GURE PLANETA, GURE ESKUBIDEAK - ONG Infancia · GURE PLANETA, GURE ESKUBIDEAK Eskubideetarako eta...

GURE PLANETA,GURE ESKUBIDEAK

Eskubideetarako eta herritartasun globalerako hezkuntza. 2017-2018 ikasturteko gida. JARDUERAK ETA BALIABIDEAK

unicef.es/eus/educa

Hezkuntza,

haurren eskubideak

eta klima-aldaketa

© UNICEF/U

N056164/Sokhin

Ingurumen osasungarri bat izatekodugun eskubideak mugitzen gaitu!

Azaroaren 20a haurren eskubideak guztiokospatzen ditugun eguna da: ezagutzarako,konpromisorako eta ekintzarako eguna da.Ikasturte honetan, egun hori oso uneegokia da jakinarazteko klima-aldaketahaurrei dagokien gaia dela, eta haurrek etanerabeek asko dutela esateko eta egitekoarazo horren inguruan. Lehenengo

hiruhilekoan ikasgela guztiarentzatzereginen koaderno bat sortzeragonbidatzen zaituztegu, ingurumenarenaldeko helburu bateratu bat ezar dezazuenpartaide bakoitzaren konpromisoekin etaxedeekin. Deskargatu hemen zurezereginen koaderno pertsonalizatua:www.unicef.es/eus/educa/1001proiektu

AZA20HAURREN EGUNA

#1001ProyectosXelPlaneta

© UNICEF/U

N062277/Sokhin

Hezkuntza, haurren eskubideak eta klima-aldaketa • unicef.es/eus/educa 3

Hezkuntza, haurren eskubideak eta klima-aldaketaBaliteke hezkuntzan lan egiteko prestatzen ari zinenean inoiz pentsatu ez izana klima-aldaketaren aurka borroka egitea izango litzatekeela zure helburuetako bat. Gaiainteresgarria iruditu bazitzaizun ere, beharbada ez zenuen haurrekin eta haieneskubideekin lotu. Ba, orain, kausa honi egiten diozun ekarpena ordezkaezina etageroraezina da. Eta hori erakusteko, gida honetan, ideia eta proposamen batzukeskaintzen dizkizugu. Bide honetan guri laguntzea nahi genuke eta zureikastetxearekin edo ikasgelarekin Haurren Egunean planetaren aldeko mobilizaziohandi batean parte hartzea. Elkartu zaitez!

Hezkuntza funtsezko elementua da klima-aldaketari erantzuteko: ezinbesteko zeregina betetzen du haur bakoitzaketorkizun jasangarri bat itxuratzeko beharrezko ezagutzak, trebetasunak, jarrerak, gaitasunak eta balioak berega-natzeko. Klima-aldaketaren, ingurumenaren eta garapen iraunkorraren inguruan heztea zientzietako eskoletatik hara-go doa eta gainditu egiten du ikasgelaren eremua: Hezkuntza-sistemaren osagai guztietan du eragina, zeharka-koa da curriculumarekiko eta bizialdi osoa irauten duen ikaskuntza-eredu bat sustatzea dakar berekin.Gainera, ikaskuntza-metodologiak proposatzen ditu, pentsamendu kritikoa, arazoak ebazteko trebetasunak, eta tes-tuinguru aldakorretan gertaerak aurresateko gaitasunak sustatzeko eta gertaera horien inguruan ekintzak elkarrekinaurrera eramateko.

Gainera, betebehar etiko bat da ingurumenaren eta haurren eskubideen arteko loturaz jabetuta heztea. Klima-aldake-ta inpaktu neurrigabea izaten ari da haurrengan eta nerabeengan eta bidegabea da bereziki haurrentzat, ara-zoan erantzukizun gutxien dutenak izanik, bere ondorioak gehien sufrituko dituztenak baitira, orain eta gero.

Helduok haurren alde zer egiten dugun, eta zenbateraino erakusten diegun beren kabuz ekiten, horren araberakoaizango da haien oraina eta geroa. 18 urte barru, gaur jaiotako haur bat pertsona heldua izango da, erantzukizun osoaizango duena ingurumenaren gainean hartzen dituen erabakietan kontsumitzaile, langile, lider, boto-emaile, politikariedo izen handiko pertsona publiko gisa. Hezitzaile garen aldetik, aukera dugu haiei ezagutza eskaintzeko, haien-gan jarrera kritiko eta arduratsu bat inspiratzeko, eta haien gaitasunak garatzen bultzatzeko, herritar aktibo-ak eta konprometituak izatea ahalbidetuko dietenak.

Gida honetan ideia batzuk laburbiltzen dira, zehatzak izan gabe, klima-aldaketari haurren eskubideetatik heldunahi dioten ikastetxeentzat eta irakasleentzat inspirazio-iturri izan daitezkeenak, ikasleen partaidetza eta erantzuki-zuna bultzatuz, bai beren gertuko ingurunean (ikastetxea, auzoa, udalerria…) bai arazoaren hedadura globalari dago-kionez.

Kontzeptuak proposatzen dira, etapa bakoitzean zer landu daitekeen kontuan hartuta, baita ikaskuntza-helburuakere, hezkuntza-maila bakoitzera egokituak. Horietako batzuk oso espezifikoak dira, klima-aldaketari buruzkoak, etabeste batzuk ikaskuntza orokorragoen ingurukoak, beharrezkoak ingurumenaren eta haurren eskubideen kontzientzia-zioaren aurrean gaitasunak eta erantzukizunak berenganatzeko eta horien inguruan erabakiak hartzeko.

4 Hezkuntza, haurren eskubideak eta klima-aldaketa • unicef.es/eus/educa

HAUR HEZKUNTZA

GARATZEKO IDEIAK Bizialdi osoko ikaskuntzak

Oraindik goizegi bada ere klimaren alderdi konplexuak ulertzeko edoekintzak planifikatu ahal izateko klima-aldaketa eteteari begira, HaurHezkuntzan ikaskuntzen oinarriak finkatu daitezke, haurrei aukera emangodienak ingurune naturalaz jabetzen diren eta arduraz jokatzen duten herritargisa garatzeko.

• Babesa• Bizikidetza• Zaintza• Natura• Errespetua• Ingurunea• Autokonfiantza

Klima-aldaketa haurrei dagokien gaia al da? Inolako zalantzarik gabe: mundu osoan, haur txikie-nak dira kalteberenak klima-aldaketaren ondorioez ari garenean: bero- eta hotz-boladak, hon-damendi naturalak, lehortea… Gure erantzukizuna da haiek heztea gertaera horien aurrean prestegon daitezen. Hala ere, ez litzateke eraginkorra izango haurrei klima-aldaketa azaltzea, adin jakinbatera iritsi aurretik oso zaila baita ulertzea zergatik atmosferak (ikusi ezin dugun gasen geruzabat) izan dezakeen hainbesteko eragina gure bizitzetan. Haur txikienek aurreneko pausoakeman ditzakete ingurumen osasungarri baten alde jokatzeko duten eskubidea defendatzen,hauen bitartez: naturaren balioaz jabetzea, arriskuen aurrean defendatzea eta bizikidetza. Lurrabero da eta lagundu egin behar diogu!

J A R D U E R A K E T A B A L I A B I D E A K

Ezagutzak• Ingurumenaren garrantzia.• Pertsona bakoitzaren zereginaingurunea garbi mantentzeko.• Nola detektatu eta saihestuditzakegu arriskuak gure egunerokoingurunean.• Naturala eta artifiziala bereiztea.

Jarrerak• Natura errespetatzea eta bere edertasunaz gozatzea.• Tokiko ingurumenaz kezkatzea eta balioestea.• Oinarrizko ingurumen-arriskuezjabetzea.

Gaitasunak• Baliabideak modu arduratsubatez erabiltzea.• Gure ingurunean daudenarriskuetatik urrunduta egotea.

IKASKUNTZAFUNTSEZKO KONTZEPTUAK

• Gure etxea eta izaki bizidun guztiena daLurra.

• Ingurunea eta natura zaindu behar ditugu,gure etxea eta gure gauzak zaintzen ditugunbezala.

• Haizea, euria, elurra, eguzkia…beharrezkoak dira eta baita dibertigarriak ere,baina haietatik babesten jakin behar dugu.

• Gure buruak babesten ikasten badugu,gehiago gozatu ahal izango dugu naturaz.

• Naturako baliabideak mugatuak dira etazaindu egin behar ditugu.

• Adin txikikoa izateak ez du esan nahiplanetaren alde zerbait egin ezin daiteke.k.

CC0 Alexey Ruban


Hiru txerrikumeak etahaize guztiz gaiztoa

"Haizeak eman eta eman… eta eraitsi zuenhaien etxea". Batzuetan, ipuin klasikoek berrirointerpretatzeko aukera ematen digute txikiene-kin gaur-gaurko gaiei heltzeko. Adibidez, Hirutxerrikumeak ipuina kontatu ahal izango dieguhondamendien aurrean prest egoten ikasteakduen garrantzia nabarmentzeko.

Deskargatu hemen ipuina eta dagokion unita-te didaktikoa: www.unicef.es/eus/educa /libu-rutegia/hiru-txerrikumeak-haize-bolada

Gainera, ipuinak inspirazio-iturritzat hartuta ekintza-plan bat sortudezakegu, gure buruak babesten eta haurren eskubideekin etaklimarekin hartua dugun konpromisoa Haurren Egunean (azaroak 20)ospatzen lagunduko diguna. Guztion artean planetaren aldeko 1.001proiektu baino gehiago bultza ditzakegu! Deskargatu hemen proiektu-gida eta zereginen koadernoa: www.unicef.es/eus/educa /1001proiektu

AZA.20#1001ProyectosXelPlaneta


GARATZEKO IDEIAK

FUNTSEZKO KONTZEPTUAK

• Leku jakin bateko klima sistema klimatikoak sorrarazitakoada, sistema konplexua, dinamikoa eta globala delarik.

• Klima eta eguraldia lotuta dauden bi kontzeptu dira, bainadesberdinak, eta garrantzi handia du haiek bereiztenjakiteak.

• Kliman gertatzen diren aldaketek eragin nabarmena izandezakete gure bizimoduan: ura eta janaria eskuragarri izateazailtzen dute, gaixotasunak zabaltzen dituzte, lekualdatzerabehartzen gaituzte edo lan egiteko ditugun aukerakmugatzen dituzte.

• Munduan, dagoeneko, gehiago dira klimatik ihesitakoerrefuxiatuak gerratik ihesitakoak baino.

• Pertsona eta kolektibo kalteberenek (haurrak, horienartean) gehiago sufritzen dituzte klima-aldaketarenondorioak.

• Klima-aldaketaren aurrean, bi estrategia har ditzakegu:arintze-estrategia eta egokitze-estrategia.

• Gure kontsumo-ohiturek, erosketek, elikatzeko moduak,garraioak edo energiaren aurrezpenak, besteak beste,eragina dute negutegi efektuko gasen emisioan, eta arintze-estrategietan barneratzen dira.

• Gure ingurunean berotze globalaren ondorioak aintzathartzen eta haiei aurre egiten ikasten dugun neurrian egokituahal izango gara klima-aldaketara. Hondamendi naturalenaurrean gure buruak nola babestu jakiteko eskubidea dugu.

• Interdependentzia• Arazoak ebaztea• Inpaktua• Babesa• Bizikidetza• Eboluzioa• Interesak• Aurreikuspena

• Prebentzioa• Kontrola• Aukeratzea• Erresilientzia• Egokitzea• Erabakiak hartzea• Ondorioak• Iraunkortasuna

LEHEN HEZKUNTZAKlima-aldaketari buruzko hezkuntza-programek aurre egin behar izaten dioten zailtasun nagusie-tako bat hauxe da, urruneko arazo bat balitz bezala ikusten dela, beste herrialde batzuetan ger-tatzen den arazo bat, beste pertsona batzuei eragiten dien arazo bat, eta ahalmen handiagoaduen jendearen erantzukizuna dela pentsatzea. Garrantzizkoa da, adin jakin batetik aurrera,gure ikasleek ulertu ahal izatea klimak sistema konplexu baten antzera jokatzen duela, eta berealdaketak arazo desberdinen emaitza direla, ez dituzte erantzule bakarrak, beren ondorioak ez diraerabat antzemangarriak eta zuzenean edo zeharka izan dezakete gugan eragina. Garai egokia dahau planteatzeko klima-aldaketaren eta gure bizi-estiloaren arteko harremanak, ikuspegibikoitz batetik: nola eragiten duten gure kontsumo-ereduek berotze globalean eta noraino behart-zen gaituen klima-aldaketak gure ohiturak aldatzera.


© UNICEF/UN043281/Palombi


• Tokiko ingurumenarekin harmonian bizitzeari etaarriskuen prebentzioari buruz jarrera irekia etaerrespetuzkoa erakutsiz hitz egitea.

• Normalean erabili ohi ditugun tokiko baliabidenaturalak eta haien erabilerak identifikatzea(lehengaiak, adibidez).

• Eguneroko praktikak berrikustea eta aldaketak abianjartzea ingurumena hobeto zaintzeko.

• Beldurra, oinazea eta galera aitortu eta horieiheltzeko gaitasuna.

• Laguntza bilatzea behar denean.

• Eragileen, ondorioen eta loturen artean bereiztea.

Zer ikas dezakegu klima-aldaketatik?

• Datuak eta informazio-iturri egokiak erabiltzearengarrantzia.

• Klima-aldaketaren oinarrizko kontzeptuak etaingurumena zaintzekoak.

• Baliabide naturalen garrantzia gure egunerokobizitzarako eta ekonomiarako.

• Gure eguneroko inguruneko arriskuak nola antzeman etasaihestu eta oinarrizko prestaketa gure ingurunean gertadaitezkeen hondamendietarako (lehorteak, uholdeak, bero-boladak…)

• Oraingo ekintzen faktore historikoak eta etorkizunekoondorioak gugan, besterengan eta gure tokiko ingurunean.

• Oinarrizko ziklo ekologikoak (uraren zikloa, mantenugaienzikloa…)

• Arriskuen, mehatxuen eta kalteberatasunen artekolotura.

• Arau sozialak eta taldeen portaera arrisku-faktore gisabaita babes-faktore gisa ere.

• Tokiko ingurumenaz kezkatzea eta beraubalioestea.

• Zirkunstantzia eta iritzi desberdinetakopertsonak errespetatzea eta haiekiko enpatiaizatea.

• Ingurunearen tokiko ezagutza eta bertaraizandako egokitzapen kulturalak balioestea.

• Nork bere eta besteen eskubideez etaerantzukizunez jabetzea, ingurumena babesteaneta arriskuak murriztean.

• Ingurumen-baliabideak erabiltzean arduratsuakizatea.

EZAGUTZAK

JARRERAK GAITASUNAK


Zer egin dezaket nik?Gugan eragina duten arazoetarako irtenbideak gure eskueran ez daudela ikustea hain da frustragarria,ezen bai arazoaz bai bere konponbideaz ez arduratzea berekin ekar dezakeen. Horregatik, LehenHezkuntzan garrantzizkoa da hezkuntza-ahaleginak arazoaren alderdi jakin batzuetan oinarritzea, benetakoeragina duenez gero, haurrek landu edota beste batzuek lortu ahal izango dituzten horietan, haien eragina-ri esker. Horrek motibatuko ditu ikasleak gero eta proiektu konplexuagoetan aurrera egiten jarraitzea, haziahala konpromiso handiagoa eskatuko dieten horietan.

NINire laguna

Unai

Nire lagunaUnairen familiaBeste

familiabatzuk

Nire arrebarenlagunak

Beste pertsonabatzuen lagunak

Nire arreba

Nireirakaslea

Nireikastetxea

Besteikastetxebatzuk

Nire aitarenlaneko jendea

ZUZENEAN ERAGINAIZAN DEZAKEDAN

JENDEA

ZEHARKA ERAGINAIZAN DEZAKEDAN

JENDEA

ERAGINIKEZ DUDANJENDEA

Beste lekubatzuetanlan egitenduen jendea

Nire aita

Nire…

LEHEN

HEZKU

NTZA


Gogoeta-prozesu honen gakoa hauxe da, ikustea gure ekintzek eragina iza-teko ahalmen handiagoa dutela taldean lan egiten dugunean eta harreman-sare batean oinarritzengarenean. Ikasle bakoitzak bere ekintzen eraginaren mapa errealista bat egin ahal izateko erabilgarria izandaiteke irudian agertzen dena bezalako eragin-mapa bat marraztea, jakiteko:

• "Zer egin dezaket nik": adibidez, nire koadernoetako papera birziklatu, loreontzi bat zaindu edo pan-karta bat marraztu.

• "Nortzuk lagundu ahal izango didate edo nortzuk konbentzitu ditzaket zuzenean": adibi-dez, nire irakasleari eskatu ahal izango diot beste haur batzuk animatzeko beren koadernoak birziklatzera,nire aitari eskatu ahal izango diot ni haztegi batera eramateko edo nire ahizpa/arreba konbentzituko dut pan-karta marrazten laguntzeko.

• "Noraino zabaldu dezaket nire eragina": nire irakasleak lagundu ahal izango dit lortzen ikastetxeakplan bati hasiera ematea koadernoak birziklatzeko edo nire ahizpak/arrebak konbentzitu ditzake bere lagunaknire kanpainan laguntzeko.

• "Non izango zait zaila zerbait lortzea": oso zaila da ezagutzen ez ditugun horiengana iristea eta,beraz, gure helburuak betetzea lortzeko errealistak izan behar dugu. Baina hori ez da eragozpide gure eragi-na zabaltzeko moduak imajinatzeko: Egingo al dugu podcast bat beste ikastetxe batzuek entzun ahal izangodutena? Idatziko al diogu gutun bat udalari? Galdetuko al diogu gure amari Twitterren eskaera bat egiteko?

© UNICEF/UN055825/Sokhin

Sartu tartean ikaskide guztiak ekintza-plan batean eta ospatu HaurrenEgunean (azaroak 20) zuen konpromisoa haurren eskubideekin etaklimarekin. Guztion artean planetaren aldeko 1.001 proiektu bainogehiago bultza ditzakegu! Deskargatu hemen proiektu-gida etazereginen koadernoa: www.unicef.es/eus/educa /1001proiektu



BIGARREN HEZKUNTZANerabezaroan aurrerapen nabarmena izaten da garapen etikoari eta moralari lotutako gaitasune-tan, funtsezkoa izanik klima-aldaketa bezalako gertakariak gizarteak uler ditzan. Hezkuntza-etapahonetan, pauso bat eman dezakete ikasleek ingurumenaren zaintzan banaka eguneroko erantzu-kizunak bere gain hartzetik hiritar gisa duten eragina definitzera ikuspegi demokratiko etapartaidetzazko batekin. Bigarren Hezkuntzan, Batxilergoan, Lanbide Heziketan eta ondorengoetapetan, gure ikasleek lehen guztiz eskueran ez zituzten ekintzarako aukera batzuk aztertu ahalizango dituzte: ikaskuntza/zerbitzua, ekintzailetza soziala, elkartegintza eta partaidetza politikoa.


GARATZEKO IDEIAK FUNTSEZKO KONTZEPTUAK

• Klima-aldaketa zientifikoki finkatuta dagoen gai bat da, bainapolemika piztu duen gaia ideologietan eta hedabideetan. Ikuspegikritikoa eta informatua lortzeko garrantzizkoa da zientziarenmotibazioen eta metodoen eta eragin-talde desberdinenen arteanbereizi ahal izatea.

• Klima-aldaketa batik bat klimaren arloko zientzialariek(klimatologoek) aztertzen duten gai bat da; eragina du, ordea,gizartean, kulturan, ekonomian, legean, osasunean eta gizaeskubideetan, beste espezialista batzuek aztertzen dituzten arloetan,alegia. Klima-aldaketaren arazoak izan ditzakeen soluzioak diziplinaanitzetatik azter daitezke.

• Kliman izaten diren aldaketek modu desberdinetan eragiten dietepertsona, komunitate eta interes-talde desberdinei, eta horrek zailduegin dezake akordioak lortzea eta soluzio bateratuak abian jartzea.

• Pertsonek gizarte-testuinguru batean jarduten dugu, modu iraunkornahiz iraunezin batean ingurune naturalera egokitzen laguntzen diguntestuinguru batean. Iraunkortasuna lortzeko beharrezkoa izan daitekealdaketa kulturalak eta teknologikoak bultzatzea.

• Dimentsio desberdinak kontuan hartu behar ditugu, berotzeglobalari konponbideak eman nahi izaten dizkiogunean, betiereelkarrekintzan: arazoari logikaz edo arrazoibidez heltzeaz gain, bestedimentsio batzuk ere kontuan hartu behar dira (legalak, teknikoak,ekonomikoak, kulturalak, politikoak, emozionalak…).

• Haurrak eta nerabeak ez dira berotze globalaren oraingo mailarenerantzule zuzenak, baina haiengan eragina dute bere ondorioek eta,aurreko belaunaldien laguntzarekin, konponbideak aurkitu behardituzte euren etorkizuna jasangarria izan dadin, partaidetzarako etaingurumen osasungarri baterako dituzten eskubideetako bat delako.

• Erabakiak hartzea• Irizpidea• Eztabaida• Justizia Soziala• Interdependentzia• Bitartekaritza• Ekintza• Pluralismoa

• Globalizazioa• Sistemak• Ondorioa• Prozesuak• Negoziazioa• Egokitzea• Hornikuntza• Iraunkortasuna

CC0 Jason Ro

sewell


• Nola identifikatu eta aztertu informazio egokia:zein irizpidek adierazten dute informazio jakin batfidagarria dela, nola bereizi kalitateko dibulgaziozientifikoa eta zein baldintza bete behar ditumetodo zientifikoak.

• Klima-aldaketara egokitzearen eta arintzearenkontzeptuak.

•Tokiko ziklo ekologikoak (ura, mantenugaiak,adibidez), tokiko baliabideak iraunaraztekobeharrezkoak; ingurumenaren, gizartearen etaekonomiaren beste faktore batzuk kontuanhartuta elkarri eragiten dien modua.

• Kontsumoko produktuen bizi-zikloa etaingurumenaren zaintzari lotutako kontzeptuak(berrerabiltzea, birziklatzea eta ingurumenekobaliabideen kontserbazioa barne).

• Berotze globalean inplikatuta dauden etagertakari horrek eragin dieten eragiledesberdinen arteko interes-gatazkak (industria,elikagaien industria, osasun-sistema,kontsumitzaileak, turismoa, errefuxiatuklimatikoak, nekazari txikiak, sektore publikoa…).

• Tokiko eta munduko ekintzen artekoelkarreragina eta horren ondorio posibleak klima-aldaketari dagokionez.

• Hondamendi naturalen aurrean prestatzekokontzeptuak eta nola zehaztu tokiko arriskuak,mehatxuak eta kalteberatasunak eta horienarteko loturak.

• Arau sozialek eta portaera kolektiboek jokabidearriskutsuetan eta babes-jokabideetan duteneragina.

• Ingurumenaren jasangarritasunaz eta hondamendien arriskuaz kezkatzea.

• Gure eskubideak eta erantzukizunak ezagutzea, baita gainerakoenakere, talde indigenenak eta tokiko komunitateenak barne, ingurumenarenkudeaketan eta hondamendien arriskuaren murrizketan.

• Nork bere erantzukizuna bere gain hartzea ingurumeneko baliabide-ak erabiltzean eta erantzukizun partekatuak aldarrikatzea: sozialak,ekonomikoak eta politikoak.

• Kontsumo ondasunak erosi aurretik ingurumenean eta gizarteanizango duten eragina kontuan hartzea.

• Ingurumenari, ekonomiari eta gizarteari lotutako gaien konplexuta-suna eta elkarreraginak aintzat hartzea.

Bigarren Hezkuntzan eta ondorengo etapetan gauza asko ikas daitezke klima-aldaketatik, zientzietako eskoletatik harago.Berotze globalari aurre egiteko beharrezko soluzio eta egokitzapen asko ez dagozkio zehazki zientziaren eremuari,teknologiari, hezkuntzari, ekonomiari, industriari edo aldaketa sozialari baizik. Ikasleek, haien orientazio bokazionalaedozein izanik ere, beren garapen ekonomikoari, pertsonalari, profesionalari edo herritar gisa izaten aridiren garapenari gehitu ahal izango dizkiete ikaskuntza, jarrera eta gaitasun hauek.

• Tokiko ingurumenarekin harmonian bizitzeari eta ingurumenarilotutako arriskuak murrizteari buruz jarrera ireki eta errespetuzkobatez hitz egitea.

• Ingurumenaren zaintzan laguntzeko, klima-aldaketari egokitzekoeta hondamendien arriskua arindu eta murrizteko moduenadibideak ematea.

• Tokiko baliabide naturalak identifikatzea eta iraunkortasunezerabiltzea.

• Toki-mailan jardutea ingurumena zaintzeko eta arriskuamurrizteko.

• Herritar aktiboen eskubideak eta erantzukizunak baliatzeahelburu sozial positiboak lortzeko.

• Erresistentziei, arriskuari, beldurrari, oinazeari eta galerarieraginkortasunez aurre egitea.

• Laguntza-sareak sortu eta mantentzeko gaitasuna.

JARRERAK

GAITASUNAK

EZAGUTZAK

Zer ikas dezakegu klima-aldaketatik?


Klima-aldaketari lotutako hezkuntza-proiek-tu batek arrakasta izateko aukera handia-goa du haurren eta gazteen partaidetzarenoinarritik abiatzen bada: ikasleek planifika-tua, garatua eta abian jarria, hezkuntza-komunitatea osatzen duten gainerakoekinelkarlanean. Proiektuaren hezkuntza-helbu-ruak lortzeko (ingurumenarentzat eta gizar-tearentzat programatutako onurez gain),beharrezkoa da ikasleek proiektuaren jabeegitea, “proiektua beraiena” egitea, alegia.Haiei bidea errazteko gaudenez, garrantziz-kotzat jotzen dituzten gaiak identifikatzenlagundu ahal izango diegu, baita funtziona-tuko dutela uste duten soluzioak planteat-zen eta helmenean dituzten ekintza-propo-samenetan pentsatzen. Eskuinaldean,eskema labur bat proposatzen dizuguekintzak diseinatzeko.

BIGARREN

HEZKU

NTZA

PROIEKTU ARRAKASTATSUAK

© UNICEF/U

NI118526/Noorani

1. PAUSOA: Gehiago jakitea klima-aldaketari eta eremu des-berdinetan duen eraginari buruz (ingurumenean, gizartean,ekonomian, osasunean, lanean, migrazioetan...).

2. PAUSOA: Gure ingurunean landu nahi dugun arazo zehat-za identifikatzea.

3. PAUSOA: Gure ekintza planifikatzea.

4. PAUSOA: Ekitea.

5. PAUSOA: Gure proiektua komunikatzea eta bere eraginazabaltzea, komunitateko beste kide batzuk edo tokiko admi-nistrazioa tartean sartu ahal izango ote ditugun pentsatuz.

6. PAUSOA: Geureganatu ditugu ikasbideen inguruan gogoe-ta egitea, ebaluatzea, aztertzea eta hobekuntzak proposatzea.

7. PAUSOA: Hurrengo pausoak definitzea eta, beharrezkoabada, zikloa berriro hastea proiektu berri batekin.

Sartu tartean ikaskide guztiak ekintza-plan batean eta ospatu HaurrenEgunean (azaroak 20) zuen konpromisoa haurren eskubideekin etaklimarekin. Guztion artean planetaren aldeko 1.001 proiektu bainogehiago bultza ditzakegu! Deskargatu hemen proiektu-gida etazereginen koadernoa: www.unicef.es/eus/educa /1001proiektu



Ezagutzatik ekintzaraKlima-aldaketa arintzea eta egokitzea portaera-aldaketan oinarritutako estrategiak dira:helburua bada negutegi efektuko gasen emisioa murriztea (arintzea) edota gure nahia badaberotze globalaren ondorioak gainditzea (egokitzea), beharrezkoa da azturak, ohiturak etajarduteko moduak aldatzea. Zer zeregin betetzen du hezkuntzak jokabide-aldaketa horretan?

Hauek izango lirateke,adibidez, hobekuntzarenalderdi batzuk hezkuntzan:

• Curriculumeanzeharkakotasuna bilatzea. • Trebetasun transferigarriaklortzen enfasia jartzea.• Ikasleek beren gertukoingurunea hobetzen partehartzeko aukera izatea edo .• Haurrak eta nerabeaksoluzioaren parte izateaahalbidetuko duten proiektuakdiseinatzea.

Zenbait kasutan baliagarria izandaiteke estrategia zehatzaknabarmentzea; beste batzuetanegokia izan daiteke oso ikuspegiglobala izatea eta, bestebatzuetan, puntualki ekitea.

Herri garatu gehienetan eta garatzeko bidean dauden geroeta herrialde gehiagotan, curriculum ofizialean sartzen daklima-aldaketa, batik bat natur zientziekin eta ingurunearenezagutzarekin lotutako ikasgaien barruan. Azkenhamarkadetan hezkuntza-material ugari argitaratu da etaosatua eta askotarikoa da haurrentzat eta gazteentzategokitutako informazio-eskaintza. Hala eta guztiz ere, zenbaitherrialdetan egindako azterlanek ohartarazten dutenez,gainbeheran daude ingurumenaren aldeko jarrerakgazteenengan. Klima-aldaketari buruzko hezkuntza-programa

askok arazoen kontzientzia areagotzea dute helburu, gauzakaldatzeko ikasleak motibatuko dituelakoan. Dena den, arazojakin bati buruz gehiago jakiteak ez dakar berez portaera-aldaketa bat, batik bat behar diren neurriak hartzekokonfiantzarik, gaitasunik edo borondaterik ez badugu. Gaitzea,ahalduntzea eta erantzukizunak gure gain hartzea ezinbestekohezkuntza-elementuak dira gazteenek uler dezaten nolaeragiten dien klima-aldaketak, zehaztu dezaten eurenzeregina arazoaren konponbidean eta tartean sar daitezenberotze globalaren aurkako ekintzan herritar aktibo gisa.

INGURUMENHEZKUNTZAKOPROGRAMA

ARRAKASTATSUAK

2. Ekintzakplanifikatzeraanimatzen duteeta ahalduntzeaerrazten dute.

3. Oraingoportaerak eta

sistemak ebaluatueta haiei aurreegiten diete.

4. Ekintzarakodauden oztopoakidentifikatu etaaztertzen dituzte.

5. Garrantzizkoexekuzio-

trebetasunakgaratu etagauzatzendituzte.

6. Naturarekikolotura sustatzen

dute.

7. Ekitekoespazio publikobat sustatzen

dute.

8. Proposamenak eta emaitzak

komunitateetan eta saresozialetan hedatzeraanimatzen dute.

9. Lortutakoportaera-aldaketaebaluatzen duteeta erdietsitako

arrakastakospatzen dituzte.

1. Portaera-aldaketa

espezifikoetaneta lorgarrietanoinarritzen dira.


1. IKASKUNTZA: Ingurumenarenbabesari eta garapen iraunkorrarensustapenari lotutako ezagutzen,jarreren eta gaitasunen garapenabultzatzea.

2.METODOLOGIAK:Ikaskuntza-metodologiak proposatzea,ondokoak sustatuko dituztenak:pentsamendu kritikoa, arazoakebazteko trebetasunen garapena etaingurumen- eta giza ekosistemeieragiten dieten egoerak aurreikustekogaitasuna, eta horien gaineanprebentzioan eta elkarlaneanoinarrituta ekitea.

3. INTERDEPENDENTZIA:Klima-aldaketak planteatutako erronkadesberdinen konplexutasunen etaloturen ulermena sustatzea, bereeragileei eta ondorioei buruzkoikaskuntza barnean hartuta, baitahelmenean ditugun erantzun posibleak

ere, zeharkako eta diziplina anitzekoikuspegia eskainiz.

4. ESKUBIDEAK:Eskubideetarako hezkuntzarenikuspegia sustatzea, klima-aldaketarilotutako gizartearen eta gizaeskubideen gaien ulermena bultzatuz,eta haurren eskubideetan arretaberezia jarriz.

5. AURRE EGITEA: Klima-aldaketari erantzuteko eta egokitzekogaitasunak garatzea, besteren artean,erabaki informatuak hartzea,hondamendi naturalei aurre egitea, etaarriskuak gutxitzeko estrategiakgaratzea.

6. ARINTZEA: Ekintza arduratsuakmobilizatzea, negutegi efektuko gasenemisioak murrizten lagunduko dutenakbizi-estilo jasangarriagoen bitartez.

7. HAURREK ETA NERABEEKPARTE HARTZEA: Parte hartzekoguneak eta aukerak sortzea, ikasleeiaukera emango dietenak herritar direnaldetik klima-aldaketaren gaineanekiteko.

8. PROIEKTUAK: Eskolatiksustatzea haurren eta gazteenpartaidetza ingurunea hobetzekoproiektuetan, adibidez,ikaskuntza/zerbitzuaren bitartez.

9. AGENDA 21: Ikastetxejasangarrien ikuspegia garatzea,ikasleen partaidetzarekin etahelburutzat izango duena ikastetxeakberak ingurumenean duen eraginamurriztea, komunitatearen gizarte-,geografia- eta ekonomia-testuingururaegokitutako neurriekin, eta tokikoAgenda 21ekin lotuz.

Hezkuntza-komunitate osoaren lanaGarapen iraunkorrerako hezkuntzak haurren eskubideen eta herritartasun globalaren ikuspegiabereganatzean beharrezkoa da ahaleginak egitea ikastetxe guztiak tartean sartzeko eta zenbait alderdi–eskola-curriculuma, metodologia, antolamendua eta komunitatearen partaidetza– bat egiteko.

© UNICEF/UN055820/Sokhin


• Klima-aldaketari buruzko batzorde bat eratzea, ikasleen par-taidetzarekin.

• Ingurumenaren ebaluazio bat egitea (eraikinaren isolamen-du termikoa, eraginkortasun energetikoa, paper-kontsumoa,ohitura positiboak…)

• Ekintza-plan bat prestatzea: helburu espezifiko, neurgarri,irisgarri eta errealistekin.

• Plana gainbegiratzea eta ebaluatzea.

• Hezkuntza-komunitatea informatzea eta tartean sartzea.

Klima-aldaketa barnean hartzea Eskubide Hezkuntzako proiektu batean Klima-aldaketaren gaineko ekintza-programa batek, ikastetxea bere osotasunean tartean sartuko duenak,Haurren Eskubideetarako eta Herritartasun Globalerako Hezkuntzaren lau eremuei heltzen die: ezagutza,haurren babesa, partaidetza eta eskola-giroa. Ikastetxe bakoitzaren errealitatetik eta bere testuingurutikabiatuta lor daiteke.

Informatu zaitez hemen eskubide-hezkuntzako proiektu bat nola hasi jakin nahi baduzu: www.unicef.es/eus/educa

CC By-SA-4.0 Lalobiozar


Arazoei konponbideren bat eman nahian sor daitekeen frustrazioaren ohiko eragileetako bat daarazo horiek konpondu behar dituztenen gaitasunetara haurrak egokituta ez egotea. Haurbatentzat konplexua den eta bere helmenetik kanpo dagoen zerbait, errazegia izan daitekenerabe batentzat, eta horrek motibazioa galtzea ekar dezake berekin. Proiektuak gure ikasleengaitasunetara eta garapenera egokitzea da arrakasta lortzeko aurreneko pausoa.

Zer adinetan?

Ikerketa/ekintza ekologikoa komunitatean: ekosistemetan estrategikoki ekitea.

Komunitatean oinarritutako jarraipena: adib. uraren kalitatea, hiri-hondakinsolidoei buruzko inkestak, elikagaien ekoizpenari buruzko auditoretzak eta abar.

Ikerketa/ekintza ekologikoa komunitatean: adib. elkarrizketak egoiliarrekin etaingurumeneko profesionalekin, bakarkako ebaluazioekin batera, arazoa zein denzehazteko eta konponbideren bat emateko.

Ingurumenaren kudeaketa komunitarioa: adib. edateko ura, ur-andelak edoiturriak kudeatzea, baratze bat zaintzea eta abar, ekosistemetan eta gizarteansortutako aldaketei buruzko programa komunitario baten barruan.

Proiektu komunitarioak: behaketa eta laguntza praktikoa, adib. ingurumenarilotutako gaiei buruzko komunitatearen eztabaidak entzutea, profesionalak etaordezkari politikoak elkarrizketatzea egunkari baterako, iturri publiko berri batensorkuntzan elkarlanean aritzea eta abar.

Tokiko ikerketa/ekintza: adib. inkestak, datu-bilketa eta kartografia ikastetxearenedo zentro komunitarioaren ingurunearen eta lursailen alde bat berrirodiseinatzeko eta aldatzeko, txorientzako etxe bat eraikiz edo ikastetxetik gertukoerreka bat garbituz, esaterako.

Tokiko ingurunea kudeatzea: adib. birziklatzea, ingurumen-auditoretza sinpleak,konpostajea, klimari buruzko inkestak eta abar, ikastetxearen eraikinetan etalursailetan edo erabiltzen ari diren edozein espaziotan oinarrituta.

Ingurumenean etxetik bertatik arreta jartzea: adib. animaliak eta landareakzaintzea.

�

6URTE

8URTE

10URTE

12URTE

14URTE ETA GEHIAGO...

Inguruneetarako

irisgarritasuna

Ingurumenarekiko

interesak

Ekologiaren

ulermena

Enpatia

eta

garapen morala

Tokiko

ingurunearen

ulermena

Kontzie

ntzia

politikoa

Iltus, S

elim

: Clim

ate Ch

ange and Enviro

nmental E

ducatio

n-etik egokitua. UNICEF, N

ew York, 2012

Nondik datoz negutegiefektuko gasak?

Tradizioz, negutegi efektuko gas gehien sortzen duten herrialdeei buruzkoinformazioa partekatua izan ohi da, baina datu horiek nahastea eragin dezakete,zenbait herrialdetako industrializazioa, baso-soiltzea edo nekazaritzaren hedapenabaliagarriak direlako beste herrialde batzuk hornitzeko lehengaien eta produktuenesportazioaren bitartez. Gainera, gure herrialdea negutegi efektuko gasen isurlehandi bat dela jakiteak ez digu laguntzen arazoa konpontzen gas horiek zerk sortzendituen ez badakigu.

Pertsona bakoitzari berotze globalean gizakiak duen eraginaz gehiago jabetzekoaukera emango dion ikuspegi bat hauxe da, negutegi efektuko gasen emisioak etaekoizpen-sektoreak lotzen dituena. Ikasgelan eragina izango duten proiektuakdiseinatu ahal izateko funtsezkoa da jakitea zer giza jarduerak sortzendituzten negutegi efektuko gasak. Zer informazio behar dugu emisio horienkudeaketari buruz gure ingurunean? Horietatik zeintzuetan dute eragina gurekontsumo-ereduek? Zeintzuk ezin ditugu saihestu? Zeintzuetan izan dezakegueragina beste pertsona batzuekin elkartzen bagara?

Sektorea Azken erabilera/jarduera Gasa

Garraioa 13,5%

Elektrizitateaeta berokuntza

24,8%

Beste erregai batzuk 9,0%

Industria 10,4%

Emisio iheskorrak 3,9%

Prozesu industrialak 3,4%

Aldaketak zoruaren erabileretan

18,2%

Nekazaritza 13,5%

Hondakinak 3,6%

Errepidea 9,9%

Airea 1,6%Trenbidea, itsasoa etabeste batzuk

2,3%

Bizitegi-eraikinak 9,9%

Eraikin komertzialak 5,4%

Erregai zehaztugabeak 3,5%Siderurgia 3,2%Bestelako metalurgia 1,4%Makineria 1,0%Papera, zelulosa eta inprimaketa 1,0%Elikagaiak eta tabakoa 1,0%

Kimikoak 4,8%

Zementua 3,8%

Bestelako industria 5,0%Transmisio- eta banaketa-galerak 1,9%Ikatz-meatzaritza 1,4%Gasaren eta petrolioaren erauzketa, birfintzea eta prozesatzea 6,3%

Baso-soiltzea 18,3%Baso-sartzea -1,5%Basoberritzea -0,5%Landaketen kudeaketa 2,5%Beste batzuk -0,6%

Bioerregaien ekoizpena 1,4%

Nekazaritzako lurzorua 6,0%

Abeltzaintza eta ongarria 5,1%Arroz-hazkuntza 1,5%Beste hazkuntza batzuk 0,9%Hondakindegiak 2,0%Ur beltzak eta beste batzukos 1,6%

Karbono-dioxidoa (CO2) 77%

HFCs, PFCs, SF6 1%

Metanoa(CH4) 14%

Oxido nitrosoa (N2O) 8%

EN

ER

GI

A


Baumert, K.A.; Herzog;Pershing, J.: Navigatingthe numbers: Greenhousegas data and InternationalClimate Policy-tikegokitua. World ResourcesInstitute, 2005.


Zientzietako ikasgaietan klima-aldaketaren azterlanean oinarritutako ikuspegia baliagarria da gertakarihori, bere eragileak eta ingurumenean dituen ondorioak ulertzeko, baina ez du laguntzen berez gureikasleak gaitzen berotze globalak sorrarazitako arazoei aurre egiteko beharrezko egokitzapen- etaarintze-estrategiak berenganatu ditzaten. Klima-aldaketa beste ikasgai batzuetatik azter daiteke etalagungarria izan daiteke gure ikasleen gaitasun globalak garatzeko.

Curriculum-integrazioa

GIZARTE ZIENTZIAK

• Giza geografia eta klima-aldaketa

• Klima-aldaketak erasandako populazioak

• Berotze globalean eragina duten eta

gertakari horrek erasaten dituen ekoizpen-

sektoreak (industria, abeltzaintza,

nekazaritza…)

• Lurzoruaren erabilerak eta hondamendi

naturalak

• Populazioaren lekualdaketak eta

migrazioak: errefuxiatu klimatikoak

• Gatazkak baliabideen inguruan

ARTEA

• Artearen balio soziala• Artearen dimentsio politikoa• Diseinu grafikoa eta aktibismoa• Artearen sorkuntzan materialbirziklatuak erabiltzea• Datuak irudikatzeko diagramak etainfogramak erabiltzea

MATEMATIKA

• Zifrak, portzentajeak eta ratioak

ulertzea

• Populazioko estatistikak

• Probabilitatea

• Eredu igarleak

• Datuen

• irudikapen grafikoa

FILOSOFIA/ETIKA/

HERRITARTASUN

GLOBALA

• Erantzukizuna

• Justizia soziala

• Interdependentzia

• Estereotipoak eta aurreiritz

iak

• Eztabaida

• Gatazken ebazpena

• Eragina aldaketan

EUSKARA ETAATZERRIKO HIZKUNTZA • Irakurmena• Informazioa sortzea dibulgaziorako • Eztabaida zientifikoaren osagaibereizgarriak

• Argudiaketa• Klimarekin zerikusia duen hiztegia• Dagoen informazioa erabiltzea• Kanpainak

• komunikatzeko bide gisa


Funtseko galderakGaldera hauek lagungarriak izango zaizkizu klima-aldaketari lotutakoGarapenerako Hezkuntzako funtsezko kontzeptuak garatzeko.

Irudiak eta pertzepzioak• Zer irudi dugu klima-aldaketa eteteko laneandiharduten pertsonei eta ekologistei buruz? Irudihori bera al du gizarte osoak?• Zer irudi dugu klima-aldaketa edo berau etetekoaukera ukatzen duten pertsonei buruz?• Zeintzuk dira “eguraldi onari” edo “eguralditxarrari” buruz ditugun estereotipoak? Zertanoinarritzen dira?

Interdependentzia• Eragina al dute gugan beste herrialde batzuetako lehorteek edouholdeek? Zertan?• Zer eragin ekonomiko, sozial eta politiko izan ditzake klima-aldaketak?• Zer eragin duten klima-aldaketan eredu ekonomikoek, gizartearenohiturek eta erabaki politikoek?• Zer eragin du baso-soiltzeak berotze globalean?

Aldaketa eta etorkizuna• Nolakoa litzateke oraina klima-aldaketarik egongoez balitz? Nabarituko al genuke desberdintasuna?• Nolakoa litzateke mundua batez bestekotenperatura 2 gradu gorago egongo balitz? Eta 4 graduigoko balitz? Nabarituko al genuke desberdintasuna?• Nolakoa litzateke etorkizuna klima-aldaketa etetealortuko bagenu?• Zer egin dezakegu oraingo egoeratik abiatuta?• Zeintzuk dira bururatzen zaizkizun etorkizunalternatiboak hartzen diren erabakien arabera? • Nolakoa izango ote da nik munduan izango dudan eragina?

Gatazken ebazpena• Pertsona eta interes-talde guztiak al daude ados klima-aldaketari dagokionez egin behar denari buruz?• Zeintzuk dira zure ustez egoera honetan dauden interes-gatazkak?• Uste duzu guztion onerako izango diren akordioetara aldaitekeela iritsi? Nola egingo zenuke?

Justizia soziala• Bidezkoa al da klima-aldaketak pertsona kalteberenei erasatea?• Bidezkoa al da guretzat aurreko belaunaldiek utzidiguten ingurumen-legatua? Bidezkoa izango ote da gukutziko dugun legatua?• Nola saihestu dezakegu belaunaldi artekobidegabekeria betikotzea?• Nola eragiten die klima-aldaketak giza eskubideei?• Bidezkoa al da errefuxiatu klimatikoak egotea?


Haur eta gazte literaturako hainbat liburuk eta nobelak azaltzen dute klima-aldaketa, edo garatzen diraberotze globalak edo hondamendi naturalak erasandako inguruneetan. Liburu horietako batzuek nola ekinerakusten digute, beste batzuek beren bizi-baliabideak arriskuan ikusten dituzten pertsonekin enpatizatzendute, beste batzuek geure ohiturei buruz gogoeta egitera bultzatzen gaituzte edo gureak ez bezalakomundu batzuetara eramaten gaituzte, beharbada hain urrun ez dauden horietara.

Liburu horien bitartez, adin desberdinetako haurrek ikuspegi emozional batetik eta balioetan oinarritutakobatetik uler dezakete arazo hau, jarrerak garatzeko funtsezkoa izanik ingurumena babesteari begira.Hemen, liburu-sorta bat aurki dezakezu eta zure iradokizunak adierazi: www.unicef.es/eus/educa /liburutegia/gazte-literatura-aldaketa-klimatikoa

Klimari buruz gogoeta egiteko liburuak

Gida hau UNICEFen eta beste erakunde batzuen argitalpen batzuetan oinarritu da.Garapen iraunkorrerako hezkuntzari, hondamendien prebentzioari, haurreneskubideei eta klima-aldaketari lotutako gaietan sakondu nahi baduzu, hemendeskargatu ditzakezu (batzuk ingelesez bakarrik daude eskuragarri):www.unicef.es/eus/educa/liburutegia/aldaketa-klimatikoa-argitalpenak-haurrak

GEHIAGOJAKITEA

© UNICEF/UNI28338/Abramson


TANTAZ TANTA!Eskerrik asko 2016-2017 ikasturtean tanta-lasterketa bat antolatu zuten ikastetxeguztiei! Ekarpen bakoitzak asko balio du,Nigerrerako Tanten kanpaina laguntzen aribaitzaio UNICEFi herrialde osoan edateko ura,saneamendua eta higienea izateko kanpainakabian jartzen:

Larrialdietan: Boko Haram-ek sorrarazitakoezegonkortasun-egoeraren eta lehorteengatikizaten ari den lekualdatuen krisiaren eraginez,UNICEF ahalegin berezia egiten ari daerrefuxiatuen eta lekualdatuen kanpamenduakuraz, higienez eta saneamenduz hornitzeko.

Ur-hornikuntza: Herrixketan putzuakinstalatu izanari esker, Nigerreko populazioaren %58k eskueran dute edateko ura (2007ko % 47renaldean).

Saneamendua eta higienea:Saneamendu-instalazioak eta higiene-hezkuntzafuntsezkoak dira haurrentzat potentzialki hilkorrakdiren gaixotasunak zabaltzea saihesteko, bainaoraindik populazioaren % 5ek bakarrik dituztesaneamendu-instalazioak eskueran.

Har ezazu parte lasterketetan:eskatu hemen zure dortsala, www.unicef.es/eus/educa /Nigerrerako-tantak

LASTERKETA SOLIDARIOA

NIGERRERAKO TANTAK

Ipini zure

tanta!

#NigerrerakoTantakJOSÉ MANUEL CALDERÓN. SASKIBALOI-JOKALARIA

NOIZ

HELBURUA:

NON

Ura eta hezkuntza igerrerako

www.unicef.es/eus/educa

© ©

UN

ICEF

/UN

0291

01/P

help

s

unicef.es/educa

235Tanta bakoitzak axola du!


Klima-aldaketa eta elikagaiensegurtasunaAfrikako herrialde gehienetan,elikaduraren eta tokiko ekonomiarenoinarria lehorreko laborantza da(Saharaz hegoaldeko Afrikan landutakolurren % 96 lehorrekoak dira). Horrekesan nahi du nekazaritzako ekoizpenaeurien menpekoa dela. Nekazari txikieklortuko ez badute beren uztak aurreraateratzen klima-aldaketaren eraginez,landa-populazioa emigratzera behartutaegongo da, goseteak mehatxatuta. Haur bat artatxiki-soroetatik ibiltzen, Kadazaki-n (Zinder-eko eskualdea, Niger).

Artatxikia, oso zereal elikagarria, Nigerreko elikaduraren oinarria da.

BAZENEKIEN...?

Aïta, 8 urte:

Aïta Abakar, 8 urtekoa, Chad lakuaren ertzean bizida. Lakuko uharteetako batean bizi zen lehen,baina ihes egin behar izan zuen Boko Haram-enterrorismoaren eraginez. “Nire uhartea, nire etxeaeta nire aitaren kanoa, besterik ez dut ezagutzen.Nire etxetik alde egin nuen aurreneko aldia BokoHaram-ek gure herria eraso zuenean izan zen. Ezdakit egunen batean itzuliko naizen”. Badaki Chadlakua, haren amonak bere adina zuenean Afrikakolaugarren laku handiena zena, urritzen ari delaaspalditik jasaten ari den gehiegizko ustiapenagatiketa klima-aldaketagatik, baita desagertu eginlitekeela ere. Galdetzen diotenean zer egindezaketen haurrek arazo hori konpontzeko, oihuegiten du: "Ez da bidezkoa! Lagundu egin behardiguzue. Lakua betiko nahi dut”

© UNICEF/U

N029176/Phelps

© UNICEF/ Badre Bahaji


ERREFERENTE DIRENIKASTETXEAK ESKUBIDEETARAKOETA HERRITARTASUNGLOBALERAKO HEZKUNTZAN

Gero eta ikastetxe gehiago dira haurren eskubideekin konpromisoa hartua dutenak:haientzat, erabaki bakoitzean, programa bakoitzean eta ikasgela bakoitzean bizibehar dira eskubideak, eta inspirazio-iturria dira hezkuntza-komunitate osoarentzat.

LORTU AINTZATESPENA!

Horregatik, ikastetxe horien zeregina aintzatestea erabaki dugu, baita beren eguneroko jarduna ahalbidetzenduten pertsonena ere, direna bezala identifikatuko dituen sari bat sortuz: erreferente bat haurren eskubideakeskola-bizitzan abiarazten.Zure ikastetxeak badu eskubideetarako hezkuntza-proiektu bat eta gustatukolitzaizuke UNICEFen aintzatespena lortzea? Ezagutu itzazu aintzatespena dagoeneko lortu duten ikastetxeaketa informa zaitez nola aurkeztu zure ikastetxearen kandidatura datorren ikasturteko deialdira. Hemenaurkituko duzu informazioa: www.unicef.es/eus/educa/ikastetxe-erreferenteak

Ez ezazu ahaztu!Hasierako mailako aintzatespena lortzeko beharrezkoa da irakasle-taldeak eskubideetarako hezkuntzanprestakuntza jaso izana. Informa zaitez hemen ikasturteetako datozen deialdiei buruz:www.unicef.es/eus/educa/eskubideak-hezkuntza

Jar zaitez gurekin harremanetanEdozein zalantza izanez gero edo edozein argibidetarako IHPn eskubideen ikuspegi bat abiaraztekoprozesuari buruz, ikastetxearen autoebaluazioari buruz, aintzatespenei buruz edo irakasleentzako gidak doanjasotzeko, idatzi helbide honetara: [email protected]

• Lagundu egiten die ikasleei beren eskubideak ulertzen,erabiltzen, besterenak errespetatzen, eta eskubide horiekdefendatzen eta sustatzen.

• Errespetuzko eta partaidetzazko giroa indartzen laguntzendu, ikastetxeko jarduera guztiak aktiboki tartean sartzendituena.

• Elkarlanean aritzen da ikastetxearen gertuko ingurunearekin–instituzioak, auzoa, udalerria– eskola barruan eta kanpoanbere ikasleentzako haurren babes-eremu bat lortzeko.

• Hezkuntza-komunitate aktibo eta solidario bat eraikitzen du,ikastetxean eta mundu osoan haurren garapenera osorikbideratua.

ESKUBIDEETAN HEZTEN DUEN ESKOLA BATEK


GOAZ AURRERA FREDO FOX!Fredo Foxek, erreportari ausartak, oso bidaia berezia egin du, bere gertukolagunetako batzuekin elkartzeko: Espainiako ikastetxe eta udalerrietakohaurrak. Eta irratian ere elkarrizketatu dute! Siempre hay que ayudar saioarendenboraldi berriak lagundu egiten digu gure ondoan ditugun aukeretako batzukikusten haurren eskubideen alde jarduteko. Ez da oso urruti bidaiatu beharbesterengatik zerbait egiteko!

Fredo Foxen abenturen denboraldi hau edo aurrekoak ikusteko:www.unicef.es/eus/educa /fredo-fox-abenturakEz utzi ikusi gabe!

Kaixo! Fredo naiz, haurren eskubideen erreportaria eta superagentea. Asko gustatzen zait irakurtzea, angurria

jatea eta parkean jolastea, baina batez ere, izugarri gustatzen zait mundu osoko haurrekin hitz egitea eta haien iritzia ezagutzea.

Badakizu haiek guztiek esaten didaten gauza bat?: Asko gustatzen zaiela gauzak eginahal izatea besteei laguntzeko eta uste dutela inoiz ez garela txikiegiak handia den

zerbait egiteko. Ados nago!

Gainera, batzuek kontatu didate kezkatuta daudela ingurumena gero eta kutsatuagoadagoelako eta klima-aldaketak haiengan eta beste haur batzuengan izan dezakeen

eraginagatik. Bazenekien ingurumen osasungarri bat izatea haur guztien eskubide bat dela?

Superagenteak garenez ingurumena babestea da gure zeregina. Ubuntu!

EdizioaUNICEF Comité Españolwww.unicef.es/eus/educa

Diseño gráficoRex Media SL

ISBN: 978-84-942273-7-0

Haurren eskubideei, garapen iraunkorrari etaherritartasun globalari buruzko hezkuntza-materialak, baliabideak eta jarduerakEskubideetarako eta HerritartasunGlobalerako Hezkuntzan UNICEF EspainiakoBatzordeak egindako lanaren zati bat dira, etaaurretik Sareratu markaren eta enredate.orgwebgunearen pean argitaratu izan dira.Hemen erakutsitako gertakariek eta iritziek ezdute nahitaez adierazten UNICEFen ikuspegia.

Material hau Garapenerako NazioartekoLankidetzaren Espainiako Agentziarekin(AECID) sinatutako hitzarmenaren esparruanekoiztu da: “Garapenarekiko eta haurreneskubideekiko gizartearen konpromisoaEspainiako hezkuntza-sistematik sustatzea”.Argitalpen honen edukiak ez du nahitaezislatzen AECIDen iritzia.

Argitalpen hau Creative CommonsAtribución-NoComercial-SinDerivar 4.0Internacional lizentzia baten pean sortua da,beste lizentzia-mota bat espresuki zehaztenden edukietarako izan ezik.

UNICEF haur guztien eskubideak eta ongizatea sustatzen ditu egitendugun guztian. Gure aliatuekin batera, 190 herrialde eta lurraldetan lan egitendugu konpromiso hori ekintza bihurtzeko, gure ahaleginak haurkalteberenengana eta baztertuenengana iristen bereziki oinarrituz, haur guztienonurarako, leku guztietan.

EKINTZARAKO

DATAKUrtarrilak 30: Bakearen Eguna

Martxoak 22: Uraren Eguna

Irailak 16: Ozono Geruza Zaintzeko Nazioarteko Eguna

Urriak 13: Hondamendiak Murrizteko Nazioarteko Eguna

Apirilak 22: Ama Lurraren Nazioarteko Eguna

Maiatzak 22: Dibertsitate Biologikoaren Nazioarteko Eguna

Ekainak 5: Ingurumenaren Nazioarteko Eguna

Ekainak 17: Desertifikazioaren eta Lehortearen aurkako Borrokaren Nazioarteko Eguna

www.unicef.es/eus/educa/nazioarteko-egunak

Azaroaren 20az gain, badira beste egun batzukeskola-egutegian haurren eskubideekin etaingurumenarekin zerikusia duten edukiak etajarduerak landu ahal izateko:

unicef.es/eus/educa

Zure udalerrian badago haurrek edotanerabeek parte hartzeko kontseilurik?

Gida honetako edukiak eta bertako jarduerak haurrenkontseiluekin izandako saioetan landu daitezke, haurrek berenalkatearekin partekatu ahal izateko emaitzak.

FINANTZATZAILEA:

LAGUNTZAILEA:

GOBIERNODE ESPAÑA

MINISTERIODE ASUNTOS EXTERIORESY DE COOPERACIÓN

GURE PLANETA, GURE ESKUBIDEAK - ONG Infancia · GURE PLANETA, GURE ESKUBIDEAK Eskubideetarako eta...

Documents

Transcript of GURE PLANETA, GURE ESKUBIDEAK - ONG Infancia · GURE PLANETA, GURE ESKUBIDEAK Eskubideetarako eta...