Guía dos coleópteros do complexo dunar de Corrubedo

Francisco NovoaAndrés Baselga

Israel GañánXaime M. González

Eulalia Eiroa

guíados

coleópteros

XUNTA DE GALICIA

COMPLEXO DUNAR DE CORRUBEDO ELAGOAS DE CARREGAL E VIXÁN

PARQUE NATURAL

EEddiittaa:: Xunta de GaliciaConsellería do Medio RuralDirección Xeral de Conservación da Natureza

TTeexxttooss:: Francisco Novoa, Andrés Baselga, Israel Gañán,Xaime M. González e Eulalia Eiroa

RReevviissiióónn lliinnggüüííssttiiccaa:: Ramiro Combo

FFoottooggrraaffííaass:: Francisco Novoa, Andrés Baselga, Carola Gómez-Rodríguez, Xaime M. González e Israel Gañán

IImmpprreessiióónn ee xxeessttiióónn ggrrááffiiccaa::Alva gráfica, sl

DDeeppóóssiittoo lleeggaall:: C 3247-2009

IISSBBNN::

© desta edición: Xunta de Galicia© textos e fotografías

3

Guía dos coleópteros

IInnttrroodduucciióónn ............................................................................................ 5

BBrreevvee iinnttrroodduucciióónn áá oorrddee ccoolleeóópptteerrooss .......................................... 6

MMoorrffoollooxxííaa eexxtteerrnnaa dduunn ccoolleeóópptteerroo .............................................. 7

CCaarraacctteerrííssttiiccaass xxeerraaiiss ddoo ppaarrqquuee .................................................... 8LLooccaalliizzaacciióónn .................................................................................... 8CClliimmaattoollooxxííaa ................................................................................... 8HHáábbiittaattss pprriinncciippaaiiss ee aass ssúúaass eessppeecciieess ccaarraacctteerrííssttiiccaass .... 9

FFiigguurraass ddee pprrootteecccciióónn ........................................................................ 14

EEssppeecciieess .................................................................................................. 17Lophyra flexuosa (Fabricius, 1787) ....................................... 19Eurynebria complanata (Linné, 1768) .................................. 20Carabus melancholicus costatus Germar, 1824 ................ 21Dyschiriodes chalybaeus (Putzeys, 1846) ............................ 22Trechus cuniculorum Méquignon, 1921 ............................... 23Emphanes normannus (Dejean, 1831) ................................. 24Princidium pallidipenne (Illiger, 1801) ................................ 25Pogonus chalceus (Marsham, 1802) ..................................... 26Calathus mollis (Marsham, 1802) .......................................... 27Agonum marginatum (Linné, 1758) ...................................... 28Amara aenea (De Geer, 1774) ................................................. 29Zabrus pinguis Dejean, 1831 ................................................... 30Harpalus neglectus Serville, 1821 .......................................... 31Acupalpus maculatus Schaum, 1860 .................................... 32Syntomus foveatus (Fourcroy, 1785) ..................................... 33Gyrinus substriatus Stephens, 1829 ...................................... 34Haliplus rubidus Perris, 1857 ................................................... 35Noterus laevis Sturm, 1834 ...................................................... 36Laccophilus minutus (Linné, 1758) ....................................... 37Hydrobius fuscipes (Linné, 1758) ........................................... 38Limnoxenus niger (Zschach, 1778) ........................................ 39Berosus affinis Brullé, 1835 ..................................................... 40Gyrohypnus fracticornis (Müller, 1776) ................................ 41Philontus punctus (Gravenhorst, 1802) ............................... 42Cafius xantholoma (Gravenhorst, 1806) ............................. 43Ocypus olens (Müller, 1764) .................................................... 44Quedius simplicifrons Fairmaire, 1861 ................................. 45Paederus fuscipes Curtis 1826 ............................................... 46Anoxia villosa (Fabricius, 1781) .............................................. 47Oxythyrea funesta (Poda, 1761) ............................................. 48

Índice Páxina

4

Parque Natural do complexo dunar de Corrubedo e lagoas de Carregal e Vixán

Aegialia arenaria (Fabricius, 1787) ........................................ 49Erodius lusitanicus Solier, 1834 .............................................. 50Tentyria interrupta Latreille, 1807 ......................................... 51Phaleria cadaverina (Fabricius, 1792) .................................. 52Neoisocerus ferrugineus (Fabricius, 1798) .......................... 53Phylan gibbus (Fabricius, 1775) ............................................. 54Ergates faber (Linné, 1761) ...................................................... 55Cribroleptura stragulata (Germar, 1824) ............................. 56Arhopalus ferus (Mulsant, 1839) ........................................... 57Pogonocherus perroudi Mulsant, 1839 ............................... 58Crioceris asparagi (Linné, 1758) ............................................. 59Cryptocephalus lusitanicus Suffrian, 1847 .......................... 60Timarcha gougeleti Fairmaire, 1859 ..................................... 61Chrysolina bankii (Fabricius, 1775) ....................................... 62Chrysolina haemoptera (Linné, 1758) .................................. 63Chrysolina gypsophilae (Küster, 1845) ................................ 64Chrysolina lucida (Olivier, 1807) ............................................ 65Chrysolina diluta (Germar, 1824) ........................................... 66Gastrophysa janthina (Suffrian, 1851) ................................. 67Hydrothassa glabra (Herbst, 1783) ....................................... 68Hydrothassa fairmairei (Brisout, 1866) ................................ 69Prasocuris junci (Brahm, 1790) ............................................... 70Galerucella calmariensis (Linné, 1767) ................................. 71Galeruca angusta (Küster, 1849) ........................................... 72Aphthona nonstriata (Goeze, 1777) ..................................... 73Longitarsus lycopi (Foudras, 1860) ....................................... 74Longitarsus luridus (Scopoli, 1763) ....................................... 75Altica ampelophaga Guérin-Méneville, 1858 ................... 76Podagrica fuscipes (Fabricius, 1775) ..................................... 77Chaetocnema chlorophana (Duftschmid, 1825) .............. 78Oedionychus cinctus (Fabricius, 1781) ................................. 79Psylliodes marcidus (Illiger, 1807) ......................................... 80Cassida rubiginosa Müller, 1776 ........................................... 81Otiorrhynchus atroapterus (De Geer, 1775) ....................... 82Hypera arator (Linné, 1758) .................................................... 83Pissodes castaneus (De Geer, 1775) ..................................... 84Mononychus punctumalbum (Herbst, 1784) ..................... 85Sphenophorus striatopunctatus (Goeze, 1777) ................ 86Cionus scrophulariae (Linné, 1758) ...................................... 87

BBiibblliiooggrraaffííaa ............................................................................................ 89

GGlloossaarriioo ................................................................................................... 93

5


O propósito desta guía é proporcionar unha primeira aproximación aocoñecemento dos coleópteros do Parque Natural do complexo dunar deCorrubedo e lagoas de Carregal e Vixán. O devandito achegamento per-mitiralles ao visitante e ao naturalista interesado nos insectos identificaras especies máis características do parque e coñecer os datos máis rele-vantes da súa bioloxía. Con ese obxectivo, seleccionamos unha serie deespecies que, ou ben pertencen ás familias con maior diversidade espe-cífica (Carabidae, Staphylinidae, Cerambycidae, Chrysomelidae eCurculionidae), ou ben son especialmente características dos mediosdunares e lacunares costeiros (Tenebrionidae, Dytiscidae, Hydrophilidae eoutros coleópteros acuáticos). Trátase, en todos os casos, de especies cuxapresenza na zona foi verificada polos autores e que se poden recoñecerutilizando unha guía de campo. Non se debe esperar, por tanto, acharaquí unha compilación exhaustiva de todas as especies de coleópteros doparque natural, que excedería amplamente as posibilidades dunha guíacomo esta: o número de especies que cumpriría incluír sería excesivo(dada a enorme biodiversidade deste grupo de artrópodos) e, na maiorparte dos casos, resultaría imposible identificalas no medio natural e apartir de fotografías (sería precisa, máis ben, a súa disección e estudo nolaboratorio). Esta guía inclúe, con todo, aquelas especies máis frecuentesou máis características dos ecosistemas do parque. O visitante pode,deste xeito, obter unha visión xeral da fauna de coleópteros, e o natura-lista máis especializado pode contar cun punto de partida desde o queprofundar no coñecemento deste interesante grupo de insectos.Esta guía dos coleópteros do parque céntrase, por tanto, en especiescaracterísticas dos sistemas dunares e das zonas húmidas anexas, queabundan nas costas de Galicia. Estes hábitats teñen un grande intere-se, derivado da súa singularidade biolóxica. Os sistemas dunares dascostas mediterráneas e doutras zonas do sur de Europa son, ademais,ecosistemas moi fráxiles que, ao mesmo tempo, reciben unha presiónantrópica grande. Por isto, para evitar a desaparición destes ecosiste-mas, cómpre crear reservas e parques naturais en áreas de particularinterese. O complexo dunar de Corrubedo e lagoas de Carregal e Vixán,declarado parque natural en 1992, é un claro exemplo. O parque natu-ral ten un uso humano intenso, relacionado co turismo, á vez que pre-senta un alto grao de conservación. Faise necesario, polo tanto, un usosustentable do territorio, que permita tanto as actividades humanascomo o mantemento das súas especies vexetais e animais. O coñece-mento das ditas especies posibilitará a axeitada xestión das súas nece-sidades e fomentará o respecto dos visitantes á súa diversidade.Acheguémonos, pois, aos coleópteros do Parque Natural de Corrubedo.

Introdución

6


Non camiñes fóra dos sendeiros e pasarelas. Se os abandonas causarás un dano innecesario

Breve introducióná orde dos coleópteros

Os coleópteros ou escaravellos son a orde de insectos máis diversa(400.000 especies) e, por tanto, o grupo máis numeroso do reinoanimal. O número de especies aínda sen catalogar podería ser enor-me, particularmente nas rexións tropicais, por iso algúns autoresestiman que o número real de especies podería ser moito maior (atévarios millóns). Esta enorme diversidade debe atribuírse á capacida-de de adaptaren a súa estrutura corporal a hábitats moi diferentes.Así, desde a súa orixe –hai uns 290 millóns de anos–, evolucionaronnumerosas formas (variacións dunha estrutura común) adaptadas adiferentes ecosistemas e recursos alimentarios, xerando a diversida-de que coñecemos.

Esta orde caracterízase, principalmente, porque as súas ás anterio-res, denominadas élitros, están endurecidas, formando unha estru-tura que protexe a parte posterior do corpo. Os coleópteros sofrenunha metamorfose completa. Tras a eclosión do ovo, aparece unhalarva de morfoloxía variable, que pode ser terrestre ou acuática.Posteriormente, despois dunha serie de mudas, aparece a pupa,xeralmente inmóbil, que precede ao imago ou insecto adulto.

Os coleópteros ocupan uns poucos hábitats intermareais e mariños,as augas continentais e virtualmente todos os hábitats terrestres,desde o chan até as copas das árbores, incluíndo todos os microhá-bitats vexetais, desde a follaxe externa, flores, xemas, ramas, cortizae raíces, até bugallas e todo tipo de tecidos internos, así como mate-ria vexetal morta, en diversos graos de descomposición. Alén denumerosísimas especies herbívoras e depredadoras, tamén son fre-cuentes a saprofaxia e o funxivorismo, así como a utilización deexcrementos e carniza.

7


O corpo dos coleópteros, o mesmo que o do resto de insectos, estádividido en cabeza, tórax e abdome. Na cabeza poden distinguirseun par de antenas, cuxa lonxitude e forma son variables, dous olloscompostos e os apéndices bucais; estes últimos constan dun par demandíbulas, dúas maxilas e o labio.

Palpos maxilares

Mandíbulas

Ollos

Antenas

Escudete

Estrías elitrales

Fémur

Tibia

Tarso

Pata

Élitros

Pronoto

Cabeza

O tórax divídese en tres segmentos: protórax, mesotórax e metatórax.Dorsalmente, o protórax está constituído por un pronoto moi visiblee separado. Do mesotórax só se pode ver, dorsalmente, unha peza deforma triangular situada entre a base dos élitros denominada escu-dete. Cada segmento do tórax leva un par de patas, que posúen asseguintes partes ou artellos: coxa, trocánter, fémur, tibia e tarso. Oscoleópteros teñen dous pares de ás: unhas endurecidas chamadas éli-

Morfología externadun coleóptero

8


tros, que saen do mesotórax e confiren unha considerable protección,e outro par, membranoso, que sae do metatórax; estas, situadas baixoos élitros, permítenlles voar a moitas especies da orde. Os élitros dal-gúns coleópteros presentan estrías lonxitudinais que, en ocasións,levan certo número de poros setíferos. Outras especies mostran dis-tintos tipos de ornamentación.Por último, o abdome consta dun número variable de segmentosvisibles, xa que os últimos poden sobresaír por debaixo dos élitros,que, na maioría de coleópteros, cobren o dorso do abdome.

Características xerais do parque

LLooccaalliizzaacciióónn

O Parque Natural de Corrubedo, situado ao sueste da península daBarbanza, pertence ao municipio de Santa Uxía de Ribeira, na pro-vincia da Coruña. Ocupa unha superficie de 996,25 ha.

CClliimmaattoollooxxííaa

O clima da zona é de tipo oceánico húmido con precipitacións anuaismedias de arredor de 1.200 mm, aínda que existe un período seco dedous meses que lle imprime a esta zona certa influencia do climamediterráneo. A temperatura media oscila entre 18,5 ºC no verán e9,5 ºC no inverno. Os ventos dominantes son de compoñente SSO noinverno, asociados a temporais, e de NNE no verán, máis moderados.

9


HHáábbiittaattss pprriinncciippaaiiss ee aass ssúúaass eessppeecciieess ccaarraacctteerrííssttiiccaass

A paisaxe, dominada por unha impresionante duna móbil, presentaunha notable variedade de hábitats ao longo das súas case 1.000ha, que desde o mar para ao interior son:• PPrraaiiaass:: o parque inclúe 4 km de praias que poden dividirse en

dúas zonas: unha setentrional próxima á vila de Corrubedo, for-mada principalmente pola praia da Ladeira, con areas finas ecorrentes menos acusadas, e outra meridional, situada tras a des-embocadura da lagoa de Carregal, por onde se estenden aspraias de Castro, O Vilar e Angueira, de areas máis grosas ecorrentes laterais bastante fortes. Nas moreas de detritos dealgas e madeira acumulados pola marea son frecuentes o cará-bido Eurynebria complanata, o estafilínido Cafius xantholoma eo tenebriónido Phaleria cadaverina. Así pois, é importante sina-lar que as algas e detritos vexetais non son lixo que sexa nece-sario eliminar das praias, senón un elemento natural do ecosis-tema. Trátase dun microhábitat importante para o sustento dabiodiversidade das praias.

10


• DDuunnaass mmóóbbiilleess:: a continuación atopamos a zona de dunas,entre as que destaca unha gran duna móbil, a máis grande deGalicia, que ten unha lonxitude aproximada de 1 km, 20 m dealto e uns 250-300 m de largo.A vexetación desta primeira zona de dunas é escasa, con espe-cies moi características, como Cakile maritima, Euphorbia para-lias, Polygonum maritimum, Ammophila arenaria. Viven aquídiversos coleópteros epiedáficos, como os carábidos Lophyra fle-xuosa, Trechus cuniculorum e Calathus mollis; os escarabeidosAegialia arenaria e Anoxia villosa, e os tenebriónidos Erodiuslusitanicus e Phylan gibbus. O crisomélido Psylliodes marciduspode observarse alimentándose de Cakile maritima e o curcu-liónido Otiorrhynchus atroapterus habita entre as matas deAmmophila arenaria.

• AArreennaass eessttaabbiilliizzaaddaass:: despois da primeira liña de dunas ató-panse dunas fixas e chairas areentas moi amplas, cubertas

11


dunha vexetación moito máis abundante. Son plantas caracte-rísticas desta zona Scrophularia frutescens, Crucianella mariti-ma e Helichrysum picardi, así como Iberis procumbens e Linariapolygalifolia.A fauna de coleópteros é aquí moi rica e presenta especies epie-dáficas como os carábidos Amase aenea, Zabrus pinguis eHarpalus neglectus ou o tenebriónido Tentyria interrupta. Avexetación, moito máis abundante nesta zona, alberga unharica comunidade de insectos fitófagos. Entre os crisomélidos,Crioceris asparagi aliméntase dos espárragos (Asparragus aphyl-lus) presentes nesta zona. Cryptocephalus lusitanicus é frecuen-te sobre as flores das estevas (Cistus salvifolius), mentres queTimarcha gougeleti e Chrysolina gypsophilae se alimentan deCrucianella maritima e Linaria polygalifolia, respectivamente.Entre os curculiónidos destacan Cionus scrophulariae, que vivesobre Scrophularia frutescens, e Hypera arator, frecuente sobrediversas cariofiláceas.

12


• ZZoonnaass hhúúmmiiddaass:: máis para o interior sitúanse diversas masas deauga con diferentes graos de salinidade, desde as marismas dalagoa de Carregal, onde se mesturan as augas salgadas do marcoas doces procedentes do río Longo ou os regueiros deSanchanás e Serves, até a lagoa de auga doce de Vixán, ali-mentada polo regueiro do Vilar.Nas propias masas de auga existe unha rica comunidade decoleópteros acuáticos, como Gyrinus substriatus, Haliplus rubi-dus, Noterus laevis, Laccophilus minutus, Hydrobius fuscipes,Limnoxenus niger e Berosus affinis. Algúns deles toleran asaugas salobres. Nas beiras aparecen diversos coleópteros epie-dáficos, como os carábidos Dyschiriodes chalybaeus, Emphanesnormannus e Princidium pallidipenne, ou o estafilínidoPaederus fuscipes. Asociada ás zonas húmidas, existe unha grandiversidade de plantas típicas de ambientes encharcados, comoJuncus spp, Phragmites australis, Iris pseudacorus, Lythrum sali-caria e Mentha aquatica. Nestas comunidades vexetais, comoxunqueiras e prados encharcados, existe unha fauna de coleóp-teros fitófagos extremadamente rica. Nas xunqueiras aparecen,entre outras especies, o crisomélido Chaetocnema chlorophana

13


e o curculiónido Sphenophorus striatopunctatus. Nos pradosencharcados son frecuentes crisomélidos como Chrysolina luci-da e Longitarsus lycopi, sobre varias especies de Mentha.Hydrothassa glabra, H. fairmairei e Longitarsus luridus alimén-tanse de ranunculáceas e Gastrophysa janthina é moi abundan-te sobre Rumex spp. Galerucella calmariensis e Altica ampelo-phaga son extremadamente frecuentes nas beiras dos regatos echarcas, sobre Lythrum salicaria. Nos lirios (Iris pseudacorus)podemos encontrar o crisomélido Aphthona nonstriata, alimen-tándose das súas follas, e o curculiónido Mononychus punctu-malbum, sobre as súas flores.

• PPiiññeeiirraaiiss:: na periferia do parque hai un bosque de Pinus pinas-ter e Pinus radiata acompañados por algunhas árbores autócto-nas. Existen numerosos coleópteros cuxas larvas xilófagas sedesenvolven na madeira dos piñeiros. Entre elas son frecuentesos cerambícidos Arhopalus ferus e Cribroleptura stragulata, emáis escasos Ergates faber e Pogonocherus perroudi. O curcu-liónido Pissodes castaneus é tamén unha especie frecuente nasramas finas dos piñeiros.

14


O Parque Natural do complexo dunar de Corrubedo e lagoas deCarregal e Vixán está situado no concello de Ribeira, e ocupa unhasuperficie de 996,25 ha. Neste espazo natural concorren as seguin-tes figuras de protección:- PPaarrqquuee NNaattuurraall ddoo ccoommpplleexxoo dduunnaarr ddee CCoorrrruubbeeddoo ee llaaggooaass ddeeCCaarrrreeggaall ee VViixxáánn.. Decreto 139/1992, do 5 de xuño, polo que sedeclara parque natural este espazo.

- HHuummiiddaall ddee iimmppoorrttaanncciiaa iinntteerrnnaacciioonnaall--RRaammssaarr.. Dentro doConvenio sobre humidais de importancia internacional, especial-mente como hábitat para as aves acuáticas. Este espazo incluíuseneste Convenio o 26 de marzo de 1993.

- ZZoonnaa ddee eessppeecciiaall pprrootteecccciióónn ppaarraa aass aavveess--ZZEEPPAA.. Directiva79/409/CEE, do 2 de abril, relativa á conservación das aves silvestres.

- LLuuggaarr ddee iimmppoorrttaanncciiaa ccoommuunniittaarriiaa--LLIICC ““CCoommpplleexxoo hhúúmmiiddoo ddeeCCoorrrruubbeeddoo”” ddeennttrroo ddaa RReeddee NNaattuurraa 22000000.. Directiva 92/43/CEE,do 21 de maio, relativa á conservación dos hábitats naturais e dafauna e flora silvestres.

- HHuummiiddaall pprrootteexxiiddoo.. Decreto 127/2008, do 5 de xuño, polo que sedesenvolve o réxime xurídico dos humidais protexidos e se crea oInventario de humidais de Galicia.

- ZZoonnaa ddee eessppeecciiaall pprrootteecccciióónn ddooss vvaalloorreess nnaattuurraaiiss.. Decreto 72/2004,do 2 de abril, polo que se declaran determinados espazos naturais.

Figuras de protección

Os vehículos só poden circularpolas zonas sinalizadas

15


Mapa do parque natural

Especies

19


LLoopphhyyrraa fflleexxuuoossaa ((FFaabbrriicciiuuss,, 11778877))

FFaammiilliiaa CCaarraabbiiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 11,0-13,0 mm. Cor azul escura, verde, bronce, avermelladaou castaña. Ollos saíntes. Antenas e patas cor de bronce. Mandíbulasrobustas e curvadas, provistas de dentes. Pronoto e patas con pubes-cencia abrancazada. Élitros con manchas amareladas.

BBiioollooxxííaaEspecie halobionte e psammófila. Encóntrase habitualmente próximaás dunas, charcos de praia e na beira de ríos e estanques. É depreda-dora, moi activa de día. Corre velozmente e realiza voos curtos.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida polas costas atlánticas de Europa e África, atéMogador. Pola costa mediterránea alcanza Siria e Exipto. En Galiciaaparece especialmente en zonas do litoral e tamén en bordos de ríos.

20


EEuurryynneebbrriiaa ccoommppllaannaattaa ((LLiinnnnéé,, 11776688))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 17,0-24,0 mm. Todo o corpo é de cor amarela pálida, ásveces alaranxado. Os élitros con manchas lonxitudinais negras.Especie ancha e pouco convexa. Pronoto cordiforme. Estrías dos éli-tros pouco marcadas.

BBiioollooxxííaaEspecie halófila, ás veces gregaria, que vive en praias, debaixo dasalgas, pedras, madeiras varadas, peixes mortos e diversos materiaisbotados polo mar. Tamén se pode achar en piñeirais próximos ácosta. Un dos seus alimentos preferidos son os anfípodos talítridos,coñecidos comunmente como pulgas de mar.

DDiissttrriibbuucciióónnCostas do Mediterráneo occidental, estendéndose polo litoral dapenínsula Ibérica até Francia e o sur das illas Británicas. En Galiciaé abundante.

21


CCaarraabbuuss mmeellaanncchhoolliiccuuss ccoossttaattuuss GGeerrmmaarr,, 11882244


DDeessccrriicciióónnLonxitude 18,0-25,0 mm. Coloración verde cobreada, mesmo negra.Corpo oval alongado e convexo. Pronoto cos ángulos posteriores for-temente proxectados para atrás. Élitros con costelas moi marcadas.

BBiioollooxxííaaEspecie fundamentalmente higrófila, vive en prados e bordos decharcos e lagoas. Tamén se pode atopar en matos e bosques. Édepredadora, alimentándose principalmente de insectos e moluscos.

DDiissttrriibbuucciióónnPenínsula Ibérica. Montañas do Rif e áreas adxacentes do norte deMarrocos. En Galicia é máis abundante nas provincias da Coruña ePontevedra.

22


DDyysscchhiirriiooddeess cchhaallyybbaaeeuuss ((PPuuttzzeeyyss,, 11884466))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 2,8-3,5 mm. Cor parda ou negra, xeralmente con reflexocobreado. Aspecto xeral alongado e estreito. Pronoto globoso e con-vexo, separado da parte posterior do corpo por un estreitamento moimarcado. Élitros cos lados paralelos e as estrías con filas de puntosmoi marcados.

BBiioollooxxííaaAínda que é considerada especie ligada a ambientes salinos do lito-ral, tamén vive entre os xuncos dos bordos de lagoas de auga doce

ou salobre e debaixo dos musgos nas beiras dosríos. É activa durante a noite.

DDiissttrriibbuucciióónnEsta especie aparece entoda a rexión medite-rránea. En Galicia estácitada nas provincias

da Coruña e Pontevedra.

23


TTrreecchhuuss ccuunniiccuulloorruumm MMééqquuiiggnnoonn,, 11992211


DDeessccrriicciióónnLonxitude 3,5-4,0 mm. Cor castaña con antenas, patas e os bordoslaterais do pronoto e élitros máis pálidos. Pronoto transversal e cor-diforme. Élitros con ombros marcados e cinco estrías visibles.

BBiioollooxxííaaEspecie estenotópica que aparece en follaxe e outros detritos vexe-tais en piñeirais. Tamén se pode atopar en tobos de coellos. EnGalicia aparece tamén en zonas areentas, entre raíces de matossituadas en dunas. Esta especie debe ser protexida, xa que é dun dosescasos carábidos europeos adaptados ao ameazado medio dunar.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie europea espallada, princi-palmente, polo litoral atlántico,aínda que tamén se presentaen diversos puntos do inte-rior. En Galicia apareceesporadicamente nolitoral areento.

24


EEmmpphhaanneess nnoorrmmaannnnuuss ((DDeejjeeaann,, 11883311))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 2,5-3,0 mm. Coloración negra brillante, ás veces broncea-da, con antenas, patas e o extremo posterior dos élitros castañoavermellado. Pronoto cordiforme e élitros con estrías profundas enumerosos puntos grosos.

BBiioollooxxííaaEspecie estenotópica e halobionte. Case exclusivamente ligada alagoas salobres da costa, en chan arxiloso ou lamacento e en lugares

con vexetación de plantas halófitas, hábi-tats nos que a podemos encontrar enGalicia. Tamén é posible observala nobordo de masas de auga doce.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie que vive nas costasde Europa e do norte deÁfrica. Tamén no Cáucaso.En Galicia aparece esporadi-camente no litoral.

25


PPrriinncciiddiiuumm ppaalllliiddiippeennnnee ((IIlllliiggeerr,, 11880011))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,5-5,0 mm. Cabeza e pronoto verde cobreado. Antenas,patas e élitros amarelados, estes últimos con manchas transversaiscobreadas. Pronoto máis estreito que os élitros, cos lados moi sinuo-sos. Élitros anchos, con estrías finas e punteadas.

BBiioollooxxííaaEspecie ripícola que habita en ambientes salinos. Vive no bordo daslagoas costeiras e debaixo das plantas en praias e dunas. Con menorfrecuencia pode aparecer no interior, nas beiras areentas de ríos elagoas. Esta especie é activa durante a noite, permanecendo polodía en pequenos túneles que escava na area.

DDiissttrriibbuucciióónnCostas atlánticasde Europa occi-dental, incluídasGran Bretaña eIrlanda. Tamén enEuropa setentrional.En Galicia presentadistribución dis-persa na costae menos fre-cuentementeno interior.

26


PPooggoonnuuss cchhaallcceeuuss ((MMaarrsshhaamm,, 11880022))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 5,0-7,0 mm. Aspecto xeral alongado e estreito. Coloraciónbronce escura, ás veces cun brillo verde metálico, as antenas e aspatas cunha tonalidade avermellada. Pronoto cordiforme coa basepunteada. Os élitros son ovados, coas estrías finas.

BBiioollooxxííaaEspecie ripícola que habita en ambientes salinos. Vive xeralmente enlagoas costeiras, aínda que tamén en zonas salinas de interior.Encóntrase entre as raíces das plantas, debaixo das algas e nas gre-tas dos terreos arxilosos.

DDiissttrriibbuucciióónnEsta especie distribúesepolas costas de Europa e onorte de África, nasCanarias e en puntosillados de Europa cen-tral. En Galicia podé-mola atopar espo-radicamente enareais costeiros.

27


CCaallaatthhuuss mmoolllliiss ((MMaarrsshhaamm,, 11880022))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 7,0-9,0 mm. Aspecto xeral alongado e aplanado.Coloración pardo-avermellada, as antenas e as patas testáceas.Pronoto cuadrangular cos lados redondeados. Élitros finamenteestriados e provistos de tres pequenos pelos.

BBiioollooxxííaaEspecie característica de zonas areentas do litoral, como dunas epraias. Aparece debaixo das pedras e entre vexetación xerófila dis-persa, formando colonias de numerosos individuos. É saprófaga e deactividade nocturna.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida por Europa meridional e central, Asia Menor e onorte de África. Na península Ibérica é común en todo o litoral areen-to, así como en ambas as dúas mesetas e na bacía do Ebro. En Galiciaé abundante na costa, sendo un dos coleópteros máis característicosdo medio dunar.

28


AAggoonnuumm mmaarrggiinnaattuumm ((LLiinnnnéé,, 11775588))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 8,5-10,5 mm. Aspecto xeral alongado e aplanado. Corverde metálica, co bordo lateral dos élitros amarelo. Fémures casta-ños e tibias amarelas. Pronoto pequeno, non transversal. Élitros contres setas marcadas.

BBiioollooxxííaaEspecie ligada a hábitats higrófilos que habita no bordo de lagos eencoros con chans arxilosos ou areentos e vexetación baixa e entrea vexetación herbácea de lagoas costeiras. Tamén a podemos encon-trar no bordo dos ríos, debaixo das pedras. Ten unha grande afini-dade pola calor e permanece activa durante o día.

DDiissttrriibbuucciióónnEsta especie aparece en Europa, incluídas Gran Bretaña e Irlanda.Cáucaso, norte de África, Canarias, Madeira e Azores. En Galicia apa-rece en todo o territorio.

29


AAmmaarraa aaeenneeaa ((DDee GGeeeerr,, 11777744))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,0-8,0 mm. Forma oval alongada, algo convexa. Coloraciónbronceada cobreada, tamén verde, azul ou negra. Antenas, tibias e tar-sos pardentos, fémures negros. Pronoto trapezoidal, con dúas impre-sións marcadas na base. Élitros con estrías finas e regulares.

BBiioollooxxííaaEspecie euritópica e xerófila. Vive en lugares soleados, con chanssecos, areentos e xeralmente de vexetación densa pero baixa. Taménvive en dunas costeiras na base das plantas. Tamén se encontra enterreos cultivados, lindeiros de bosques, parques e xardíns. A súadieta consta fundamentalmente de sementes. Activa durante o día.

DDiissttrriibbuucciióónnDifundida amplamente narexión Paleártica. Introducidaen Norteamérica. Moi abun-dante na península Ibérica een Galicia.

30


ZZaabbrruuss ppiinngguuiiss DDeejjeeaann,, 11883311


DDeessccrriicciióónnLonxitude 14,0-16,5 mm. Forma oval ancha e moi convexa. De cornegra brillante no dorso, co ventre e as patas pardo escuros. Pronotomoi transversal e trapezoidal. Élitros anchos e empenados.

BBiioollooxxííaaEspecie psammófila. Vive nas dunas do litoral, onde permaneceenterrada de día, na area, ao pé das gramíneas. Citada enInvertebrados españoles protegidos por convenios internacionales,de Rosas et al. (1992) como especie que cómpre protexer debido áalteración do seu hábitat.

DDiissttrriibbuucciióónnEndemismo ibérico que vive na costa atlántica desde Noia (ACoruña) até a desembocadura do Texo en Lisboa. Non se citou até omomento na costa setentrional de Galicia.

31


HHaarrppaalluuss nneegglleeccttuuss SSeerrvviillllee,, 11882211


DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,5-8,0 mm. Aspecto largo e convexo. Cor negra, antenasco primeiro artello avermellado, fémures negros e tibias e tarsos par-dos. Pronoto estreitado para atrás, con ángulos posteriores arredon-dados. Élitros ovais e convexos con estrías ben marcadas.

BBiioollooxxííaaEspecie euritópica e psammófila. Vive en terreos areentos do litoral, enxeral en dunas, entre as raíces das plantas. Máis escasa en zonas dointerior. Vive tamén en piñeirais litorais. Forma colonias de numerososindividuos e aparece a miúdo con poboacións de Calathus mollis.

DDiissttrriibbuucciióónnEstendida por Europa, Cáucaso e norte de África. Na penínsulaIbérica aparece especialmente no litoral. En Galicia é abundanteen dunas.

32


AAccuuppaallppuuss mmaaccuullaattuuss SScchhaauumm,, 11886600


DDeessccrriicciióónnLonxitude 3,0-3,5 mm. Cabeza negra, antenas e patas testáceas.Pronoto e élitros castaño claros, con manchas mouras de extensiónvariable. Pronoto trapezoidal cos ángulos posteriores arredondados.Élitros con estrías pouco profundas.

BBiioollooxxííaaEspecie paludícola, ligada a ambientes higrófilos, que tolera ben osmedios con certo grao de salinidade. Vive debaixo das plantas, restos

vexetais e musgos, en prados e no bordo de regueiros,encoros e lagoas litorais. Acostuma formar

colonias de numerosos individuos.

DDiissttrriibbuucciióónnAparece en Europa centrale meridional, norte deÁfrica e Canarias, che-gando até o Cáucaso eTurquestán. En Galicia

obsérvase por todo o territo-rio, sendo abundante en alti-tudes baixas e medias.

Os cans non están permitidos na praia, nasdunas, no areal, nas lagoas e nos camiños epasarelas que os atravesan


SSyynnttoommuuss ffoovveeaattuuss ((FFoouurrccrrooyy,, 11778855))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 3,0-3,5 mm. Forma alongada e paralela. Coloración negracon reflexos bronceados. Antenas e fémures negros. Pronoto cordi-forme cos ángulos posteriores moi obtusos. Élitros pouco convexos,truncados posteriormente e con dúas pequenas fosas cada un.

BBiioollooxxííaaEspecie xerófila e psammófila que acostuma aparecer en lugares convexetación escasa de matogueiras e plantas herbáceas. Non obstan-te, en Galicia tamén se ve en ambientes higrófilos. Adoita estar acti-va durante o día.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendidapor Europa,Cáucaso ,Kazajistáne Siberia,alcanzandoo Extremo Oriente.En Galicia é moiabundante portodo o territorio.

33

34


GGyyrriinnuuss ssuubbssttrriiaattuuss SStteepphheennss,, 11882299

FFaammiilliiaa GGyyrriinniiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,0-7,0 mm. Corpo ovado e convexo, co ventre plano. Cornegra brillante. Antenas moi curtas. Ollos divididos nunha parte dor-sal e outra ventral, de modo que a primeira enfoca o medio aéreo ea segunda o acuático. Patas medias e posteriores aplanadas, cosartellos moi dilatados.

BBiioollooxxííaaAparece en grupos moi numerosos, en augas tranquilas e sombrías.Móvense a gran velocidade sobre a superficie da auga, describindomovementos circulares. Son carnívoros voraces e aliméntanse depequenos insectos que caen na superficie da auga, e só se afundennela se son molestados. Para respiraren durante o mergullo, utilizanunha reserva de aire aloxada nunha cámara debaixo dos élitros, queasoma como unha pequena burbulla no extremo do abdome.

DDiissttrriibbuucciióónnEstendida por Europa, Asia Menor e o norte de África. Vive en todaGalicia.

Non pises nin arrinques as plantas.A lei protéxeas


HHaalliipplluuss rruubbiidduuss PPeerrrriiss,, 11885577

FFaammiilliiaa HHaalliipplliiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-4,5 mm. Corpo ovado e convexo, pouco hidrodinámi-co. Cor castaña, con antenas e patas algo máis claras ou con tonavermellado. Cabeza encaixada no pronoto até os ollos. Patas simi-lares ás dos coleópteros terrestres, sen adaptacións para a natación.Élitros provistos de puntos moi grosos na súa parte anterior (pódesever con axuda dunha lupa).

BBiioollooxxííaaOs halíplidos son torpes nadadores; vense habitualmente camiñandosobre a vexetación acuática en augas tranquilas. Aliméntanse dealgas filamentosas. Respiran mergullados na auga grazas á reserva deaire que almacenan debaixo dos éli-tros, cunhas expansións das súas patasposteriores.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida pola rexiónsuroccidental de Europa e asillas Canarias. En Galicia,como no resto da penín-sula Ibérica, coñécensemoi poucas citas.Posiblemente sexaunha especie enproceso deextinción.

35

36


NNootteerruuss llaaeevviiss SSttuurrmm,, 11883344

FFaammiilliiaa NNootteerriiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-4,5 mm. Corpo ovado, case elíptico, moi convexo ehidrodinámico, de cor pardento, coas antenas e as patas avermella-das. As antenas son longas e filiformes, aínda que están ensancha-das no medio. As patas teñen os primeiros artellos aplanados, o calé unha adaptación á natación.

BBiioollooxxííaaAparece en augas estancadas, a miúdo con abundante vexetación emateria en descomposición. A especie é boa nadadora, aínda queacostuma arrastrarse sobre a vexetación, onde se alimenta de peque-nos invertebrados acuáticos.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada na rexión suroccidental deEuropa e o norte de África. En toda a penín-

sula Ibérica. En Galicia pódese acharen todo o país.

37


LLaaccccoopphhiilluuss mmiinnuuttuuss ((LLiinnnnéé,, 11775588))

FFaammiilliiaa DDyyttiisscciiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-4,5 mm. Corpo comprimido e ovado, moi hidrodiná-mico, de cor amarela ou ferruxinosa bastante uniforme. As patas, enparticular as traseiras, están moi adaptadas á natación: son moiaplanadas, a xeito de remos. Na cabeza os ollos apenas sobresaendo seu contorno xeral.

BBiioollooxxííaaOs seus principais hábitats son augas estancadas, como lagos e lago-as con vexetación escasa, charcas, augas salobres e turbeiras. Comotodos os ditíscidos, son excelentes nadadores e moi bos voadores.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada por Europa, Siberia meridional, Asia occidental enorte de África. En Galicia, o mesmo que no resto da penínsulaIbérica, é frecuentetanto en zonasmontañosascomo na costa.

38


HHyyddrroobbiiuuss ffuusscciippeess ((LLiinnnnéé,, 11775588))

FFaammiilliiaa HHyyddrroopphhiilliiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,0-8,0 mm. Corpo ovado, coa cabeza algo saínte, de cornegra, con brillos metálicos. Os palpos maxilares son longos, máisque as antenas. Os élitros están sucados por estrías lonxitudinais. Aspatas son pardentas, coas tibias e os tarsos avermellados.

BBiioollooxxííaaHabita fundamentalmente en augas estancadas, aínda que taménen regueiros, tanto en auga doce como salobre. Especie omnívora enecrófaga que non nada ben, polo cal vive sobre a vexetación próxi-ma á beira. Respira asomando a cabeza sobre a superficie da augae almacenando o aire debaixo dos élitros. Pode voar.

DDiissttrriibbuucciióónnEn todo o hemisferio norte. En Galicia, malia existiren poucas citas,está espallada por todo o territorio.


LLiimmnnooxxeennuuss nniiggeerr ((ZZsscchhaacchh,, 11777788))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 8,0-10,0 mm. Especie moi parecida á anterior, da que sediferencia por características que se atopan na parte inferior docorpo, polo que a simple vista será difícil distinguilas.

BBiioollooxxííaaAparece en augas estancadas con abundante vexetación. Aínda quese pode encontrar en zonas de interior, é unha especie halófila quese adapta ben ás augas salobres das zonas costeiras.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida por Europa, salvo no norte; ao leste, até Siberia.En Galicia só foi achada en augas estancadas, moitas delas litorais.

39

40


BBeerroossuuss aaffffiinniiss BBrruulllléé,, 11883355


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-4,5 mm. Corpo co contorno menos regular que noresto dos hidrofílidos, cunha inflexión entre o tórax e os élitros e osollos moi saíntes. De cor castaña, con reflexos metálicos verdosos nacabeza e na mancha central que levan no tórax. Os élitros estánsucados por filas de puntos.

BBiioollooxxííaaEspecie polífaga fundamentalmente necrófaga, que habita en augasestancadas con vexetación palustre. A diferenza doutros xéneros dehidrofílidos, adoitan ser bastante activos e poden verse nadando concerta rapidez sobre o fondo.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida

pola metade sur deEuropa e polo norte

de África. Distribúesepor toda a península

Ibérica, e enGalicia coñéce-se en variaslocalidades.

GGyyrroohhyyppnnuuss ffrraaccttiiccoorrnniiss ((MMüülllleerr,, 11777766))

FFaammiilliiaa SSttaapphhyylliinniiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,0-8,0 mm. Corpo alongado e estreito. Coloración negra,con antenas, patas e élitros castaño escuros. Cabeza cuadrangular,cuberta de puntuación forte. Pronoto oblongo, lixeiramente estrei-tado para atrás, brillante.

BBiioollooxxííaaEspecie ubiquista que vive espe-cialmente en plantas efungos en descomposi-ción e sobre carniza.Aliméntase de detritosvexetais e animais.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie que se estende polarexión Paleártica e Neártica,tamén rexistrada na India,Arxentina e Chile. Na penín-sula Ibérica citouse no nor-oeste e nordés peninsular,no Sistema Central e deAndalucía.

41



PPhhiilloonnttuuss ppuunnccttuuss ((GGrraavveennhhoorrsstt,, 11880022))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 8,0-10,0 mm. Coloración negra brillante. Cabeza cua-drangular con algúns puntos marcados. Pronoto cadrado, un poucoestreitado para diante, tamén con algúns puntos ben visibles. Élitrose abdome cubertos por unha puntuación máis fina e densa.

BBiioollooxxííaaEspecie estenotópica e higrófila, ben ripícola ou paludícola. Vive enzonas lamacentas ou pantanosas no bordo de ríos, lagoas ou na costa.

Tamén en salgadíos interiores. Aparece debai-xo das pedras ou en detritos.

Aliméntase de vexetais ou defungos en descomposición.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie paleártico-occidental,vive en Europa desde o sur de

Noruega, no norte de África, noCáucaso e en Siberia. Na penínsu-

la Ibérica coñécense citas dis-persas desta especie. EnGalicia está rexistradado Parque Natural deCorrubedo.

42

43


CCaaffiiuuss xxaanntthhoolloommaa ((GGrraavveennhhoorrsstt,, 11880066))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,0-9,0 mm. Corpo alongado e estreito. Coloración negraou negra parda cos patas e os bordos do pronoto, dos élitros e doabdome máis claros. Pronoto e élitros provistos de longos pelos.Pronoto rectangular. Élitros curtos que non cobren o abdome e pro-vistos de pubescencia dourada.

BBiioollooxxííaaEspecie halófila que vive na inmediata veciñanza do mar, frecuentenos detritos acumulados no litoral (algas,restos de animais mariños). Apareceás veces en gran número aso-ciada a poboacións deanfípodos.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida poloPaleártico occidental e a rexiónNeártica. Vive en todas as cos-tas de Europa, incluídaEscandinavia; Canarias eÁfrica setentrional. É fre-cuente no litoral dapenínsula Ibérica. Citadaen Galicia nas provin-cias da Coruña ePontevedra.

44


OOccyyppuuss oolleennss ((MMüülllleerr,, 11776644))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 20,0-30,0 mm. Corpo alongado con lados paralelos, fina-mente punteado e recuberto de pubescencia negra. Coloraciónnegra. Cabeza cuadrangular e máis ancha que o pronoto. Pronotocuadrangular coa base lixeiramente arredondada. Élitros curtos quenon recobren todo o abdome.

BBiioollooxxííaaEspecie euritópica, higrófila e humícola. Vive na lama rica en humus,sobre todo en bosques húmidos e bordos destes. Tamén en prados.Moitas veces aparece en camiños, debaixo das pedras, follaxe emusgo; tamén en feo caído.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie holomediterránea e neártica. Está citada de toda a penín-sula Ibérica, incluída Galicia.

Camiña en silencio, os ruídos alterana tranquilidade do parque natural

45


QQuueeddiiuuss ssiimmpplliicciiffrroonnss FFaaiirrmmaaiirree,, 11886611


DDeessccrriicciióónnLonxitude 10,0-13,0 mm. Corpo alon-gado e estreito. Coloración negra,aínda que as antenas, patas eélitros son pardo-avermella-dos. Cabeza oval, máisestreita que o pronoto.Pronoto cuadrangular, conlados redondeados. Élitros curtosque non cobren o abdome. Esteúltimo, moi punteado.

BBiioollooxxííaaEspecie estenotópica ligada aambientes con elevado graode salinidade, atopándose enmarismas e dunas costeiras.Aliméntase habitualmentede detritos vexetais.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie amplamenteespallada por Europaoccidental, sobre todopróxima ás costas,sendo máis rara enzonas de interior.En Galicia coñéce-se nas provinciasda Coruña ePontevedra.

46


PPaaeeddeerruuss ffuusscciippeess CCuurrttiiss,, 11882266


DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,5-7,5 mm. Corpo alongado e estreito de lados paralelos.Antenas e patas alaranxadas. Cabeza e extremo do abdome negros.Pronoto e parte anterior do abdome alaranxados. Élitros curtos quenon recobren o abdome, rectangulares, de cor azul e provistos depuntuación grosa.

BBiioollooxxííaaEspecie estenotópica, higrófila ou paludícola que se alimenta dedetritos vexetais. Aparece en prados e devesashúmidas, en zonas pantanosas, mesmopreto da costa. Vive no barro, debaixodas pedras ou en detritos vexetais(Carex, Phragmites).

DDiissttrriibbuucciióónnLargamente espallada pola rexiónPaleártica. Coñécese enEuropa, comprendidasas illas Británicas eEscandinavia. Foi sina-lada tamén do nortede África, Exipto,Oriente Medio eAsia Central. Napenínsula Ibéricaé común.

Respecta as plantas e animais,son parte inseparable da natureza

47


AAnnooxxiiaa vviilllloossaa ((FFaabbrriicciiuuss,, 11778811))

FFaammiilliiaa SSccaarraabbaaeeiiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 20,0-27,0 mm. Aspecto robusto e convexo. Coloracióncastaña uniforme máis ou menos escura. Corpo cuberto de pilosida-de gris abrancazada que pode ser moi densa ventralmente. A cabe-za é recta anteriormente, en visión dorsal.

BBiioollooxxííaaPolo xeral, habita en terreos areentos e secos. É polífaga e alimén-tase de diversos tipos de plantas e árbores. Habitualmente ligada adunas e praias. As súas larvas en ocasións constitúen pragas.

DDiissttrriibbuucciióónnDistribúese pola parte meridional de Europa, desde a penínsulaIbérica até Romanía e Ucraína. En Galicia é relativamente frecuenteno litoral.

NNoottaa.. Denomínase comunmente escaravello de San Xoán, pero estetermo utilízase tamén para outras especies próximas.

48


OOxxyytthhyyrreeaa ffuunneessttaa ((PPooddaa,, 11776611))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 8,0-10,0 mm. Forma rectangular e convexa. Corpo cubertode pelos abrancazados, longos e pouco mestos. Coloración negra, conreflexos metálicos verdosos ou cobreados, salpicados de manchasbrancas que están aliñadas no pronoto e presentan unha disposiciónirregular nos élitros. Interestrías dos élitros saíntes a xeito de costelas.

BBiioollooxxííaaOs adultos son fitófagos e aliméntanse de néctar e pole. Aparecen apartir da primavera, sendo activos durante as horas de sol. As larvasaliméntanse de materia vexetal en descomposición.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida por Europa até o Cáucaso. Tamén habita no nortede África. En Galicia é común por todo o territorio.

49


AAeeggiiaalliiaa aarreennaarriiaa ((FFaabbrriicciiuuss,, 11778877))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-7,0 mm. Corpo curto, moi convexo e fortemente alar-gado na parte posterior. Coloración castaño-negra ou castaño-aver-mellada. Ollos non visibles dorsalmente. Pronoto transversal. Estríasdos élitros ben marcadas.

BBiioollooxxííaaEsta especie vive enterrada ao pé das plantas e debaixo de anacosde madeira nas praias e dunas. Aliméntase de materia orgánica endescomposición. Dado que está limitada a este tipo de hábitat, ésensible á súa degradación e fragmentación.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada polo litoral atlántico, desde Portugal a Suecia.Introducida no nordeste de Norteamérica. En Galicia aparece enzonas areentas da costa.

50


EErrooddiiuuss lluussiittaanniiccuuss SSoolliieerr,, 11883344

FFaammiilliiaa TTeenneebbrriioonniiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 10,0-14,0 mm. Corpo ovado, convexo, negro e brillante.Pronoto trapezoidal, cos ángulos posteriores agudos. Élitros condúas costelas pouco marcadas e fina puntuación dispersa. Tibiasanteriores provistas de dous fortes dentes.

BBiioollooxxííaaEspecie psammófila que vive en dunas e praias do litoral. É activadurante o día, mostrando un modo de vida errante. Pola noite enté-rrase na area. Aliméntase de restos orgánicos.

DDiissttrriibbuucciióónnA súa área de distribución esténdese polo litoral do noroeste penin-sular ao longo de Galicia e do norte de Portugal.

51


TTeennttyyrriiaa iinntteerrrruuppttaa LLaattrreeiillllee,, 11880077


DDeessccrriicciióónnLonxitude 12,0-16,5 mm. Corpo negro, glabro e brillante, con pun-tuación fina, pouco apreciable no pronoto. Antenas robustas.Pronoto globoso, ben separado dos élitros e cos ángulos posterioresnulos. Élitros ovais, convexos e en declive na parte posterior, conestrías pouco marcadas.

BBiioollooxxííaaEspecie psammófila do litoral, onde aparece con frecuencia correndoaxilmente sobre a area, entre a vexetación dispersa; ás veces enterra-da ao pé das plantas. Aliméntase sobre todo de detritos vexetais.

DDiissttrriibbuucciióónnEsta especie coñécese soamente no litoral atlántico: costas do nortede Portugal e de Galicia; na costa occidental de Francia, até o sur deBretaña.

52


PPhhaalleerriiaa ccaaddaavveerriinnaa ((FFaabbrriicciiuuss,, 11779922))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 5,0-7,0 mm. Corpo oval. De cor amarela testácea, os éli-tros poden ter dúas manchas escuras de límites pouco marcados. Éli-tros finamente estriados. Tibias anteriores moi alargadas nas proxi-midades do ápice.

BBiioollooxxííaaEspecie psammófila e halobionte que aparece sempre na inmediataveciñanza do mar, en praias e dunas, nos detritos acumulados polasondadas (algas, fanerógamas mariñas e restos de animais), dos calesse alimenta. As larvas conviven cos adultos, compartindo o mesmoréxime de vida.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada polo litoral atlántico, a Canle da Mancha, o Mardo Norte e o Báltico, desde a costa de Marrocos (Ifni) até Suecia.Tamén nos Azores e illas Canarias. Frecuente no litoral de Galicia.

53


NNeeooiissoocceerruuss ffeerrrruuggiinneeuuss ((FFaabbrriicciiuuss,, 11779988))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 8,5-10,0 mm. Corpo ovado, acuminado por detrás, densa-mente punteado na súa parte dorsal. A cor é castaño-avermelladabrillante. Pronoto transversal con ángulos anteriores marcados. Éli-tros con estrías marcadas e punteadas.

BBiioollooxxííaaEspecie psammófila do litoral, onde vive enterrada debaixo da area,debaixo das pedras ou na base de plantas herbáceas. Aliméntasefundamentalmente de detritos vexetais.

DDiissttrriibbuucciióónnEsta especie distribúese polo litoral de Galicia e Portugal, alcanzan-do a costa de Marrocos (Tánxer, Tetuán e Melilla).

54


PPhhyyllaann ggiibbbbuuss ((FFaabbrriicciiuuss,, 11777755))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 7,0-8,5 mm. Corpo oblongo, algo convexo e punteado polasúa cara dorsal. Coloración negra. Cabeza transversal. Antenas curtas erobustas. Pronoto fortemente transverso cos seus lados arredondados.Élitros case paralelos na súa primeira metade, estreitados posterior-mente. Estrías ben marcadas, con intervalos provistos de puntos grosos.

BBiioollooxxííaaHabita preferentemente nas dunas salobres do litoral, onde a pode-mos encontrar debaixo das pedras ou ao pé das plantas. Aliméntasede detritos vexetais.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida pola costa europea desde o Porto até o marBáltico, incluída a costa inglesa. Na península Ibérica coñécese nolitoral atlántico desde Asturias até os arredores do Porto. En Galiciacitouse en toda a costa.

55


EErrggaatteess ffaabbeerr ((LLiinnnnéé,, 11776611))

FFaammiilliiaa CCeerraammbbyycciiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 25,0-50,0 mm. Coloración vermella parda nos machos etotalmente negra brillante nas femias. Cabeza globosa, cun sucomediano. Pronoto transversal, rugoso e cunha espiña na metade dosbordos laterais. Élitros pouco convexos, fortemente punteados e cosombros pouco arredondados.

BBiioollooxxííaaVive xeralmente sobre coníferas, entre outras Pinus, especialmenteen tocos cortados de máis de dous anos. As larvas son xilófagas. Oseu ciclo biolóxico dura dous ou tres anos. Os adultos aparecen dexuño a agosto.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie holomediterránea amplamente espallada pola penínsulaIbérica e as Baleares.

56


CCrriibbrroolleeppttuurraa ssttrraagguullaattaa ((GGeerrmmaarr,, 11882244))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 10,0-15,0 mm. Cabeza e pronoto negros. Antenas negrascon algúns artellos amarelos ou testáceos. Élitros de cor amarela tes-tácea ou avermellada con debuxos variables de cor negra, ou ásveces enteiramente negros. Os élitros son longos, e están truncadosno ápice, que é levemente dentado no seu ángulo externo.

BBiioollooxxííaaOs adultos aparecen sobre toros secos ou ben sobre diversas flores,principalmente umbelíferas, compostas e rosáceas. As larvas sonxilófagas, alimentándose de madeira de coníferas en descomposi-ción, especialmente de Pinus. A destrución dos piñeirais representaa súa maior ameaza.

DDiissttrriibbuucciióónnÉ unha especie endémica da península Ibérica, aínda que tamén selocaliza na rexión pirenaica francesa. Falta na Andalucía. Vive entoda Galicia.

57


AArrhhooppaalluuss ffeerruuss ((MMuullssaanntt,, 11883399))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 8,0-28,0 mm. Coloración pardo-escura ou negro de pez.As antenas superan largamente a metade dos élitros nos machos.Élitros cun punteado fino, como o do chagrén e sen outro tipo depunteado, co ángulo sutural do ápice arredondado.

BBiioollooxxííaaA larva vive sobre madeira seca de diversas coníferas, entre outrasPinus. A pupación ten lugar a comezos do verán. Os adultos apare-cen de xuño a setembro. Son activos durante a noite, e son atraídospola luz.

DDiissttrriibbuucciióónnÉ unha especie paleártica moi frecuente nos piñeirais de toda a penín-sula Ibérica e Baleares. En Galicia distribúese por todo o territorio.

58


PPooggoonnoocchheerruuss ppeerrrroouuddii MMuullssaanntt,, 11883399


DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,0-8,0 mm. Tegumento recuberto de pelos abrancazados,con coloración pardenta. Parte basal dos élitros cincenta, a apicalmáis escura. As antenas superan a lonxitude dos élitros. Pronoto contres protuberancias. Élitros truncados no ápice, cunha espiña noángulo externo.

BBiioollooxxííaaEsta especie aparece sobre as ramas e toros caídos de piñeiros. Aslarvas son xilófagas e os adultos, florícolas. Mostra costumes cre-pusculares, apareándose e realizando a posta durante o atardecer.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida polo sur de Europa, o norte de África e o Cáucaso.Na península Ibérica coñécese na metade norte e no Levante. Épouco frecuente.

59


CCrriioocceerriiss aassppaarraaggii ((LLiinnnnéé,, 11775588))

FFaammiilliiaa CChhrryyssoommeelliiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 5,0-6,56 mm. Corpo alongado e brillante. Coloraciónnegra cun brillo azulado; o pronoto e os élitros, cos bordos averme-llados. Os élitros presentan tres pares de manchas abrancazadas eteñen estrías marcadas con puntos ben visibles.

BBiioollooxxííaaEsta especie está relacionada estreitamente coas plantas de espá-rragos (xénero Asparagus) e aliméntase das súas follas. Frecuente encampos e prados.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada por Europa, o norte de Asia e o Turquestán. Foiintroducida en Norteamérica. En Galicia coñécese nas provinciasda Coruña, Ourense e Pontevedra, tanto en zonas de costa comodo interior.

60


CCrryyppttoocceepphhaalluuss lluussiittaanniiccuuss SSuuffffrriiaann,, 11884477


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,5-6,5 mm. Corpo ovado e convexo. Cabeza, antenas epatas negras, o pronoto negro cos bordos alaranxados. Élitros ala-ranxados, con catro pares de manchas negras e coa súa superficiecuberta de puntos grosos desordenados.

BBiioollooxxííaaEspecie de hábitos florícolas que pode observarse en estevas e rosei-ras. Tamén é posible atopala en carballos e aciñeiras, polo que estámoi relacionada con árbores do xénero Quercus.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie endémica da península Ibérica que en Galicia se coñecesobre todo en áreas montañosas de Lugo e Ourense, aínda quetamén de zonas próximas á costa na provincia da Coruña.

61


TTiimmaarrcchhaa ggoouuggeelleettii FFaaiirrmmaaiirree,, 11885599


DDeessccrriicciióónnLonxitude 8,0-13,0 mm. Corpo ovado e moi convexo. Coloraciónnegra. Os fémures presentan unha franxa avermellada. O pronotonon ten rebordo lateral. Toda a superficie do corpo está cuberta depuntos, que nos élitros son máis grosos.

BBiioollooxxííaaEn dunas costeiras atopouse sobre Crucianella maritima e en zonasde interior sobre plantas do xénero Galium.

DDiissttrriibbuucciióónnEndemismo ibérico do noroeste peninsular. En Galicia aparece fun-damentalmente en zonas costeiras das provincias da Coruña ePontevedra, aínda que tamén en zonas do interior.

CChhrryyssoolliinnaa bbaannkkiiii ((FFaabbrriicciiuuss,, 11777755))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 7,0-11,0 mm. Corpo ovado e convexo. Cunha cor douradametálica, a cabeza, as antenas e as patas avermelladas. Élitros con pun-tos grosos na súa superficie, formando series lixeiramente desordenadas.

BBiioollooxxííaaEspecie polífaga que se alimenta de diversas plantas de diferentesfamilias. En Galicia atopouse frecuentemente sobre mentas, fiún-chos e ranúnculos.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada na rexión mediterránea occidental. En Galiciahabita en todo o territorio, aínda que é máis abundante en zonas dolitoral das provincias da Coruña e Pontevedra.

62


63


CChhrryyssoolliinnaa hhaaeemmoopptteerraa ((LLiinnnnéé,, 11775588))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 5,0-9,0 mm. Corpo ovado e moi convexo. Coloraciónnegra; as antenas, cos dous primeiros segmentos avermellados.Pronoto liso, os élitros con puntos grosos desordenados.

BBiioollooxxííaaEsta especie aliméntase das follas de diversas especies de Plantago.Pode atoparse en diversos tipos de hábitats, desde zonas montaño-sas até a costa, tolerando bastante ben os ambientes con certo graode salinidade.

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa, Cáucaso, Asia Menor e Irán. En Galicia aparece en todo oterritorio.

64


CChhrryyssoolliinnaa ggyyppssoopphhiillaaee ((KKüüsstteerr,, 11884455))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 7,5-11,0 mm. Corpo ovado e moi convexo. Coloraciónnegra, cos bordos dos élitros alaranxados ou avermellados. Élitros epronoto con puntos moi grosos, no pronoto só nos laterais, sendolisa a parte central.

BBiioollooxxííaaEspecie de ambientes xerófilos que se alimenta das follas de diver-sas especies do xénero Linaria. Moi frecuente en dunas costeiras,onde é asociada a Linaria polygalifolia.

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa, Asia central e o norte de África. A maioría de citas de Galiciacorrespóndense con zonas costeiras da Coruña e Pontevedra.

65


CChhrryyssoolliinnaa lluucciiddaa ((OOlliivviieerr,, 11880077))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 8,0-10,5 mm. Aspecto xeral ovado e convexo. De cornegra salvo os élitros, que son dunha cor vermella brillante. A super-ficie dos élitros está finamente punteada.

BBiioollooxxííaaEsta especie vive en herbais, claros de bosques e xardíns, alimen-tándose das follas de plantas lamiáceas como mentas e calamintas.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada pola península Ibérica, sur de Francia e norte deItalia. En Galicia coñécese fundamentalmente nas costas areentasda provincia da Coruña.

66


CChhrryyssoolliinnaa ddiilluuttaa ((GGeerrmmaarr,, 11882244))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 5,0-7,0 mm. Corpo ovado e moi convexo. Cabeza, prono-to, antenas e patas negros. Os élitros son avermellados e con puntosgrosos desordenados.

BBiioollooxxííaaEspecie fitófaga asociada a diversas especies de Plantago, sendo fre-cuente en dunas costeiras.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada pola península Ibérica e o sur de Francia. EnGalicia é especialmente frecuente en dunas costeiras das provinciasda Coruña e Pontevedra.

67


GGaassttrroopphhyyssaa jjaanntthhiinnaa ((SSuuffffrriiaann,, 11885511))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-6,0 mm. Corpo ovado e convexo. Coloración azulmetálica uniforme, con puntos densos no pronoto e os élitros, estessen estrías visibles.

BBiioollooxxííaaEsta especie é moi frecuente en prados, lindes de bosque e hábitats rude-rais, sobre plantas poligonáceas dos xéneros Polygonum e Rumex.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie endémica da parte occidental da península Ibérica. EnGalicia é frecuente por todo o territorio, tanto na costa como nointerior.

HHyyddrrootthhaassssaa ggllaabbrraa ((HHeerrbbsstt,, 11778833))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 3,0-4,5 mm. Corpo ovado e convexo. Coloración negracon brillo azulado, salvo os bordos dos élitros, que son alaranxados.Estrías dos élitros provistas de puntos grosos.

BBiioollooxxííaaEsta especie pode acharse en diversos tipos de hábitats, aínda queprefire zonas húmidas, como bordos de lagoas e prados. Tolera osambientes salinos. Aliméntase das follas e flores de ranunculáceas,fundamentalmente do xénero Ranunculus.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida largamente por Europa, Siberia e o Atlas. EnGalicia coñécese en todo o territorio.

68


HHyyddrrootthhaassssaa ffaaiirrmmaaiirreeii ((BBrriissoouutt,, 11886666))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-5,5 mm. Corpo ovado e convexo. Coloración azulmetálica uniforme. Cabeza e pronoto provistos de numerosos puntosgrosos, nos élitros limitados ás estrías.

BBiioollooxxííaaO mesmo que outras especies do xénero Hydrothassa, está asociadaás ranunculáceas en prados encharcados e outros ambientes húmidos.

DDiissttrriibbuucciióónnEndemismo da metade setentrional da península Ibérica. En Galiciaaparece en todo o territorio.

69


70


PPrraassooccuurriiss jjuunnccii ((BBrraahhmm,, 11779900))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-5,5 mm. Aspecto xeral alongado. Coloración negrabrillante. Cabeza e pronoto provistos de numerosos puntos grosos,nos élitros limitados ás estrías.

BBiioollooxxííaaEsta especie vive en diversos tipos de hábitats, desde zonas monta-ñosas a dunas do litoral, xeralmente asociada a ambientes húmidos.En Galicia aliméntase das follas de diversas especies de apiáceas.

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa e o norte de África. En Galicia coñécese en todo o territorio.

71


GGaalleerruucceellllaa ccaallmmaarriieennssiiss ((LLiinnnnéé,, 11776677))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 3,5-5,5 mm. Aspecto xeral alongado e pouco convexo.Coloración alaranxada con manchas pardentas na cabeza, pronoto eélitros. Pronoto pequeno en relación cos élitros. Parte dorsal cuber-ta de numerosos puntos grosos.

BBiioollooxxííaaEspecie propia de zonas húmidas, como lagoas e prados húmidos,que tolera bastante ben as condicións de salinidade e que se ali-menta exclusivamente das follas da salgueiriña (Lythrum salicaria).

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa, Cáucaso, Siberia, Kazakhstán, Turkmenistán, norte de China,Xapón e norte de África. En Galicia coñécese en todo o territorio.

GGaalleerruuccaa aanngguussttaa ((KKüüsstteerr,, 11884499))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 7,0-10,5 mm. Corpo ovado e convexo. Coloración negramate. Corpo cuberto por puntos moi grosos e profundos. O máiscaracterístico desta especie son os bordos do pronoto e os élitros, oscales son sinuosos e están levantados.

BBiioollooxxííaaNas dunas do litoral atlántico de Francia atopouse sobre as carras-cas de san Xoán (Helichrysum stoechas), aínda que tamén se citousobre o ravo silvestre (Raphanus raphanistrum).

DDiissttrriibbuucciióónnPenínsula Ibérica, Francia, Sicilia e o norte de África. En Galicia só secoñece nas provincias da Coruña e Pontevedra.

72


73


AApphhtthhoonnaa nnoonnssttrriiaattaa ((GGooeezzee,, 11777777))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 2,5-3,0 mm. Corpo alongado e convexo. Coloración azulmetálica, coas antenas e as patas amareladas. Os fémures das patas pos-teriores son mouros. Parte dorsal cuberta de numerosos puntos visibles.

BBiioollooxxííaaEspecie higrófila que aparece en prados húmidos e bordos delagoas. Aliméntase exclusivamente das follas da espadana ama-rela (Iris pseudacorus).

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa, Turquía, Irán e Kazajistán. A maioría de citas de Galicia per-tencen á provincia da Coruña, moitas delas no litoral. Tamén secoñece nas provincias de Lugo e Ourense.

74


LLoonnggiittaarrssuuss llyyccooppii ((FFoouuddrraass,, 11886600))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 1,5-2,0 mm. Corpo alongado, co pronoto claramente máisestreito que os élitros. Coloración parda clara, coa cabeza e o fémurdas patas posteriores máis escuros. Como todas as especies deLongitarsus, caracterízase pola gran lonxitude do primeiro artello dotarso das patas posteriores.

BBiioollooxxííaaEspecie propia de ambientes con certo grao de humidade que podeaparecer en dunas costeiras e á beira de encoros e lagoas, entreoutros. Aliméntase fundamentalmente das follas de diversas espe-cies de menta.

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa, Turquía, Oriente Medio, Irán, Arabia, Turkmenistán,Kazajistán, Uzbekistán e o norte de África. En Galicia coñécese entodo o territorio.

75


LLoonnggiittaarrssuuss lluurriidduuss ((SSccooppoollii,, 11776633))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 1,5-2,3 mm. Corpo alongado, co pronoto claramente máisestreito que os élitros. Coloración parda escura, case negra, as ante-nas e as patas lixeiramente máis claras. Élitros con puntos visibles.

BBiioollooxxííaaEsta especie vive en diversos tipos de hábitats. Tolera os ambientescon certo grao de salinidade. Aliméntase de follas de diversas fami-lias de plantas, como ranunculáceas, asteráceas, plantaxináceas eescrofulariáceas, aínda que en Galicia se asocia fundamentalmenteás ranunculáceas.

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa, Siberia, Asia central, Irán, Oriente Medio e o norte de Áfri-ca. En Galicia é moi común por todo o territorio.

76


AAllttiiccaa aammppeelloopphhaaggaa GGuuéérriinn--MMéénneevviillllee,, 11885588


DDeessccrriicciióónnLonxitude 3,5-5,0 mm. Corpo alongado e convexo. Coloración verdemetálica. Parte dorsal cuberta de numerosos puntos visibles. O pro-noto caracterízase por presentar unha profunda depresión transver-sal na súa base.

BBiioollooxxííaaEspecie típica de prados tanto en zonas do interior como no litoral.Aliméntase sobre todo das follas da vide (Vitis vinifera), aínda quetamén das da salgueiriña (Lythrum salicaria) ou a herba de SantoAntón (Epilobium angustifolium), entre outros.

DDiissttrriibbuucciióónnSur de Europa e o norte de África. En Galicia é común en todo oterritorio.

PPooddaaggrriiccaa ffuusscciippeess ((FFaabbrriicciiuuss,, 11777755))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 3,0-3,5 mm. Corpo alongado e convexo. Pronoto máisestreito que os élitros. Antenas e patas pardo-alaranxadas. Pronotoalaranxado. Élitros de cor negra azulada e con fileiras de puntos gro-sos nas estrías.

BBiioollooxxííaaEsta especie vive en hábitats con temperaturas altas, desde zonasmontañosas a áreas do litoral. Aliméntase fundamentalmente dasfollas da malva (Malva sylvestris).

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa occidental e central. En Galicia está repartida por todo oterritorio.

77


78


CChhaaeettooccnneemmaa cchhlloorroopphhaannaa ((DDuuffttsscchhmmiidd,, 11882255))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 2,5-3,5 mm. Corpo ovado e pouco convexo. Coloraciónverde metálica, ás veces con ton azulado. Antenas pardas, cos pri-meiros artellos avermellados. Patas co fémur pardo escuro e a tibiae o tarso avermellados. Estrías dos élitros con puntos visibles.

BBiioollooxxííaaEsta especie aparece habitualmente sobre gramíneas ou xuncos, nabeira de augas estancadas, como lagoas e pantanos, alimentándosedas súas follas.

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa meridional e central, Cáucaso, Turquía, Oriente Medio enorte de África. En Galicia está presente en todo o territorio.

79


OOeeddiioonnyycchhuuss cciinnccttuuss ((FFaabbrriicciiuuss,, 11778811))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-6,5 mm. Aspecto xeral pouco convexo. Coloración verdeou azul metálica, cos bordos do pronoto e os élitros avermellados.Ademais, con dúas pequenas manchas avermelladas na superficie decada élitro. Superficie dorsal cunha puntuación fina pero visible.

BBiioollooxxííaaEsta especie está asociada a plantas da familia das plantaxinácease das escrofulariáceas. En Galicia é común achala alimentándosedas follas da chantaxe maior (Plantago lanceolata).

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada pola península Ibérica e o sur de Francia. EnGalicia aparece por todo o territorio.

80


PPssyylllliiooddeess mmaarrcciidduuss ((IIlllliiggeerr,, 11880077))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 2,6-3,8 mm. Corpo ovado e convexo. Coloración alaran-xada uniforme. Estrías dos élitros provistas de puntos visibles. Soncaracterísticas do xénero Psylliodes as antenas con 10 artellos.

BBiioollooxxííaaEsta especie vive en praias e dunas do litoral. Tolera as condiciónsde salinidade e acostuma atoparse en ambientes xéricos. Aliméntasedas follas de Cakile maritima e Crambe maritima.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie espallada polas costas atlánticas e mediterráneas de Europa,Asia Menor, Oriente Medio e norte de África. En Galicia coñécese enPontevedra (illas Cíes) e na Coruña (dunas de Corrubedo e lagoas deTraba e Baldaio).

81


CCaassssiiddaa rruubbiiggiinnoossaa MMüülllleerr,, 11777766


DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,5-7,5 mm. Corpo ovado e pouco convexo. Coloraciónverde brillante salvo a zona do escudete, que é pardenta. O pronototen forma semicircular e cobre a cabeza. Superficie dorsal cuberta depuntos visibles.

BBiioollooxxííaaEsta especie aparece en diversos tipos de hábitats, tolera bastanteben as condicións de salinidade e aliméntase de diversas especies deasteráceas. En Galicia é frecuente vela sobre os cardos.

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa, Siberia, China, Xapón e norte de África. En Galicia distribúe-se por todo o territorio.

82


OOttiioorrrrhhyynncchhuuss aattrrooaapptteerruuss ((DDee GGeeeerr,, 11777755))

FFaammiilliiaa CCuurrccuulliioonniiddaaee

DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,8-9,0 mm. Corpo ovado e convexo. Coloración negracon pubescencia grisalla; as antenas e as patas, algo avermelladas.Rostro curto. Pronoto con lados arredondados e punteado, o mesmoque os élitros. Estes últimos, sen estrías marcadas.

BBiioollooxxííaaEspecie psammófila de zonas costeiras. A fase adulta está asociada ágramínea Ammophila arenaria, posiblemente a súa planta nutricia.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie estendida polo litoral areento do Báltico, do Mar do Norte eda Canle da Mancha. Citada en Ferrol hai moitos anos; posiblemen-te vive en toda a costa atlántica de Galicia.

83


HHyyppeerraa aarraattoorr ((LLiinnnnéé,, 11775588))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,0-7,0 mm. Forma oblonga e convexa. Corpo revestido deescamas de cor amarela agrisada. Rostro case tan longo como o pro-noto. Este último e os élitros están ornamentados de liñas claras ecastañas.

BBiioollooxxííaaEspecie psammófila queprefire ambientes secos.Larvas e adultos vivensobre diversas plantasherbáceas da familiade cariofiláceas, comoSilene e Dianthus.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie amplamen-te estendida polarexión Paleártica:Europa, incluída asillas Británicas;Siberia; nortede África.

O lume pode destruír a vida.Non acendas fogueiras nin tires cabichas

84


PPiissssooddeess ccaassttaanneeuuss ((DDee GGeeeerr,, 11777755))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-7,0 mm. Corpo ovado con lados paralelos. Coloracióncastaña ou gris. Corpo cuberto de escamas amarelas ou brancas.Cabeza provista de rostro longo. Pronoto ensanchado na parte pos-terior. Élitros ornados con dúas manchas transversais.

BBiioollooxxííaaVive sobre diversas especies de Pinus, entre eles P. pinaster. Os adul-tos realizan a posta sobre caules e ramas delgadas. As larvas sonxilófagas e poden causar danos sobre árbores novas.

DDiissttrriibbuucciióónnEspecie amplamenteespallada na rexiónPaleártica: todaEuropa, incluídaas illas Británicas;Siberia; Alxeria.


MMoonnoonnyycchhuuss ppuunnccttuummaallbbuumm ((HHeerrbbsstt,, 11778844))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-4,5 mm. Corpo curto, ovado e convexo. Coloraciónnegra. Pronoto provisto lateralmente de escamas amareladas. Rostrocase tan longo como o pronoto. Élitros con estrías anchas, profundase provistas de puntos grosos.

BBiioollooxxííaaEspecie paludícola que vive tamén nos bordos das masas de augadoce. As súas plantas nutricias son diversas iridáceas, entre outras oxénero Iris. Pódese atopar tamén en lugares máis secos sobre diver-sos Iris silvestres.

DDiissttrriibbuucciióónnEsta especie distribúesepor toda Europa, incluín-do Rusia e zonas meri-dionais, pero falta enEscandinavia.

85

86


SSpphheennoopphhoorruuss ssttrriiaattooppuunnccttaattuuss ((GGooeezzee,, 11777777))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 6,5-9,0 mm. Corpo ovado, alongado e visiblemente pun-teado. Coloración negra. Rostro alongado, coa metade distal delga-da, ensanchado na zona de inserción das antenas. Pronoto con ladosarredondados, de contorno ovado. Éli-tros con estrías finas.

BBiioollooxxííaaA larva vive na base das raícesde Schoenoplectus lacus-tris, un xunco halófilo. Osadultos emerxen na prima-vera e teñen unha vidade longa duración,hibernando en musgose diversos detritos.

DDiissttrriibbuucciióónnEsta especiedist r ibúesepor toda aEuropa cen-tral e meri-dional.

Non introduzas plantas nin animais exóticos.Causan un gran dano no equilibrio da natureza

87


CCiioonnuuss ssccrroopphhuullaarriiaaee ((LLiinnnnéé,, 11775588))


DDeessccrriicciióónnLonxitude 4,0-5,0 mm. Corpo globoso e convexo. Coloración parda,co pronoto cuberto dunha pubescencia amarelada. Os élitros, consi-derados en conxunto, de forma cuadrangular, case o dobre de largosque o pronoto e provistos de dúas manchas circulares negras rebor-dadas de escamas amareladas.

BBiioollooxxííaaEstá asociada a especies do xénero Scrofularia. As larvas atacan asfollas e as flores, transformándose nunha pupa de cor parda que sefixa a diversas partes da planta.

DDiissttrriibbuucciióónnEuropa, polo norte desde Fennoscandia; Gran Bretaña; España;Cáucaso e Asia Menor. Introduciuse en Norteamérica.

89


BBáágguueennaa,, LL..,, 11996677. Los Scarabaeoidea de la fauna íbero-balear ypirenaica. Instituto Español de Entomología, CSIC. Madrid, 575 pp.

BBaalllleettoo,, EE.. && CCaassaallee,, AA..,, 11999911.. Mediterranean Insect Conservation.Pp. 121-140. En: The Conservation of Insects and their Habitats.Collins, N.M. & Thomas, J.A. (Eds.). Academic Press. London, 450 pp.

BBaarraauudd,, JJ..,, 22000011.. Coléoptères Scarabaeoidea d'Europe. Faune deFrance, vol. 78. Fédération Française des Sociétés de SciencesNaturelles, Paris. 856 pp.

BBaasseellggaa,, AA.. && NNoovvooaa,, FF..,, 11999988.. Nuevas citas de Cerambycidae(Coleoptera) de la Península Ibérica. Nova Acta CientíficaCompostelana (Bioloxía), 8: 301-302.

BBaasseellggaa,, AA.. && NNoovvooaa,, FF..,, 22000000.. Los Chrysomelidae (Coleoptera) delos sistemas dunares de Galicia (Noroeste de España). Boletín de laReal Sociedad Española de Historia Natural (Sección Biología),96(1-2): 113-124.

BBaasseellggaa,, AA.. && NNoovvooaa,, FF..,, 22000066.. Diversity of Chrysomelidae(Coleoptera) in Galicia, Northwest Spain: estimating the complete-ness of the regional inventory. Biodiversity and Conservation, 15:205-230.

BBaasseellggaa,, AA.. && NNoovvooaa,, FF..,, 22000088.. Coleoptera in a Relict Forest of Spain:Implications of Hyperdiverse Taxa for Conservation Strategies.Annals of the Entomological Society of America, 101(2): 402-410.

CCaammppooss,, AA.. && NNoovvooaa,, FF..,, 22000066.. Los Carabidae de Galicia (N.O. deEspaña). Catálogo, Distribución y Ecología. Nova Acta CientíficaCompostelana. Serie Bioloxía. Anexos Monográficos 2, Santiago deCompostela. 358 pp.

CChhaappmmaann,, TT..AA.. && CChhaammppiioonn,, GG..CC..,, 11990077.. Entomology in NW Spain(Galicia and León). Transactions of the Entomological Society ofLondon: 147-171.

Bibliografía

90


CCooiiffffaaiitt,, HH..,, 11997722.. Coléoptères Staphylinides de la regionPaleartique Occidentale. Vol. I: Généralités, Xantholininae,Leptotyphlinae. Publications de la Nouvelle Revue d’Entomologie II,Toulouse. 650 pp.

CCooiiffffaaiitt,, HH..,, 11997744.. Coléoptères Staphylinides de la region PaleartiqueOccidentale. Vol. II: Philonthini, Staphilininae. Publications de laNouvelle Revue d’Entomologie III, Tolouse. 593 pp.

CCooiiffffaaiitt,, HH..,, 11997788.. Coléoptères Staphylinides de la regionPaleartique Occidentale. Vol. III: Quediini, Pinophilini. Publicationsde la Nouvelle Revue d’Entomologie VI, Tolouse. 365 pp.

CCooiiffffaaiitt,, HH..,, 11998822.. Coléoptères Staphylinides de la regionPaleartique Occidentale. Vol. IV: Paederini 1. Publications de laNouvelle Revue d’Entomologie VII, Tolouse. 440 pp.

EEssppaaññooll,, FF..,, 11995566.. Contribución al estudio de los tenebriónidos delnoroeste de España (Col. Heterómeros). Publicaciones del Institutode Biología Aplicada, 24: 5-71.

FFoorreell,, JJ.. && LLeeppllaatt,, JJ..,, 11999988.. Faune des Carabus de la PéninsuleIbérique. Collection Systématique, 2. Magellanes, Andrésy. 167 pp.Gaëtan du Chatenet, 2000. Chrysomelidae. Coléoptères phytopha-ges d’Europe, Tome 2. NAP Editions, Verrières le Buisson. 370 pp.

GGaammaarrrraa,, PP.. && OOuutteerreelloo,, RR..,, 22000088.. Catálogo iberobalear de losStaphylininae (Coleoptera: Staphylinidae). Boletín de la SociedadEntomológica Aragonesa, 42: 197-251.

GGoonnzzáálleezz,, JJ..,, 11999922.. Los Coleópteros acuáticos de Galicia. Tese dedoutoramento. Departamento de Bioloxía Animal, Universidade deSantiago de Compostela. 302 pp.

GGoonnzzáálleezz,, JJ..,, BBaasseellggaa,, AA.. && NNoovvooaa,, FF..,, 22000077.. Diversity of water bee-tles (Coleoptera: Gyrinidae, Haliplidae, Noteridae, Hygrobiidae,Dytiscidae, and Hydrphilidae in Galicia (Northwest Spain): estima-ting the completeness of the regional inventory. The ColeopteristsBulletin, 61(1): 95-110.

HHaannsseenn,, MM..,, 11998877.. The Hydrophiloidea (Coleoptera) ofFennoscandia and Denmark. Fauna Entomologica Scandinavica, vol.18. E. J. Brill, Leiden. 254 pp.

91


HHooffffmmaannnn,, AA..,, 11995500.. Coléoptères Curculionides. Première Partie.Faune de France. Vol. 52. Lechevalier, Paris. 1-486.

HHooffffmmaannnn,, AA..,, 11995544.. Coléoptères Curculionides. Deuxième Partie.Faune de France. Vol. 59. Lechevalier, Paris. 487-1208.

HHooffffmmaannnn,, AA..,, 11995588.. Coléoptères Curculionides. Troisième Partie.Faune de France. Vol. 62. Lechevalier, Paris. 1209-1839.

JJeeaannnneell,, RR..,, 11994411.. Coléoptères Carabiques. Première partie. Faunede France. Vol. 39. Lechevalier, Paris. 571 pp.

KKoocchh,, KK..,, 11998899.. Ökologie 1. - Die Käfer Mitteleuropas. Krefeld. 440 pp.

LLiinnddrrootthh,, CC..HH..,, 11998855.. The Carabidae (Coleoptera) of Fennoscandiaand Denmark, part 1. Fauna Entomologica Scandinavica. Vol. 15. E.J. Brill, Leiden. 1-226.

LLiinnddrrootthh,, CC..HH..,, 11998866.. The Carabidae (Coleoptera) of Fennoscandiaand Denmark, part 2. Fauna Entomologica Scandinavica. Vol. 15. E.J. Brill, Leiden. 227-498.

LLóóppeezz--VVaaaammoonnddee,, CC..,, PPiinnoo,, JJ..JJ.. && DDeevveessaa,, SS..,, 22000000.. Distribución yestatus de conservación de la familia Cerambycidae Latreille, 1804(Insecta, Coleoptera) de Galicia (Noroeste de la Península Ibérica).Boletín de la Real Sociedad Española de Historia Natural (SecciónBiología), 96(1-2): 125-137.

NNoovvooaa,, FF.. 22000044.. Insectos. Pp. 449-519. En: A natureza ameazada.Viéitez, E. & Rey, J.M. (Eds.). Consello da Cultura Galega, Santiagode Compostela. 836 pp.

NNoovvooaa,, FF..,, BBaasseellggaa,, AA.. && CCaammppooss,, AA..,, 11999988.. Inventario de Coleópteros(Carabidae, Staphylinidae y Chrysomelidae) de los sistemas dunares y lagu-nares del Parque Natural de Corrubedo (Galicia, noroeste de la PenínsulaIbérica. Nova Acta Científica Compostelana (Bioloxía), 8: 281-295.

PPaauulliiaann,, RR.. && BBaarraauudd,, JJ..,, 11998822.. Lucanoidea et Scarabaeoidea II.Faune des Coléoptères de France, vol. 43. Lechevalier, Paris. 478 pp.

PPeettiippiieerrrree,, EE..,, 11999944.. Estudi faunístic i ecològic dels ColeòptersCrisomèlids de la Vall d’Arán. Butlletí de la Institució Catalanad'Història Natural, 62: 77-108.

92


RRoossaass,, GG..,, RRaammooss,, MM..AA.. && GGaarrccííaa,, AA..,, 11999922.. Invertebrados españolesprotegidos por convenios internacionales. Icona-CSIC, Madrid. 278 pp.

TTeemmppèèrree,, GG.. && PPéérriiccaatt,, JJ..,, 11998899.. Coléoptères Curculionides.Quatrième Partie. Faune de France. Vol. 74. Fédération Française desSociétés de Sciences Naturelles, Paris. 534 pp.

VVaallccáárrcceell,, JJ..PP..,, PPrriieettoo,, FF..,, MMeejjuuttoo,, CC.. && DDeevveessaa,, SS..,, 11999977.. Aportacionesal inventario de los Caraboidea de Galicia (NO de la PenínsulaIbérica). Familias Carabidae, Nebriidae, Notiophilidae,Omophronidae, Elaphridae y Loroceridae. Boletín de la SociedadEntomológica Aragonesa, 17: 15-26.

VViiññoollaass,, AA.. && CCaarrttaaggeennaa,, MM..CC..,, 22000055.. Fauna de Tenebrionidae de laPenínsula Ibérica y Baleares. Vol. 1. Lagriinae y Pimeliinae. Argania,Barcelona, 428 pp.

VViivveess,, EE..,, 22000000.. Coleoptera Cerambycidae. En: Fauna Ibérica, vol. 12.Ramos, M.A. et al. (Eds.). Museo Nacional de Ciencias Naturales.CSIC, Madrid. 716 pp.

Leva o teu lixo ou deposítaonos colectores de recollida selectiva

93


EEppiieeddááffiiccoo:: que vive sobre a superficie do chan.

EEsstteennoottóóppiiccoo:: que só habita nun determinado tipo de hábitats.

EEuurriittóóppiiccoo:: que aparece en diversos tipos de hábitats.

FFiittóóffaaggoo:: que se alimenta de vexetais.

FFlloorrííccoollaa:: que vive sobre as flores.

HHaalloobbiioonnttee:: que habita en zonas cun elevado grao de salinidade.

HHiiggrróóffiilloo:: que habita en zonas húmidas.

HHoolláárrttiiccoo:: reino bioxeográfico que comprende as rexións Paleárticae Neártica.

NNeeáárrttiiccoo:: rexión bioxeográfica que abrangue América do Norte.

PPaalleeáárrttiiccoo:: rexión bioxeográfica que abrangue Europa, norte de Áfri-ca e a parte de Asia situada por enriba dos Himalaias (inclúe asímesmo Asia Menor, case toda Arabia, Mesopotamia e Irán).

PPssaammmmóóffiilloo:: que vive en terreos areentos.

RRiippííccoollaa:: que habita na beira de ríos ou lagoas.

RRuuddeerraall:: relativo a campos sen cultivar.

SSaapprróóffaaggoo:: que se alimenta de materia orgánica en descomposición.

SSiinnuuaaddoo: cun entrante en forma de seo.

XXeerróóffiilloo:: que vive en ambientes secos.

XXiillóóffaaggoo:: que se alimenta de madeira.

Glosario

••PPaarrqquuee NNaattuurraall ddoo ccoommpplleexxoo dduunnaarr ddee CCoorrrruubbeeddoo ee llaaggooaass ddee CCaarrrreeggaall ee VViixxáánnCentro de recepción de visitantes «Casa da Costa»15967 O Vilar - Carreira - Ribeira (A Coruña)Teléfono 981 878 532 - Fax 981 878 527

••SSeerrvviizzoo ddee CCoonnsseerrvvaacciióónn ddaa NNaattuurreezzaaEdificio Administrativo MonelosPraza Luís Seoane, s/n - 5ª planta15008 A CoruñaTeléfono 981 184 585 - Fax 981 184 654

••IInncceennddiiooss ffoorreessttaaiiss (Xunta de Galicia):: 085

••SSeepprroonnaa:: 062

••EEmmeerrxxeenncciiaass:: 112

Teléfonos e enderezos de interese

95


Respecta as indicacións recollidasna sinalización do parque natural

Guía dos coleópteros do complexo dunar de Corrubedo

Documents

Transcript of Guía dos coleópteros do complexo dunar de Corrubedo