ITZAL

TXINATARRAK GORPUTZ ADIERAZPENA

MAIALEN ETA ALAZNE BELTRAN DE LUBIANO RIAÑO ADIERAZPENA ETA KOMUNIKAZIOA DRAMATIZAZIOAREN BIDEZ 2016-2017

1

AURKIBIDEA

SARRERA ........................................................................................................................................ 2

GORPUTZ ADIERAZPENA ............................................................................................................... 2

ITZAL TXINATARRAK ...................................................................................................................... 5

HHra BEGIRA ................................................................................................................................. 6

JARDUERAK ................................................................................................................................... 9

PROPOSAMENA ........................................................................................................................... 10

PRAKTIKETAN AURRERA ERAMANDAKOA .................................................................................. 15

ONDORIOAK ETA HOBEKUNTZA PROPOSAMENAK ..................................................................... 24

BIBLIOGRAFIA .............................................................................................................................. 26

ERANSKINAK ................................................................................................................................ 27

2

SARRERA

Hurrengo lan honetan itzal txinatarren inguruan jardungo gara. Hasiera batean,

lanari sarrera eman nahian, gorputz adierazpen kontzeptua azalduko dugu eta

ondoren, itzal txinatarren inguruko sakontze lana egingo da, hori izan baita haututako

gaia. Jarraian, lan praktikoa planteatuko da, non autore ezberdinen aipuak eta

informazioa agertuko den.

Hortaz gain, irakasle izango garen heinean, ikasgelara nola eramango dugun

azalduko da baita ere Haur Hezkuntzan metodologia hau erabiltzearen arrazoiak,

onurak eta ezaugarri positiboak. Horren harira curriculumean non kokatuko litzatekeen

komentatuko da, ikasgelan egindako jarduerak betiere nolanahi curriculumean

oinarrituta eta hari lotuta egon behar direlako.

Lanaren helburuari estuki lotuta dauden jarduerak planteatuko eta azalduko

dira, ekintza bakoitza deskribatuko da eta ondoren horien inguruko hausnarketa

egingo da.

Laburbilduz, lan honen funtsa gorputz adierazpenak Haur Hezkuntzan duen

tokia bermatzea eta duen garrantzia jakitera eramatea da. Horren barnean, itzal

txinatarrak ikasgelan erabiltzearen aldeko apustua egingo da, ezaugarri nabarmenak

aipatuz eta ikasgelara eramateko proposamenak sortuz eta garatuz.

GORPUTZ ADIERAZPENA

Gorputz adierazpena izaki bizidunon komunikatzeko era bat da eta era berean,

hizkuntzarik naturalena dela esan dezakegu. Gure gorputzaren barnetik kanporantz doan

komunikatzeko behar hori adierazteko erabiltzen dugun gure tresna gorputza da; izan ere, hari

esker keinuak, jarrerak zein mugimenduak burutzea dugu posible jaiotzen garen unetik (Pérez,

García eta Calvo, 2010).

Gorputzarekin komunikatzeko ahalmena gorputza ezagutzeko eta menderatzeko

gaitasunarekin zerikusi zuzena du, beraz, gorputz eskema gorputz adierazpenaren oinarri

bezala uler dezakegu.

3

Hizkuntza hau espontaneoa, zuzena eta argia, eta ez du kodigo zehatzik. Hala ere,

keinu batzuk sinbolo gisa bildu izan dira; horren adibide, burua eskuinera eta ezkerrera hainbat

aldiz mugitzea zerbait ezeztatzearen sinbolo unibertsala dela da. Keinu asko sinbolo

unibertsalak bilakatu izan dira eta ondorioz, gorputz hizkuntza hitzezkoa baino unibertsalagoa

dela esan daiteke.

Gorputz hizkuntzari esker sentimenduak, jarrerak eta sentsazioak transmititu daitezke.

Keinuen bidezko adierazpenak sentsibilitatea esnatu eta bizitzaren eta inguruaren ezagutzan

eta ulerkuntzan ezinbesteko papera jokatzen du.

Ortizek (2002:25) dionaren arabera, gorputz adierazpenak haurren garapen integrala

bideratu behar du, gorputz hizkuntza ezagutuz eta landuz teknika ezberdinen bidez. Haren

hitzetan, tresna nagusiena gorputza da, eta mugimenduaren bidez norberaren gorputzaren

kontzientzia hartu behar da. Lengoai hori berezkoa eta originala izan dadin, arauak eta

estereotipoak deuseztatu behar dira eta erantzunak sormenezkoak izan daitezen ahalegindu

behar gara.

Arteaga (2003:25) haratago doa eta bere aburuz gorputz adierazpena hezkuntza

materia bihurtzen den lengoaia da. Horren bidez haurren adierazpen ahalmena garatzen da,

ezagutza pertsonala bultzatzen da baina komunikazio interpertsonala eta ahalbideratzen du

norberaren barneko sentimenduak azaleratzea keinu, jarrera eta mugimenduen bidez.

Ruedak (2004:12) ematen duen definizioa ere hezkuntza ikuspuntu batetik da. Haren

hitzetan, haurrek bere gorputz aukerak esperimentatzen dituzte eta euren adimen emozionala

erabiltzen dute sentimenduak, pentsamenduak eta jarrerak adierazteko, helburu nagusiena

mugimenduaren bidez transmititzea delarik. Hortaz gain, gorputz mugimendua dimentsio

espaziala ulertu gabe ezin dela bideratu dio.

Amaitzeko, aipagarria iruditzen zaigu Motosek (1983:41) planteatzen zuena, hau da,

gorputz adierazpeneko korronteak psikologikoa, terapeutikoa, eszenikoa, dantzara

bideratutakoa eta eskolakoa zela. Hezkuntza tresna gisa erabiltzea planteatzen du, teknika eta

bat-batekotasunari garrantzia emanez. Aipatzekoa da “mugimenduaren arte” gisa definitzen

duela Motosek, non adierazpenaren ezaugarriak gorputza, espazioa, denbora eta energia

diren.

Haur Hezkuntzako irakasleak izango garen aldetik, haurren adierazpen integrala

bideratu eta sustatu behar dugu, baita ulertu ere. Gehienetan, haurraren ahozko eta idatzizko

adierazpenei arreta gehiago jartzen diegu eta gorputzaren bidez egiten dituen adierazpenak

alde batera uzten ditugu. Hezitzaile moduan, gorputz hizkuntzak haurraren garapenean duen

4

garrantziaz kontziente izan behar gara. Izan ere, gorputz hizkuntzaren erabilerari esker haurrek

helduekin erlazioak ezarri ditzakete. Gorputz hizkuntzaren kalitateak, jarraikortasunak eta

koherentziak haurrak bere buruarekiko eta besteekiko duen konfiantza, erlazio sozialekiko

begirunea eta jarrera irekia baldintzatzen du.

Haurrak beste pertsonekin dituen erlazioen bitartez, bere keinuek, begiradek,

mugimenduek, soinuek esanahia hartzen hasten dira. Hauek aldatu egiten dira bizipen eta

esperientziei esker, eta interakzioaren bidez. Adierazpen baliabideen eta imitazioaren bitartez,

haurrak adierazpen moduak eta zeinuak aurkitzen eta zabaltzen ditu. Inguruko pertsonen

erantzun interaktiboa haurraren zabalkuntza horren araberakoa izango da. Ingurukoen

erantzunak haurraren lehenengo ahalegin komunikatiboetan erabakigarriak izango dira, bere

gorputz hizkuntzaren garapenerako eta bere garapen integralerako.

Ikasgeletan emozioen garapenean gehiago lan egin beharko litzateke jarduera

ezberdinen bitartez, haurraren garapenerako eragin positiboa baitu. Ikasgelan sentimenduak

eta emozioak jarduera batzuen bitartez lantzea komenigarria da (Diaz Bustamante, 2001).

Artikuluak adibide hauek ematen ditu: emozioen trena, kartel maitagarria, emozioen

postontzia eta humorearen kutxa. Jarduera hauei, eguneroko oinarrizko jarduerei edo errutinei

bezala, merezi duten garrantzia eman behar zaie. Egunero, asanbladan eta erlaxazioa eta gero,

aurrera eraman behar dira ikasgelan giro positiboa sortzeko.

Ez dugu ahaztu behar humorearen zentzu hori garatzea oinarrizkoa dela, besteen

aurrean barregarri geratzeko beldurra ez hazteko eta sormena garatzeko. Sormena bizitzan

agertzen zaizkigun hainbat arazoei konponbidea emateko baliabide gisa erabili dezakegu.

Gainera, umeentzat barre egitea motibagarria da.

Hari berdinarekin jarraituz, aipatzekoa da jolasaren kontzeptua. Izan ere, jolasak

norberaren adierazpen askea hobetzen du eta antsietatea, beldurrak eta konplexuak

desblokeatzen ditu. Jolasaren lengoaia aktiboa zein adierazkorra dela esan daiteke eta horren

bidez, haurrek mila eratan esperimentatu dezaketela ere. Arrazoi horrengatik, planteatutako

proposamenak jolas gisa azaltzea positiboa izan daiteke, haurrarentzat adierazpen modu

lehenetsia baita, hau da, pertsonalitatea oinarritzeko modu ohikoena. Joko sinbolikoen bidez,

haurren barneko mundua ezagutzeko aukera dugu eta modu askean mezu ezberdinak igortzen

dizkigute. Irakasle gisa, mezu horiek jaso eta behar den moduan interpretatu behar ditugu, eta

horietaz baliatu jardueren jarraipenak planteatzerako orduan (Isabel Agudo Cadarso, 1990).

5

ITZAL TXINATARRAK

Kondairak dio duela milaka urte Txinan Wu-Ti enperadoreari gertatutako atsekabe

batek sortu zituela itzal txinatarrak. Wang emaztea galdu ondoren, triste-triste zegoen

enperadorea. Gortean zituen kantari eta bufoiek ez zioten bizipoza itzultzen, baina Sha-Song

itzal erabiltzailea azaldu zen, emazte maitatua berpizteko gai zena. Bi zutoinen artean

zabaldutako oihal zuri baten aurrean kokatu zuen enperadorea; zapian haren emaztearen

itzala ageri zen, oihalaren atzealdean, Sha-Songek emakume baten irudia mugitzen zuelako

argi baten parean. Enperadoreak, emaztea zela sinetsirik, itzalarekin hitz egin zuen, horrela

bizitzeko gogoa berreskuratuz.

Hainbat autorek gai honi buruz idatzitakoa irakurri, aztertu eta hausnartu ondoren zera

esan daiteke; Itzal txinatarrak oihal edo horma bat eta fokoa erabiliz, dantzaren, gorputzaren,

joko akrobatikoen edota objektuen bidez efektu bisualak eta itzalak sortzen dituen antzerki

mota dela esan daiteke. Kontzeptu honek ez du ahozko hizkuntzaren beharrik, garrantzitsuena

gorputzaren adierazpena baita.

Alde batetik esan behar da, hasiera edo sorrera historiaurreko gizakiaren jokamoldean

dagoela diotela adituek. Izan ere, haien aburuz leizeetan, suaren parean, gorputza eta eskuak

mugituz itzalak sortzen zituzten garaira itzuli behar da itzalen antzerkia ulertzeko. «Lehen

itzalak horiek izango lirateke. Itzal horien irudikapenek naturaz gaindiko garrantzia hartzen

zuten, eta beste mundu bateko izaki bilakatzen ziren.” Oinarriak Indian eta Txinan finkatu

daitezke, lehengo tokian Dalang da pertsonai nabarmenena (itzal titiriteroa), apaiza zen eta “

goiko” mundua itzalen bidez antzezten baitzuen, bigarren lurraldean ordea, errepresentazioak

hildako pertsonekin egiten zituzten, kondairak eratuz (Pérez, García eta Calvo, 2010).

Hala ere, hemen Europan, etxetik gertu, XVIII. mendean, Frantzian agertzen dira Itzal

Txinatarrak. Hemen, itzalak, kultura guztietan bezala gauza bera antzezten du: arima

gorputzetik aldenduta berpizteko ahalmena. Aipatzekoa da, magia, arima, zein espirituarekin

erlazionatuta dagoela, baita fantasiarekin ere eta estuki dagoela lotuta irudimena eta

kreatibitate libre batekin.

Itzal txinatarrak burutzeko, argi bat (fokua) eta izara edo pantaila bat behar da;

aktorea izararen eta argiaren artean kokatzen da, itzalarekin jolasteko (De la Fuente,

2011, in Vizkarra) Gorputz-adarrak jolas tresna direlarik antzeztu daiteke, zera da, gorputz osoa

erabili daiteke zein atal batzuekin jolastu, esaterako eskuekin. Gainera ekiteko modu

ezberdinak egon daitezke, ikasleak aktore gisa jardutea, antzeztokia aldatzea, alde bat soilik

6

erabili, itsatsitako irudiekin aritzea zein argiekin jolastea. Sortutako siluetak zein gorputzarekin

sortutakoak pantaila edota izara baten atzean kokatzen dira, eta argi-izpi batek argiztatzen

ditu atzetik. Siluetak moldatzeko “mozorratu” daitezke bestelako elementuez baliatuz,

esaterako, kartoia, edota pertsonak aktoreak badira, ikasleak elkartuz beste irudi bat sortzeko.

Itzal txinatarren mundua oso zabala da eta beraz, hainbat motatako itzalak daudela

ezagutzen da, argi artifizial batek edo eguzkiaren argiak sortutakoa, besteak beste. Bide

honetan, leku ezberdinak ere erabiltzen dira itzalak proiektatzeko. Alde batetik, lurrean edota

paretetan irudikatu ahal diren itzal formak (kanpoan) eta beste alde batetik, argi-proiektorea

mugituz egiten diren jolasak edota pertsona batek baino gehiagok parte hartu dezaketen

antzezpenetan (barnean). (Otegi eta Urkijo, 2011)

Ukitu ezin den plano batean dago itzala (Otegi eta Urkijo, 2011). Beraz, argiaren

edota gorputzaren adierazpenaren bidez, errealitatea eta bizitako esperientziak irudikatzea eta

bigarren plano batean norberaren sentimenduak eta bizipenak kontatzea ahalbidetzen

dizkigute itzalek.

Teknika hori erabiltzeak orientazio espaziala, koordinazio motorra edo higiarazlea eta

gorputz-adierazpena ahalbidetzen ditu. Orain arte aipatutako liburuan agertzen den bezala,

itzalek, ia kultura guztietan, ezkutuan dagoenaren indarra edota gauzen espiritualtasuna

erakusten dute. Hortaz gain, magiaren, ametsen eta heriotzaren munduetara bidaiatzearen

pareko dira, eta jolas sortzaile eta irudimenezko batera gonbidatzen gaituzte, etengabeko

fantasiazko estimulua dutelarik.

HHra BEGIRA

Proiektu hau aurrera eramateko, EAEko Hezkuntza, Unibertsitatea eta Ikerketa saila

(2010). 121/2010 Dekretua. Haur Hezkuntzako Curriculuma. EHAA, 84 zenbakia, 2010eko

maiatzaren 7ko curriculuma erabili dugu. Jakin badakigu, jada Heziberri curriculuma indarrean

dagoela, baina hala ere, eskola askotan aurreko hau ezarrita jarraitzen du eta beraz, oraindik

erabilera ematen zaio.

7

Hau guztia kontuan hartuta, Haur Hezkuntzan garatu nahi diren gaitasun guztiak

(motoreak, kognitiboak, afektiboak, sozialak,...) gorputz adierazpenarekin lotuta daudela

azpimarratzen da. Are gehiago, gorputz hizkuntzak, curriculumeko arlo guztietan eragin zuzena

du eta hala ikus daiteke hurrengo puntuetan:

1. Norberaren ezaguera eta autonomia pertsonala: norberaren gorputza ezagutu

(posturak, gorputz atalak...), espazioan mugitu eta bere gorputza kontrolatzen eta egoera

ezberdinetara egokitzen ikasi.

2. Ingurunearen ezaguera: Haurrak ekintzen bidez bere ingurunea eta haren

ezaugarriak ezagutzen du.

3. Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena: Gorputza gero eta modu

autonomoagoan erabiltzeko gaitasuna izan adierazpen modu ezberdinak baliatuz bere

sentsazioak, emozioak, sentimenduak, ideiak...adierazteko.

Izan ere, gorputz hizkuntzak identitatearen (gorputzaren kontrola eta etengabeko

ezaguera...) eta autonomia pertsonalaren (eguneroko errutinak burutzeko eta jolasetan parte

hartzeko trebetasun fisikoen garapena...) eraikuntza bideratu eta eragiten du. (Pérez, 2010)

Arrazoi hauengatik, gorputz adierazpena haurrekin lantzea ezinbestekoa dugu.

Adierazpen mota honek baliagarria izan daiteke ikasgelan emozioak lantzeko. Afektu egokia

emateak eta emozioei erantzuteak berebiziko garrantzia du haurraren garapen psikologiko,

afektibo eta sozialerako. Garapen horrek haurraren mundu ikuskeran eta bere

autokontzeptuan (positiboa ala negatiboa) eragina izango du.

Haur Hezkuntzako curriculumean oinarrituz, itzal txinatarrak lantzerako orduan hiru

esperientzia eremuak hartzen dira kontuan (Eusko Jaurlaritza, 2010): Norberaren ezaguera eta

autonomia pertsonala, Ingurunearen ezaguera eta Hizkuntzak; komunikazioa eta adierazpena.

Lehenengo esperientzia eremuari dagokionez, hau da, norberaren ezaguera eta

autonomia pertsonala, hainbat alderdi izan dira kontuan: Gorputza eta kanpoko errealitatea

aztertzean zentzumenak erabiltzea, eta hautematen diren sentsazioak eta pertzepzioak

identifikatzea. Honekin batera, norberaren eta ingurukoen sentimenduak, emozioak,

bizipenak, lehentasunak eta interesak identifikatzen eta adierazten hasten dira, horrela

norberaren sentimenduak eta emozioak pixkanaka kontrolatzen ikasiz. Gorputz adierazpen

honen bitartez norberaren gorputzari lotuta, espazio-erreferentziak ezartzen hasiko dira.

Bukatzeko, garrantzi handikoa da jolas-egoeretan eta eguneroko egoeretan, norberaren

8

gorputzak eta ingurukoenak dituzten mugimen-aukerak eta -mugak aztertzea eta aintzat

hartzea.

Bigarren esperientzia eremuari dagokionez, hau da, ingurunearen ezaguerari buruzko

informazioa nola eta zelan erabiltzen duen kontuan hartzean, inguruan dauden objektuak

identifikatzeko eta bereizteko eta horien arteko sailkapenak eta serieak egitearen gaitasuna

aintzat hartu dugu; kolorearen, pisuaren, tamainaren eta materialaren arabera alegia.

Norberak eta objektuek espazioan duten kokalekua eta posizio erlatiboak garrantzia handia du

ere, hau da. Azkenik, inguruneko elementuetan irudi lauak eta hiru dimentsiokoak

identifikatzea lantzen da, hau da, oinarrizko zenbait gorputz geometriko aztertzea kontuan

izan behar da. Bukatzeko, hirugarren esperientzia eremua hizkuntza komunikatzeko tresna gisa

erabiltzeko eta errealitatea ulertzeko gaitasunari egiten dio erreferentzia. Hasteko,

ezinbestekoa ikusi dugu komunikazio estrategiak kontuan hartzea, bai beharrak, sentsazioak

eta nahiak adierazteko orduan. Bestetik, jolas- egoeretan helduen komunikazio-asmoak

ulertzeko gaitasuna kontuan izan dugu. Azkenik, egoera aldarteen, lehentasunen eta

sentimenduen berri ematea garrantzitsu bezala hartu izan dugu.

Itzalek karga handiko fantasiazko istorioak dakartzate, ikusi gabe iradokitzeko aukera

eskaintzen dute, eta baita errealitatea itxuragabetzeko eta beste nonbait lortu ezin diren

ezaugarriak lortzeko ere. Hauen bidez, haurrek beste mundu batera bidaiatzeko aukera dute,

pasio, beldur edota bakoitzak barruan dituen sentsazioak ateraraziz.

Argi txinarrei esker, haurrek beren ideiak adierazteko eta komunikatzeko ahalmena

hobetu dezakete. Bide honetan, sentimenduak, nahiak eta emozioak adieraztean besteekiko

komunikazioa eta sozializazio-prozesua errazten eta hobetzen da. Beraz, honengatik

guztiagatik, itzal txinatarrei esker komunikazioarekin eta sormenarekin zerikusia duten giza

ahalmenak hobetzen dira.

Gainera, itzal txinarrak sortzeko eta hauek praktikan jartzeko errekurtso material gutxi

behar dira, hala nola, argi foku bat -edo gehiago-, gainazal opakoa eta itzalak egiteko nahi

diren objektu edota materialak (Valín, 2010). Hezkuntza etapa honetan partaideen motibazioa

altua izaten da eta aniztasuna lantzeko tresna ezin hobea da egoera guztietara egokitzeko.

9

NORBEAREN EZAGUERA ETA

AUTONOMIA PERTSONALA

INGURUNEAREN

EZAGUERA

HIZKUNTZAK: KOMUNIKAZIOA

ETA ADIERAZPENA

• Emozioak identifikatu

• Bizipenak kontatu

• Norberarengan

konfiantza eta

segurtasuna

• Norberaren ezaugarrien

identifikazioa

• Norberak bere burua

ezagutu

• Distantziak,

dimentsioak eta

kokapena

• Jolasa eta

esperimentazioa

• Erantzule aktibo sentitu

• Adierazpena

• Imitazioa / antzezpena

• Hizkuntza plastiko,

korporal eta berbala

landu

JARDUERAK

Jarduera aurrera eramateko hainbat aukera daude, baina adinaren arabera aukera

batzuk besteak baino hobeak dira:

- Klaseko ikaskide batzuek klasean teloi modura eskegitako oihal zuri batean itzal txinatarrak

proiektatzea, besteak publiko modura dauden bitartean. Bi taldeak bi roletatik pasa direnean

hausnarketa bultzatzen da guztion artean ikusitakoa komentatuz eta ondorioak ateraz.

- Haurrak txikiegiak badira, irakasleak itzalak egitea beraiekin interakzioak sortuz ideia egokia

litzateke.

Haurrekin itzal txinatarren inguruko proiektuaren lan plangintza oinarritu behar da eta

horretarako hasiera batean luzapen bat egon behar da, ondoren gaitasun zehatzak landu eta

amaitzeko produktu finala.

10

Hori burutzeko, gorputza eta material ezberdinak, oihal zuri edo pantaila zuria eta argi-

izpia (fokua) erabiliko dugu, tresna arruntena proiektorea, lanpara edo linterna izanik. Gorputz

osoa edota beste aukera batzuk erabiliz: antzeztoki baten beheko aldea erabiliko da, makila

batez loturiko siluetak manipulatuko dira, pertsonak aktore moduan jarriko dira edota

oihalean objektuak itsatsiko dira. Silueta ezberdinak pantaila edota maindire luze baten atzean

kokatzen dira, eta argi-izpi batek argiztatzen ditu atzetik. Era horretan, silueten antzezpena

egiten da. Aipatzekoa da nahi diren irudiak lortzeko asko praktikatu behar dela eta itzal

egokiak burutzeko hainbat baldintza bete behar direla, hauek adibidez:

-Gelako argi guztiak itzali behar dira bat izan ezik. Erabiliko dugun argi fokua oihalaren edo

pantailaren atzean kokatuko dugu.

-Siluetak fokutik metro batera eta oihaletik edo pantailatik 1’3 metrotara kokatu behar dira.

Argitik zenbat eta hurbilago egon, orduan eta handiagoa izango da itzala.

-Gelan bertan dauden altzarien egokitzapena, eta dauden arriskuak (kristalezko altzariak,

zutabeak, berogailuak) saihesteko erak.

-Eta ez da beharrezkoa saio oso bat beti itzalen inguruan egitea, baizik eta momentu batean

sor daitezkeen ekintzak izan daitezke, hezkuntzako edozer irakasteko edota aktibitate edo jolas

konkretu bat egiteko.

-Beti ere, onuragarria da progresio bat eramatea: hau da, leku zabaletatik leku itxietara,

imitaziotik deshinibiziora, deshinibiziotik sorkuntza edo eraketara, banakako lanetatik taldeko

lanetara, eta abar.

PROPOSAMENA

Praktiketako ikasgelan itzalak lantzeko proposamen bat egin dugu, eta

praktikara eramaten ahaleginduko gara, horrela ikusten baita ea zuzentasunez sortu

dugun edota aldaeraren bat egin behar izango dugun.

Lehenik eta behin aipatzea gure burua Haur Hezkuntzako bigarren zikloan

kokatu dugula eta beraz, 3-5 urteko umeen garapen psikologiko, motore zin kognitiboa

aintzat hartu ditugula proposamena burutzerako orduan. Unitate gisa planteatu dugu

jarduera, barnean saio ezberdinak egongo direlarik. Era horretan, garapen gradual bat

11

egin daiteke itzalen gaiaren barnean eta ikaskuntza esanguratsu batean oinarritzeko

aukera emango digu horrek. Gainera, haur bakoitzaren denborak errespetatu ahal

izango dira modu horretan eta talde gisa jarduteko moduan egongo gara.

Edozein jarduera edo ekintza planteatzerako orduan, haurren aurre ezagutzak

zeintzuk diren lantzeaz gain, jarraian landuko duten gaiarekiko hurbiltasun bat egitea

aproposa da. Itzalak lantzeko, haurrek espontaneoki jolasten dauden edozein

momentu erabili daiteke, hala nola, patioan besteen itzalak jarraitzea eta hauek

harrapatzea. Espazio honetan itzalaren kontzeptua ikasi eta noiz eta zergatik ematen

den barneratu ahalko dute.

Behin fenomeno honen nondik norakoak zeintzuk diren jakitean, zera da, argi

naturalarekin itzalak nondik eta nola sortzen diren ikastean, argi artifiziala jorratzera

salto egin daiteke. Izan ere, azken argi honekin, bestearekin lortu ezin daitezkeen

hainbat egoera ematen dira eta beraz bide honetan, haurrek itzalarekin jolastu

daitekeela ikusi ahalko dute.

Gure proposamena aurrera eramateko garrantzitsua da espazioaren kudeaketa

egokia izatea. Itzal txinatarrak lantzeko hautatutako gelarik egokiena psikomotrizitate

gela izango da. Izan ere, mota honetako jarduerak antolatzeko ezaugarri bereziak

behar dira, hala nola, izara, fokua eta hauen arteko espazio zabal bat aurrera edo

atzera mugitu ahal izateko.

Arestian aipatu bezala, haurrekin gai berri bat lantzerako orduan ezinbestekoa

da honekiko hurbilpen bat egitea. Itzalen kasuan, hainbat zailtasunekin topatu ahalko

gara, beldurra dela medio. Horregatik, kontzeptu hau progresiboki ezagutzen joan

beharko gara. Lehenik eta behin, ikasgelako argiekin jolastuko dugu iluntasuna zer den

ikusteko eta honetara ohitzen joateko. Gauzak horrela, argiak itzaltzera eta piztera

jolastuko gara. Ondoren, pixkanaka argiak itzaltzen joango gara haurrek beldurrik ez

edukitzeko eta gertatzen dena poliki-poliki ikusteko. Ikasle guztiak ados eta gustura

sentitu arte ez dira guztiz argiak itzaliko. Modu honetan, argiak eta itzalak lantzea ez

ezik, beldurra nola kudeatu eta hau nola landu ikasi dezakete.

12

Ondoren, izara eta proiektorea erabiltzen hasteko, lehenengo ariketa

musikaren bidez itzaletan mugimenduak eta dantzak nola ikusten diren behatzean

oinarrituko da. Imajinazioa eta sormena ezinbestekoak dira haurren garapenerako.

Beraz, jarduera honetan, gorputz adierazpena eta mugimendua lantzea ez ezik,

gorputzeko atal ezberdinekin errepresentazio desberdinak burutu ahalko dituzte.

Horretarako, ariketa ez zuzendua izango da eta horrela libreki itzalaren atzean jarri eta

musikaren doinuetan murgilduz nahi beste mugimendu egingo dituzte ikasleek.

Ondoren, eskuei protagonismoa emateko jarduera bat planteatuko da.

Hezitzailea, izararen beste aldean jarriko da eta eskuekin mugimendu batzuk sortuko

ditu, hala nola, txalo egitea, hatzak luzatzea edo banaka mugitzea, eskuak igurtzea. Era

honetan, haurrek, ikusten dutena imitatu beharko dute. Poliki-poliki, hezitzaileak bere

eskuen forma desberdinen bitartez itzal txinatarrak sortuko ditu eta haurrek hauek

imitatuz geroz eta gehiago hurbilduko da landu nahi den gai honetara.

Hirugarren ariketa berriz, arestian aipatutako ariketarekin lotura estua du baina

aurrekoa baino zuzenduagoa izango da. Kasu honetan, izararen atzean dagoen ikaslea

zein den asmatu beharko dute. Hau da, islatuta agertzen den itzalaren silueta norena

den jakin beharko dute gainerako ikaskideek.

Ariketa honek, hurrengo jarduera egiteko baliatu daiteke. Objektu baten

eraiketan pertsona batek baino gehiagok parte hartzen badute, hainbat irudi desberdin

sortu daitezke itzalen bidez (Adibidez: zuhaitza, lorea, kotxea,..). Horregatik beragatik,

gai hau matematikak lantzeko erabili daitekeela esan dezakegu. Izan ere, alde batetik,

zenbakiak eta kantitateak errepasatzea bultzatu daiteke sortutako irudia zenbat

pertsonen artean egin duten asmatzen saiatzean. Bestetik, proiektorearekin edo

fokoarekin jolastuz, gertu-urrun, txikia-handia edo aurrean-atzean kontzeptuak ikasi

ahal dira. Modu honetan, distantziaren eta dimentsioen arteko erlazioa jorratzeaz gain,

itzalaren funtzioa argi fokoarekiko dugun distantziaren arabera doala ikusiko dute, eta

horrela, itzalaren proiekzioa handiagoa edo txikiagoa izango da.

13

Azkenik, orain arte komentatuko ikaskuntza garatu eta gero,

dramatizazioarekiko hurbiltasun estuago izateko, honen barnean jorratzen den beste

atal batera joko da, zehatz-mehatz, antzerki txiki batzuk antzeztera. Hau aurrera

eramateko, gorputza edo kartulinarekin sortutako irudiak erabili daitezke. Ez dute

zertan trama handiko istorioak izan, hau da, bilatzen dena, adierazpen gaitasuna

lantzea da.

Itzalen bidezko antzerkietan, haurren erabateko adierazpena garatzea

ahalbidetzen da, argi, itzal, mugimendu, ahots, musika eta gorputz adierazpenaren

hizkuntzaren bidez. Hainbat dira metodo hau erabiltzearen onurak.

Hasteko, zentzumenak lantzeak jolas eta esperimentaziora eramaten gaitu. Gainera,

antzerkiaren eta itzalen arteko konbinazioari esker, hizkuntza plastiko, korporal eta

berbala landu eta garatu daiteke.

Antzerkia eta dramatizazioaren bidez pertsonaia batzuen bitartez adierazten

direnez, zentzu terapeutikoa duela esan daiteke. Gauzak horrela, haurrek taldean lan

egiterako orduan, garrantzitsu, erantzule eta baloratuta sentitzen dira eta horrek

norberarengan konfiantza eta segurtasuna lortzea ahalbidetzen die.

Orain arte hitz egindako guztia kontuan hartuta, ezinbestekoa da hezitzaileen

papera zein den kontuan hartzea. Izan ere, garrantzitsua da hauek ere sormen- edo

kreazio-esperientziak edukitzea prozesu honetan trebetasuna edukitzeko eta itzalen

errealitatea haurrei transmititzeko.

Finean, haurren emozioak identifikatzeko eta bizipenak kontatzeko tresna

kreatibo eta praktikoa da. Haurrek garapen integral bat izateko, eskolan ezinbestean

landu beharreko disziplina bat denez, hezitzaile garenean aurrera eraman daitezkeen

proposamenak sortu behar ditugularen ideiarekin amaituko dugu.

“Gorputz adierazpena isiltasunaren hizkuntza da”

(Castañer, M., 2002)

14

EAEko Hezkuntza, Unibertsitatea eta Ikerketa saila (2010). 121/2010 Dekretua. Haur Hezkuntzako Curriculuma. EHAA, 84 zenbakia, 2010eko maiatzaren 7koa.

1- NORBEAREN EZAGUERA ETA AUTONOMIA PERTSONALA

2- INGURUNEAREN EZAGUERA

3- HIZKUNTZAK: KOMUNIKAZIOA ETA ADIERAZPENA

Saioak Konp. Jarduera Materiala Den-

bora

Espazioa Irakaslearen

papera

1. Saioa 2 Klik-klak argiak

-Argiak itzali eta piztu

-Argi tonu egokira iritsi

-argia 15´ Psikomotrizitate

gela

-Argiak jarri eta

kendu

2. Saioa 1 Dantzan mugitu

-Musika jarraituz

mugimendu libreak egin

-Fokoa

-Izara

45´ Psikomotrizitate

gela

-Materiala ikasgelara

eraman

-Dantza dinamizatu

3. Saioa 1,2,3 Eskurik esku

-Irakasleak egindako

mugimenduak imitatu

-Musika

ekipoa

-Fokoa

-Izara

-Musika

45´ Psikomotrizitate

gela

-Materiala ikasgelara

eraman

-Mugimenduak

dinamizatu (eskuak

erabili formak

egiteko)

4. Saioa 1,2,3 Nor da nor?

-Izara atzetik pasa eta

ikaskideen siluetak

identifikatu

-Fokoa

-Izara

30´ Psikomotrizitate

gela

-Materiala ikasgelara

eraman

-Taldea dinamizatu

5. Saioa 1,2,3 Sortzen sortu

-Norberaren eta

taldekideen gorputza

erabiliz irudiak sortu

-Fokoa

-Izara

1h Psikomotrizitate

gela

-Materiala ikasgelara

eraman

-Formak proposatu

6. Saioa 1,2,3 Aktore bihurtu

-Gustuko duten gai

baten inguruan eszena

ezberdinak irudikatu

-Fokoa

-Izara

-Irudiak

-Jantziak

2h Psikomotrizitate

gela

-Materiala ikasgelara

eraman

-Gaiak proposatu

15

PRAKTIKETAN AURRERA ERAMANDAKOA

Armentia Ikastolan eta Urkide Ikastetxean praktikak burutu ostean, itzal txinatarren

proposamena aurrera eraman eta praktikan jarri ahal izan dugula esan dezakegu.

Nabarmentzekoa da oso aberasgarria izan da adin desberdinetako haurrekin praktika hauek

burutzea, izan ere, aurretiaz prestatutako proposamena adinaren arabera moldatu behar izan

baitugu. Hala ere, haurren garapen motorra, kognitiboa eta psikologikoa aintzat hartzea ez

ezik, ikasle taldea behatzea garrantzitsua iruditzen zitzaigun guztien parte-hartzea bermatu eta

proposamen saiakerak moldatzerako orduan.

Kasu bakoitzaren behaketan eta hausnarketetan sakondu baino lehen aipatzekoa da

aurretik prestatutako jarduerak bigarren ziklorako egokituta daudela. Burututako jarduerak

unitate baten barruan kokatzen dira eta barnean saio ezberdinak planteatzen ziren. Gauzak

horrela, bi urteko gelan proposatutako jarduerak gehiago moldatu eta haurren behar eta

nahietara egokitu behar izan dira, modu honetan haur bakoitzaren denborak errespetatuz eta

talde gisa jardunez. Lau urtekoekin berriz, garapen gradual bat egiteko aukera egon da eta

errazagoa izan da pentsatutakoa aurrera eramatea eta jarduera faseak bere horretan betetzea.

Bi kasuetan itzal txinatarrek ikaskuntza esanguratsu batean oinarritzeko aukera eman digu.

Hurrengo ilaretan ikasgelara proiektua eraman aurretik egindako lana azalduko da.

Materialari dagokionez, argi fokoa, soka, linternak eta izara lortu ez ezik, hainbat irudi sortu

ditugu, hala nola, argitxo, neska bat, mutil bat, sorgina, zirkoko karpa, lorea, sagua, etxea,

6dinosaurioa eta kamioia. Kartulinetan irudi hauek marraztu eta hauetako bakoitzeko zati

batean zelofan papera itsasi diogu argi fokoarekin silueta ez ezik kolorea ere ikusteko.

Ikasgelako antolakuntzari ere arreta berezia eskaini behar izan diogu, izan ere, argitasunarekin

eta iluntasunarekin jolasteko espazio zabal bat baina era berean babesguneak dituen leku bat

beharrezkoa zen. Gainera, izara eta fokoa jartzeko egokitua egon behar da. Ekintza hauek

eguneko zein momentutan burutzea ere garrantzitsua izan da, izan ere, jarduerak

baldintzatuta egon daitezke haurren jarreraren eta animoen arabera. Beraz, ikasle taldea

behatu ondoren, gutako bakoitzak eguneko momentu desberdinetan burutzea erabaki dugu.

Denboralizazioa ere kontuan eduki beharreko kontua izan da, eta horregatik, jarduera

bakoitzak denboralizazio desberdina eduki du haurren motibazioaren, beharren eta nahien

arabera moldatu baitugu.

Helburua pedagogikoei erreparatuz gero, Ortizek (2002:25) dioen bezala gorputz

adierazpenaren bidez haurren garapen integrala bideratu behar da, eta horrela gorputz

16

hizkuntza ezagutu, tresnarik garrantzitsuena gorputza baita. Tresna horri esker eta

mugimenduari esker gorputzaren kontzientzia har dezakegu eta horrela adierazi dugu itzalekin

egindako proposamenean. Ikaskideak identifikatzeko jardueretan, norberaren zein besteen

gorputzaren kontzientzia hartzen da.

Jarduera guztietan sentimenduak, jarrerak eta sentsazioak transmititzeko bidea utzi

zaie, gorputz hizkuntzari paso emanez. Hortaz gain, keinuen eta jarreren bidez adierazpen

ezberdinak egon dira. Gainera, inguruko irudiak linternekin bilatu behar izan dituztenean

ingurunearen ezagutzan iharduteko aukera dute, era horretan orientazio espaziala landuz.

Argiarekin jolastearen bidez errealitatea eta bizitako esperientziak irudikatzen dira eta

koordinazio motorra zein gorputz adierazpena ahalbideratzen da.

Era ezberdin eta ugarian esperimentatu dezake jardueretan batez ere, jolas gisa

planteatuta daudelako, era horretan haurren barneko mundua ezagutzeko aukera dugu eta

modu askean mezu ezberdinak igortzeko aukera.

Amaitzeko, helburuetako bat ikasleak erantzule aktibo sentitzea da, non adierazpen,

imitazio zein antzezpeneko parte izango diren. Gainera, hizkuntza plastiko, korporal eta

berbala landuko dira norberaren konfiantza, segurtasuna eta inguruekiko harremanak landu

eta sendotu ahal izateko.

HAUR HEZKUNTZAKO 2 URTEKO GELA.

Lehenik eta behin aipatzea proposamena Haur Hezkuntzako lehen zikloan kokatuta

dagoela, bi urteko gelan zehazki, bertan burutu baititu gutako batek praktikak. Hori horrela

izanik 2 urteko umeen garapen psikologiko, motore zein kognitiboa aintzat hartu dira

proposamena burutzerako orduan. Ikasgelan 18 haur dira eta kopuru hori kontuan hartu

beharrekoa izan da jarduerak egokitu ahal izateko eta denen parte-hartzea bermatu ahal

izateko. Hortaz gain, testuinguruari so egin zaio eta haurren aurrezagutzak zein gustuko gaiak

zeintzuk diren jakin nahi izan da, aurrera eramango den lanean islatzeko.

Gauzak horrela, aurreko hilabeteetan ikusi ahal izan den bezala, haurrek animaliei

buruzko gaiak gustuko dituzte, haien izenak ikasi dituzte jada eta animali ezberdinak

identifikatzeko gai dira. Horregatik, proposamenean dinosauroaren eta saguaren irudia

ezartzea erabaki da. Bestetik, haurrentzako berezia eta oso maitatua den irudia aintzat hartu

17

da, Argitxo izeneko pertsonaia zehazki (Ikastoletan erabiltzen duten pertsonaia). Amaitzeko

umeek jostailuetan, hizkuntzan, finean egunerokotasunean erabiltzen dituzten irudi batzuk

sartu nahi izan dira, kasu honetan, etxea, lorea eta traktorea izan dira hautatutakoak. Irudi

guzti hauekin istoriotxo bat sortuko da, unean, haurrek jarreren eta onespenaren arabera.

Aipatzekoa da, irudiek kolore ezberdineko zelofan papera izango dutela, koloreak lantzeko eta

sormena martxan jartzeko.

Arestian aipatutako elementu guztiak itzalen proiekziorako dira baliagarriak, baina

proposamenean bestelako jarduera batzuk eramango dira aurrera, hala nola, linternekin

jolastea, gelako beste irudiak bilatzea edota argia jarraitzea. Guzti hori aurrera eraman ahal

izateko gela handi bat behar izan da eta pertsianaduna (iluntasuna lortu ahal izateko) eta

horregatik, urte bateko haurren gela aukeratu da; haiek psikomotrizitate gelara doazen eguna

hautatu da, euren gela libre egon dadin.

Aipatzekoa da, egunean bertan haurrei sorpresa bat egongo zela esan zitzaien eta

beraz, egunerokotasunetik kanpo zegoen jarduera bat egingo zutelako pozaren pozez zeuden.

Hasieratik beste irakasle batekin gela prestatu genuen eta beharrezko materialak bere lekuan

utzi genituen; gero proposamena behar bezala garatu ahal izateko.

Amaitzeko aipatzea, honako proposamen hau goizean zein arratsaldean egin genuela,

bi saioetako haurrak ezberdinak izanik.

Lan hau aurrera eraman ahal izateko eta linternekin (argiarekin) jolastu ahal izateko,

etxetik 18 linternatxo txiki eraman ziren, ingurukoen laguntzaz noski. Txikiak eramatearen

erabakia hartu genuen, batetik haurrek ondo hartu ahal izateko eta bestetik, denek tamaina

berdinekoak izateko eta liskarrik ez sortzeko. Hala ere, beste aukera posible bat haurrei etxetik

ekartzeko eskatzea zen.

Itzalak proiektatzeko ordea, bestelako material batzuk bildu eta prestatu behar izan

genituen. Alde batetik, foku bat, izara txuri eta handi bat, soka luze bat eta pintzak eraman

genituen ikasgelara; baina elementu garrantzitsuena, hau da, proiektatzeko irudiak, guk geuk

sortu behar izan genituen. Horretako lehen esan bezala, irudi batzuk aukeratu genituen,

honako hauek hain zuzen ere: dinosauroa, lorea, traktorea, Argitxo, etxea eta sagua. Elementu

horiek kartulina batean marraztu genituen eta ondoren, elementu horiek atal jakin batzuk

18

zulatu nituen, horiek zelofan paperarekin estali ahal izateko. Amaitzeko, makil bat jarri genien

behealdean, ondoren egoki maneiatu ahal izateko.

1. Klik-klak argiak

Gure gelan sorpresa bat zegoela esan diegu eta horra joateko

linterna behar genuela esan diegu, bakoitzari bat eman eta

erabilera arauak azaldu ditugu, zera da, behera eta gora enfokatu

behar genuela eta ez besteen begietara mina ematen baitu;

ondoren, ondoko gelara joan gara. Ikasleak sartu orduko dena

prestatu zegoen, pertsianak jaitsita, argi fokua piztuta eta gelako

argia ere piztuta. Argiekin jolasean hasi gara, kendu eta itzali, foku

nagusiarekin geratu arte.

2. Ikusi makusi

Esperimentazioari ekin diote, norbera bere

linternarekin, esparrua ezagutzen. Oso pozik egon

dira, beldurrik gabe eta ikusi dugunez, eskuan

argiak izatea ziurtasun handia eman die. Gelako

argia itzali dugu ikusteko ea iluntasun handiago

batean eroso sentitzen ziren, eta hala izan da.

19

3. Ene!

Izara atzean zer zegoen galdetu diegu eta pixkanaka

sortutako irudiak ateratzen hasi gara. Irudi horiek erabat

ezagunak dira haurrentzako eta horiekin istoriotxo bat sortu

dut, inprobisatuta. Ondoren tutorea, izararen beste aldean

jarri da eta bien artean istorioa egin dugu. Era berean,

koloreak landu ditugu, haien identifikazioa landuz. Haurrek

eurek egin nahi zutela esan dute eta banaka izararen beste

aldera pasatu dira nahi zutenak eta gustukoen zuten

sortutako irudia hartu eta bertan proiektatu dute. Ikasgelan

zeuden bestelako objektuak proiektatu ditugu: ahate

jostailua, Olentzeroren panpina …

20

4. Nor da nor?

Izara atzean zeudela

aprobetxatuz, gorputzeko atalak

landu ditugu, haurrak eskuak izaran

jarriz esaterako. Hortaz gain, beste

ikaskideek itzalen atzean zeuden

kideak ezagutu behar izan dituzte.

5. Irudiak sortu

Eskuekin irakasleok irudi batzuk sortu ditugu eta haurren itzalarekin elkarrekintzan

egon dira (txakurrak haurra jan), tximeleta

sortu … Gero haiek horiek egiten ahalegindu

dira.

6. Non da?

Linternekin jolasten jarraitu dugu, eta objektuak zein irudiak aurkitzera ekin diogu: guk

ikasgelako zerbait esan eta haiek linternarekin argiztatzen zuten aurkitzen zutenean:

Olentzero, ikaskideren bat, Mari Domingi, arrainak …

21

7. Hemen!

Ia erabateko iluntasunean eroso sentitzen ziren frogatu nahian linternak itzaltzeko

eskatu diegu eta ikusi dugu nola oso gustura jarraitzen zuten. Azken jolasa egin dugu, nik

linternarekin argiztatzen nuen gune bat eta haiek argi foku horrengana korrika joan behar

ziren. Amaitzeko denen artean 1,2,3 esan eta argiari deitu diogu, pertsianak igo eta

normaltasunera itzuli gara, ondoren, balorazio txiki bat egin dugu, ikusi, gustatu eta bizi

izan dutena azalduz eta adieraziz.

HAUR HEZKUNTZAKO 4 URTEKO GELA.

Hasteko, prestatutako proposamena lau urteko ikasleekin burutu dudala aipatzea

gustatuko litzaidake eta beraz, aurretik pentsatutako ariketak ziklo honetako haurrei

bideratuta zeudenez, hauetako hainbat aurrera eraman ahal izan ditudala azpimarratuko nuke.

Ikasleak zenbait arlotan zer nolako garapen maila daukaten kontuan izan dut proposamena

ikasgelara eraman aurretik, hau da, psikologikoki edota kognitiboki zein mailako garapena

zuten behatu dut. Hau ez ezik, haurren behar eta nahiak zeintzuk diren aztertu dut eta

horretarako beraiek gaiarekiko jada dituzten aurrezagutzak ezagutzen zeintzuk diren behatu

dut. Arestian aipatu bezala, garrantzitsua izan da testuinguruko behaketa orokor bat egitea,

hain zuzen ere, eskura genuen espazioari, hau da, iluntasun maila handi bat bermatu ahal zen

ikasgela bat aukeratzea, ikasle kopuruari eta taldearen aniztasunari, denboralizazioari ...

Bide honetan, gorputz adar ezberdinekin itzalak egiteaz gain, hauetan gehiago

trebatzeko hainbat irudi eskura uztea oso aberasgarria izango litzatekeela aburu genuen.

Kartulina eta zelofanarekin beraiek ordurako ezagunak zituzten zenbait pertsonaia, animalia

edo objektu sortu genituen, hala nola, Argitxo (euskararen pertsonaia), hainbat animalia

(dinosaurioa, sagua), zirkoko karpa bat (inauterien gaia), bi pertsona (neska eta mutila) eta

azkenik euren egunerokotasunean ikusi eta ezagunak dituzten irudiak, zehatz mehatz, lore,

traktore eta etxe bat. Hauen bitartez, itzalen inguruko ikaskuntza prozesu baten ostean

antzerki bat lantzea eta horrenbestez sormena jorratzea nahi izan da.

Arestian aipatu bezala, azken helburua antzerki bat asmatzea izanik, lehendabizi

gaiarekiko hurbilpen bat egitea beharrezkoa da gerorako helburua lortzeko. Hortaz, jarduera

sekuentzia bat abian jarriko da, hala nola, linterna batzuen bitartez iluntasunaren eta

argitasunaren arteko desberdintasuna landu, norbanakoaren gorputzak eta besteenak

22

ezagutzeko helburuarekin itzalen bidez siluetak jorratu, errepikapenen bitartez arlo motor eta

kognitiboa garatu, eta abar.

Itzal txinatarrak edota finean itzalak orokorrean, euren egunerokotasunetik at dagoen

fenomenoa da. Beraz, dinamika berri bat izanik, dinamikara hobeto sartzeko egun berezi bat

pasako dutela aurreratu zaie. Gainera, ohituta dauden jarduerak baina ekintza askeagoak eta

libreagoak izango dira, zera da, ez dira oso zuzenduak izango. Sekuentzian sartu baino lehen,

iluntasunaren eta itzalen inguruan hitz egin dugu, hau da, hitzen esanahia, noiz sortzen diren,

nola, zergatik…

Bide honetan, beldurraren kontzeptua ere atera da eta horregatik beragatik, prozesua

hasteko, lehenengo, pertsianak jaitsi eta gelako argia itzali dugu. Iluntasunean haurrak urduri

jarri dira, batzuk oso emozionatuta zeuden eta beste gutxi batzuk aldiz, pixka bat beldurtuta.

Hala ere, lehenengo ariketa aurrera emateko, linternak erabili ditugu eta beldurra zuten horiek

babesa eta segurtasuna sentitu dute hauekin. Hauek banatu eta erabilera arauak azaldu dira,

zera da, behera eta gora enfokatu behar genuela eta ez besteen begietara, honek mina

ematen baitu. Esperimentazioari ekin diote, norbera bere linternarekin, esparrua ezagutzen

eta hau behatzen. Espazioaren ezagutzak, hau da, egunerokotasunean erabiltzen duten gela

bat izanik, horrek babesa ematen zien iluntasunaren barrenean ibiltzerako orduan. Oso pozik

egon dira, beldurrik gabe eta ikusi dugunez, eskuan argiak izatea ziurtasun handia eman die. Ia

erabateko iluntasunean eroso sentitzen ziren frogatu nahian linternak itzaltzeko eskatu diet

eta ikusi dugu oso gustura jarraitzen zutela. Mugimendu jolas bat egin dugu, linternarekin

gune bat argiztatuz eta haiek foko horrengana korrika joanez.

Ondoren, aurretik izkutatuta zeuden objektu, animalia eta irudi batzuk bilatu eta

aurkitzera ekin diogu. Ikasgelatik sakabanatuz linternaren argiarekin alde batera eta bestera

trebetasun aldiz ibili dira. Behin objektua aurkitzean guztiek hura argiztatu behar izan dute.

Behin argiarekin iluntasunetik mugitu eta sentsazio desberdinak ezagutu ostean, linternak

jaso eta izara eta argi fokoa erabiltzen hasi gara. Hasteko, guztiek begiak itxi dituzte eta lau

ikasle hautatu dira. Hauek, izararen atzean jarri dira eta gainontzekoei begiak irekitzeko eskatu

zaie. Azken hauen betebeharra izara atzean zeuden lagunak nortzuk ziren asmatzea izan da.

Izena esan ez ezik, zergatiak ere azaldu behar izan dituzte, zera da, ezaugarri fisikoetan

oinarritu behar izan dira. Jarduera hau hainbatetan errepikatu dugu ikasle desberdinekin.

23

Ondoren, banaka nahi zuenak izara atzetik pasa eta gorputz adar ezberdinekin

esperimentatuz irudi batzuk sortu edota mugimendu batzuk egin dituzte. Gainontzekoek

bitartean izaran islatzen zena errepikatu behar izan dute.

Azkenik, landutakoaren jarraipen bat izango dena azaldu da eta objektu zein irudi

batzuekin antzerkiak sortu beharko dituztela aipatu zaie, zera da, jarduera sekuentzia honen

azken helburu honetan egin beharrekoa zuzenduagoa egongo da.

Lehenik eta behin, haurrak lau taldetan banatu dira eta hauetako bakoitza ikasgelako

txoko bakoitzean kokatu dira. Behin taldeak osatuta, aurretiaz prestatutako irudiak aurkeztu

eta hauek proiektatu zaizkie. Irudi horiek erabat ezagunak dira haurrentzako eta horiekin -

argitxo, neska bat, mutil bat, sorgina, traktorea, lorea, zirkoko karpa, dinosaurioa, sagua eta

etxea- elkarrekintzaren bitartez dramatizazio bat egiten saiatuko beharko ziren.

Ondoren talde bakoitzak asanblada bat edukitzeko aukera izan du zeinetan antzezlanaren

izenburua, istorioa eta gustukoen zituzten sortutako irudia edota pertsonaiak zeintzuk erabili

erabaki beharko zuten.

Behin guzti hau erabakita ikaskide guztiak izararen parean eseri dira eta talde guztiek

euren aurkezpenak egin dituzte, bata bestearen atzetik. Batzuek erraztasuna eduki dute istorio

bat asmatzerako eta hau antzezterako orduan. Beste batzuk aldiz, oso urduri jarri dira eta

pixka bat aztoratu dira eta azkenik, gutxi batzuk aldiz, zer esan jakin gabe geratu dira.

Bukatzeko, irudiekin jolasean egon gara, kasu honetan jarduera libreago edota ez

zuzenduago batean. Oraingoan fokoaren gainean koloretako zelofanak erabili ditugu hondoen

kolorea aldatzeko (urdina, berdea, laranja…). Modu honetan, koloreak lantzeko ere aukera izan

dugu.

Esku-hartze honi amaiera emateko eta normaltasunera berriro itzultzeko denon artean

1,2,3 esan, argiari deitu eta argiak piztu eta pertsianak igotzean, argitasuna itzuli da ikasgelara.

Ezinbestekoa zen bizitako momentu berezi horien balorazio txiki bat egitea. Beraz, asanblada

batean elkartu gara eta egunean zehar eta ekintza bakoitzean bizitako eta sentitutako azaldu

dute. Bide honetan, proposatutako jarduera sekuentzia honen hainbat ondorio atera ahal izan

dira, hala nola, adin hauetako haurrentzako egokituta dagoen ikusi ahal izan dut, zein etapa

emozionalean daude behatu, garapen motor, psikologiko zein kognitiboa zein mailakoa den

aztertu eta garrantzitsuena, itzal txinatarrei esker gozatu eta disfrutatu duten egiaztatu ahal

izan dut.

24

ONDORIOAK ETA HOBEKUNTZA PROPOSAMENAK

Proposamena uste bezala eraman da aurrera, baina unean egoeraren beharretara eta

umeen predisposizioa zein jarrera aintzat hartu da; era horretan erabaki izan dut ekintza

batekin jarraitu edo hurrengora pasa. Haurren adinaren arabera ere, proposamena era batera

edota bestera moldatu izan da baina orokorrean ikasleen nahi eta beharretara zeharo egokitu

garela azpimarratu dezakegu.

Behin ekintza amaituta esan dezakegu haurrek moldatze

momentu bat behar dutela eta guk irakasleok hori errespetatu behar

dugula. Hau da, hasieran fenomeno berria izanik beldurrak eta nahiak

kudeatzeko momentu bat behar dute eta bukaeran aldiz, ume bakoitzak

bizitakoa eta emozioak aztertu zein barneratzeko.

Proposamenetik at, espontaneoki inguruan sortzen diren beharrei eta baliabidei esker

bestelako ekintza batzuk burutu dira, esaterako itzal ezberdinak sortzeko ipuin bat erabili

edota argi fokuari kolore ezberdineko zelofan papera jarriz, izaran kolore ezberdinak

proiektatzen ziren; haurrei izugarri gustatu zitzaien.

Hortaz gain, aipatzekoa da, proposamena amaitutzat eman ondoren, itzal txinatarrak

sortzeaz gain, bestelako jolas batzuk egitea suertatu zela, eta horien artean, izara azpian

ezkutatzea edota izara gainean esertzea azpimarratuko nituzke.

25

Proposamena ondo atera arren, hainbat hobekuntza egingo genituzke hurrengo saio

batera begira. Alde batetik, ikasgela bat ez den beste espazioa bat aukeratuko genuke non

espazio hau handiago izango zen bai izara kokatzeko zein atzetik pasa ahal izateko. Bestetik,

istorio asmatu bat izan beharrean, sortutako istorio bat eramango genuke aurrera, pertsonaia

kantitate gehiagorekin zein ezagunagoekin eta argumentu zein helburu batekin. Beste aukera

bat, ipuin ezagun bat adieraztea izango litzateke; hau da, haiekin egunerokotasunean lantzen

dugun ipuinen bat. Hortaz gain, musika jarriko genuke hurrengo batean, unea girotzeko eta

gorputz adierazpena lantzeko.

Baina, garrantzitsuena, egindako proposamenean jarraipen bat egitea dela iruditzen

zait. Zera da, ez nuke soilik egun bakarrean landuko, kurtsoan zehar jarduera ezberdinak

burutuko nituzke, garapen batekin.

Finean, bi taldeak primeran egon ziren, irakasleei asko gustatu zitzaien eta gu sentsazio

oso on batekin geratu ginen. Itzal txinarraren bidez, haurrek euren ikaskuntza prozesuan

garapen integral bat emateko aukera dagoela ondorioztatu ahal izan dugu; Norberaren

gorputzaren ezaguera eta autonomia pertsonalaren harira, norberaren ezaugarrien eta

bizitzen dituzten emozioen identifikazioaren lanketa ematen da. Hortaz gain, distantziak eta

dimentsioak lantzera bidean, ingurunearen ezaguerak garrantzi handia hartzen du. Azkenik,

komunikazio eta adierazpenaren garapena ere lantzen da, hau da, hizkuntza plastiko, korporal

eta berbalaren lanketa islatzen da. Beraz, arestian aipatutako guztia kontuan hartuz, argi dago,

itzal txinatarrak primerako elementuak direla Haur Hezkuntzan haurrekin lantzeko eta

esperimentatzeko.

26

BIBLIOGRAFIA

Agudo Cadarso, I. (1990). El juego en el ára de la Expresión Corporal. Revista interuniversitaria de formación del profesorado, 7, 101-111. Arteaga, M. (2003). Fundamentos de la Expresión Corporal. Ámbito pedagógico. Grupo Editorial Universitario. Granada.

Cañete Pulido, María del Mar (2009). La expresión corporal en la etapa infantil. El gesto y el

movimiento. La expresión corporal como ayuda en la construcción de la identidad y la

autonomía personal. Juego simbólico y dramático. Las actividades dramáticas, 25.

Castañer, M (2002). Expresión corporal y danza. Barcelona: INDE.

Diaz Bustamante, V. (2001). Propuestas de innovación y mejora para el desarrollo de las

emociones en educación infantil. Helbidea:

http://www.auladelpedagogo.com/2011/02/propuestas-de-innovacion-y-mejora-para-

eldesarrollo-de-las-emociones-en-educacion-infantil/

EAEko Hezkuntza, Unibertsitatea eta Ikerketa saila (2010). 121/2010 Dekretua. Haur

Hezkuntzako Curriculuma. EHAA, 84 zenbakia, 2010eko maiatzaren 7koa.

Motos, T. (1983). Iniciación a la expresión corporal. Humanitas. Barcelona.

Ortíz, M.M. (2002). Expresión Corporal. Una propuesta didáctica para el profesorado de Educación Física. Grupo Editorial Universitario. Granada.

Pérez Ordás, R., García Sánchez, I. eta Calvo LLuch, Á (2010). Me muevo con la expresión

corporal. (eduforma). Sevilla: MAD

RUEDA, B. (2004). La expresión corporal en el desarrollo del área de educación física. En Castillo, E.; Díaz, M. (2004). Expresión Corporal en Primaria. Servicio de publicaciones. Universidad de Huelva.

Santiago, Z. (2009). Historia del teatro de sombras chinescas. 2016ko urriaren 10ean

berreskuratuta http://spanish.china.org.cn/culture/txt/2009-

08/19/content_18361107.htm -(e)tik

Valín, A. (2010).Expresión corporal teoría y práctica.(Librerías deportivas Estevan Sanz). Sevilla:

E.S.M.S.L.

Vizcarra Morales, Mº Teresa (2011): Gorputz Adierazpena Lehen Hezkuntzan. EHU, Euskara eta

Eleaniztasuneko Errektoreordetza. 138-141 Orrialdeak. Helbidea:

https://addi.ehu.es/bitstream/10810/9170/1/testu%20osoa%20bizkarra.pdf

27

ERANSKINAK