Heriotzaz naturaltasunez · guru hurbilean baditugu adibideak. Sebas Etxaniz elgoibartarrak 76 urte...

ELGOIBAR- 1

133. zenb. XXV

I urtea - 20

19-10-11

Heriotzaz naturaltasunez

Iñaki Arregi Irizar

1133 azala:Maquetación 1 10/10/19 10:43 Página 1

Osasun gida

Osasun gida


IRITZIA 3

Kalebarren plaza, 2 - 20870 ELGOIBAR943 744 112

Publizitatea: 943 743 704 [email protected]

[email protected]

BARRENek bere gain hartzen du espazio arazoengatik ira-garkiak lekuz aldatzeko eskubidea. BARRENek ez du beregain hartzen Iritzia, Hitz eta klik eta eskutitzak ataletan adie-razitakoen erantzukizunik. KOORDINATZAILEA Ainhoa Ando-negi KAZETARIAK Ainhoa Andonegi, Asier Orbea, AinaraArgoitia HIZKUNTZA ARDURADUNA Ainara Argoitia PUBLIZITATEALeire Rubio MAKETATZAILEA/DISEINATZAILEA Zaloa Arnaiz ATARI

DIGITALEKO ARLO TEKNIKOAREN ARDURADUNA Aitor Lauzirika AD-MINISTRARIAK Amaia Arrizabalaga, Nerea Osoro KOLABORA-TZAILEAK Ibon Serrano, Eire Vila, Manu Sanchez, IosuJuaristi, Iñigo Lamelas, Edurne Izagirre, Paula Heras, EnetzEzenarro, Ander Soraluze, Ane Astiazaran, Irati Agirreazal-degi, Jone Olaizola, Juan Luis Mugertza, Izaro Etxegibel,Iñigo Otaño INPRIMATEGIA Gertu Koop.E. TIRADA 4.885 aleLEGE GORDAILUA SS-1.038/92 ISSN 1138-1855

ARGITARATZAILEA:

LAGUNTZAILEAK:

(Hezkuntza Politikarako Sailburuordetzak) diruz lagundua

BABESLEA:

Harri eta Irri

1133 alea:Maquetación 1 10/10/19 10:44 Página 3

GUTUNAK

u BIZIKLETA MARTXABorroka armatua bukatu zenetik zor-

tzi urte pasatu badira ere, eta bi urtedesarmatu zenetik eta urtebete eta bosthilabete desagertu zenetik, euskalpreso politikoei aplikatzen zaien espe-txe politikak bere horretan dirau. Fran-tziako Gobernuarekin interlokuzioazabalik dagoela estatu frantsesean au-rrerapenak eman diren bitartean, es-tatu espainiarrean mugimenduakminimoak izan dira. Politika honek larrigaixo dauden presoekin erakusten dukrudeltasun gorena, baina badira besteegoera larri asko, horien artean adinnagusiko presoek bizi dutena. Gure in-guru hurbilean baditugu adibideak.Sebas Etxaniz elgoibartarrak 76 urtebeteko ditu azaroan. Joseba Arregioñatiarrak 73 ditu.

Horiek horrela, Sarek bizikleta mar-txa antolatu du urriaren 27rako, (igan-dea) Elgoibartik Oñatira. Legeaaplikatzea eskatzen dugu Sebas eta Jo-sebarentzat, preso arrunteei aplikatzenzaien neurri berean: grado aldaketakonartzea, baimenak jasotzea, baldin-tzapeko askatasuna ematea horrela da-gokienean…

Goizeko 10:00etan irtengo garaElgoibarko Kalegoen plazatik. HandikMaltzaga aldera abiatuko gara, Oña-tira 13:00 alderako heltzeko. Han el-kartuko gara euskal presoen, eta batezere, Sebas eta Josebaren eskubideakerrespeta ditzaten eskatzeko. Ez dugunahi lehiarik: tropel handia, trinkoa,alaia eta erritmo desberdinetara egoki-tua izatea nahi dugu. Bueltarako furgo-netak egongo dira, bizikleta bertansartu eta autoz bueltatu nahi dutenen-tzat. Esan gabe doa deialdia txirrindu-larientzat ez ezik, euskal presoeneskubideen alde dagoen ororentzatdela. Beraz, animatu eta gorde urria-

ren 27a zuen agendetan. Elgoibarkoplazan eta Oñatin elkar ikusiko dugu!

Sare Elgoibar

BARRENek ez du bere gain hartzen IRITZIA eta ESKUTITZAK ataletan adierazitakoen erantzukizunik. Eskutitzak ondo identifikatuta egonbehar dute. Ez ahaztu izen-abizenak, NANa eta telefonoa jartzea. Bidali helbide honetara: [email protected]

4

ESKUTITZEI BURUZKO ARAUDIA

BARRENen edozein gutun argitaratu ahal izateko, honako baldintzahauek bete beharko ditu nahitaez:

1. Eskutitz guztiek identifikatuak egon behar dute: izen-abizenak,telefono zenbakia eta NAN zenbakia derrigorrezkoak dira.2. 1.500 karaktere izan behar ditu gehienez eskutitzak.3.Eskutitzak izen-abizenen inizialekin edota izen-abizenekinargitaratuko dira. Ezizenarekin ezingo dira sinatu gutunak. Onartuegingo ditugu identifikagarriak diren taldeak: “Ikastolakoirakasleak”, esaterako. Bestalde, sinatzailearekin batera bestelagun batzuk ere daudenean, hauek ere identifikatuta egon behardute.4. Pertsona eta erakundeek gutun-egilearen izen-abizenak jakitekoeskubidea izango dute gutun horretan euren izena aipatu edoerreferentziaren bat egiten bada eta gutuna inizialekin sinatutabadago.5. Ez dira onartuko: biraoak, gutun iraingarriak eta errespetu faltazidatzitakoak, buzoneatzeko edo kale banaketa egiteko idatzitakoidazkiak, pertsona eta erakundeei zuzenduriko mehatxuak…6. Ez dugu gazteleraz datorren eskutitzik argitaratuko.


w Iñaki ala Izan deitu behar dizugu?Mundu honetan jende gehienak Izan bezala ezagutzen nau.

Orain dela zenbait urte Nafarroan egon nintzen bizitzen. Hiruurte egin nituen han, eta orduan alokatu nuen Upai Goiti baserria.Dolu momentu gogorra pasatzen ari nintzen, eta aldaketa batbehar nuen. Esnatze une batean nengoen: bizitoki berria, lagun-talde berria... Bizitzeko beste perspektiba bat behar nuen. Izanizena jarri nion nire buruari, eta aldaketa horrek asko lagundu dit.Dena dela, batzuk Iñaki deitzen didate, eta beste batzuek, Izan.Ez dago arazorik. w Urbizixa dolu-guneko sustatzailea zara. Nola hasi zinenhonetan?

2000. urtean sartu nintzen Upai Goiti baserrian, eta handikurte batzuetara hasi nintzen Urbizixari forma ematen. Heriotza nirebiografian oso presente egon da, eta horrek eraman nau hone-tara. Biziraute prozesu bat izan da niretzat. Hasi nintzenean eznuen uste kontu honetan horrenbeste sakonduko nuenik. Medita-

zioa lantzen hasi nintzen, eta orain gorputza lantzen ari naiz. Mi-krogimnasian formatu naiz, gorputzeko mina lantzeko. Urbizixanhiru oinarri ditugu orain: Dantza integrala, dolua eta mikrogimna-sia. Dolua eta heriotza bakarka nahiz taldean lantzen ditugu Ur-bizixan. Meditazio mundutik nator ni, baina taldean gorputzalantzen duten adituak ere badaude. Lantalde oso profesionaladaukagu. Denbora asko daramagu proiektu honekin, baina orain-dik gehiago ezagutzen dute Urbizixa kanpoan, Elgoibarrenbaino.w Zein harreman izan duzu heriotzarekin?

6 urte genituela nire arreba bikia eta biok erori egin ginen eli-zako arkupeetan, eta kolpearen ondorioz, nire arreba Ane hil eginzen hilabete geroago. Hor hasi zen nire harremana heriotzarekin,baina ez zen hor bukatu. Familian bost ginen, eta gaur egun nibakarrik nago bizirik. Aita eta ama gaixorik hil ziren, eta tokatuzitzaidan haiek zaintzea. Prozesu horrek asko erakutsi zidan, etaberriro egingo nuke. Eta, nire anaiak bere buruaz beste egin zuen

ELKARRIZKETA 5

“Heriotza barneratzea

bizitzaren aldekoapustua

egitea da”

Heriotzarekin izan duen harremanak eraman du Iñaki Arregi Irizar(Elgoibar, 1973) heriotzean sakontzera. Etxean bost senide ziren, etabera bakarrik bizi da gaur egun. Heriotzaz hitz egiteko beharra sen-titzen zuen, eta Urbizixa dolu-gunea sortu zuen horretarako. Pentsa-mendua eta gorputza lantzen dituzten adituek osatzen dute taldea,eta heriotzari buruzko jardunaldiak egiten dituzte. Heriotzari buruzerrespetuz eta naturaltasunez hitz egiteko gunea eskaintzen dute,bai taldeka eta baita bakarka ere, eta doluan laguntzeko estrategiaklantzen dituzte. Death café saioak ere antolatzen dituzte, talde txi-kietan eta kafe baten bueltan bakoitzak heriotzari buruz duen pen-tsakera azaltzeko. Azpeitin eta Durangon egin izan dituzte momentuz,baina aurrerantzean Elgoibarren ere egingo dituzte.

u IÑAKI ARREGI IRIZAR URBIZIXA DOLU-GUNEAREN ARDURADUNA

- AINHOA ANDONEGI -


ELKARRIZLETA6

orain dela urte batzuk. Beraz, esan dezaket, heriotzarekin biziizan naizela. w Denok dakigu hilko garela, baina normalean ez dugu herio-tzaz hitz egiten. Zergatik?

Heriotza tabu izan da beti. Gainera, bizi garen gizarte hone-tan, beti presaka gabiltza, erlojuaren kontra bizi gara, eta askotanez diogu gure buruari baimenik ematen heriotzean edo doluanpentsatzeko ere. Eta sentimendu horiei ez badiegu lekurik egiten,gaitz bezala geratzen zaizkigu itsatsita gorputzean. Gure historiagorputzean isladaturik geratzen da, eta gorputza lantzen dutenaditu guztiek esaten dute gorputzak ez duela gezurrik esaten. Jaio-tzari sekulako lekua egiten diogu gure bizitzan, eta heriotza, aldiz,ezkutatzen saiatzen gara. Denok daukagu heriotza buruan, denokdakigu hil egingo garela, baina ez dugu heriotzaz hitz egin nahi.Sinismen sozial eta erlijioso pila bat daude heriotzaren bueltan,eta beldurra sortzen da. Adibidez, askok uste dute heriotzaz hitzeginez gero, heriotza bere bila etorriko dela. Hori ikusten duguDeath café saioetan. Guk argi daukagu: heriotza bizitzaren parteda, eta naturaltasunez hartu behar da. w ‘Death cafe’ saioak aipatu dituzu. Zer dira?

Bizkotxo eta kafe edo infusio baten bueltan, heriotzari buruzlasaitasunez eta naturaltasunez hitz egiteko gune babestuak dira.Azpeitin eta Durangon egiten ditugu bi hilean behin, eta oso ha-rrera ona daukate. Jende desberdina gerturatu izan zaigu. Adine-koak batzuk, heriotza gertuago ikusten dutenak eta heriotzarenmamua burutik kendu ezin dutenak. Beste batzuk dolu prozesuandaudenak izan dira. Batzuk datoz beharra dutelako, eta bestebatzuk gogoa edo interesa dutelako. Death café saioetan sortzenden giroa zoragarria da. Aurrerantzean Elgoibarren ere egingoditugu horrelako saioak, baina oraindik datak zehazteko ditugu.Kostatu zait, baina dagoeneko prest nago nire herrian ere herio-tzaz hitz egiteko. w Dolua. Zer da?

Dolua heriotzaren ondoren datorren prozesua dela uste dujende gehienak, baina dolu mota asko daude. Laneko kaleratzebatek dolua eragin dezake, eta bikote harreman bat eteteak erebai. Horrelako ekintzek eragina dute gugan, eta dolu prozesuaeskatzen dute. Dolua bizia da, eta heriotza barneratzea bizitzarenaldeko apustua egitea da. Denok hilko gara eta denok ikusikodugu jendea hiltzen gure inguruan. Hori zenbat eta hobeto bar-neratu, heriotzari aurre egiteko tresnak askoz osasuntsuagoakizango dira. Arazo psikiatrikoak asko handitzen dira heriotza bar-neratuta ez daukagunean. w Umeekin nola landu behar dugu zure ustez heriotzaren gaia?

Zenbat eta naturalago landu heriotza umeekin, orduan eta ho-beto izango da. Normalean umeei are gehiago ezkutatzen dieguheriotza. Ume bat hiltzen denean, beste umeak konturatzen diraume hori ez dagoela beraiekin.Heriotza gizarteko parte da,eta denon artean ematen ba-diogu heriotzari benetan behar

duen lekua, tresna hobeak izango ditugu heriotza bideratzeko,eta biziago egongo gara. Lehenengo pausoa norberak barnera-tzea da, umeari ondo transmititzeko. Nik heriotzari beldurra ba-diot, heriotza beltz ikusten badut, ilun, mamuz beteta... zertransmitituko diot umeari?. Umeek batzuetan nahi izaten dute hil-dako senide edo laguna ikusi, eta gurasoek ez diete uzten. Umeeksortzez ez diote heriotzari beldurrik, ez dutelako heriotza ezagu-tzen, ez daude kutsatuta informazio negatibo horrekin, baina hel-duek, gehienetan, beldurra transmititzen diete. Eskoletan etafamilietan heriotzaz hitz egiteko protokoloak sortu beharko lirate-keela uste dut. Irakasleekin ere pedagogia egin behar da, esko-letan gaia lantzeko. Umeekin heriotza naturaltasunez lantzeakasko lagunduko luke. w Umeak, baina, ikusiko du heriotza baten ondorioz, inguru-koak triste daudela. Horrek berak ez al dio erakusten heriotzazerbait txarra dela?

Ez. Hor beste erlazio oker bat dago: negar egitea txarrada, edo triste egotea txarra da. Tristura doluaren prozesu batda, eta doluan zehar negar egitea guztiz naturala, beharrezkoaeta osasungarria da. Barruan zerbait puskatu da, eta hori gain-ditzeko prozesuan sentimentu pila bat agertuko dira, eta horie-tako bat da tristura. w Nola prestatu gaitezke heriotzerako?

Gauza oso garrantzitsu bat dago: egitekoak eginda edukitzekasko laguntzen du heriotzean. Bizitzako azken momentuetan ikus-ten da nork daukan eginda barruko lanketa pertsonala eta norkez. Hau da, amari edo aitari esatea zenbat maite duzun, edonorbaitekin haserre bazaude barkamena garaiz eskatzea eta no-

labait esateko, bakean hiltzeaezinbestekoa da. Lasai hiltzeko,ateak itxi egin behar dira. Doluaegin behar duen pertsonarentzat

“Eskoletan heriotza lantzeko protokoloak sortu beharko lirateke”


ELKARRIZKETA 7

ere oso garrantzitsua da hiltzeradoan pertsonarekiko ateak ixtea.Askoz eramangarriagoa da doluprozesua heriotzean lagundudion pertsonarentzat. Heriotzak gauza asko erakusten ditu, etahori aprobetxatu behar dugu. Ikasteko eta hazteko prozesu bezalaikusi behar dugu. Kulpak albo batera utzi, eta aurrera egin beharda, baina ez sakrifizioaren ikuspegitik, baizik eta ahalduntzearenikuspegitik. Sakrifizioa zigorraren ondorioa da, eta askotan per-tsonek ondo sentitzeko sakrifizio hori behar dute, baina hori ezda osasungarria. w Nola lagundu ahal diogu dolu prozesuan dagoen pertsonabati?

Bere alboan egoten. Askotan ez dago ezer esan beharrik,alboan egotearekin nahikoa da. Horrelakoetan ez dugu jakitenzer esan, eta protokoloari heltzen diogu, benetan besteak sen-titzen duena ulertu edo sentitu gabe, eta horrek ez daukainongo sustrairik. Beraz, hobe da gomendiorik ez ematea. Be-sarkada edo musu bat eman eta hor zaudela erakustearekinnahikoa da. Dolua oso hauskorra da, eta doluan dagoen per-tsona kristal bat bezain hauskor dago une horretan. Horregatik,laguntzeko modurik onena da bere alboan egonez babesa era-kustea. Doluan lagundu nahi horretan gomendio oso txarrakematen dira askotan. Dolu mota asko daude: Jaio aurretik hilden gizakiarena; aborto bat, adibidez. Emakume askok osogaizki pasatzen dute, baina horri askotan inportantzia kentzenzaio. Edo txakurra hiltzen zaiona ere doluan egon daiteke, etazuk esaten badiozu lasai, txakur bat besterik ez zen, lagundubeharrean gehiago hondoratuko duzu. Baimendu gabeko do-luak esaten zaizkie horiei, eta ohitura dago garrantzia ken-tzeko. Gauzei daukaten garrantzia eman behar zaie, ez daona gauzen garrantzia minimizatu eta maximizatzea. Doluandagoen pertsona errespetatu egin behar da. w Dolu prozesua luzea izan daiteke. Zein fase ditu?

Lehenengoa, normalean, negazioa izaten da. Hau da, ezonartzea gertatu dena eta pentsatzea oraindik hil den pertsonahori berriz agertuko dela. Gero, haserrea agertzen da. Mundua-rekin haserretzen zara, zuri gertatu zaizulako hori. Eta gero onar-tzen hasten zara, eta tristura agertzen da. Heriotza motarenarabera, dolua bera ere desberdina da, ez delako berdina istripubaten ondorioz hil denari dolua egitea edo gaixotasun luze batenondorioz hil denari egitea. Baina kasu guztietan dolua dago, etaerrespetatu egin behar da. Depresioa ere doluaren fase bat bihur-tzen da askotan, eta dolua patologiko bilakatzen denean, profe-sionalen laguntza eskatzea izaten da onena. Laguntza eskatzeabeti dago ondo, baina hor ere jende askok arazoak ditu. Gurekulturak erakutsi digu gogorrak izan behar dugula eta norberakbakarrik dena egin ahal duela, eta askok ez dute nahi izaten la-guntza eskatzea. Eta gizonezkoetan zer esanik ez. Oraindikaskok uste dute gizonek ez dutela negarrik egiten, eta askotan gi-zonek debekatuta daukagu ia sentitzea ere. Gizontasunaren teo-

rien inguruan ere lanketa askodago egiteko. w Heriotza, beraz, generoarenarabera desberdin bizi da?

Bai. Death café saioetan parte hartzen duten gehienak ema-kumeak izaten dira. Emozioak eta sentimenduak lantzen direngune guztietan emakumeak dira gehiengoa. Yogan, dantzan etahorrelakoetan oso gizon gutxi ikusten dira. Hasi da zerbait alda-tzen, baina oso poliki doa. Gizontasunaren atzean dauden sinis-men eta topikoek gure gaitasuna eta potentziala baldintzatzendute. w Barneratuta al daukagu noizbait hil egingo garela?Hil egingo garela barneratzeko modu bakarra lanketa pertsonalaegitea da. Familia batzuetan heriotza modu naturalean hartzenda, eta horrek asko laguntzen du heriotzean. Etxean heriotzazhitz egitea pedagogia egitea da. Ez dut esan nahi etengabeegon behar dugunik heriotzari buruz hitz egiten, ezta gutxiagorikere. Momentua bizi behar da, eta ez dugu egon behar uneorohil egingo garela pentsatzen, baina ahaztu ere ez dugu eginbehar. Oso garrantzitsua da gorputza eta burua erritmo bereanmugitzea. Normalean, burua beti aurretik doa, beti etorriko denhorrekin pentsatzen bizi gara, edo bihar egin behar dugunarekin,eta horrek askotan ez digu lagatzen bizitzen. Lepoan mozketamoduko bat dago, burua alde batetik eta gorputza bestetik doaz,eta biak bat egitea ezinbestekoa da. w Heriotza mota desberdinak daudela aipatu duzu, baina ba-dago bat are tabu handiagoa dena: suizidioa.

Suizidioaz ez du inork hitz egiten, eta ikerketek esaten dutesuizidioaz hitz egiteak %30ean gutxitzen direla suizidio kasuak.Bi egunetik behin suizidio bat gertatzen da Euskal Autonomia Er-kidegoan, eta inork ez du ezer esaten. Suizidio bat gertatzen denbakoitzean, sei bizi-iraule geratzen dira haren bueltan sufritzen,eta horiei laguntzeko profesionalak behar dira. Suizidioa oso bor-titza da ingurukoentzat. Estigmak, isiltasuna, lotsa, kalean epaituasentitzea, kulpa... sentimendu oso gogorrak azaleratzen dira. Hasgaitezen behingoz hitz egiten gai hauei buruz! Gizarteak arretajarri behar du suizidioaren gainean. Prebentzioa eta babesa ezdira lan errazak, eta horregatik lekua eman behar diogu gai honi.Baina suizidioaz hitz egiteak sistema bera zalantzan jartzen du,eta hori ez zaio inori interesatzen. w Zuk nola lortu duzu heriotzari buruz horren natural hitzegitea?

Heriotzari behar duen lekua emanaz eta bizitzaren parte delaonartuz. Baina onartu ez derrigortasunez. Onartu behar hori ba-tzuetan bihurtu daiteke obligazio, akuiluarekin norbaitek esangobalizu bezala onartu egin behar duzula, eta hori ez da mezu zu-zena. Onartzea exijentzia bihurtu daiteke, esfortzua, kulpa. Ikusieta sentitu egin behar dugu benetan heriotza bizitzaren partedela. Dolu-guneetan parte hartzeak eta adituen laguntza eskatzeaoso ondo etortzen da heriotzari lekua egiteko. Zailtasunean au-kera aurkitu dut nik, eta gertatu zaidan guztiaren ondorioa naiz.

“Suizidioaz hitz egiteak %30eangutxitzen ditu suizidio kasuak”


MOTZEAN8

Ia 160.000 euro erabiliko ditu Udalak Altzolako Udal eraikina berritzeko

Aita Agirre kulturgunea ‘mamirik gabeko oskola’ dela salatu du EH Bilduk

Elgoibarko EHBilduk kezka agertu du Aita Agirre kulturguneaz.Jon Peli Uriguen alderdiko bozeramaileak esan du azpiegitura'ederra eta modernoa' eraiki duela Udalak, baina 'hutsik' dagoelaeta kultur eskaintza proiektua falta zaiola: "Kezkatuta gaudeladiogu, entzun baitugu Aita Agirren izango den tabernaren ardu-radunaren esku geratuko dela eraikinak herriari egingo dion kultureskaintza. Hilean kontzertu bat eta beste mota bateko ikuskizun,ikastaro, tailer edo solasaldi bat eskaintzea bermatu beharko du.Baina oraindik, guk dakigula, taberna horrek ez du arduradunik".Aita Agirrek herriari egingo dion kultur eskaintza tabernari batenesku beharrean kulturgintzan aditua den norbaiten esku egon be-harko lukeela uste dute.

Aita Agirre plazako aparkalekuaren gaineko kezka ere azaldudu Uriguenek. Ulertzen du alde zaharreko bizilagun eta merkata-rientzako aparkaleku hori beharrezkoa izatea, baina proposatudu asteburuetan aparkatzea debekatu eta parkea aisialdirako edokultur ekintzetarako libre lagatzea. Bere ustez, plaza horrek askoirabaziko luke modu horretan.

EHBilduk Plazara proiektua aurkeztu zuen Udal Hauteskunde-etako programan, eta horren aldeko apustua egiten jarraitzen du.

Uriguenek esandakoaren arabera, 'herrigintza' proiektua da, gi-zarte eta kultur alorreko eduki eta ikuspegi desberdinak kontuanhartzen dituena. Proiektu honen bidez bizikidetza, herri kohesioa,gazteen eta ez hain gazteen aisia eskaintza, tokiko garapena etaauzolana lantzeko aukera ikusten dute, eta “konpromisoa” hartudute datozen hiru hilabeteetan herriko eragileekin bilerak egin etadenen artean Elgoibarrek behar duen egitasmoa sortzeko. Azkenbatean "denon Elgoibar" egiteko konpromisoa hartu dute.

Aste honetan bertan hasi dituzte Altzolako Carmen plazako Udal eraikina berri-tzeko lanak, eta ondo bidean, lau hilabetean amaituko dituzte. Udalak, Eusko Jaurla-ritzaren laguntzarekin, 158.389 euro (BEZa barne) jarriko ditu obrak gauzatzeko,eta Construcciones Aplibur SL enpresak egingo ditu. Egun hiru lokalez osatuta dagoeneraikina lokal bakar bihurtzeko aukera egongo da aurrerantzean. Hau da, moldaga-rria izango da, eta giro txikiagoetarako espazioak sortu ahal izango dira. Guztira,140 metro koadro izango ditu espazio berriak, lokal diafanoa izango da eta aukeradesberdinak eskainiko ditu. Kanpoaldean lorategi berriak eta jarlekuak jarriko dituzte,besteak beste.

Fabrikazio Aditiboari buruzko jardunaldiaurriaren 16an, IMHn

Eusko Jaurlaritzak euskal industria-ren sustapenerako garatzen duen 4.0estrategiaren barruan, FabrikazioAditiboari buruzko jardunaldiaegingo dute urriaren 16an, IMHn.Jardunaldiaren helburua da enpreseiFabrikazio Aditiboen teknologia be-rrien onurak azaltzea eta kasu prakti-koen berri ematea, enpresei beraienerabaki estrategikoetan lagundu ahalizateko. Jardunaldiaren azken par-tean IMHn sortu berri den Additive Vi-llage Fabrikazio Aditiboarendemostrazio gune berrian ikusi ahalizango dira aplikazioetako batzuk.Jardunaldia doakoa da, baina aurrezizena eman behar da. 9:00etan ha-siko da, eta bi ordu eta erdiko irau-pena izango du. Informazio gehiagowww.imh.eus webgunean.


MOTZEAN 9

Kalegoen 4ko eraikina behera etortzean izan ziren kalterik larrienak konpontzeko azken lanak hasi ditu Udalak

Kalegoen 4 zenbakian dagoen eraikinaren atzeko hormaerori egin zen ekainaren 28an, eta Elgoibarko Udalak sal-buespenezko hainbat neurri hartu zituen bizilagunen segur-

tasuna bermatzeko. Harrez gero, Udaleko zerbitzu teknikoaktxosten bat egin du eraikin kaltetuei buruz, eta hor jasotako infor-mazioa aintzat hartuta, aste honetan bertan hasi dituzte kalte la-rrienak konpontzeko azken lanak. Hasieran hartutako neurrieneraginkortasuna bermatzeko lanak egingo dituzte, beraz, datozenasteetan eta horrekin bukatutzat emango dituzte larrialdi-lanak.Ane Beitia alkateak esan du gertaeraren lehenengo minututik bizi-lagunen segurtasuna bermatzea eta emandako pauso guztienberri auzotarrei ematea izan dela Udalaren lehentasuna. Oraindik“ezbeharraren arrazoi zehatzak” argitzeko lanean dihardu Uda-

lak, eta bizilagunei laguntza eskaintzen jarraitzeko konpromisoaeta bizilagunekin hitz egiten jarraitzeko borondatea erakutsi du.Alkateak esan du bizilagunei eman dietela datozen asteetanegingo dituzten lan guztien berri.

Debabarreneko odol emaileak omenduko dituzte bihar zortzi Eibarren. Odola emandako aldien arabera, zilarrezko etaurrezko intsigniak banatuko dizkiete emaileei, eta segidan, bazkaria egingo dute. Elgoibartik ondorengo emaileek jasokodute intsignia: 25 donazio egiteagatik zilarrezko intsignia: Mikel Arzamendi, Fernando Etxeberria, Francisca Juaristi, AngelMontes eta Patxi Vazquez. 40 aldiz emateagatik, urrezko intsignia: Adela Cabanillas, Resti Rodriguez, Angela Sanchez etaAzucena Sanz. 50 donazio egiteagatik, urrezko intsignia: Jose Alberto Garcia eta Juan Luis Ines.

Debabarreneko odol emaileak omenduko dituzte urriaren 19an

Dendariak kalera irten ziren zapatuan

Dendariak kalera irten ziren zapatuan, Txankakuaren stock ferian. Aurten on-dorengo dendek hartu dute parte ekimenean: Arauri lurrindegia, Casa Astiga-rraga, Ecenarro mertzeria, Ikus optika, Ferpi modak, G&M jantzidenda, Goiaradrogeria, Ipintza margoak, Iria moda, Iriondo kirolak, Kala loradenda, Klitzmoda, Moma jantzi-denda, Muruamendiaraz gozotegia, Nalai oinetakoak,Olaia estetika, Sara jantzi-denda eta Uzuri optika. Feriaren amaieran, 100 eu-roko sei erosketa txeke zozketatu zituzten elkarteko arduradunek. Saritutako boletobertan egotea ezinbestekoa zen saria jasotzeko. 14:30 alderako agertu zirenirabazleak. Hauek dira irabazleak: Juan Ignacio Martin, Hanane Esaudi, AmaiaOlabarria, Aimar Gonzalez, Josefa Picon eta Amaia Oñederra.

Elgoibarko EH Bilduk jakinarazi du zehaz-tapen batzuk egin nahi dituela irailak 25ekoosoko bilkuran ikur frankisten inguruan onartuzen mozioaren harira. EH Bilduk esan du me-moria historikoaren legea bere osotasuneanbete behar dela, ahalik eta azkarren. Horrenharira, etxeetako atarietatik erretiratu gabedauden ikurrak kentzeko epeak finkatu behardirela uste du. Era berean, Pedro Mugurutzakalearen izenaren inguruan dagoen eztabai-dari buruz, argitu nahi du EH Bilduk beraienustez kaleari izena aldatzea ez dagoela ez-baian, memoria historikoaren legea bete eginbehar delako. Hortaz, beraien ustez bizikide-tza mahaian ez da eztabaidatu behar PedroMugurutza kaleari izena aldatu behar zaionala ez, baizik eta zein izenek ordezkatukoduen. EH Bilduk emakume baten izena jar-tzea proposatu du.

Pedro Mugurutza kaleari emakume izena jartzea proposatu du EH Bilduk


10

1957

Aste honetako erretratu zaharra Jose Ignacio Jauregik ekarri du BARRENera. 1957an ateratako argazkia da, hain zuzenere, Julian Azkueren urtebetetze egunean. Haren etxean batu zen lagun talde hau, garai hartan ohitura zen bezala.Urtebetetze ospakizunak etxeetan ospatzen ziren orduan. Ume gehienak irribarretsu ageri dira erretratuan. Gogora

ditzagun nortzuk diren:Goian: Manu Pagola, Julian Azkue, Jose Ignacio Jauregi eta Maria Angeles Gabilondo. Erdian: Julian Iriondo, Marilen

Etxeberria eta Cristina Martinez de Luko. Behean: Maria Asun Gabilondo, Lourdes Martinez de Luko, Blanki Etxeberria etaMari Carmen Azkue.

GARAI BATEAN


EUSKARA ALA EZKARA 11

Hizkuntzaren iraupena bermatzeko, sareanegotea ezinbestekoa da gaur. Premisahorretatik abiatuta, hainbat datu

eta gogoetarako gai mahaigaineratu zi-tuzten gonbidatuek. Josu Waliño Pun-tuEUS fundazioko zuzendaria izanzen hitza hartzen lehenengoa. Eus-kara eta euskal kulturaren komunita-tearen Interneteko lehen mailakodomeinua da .Eus. Ingurune digita-lean euskara “baliogarri, erabilgarrieta ikusgarri” egiteko sortu zuten, in-gurune digital horretan euskara lehenmailako hizkuntza izateko. Euskal He-rrian 236.000 domeinu-izen daude gaur,eta domeinuetan nagusia .Com da, eta hiru-garrena izateko lehian dabil .Eus. Euskal domei-nuaren banaketa geografikoa oso lotuta dago EuskalHerriko banaketa soziolinguistikoarekin, eta beraz, Gipuzkoaneta Bizkaian daude .Eus domeinu gehien. Tipologia kontuan har-tuta, berriz, .Eus erabiltzen dutenen %44 enpresak dira, eta ezaskok uste bezala, administrazio publikoak eta kultur erakundeak.

Datu horietatik abiatuta, Waliñok esan zuen euskararen bizi-tasun digitala neurtzeko, ezinbestekoa dela eskaintza eta eskaria,biak, aztertzea, eta ikuspegi kuantitatiboa ez ezik kualititatiboaere aintzat hartu behar dela euskarak ingurune digitalean duenpresentzia zenbatekoa den esateko. Hiru erantzun mota bereiztuzituen: “Esan dezakegu euskara gutxiegi dugula ingurune digita-lean, edo salbatuta gaudela, edo daukaguna gehiegi dela eska-tzen digutenerako”.

EUSKARA GUTXIEGI DUGUEuskal Herrian 160.000 webgune inguru daude, eta horie-

tatik %16k bakarrik dute euskarazko edukiren bat. Euskarazko edu-kiren bat esaten denean, gainera, izan daiteke webgunearen %1bakarrik dagoela euskaraz. Eta bai, 26.663 webgunek euska-razko edukiren bat izatea bada zerbait, baina munduan, 1.700milioi webgune daude eta itsaso horretan euskarazkoak galdutadaude. Gainera, ingurune digitalaz ari garenean, ez gara Inter-neti buruz bakarrik ari. Datu bat: Gaur egun sarean mugitzen dentrafikoaren %58 bideoa da (datorren urterako estimazioa %82izatea da), eta 26.663 webguneez ari garenean, testuaz ari

gara. Netflixek Interneteko trafiko osoaren %15 mu-gitzen du gaur, eta euskaraz bi film bakarrik

daude Netflixen. Baina ingurune digitalahori dena baino gehiago da. Adimen ar-

tifizialaren aroan gaude, gailu interak-tiboak nonnahi daude, eta gailuhoriek ez dute euskaraz egiten eta ezdute euskara ulertzen. “Teknologiaoso bat behar da eta hori lortzea ezda hain erraza. Bultzada handiabehar du honek eta bultzada hori

geuk egin behar dugu, beste inork ezduelako egingo. Burujabetza digitala

derrigorra da”.

ASKI EUSKARA DUGUAndrais Kornai Hizkuntzalari matematikoaren

esanei erreparatuz gero, esparru digitalari dagokionezeuskara “osasuntsu” dago, “heriotza digitala saihestu eta goraldiabermatzeko gaitasuna duelako”. Haren esanetan, hizkuntzen%95ek ez dute presentzia egokia Interneten, eta horiek galtzekoarriskuan daude, baina euskara ez dago egoera horretan.

EUSKARA GEHIEGI DUGUKontsumitzen da euskara sarean? Euskal Herrian dauden

236.000 domeinutik 10.000 bakarrik dira .Eus, sakelako telefo-noa euskaraz duten erabiltzaileen kopurua %3koa da, eta nabi-gatzailea euskaraz dutenen kopurua are okerragoa da. Horra hirudatu esanguratsu. Horregatik gure nabigazio-hizkuntza konfigura-tzea eta euskara lehenestea oso garrantzitsua dela nabarmenduzuen Waliñok, nabigatzailearen hizkuntzak esaten diolako mun-duari zein den gure lehenengo hizkuntza. Horretarako sortu zutenPuntu Eus fundazioak, CodeSyntaxek, Ikastolen Elkarteak eta Kon-tseiluak-ek Lehen Hitza Euskaraz app-a.

Hiru ondoriotan laburbildu zuen bere hitzaldia Waliñok:“Euskarak badu eskaintza sarean, badago edukia eta badaudetresnak, baina ez dira nahiko ingurune digitala etengabe alda-tuz doazelako; erabiltzaileak trebatu eta motibatu behar dirakomunitate digitala indartu eta belaunaldi berriak sarean eus-kara kontsumitu eta sortzera bultzatzeko, eta euskararen bizita-sun digitala bermatu nahi bada, eskaintza eta eskaria, biak,indartu behar dira”.

‘Euskara ala ezkara ingurune digitalean?’ galderari erantzun zioten zapatuan Gotzon Garate euskaltzalearen omenez antolatutako ‘Euskara alaezkara’ ziklora batu ziren hizkuntzalari eta informatikariek. Elgoibarko Izarrak eta Udalak antolatu zuten zikloa, IMH eta DanobatGroupen ba-besarekin, eta Jokin Trikitixarekin hasi eta Ines Osinaga eta Lorea Argarateren ‘Mauriziak ez dau inor hil’ kontzertu gogoangarriarekin emanzitzaion azkena. Han entzundakoaren laburpen bat duzue hau, hitzaldien kronikak eta gainerako emanaldien ikus-entzunezkoak luze gabe zin-tzilikatuko ditugulako www.barren.eus webgunean eta www.euskaraalaezkara.eus atarian.

- AINARA ARGOITIA-

Euskara, ingurune digitalean

JOSU WALIÑO


EUSKARA ALA EZKARA12

Zuzentasuna eta egokitasuna, ezinbesteko

Sarean euskararik ba ote dagoen galderarierantzun zion Ainhoa Arregi filologo,UZEIko Lexikografia saileko kide eta

euskaltzain urgazleak, eta euskarak sareandituen baliabideak, abantailak eta arris-kuak/ahuleziak aletu zituen.

Galdera nagusiari erantzuteko, modubat baino gehiago daudela ohartarazizuen, eta ikuspegi baikorrari helduta esanzuen beste hizkuntza askok ez bezala, euskarakbaduela gaur presentzia sarean eta urteetan pilatu-tako ondare hori “oinarri sendoa” dela “euskara malgutu, abe-rastu eta zabaltzeko”. “Baliabide-zerrenda handia da, etakatalogo oparo hori, sarean daukagu gure hizkuntzaren alderdinormatiboa landu nahi izanez gero”. Kontsultarako behar dugunia guztia daukagu, beraz, Interneten: Hiztegi orokorrak, Euskal-tzaindiak kontsultarako dituen hiztegiak, kontsultarako corpusak,hiztegi terminologikoak, kontsultaguneak (Euskara Batuaren esku-liburua, Berria-ren estilo liburua...), zalantzak argitzeko Ehulku etaJagonet webguneak, itzultzaile automatikoak (Modela,batua.eus), zuzentzaile ortografikoak (Hobelex, Xuxen), eta itzul-pegintzarako bestelako tresnak.

Interneten euskarak dituen adierazleez eta adierazle horiekneurtzearen beharraz ere aritu zen Arregi, hizkuntza baten bi-zitasun digitala neurtzeko berebiziko garrantzia dutelakoan. Etaaipatu zituen adierazle horietako batzuk ere: .Eus domeinua(10.000 bat daude); sare sozialak, euskarazko komunikabi-deak, eta tartean bereziki bat, Berria, euskarazko egunkari na-zional bakarra eta euskara “berariaz eta bereziki” zaintzenduena, eta Wikipedia. Munduan dauden 8.000 hizkuntzatik300 besterik ez daude Wikipedian eta horietatik 29. lekuandago euskara. Iaz, 30.000 bisita izan zituen Wikipediak, gai-nera, eta Hekimen elkarteko euskarazko komunikabideen web-guneek, berriz, ia 24 milioi bisita. Hala ere, datu positibohorien ondoan irauli beharreko kontu bat ere ikusten du: “Eus-karazko edukien zuzentasunari eta egokitasunari paperezko ar-gitalpenetan arreta handia jarri izan zaio, baina oraindik ezgara maila horretara iritsi sareko edukietan, berehalakotasunakpisu handia duelako”. Lan hori errazteko tresnak egon badau-dela ohartarazi zuen eta haiei zabalkundea eman beharra az-pimarratu, “akatsak barreiatzeko bideak ugaritzen badira, ezdugulako sekula oinarri sendorik izango”. Hutsune bat ikustendu hor: “Erabilera-eremu urriko hizkuntza da gurea, eta alderdinormatiboan aurrerapauso handiak egin ditugu, bai, baina ezdugu erritmo bera mantendu normalizazioan eta ezarpenean”.Arregiren esanetan, inguruko hizkuntzetan akatsak “asaldaga-rriak eta onartezinak” iruditzen zaizkigu, baina euskaraz ari ga-rela, berriz, “ulergarriak eta onargarriak”. “Hasiera-hasieratikeuskaraz eskaini den guzti-guztia esker onez jaso dugu euskal-

dunok (baita hala moduz emandakoak zirenean ere),baina uste dut, hainbat urteren ostean, maila bat igo-

tzeko eta eskatzeko moduan gaudela”. Horri lotuta,eta lan-munduari begia jarrita, traba irizten dioEuskal Herriko enpresa pribatuak legez euskarazlan egitera edo euskaraz komunikatzera behar-tuta ez egoteari. “Enpresa pribatuek euskaraz

egin badute, nahi dutelako izan da edo bezeroakerakartzeko eta asebetetzeko behar zutelako”. Ho-

rregatik presio soziala oso kontuan hartzeko puntuadela uste du. Gaur, mundu-mailako salmenta-plataformarik

garrantzitsuenek (Amazon, eBay, Alibaba...) ez dute euska-razko bertsiorik, ezta euskarak baino askoz hiztun gehiago di-tuen katalanezkorik ere. “Eta normaltasunez edo etsipenezonartu dugu enpresa horien hizkuntza-eredua gure egunerokobizitzan”. Erraldoi teknologikoekiko ditugun hutsuneak azaleratuzituen jarraian, eta nagusiena hauxe: ez ditugula euskaraz konfi-guratzen gailuak eta horren ondorioz ez gaituztela aintzat hartzen,eta lagatzen dugun aztarna digital horrek euskararako irabazitageneuzkan eremu batzuk galtzea ekar dezakeela. IKEArekin ger-tatutakoa jarri zuen horren adibidetzat. Euskal Herrira iritsi berritansarean euskarazko bertsioa eskaintzen zuen IKEAk, baina halakobatean, erretiratu egin zuen.

ERRONKA NAGUSIAKIngurune digitalean euskarak izango duen erronka nagusia

tresna berriak eta eraginkorragoak sortzea ez ezik, tresna horieketa jada baditugunak erabiltzea eta eguneratzea izango delauste du Arregik, eta azpimarra horretan jarri behar dela dio,baliabide horiek ezagutarazi, sustatu eta bultzatzeko modu be-rriak pentsatzean. Eta gutxieneko zuzentasuna eman bai, bainaeskatu ere egin behar dugula dio, eta horretarako, presio so-ziala funtsezkoa izan daitekeela. Indarrak batu beharra ere ikus-ten du, eta euskarak aro digitalean egin behar dituen lanetanlidergoa hartu eta koordinazio-lanak egingo dituen koordina-tzaile baten falta. “Lankidetza sustatu behar dugu, guztiz ageri-koa ez den lehia bat ere badelako gurean. Mila faktorekeragiten dute hori. Argitalpenak, ikerketak, eta proiektuak garatubehar direla unibertsitatean merituak lortzeko; enpresak irau-teko, beharbada, lehendik ere egoera prekario samarrean di-tuen langileak mantendu behar dituela; euskarazko edukiakdoan eskaini beharra, baina aldi berean eduki horiek sortzekobaliabide ekonomiko nahikorik ez izatea... Finean, euskararaeta euskal kulturara ekarri nahi dira industriaren paradigmak:mozkinak, errentagarritasuna... eta euskal kulturan ezin da. Eus-kararen egoerak ez du ematen horretarako”.

Beraz,euskararen normalizazioan eragin eta estandarizazio-prozesuan aurrera egin nahi bada, “kontzientziazioa, presiosoziala eta oinarria zaintzea” ezinbesteko dela uste du Agirrek.

AINHOA ARREGI


Informatikaria da lanbidez Josu Landa, literatura duafizio eta kritiko agertu zen zapatuan. ”Internetendena dagoela esaten dugunean ez da egia.

Prentsan agertzen diren kultur edukien %5 bainoez dugu eskuragarri Interneten, gozatzeko”. Az-keneko lau-bost urtean musikaren esparruanigarri du berak aldaketa handiena, baina argidu musika eskaintza handitu izanaren arrazoiaez dela horrenbeste autoekoizpenerako joera han-ditu izana edota salmenta-postu fisikoak itxi izana,baizik eta Interneteko plataforma batzuek diru pixkat ira-bazteko aukera eskaini izana disketxeei eta artistei. “Askotan ai-patu izan da kultura bermatzeko eta indartzeko kultur industriakbehar zirela. Zenbat eta kultur industria indartsuagoak, orduan etaaukera gehiago izango genuela Interneten, baina justu kontrakoada”. Horregatik iruditzen zaio hain garrantzitsua dirua sortzaileeieta sortzaileengandik ahalik eta hurbilen dauden eragileei ema-tea. “Inbertsio horrek emaitza hobeak eta ugariagoak emangoditu Interneten”. Eta Susan lankide izan zuen Gorka Arresek iazEuskara ala Ezkara jardunaldian esandakoen haritik jo zuen Lan-dak, sortzaileek bizi duten prekarietatea salatzeko. Kritiko agertuzen oso diru-laguntzak banatzeko irizpideekin ere. Hiru oker egi-ten direla nabarmendu zuen. Batetik, euskara eta kultura “modu

ez osasungarrian nahastea”: “Interneten kultur edukiakargitaratzeko diru-laguntzak Euskara sailek ematen

dituzte eta ez Kultura sailek. Oker handia dahori”. Bestetik, diru-laguntzak proiektu berriaksustatzeko eta martxan jartzeko izaten direla,eta ez lehendik sortuta daudenak elikatzeko,eta ondorioz, diru horiei esker abiatutako

proiektu asko bidean galtzen direla: “Eraginkor-tasun eskasez inbertitu da dirua hemen”. Eta az-

kenik, diru-laguntzak elkarte, erakunde eta enpreseizuzenduta daudela, eta ez sortzaileei.

Ondorioetara etorrita, hiru zehar-lerro azpimarratu zituen, kon-tuan hartzeko. Sortzaileen prekarietatea, genero arrakala eta mul-tinazionalekiko dugun menpekotasuna. “Euskal kulturaren barruaneskandaluzkoa da sortzaileek bizi duten prekarietatea”. Bada itxa-ropenerako leiho bat, hala ere: Lanartea.eus, euskara lantzenduten profesional autonomoen interesak eta eskubideak defenda-tzeko sortu den elkartea. “Horiei egin behar diegu kasu”. “Eskan-daluzkoa” da, era berean, emakume sortzaileek bizi dutenzapalkuntza eta gizonezkoek dituzten pribilegioak. “Euskal kultursorkuntza publikoan gabiltzanon %90 gizonak gara”. Eta hiru:“Sinistuta geunden Internet plataforma perfektua zela deszentrali-zaziorako, baina ez. Hori da hartu dudan zaputzik handiena”.


Interneten “zaputza”

Burujabetza digitalaz solastu ziren Asier Garaialde (@agara), Gorka Julio (@teketen) eta Xabier Landabidea (@txerren), Puntu EUSfundazioko Leire Palaciosek (@annieSdelMono) zuzendutako mahai-inguruan. Euskal Herriko lehen telekomunikazio operadore koopera-tibakoa kide da Garaialde, garatzailea, irakaslea eta hainbat hedabidetako kolaboratzailea da Julio, eta Ikus-entzunezko Komunikazioaneta Politika eta Administrazio Zientzietan lizentziatua da Landabidea, Atopia euskarazko rol-jokoaren sortzaileetako bat. Hiru solaskideakbat etorri ziren esatean bizirauteko ez ezik bizitzeko ere ezinbestekoa dugula burujabetza digitala. “Gaur ez daukagu aukerarik gureperfilak kontrolatzeko. Utzi egin behar al dugu etekina besterik bilatzen ez duten enpresa multinazionalek gure perfilak kontrolatzea?Zergatik ez dugu egiten plataforma libreagoen alde?” gogoetarako galdera egin zuen Garaialdek. Mahai-inguruak eztabaidarako puntuinteresgarriak eman zituen, hausnarketarako material ugari, eta luze gabe zintzikatuko dugu bideoa bere osoan barren.eus webgunean,bai eta euskaraalaezkara.eus webgunean ere.

Euskarazko Kode Poesia Laborategia aurkeztu zuten, bestetik, Manex Garaio eta Bertol Arrieta informatikariek. Programazio lengoaiakerabilita idazten den olerkia da kode-poesia. Arrietak azaldu zuen programatzearen helburu nagusia funtzionatzen duen produktu bat(sakelako telefonoetarako aplikazioa, webgunea...) garatzea izan arren, kode-poesian horrek ez duela hainbesteko garrantzirik. Literaturaeta informatika elkartzen diren gutxitan esploratutako lurraldean barneratzeko gonbita egin zuten bien artean zapatuan, eta zenbait kode-poema aztertu ondoren, Kode Poesia Laborategian, norberak bereak egiteko baliabideak ematen dituztela azaldu zuten. Kode Poesiareninguruko jakingarri gehiagorako: kodepoesia.eus

MAHAI-INGURUA KODE POESIA

JOSU LANDA


EUSKARA ALA EZKARA14

Markaren arrastoan

“Orain egiten dugunarenaraberakoa izango daetorkizuna”. Baina

zehar behar dugu etanola lor genezake? Gal-dera horri erantzuteko,gizakiok goi mailakoprozesu psikologikoaknola garatzen ditugun ikertuzuen Lev Vygotsky zientzialaribielorrusiarraren irakaspenetarajo zuen Harkaitz Zubiri idazleak zapatuan. Garapen HurbilekoEremua da Vygotskyk utzi zuen kontzeptu garrantzitsuena, bakarrikegin dezakegunaren eta beste norbaiten laguntzaz egin dezake-gunaren arteko aldea definitzen duena. Horren harira esan zuengero eta arraroagoa den arren kalitatezko lana bakarka egin ahalizatea, kultur sorkuntzan, askotan XIX.mendeko paradigmak ha-rrapatuta gauzkala, alegia uste dugula sorkuntza indibiduo batekbere bakardadean ekoizten duen aurkikuntza dela. Horregatikuste du liburu batek irakurle gutxi dituenean adibidez, sarri, sozia-lizazio arazoei leporatzen diegula errua edo bestela “ondo pres-tatuta ez dauden hartzaileei”, baina horrela pentsatzeasinplekerian erortzea dela dio, bozgorailu ozenago bat erabil-tzeak ez duelako ezinbestean gure lana jendearengana iristeaekarriko.

Haren esanetan, kulturaren hiper-eskaintzan gauza bat auke-ratu eta bestea baztertzeko arrazoia marka da. “Gure bizitzetantranszendentzia handirik ez duten liburuak, pelikulak eta museoakalde batera uztera jotzen dugu normalean.Kosta egiten da iden-tifikatzea, kosta egin daiteke aitortzea, baina kultur-sorkuntzarenbat aukeratzen dugunean, marka utziko digun zerbait hautatzerajotzen dugu”. Gakoa, beraz, marka hori nola sortzen den identi-fikatzean dago.

Bere ustez, nagusiki esperientziak pizten du zaletasuna.“Gakoa, beraz, ez da programatzen den edo ez bakarik. Gakoada ea badauzkagun edo ez sorkuntza eta zaletasuna sustatukoduten espazio horiek”. Leku-imanak falta direla uste du Zubirik, le-kuak, jendea elkartu dadin, jendeak zaletasuna garatu dezan, etabaita jende horrek gero sortzailea elika dezan eta sortzailea lekuhorretan artistikoki aberastu dadin. Bere esanetan, sortzen ditugungune digitalak ez dira hain eraginkorrak izango bozgorailu hutsabadira. “Behar ditugu biltegi lana egingo duten gune digitalak,eta behar ditugu bozgorailuak, zalantzarik gabe. Baina batez ereinterakziorako foroak behar ditugu”.

Multinazionalak igarrita daude. “Google eta Facebook beza-lako enpresek oso argi dute hori, jendearen bizi-indarra oso abe-ratsa dela, eta horregatik ekoizten dituzte elkarguneak,interakzioak bertan gerta daitezen, azken batean jendeak dauz-kan interakzio horiek diru-etekin bihurtzea delako beren helburua”.

Eta guk ere antzera egin beharkogenukeela uste du. “Mundu

osoan ari da hazten HenryJenkinsek kultura partehar-tzailea deitzen duena.Gure bertsioa behardugu guk”. Horren ha-

rira, lankidetzaren bitartezsortu dezakegun sinergiak

parekorik ez duela gogorarazizuen eta ezinbestekoa dela, gai-

nera, kanpoko indarrek eragiten dituzten al-daketetara egokitzen jakiteko. Maurizio irla zapalduankolonizatzaileek eragin zuten ekosistema aldaketara egokitzenjakin ez zuelako betiko galdu zen Dodo hegaztiari erreferentziaeginez, termino berri bat ekarri zuen: Postdodoismoa. “Luzaroanbizi dadila postdodoismoa”.

EUSKARAREN MARKAMarketina eta hizkuntza baten sustapena uztartu asmoz uni-

bertsitatean martxan jarri duten egitasmoa aurkeztu zuen AngeriñeElorriaga EHUko marketin eta publizitate irakasleak. Elorriagakesan zuen euskara hautu bat dela gaur, eta ezinbestekoa dela au-kera hori indartzeko bide berriak urratzea. Hau da aztertu behardirela euskara edo euskal kultura aipatzen dugunean, zeintzukdiren jendearen gogoan aktibatzen diren elementuak, zein aso-ziazio egiten dugun, asoziazio negatiboak identifikatu eta horiekiraultzen ahalegintzeko.

“Zergatik matrikulatzen dira erdaraz EHUra iristen diren ikasleelebidunen %30? Zergatik aukeratzen dute gazteleraz ikastea etaez euskaraz, ulertzeko gai izanda ere?”. Era horretako galdereierantzun bat emateko abiatu dute ikerketa, euskararen markarenegungo egoera aztertzeko eta etorkizunean hizkuntza sustatzeahelburu duen proposamen bat egin ahal izateko. Hainbat fasetanantolatu dute azterketa. Lehenengo fasea “kualitatiboa” izan da.Zortzi eztabaida talde antolatu dituzte, adin tarte eta eremu so-ziolinguistiko ezberdinetako herritarrak batuta. Urte hasieran ekinzioten egiteko horri eta urte amaierarako aurkeztu nahi dute apli-kazio praktikorako proposamena. Hurrengo pausoa inkesta batdiseinatzea izango da. 1.200 inkesta egitea aurreikusi dute, eta2020an datuak ematea. Datu horiek esku artean hartuta, euska-raren marka zein den irudikatu nahi dute eta rebranding proposa-men bat egin ondoren, euskara hobeto posizionatzeko eta harengeroa ziurtatzeko. Estreinako aldia da marketinaren eta bran-ding-aren teknikak hizkuntzaren alorrean aplikatzen direla. “Na-zioekin eta herrialdeekin erabili izan da markaren kontzeptuhau, baina hizkuntzekin sekula ez”. Sortu nahi duten ereduaeuskarari ez ezik gainerako hizkuntza guztiei aplikatzeko mo-dukoa izatea nahi dute.

HARKAITZ ZUBIRI ANGERIÑE ELORRIAGA



Teknologia, eskolan

Baliabide teknologikoak euskararen eta kulturarenheziketa arautuan nola erabil daitezkeen az-tertu zuten Imanol Epelde irakasle eta

27zapata blogariak eta Gabi de la Maza ira-kasle erretiratu eta Txantxangorria karaotekarensortzaileak, zapatuan, nork bere esperientzia-tik. Baliabide teknologikoak nola erabili behardiren jakiteko, Epeldek ezinbestekoa iritzi zionhezkuntzan zer egin behar dugun eta zer nahidugun jakiteari, eta horretarako, aurten eskolatu den3 urteko ume batek 2039. urte aldera eskola uzten due-nerako zer gaitasun izan beharko lituzkeen pentsatzen jarri zuenpublikoa. “Ez dakigu zer aurkituko duen 2039an, baina gauzabatzuk aurreikus genitzake. Badakigu, esaterako, transmititzen diz-kiogun edukien erdiak zaharkituta geldituko direla. Badakiguoraingoa baino ahozkoagoa izango dela komunikazioa eta ba-dakigu izan beharko duela sortzaile, jakin beharko duela taldeanlan egiten, informazioa topatzen, kritikatzen eta sistematizatzen,eta, batez ere, izan beharko duela autonomo. Eta teknologiak la-gundu dezake hori dena lortzen”.

Hezkuntzak, baina, beste bide bat darama Epelderen ustez,hein handi batean plazerrik eskaintzen ez duelako. “Eskolak hilegin du gizakiok berezkoa dugun ikasteko pasioa”. Ikasten ikas-tea bizitza osorako zerbait izan behar bada, baina, derrigorraikusten du eskolan pedagogia “sentsualagoa eta umoretsua-goa” lantzea, era horretan harremanak hobetu, ikasketakerraztu eta adierazpen emozionala hobetzen delako. “Harri-dura eraman beharko genuke eskolara, miraz jarri ikasleak, us-tekaberako prestatu eta estrategia artistikoak baliatuhorretarako”. Eskolan, ikasleak emozionatuko dituen irakasleakbehar direla nabarmendu zuen horren harira, bizipen atseginakeskainiz ikasleen euskararekiko sentimendua indartuko dutenak.Hein berean, eta eskolaren egiteko nagusia ikasle autonomoak

sortzea dela ulertuta, ikasleei edukiak sortzeko etaebaluazio-sistema zehazteko eskumen handiagoa

eman beharko litzaiekela esan zuen. “Sor ditza-gun I+I+I ikasleak: ikasle ipurterre, inkonfor-mista eta ikonoklastak. Ziur naiz horrelako 27ikasle euskaldun sortuta aurrerapauso handiaemango genukeela Euskal Herria euskaldun-

tzeko prozesuan”. Nahitaezkoa iruditzen zaioebaluazio-sistema aldatu beharra, gaur eskolak

gehien baloratzen duena memorizatzea delako,eta garrantzitsua irizten dio irakaslearen figura defini-

tzeari ere. “Ikasleak izan beharko luke animatzaile, laguntzaile,flipatu bat...”.

Antzeko premiak ikusten dizkio euskarari ere. “Euskalduntzeaulertu dugu euskara jakitearekin, baina kultur zaletu egin behar di-tugu ikasleak, eta hezkuntzan, gaur, ez dago kulturan trebatzekoirakasgairik”. Gazteei bideogintza, sare sozialak, irratia... gusta-tzen zaizkiela azpimarratu zuen, eta haien gustuak eskolakoproiektuetara eraman behar direla. “Narrazioa lantzeko, bi orrikoipuinak idazteko eskatzen diegu, baina zergatik ez diegu blogasortzeko eskatzen? Pentsa zer litzatekeen gure komunitatearentzatikasketak bukatu ostean ikasle horien %5ek jarraituko balute blo-garekin, edo zer litzatekeen eskolan Lehen Hitza Euskaraz app-ajarriko bagenu denok”. Hezkuntza-eredua teknologiarekin birpen-tsatzera animatu zituen eragileak, teknologia irakaskuntza proze-suaren erdira ekartzera: “Teknologiak bihurtu behar dira ikaskuntzaautonomorako eta ezagutza parte-hartzailerako eta sozialerakoteknologiak. Helburua litzateke Euskal Herri mailako ikasketa ko-munitate bat sortzea, ikasleek sortzen dutena beste ikasleekin par-teka dezaten eta parte-hartzaileen arteko interakzioa bultzatzea,hezkuntza baliabide irekiak sortu eta berrerabiltzeko. Teknologia-rekin aukera daukagu euskaldunok gure artean hizketan eta la-nean jartzeko. Muga bakarra gure sormen gaitasuna da”.

IMANOL EPELDE

Txantxangorriaren kantuaInork baino hobeto daki Gabi de la Mazak euskalduntzeko zein garrantzitsua den emozionatzea eta kultur

zaletzea. 37 urtean irakasle jardun zen, eta beti erabili zuen musika ikasleak euskara erabiltzeramotibatzeko eta euskararekiko sentsazio positiboak sortzeko. Euskal Girotze Barnetegietan jaio

zen gerora Txantxangorria proiektua izango zena. B ereduko nerabeak eskolaz kanpo moduinformalean euskarara gerturatzeko sortu zituen Euskal Girotze Barnetegiak Hezkuntza Sailak,eta astebeterako joaten zen haietara Gabi de la Maza ikasleekin. Euskal Musika jartzenzien ikasleei. Lehenengo binilo, CD eta DVDetan ipintzen zizkien kantuak, eta 2004. urtean,barnetegietara ordenagailuak eta proiektatzeko lehen kainoiak heldu zitzaizkienean karao-keak sortzen hasi zen. Ikasle-talde batek animatu zuen bideo bat Youtubera igotzera, eta

2008ko uztailean Sorotan Beleren Arratsalde honetan igo zuen. Esker oneko mezu ugarijaso zituen bueltan, bai eta bideo gehiago igotzeko hainbat eskaera ere, eta errutina bihurtu

zitzaion sarera bideoak igotzea. Gaur, 2.600 bideo baino gehiago dauzka, eta 60.000 har-pidedun baino gehiago bere bi kanaletan.GABI DE LA MAZA


16 KULTURA

Koldo Lizarralderen omenez egin zutenErrosarioko Amaren ezpata-dantza Ez da euskara ikasteko

talderik osatu Mendaron

Mendaroko Udalak jakinarazi duaurten ez dela osatu euskara ikas-teko talderik Mendaron. Iraila hasie-ran egin zuten etxez-etxekopropaganda, baina jende gutxikeman zuen izena, eta eman dutenekeuskara maila desberdina dute. Hor-taz, aurten ez da egongo euskaraikasteko aukerarik Mendaron.

Kiribil, gaur zortzi, Maalako parkean

Gaur zortzi itzuliko da KiribilMaalako parkera bere lagunekin.2tik 6 urtera arteko umeentzako etahaien gurasoentzako egitasmoa da,eta Elgoibarko Izarrak antolatzen dueuskararen transmisioa lantzeko.17:00etan hasiko da.

Aita Agirre kulturgunearen eguna izan zen joan zen barixakua. Goizean agintari politikoek bisitatu zuten eraikina. MarkelOlano Foru Aldundiko ahaldun nagusia, Aldundiko Kultura Zuzendari Nagusi Mari Jose Telleria eta Elgoibarko Udaleko EAJkoeta EHBilduko ordezkariek hartu zuten parte bisitaldian. Iluntzean berriz, kulturak hartu zituen herriko kaleak. Musika Banda etaMauxitxa txarangaren kalejira, erraldoi eta buruhandiak, Taupada antzerki taldearen emanaldia, Hesian eta Ainhoa Larraña-garen kontzertuak eta bideo maping-a izan ziren. Eguraldiak ez zuen gehiegi lagundu, baina egitarauko ekitaldi guztiak aurreraeraman zituzten. Zapatuan haur eta nerabeentzako parkea eta Beti Sua txarangaren emanaldia izan ziren. Argazki guztiaketa bideoa ikusteko: barren.eus

Haritz euskal dantzari taldeak ezpata dantza egin zuen domekan, eta aurtengoedizioa berezia izan da, duela gutxi hil den Koldo Lizarralderen omenez dan-tzatu dutelako. Elgoibarren XVI. mendean egiten zen dantza hau berreskura-

tzeko egindako lana eskertzeko omenaldia egin zion Haritz dantza taldeak, beraizan baitzen Juan Antonio Urbeltz, Jon Lizarralde eta Jose Ignacio Sararuarekin batera,Errosarioko Amaren ezpata-dantza berpizten lagundu zuten lagunetako bat. Errosa-rioko Amaren Kofradiako domina oparitu zioten Lizarralderen sendiari.

Eguraldiak ez zuen zapuztu Aita Agirre kultur jaia

Arg.: Alex Berasategi


KULTURA 17

‘Elgoibarko Berbetia’ ikastaroa antolatudu Elgoibarko Izarrak azarorako

Euskararen Ginkanan izenaemateko epea zabalik dago

Euskararekin eta euskaraz dibertitzekoeta euskararen bueltan gozatzeko Deba-barreneko Euskararen Ginkana antolatudu Kutxa Ekoguneak, bailarako Udalekineta Euskaltzaleon Topagunearekin elkarla-nean. Lehen edizio honetan Hizkuntza-Ekologia izango da gaia, eta partaideekhizkuntza-ekologiarekin lotutako hainbatproba egin beharko dituzte, mundu ikus-pegitik, eskualdeko begirada eta praktike-tara salto eginez. Elgoibar, Eibar,Soraluze, Deba eta Mutrikuko DBH4kogela bakoitzeko ikasle talde batek (4-8ikasle) parte hartu ahal izango du. Partehartu nahi dutenek urriaren 22a bainolehen eman beharko dute izena www.eus-kararenginkana.eus webgunean. Antola-tzaileek 1.200 euro banatuko dituztesaritan.

Elgoibarko Izarra Euskaltzaleon Topagu-neak Elgoibarko Berbetia ikastaroa anto-latu du, Udalaren laguntzaz. Jesus Mari

Makazaga filologo eta doktorea izango da ira-kaslea. Makazagak Elgoibarko Berbetiarengaineko doktore tesia egin zuen, eta herritarrenesku jarriko ditu orain elgoibarreraz idaztekoarauak. Ikastaroan, gainbegiratu orokor batemango zaie Elgoibarko euskararen bereizgarrinagusiei; arloz arlo: arau fonologikoak, dekli-nabide eta eratorpen-atzizkiak, aditz-formak (hi-tanoa barne), egitura sintaktikoak eta hiztegia.Horiekin batera, elgoibartarren ahozko jardu-naren baliabide nagusiak ere landuko dira.Amaitzeko, dialektologia pixka bat ere egingodute, eta inguruko herrietako berbetekin konparatuko dute Elgoibarkoa.

Azaroko lau asteazkenetan izango dira saioak, 18:30etik 20:30era. InteresatuekBARREN astekarian (943 744 112) eman dezakete izena. Internetez ere badagoizena emateko aukera, www.barren.eus atarian dagoen formularioa beteta. Elgoi-barko Izarrako bazkideek 27 euro ordaindu beharko dituzte, eta gainerakoek 30euro. Izena emateko azken eguna urriaren 31a izango da.

Euskaltzaindiak joan zen zapatuan amaitu zituen mendeu-rrena ospatzeko ekitaldiak Donostian, Foru Aldundiaren egoi-tzan, eta Elgoibarko Udal Txistulari Taldeak hartu zuen partebertan. Markel Olano Gipuzkoako Ahaldun Nagusia eta Al-dundiko diputatuekin osatu zuten soka-dantza bi dantzarik, El-goibarko txistularien doinura.

Arkitekturaren Nazioarteko Eguna izan zen urriaren 7an, eta ho-rren harira Elgoibarrera bisita egin zuten Euskal Herriko ArkitektoenGipuzkoako Elkargoko (EHAEO) hainbat kidek. Aita Agirre eraikinaeta Makina Erremintaren Museoa ezagutzera etorri ziren. EHAEOtaldeko kideek Udaleko zenbait ordezkarirekin eta Hirikilabs taldekokideekin batera egin zuten bi eraikin horiek ezagutzeko bisita.

Euskaltzaindiaren mendeurreneko jaialdian hartu du parte

Elgoibarko Udal Txistulari taldeak

Euskal Herriko Arkitektoen Elkargoko kideek Aita Agirre eta Makina Erremintaren Museoa bisitatu dituzte


KIROLA18

Egañatarrak Gipuzkoako Ehiza Xehe Txapelketako podiumera igo dira berriro

La Union elkarteko bost kidek eta Kilimon Zahar elkarteko batek hartu zuten parte2019ko Gipuzkoako Ehiza Xehe Txapelketan, Zanbranan, joan den urriaren 6an.Bidasoa ACP elkarteko Luis Iriarte gailendu zen gizonezkoetan, bost eper ehiza-

tuta eta 2.755 puntu pilatuta. Arkaitz Egaña elgoibartarrak gertu izan zuen garai-pena, Iriartek baino 50 puntu gutxiago bakarrik batu baitzituen, honek ere bost eperehizatuta. La Union elkarteko beste bi ordezkarien emaitzei dagokionez, Iraitz Txu-rruka 13. postuan sailkatu zen, eta, aurtengo Debabarreneko Ehiza Xehe Txapelketairabazi zuen Iban Bello Serna azken postuan sailkatu zen. Emakumezkoetan parte-hartzaile bakarra izan zen, Leire Egaña, eta berak jantzi zuen txapela, eper bat etabi galeper ehizatuta. Ehiztari beteranoen artean, Jose Luis Gisasola eibartarra gai-lendu zen, sei eper eta faisai bat ehizatuta. Jose Mari Egañak bigarren egin zuen(lau eper eta galeper bat), eta Mauro Gonzalez mendaroarra zortzigarren postuansailkatu zen.

Mugertza krosean aritutako atletek urrezko lau domina irabazi dituzte Dohan, Munduko Atletismo Txapelketan

Juan Muguertza Nazioarteko kroseko antolatzaileak “pozik”eta “harro” daude Elgoibarren inoiz antxitxika egindako atletekDohan (Qatar) jokatu berri duten Munduko Atletismo Txapelketanlortu dituzten emaitzekin. Urrezko lau domina irabazi dituzte Mu-gertzan parte hartu izan duten lau atletek. Urtarrilean 2019ko Mu-gertza krosa irabazi zuen Hellen Obiri kenyarrak urrezko dominairabazi du 5.000 metroko lasterketan. Beatrice Chepkoech ken-yarrak hirugarren egin zuen urtarrilean Mintxetan, eta 3.000 metrooztopoetako lasterketa irabazi du orain Qatarreko txapelketan.Conseslus Kipruto kenyarrak behin baino gehiagotan hartu duparte Mugertza krosean [2013koa berak irabazi zuen], etaurrezko domina irabazi du Dohan, 3.000 metro oztopoetako las-terketan. Joshua Cheptegei ugandarrak, 2017ko Mugertza kro-seko irabazleak, urrezko domina irabazi du 10.000 metrokolasterketan. Emaitza horiek euren lana begi bistan jartzen dutelanabarmedu dute Mugertza kroseko atolatzaileek. “Eskerrak emannahi genuke, hau posible egiten duten erakunde, babesle, lagun-tzaile, hedabide eta nola ez, Elgoibarko herriari”, esan dute.

Markel Bergarak meniskoa hautsi du

Min hartu du berriro ere MarkelBergara (Elgoibar, 1986) futbol joka-lariak. Hainbat lesioren ondorioz, par-tida gutxi jokatu ditu Getaferekin2017tik hona. Zorigaiztoko boladaatzean lagatzekotan zegoela zirudienorain, baina, eskuin hankako kan-poko meniskoa hautsi zuen entrena-mendu batean. Meniskoa hautsi etabiharamunean operatu zuten, etadena ondo irten zela jakinarazi zuenMadrilgo taldeak. Hiru edo lau hila-bete inguru beharko ditu guztiz osatueta berriro lehiaketara itzultzeko.


KIROLA 19

Azaroaren 17ra atzeratu dute Idotorbeko txirrindulari igoera

Urriaren 12an jokatzen da urtero zikloturistentzako Julian SanJuanen Oroimenezko San Pedroko igoera, baina aurten ez da halaizango. Trafiko baimenekin eduki dituzten arazoak medio, azaro-aren 17ra atzeratu dute igoera antolatzaileek. “Horrelako probakantolatzerakoan neurri zorrotzagoak eskatzen dituzte orain, eta za-paturako bete ezingo ditugunez, mugatuta jokatu baino, azaroaren17ra atzeratzea erabaki dugu”, azaldu dute Lagun Taldea eskolakoarduradunek. Hasiberrien akatsa izan dela aitortu dute. Izan ere,duela bi urtera arte Gipuzkoako Txirrindularitza Federazioa ardu-ratzen zen proba antolatzeaz, baina iaz Lagun Taldeakoen arduranlaga zuten zeregin hori. “Iazkoa izan zen guk bakarrik antolatutakoaurrenekoa, baina prest laga ziguten ia dena; aurtengoan, ordea,...ez dugu asmatu. Horrela ikasten da, eta hurrengo urtekoa urriaren12an jokatuko da berriro ere”, esan dute.

Euskadiko Enduro Txapelketa eta Espainiako Hard Enduro txapelketajokatuko dituzte Idotorben

Urnobitza Moto Klubak antolatuta, bi txapelketa jokatuko di-tuzte zapatu honetan, urriaren 12an, Idotorbe inguruan:goizez, Euskadiko Enduro Txapelketa izango da, eta arra-

tsaldez, Espainiako Hard Enduro txapelketa. 9:30ean hasiko daEuskadiko Enduro Txapelketa, eta 30 kilometroko ibilbidea osatubeharko dute partaideek Idotorbe inguruko mendi eta lautadetanbarrena. Puntu estrategiko puntuagarria Aiastian egongo dela au-rreratu dute arduradunek. Arratsaldeko saioa, berriz, EspainiakoHard Enduro Txapelketa izango da. 16:30ean hasiko da, etahau Idotorben bertan burutu beharko dute, 10 kilometroko zirkui-toan. Partaideen artean muturreko enduroan munduko txapeldunMario Roman madrildarra eta Espainiako Trial modalitateko txa-peldun Sandra Gomez madrildarra nabarmendu dituzte antola-tzaileek. Mario Roman orain dela hilabete batzuk egon zenElgoibarren. Urnobitzakoek gonbidatuta motozalei ikastaroa batematera etorri zen. Horiekin batera, Euskal Herriko, Kataluniako,Madrilgo eta Frantziako beste hainbat moto-gidari lehiatuko dira,

tartean Adrian Ortiz de Zarate elgoibartarra ere bai. Mario Ro-manekin ikastaroan ikasitakoak praktikan jartzeko aukera izangodu gidari elgoibartarrak.

Zarauztik Elgoibarrera, mendi bizikletaz

Morkaiko mendi taldeko BTT sailak Zarauztik Elgoiba-rrera mendi bizikletaz egiteko irteera antolatu du urriaren20rako. Elgoibarren 8:20ko trena hartuko dute eta 9:00etanhasiko da irteera Zarauztik. “Irteera honen helburua da Za-rautz-Deba arteko kostalerroaz eta bertako toki ederretaz bi-zikleta gainean gozatzea”, esan dute Morkaikotik. Itziarrerairitsita, Elgoibarrera joateko hainbat bide daude, eta osatzenden taldearen arabera aukeratuko dute bat. Gutxi gorabe-hera 40 kilometroko ibilbidea izango du irteerak eta laupa-bost ordutan egitea aurreikusten dute. Ibilbidea zailtasuntekniko handiegirik gabekoa den arren, 1.200 metroko des-nibel positiboa dauka, eta, hortaz, gaitasun fisiko “ona”behar dela ohartarazi dute antolatzaileek. Izena ematekoeta informazio osoagoa jasotzeko, honako helbidera idatzi:[email protected]


MERKATU TXIKIA20

Etxaldeen Administraziorako-Gradu ikasketen ardu-

raduna Alcala de Henareseko Unibertsitatean, eta Gi-

puzkoa, Bizkai eta Arabako, Errioxako eta

Kantabriako ikastetxeetan. Zuzenbidean lizentzia-

tua. Kolegiatu zenbakia: 749

660 969 679 [email protected]

Gure komunitateko garajerako sarrerako atea aldatzea erabakigenuen. Ate berri horren funtzionamenduak aparkaleku bati trabaegiten dionez, erabaki genuen aparkaleku horren jabeak gastu ba-tzuk ez zituela ordainduko. Orain dela gutxi berriz aldatu dugu atea,eta oraingoak ez dio kalterik egiten aparkaleku horri. Beraz, hemen-dik aurrera sortzen diren gastuak aparkaleku horren jabeak ere or-daindu beharko ditu. Baina jakin nahi nuke ate berria jartzeak izanduen kostuari dagokion partea ere ordaindu behar duen.

Hasiera batean ez dago arrazoirik atearen gastuari dagokion bere parteaeta hemendik aurrerako mantenu gastuak ez ordaintzeko. Aparkaleku ho-rren jabea derrigortuta dago garajeko obra horiek onartzera, eragiten zaiz-kion kalteak nolabait ordaintzen bazaizkio. Legeak dio etxejabe etagarajeetako jabe guztien betebeharra dela eraikinaren hoberako diren obraeta zerbitzuak baimentzea, betiere ere, legeak esandakoaren arabera onartubadira. Aldi berean, kaltetuak eskubidea dauka jasan dituen kalteen ordainakomunitateari eskatzeko.

ONDORIOA: Planteatu duzun kasu honetan, dagoeneko ez dagokalterik garajeko jabe horrentzat, beraz, gainerako bizilagun etagaraje-jabe guztien moduan parte hartu beharko du gastuetan.Beraz, ate berriari dagokion gastuen bere partea eta hemendik au-rrerako mantenu gastuei dagokien proportzioa ordaindu beharkoditu.

ROSA Mª PINTADO

LANA......................................EskaerakAdinekoak edo umeak zaintzeko prestnago. Etxeko lanak ere egingo nituzke.( 631 923 059---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zainduko nituzke. Gauakospitalean pasatzeko prest. Titulua dau-kat. ( 671 989 434---------------------------------------------------------------------------------------Ile-apaintzaile lanak egiteko prestnago. Etxez etxe ere bai. Mota guztie-tako ile mozketak egiten ditut. ( 631 837 026---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zaintzeko eta garbiketalanak egiteko prest nago. Astean zeharorduka, eta bestela, asteburuetan. ( 681 013 032---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zaintzeko eta etxeko lanakegiteko prest nago. Berehala hastekoprest. ( 602 850 826---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak edo umeak zaintzeko etagarbiketa lanak egiteko prest nago. Es-perientzia daukat. ( 633 150 376---------------------------------------------------------------------------------------

Adinekoak edo umeak zaintzeko etagarbiketa lanak egiteko prest nago. Es-perientzia daukat. ( 632 228 545---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zaintzen edo sukaldari la-guntzaile lanetan aritzeko prest nago.Bi lanetan esperientzia handia. Gauezeta asteburuetan lan egiteko prest. ( 603 346 659---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak edo umeak zaintzeko etaetxeko lanak egiteko prest nago. ( 631 795 790---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zainduko nituzke. Ordukaedo etxeko langile moduan. Esperien-tzia daukat. ( 612 556 910---------------------------------------------------------------------------------------Eskola partikularrak ematen dira: Kon-tabilitatea, finantza ekonomia eta LH,DBH eta Batxilergoko matematika. ( 666 042 710---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak edo umeak zaintzeko prestnago, orduka zein asteburuetan. Espe-rientzia handia. ( 632 893 515---------------------------------------------------------------------------------------

Adinekoak edo umeak zaintzen edosukaldari laguntzaile moduan lanegingo nuke. Titulua daukat. ( 602 047 812---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zainduko nituzke, goizez,15:00ak arte. Gauez eta asteburuetanere bai. ( 631 081 501---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zainduko nituzke, orduka.Esperientzia eta gomendioak ditut. ( 631 081 501---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zainduko nituzke. Gauezeta asteburuetan. ( 648 039 187 ---------------------------------------------------------------------------------------Orduka edo etxeko langile moduanlan egiteko prest nago. ( 632 630 483 ---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zainduko nituzke, orduka.Titulua daukat. Etxeko lanak egiteko ereprest nago. Euskalduna naiz. ( 626 490 986 ---------------------------------------------------------------------------------------Adinekoak zaintzeko prest nago, or-duka edo etxeko langile moduan. ( 688 735 551 ---------------------------------------------------------------------------------------

Adinekoak zaintzeko prest nago, or-duka edo etxeko langile moduan. ( 612 434 004

EskaintzakLangile euskalduna behar da Elgoi-barko denda batean lan egiteko. Bi-dali curriculuma [email protected].

ETXEBIZITZAK........................Pisu atsegin eta argitsua salgai Elgoi-barren, Ubitarte 11n. 165.000.65m2, bi gela, bainugela, eta trastele-kua. Armairu enpotratu eta altzariekin,sukaldea guztiz hornitua eta denahego ekialderuntz begira. Hari musi-kala eta igogailua ditu. ( 656 720 238

AHOLKULARI KOLABORATZAILEASan Bartolome, 2

Merkatu txikiko iragarkiak hiru astez argitaratzen ditugu. Salmenta eta alokairu iragarkiak ordaindu egin behar dira.

Etxebizitzak, garajeak eta lokalak: 18€ (alokairua) - 22€ (salmenta). Autoak saltzea: 18€ . Bestelakoak: 10€.

Iragarkiari erretratua jarriz gero, 6€ gehiago ordaindu behar dira.

BAZKIDEENTZAKO PREZIOAK:

Etxebizitzak, garajeak eta lokalak: 15€ (alokairua) - 20€ (salmenta). Autoak saltzea: 15€. Bestelakoak: 8€.

Iragarkiari erretratua jarriz gero, 5€ gehiago ordaindu behar dira.


ZORIONAK 21

Zorionak, Luar,urriaren 16an 5urte beteko dituzu-lako. Ikaragarrimaite zaitugu fa-miliako guztiok!Mundiala zara!Ondo pasa!

Zorionak, Kaiet.atzo 7 urte betezenituelako. Fami-liakoen eta bere-ziki, Urkorenpartez.

Z o r i o n a k ,Luken! Gaur 7urte! Igandekobazkaria zurekontu! Sorginaketa iratxoa hanizango gara.Muxu handi bat,famau!

Z o r i o n a k ,Gorka, igan-dean 4 urte be-teko dituzulako.Milaka kilo muxuaittitta eta amona-ren, eta bereziki,Julenen partez.

Zorionak, Libe!Astelehenean 5urte, neska handi!Muxu handi batdenon partez.Asko maite zai-tugu.

Z o r i o n a k ,Eneko, atzo 4urte egin zenitue-lako. Etxeko guz-tion partez, muxupotolo bat.

Argazkiak eguazten eguerdia (12:00ak) baino lehen ekarri behar dira BARRENeko bulegora, edo [email protected] e-postara bidali.

Zorionak, bikote! Gozatu zuen egu-nean eta segi horren zoriontsu! Familia-koen partez.

Zorionak, bikote! Oso ondo pasatukodugu zuen ezkontzan.

Zorionak, Paul, 8 urte bete dituzulako,eta zorionak, Ane, asteartean 3 urtebeteko dituzulako. Muxu handi bana.

Zorionak, aittitta eta amama, zuenurrezko ezteietan. Muxu handi bat, etajarraitu horrela urte askoan. Eneko etaIker.

Erretratu bakarreko agurra: 4’50€. Argazki bikoitza: 7€.

Hirukoitza: 9€. Hiru lagunetik gorako taldeak:15€

ELGOIBARKO IZARRAKOBAZKIDEENTZAKO PREZIOAK

Erretratu bakarreko agurra: 3’50€. Argazki bikoitza: 6€.

Hirukoitza: 8€. Hiru lagunetik gorako taldeak: 12€

Mekanosa

d idazmakinen salmenta

eta konponketa

d multikopistak

d fotokopiadorak

d erloju industrialak

d marrazketa

materiala

d informatika

d fax

Errosario, 27Tel: 943 74 02 84 Elgoibar


22 AGENDA

12 ZAPATUA9:30 Euskadiko Enduro Txapelketa.Urnobitza moto klub taldeak antolatuta,Idotorben. 15:00 EHBilduk Iruñean egingo duenekitaldirako autobusa. Txankakoakogeltokitik. Txartelak Jai Alai eta Usua ta-bernetan erosi behar dira. 16:00 Espainiako Hard Enduro Txa-pelketa. Urnobitza moto klub taldeakantolatuta, Idotorben.

13 DOMEKA12:30 Udal Musika Bandaren eta Ina-zio Bereziartua musika eskolako bandagaztearen kontzertua, Herriko Antzo-kian. Zuzendariak: Gorka Mujika etaIker Nausia. 1. La gran evasión (E. Berstein)2. The four seasons (A. Vivaldi)3. Hoosier suite (R.W. Smith)4. El rey león (H. Zimmer - E. John)5. Centuria (J. Swearingen)

17 EGUENA15:30 eta 18:00 Gurasoentzakoformakuntza tailerra: Adimen emozio-nalean trebatzen. Sasoia elkartekoIxone Akarregi izango da hizlaria. Le-henengo saioa euskaraz eta biga-rrena, gaztelaniaz izango dira.Antolatzaileak: Kalamua, EIGK, Hau-rreskolako gurasoak, Arreiturrekoak etaUdaleko Ongizate Saila.

18 BARIKUA17:00 Kiribil. 2 urtetik 6 urtera bitar-teko haurrentzat eta haien gurasoen-tzat. Elgoibarko Izarrak antolatuta,Maalako parkean.

Botika ordutegiak 09:00 - 13:00 / 16:00 - 20:00

11 BARIKUA 12 ZAPATUA 13 DOMEKA 14 ASTELEHENA 15 MARTITZENA 16 EGUAZTENA 17 EGUENA 18 BARIKUA

Egunez Barrenetxea

EgunezBarrenetxea

Egunez

*IbañezEgunez

Garitaonandia

Egunez

Arriola(Lehen Etxeberria)

Egunez

*FernandezEgunez

Yudego

Egunez

*Oruesagasti

Iluntzean Barrenetxea

IluntzeanBarrenetxea

Iluntzean

*IbañezIluntzean

GaritaonandiaIluntzean

Arriola(Lehen Etxeberria)

IluntzeanYudego

Iluntzean Yudego

IluntzeanGaritaonandia

* Fernandez: Herriko enparantza 4, Garagartza (Mendaro)

943 756 142

* Ibañez:Rekalde, 1 (Soraluze)

943 751 638

* Oruesagasti: Kalebarren, 9 (Soraluze)

943 751 384

Urte guztian, gauez: 22:00-09:00Zulueta. San Agustin kalea, 5 (Eibar)

943 820 498

GUARDIAK Egunez: 09:00-20:00 Iluntzean: 20:00-22:00 Larunbatak: 9:00-14:00 (*)

Zinea (Herriko Antzokian) ‘Quien a hierro mata’

11 barikua: 21:30 12 zapatua: 19:00 / 22:15

13 domeka: 19:00 14 astelehena: 21:30

‘Elkano, lehen mundu bira’13 domeka: 16:30

‘Pájaros de verano’(Ongarri zinekluba)

17 eguena: 21:30

MENDAROKO GAZTE EGUNA

URRIAK 12, ZAPATUA

12:30 Goizeko poteoa13:30 Sukaldatzen hasi14:30 Gazte bazkaria15:30 Bingo musikatua16:30 Gazte jokoak19:30 Debrass Banda taldea,kalean zehar23:00 Kontzerkuak: Jo ta ito, Be-latz rock eta gero, DJak. ..............


AROZTEGIAK

PINTURA

ELEKTRIZITATEA

IGELTSERITZA

ITURGINTZA

LEIHOAK

4Gremioen gida

IZURRIEN KONTRAKOTRATAMENDUAK

4Leihoak4Iturgintza4Elektrizitatea4Izurrien kontrako

tratamenduak4Aroztegiak4Erreformak4Igeltseritza4Pintura

ERREFORMAK


Heriotzaz naturaltasunez · guru hurbilean baditugu adibideak. Sebas Etxaniz elgoibartarrak 76 urte...

Documents

Transcript of Heriotzaz naturaltasunez · guru hurbilean baditugu adibideak. Sebas Etxaniz elgoibartarrak 76 urte...