guia convivencia EUS - leioa.net · 3 Aurkezpena Guztioi dagokigu elkarrizketari irekiagoa,...

Eskola-elkarbizitzahobetzeko programak eta estrategiak

2

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Aurkezpena

1.Eskola-elkarbizitza:programaketaestrategiak

2.Gatazkenebazpenerakocurriculumprograma

3.Adimenemozionalarenprograma

4.Lankidetza-jolasak

5.Dilemamoralak

6.Diziplinapositiboa

7.Belarri-aulkiarenetaaho-aulkiarentxokoa

8.BitartekaritzaPrograma

9.Ikaslelaguntzailearenprograma

10.Kalitatezkozirkulua

11.Elkarrizketahezigarria

12.Kontratua

13.Gela-batzarra

3

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

Aurkibidea

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

3

Aurkezpena

Guztioidagokiguelkarrizketariirekiagoa,errespetutsuagoaetabaketsuagoadengizarteaeraikitzea,hauda,berauosatzendutenpertsonaetataldedesberdinenarteanelkarbizitzapositiboanagusitukodengizartea.Erakundeokere,batezereherritarrengandikhurbilenekoek,esatebaterakoUdalak,baduguarduraaldaketahaubultzatzekoguregizartean.

Elkarbizitzaetabakeaikasietaeraikiegitendira,etaguztiokgaraproiektuhonetakoprotagonista.Helburuhonekprozesumotelaeskatzendu,etamentalitateindibidualetakolektiboarenaldaketa;aldaketahonetan,hezkuntzakerabatekogarrantziahartzenduelkarbizitzabaketsuarenereduarieutsikodiotenbalore,jarreraetatrebetasunengarapenean.

NazioBatuak,bere53/24Ebazpenean,azpimarratzenduheziketafuntsezkoadelabakekulturabultzatzekobitartekogisaeta,besteakbeste,neurrihaueknabarmentzendiralortuahalizateko:“…arduratuhaurreklehenhaurtzarotikgatazkakerabaketsuanetagizaduintasunaerrespetatuz,tolerantziazetabazterketarikgabeebaztekoaukeraemangodietenbalore,jarrera,jokabideetabizitzekomodueiburuzkoirakaspenakjasoditzaten”.Hezkuntzabaiformalaetabaiinformala,familianetaeskolan,elementugiltzarriadabake

kulturareneraikuntzan,haurtzarotikhasitabaloreaktransmititzekoetajokabideakikastekobideadenaldetik.

Bidehonetan,ikastetxeak,duelazenbaiturtetatikhonazereginaktiboaetaerabakigarriabetetzenaridiraElkarbizitzaPlanakgaratuz.Planhauetan,ikastetxeetanelkarbizitzaetabakerakoheziketahobetzekoinplementatzendirenneurrietaestrategiakzehaztendira.

Horregatik,LeioakoUdalakargitalpenxumehonekin,“Eskola-elkarbizitzarakoprogramaketaestrategiak”ikastetxeenlanhaubabestunahidu,etahaingarrantzitsuadenzereginhonetanlagundu.

Gidahaulehenetabigarrenhezkuntzakoikastetxeetakoirakasleei,zuzendaritza-taldeeietahezkuntzaalorrekobesteprofesionalbatzueizuzenduadago.Azkenbatean,egunezegun,pertsonakheztekoetabakekulturarenbaloreetanoinarritutakogizartearenetorkizunaeraikitzekolaneskergan,dutenonenaematendutenguztiei.Haueiguztiei,eskerrikaskoegunerokolanarengatik.

4


Eskola-elkarbizitza: programak eta estrategiak

1

XXI.mendekohezitzaileentzakoerronkarikgarrantzitsuenetakobatikasgelanindarkeriaprebenitzeaetaegunerokogatazkakebazteada,baina,batezere,erronkarikhandiena,ikasleenhezkuntzaintegralaelkarbizitzarakoetabakerakohezkuntzarenikuspegitikfokatzeada.Planteamenduhonekazpimarratuegitenduhezkuntza-sistemak,baiformalaetabaiezformala,duengaitasunaguregizarteariBakeKulturarenprintzipioetanoinarritutakoeredubaterantzeraldatzenlaguntzeko.

Ortegaren(1997)hitzetan,“…ikastetxean,elkarbizitzahezkuntza-komunitatekokideguztienarteangertatzendirenpertsonartekoharreman-saretzatulertzenda,etabertantaxutzendirakomunikazio-prozesuak,sentimenduak,baloreak,jarrerak,rolak,statusaetaboterea”.Harreman-sarehoniarazoedogatazkadesberdinekerasatendiote:diziplinaezak,pertsonartekogatazkek,ikaskideenartekotratutxarrek,ikasgelakodisrupzioak,absentismoak,bandalismoak,etab.

Horiguztiaikastetxebakoitzekoelkarbizitzaneragitendutenhainbatfaktorerenmenpedago.Besteakbeste,hauekdiranagusienak:pertsonartekoharremanak,gatazkenebazpena,araudiaedodiziplina-sistema,hezkuntzakomunitatekosektoreezberdinenparte-hartzea,irakaskuntza-ikaskuntzametodologiaetaikasgelarenkudeaketa.

Honela,ikastetxeenerantzunaegoerahauenaurreanetabereeraldatzaile-funtzioa,eskola-elkarbizitzarenereduglobalbateanoinarritubeharda.Honekzeraesannahidu:lehenik,guztieninplikaziozuzena-irakasleak,zuzendaritza-taldeak,ikasleak,familiak,irakasleezdirenlangileaketaingurukobesteeragilebatzuk;bigarrenik,ereduglobalbatekzenbaitprogramaetaestrategiaabianjartzeaeskatzendu,gutxienez,honakoeiheldukodietenak:ikasgelamailakotrebetasunaketagaitasunakeskuratzeaedogaratzea,lankidetzanoinarritutakogatazkenebazpena,araudiaetaikastetxeanparte-hartzekobideak.


5

Argitalpenhonenhelburuaikastetxeeiprogramaedoestrategiahoriekaukeratzenlaguntzeada,kontuanizanikbakoitzakberebeharetalehentasuneiondoenerantzutendietenhaieklandubehardituela.Horretarako,gauregunikastetxeetaninplementatzenaridirenproposamenedoekimenenaukerasortaaurkeztenda.Ezdiraguztiak,bainabaierabilienaketaeraginkortasunezagunekoak.

Nolanahiere,proposamenhauetakobatedobesteedozeinabianjartzeak,arrakastabermatzeko,ahaliketaplanifikazioriketakoordinaziorikhandienaeskatzendu.BeharrezkoadaElkarbizitzaPlanbatesplizituegiteaetabertanjarduera-ildonagusiakmarkatukodira,jarraitubeharrekoprintzipioaketaburutubeharrekojarduerak,hezkuntzakomunitatekopartaideenparte-hartzezabalalortzenahaleginduz,urtekoprogramazioanislatutakohelburuakzehaztuta.

ElkarbizitzaPlanhaugaratzekoprozesuaeregarrantzitsuada.Elkarbizitzarenetaikastetxeko

beharrendiagnostikotikabiatuta,lehentasunezkohelburuaketaabianjarribeharrekoekintzakezarrikodira,horretarakobeharrezkoadenirakasleenprestakuntzaplanifikatukoda,aukeratutakoprogramaedoestrategiakabianjartzekokoordinazioa,etajarraipenaetaebaluazioaplanifikatukodira.

Azkenik,ezinbestekoadaadierazteaprogramahauenaplikazioaezdagoelasalbuetsitaikasleeksortutakogatazkakberakbainoharagokozailtasunetatik.Besteakbeste,alderdihauekaipadaitezke:ikastetxeetanirakasleenfuntsezkokohesioaetalangileenegonkortasuna,irakasleenprestakuntza,familiekikoetaingurukobesteeragilebatzuekikokoordinazioa,etahezkuntzaAdministrazioarenzalantzarikgabekobabesabaliabidematerialaketagiza-baliabideakemanez,eraginkortasunhandiagoabermatzekoeskola-gatazkaketaelkarbizitzarakoheziketariaurreegitekoerabiltzendirentresnapsiko-pedagogikohauekguztiakezartzean.

6


Zer da eta zertarako balio du

Gatazkakkudeatzekoedomaneiatzekotrebetasunakbeharrezkoakdira,gatazkakegunerokobizitzarenpartebaitira.Gatazkakososinpleakizandaitezke,esatebaterako,lagunartekogaizkiulertzebat,edotaosokonplexuak,halanola,etxekoindarkeria.Elkarbizitza-eredupositibobategunerokogatazkarikgehienaksortuahalaebaztenahalegindukoda,konplexuagoetabortitzagobihurtubainolehen.Zoritxarrez,hauretagaztegehienekezdutegatazkakmodueraikitzaileanebaztekobehardentrebetasunik.Eskolakfuntsezkozereginabetedezakeikasleengizarteratze-prozesuazuzentzekogaraianeta,horregatik,aurreegindiezaiokeaipatutakodefizitari,gatazkakebaztekoprogramakpraktikanjarrita.Horidela-eta,ikastetxeetanegunerolantzenetapraktikatzendengatazkariaurreegitekoheziketainplizituazgain,gauregun,gerozetabeharrezkoagoaikustendagelakogatazkenebazpenerakotrebetasunenetaprozesueninstrukziozuzenasartzea.

Gatazkenebazpenerakocurriculumahoneladefiniliteke:gelanlandutakoinstrukzio-jarduerasekuentziatuenmultzoplanifikatua;hauenhelburuaikasleeigatazkakebaztekotrebetasunetaestrategiabaketsuakirakasteada.Beronenhelburuzehatzenarteanhauekaipadaitezke:

Gatazkariburuzkousteezkorrakaldatzea.

Ikasleeieurenbizitzangatazkarenkontzientziahartzenlaguntzea.

Ikasleeilaguntzeagatazkabateanemozioekdutenrolaulertzenetamoduegokiankudeatzen.

Oinarrizkotrebetasunakirakastea,hobetoetaeraginkortasunhandiagozkomunikatzeko.

Ikasleeigatazkakebaztekoelkarlanekoprozesubaketsuakpraktikatzenetaerabakiaktaldeanhartzenirakastea.

2Gatazken ebazpenerako curriculum programa


7

Erahonetakocurriculumaikasgelanaplikatzeaposibledahezkuntzakoetapaguztietan,haurhezkuntzatikhasietabatxilergoraarte.Materialdidaktikougaridagomailabakoitzariegokitua.

Instrukzio-jarduerahauekirakatsdaitezkegainerako

eskola-curriculumetikbereizita,ordutegiberezibateskainita,edotasardaitezkecurriculumakademikozentralekoirakasgaietan,halanola,hizkuntza,historia,gizartezientziak,zientziak,matematikak,gorputzhezkuntza,etab.

Ikasgelanegitendirenjarduerekesperientzia-edobizipen-metodologiaeskatzendute,hauda,ezdirakontzeptuenaurkezpenteorikosoila.Ikaskuntza-metodologiahonekirakasleaklaguntzailepaperahardezaneskatzenduetaezirakasletradizionalarena.

Komenigarriadaikasgeletanprogramahaugaratubehardutenirakasleekoinarrizkoprestakuntzabatjasotzea,ikasleeiirakatsikozaizkiengatazkenebazpenerakokontzeptuetatrebetasunetanzentratua.

Planteatutakohelburuaklortzealdera,funtsezkoadajardueraksistematikokiburutzeaikasturteanzehar,asterokomaiztasunez,edo,askojota,hamabosteanbehin.

Ikasturtebakoitzeanhamabijardueraeginbehardiragutxienez.

Programakprebentzio-etaheziketa-izaeragarbiadu,etabereemaitzakikusgarriagoakdiraepeertainean.

Erahonetakoprogramaaplikatzeakaurretikplanifikatzeaetaantolatzeaeskatzenduetahorrekbermatukoduesperientziarenarrakasta.Ezinbestekoadaaldezaurretikdefinitzeahainbatalderdi:

Gelaketaprogramaaplikatubehardutentutoreedoirakasleak.Gomendagarriadaerahonetakoprogramabatenaplikazioagelabakoitzeanborondatezkoaizateatutorearenaldetik.

Gelaneginbeharrekojarduerensekuentziaaukeratu,zikloedokurtsobakoitzerakoeredubatsortuta,haurhezkuntzatikbatxilergoraino.

Jarduerenprogramazio-egutegiaikasgelabakoitzean.

Gomendagarriadairakasle-taldebatekprogramarenkoordinatzailelanaegitea,bereinplementazioarenoinarrizkodiseinuaeginezetaberoneneragileetagainbegiralegisajardunez.

Zer izan behar da kontuan

8



Azkenurteotan,emozioenheziketaeskolaesparruansartzekohelburuz,“Heziketa emozionala”edo“Heziketa sozio-emozionala”izenekohezkuntza-mugimenduhandiasortuda.

MugimenduhauAdimenEmozionalarengaitasunetatrebetasunengarapenabultzatzenduenhezkuntza-ereduanoinarritzenda.Hitzak,mundumailanezagunaDanielGolemanenizenberekobestseller-arenargitalpenazgeroztik,zeraesannahidu:jarrera,trebetasunetagaitasunmultzoaetanorbanakoarenjokabidea,erreakzioak,egoeramentalak,etab.baldintzatzendituzte;Golemanenberarenhitzetan,honeladefinidaiteke:“geure sentimenduak eta besteenak ezagutzeko, motibatzeko eta harremanak egoki maneiatzeko gaitasuna”.

Adimenemozionalakbostgaitasunmotaeskatzenditu.Lehenengohirurekpertsonabarrukoizaeraduteetaazkenbiekpertsonartekoizaera:

1. Kontzientzia emozionala.Zersentitzendugunkonturatzekoetakontzienteizatekogaitasunaetaemozioeiizenajartzekogaitasunada.Halaber,bestepertsonenemozioakidentifikatzeaetahaieiburuzkontzienteizateaereesannahidu.

2. Erregulazio emozionala.Geureemozioakerregulatzekotrebetasunada,emoziopositiboakgaratzekoetabulkadakkontrolatzekotrebetasuna.

3. Autonomia emozionala.Norkbereburuarenganakokonfiantzagaratzeaesannahidu,autoestimuaetapentsamendupositiboaizateaetanorkbereburuamotibatzea.

4. Trebetasun sozio-emozionalak. Nabarmenenaaktibokientzutekogaitasuna,asertiboizatekoa,gatazkakmodueraikitzaileanebaztekoaetataldeanlanegitekogaitasunadira.

5. Pertsonaren bizitzarako eta ongizaterako trebetasunak. Bizitzaosasuntsuaetaorekatuaantolatzealortzekotrebetasunakdira,baitaantolatzekoetagarapenpertsonaleta

Adimen emozionalaren programa

3


9

sozialerakogaitasunaetabizitzarenaurreanjarrerapositiboaizatekoaere.

Azkenikerketekerakutsidutetrebetasunhauetakogabeziakeraginaduelaikasleengan.Izanere,jokabidezkoarazoakeragitenditupertsonartekoharremanekinzerikusiadutenak,ongizatepsikologikoarierasatendio,errendimenduakademikoarietajokaeradisruptiboei.

Ikuspegihonetatik,heziketaemozionalabeharrezkozereginbihurtudaeskolaesparruan.Irakaslerikgehienekfuntsezkoajotzendutetrebetasunhauekmenperatzeaikasleengarapenebolutiboetasozio-emozionalerakoetaikastetxeetakoelkarbizitzapositiboarengarapenerako.

Bisquerrarenustez(2000)heziketaemozionalazerada“prozesu hezigarria, jarraitua eta iraunkorra, eta bere helburua da garapen emozionala indartzea ezagutza-garapenaren ezinbesteko osagarri gisa, biak izanik nortasun integralaren garapeneko funtsezko elementuak. Ikasleak ezagutza eta gaitasunekin trebatzea, hauek emango baitiote aukera bizitza pertsonal eta profesionalari arrakastaz aurre egiteko, eta bere ongizatea handitzeko osasun eta elkarbizitza mailan”.

Ikerketaguztiakbatdatozemozionalkiadimentsuakdirenikasleenezaugarrietan,laburbilduz,hauekdirelarik:

Autoestimu-mailaonadute.

Gehiagoetahobetoikastendute.

Jokabidezkoarazogutxiagodituzte.

Pertsonapositiboaketabaikorrakdira.

Hobetojasatenduteikaskideenpresioaetazailtasunikgabegainditzendituztefrustrazioak.

Ongiebaztendituztegatazkak.

Zoriontsuago,osasuntsuagodiraetaarrakastahandiagoadute.

Esku-hartzeko ereduak

Esku-hartzekoereduakosoanitzakdira.Haueknabarmendubehardira:

Noizbehinkako orientabidea.Irakasleakmomentukoaukeraaprobetxatukoduheziketaemozionalareningurukoezagutzakemateko.

Eskolaz kanpoko programak.Eskolazkanpokoordutegiaerabilikoda,boluntarioki.

Hautazko irakasgaiak.Hautazkoirakasgaiakeskainikodiraheziketaemozionalariburuz.

Tutoretza-ekintza.Tutoretza-ekintzarenplanakheziketaemozionalahartukodubarne.

Integrazioa Curriculumean.Heziketaemozionalekoedukiakzeharkaintegratumateriaakademikoanitzetanzeharetahezkuntza-mailaguztietanzehar.

10


Zer dira eta zertarako balio dute

Jolasajardueraguztizludikoadaeta,gainera,heziketaizaeraetaheztekoahalmenhandiadu.Ezdaberriajolastuzikasiegitendugula.

Lankidetza-jolasakjolasmotabatdiraetahauenezaugarrinagusienadajolaskideguztienelkarlanaeskatzendutelaemaitzalortzeko.Parte-hartzaileekhelburuetaarauberberakonartubehardituzte,aktibokihartubeharduteparteetakoordinatueginbehardutejolastuahalizateko.Bestejolasbatzuenaurrean,ereduhonetanezabatuegitendalehiakortasuna,ezdagogaltzaileedoirabazlerik;taldeakedojolasakplanteatutakohelburualortukodu,edotaezduegingo;denekgaldukoduteedodenekirabazikodute.

Lankidetza-jolaseanhelburuakbateragarriakdirajolaskideguztientzat,bestejolasbatzuetakoarerioak,hemen,aliatubihurtzendira,ikuspegiainklusiboada;izanere,inorezbaitakanporatzeneta,batezere,prozesurazuzenduadagoetaezemaitzara,garrantzitsuabesteekinelkarlaneanpartehartzeada.

InteRedGKEizandagureinguruanlankidetza-jolasarensustatzailenagusiaeta,Kometarekin

elkarlanean,jolasarenbalore-dekalogoaegindute.Bertanlankidetza-jolasbatekbetebeharrekobaldintzaknabarmentzendiraHonakohauekdira:

Plazera.Jolasa“bizi-pozada,momentuazgozatzeada”.

Hazkuntza.Oinarrisendoakdituenzorionaeraikitzendu.

Askatasuna.Pertsonekaukeratzendutejolastuedoez.

Aniztasuna.Jolasaerrepikaezinada,inoizezbaitaberdingaratzen.

Integrazioa.Partehartzaileenintegrazioarilaguntzendio“jolasarenarauaketadinamikaezagutzetik,entzutetik,ulertzetiketaonartzetikabiatuta”.

Sormena.Etengabeirtenbideberriak,ideiaketajolastekomodudesberdinakekartzekoaukeraematendu.

Partehartzea.Komunikatzeko,entzuteko,

Lankidetza- jolasak

4


11

gizarteratzekoetaelkarreraginsozialerakotresnada.

Gatazkeneraldatzailea.Bertanerabakiakhartzendira,ekintza-estrategienbidezegoeraarazotsuakkonpontzenlaguntzendu.

Lankidetza.Helburuaparte-hartzaileguztienahaleginarenbidezlortzenda.

Kulturaartekotasuna.Jolasak“izateko,biziizateko,sentitzekoetajokatzekomodudesberdinakdeskubritzen,ezagutzenetaerrespetatzen”laguntzendu.

Lankidetza-jolasak eta elkarbizitzarako heziketa

Lankidetza-jolasaheziketarakotresnada,hainbatbaloresustatzenditu:elkarrilaguntzea,besteenganakokonfiantza,tolerantziaetaadostasunabilatzea.

Ikasgelanlankidetza-jolasenprogramagaratzekoestrategiakMaiteGaraigordobilenhitzetan,gaihonetanautorerikentzutetsuenetakobat,“ekarpenpositiboaksortzenditunorbanakoarengarapenerakoetataldebarnekoharremansozio-afektiboetaelkarlan-harremanetarako,gelakotestuinguruan;beraz,argiuztendujokabideprosozialaksustatzeanzentratutakoizaerapedagogikoa”.Gainera,azpimarratzendu“elkarlanekojarrerekberekindaramatzatelaautokontzeptuaren,enpatiaren,norkbereburuaganakoetabesteekikoestimuaren,komunikazioaren,gizarteharremanengarapena;pozahanditzendu,porroterakoetabesteekbaztertuaizatekobeldurradesagertuegitenbaita”.

Aurrekoakontuanhartuta,nabarmenadalankidetza-jolasaren,eskola-elkarbizitzarenetabake-heziketarenartekoharremanestua.

Askodiragelakotestuinguruanburutudaitezkeenlankidetza-jolasak.Ikasleenadinarenaraberakoetajarritakohelburuenaraberakojolasegokiakaukeratzeazgain,garrantzitsuadajolas-programabategiteasistematikokietamodujarraian,jolasaasteanbehinedohamabosteanbehineginezboladabateanzehar.

Lankidetza-jolasakarrakastaizatekobestefuntsezkoalderdibatgaratzerakoanerabiltzendenmetodologiada.Ikuspegisozio-afektiboadabehardenikuspegipedagogikoa,zuzenekoesperimentazioanoinarritzenbaitaikaskuntzarako.Esperimentaziohaudalehenurratsa,etabertatikabiatutahausnarketaegingodataldean,bizipenazetahonekjolaskideenbenetakobizitzarekinduenharremanaz.

12


Dilemamoralakkontaketalaburrakdira,istorioenantzekoak,egoerahipotetikoedoerrealenkontaketak;baloregatazkabatplanteatzenduteetaegoerahorikonpondukoduenerabakiahartzeaeskatzendute.Dilemariproposatutakoirtenbideaarrazonamendumoralbateanoinarrituetazuzenenajotzendenaizanbeharda.

Orohar,egoeraaukeradisjuntibobatengisaaurkeztenda:subjektuprotagonistakegoeraerabakigarribatenaurreanaurkitzendubereburuaetabiaukerasoilikditu,biakizanikegingarriaketadefendagarriak.Beraz,norbanakoabenetakogatazkaegoerasaihestezinbatenaurreanegotenda.

Ikasgelandilemamoralekinlanegiteakzenbaithelburuditu:

Ikasleengarapenetahazkuntzamoralasustatzea,baiezagutzaalderdietan,etabaiafektibitateetajarrerazkoalderdietanere.

Guregaraikoarazoetikonagusienkontzientziahartzea.

Ikaskideenartekoelkarrizketabultzatzea,arazoakulertzenetahauenaurreanjarrerak

hartzenlagundukoduenarrazonamendukoherenteagaratzeko.

Errespetuarenetatolerantziarengarapenasustatzea,ikuspegiberriakhartzekoetaroldesberdinaknorkbereegitekogaitasunasuspertuz.


Dilemamoralbathautatzekoedolantzekogaraian,badiraaintzathartubeharrekofuntsezkoalderdiak:

Dilemakesanguratsuaizanbehardu,taldearentzatplanteatzenduenarazomotaridagokionez;beraz,garrantzitsuadalaneginbehardentaldekopartaideakezagutzea:adina,ezagutza-maila,gehieneninteresak,etab.

Dilemarenplanteamenduaikasleekulertzekomoduaneginbeharda.Horregatik,istorioakontatzeaetaondoidazteaosogarrantzitsuadaulertzekoetaondorengoeztabaidarako.

Zer dira eta zertarako balio dute

Dilema moralak

5


13

Dilemakeztabaida-sortzaileaizanbehardu.Horretarako,taldeakirtenbidedesberdinakematekomodukodilemaklandubehardiraetagertaerekbaloremoralekogaieninguruanzentratutaegonbehardute.Eztabaidakmoralkizuzenenairuditzenzaionirtenbideazehazteraeramanbehardutaldea.

Dilemakargidefinitutakopertsonaiazentralbatzukaurkeztubeharditu,etaaukeraargiaketabereiziakeurenarteanaukeratuahalizateko.

Dilemarenplanteamenduakbetierahonetakogalderekinamaitubehardu:zereginbehardu/lukeXek?,helburuaistoriokoprotagonistarenbetebeharmoralaargiagertzeaizanik.

Komenigarriadaplanteatutakodilemarekikoaukerabatzukplanteatutaizatea,baldinetaikasleakarazoaharrapatzenezbaduetaeztabaidaezinezkoagertatzenbada.

Dilemareneztabaidakezdubihurtubeharikaslebakoitzakberebizipenakontatzekotalde-terapiaantzekobat.

Irakasleaksaihestueginbeharduirtenbideakedobereiritziaemateadilemariburuz,izanere,ikasleakbaitirabalizkoirtenbideakbilatubeharkolituzketenak.

Komenigarriadamuturrekoplanteamenduak(hargatik)ekiditea.Aukerabakoitzakargudiatuaizanbehardukontuanizateko.

1.Dilemari aurre egin.Irakasleakdilemaaurkeztukodiotaldearitestu,irudi,marrazki,telebistakosaioedofilmzatienbidezedotaikasleekegindakoantzerkibatenbidez.Ezinbestekoadaziurtatzeataldeakargiulertudueladilema,eta,horretarako,galderakegingodiraedukiariburuz.

2.Hasierako jarrera.Bigarrenfasehonetan,ikaslebakoitzakjarrerabathartukodudilemarenaurrean,balizkoirtenbideetakobatenaldeagertuz.Gainera,bereaukerarenarrazoiakzehaztubeharkoditu.Irakasleakikaslebatzukanimatukodituhasierakojarreraaurkeztuzetaargudiatuzeskuhartzera.Beharrezkoadadilemarenbalizkoirtenbideetakobakoitzadefendatukodutenjarrerakaurkeztea.

3.Eztabaida talde txikietan.Gelakideaktaldetxikietanbanatukodiraetabakoitzakberetaldeanadierazikoduiritziaetabestekideena

entzungodu.Eztabaidajarrerabakoitzarenoinarriandaudenargudioakaztertzeanetadilemaribalizkoaukerakbilatzeanzentratukoda.

4.Eztabaida orokorra.Aurrekofasekotaldetxikibakoitzakdenenaurreanazaldukoditulortutakoondorioak.Fasehonetan,irakasleaktaldeekantzemangabekoalderdiaksartukodituetajarrerabakoitzarenondorioeiburuzkohausnarketaegitenlagundukodu.Halaber,garrantzitsuadadilemaikasleenegunerokoegoerekinerlazionatutaaztertzea.

5.Norbanakoaren azken jarrera.Ikaslebakoitzakidatzizjasokodubereazkenjarrera,aurrekoeztabaidakontuanizandaetaoinarriandituenargudioakadieraziz.

Nola funtzionatzen dute

Dilemamoralbatikasleeiplanteatzekoetaberaiekineztabaidatzeko,fasebatzueijarraitubeharzaie:

14



Diziplina,ikastetxeetanelkarbizitzarakooinarrizkoarauakbereegiteaetabetetzea,funtsezkoelementuadaeskola-elkarbizitzarenkudeaketarakoetabaloreetanoinarritutakoheziketarako.

Heziketa-tresnanagusitzathartzenbadugukulturademokratikoaetaelkarbizitzapositibokoaeraikitzeko,autoritateanetazigorreanoinarritutakodiziplina-eredutradizionalakordezkatubeharditugudiziplinapositibo,demokratikoetahezitzaileaz.

Diziplinaeredutradizionalaeraginkorraizandaitekekontrolarenikuspegitiketaordenamantentzealdetik,bainaikasleenprestakuntzamoraletaautonomoarenaldetikezdahainegokia.Hainzuzenere,autoerregulazioadadiziplinapositiboarenhelburuaeta,horretarako,ikasleekarauaketaondorioaksortzenpartehartzeaezinbestekoada.Ikasleekgelakoarauakulerditzaten,onarditzatenetababesditzaten,sorkuntzanetaberrikusketanedojarraipeneanaktibokipartehartzekoaukeraizanbehardute.

Arauenondorioekizaerabatezerehezigarriadute,zigorrakezbezala,indargarrinegatibotzatedo

saihestubeharrekotzatulertzendelarik.Izaeraberreskuratzailekozigoredozuzenketagisaulertzendiraetaezzigorhutsezkogisa,jokaeradesegokiabirbideratzerazuzenduak,ikaslearenportaerataldeakezarrietaonartutakoarauraegokitzealortuarte.

Diziplina positiboa

6


15

Diziplina positiboaren programa ikasgelan

Honakokoadrohonekerakonparatiboanerakustenditueredubatenetabestearenezaugarrinagusiak.

Diziplina zigortzailea Diziplina positiboa

Kanpokoerregulazioa,indargarripositiboanedonegatiboanzentratua

Autoerregulazioa

Ezarritakoarauak Adostutakoarauak

Autoritateairakasleennagusitasunhierarkikotikdator

Autoritateasistematikdator

Zigorra(indargarrinegatiboa) Ondoriohezigarriak

CruzPerezi(1999)jarraituz,diziplinapositiboaikasgelanprogramakhelburunagusihaudu,“…ikasleen parte hartze demokratikoaren bidez lantzea arau eta ondorio sail bat, talde-gelaren autogobernurako aukera eta ikasleen autonomia, elkarlan eta arduraren hobekuntzarako aukera eskainiko dutenak”.

Ikasgelakoesku-hartzemotahauderrigorrezkohezkuntzakoetapaguztietanlandudaiteke,kontuanizandaeginbeharrekoaldaketametodologikoaketazuzendaritza-mailairakaslearenzereginean.

Programahaugeletanlantzeaktutore-ekintzabatplanifikatzeaeskatzendu,aurrezdefinitutakohelburualortzekobehardirenjarduerakantolatuetabideratukodituena.Horretarako,lau-hamabitutoretza-saioerabiliohidira,ikasturteahastean.

Haurhezkuntzanetalehenhezkuntzakolehenzikloan,arazoakedozailtasunaksortuahalaegingodiraarauak.Gainerakomailetan,prozesuabifasetanbanatukoda.Lehenengoan,adostasunez,talde-gelakoarauaketahauenondorioaklandukodira.Normaleanfasehauhainbattutoretza-saiotangaratzendaikasturtekolehenhiruhilekoan.Bigarrenfaseakarau-sistemaberriaabianjartzea

eskatzendu.Araubatbetetzenezdeneanondorioakaplikatzeabetiirakaslearenzereginadaeta,idealki,taldeariklaseaematendiotenirakasleguztiekonartukoetaindartukoduteadostutakoaraudia.

Ikasgelanarauaketaondorioaksortzekoprozesuakhonakofasehauekeskatzenditu:

1.Fasea:Araudiinplizituetaesplizituarenberrikusketa.

2.Fasea:Edozeintaldeedoerakundekduenaraudipremiarensentsibilizazioaetakontzientziazioa.

3.Fasea:Gelakoarauenetahauenondoriohezigarrienproposamena.

4.Fasea:Arauenetaondoriohezigarriennegoziazioaetaadostasuna.

5.Fasea:Araudiberriarenfuntzionamenduarenberrikusketaetajarraipena.

16



Belarri-aulkiarenetaaho-aulkiarentxokoaelkarrizketarakoprozeduraetaegiturada;txokohonekikasleeigatazkakautonomoki,pertsonaheldubatenlaguntzarikgabe,irakaslerikgabeebaztekoaukeraematendie.

Txokoarenerabileraberezikiegokiadahaurhezkuntzaetalehenhezkuntzakolehenetabigarrenzikloetarako.Baiikasgelaetabaiespaziokomunak(pasilloak,patioak,ludotekak,…)tokiegokiakizandaitezke“txoko”batkokatzeko.Ikasleenarteanizatendirenintentsitatebaxukopertsonartekogatazkakebaztendiraondoenbelarri-aulkiarenetaaho-aulkiarenprozedurarenbidez.

Ikasgelan,atzealdeankokatukoda“txokoa”,irakaslearentokiarenbestemuturrean.Tokihonetan,berezikihorretarakogordetakolekuaetabesteinolakojarduerarikegitenezdena,biaulkijarrikodira,etaaulkietakobakoitzarenfuntzioaizangodaeserikodenarirolbatematea.Batbelarri-aulkiaizangodaetabesteaaho-aulkia.Bizkarraldeanerantsitakomarrazkihandibatenbidezbereizikodirabiaulkiak,bateanbelarriaeta,

bestean,ahoa.Besteaukerabatdakartelbatzintzilikatzeahormanbimarrazkiekin.

Biikaslekgatazkabatduteneangelabarruan,irakasleaktxokoragonbidatukodituberenkabuzkonpontzenahalegindaitezen.Proposamenabetigonbidapenaizangodaetaezinposizioa,izanere,bereerabileraborondatezkoaizanbeharbaita.

Kasuaskotan,etageroetamaizago,ikasleakberekabuzjoangodiratxokoragatazkabatduteneanJokaerahau,hilabeteakigaroahala,sistematikoagobihurtukoda.

7Belarri-aulkiaren eta aho-aulkiaren txokoa


17

Txokoan,bakoitzaaulkibateaneserikoda.Tokiagainerakoikaskideengandikbereizitadago,ikasleakbakarrikdaudeetabereelkarrizketapribatuada.Be-larri-aulkikoakahaliketaadienentzungodiolagunarietaezinduhitzegin,eztaezpainakirekiere,etenikgertaezdadin.Besteikaslearena,aho-aulkikoarenadahitzegitekotxanda.

Prozeduraurratsedoarauhauenbidezgaratukoda:

1.Lehendabizi,aho-aulkianeseritakohaurrakduhitzaetabereeginbeharrazergertatudenetanolasentitzendenkontatzeada,ikaskideakbelarri-aulkianeseritaerneentzutenduenbitartean.

2.Lehendabizikohaurrakhitzegitenamaitutakoan,aulkizaldatuetaeginkizunakaldatuegingodituzte.Orainbigarrenhaurrakizangoduhitza,bereustez,zergertatudenetanolasentitzendenazaltzeko.

3.Hizketarakobigarrentxandan,lehendabizikohaurrak,berriroereaho-aulkianeserita,berakzeregindezakeengatazkaedoarazoakonpontzekoesangodu.

4.Berriroere,aulkiaketarolaktrukatuegingodiraetabigarrenhaurrakereberakgatazkakonpontzekozeregindezakeenproposatukodu.

Prozesuhonekbitxandaizanohiditugatazkaninplikatutakobakoitzarentzat,nahizetazenbaitetanikasleakgehiagotanpasatzendirenaulkibakoitzetik,biengustukoadenirtenbideatopatuarte.

“Txoko”arenfuntzionamendurakourratsedoarauhauekkartelbateanerakutsikodiraaulkienondokohorman,baiidatziz,lehenhezkuntzan,edotabaimarrazkibidez,haurhezkuntzan.

Behinprozesuaamaituta,ikasleakirakaslearenganajoangodiraetahonekgertatutakoarenjarraipentxikibategingodu.Galdetukodieeairtenbiderikaurkituduten,zertandatzanetabiakgusturadaudenkonponbidehorrekin.Halabada,ikasleakgelakolanetaraitzulikodira.Irtenbideadostubatlortuezean,irakasleakbesteaukeraedoprozesubatproposatukoduegoerariheltzeko,esatebaterako,bitartekaritzaedotaondoriohezigarrirenbatbetearaztea.

Nola funtzionatzen du

18



Eskola-bitartekaritzakoprogramabatekeskatzenduikastetxeanbitartekaritzakozerbitzubatgaratzea,hezkuntza-komunitatekotaldedesberdinen(ikasle,irakasle,irakasleezdirenlangile,aitaetaamak,…)artekogatazkakebazteko.

Bitartekaritzagatazkakebaztekometodoegituratuada;bertan,hirugarrenaldebatekgatazkandaudenaldeeilaguntzendiehaienkezkakentzunez,komunikazioaerraztuzetanegoziatzenlagunduz.Bitartekariakaldeeiirabazi-irabaziirtenbideaksorraraztenahalegintzendira.Nahizetabitartekariakprozesuarenardurahartu,aldeekgatazkarenirtenbideariburuzkoerabakiakhartzekogaitasunarieustendiote.

Eskola-bitartekaritzakoprogramekhauekizatendituzteberehelburuenartean:

Inplikatutakoaldeek,edozeinarrazoirengatikmaneiatuezinizandituztengatazkakebaztea.

Eskola-komunitatekopartaideenpartehartzeaonartzeaberegatazkenkonponketan.

Gatazkakebaztekotrebetasunakirakasteaprogramaninplikatutakotaldeei.

Elkarbizitzahobetzea.

Indarkeriamailakmurriztea.

Bitartekaritzaezdaegokiaedozeineratakogatazkariaurreegiteko,batezere,aldeenarteanboteredesorekaesanguratsuadagoenhaietarako,esatebaterako,ikaskideenartekotratutxarrak.Pertsonartekoharreman-gatazkakdiraegokienakbitartekaritzanlantzeko.

Gainera,bitartekaritzakongifuntzionadezan,hainbatprintzipioerrespetatubeharditu,halanola,gatazkadutenpertsonenpartehartzekoboluntariotasuna,prozesuarenkonfidentzialtasuna,etaaldeengaitasunaardurakhartzekoetaerabakiakaskatasunezhartzeko,bitartekariarenesku-sartzerikgabe.

Bitartekaritza Programa

8


19

Gauregun,bitartekaritza-eredudesberdinaklantzendiraikastetxeetan:

1. Helduen aldetiko bitartekaritza.

Eskolanhelduekegindakobitartekaritzada,normaleanirakasleetazuzendaritza-taldekokideekegindakoa,bitartekaritzabertikalaizenaerehartzenduena,agian,aplikatzenerrazena.Pertsonahauekprestakuntzabereziajasotzendutebitartekaritzaalorrean,etaprozesuaikastetxeandutenzereginhezigarrikobestetresnabatgehiagobailitzanerabiltzendute.Bitartekarilanean,helduekikasleeiaholkuakematendizkietetaldebakoitzakarazoazdituenpertzepzioaetasentimenduakaztertzekoprozesuan,etabaitabalizkoirtenbideakbilatzenetabialdeenbeharrakondoenasebetekodituztenakordioakegitenere.

2. Berdinen arteko bitartekaritza.

Bitartekaritza-programahauenezaugarrinagusiadagatazkandaudenaldeenikaskideakberakdirelabitartekariak.Honela,biikaslebadiragatazkadutenakbitartekariakereikasleakizangodira,etagatazkaikaslebatenetairakaslebatenarteansortzenbada,bitartekariak,eraberean,ikaslebatetairakaslebatizangodira.Bitartekari-taldeaikasleenartean,edotairakasleenarteanhalabeharbada,aukeratukoda;taldehonektrebatzebereziajasokoduzereginhaubetetzeko.Berdinenartekobitartekaritzabieradesberdinetangaratzenda:

a) Patioko atsedenaldiko ereduak.Ikasleekgatazkarenbatduteneanatsedenaldianedojangelan,unehorretanbertan,jodezaketeadiskidebitartekaribatenganalaguntzaeske.

Bitartekaritzahau,izaerainformalagoaduena,uneetatokihorretanbertangertatukoda.Bitartekaritzamotahaulehenhezkuntzaneginohida.

b) Eredu deribatua.Ereduderibatua,berezkoagoabigarrenhezkuntzan,esku-hartzeformalagoada,etahainbatfasegertatzendira,azkenean,ikastetxekobitartekaritza-zerbitzuarenbidezlantzekogatazkabat.Hasierabatean,gatazkairakaslebatek,zuzendaritza-kidebatekedoikaslebatekbideratukodubitartekaritza-zerbitzura;jarraian,bitartekaritza-zerbitzukokoordinatzaileakbilduegingodira,bakarka,gatazkakoprotagonistekin,informazioajasotzekoetabitartekaritzarajotzekoaukeraeskaintzeko;aldeekbitartekaritzaegiteaonartuzgero,bitartekariakizendatukodirakasurakoetabitartekaritzaantolatukoda;handikegunbatzuetara,bitartekaritza-prozesuagaratukodaeta,azkenik,aurrerago,emaitzarenjarraipenaetaebaluazioaegingoda.

Lagunenedoberdinenartekobitartekaritza-programakpartehartzean,elkarlaneanetaelkarrizketanoinarritutakoelkarbizitzabaketsuarenzerbitzurakotresnakdira.Eskola-bitartekaritzakozerbitzuakikastetxeetanintegratutageratzendiraetaikasleaketairakasleakberakdirakoordinatzenetabideratzendutenak.Eskola-bitartekaritzakoprogramabataskoaldadaitekeikastetxebatetikbestera,bakoitzarenbeharetabaliabideenarabera.Horregatik,komenigarriadadiseinuberezibategiteaikastetxebakoitzerako.

Bitartekaritza-eredu motak

20



Ikaslelaguntzailearenprogramakikasletaldebatsortzeaeskatzendueta,prestakuntzabereziajasoondoren,hainbatlaguntza-funtziobetekodituzteikaskideekin.Helburuadazailtasunakdituztenikasleeilaguntza-sarezehatzbateskaintzea.RosarioOrtegarenustez,programahonenbidez“ahuleziaegoerakoedoarriskusozialekoikasleek,ikaskidebatekikoelkarrizketanetababesean,hausnarketa-esparruoptimizatubataurkitukoduteeurenarazoeizuzeneanaurreegiteko”.

Ikaslelaguntzaileekbetekodituztenzereginnagusiakhauekdira:

Laguntzea.

Entzutea.

Hausnartzenlaguntzea.

Arazoakaztertzenlaguntzea.

Erabakiakhartzenlaguntzea.

Gatazketanbitartekariarenaegitea.

Jardueretanliderizatea.

Eskolakolanetanlaguntzea.

Iritsiberrieiharreraegitea.

Alabaina,helduak(irakasleak)diraantolatzen,koordinatzenetagainbegiratzendutenaketa,azkenbatean,programarenarduradunak.

Ikaslelaguntzaileakikaskideenarazoanitzeilagundudiezaieke,esatebaterako,ahuleziaegoerak,nahasmenedotristeziaegoerak,zailtasunakademikoak,harremanarazoakirakaslebatekinedoikaskideekin.

Ikaslelaguntzaileakezdubetekopoliziarenpapera,ezdubegiratukoarauakbetetzendiren,etaezdituikasleakzigortuko,ezdairakasleeikontatzendienkontakatilua,etaezdalagunaere,hauda,ezditubereegingoarazoaketaezdatarteansartuko.Gainera,berezeregineanezduaholkurikemango,epairikegingoetaerabakirikhartukobestepertsonarenlekuan.

Ikasle laguntzailearen programa

9


21

Berdinenartekolaguntza-estrategiaprogramaegitu-ratuada,etainplementatueginbehardaaurrezongiplanifikatuetaantolatutakofasebatzueijarraituz.

Programalehenhezkuntzakobosgarrenmailatikau-rreraerabildaiteke,nahizetabereerabilerahedatua-godagoenbigarrenhezkuntzan.

Ikastetxeetakoelkarbizitzahobetzekoestrategiahauabianjarriaurretik,kontuanizanbehardirahonakoalderdihauek:

1.Klaustroarenaurretikosentsibilizazioaetainformazioa.

2.Programakoordinatukoduenirakasle-taldebatsortzeaetahauentzakoprestakuntzaberezibatantolatzea.

3.Ikaslelaguntzaileakaukeratzea.Hautatutakoikasleekborondatezhartukoduteparteprogramanetahainbatezaugarriizanbehardituprofilak:besteeikonfiantzaematea,bereburuarengankonfiantzaizatea,liderpositiboarennolabaitekoizaera,entzutenjakitea,kritikak

onartzeaetabestebatzueigatazkakebaztenlaguntzekoprestegotea.

4.Prestakuntzabereziaantolatzeaikaslelaguntzaileentzat.Trebatzehonekgutxienez16ordukoiraupenaizanbeharduetabihilabetekoepeanegin.Bereedukiatrebetasunakhartzeanzentratzenda,trebetasunakaktibokientzuteko,arazoakaztertzeko,emozioindartsuakkudeatzeko,moduasertiboankomunikatzeko,gatazketanbitartekaritzalanaegitekoetataldekojarduerakbideratzeko.

5.Programarenhedapenaikastetxemailan.

6.Irakaslekoordinatzaile-taldearenetaikaslelaguntzaile-taldearenzereginaketaardurakbanatzea.Taldeaklaguntzaeskaindiezaiokebeharraduenedozeinikasleriedotajasodezakehitzordu-eskaera.

7.Laguntza-lanengainbegiraketataldearenaldizkakobilerenbidez.

8.Programarenebaluazioa.


22



Kalitatezkozirkuluaktaldeberezibatsortzeaeskatzenduikastetxeansortzendirenelkarbizitzagatazkaedoarazozehatzeiaurreegiteko.Taldea,normalean,bost-hamabilagunekoa,ikaslez,irakaslezosatuaedotamistoaizandaiteke.

Kalitatezkozirkuluaarazoakebaztekoestrategiapartehartzaileada.Taldeaerregulartasunezbildukoda,gutxienezasteanbehinordubetez.Taldeaikasleekosatzendutenean,beharrezkoadaesperientziaduenirakaslebatekpartehartzeabileretan,prozesuaerraztekoetagainbegiratzeko.Zirkulukideekjarraibidezehatzetaargiakjasobehardituzteirakaslearengandik,baizirkuluaeratuaurretiketabaizirkuluarengarapeneanzehar.

Komenigarriadazirkulukopartaideaktalde-gelaberekoakizatea,taldeanlanegiteagaiedoarazoberariburuzetaberelanaknolabaitekojarraipenaizateadenboran.Honekguztiaksendotuegitenduzirkuluarenidentitateaetakideizate-etaatxikimendu-zentzuaematendiepartaideei.

Idealki,erabakiakadostasunezhartukodirazirkuluan.Horiezindenean,bozketagehiengozerabakitzeaizangodabigarrenaukera.

Kalitatezkozirkuluarenbetebeharraluzadaitekehiruhilekobateanzeharetafasehauetanbanatzenda:

1.Arazobatidentifikatu.

2.Arazoariburuzkoinformazioabildu.

3.Arazoaobjektibokiaztertu,berekausak,ondorioak,etab.

4.Balizkoirtenbideakplanteatuetaarakatu.

5.Irtenbideakaukeratu.

6.Irtenbidekproposatuirakasle-taldeariedotaikastetxekozuzendaritzari.

7.Emaitzakebaluatu.

Behintaldeakirtenbidezehatzenproposamenaaurkeztutakoan,jasoduenzuzendaritza-edoirakasle-taldeakabianjartzeakomenidenaztertzekoetabaloratzekokonpromisoahartukodu.

10


Kalitatezko zirkulua


23

Kalitatekozirkuluarenprogramekonuraaskodituzte,bereziki,duteneraginarengatikkomunikazio-klimensorkuntzan,arazoeiburuzkoeztabaidan,irtenbideenbilaketan,prozesuakmoduobjektiboanhartzenetaerabakiakhartzen.

Kalitatezkozirkuluhauetanpartaideekzeraikastendute:elkarlaneanlanegiten,modueraikitzaileankritikatzen,besteeientzuten,ideiakadierazten,gertaerakikertzen,konbentzitzekoetalimurtzekotrebetasunalantzen,baliabideberriaketasortzaileakbilatzenetaaurkitzen,etab.Honekguztiakgizartegaitasunengarapeneaneragitendu,elkarrekinlanegitearen,ardurakhartzearenetaarazoenaurreanautonomiazjokatzearenemaitzabaitira,etaautokontzeptuarengarapeneanereeragitendu,autoestimuaetabesteekikoestimuasustatzenbaitu.

Kalitatezkozirkuluarenoinarrizkoarauaketakonbentzioakhauekdira(Ortega,1997):

Ezjarridagoenekolortutakohelburuaketabenetakolanaeskatzenezdutenak.

Behinetaberrizetaguztienlaguntzarekin,irtenbiderikonenabilatu.

Aldaketagertatzekobehardenteknikaedoestrategiaaurkitu.

Erabakiakadostasunezhartu,etaezaurreraeginerabakiarte.

Ideiaguztiakentzungodira.

Inoizinorkezdumespretxatukoedobarregarriutzikobestebatenproposamena.

Proposamenekikokritikaeraikitzaileadabidezuzena.

Zirkuluaklehendabiziideiaksortukodituetageroebaluatu.

Zirkuluakirtenbiderikonenaegokitzatonartzenjakinbehardu.

Zirkuluakbeharrezkobaliabideakemangodizkiobereburuaripausojakinakemateko.

Zirkuluakgutxienekoarauetakonbentziomultzobatnegoziatukoduhoriekinzuzentzeko.

24



Elkarrizketahezigarriaezinbestekolan-tresnadairakasleentzat.Irakasleakikasturteanzeharaskotanelkartubeharizatenduikaslebatekinedogurasoekinerabakiakelkarrekinhartzekoedotaarazoak,gatazkaklantzeko.Bileraedotopaketaegituratuada,elkarlanizaerakoa,bipertsonarenartean.Elkarrizketatutakopertsonareninplikazioaetapartehartzeafuntsezkoadaemaitzaonalortzeko.Elkarrizketaezindabakarrizketaedogaldeketabihurtuirakaslearenaldetik,baiziketapertsonaelkarrizketatuarenprotagonismoanzentratubeharda,nahizikaslea,aitaedoamaizan;honenkonpromisoaetaardurabilatubehardaetahartutakoerabakiakgerobaliozkoakizatea.

Elkarlanizaerakoelkarrizketahezigarrienohikopraktika,erabakiakhartzekoetagatazkakkonpontzekoezezik,bestehauetarakoeretresnaeraginkorrada:

Elkarrenezagutzasustatzeko.

Pertsonartekokomunikazioahobetzeko.

Protagonistenartekokonfiantzaetaloturaareagotzeko.


Zenbaitjarreraetaestrategiaklagunduegitendioteelkarrizketahezigarriarengarapenonari,bestebat-zuekzailduegitendutenbitartean.

Elkarrizketa hezigarria

11


25

Elkarlanizaeraduenelkarrizketahezigarriafaseegituratubatzueijarraituzgaratzenda.Fasehauekadierazikodigutezerpausoeman,mapabatizangobalitzbezala,etahelburuaklortzenlagundukodute.Elkarrizketatzaileadaprozesuarengidaria,etaelkarrizketatuasubjektuaktiboa,protagonista.

1. fasea. Prestaketa.Lehenfasehonetan,elkarrizketatzaileaklandubeharrekogaireningurukoinformazioabildukoduetahortikabiatuta,aurretikohipotesibategingodu.Gainera,momentuhonetanplanifikatukodaetajarrikodahitzordua.

2. fasea. Irekiera.Elkarrizketahastean,bildutakopertsonenaurkezpenaegingodaetadoinupositiboajartzenahalegindukoda.Egokiaikustenbada,elkarrizketarenkonfidentzialtasunaazpimarratukoda.Elkarrizketatzaileakhelburuakdefinitukodituetaberelaguntzekoetairtenbideaktopatzekoasmoaazpimarratukodu.

3. fasea. Arazoaren edo egoeraren azterketa.Hirugarrenfasean,elkarrizketatzaileaklortutakoinformazioaaurkeztukodueradeskribatzailean,

datuobjektiboak,etainformaziohorriburuzkobereemozioak.Jarraian,elkarrizketatuariegoerabereikuspegitikazaltzenutzikodiokonfiantzagiroan,etahausnartzenetaadieraztenjarraidezanlagundukodio,jarreraenpatikoarenbidez.Halaber,garrantzitsuadaelkarrizketarigaianzentratutaeustea.

4. fasea. Irtenbideen bilaketa eta hautaketa.Fasehonetanfuntsezkoadaelkarrizketatuairtenbideakproposatzenetaaukeratzeninplikatzea.Arazoedogatazkarenirtenbiderakoakordionegoziatuakdirenerabakiakhartukodira.

5. fasea. Itxiera.Elkarrizketaixtean,hitzegindakoarenlaburpenbategingodaetaargiazaldukodiraateratakoondorioaketalortutakoakordioak.Gainera,besteelkarrizketabatproposatuetaadostukodaakordioenjarraipenaegiteko.Azkenik,komenigarriadaindargarripositiboaerabiltzeaelkarrizketatuarekinetagureasebetetasunaerakusteaelkarrizketarengatik.

6. fasea: Jarraipena.Jarraipen-faseakbesteelkarrizketabategiteaeskatzenduadostutakoakordioakbetetzenaridirengainbegiratzeko.

Elkarrizketa hezigarriaren metodologia

Egin Saihestu

Enpatia,ulermenaetaelkarlanabultzatu.

Hurbiltasunaerakutsietadoinupositiboajarri.

Protagonistaguztiakinplikatuirtenbideenbilaketan.

Elkarrizketatutakopertsonarenalderdipositiboakazpimarratu(indargarripositiboa).

Komunikazioeraginkorrekoteknikakerabili(entzuteaktiboa,lehenpertsonakomezuak,hizkuntzadeskribatzailea,…).

Hitzikgabekohizkuntzapositiboaerabili(irribarrea,doinua,keinuak,begirada,…).

Zirkunstantziakezereztuedogarrantziakendu.

Ikasleari,familiariedosistemarileporatuerrua.

Besteikaslebatzukedonorberarenburuaeredutzathartutakonparatu.

Galderagehiegieginezgaldeketaegin.

Ito(beharadinadenborabehardaitomenikgabeegiteko)

Kritikatuedoepaitu.

26



Kontratuatresnaerabilgarriadaelkarbizitzarenkudeaketarako,ikastetxeetanosoerabiliaizaerazehatzekoarazoetagatazkaklantzeko.

Kontratua,jokabide-,elkarbizitza-,hezkuntza-kontratuaeredeitzenzaio,oinarrianbialderenarteannegoziatutakoakordioada,elkarrizketa-prozesubatenemaitzaetabereedukiaezagutza,metodologiaedojokabideizaerakoaizandaiteke.

Kontratuaikaslebatenetaberetutorearenedoikasketa-buruarenarteaneginohida,edotaikasle-taldeedotaldeosoarenetatutorearenartean.Batzuetan,ikaslearengurasoakereizandaitezkeprozesuarenpartaide.Tresnahauberezikiegokiadaderrigorrezkobigarrenhezkuntzarako,portaera-zailtasunbereziakedoakademikoakdituztenikasleekinerabiltzeko.Aitzitik,ezdaerabilgarriataldeosoarekinegunerokogorabeherakarautzeko.

Kontratuamotibagarriada,ikaslearibereiritziaketanahiakadieraztekoparadaematendio,

aukerenarteanhautatzekoetainiziatibahartzeko.Gainera,autoerregulazio-prozesuaerraztenduetaautonomiasustatzendu.Irakasleentzat,kontratuaaniztasunarenarretarakoetaelkarbizitza-arazozehatzaketakonplexuakkudeatzekotresnada.

Kontratua12


27

Kontratubatekongifuntzionadezan,beharrezkoadabereemaitzaneraginerabakigarriadutenhainbatalderdiedoezaugarrikontuanizatea:

Ikaslebatekinegoeraarazotsubatedokonplexubatlantzekoetakudeatzekoegindakokontratuakhonakoedukihauekizanbeharkolituzkegutxienez:

Kontratuanegoziatueginbeharda;erabakitzekoaskatasunean,akordioenadostasuneanetahauekbetetzekokonpromisoanoinarritukoda.Bestela,erabakiairakaslearenaedozuzendaritza-taldearenabadasoilik,aldebakarrekoekintza-planinposatuaizangoda,eta,honela,ikaslearenmotibazioa,inplikazioaetakonpromisoamurriztuegingoda.

Helburuhandietakobatdaharreman-loturaezartzeaikaslearekin,horregatik,azkenemaitzanegoziaturaeramangoduenelkarrizketa-prozesuaerabakigarriada.

Kontratuaidatzizjasobehardaetapartehartzaileeksinatuta.Pertsonabakoitzakkopiabatizangodu.

Egoeraedoarazoberahainbatkontratujarraitutanislatukodaetabereedukiapixkanakakoada,errazenetikzailenera.Lehenkontratuakkonpromisotxikiakjasokoditu,etahanditzenjoangodiraaurrekokontratuetakoakbeteahala.

Lehendabizikokontratukokonpromisoakerrazbetetzekomodukoakizanbehardira.

Kontratubakoitzarendenbora-epealaburraizanbeharda,astebatedotagutxiagokasubatzuetan.

Kontratuanadostutakojokabideakbetetzeagatikedoezbetetzeagatikizangodirenondorioak(positiboakedonegatiboak)agertubehardira.Ondorionegatiboakarinakizanbehardirahasierabatean,ikaslearigogoaezkentzeko.

Lortzendirenondoriopositiboakindargarrisozialaketajarduerazkoakizanbehardira.

Kontratuakberrikustekoedojarraipenaegitekoepeaetamoduajasobehardu;epeaamaitutakoanegindaitekeedotaerajarraituan.Komenigarriadajarraipenamaiztasunezegiteahasierabatean,asteroedotabaitahirueguneanbehinere.

Kontratuasinatzendendataetalekua.

Partehartzaileendatuak:izena,abizena,maila,…

Aldebakoitzakhartutakokonpromisoak,konpromisohauekdakartzatenekintzenxehetasunakzehaztuz.

Konpromisobakoitzabetetzeagatikedoezbetetzeagatikizangodirenondorioak.

Kontratuaberrikusteko/berejarraipenaegitekodataetamodua.

Partehartutakopertsonaguztiensinadura.


Kontratuaren edukia

28



Gela-batzarrafuntsezkotresnadaeskola-elkarbizitzan;izanere,taldearierasatendiotengaiedoarazoakpartehartzedemokratikoarenikuspegitiklantzekoaukeraeskaintzendu.

Batzarraforobatdaeta,beronetan,irakasleetaikasleektaldearenbizitzarieragitendiotengaimotaguztiezhitzegitendute;talde-solasarisoilikeskainitakodenboraetaespazioadaeta,bertan,pertsonabakoitzakaskatasunezadierazditzakeiritziak,ideiak,desioak,proposamenak,etaerabakiakdemokratikoki,adostasunezedobozketazhartzendira.

Batzarreklagundudezaketeikasgelakogiroahobetzen,izanere,erraztuegitenbaitutetaldearenelkarlana,komunikazioa,konfiantzaetakohesioa.Mekanismoegokiadiraikasleekikastetxekoetagelakokontuetanpartehartzekobidegisa.

Forohaueremuegokiadataldearierasatendiotenizaerakolektibokogaiguztiaktratatzeko,esatebaterako:

Ikasleeninteresekogaienanalisia/elkarrizketa(akademikoak,elkarbizitzakoak,jolasekoak,…).

Proiektuedojarduerenplangintza.

Taldekogatazkenkonponbidea.

Adostutakoerabakiakhartu(helburuedoagendakomunakezarri,arauakjarri…).

Akordioenjarraipena-analisia.

Bainagela-batzarraezdaegokiaikaslebatiedoikasle-taldebatisoilikeragitendiotengaiaktratatzeko.

Gela-batzarrahezkuntzakoetapaguztietanerabildaiteke,haurhezkuntzatikhasietaderrigorrezkobigarrenhezkuntzara.Jakina,beremetodologia,helburuaketairakaslearenrolaaldatuegingodiraikasleenadinarenarabera.

Gela-batzarra

13


29

Espazioa eta denbora.Lehenengoetabehin,batzarraegingodenespazioaetagaraiadefinitubehardugu.Ikasgelaetatutoretza-orduaaukeraegokiakdira.Tutoretza-ordurikezdagoenean,beharrezkoaizangodadenbora-epebatezartzeaeginahalizateko.Batzarra,idealki,asteanbehinedohamabosteguneanbehinegingoda.Topagunehauikasturteanzeharsistematikokiegitekoplanifikatuta,berebaliohezigarriagehienezkoahalmenaizaterairitsikoda.

Gelaren antolaera.Gelarenitxuraaldatzeakzeregindesberdinbatenaurreangaudelaislatukodu.Ikasleakborobileanjarritakomunikazioaeraginkorragoaizangoda.

Gai-agenda.Batzarreanlandubehardirengaienagendaedozerrendaegiteabestealderdierabakigarribatdaantolatzekogaraian.Batzarreraeramangodirengaiakikasleekproposatubehardituzte,etaeureninteresekoaketakolektibokoakizanbehardira.Zereginhonetarako,bimekanismoerabiltzendira:a)gelakohormankartelbatjarriikasleekproposamenakidaztekoedob)postontzibatjarrilandubeharrekogaiakidatzitabotatzeko.

Batzarraren dinamizazioa edo moderazioa.Irakaslearenzereginabatzarreanaskoaldatukodaikasleenadinarenarabera.Ikasleekzenbatetaesperientzia,adinetatrebetasunhandiagoaizan,irakaslearenesku-hartzeaorduanetaurriagoaizangoda.Batzarramoderatzekoedodinamizatzekoardurakikasleeneskuegonbehardu,irizpideorokorgisa.Zereginhauhartzeaahalmenhezigarrihandikoesperientziada,izanere,ikasleeninplikazioa,autonomiaetaardurasustatzenbaitu,etabaitagizarte-etalidergo-gaitasunakgaratuere.

Denaden,irakasleakhartukodupartebatzarraprestatzenetagai-agendaaukeratzen.Batzarreanzeharezdujokatukobestebatgehiagobailitzan,baiziketa,behardenean,batzarrarenmoderazioanedodinamizazioangainbegiratzekoedoesku-hartzekoarduraizangodu.Zentzuhonetan,laguntzenesku-hartukodu,esatebaterako,gaiazentratzendesbideratzendenean,arauakgogoraraztenbetetzenezdirenean,egoerakargitzen,ideiaksintetizatzenedoelkarrizketarilaguntzenezaurreraetaezatzerageratzendenean,ikasleguztienpartehartzeabultzatzenedodenboraneurtzen.

Gela-batzarrakongifuntzionadezan,beharrezkoadaaldezaurretikplanifikatzeaetaantolatzeabereegiturarenetafuntzionamenduarenoinarrizkoalderdibatzuk.


GidarenegileaGEUZ

Gatazka Eraldatzeko Unibertsitate-ZentroaCentro Universitario de Transformación de

Conflictos

ArgitaratzaileaLeioako Udala

TestuakLucia Gorbeña

DiseinuaetamaketazioaVudumedia.com

ItzulpenaLurdes Amundarain

Testuen©Egilea

Ediziohonen©Leioako Udala

guia convivencia EUS - leioa.net · 3 Aurkezpena Guztioi dagokigu elkarrizketari irekiagoa,...

Documents

Transcript of guia convivencia EUS - leioa.net · 3 Aurkezpena Guztioi dagokigu elkarrizketari irekiagoa,...