· PDF fileJoku heuristiko txokoa: txoko honetan funtzio desberdinak betetzen dituen ma -...

itsasondoHerriko Aldizkaria ((( 27. zk ))) Urtarrila-Martxoa 2015

2.0

Itsasondoarrak Aralarren

Elkarrizketa: Mirari Gaztañaga

Agenda 21: 2014. urtean parte-hartze prozesuak

Ibilbidea: Ormaiztegi - Zelaundieta - Ormaiztegi

03. Udaleko berriak04-05. Haurreskola

06. Eskola: Jolasa07. Gazte asanblada: Azaroaren 25a

08-09. Gazteria10-13. Elkarrizketa: Mirari Gaztañaga

14. Gizarte ongizatea: Genero indarkeria15. Jubilatuak

16-19. Agenda 21: 2014. urtean parte-hartze prozesua20. Aranzadi: Sugeak21. Kale inkesta

22-23. Ibilbidea: Ormaiztegi-Zelaundieta-Ormaiztegi24. Informatika: Windows

25-29. Hemeroteka30. Lorezaintza eta errezeta31. Liburuaren txokoa / euskararen atala32. Oharrak. Kultur agenda

Aurk

ibid

ea

Doinua: Zeruko izar argitsuena

Munduan zehar zeresan frangodu Mirari Gaztañagakta Aranzadik sugeei buruzargi ditu begiradak,Kutxabank kontuz, Kuxkuxtu kantuzboladak eta baladaktaloak errez, gaztainak janezafalosteko algarak..

Udaletxean gaurko berriak, hemerotekan lehengoakeuskerak bere eguna etatratu txarrei ordagoak,gazteriaren ekimenariluza zaizkio hegoak,bizikletaren gainean doazmuga gabeko gogoak.

E ta beste behin, konturatu gabe, turroi eta polboroiez gainezkagaude, 2014. urteari egindako oker guztiak berarekin eraman ditzalaotoi eskatuz eta 2015. urteari eskari zerrenda luze batez ongi etorriaeginez. Baina, ez dezagun gure burua engainatu, urteen joan-eto-

rriak ez du bere baitan horrelako miraririk gauzatzen. Hau da, gure bizitzaneta gure herrian gauzak arrosa kolorekoak izatea nahi badugu, has gaitezenlanean, inork ez baitigu ezer oparituko.

Lanerako gogoa eta asmoa duenak aukerak barra-barra topatuko ditu.Itsasondo herri txikia izanik, kultur ekintzaz, ekintza sozialez, auzolanez etaabarrez lepo daukagu. Ale honetako hemeroteka bistaratzea baino ez dagohorretaz ohartzeko.

Itsasondo 2.0 aldizkariaren 27. alea aurkezteko unea iritsi da. Bestebehin ere, edukiz gainezka datorkigu. Ongietorria Mikel Mendizabalenerrima finak egiten digu, eta gai serioetara igaroz, udaleko berrietan uda-leko bizitzaren errepasoa egiten digu: laguntzak, lanak, gastuak, erabakiake.a. zehatz-mehatz azalduz. Txikienak ez dira makalak gure herrian, etahaurreskolak, eskolak eta guraso elkarteak egiten dituzten ekintza ugarienberri duzue hemen. Elkarrizketaren txokoan, Mirari Gaztañagak itsasondo-arrek munduan zehar egindako joan-etorri eta proiektuez hitz egiten digu.Eta zer esan Itsasondoko jubilatuez; hauek ere ez dira makalak gero, ekintzaugari antolatu dituzte, eta aurrera begirako proiektu eta asmoak ere ugariakdira; ilusioa gainezka dutenik inork ezingo digu ukatu.Hemeroteka txokoan, aldiz, hitzaldiak, gaztaina jana,kantu afaria, antzerkia, talo festa, euskararen egunaeta gehiago; denei txoko bat egitea ere kosta egitenda. Informatika txokoak, lorezaintzak eta errezetak ereez dute huts egin ale honetan. Itsasondo 2.O aldizka-riaren 27. ale hau xumeki herritar eta lagun askorenahaleginari esker egin dugu, eta beste behin, zureetxeko buzoian duzu; zure gustukoa izatea esperodugu.

Eta aurrera begira jarrita, gure asmoa da Itsason-don eta Euskal Herrian jasotako gertaerak gertutik ja-rraitzea. Urte interesgarria dirudi 2015. honek. Eaberegan jarritako esperantzak betetzeko gai garen.n

( 02 ) agurra

itsasondo2.0 ((( 27.zk )))

Sarr

erak

o be

rtso

ak

udaleko berriak ( 03 )

Beste erabaki batzuk• Ibaiondo industrial egurra birziklatzeko

jarduera jartzeko eskaera tramitatu da,Eusko Jaurlaritzak dagokion txostenaeman dezan.

• Wifi sarearen erabilera arautuko duenaraudia onartu da.

• Obra txikiak egiteko jasotako baimenakonartu dira. Guztira zazpi izan dira.

• Obra handiak atalean, bi eskaera izandira eta biak onartu dira.

• Makrobiotika ikastaroa Jubilatu elkar-tean emateko baimena.

• Ekaineko fakturen zerrenda onartzea54.142,02€ zenbatekoarekin.

• Uztaileko fakturen zerrenda onartzea23.400,21€ zenbatekoarekin.

• Abuztuko fakturen zerrenda onartzea5.686,51€ zenbatekoarekin.

• Iraileko fakturen zerrenda onartzea28.494,62€ zenbatekoarekin.

• Maddi Alberdiri uztailaren 7an Jubilatuelkartean udaleku irekietako sukalda-ritza tailerra egiteko baimena ematea.

• Itsaso Urretagoienari amatasun esze-dentzia onartzea.

• Goierriko Hitzari 2014. urteko aurrekon-tuan 1.800 euroko laguntza eta 600 eu-roko 10 harpidetzaren laguntzaematea.

Ordenantza fiskalak aldatzeaUrriaren 27an egindako batzarrean, datorren urtean udalak kobratuko dituen tasa eta zer-gen tarifak izango dituen aldaketak erabaki ziren. Igoerak erabakitzerakoan, aurreko urtekoBGIaren igoera txikia izan dela ikusirik, aldaketa bakarrik zabor eta ur tasetan egitea era-baki da. Zaborra %8 igoko da, eta ura %5. Bi zerbitzu horiek defizitarioak dira, eta defizitakontrolatzea da udalaren asmoa; eta udalak aipatutako tasei dagozkien zerbitzuak pres-tatzeagatik ordaindu beharko dituen igoera bera aplikatuko da.

Gainontzeko tasa eta zergak aldaketarik gabe mantenduko dira.n

MozioakKonstituzio auzitegiak Kataluniako kon -tsulta behin-behinekoz bertan behera uz-teko hartutako erabakia dela eta, Bildutaldeak aurkeztutako mozioa onartu daurriaren 13an egindako udal batzarrean.

Diru-laguntzakAzken hiruhilabetean honako diru-lagun -tzak tramitatu dira erakunde desberdine-tan.

Eskatu direnak:Natura ondarea aktiboki kontserba -

tzeko jarduera gauzatzeko diru-laguntzaeskatu da. Aurkeztutako proiektua Mu-rumendiko Natura Intereseko eremuarenkon tserbazioa da, eta aurrekontua 46.490euro.

Lortutako laguntzakForu Aldundiak Lurralde orekaren helbu-rua mantentzeko inbertsioak gauzatzekolanetarako 28.000 euroko laguntza emandu. Laguntza hau Nautiko aurreko urba-nizazio obrak, San Juango Saneamentuobrak eta Urkiko frontoiko ur filtrazio ara-zoak konpontzeko erabiliko da. Obrahauen guztien aurrekontua 36.153 euroda.

Liburutegiko funtsak berritzeko eta ira-kurketa sustatzeko laguntza lortu da; guz-tira, 1.180 euro.

Bake Epaitegiko funtzionamendu gas-tuetarako 750 euroko laguntza jaso da.

Itsasondoko Anbulategiko funtziona-mendu gastuetarako 6.772 euro.

Jaurlaritzak Urkiako PF-GI 54 ibilbideaegokitzeko 493 euroko laguntza emandu.n

Udal erabakiak


• Alkatea oporretan dagoen bitartean,bere eskumenak beste zinegotzien gaineskuordetzea.

• Hirigintza arau-hausteen bi espedientetramitean jartzea.

• Hilerriko zenbait likidazio onartzea.• Ermintza Elkarteari 2014 ehizaldiko zoz-

ketak Ibaiondo industrialdeko pabe-loian egiteko baimena ematea.

• Ainara Urteaga udal langileari lan jar-dunaldia aldatzeko baimena ematea.

• Arbelaitz elkarteari pintxo poteoa egi-teko txosna jartzeko baimena.

• Jasogailuen mantenimendurako Oronaenpresarekin kontratu berria egitea.

• Herriko jaietan tiro pitxoi /uso-tiro ba-rraka bat jartzeko baimena ematea.

• Herriko jaietan bi txosna jartzeko bai-mena ematea.

• Espainiar banderaren auzian emandakosententzia betetzeko erabakia hartzea.

• Mertxe Orte gizarte langileari bere kon-tratuaren dedikazioa handitzea.

• Udal artxiboan zenbait datu aztertzekobaimena ematea Aranzadiren izeneanJoxe Alberto Zurutuzari.

• 2014ko zaborra, 3. hiruhilabeteko urerrolda, estolderia eta aparkamenduko2. seihilabeteko erroldak onartu eta ko-brantzan jarri dira.n

Makrobiotika ikastaroa jubilatu elkartean.

( 04 ) haurreskola


Urkipe Haurreskola deskubritzeko ordua iritsi da!

Kaixo, lagunak!Aurreko aldizkarietako gaiarekin (haurraren autonomia)jarraituz, guk haurreskolan erabiltzen ditugun errekurtsoaketa elementuak azalduko dizkizuegu. Horretarako, osogarrantzitsua da gelako espazioa eta materiala antolatzea.Alde batetik, espazioa. Guk gela txoko desberdinetan duguantolatua, eta txoko bakoitzean haurraren arloren batlantzen da. Horrez gain, espazioa eta materialak haurrareneskura eta neurrira daudela egokituak gogoratu behar da.Hauek ditugu gure txokoak:

Lasai txokoa: haurrak lasaitasunabehar duenean goxo-goxo egoteko au-kera ematen dio. Haurrek nekea senti -tzen dutenean bertara hurbiltzen diraetzatera edo liburu bat irakurtzera.

Esperimentazio txokoa: adin hauetan,trasbaseak egitea oso garrantzitsua dute,eta txoko honek aukera handia ematendie horretarako, baita eskuak lantzekoeta hainbat zapore dastatzeko ere.

Joku heuristiko txokoa: txoko honetanfuntzio desberdinak betetzen dituen ma-teriala dago. Hemen, haurrak irudimenaasko lantzen du, forma eta irudi mugaga-beko materiala baitago.

haurreskola ( 05 )


Txoko aereoa: bertan txirrista, eskailera...daude, eta beraien kabuz mugimendua lan -tzeko aukera ematen die.Sinboloko txokoa: hau handienentzako presta-tuta dago, gizartean dauden rolak imitatzenhasten direnerako (sukaldea, panpinak…).

Material desberdineko txokoa: kaxa ba-tean, hainbat material jarri eta sarritanaldatzen duguna. Adibidez, egunkariak,estropajoak, albal papera, arrautzakaxak… testura desberdinetako mate-riala lantzeko.

Koltxoneta txokoa: hemen txikienak egotendira, lurrarekin kontaktua izateko eta hortaraohitzeko, eta beraien lehen mugimenduaklantzeko. Haur txikiak lau hankan hastekoeman behar dituen pausoak koltxoneta hone-tan hasiko dira, eta prest direnean, gela kon-kistatzen hasiko dira. Bertan, adinari dagokionmateriala dago beren eskura.

Psikomotrizitate gela: haurrak bere osota-sunean, bere arlo guztiak lantzeko aukeraematen dion tokia da; fisikoa, emozionalazein psikologikoa.

Parkea: mugimendu askea lantzekoespazioa da, baina horrez gain, natu-rak eskaintzen dituen elementuak az-tertzeko txokoa ere bada.

Hauxe da, bada, gure haurreskola! Zatoz ikustera, ateak zabalik dituzu eta! Edo bestela, deitu 943 164831 telefonora eta jarri gurekin harremanetan.n

Jolasa

( 06 ) eskola


Naturari so egiten badiogu, konturatuko gara jolasa gizakionezaugarri bat izateaz gain, animaliena ere badela. Hala ere,ezagun da, espeziea zenbat eta eboluzionatuagoa izan, jolasakgero eta konplexuagoak eta iraupen luzeagokoak direla.

Beraz, pertsonak gara, hain zuzen ere, jokorikkonplexuenetan aritzen garenok, eta haurtzaroan ez ezik(nahiz eta gehien jolasten den aldia izan) bizitzaren gainerakoaldietan ere jolasean ibiltzen gara.

P sikologoak eta pedagogoak ados daude gaihonetan: haurtzaroan ekintzarik garran -tzitsuena jolasa da. Umeak jolasean dabil -

tzan bitartean, batetik, beraien bizitzarensentimenduak islatzen dira – emozioa, alaitasuna,kuriositatea...–; eta, bestetik, ekintzak berak eraginizugarria dauka umearen garapenaren esparru guz-tietan, psiko-motorean, mentalean, afektiboan etasozialean.

Beraz, GOAZEN JOLASTERA!Debekatua ez dena derrigortua da, eta derrigortua

ez dena debekatua, guk egindako munduan. Jolasteadebekatzen duen munduan. Bilboko parke batean,Amets Arzallusek honakoa irakurri zuen: “ProhibidoJugar”.

Jolastea da...

Haurreskolak argazki erakusketa jarriko du ludotekanUrkipe haurreskolan egiten duten lana ezagutarazi nahian, eta Haurren Herria ekime-naren filosofia kontuan hartuta, beraien egunerokotasuna herrian zabaldu nahi dute.Horretarako, argazki erakusketa antolatu dute, eta hainbat argazki izango dira ikusgai.Erakusketa abenduaren 22tik urtarrilaren 12ra arte egongo da ludotekan.

IJolastea da eskutik helduta hankak paseatzea,jolastea da pareta hizkitan irakurtzen saiatzea,jolastea da ziba askatu ta zeba ahoskatzea...Noren ideia izan da amajolasa debekatzea?

IIJolastea da zilipurdika lurrak kordea galtzea,jolastea da adar batetik hankak zintzilikatzea,jolastea da pixerreketan parkeak nabigatzea...Ta kremaillera trabatu bat da jolasa debekatzea.

IIIJolastea da denbora-pasaordularia galtzea,jolastea da enbor batean zirkuluak kontatzea,jolastea da kabira igo eta kuku kantatzea...Ta masailean hatz marka bat da jolasa debekatzea.

IVJolastea da oherakoan ilargia itzaltzea,jolastea da pijama jantzi ta ametsak esnatzea,jolastea da kontrabentanan opari bat zabaltzea, ta egunsenti lapurtu bat da jolasa debekatzea.

VJolastea da kulunpioa, jolastea ohatzea,jolastea da olatutxoa, jolastea baratzea,jolastea da umetokia, jolastea da etxea...Adin txikiko kartzela bat da jolasa debekatzea.

VIJolastea da zuhaitz atzean mundutik ezkutatzea,jolastea da zapiarekin betiko eskapatzea...Eta orduan zer da benetan jolasa debekatzea?Zebra bidean agurrik gabe haur bat abandonatzea.

gazte asanblada ( 07 )


Azaroaren 25a, emakumeen aurkako indarkeriarik ez!

Pasa den azaroaren 25ean izan zenemakumeenganako indarkeriaren aurkakonazioarteko eguna. Berdintasuna aldarrikatzealdera, urteak dira emakumeenganako indarkeriagaitzesteko egun hau antolatzen dela.

L ehen aldiz 1981. urtean egin zen, Hego Ame-rika eta Karibeko lehenengo topaketa femi-nistetan, eta etxe barruko tratu txar

psikologiko zein fisikoak, bortxaketak, tortura se-xualak edota estatuko indarkeria salatu ziren ber-tan. Azaroaren 25a hautatu zuten, Mirabal ahizpenoroimenez, dominikar gobernuaren aginduz erailbaitzituzten, beraien jardun politiko eta soziala ete-teko asmoz. Elkarte feministek eman zioten indarraegunari, eta pixkanaka-pixkanaka instituzioek partehartzea lortu zuten.

Emakumeen kontrako indarkeria giza eskubi-deen urratze larrienetakoa da, eta gure gizarteanhedatuenetako bat. Egungo gizarte patriarkalak bo-tere harremanak sortzen ditu, eta hauek desber-dintasunean, hierarkizazioan eta liskar egoeretanoinarritzen dira; eta, noski, horrek guztiak ez du la-guntzen emakumeenganako tratu txarrak eteten.

Genero indarkeria, batzuetan ezaguna eta bes-teetan ezkutukoa, emakumeei eragiten dien erre-alitate tristea da, bizi-bizi eragiten diena, gainera,eta beraien bizitzetan ondorio larriak izaten ditu.

Datu batzuk ematearren, Emakunderen txoste-nen arabera, 2002. urtetik 2013.urtera 32 emakumeerail dituzte Euskal Autonomia Erkidegoan, eta ho-rrez gain, urtero, astero eta egunero, genero indar-keriak ehunka emakume bihurtzen ditu biktima.

Badirudi, emakume jaio izanagatik kondenatutagaudela gauetan beldurra sentitzera, bakarrik ezibiltzera eta askatasun mugatua izatera. Baina,honek ezin du horrela jarraitu; hau aldatzea guz-tion konpromisoa da, eskoletatik hasi eta familiekjarraituz, instituzio guztietara eta gizarte osorairitsi arte!n

Karreape gaztelekua

( 08 ) gazteria


Ikasturte honetarako egitasmoakHaurren herriaren barruan eta eskolarekin elkarlanean, Gaztelekukonerabeekin landuko den gaia SORMENA izango da.Horretarako, nerabeekin saio parte-hartzaile batzuen bidez, ikastur-tean zehar egin nahi diren ekintzak identifikatu, zerrendatu, eztabai-datu eta adostu dira. Helburua da ideien sorkuntza eta hedapenasustatzea eta intereseko proiektuak adostu eta aurrera eramatea,subjektu aktibo sentiaraziz. Hori dela eta, aurten honako saioakegingo dira:• GAZTELEKUKO GOIKO SOLAIRUAN MURALA: horretarako, Jorge

Gorrindo herritarrarekin lanketa egiten ari dira. Momentu honetan,muralaren gaia eta bozetoak lantzen dabiltza. Nerabeek gustukoduten ekintza da, eta helburua da prozesu osoan protagonistak be-raiek izatea.

• SUKALDE TAILERRA: Iker Mendizabalekin sukalde tailer edo ikastaro txiki bat antolatu.

• TALLA IKASTAROA: Gus Aranarekin egurra lantzen ikasi.Horrez gain...

Itsasondoko Gaztelekuko nerabeek buru-belarridihardute beraien egitasmoak aurreraeramaten.Hona hemen, hiru hilabete hauetan egin ditugun ekimenak.

Festetako pregoia antolatzeaKarreape gaztelekuko nerabeak festetanprotagonista izan dira aurten. Beraienardura izan da festei hasiera ematea.Horretarako, pregoia landu zuten eta iji-tuaren jaitsiera prestatu zuten.Azaroaren 25eko pankarta / dokumental emanaldiaAzaroaren 25eko kontzentraziorako era-bili zen pankarta egin zuten. Horreta-rako, Gazte Asanbladako kide batenlaguntza izan zuten. Horrekin batera,Nagore Laffageren dokumentala ikus-teko aukera izan zuten.Talo ikastaroan parte hartzeaGaztelekuko nerabeek azaroaren 14aneta 21ean Jubilatu elkartean egin zentalo ikastaroan parte hartu zuten.Egin diren ekintzakHorrez gain, gustuko ekintzak egin di-tuzte: eskulanak, sukalde tailerra, mahaijolasak, karretara irteera, afaria eta an -tzerkia ikustera joan... Ikasturte honetanere horrelako ekintzekin jarraituko dute.Guraso bileraKarreape gaztelekuak bost urte beteditu. Hori dela eta, guraso bilera bat an-tolatu zen, eta bertan, egitasmoa azaldueta beraien iritziak, ekarpenak jasotzekosaioa prestatu eta gauzatu zen.n

Azaroak 25erako pankarta egiten Gaztelekuan

( 09 )


Haurren herria egitasmoaHaurren herria orain urtebete sortu zuenItsasondoko Udaleko Gazteria Sailak.Hasieran, ez genekien nora eramangogintuen honak guztiak. Guk garbi genuenhaur eta gazteekin lan egiten genuenprofesionalok bat egin behar genuela.Horrelaxe, haurreskolako hezitzaileek,eskolako irakasleek, guraso elkarteko ki-deek eta Gazteria Sailak osatu genuenlan taldea. Hauek dira egitasmo honenhelburu orokorrak:EGITASMOAREN HELBURU OROKO-RRAK• Oinarriak eraiki haur parte-hartzai-

leak, autonomoak, kritikoak eta sor -tzaileak herriko parte izateko.

• Elkarlana heziketa formal eta ez for-malaren artean.

• Hemengo eskolara etortzen ez direnhaurrak gureganatzea, herrian gera -tzea.

Urriaren 14an, gurasoen aurrean azaldugenuen egitasmoa. Bilera horretan, eto-rri ziren gurasoek ekarpenak eta propo-samenak egin zituzten, eta guk gusturajaso genituen. Sentsazio onak izan zirenbileran, eta jarri den lehen harri horrekinitxaropentsu agertu zen jendea.Lan taldea hilabetero elkartzen da, eta

momentu honetan, hainbat ideia eta eki-men ditugu eskuartean. Horien arteanhona hemen batzuk:1. Altxorraren bila herrian zehar eta hau-

rren herria festa: abenduaren 20anegin zen festa, eta bertan, familia etaherritar ugarik parte hartu zuten.

2. Kamisetak ...atera.3. Ikustentzunezko materiala sortu, bildu

eta herrian banatu.4. Herrian txangoa egingo da. Herria el-

kartuko duen ekitaldi bat egin nahida, ekintza bateratu bat, herritar guz-tiek parte hartuko dutena eta herriagaitzat hartuta. Bertan, herritik gus-tatzen zaizkigun eta ez zaizkigun gau-zak adierazi, zerbitzuak ikusi, aztertu,hobetzeko proposamenak egin ahalizango dira.

EGUNA: urtarrilaren 17a (larunbata)EKINTZA: TXANGOA HERRIANHerritarren parte-hartzeak eta inplika-zioak garrantzi handia dauka herri txi-kien dinamizazioan. Eta hori sustatuahal izateko, ezinbestekoa da ahalik etaherritar gehien barne hartuko dituen zer-bitzuak eskaintzea eta herritar gehienekparte hartuko duten prozesuak sortzea.Nork bere tokian jasotako zerbitzuekbeste hainbat helburu badituzte ere, he-rritarren parte-hartzea indartu eta he-rriarekiko atxikimendua handitzen dute.Gu horretan gabiltza.n

Festetako ijitua Festak prestatzeko billera

Gaztelekuko murala nola egin erabakitzen Talo ikastaroa gazteak parte hartzea

( 10 ) elkarrizketa


Psikologian lizentziatua eta “Haurdunaldian amakaldizka alkohol a edateak,

haurrarengan izanditzazkeen eraginak”

egiten ari dendokturadutza tesiak, jende,

lurralde eta bizipenezberdinak izatera eraman

du 26 urteko Itsasondoargazte hau, hemen dituzue

hauetako batzu.

“Ikasketak etalanak gidaturikmunduan zehar”

Mirari Gaztañaga

Zein da Mirari? Nun sortua? Nunjaioa?Ni jaio nintzen Itsasondon 1988n. 26 urtedauzket. Anai arrebak gea. Anaia Mikelni baino 9 urte zaharragoa. Garai artanGoiko Kalen bizi ginen ama, aita, izebaMari Kruz, Mikel eta ni. Garai hartako re-kuerdo handik ez dauket. Ni gogoratzenhasten naizenerako Mikel bizikletanibiltzen zan eta beti kanpoan ginen, ka-rreraren bat ikusten edo entrenatzera,Gipuzkoatik buelta dexente ematen ge-nitun Mikelen eskusarekin. Kirolari batetxean izateak holakoak dakarzki.Herri Eskolan ere ibiliko zinen?Bai, bai. Nik 12 urte harte hemen ikasinun, Itsasondoko herri eskolan. Nerelehen rekuerdok die Maite andereñoare-kin irakurtzen hasi nintzenen. Irakurtzeagustatzen zitzaiden eta beti liburuak etalanak eskatzen nizkion. Beitu ze dire-fentzi daon, Mikel beti kirolen eta ni li-buru eske ba irakurtzeko. Biok osoezberdinek izan gea alde hortatikIrakurzaletasunaz aparte ze nolakooroitzapen dituzu gehio eskolanbueltan? Zuek ez zineten askoizango garai hartan eskolan ala?Oso gutxi. Ni nere kintako bakarra nin -tzen. 88 kintakoak uste Itsasondon bipertsona geala, Maitane Iraolakoa, bainahura zuzenean Ordiziko ikastolan hasi zaneta orduan Itsasondoko eskolan ni baka-rrik nintzen. Ni baino bat zaharragok zeu-den Ane Larrañaga, eta botikako AitorAndres. Ni baino bi zaharragoak Inge,Iraitz, Ekaitz... eta ni baino bat gazteagoEneko Alberdi. Nere lehenengo oroitza-penak beti die Enekokin, beti elkarrekinibiltzen ginela. Nik uste garai hartan 20inguru pertsona ginela eskolan, oso osogutxi. LH-ra pasatzen ginenean 1, 2 eta3. maila elkarrekin egoten ginen gelan,eta 4, 5 eta 6. beste gelan. Egia esan osooroitzapen onak dauzket, denak elkarre-kin, adin oso ezberdinak... beti 2 urtegora, bi urte bera, beti elkarrekin jolas-

ten. Plazara jolastera jeitxi, herri guztianzehar izkutaketan ere ibiltzen ginen. Aio-ko udaleku egonaldietako oroitzapen osoonak ditut baita ere, pistina eta errekaranola joaten ginen bainatzera...Gaur egun eskola zorionez, haur al-detik egoera hobean dago. Bainaherri txikia izanik beti dago “mamuhori”, batzu ez dira fiatzen hor ema-ten den hezkuntza mailarekin etabeldur horrek eraginda zuzeneankanpoko ikastetxetara eramaten di-tuzte beraien haurrak. Zer esangozenioke guraso horri?Nik iritzi oso garbia dauket. Eskola Txikiakaurkakok baiño aldekoak gehiago ditu.Irakaslearekin daukazun harreman askozere gertuagoakoa da. Irakaslek zure fami-lia osorik ezagutzen dute, zure testuin-guru guztia gertutik ezagutzen du eta horioso oso garrantzitsua da, bereziki lehenbi hezkuntza mailatan. Eta herriarekikolehen esan dizudan bezela, nere oroitza-pena da herri guztian zehar ibiltzen ginelajolasean eta nere amak beti zekien nunnenbilen jolasean, eta nik ez banion esanplazan beste norbaitek bazekien nun gen-biltzan; “Mirari eta haruntzaldera jundie”. Egia da 11-12 urterekin bai eskatzendezula beste gauza bat, herri handiagobat, lagun gehiago... baina hezkuntza al-detik oso garbi daukat eskola txiki batekbehar duzuna ematen dizula. Hemendikinstitutora salto egiterakoan hasieran baipasatzen duzu “txokea”, hezkuntza sis-tema aldatzen delako batipat, azterketak,gela oso handiak, 25 pertsonako gelak...baina hezkuntza aldetik arazo gabe adap-tatzen zea. Nik beintzat ez dut zalantzarik,abantaila asko dituela uste det.Umetan zer izan nahi zendun handiaegitean?Ume umetan ez dakit zer esaten nuen.Agian ama izan nahi nuela edo... asko jo-lasten bait nun muñekakin baina argiargi ez naiz akordatzen. Ni gogoratzennaizenetik beti esan izan dut psikologaizan nahi nuela, baina egia esatea nahibadezu ez nekien zer zen psikologa batere, umetan ez bait da oso ohikoa psiko-logo batek zer egiten duen jakitea. Insti-tutora pasa nintzenean oso garbi neukenpsikologoa izan nahi nuela. Azken urte-tan zalantzak izan nitun haur hezkuntza-rekin baina ez, nahiko garbi neukan. Itsasondoko Herri Eskolatik, Ordi-ziko Oianguren institutora. Nolakoaizan zen saltoa?Bai 12 urterekin LH bukatu eta DBHrapasa nintzen Ordiziko institutora. Salto

( 11 )


hau izan zen agian neretzako gogorrena,hemendik bakarrik joan behar bait nin -tzen eta oroitzen naiz nola esaten nuen“nahiago det errepikatu eta Enekorekinbatera jun”. Momenturik gogorrenaagian hura izan zen, beldur asko, gelahandiak, irakasle ezezagunak... Lego-rreta, Zaldibi eta inguruko herri txikieta-tik lau-bost bat lagun etorri ziren etadenak lagunek edo gutxienez ezagunakzien. Egia esan gero segitun egin nituenlagunak eta kuadrila eta bukaeran eznuen Ordizitik atera nahi.Ordiziko institutoan amaitu eta na-hiko garbi zenuen Psikologia ikasinahi zenuela ezta? Nola jarraitzendu zure biziak?Ordizian DBH egin nuen, gero Batxiler-goa eta bukatzean selektibitatea etagero ia psikologia ikastera Donostirajoan nintzen EHUko unibertsitatera. Do-nostira ere bakarrik joatea tokatu zitzai-ten, baina bistaz eta ezagutzen nuenjendea bazegoen eta salto hori erreza-goa izan zan. Egia da helduagoa zeala,18 urte... eta ia beste gauza bat da.Behin karrera hasita ere oso oroitzapenonak ditut, oso gustora egin nuen karreraguztie. Banekien hori nahi nuela eta es-pero nuen guztia bilatu nuen. Unibertsi-tatearekiko nituen hasierako beldurrak,zaila izango zela, asko ikasi beharkonuela etabar ez ziren horrenbesterakoizan. Ikasturteak pasa ahala ikasgaiakzuk aukeratzen dituzu eta 3. eta 4. mai-lan nik nahi nituen hautazko ikasgaiakaukeratuz oso oso gustora egin nituenazken urteak.

Psikologiak adar pilla bat ditu eta ha-sieran behintzat adar guztietatik zerbaitikasten joaten zara. Nere intentzioa psi-kologia klinikoa ikastea zan, psikotera-peuta izateko, hori bait zen ezagutzennuen alor bakarra momentu horretanbaina aurrera egin ahala adar ezberdinakezagutzan joaten zea eta gustokoa auke-ratzen joaten zea. Hasierako nere ikasgaigehienak haur psikologia klinikoari lotu-takoak izan zien, haur terapian lan egi-teko, baina 5. urtean praktikak aukeratubehar genituen eta Donostiko Ekintzaikastolan egin nituen bertako orientatzai-learekin batera, honek hezkuntza orien-tazio aldera eraman nindun. Askogustatu zitzaiten haurrekin lan egitea.

5. urtean baita ere psikofarmatologiaere aukeratu nuen, psikiatrian erabiltzendien farmako ezberdinak ikasten die.Egia da psikologok ezin dugula erreze-tatu baina zuk dituzun pazienteak farma-

koak hartzen baditu jakin behar duzu zerhartzen ari den, zer eragin dituzten, noizbidali behar duzun zure pazientea pskia-triarengana farmakoren bat behar due-lako... hori dena ikasi egin behar dabaita ere. Ikasgai hori ingelesez auke-ratu nuen,eta orduan ezagutu nuen orainnere zuzendaria den irakaslea, Gabriela.

5. urte honetan ere, praktikekin ba-tera kolaborazio beka bat eskatzeko au-kera izan nun Eusko JaurlaritzanGabrielakin psikologia fakultateko labo-rategian lan egiteko. Gabrielak haurdu-naldian alkoholak ditun eraginakaztertzen ditu, eta laborategin bere la-guntzaile modura egon nintzen. GoizetanEkintza eskolan praktikak egin eta arra -tsaldean Gabrielakin laborategin egotennintzen.

Gustoko bi gaiak nittun esku artean;haurrekin lan egitea batetik eta labora-tegiko lana bestetik eta momentu har-tan, Gabrielakin oso gustora neonlaborategin eta doktoretzako tesia egi-teko aukera azaldu zen. Eusko jaurlarit-zak eta EHUren bekak zeuden etamomentuan zalantzak izan nituen; haurhezkuntzatik jarraitu, beka lortu eta mas-ter bat eginez gehiago espezializatu edolaborategin geratu. Momentu horretanerrezagoa zen neretzat laborategian ge-ratu eta doktoretza egitea, kanpora ateraeta haur hezkuntzako master bat egiteabaino. Horregatik erabaki nuen Gabrie-larekin laborategian jarraitzea.

Hori 2011an izan zen. Lizentziaturabukatu eta uda horretan Eusko Jaurlari -tzako kolaborazio bekarekin Gabrielare-kin egon nintzen lanean. Doktoretzaegiteko 4 urtetarako beka ere eskatunuen eta emango zidatela jakinerazi zi-daten. Beraz 2012ko urtarrilean dokto-retzako tesia egiten hasi nintzen.Gaur egun era tesiarekin jarraitzenduzu?Bai bai. Orain hirugarren urtean nago etaurtarrilean 4. urtean eta azkekoan hasikonaiz.

EHUko beka predoktorala eta EuskoJaurlaritzako beka lortzeko zure uniber -tsitateko notak eta ze proiektu aurkeztendezun hartzen dute kontutan baina baitazure zuzendariaren kurrikulum-ak eta zeikerketa taldetan sartzen zean. Egia danere alde faktore asko nituela, Gabriela-ren kurrikulum-a oso ona da, aurkeztunuen proiektua (tesia egiteko) ere osoondo puntuatu zuten eta ikerketa taldeaoso potentea dugu, beraz alde horretatikpuntuazio altua jaso nuen.

Bueno, eta notak ere onak izangozenituen?Ez pentsa, ez nuen batazbesteko notaona baina beka emateko nahikoa jeje!Egia esan zortea izan nuen ze bi bekakeman zizkidaten, EHUkoa eta Eusko jaur-laritzakoa eta azkenean Eusko Jaurlari -tzako bekarekin geratu nintzen. Bi bekatatik bat aukeratu behar izanzenuen?Bai, hori da. Momentu hartan EuskoJaurlaritzakoak kondizio hobeak zituen,kanpora joateko diru laguntzak eskatzenuzten bait zizuten eta bereziki horregatikaukeratu nuen.

4 urteko beka da baina azken bi urte-tan EHU-k formakuntza kontrato bat egi-ten dizu.

Ikerketa taldean gehien interesatzenzaiguna haurdunaldiaren garapeneanikaskuntza nola ematen dan da. Horrenbarruan neri, haurdunaldian zapore etausaimenaren ikaskuntza nola ematenden aztertzea interesatzen zait. Gureikerketa laborategiko arratoiekin egitendugu. Nere tesia alkoholaren inguruandago zentratuta eta errealitatean ema-kume haurdun batekin ezin dugunez lanegin, laborategiko arratoiekin egitendugu. Neri aztertzea interesatzen zaidanda haurdunaldian nola ikasten den esti-mulo ezberdinen ingurun, amaren“dieta”tik nola ikasten den zaporeak be-reizten, droga edo alkoholetik datorrenaedo ez. Ikus genuen haurdunaldiko mo-mentu zehatz batean alkohola modu mo-deratu batean emanda, ez duela eraginberezirik umearen forma fisikoan, mal-formazioan esan nahi det, baina bai bereerreakzioa alkoholarekiko aldatu egitendala. Gure azterketak erakutsi digu,haurdunaldiko momentu jakin batean al-kohola edan ezgero, haur horrek nerabe-zaroan alkohola gustokoa duela. Besteekbaino gehiago kontsumitzen dute eta al-koholaren zaporea gustatzen zaie. Hauezin dugu orokortu eta gutxiago horrenarin hitz egin gai honen inguruan, bainazuek ulertzeko modu sinple batean espli-katuta hori da gure ikerketa bidea. Iker-keta asko daude alkoholaren inguruanbaina gehienak alkohol asko kontsumi -tzen dutenen artean sortzen diren efek-tuetan zentratzen dira. Hor nabaritzendira haurraren malformazio handienak:pisu gutxiago, “sindrome fetal alcoho-lico” delakoa izaten dute normalean,zailtasun kognitiboak dituzte... Guk ikusi

( 12 )


duguna da oso oso gutxi kontsumitutaere eta oso egun zehatzetan, zerbait al-datzen dela. Kasu honetan arratoietanikusi dugu, umetan ere ikusi da bainaguk bereziki arratoietan. Gure ikerketaguzti honen zergaitia zera bilatzea da;zer dagoen edo zer sortzen den likidoamiotikoan hori gustatzea eramaten gai-tuena, edo zer dago gure garunean horigustarazten diguna.

Linea ezberdinak daude, baina nire te-sian garuneko sistema opioidetan zen-tratu naiz. Alkoholak garuneko opioideakaktibatzen ditu eta farmako ezberdinekin(administrazio oso bajuekin) opioidehoiek manipulatzen saiatu gea, efektuanola jeisten den ikusteko.

Ez dakit ondo ulertzen den, zaila dahorrela bapatean esplikatzea...Beka honen bueltan edo zuzenda-riaren bueltan, baina bidaitu ereegin dugu?2013-an Binghamton-era (Estatu Batue-tara) kongresu batera joateko aukeraizan nun Gabrielarekin eta handik, berebidez bertako unibertsitatera hilabete taerdi bateako lan egitera joateko aukerasuertatu zitzaiten. Gabriela Argentinarrada eta tesia egin ostean unibertsitatehonetan lan egin zuen. Aurten doktore -tzako hirugarren urtean sartuta, EuskoJaurlaritzan hiru hilabete eta erdirakodiru laguntza bat eskatu nuen bertarabueltatzeko lanera.

Kanpora joatea oso aberatsgarria izanda. Zure ikerketa taldean eta zure labo-rategian lan egiten duzu baina bertatikateratzen zeanen ere asko ikasten duzu,lehenik eta behin beste sistema batetiklan egiten ikasten dezu, beraien lan egi-teko modura adaptatzen bait zea. Besteikerketa talde bat izanda beraien ikus-puntuak ere asko laguntzen dizu, besteideia batzu planteatzen zea. Nere ka-suan han bazituzten gure laborategianerabiltzen ez ditugun teknikak, eta apro-betxatu egin nuen ikasi eta erabiltzeko.

Hau ere oso esperientzia polita izanda, aberatsgarria. Aukera ona izan du-dala pentstazen dut. Hango unibertsita-tea oso handia da, hemengo EHU bainodexente handiagoa esango nuke eta la-borategiak ere berri berriak die. Nik,nere lehen hilabete erdiko egonaldianestreinatu nituen, asike pentsa. Diruasko dute eta erakin oso bat dute labo-rategi gisa erabiltzeko. Teknologia alde-tik ere oso aurreratuta daude.

Guk egiten duguna ikerketa basikoa delaesango genuke, eta ondoren ikerketa ho-rretatik ateratzen diren emaitzak iker-keta aplikatura doaz, batzu gizakitan ereaplikatzen direlarik. Estatu Batuetanikerketa oinarrizko hau sakonago edoerrespetuz lantzen dute.

Bertako egonaldian, justu abuztuanjubilatu berri den ikerlari on batekin ikas-teko aukera izan nuen, eta esan dezaketbere azken doktoretzako ikaslea izan nai-zela, beraz neretzako ohore bat izan zanbere ondoan lan egin eta berarekinemaitzak kontrastatu ahal izatea.Beraz, Bingantoneko laborategi ho-netan bitan izan zea ezta?Bai, 2012 bukaeran hilabete ta erdi egonnintzen, urrian joan eta azaroan buelta-tuz eta azkenezkoz hiru hilabetetarakoizan naiz aurtean, 2014an, martxoanjoan eta ekainean bueltatuz.Laborategiko lanez aparte konfe-rentzi batzuetara ere izan zea ezta?Bai, normalean ikertzaileek egiten dutenlana ondoren demostratu edo erakutsiegiten dute kongresu zientifikoetan etagu urtero pare batetara joaten gara. Bat,normalean urtero egiten den “Sociedadde Psicologia comparada” joaten gara.2013-an Donostian egin genuen eta gureikerketa taldeak antolatu genuen. Etabestea, hau ere urtero izaten dena bainaEstatu Batuetan ISDP (Internacional So-ciety for Developmental Psychobiology)deitzen dan kogresu batea.

Kongresu hauek aberasgarriak izatendira; jende berria ezagutzen dezu, kon-taktuak egin ditzazkezu, ikerketa berdi-nean dabiltzan jendea ezagutzen dezueta bata besteari laguntzeko harrema-nak egiten dituzu, besteen ikerketariburuz eztabaidatzen duzu, erreflexionatuarazi egiten dizu.

Gabrielak beti erakutsi digu kongresuhauetara joateran garrantzia.Kongresuren batean hizlari izateatokatu zaizu?Ba bai, beida aurten tokatu zait lehenaldiz, duela hilabete Washingtonen,ISDP kongresuan 200 lagunen aurreanhitzegitea tokatu zitzaidan. Mundu guztitik joandako jendeanoski?Bai bai, kongresu internazionala zan.Gainera kasualitatez izan zen ze hasierabatean Gabriela eta beste lankide batjoan behar ziren. Nik kongresurako ma-teriala prestatzen lagundu nien, eta

azken momentuan lankideak ezin zuelaeta ni joan behar izan nuen. Azaroak 11joan ginen eta 13an eman nuen hitzal-dia. 10-15 minutuko hitzaldia izaten daeta ondoren 5 galdera. Oso urduri hasinintzen, lehen aldia bait zen hitzaldi batematen nuena, baian horretatik ereatera nintzen. Hitzein nun, galdera de-xentei ere erantzun nien eta azkeneangustora egin nun.Horrenbeste jenderen aurrean ego-teak errespetua emango du ezta?Gainera batzu ez dira edozeinizango?Bai, beno, ikasle pila bat egoten diebaina bai, badaude urte asko ikertzendaramaten ikertzaileak eta noski ezindezu edozer gauza bota. Baina norma-lean oso anbiente ona izaten da kon-gresu horretan eta galderak ere ez dirazailak izaten. Ikasleak asko baloratzendituzten kongresua da eta askotan gal-derak izan beharrean laguntzeko ahol-kuak ere izaten dira. Holako kongresutan parte hartzekoingelesa kontrolatuko dezu ezta?Bai, kontrolatzen det bai. Bereziki uler -tzeko erreztasuna dut eta hitzegiten eremoldatzen naiz, ondo komunikatzen naiz,jeje. Kongresuko hizkera zientifikoa ereondo menperatzen dut.Beste hizkuntzarik?Ez. Euskera, Erdera eta Ingelesa. Eta na-hiko lan, jejeje! 2015eko abenduaren 31an bukatzenzaizu beka. Nola ikusten dezu etor-kizuna?Beltz. Egia esan ezdakit. Batzutan jartzennaiz pentsatzen baina tesiak nahiko lanematen dit eta nahiago det horretan kon-zentratu.

Ondorenean zer? Ba ezdakit. Uniber -tsitatzeko lan poltsatan apuntatutanago. Puntuak ematen dizkizute egitendituzun hitzaldi eta abarrengatik, bainanahiko beltz dago asuntoa.Eta eskuartean duzun haur hez-kuntza bidea?Aurten, Haur Hezkuntzako orientatzeileizateko master bat egiten hasi naiz(lehen KAP zenaren ordezkoa), 2015anbeka bukatzen zaidanez ateak irekitzenhasteko. Geroz eta zailago dago lanpos-tuetarako bidea, geroz eta titulo gehiagoeskatzen bait dira. Beraz oraingoz horre-tan nabil. Neri ikertzaile modun jarrai -tzea gustatuko litzaidake, Unibertsi -ta tean klaseak eman eta ikerketarako


denbora izatea, hori da nire “ametsa”esan dezagun. Baina bueno inoiz ezda-kigu, ez da erreza.

Masterra gustora egiten ari naiz etaez dizkiot ateak ixten haurrekin lan egi-teari.Eskolaren batean?Bai, bigarren hezkuntzako ikastetxerenbatean edo bai, hori da orientatzaile gi-xara.Zure ibilbidean anekdotarik?Bueno, anekdota asko izaten ditugu arra-toiekin. Lehen kontatu bezela laborate-giko arratoiekin lan egiten dut. Guk“administración intragastrica” egitendeu, estomagora zuzenean tubo batsartu eta alkohola injektatu. Baina noskiarratoiei ez zai gustatzen eta askotansustoak izaten ditugu. Ez dira agresiboaketa normalean ez dute koska edo minikegiten. Behin abisu moduan edo batekegin zidan kosk.

Behin, gogoratzen naiz, arratoiak kaxahandi batzutan egoten die eta norma-lean animali sozialak direnez binaka edohirunaka jartzen ditugu, bakoitza bereetiketa edo zenbakiarekin. Behin ez naizgogoratzen zertako kaxa ireki nuen etaisterakoak ohartu nintzen hiru etiketazeudela eta barruan bi arratoi. Bapateanlurrean zerbait mugiten ikusi nuen etahara non ikusten deten falta zan arra-toia... eskerrak laborategiko atea itxitanuela. Lankide bati laguntza eskatu etahantxe ibili ginen arratoiaren bila. Ho-lako pare bat susto izan dittugu.

Normalean alkohol administrazio ba-xuak egiten baditugu ere, izan dugukasun bat arratoia hil dena, eta horrekere izugarrizko pena ematen dizu, supe-ratzen ere zailtasunak daude bainabueno hori ere lanaren parte da. Ikerketahasten duzunean badakizu arratoi horibukaeran hil egingo dela, eta hori eregogorra da.Lan kontuak aparte, denbora libreanzein da zure zaletasuna?Irakurzaletasuna. Azkeneko urteetan lanadela eta txosten zientifiko asko irakurribehar izan ditut, eta egia da liburu bathartzea asko kostatu zaidala azken urtehautan, baina oraindik bai da nere zale-tasun handietako bat irakurtzea. Askogustatzen zait irakurtzea, eta batez ereudan, ez dudanean lanera joan beharrik.Ze liburu aholkatuko zenuke?Carlos Ruiz Zafón en “La sombra delviento” asko gustatu zitzaidan, baina

hori aspaldi irakurri nuen. Azkena iraku-rri dudana eta asko gustatu zaidanaJohn Steinbcken-en “Al Este del Eden”.Lankide asko ditut Argentinarrak eta be-raiek gomendatuta Alejandra Pizarnikautorearen poema liburu bat ere irakurrinuen, asko gustatu ziztaiten. Beste bat,udan irakurri dudana Julio Cortazarren“Rayuela”. Lankide eta zuzendaria Argentina-rrak izanda, ez al zaizu aukerariksuertatu Argentina aldera joateko?Bai, estantzi bat egitera joateko aukerabadet eta buruan bueltaka darabilkitengauza bat da, bai. Lankideak argentina-rrak izanda egia da oso gertutik ezagu-tuko banu bezela sentitzen detelaCordoba hiriko laborategikoak dira lan-kideak eta gustatuko litzaidake ezagu -tzea. Aurten ibili naiz tentatuta joatekobaina justu orain klase batzu ematen ha-siko naiz, tesia eta masterra ere horditut beraz ez dela momentua iruditzenzait. Argentinako aukera badakit horizango dudala, beraz aurrerago zihur jo-ango naizela.Lanarengatik eta afizioagatik, ibilial zara bidaiatzen?Bai, hori beste afizotako bat ere bada.Estatu batuetako estantzian Kanada(lagun bat bisitatzera), New York, Was-hington, Ohayo (beste lagun bat bisita -tzera)... ezagutu ditut. Europa mailan,Paris eta Londres ere ezagutzen ditut.n

( 13 )

galderamotz3

Zer duzu gustoko Itsasondotik?Neretzako Itsasondo nere herria da.Nongoa naizen galdetzen didateneanbeti esaten dut Itsasondokoa, Donos-tin bizi den Itsasondoarra. Ni honaetortzen naizenean herriko beste batbezela sentitzen naiz. Askotan pen -tsatzen degu hiri edo herri handiagobatean gauza gehiago egiteko aukeradugula, baina adibidez nere haurtza-roan izan dudan askatasun hori, herritxiki batekoa nintzelako izan dut etaorain gehiago baloratzen dut.Zer botatzen duzu faltan Itsason-dotik?Herri txiki batek duen komodidadea.Eta noski, ama ere bertan dudanezetxeko goxotasuna hemen dudala.Inoiz izan duzun amets bat?Gaur egun, tesia bukatu ondoren landuhin bat bilatzea. Nere ikasketen in-guruko lan duhina bilatzea, estabilitateeta lasaitasun pixkat izateko bizitzaneta bizitaz disfrutatzeko.

Niagarako ur jauzietan

Torontoko UnibertsitateanFrantzian izandako kongresu batean

( 14 ) ongizatea


Nola jakin genero indarkeriaren biktima zaren

A skotan entzuten ditugu gai honiburuzko albisteak. Gure lurral-dean edo beste batean halako

emakume bat hilda agertu dela, edo zau-ritua, edo jipoitua… eta normalean, berebikotekideak edo bikotekide ohiak izatendu eraso hauetan zerikusirik. Baina, gureinguruan horrelako zerbait gertatzen ariden ala ez jakitea ez da gehienetanerraza izaten, gaia ezkutatzen delako,lotsa ematen duelako holako egoera bataitortzeak, e.a. Beste batzuetan, ordea,gertatutakoaren ondoren, gertukoek esa-ten dute ikusten zela holakoren bat gertazitekeela, askotan salatu zuela biktimaketa ez dela inongo neurririk hartu. Horre-lakoetan nola jokatu, nora joan eta norklagundu dezakeen ez dugu jakiten, eztaere ze kasutan salatu daitezkeen jarrerahauek. Eta gero, damutu egiten garazerbait egin ez izanaz. Garbi izan behardugu denok, gizon eta emakumeok, ego-era hauek suntsitzea denon eskutan da-goela, zerbait egin dezakegula. Baina,nola?

Zure bikotekide edo bikotekide ohia-ren indarkeria jasan baduzu edo jasatenbaduzu. Indarkeria hori ez da soilik ger-tatzen eraso fisikoak edo sexualak dau-

delako; horrez gain, jakin behar duzu in-darkeria mota hori jasaten ari zarelabaita ere baldin eta zure bikotekideakedo bikotekide ohiak hau egiten dizulasentitzen baduzu:Kontrolatzen zaitu: deitzen dizu,

behin eta berriro SMSak bidaltzen diz-kizu, nora eta norekin joaten zaren azal -tzeko eska tzen dizu edo zer egin edoesaten duzun, dirua kontrolatzen dizu edonola jazten zaren; gustatzen ez zaioneanaldatzeko esaten dizu edoBakartzen zaitu: ez du atsegin zuk

lagunak izatea, ez du nahi zure familiaikustea, edo gutxiesten zaitu besteen au-rrean, etengabe oihukatzen zaitu, erruabeti zurea dela eta beti oker zaudela esa-ten dizu edoIkaratzen zaitu: haren beldur zara,

iraintzen edo lotsarazten zaitu, bere bu-ruaz beste egingo duela, edo zure seme-alabak kenduko dizkizula esaten dizu,pasaportea edo bankuko libretak kentzendizkizu, xantaia egiten dizu, e.a.

Izan daiteke baita ere inguruko bestegizonen baten indarkeria fisikoa, psiko-logikoa edo sexuala jasatea. Edo sexu-askatasunaren kontrako delituren batenbiktima izatea, hala nola, sexu-erasoa,

sexu-abusua, sexu-jazarpena, behartu-tako prostituzioa, gizakien salerosketa…

Aurreko egoera horien guztien au-rrean, EZ JUSTIFIKATU, EZ ONARTU,AURRE EGIN EGOERARI.

Egoerari aurre egiteko prestatutaegon behar duzu, eta gogoratu:

Zu zure bizitzaren eta zure gorputzarenjabe zara eta ezetz esateko eskubideaduzu. Gertatzen zaizuna ez gorde zure -tzat, bila itzazu laguntzak, horretarakozerbitzu espezializatuak zure eskura bai-taude: Ertzaintza, Epaitegia, Fiskaltza, Gi-zarte Zerbitzuak, medikuak…

Edozein balia daiteke zerbitzu horietazeta bertan arreta ezberdinak izango di-tuzu: laguntza psikologikoa, prozesu ju-dizialaren nondik norakoaz aholkuaeskatu eta laguntza izan, epaitegirakoprestatu, doako justizia izapidetu etabeste hainbat eskubideren edo baliabi-deren azalpena jasotzeko aukera izangoduzu.

Zalantzarik baldin baduzu, zure herrikoGizarte Zerbitzuetan galdetu edo zuze-nean Donostiako Justizia Jauregiradeitu: 900 100 928 (doakoa).

INFORMA ZAITEZ eta jakin EZ ZAU-DELA BAKARRIK.n

AZAROAK 25: emakumeek jasaten duten indarkeriaren aurkako

eguna zela eta, ekitaldiak izan ziren Itsasondon. Arratsaldeko

18:30etan elkarretaratzea egin zen plazan. Bertan, gaztelekuko

nerabeek egin zuten pankartan adierazi bezala, ez azaroaren

25ean bakarrik, egunero gaitzetsi behar dela adierazi zuten

hainbat herritarrek. Ondoren, Nagore Laffageren dokumentala

ikusteko aukera izan zen, eta bertan 27 bat herritarrek hartu

zuten parte. Eguna mokadutxoarekin eta tertuliarekin bukatu zen.

XXXVII. Jubilatuen Eguna, irailaren 28an

U rtero lez, iraileko azken igandean Itsasondoko JubilatuenEguna ospatu genuen; giro ederrean ospatu ere. Goizean goiz

goiz-eresiarekin hasi, eta ohiturari jarraituz, 11:00etan meza na-gusia izan zen. Ondoren, Bizi Nahi elkarteak hamaiketakoa es-kaini zigun bere elkartean, eta hamaiketakoaren ostean, 14:00akaldera, Nautikora joan ginen bazkaltzera. Bazkalostean, zaharre-nei opariak banatu zitzaizkien omenaldi gisa, eta nobedade mo-duan, zozketa bat ere prestatu genuen. Zenbakiak banatu etagazta eta ardo botila bat zozketatu genituen. Ea datorren urteanzer tokatzen den!n

Nafarroa aldera txango “goxoa”, urriaren 9an

Beti bezala, 08:30ean genuen hitzordua herriko plazan. 31lagun autobusa hartu eta Elizondo aldera abiatu ginen. Bi-

dean, 10:30ean Arizkunen geratu eta Ordoki jatetxean eman zi-guten salda eta txistorrarekin indarberritu ginen. Hamaiketakoaegin ostean, berriz autobusera sartu eta Anizera joan ginen. Ber-tan, “Jauregia” baserrikoek ateak ireki zizkiguten, bertako esnebehien esnearekin ekoizten duten gazta eta jogurt ekologikoakgertuagotik ezagutarazi asmoz.

14:30ean, berriz ere Arizkunera bueltatu ginen bazkaltzera.Bazkalosteko postrearen bila, ostera, Iruritara joan ginen, Arkupegozotegian txokolatea nola egiten zuten ikustera. Arkupe gozo-tegia aditua da pastelak eta txokolatezko produktu landuak egi-ten. Ahozapaia ondo goxatu eta Elizondorako bideari ekin genion,gogotsu. Elizondon, ordubeteko egonaldia egin genuen, eta herriaikusi eta nahi zuenak Arkupe gozotegiko kafetegian kafesnea edotxokolate beroa hartu zuen. Iluntzerako, berriz autobusean sartueta Itsasondora bueltan ginen.n


jubilatuak ( 15 )

Jubilatuen Eguna

Txangoa

Kontsumobideren “Informa zaitez eta ezusteak saihestu!”kanpaina

Kontsumobide-Kontsumoko Euskal Institutuak 2014an “In-forma zaitez eta ezusteak saihestu!” prestakuntza kanpaina

euskal udalerrietan abian jarri du. Itsasondon ere Bizi-Nahi jubilatuen elkartean egon da bi saio

hauek aurkeztu ditu:1. Urriaren 24an “Gure burua babesten. Kontsumoko arbitra-

jea” jardunaldia.2. Azaroaren 14an “Hornidurei buruz jakin behar duzuna” jar-

dunaldia.

Kontsumobidek ekintza hauekin kontsumo-arloko eskubideaketa konponbideak ezagutzera eman nahi ditu, herritarrokkontsumi tzaile arduratsuagoak izateko eta kontsumo gatazkakaurreikusteko.

Bestalde, Kontsumobidek gomendatzen du arretaz ibiltzeko es-tablezimendu komertzialetik kanpo produktuak erosterakoan edozerbitzuak kontratatzerakoan (etxebizitzetan, telefonoz, …).AHOLKU OROKORRAK

• Kritikoa izan eta ez liluratu publizitate erakargarriarekin.• Ziurtatu produktua saltzen saiatzen ari den pertsonaren nor-

tasuna. Egiaztatu benetan enpresa horretan lan egitenduela.

• Saltzailearen presioa ekidin. Kontratua sinatu baino lehen,pentsatu benetan interesatzen zaizun.

• Kontratua sinatu aurretik, lasai irakurri.• Gorde ordainagiri guztiak. Beharrezkoak dira eskuratutako

produktu edo zerbitzuaren bermea aplikatzeko edo edozeinerreklamazio egiteko.

• GOGOAN IZAN: publizitatea beti loteslea da eta, ondorioz,komeni da gordetzea, balizko ez-betetzeen aurrean frogagisa erabili baitaiteke.

• Kontuan izan, atzera egiteko eskubidea baliarazteko epea14 egun naturalekoa da eta kontsumitzaileak produktua ja-sotzen duen momentutik hasiko da kontatzen.

Informazio gehiago webgunean www.kontsumobide.eusn

Kontsumobide tailerrak

Nautio jatetxean saridunekinNautio jatetxean saridunekin

Urriaren 24ko tailerrean

( 16 ) agenda 21


2014. urteanparte-hartze prozesuakizan duen ibilbidearenaurkezpena

EgindakoakMonografikoakHirigintza kontzeptuak.Lehen sektoreko hitzaldia.

BidegorriaProiektuaren jarraipena egin da urtarrile-tik. Maiatzean hasi ziren lanak, eta 2015hasierarako bukatuta izango direla baiez-tatu digute.

Auzolan TaldeaUrtarrilean bost laguneko taldetxoaosatu zen.

1. Hiru konpostaguneak montatu2. Plazako bordilloak kendu3. Eskolako txabola montatu4. Frontoiko itxitura egin

Bizikleta ElektrikoakEVEren diru-laguntzen deialdia atera zen.Udaletxearen diru-laguntzak martxanjartzea adostu zen. Horretarako, aldizka-rian (iraila bukaeran atera zena) informa-zioa argitaratu zen eta idazkariakprestatutako araudia erabili da. Laguntzaizena ematen duten bost lagunei emanbeharrean, apuntatzen direnen arteanzozketatuko da.Herriko festetan bizikleta bat ekarri etaerakusgai egon da.

Enirio AralarMankomunitateko bileretara joateko or-dezkari berria lotu da.

Mantenu ProgramaLangileen orduak jasotzen dituen pro-grama martxan jarri da. Gauza batzuk ho-betzeko daude oraindik, bainaoinarrizkoena martxan dago.

Helburua:

Itsasondoko herritarren ongizatea bilatzea eta herri

bizitza aktiboa diseinatzea.

Itsasondo elkarlanean eraikitzea.

Hasierako eskema berarekin, gaur egun ere martxan

jarraitzen dute lan-taldeak.

2012an Itsasondoko Udalak ITSASONDO EKINEZ EGINA

parte-hartze prozesutik ateratako hiru lan-taldeek lanean

jarraitu dute 2014. urte osoan, helburu nagusi batekin.

Lurraldeantolamendua

Lan-talde honek 2012. urteko prozesutik ateratako EKINTZA PLANA izan du lanerako tresna;baina, ekintza horiez gain, eguneroko gaiak ere landu dituzte.

HondakinakAtez atekoaren urteko balorazioaItsasondo gainerako herriak baino ho-beto dago. %25 defizita dago, hau da,71.000 € kostatzen da, eta 54.000 € or-daintzen dira; beraz, 17.000 € ko gabeziadago. Hondakinen bilketa (baja) da ga-restiena eta tratatzea (alta) merkeagoada. Defizita txikitze aldera zer egin dai-tekeen aztertu behar da. Hainbat propo-samen daude, baina aztertu egin behardira: konposta udalaren gain hartzea, or-dutegia gauetik goizera aldatzea, astebukaeratan ez jasotzea…

ArgiteriaHerriko argiteria hobetzeko proposame-nak eskatu eta aztertu dira. 2015. urte-rako auditorioa egiteko diru partidaizango da aurrekontuetan.

Beko KaleParte-hartze proiektu baten bidez herri-tarren proposamenak jaso dira, eta jaso-tako guztiarekin proiektua bukatuko duITTENek.

AurrekontuakDagoeneko ideia batzuk atera dira: 1. Herriko argiteriaren berrikuntza inte-

grala2. Eskolan egin beharreko konponketak

(adibidez, berogailua, auditoria bategin...)

4. Beko Kaleko proiektutik eratorri dai-tezken lanak...

Goiko KaleBukatu gabe geratu zen espaloi zatia bu-katzeko diru-laguntzak eskatu dira etalana bukatu da.

UdalaMartxoaren 8an edo 9an, udaletxean la-purreta egin dute. Hori dela eta, neurriakhartu behar direla komentatu da: 2. so-lairuko kristalezko atearen aurrean se-gurtasun pertsiana bat jartzea erabakida. Aurrekontuak eskatu eta erabakiahartu da.

Sare InalanbrikoaSare inalanbrikoak bi helburu ditu: lehe-nengoa wifia zabaltzea, eta, bigarrena,pantailak eguneratzeko sistema erreztea.Udaletxeko teilatuan jarri den antenarenbidez, jubilatuetan, Kaxintanen, Lurdese-nean eta mediku etxean wifia dugu. Al-dizkarian honen berri eman da.

Diru-Laguntzak Eskatu DiraAbuztuan diputazioaren prentsa ohar batikusi genuen, esaten zuena herri txikien -tzat inbertsioak egiteko diru-laguntzakzeudela. Hainbat proiektu txiki aurkeztudira:1. Elizako plazako lanak2. Urkiko frontoia3. San Juaneko saneamendua4. Nautiko pareko soterramendua5. Taldekide batek proposatu du zubiko

zebrabidea altxatzeko aurrekontua ereeskatzea/aztertzea.

2015. Urterako AurreikustenDiren Lanak1. Finantziazio herrikoiaren aukerak ondoaztertu proiektu 'handiak' garatzeko, ko-operatiba modun...2. Beko kaleko proiektua bultzatu3. Datozen urte/hamarkadetako proiek-

tuak finkatu (adibidez, eskola berria).4. Argiteria berritu herrian (eraginkorrago

egiteko).2014. urtetik egiteko geratu direnak:1. Internet azkarra herrian.2. Mantenu programa gehiago garatu.3. Bizikleta elektrikoak.4. Eguneroko gaien jarraipena.

Ur GalerakGalera batzuk konpondu dira. Orain, es-tanko parean dagoen giltza aldatzeko au-rrekontua eskatu dugu, eta udaletxepareko zanja aprobetxatuz, tubo berriasartu nahi dugu.

EgitekoakZuntz OptikoaGaia jorratu da, baina oraingoz, ez dazuntz optikorik izango herrian. Hala ere,bidegorriaren lanak aprobetxatu dira etatrituboa sartu da.

Ur Tasak/HobariakGaia jorratu da, baina administraziokoarazoak direla eta, ezin izan da lanketaaurrera eraman. 2015erako geratu da.

Eskola Berriaren Kokapena(Hezkuntza Sailaren eskutan)Aurreikuspenak kontuan izanda, ez dagoeskola handitzeko beharrik, egoera one-nean ez dagoelako, ordezkatzeko beharrabakarrik du.Beraz, ez dago Hezkuntza Saileko lehen-tasunen artean. Itsasondoko eskola be-rria eraikitzeko planteamendua epeertain-luzerako da.Orain arte hitzartuta dituzten eskola al-daketak 2020-2021. urterako bukatzekoaurreikuspena omen dute. Krisia sortubaino lehen, 40 milioi euroko urteko au-rrekontua zuten; gaur egun, 14 milioikoa.Hortaz, egoera ekonomikoa aldatu ezean,2021. urtera arte Itsasondoko eskola be-rria ez litzateke lehentasunen arteanegongo.Ondoren, berriz ere aztertu beharko litza-teke zer egoeratan dagoen, eta lehenta-sunen zerrenda egin.Hala ere, aipatu zuten udalak oruberenbat prest izatea komenigarria dela. Izanere, ez baitakite noiz egongo den eraiki -tzeko aukera (ahal bada, orube aproposa).

HondakinakTasak/HobariakAzken herri batzarrean hondakinen bilke-taren kostua ez igotzeko zenbait proposa-men azaldu ziren: esate baterako,hondakinak egunez jaso, gauez egin be-harrean, organikoa egun gutxigotan jaso...Sasietak defizita dauka (duela urte askosortutakoa, ez da azken legegintzaldikokontu bat), eta gure helburua da zabor bil-ketaren kostua ez igotzea. Aldaketa horiekinplementatzea erabakitzen bada, herrigehiagorekin kordinatu beharko da, etadatorren urtetik aurrera izango da.

agenda 21 ( 17 )


( 18 ) agenda 21


Egitekoak

Adinekoengana Nola IritsiBakarrik bizi diren adinekoengana nolahurbildu eta gertu egon pentsatu nahi da.Koro medikua ere herrian bakarrik bizidiren adinekoen inguruan hausnarketaegiteko prest azaldu da.Hala ere, ez da errez ikusten nola iritsibakarrik bizi diren adinekoengana. Nagu-silan elkartearen inguruko informazioaazaldu eta beraiekin harremanetan erejarri gara. Beste herri batzuetan egindiren esperientzia batzuk ere aipatu dira,Azpeitikoak, adibidez. Dena dela, lana eskatzen duen gaia delaikusten da, eta atzeratu egin da.

Boluntario Taldea (Nagusilan)Nagusilanekoekin harremanetan jarri ba-gara ere, Itsasondo mailan ez da ezeregin. Lehenik eta behin, bertako beharrakaztertu beharko dira eta boluntarioen pa-pera ere zehaztu.

Denboraren BankuaGaia oso interesgarria da, eta aztergaidaude beste herrietan egin diren espe-rientziak. Dena den, gaia konplexua delaikusiz eta lan asko eskaini beharko zaiolaikusiz, datorren urteko plangintzan sar-tuko dugu.

Elikagai BankuaElikagai bankurako diru-laguntza atera -tzeko kanpaina.

Egindakoak

Etxe-Kaleratze ProtokoloaEtxe-kaleratze protokolo bat burutu da,Itsasondon kasurik suertatuz gero es-kuartean izateko.

Gizarte Zerbitzuen Aurkezpena1. Aldizkarian Ikerren elkarrizketa, bere

burua aurkeztuz eta herriko egoerarenberri emanez.

2. Herriko zerbitzuen inguruan, 2015ekoudal egutegian zerrenda osatua ipin -tzea.

3. Hitzaldi irekia. Maiatzaren 9an ordu-beteko hitzaldian Ikerrek apirileko lan-talderako gidoia aurkeztu zuen.

4. Aurrera begira ere, kanpoko jendeare-kin hitzaldiak antolatzeko asmoaagertu da, eta interesgarritzat jotzenda.

Langabeen PoltsaBalorazio kaskarra. Martxan jarri zenetik,bi pertsona baino ez daude izenaemanda.

Dokumental EmanaldiakBalorazio oso positiboa egin denez, ja-rraitu egingo da emanaldiekin, eta ema-naldiak pixka bat aberasteko, tertuliaketa hitzaldiak ere antolatuko dira ikusi-tako dokumental edo pelikularen ingu-ruan.

BerdinbideanEgiten ari den lanak ez ditu hasieran jarriziren helburuak lortu; gazte taldearekinegin nahi ziren saioak ez dira aurreraatera. Beraz, aurrerantzean, eta datorrenurteari begira, ondo aztertu beharko dugulanketa hauekin jarraitu ala ez, aurkeztenduten egitaraua ikusiz.

Aurrekontua LantzeaAurreko urteko aurrekontuekin jarraitzeaaurreikusi da.

Festetan Parte HartzeaFestetako larunbatean egiten den bokatajana antolatzea hartu du bere gain tal-deak. Hemen aterako den dirua, lan tal-dean bertan erabakiko da zertarabideratu. Aurten hasi gara ekimenarekin, eta eki-mena bera primeran atera bada ere, ira-bazirik ez da atera. Datuak gorde egindira, datorren urteko antolaketa hobe -tzeko.

Lan-talde honek ere 2012ko EKINTZA PLANA izan du lanerako tresna; baina, ekintza horiez gain, eguneroko gaiak ere landu dituzte.Ongizatea

Egindakoak

EuskaraSei talde sortu dira eta martxan daude.Talde batzuei jarraipena egiten ari zaie,beraien funtzionamenduan egokitzapentxiki batzuk egin beharrean baitira. Mo-tibazioa bultzatzeko ekintzak egitekoasmoa.3. ADINA Jubilatu elkartea indartu,berpiztuGAZTEAK Herri Eguna antolatu zutenekainean, eta herriko jende askok partehartu zuen. Balorazio ona.HAURRAK Haurren Herria ekimenamartxan.

HezkuntzaEskolatik SONGS CUP eta abestiarengrabaketa burutu da, ikasturte amaiera-rako.

AurrekontuakGastuak eta sarrerak eskatu zaizkio taldebakoitzari, diru-laguntzen poltsa moduparte hartzailean egiteko asmoz (lanketasakonagoa suposatzen du eta diseina -tzen denbora gehiago emango digula au-rreikusten da).

JaiakFesta batzordeak martxa polita eramandu. Antolaketan jende gehiagok partehartu du. Koadrila bakoitzetik bi partaideeskatu ditugu, eta denetatik etorri ez ba-dira ere, festetan jende/koadrila gehiagomugitu dela somatu dugu.

Kultur EkintzakKultura agenda bete; urte hasieran jarri-tako kultura ekitaldi finkoak eta hilabetezhilabete lotzen joan diren ekitaldiak. Egu-tegia begiratuz egingo da errepasoa.URTARRILA

1. Haurrentzat pelikula

OTSAILA1. Ijito eguna2. EHko mus txapelketa3. Mami postre txapelketa

MARTXOA:1. Emakumearen eguna2. Mendi irteera Lizardi-Murumendi3. Bide heziketa

APIRILA:1. Txakolindegira irteera.2. LIBURUTEGIA: separagailu lehiaketa

/ liburu 1 - piruleta batMAIATZA:

1. Pomada ikastaroa2. Pala txapelketa3. Urkiko jaiak

EKAINA:1. Herri eguna2. Txomin Arana hitzaldia3. San Juan sua

UZTAILA:1. Nerabeen aisialdi kanpaina2. Uda kanpaina3. Garagardo festa

ABUZTUA:1. Andra Mari jaiak

IRAILA:1. Urkiko jaiak2. Herriko jaiak

URRIA:1. Pintxo potea2. BTT zeharkaldia3. Ipuin kontalaria4. Kontsumobide hitzaldia

AZAROA:1. Talo ikastaroa eta festa2. Tratu txarren aurkako eguna3. Gaztaina jana4. Kantu afaria5. Antzerkia

ABENDUA:1. Euskararen eguna2. Txotxongilo tailerra3. Haurren Herria festa4. Altxorraren bila - Urkipe eskolatik5. Ipuin kontalaria - Urkipe eskolan

Egitekoak

HezkuntzaMatrikula kanpainak indartzeko lanketa.Urte osoan zehar egin beharreko gauzabada ere, zehazki urtarrilean eta maia -tzean izaten dira kanpainak.

GaztelekuaNerabeen zerbitzuan gurasoek partehartzea lortu. Aurten, Haurren Herriamartxan jarri da, eta nerabe eta gazteengaia pixkat aparte utzi da; baina, AinaraGaztelekuko funtzionamenduari bueltabat ematen ari zaio, Haurren Herriaproiektuan nola txertatu dabil.

NorabideaLan-taldeak hartu beharko lukeen norabi-deaz hitz egin.

MILA ESKER GUZTIOI!

... eta gogoratu, nahi

duenak udaletxeko

ateak irekita ditu!

agenda 21 ( 19 )


Lan-talde honek ere 2012ko EKINTZA PLANA izan du lanerako tresna; baina, ekintza horiez gain, eguneroko gaiak ere landu dituzte.Herri Bizitza

Sugegorri kantauriarra (Vipera seoanei)dugu Itsasondoko suge espezie bakarra.Egilea: Manu Océn

( 20 ) aranzadi


P ertsona asko dira sugeen beldur.Hala ere, gehiengoari galdetukobazenio, ez lukete jakingo nondik

datorkien sugeekiko ikara hori. Lan zien-tifikoek diote sugeen beldur izateko joerajaiotzetikoa dela, baina ikara bera gureguraso edota aitona-amonetatik ikasita-koa da. Zergatik ez ditugu sugeak besteanimalia taldeen gisara ikusten? Zergatikez dugu sugeak hiltzeko kezkarik? Nahi-koa ezagutzen al ditugu sugeak maitatuedo gutxienez haien beldur ez izateko?Ziurrenik ez.

Iberiar Penintsulan hamahiru suge es-pezie bizi dira, eta horietatik sei Itsa-sondo aldean topa daitezke. Horienartean ohitura oso desberdineko anima-liak daude. Eskulapio sugeak, adibidez,oso animalia trebea eta gihartsua denez,zuhaitzetan gora eta behera ibiltzeko ohi-tura dauka. Zure mendi txangoetako ba-tean horrelako batekin topo eginez gero,zeure burua pribilegiatutzat hartu be-harko zenuke; izan ere, mehatxatuta da-goen espezie hau ikusteko aukera ez daegunero izaten.

Eta euren ohiturez mintzatuz gero, baal zenekien suge leunak, euren elikagaiiturri nagusi diren sugandilak harrapa -tzeko horma inguruak miatzen dituztela?Beste batzuk, ordea, uretan edo uretatikgertu bizi dira, espezie hauen elikagai na-gusiak anfibioak eta arrainak baitira.Talde honen adibide argia da arrantza-leek ondo ezagutzen duten ibai-sugeaedota suge biperakara. Zergatik ote duizen hori? Pozoitsuak diren Viperak edosugegorriak imitatzeko gaitasuna due-lako. Jokaera horrekin bera ere animaliapozoitsua dela uste baitute harrapaka-riek, eta euren beldur izanda erasoa etahilketa saihesten dute. Horixe bai ama-rrua! Tamalez, espezieak sarritan gizakia-ren jazarpen zuzena jasaten du, jendeaksugegorriekin nahasten ditu eta.

Sugegorri koitaduak… Itsasondo al-dean espezie pozoitsu bakarra dago: su-gegorri kantauriarra. Haien ospetxarraren zergatia erabilgarri duten po-zoian dago, elikatzeko eta beraz, bizirau-

teko beharrezko duten pozoian. Sugego-rriak gehienbat sagu eta arratoiez elika -tzen dira; beraz, ugaztun txiki hauenizurriteak ekiditen laguntzen dute. Harra-pakin hauek maneiatzea oso zaila denez,pozoia baliatzen dute eurak paraliza -tzeko, eta horrela, sugeek min ez hartzeaekiditen dute.

Baina, orduan, pozoitsuak baldin ba-dira, haien beldur izatea normala da,ezta? Argi izan behar dugu Iberiar Penin -tsulan soilik sugegorriek dutela pozoia,eta gure espezieen kasuan pozoia ahuladela. Penintsulan 130 bat hozkada ema-ten dira urtero, eta horietatik soilik %1suertatzen da hilgarria, eta beti ere erre-akzio alergikoa eragiten diolako erasoajasan duenari. Pozoitsua, beraz, ez da hil-garriaren sinonimo. Gure artean badirabeste animalia pozoitsu batzuk, jendea-ren aldetik erantzun berbera jasaten ezdutenak, erleak kasu. Urtero 5-20 per -tsona hiltzen dira erleen eztenkadarenostean, baina pertsonek ez dute makilaateratzen erleak ikusten dituzten aldioro.Hortaz, justifikatuta al dago sugeen bel-dur izatea eta norbere defentsan sugeakhiltzea? Erantzuna ezezkoa da; izan ere,gure eskualdean edo inguruan ez dagosuge espezie oso pozoitsurik.n

Sugeak: animaliak baino ez

Suge biperakara (Natrix maura)arrantzaleek ondo ezagutzen dutensuge espeziea da. Hala ere, askotansugegorriarekin nahasten da. Egilea: Ander Izagirre

Oso garrantzitsua da jendeak sugeakezagutzea, hil ez ditzaten. Hori dela eta,Aranzadin “We are snake friendly”dibulgazio kanpaina egiten gabiltza. Egilea: Alejandra Miqueleiz

kale inkesta ( 21 )


Pili OtegiOrain dela 20 urte: frontoia eta umeentzakoparke berria; kamino berria ere bai, bake handiautzi digu eta.Gaur egun: 20 urte hauetan herriak aldaketa han-dia eman du, eta onerako dela uste dut. Argazkizaharrak erakutsiko nituzke, ikusteko garapenanola izan den. Udaletxe berria ere erakutsiko nuke,ez bainuen pentsatzen lortuko zenik. Gauzak baka-rrik ez, ordea, jende arteko dinamika ere erakutsibehar da, parte-hartzea oso garrantzitsua da eta.Herrian lana egitea beharrezkoa da.

Joxemiel ArbillaOrain dela 20 urte: Arboledako miradorea era-kutsiko nioke, bestela zer erakutsi behar diozu ba?Ez dago ezer eta.Gaur egun: Arboledako miradorea. Umetan orduasko pasatu genituen bertan, eta oso oroitzapenpolitak ditut.

?

Arantxa MendizabalOrain dela 20 urte: herri guneari dagokionez, tokiguztiak, udaletxea eta etxeak. Herriko ingurueta-tik, berriz, Murumendiko eta Urkiko bailara; bada-kit Itsasak eta Otamendik armarriak dituztela,nahiz eta ez jakin zer esan nahi duten. Bestalde,nekazaritza alorrean eta industrian daukagun apu-rra erakutsiko nioke.Gaur egun: herriak aldaketa ugari izan ditu hogeiurteotan. Etxe berria, udaletxe berritua, bide go-rria...baina baserritarra izanik, lur sail eta eremuak,baserrigintza eta abere mota guztiak erakutsikonizkioke, mendi buelta eder bat emanez.

?

?

?

Herritar horietako batzuekin jarri gara harremanetan eta berriro galdera beraegin diegu. Hona hemen erantzunak, orain dela hogei urtekoak eta oraingoak:

Atzerritar bat etorriko balitz gure herriaezagutzera, zer erakutsiko zenioke?

Haizea ArrutiOrain dela 20 urte: frontoia erakutsiko nioke,etxeak, tabernak, udaletxea, ikastolak, herri osoa.Gaur egun: herria estetikoki erakutsi beharrean,herri bizitzan murgilduko nuke, herritarren topagu-neetara eraman.

1993ko Kantillapeko ale batean, zera galdetu zitzaien herritar batzuei:

24. Ibilbidea

Ormaiztegi-Zelaundieta-Ormaiztegi

( 22 ) ibilaldia

H erriko kirol gunean hasiko dugu ibilbidea. Estanda ibaiagurutzatu eta parkea inguratuko dugu, hilerriraino iritsiarte.

Beheruntz abiatu eta Renferen geltokia eskuinara utzi on-doren, herriruntz goazela lehenengo bidegurutzean izkinarahartuko dugu, eta Agerre baserrira helduko gara. Hormigoizkopistari jarraitu zati lau batean, eta, herriko baratzeetatik pasatueta gero, 30 bat metrora aldapa gora hasten denean, ezkerre-tara biratuko dugu, Iraegi iturrira eramango gaituen bidezidorrahartzeko. Bideari jarraituz, Olea baserrira iritsiko gara. Pixkabat lehenago, trenaren tunela gurutzatu eta Arandia baserrirahelduko gara. Baserria ezkerretara utzi eta ezkerreruntz maldangora jarraituko dugu; geroxeago, zati lau bat igaro ondoren,berriro ezkerretara goruntz segituko dugu. Egurrezko listoiezestalitako ubide batzuk gurutzatu, izkinara biratu, beste ubi-detxo bat pasa eta goruntz jarraituko dugu, bidegurutze bate-raino. Hemen, erdiko bidea hartuko dugu, Urbizuko baserrietara

iristeko. Gune honetatik, ezkerretara Idiazabal eta Aitzgorri etaeskubira Usurbe, Izazpi eta Irimo ikus daitezke. Bideari jarraitueta malda behera pinudiaren hertz bateraino jaitsita, eskuinaraegin eta Zelaundietaraino joango gara. Beheruntz egiten duenerdiko bidea hartuko dugu.Goi tentsioko kableen azpitik pasatueta ezkerretara hartuko dugu, Arizmendi baserrira iristeko. Ba-serrira iritsi baino pixka bat lehenago ezkerretara egin eta hor-migoizko pista hartuta, Gabiria eta Mutiloko meategiko karrilzaharra ikus daiteke. Hormigoizko bideari jarraitu eta beherakobidean hilerriko bidegurutzera iritsiko gara.n


Iraupena: 2 ordu eta 20 min

Ibilbidea:Ormaiztegi-Urbizu auzoa: 60´

Urbizu auzoa-Zelaundieta: 15´

Zelaundieta-Arizmendi: 45´

Arizmendi-Ormaiztegi: 20´


b01Kirol gunea

Parkea

Olea baserriaIraegi iturriaUgarte baserria

07 08

Urbizu 09 Zelaundieta baserria

Urbizu

02

03 Herriko baratzak

04 0506

10Arizmendi baserria

( 23 )

hemerotekahemer


( 24 ) informatika

Windowseta bere garapena (I)

A urki 35 urte beteko dira orde-nagailuetan lehenengo sis-tema eragile erabiliena asmatu

zenetik. 80. hamarkadan jaiotakoak go-goratuko dira MS-DOS eta bere pan-taila beltz famatuaz. Pantaila beltzhorretan, informatikan izango den letra-rik famatuena ikusiko da, C:\.

MS-DOS (1980) Microsoft-en helburua zen informatikamundu guztiarentzat eskuragarria iza-tea, enpresa nahiz erabiltzaile pribatuaizan.

Aurreneko proiektua MS-DOS izanzen. Erabiltzaileak komando batzuen bi-tartez lortzen zuen programak martxanjartzea edo beraien kudeaketak posibleegitea. Hala eta guztiz ere, aurrenekoproiektu horrek arrakasta eduki arren,erabilera nahiko konplexua zen ordena-gailu bat ukitu ez duen pertsona baten -tzako. Hori jakinda, Microsoft-enhurrengo erronka izango da mundu guz-tiak ulertuko duen sistema eragile batasmatzea. Eta, horren ondorioz, beraienhelburu printzipala lortzea: mundu guz-tiak ordenagailua edukitzea etxean;berdin dio zertarako erabiltzen duten.

WINDOWS 1.0 (1985)Bost urte geroago, Microsoft-ek aurre-neko Windows sistema eragilea aterazuen merkatura. Nahiz eta MS-DOSenestruktura eta dinamika eduki, aban-taila handia lortu zuten sistema eragilehonekin.

Aldaketa nabarmenena izango daleihoak ireki daitezkeela kasu honetan.Hau da, gaur egungo Windows-en be-zala, leiho asko irekitzeko aukera ema-ten digula. Horri esker, leiho bakoitzeanhainbat operazio egiteko aukera ema-ten zuen.

Hala ere, programak eta eragiketakkomando bitartez egin behar ziren

oraindik. Hau da, nahiz eta leihoakeduki gauza desberdinak egiteko, MS-DOS bezala funtzionatzen zuen.

Gauzarik aipagarriena zen arratoiaerabiltzeko aukera eta INICIO/HASI ba-rraren bertsio prehistoriko bat zeuzkala.

WINDOWS 2.0 (1987) Bi urte geroago, Windows-en bertsioberri bat agertu zen. Funtzionamenduberdina izango du, baina aldaketa ba -tzuekin.

Kasu honetan, leihoak gure gusturajarri daitezke, tamainan eta kokape-nean. Gainera, grafikoak askoz ho-beak izango dira beste bertsioarekinkonparatuz.

WINDOWS 3.0 eta WINDOWS NT (1990)90. hamarkadara arte ez ditugu "ikono"famatuak ikusiko sistema eragileetan.Justu 1990an, Windows 3.0 atera zenmerkatura. Bertsio hau sekulako alda-keta berriekin agertu zen.

Lehenengo aldiz, ikonoak agertzenziren sistema eragilean, eta arratoiare-kin klikatuta leiho batetik bestera pa-satzeko aukera ematen zuen. Horretazaparte, exekutatu behar den progra-mari doble klik eginda arratoiarekin,programa irekitzeko aukera ematenzuen. Horrek esan nahi du jadanik ezdela beharrezkoa komandoak idazteaprogramak irekitzeko. Aipatu beharradago baita ere, bertsio honetan "eskri-torioa" eta karpetak azalduko direla le-henengoz.

Hala ere, Windows 3.0k oraindikMS-DOSen kontzeptua erabiltzen zuen,

eta kasu berezi batzuetan derrigorrez-koa zen komandoak erabiltzea. Baina,pixkanaka gaur egun ezagutzen ditugunsistema eragiletara gerturatzen hasiginen.

Windows NTren kasuan, Windows3.0ren antzekoa da, baina enpresen -tzat. Izan ere, sistema eragile honi In-terneteko lehenengo kontzeptuakaplikatuko zaizkio. Bertsio honi esker,Interneteko kontzeptua apurka-apurkagaratuko da, gaur egungo Internetaezagutu arte.

WINDOWS 95 (1995)1995an, Windows 95 agertuko da.Orain bai, orain esan dezakegu betida-nik ezagutu izan den sistema eragilebat dela.

Kasu honetan, gauzarik aipagarrie-nak dira grafikoak eta INICIO/HASIbarra. Bertatik, modu oso errazean, or-denagailuan gauza guztietara iristekoaukera ematen digu. Leiho sistemaaskoz malguagoak dira gure nahieta-rako, eta "eskritorioa" guztiz aldagarriada, gure gustura egon ahal izateko.Orain bai, ordenagailu pertsonala da,gure gustura moldatu daitekeen sis-tema eragilea delako.

Windows bertsio honekin INTERNETEXPLORER programa dator; bertan, au-kera ematen digu telefono puntu bate-tik Internetera konektatzeko. Hori denaWINDOWS NTri esker lortutako espe-rientziari esker. Windows 95 ari esker,edonor Internetera sartzeko aukeraemango duen lehenengo sistema era-gilea izango zen.n

Pantaila beltz batetik hasi eta milaka leiho

ireki eta gezi batekin ibiltzera heldu den

sistema eragile erabiliena.

hemerotekahemer( 25 )


Azaroaren 28an, Itsasondoko eskolako aterpean, aretoalepo zela, Ondoko hilobiko tipoa antzezlana ikusteko pa-

rada izan genuen.Aitziber Garmendia eta Iker Galartza aktoreek agerian utzi

zuten eszenatoki gainean beraien maisutasuna eta artistasena. Erritmo biziko obra, hizkuntzaren eta euskalkien era-bilera bikainarekin, eta nola ez, umorez gainezka. Barre etaalgara uneoro, bertaratutako publikoa identifikatuta senti -tzen zen seinale. Irteeran, jendea irrifartsu eta une atseginapasa izanaren sentsazioarekin. Merezi izan du. Ea datorrenurtean berriz ikusten dugun elkar.

Ondoko hilobiko tipoa

Gure lurraldeak eskaintzen dizkigun aukeren artean, mendianibiltzekoa atseginenen artean koka dezakegu, batik bat hain-

bat osagarri biltzen baditu: lagunartean gozatzea edo bakardade-aren bila abiatzea, zergatik ez; bide berriak urratzea ala ezagunakberriro gogoratzea; gizakiaren arrasto gogorrenak atzean utzi etagarai bateko inguruetara sentimenduz hurbiltzea...

Aralar inguruko biztanleek, premiak aginduta, aspaldi ikasizuten mendiak eskaintzen zien pagotxa aprobetxatzen. Bizi be-harrak aldapa gora bultzatzen zituen, bai, baina gozamena ereberaiekin zuten, nonbait. Nola ulertu bestela milaka urte igaroeta gureganaino iritsi diren oroitarri horiek guztiak eraikitzekohartu zuten alperrikako lana: jentil-harriak, mairu-baratzak, zu-tarriak, zistak...

Bizimodua aurrera ateratzeko ahaleginean igotzen hasi zirenhaiek, sormena ere gainean zeramaten. Gizakiak izan, kultura-dunak ezinbestean, eta Aralar bezalako mendi magikoetan be-raien adierazpenak pilatzen joan ziren, bata bestearen alboanedo gainean, gure lurraldeko ondare aberatsena osatzea lortuarte.

Denborak ez omen du barkatzen, eta haiek ere ahaztu zirenedo, hobeto esanda, mitologia bihurtu: jentilak, mairuak, basa-jaunak... Oraindik ere, nola ez, harri erraldoi horiek mugitzekozuten gaitasunean pentsatzeak harridura sortzen digu.

Bai, Aralar ingurukoak zoriontsuak gara oraindik: bideek za-balik diraute, eszenatokiak prest, eta aprobetxatzen jakitea soi-lik gure esku dago. Gau eta egun batez gu ere milaka urtekobide zirraragarri horren partaide izan ginen.

Aralarko bidea

hemerotekahemerotekahemeroteka


( 26 )

I tsasondoko Udalak aurten lehenbiziko aldiz antolatu du2015eko udal egutegirako argazki lehiaketa. Jasotako ma-

terialak herriko txokoen irudiak biltzea zuen helburu, etasaria izan da La Seu De Urgelleko Arbeletxe jatetxean bi la-gunentzako afaria eta bertako nekazal etxe batean bi lagu-nentzako gaua.

Guztira dozena bat argazki jaso ditugu, eta parte-hartzaileguztiak eskertu eta zoriondu nahi ditugu. Jasotako argazkiguztiekin, azaroaren 29an, talo festarekin batera, erakusketaegin da eta bozkak jaso ziren. Bertan, zuentzako gustukoenaaukeratu zenuten: “MURUMENDIKO HARRESIA”.

Lehiaketako argazki batzuekin eta bildutako herritarrenzenbait argazkirekin sortu dugun 2015erako egutegia zuengustukoa izango delakoan gaude, eta bide batez esan nahidizuegu egutegian bertan urte osoan zehar izango direnekintzen berri duzuela, baita lan taldeetako bileren berri ere.

Udal egutegirako argazki lehiaketa

Azaroaren 29, kanpoan hotza eta euria;atsaldea ilun eta animoa goibel baina

pilotalekura gerturatzearekin bat usaingoxo bat sumatzen da. Gerturatu ta a zersorpresa, hor daude talogileak jo ta su ta-loei eragiten. Artirina txorixo, hirugiharreeta txokolatez lagunduta gauza ederra da.Hori pentsatu genuen bertan taloak dasta -tzeko parada izan genuen guztiok. Milaes-ker beste behin talogilei beraien lan etaeskaintzarengatik. Aurten pilotalekuan Go -tzon Izkierdoren lanak izan ditugu ikusgai.Eskarrik asko zuri ere artista.

Talo festa

Aitor Garmendia, lehiaketako irabazlea saria jasotzen

Murumendiko harresia, argazki irabazlea

hemerotekahemerotekahemeroteka( 27 )


Hasi da ikasturtea Itturritxiki Guraso Elkartean! Azaro-aren 15ean elkartu ginen, jadanik ohikoa den gaztaina

jana egiteko. Batzuoi jatea egokitu zitzaigun. Beste ba -tzuei, ordea, Haur Hezkuntzako 4 eta 5 urteko haurren gu-rasoak hain zuzen ere, eguna antolatzea egokitu zitzaien.

Euririk egin ez zuenez, 16:00etan elkartu ginen 40 batlagun, mendi bueltatxo bat egiteko.

Gero, 18:00ak aldera, hasi ziren danbolinak astintzenMartin, Markos eta konpainia. ESKERRAK HAUEK ORAIN-DIK animatzen zaizkigun lan hau egiteko...Ordurako, he-rritar gehiago hurbiltzen hasiak ziren.

Guraso Elkartearekin hurrengo zita abenduaren 24anizango da, baserritarrez jantzita herrian zehar kantari ibil -tzeko. Hau Haur Hezkuntzako 2 eta 3 urteko haurren gura-soek antolatuko dute.

Ordura arte, beraz.ESKERRIK ASKO ANTOLATZEN LAGUNDU ZENUTEN

GUZTIOI!ITTURRITXIKI GURASO ELKARTEAArgazki gehiago, gure blogean,http://itturritxikige.blospot.com

Guraso elkartea

Azaroaren 21a zen jarritako data, eta hitzorduaritxintxo-txintxo erantzunez, 20:00ak alderako Itsason-

doko txokoak alaitzen zebiltzan Kuxkuxtu taldeko gure la-gunak. Ordurako nabari zen gauez giro paregabea izangozela Arbel-aitz elkartean.

Eta horrelaxe izan zen. Afari bikainari esker indarrakhartu eta eztarria urratu eta kea atera bitartean ez zirendoinuak, abestiak eta dantzak falta izan. Liburuxkakokantu guztiak abestu bitartean ez zuen inork alde egin.

Txori txiki batek esan digu kantu eta kanta gaua luzatuote zen. Batzuen eztarri eta ahotsek ondo nabari zuten baibiharamunean. Esaera ezagunak dio “kantatzen duen he-rria ez da inoiz hilko”; hori egia bada, badirudi Itsasondoketorkizun oparoa duela. Mila esker eta hurrengora arte,Kuxkuxtu eta lagunak!

Kantu afaria

hemerotekahemerotekahemeroteka


( 28 )

Kultura batzordeak bi ikastaro antolatu ditu taloaren ingu-ruan.

TALO IKASTAROAK: azaroaren 14an eta 21ean egin ziren,Jubilatu elkartean. 20 lagunek eman zuten izena, eta bi ostira-letan giro paregabea izan zen. Bertaratu ziren herritarrek talomasa nola egiten zen ikasi zuten, eta ondoren, dastatzeko au-kera izan zuten. Gustura agertu ziren parte hartu zuten guztiak.

TALO IKASTAROA FAMILIAN: herriko haur eta gurasoek ereaukera izan zuten taloak egiten ikasteko. 40 haurrek eman zutenizena. Azaroaren 20an, bi talde egin genituen, eta familiekarratsalde ederra pasatu zuten taloak eginez eta dastatuz.

Talo ikastaroa

Ongizate lan taldetik atera da aurten martxan jarri den PelikulaEmanaldia ekimena. Bi pelikula eman dira guztira, biak ere Ongi-

zatea gaiarekin zerikusia dutenak, eta bietan izan du arrakasta deial-diak. Lehenengoa Arrugas pelikula izan zen eta 35 bat herritargerturatu ziren, gazte, heldu nahiz adinekoak, denok ikusteko modukopelikula baitzen. Bigarrena (Las Alas de la Vida) ez zen gutxiago izan:30 bat lagun gerturatu ziren.

Pelikula amaieran, ikustera joan ziren guztien artean sariak zozke-tatu ziren. ZORIONAK zortedunei!

Ekimenak izan duen erantzun ona ikusirik, Ongizate lan taldetik pe-likula gehiago ematen jarraitzeko asmoa dugula adierazi nahi dizuegu;beraz, adi deialdiei!

Pelikula emanaldia

A zaroaren 7an, Itsasondoko Kultur Etxean, Kutxabank Publi-koa ala Pribatua hitzaldia izan zen. Hizlariak Jone Etxeberriaitsasondoarra (EH Bilduren izenean) eta Julen Errasti (Ku -

txabank Publikoa plataformaren ordezkari gisa) izan ziren.Kutxaren historiari eta bilakaerari errepasoa egin zitzaion, eta

azken aldian hartu diren erabakien ondorioz Kutxabank Banku Fun-dazio bihurtzeak herritarrarengan euskal industria sare eta ekono-miaren gai honek izan ditzakeen eragin kaltegarriez hitz egin zen.Hitzaldia amaitzean, mokadutxo bat egin bitartean, herritarren kez-kak eta zalantzak argitzeko parada izan zen.

Kutxabank

hemerotekahemerotekahemeroteka( 29 )


Larunbat arratsaldean izan zuten hitzordua, eta 119 mendi bizi-kleta zaleek gozatu ederra hartzeko aukera izan zuten Murumen-

diko bide, bidezidor eta lokatz guneetan. Iaz bezala, eguraldia erelagun izan zuten txirrindulariek.

Arratsaldeko 16:00etan jarrita zegoen hitzordua, baina ordubetelehenago hainbat eta hainbat txirrindulari frontoi inguruan ziren bi-zikletak hartuta.16:00etan puntuan irten, eta hortik aurrera, goza-mena batzuentzat, sufrimendua besteentzat; baina, orokorrean etaparte-hartzaileen iritziak jasota, denek gozatu zutela esan genezake,bakoitzak bere neurrian, noski.

Herriko plazan amaitu zen trabesia, eta bertan pintxoak, fruta etaedatekoa ere prest zuten indarberritzeko.

Eguna amaitzeko, probaren babesle eta antolatzaileek jarritakoopariak ere zozketatu zituzten partaide guztien artean.

Bukatzeko, nola ez, Ijittu Kirol Elkarteak eskerrik beroenak emannahi dizkizue antolakuntzan lagundu zenuten guztioi, eta herritarrok,datorren urterako parte hartzera animatu!

Itsasondoko XVII. Mendikleta trabesia

Proba bukatu osteko merienda

Herriko bi partaide proba bukatu ostean

Proba hasiera

Festak pasa ondoren eta jai giro usaian,esperientzi bikaina izan da aurten

pintxo potea. Ostiralero pintxo eta eztarriabustitzearen aitzakian herritar asko jeitsidira kalera. Ostirala egun bikaina da as-teko kontuak elkarri kontatu eta asteburu-rako planak egiteko. Zer esanik ez pintxopotea uste baina gehiago luzatzen bada...Aurten pintxo potean 4 taberna eta elkar-tek parte hartu dute. Kaxintane eta Nau-tico tabernak eta Arbel-aitz eta bizi-nahielkarteak. Eskerrak eman nahi dizkizuegupintxo pote ekimen hau aurrera eramanahal izateko parte hartu duzuen guztioi. Eahurrengo urtera begira ostiraletako pintxopotea luza dezakegun. On egin.

Pintxo potea

Nautiko tabernaKaxintane taberna

TxosnaJubilatu elkartea

( lorezaintza gomendioak )

Limoiondoa

Limoiondoa (Citrus × limon) 6 metroko altuera edukitzera irits dai-tekeen fruta-arbola hosto iraunkor txikia da. Bere fruitua limoiada, zapore oso azidoa eta oso usaintsua den fruta jangarria, ga-rrazkien taldekoa. Limoiondoak azal leuna eta ebanisterian osoestimatua den zur gogor eta horixka dauka. Botanikoki, limoion-doa Citrus generoaren espezie hibridoa da.

Limoiondoa Asiakoa da jatorriz, eta seguru asko Txinan eta In-dian aspalditik hazten da. Ondoren, Ekialde Hurbilera iritsi zenK.a. 700. urte inguruan, eta musulmanek sakratutzat hartu zuten.Arabiarrak izan ziren, hain zuzen, limoia Europara eraman zute-nak.

Ezaugarriak Adar asko dituen adaburu zabala eratzen du. Kolore berde lustre-duneko hosto eliptiko larrukarak dauzka, 5-10 cm-koak. Hostoekmutur zorrotza daukate eta ertz uhinduna edo hortz txikiduna. Lo-reak petalo lodiz osaturik daude. Zuri kolorekoak eta kanpoaldeanarrosak edo morexkak dira. Lorezil ugari dauzka, 20-40 inguru. Lo-reak modu isolatuan sortzen dira.

Limoiondoaren fruituak Limoiak dira, hazia inguratzen duenehuna. Limoiak hainbat erabilera dauzka, bai sukaldaritzan baibeste batzuk. Erabilera nagusia zukua ekoiztea da, nahiz eta beremamia eta azala ere erabiltzen diren. Limoi-uraren %5a azido zi-trikoa denez, bere pH-a 2 eta 3 artekoa da eta zapore garratzadauka. Limoi-ura azido merke eta oso eskuragarria da esperi-mentu zientifikoak egiteko hezkuntzan.

( 30 )


( errezeta )

Idiazabal gazta moussea,menbrillo dadotxoekin etaintxaur bizkotxoarekin

Asier ArbillaArbeletxe jatetxea. LA SEU D'URGELL

www.arbeletxe.com973 361 634

Lau lagunentzat osagaiak250 gr Idiazabal gazta600 gr esnegain likidoa150 gr azukre100 gr menbrillo3 arrautza100gr azukre, bizkotxoarentzat100gr irin, bizkotxoarentzat10 gr legami (royal…)15 intxaur erdi zurituta

Bizkotxoarekin hasiko gara. Arrautza gorringoak eta zu-ringoak banatuko ditugu; azken hauei azukrea erantsi etaigo egingo ditugu; ondoren, hurrenez hurren eta poliki-poliki, honako osagaiak gehituko ditugu: gorringoak, le-gamia, irina eta intxaurrak ondo txikituta.

Gurinez igurtzitako molde batean isuriko dugu pres-tatu dugun masa, eta labea ondo berotuta dagoenean,180ºtan edukiko dugu gure bizkotxoa 35 minutuz. Ondo-ren, xerratan moztuko dugu eta pixka bat xigortuko dugu.Bizkotxoa moussearen lagungarri gisa erabiliko dugu.

Moussa prestatzeko, 300 gr esnegain eta gazta zati -txoak ontzi batean jarriko ditugu berotzen, denbora guz-tian ondo eraginez eta ahalik eta deseginena geratudadin zainduz; nahi izanez gero, batidora batekin ere ira-biatu dezakegu nahasketa. Hozten utziko dugu. Geratzenden esnegaina azukrearekin batera igo egingo dugu.Honi poliki-poliki Idiazabal gazta krema gehituko diogu;beti ere, hotza egon behar duela gogoratu.

Aurkezteko orduan, ontzi batetan moussea jarrikodugu, gainean menbrillo zatitxoak eta intxaur bizkotxozatia.

On egin!

Maixabel GarmendiaIzadia Loradenda. BEASAIN

943 88 14 40

liburuaren txokoa / euskararen atala ( 31 )


Liburuaren txokoa Euskararen atala

Liburutegitik antolatu diren ekintzak:1. IPUIN KONTALARIA: urriaren 30ean, Odei Agirre

ipuin kontalaria izan genuen LIBURUTEGIARENNAZIOARTEKO EGUNA ospatzeko

2. ABENDUAK 4: Eñaut Gorbearen ipuin kontaketaizan zen eskolako aterpean. Eskolak urtero anto-latzen duen aste kulturalaren barruan egin zen,euskara eguna ospatzeko.

3. GABONETARAKO TXOTXONGILO tailerra: 4-11urteko haurrek sormena lantzeko aukera izangodute Gabonetako oporraldian.

Nola topatu liburua?Batzuetan galdetzen duzue, gure herriko liburute-gian libururik ez dagoela eta nola jakin dezakezuenzein herritan aurkitu. Horretarako, liburutegian ber-tan jarri da eman behar diren pausuak zeintzukdiren. Informazio gehiago udaletxean bertan erejaso dezakezue.

E-liburutegiaLiburutegiak ere garai berrietan murgildu behardira, eta horregatik, laster liburuak deskargatzekoeta tabletetan edo ebooketan irakurtzeko aukeraizango dugu bazkide guztiok. Horrela, eduki digita-lak mailegatzeko aukera izango da. Laster jasokoduzue honen guztiaren inguruko informazioa. Bienbitartean, helbide honetan ere topatu ditzakezue ar-gibide gehiago:http://www.liburuklik.euskadi.net/prestamo-digital

Euskara txukuntzenGure egunerokoan, euskara erabiltzean egiten ditugun hanka sartzeenzenbait adibide. Saia gaitezen zuzentzen!

Euskara “makarronikoa” Euskara txukuna

ESKE ez gara hona hori IZAN ERE, ez garaegitera etorri! hona hori egitera etorri!

PUES esan bezala... BA esan bezala…

Bere erantzunak Bere erantzunakARRETA DEITU zidan ATENTZIOA EMAN zidan.

Goierri – Urola Garaiko ESI edo Erakunde Sanitario Integratuari eskaera:Zumarragako ospitalean ireki behar duten erresonantzia unitate berrian,txostenak ele biz egin ditzaten eskaria bidali dio Itsasondoko Udalak,Goierriko zenbait udalekin batera; horrela, euskaldunon hizkuntz esku-bideak bermatuta egon daitezen.

ABENDUAK 29, astelehena: udal liburutegiak an-tolatuta Itzelezko Titeren tailerra egingo da. 4-11urteko haurrentzat antolatuta, Zurrunka antzerkitaldeko kideek emango dute saioa. Hitzordua17:00etan izango da, gaztelekuan, aldez aurretikizena eman duten haurrentzat.

Kult

ur

Agenda

Paper birziklatuan

egina

itsasondoHerriko Aldizkaria ((( 27. zk ))) Urtarrila-Martxoa 2015

2.0

Telefonointeresgarriak

Udaletxea 943 881170

• Gizarte Langilea

• Udal Arkitektoa

• Epaitegia

.............................................................................................

Haurreskola 943 164831

Herri Eskola 943 887704

Arbel-Aitz Elkartea 943 881339

Lurdes Janari Denda 943 885236

Arrastoa Botika 943 882148

Medikuarenean Txanda Hartzeko

943 007635

Kaxintane Taberna 606 756551

Nautiko Taberna / Izaskun Hotela

943 880012

Izaskun Ileapaindegia 943 160285

.............................................................................................

Sasieta 943 161555

Traste Zaharrak 943 161590

Taxi (Ordizia) 943 881486

Norbaitek aldizkarirako proposamenen bat badu,artikuluren bat idatzi nahi badu edo argazki, bidai,ikastaro, afizio edo hobby-ren baten ingurukoinformazioa badu edo besterik gabe zerbait kontatu nahibadigu jarri dadila gurekin harremanetan. 943 881170 telefonoan edo [email protected] aurkituko gaituzue.

Oharrak

!

Aldizkarian parte hartzea

URTARRILAK2-3: Gabonetako kanpaina.8: Herri Batzarra, 2014. urtean lan taldeetan egin den lanaren

balorazio eta laburpena. 19:00tan udaletxean.10: Tantaz Tanta Bilbon.12: Lurralde Antolamenduko lan-taldearen bilera.

19:00etan udaletxean.13: Ongizate lan-taldearen bilera. 19:00etan udaletxean.14: Herri Bizitza lan-taldearen bilera. 19:00etan udaletxean.16: Haurren herria bilera.17: Makrobiotika ikastaroa Bizi Nahi elkartean. 31: Euskal Herriko mus txapelketa.

OTSAILAK7: Makrobiotika ikastaroa Bizi Nahi elkartean. 7: Ijito eguna.9: Lurralde Antolamenduko lan-taldearen bilera.

19:00etan udaletxean.10: Ongizate lan-taldearen bilera. 19:00etan udaletxean.11: Herri Bizitza lan-taldearen bilera. 19:00etan udaletxean.13: Itsasondoren 400. urteurrena.

Postre lehiaketa. Torradak.20: CHO OYU - mendizaleen hitzaldia.21: Makrobiotika ikastaroa Bizi Nahi elkartean.

MARTXOAK7: Makrobiotika ikastaroa Bizi Nahi elkartean. 8: Emakumearen eguna. Bazkaria elkartean.9: Lurralde Antolamenduko lan-taldearen bilera.

19:00etan udaletxean.10: Ongizate lan-taldearen bilera. 19:00etan udaletxean.11: Herri Bizitza lan-taldearen bilera. 19:00etan udaletxean.19: Korrika hasiera festa.29: Korrika amaiera festa.30-31: Aste Santuko kanpaina.

Itsasondoko udalak “.eus”domeinua badauka: www.itsasondo.eus

GOGORARAZTEN DIZUEGU

HURRENGO ALEA MARTXOAN IZANGO

DUZUTELA ETXEAN

!

Ale honetan parte hartu dutenak

honakoak dira:

Ainara UrteagaAranzadi ElkarteaAxier Arbilla Axier BazagaBelen MendizabalDanel EtxeberriaEkaitz ArrutiEnma ArrondoEskolako haurrakErkuden MendizabalHaurreskolako HezitzaileakIñaki AizpuruIratxe IbarraItsasondoko Gazte TaldeaIturritxiki Guraso ElkarteaJose Luis AranburuKike FernandezMaite LasaMaixabel GarmendiaMertxe OrteMikel MendizabalRosi Noguera

itsasondo 2.0-k ez du bere gainhartzen aldizkarian adierazitako esaneneta iritzien erantzukizunik.

Herritik kanpo bizi baldin bazara, eta, ko-rreoz edo e-mailez, aldizkaria zure etxeanjaso nahi baduzu, jarri gurekin harrema-netan:

943 88 11 [email protected]

Lege gordailua: ISSN:SS-297-2010 2171-5572

· PDF fileJoku heuristiko txokoa: txoko honetan funtzio desberdinak betetzen dituen ma -...

Documents

Transcript of · PDF fileJoku heuristiko txokoa: txoko honetan funtzio desberdinak betetzen dituen ma -...