu oina-

rri. Arbaso zaharren antzera guk erehilabetez-hilabete gure hatzetako batizendatu dugu zenbakiko.

Eta kurtso bukaera zerbait bada,balorazio garaia da. Jada amaitua denikasturtea zerbaitek bereizi badu, era-kunde eta estamentu desberdinetatikeuskararen eta Euskal Hezkuntzarenaurka jaurtikitakoak izan dira etadenen artean, Miguel Sanz NafarGobernuko lehendakaria txapeldun.

Edozein pentsakera politikoren gai-netik, ezin uka liteke gure herriareniragana, Euskal Herriaren historia.Beste edozein herritako iraganari zorzaion ezagupen eta errespetu ber-berazor zaio gureari.

Multimedia eta telematikaren aroan,dena artxibatua, aztertua, egiaztatua...dagoen garaian nola liteke bere eskuhorrelako ardura duen pertsona batekhau guztia ezkutatu eta itsu-gor eginnahi izatea... edo benetan ez du ezagu-tzen herri honen nondik-norakoa, etanondik azpimarratzen dugu, horrekbere buruaz esan nahiko lukeen guz-tiarekin...

Gure gurpilak bigarren bira burutudu. Azken bira honetan jende askore-kin topo egin dugu eta asko izan dirainguratu zaizkigunak. Zenbat ilusio.Gure orrialdeetan irudikatu ezin izandugun zirrara nabaritu dugu EuskalHerriko txoko guztietan, jendearenlan egiteko gogoak eta oztopo guztiengainetik aurrera egiteko kemenak etanahiak hunkitu gaitu sarritan.

Duela bi urte, HIK HASIren sorre-rara bultzatu gintuzten oinarrizkoezaugarriak present izan ditugu den-bora guzti honetan: euskalduntasuna,nazionaltasuna, Euskal Herri osorakoizatea, baterakoia, irakasle euskaldu-nen topagune, irekia eta plurala, inde-pendientea eta gaur, inoiz baino gehia-go irmoki hedatu nahi ditugu. Etagure arbasoek egin zuten antzera lehenhogei zenbakiak konbinatuz sortukoditugu datozen berriak.

Ez dezala inork inoiz aitzakiarik izangure hizkuntza, kultura eta historiazarnegatu genuenik esateko. Animoguztioi eta dagoeneko AtturritikEbroraino eta Orduñatik Santa Grazirasortu den olatu geldiezinaren hondo-ko-itsasoan zuzen jarrai dezagun guz-tia blai egiteko.

Izan ongi!

H

6 • hik hasi 20. zenbakia. 1997ko Uztaila

k r o nJarrera desegoki en aurrean kexu ugariirakaskuntzan

Haurtzaindegiakkexu

Gipuzkoako Foru Aldundiakhaurtzaindegientzako diru-laguntzetan iragarri dituenmurrizketak Gipuzkoako Haur-Eskolen Koordinakundearenhaserrea piztu du. Neurri honierantzunez ondoren bertan behe-ra utzi zuten protesta eguna dei-tu zuten ekainaren 17rako.

Besteak beste, Koordinakunde-ak Administrazioaren jarrerasalatu du, Hezkuntza Sailari ara-zoaren aurrean gero eta gogor etaitsuago jokatzen ari dela leporatudio, kordinakundeak eskaintzen

dituen irtenbideei "muzin egitendiolarik". Haur-Eskolen Koordi-nakundeak gainera, HezkuntzaSailak agertzen duen "borondatepolitiko" falta salatu du.

Hezkuntza Saila bi urteko hau-rrentzako gelak irekitzen uztenari da eta koordinakundearen iri-tzian hori legearen aurka doa,honek ziklo osoak ireki behardirela aipatzen baitu, 0-3 urtebitartekoak alegia. Gela horiekirekitzeak kalte ekonomiko han-dia suposatzen die Haur-Eskolei.

Foru Aldundiko GizartekintzaSailarekin adostasun batera iritsidira eta eskari plataforma batosatu dute Hezkuntza Sailarekinadosteko. Bertan, HezkuntzaSailak beregan hartzen duen neu-rrian Aldundiak bere laguntzamurriztea jasotzen da. Aurten120 milioi, heldu denean 80 etahurrengo urtean 40 milioi izan-go lirateke, falta dena HezkuntzaSailak osatuko lukeelarik.

Gipuzkoan 30 haurtzaindegipubliko eta pribatu daude publi-ko joerarekin eta hauetara 0-3urte bitarteko 2.000 haur joatendira.

Eskolaereduak

ezagutaraztenSeaskak Ikastolen Besta

antolatu zuen DonibaneLohitzunen joan den ekai-naren 28an. Gisa honeta-ko egunaz bal iatu nahiizan du ikastolak aurkez-teko. Antolatzaileek mezubat helarazi zuten: ikasto-la eskola publiko bat dela,deneri irekia eta euskal-duna.

Ikas Bik ere, plazaratuberria duen gida batenbidez elebitasunaren non-dik-norakoak azaldu nahiizan ditu. Gida honetan,eskola ereduaren oina-rriak, eta antolakuntza,irakaskuntza elebiduna-ren historia eta guraso etairakasleengan elebitasu-nak dituen ondorioak jaso-tzen dira. Ikas Bik gidahauek banatu ditu iparral-deko eskola, herriko etxeeta leku publikoetan.


i k a“Ez dago demokrazia sendorik askatasun pertsonala lortzeko borondaterikez bada eta hura tradizio kulturalaren defentsan oinarritzen ez bada” (Alain TOURAINE. Soziologoa)

ko lituzkete. Erabiliko lukeenprozedura NIEren esanetan"hitzarmen-ekonomikoak ezematea da, eta hori gurasoekikastetxea aukeratzeko duteneskubidea zapaltzea litzateke".

Ez litzateke hau Nafar Gober-nuak diru-laguntzei dagokienarloan legea betetzen ez duenkasu bakarra. Aurrekontuen ara-bera, Administrazioak ikastetxekontzertatuek LOGSEk eskatu-tako betebeharretara egokitzekoegindako inbertsioen %50 ordain-du behar du, baimendu dituenkasuetan. NIEk Administrazioa-rekin hitzartutako inbertsioa2.000 milioi pezetakoa (80 milioilibera) izan da 1995 urtetik etagaur arte milioi bat pezeta (40.000libera) besterik ez ditu jaso.

Nafarroako Gobernuaren era-gozpenak direla medio NIEko17 ikastoletatik 6k arazoak dituz-te Mapa Eskolarrarekin. Gainera,beste irakaskuntza sareetan ger-tatzen den legez, ikastolek ezdute sustengu irakasleen lagun-tzaz gozatzen.

Nafarroakoikastolak tinko

Hamaika egonezin eta haserrealtxatu ditu Nafarroako Ikasto-len Elkarteak (NIE) eta JavierMarkotegi Hezkuntza eta Kultu-ra Kontseilariak burututakobilerak.

Kontseilariak adierazitakoarenarabera, ikastetxe txikiek desa-gertu egin behar dute Nafarroan.Gauzak honela, ondorioz, Altsa-su, Baztan, Bera, Cortes, Etxarri,Irunberri, Lesaka, Lodosa, Sarta-guda, Tafalla, Tutera eta Vianakoikastolak desagertzera bultzatu-

SORTZENenerantzuna

Euskarazko irakaskun-tzaren aldeko manifestal-dira deitu zuen SORTZE-Nek ekainaren 14eanIruñean. Ekitaldi honekinJavier Markotegik azkenasteotan euskarazko ira-kaskuntza publikoarenaurka egindako eraso bor-titzak salatu nahi zituen.Aldez aurreko matrikulaD ereduan egin duten hauraskok beste eredu batzue-tan ikasi beharko dutela,Donapea LHko euskaraz-ko lerroaren itxiera etaDBHri buruzko forudekretua salatu zituzten.

Deialdiarekin bat eginzuten CCOO, EILAS, ELAeta LAB sindikatuek etaEA, EAJ eta HB alderdiek.Honetaz gain, sindika-tuek bere aldetik protestaegin zuten Hezkuntza Sai-laren aurrean, Herrikoiaguraso federakundeare-kin batera.


Badator EAEra DG A I A

Kurtso hau amaitudugu, eta irailarekinbatera etorriko da

hurrengoa, 1997-98ikasturtea. Baina ez daurtea soilik izango EAEnaldatuko dena, hezkuntzasistema bera ere bai.DerrigorrezkoarenOndorengo BigarrenHezkuntza (DOBH)ezarriko da EAEn.Ondorioz, LH1, IEE1 etaBBBko 1. mailakdesagertu egingo dira.Antolaketa desberdinaizango da, bai irakasgaienaldetik eta baitaikastetxeen antolaketaridagokionez.

EAEko Hezkuntza Sailak egindakoplanifikazioa garatua eta zehaztuadago. Hezkuntza arduradunak ikaste-txeetako zuzendariekin elkartu diraeta egindako bileren ondoren, ikaste-txe bakoitzaren antolaketa eta eskain-tza zehaztuta gelditu dira.

DBH 16 urterarte ezartzekoa denhonetan, BBBko 1. eta 2. mailak desa-gertu egiten dira, eta baita LH1 etaIEE1 ere. DBHko 2. zikloa arduratukoda 14 eta 16 urte bitarteko derrigo-rrezko hezkuntza eskaintzeaz. Ondo-ren, ikasten jarraitu nahi duten ikasle-ek DOBHrekin egingo dute topo,Batxilergoarekin eta Heziketa Zikloe-kin.

Batxilergoa bi urteko kurtsoz osa-tua egongo da, eta Heziketa Zikloak,berriz, erdi eta goi mailako ikasketez,biak ere bi urteko iraupenekoak. Ikas-


OBHren ezarpena

ZIENTZIAK GIZARTEA TEKNOLOGIKOALarramendi Ikastola (Andoain) X XUsabalgo Laskorain Ikastola (Tolosa) X X XAxular Lizeoa (Donostia) X XSto. Tomas Lizeoa (Donostia) X X XAstileku Ikastola (Portugalete) X X XPasai Lizeoa (Pasaia) X XAnder Deuna Ikastola (Sopela) X XKirikiño Ikastola (Bilbo) X XUrretxindorra Ikastola (Bilbo) X XLarramendi Ikastola (Mungia) X XLaudio Ikastola (Laudio) X XAlmen Ikastola (Eskoriatza) X X XSan Viator Ikastola (Arrasate) X X XLourdeseko Ama-Garaialde (Urretxu) X X X -Haztegi Ikastola (Legazpi) X X X -Ikasberri Ikastola (Azpeitia) X X -San Bartolome Ikastola (Elgoibar) X X -Orereta Ikastola (Errenteria) X X X -Haurtzaro Ikastola (Oiartzun) X X X -San Benito Ikastola (Lazkao) X X -Jakintza Ikastola (Ordizia) X X -Txantxiku Ikastola (Oñati) XAranzadi Ikastola (Bergara) XAssa Ikastola (Lapuebla de la Barca) XBarandiaran Lizeoa (Donostia) X X X

keta hauen edukiei dagokienez, alda-ketak nabarmenak dira, antolaketaezberdina, eta aukera anitza.

Batxilergoaren lau zutabeakBatxilergoaren barnean lau adar des-

berdin izango dira: Natur eta OsasunZientziak, Giza eta Gizarte Zientziak,Teknologikoa eta Artistikoa. Orainarte Batxilergoa eskaintzen zuten ikas-tetxe guztiek BBBko 3 mailak etaUBI eskaintzen zituzten, baina siste-ma berriarekin lau aukeretatik guztiakez dituzte eskainiko. Gehienek bi adaremango dituzte, eta batez ere Natureta Osasun Zientziak eta Giza etaGizarte Zientziak. Hauek dira errazentopatu ahal izango diren adarrak.

Aitzitik, eredu Artistikoa aukeratunahi duenak urte batzuk itxaron behar-ko du, oraingoz ez baitu inongo ikas-tetxek eskainiko.

LOGSEren arabera finkatuko diramaila hauetako ikasgaien edukian,baina EAEn euskal dimentsio batekin.Hezkuntza Sailak dekretu curricularbatzuk egin ditu euskal kulturarenberezko elementuak bultzatzeko.Horien araberako aldaketek ikasgaiguztiei eragingo die, baina berezikiGeografia, Historia, Antropologia,Hizkuntza eta Literaturari.

Aldaketa hauekin batera ordutegialdaketak ere aurrikusi dira. Hezkun-tza Sailaren asmoa Bigarren Hezkun-tzan egun lektiboak aldatzea zen.

Urteko 175 lan egun ezartzea erabakizen, astean ordubete gutxiago eginez.Ertainetan dauden irakasleek, ordea,orain 160 egunetan egiten dute lan,eta aldaketa berri hau ez dute begionez ikusi. Egun kopurua errespeta-tzea eskatu diote Hezkuntza Sailari,eta baita zentro bakoitzak bere ordute-gia erabakitzeko autonomia gehitzeaere. Eskakizun hauekin beste bi ereegin dituzte: ikasle kopurua gutxitzeaeta Batxilergoko ikasleen orduen gehi-kuntzari irtenbide arrazionala ematea.

Arazo guztiok konpontzeko bilerakegiten aritu dira irakasle eta zuzenda-riak Hezkuntza Saileko arduradune-kin.

IKASTOLAK


ZIENTZIAK GIZARTEA TEKNOLOGIKOASan Vicente Paul (Barakaldo) X X XSan Paulino de Nola (Barakaldo) X X XLa Inmaculada (Barakaldo) X XLa Inmaculada (Bilbo) X XS. Pedro Apóstol (Bilbo) X XBerriotxoa (Bilbo) X X XEl Salvador (Bilbo) X X XEsclavas del Sgrdo. Corazón (Bilbo) X X XSalesianos (Bilbo) XLa Salle (Bilbo) X XMadre deDios (Bilbo) X XJesus María (Bilbo) X XPureza de María (Bilbo) X X XNtra. Sra del Carmen (Bilbo) X XNtra. Sra. de Begoña (Bilbo) X X XCalasancio (Bilbo) X X XNtra. Sra. de la Antigua (Orduña) X XJose Done Ikastetxea (Bermeo) X XSan Jose Ikastetxea (Durango) X XSan Jose Maristas (Durango) XEl Carmelo (Zornotza) X XNtra. Sra. de la Merced (Derio) X XUrdaneta (Loiu) X X XBV Irlandesas (Leioa) X XAskartza Klaret (Leioa) X X XCentro Xabier (Portugalete) X XSanta María (Portugalete) X X XNtra. Sra. del Carmen (Portugalete) X X XSan Jose (Santurtzi) X XLa Anunciata (Donostia) X XLa Asunción (Donostia) X XNiño Jesus de Praga-El Carmelo (Donostia) X XCatólico Sta. María (Donostia) X XCoñpañía de María (Donostia) X XLa Salle (Donostia) X XManuel de Larramendi (Donostia) X XMary Ward (Donostia) X XSagrado Corazón (Donostia) X XSan Iganacio de Loyola (Donostia) X XSanta Teresa (Donostia) X XLa Salle Berrozpe (Andoain) X XIraurgi (Azpeitia) X XLa Salle Azitain (Eibar) X XSta. María de la Providencia (Eibar) X XAma Guadalupekoa (Hondarribia) X XIrungo la Salle (Irun) X X XEskolapioen Ikastetxea (Tolosa) X XSan Jose Obrero (Urnieta) X XAntoniano (Zarautz) X X XCorazonistas (Gasteiz) X XMarianistas (Gasteiz) X XSan Viator (Gasteiz) X XUrsulinas (Gasteiz) X XSagrado Corazón (Gasteiz) X XPresentación (Gasteiz) X XJesus Obrero (Gasteiz) X X X

PRIBATUA


ZIENTZIAK GIZARTEA TEKNOLOGIKOAIkasbidea Ikastola (Gasteiz) X XBHI Ramiro de Maeztu (Gasteiz) X XBHI Koldo Mitxelena (Gasteiz) X XCFPS Mendizabala (Gasteiz) X XBHI Federico Baraibar (Gasteiz) X XBHI Francisco de Vitoria (Gasteiz) X X XBHI Los Herrán (Gasteiz) X XBHI Aniturri (Agurain) X XFusión Laguardia (Biasteri) X XFusión Llodio (Laudio) X XBHI Miguel de Unamuno (Gasteiz) X XBHI Zaraobe (Amurrio) X X XIB Dolores Ibarruri (Abanto) X XIB Urritxe/IFP Zornotza (Zornotza) X X XIFP Barrutialde (Arratzu) X XIB Balmaseda (Balmaseda) X X XIB Antonio Trueba (Barakaldo) X XIB Beurko (Barakaldo) X XIB Cruces (Barakaldo) X XIFP Minas (Barakaldo) X XIPFP Nicolás Larburu (Barakaldo) X X XIB Urbi (Basauri) X XIB Uribarri (Basauri) X XIFP Bidebieta (Basauri) X X XIB Ignacio Arocena/IFP Barrueta (Basauri) X X XIB Botica Vieja (Bilbo) X XIB Gabriel Aresti (Bilbo) X XIB Ibarrekolanda (Bilbo) X XIB Ignacio Ellacuria (Bilbo) X XIB Martin de Bertendona (Bilbo) X XIB Miguel de Unamuno (Bilbo) X XIB Rekaldeberri (Bilbo) X XIB San Adrián (Bilbo) X XIB Txurdinaga Behekoa (Bilbo) X XIPFP Elorrieta/IFP Errekamari (Bilbo) X X XIFP Artabe/Txurdinaga 2 (Bilbo) X XIFP Escurce (Bilbo) X XIFP Emilio Campuzano (Bilbo) X XIB Derio (Derio) X XIB Fray Juan de Zumarraga (Durango) X XIB Ategorri/IFP Tartanga (Erandio) X X XIB Elexalde (Galdakao) X XIFP Andra Mari (Galdakao) X XIB Gernika (Gernika) X XIB Getxo 3/IFP Aixerrota (Getxo) X XIB Julio Caro Baroja (Getxo) X XIFP Fadura (Getxo) X XIB Arratia (Igorre) X XIFP Iurreta (Iurreta) X X XIB J.M. Barandiaran (Leioa) X XIB Romo/IB Aiboa/Getxo (Leioa) X XIFP Iturrioz/IB Ondarroa (Lekeitio/Ondarroa) X X XIB E.Urkiaga Lauaxeta/IFP Santamaria (Mungia) X X XIFP Ntra. Sra. Begoña/IB SS del Valle (Ort-Trap) X X X

PUBLIKOA


ZIENTZIAK GIZARTEA TEKNOLOGIKOAIB Uribe Costa/SFP Jesus Oiarbide (PLentzia) X XIB Ballonti (Portugalete) X XIB J.A. Zunzunegi (Portugalete) X XIFP Repelaga (Portugalete) X XIB Axular (Santurtzi) X XIB Kantauri (Santurtzi) X XIFP Santurtzi (Santurtzi) XIB Angela Figuera (Sestao) X XIFP S. de la Peña (Sestao) X X XLeizaranBI (Andoain) X XBI/LH (Arrasate-Aretxabaleta) X X XBI K. Etxegarai/Urola LH (Azpeitia-Azkoitia) X X XTxindoki I. (Beasain) X XBI Ipintza (Bergara) X X XLH Alza (Donostia) X XBI Bidebieta (Donostia) X XEaso IP (Donostia) X XIbai Lizeoa (Donostia) X XPeñaflorida BI/Usandizaga (Donostia) X XXabier Zubiri BI/Manteo LH (Donostia) X XMartutene LH (Donostia) XArmeria Eskola (Eibar) X XCIEM (Eibar) X X XI. Zuloaga (Eibar) X XArreiturre BI (Elgoibar) X X XA. Iturriaga BI/ I Labaka (Hernani) X X XBatxilergo I (Hondarribia) X XBatxilergo Lanbide HI (Irun) X XPio Baroja/Bidasoa LHI (Irun) X X XBI/LHI (Lasarte-Oria/Usurbil) X X XOlazabal BI (Legazpi) X XLanbide HI (Mutriku) XZuazola R:M. BI/Larraña LH (Larraña-Oñati) X XOianguren LH (Ordizia) X XDon Bosco LH (Errenteria) X XKoldo Mitxelena BI (Errenteria) X XLanbide HI (Errenteria) XOrixe BI/Tolosaldea LH (Tolosa) X XJ.M. Iparragirre BI (Urretxu) X XLizardi BI (Zarautz) XZumaia LH (Zumaia) X X

PUBLIKOA

Taula hauetan EAEko ikastetxeekBatxilergo mailan zein adar eskain-tzen duten ikus daiteke. Topatzekoerrazena eta ugariena den arloa Natureta Osasun Zientziak da. Giza etaGizarte Zientziak ere ikastetxe asko-tan ikasi ahal izango dira. Teknologi-koa, berriz, urriagoa da, eta batez ereorain arte Lanbide Heziketako ikas-ketak eskaintzen zituzten zentroenesku geratu da arlo hau. Adar artisti-

koari dagokionez, bestalde, datorrenikasturtean ez da aukera hori izango.Oraingoz proiektua besterik ez da,eta 1999/2000 ikasturterako ezartzeaaurrikusten da.

Ereduei dagokienez, ez da gauzagarbirik ikusten. Eskariaren araberaezarriko direla esaten da, baina geroikusi beharko da taldeak osatzendiren, zenbateko ratioa eskatzenden...

Bestetik, irakasleriaren prestakun-tza. D ereduan ikasten duten ikasle-ak gero eta gehiago dira, eta hauekDOBHko ikasketak eredu horretanegingo dituzte. Horregatik da haingarrantzitsua irakasleen prestaketa.Administrazioak erronka handia duarlo honetan, eta ongi aztertu beha-rreko eta gauzatu beharreko lana da,guztion onerako izan dadin.


Hezikleta zikloen aniztasunaArlo profesionalean Heziketa Ziklo-

ak dira berrikuntzaren oinarri. Erre-formak erdi eta goi mailako ikasketaksortu ditu eta Heziketa Zikloak izenaeman die. Erdi mailako HeziketaZikloetara igarotzeko DBH gainditubeharra dago. Eta goi mailako ikaske-tak egin ahal izateko Batxilergoa gain-dituta edukitzea eskatuko da eta mailaertaineko zikloak aukeratzen dituzte-nek ezingo dute berauetara igaro. 20familia desberdin sortu dira: Adminis-trazioa, Elikagaien industria, Merka-taritza, Elektrizitatea, Gizarte Zerbi-tzuak, Egurra, Fabrikazio Mekanikoa,Produzio Zerbitzuak, Osasuna, Infor-matika, Kimika, Gorputz Ekintza,Ibilgailuen Mantenua, Nekazal Ekin-tza, Ostalaritza, Eraikuntza, Jantzi-gintza, Irudi Pertsonala, Komunika-zioa eta Arte Grafikoak. Hauetakobakoitzean titulazio desberdinak dau-de, espezializazio maila desberdinaketa oraingoz 120 izendatu eta zehaztudira. Bi urteko ikasketak dira, labu-rrak, eta oso espezifikoak. Ikasleekkarpeta indibidual bat eskuratuko

dute ikasketa hauekin, eta konpeten-tzia edo prestakuntza maila adierazikoda bertan.

Aniztasun honen helburua lan mun-duari egokitzea da. Hau da, uneanuneko merkatu laboralak eskatzenduen ikasketa ezarriko da. Lan horre-tarako behar den jendea ateratzendenean, titulazio hori kendu eta eska-riaren araberako beste bat ezarriko da.Eskaria-eskaintza lotura estua manten-tzea ahalbidetuko du malgutasunhonek. Hezkuntza Saileko arduradu-nen arabera hobekuntza nabarmenakekarriko ditu langile zein enpresen-tzat. Ezarri diren eta ezarriko jdirentitulazioak sindikatu eta enpreseneskakizunen arabera garatu dira. Bihelburu garbirekin egin da hau: gauregun dauden lanpostuetarako presta-tzeko eta orain irudikaezinak direnlanpostuetara moldatzeko gaitasunaizan dezaten.

Sistema berri honekin batera jarrai-pen eta kontrola aurrera eramango diracurriculum berriek benetako eraginaizan dezaten. Horretarako ezpezialis-ten taldeak sortu dira. Hauen zeregina

enpresa pribatuen eskariak biltzeaizango da, alde batetik. Eta bestetik,ikasleak ebaluatzeko sistema berriakdiseinatuko dituzte. EAEko EskolaKontseiluko komisio iraunkorrak tes-tu liburu eta eskola argitalpenak kon-trolatzea ere beharrezko ikusten du.Baimendu aurretik eta finkatutakohelburuak betetzeko kontrol hau eginbeharrekoa dela uste du, bai ikuspun-tu pedagogikotik bai zientifikotikbegiratuta. Era berean gaur egungomateriala baloratzeko eta euskal gizar-tera egokitutako material berriak sor-tzera bultzatzen du.

Dena dela, aurrikuspen hauekinlotuta ez doana ereduen garapena da.Titulazioen aniztasuna kontuan hartu-ta, euskara eskaintzen direnak osourriak dira, eta gainera eskari kopu-ruak balditzaturik daude. Ez dago ber-ma segururik, arazoak kolokan jarrai-tzen du.

Oraingoz, datorren ikasturterakoHeziketa Zikloak finkatu dira ikaste-txeetan eta horiexek dira ondorengotauletan ikus daitezkeenak.


Alm

en I

kast

ola

(Esk

oria

tza)

San

Via

tor

(Arr

asat

e)M

EP

(Arr

asat

e)Je

sús

Obr

ero

IP (G

aste

iz)

Dio

cesa

nas

(Gas

teiz

)La

Sal

le-B

erro

zpe

(And

oain

)M

aría

Inm

acul

ada

(Don

osti

a)Sa

n M

igue

l-El

izar

an (D

onos

tia)

Irun

go L

a Sa

lle (I

run)

San

José

Obr

ero

(Urn

ieta

)Es

cuel

a Pro

fesio

nal O

brer

a (Z

arau

tz)

Ntr

a. S

ra. d

e B

egoñ

a (B

arak

aldo

)D

olor

es S

opeñ

a (B

ilbo

)A

ngel

es C

usto

dios

(Bil

bo)

Mar

ía I

nmac

ulad

a (B

ilbo

)St

a. M

ª de

Art

agan

(Bil

bo)

Sale

sian

os (B

ilbo

)Es

cuel

a Quí

mic

a Ele

ctró

nica

(Bilb

o)Sa

n Jo

sé M

aris

tas

(Dur

ango

)Sa

n V

iato

r (S

opue

rta)

San

Mig

uel (

Zal

la)

Esp

eran

za A

lham

a (L

oiu)

Cen

tro

Xab

ier

(Por

tuga

lete

)H

ijas

de

la C

ruz

(San

turt

zi)

Goi

erri

(Ord

izia

)Le

a-A

rtib

ai (M

arki

na)

Txo

rier

ri (D

erio

)U

rola

Gar

aiko

(Zum

arra

ga)

Llod

io L

H (L

audi

o)

-Mekanizatua-Mantenu elektromekanikoa-Ekipo eta instalazio elektronikoak-Merkataritza-Soldadura eta galdaragintza-Mantenu elektromekanikorakoinstalazioa, makineria eta lerroeneramatea-Instalazio hotz, klimatizatu etabero produkzioaren muntaia etamantenua-Ekipo eta Instalazio elektroteknikoak-Laborategia-Jestio administratiboa-Erizantzako zainketa laguntzailea-Sukaldaritza-Ileapantzaile-Estetika pertsonal apaingarria-Administrazioa-Merkataritza eta marketina-Ostalaritza eta turismoa-Irudi pertsonala-Osasuna-Kimika-Ekoizpen mekanikoa-Elektrizitatea/Elektronika-Ibilgailu autopropultsatuen mantenua-Metala-Egurra eta altzariak-Erdi mailako erizain teknikaria-Basoko lanak eta ingurugiroarenkontserbazioa-Arte grafikoen aurreinpresioa-Iturgintza obrak-Hormigoi obrak-Eraikuntza-Kontsumorako ekipo elektronikoak-Jantzigintza-Karrozeria-Jatetxe eta tabernetakozerbitzuak-Ibilgailuen elektromekanika-Aroztegi eta altzairuen ekoizpenindustriala-Garapen operazioak kimika mailan- Kontsumorako ekipo elektronikoak- Proiektu mekanikoen garapena- Kimikako prozesuak- Ekipo eta instalizio elektromekanikoa

X

X

X

X

X

XX

X

X

XXXXX

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

XX

XXXXX

XX

X

X

XX

XX

XX

X

X

X

XX

X

X

XXX

XX

XX

X

X

XX

XX

XX

X

X

X

X

X X

X

XX

X

MAILA

ERTA

INA


Zar

aobe

BH

I (A

mur

rio)

Mur

gia

BH

I (M

urgi

a)C

iuda

d Ja

rdín

BH

I (G

aste

iz)

Gam

arra

BH

I (G

aste

iz)

Men

diza

bala

BH

I (G

aste

iz)

ITC

onst

rucc

ión

(Zig

oiti

a)A

bant

o-Z

ierb

ena

LHI(

Aba

nto)

Min

as L

HI

(Bar

akal

do)

Nic

olas

Lar

buru

LH

I (B

arak

aldo

)B

ideb

ieta

LH

I (B

asau

ri)

Esc

urce

LH

I (B

ilbo

)E

lorr

ieta

LH

I (B

ilbo

)Em

ilio

Cam

puza

no L

HI (

Bilb

o)Ta

rtan

ga L

HI

(Era

ndio

)A

ndra

Mar

i LH

I (G

alda

kao)

Hos

tele

ria

LHI

(Gal

daka

o)Iu

rret

a LH

I (I

urre

ta)

Rep

elag

a LH

I (P

ortu

gale

te)

San

Jorg

e (S

antu

rtzi

)A

rras

-Are

txa

BI/

LHI (

Arr

asat

e)A

zpei

-Azk

oi B

I/LH

I(A

zkoi

tia)

Ber

gara

BI/

LHI

(Ber

gara

)A

lza

LHI

(Don

osti

a)M

artu

tene

LHI

(Don

osti

a)

Eas

o LH

I (D

onos

tia)

Zub

iri-M

ante

o IB

/LH

I (D

onos

tia)

CIE

EM

M(E

ibar

)E

scue

la d

e A

rmer

ia L

HI(

Eib

ar)

Elg

oiba

r B

I/LH

I (E

lgoi

bar)

A. I

turri

-K. L

abak

a BI/L

HI (

Her

nani

)B

aroj

a-B

idas

oa B

I/LH

I (I

run)

Irun

-Pay

aund

i LH

I(Ir

un)

Oña

ti B

I/LH

I (O

ñati

)D

on B

osco

LH

I (E

rren

teri

a)Z

amal

bide

LH

I (E

rren

teri

a)E

scue

la d

el P

apel

LH

I (T

olos

a)To

losa

BI/

LHI

(Tol

osa)

Lasa

rte-

Usu

rbil

BI/L

HI (

Usu

rbil)

X X

X

X

X

X

X

XXX

X

X

X

XX

X

X

X

X

X

X

XX

X

X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

XXX

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

XX

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X


Alm

en I

kast

ola

(Esk

oria

tza)

San

Via

tor

(Arr

asat

e)M

EP

(Arr

asat

e)Je

sús

Obr

ero

IP (G

aste

iz)

Dio

cesa

nas

(Gas

teiz

)La

Sal

le-B

erro

zpe

(And

oain

)M

aría

Inm

acul

ada

(Don

osti

a)Sa

n M

igue

l-El

izar

an (D

onos

tia)

Irun

go L

a Sa

lle (I

run)

San

José

Obr

ero

(Urn

ieta

)Es

cuel

a Pro

fesio

nal O

brer

a (Z

arau

tz)

Ntr

a. S

ra. d

e B

egoñ

a (B

arak

aldo

)D

olor

es S

opeñ

a (B

ilbo

)A

ngel

es C

usto

dios

(Bil

bo)

Mar

ía I

nmac

ulad

a (B

ilbo

)St

a. M

ª de

Art

agan

(Bil

bo)

Sale

sian

os (B

ilbo

)Es

cuel

a Quí

mic

a Ele

ctró

nica

(Bilb

o)Sa

n Jo

sé M

aris

tas

(Dur

ango

)Sa

n V

iato

r (S

opue

rta)

San

Mig

uel (

Zal

la)

Esp

eran

za A

lham

a (L

oiu)

Cen

tro

Xab

ier

(Por

tuga

lete

)H

ijas

de

la C

ruz

(San

turt

zi)

Goi

erri

(Ord

izia

)Le

a-A

rtib

ai (M

arki

na)

Txo

rier

ri (D

erio

)U

rola

Gar

aiko

(Zum

arra

ga)

Llod

io L

H (L

audi

o)

-Sistema informatikoen administrazioa-Erregulazio sistema eta kontrol automatikoa-Eraikuntza metalikoak-Proiektu mekanikoen garapena-Mekanizatuaren bidezko produkzioa-Erabilera informatikoen garapena-Nazioarteko merkataritza-Ekipo industrialaren mantenua-Plastikoa eta kautxoa-Elikadura industria-Administrazioa eta finantzak-Produktu elektronikoen garapena-Diseinu eta produkzio editoriala-Idazkaritza-Diagnostiko klinikoen laborategia-Analisia eta kontrol kimikoa-Ingurugiro kimika-Informatika eta telekomunikaziosistemak-Animazio sozio-kulturala-Zerbitzu sozio-kulturalak-Administraritza-Informatika-Osasuna-Merkataritza eta marketina-Ekoizpen mekanikoa-Elektrizitatea eta elektronika-Kimika-Ibilgailu autopropultsatuen mantenua-Oihalgintza-Egurra eta altzariak-Automobilgintza-Ekintza fisiko eta kiroletako animatzailea-Ingurugiro osasuna-Ingurugiro kimikari teknikaria-Ikus-entzutekoak eta espektakuluak-Instalazio fluidoen eta termikoenproiektuak eta mantenuak-Eraikinen instalazioen mantenua,muntaia, eta prozesua-Obra planak eta gauzatzeak-Garraio jestioa-Pasta eta paperaren prozesu industrialak-Zerbitzu instalazioen mantenua- Instalazio elektroteknikoak

X

X XX

X

XX

X

X

XX

X

XXX

X

XX

XX

X

X

X

X

X

XX

X

XXX

X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

XX

X

XX

X

X

XXX

X XX

XX

XX

X

XX

XXX

X

X

X

X

X

X

X

X

X

XX

GOI MAILA


Zar

aobe

BH

I (A

mur

rio)

Ani

turr

i BH

I (A

gura

in)

Ciu

dad

Jard

ín B

HI

(Gas

teiz

)M

endi

zaba

la B

HI

(Gas

teiz

)Z

orno

tza

LHI

(Zor

notz

a)M

inas

LH

I (B

arak

aldo

)N

icol

as L

arbu

ru L

HI (

Bar

akal

do)

Bid

ebie

ta L

HI

(Bas

auri

)B

arru

eta´

tar

Ben

ito

LHI

(Ber

meo

)A

rtab

e LH

I (B

ilbo

)E

rrek

a M

ari (

Bil

bo)

Esc

urce

LH

I (B

ilbo

)T

xurd

inag

a 2

LHI

(Bil

bo)

Elo

rrie

ta L

HI

(Bil

bo)

Aix

erro

ta L

HI

(Get

xo)

Iurr

eta

LHI

(Iur

reta

)N

tra.

Sra

. de

Beg

oña

(Ort

uell

a)R

epel

aga

LHI

(Por

tuga

lete

)Sa

turn

ino

de la

Peñ

a LH

I(Se

stao

)A

zpei

-Azk

oi B

I/LH

I(A

zkoi

tia)

Txi

ndok

i BI (

Bea

sain

)B

erga

ra B

I/LH

I (B

erga

ra)

Bid

ebie

ta B

I (D

onos

tia)

Alz

a LH

I (D

onos

tia)

Mar

tute

neLH

I (D

onos

tia)

E

aso

LHI

(Don

osti

a)Z

ubiri

-Man

teo

IB/L

HI (

Don

ostia

)C

IEE

MM

(Eib

ar)

Esc

uela

de

Arm

eria

LH

I(E

ibar

)E

lgoi

bar

BI/

LHI

(Elg

oiba

r)M

akin

a he

rram

ient

a in

t. (E

lgoi

bar)

Bar

oja-

Bid

asoa

BI/

LHI

(Iru

n)Ir

un-P

ayau

ndi L

HI(

Irun

)O

laza

bal B

I (L

egaz

pi)

Mut

riku

LH

I (M

utri

ku)

Don

Bos

co L

HI

(Err

ente

ria)

Esc

uela

del

Pap

el L

HI

(Tol

osa)

Tolo

sa B

I/LH

I (T

olos

a)La

sart

e-U

surb

il B

I/LH

I (U

surb

il)Z

umai

a LH

I (Z

umai

a)

X

X

X

X

X

X

XX

X

X

XX

X

XX

X X X

X

X

X

X

X

X

X

X X X

X

XX

X

X

X

X

X

X

X

XX

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

XX

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

XX


Paulo FREIREren ikuspegipedagogikoa ez dago idatzia,egoera konkretu bati erantzutekosortutakoa da

ARANTXA UGARTETXEA

e l k a r r i z k e t a

““

Arantxa UGARTETXEA


go direla entzun dute eta bapatean 45egunetan irakurtzen eta idazten hastenziren. Besteak bezalakoak zirela etabesteen mailara irits zitezkela kontu-ratu ziren. Pertsona bezala beraiek erejakintsuak direla sentitzen dute.Barruko iraultza bat suposatu zuenhorrek.

Zeintzuk dira metodologia iraul-tzaile honen osagarri nagusie-nak?

Nik lau azpimarratuko nituzke:kontzientziazioa, historian kokatzea,gogoeta eta elkarrizketa. Hortik abia-tuta ateratzen da dena. Garrantzitsue-na ekintza da eta ondoren dator teoria.Nik zera ikasi nuen: ekintzak betigogoeta batetara eraman behar gaitue-la eta gogoeta horrek kontzientziazio-ra. Hortik teoria bat atera behar da etaberau berriro gure egunerokotasuneraitzultzen denean ekintzen bidez berri-ro aztertzen, osatzen eta lekuetara,momentuetara, historiara egokitzenjoango gara. Hori da bizitzeko peda-gogia era, pedagogia bizia.

Oinarrizko elementu haueksakonago ezagutzeak pena mere-zi du Freireren metodologiazondo jabetzeko. Lehenengo, kon-tzientziazioa aipatu duzu. Zer dakontzeptu horrekin Freirek uler-tzen zuena?

Beno, kontzeptu hori izan zen 70ekohamarkandan mugiarazi gintuena. Ezda berdina kontzientzia edukitzea etakontzientziazioa. Kontzientzia denokdaukagu. Baina kontzientziazioa da nizurekin hitz egiten ari naizela eta aldiberean zergatik ari naizen, nora iritsinahi dudan eta zer esan nahi dudanhausnartzen ari naizela. Askoz eresakonagoa da, hausnarketa bat dagohor barruan. Kontzientziazioak gogoe-ta suposatzen du, baina ez esatendudanaren arabera soilik, baizik etaentzuten didanak zer pentsatuko oteduen, zenbat gauzekin ukitzen zaren,zerk sentsibilizatzen zaituen, zeingirotatik zatozen... Horiek denakgogoeta batetara eramaten gaituzte eta

Orain dela gutxi hilzen Sao PaulonPaulo Freire

pedagogoa. Hezkuntzan,eta batez ere helduenalfabetatze munduan arituzen lanean. ArantxaUgartetxea donostiarrakbera ezagutzeko aukeraizan zuen eta bereikastaroetan partehartzekoa ere bai.Freireren metodologiakerabat ukitu zuenemakume hau, eta bereesperientzia eta bizipenakazaltzeko prest agertuzaigu.

Sao Paulon ezagutu zenuenPaulo Freire, baina bera pertso-nalki ezagutu aurretik ere beremetodologiaren berri jaso zenuen.Nola sortu zen lehen kontaktuhori? Nondik jaso zenuen bereberri?

60ko hamarkadan Kolonbiara joannintzen. Garai hartan ez zegoenONGrik, baina lagun bat eta biokhara joan ginen konpromezu batekin:iparraldeko herri txiki batean ikaste-txe kooperatibo bat eraikitzea. Bi urtepasa nituen han eta orduan izan nuenPaulo Freireren berri. Alboko herrikoirakasle oso lagun bat etorri zen Frei-reren alfabetatze metodologiarenzabalpena ematera. Ikastaro batenbidez, bere metodoaren erabilpenazjabetu eta erabiltzen hasi ginen.

Hainbeste ukitu al zintuen beremetodoak?

Bai, ezagutu eta berehala “hau daherri honek behar duena!” pentsatunuen. Hango jendeak ez zuen Europaedo Estatu Batuetako metodo sofisti-katurik behar, bertako jendeak egin-dakoa baizik. Eta ez dakizu zer inpre-sio, zer erantzun izan zuen jendearenaldetik! Ba al dakizu zer zen nekazarihaientzat irakurtzen eta idazten ikas-tea? Bizitza osoan besteak baino gutxia-

ARANTXAUGARTETXEA

“Lo inéditoviable:

elkarrizketaegoeran,

besteari hitzegiten

diozunean etaENTZUTEN

diozunean,egoera berri

bat sordaiteke, inorkinoiz somatu

ez duen egoera berri bat”

e


kokatu. Eta ondo kokatzeko gogoetabehar da.

Orduan, Freireren iritzi, ez dagohezkuntza mailan gogoeta etakontzientziaziorik gabeko ekin-tzarik.

Hala da. Gogoeta horrek eramatengaitu teorizatzera, eta teoria horrekpraktikan bukatu behar du.

Kontzientziazioa eta gogoeta-rekin batera historiako kokape-na aipatu duzu lehen. Errealitate-arekiko lotura estua mantendubehar dela, alegia.

Bai, hala da. Ezin dugu historiatikkanpo ibili. Gogoeta horretan, gurepraktika aztertzeko garaian, zein unehistorikotan gauden hartu behar dugukontuan. Garaiko historiari buruzgure errealitatean dauden galderakzeintzu diren jakin behar dugu ondo-ren gure praktikan galdera horiei eran-tzuten ahalegintzeko. Adibidez, ni ira-kaslea baldin banaiz, bizi dudan unehistoriko honetan sentsibilizatutaegon behar dut, sentitu egin behar dutegungo eskariak zeintzuk diren sozial-ki, historikoki, neure herrian kokatu-ta. Irakasle ona baldin banaiz, ikasleekbizitzen dituzten galdera pila horiekezagutu beharko nituzteke, bion arte-an, ikasle eta irakaslearen artean eran-tzuteko.

Historiaren eta norberarenjatorriaren arabera kokatze hone-tan bakoitza kontestu ezberdine-tik datorrela kontuan hartuta,hezkuntza ez da neutrala, ezta?

Ez, ez da, eta hori Freireren ideiagarrantzitsu bat da. Ez du esaten poli-tika gela barrura eraman behar denik,politika hor dago. Denok daukaguikuspegi bat, denok gaude zerbaitenalde gehiago eta zerbaiten kontragehiago. Inor ez da neutrala. Hezkun-tza hor kokatzen da eta ez da hezkun-tza neutralik existitzen. Horregatikdaude ikastetxe bereziak, institutudesberdinak, unibertsitate desberdi-nak...

“Garrantzi-tsuena ekin-tza da etaondorendator teoria”

Aniztasun honen ondorioz eza-gutza era desberdinetara geure-ganatzen dugu.

Bai, irakaslearen lana ez da berealdeko jarrerak sortaraztea ikasleegan.Irakasleak egoera agertu behar du,estalkiak kendu, gero bakoitzak espe-rimenta dezan nondik nora joan. Bidedesberdinak daude bakoitzak bere eza-gutza garatzeko eta bide horietan elka-rrizketa agertzen zaigu berriro. Etahementxe dago Freireren gauzarikpolitena: lo inédito viable.

Zer ulertu behar dugu “lo inédi-to viable” horrekin?

Elkarrizketa egoeran, besteari hitzegiten duzunean eta ENTZUTENdiozunean, egoera berri bat sor daite-ke, inork inoiz somatu ez duen egoeraberri bat. Argitaratu gabeko egoera da,baina bideragarritasun bat baduena.

Freirek garrantzi handia ema-ten zion elkarrizketari. Guri,ordea, oraindik ere kosta egitenzaigu.

Gu oso ohituta gaude ez entzuten.Irakasleok mahai borobil batean bildueta elkarri entzuteko pazientziarik ezdaukagu. Eta askoz gutxiago ikasleen-tzat. Ez daukagu pazientziarik eta horibeharrezko da.

Zenbat aldiz esaten zuen Paulokgeletara erantzun pila batekin sartzenginela. Baina norenak izan dira galde-

rak? Ikasleek askotan ez dute galderabakar bat ere egin!

Ikasle eta irakasleen artekoasimetria izugarri horri Pauloknola egiten zion aurre?

Beti borobilean esertzen ginen bera-rekin, ez zegoen oholtzarik. Gai bathartu eta talde txikitan eztabaidatzengenuen lehenengo. Ondoren, denokborobilean jarri eta ikuspuntu desber-dinak agertzen genituen. A zer nolakopazientzia zeukana! Guk askotan alda-menekoa izugarrizko roiloa botatzenari dela pentsatzen dugu. Eta Paulo,berriz, hantxe egoten zen eserita, lasai,entzuten. Zeren pertsonarentzat hitzegiten ari den momentu hori osogarrantzitsua da, hortik abiatuko dabere sormena, bere ikusmira, bere eza-gutzaren bereganatzea.

Elkarrenganako errespetua iza-tea esan nahi du honek guztiak.

Bai, batzuk azkarragoak eta bestebatzuk geldoagoak gara. Ezagutzarengeureganatze horretan errespetu han-dia eduki behar da eta benetako erres-petua hori da. Hor izugarri ikasten da.Freirek ez du inoiz pentsatzen ikaslebaten galdera alferrikako denik. Gukhori teoria mailan ikusten dugu, bainapraktikan autoritarioak gara.


ahaztu alde emozionala. Teknika horripedagogia bizia, emozionala eta norta-sunez jantzitakoa eman behar diogu.

Bera helduen alfabetatzearen meto-doarekin egin zen ospetsu. Bere meto-doa ez dago idatzia, bere ikuspegipedagogikoaren ondorio konkretu batda, bere herrian, Brasilen, jende horrierantzuna emateko. Metodo honenatzean dago orain arte esandako guztia.

Brasilen nolako harrera izanzuen Freireren pedagogia honek?

Hasieran, metodoa sortu zuenean,gobernu militarra zegoen agintean.Ezjakinek 45 egunetan irakurtzen etaidazten ikasten zutela ikusi zutenean,eta gainera kontzientziatuta, beldurtuegin ziren agintariok. Neurriak har-tzen hasi eta Freire 70 egunetarakoespetxean sartu zuten. Gero, 1964eanerbesteratu egin zuten. LehenengoBolivian egon zen, gero Txilen, EEBB-tan eta Suitzan. Brasilen demoraziakristaua ezarri zenean bere metodoanekazaritzan zabaltzen hasi zen. Bereospea zabaltzen hasi zen eta Ipar Ame-riketan eta mundu osoan berataz hitzegiten hasi ziren.

Dena dela, guztiek ez zuten ondoikusten. Horregatik, Brasilen bertanere leku batzuetan asko zabaldu zen,baina beste toki batzuetan ez.

Eta hemen nolako oihartzunaizan du?

Nik neuk Axular ikastolan ibili nin-tzenean sentitu nuen gehien berepedagogia horren bizipena. Eskolau-rrean egon nintzen, eta leku goxoa,atsegina zen. EHUn ere egon nintzenurtebeteko ordezkapena egiten, etatradizionala topatu nuen. Azken zazpiurteotan, berriz, Herrerako Txingurrieuskaltegian ibili naiz. Neure ikaslee-kin espazio goxoa sortzea lortu dut;ikasleak ezkortasunetik atera eta kon-tzientziazioa dela medio. Euskararenkontrako jarrera hori aldatzea lortudut, ikasleak motibatzea.

Ez dugu autoritarioak izanbehar, baina autoritatea edukibehar da. Zein desberdintasundago bien artean?

Autoritatea eduki behar da irakasleaezagutza mailan ikaslea baino gehiagodelako. Horregatik doa ikaslea irakas-learengana. Hori da irakaslearen auto-ritatea, bere profesionaltasunean koka-tzen dena. Bizitzak eta bere aukerekezagutzaz jabetzeko aukera eman die,eta ikasleak ez du horrelakorik edukioraindik. Denak dabiltza bidean, bai-na irakasleak badirudi bide gehiagoegin duela. Horregatik, hor dago bereautoritatea, baina hor bakarrik. Ez eza-gutzaren manipulazioan, ez ezagutzaknola izan behar duen esateko, ez zeinmomentutan eta nola eman behar denesateko, ez besteari hitza ukatzeko.Inola ere ez. Hori manipulazioa da,autoritarismoa, botorea erabiltzea.

Freireren metodologiaren oina-rrizko elementuak aipatu dizkigu-zu eta orain hobeto ezagutzenditugu, Arantxa. Gure egunerokolanean, gure gelan, ideia hauekmartxan jartzeko zeintzu dira emanbehar ditugun lehen pausoak?

Freireri jarraituz, lehenengo ikasle-riak bizi duen egoera ezagutu behardugu. Hemen hizkuntzalariak, sozio-logoak, psikologoak nahi badu eta ira-kasleak parte hartzen dute. Guztienartean gogoeta sakon bat egiten duteprofesionaltasunez. Herrian biziz etaikaslearen hizkera erabiliz ikertzendute ingurua. Hortik aurrera sortzendira kontzientziazioa, historiako koka-pena, gogoeta eta elkarrizketa. Eta guz-tien artean pedagogia bizia sortzen da.

Zer esan nahi duzu Freirerenpedagogia bizia dela esatean?

Berak teoria eta praktika, hitz ida-tziak eta biziak, bata bestearekin bate-ra erabiltzen zituen. Pedagogia emo-zionalari ematen dio garrantzia, etahori da une hauetan behar duguna.Gaur egun teknologia asko aurreratuda eta pauso handiak eman dira, ezdiot ezer kentzen. Baina ez dezagun

ARANTXAUGARTETXEA

“PauloFreireren

metodoarenoinarriak

kontzientzia-zioa, historian

kokatzea,gogoeta eta

elkarrizketadira”

e

hik hasi

ESKOLAKO BERTSOGINTZA

ERREFORMARENILDOTIK

Zart

DISEINUA:

GEH

IGA

RR

IA

euskal heziketarako

aldizkaria 20


Bertsogintza ikastea“bertsoak egitekoteknikaz” jabetzea

baino haratago doaneragiketa intelektuala da.Bertsolaritzarenirakaskuntzaz hitz egitendugunean hori ezin dugubegi-bistatik galdu. Izanere, bertsogintzateknikak, teknika denneurrian, ezaguerazkobideak ireki eta markatuegiten ditu. Teknika hauekezaguera antolatzekotresna bereziak dira,alegia. Berebizikogarrantzia du, bada,bertsolaritzaren bidezezagueraren sistema horibideratu eta lantzeko egondaitezkeen aukerakaztertzeak, bada.

Oraingo honetan, egungo curriculu-maren baitan bertsogintza sustatzekodauden aukerak aztertzen ahalegindu-ko gara. Oinarrizko curriculum-disei-nuan eta EAEko Erreformak ekartzendituen aldagai eta baliabide berrienarabera, bertsolaritza irakatsiz zeinmodutan jorra dezakegun kognizioa,eta halaber, hau egiteak zer nolako ete-kinak eskaintzen dituen, alegia. Azter-gai duguna ez da nolanahikoa, izan ereeuskalduntasunari erro errotik lotzenbaitzaio. Bertsoa beste hizkuntza bate-ra nekez itzultzerik dagoen neurrian,bertsoaren bidez euskalduntasunarenmuinera hel gaitezke.

Bertsoak dira nonbait, euskaldunta-sunaren “zazpiak bat”, euskal kabala-ren gakoa, eta horrexegatik (Txillarde-gik bere Haizeaz beste aldetik-en eginzuenaren antzera) zazpi puntutanbanatuko dugu esateko daukaguna.

Orain Hik Hasik argitaratzen duenhonen iturburua 1996ko udaberrian,Bizkaiko Bertsolari Elkartearen eska-riz, Fito Rodriguezek Bilbon egindakohitzaldian dago. Mugimendu pedago-giko berria eta bertsolaritzaren artekouztarduraren adierazgarri dugu.

Bertsolaritzaz hitz biArgi dezagun aldez aurretik Zazpiak

bat honetan lehen lehenik bertsolari-tzan gertatzen ari den aldaketa etaesperientzia zenbaiti azalpena emannahi diogula (jada aipatuak Bertsolari-tza eta eskola liburuan. Fito Rodri-guez., UEU, 1991). Eta azalpena emanbeharrean gara gure kulturan oraindela gutxi arte bertsolaritza eta ber-tsolariak esentzialismoaren araberaneurtuak izan baitira. Bertsolaritzarendohaina jaiotzezkoa omen zen eta ez

beste inolakoa, ez zegoen ikasterik,antza denez.

Azken hogei urteotan, ordea, ezta-baida hau gainditzea lortu dugu etaaire berriak ditugu bertsolaritzan.Arestian aipatu ditugun kezkak gain-ditzeko, ordea, hamaika eztabaida etagatazka bizi behar izan zen bertsolari-tzan. Aurreko hamarkada beroienlekuko zuzena izan zen. Ikastolak etaorohar irakaskuntzan zebilen jendeaizan zen kate horiek apurtzen hasizena. Lehen urratsa Santutxuko ikasto-lak egin zuen, eskolaz kanpoko jardue-ra gisa sortu zelarik bertsolaritza.Hurrengo urratsa eskolaren egunerokojardueran txertatzea izan zen eta horre-tan Amasorrain, Almen eta beste zen-bait ikastola izan zen aintzindari.1984. urtean Santutxuko ikastolakordurarte epaimahaiek erabilitako iriz-pide eta bitartekoak kritikatu etaberritzea lortu zuen. Eta hiru urteberanduago bertsolaritzaren ingurukomugimendu pedagogikoaren ekarpenabildu eta ikertuz Fito Rodriguezektesia egin zuen (1987) (Bertsolaritza etaeskola liburuan laburbildua. FitoRodriguez. UEU, 1991)

Oraingo ahalegina ez doa esentzia-lismoari erantzun nahiaren bidetik,inondik inora. Erreforma eta egungoplanteamendu psikopedagogikoetanfuntsezkoa den elementu batez ardura-tuko gara; ekoizpenaz. Ekoizpena etaeskola orduz kanpoko jarduerari dagoz-kion ezaugarriez, hain zuzen.

1.- Hasiera batean bertsolaritzadibertimenduari begira eskola orduzkanpo egindako jarduera zen. Jardue-raren aktibotasunak, ordea, eskolatze-prozedurara eramatera behartu zuen.Izan ere, bertsolaritzak bere baitan bil-

Bertsolaritza eta eskola,EAEko Hezkuntza Erreformaren

erronka

Fito RODRIGUEZEHUko irakaslea


tzen zituen erreformak bilatzen zituenjarduera aktibo (edo kritiko) horiek.

2.- Zer ikusten zen bertsolaritzareneskolatze-prozedura hartan? Lehenen-go eta behin, bertsolaritzaren bidezkultur altxor bat berreskuratzen zela,alegia, beti kultura akademikotik kan-po egondako bide praktiko bat eta,halere, egunerokotasunean ikaraga-rrizko garrantzia eta legitimitatea etapresentzia ere bazituena.

Jakin badakigu eskolaren ikuspegi-tik mende honen hasieran ikaragarriz-ko garrantzia eman zitzaiela alfabeta-tze prozedurei. Alfabetatze bideakziren garrantzitsuenak eta horrenkariaz alfabetatzearekin batera litera-turaren erabilera, testu liburuak etagainerakoak sartu ziren eskolan. Izanere, eskola alfabetatze-bidea besterikez zen. Alfabetatzea (adiera honen ara-bera): irakurmena, idazmena zeinmatematika kontuetan gaitzea. Tehe-rango Biltzarraz geroztik (1956),ordea, alfabetatzeak beste adiera batdu (“nork bere munduari dagozkionegin beharreko guztiak egiteko norbere hizkuntzarekin egiteko treba-tzea”) eta halaxe onartu zuen Unescoberak 1978an. Gaur egun alfabetatze-ak nor bere kulturan txertatu eta ber-tan jarduteko trebatzea esan nahi dueta gurera etorriz, euskal kulturan hazieta hezitzea.

Gure kulturaren baitan, Eusko Ikas-kuntzaren 1918ko biltzarra (Bergaran)beharrezkoa izan zen bertsolaritzarendefentsa ikusi ahal izateko. On ManuelLekuona, Lekuona zaharra, izan genuenorduan borroka honetan aitzindari.Kontuan izan behar dugu garai hartanbertsolaritza eta ahozko edozein pro-dukzio begitan hartuta zegoela. Ez zenahozko produkzioaren kultur izaerabera ere onartzen, eta On ManuelLekuonak erakutsi zigun euskal kultu-raren funtsezko alderdi bat zela, gureezaugarri eta berezitasun garrantzi-tsuenetako bat. Eta Manuel Lekuonabera izan zen bertsolaritza “ahozkoliteratura” izenpean sartu zuena.Honela zioen, hain zuzen ere: “Hau ezda literatura, alfabetatzea eta kultura

akademikoa baino gutxiago, alderan-tziz, hau berezko ekoizpena da, berez-ko produktua eta beraz, ahozko litera-tura da, beste literatura bezaininportantea”.

Dena den, Havelock-ek bere lan eza-guna (Havelock (1978) The Greek Con-cept of Justice. Harvard UniversityPress) kaleratu zuenetik ez dirudi ego-kia denik ahozko jardunari “ahozkoliteratura” deitzea. Guk egun ez genu-ke esango “literatura” denik, adierazehatzago batean “ahozkaritza” delaesango genuke, frantsesez “Oralture”deitzen denaren euskarazko ordaina.Izan ere, ahozkotasun guztiak ez baiti-ra berdinak. Arabieraz idatzitako lite-ratura sakon aztertua duen Paul Zumt-horrek ahozkotasun maila desberdinakbereizten ditu: ahozkotasun primarioa,nahasia, sekundarioa eta arartekotua(mass-medietakoa). Eta horren haritikulertu behar dugu gure kasuan erebeharrezkoa dela kontzeptu zehatzaerabiltzea: ahozkaritza.

Zer lortzen da, baina, bertsolaritzaeskolatzearekin batera? Lehenengo etabehin, eskolaz kanpoko jarduera guz-tiek berezkoa duten dibertigarritasuneta aktibotasuna txertatzea lortzendela esan dezagun. Honekin errepika-pen bidezko ezagutzaren trasmisioare-kin apurtzeko bidea jarri da. Kritikahau barneratzearekin batera “barnera-tu” zela bertsolaritza irakaskuntzan,alegia. Urrats honen eragina, ordea,hasiera batean pentsa daitekeena bainoaskoz sakonagoa izango da. Bertsolari-tzarekin batera nolabaiteko kulturmota bat eskolatzen da, aurretik era-bat baztertuta zegoena eta orduanindarrean zegoen alfabetatzearen ikus-pegitik kanpo zegoena. Horretandatza bertsolaritza eskolatzearen alder-dirik garrantzitsuenak.

3.- Hizkuntza bizia eskolatu zen,bizitza. Gauza bat da euskararen bata-sun literarioa, horren gora-beherak etahorrekin batera esan dezakeguna; etabeste bat, hizkuntza bizia. SeberoAltubek berak, Erderismos liburua etakidekoak planteatu zituenean, ManuelLekuonak Bergarako Eusko Ikaskun-

“Ez daliteratura,alfabetatzeaeta kulturaakademikoabainogutxiago.Ahozkoliteratura da,besteliteraturabezaingarrantzi-tsua”


kuntza nazionalean (berriki egina hauere, gurearen antzera) bertako ahozko-tasuna funtsezkoa izan dela, Kalevalaizeneko poema nazionala iturritzathartuz, besteak beste. Ahozko tradi-zioaren altxorrarekin eraiki dute bata-sunaren bidea. Gurean, ordea, hizkun-tza literarioa izan da. Beraz, oraindikegiteke daukagun ahozko hizkuntza-ren batasun-bidean, eskolatze-bidean,bertsolaritza, ahozkotasuna, funtsezkoekarpena egiteko moduan da.

Zein kultura mota dugubertsolaritzarena?

Beraz, pauso honekin jarduera akti-bo eta atsegin bati sarbidea emateazgain, akademikoa ez den kultura motabati sarbidea eman zaio. Era berean,eguneroko bizitzan gure elebitasunarazoarekin harreman estuan dagoeneuskara biziari ere sarbidea ematendiogu. Eta honek berarekin protago-nista berri ugari dakar batasunarenplazara: besteak beste, fonetika egite-ko bide zehatza, estandarraren ibilbi-detik at dagoen/dauden hizkera/k etahorrekin bidenabar estandarrarena ezden hizkuntz pragmatika. Horretazgeroxeago hitz egingo dugu.

4.- Hau guztia nola jorratzen daahozkotasuna lantzen dugunean?

Ahozkotasunaren tratamenduan, erre-forma dela eta, ekarpen berri ugariegin da. Guk bi ekarri dizkizuegu, biliburu hauek: Mari Jose del Riok Hor-sori argitaletxean argitaratutako Psi-codegagogía de la lengua oral eta M.Victoria Reyzabalek egindako Lacomunicación oral y su didáctica (LaMuralla argitaletxea).

Iturriak, bazter ezinezkoerreferentziak

Lehenak ikuspegi kognitiboa jorra-tzen du batik bat. Egilea Bartzelonan“Garapen psikologia” irakasle da etaondorioz bere azalpena, funtsean, ildohorretatik doa, garapen psikologiarenaldetik, hain zuzen. Bigarrena bainoteorikoagoa da, nahiz eta laburragoaizan. Reyzabalen liburua, aldiz, ikus-pegi praktikotik egina da, eta lagun-garri gertatuko zaizkizuen atalak topa-tuko dituzue. Esaterako, ahozkotasunaeta ahozkotasunaren bilakaera neurtze-ko fitxak nola egin; hizkeran eta hiz-keraren aldaketetan aldagaiak nolasortzen diren ikusi; aldagai horieknola isolatu eta aldagai horien bilakae-ran gero nola neurtu; zer nolako alda-ketak dauden antzeman... Fitxak egineta ebaluaziorako bigarren hau prakti-koagoa da. Dena den, bigarren hauikuspegi guztiz zentralistaz egina da.Madrilen egina da, Complutensekoirakasleak dira egileak. Haientzat spa-nish besterik ez dago. Zeharo espaino-lak dira. Mari Jose del Rioren libu-ruan, Bartzelonan egina denez,elebitasunaren arazoa aipatzen dabehintzat, eta hortik begiratuz gureegoeratik hurbilago egon daiteke.Bigarrenean erreforman ahozkotasunaera praktiko batean nola landu azal-tzen zaigu (ELE 14n liburu haueiburuzko aipamenak topatuko ditu-zue). Hauekin batera aurkituko duzueMikel Mendizabal eta Antton Kazabo-nek argitaratutako Ahozkotasuna lan-tzen, Ikastolen Elkartean eginikoa.Generalitat Valenciana-ren bidez ereargitaratutako En favor de l´alfabetitza-ció liburua mamitsua dugu.

EAEko Hezkuntza Errefor-

tzaren biltzarrekoa planteatu zuen.Garai beretsuan Altubek, EuskaraBizia idatzi zuen, hain zuzen ere. Hiz-kuntza bizi hori dugu eskuragai ber-tsolaritzaren bidez. Pentsa ezazue hiz-kera akademikoa ez dela normaleankalean erabiltzen dena, ez euskarazsoilik, beste horrenbeste ingelesez,frantsesez, eta abar... Alegia, Londrese-ra baldin bagoaz laster ikusiko dugulaingeles estandarra (hezkuntza, komu-nikabideetakoa...) gauza bat dela, etabeste bat bertako auzo eta giza taldee-tan erabiltzen den ingelesera, dialektoeta soziolektoak. Eta are nabarmenagoikusiko dugu diferentzia hori EstatuBatuetako hiri nagusienetako ghettoe-tara jotzen baldin badugu (Los Ange-les, New York...). Horra hor BlackVernacular English eta Spanglishfamatuak. Frantsesez gauza bera dugu:oso diferentea da Paris iparraldeko“banlieu” deitutakoetan erabiltzenduten hizkera eta auzo haietan bertaneskoletan erabiltzen duten hizkera.

Beraz, bertsolaritzaren bidez eskolakhizkuntza biziaren ateak zabaltzendituela ikusten dugu eta hori osogarrantzitsua da. Hori eginaz bidehagitz aberatsa zabaltzen dugu. Micha-el Stubbsek Lengua y educación (Cincelargitaletxea) liburuan ederki asko era-kusten digu eskolan ahozko jardunakduen garrantzia (hizkuntz ekoizpena-ren %80a) eta hizkera akademikoa(irakasleena) eta ikasleenaren arteandagoen aldea.

Bertsolaritzarekin datorren euskara,euskara bizia den heinean, estandarraez izan arren, eraginkorragoa eta adie-razgarriagoa da. Dena den, hirugarrenpuntu honek zehaztapen bat behar du:

Euskararen batasunaEuskararen batasuna bideraturik

badugu ere, oraindik orain herren gau-de ahozko euskararen batasuna egitekebaitugu. Bertsolaritzaren bidez, hiz-kuntza bizia indarrean jarriz, izuga-rrizko altxorra dugu esku artean etahori erabili beharrean gara. Gogoraekarri nahiko genuke, kontu ezagunaden arren, suomieran, Finlandiako hiz-

“Bertsola-ritzareneskola-proze-duraren bidezkultur altxorbat berres-kuratzen da”

mak zer duen berriOrain arte haurren eginbeharra “isi-

lik egon eta entzutea” zen. Orain,aldiz, erreforma dela eta, haurrei zeraesaten zaie: “Hitz egin behar duzue”.Horrek, ordea zenbait galdera erantzu-tea eskatzen du: nola hitz egin?, zernolako parametrotan?, zertarako hitzegin?, nola ebaluatu hitz egiten dena?,zer nolako garapena dago horretan?.Hori ere jakin beharra dago. Ezin dira,besterik gabe, ekoiztera bultzatu ikas-leak. Hori beste agindu bat litzateke,inora eramaten ez gaituen agindua.Horretarako behar den egoera-motasortu; nora garamatzan jakin; eta egi-ten hasitakoa nola ebaluatu aldezaurretik argitu beharrekoak dira, alegia.

Beraz, ahozkotasuna erreformanbete-betean sartzen da. Momentuhonetan lehen ez zegoena aurki deza-kegu. Eta jakina, irakaskuntzari buruz-ko planteamendu berri honetan,Manuel Lekuonak zioen bezala, ahoz-ko literatura den bertsolaritzak baduzer eginik, badu zer emanik.

5.- Irakaskuntzaren erreforman “tes-tua” etengabe azpimarratzen den hitzada. Horrek, ordea, ez du esan nahi tes-tugintzari buruz ari denik. Testuhitzari semiotikak ematen dion adie-ran ari da. Alegia, testua ez dela ida-tzia dagoena. Testua norberak ehun-tzen duena dela. “Textil”etik dator.Testua norberaren ekoizpena da. Beraz,testua ahozkoa izan daiteke. Eta ber-tsolaritza horixe da, testugintza, nor-beraren ekoizpena. Hori da egungoerreforman bete-betean aurkitzenduguna, ahozkotasunean eta aipatuta-ko gainerako gauzekin batera ere aur-kitzerik dagoena. Orain artean dina-mika ikasitakoaren erreproduziorabideraturik zegoen. Hemendik aurre-ra, berriz, norberak ekoiztearen bideahartu da eta bertsolaritza horretarakoparegabeko tresna dugu. Norberarentankera, norberaren estiloa lantzea,alegia. Eta hori da, erreforman aurki-tzerik dagoen hastapen nagusienetakoa.

6.- Seigarrenean begirada sakon batluzatuko dugu egungo erreformarenhastapenetan dauden oinarrietara, eza-

guerazko oinarrietara edo oinarri kog-nitiboetara, batik bat. Zertarako?Erreformaren oinarrian dagoen Vigots-kiren arabera, bertsolaritzaren bidezlan daitekeen adimen estiloa oso eman-korra dugula ikusteko. Eta hemenproposatzen den izpirituarekin oso batdatorrena. Erreforman planteamendupolitiko eta administratiboez gain,planteamendu soziologiko, pedagogi-ko, epistemologiko eta psikologikoakere badaude. Lau oinarri horiek kon-tuan hartu behar ditugu. Eta funtseanhoriek guztiak ditugu Vigotskirenekarpenean. Bi hitzetan: bere lehenen-go ekarpenak Sobiet Batasunarekinbatera sortu zituen eta geroago estali-nismoak depuratutako ikerlaria dugu;nahiko gazte hil zen; Luria eta Leon-tiev berarekin ibilitakoak dira. Eta bihoriek izan dira geroztik Moskukopsikologia fakultatea sortu zutenak(60ko hamarkadaren bukaeran). Orainhamar urte hasi ziren erdaratzenVigotskiren testuak. Del Rio argitale-txea bere opera omnia edo obra guz-tiak argitaratzen ari da.

Vigotskiren arabera, eta zorionez ezVigotski bakarrik baizik eta beste psi-kologo batzuen arabera ere bai, duelagutxi arte “adimena” izenaren peanegon dena ez zen definizio zuzena.Esate baterako, testetan nola neurtzenda adimen-koefizientea? Normaleanzenbait galderari emandako erantzu-nen arabera. Erantzunekin multzo bateginez badakigu zein den adimen-koe-fizientea, hau da, zenbat dakien eta


dakienaren arabera zer nolako pentsa-mendu mota duen eta abar.

Adimena, apur ditzagunkateak

Duela dozena bat urte Gilford-enlanei esker, ohiko adimen-koefizienteaneurtzean adimen edo pentsamendumota bat neurtzen dela ikasi genuen:Pentsamendu konbergentea. Beraz,adimen-koefizienteak norberaren pen-tsamendu konbergentearen gaitasunaneurtzen zuen eta ez besterik. Zer dapentsamendu konbergentea? Halakogaldera bati erantzun bakar bat bilatunahi izatea. Alderantziz egingo bage-nu, ordea, galdera bati erantzun batbaino gehiago eskatuko bagenio, bestepentsamendu mota bat sortuko litza-teke: pentsamendu dibergentea. Emandezagun, “zertarako balio du latahonek?” galdegingo bagenu, hamaikaerantzun desberdin jasoko genuke:Lata honek kilkerren kaiola egitekobalio du, ileko ruloak egiteko baliodu, beste batzuekin batera jarriz baltsabat egiteko balio du, eta abar. Beraz,dibergente izendatu dugun bigarrenpentsamendu hau, beste pentsamendumota bat da. Ez da erantzun bakarrabilatu behar. Erantzun bakarra baino,erantzun aniztasuna bilatzen da.Bereizketa hau kontuan hartuz adi-men-koefizienteari kritika zorrotzaegiten zaio. Alegia, ezin da pentsatuadimena konbergentea soilik izan dai-tekeenik. Adimena askoz ere aberatsa-


mahatsa saltzera?- Ez, ez.- Zergatik ez?- Abenduan ez da mahatsa biltzen,

uzta irailan biltzen da.- Baina demagun bazoazela.- Ezin da, ezin da uzta irailan biltzen

baita.Atxikita daude, ikuspegi ekologiko-

ari erabat egokituak, bortxatuak,harrapatuta, mugatuta eta hizkuntzabera ere barnean biltzen dute. Orien-tabide analitiko, silogistiko hori, guremendebaldeari dagokion arrazoizko,pentsatzeko bide garrantzitsuenetakobat da.

Norberegaintasuna: (independentziaeta menpekotasuna). Badago pentsa-mendu mota bat oso menpeko pentsa-mendua dena, beti autoritateekinbatera doana, errepikapenean oinarri-tzen dena. Pentsamendu dibergentea,ordea, independienteagoa da, menpe-kotasun gutxiagokoa eta errealitatea-ren errepresentazio askeagoa egitekogai da. Colin Baker irakasle eta ikerlegalesak ere horri eusten dio, alegia,elebidun orekatuak elebakarrak bainoaskoz independienteagoak direla berepraktika elebidunak horretarako tre-batzen baititu honek(Ikus C. Baker(1988): Key Issues in Bilingualism andBilingual Education. MultilingualMatters Ltd. England, Clevedon, edoTantak 5, (25-50. or.): elebidunak ele-bakarrak baino askoz independienteago.

Bertsolaritzarekin oinarri kognitibohauek guztiak lantzen dira. Has zai-tezte begiratzen: hitzen aldetiko jario-tasuna; malgutasuna modu ezberdine-tan antolatzean (oinak emanda,esaterako); originaltasuna sustatzen;landutasuna jorratzen, bertsoa moduezberdinetan eginez; orientabide ana-litikoa lantzen, hizkuntzaren mugakapurtuz hitz berdinarekin esanahiezberdinetako gauzak bilatuz; menpe-kotasunetik ihes eginez, norberak berebertsoak eginez... Beraz, pentsamendudibergente eta independientea gara-tzen da bertsotan.

Bertsolaritza eskolatze bide honetanhori norberak bilatu behar duena da,

- Orientabide analitikoa: VigotskiUzbekystanen ikertzen egon zeneanhauxe galdetzen zien bertakoei: “Behibati zergatik ematen zaio behi izena?Egin ezazu gauzak izendatzeko izenakasmatzen ari zarela. Behi bati jarrikobazenio txakur izena eta txakurraribehiarena? Behi horrek ba al du ada-rrik? Emango al du esnerik?...” Guk“ez du adarrik” esango genuke. Argieta garbi. Uzbekoek, ordea, ez zutenasmatzen. Zergatik ez zuten asmatzenUzbekystanen zeuden baserritar haiek?Euren adimena hizkuntzari erabatatxikita zutelako. Ez ziren gauza izenaeta izana bereiztuz izen batez besteelementu bat izendatzeko. Ez zutengaratu mendebaldean dugun pentsa-mendu silogistikoa. Hori eskolarenbidez lantzen da. Izan ere, mendebal-dean eskolak izena eta izanaren artekolotura hori apurtzen du. Eta horrega-tik guk badaukagu hizkuntza besteesanahi batzuekin erabiltzerik, Uzbe-ko hauek egiterik ez dutena. Jar deza-gun adibide erraz bat, Uzbeko haueigaldeginez gero:

- Abenduan joango al zara Moskura

goa da, bada adimen mota bat bainogehiago, eta kasu honetan, gutxienezpentsamendu konbergente eta diber-gentea bereizterik badago.

Baina Gilford eta Torrance-n ekar-pen hauen ondoren, bide beretik egin-dako zenbait ikerketek beste bidebatzuk urratu dituzte eta beroienbidez adimena hobeto ezagutzekoinformazio ugari dugu. Honela, bada-kigu pentsamendu dibergentean lan-dutasuna, jariotasuna, malgutasuna,originaltasuna, sormenezko kapazita-tea... topa ditzakegula. Zer esan nahidute, ordea, kontzeptu horiek? Hitzbitan:

- Landutasuna, alegia, oinarrizkoideiak komunikatzeko behar direnextra-xehetasunak goitik-behera lan-tzea, eraikitzea. Lataren adibidea har-tuz, almadia bat eraikitzeko balio izandezakeela bururatu zaigu. Alegia, latabat baino gehiago erabiliz eraikuntzabat egitea etorri zaigu burura, etahorretarako lehen lehenik eraikuntzamental bat egin behar izan dugu geureburuan. Hori da landutasuna. Etaneurtzerik badago, izan ere, erantzunmultzo horren barruan zenbait, landu-tasunari dagokionez oso sinpleak izandaitezkeelako eta beste zenbait osolanduak. Era berean, multzoa osatzenduen erantzun kopurua kontuan iza-nik jarioa ere neur genezake, alegiazenbat erantzun eman dituen.

- Originaltasuna ere estatistikokineur liteke. Eman dezagun adreilubatek zertarako balio duen galdegitendugula. Eman daitezkeen erantzunenartean bi edo hiru izango dira ohikoe-nak, horiez gain, ordea, izango da bes-telako erantzunik ematen duenik.Aparteko erantzun horiek, besteetatikaldentzen diren neurrian nabarmen-tzen dira, tarteko distantzia hori esta-tistikoki neur daiteke.

- Malgutasuna, lehengo adibideare-kin jarraituz, gauza bera modu desber-dinetan erabili ahal izatea da, hots,funtzio bat baino gehiago aitortzea,zurruntasuna saihestuz alternatiba batbaino gehiago ikusteko gai izatea.Hori ere neur daiteke.

“Bertsolari-tzaren bidezeskolakhizkuntzabiziarenateakzabaltzendituelaikusten dugueta hori osogarrantzitsuada”


landu behar duena. Zer bilatu beharduen jakin behar du, noski.

Hau guztia nola ikusten da curricu-lumean? Esan bezala, funtsean curri-culumak lau iturburu ditu: iturburupedagogikoa, psikologikoa, epistemo-logikoa eta soziologikoa.

Zer landu Curriculumean?Hori dena ikus dezakegu bertsolari-

tzaren baitan. Alderdi pedagogikotik begiratuz

bertsolaritzak ekoiztea eskatzen du,aktibo izatea, norberak ekoiztu beha-rra, erreformak eskatzen duena, hainzuzen.

Alderdi psikologikotik begiratuz,berriz, ezaguerazko bideak jorratzekoaukera ematen du. Pentsamendu diber-gentea, independientea, norberarena,sormenezkoa garatzen dira bertsolari-tzarekin. Alegia, malgutasuna edoplastikotasuna.

Alderdi epistemologikotik begira-tuz bertsolaritzak gai ezberdinen arte-ko lotura egiteko aukera eskaintzendigu. Bertsolaritzarekin historia eder-ki lan daiteke. Pentsa Txirritaren fue-ro eta karlistadei buruzko bertsoetanedo Urretxindorrarenetan, nazionalis-moaren sorreraz. Hor dena epistemo-logikoki batu egiten da.

Eta alderdi soziologikoan duen era-gina bistakoa da. Oinarrizko eta Biga-rren Hezkuntzarako diseinu curricula-rrak honela dio: “esta fuente sociológicacontribuye decisivamente a la fijaciónde las intenciones educativas que lasociedad demanda de la escuela, comotransmisora del patrimonio cultural...” Eta gero ikusten da zehatz-mehatz“que refleja la identidad cultural desdela historia de la lengua, las costum-bres, el folclore ...”.

Bertsolaritzak, bada, alderdi horiekdenak jorratzeko aukera eskaintzendigu. Arazoa, ordea, hori egitekomodua da, eskolan nola egin daiteke-en. Nola programatu, nola egituratuhelburua lortzeko. Izan ere, bertsoakbesterik gabe egin daitezke baina,jakina, gure helburura iritsi nahi bal-din badugu hainbat alderdi landu

“Ahozkota-suna erre-forman bete-beteansartzen daeta bertso-laritzak baduzer eginik,badu zeremanik”beharra dago, hizkuntzarena esatera-ko: hizkuntza deskriptiboa, hizkuntzanarratiboa, silogistikoa, azalpenekoa,didaktikakoa, literatur baliapideak...Ez da guk asmatua, Oinarrizko etaBigarren Hezkuntzarako diseinu curri-cularrean gauza hauek guztiak aipa-tzen dira.

Deskribapena, narrazioa, diskurtsoa,azalpenerako bide didaktikoak, poeti-koak... bakoitza jorratzeko badagobide bat eta norberak egin behar du.Oso polita da, esaterako, testu poeti-koen didaktika jorratzea bai eta gerohorrek sakonean dituen ondorioak

aztertzea ere. Gabriel Janer Manilak(J. Pallach pedagogi sariaren irabazlea)Poyesis edo ekoizpen poetikoa lantzekoliteratur figurak lantzea proposatzendu. Eta figura literarioak bezalaxe,ahozkaritzaren genero desberdinak(bapatekotasuna, bertso paperak,koplak, atsotitzak...) lan daitezke.

Gakoa ahalegin honetan eman beha-rreko urratsak norberak nola egitura-tzen dituen da. Jakina, helburua ez daarlo desberdin horiek lantzea. Horre-kin batera beharrezkoa da erreformakplanteatzen dituen ardatzetan oinarri-tuz garapenaren behaketa kritikoa egi-tea. Egindako bertsoak behatu eta kri-tikatu egin behar dira, bertso bakoitzeanzer nolako joerak azaltzen diren, zernolako edukinak, gauza berriak, zernolako ikasgaiak, bideak, teknika nolaerabili izan den...

Hiru hauek dira erreformak propo-satzen dituen pedagogiako baliabidegarrantzitsuenak: irakaslearen ekime-na, irakasleak kontzeptualki zer ema-ten duen eta irakasleak zer nolakobideak erabiltzen dituen kontzeptuhori azaltzeko. Hori bertsolaritzaraekartzerik ere badago.

Beraz, bertsogintzarako ez duguaparteko gauzarik egin behar. Alde-rantziz, bertsoen bidez bideak, joerak,testuak eta hori guztia irakats daiteke.Irakaslearen lana bitarteko horiekaurrean duen egoerara (testuinguru etaikasleria batik bat) egokitzea da.


Erreformarenikuspuntutik eskolanbertsogintzan aritzea

oso interesgarria izandaiteke . Hala ere,komenigarria da betidioguna ahal den neurrianzehaztea. Egia esan,maizegi curriculum-diseinuetan zeinprogrametan argiadirudiena irakasleoi nahibaino gehiago lausotu ohizaigu egunez egun gelangauzatzean, eta batzuetanzailtasunak izaten dituguteoria eta praktika ongiuztartzeko. Beraz, eta

gurera ekarriz, eskolakobertsogintzaerreformarekin batdatorrelanabarmentzearekin batera,gure eguneroko jardunaere zertxobait zehaztenahalegindu gaitezke, berezbertsotan aritzetikharantzago doan ariketaizanik, zinez erreformarijarraiki burutu dezagun.Horri guztiari erantzutensaiatuko naiz adibidepraktikoak emanez eta,besteak beste, hirulanketa zehatz proposatueta komentatuz.

Eskolako BertsogintzaErreformaren ildotik

Juan Mari JUARISTIKoldo Mitxelenako irakaslea


premia larria baita gure eskoletan.Hain zuzen ere, horrexegatik erabilinahi dut bertsogintza geletan berezikiahozkotasuna lantzeko; gainera, fun-tsean, ahoz egitekoa da bertsoa.

Honelaxe egin ohi da. Gai bateninguruan ikasleek azken puntua edota,besterik gabe, azken puntuan plazara-tuko luketen mezua bota behar dutebat-batean. Hots, neurtzen trebatuakbadira, lehen aukerari helduko dioguorduan, eta azken puntuak osatuzegingo dugu lana; baina hala ez dene-an, ideiekin has gaitezke, soil-soilik,neurtu gabe.

Nolanahi den, ariketa bere horretan,ideiak landu bitartean hizkuntza etakomunikazioari buruzko gogoeta ereeragin nahi dut ikasleengan, aukeraparegabea eskaintzen baitigu horreta-rako. Eta gogoeta hori gauzatzeko,hizkuntzaren funtzioetatik eta horiekburutzeko eskura ditugun egituretatikabiatzea proposatzen dut; eta beraz,lan bideratua egitea. Hau da, ariketa-ren nondik-norakoak azaldu eta gero,hizkuntzaren funtzioen berri emangodiogu ikasleari, eta hizkuntzari fun-tzio edo egiteko desberdina ematendiogula helburuaren arabera irakatsikodiogu. Ondoren, funtzio bakoitzaburutzeko dauden aukerekin eta horiekaditzera emateko euskarak eskaintzendizkigun egiturekin zerrendatxo batosatuko dugu.

Hasieran funtzio jakin bat betekoduen jarrera edo egitekoa proposatukodiogu ikasleari gaiari erantzun die-zaion, eta baita hori burutzeko erabildezakeen egitura bat ere; gero, ikasle-ak ulertuz doazen neurrian, eta aukeraguztiez jabetu ahala, jarrera eta egitu-ren zerrenda zabalduz joango gara pix-kanaka, askatasun osoz aritzeko propo-satu arte azkenean.

Honela eginez, lehen egunetik hasdaitezke ikasleak ideiak lantzen, etabat-batean gainera; eta ezer ez asma-tzeak dakartzan ezintasunak sahiestuzbeti. Horra lehen abantaila. Agian,bideratuegia dirudi lan egiteko erahonek, baina ideiekin lanean hastekobaino ez da. Nire ustez, behin komu-nikazioari buruzko gogoeta hori buru-tu ondoren, ikasleak bere kasa lanpolita egiteko garaia ere iritsiko da.

Edozein moduan, trebatuagoa dena-rentzat ere, edo eskolaren premiarik ezduenarentzat (bertso-eskoletan...),hausnarketa hori eragitea eta komuni-

kazioaren ikuspuntutik lan egitea osoegokia dela esango nuke, bertsolariekintuizioz egin izan duten lan luze etaneketsua azkartu egin baitaiteke.

Hona hemen adibide bat:

ADIBIDEA: Bakarka, hiru bertsoegiteko gaia: “Azkena heldu zaren txi-rrindularia zara”

1.- Lehen amaiera:Funtzioa: Erreferentziala (Zerbait

jakinarazi, azaldu).Aukera: Eragozpenak gainditu.Egitura: Nahiz eta... (Aukeran hor

ditugu -arren/ba- ere....)Ikaslearen puntua:Lehiatu behar da eguneronahiz eta askotan sufritu

2.- Bigarren amaiera:Funtzioa: Erreferentziala.Aukera: Zerbait baieztatu.Egitura: Badakit... -(e)la (Beste

batzuk ere izan daitezke: Egia da... -(e)la / -(e)na...)Ikaslearen puntua:Orain badakit nire giharrakindartsu ez dabiltzala

Funtzio hau betetzeko aukera ugaridugu dena den: azalpenak zergatiaaipatuz eman (Aditz laguntzailea + -(e)ta); iritzia bota (uste dut... -(e)la);egoera deskribatu (konparaketak egi-nez adibidez, bezain / bezala; nola aipa-tuz, moduan...)

3.- Hirugarren amaiera:Funtzioa: Adierazkorra (Barne-egoe-

raren berri eman).Aukera: Hausnartu, kezka plazaratu.Egitura: Galdera erretorikoa, zalan-

tzazkoa (ote).Ikaslearen puntua:Heldu ote zait niri txirringaeskegitzeko eguna?

Adibide honetan erabilitakoez gai-nera, funtzio eragilea ere hortxe dugu,aginduak emateko (zaitez, ezazu...),edota proposamenak eta galderak egi-teko. Zenbaitetan bakarka ageri badaere, ofiziotan arrunta da oso funtziohonen erabilera.

Nire ustez ariketak bete-beteanerantzuten dio erreformak eskatzendigunari. Batetik, ahozko adierazpenaere lantzeko esaten digu, gure lanaezin dela entzumena, irakurmena etaidazmena lantzera mugatu.

Dena dela, adibideetara jo aurretik,bertsogintzaz arituko naizela azpima-rratu nahi nuke (eta ez nahastu bertso-eskolakoarekin). Izan ere, eskolan, -euskara ardatz- hizkuntza-arloanOinarrizko Curriculum Diseinuakeskatzen digunari erantzunez burutunahi dugu gure lana; bertan txertatuz,alegia, eta ez bertsogintzak berez izanditzakeen beharrei arreta jarriz soilik.Edonola, bertso-eskoletako ikaslegehienak eskolatuak direnez, proposa-menak hor ere egiteko interesgarriakdirela esango nuke, bertsogintzari kal-terik ez eta onura baino ez baitioteekarriko ziurraski.

Nire proposamenak ertainetan izan-dako esperientzian oinarritzen dira,BBBko 2. eta 3. mailan hain zuzen ere,eta hemen aurkeztuko ditudan bezalaantolatuta, DBHko 2. zikloan egitekoegokiak izan daitezke. Edozein moduan,etapa bakoitzak dituen ezaugarrienarabera moldatzen baditugu eta gurebeharretara egokitu, DBHko 1. ziklo-an edo Lehen Hezkuntzan ere erabil-garriak direlakoan nago.

Ariketak aukeratzerakoan desberdi-nak izan daitezkeenak ekartzen saiatunaiz, ahalik eta ikuspegi zabalenaeskaini asmoz.

Lehen ariketa: ideien lan-keta bideratua

Ideien lanketa ohikoa dugu bertso-gintzan. Jakina denez, bertsolariakatzekoz aurrera pentsatzen eta osatzendu bertsoa bat-batean. Eta horrek zeraesan nahi du, azken puntua erabaki-tzen duela lehen-lehenik; gero egitenduela, azken horretan bideratuko duenmezua prestatuz, betelana. Beraz, nor-malean, azken puntu horretan ematendio aditzera entzuleari esan nahi due-na, eta gogoratu ere, honek batez ereazken hori gogoratuko duela bertsoaentzun ondoren. Horregatik, guztia-ren jakitun, bertsolariak ezinbestezzaintzen du bertsoaren azken puntua,ez baita amaiera eskasa duen bertso onik.

Azken ideia edo puntu horien treba-keta-lana arrunta da bertsogintzan ari-tzen garenontzat, batik bat ikasleria-ren maila bertsotan jarduteko modukoaez denean (eta hasiera batean behin-tzat, halaxe izaten da gurean). Bakarkajarritako gaien inguruan nahiz ofizio-tan egin daiteke aukeran; eta ahoz zeinidatziz. Nik, gehienetan, ahoz egiteahobesten dut, ahozko trebaketaren


proposatuko beti, noski. Noizbehinkaegiteko dira. Neurriz, gehiegikeriarikgabe. Gainera, ikasle bakoitzari batemanez gero, saio bakarrean mordoskalanduko dugu, eta beraz, gure helbu-rua betetzeko nahikoa izan daiteke tar-teka egitearekin. Esamoldeak gehiagofinkatu nahi baditugu, berriz, eta gai-nerako ikasleek erabilitakoak ere bes-teek gogoan gorde ditzaten, ariketagehigarriren bat presta dezakegu, guz-tiekin zerrendatxo bat osatuz adibidez,bakoitzaren esanahia azaldu dezateneta antzekoak bila ditzaten eskatuz.

ADIBIDEA:Amaiera:Hamaika ikusi dudan

arren nik ez nuen hori espero.Ikaslearen bertsoa:Ustelkeria ta iruzurranabariak honez geroMario Conde ta Roldan ere baiministro edo bankeroguztiak ere sartu ta irtenkartzelatik eguneroHamaika ikusi dudan arren nikez nuen hori espero.

Hona ondoren amaiera gehiago adi-bide gisa:

Ikusten badut zuriak eta beltzakadituko ditu.

Luzaro gabe etor daiteke denoknahi dugun bakea.

Aizu egiten denean sua ikusi dai-teke kea.

Mingain zuriaz dabiltzan hoiekiluna dute bihotza.

Harri eta zur geratu nintzen denajakin nuenean.

Ahotan dabil oraindik ere egunhartako kontua.

Ariketa honekin, euskararen alderdiesanguratsu eta adierazkorrena egoerakomunikatibo batean txertatuz jorra-tzeaz batera, testu-koherentzia, kohe-sioa eta sintesia landuko ditugu eraberean. Ahozko testua den heinean -eta halaxe da, neurria eta errima duentestua- bertsoak egituraketa koheren-tea erakutsi behar du bere helburukomunikatiboa beteko badu. Etahorretarako ongi antolatu behar daideien hurrenkera bertsoa osatzerako-an, eta barne kohesioa lortu ere bai(antolatzaileak, loturak eta bertsoadenez bereziki elipsia erabiltzen ika-siz). Beraz, testugintzan arituko daikaslea azken finean; amaierari tes-

tsogintzan komunikazioa zentzu zaba-lean aztertzeko. Adibidez, oso modupraktikoan landu daitezke diskurtsozuzena eta zeharkakoa, hizketa mailak,trataerak edo erregistroak, aurrezgaiak eta ofizioak ongi prestatu eta,ongi hautatutako bertsoak gai haueninguruan aztertuz, betiere zereginhorietara bideratzen badugu gura lana.

Bigarren ariketa: esaerakosatu amaiera emanda

Aurreko ariketaren osagarria da,betelana; azken ideia sortu beharrean,azken hori emanik bertsoa osatzekogeratzen zaiguna burutzea. Arestianaipatu dut azken puntua edo mezuarenprestaketarena. Agian ongi burutzekobertsoak eskatzen digun lan zailena da. Eta ongi burutzeak zera esan nahi du,gehiegi ez igertzea betelana dela; ongiprestatzea azken hori, diskurtso kohe-rente samarra egituratuz.

Aurrekoaren ondoren ere egin deza-kegu ariketa hau, ahoz edo idatziz,mailaren arabera, eta han ateratakopuntuekin bertsoak osatu besterikgabe, ikasleek beti funtzioa eta egitu-ren inguruan lana eginez . Alabaina,bertsogintzaren bidez ahozkotasunare-kin zerikusia duten beste hainbat arlo-rekin ere lan egin daitekeenez, hizketabiziaren emaitza diren lokuzioak, esae-rak, hitz jokoak edo atsotitzak lantzeaproposatuko dut amaiera emandakoariketa klasikoaz baliatuz.

Esaeren lanketa euskara irakasleonbetiko kezka da . Gehienetan, gureikasleek irakurri, entzun edo idatzibaino ez dute egiten, askotan nahikoaanalitikoak eta testuingururik gabeko-ak diren ariketak burutuz gainera etaez dira era komunikatiboan adierazterainoiz heltzen. Oraingoan, erabiltzenjarri nahi ditugu, testuinguru egokiaaurkitu eta, ahoz, aditzera eman.

Ez ditugu era honetako amaierak

xe da hain zuzen ariketa honen bidezegingo dugun lehen gauza, gure ikas-leak hizketan jarri; baina ez hori baka-rrik, baita hizkuntza eta komunikazio-az gogoeta egiten ere (funtzio etaegituren inguruan), eskatzen zaigunmoduan hain zuzen; erreformaren ara-bera, unibertsitate aurreko etapetan,ikasleak hizkuntzaren teorietan gai-tuak baino erabiltzaile kontzienteakbihurtu behar baititugu. Bestetik,metodologia transmititzaileak bazter-tuz, erreformak didaktika aktiboak etasormena landuko dutenak ere gomen-datzen dizkigu, eta irakaslearen gida-ritza eta ikaslearen protagonismoaaldarrikatzen ditu. Proposamenean,beti berea den mezua sortuz, ikasleakezinbestekoa izango du jarrera aktiboaeta sortzailea garatzea, eta gure gidari-lana prozedurak seinalatzera mugatuz,bera izango da beti protagonista.

Ariketa honi buruzko iruzkina amai-tzeko, zera aipatu nahi nuke azkenik;bertsogintza oso egokia dela eguneroematen diren egoera komunikatiboarruntak gelara eramateko; bertsotanaritzea, berezko duen teknika trebeta-sunez erabiltzeaz gainera, egoerahoriek menderatzea baita funtsean.Esaterako, bakarka kantatzean (edotaideiak adieraztean), azalpenak eta iri-tziak emanez, gai bat garatzeko, asmo-ak plazaratzeko edota hausnarketaburutzeko aukera izango dugu gelan;eta ofiziotan, berriz, solaskide desber-dinen artean sortutako egoerak errepi-katuz, elkarrizketak lantzeko abagu-nea (eztabaida, adostasuna, solasa...).

Honek guztiak, berebiziko garran-tzia izan dezake gaur egungo eskolan,murgiltze-programetan bereziki,eskolaz kanpo erdaraz bizi diren egoe-retan alegia; izan ere, oso modu egokiaizan daiteke arlo informala landu etaeuskararen erabilera bultzatzeko. Oro-bat, lan interesgarria egin daiteke ber-


tuz, ideia bera era desberdinetan ema-teko aditzera eta hiztegia landu horre-la; edo, oinekin lehiaketa egin dezake-gu errimak jorratzeko, untzien jokoezaguna moldatuz adibidez (laukibakoitzean errima jakin bati jarraikioinak kokatu eta, tiro bakoitzeko argi-bide bat emanez, bestearenak asma-tzen saiatuz); oso egokia da oinak etaideiak lotzeko.

Egia esan, bertsogintza erreformarenildotik eskolak dituen helburuetarantzbideratzeko nahikoa da irudimenariapur bat eragin eta eguneroko laneanantzekoak asmatzen joatea. Gaurkoanbatik bat hizkuntza jorratu nahi izandut, baina gure historia hurbila ezagu-tzeko bezalaxe (bertso zaharrak entzu-nez), gai desberdinei buruz aritukodiren heinean (giza-harremanak, dro-gak, eskola, ingurunea, sexualita-tea...), hainbat zehar lerro lantzeko ereoso egokia izan daiteke, eta ez ohikoagainera, desberdina. Orain, Derrigo-rrezko Bigarren Hezkuntzan hautazkoirakasgaiak aurkezteko aukera dugu-nez, zuek ere bertsogintzaren apustuaegin dezazuen animatzen zaituztet.

OIN-ZERRENDA IKASLEEN SAILKAPENAdena (Erlatibozko esaldiak) dena, duena, dioena, nintzena...dioenaaurrena (Zenbaki ordinalak) aurrena, azkena, lehena, bigarrena...onenaherena (Kopuruekin zerikusirik dutenak) herena, laurdena, dena...gorrienaazkenainorena (Deklinabide kasua: norena) Andonirena, inorena, norena...penapolitena (Superlatiboak) onena, politena, handiena, okerrena,...herrenaElena (Erdal izenak) Elena, antena, kondena, melena, pena...kemenaetena (Aditz partizipioak) etena,irtena...kirtenabarrena (Postposizioa) barrenabigarrenaizena (Izenak) izena, barrena, kemena, kirtena, sena...Andonirenahurrena (Adberbioak) hurrenahandienanorenazekena (Izenondokoak) zekena, kirtena, lerdena, herrena, (alaena)...ederrena

hormetan jarri; bat-batean saiatzera-koan adibidez, ongi etor dakigukeaurrean errimak sailkaturik izatea.

ADIBIDEA: Hoskidetasuna(-ena)(Ikus beheko taula)Errimak honela landuz, ikasleak hel-

buru praktikoa duen ariketa burutukodu, oinen inguruan hausnartuz etabertsogintzarako baliagarria izangozaion txartela osatuz bide batez; beraz,ez du egiteagatik egingo sailkapena,eta helburu praktikoa izatea, ezbairikgabe, motibagarriagoa da ikaslearen-tzat. Beste alde batetik, berak egingodu lana, eta lan horren bidez gauzatu-ko da hizkuntzari buruzko gogoeta.Hortaz, ikaslea dugu protagonistaoraingoan ere, eta irakasleak gidatuta,jarrera aktiboa bultzatuko dugu. Kon-tzeptuak ere, morfologia, sintaxia etalexikoari dagozkionak, ekinaren eki-nez eskuratuko ditu lan horren harian,eta ez guk azalduta, metodologiatransmititzaile baten bidez; errofor-mak eskatzen digun jardunean oinarri-tutako didaktikari jarraiki baizik.

Antzeko ariketak egiteko aukerakanitzak dira bertsogintzan. Pare batbaino ez aipatzearren, neurketa treba-tzeko sinonimoez balia gaitezke esate-rako, silaba kopuru desberdinak lor-

tuinguru egokia (gai bat, alegia) aur-kitu eta ondoren amaiera hori presta-tzeko ideien antolamendu koherenteaeginez. Gainera, ongi lotu beharko duguztia puntuz puntu, kohesioa emanezbertsoari. Eta bidean sintesi gaitasunaere garatu beharko du, puntuak neurrimugatua duenez, ideiak hitz gutxitanbilduz.

Laburtuz, testua eta komunikazioadira ariketa honen oinarriak, errefor-maren ildotik hain zuzen ere; honek,hizkuntza-arloari dagokionez, diskur-tsoa edo berbaldia ardatz hartzen duenikaskuntza hobesten baitu, gaitasunlinguistikoari baino komunikatiboari-eta ondorioz, testugintzari- lehenta-suna emanez.

Hirugarren ariketa: oinensailkapena

Errimak, jakina, garrantzi handia dubertsogintzaren ikuspuntutik. Beretrebaketa gure jardunean egunerokokontua dela esan daiteke. Ohikoa.Halaber, errima lantzeko ditugunaukerak anitzak dira. Aukera hauetakobati heldu nahi diot nik: oinen sailka-penari.

Errima ona lortzeko hoskidetasunaezik, garrantzitsua da oinen kategoriagramatikala ere kontuan hartzea, kate-gorien nahasketa hobesten baita erri-maren aberastasuna baloratzean. Bes-talde, oinak gogora ekartzeko modurikerrazena kategoriaka sailkatzen daditugun heinean jabetuko baikarazabaltzen zaizkigun aukera guztiez.Honen inguruan egingo dugu hiruga-rren ariketa, eta ikasleak oinak sailka-tzen jarri, errimak landuz, aldi bereanhizkuntzari buruz hausnar dezaten.

Errima kateak osatzen saio gehiene-tan egiten den ariketatxoa da. Ahoz,aurrekoak esandako oinari beste baterantsi behar zaio jarraian, potorikegin gabe, noski. Oraingoan idatzizburutuko dute ariketa. Horretarako,ikasle bakoitzari errima desberdin batemango diogu paper batean idatzia,eta honek beste bat erantsiz albokoaripasako dio berriro. Horrela, itzuleran,nork berari dagokion oinez osatutakozerrenda izango du aurrean, gelandiren ikasleak beste zerrenda osatuz.Hurrengo lana, zera da, errima horiekhartu eta kategorien arabera sailkatzeamultzoka; eta ondoren, multzo bakoi-tza gehiago zabaltzen saiatzea. Azke-nik, txartelak egin daitezke eta gelako

U Z TA I L A

Bidal itzazu zure burutapenak irakasleeuskaldunon aldizkarira

B e r r i a k

GUTUNAK

Zuen kezkak,iritziak,desadostasunakitxaropenak,...adieraztekolekua izan nahidu.


Be

rria

kHerrialde, arlo eta sare desberdi-

netako aldizkariak iristen zaizkigu.Guztiak aipatzea ezinezkoa egitenzaigunez, iritsizaizkigun azke-nak aipatukoditugu.

Alde batetik,ikastetxeetanargitaratzen dire-netatik Donos-tiako EASO ins-titutuko “EASONEWS” ingele-sa, euskara etagaztelania erabil-tzen dituen berri-papera, ZarauzkoSalbatore Mitxe-lena ikastolakargitaratutako“Etorkizuna lan-tzen” aldizkariaeta Hernaniko Elizatxoko BHIkoekaurkeztu duten aldizkaria ikastola-ren izen berdinarekin. Bestetik,“Eskola Publikoa” deritzan STEE-EILAS sindikatuaren ekaineko aldiz-karia.

Baina gaur arreta berezia eskaini-ko diogu BIGEk (Bizkaiko Guraso-en Elkartea) argitaratu berria duen“ibiltzen” aldizkariari. Diseinu

Irakasleak prestatzekozentro berria

Aspaldian eskatzen ari zirenabadirudi irailetik aurrera gauzatu-ko dela. Seaska (Ipar EH), Calan-dreta (Okzitania) eta Diwan (Bre-taina) eskoletako irakasleakprestatzeko zentro pedagogikoabadirudi Okzitanian kokatukodela. Irakasleen formakuntza berriz,Baionan, Roazhonen (Rennes) etaMontpelhieren emango dela zabal-du da.

Klarion hautsak eta eztarriagehiegi behartzeak irakasleen%30arengan ahots arazoak sor-tzen omen ditu. Arazoa nolabaitzuzentzeko neurriak hartzea kome-ni da, besteak beste, talde han-diak direnean (25 ikasle bainogehiago) mikrofonoa erabiltzealagungarria omen da. Bestalde, ez

EAEko irakaskuntzapribatuko lan

hitzarmena sinatu da

Ekainaren 25ean patronalaketa ELA sindikatuak (gehiengosindikala) irakaskuntza pribatu-ko lan hitzarmena sinatu zuten.Lan h i tza rmen honek 12 .700langileengan izango du eragina.Hau da, ikastolak eta haurtzain-degiak izan ezik irakaskuntzapribatuko eremu guztia sartzenda akordio honen esanetara.

ausarta, zaindua eta erakargarria era-biltzen du udarari begira kaleratzenduen 15. ale honetan. Eduki aldetik

hauek dira aipa-tzen dituen gainagusiak: Ikas-bi (iparraldekoeskola publikoelebidunen gura-so elkartea), Gaz-terreka (Ekolo-giaz kezkatutadagoen gazte tal-dea), fracaso esco-lar? deritzan arti-kulua,Kalitatezko ekin-tza osagarriakderitzana, azke-nean...oporre-tan!, kirolak,ejercer la auto-nomia en los cen-

tros, liburuak testu edo luxuzkoak?eta Bizkaian zehar agenda. Atalhauek osatzen dute aldizkariak dauz-kan 24 orrialdeak. Hizkuntza alde-tik gaztelania nagusitzen bada ere,bi hizkuntzak erabiltzen ditu (eus-kara eta gaztelania) hiruhilabetekaribezala agertzen zaigun aldizkarimodernoak. Zorionak eta luzera jarraidezazuela!

Hezkuntzako aldizkariak

erretzeak, tenperatura (20-22º)eta hezetasun (% 60) egokiak, etahauts gutxi sortzen duten klarionbereziak erabiltzeak asko lagunduomen dezakete.

Irakasleen artean ematen direngaixotasun bajen %16a ahots ara-zoei dagokiela adieraztera emanda.

Irakasleen %30ak ahots arazoak ditu


Kilometroak 97 dela eta Pasaia-Lezo lizeoak “Euskarak deus ez du arrotz”abestia aurkeztu berri du.

Aldi berean, hiru liburu ere argitaratzeko asmoa agertu du. Lehenengoak,Biktoriano Iraolak idatzia, “Pasaian eta zenbait ipuin” izendapean argia ikusidu jada.

Selektibitatea dantzan

UBI gainditu ondoren unibertsitateko bidea hartzeko selektibitateadator. Jarraian hegoaldeko datoak agertzen ditugu.

Matrikulatuak Gaindituak %Araba 1.856 1.780 95,9Bizkaia 7.201 6.810 94,5Gipuzkoa 4.598 4.309 93,7Nafarroa 2.978 2.621 88,0

Hizkuntz ereduei begiratzen badiegu, D eredukoek emaitza hobeakematen dituzte A, B ala gaztelania hutsezkoek baino. Nafarroako emai-tzak aztertu besterik ez dago: D ereduan ikasi dutenetatik %90,8k gain-ditu du selektibitatea, gaztelania hutsean aritu direnetatik %87,7k eta Aereduan aritu direnetatik %80,9k besterik ez du gainditu.

Liburuak eta abestia Kilometroak 97rako


Ikasbatuaz; pauso sendoak emanez

EAEko ikastolakpublifikatu zireneansortu zen

Ikasbatuaz elkartea.Publifikazio prozesuarenaurrean elkarrekinjoateko etaamankomunak zirengaiak elkarrekineztabaidatzeko asmoazuten partaideek. Heinbatean, ekintza hori betedute, baina oraindik ereelkartuta eta laneanjarraitzen dute, gauza batzintzilik baitago: euskaleskola publiko berria.

Ikastolak Ikastolen Federaziokopartaide dira eta ohituta daude talde-an lan egiten. Publifikatutako ikas-tolak horretaz ohartu ziren. Alegia,talde bezala hobeto funtzionatzenzutela, gauzak lortzeko hobe zela,esperientziak trukatzeko ere bai...Horrela, Ritxar Maritxalar, Ikasba-tuaz-eko ordezkariak dioen bezala,“animatu egin ginen juridikoki etalegalki elkarte bat sortzera”.

Horrela sortu zen ikastetxeenordezkari den elkarte hau. Ritxarrekdioen bezala, “sortu ginenean zentro-ak ordezkatzen zituen erakunderik ezzegoela konturatu ginen. Guraso

Elkarteak, sindikatuak, zuzendarienkoordinadorak... bazeuden, baina ezosoki zentroa ordezkatzen zuen elkar-terik”. Horrelako esperientziakbazeuden eta badaude Katalunia etaEuropan, eta hemen ere bide berahartu zuten.

Hasierako helburua garbi zutenkideek. “Euskal eskola publikoarenlegea ez zela gure gustukoa ikustengenuen, eta euskal eskola publikoberri bat bultzatzeko asmoa hartugenuen” azaldu digu Ritxarrek.

Helburu hori aurrera eramatekolehenengo taldea sendotzeari ekindiote, eta orain zabaltzea da asmoa.

Ekarpena

Ritxi Maritxalar, Ikasbatuaz-eko ordezkaria


“Jendeak ez dezala pentsa ikastolako-ak bakarrik gaudenik taldean. Taldezabala eta irekia da, eta ikastetxeguztiek daukate lekua. Guk ustedugu nolabaiteko zubia izan behardugula. Ikastolatik at, ideia eta hel-buru berdinak dauzkaten ikastetxeakgure taldean lekua badaukate, horioso garbi daukagu”. Betiko eskolapublikoan eta beraien eskolan oina-rriturik sortu nahi dute euskal eskolapubliko berria, eta horregatik eskolapubliko guztiek daukate lekua Ikas-batuaz-en.

Ikastola eta eskola publiko tradi-zionalak ohitura desberdinak izandituzte eta talde berean elkartzeaktxokeak sortzen ditu zenbaitetan.Ritxarrek dioenez, euskal eskolapubliko berri batez borrokatzeak etaplanteamenduak aurrera eramateaklan handia eskatzen du, eta batez ereideia eta planteamenduak argi edu-kitzea; bai euskararekiko, bai antola-keta mailan, bai administrazioarenaurrean gauzak errebindikatzeko.“Gure sisteman jendea nahikoa ero-soa da eta kosta egiten da ideia hauekgauzatzen. Horregatik gauzak garbieduki behar dira”.

Ideia garbi horien artean osatzenda Ikasbatuaz-ek nahi duen euskaleskola publiko berria: eskola publi-koa eta nazionala, Nafarrroa eta Ipa-rraldea barne, eta autonomia askozgehiago duena. Oinarrian autono-miaren eskaera dago.

Hauek ideiak eta helburuak dira,baina oztopoz beteriko bidea gaindi-tu beharra dago berauen lorpenaeskuratzeko. Horren adibide garbiaditugu euskararen inguruan sortuta-ko tirabirak. Arlo honetan adminis-trazioak hartutako erabakiak euska-raren aurkako eraso zuzenak dira.“Euskaldunak ez diren irakasleaksoberan daude eta hauekin zerbaitegin beharra dauka administrazioak.

Baina orain arte emandako pausoakezin ditugu inola ere onartu. Sektoretxiki bati irteera ematearren, zenbaiteskolek dauzkaten proiektuak kolo-kan jar litezke”. Izan ere, eskolapublikoak daukan arazorik larrienalangileri erdalduna da, birziklatu ezdena. Zer egin horiekin? “Egoerapertsonalak oso errespetagarriakdira” Ritxarrek dioen bezala, “bainaulertu behar dena da eskola ez delaeuskaltegi bat, ez dela pertsonahoriek birkokatzeko leku bat”. Arazopertsonal hauen gainetik, eskolabakoitzaren proeiktua errespetatzeaeskatzen dute. Hezkuntza proiek-tuak langileriaren gainetik egonbehar du, lehentasuna eman beharzaio. “Euskaraz Bizi¨ proiektua dägo-en ikastetxe batean, pertsona guztiekeuskaldunak izan behar dute, ezin dazirrikiturik utzi, ez jangelako langi-leen artean, ez autobuseko arduradu-nen artean...”.

Administrazioaren aldetik izuga-rrizko presioa dagoela aitortu diguRitxarrek. Helburuak garbi edukibehar direla errepikatzen du, besteladena pikutara doala. “Efektu boome-rand¨ bat da; orain arazoak konpon-duko dira, baina hemendik bosturtera berriz agertuko dira.

Ikasbatuaz-eko kideek badakitearazoa konpontzea zaila dela, bainaaurrera egiteko prest daude. Ikastur-te hasieran zuzendaritzarako lagun-tzaileak jarri zituen administrazioakzenbait eskoletan eta euskararik ezzekitenak ziren. Ikastetxe batzuklangile hori ez zuten onartu eta buel-tatu egin zuten. Horrek bere kostoadauka, Hezkuntza Sailak ez zuelakoordezko euskaldunik bidali. Horre-gatik, oso egoera zaila da baina admi-nistrazioari argi eta garbi azaldubehar zaio horrelako gauzak onarte-zinak direla.

Irtenbide zaila duen arazoa da, bai-

na Ikasbatuaz-ek planteamendu batluzatu du: sektore guztiak mahaibaten inguruan eseri eta hitz egiteairteerak bilatzeko. “Irteerak egonbadaude. Ratioei begira jarriz, lan-postuak badaude, baina ezin da admi-nistrazio mota eta politikarien arabe-ra gauzak aldatuz ibili”.

Talde desberdinek bildu beharlukete irtenbidea bilatzeko, eta Ikas-batuaz-ek harremanak baditu batzu-rekin. Ritxarrek azaldu digunez,“Guraso Elkarteekin bilerak eginditugu, eta baita sindikatu eta admi-nistrazioarekin. Dena dela, oraindikez gara askotan bildu”. NafarroakoSortzen taldekoekin, berriz, harre-man onak izan dituzte orain arte.“Kanpaina egin ondoren, Nafarroakoherri batzuk bilerak eskatuz eran-tzun digute”.

Harremanak sendotu ahala etorri-ko dira elkarlanak eta baita hauenondorioak ere. Ikasbatuaz-ek lehenpausoak eman ditu; hankak non jar-tzen dituen ondo begiratuta etanorabidea ere ongi finkatuta. Bide-zidorra garbituz eta zabalduz joangoda, bukaeran euskal eskola publikoberriarekin topo egiteko.


Emakumeak lanmunduan duenpresentzi altuak

Hezkuntza Sisteman ereeragin handia izan du.Honela, ohiko antolaketazgain, heziketa ezformaleko zentroak jarridira martxan ikasten edolanean ari diren gurasoenseme-alabei 6tik 12 urtebitartera atentzioaeskaintzeko eskolaaurretik eta ondoren.Ohiko heziketa etaheziketa ez formalekozentroek elkarlanean edointegraturik nola aritudaitezkeen adibide duguSuedia.

Eskola guztiak mistoak eta doaneko-ak dira. Gobernuak ikasketa-plana etaEskola Sistemarako programa ezartzenditu. Hala ere, 1993tik indarrenadagoen eta 97/98 ikasturtean bere oso-tasunean indarrean jarriko den errefor-maren ondorioz Estatuaren paperamurriztu da eta udal eta konterrietakokontseiluek eskola jarduerak antola-tzeko erantzunkizun osoa dute.

Derrigorrezko eskola pribatu etaBigarren zikloko bigarren hezkuntza-ko (B2BH) eskola pribatuen portzen-taia %1,5koa izanik, Hezkuntza poli-tikaren beste ahalegin bat Hezkuntza

Sistemaren barruan aniztasun aukeraksortzea da.

Derrigorrezko Heziketa Sistema(DHS) 7 urtetik aurrera hasten badaere, eskolaurreko heziketa haur-zainzazerbitzu hauetan biltzen da: haur-zain-tza zentroak 1-6 urte bitarteko hau-rrentzat eta eskolaurre zentro irekiak,inongo eskolaurre lekuko ez dutenhaurrentzat. Maila hauetan aritzendira irakasleak elkarlanean aritzen dirabehe-mailako DHSko irakasleekin.

DHSk derrigorrezko eskola, eskolabereziak (zenbait eragozpen dituztenhaurrentzat) eta buru-minusbaliatuakdirenentzat derrigorrezko eskola bar-neratzen dute. Suediako iparraldeanSami hitz egiten duten haurrentzat eresami eskola dago. Guztira ikasleen%98a baino gehiago udalerriek zuzen-dutako eskoletara joaten dira.

Ikasketa-planak asteko klase orduakzehazten ditu arloka. Behe eta erdimailetan ikasle guztiek materia berdi-nak jasotzen dituzte eta goi mailakoekhautazko kurtsoen artean nolabaitekoaukeraketa egin dezakete.

Derrigorrezko eskolan (DE) ez dagoazterketarik. Notak 8. eta 9. mailetanipintzen dira B2B4ko eskolako sarre-ran informazio eta oinarri gisa erabil-tzeko. Gurasoei bere seme-alabenaurrerapen eta zailtasunen berri ema-ten zaie elkarrizketen bidez. AmaieranDerrigorrezko Hezkuntzaren amaiera-ko ziurtagiria ematen zaio eta honekegokitasun orokorra adierazten du.

B2BHri dagokionez, 1992tik udale-

rriak DE amaitzen duten ikasle guz-tientzat 3 urteko ikasketak eskaintzerabehartuta daude. Heziketa guztiaikasketako 16 programa nazionaletanantolatua dago: 14 profesionalerazuzendurik eta 2 ikasketa unibertsita-rioko prestaketetara. Programa guztie-tan ikasleek denbora dute gai osagarri,gaiekin lotuta dauden lan praktikoeta-rako, eta programa nazionalen barruangai eta kurtso gehigarriak hartzekonorbanakako aukerak egin ditzakete.Notak ipintzeko irizpideak ikasketa-planek jasootzen dituzte. Hiru urtekoprograma hauek guztiek goi mailakoikasketak jarraitzeko egokitasun oro-korreko eskabideak beteko dituzte.

Goi mailako ikasketak graduatu etagraduondo eta ikerketa ikasketanbanaturik dago eta matrikulazio esku-bideak doanekoak dira. Onartua izate-ko egokitasun orokorreko eskubideabete behar du lehenik, eta ondorenunibertsitate edo eskola unibertsitatebakoitzean sartzeko eskatzen direnegokitasun espezifikoak.

B2BHko ikasketak amaitu ondorenikasleen %30ak jarraitzen ditu ikaske-tak. Hauekin batera ikasle helduenportzentaia altu batek hasten dituikasketak, hau da, lan egin ondorenesperientzia bereganatu duten ikasle-ak. Ikasleek beren ikasketa ibilbideaaukeratu dezakete eta maila berdineangai desberdinetako kurtsoak eginditzakete. Lehen mailako programakbetetzeko 2tik 5 urtera beharko ditu.Kurtso berezituen iraupena, berriz, 5

Nazioartea

Suedia, lan eta familiabetebeharrak orekatuz


aste eta urte eta erdi bitartekoa izangoda. Kurtso guztiek ahozko eta idatziz-ko azterketak dituzte, baina ez dagoazterketa finalik. Goi mailako Hezike-ta legea argitaratu zenetik 1993. urte-an, ikasleek askatasun handiagoa duteikasketen ibilbidea hautatzerakoan etaikasketen antolaketa eta eskainitakokurtsoen aukera tokian tokiko udale-rriari dagokie. Helduentzako heziketaere Heziketa Sistema publikoareanbarruan dago.

Heziketa ez formalaEskola astea astelehenetik ostiralera

doa eta ordutegia gorantz doa adinarenarabera. Toki-aginteek eskolatzea etahaur-arretaren arteko elkarrekintzarenaldeko apustua egin dute. Ikalsea ordugehiagoz joaten da eskolara eta haueta-tik 1 edo 2 heziketa ez formaleko zen-troan pasatzen ditu. Eguerdian guztieibazkari beroa ematen zaie.

Osasun eta Gizarte GaietarakoMinisteritzaren ardurapean dauden

zentro hauek eskolan bertan edo haue-tatik gertu egoten dira “aisialdikoetxea” deitutakoan eskaintzen zaie zer-bitzua. Leku gehienetan 6-9 urtebitartean.

9-12 urtekoak aisialdiko elkarteeta-ra joaten dira. Eskola aurretik, ondo-ren eta oporretan irekitzen dira. Esko-laurreko arreta zerbitzuetan bezala,arreta eta hezkuntza jarduerak konbi-natzen dira. Gosari eta mokadu modu-ko otordu arinak eskaintzen dituzte.

- 20 -

- 19 -

- 18 -

- 17 -

- 16 -

- 15 -

- 14 -

- 13 -

- 12 -

- 11 -

- 10 -

- 9 -

- 8 -

- 7 -

- 6 -

- 5 -

- 4 -

- 3 -

- 2 -

- 1 -

- 0 -

ESKOLAURREA

ADINA

BIGARRENHEZKUNTZA

DER

RIG

ORREZ

KO H

EZKU

NTZ

A

MAI

LAER

TAIN

ABE

HE M

AILA

GOI M

AILA

GOI MAILAKOIKASKETAK

Z e n t r o h a u e t a n p e r t s o n a l a r e n% 1 5 g u t x i g o r a - b e h e r a g i z o -n e z k o a d a , e t a a i s i a l d i r a k ohezitza i leak dira . Formakuntzau n i b e r t s i t a t e a n j a s o t z e n d u t ehiru urtez eta magister i tza etaeskolaurreko haurren arretara-k o p r e s t a k u n t z a r e k i n k o o r d i -n a t z e n d a . H a l a e r e , z e n t r og u z t i e t a k o p e r t s o n a l a k e z d up r e s t a k u n t z a h a u . N a z i o n a lm a i l a n a r a u a k d a u d e z e n t r ohauen t z a t e t a t ok iko ag in t e a -ren erantzukizuna da betetzea .

Lindome, adibide praktikoa- 1992. urtean zabaldua.- Eskolan bertan kokatzen da

e t a b e r t a k o i k a s k e t a b u r u a kzent roa r en a rdura admin i s t r a -t iboa eta pedagogikoa du.

- Pe r t sona l guz t i ak a i s i a ld i -k o t i t u l u a d u e t a a s t e a n 8 - 9o r d u z e s k o l a n l a n e g i t e n d ujarduerak antolatzen i rakas lee-kin e lkar lanean.

- Anto laketa :

- Ordutegia: astelehenetik osti-ralera zabalik 6.30etatik 18.00eta-ra. Udan bi aste itxita dago bainaarreta behar duten haurrak bestezentro batera joan litezke bitartehorretan.

- Adina: 7-9 urte.- Taldeak: bi talde 20 haurreko-

ak. Bakoitzak bi irakasle ditu etabere gela. Hemen jan eta jardue-rak egiten dituzte. Gainontzekodenbora nahi duten lekuan ibi ldaitezke.

- Plaza kopurua: 40. Urte oso-an zehar guztiak arratsaldez etor-tzen dira eta erdiak goizez, esko-lara joan aurretik. Oporretan gutxigora-behera %60 egunero joatenda.

- Langileak : 4 emakume egunosoz eta laguntzaile bat jornadae rd i r a beha r be r ez i ak d i tuz tenhaurrentzat.

- Dirulaguntzak: tokian agin-teak babes tua . Gurasoek euren

soldataren %3-4 ordaintzen dute.Otordu guztiak barru eta eskolakobazkaria doan da guztientzat.

- Zent ro t ik kanpor a i r t e t e anhaurrak eskolako jolas-tokian dau-de.

- Gurasoek ekartzen dituzte goi-zean edo bakarr ik etortzen diraau t obu s e z edo o in e z . E sko l an8.30ean hasten dira. 11.00etatik13.30etra haurrak zentrora itzul-tzen dira. 14.30etan bazkaltzendute eta 16.00etatik 17.00etaraetxera itzultzen dira.

- Jarduera batzuk programatzendira baino orokorrean bere gisaibil daitezke.

- Pertsonalaren helburua haurre-kin harreman goxoa sortzea da .Horretarako unean zehar ekintzadesberdinak egiten dira.

- Guraso eta pertsonalaren artekoharremana adiskidetsua da. Urteanzehar ekitaldi desberdinak antolatzendira harremanak sendotzeko. Azkenurteetan horrez gain, geroz eta aitagehiagok parte hartzen dutela ikusi da.

14. zenbakia. 1997ko urtarrila hik hasi • 42

Izena......................................... 1. Deitura........................

2. Deitura................................. Helbidea..........................

Tfnoa........................................ Herria..............................

Posta Kodea.............................. Herrialdea........................

Ikastetxea.................................. Herria..............................

Banku edo aurrezki kutxa...................................................

Sukurtsal helbidea..................... Sukurtsal Zkia.................

Kontu korrontea

edo libreta

Entiratea Sukurtsala K.D.

Zenbakia

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak jasoaz.

HARPIDETZASARIAK

(BEZ Barne)

...............................

Hego Euskal Herria4.000 pezeta

Ipar Euskal Herria160 libera

hik hasiEuskal

heziketarako aldizkaria

Industrialdea, 2. Pabilioia.20.160

LASARTE-ORIA.GIPUZKOA

Tel: 943/ 37.15.45.Fax: 943/ 36.10.48

12 urtetik gorakoentzat

XAGUZAR

SAILEKO

liburu berriak

ADI!euskal heziketarako

aldizkaria

hik hasik“baliabide pedagogikoen gidaliburua” kaleratuko du irailan

hik hasi 20 alea.pdf · Batxilergoaren lau zutabeak Batxilergoaren barnean lau adar des-berdin...

Documents

Transcript of hik hasi 20 alea.pdf · Batxilergoaren lau zutabeak Batxilergoaren barnean lau adar des-berdin...