Guía Sida Eusk EMBAR - osakidetza.euskadi.eus · , eta, gaur egun gure erkidegoko...

24
OSASUN SAILA HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA DEPARTAMENTO DE SANIDAD DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, UNIVERSIDADES E INVESTIGACIÓN www.osanet.euskadi.net/sida-hies www.osanet.euskadi.net/sida-hies

Transcript of Guía Sida Eusk EMBAR - osakidetza.euskadi.eus · , eta, gaur egun gure erkidegoko...

OSASUN SAILAHEZKUNTZA, UNIBERTSITATEETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE SANIDADDEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN,UNIVERSIDADES E INVESTIGACIÓNwww.osanet.euskadi.net/sida-hieswww.osanet.euskadi.net/sida-hies

ARGITARALDIA: 1. 2003ko Ekainan. 2. 2004ko Urrian. 3. 2005ko Irailan.

4. 2006ko Urrian. 5. 2008ko Urrian.

© Euskal Autonomia Erkidegoaren Administrazioa.

ARGITARATZAILEA: Eusko Jaurlaritzaren OsasunSaila eta Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila.

EGILEA: Hiesari Aurrea hartu eta KontrolatzekoEgitasmoa. Osakidetza.

DISEINUA: Pelcons Publizitatea.

MARRAZKIAK: Carlos Azagra.

IMPRIMAKETA: Gráficas Santamaría, S.A.

D.L.: VI-421/06

I.S.B.N.: Aurkibidea

GIB/HIESA

SEXU BIDEZ TRANSMITITUTAKO GAIXOTASUNAK

NAHI GABEKO HAURDUNALDIA

GIBak nola jokatzen du?

Zer da GIBa eta hiesa?

Nola jakin pertsona bat GIBak infektatuta dagoen?

Zer esan nahi du pertsona seropositibo izateak?

Nola garatzen da GIBaren infekzioa?

Sendatu daiteke hiesa?

Nola transmititzen da GIBa?

Odol bidezko transmisioa

Transmisio sexuala

Neurri prebentiboak: sexu segurua

Preserbatiboa ondo nola erabili

Emakumezkoentzako preserbatiboa

Pertsona seropositiboekin bizitzea

Informazio zehatzagoa

GIB/HIESA

GIBak nola jokatzen du?

Giza Inmunoeskasiaren Birusak (GIBak) linfozitoak erasotzen ditu eta hauekgure defentsa-sistemaren zuzendariak dira. Gibaren aurka sortzen direnantigorputzak ez dira gauza birusak hiltzeko.

Hasiera batean GIBa lo antzean dago linfozitoen barruan eta infektatutako inmunitate-sistemak lanean jarraitzen du itxuraz bere normaltasunean. Urteen buruan etaondo zehaztu gabeko arrazoiengatik GIBa aktibatu, esnatu egiten da eta linfozitoenbarruan oso azkar ugaltzen da, linfozitoak desegin eta birus pila bat askatzenda; hauek beste linfozitoak infektatuko dituzte. Horrela GIBak sistemainmunea gero eta gehiago makaldu eta zera lortzen du: gureorganismoak, zenbait germen eta minbizi-motaren aurka,behar bezala jokatzeko ezina.

zer da GIBa eta hiesa?

Hiesa gaixotasun bat da, GIBak sortuaeta pertsona batetik bestera transmititudaiteke.

Birusa, partikula infekzioso txiki batda, organismoko zelulen parasito -ezbestela- bizi daitekeena eta zeluletanbertan ugaltzen dena. Organismotikkanpo nekez bizi daiteke eta oso denboralaburrean; desinfektatzaileak (lixiba) etaberoa (60º baino gehiago) GIBadesegiteko gauza dira.

nola jakin pertsona bat GIBakinfektatuta dagoen?

Odol analisi espezifiko baten bidez. Analisiak pertsonak GIBaren aurkakoantigorputzak dituen detektatzen du. Itxuragatik ezin diogu inori igarri infektatutadagoen.

Antigorputzak detektatzen badira probaren emaitza positiboa da, eta pertsonahori seropositiboa, GIBaren eramailea. Antigorputzik detektatzen ez bada probanegatiboa da eta pertsona seronegatiboa.

Infektatu ondoren pertsona gutxi gora behera hiru hilabete egon daiteke antigorputziksortu gabe. Beraz, hiru hilabetez itxaron behar da analisi hori egiteko, zerenlehenago eginez gero probak negatibo eman baitezake, pertsona infektatutaegonda ere.

zer esan nahi dupertsona seropositiboaizateak?

Pertsona GIBak infektatu duela. Infekzioa bizitza osorako da. Arrisku-praktika batzuen bidez

beste pertsonei transmititu dakieke.

nola garatzen da GIBaren infekzioa?

Hasieran ez da inongo sintomarik agertzen, birusa lo antzean dago eta ez du inmunitate-sistema suntsitu. Pertsonaeramaile asintomatikoa da.

Infektatu eta denboraren buruan, normalean urte batzuen bueltan, pertsona batzuk GIBarekin erlazionatutako sintomakizaten hasten dira; birusa linfozitoak desegiten hasi eta defentsa-sistema makaltzen hasi baita. Sintoma horiek (sukarra,beherakoa, pisu galtzea, gongoil linfatikoen tamaina handitzea, etab.) ez dira hiesaren espezifikoak, beste arrazoi askorengatikager daitezke.

Hiesa GIBaren infekzio-modu larriena da. Pertsona batek infekzio oportunistak edo minbizi-mota konkretu batzukgaratzen dituenean diogu hiesduna dela.

Guztiok bizi gara mikrobioz inguraturik, normalean gaixotasunik sortzen ez dutenak, gure inmunitate edo defentsa-sistemakmenderatzen dituelako. Defentsa-sistema oso makala denean ezin ditu menderatu. Mikrobio horietariko batzuek guredefentsen makalaldia, “oportunitatea” aprobetxatzen dute organismoa inbaditzeko, “infekzio oportunistak” sortzeko.

eramaileasintomatikoa

sin t

sintoma txikiak HIESA

sendatu daitekehiesa?

Gaur egun oraindik ez; asko aurreratubada ere tratamenduan, ez da lortuGIBa behin betiko desegingo duenmedikamenturik.

GIBak aurrera ez egiteko asmoze r re t ro b i r u s a re n k o n t r a k omedikamentuak erabiltzen dira.Normalean medikamentu-koktelakerabiltzen dira, bi edo hiru farmakonahastuta. Koktel hauek birusarenugaltzea aldi baterako blokeatzendute, eta behin betiko desegiten ezbadute ere gaixoen bizitza luzatueta hobetu egiten dute.

nola transmititzen da GIBa?

Hona hemen zeintzuk diren GIBa transmititzen duten organismoaren jariakinak:

Odola

Semena

Jariakin baginalak

Inor infektatzeko, birusa duten odola, semena edo baginako jariakinak sartu behardira organismoan; hau da, kontaktu zuzen eta sakona eduki behar da infektatutakopertsona edo gauzekin (preserbatiborik gabeko harreman sexualak zakila sartuz,injekzioa infektatutako xiringekin).

odol bidezko transmisioa

XIRINGAK EDO TRESNA PUNTADUN EDO EBAKITZAILEAK PARTEKATZEAGATIKXiringek eta orratzek birusa transmiti dezakete, partekatzen badira. Horigertatzen da batzutan toxikomanoen artean. Droga prestatzeko erabiltzendiren tresnek ere transmiti dezakete.

Infektatutako beste tresna ebakitzaile-zorrotz batzuek ere transmiti dezakete(bizarra mozteko xaflak, belarriak zulatzeko orratzak, tatuajeak egitekoak,akupunturakoak etab.).

AMAK SEME-ALABEIHaurdunaldian, erditzean edo neurri gutxiagoan edoskitzean, amakhaurra infektatu dezake. Arrisku hau asko gutxitu da gaur egun,erretrobirusaren kontrako tratamenduei eskerrak. Tratamendu hauekhaurdunaldian eta erditzean administratzen dira.

ODOL TRANSFUSIO ETA PRODUKTUEN BIDEZGaur egun gertatzea oso arraroa da, odol guztiaren kontrola derrigorrezkoabaita.

Zakil-sartzearekin (baginatik,ipurditik) egiten diren zaurimikroskopikoen bidez gertatzenda birusaren transmisioa. Horrelainfektatuaren semen edobaginako jariakinetan dagoen

birusa sexu-lagunaren odolerapasatzen da.

Zauri edo lesio mikroskopikoak egiteaerrazten duten sexu-praktikek arriskuaareagotzen dute; zakila ipurditik sartzea,esaterako, bertako muki-mintza askozhauskorragoa baita baginakoa baino.

Praktika aho-genitalek ( felazioa,cunnilingusa) GIBa transmititu dezaketeahoak semen edo jariakin infektatuekinkontakturik baldin badu: arriskua askoztxikiagoa da baginatik edo ipurditik zakil-sartzearekin baino.

Kontuan eduki:

Bikoteko batek STG (Sexu bidezTransmititutako Gaixotasun) bat izanezgero, GIBaren transmisio-arriskuahanditu egiten da.

Zenbat eta babesik gabeko harremangehiago, infekzio arrisku handiagoa.Baina harreman bakar nahikoa da etalehenengoan gerta daiteke.

transmisio sexuala

neurriprebentiboak:sexu segurua

Sexu segurua: alde batetik,arriskurik gabeko praktikak egiteada (musuak, laztanak, elkarmasturbatzea) eta bestetik, zakil-sartzea egitean preserbatiboaegoki erabiltzea da (pertsonainfektatuekin edo dauden edo ezdauden ez dakitenekin).

Berriz ere: itxuragatik ezin dugujakin pertsona bat infektatutadagoen edo STGren bat (Sexubidez Transmititutako Gaixotasun)duen.

ARRISKU HANDIKOAK • Zakil-sartzea (baginatik, ipurditik)

NOLABAITEKO ARRISKUA • “Felazioa” (praktika aho-genitala) • “Cunnilingusa” (praktika aho-genitala)

ARRISKURIK GABEAK • Laztanak • Ahozko musuak • Elkar masturbatzea

preserbatiboa ondo nola erabili

• Preserbatiboaren iraungitze-datarekin kontuz.

• Ez urratu azazkal, hortz, eraztun eta abarrekin.

• Preserbatiboa zakila tente dagoela ipini, edozein kontaktu genital izanbaino lehen.

• Zakilaren orporaino zabaldu; estutu punta lehenago haizea joan dakion.

• Lubrifikatzaileak erabiltzekotan, uretan urtugarriak erabili (glizerina) eta ezkoipetsuak (baselina, olioak) preserbatiboari kalte egiten diote eta.

• Zakil-sartzeak dirauen denbora guztian erabili. Kentzerakoan, behealdetikeutsi erekzioa jaitsi baino lehen eta gero korapilatu.

• Zakil-sartze bakoitzean aldatu.

• Zaborretara bota korapilatuta, ez komunera.

• Bero, argi eta gehiegizko hezetasunetik babestu behar dira, hondatuegiten dira eta.

• ESKURA EDUKI BEHAR DIRA!

1

2

3

4

5

6

7

8

9

informazio zehatzagoa

emakumezkoentzakopreserbatiboa

Emakumeentzako preserbatiboa ere hesieraginkorra da hiesaren birusarentzat.Gizonentzakoa bezala, behin bakarrikerabiltzeko da.

Gogoratu! Zakil-sartzeak egiten direnenanprese rba t iboak (g i zonena ze inemakumeena) ondo erabiltzea osoeraginkorra da STG (Sexu bidezTransmititutako Gaixotasun) gehienenprebentzioan (hiesa barne).

pertsona seropositiboekinbizitzea

GIBa EZ DA EGUNEROKO HARREMANEKIN TRANSMITITZEN

Hiesa azaltzeak gizartean beste izurrite bat sortu du, beldur, mito, arbuioeta pertsona seropositiboenganako diskriminazio izurritea. Izurrite irrazionalhau informatuz eta beste bizimoduak errespetatuz bakarrik senda daiteke.

GIBa ez da transmititzen haizearen bidez edo infektatuek erabilitakotresnen bidez. Beraz, birusa ez da transmititzen eztul edo doministikuenbidez: ez eskua edo musua emateagatik; ez lababoak, telefonoak, mahai-tresnak edo edontziak partekatzeagatik, ez eta kiroletan gertatzen direnkontaktuengatik, igerileku publikoak erabiltzeagatik, etab.

Hiesa gizarte osoaren arazoa da. Aske eta erantzuleak gara babesteko;baita informazioa jaso eta erabiltzeko ere.

Hiesaren Prebentzio eta Kontrolerako Plana: 943 006464

Arabako Hiesaren Aurkako Batzorde Hiritarra: 945 257766 (Vitoria-Gasteiz)

Bizkaiko Hiesaren Aurkako Batzorde Hiritarra: 94 4160055 (Bilbao)

Gipuzkoako Hiesaren Aurkako Batzorde Hiritarra: 943 290722 (Donostia)

Hiesaren Aurkako Borrokarako Elkarte Hiritarra: 94 4221240 (Bilbao)

Oiartzungo Hiesaren Aurkako “Harribeltza” Elkartea: 943 493544 (Oiartzun)

Bermeoko “Txo-Hiesa”: 94 6179171 (Bermeo)

Itxarobide: 94 4449250 (Bilbao)

Zer dira sexu bidez transmititutako gaixotasunak?

Zeinek izan lezake sexu bidez transmititutako gaixotasun bat?

Nola jakin nezake STG bat daukadan?

Zein dira STG garrantzitsuenak?

Zer konplikazio sor litzateke STGek modu egokian tratatu ezean?

Preserbatiboak erabiltzeak babesten al du sexu bidez transmititutako gaixotasunetatik?

Gizonezkoentzako preserbatiboaren alternatibarik ba al dago?

STG bat baldin badaukat, esan behar al diot nire bikotekideari?

Zer egin behar dut STG bat dudala uste badut?

SEXU BIDEZ TRANSMITITUTAKO GAIXOTASUNAK

zer dira sexu bidez transmititutako gaixotasunak?

Sexu bidez Transmititutako Gaixotasunak (STG) jarduera sexualaren bitartez (bagina, uzki edo aho bidezko harremanak, etaharreman intimoak) kutsatzen diren infekzioak dira. Infekzio horiek sexu-organoetan batez ere hazten diren bakterioak, birusak,onddoak edo parasitoak eragiten dituzte.

STG gehienak modu erraz batean prebenitu eta tratatu daitezke. Modu egokian tratatzen ez badira, ondorio larriak eragin ditzakete.

STGak berriro ager daitezke, hots, ez dute inmunitaterik sortzen. Ez dago STGentzako txertorik (B hepatitisarentzat eta gizapapiloma birusarentzat izan ezik).

Zenbait faktorek STGen zabalkundea errazten dute, hala nola: Sintomak ez ezagutzea eta informazio-falta. Batzuetan sintomak ez dira nabarmentzen, eta ez dira erraz antzematen. STGak ezkutuan gordetzen dira, eta ez dira neurririk hartzen. Aho bidezko antisorgailuak (STGen aurka ez dute babesten) erabiltzea, hesi-metodoen

ordez (babesa ematen dute).

zeinek izan lezakesexu bideztransmititutakogaixotasun bat?

Sexualki aktiboa den edozeinpertsonak izan dezake STG bat.

nola jakinnezake STG batdaukadan?

Babesik gabeko sexu-harremanakizan badituzu, STG bat daukazun jaki-teko modu bakarra medikuarenganajoatea da, eta horretarako daudenprobak egitea. Horietako infekzioaskok ez du ageriko sintomarik.

zein dira STG garrantzitsuenak?

GONORREA: Blenorragia edo gonokozia izena ere ematen zaio. Sintomaarruntenak ondokoak dira: baginako fluxua gehitzea, jariakinak zakilean edoerresumina pixa egitean. Kasuen %50ean ez dago batere sintomarik. Bagina,uzki edo aho bidezko sexu-harremanetan kutsatzen da; beraz, genitalei ez ezik,ondesteari eta eztarriari ere erasan diezaieke. Antibiotikoekin tratatzen da.

GIB/HIESa: Koitodun sexu-harremanak GIBatransmititzeko arriskuzko jarduerak dira. Aho bidezkoharremanetan arriskua txikiagoa da, baina kutsa daiteke ere.Beste transmisio-bide batzuk hauek dira: odola etaamarengandik haurrarengana. Infektatu ondoren,gehienetan, ez da sintomarik azaltzen urteetan.

CHLAMYDIA: Gonorrearen tankerako sintomak ditu, eta, gaixotasun hori bezala,bagina, uzki eta aho bidezko sexu-harremanetan kutsatzen da. Tratamenduaantibiotikoekin egiten da. Kasuen %50etik gora ez dauka inolako sintomarik.

SIFILIA: STG hau urte askotan zehar sintoma desberdinak eragitendituen bakterio batek sortzen du. Hasieran, minik ematen ez duenultzera bat azaltzen da ukimen-gunean -genitalak, ahoa edouzkia- eta zenbaitetan ez da ikusten begien bistan. Tratamenduaantibiotikoekin egiten da.

B HEPATITISA: Gibela modu kronikoan erasan dezakeenbirus batek eragiten du B hepatitisa. Batzuetan, zirrosia etagibeleko minbizia ere sortu ditzake. Sexu eta odolaren bidez edoamarengandik haurrarengana transmititzen da. Heldu askok ezdute inolako sintomarik infekzioaren unean. B hepatitisarenkontra badago txerto eraginkor bat, eta, gaur egun gureerkidegoko txerto-egutegiaren barruan sartuta dago.

HERPES BIRUSA: birus hau besikula edo baba txiki mingarri gisa agertzen da etabaginako, uzkiko zein ahoko sexu harremanen bidez kutsatzen da, edota larruazallesionatuarekiko ukipen zuzenaz. Ez dago tratamendu sendagarririk, beraz, behin detektatuondoren, noizbehinkako aztertketa medikoak egin behar dira konplikaziorik sor ez dadin.

GIZA PAPILOMAREN BIRUSA (VPH): birus hau garatxo gisa agertzen da barnekoeta/edo kanpoko genitaletan eta uzkiaren inguruan. Baginako, uzkiko zein ahoko sexuharremanen bidez kutsatzen da, edota larruazal lesionatuarekiko ukipen zuzenaz. Infekziogehienek ez dute sintomarik aurkezten eta berez desagertzen dira, baina zenbait kasutanuteroaren lepoko minbizia eragin dezakete. Gaur egun minbizi hau prebenitzeko txerto batematen da, jadanik barne hartua dagoena txerto egutegian.

zer konplikazio sorlitzateke STGek moduegokian tratatu ezean?

Antzutasuna.

Gorputzeko beste organo batzuei (artikulazioak, bihotza edo nerbio-sistema) erasaten dieten infekzio larriak.

Haurdun daudenak kutsatuz gero, abortuak, pisu gutxiko jaioberriaketa erditze goiztiarrak.

Zenbait kasutan jaioberriei kutsa dakieke.

Tumore batzuek zerikusia dute herpesarekin eta giza papiloma birusarekin;beraz, aldizkako azterketak egin behar dira.

Baginako fluxua gehitzea,zakilean jariakinak izatea, pixaegitean erresumina sentitzeaedo genitaletan mina edolesioak izatea STG bat dagoensintoma izan daiteke.

preserbatiboakerabiltzeakbabesten al dusexu bideztransmititutakogaixotasunetatik?

S e x u a l k i a k t i b o a k d i r e npertsonentzat preserbatiboak moduegokian erabiltzea STGak pre-benitzeko neurri eraginkorrena da.Erabat eraginkorra izateko sexu-harreman guztietan erabili beharda, hasieratik bukaera arte.Herpesaren eta giza papilomabirusaren kasuan, kutsatzeko arriskuagutxitu egiten du, baina ez du zeharokentzen.

Bai. Emakumezkoentzako preser-batiboa gizonezkoentzakoa bezaineraginkorra da.

Are gehiago, zenbait pertsonarentzategokiagoa izan liteke.

gizonezkoentzakopreserbatiboarenalternatibarik baal dago?

STG bat baldinbadaukat, esanbehar al diot nirebikotekideari?

STG bat baldin badaukazu,beharrezkoa da zure bikotekideariedo bikotekideei jakinaraztea,azterketa bat egin diezaieten, etaeurek ere infekzioa izanez gero, moduegokian tratatu ahal izateko.

zer egin behar dut STG batdudala uste badut?

STG bat duzula uste baduzu, zure familia-medikuarekin jarri harremanetanedo, nahiago baduzu, hauetako zentro batera joan zaitezke:

STGen Zerbitzua. Bilbao. Tel.: 946 00 69 69 STGen Kontsulta. Donostia. Tel.: 943 00 64 64

Zer da antisorkuntza?

Gizonezkoen preserbatiboa

Emakumeen preserbatiboa

Diafragma

Produktu espermizidak

Utero barneko gailua (DIU)

Aho bidezko kontrazepzio hormonala (”pastila” edo “pilulak”)

Antisorkuntzako behin betiko metodoak (esterilizazioa)

Ez dira antisorkuntzako metodo eraginkorrak

Emergentziako kontrazepzioa

NAHI GABEKO HAURDUNALDIA

zer da antisorkuntza?

Antisorkuntza, kontrazepzioa edo jaiotzaren kontrolakontzeptuan, haurdunaldia eragozteko erabiltzen diren eraguztietako metodoak barne hartzen dira.

Sexu harremanak dituen eta haurdun geratu nahi ez duen, edobere bikotekidea haurdun utzi nahi ez duen edozein pertsonekantisorkuntzako metodoak erabili behar ditu.

Oso garrantzitsua da metodo bakoitzaren erabilpen arauak zehatz-mehatz betetzea, izan ere antisorkuntzako metodoa zuzen erabiltzeabaita sexu harremanetako arriskuak saihesteko biderik seguruena.

GIZONEZKOEN PRESERBATIBOA EDOKONDOIA: “Langa metodoa” da hau, izan ereespermatozoidea obuluarekin elkartzeaeragozten baitu.

Kondoia zorro fin eta elastiko bat da, normaleanlatexezkoa, gizonezkoaren zakil tenteanipintzeko diseinatua.

Metodorik erabateko edo seguruena da,haurdunalditik ez ezik, sexu bidezkogaixotasunen kutsapenetik eta GIB/hiesetikere babesten duelako.

Zuzen eta sistematikoki erabili beharra dagosexu harreman bakoitzean. Eros daitezkefarmazietan, merkataritza gune handietan etamakina banatzaileetan.

EMAKUMEEN PRESERBATIBOA:Poliuretanozko zorro fin bat da, mutur bateanitxia, eta baginaren barruan egokitzen da. Bieraztun dauzka, bat mutur bakoitzean. Txikienabaginaren hondoan finkatzen da eta bestea,handiagoa eta malgua, baginatik kanpogeratzen da kanpoko genitalak ere babestuahal izateko.

Sexu harremana hasi aurretik ipintzen da etaez da beharrezkoa eiakulazioaren ondorenberehalaxe kentzea, kondoiarekin gertatzen ezdena.

Gizonezkoen preserbatiboa bezala, hauere “langa metodoa” da, haurdun geratzetikez ezik, sexu bidezko gaixotasunetatik erebabesten duelako.

DIAFRAGMA: Latexezko txano bat da eta baginaren barruan ipintzenda uterorako sarrera oztopatzeko. Espermatozoideak obulura iristeaeragozten du. Betiere krema espermizidarekin erabili behar da bereeraginkortasuna areagotzeko.

Metodo eraginkorra da haurdunaldiaren prebentziorako, baina ez dubabesten sexu bidezko gaixotasunetatik ez eta GIB/hiesetik ere.

Osasun Zentrora joan behar da bere preskripziorako neurri desberdinetakoakdaudelako. Ipin daiteke sexu harremana gertatu baino hainbat ordu lehenago edo harremana hasteko unean baina, ondoren, ipinita eduki behar da sei-zortzi ordu azken sexu harremana izan den unetik. Kentzen denean, uretangarbitu eta bere kaxan gordeta eduki behar da.

Koitoa baino lehen baginan sartzen dirensubstantzia kimikoak dira. Obulu, gelzein kremak izan daitezke. Bereneg ink i zuna espermatozo ideaklesionatzea da uteroraino irits daitezeneragozteko.

Ez dira erabili behar kontrazepziokometodo bakar gisa, daukateneraginkortasuna oso baxua baita.Betiere beste langa metodoren batekinbatera erabili behar dira, adibidez,diafragmarekin edo preserbatiboarekin.

Farmazian lor daitezke errezetarik gabe.

Tresna txiki bat da, askotan polietilenozkoa, kobrezko filamentu batez hornitua eta uterobarnean ipintzen da. Espermatozoideak tronpetara iristea eragozten du. Daukaneraginkortasuna oso altua da haurdunaldia eragozteari dagokionez, baina ez dubabesten sexu bidezko gaixotasunetatik ez eta GIB/hiesetik ere. Bai ipintzeaz etabai kentzeaz betiere pertsonal sanitarioak arduratu behar du eta, behin ipinitakoan hirutikbostera urteko iraunkortasuna izaten du.

Normalean ez zaie gomendatzen sekula haurdunaldirik izan ez duten emakumeei.

Metodo homonalek obulazioa inhibitzendute, hau da, obarioek obulua garatzeaeragozten dute. Obulaziorik ezdagoenez, ernalketa ezinezko gertatzenda eta, beraz, ez dago haurdungeratzeko arriskurik.

Guztiz eraginkorra da haurdunaldiaeragozteko, pilula sistematikoki eta beharbezala hartzen bada (egunero eta gutxigorabehera ordu berean). Guztizeraginkorra da haurdunaldia eragoztekobaina ez du batere babesten sexubidezko gaixotasunetatik ez etaGIB/hiesetik ere.

Behar beharrezkoa da kontsultamedikotik pasatzea bere preskripziorakoeta egon litezkeen kontraindikazioakdetektatzeko.

produktu espermizidak

uterobarneko gailua (DIU)

aho bidezkokontrazepziohormonala (pastilaedo pilulak)

METODO NATURALAK (Ogino, tenperatura basala, zerbiseko mukia): emakumearen egun ugalkorren iragarpenean oinarritzendira (obulazioaren hurbileneko egunak), egun horietan koitoko sexu harremanik ez izateko.

Ez dira batere seguruak, emakumearen menstruazio zikloa aldakorra delako, eta horrez gain, ez dituzte prebenitzen sexubidezko gaixotasunak ez eta GIB/hiesa ere.

KOITUS INTERUPTUS (“atzera martxa”): zerean datza, gizonezkoak emakumearen baginatik zakila ateratzean juxtu eiakulatuaurretik. Arrisku handiko praktika da haurdunaldia eragozteari dagokionez, izan ere, eiakulatu aurretik ere gizonezkoak likido bat isurtzenbaitu haurdunaldia eragiteko behar beste espermatozoide eduki ditzakeena eta, noski, ez du inolako babesik eskaintzen sexubidezko gaixotasunen aurrean ez eta GIB/hiesaren aurrean ere.

KOITO OSTEKO DUTXA: sexu harremanaren ondoren dutxa baginal bat hartzean datza. Eraginkortasunik gabeko metodoa da,izan ere espermatozoidea eiakulazioaren ondoren segundo gutxitan iritsi daiteke zerbis edo uteroaren lepoa baino aurrerago. Bestaldeez du inolako babesik suposatzen sexu bidezko gaixotasunen eta/edo GIB/hiesa prebenitzeko.

EDOSKITZAROA: edoskitzaroan ere gerta daitezke obulazioak, beraz, denbora hori emakumearen aldi ugalkortzat eduki behar da.

Larrialdiko metodo hormonala da etababesik gabeko sexu harremana izanondorengo kasu berezietan erabiltzen dahaurdunaldia eragozteko (adibidez,kondoia urratu denean).

Koito osteko kontrazepzioa larrialdikoneurri gisa bakarrik erabili behar da, ezantisorkuntzako metodo gisa. Ez daukainolako eragin prebentiborik sexubidezko gaixotasunen aurrean ez etaGIB/hiesaren aurrean ere.

Osasun zentro batera joan beharra dagotratamenduaren preskripzioa egiteko.Lehenbiziko dosia babesik gabeko koitoharremana izan denetik 72 ordu igaro bainolehen hartu eta bigarrena 12 ordu geroago.

METODOA

Gizonezkoen preserbatiboa

Emakumeen preserbatiboa

Antisorkuntzako pilula

Diafragama espermizidarekin

Espermizidak

DIU

Esterilizazioa

Metodo naturalak

Babesahaurdunaldiaren aurrean

Babesa GIB/Hiesaeta STGren aurrean

BAI

BAI

BAI

BAI

EZ

BAI

BAI

EZ

BAI

BAI

EZ

EZ

EZ

EZ

EZ

EZ

Operazio kirurgiko bat da eta zerean datza: emakumeengan Falopioren tronpalk lotzean eta,gizonezkoengan basektomia egitean. Metodo eraginkorra da antisorkuntzarako bainaez du babesten sexu bidezko gaixotasunetatik ez eta GIB/hiesetik ere.

Metodo hau indikatua dago jadanik seme-alabak izan dituzten eta gehiago nahi ez dutenpertsonentzat edo seme-alabarik izatea eragozten dien arazo edo gaixotasunen batdaukatenentzat.

antisorkuntzako behin betiko metodoak(esterilizazioa)

ez dira antisorkuntzako metodo eraginkorrak:

emergentziakokontrazepzioa:koito ostekotratamendua edobiharamunekopilula.