Goiena esperientzia

GoienaesperientziaEskualdeko talde multimediabaten sorrera

Debagoiena

2001eko apirilaren 27an

2

Goiena esperientzia

Aurkibidea

Atarikoa....................................................... 3

Aurrekari historikoak ................................ 41. eranskina: EHPren bilakaera ............... 5Arrasate Irratia .......................................... 12Oñati Irratia .............................................. 12

1999ko egoera eta diagnostikoa .............. 14Bateratze prozesua .................................. 16

2. eranskina: Goiena egitasmoa ............ 17Egitasmoa azaltzen................................... 22Otalorako eratze batzarra ........................ 22Notario aurrekoa ...................................... 23Arlokako egitasmoak adosten ................. 23Aurrerantzean ........................................... 24

Izaera juridikoaz ..................................... 25Bitariko kooperatiba ................................ 25Bazkide motak eta aginte banaketa ........ 26Estatutuetako atal adierazgarriak ............ 26Barne funtzionamendua .......................... 27Egoera juridiko honen etorkizunaz ........ 27

Finantziazioaz ......................................... 29Sarrera propioen pisuaz .......................... 29Gizarte ekimena eta erakundeak ............ 29Autofinantziazioa gora ............................. 30Hirugarren hanka ..................................... 31

Izaera multimediaz ................................. 33Monomediak ............................................ 33Multimediak ............................................. 33Monomediatik multimediarantz .............. 34Eskualdeko multimediak ......................... 35

Kanpo harremanak .................................. 36Hedabideekin ........................................... 363. eranskina: Euskarazko Telebista Sarea 38Erakundeekin ........................................... 40Bestelakoekin ........................................... 40

Goiena 2001 ........................................... 42Bateratu eta gero...................................... 42

Lantaldea eta aurrekontua ....................... 424. eranskina: Goiena 2000-2001 ........... 43

Eskualdeko telebistaren esperientzia ........ 54Aurrekariak ............................................... 54Bategitea ................................................... 54Hausnarketa ............................................. 555. eranskina: GOITB ..................................56Garapena lantaldean ................................ 59Garapen teknikoa .................................... 59Aurrera begira .......................................... 60

Eskualdeko aldizkaria eta egunkaria ......... 626. eranskina: prentsarako egitasmoaz ... 63Goienkaria kalean .................................... 68Hurrengo, edizioak .................................. 69Egunkaria ikertzen ................................... 69

Eskualdeko atari informatikoa ................. 71Lehen lanketa ........................................... 717. eranskina: Internet ............................ 72Hurbilekoa, sarean ................................... 77Atariak ...................................................... 77Goienet ..................................................... 778. eranskina: zer da Zope? ..................... 81

Eskualdeko irrati egitasmoa ..................... 83Abiapuntua ............................................... 83Irratia eskualdeko multimedian .............. 83Irratia, nola? .............................................. 84Korapilo, zein korapilo? .......................... 84Legearen gainean ..................................... 85

Zerbitzuak: sail komertziala ..................... 86Abiapuntua ............................................... 86Bateratzeko urratsak ................................ 86Hausnarketa ............................................. 879. eranskina: talde komertziala ............. 88Aurrera begira .......................................... 92

Zerbitzuak: gainerakoak .......................... 93Lehentasunak ........................................... 94

Plan estrategikoa eta etorkizuna .............. 96

3

Goiena esperientzia

Atarikoa

GOIENA KOOPERATIBAREN ESPERIENTZIA kontatzen da ondoko orrietan,gurean sortu berri den eskualdeko komunikazio-talde multimediarenesperientzia.

Esperientzia da eta ez egitasmo, bere sortzaileen asmo eta ametsakjasotzen dituen arren. Beste ezeren gainetik, bateratze batenazalpena da, eta bateratze horren ondorioz sortu denerrealitatearena, egun dituen ezaugarrien, indarguneen etagabezien deskribapen zintzoa. Puntu honetara iristeko egin denibilbidearen kontakizuna da, beti zuzena izan ez bada ere, betiaurrerantz eta bateratasunez egin dena. Bidean abiatzeko izanziren arrazoiak adierazten dira, eta nola etorkizunak kezkak sortzenzituen, nahiz eta abiapuntuko egoera ona izan. Eta kezka horieiaurre egiteko ikusten ziren ibilbide posibleen artean bide zehatz hauaukeratzeko egin ziren hausnarketak. Baita beste hainbat kontuosagarri ere.

Esperientzia horren kontakizuna da eta ez txosten tekniko soil edoneutroa, datu, xehetasun eta osagai tekniko ugari jasotzen duenarren. Kontakizun beroa da, eta berotasun hori uste sendo bateanoinarritzen da. Euskal gizarteak bere nortasun ezaugarriakgeroratzeko behar duen komunikazio-egitura ez da teknika hutsezabiatuko edo gorpuztuko. Borondate, gogo, baliabide eta lankidetzaaskoren uztartzetik etorriko da, etortzekotan, helburu horren aldeguztiok eskuzabaltasunez eta setakeriarik gabe elkarlanean jartzengaren neurrian.

Horregatik, esperientzia bete-betea eta betegarria izan delako,bizipen, ikusmolde eta iritzi asko dago tartekatuta kontakizuneanzehar. Kontakizunaren datu objektiboak Goienarenak dira eta,Gipuzkoako Foru Aldundiari esker, euskal gizarte osoarenak. Aldiz,bizipenak, ikusmoldeak eta iritziak kontatzailearenak dira, eta bereada horien erantzukizuna.

Mikel IrizarGoienako zuzendari nagusia

4

Goiena esperientzia

Aurrekarihistorikoak

Aurrekari historikoak

DEBAGOIENAK, lehen Deba Garaia izenezdeitzen zen eskualdeak, Gipuzkoako zortziherri hartzen ditu: Antzuola, Aretxabaleta,Arrasate, Bergara, Elgeta, Eskoriatza, Leintz-Gatzaga eta Oñati. Arabakoa den arren,arro berean dago Aramaio, eta bere jardunasko Debagoienean bideratzen ditu.Bederatzi herriok 65.000 biztanle ingurubiltzen dituzte eta, herritik herrira aldehandiak badaude ere, batez bestedebagoeindarren bi heren baino gehiagoeuskaldunak edo ia euskaldunak dira.

EskoriatzaDebaGoiena oso oparoa izan da

hurbileko hedabideetan, eta Euskal Herriosoan eragina izan zuen arren, gutxi aztertuden fenomenoa da. Eskualdean sortu zenaro berriko lehen hebadibea Telesko izanzen, Eskoriatzako telebista, 1985ean. Herrianbestelako telebistak ikusi ahal izateko kableahedatu zen, eta udalak aukera baliatu zuenherriko telebista sortzeko. Emisio xumeazuen, astean behin edo birritan, eta gehienbatgaztelaniazkoa. Hamabost urte geroago,batik bat euskaraz emititzen du, eta emisioakxume izaten jarraitzen du.

OñatiBigarren sortu zen herri komunikabidea,

Oñatiko Kontzejupetik, 1988ko urtarrileanabiatu zen. Udalak argitaratzen zuen,euskaraz eta maiztasun finkorik gabe. Bereedukia, udal jarduna eta bertan hartutakoerabakiak izan ohi zen. 1992an bigarrenaldiari ekin zion, hilabetekari bilakatu zeneta profesionalago. Edukietan, udalazkanpoko informazioa jorratzen hasi zen,herrikoa.

ArrasateDena dela, iraultza eragingo zuen

ekimena Arrasaten hasi zen, 1988koabenduan Arrasate Press kaleratu zenean.Ezohiko produktua zen, bide berriak irekizituena, eta laster igarri ziren haren ondorioakbailaran eta kanpoan. Bilakaera hartan dagoGoienaren oinarria, eta baita gaurkoa ulertzenlaguntzen duten giltzarri asko ere. Horregatik,atal honen aukera baliatu nahi izan duguArrasate Presseko talde sortzaileko kide,aldizkariko eta Arrasate Telebistako zuzendarieta loraldi hartako protagonista izan zenJoxe Aranzabalen bertsioa jasotzeko. Idatzizenetik igaro den denborak datu zehatzenbat aldatu du, baina kontakizunak oso ondobiltzen ditu sasoiko kezkak, erantzunak etaekarpenak.

5

Goiena esperientzia

1. eranskina: EHPren bilakaera

Arrasate Pressen aurretikoakEuskarazko herri prentsa gizarte eta kazetaritza fenomeno moduan 1988ko

abenduaren 2an sortu zen, Arrasate Press astekariaren lehen zenbakiarekinbatera. Dena dela, ez dago esaterik Arrasate Pressen aurretik ez zegoela ezer.Bazegoen.

Orri parrokialakHerritan maiztasun eta iraupen aldakorrekin argitaratu ziren orri parrokialek

bazuten zerikusia guk egin nahi genuen tokiko aldizkariarekin. Batzuetan herrikoapaizak edo maisuak idazten zituen, euskaraz edo gaztelaniaz. Gaiak hurbil-hurbilekoak ziren eta jasotzen zituzten ia guztiek goitik behera irakurtzenzituzten. Baztanen, esate baterako, horrelako hainbat argitaratu izan dira.

BerripaperakArrasaten bagenuen bat, oso ona, Gorabeherak, Eskola Politeknikoan

argitaratzen zena. Bi orrialdetan, hamabostean behin edo, eskola eta kooperatibengaineko berri mordoa argitaratzen zituen Juanito Leibar, eskolako idazkariak.Albisteak, jakina, hurbil-hurbilekoak ziren. Estilo azkarra, argia eta umoretsuanahasten zituen, taula eta grafikoak erabiliz. Mundu guztiak irakurtzen zuen.

Egunkarietako kronikakGaztetatik, geure herrietako kronikak irakurtzeko ohitura hartu genuen

Euskal Herrian argitaratzen ziren egunkarietan. Konforme egongo ginen edo ez,baina azkenean ohitu egin ginen garai bateko El Diario Vasco, La Voz de España,Hierro, Unidad, El Correo Español eta La Gaceta del Nortek eskaintzen zizkigutenkronikak irakurtzen. Guretzat hori zen beste erreferentzia inportantea. Garaibateko Zeruko Argiak ere, egunkari itxura zuenean, bazituen euskal herrietakokronikak.

HerriaHerria egunkaria ez zen hain ezaguna guretzat, baina aspalditik zegoen

lanean. 50 urte bete ditu, Eskualduna izan zena kontuan hartu barik. Zalantzabarik, hauxe dugu euskal prentsan izan dugun aurrekaririk argiena. Hor zegoen,bai, baina aldi berean aitortu beharra dut guregan eragin txikia izan zuelaArrasate Press sortzeko orduan.

1988ko testuinguruaEuskarazko herri prentsaren sorrera hobeto ulertzeko, garai hartan eman

ziren lau fenomeno garrantzitsu aipatu behar dira:Autoedizioaren sorrera

Autoedizioaren iraultza 80. hamarkadaren erdialdean hasi zen. Alde batetikordenagailu berriak agertu ziren, ordura arte denbora mordoa eskatzen zutenlanak askoz ere bizkorrago eta merkeago egiteko gauza zirenak. Bestetik,Hewlett-Packard eta Apple etxeek laser inprimagailuak kaleratu zituzten. Ordura

Euskarazko herri prentsaren bilakaeraJoxe Aranzabal

2000ko udaberria

6

Goiena esperientzia

arte gutxi batzuen eskuetan zegoena, oinezkoon eskura jarri zuten. Iraultzakaurrera egin zuen Aldus etxeak Macintosh ordenagailuetan erabiltzeko zenPageMaker programa kaleratu zuenean eta Xerox etxeak IBM bateragarriekinerabiltzeko balio zuen Ventura Publisher atera zuenean. Ondoren, beste progra-ma batzuk agertu ziren.

Arrasate Press iraultzaren trenean igo zen. Apple Macintoh Plus pare bat etaApple LaserWriter laser inprimagailua erosi zituen. Idazteko, berriz, MSWordhartu zuen; maketatzeko PageMaker eta marrazteko, Aldus FreeHand. Geroztiksortu diren herri aldizkari gehienak autoedizioan oinarritzen dira eta euretarikogehienek Macintosh sistema eragilea darabilte.

Euskararen batasunaArrasate Press sortu zenerako euskara batua finkatua zegoen eta haren

erabilera zabalduta zegoen, bai irakaskuntzan nola administrazioan etakomunikabideetan ere.

Euskara taldeak80. hamarkadaren erdialdean ere gerora Euskal Herrian hedatuko ziren

euskara taldeen eredua sortu zen Arrasaten: AED. Bere helburua Arrasateeuskalduntzea zen. Hasieran lanik handiena kontzientziazio lana izan bazuenere, gerora, heldu ahala, funtzio berriak hartzen joan zen. Euskarazko hedabideaksustatzea adibidez. Arrasate Press AEDren babesean sortu zen. Gerora ere, EuskalHerrian sortu diren herri aldizkari asko eta asko antzeko taldeen itzalpeanplazaratu dira: Berrigara eta Jardun Bergaran, Eraz eta Berbaro Durangaldean,Barren eta Elgoibarko Izarra Elgoibarren, Irutxulo eta Bagera elkartea Donostian,etab.

Herri erakundeen irekitasunaUdalak eta foru aldundiak demokratizatu ondoren, eta Eusko Jaurlaritza

zein Nafarroako Gobernua sortu eta gero, euskararekiko eta euskal kulturarekikojarrera irekiagoak azaldu ziren erakunde horietan. Kasu askotan ontzat hartuzuten euskarazko herri komunikabideak sustatzea, euskara elkarteekin lankidetzan.Udaletako teknikari eta euskara arduradun askok zerikusi handia izan zutenjarrera aldaketa honekin. Geroztik, asko dira euskarazko herri prentsaren barruanekimen pribatuarekin batera herriko aldizkarietan parte hartzen ari diren udalak.

Euskal kazetari berriak agertzea80. hamarkadan kazetari belaunaladi berriak agertu ziren. Harrezkero, gure

aldizkarietan lan egin zezaketen kazetari profesional euskaldunak hartukogenituen. Ordura arte euskal kazetaritza larru gorritan zegoen.

Arrasate Press, 19881988. urtearen hasieran AED (Arrasate Euskaldun Dezagun) elkartearen

baitan edo inguruan genbiltzan zenbait pertsona aldizkari bat euskarazargitaratzeko aukeraz hitz egiten hasi ginen.

Zergatik?• Egunkari salduenek herriko kroniketan erabiltzen zuten euskara portzentaia

zeharo testimoniala zen, batez beste %5 bakarrik. Eta egoera hura aldatuko zenitxaropenik ez zegoen.

• Euskarazko prentsaren salmenta oso urria zen: 1989an 143 Argia, 148Ipurbeltz, 65 Aizu, 58 Jakin, 55 Elhuyar eta gainerakoak 50era iritsi barik. Hemeneta Eguna ere gutxi saltzen ziren.

Euskarazkoherri prentsa

une jakinbatean sortu

zen:demokrazian,

euskararenbatasuna

bideratutazegoela,euskal

kazetaribelaunaldi

berriakzetozela,

eta teknologiaberrien

gerizpean.


7

Goiena esperientzia

• Bestalde, irakurleria potentziala nahiko zabala somatzen zen, 1986koerroldako datuen arabera, ia 12.000 lagunek aitortzen baitzuten “zerbait edoongi” irakurtzeko gai zirela.

Bi erronka genituen aurrean: alde batetik euskaraz ezer gutxi irakurtzenzuten irakurle potentzial horiek gehiago irakurtzea. Bestetik, herri mailakoinformazioa aberastea, integraziobide izan zedin. Bigarrena ondo eginez gero,lehena lortzeko amua izango litzateke.

“Honetarako”, jarraian datozenak Iñaki Mendigurenen hitzak dira, “lasterikusi zen ordura arteko ohiko ereduetatik urrundu beharra zegoela, ezin zelaaldizkaria betiko gutxiengo euskaltzale militante edo kulturzalearentzat bakarrikplanteatu, euskarari eta euskal kulturari buruzko diskurtso ideologiko etakontzientziatzailea zuzenean egin gabe, euskaldunen gehiengoa erakarri etairabazi behar zela euskara idatzira. Beraz, aldizkari herrikoi, sinple, praktiko,irakurterraza egin behar zen; albiste erakargarri eta artikulu laburrekin, argazkieta elementu grafiko askorekin, etab.”.

Poliki-poliki, hausnarketa eta gogoeta askoren ondoren —eta Tuterako LaRibera Navarra bisitatu eta gero— proiektua zehaztu genuen: beti oso argi egonzen euskara hutsean izan behar zela. Puntu honetan esan beharra dut bostminutu baino gutxiago behar izan genuela erabakitzeko euskara batuan idatzikogenuela, beti ere Arrasateko euskararen kutsua emanez. Egitura profesionalekoastekaria izango zen, doanekoa, publizitatea eta finantziazio mistoa izangozituena, etxez etxe banatzekoa, eskatzen zuten herritarren guztien artean,edukietan Arrasatera mugatua eta autoedizioz burutua.

Proiektua isilean eraman genuen. Abenduaren 2an aldizkariaren lehenzenbakia atera zenean, Arrasateko jendeak sekulako ezustekoa hartu zuen. Lehenzenbaki haren akatsak begi bistakoak ziren, baina inork gutxik eman ziengarrantzirik, ezustekoaren alde onak alde eskasak baino askoz ere gehiagobaitziren.

Lehen laupabost zenbakiak ateratzeko kanpoko lagun baten laguntza beharizan genuen, Jose Luis Agoterena, ordenagailuen erabilera eta maketazioa gukbaino askoz ere hobeto menperatzen zituen eta. Hortik aurrera, geuk egingenuen dena.

Barrura begira, garai latzak izan ziren, kazetariek ez baitzuten lanesperientziarik bat ere, ez zuten larregi sinesten ari ginen hartan eta guk ere,esperimentatzen ari ginenez, ezin izan genien behar zuten gidaritza zuzenaeman.

EraginaKanpora begira, aldizkariak sekulako arrakasta izan zuen herrian. 1.700

alerekin hasi ginen eta bi urtean 7.000 aleko tirada egin genuen. Horrek denaesaten du. Garai hartan eskualde aldizkaria bihurtu zen Arrasate Press: Arrasaten,Aretxabaletan, Eskoriatzan, Bergaran, Oñatin eta Aramaion zabaltzen zen. BaitaEuskal Herri osoan zehar ere, 1.140 ale astero, batez ere herritik kanpo bizi zirenarrasatearren artean. Espainian 88 ale banatzen ziren, Katalunian 18 eta munduanzehar 40.

Bilakaera honi esker, ez zen harritzekoa Arrasate Press jende askorenmintzagai eta eredu bihurtzea. Guk goitik behera sinesten genuen proiektu

Gizarteaneragina izannahi bazuen,

ordura artekoereduetatik

urrundubeharra zuen

ArrasatePressek.


8

Goiena esperientzia

hartan eta gure eginkizunen artean inportanteenetariko bat izan zen berri onaeuskal herrietan zehar zabaltzea.

• Medio guztietako kazetariei bidali genien geure aldizkaria.• Aurkezpen partikularrak egin genituen hainbat kazetarirekin.• Azalpen luzeak eta zabalak eman genizkien Arrasate Press nola egiten zen

ikustera etorri ziren talde guztiei.• Parte hartu genuen herri prentsaren gainean antolatu ziren hitzaldi,

mahai inguru eta eztabaida guztietan.• Deitu zitzaigun herrietara joan ginen, berri ona azaltzera.• Hasteko ziren zenbait aldizkariren maketak egin genituen.• Aurrerago herri komunikabideen berri emango zuen berripapera, Herri.KO,

sortu genuen.• Hiru jardunaldi antolatu genituen herri komunikabideen fenomenoa

finkatzeko eta ezagutarazteko helburuarekin.

Euskarazko herri aldizkarien garapenaZabalkunde lan honi esker eta aldizkariak herrian izan zuen arrakasta

ikusirik, emaitzak berehala etorri ziren. Hurrengo urtean, 1989an alegia, 11 herrialdizkari sortu ziren; 1990an, 10; 1991n, 5; 1992an, 5; 93an, 7; 94an, 4, 95ean,4; eta iaz, 6. Guztira 52 herri aldizkari euskaraz.

Ordura arte zeuden gehienak erdarazkoak ziren edo elebidunak. Bazirenbeste batzuk euskara hutsean, Irungo Plazara eta Berako Ttipi-ttapa bezalakoak,baina hauek literatura kutsu handia zuten.

Arrasate Pressen eraginari esker,• Hortik aurrera argitaratutako herri aldizkari gehienak euskara hutsezkoak

izan ziren.• Lehen beste zerbait ziren hainbat aldizkari herri aldizkari bihurtu ziren:

Nafarroako Ttipi-ttapa eta Oñatiko Kontzejupetik kasu.• Ondoren etorritako herri aldizkari gehienak autoedizioa erabiliz egin

ziren, doanekoen eremuan finkatu eta ekimen pribatu eta publikoaren elkarlanariesker atera ziren.

Herrietara ezezik, Euskarazko Herri Prentsa (EHP) Hego Euskal Herrikohiriburuetara ere iritsi da. Gasteizen, Geu Gasteiz. Donostian, Irutxulo

EHP herrialdekaEuskarazko herri prentsaren loratzea Hego Euskal Herrian gertatu da batik

bat. Iparraldean aldizkaria baino berripapera den argitalpena kaleratu zen, BAMizenekoa, baina desagertu da. Gipuzkoan 30 herri aldizkari daude. Bizkaian 12.Nafarroan 6 eta Araban 2. Astekari gehien Gipuzkoak ditu. Baita hamaboskariak,hilabetekariak eta bestelakoak. Honek badu zerikusirik euskararen ezarpenarekinere, Gipuzkoa baita herrialderik euskaldunena.

Deba arroaEuskarazko herri aldizkarien kontzentraziorik handiena Deba arroan gertatzen

da. Eskoriatzan hasi eta Deban amaituz 125.000 bizilagun dituen bailara honek10 herri aldizkari zeuzkan 1995ean: Aretxagazeta, Arrasate Press, Barren, Berrigara,

Lehen urteetanbailarara

zabaldu zenArrasate Press.

Bitartekoguztiak erabili

zirenaldizkariaren

ereduazabaltzeko.


9

Goiena esperientzia

Eta kitto, Goibekokale, Irinmodo, Kontzejupetik, Pil-pilean eta Ze Barri. Aldizkarihauen errotze maila, gainera, handia da. Hona hemen 1995ean jasotako zenbaitdatu adierazgarri:

• Denen artean 128 milioi pta baino gehiagoko aurrekontua dute, 82.500lagunek irakurtzen dituzte eta 14 bat kazetariri ematen diote lan. Euskal Herrianez dago parekorik.

• 4 aldizkari astekariak dira, bat hamaboskaria, lau hilabetekariak eta baturtekaria. Honek esan nahi du eragin handia dutela.

• Horietako aldizkari batek 100 zenbaki baino gehiago atera ditu; lauk 200zenbaki baino gehiago: Arrasate Press, Berrigara, Eta Kitto eta Barrenek. Bat,Berrigara, laster iritsiko da 300.era. Eta Arrasate Press 400.era bidean dago.

• Denen artean hilean 2.500.000 orrialde argitaratzen dituzte, euskaraz,testua eta publizitatea nahasirik.

EHP, maiztasunaren arabera (1997)• Astekariak: 8 dira. Eurak dira eragin eta tiradarik handiena dutenak.

Hauen artean Donostiako Irutxulo zen, 7.000 alerekin, tiradarik handiena zuena.Kobratzen hasi zenetik, harpidedun gutxiago ditu. Hauetako bi, Herria eta Eraz,eskualde aldizkariak dira.

• Hamaboskariak: 7 dira eta tirada polita dute.• Hilabetekariak: 23.• Bestelakoak: hiruhilabetekariak, urtekariak, etab. Beste 14 dira. Hauetako

gehienak ez dira autoedizioan egiten.Denetara 52 aldizkari, 125.350 aleko tirada dutenak.

EHP eta irakurleakHainbat herri aldizkarik ikerketak egin dituzte beren irakurleei buruz:

Arrasate Press, Berrigara, Barren, Ttipi-ttapak… Denetan ondorioztatzen daaldizkariaren ale bakoitza hiru lagunek irakurtzen dutela. Zenbaki hau kalkuluzuhurrak eginda ateratzen da. Izan ere, egunkariei 4tik gora irakurle kalkulatzenbaitzaizkie. Beraz, EHPk 125.350 aleko tirada baldin badu, 375.000 irakurle ditu.Euskarazko prentsak inoiz izan duen irakurle kopururik handiena.

Nola esplika liteke EHPren erakargarritasuna?• Albisteen hurbiltasuna. Hau da, nire ustez, arrazoi nagusia. Zenbat eta

lotuago izan albisteak inguru hurbilarekin, hainbat eta arrakasta handiagoa.• Doanekoa izatea. Honela askoz ere jende gehiagorengana iristen da eta,

ondorioz, askoz ere errezago lortzen du publizitatea.• Publizitatea eramatea.• Egitura profesionala izatea.• Herri erakundeen laguntza izatea.Hauxe da, labur esanda, orain hamahiru urte modu berrian hasi zen

euskarazko herri prentsaren bilakaera.

EHPren ekarpenak• Euskal prentsarentzat eremu berria sortzea. Euskarazko herri prentsak

eremu berria eman dio euskal prentsari: doaneko herri prentsa.

Euskarazkoherri aldizkarienkontzentraziorik

handienaDeba arroan

gertatu zen.


10

Goiena esperientzia

• Informazio lokalaren hutsunea betetzea. EHPk herrietako hutsuneinformatiboa bete du. Aldi berean, gainerako komunikabideak behartuta daudetokian tokiko informazioa zabalago tratatzera.

• Informazioa demokratizatzea. Tokian tokiko aldizkariei esker, gainerakokomunikabideetan agertzeko ia aukerarik ez duten ahots asko herriko aldizkarianazaltzen dira. Bere orrialdeetan ideien eta iritzien arteko eztabaidak bideratzendira.

• Kazetaritzaren eratze profesionala sendotzea. EHPk aldizkarien eratzeprofesionala ekarri du, bere aro berrian. Orain urte gutxi pentsaezinezkoazirudiena, egi bihurtu da.

• Irakurle berriak irabaztea. EHPk euskaraz inoiz izan den irakurle kopururikhandiena sortu du. Euskal herrietan zehar inoiz euskaraz irakurri gabe zeudenasko eta asko euskaraz ari dira irakurtzen orain.

• Publizitatea erakartzea. EHPk euskarazko prentsa idatzian inoiz euskarazegin den publizitate kopururik handiena irabazi du. Negozio moduan planteiatuzaienetik, merkatari asko eta asko finantzatzen ari dira, publizitatearen bidez,euskarazko herri prentsa. Neurri handi batean behintzat.

• Teknologia berria sartzen laguntzea. EHP teknologia berriaren eskutiketorri zen aro berrian. Hori dela eta, bere kazetariak eta teknikariak jantziagodaude autoedizioan.

• Euskarari izen ona ematea. EHPren arrakastak izen ona eta ospea emandizkio euskarari.

Euskarazkoprentsak

inoizlortu duen

irakurle kopururikhandiena

eskuratu duEuskarazko

Herri Prentsak.

EUSKARAZKO HERRI PRENTSAREN EKARPENAK

� Euskal prentsarentzat eremu berria sortzea: doanekoa.

� Informazio lokalaren hutsunea betetzea.

� Informazioa demokratizatzea.

� Kazetaritzaren eratze profesionala sendotzea.

� Irakurle berriak irabaztea euskararentzat.

� Publizitatea erakartzea.

� Teknologia berriak sartzen laguntzea.

� Euskarari izen ona ematea.


11

Goiena esperientzia

Euskarazko herri telebistakArrasate Telebista

Arrasate Press egin eta urtebete eta erdi geroago, eta aldizkariarekin irabazigenuen sinesgarritasuna lagun genuela, Arrasate Telebista sortu genuen, bakarrikMondragoen ikusiko zena.

Hemen ere irizpide profesionalak jarri genituen. Lau teknikari kontratatugenituen eta Arrasate Presseko kazetarien laguntzarekin, lanean hasi ginen.Super VHS formatuan, hasi ere.

Astean hiru egunean emititzen genuen eta gainerakoetan errepikatu egitengenituen saioak. Berriak, mahai ingurua, musika saioa, sukaldaritza, haurprograma, elkarrizketak… Hori eskainiz hasi ginen.

AldaketakHarrezkero, aldaketa handiak izan ditu telebistak:• Egunero emititzen hasi zen. Bigarren urtean gertatu zen hori.• Albistegiak hiru aldiz jarraian ematen hasi ziren.• Erredakzio bateratua egin zen, aldizkaria eta telebista lantzeko.• Betacam sistemara aldatu zen, kalitate askoz ere handiagoa eskainiz.Oro har, telebista txukuna eta profesionala eskaintzera iritsi ginen, beti ere

kontuan izanda guk ez ditugula Euskal Telebistak edo beste katea batzuekdituzten bitartekoak.

EraginaHerri telebistei dagokienez, ez dago esaterik sekulako iraultza gertatu

zenik, herri aldizkarietan bezala. Herri telebista bat egitea askoz ere garestiagoeta zailagoa da aldizkari bat egitea baino eta horrek bakarrik, sekulako zailtasunakjarri ditu.

Horregatik, bada, ATBk ez du hainbeste jarraitzelik izan. Batzuk, bai, ordea:Ttipi-ttapa telebista, Nafarroako iparraldean; Oarso Telebista, Errenteria aldean;eta Atxabalta Telebista Aretxabaletan. Euren artean lotura handirik barik lanegin dute eta teknologia desberdinak erabiliz.

Arrasate Telebistakez zuen

aldizkariakbesteko

jarraitzailerik izan,besteak bestetelebista batantolatzea

askoz erekorapilatsuagoaeta garestiagoa

delako.


12

Goiena esperientzia

Arrasate IrratiaJoxe Aranzabalen kontakizuna

osatzeko, aipa dezagun Arrasate Irratiarensorrera. Aldizkaria eta telebista sortu zituentalde haren gogoan irratiaren asmoa erebazegoen. Eta irratia sortzeko ahalegina eginzuten, aldizkaria sortu eta berehala, telebistabaino lehen. Baina sasoi hartan, ez zegoenartean udal irratien legerik eta lizentziakomertzialetara iristeko lehia gogorregia zen.Horregatik, aldizkariaren ondoren, etairratirik eskuratu ezinean, telebista sortzeariekin zioten. Baina, irratiarena ez zegoenahaztuta.

Urte gutxi geroago, 1992an, ArrasateKomunikabideak (Arko) elkartea sortu zen,AEDren baitatik, komunikabideak kudea–tzeko. Eta elkarte berriak, lehengokomunikabideei bultzada bat eman ondoren,irratia egiteari ekin zion, zetorren lege berriakudal irratiak sortzeko emango zuen aukerabaliatuz. Eta irratia sortu, sortu zen, nahizeta legeak azkenean udalak derrigortu zituenirratien gestio zuzenera. Derrigortasun honenondorioz, 1994. urtean abiatu zen ArrasateIrratia, Arrasateko Udalak zuzenean kudeatubehar izan du, Arkoren baitako beste bihedabideetatik aparte. Egoera aldrebeshonek sei urtez iraun du, 2000ankonponbidea aurkitu zaion arte.

Oñati IrratiaBestelakoa da Oñati Irratiaren sorrera.

Izan ere, hemen udalak berak bultzatu zuenasmoa, lehen aldizkariarena bezala. Aipaga–rria da komunikabideen gai honetan Oñatiketa Eskoriatzak Debagoieneko besteherriekiko erakutsi duten berezitasuna. Kasugehienetan hedabidea euskara elkarteaksortu badu eta udala hitzarmen bidezkolaguntzailea izan bada, bi herriotan udalaizan da sortzaile eta kudeatzailea,Eskoriatzakoa telebistarena eta Oñatikoaaldizkaria eta irratiarena.

Asier Arangurenek, “EuskarazkoKomunikabide Lokalak Euskal Herrian”izeneko doktorego tesian xehetasun handizaipatzen ditu Oñatiko Irratiaren sorrera etaezaugarriak. Hauxe dio sorrerari buruz:

““Oñatiko Irratiaren lehen emanaldia1991ko maiatzaren 11n izan zen, herritarreizerbitzu berri bat eskaintzeko asmoz sortuzen. Sorkuntza hau hainbat faktorek eraginzuten:

• Herritarrek eguneroko informaziohurbila eta bizia eskatzen zuten.

• Geografia menditsuak, irrati-eskaintza asko murrizten zuen.

• Euskara normalizatzeko bideegokitzat jotzen zen.

• Herrian zegoen kirol eta kulturadinamikaren isla eta bultzatzaile izanzitekeen…

Hasieratik, bestalde, zegoen eskaerarijaramon eginez, zerbitzu berri hau euskarahutsez eskaintzea erabaki zen:

• Herriarekin eta herritarekinidentifikazioa xamurtzearren (%80euskalduna da).

• Etorkizunera begira, hizkuntzanormalizatzeko”

(Oñatiko Udal Irratia legeztatzekoudalak berak Eusko Jaurlaritzara bidalitakotxostenetik jasotako datu eta aipuak dira.1994ko apirila)

Sortzeko arrazoiak eta helburuak, bada,argi eta garbi agertzen dira aurrenengourratsetatik: informazio hurbila, euskararennormalizazioa eta herriko jarduerarenbultzatzaile izatea”.

Gero irratia legeztatzeko prozesu luzeaaipatzen du, eta hau dio:

“Hasierako garaietan hiru momentudesberdindu behar dira, beraz: lehenengoemisioa (91ko maiatza), baimena eskatzea(93ko otsaila) eta frekuentzia lizentziaofiziala EHAAn agertzea (98ko urtarrila).Egin kontu, ez da bide erraza”.

Eta, aurrerago, teknologiari buruzkoatalean, tresneria zerrendatu eta gero:

“Gutxieneko materiala besterik ez daeta zaharra jada. Seinalearen digitalizazioaeta ekipoen informatizazioa dira emanbeharreko pausuak, baina itxuraz udaleanbeti dago beste lehentasunen bat”.


13

Goiena esperientzia

“Beharbada, horixe da udal zerbitzubat izan eta ez, esaterako, komunikabideelkarte baten zati izatearen aldea. Udal ba-ten barruan oso kontu txikia da irratiarena,komunikabide elkarte batean, aldiz,lehentasuna izango luke”.

Azkenik, esanguratsua da herri bereaneta udal berak kudeatutako bi medioenarteko elkarlanari buruz dioena:

“Izan ere, Oñatin bertan Kontzejupetikhilabetekaria argitaratzen du udalak (…)Baina elkarlaguntzarik ez dago araututa.(…) Nire ustez, elkarte berean egoteakemango luke horretarako aukera eta bidea.

Bestela, bakoitzak bereari eusten diolakonormalean. Arrasaten, estareako, horixegertatzen da Arrasate Irratia, udalarena,eta Arkoren Arrasate Press eta ATBren artean,Arkoren biek batera lan egiten duten artean,irratia beti dabil bakarrik eta bere kabuz”.

Eskualde oparoa, Debagoiena,komunikazioan ere. Hedabide asko etaeredu ezberdinak eman ditu. Borondate etabaliabide asko bildu ditu eta horretarabideratu. Ez zen oinarri txarra Goienasortzeko.


14

Goiena esperientzia

Arko eta JardunAri denak nahiko lan ohi du bere

jardueraren egunerokoan, baina ona izatenda tarteka burua altxatu eta urrutikoarierreparatzea. Horrela bakarrik antzemandaiteke ildoa okertu bada edo egoerak zernolako joera duen. Debagoieneko hedabi–deetan bazen aurrez ere ardura etorkizunakekarriko zuenaz, baina 99aren hasieranburuak bateratsu hasi ziren altxatzen, ekaitzadatorrenean animalienak bezala.

Arrasateko Arkok kezka nagusiatelebistan zuen jarria. Izan ere, ArrasateTelebista (ATB) sendotzen ari zen heinean,eskualdean jarduteko joera areagotzen arizen, eta horrek baliabide gero eta gehiagoeskatzen zion. Bestalde, 1993an berritutakotresneria zaharkitua zegoen ostera, etainbertsio plan berri baten garaia hurbiltzenari zen. Berez, 99ko udaberrian ARKOrenzuzendaritza hasia zen Arrasatez kanpokoherrietan eskualdeko telebistak izangozukeen harrera esploratzen. Burua altxatueta gerora begira.

Bergarako Jardun elkartea prentsa ida–tziaren gainean ari zen hausnarrean.Aldizkariak bai, tresna onak izan zireneuskaldun asko euskaraz irakurtzen jartzeko,finkatuak zeuden eta irauteko moduanorduko moldean, eta profesional gazteeneskola ere baziren. Bailarakoak, gainera,aitzindariak ziren, eta beste herrientzateredu. Emaitza ona, atzera begira. Ildoazuzen zihoan. Baina, euskarazko aldizkariakoraindik ezer gutxi ziren herritarrekirakurtzen zuten masa osoan, eta masahorren gainontzeko ia guztia erdarazkoprentsa zen. Eragina areagotze aldera,maiztasuna, lan-eremua edo aldizkaria beraaldatzeko prest zeuden Jardunekoek, eta

egunerokoa zuten amets. Hauek ere buruaaltxata.

Bien begiradak gurutzatu zireneanabiatu zen Goiena.

Informazio GizarteaLanean zihardutenei burua altxarazi

zien zer ezezagun hura InformazioGizartearen etorrera izan zen. Etorrikozenaren iragarkizuna iristen hasi orduko,etorkizuna bera hemen zegoen. Akordatuorduko, sare bidezko loturak, sateliteak,kable sistemak eta kablerik gabekoak, denakari ziren eskura jartzen. Eta guztien bitartez,datuak, emisioak eta mezuak erruz jasotzekoaukera, irentsi ahal izango genuena bainougariago.

Interes handiak daude komunikazio–aren bueltan. Izan ere, hedabideek dirumozkin handia eman dezakete helburuhorretara bideratzen badira. Agintea eskura–tzen ere lagun dezakete, edo aurkariaagintetik kentzen. Hain dira handiakkomunikazioan dauden interesak,ustekabeko bategiteak ari baitira gertatzenazken urteotan, hedabide taldeen artean.Hauetako batzuk munduko enpresahandienen artean kokatu dira.

Ezinbestean iristen ari zaigunugaritasun uholdean, gutxi etorriko da gutaz,eta gutxiago euskaraz. Uholde horrek itokoez bagaitu, euskararen barrutik sortubeharko da eskaintza erakargarria, ugariaeta lehiakorra.

Burua altxatu, haizea usaindu. Kezka.

HurbiltasunaSarean gaude, sarean egongo gara.

Distantzia berdinera izango dituguauzokoaren terminala eta Singapurrekoa.

1999ko egoeraeta diagnostikoa

1999ko egoera

15

Goiena esperientzia

Aldi berean mintzatu ahal izango garabatarekin nahiz bestearekin. Hango huraizan daiteke gure arimaren bikia, hurbilekoakez du izango hurbiltasunaren abantailarik.

Hurbiltasuna ezaba lezake sareak. Edoahuldu. Mundu zabalarekin lotzen bagara,mundu zabaletik mezu indartsuak iristenbazaizkigu, eta hurbilekoa ez badugu mailaberean jartzen, mundu zabala izango duguinteres gune. Eta lehengo komunitateenordez, komunitate berriak sortuko dirasarean, munduaren puntatik puntakopertsonez osatuak.

Aldiz, gure gizarte antolaketak etaizaerak hurbiltasuna dute ardatz.Hurbilekoekin eraiki ditugu talde nortasunaematen diguten egitura eta erakundeak.Hurbilekoekin partekatzen ditugu kultura

eta historia. Hurbilean egin dezakegueuskaraz. Hurbila behar dugu.

Hori bai, mundua ukatu gabe. Euskarakez du harresirik behar, eta sareak ez duharresirik errespetatzen. Jatorrizkokomunitateak sarean ere komunitatebihurtzea da erronka. Hurbilekoa sareratuz,eta sarean hurbilekoa indartuz. Hurbilekokomunikazioak sarean hurbilekokomunitateak sortuko ditu, eta hauek guretalde nortasuna geroratzeko tresna izangodira.

Burua altxatu, haizea usaindu. Ekaitzadator, antolatu egin behar. Sor dezagunGoiena.

1999ko egoera

16

Goiena esperientzia

Lehen bilerak1999ko uda aurretik hasi ziren lehen

bilerak, Arko eta Jardunen artean. Tentuz,baina giro onean. Gezurra badirudi ere, urteluzez elkarren ondoan lan berdintsuan jardunarren, ez zegoen harreman esturik.Kidetasuna bai, baina hurbiltasunik ez.Mesfidantza gainditu beharrik ez, bainakonfiantza eraiki behar zen. Baita eraiki ere.

Lehenengo talde hura eta gero etorridiren guztiak eraginkorrak izan dira,erabakiak hartzen jakin egin dute, hartubehar ziren erritmoan. Eta, iritsi garenegoeraren korapiloak besterik pentsarazibadezake ere, erabaki guztiak adostasunezhartu dira: Goienan ez da orain arte bozketabat ere egin. Ez da behar izan.

Hasiera hartan, lehen erabaki garran–tzizkoa bateratze prozesuari kudeatzaileprofesionala jartzea izan zen. Eta ez zuenedonork balio. Hurbilekoa behar zuen, gaianaditua eta aritua, eta bateratze korapilatsuhura bideratzeko gaitasuna izan zezakeena.Aurkitu zen hautagaia lanean ari zen eta lanhura bi urtez uzteko proposamena eginzitzaion, orduko lanean zuen diru egoeraberdinduz.

Apostu ausarta egin zen, beraz. Bainaprozesu zailei profesionaltasunez heldubehar zaie, eta erronken tamainakobaliabideak jarri. Ehiztari adoretsuenak erenekez botako du elefantea harrika.

Bateratzaile liberatuak bizkortu eginzuen prozesua, urritik aurrera eta, txostenidatziak oinarri, adostasuna egosten hasizen. Horren lehen emaitza GoienaEgitasmoa izeneko dokumentua izan zen,urria amaieran Arrasateko eta Bergarakoelkarteek sinatu zutena.

Goiena egitasmoaUrte t’erdi geroago irakurrita, lehen

dokumentu hartan ikusten da gaurkoGoiena. Ez xehetasunetan, baina bai bereezaugarri nagusietan. Izan ere, dokumentuaez zen aldarrikapen edo asmo onen bildumahutsa, enpresa baten egitasmo zehatzabaizik, oinarri filosofikoez gain, diru ekarpe–nak, egitura juridikoa edo baliabideakaipatzen zituena.

Bateratzeprozesua

1999ko egoera

17

Goiena esperientzia

SarreraDebagoienean komunikabide lokalek bide luzea egin dute dagoeneko, eta

bide horretan sendotuz joan dira. Hala ere, eta aurrera begira, erronka berriakdatozkie. Hurbileko informazioarena esparru erakargarria bilakatu da, lehentasunmerkantileko ekimenak pizteko beste.

Bestalde, teknologiaren garapen etengabean, Euskaltelek epe laburreaneskualdean kablea ezartzeak edo ikus-entzunekoen digitalizatzeak egungo egoeraaldatu egingo dute. Erronka horien aurrean gure medioek nola jokatzen duten,halakoa izango dute etorkizuna. Hazkunde-krisian daude, beraz.

Oinarri filosofikoakKomunikabideon orain arteko garapenak zutabe sendoak izan ditu, gerora

ere baliagarri izango direnak. Hona:Hurbileko informazioa

Beharrezkoa da hurbileko informazioa lantzea. Munduaren globalizazioakunibertsalago egin gaitzake, eta hori ez da txarra. Baina guztiz berdin, uniformeere bihur gaitzake eta hori kaltegarri litzateke. Komeni da giza-multzo bakoitzakbere izaera propioa gordetzea, eta komunikabide lokalek eragin handia dutehorretan. Herritarren eta herriko indar bizien (kultura talde, kirol talde, enpresa,ikastetxe…) zerbitzukoak direlako eta euren partehartzea eta eurekiko elkarlanabultzatzeko asmoarekin sortzen direlako. Hortik hurbileko informazioa lantzekoditugun bitartekoak tinkotu eta garatu beharra.

HizkuntzaKultura izaeraren muinean hizkuntza dago, gurean euskara. Eta euskararen

etorkizuna bere hiztunen dinamismoan datza. Gure herrietan euskaldunendinamismo horrek euskara elkarteak sortzea ekarri zuen eta elkarteok hainbatesparru landu dituzte, tartean herri komunikabideena. Aurrerantzean ere, esparruberriak, modernoak irabaztea komeni zaio euskarari, bere indarra areagotukobada. Horregatik, gure estrategian euskaraz egin daitezkeen komunikabide lokalguztiak dira helburu, eta berdin hauen inguruan sor daitezkeen esparru berriak—zerbitzu telematikoena, esaterako.

AutofinantziazioaEskualdeko herri komunikabideek diru sarrerak lortzeko ahalmena erakutsi

dute. Baina zerbitzua eta hizkuntza helburu nagusi izanik, helburu merkantilakbigarren mailan gelditzen dira, nahiz eta hauek ere garrantzizkoak diren.Horregatik, komunikabideok nekez iritsiko dira autofinantziaziora oraingoz, etaadministrazioen laguntza beharko dute. Hala ere, komeni zaie ahalik etaautofinantziazio maila handiena eta finantziazio bide askotarikoenak lortzea.

Goiena egitasmoa: oinarrizko dokumentuaGoiena

1999ko urria

2. eranskina: Goiena egitasmoa

18

Goiena esperientzia

KudeaketaEkimen hauen kudeaketa elkarteen esku uztea komeni da. Herri

komunikabideok kasurik gehienetan euskara elkarte ekimenaren fruitu izan diraeta orain arte berek kudeatu dituzte tokian tokiko hedabideak. Orain, bailarakoelkarlanari ekin nahi zaion une honetan ere, komenigarritzat ikusten daaurrerantzean beren esku egotea sortzen den entitate berriaren gaineko aginpidea.Kudeaketa bizkorrago, eraginkorrago eta seguruagoa lortzeko, behar-beharrezkotzat jotzen da elkarteak batuko dituen egitura juridiko bat sortzea etaharen gain delegatzea sortu nahi diren komunikabideon kudeaketa.Administrazioaren laguntzak bideratu eta eragile ezberdinen arteko elkarlanagaratzeko hitzarmen egonkorrak ikusten ditugu egokien.

Eskualderako diseinuaBailarako herri komunikabideak herrietan sortu ziren, eta herrirako. Hala

ere, elkar hartzeko ordua etorri zaie. Urte gutxi barrurako aurreikusten denpanoraman, nekez iraungo dute bakarka. Herri eta hedabide bakoitzarennortasunari eutsiz, egitasmo bateratua abiatu behar da, herri komunikabideak—gure eskualdean behintzat— euskaraz eta gizalegez jardun daitezen.

Jarduera arloak• Telebista. Telebista da eskualdeko esparrua lehenen eskatzen duena. ATBk

egindakoa erabiliz, gastuak biderkatu gabe egin daiteke eskualdeko telebista.Seinale banaketa prestatzea, herrietako berriemaileen sarea osatzea eta erredakziobateratua sortzea dira lan nagusiak.

• Prentsa. Bailarako herri gehienetan daude herri-aldizkariak. Ia guztiakeuskara elkarteek kudeatutakoak dira, gainera. Maiztasunaren aldetik, berriz,denetik dago: astekariak, hamaboskariak, hilabetekariak… Garbi dago eskualdekoplanteamenduak eragin handiagoko bideak jorratzera eraman behar gaituela.Izan ere, oraingo egoeran gure aldizkariok nahiko sendo badaude ere, herritarrenprentsa kontsumoaren zati txiki bat baino ez dute asetzen. Horregatik, komenigarriikusten da telebista bailaran hedatzearekin batera, bailarako egunkariarenbideragarritasun plana ere lantzea. Aldeko faktoreak izango dira, gainera,telebistaren bidez egunean eguneko informazioa jorratzea, bailarako etainguruetako publizitateak lantzea, eta abar.

Bitartean, herri aldizkariek herria dute esparru egokia, hemen optimizatzenbaita “baliabideak/eragina” bikotea. Hala ere, esparru komunak elkarrekinlantzea komeni da, eskualde zentzua indartzeaz batera, merkeago ere badelako.Telebistarako sortuko den erredakzio bateratuak emango du horretarako bide.

• Irratia. Hemen ere herria da esparru egokia. Une honetan bi herritan dagoabian irratia: Arrasaten eta Oñatin. Bietan ere oraindik udala arduratzen dakudeaketaz. Kudeaketa hori elkarteetara bideratzea eta bien arteko elkarlanaabiatzea izango litzateke egokia.

• Zerbitzu telematikoak. Euskaltelek kablea zabaltzen duenean, Debagoienakkable bidezko zerbitzu telematikoak eskatuko ditu. Zerbitzu horiek eskaintzeadiru iturri berri bat izango litzateke kooperatibarentzat, eta aldi berean euskarakablean ezartzeko bidea. Berariazko txostena egingo da gai hau nondik norajorra litekeen aztertzeko.

• Diru iturriak. Eskualdea eremutzat hartuta, diru iturri berriak abiatzekoaukera sortuko da. Lehenik eta behin, publizitatea bateratsu kudeatzea etorriko


Diru sarreraklortzeko ahalmenaerakutsi dute herri

komunikabideek,baina, oraingoz,

herriadministrazioaren

laguntzabeharko dute.

19

Goiena esperientzia

da. Baina gero, eskualdeko merkatua suspertu eta bereziki kanpokoa biderkatzerajo beharko litzateke. Diru iturriak banatze aldera, klub bat ere abia daiteke, gurebazkideek zerbitzuak, beherapenak edo sariak jaso ditzaten, ordain sari batentruke. Zerbitzu telematikoei eta bestelako produktuei ere ondo erreparatubeharko zaie. Hau guztiau bideratzeko, marketing-a izango da tresna baliagarria.

Egitura eta elkarlanaBitariko kooperatiba

Antolaketa honek hartuko lukeen egitura juridiko egokiena bitarikokooperatibarena da, bazkide mota eta diru ekarpen mota askotarikoak hartzekogai delako. Herrietako elkarteak izango dira egitura honetan gehiengoa izangoduten bazkide erantzule eta kudeatzaileak. Bazkide laguntzaileen atalean sardaitezke diru laguntza esanguratsuak ematen dituzten udal eta bestelakoerakundeak, publiko nahiz pribatuak. Eta langileek ere bazkide izateko aukeraizango dute.

Diru ekarpenakDiru-ekarpenei dagokienez, herri bakoitzari dagokion kopurua

proportzionaltasunez ezarriko da, biztanleen arabera. Herriz-herriko elkarte etaudalen arteko hitzarmenetan zehaztuko dira ekarpenok, aldioro lanean dihardutenhedabideen arabera.

Gai honetan, ona da gogoratzea kablea ezarri izan den herrialdeetan,operatzaileei ordainarazten zaien zerga herri komunikabideak diruz laguntzerabideratzen dela.

ElkarlanaEuskara elkarteek eta herri-aldizkariek elkarlanean jarduteko borondatea

azaldu dute orain arte eta elkarlan hori bideratu nahian sortu zuten Topaguneaizeneko elkartea. Elkarte berriak ere beste herri komunikabide batzuekin etanazio mailako komunikabideekin elkarlanean jarduteko borondatea du.

Adibidez, ETB1-en inguruan mami daiteke etorkizunean euskarazko ikus-entzunezkoen sarea, sarearen luze-zabalean telebista lokalak daudela. Sarehorrek erabat estaliko luke Euskal Herria, eta aitzindari izan liteke eraginhandiko esparru horretan.

LehentasunakGoian aipatu den egitasmo zabalean puntu guztiak ez dira batera lantzekoak,

egutegiak eta tokian tokiko errealitateek lehentasunak ezarriko dituzte eta.Enpresa egituratzea

Gai batzuk presazkoak dira, besteak beste, Euskaltelek kablezko sarearenzati batzuk hurrengo urtean ezartzeko asmoa duelako. Urte berriarekin sortubeharko litzateke kooperatiba, ordurako prestatu diren herriekin. Hortik aurrera,ona litzateke urtebeteren buruan eskualdeko herri guztiak —Aramaio barne—partaide oso izatea.

Lehentasunezko jardun eremuak.• Telebista. Urte hasieran telebista hedatzen hasi behar dugu, ahal den

herri guztietan; eta urtean zehar, bailara osoan. Erredakzio bateratua abiatu,digitalizazio plana prestatu, Euskaltelen oinarrizko eskaintzan gure seinaleasartu, ETBrekin agentzia hitzarmena egin eta ondorengo urratsak finkatu beharditugu.


Bitarikokooperatibak

aukera ematen dubazkide mota eta

diru ekarpen motaaskotarikoak

hartzeko.

20

Goiena esperientzia

• Prentsa. Hainbat gehigarri argitaratuko dira bailararako eta egunkariarenbideragarritasun txostena egingo da.

• Eskualderako diseinua. Osatu eta herriz-herri zehaztu.• Zerbitzu telematikoak. Oinarrizko txostena egin.

Azpiegiturak eta baliabideakNekez aurreikus daiteke orain prentsa eta telematika arloek izan dezaketen

bilakaera hurrengo urteetan. Horregatik, ekintza planaren lehen fase honi mugaoso hurbila jarri zaio denboran, 2000. urtearen amaiera, hain zuzen. Hipotesihauek egin dira epe horretarako:

Hipotesiak• Telebista. Telebista eskualde osoan hedatuko da. Emisio eta informatiboen

zentroa gaurko ATB izango da, eta hiru ordezkaritza izango ditu: Bergara/Antzuola/Elgeta lehena, Oñati bigarrena, eta Aretxabaleta/Eskoriatza/Gatzagahirugarrena. Aramaiok Arrasaterekin izango luke lotura. Gaurko ATBren egoitzamugatua denez, aztertu beharko da produkziorako bigarren zentro bat sortzeaZubillaga/San Prudentzio aldean, baina hau ez litzateke 2000.ean gauzatuko.

• Prentsa. Prentsa idatzian astero bi gehigarri argitaratuko dira eskualdekoherri guztietan. Bat telebistari lotua, programazioa eta GOITBko jendea aurkeztuz.Eta bestea, eskualderako edukiak jorratzen hasiko litzateke, eta aldi bereangehigarri komertzialen euskarria bihurtu.

• Egunkaria. Egunkariaren bideragarritasuna aztertuko da, baina hau ere ezlitzateke 2000.ean gauzatuko.

AzpiegituraTelebistaOrdezkaritza:• 25 m2ko lokala, zaratetatik bakartua.• 10 m2ko lokala, erredakziorako.• 10 m2ko lokala, irudien artxibategirako.• DVcam kamera bat, audioa eta argiztapena.• Aurkezle/korrespontsari bat.• Teknikari bat, egun erdiz.• Emisio zentroarekiko joan-etorriko lotura.Emisio Zentroa:Gaurko emisio zentroan ere aldaketak aurreikusten dira:• Bereiztu emisioa/errealizazioa editatzetik.• Editatzeko ekipo berria.• Joan-etorriko lotura ordezkaritzekin.• Seinale banaketa.• Mantenimenturako pertsona bat, sare osorako.

Zerbitzu orokorrakDatorrena oraindik trantsizio urtea izango da, eta enpresa herriz herriko

egiturez baliatu beharko da, gastuak banatuz. Hala ere, ezinbestekoak ditubaliabide hauek:


Muga oso hurbilakjarri zitzaizkion

lehenekintza planari.

21

Goiena esperientzia

• Bateratzailea. Egitasmoa bultzatu eta enpresa finka dezan.• Informazio burua. Erredakzio bateratua antolatu, telebistaren albistegiak

prestatu eta gehigarriak zuzenduko dituena. Lantaldean hiru kazetari izangoditu eta horiez gain, herrietako erredakzioen laguntza.

• Marketing arduraduna. Publizitatean eta telematikan produktu berriakprestatu eta klubaren aukera lantzeko.

• Publizista bi. Eskualdeko euskarrietarako publizitate berria ekarrikodutenak.

• Administrazio arduraduna. Administrazio eta finantza arduradun bat,hasieran egun erdiz.

AurrekontuakEratze gastuak

Goienaren legezko eratzea urte berriaren hasierarako aurreikusten da.Bitartean, ordea, prestatze lanak egin behar dira. Horretarako, bateratzailea,marketing arduraduna eta gaurko hedabideetatik libratuko lirateken beste bipertsonaz osatutako lantaldea prestatu behar da. Horiez gain, hiru telebista-teknikari, egun erdiz hasiko direnak.

Horrela joanez gero, eratze gastuen aurrekontua 9 milioikoa da. Gastuhoriek, herrietako elkarteek hartuko dituzte bere gain, enpresari egiten diotenhasierako ekarpen gisa (ikus xehetasunak 1. eranskinean)

2000. urterako gastuen aurrekontuaLehen aipatutako azpiegitura eta baliabideekin, 2000. urterako aurrekontua

95 miliokoa da. (ikus xehetasunak 7.2. eranskinean)Inbertsioak ordezkaritzetan

Herriak telebistaren emankizunetan zuzenean sartuko badira, ezinbestekoakdira kamera, audio eta argiteria. Ediziorako tresneria erosiko balitz, produkziozentroan erabiliko litzateke gero. (ikus 3. eranskina)

Seinalea zabaltzeko kostuakHerrietan seinalea hartzeko, emisio zentrotik datorren seinalea jaso eta

banatuko duen instalazioa behar da. Baina itzulerako instalazioa ere ezinbestekoada ordezkaritzako seinalea emisioan sartu ahal izateko. (ikus 4. eranskina).


Lau lagunekosatutako lantaldea

eratu zen,Goiena prestatzen

joateko.

22

Goiena esperientzia

Egitasmoan bertan espreski agertzenez denez, komeni da aipatzea udalekGoienara egin beharreko ekarpenetarako,Arrasateko Udala hartu zela erreferentzia,bera baitzen bakarra aldizkaria, telebista etairratia diruz laguntzen zituena. Eta laguntzahau ez zen une batekoa, urte luzeetakoabaizik. Jasangarria zen seinale. Guztira,Arrasateko Udalak urtean eta biztanleko2.000 pezeta bideratzen zituen euskarazkoherri komunikabideetara. Kopuru hori mugahartuta, eta beste herrietako erreferentziakerabilita, ekarpen mailakatua zehaztu zeneskualdeko udal guztientzat: eskualdekoastekaria eta telebistarako, 1.000 pezetaurtean biztanleko, herriko astekaria gehituta,1.600 pezeta eta eskaintza osoa, irrati etaguzti, 2.000. Hortik aurrerako garapenaGoienak bere kontura egin beharko zuen.

Bestalde, lehen unean tresnerian etaseinale hedapenerako inbertsioetan udalenlaguntza espero bazen ere, berehala hobetsizuen Goienak tresneria bere baliabideekinerostea.

Egitasmoa azaltzenAurrez ere harremanik izan zen, baina

ondorengo hilabeteetan lan handia egin zenbeste herrietako euskara elkarteei eta udaleiegitasmoa azaltzen. Herriz herriko lanhorretan, nabarmen agertu ziren herribakoitzaren berezitasunak, eskualdeari buruzedo gauzak egiteko moldeetan. Hala ere,euskara elkarteek berehala antzeman zutengaiaren garrantzia eta egitasmoarentrinkotasuna, eta erreskaran eman ziotenbaietza. Honen ondorioz, 99ko abenduarenamaieran, eskualdean zeuden zazpi euskaraelkarteek ekitaldi bateratuan sinatu zutenegitasmoa, eta prozesuak sekulako bultzadahartu zuen.

Tartean, Aramaio eta Leintz-Gatzagafalta ziren. Lehenak euskara elkarterik ezzuen, sortzeko asmoa landu samar bazegoenere. Bigarrenean, herri oso txikia izanik,euskara elkartea geldirik zuten gurasoelkartea bultzatzeko, bientzat bestekojenderik ez zegoelako. Dena dela, Goiena

zela eta, Aramaiok berehala sortu zuen bereelkartea, Txirritola, eta Leintz-Gatzaganguraso elkartea bera aurkeztu zuten koope–ratibako bazkidetzat, euskara elkarteaberpiztu bitartekoa egin zezan.

Udalei dagokienez, harrera ona izanzuen egitasmoak. Batzuetan berehala agertuzen aldeko jarrera eta egitasmoan partehartzeko borondatea. Hauek 2000. urteanbertan sinatu zuten lehen lankidetzahitzarmena, eta zegokien diru laguntza koo–peratibara bideratu. Beste udal batzuekaldeko jarrera bai, baina gaia patxadazaztertu beharra azaldu zuten. Hauenpartaidetza une honetan formalizatu gabedago.

Oro har, egitasmoa eskualdeanazaltzeko aldi hau ondo gauzatu zen, aurrezuste baino bizkorrago eta adostasun handia–gorekin. Emaitza onaren arrazoiak bat bainogehiago izan dira, eta seguruenik ez dagarrantzi txikienekoa izango Debagoienaeskualdearen dinamika ikaragarri ari delaindartzen azken urteotan, herrien esparruakzenbait gauzatarako mugatuegi gelditzenari diren neurrian. Barruko arrazoietaneragingarriena da behar adina azalpen emanizana, informazio zuzena eta azken ordukoabehar zen tokietara eraman izana. Ez dagobeste biderik herrien artean oso aspalditiketor daitezkeen errezelo edo uste ustelakgainditzeko.

Otalorako Eratze BatzarraEgitasmoa lantzen hasi eta sei hilabetera

adostuta zeuden egitasmoa bera, koopera–tibaren estatutuak eta barne araudiarenoinarrizko atalak. Herri guztietako euskaraelkarteak, bederatziak, prest zeuden aurreraegiteko. Ez zalantzarik gabe, ez guztia argizegoelako, ez zurrunbilo hark bakoitzarenzati handiegia irentsiko ote zuen beldurrikez zegoelako. Horren guztiaren gainetik,ordea, bederatzi euskara elkarteak prestzeuden ahaleginerako, beren helburuenaldeko lana eragingarriago egingo zuenegitura berrian saiatzeko. Ausardia etaeskuzabaltasun handiko unea izan zen.

1999ko egoera

23

Goiena esperientzia

Eta Aretxabaletako Otalora etxean,Urkuluko urtegiaren ondoan, bederatzielkarteetako ordezkariak bildu ziren EratzeBatzarrean, Goiena legez sortzeko bideanlehen ekintza publikoan. Ordura artekoakprestatze lanak ziren, talde sustatzaileakeginak. Handik aurrerakoak urrats publikoakizango ziren, ordezkari ofizialek emanak.

Goienaren sorrerari data ofizialik jarribehar bazaio, data hori 2000ko martxoaren31 da, Otalora etxeko Eratze Batzarrarena.

Notario aurrekoaOtaloran hasitako legezko bidean arin

egin zuen aurrera taldeak, eta ekainarenamaierarako prestatu zen enpresaren eratzeformala notario aurrean. Ordurako eginakzeuden elkarteen diru ekarpenak kapitalsozialerako, zuzenduak behin behinekoestatutuei errejistroan aurkitutako akatsak,eta lotuak ordezkaritza, kargu etafuntzionamenduko oinarriak.

Bilbon, notario aurrean eskriturapublikoa sinatu eta gero, Goiena gai zenenpresa jarduerak eskatzen zitueneginkizunetarako, hala nola, lan kontratuakedo maileguak sinatzeko, edo estatutuetanjasotako organoak abiatzeko. Une hartatikaurrera, Goiena enpresa bilakatu zen. Egoeraasko aldatu zen eta bilakaeraren abiada,bizkortu.

Hitz bi eskritura sinatzera Bilborainojoan behar izanari buruz. Tramite osoaeuskaraz egin nahi izateak eragin zuenBilborako bidai hura, mikrobus eta guzti.Sinatzaile guztiek, dozena bat inguru, lanekogoiz osoa galdu behar izan zuten ekitaldirajoan ahal izateko. Euskaraz jardun nahiizanak oraindik, edo orduan behintzat,horrelako sariak ordaintzea dakar.

Zeren, zailtasunak zailtasun, Goienarensortze prozesuko osagai guztiak, —bilera,txosten, estatutu edo tramite guztiak—,euskaraz gauzatu dira.

Arlokako egitasmoak adostenEnpresa egitura prest zegoen, eta

hasierako egitasmo orokorraren atal zehatzak

adosteko ordua zen. 2000ko uda aurretikhasi zen hausnarketaldia, eta urte amaieraarte lan mardula egin zen, Goiena sendofinkatuta utzi zuena. Dena dela, jardun arlobakoitzari eskainitako atalean xehetasunguztiak azaltzen direnez, hemen zertzeladabatzuk aipatuko dira, bateratze bideamarrazteko adierazgarri direnak.

Prentsa egitasmoak eta kudeaketaereduak piztu zuten eztabaidarik handiena,bietan ere ikuspegi nahiko kontrajarriakagertu zirelako. Prentsa egitasmoari buruz,bazegoen egunkaria ahalbailehen nahizuenik, eta egunkariari beldurra bakarrikzioenik ere bai. Herri aldizkariak oinarrihartuta egunkariraino diseinatu zentrantsizioak batzuen presa eta besteenbeldurra ezkondu zituen, bilera, azalpeneta idatzi askoren ondoren. Lanketa honekprentsa egitasmoa adosteko balio izan zuen,baina aldi berean sekulako eskola izan zenadosten ikasteko. Prentsa egitasmo adostuaonartu zeneko batzarra mugarri nabarmenada Goienaren bateratze prozesuan.

Kudeaketa ereduari buruzko eztabaidaere, hasieran, bi aukera oso ezberdinenartean kokatu zen. Alde batetik, erabatekointegrazioa proposatu zen, hau da, lantaldeeta baliabide guztiak egitura bakar bateanbizkor biltzea, produktu berriez gain,lehengoak egiten jarraitu behar bazen ere.Ekoizpen talde bakarra bultzatu behar zen,eskualdeko produktuak nahiz herrietakoakegiteko. Beste aldean, lehengo egiturei eutsieta osagarria izango zen egitura zentralasortzea proposatu zen. Bidea eginez,integraziorako urratsak patxadaz ematekoastia eskatzen zen. Eztabaida hau eta prentsaegitasmoarena bateratsu abiatu ziren, etabigarrenaren korapiloak askatu zirenean,lehena ere berehala amaitu zen. Behinkonfiantza giroa lortu zenean, ez zegoenintegraziorako trabarik. Eta 2000ko urteamaieran adostutakoak, aurtengo lehenhilabeteetan Goienak elkarteen hedabideguztien ekoizpenaren ardura hartzea ekarri

1999ko egoera

24

Goiena esperientzia

du. Dagoeneko langile guztiak koopera–tibarenak dira, eta baliabideak optimizatzekolana hasia da.

Telebista arloan, errazago iritsi zenadostasuna. Prentsakoaren ondoren egin zenhausnarketa, hark sortutako konfiantza giroabaliatuz. Gainera, GOITB sortua zen, aurrekomaiatzean Arrasateko eta Aretxabaletakotelebistek emisioak eten eta baliabideak batuondoren. Eta prentsan denek zer esana zutenbitartean (elkarte gehienek kudeatzenbaitzuten aldizkariren bat), telebistaezezagunagoa zitzaien, eta eztabaidan par-te hartze txikiagoa izan zen.

Telebistaren kasuan, baliabideak betimugatuak izango zirenez, lehentasunakezartzea zuen helburu hausnarketak. Eta ezzen zalantza handirik izan emisioarenbizkarrezurra albiste zerbitzuak izango zirelaerabakitzeko. Gainontzeko programazioa,gizarteko hainbat eragilerekin elkarlaneanegingo zen, nagusiki. Lantaldearen antola–ketan eta inbertsio plana zehazterakoan ezzen eztabaida apartekorik sortu.

Sail komertzialean udazkenean hasiziren aldaketak, talde bateratuarentzatzuzendaria hautatu eta gero. Hemen ere,bidea egin da eta urte hasieran estrategiaberriak finkatzeko oinarririk bazegoen.

Zerbitzuen atalean ez da bateratzenlan handirik izan, herriz herri gutxiengaratutako atala zelako. Ez zegoen, beraz,zer bildu handirik. Aldiz, sail hau da besteguztientzat giltzarri, eta bere baliabideeneskasiak ekarri du estutasunik. Dagoeneko,ari da garatzen zerbitzuetako lantaldea.

AurrerantzeanOrain arteko Goienak definizio bat

baino gehiago onartzen du, nabarmendunahi denaren arabera. Hala ere, eta besteezer baino gehiago, Goiena bateratzeprozesua izan da, konberjentzia. Deigarriada nola urte baten bueltan bederatzi elkarteeta berrogei langile bateratuz joan diren,eta zenbaiterainoko adostasun guneak sortudituzten.

Aurrera begira, gai asko ditu oraindikkooperatibak adosteko. Aurtengo urteaamaitu baino lehen, hiru urteko PlanEstrategikoa finkatzeko erronka hartu zuenazken Batzar Orokorrean. Izango du, beraz,zer adostu. Baina badaki nola egin, landuakditu horretarako behar diren giharrak,sortuak ditu iritzi ezberdinak bateratzekogailuak.

1999ko egoera

25

Goiena esperientzia

Elkarte egitura baino gehiagoGoienaren sortzaileak kultura elkarteak

ziren. Euskara sustatzeko helburuazsortutako elkarteak. Elkartearena egituraarina da, erraz eraiki daitekeena. Estatutumehe samarrek balio dezakete, diru handirikez da behar eta hiru pertsona nahikoa dira.Burokraziako tramite azkarra egin etaberehala egon daiteke elkartea lanean.

Aldi berean, elkartea tresna indartsuaizan daiteke, bere oinarria gizarteanhedatzeko gai izaten bada. Goiena sortuduten bederatzi elkarteek 3.000 bazkideinguru biltzen dituzte. Debagoienean,kooperatiba taldea salbu, ez da egongoneurri horretako beste giza talderik helburubaten alde antolatuta.

Hala ere, euskararen aldeko laneanohiko ildoez aparte hedabideetako jardueraabiatu zutenean, elkarteak egitura honenahuleziaz ohartu ziren. Aldizkari bat, telebistaedo irratia profesionaltasunez egiteakenpresa egitura eta moldeak eskatzen ditu.Dirusariak, erosketak, inbertsioak edopublizitate salmentak ohiko kontzeptuakdiren jardunean, erabakiak hartzeko etaerantzukizunak banatzeko tresna aproposak,azkarrak eta eragingarriak behar dira.Bestalde, hedabide baten aurrekontua —are gehiago multimedia batena— handiaizan daiteke, handiegia ere bai egitura arinezkudeatzeko.

Honen adibide, eskualdean hedabidebat baino gehiago zuten bi euskara elkar–teek, Arrasate eta Aretxabaletakoek, bigarrenelkarte bana sortua zuten, komunikazioanbakarrik jarduteko, euskara elkartea beralibreago gera zedin. Eta horrela, komunikazioelkarteak aukera zuen enpresa moldean

funzionatzeko, beti ere elkarte egitureidagokien arintasunaren pean.

Goiena sortzeko orduan hedabideguztiak bateratuz gero neurri handikojarduera bilduko zela ikusita, kulturaelkartearena baino egitura trinkoagoalantzea hobetsi zuen sustatzaile taldeak,ardurak, aginte guneak eta erantzukizunakzehatz finkatuko zituena. Gainera, egituraberrian gizarte eragile, langile etaerakundeek tokia izan behar zuten, guztienarteko ezinbesteko lankidetza finkatzealdera.

Bitariko kooperatibaAholkularitza profesionalaren esanak

entzunda, enpresa egituren arteankooperatibarena hobetsi zen. Batez ere,elkarte sortzaileek izaeran eta helburuanduten osagai sozialaren antzekoa duelakokooperatibak. Enpresa ere bada, etaantolaketan enpresa molde guztiak onartzenditu. Egitura trinkoa da, estatutu eta barnearaudi beteak eskatzen dituena, jarduerarenalde guztiak ondo arautuak egon daitezen.Onura sozialekoa ere izan daiteke koopera–tiba, zergen zama arintze aldera. EtaDebagoienean, azkenik, oso hurbilekoegitura da kooperatibarena. Ezaguna delako,erabiltzen erraza.

Hala ere, Goiena ez zen izango lanelkartuko kooperatiba arrunta, bere baitanlangileak bakarrik hartuko zituena. Bigarrenmailako kooperatibaren antza bazuenasmoak, bere sortzaileak pertsona juridikoakzirelako, baina hauek kultura elkarte zireneta ez kooperatiba. Gainera, pertsonafisikoak —langileak— bazkide hartu beharzituen, eta bestelako pertsona juridikoak —erakundeak edo enpresak— ere bai.

Izaerajuridikoaz

Izaera juridikoaz

26

Goiena esperientzia

Hau guztia kontuan hartuta, bitarikokooperatibarena zen aukera egokiena, agianbakarra. Ez, ordea, gero ikusiko zen bezala,aukera erraza. Ia urtebete behar izan zenelkarteen artean adostutako antolaketaKooperatibaren Estatutuetan behar bezalajasotzeko eta, aldi berean, administraziokoikuskatzaileek onartzeko moduan.

Bazkide motak eta aginte banaketaEstatutuen arabera, elkarte sortzaileak

kooperatibako “bazkide erabiltzaileak” dira.Izen hau bigarren graduko kooperatibetatikdator, hemen oso esangura zuzena ez baduere. Hauek dira kooperatibaren bazkidenagusiak. Batzar Orokorrean, elkarteek 52tik27 ordezkari dituzte, eta KontseiluErrektorean 11tik 7 kide. Kopuru zehatzak,agian, alda daitezke bestelako bazkideakdatozen neurrian, baina oinarri filosofikoakbere horretan iraun behar luke. Hain zuzen,9 elkarte eta 3.000 bazkide berme ona dira,—sortzaileen ustez, onena— kooperatibabere helburuetatik desbidera ez dadin.Oinarri sozial zabal horrek, era berean,ziurtatu behar luke koiuntura politikoekgehiegizko eraginik ez izatea kooperatibarenjardunean.

Estatutuetan “akziodunak” ere agertzendira. Bitariko kooperatibak honetarakoaukera ematen du, eta kategoria sortu eginzen, nahiz hasiera batean oso garbi ez jakinzertarako erabiliko zen. Gero, ordea, aurkituzitzaion garrantzi handiko funtzioa.

Elkarte sortzaileen artean alde handiakzeuden, tamainari zegokionez. Mutur batean,Arrasatek bazituen hogeita lau mila biztanleeta Arko elkarteak, ia mila bazkide. Bestemuturrean, Leintz-Gatzagak 250 biztanlezituen eta Gurel elkarteak dozena pare batbazkide. Sustatzaileen nahia zen bazkideekorganoetan izango zuten pisua ponderatzea,ez proportzio zuzenean, baina bai batetikzazpirakoan, hau da, txikienak ordezkaribat zuen tokian handienak zazpi izatea.Ponderazio hau estatutuetan jasotzeko bidebakarra akziodunena izan zen, elkartehandienak erabiltzaile izateaz gain, akziodunere bihurtzea. Horrela, akziodun multzo

berezirik ez dago, erabiltzaile batzueimetatzen zaie hauen partaidetza.

Bigarren multzo berezia, “bazkidelaguntzaileek” osatzen dute eta hemenbilduko dira kooperatibarekin lankidetzahitzarmenak sinatzen dituzten erakunde edoenpresak, eskualdekoak bereziki. Lagun–tzaileek 14 ordezkari dituzte Batzarrean eta2 kide Kontseilu Errektorean. Batzarreko 14ordezkarien artean, aurrez ikusita dago 9ordezkari eskualdeko udalenak izatea,bakoitzak bana. Bazkide hauen ekarpennagusia jarduerari lotua dago, finantzia–zioaren zati garrantzizkoa direlako. Gainera,udalen partaidetzak kooperatibarenhelburua lortzeko lagungarri den izaeraparapublikoa ematen dio enpresari, eta legealdetiko bideak erraztu, ez baita ahaztubehar toki komunikabideen gaurko legediakprotago–nismo handia ematen diela udalei,lizentziak lortzeko orduan, gehien bat.

Eta hirugarren multzoa “lan bazkideak”dira, kooperatibako langileen artean bazkideizan nahi dutela adierazi eta onartuak izangodirenek osatutako multzoa. Langileakenpresaren zati izatea garrantzi handikohelburua zen talde sustatzailearentzat, batikbat haien enpresarekiko atxikimenduaindartzearren. Baita ere, gainontzekomultzoen ordezkaritzetan —elkarte, udaledo enpresetan— pertsonak berezaldakorrak izanik, lan bazkideak izangozirelako ildoaren jarraipena ziurtatukozutenak. Lan bazkideek Batzarrean 10ordezkari dituzte, eta Kontseilu Errektorean2 kide.

Estatutuetako atal adierazgarriakLehenago aipatu da kooperatibako

Estatutuen lantzea luzea eta nekeza izanzela, egin nahi zenaren aurrekaririk ezzegoelako. Hala ere, emaitza ona izan da,eta modu egokian jasotzen ditu Goienarenezaugarri nagusiak. Hona hemen adibidebatzuk:

“Kooperatiba honen xedea ondorengohau izango da: herritarrek, taldeek,

Izaera juridikoaz

27

Goiena esperientzia

enpresek, erakunde publikoek… dituztenkomunikazio-beharrak euskaraz asetzekoera guztietako zerbitzuak sortu etakudeatzea”.

“Euskara izango da hizkuntzaofiziala”.

“Zor sozialengatik bazkideek dutenerantzukizuna, kapitalera egin dituztenekarpenen araberakoa izango da soilik.Horrenbestez, kapital sozialaren muntarenegiazkotasuna eta egonkortasuna hiru–garrengoen aurrean garantizatzekobeharrezkoak diren neurriak hartuko dituKooperatibak”.

“Kontseilu Errektorea Kooperatibarenordezkaritza, gobernu eta kudeaketarakoorganoa da eta hilean behin bilduko dagutxienez. Organo honek dagozkionahalmen guztiak izango ditu, Legeak edoEstatutu hauek bestelako organo sozialeiegozten dizkietenak izan ezik. Edonola ere,Kontseilu Errektoreak Kooperatibarenjarduerarako gainontzeko ekintza guztiakgauzatzeko ahalmena izango du. KontseiluErrektoreari dagokion odezkaritza,printzipioz, bertako Lehendakariak hartukodu bere gain, Kontseiluak bestelakorikerabakitzen ez badu”.

“Kontseilu Soziala langileek Koopera–tiban parte hartzeko duten aholkularitzaeta informazio organoa da, beti ere BatzarOrokorrari eta Kontseilu Errektorearidagozkion eginkizunak kaltetu gabe”.

“(…) Bazkide Erabiltzaileen Kontsei–lua eratuko da. Kontseilu hau bazkideerabiltzaile diren Elkarteek Kooperatibarendinamikan parte hartzeko organoa da. (…)Kontseilu honen oinarrizko funtzioainformatzea, aholkatzea eta kontsultatzeada’”.

Barne funtzionamenduaTxosten hau idazteko unea, 2001eko

apirila, lehen lan bazkideak eta bazkidelaguntzaileak onartu diren unea da.Hemendik aurrera hasiko da kooperatibarenorganoetan hauen parte hartzea nabaritzen.Horrekin batera abiatuko dira bazkide

multzo bakoitzaren informazio eta aholkuorganoak, Erabiltzaileen Kontseilua etaKontseilu Soziala.

Orain arte, elkarte sortzaileak bakarrikizan dira kooperatibako bazkide, eta hauekbakarrik hartu dute parte KontseiluErrektorean. Kontseilu honek lan bikoitzaizan du, alde batetik kooperatibaren sortzealdiak eskatzen zituen lanketa guztiakbultzatzea, eta bestetik, enpresaren jardunarrunta bideratzea. Bi lan hauek aurreraeramateko, Errektore Kontseilua hamabos–tean behingo erritmoan bildu da, egoerakabiada hori eskatzen zuelako. Etaeraginkortasun handiz egin du lan,adostasuna sortzeko gaitasun handiz.Lehenago aipatu bezala, ez du orain artebozketa bakar bat ere behar izan, erabakiguztiak adostasunez hartu dira. Aurreran–tzean, hilean behingo maiztasunez jardungodu normalean.

Enpresaren jardun arrunta ZuzendaritzaKontseiluak gobernatu du. Kontseilu hauZuzendari Nagusiak, eta sailetako zuzen–dariek osatzen dute. KooperatibakoLehendakaria ere boturik gabeko kide da,eta bere partaidetzak zubi lana egiten duKontseilu honen eta Errektorearen artean,bien arteko sintonia bermatuz. Kontseiluhau Zuzendari Nagusiaren aholkularitzarakoorganu gisa definitzen dute Estatutuek, bainajarduerari buruzko erabakiak hartzekogunea bihurtu da. Organo honek ereadostasunez hartu ditu erabakiak.

Laburbilduz, esan daiteke Goienakosortzaile izan diren bederatzi herrietakoelkarteek gorputz sendoa egin dutelaelkarrekin eta bakarrik jardun duten denborahonetan, eta sendotasun hori izan dela koo–peratibaren sorrerako oinarria. Era berean,itxaropen ona pizten du aurrerantzeanbestelako bazkideekin eraiki behar dengobernu konpartituari buruz ere.

Egitura juridiko honen etorkizunazSortu den egitura juridikoak balio izan

du orain arteko bidea egiteko, eta baliolezake hurrengo urteetan ere, egokitzapenak

Izaera juridikoaz

28

Goiena esperientzia

egokitzapen, bazkide mota guztiakkooperatibara biltzen direnean. Orain artetoki hedabideetan erabili direnak bainoegitura landuagoa da, zehatzagoa etatrinkoagoa, eta lehen aldiz langileei etalaguntzaileei bazkide izateko aukera ematenzaie, iritzi ezberdinen aberastasuna balia–tzeaz gain, jardueraren gardentasuna etaelkarrenganako konfiantza bermatze aldera.

Hala ere, gai honetaz erabili direnlegelarien txostenetan, Guillermo Ibarron–dorenean eta Iñaki Lasagabasterrenean,hausnarketarako beste bide bat ere aipatzenda, zehazki kontsortzioarena. Badirudiegitura hau egokiagoa izan daitekeelaerakundeetatik kooperatibara etorribeharreko diru laguntzen jarioa etenik gabeeta berme osoz etor dadin.

Bi adituen artean, ordea, badaezberdintasunik kontsortzioari buruz.Ibarrondoren txostenak kontsortzioaerakunde ezberdinen arteko bilgune moduanhartzen du, udal, aldundi eta Jaurla–ritzarenpartaidetza arautzeko, besterik gabe.Lasagabasterren ikusmoldea anbiziotsuagoada, berak uste du kontsortzioaren balioa

eskualdean dagoela, eskualdeko erakundeeta elkarteak biltzeko tresna gisa. Honelakokontsortzioa, udalen izaera publikoaren etaekoizpen enpresaren izaera pribatuarenarteko gune publiko-pribatua litzateke. Etadiru laguntzak babesteaz aparte, bi aldeenarteko lankidetza ondo araututako oinarrisendoaren gainean eraikitzeko aukeraemango luke. Interesgarria dirudi aukerahau aztertzea.

Edonola ere, kontu hau ez da egunbatetik bestera egitekoa. Lehenengo, ezdago presarik, egungo egoera ez da agianoptimoa, baina bai balekoa. Diru laguntzak,erakundeek interesekotzat hartzen dituztenjarduerak sustatzeko bide arrunta dira, baieuskalgintzan eta bai beste hainbat arloetanere. Eta bigarren, egitura berria ondohausnartzea komeni da, aldagai bakoitzarenalde on eta txar guztiak ondo neurtzea.Izan ere, hemen asmatzen dena ez bakarrikherri komunikabideen arloan, beste jardunbatzuetarako ere erabilgarri izan daiteke.

Hausnarketa hori abiatzen denean,Goienak azalduko ditu bere eskarmentuaeta ikusmoldea.

29

Goiena esperientzia

Sarrera propioen pisuaDebagoienak herri komunikabideen

arloan egindako bideak bi zutabe nagusiizan ditu finantziazioari dagokionez, sarrerakomertzialak eta erakundeen laguntzak,udalenak bereziki. Bi zutabe orekatu,gainera. Udalek hasieratik onartu zutenurteko gastuen zati garrantzizkoa estalikozutela, eta elkarteek sarrera propioen kopuruhandiak lortzeko erronkari ekin zioten.

Abiatzeko une hartan, udalenkonpromisoa zehatza zen, eta elkarteenaikuskizun, baina laster ikusi zen hauen dirualortzeko gaitasuna ez zela badaezpadakoa.Herri bakoitzeko prozesuaren hasieran, dirupropioak eta laguntzak parekatu samarbazeuden batez beste, hamar urte geroagoautofinantziazio maila % 60tik gorakoa zen,urtez urte etengabe igo ondoren. Datu hau,euskara hutsezko eta helburu ezkomertzialeko jarduera batean, lorpenhanditzat hartu behar da, zalantzarik barik.

Horrelako lorpena posible egin dutenarrazoien artean lehena da publizitatemerkatua ondo landu izana. Hasieratik,helburu profesionalekin planteatu zitzaionbezeroari toki hedabideetan publizitateaegitea, euskarria hartzaile askorengana iristenzelako eta hauen interesa bereganatzekomodukoa zelako. Agian, bezero batek bainogehiagok euskarari mesede egitearrenezarriko zuen bere iragarkia, baina 10-12urteko kopuruak ikusita, argi dago euskarakez daukala horrenbeste militante,horrenbeste urtez eta horrenbeste diruxahutzeko prest dagoenik. Beste zerbaitekizan du eragina, eta hori interes komertzialaizan da.

Bigarren arrazoi bat, antzekoa bainaez berdina, herri hedabideetakokomertzialen jarrera konformagaitza izanda, ohiko produktu eta bezeroez gain, arlo,produktu, esparru eta zerbitzu berriakjorratzera bultzatu dituena. Honi esker,salmenta komertzialen artean sarrera nagusiaizan da, baina ez bakarra, etxekoeuskarrietan egindako publizitatea. Guztienbatura hazi egin da urtetik urtera.

Azkenik, protokoloak ohorezko hartzenduen tokian, urte luzeotako milakabezeroren leialtasuna eta atxikimenduanabarmendu behar dira. Bakoitzak jakingodu bere kasuan zein proportziotan nahastudiren militantzia, interes komertziala eta itzaladarion mezenazkoa. Baina guztien arteaneman duten erantzuna eredugarria izan da,eta erabakigarria jardueraren etengabekobilakaerarako. Bezeroei buruz zalantzagehiago egon izan balitz, ausardia urriagoaizango zen, eta emaitza pobreagoa.

Gizarte ekimena eta erakundeen ahalmenaAurreko atal batean aipatu da Deba–

goienean eredugarri izan den aldagai bat:herri komunikabideak gizartearen ekimenezsortu ziren, baina hasieratik izan zutenudalen konpromisoa eta laguntza. Lankidetzahau ahulagoa izan den inguruetan emaitzakeskasagoak izan dira, salbuespenik gabe.

Gizarte ekimena gidari izateak abantailahandiak ditu honelako jarduera batean.Lehenik, nabarmen, herritarren atxikimenduaerraz iristen zaio gizartearen baitatik sortuden egitasmoari, eta talde profesionalakborondatezko laguntza ugari jasoko du. Honiesker, diru gastuak bestela baino txikiagoakizan ohi dira. Eta bestelako aukera hori

Finantziazioaz

Finantziazioaz

30

Goiena esperientzia

erakundeen gestio zuzena bada, orduangastuak bikoiztu baino hirukoiztu ere egindaitezke.

Bestalde, gizartetik sortutako onarpenzabaleko jarduerak ondo eraman dezakehedabide guztiek jasan behar izaten dutenpresioa, hurbileko hedabideetan hurbilagotikegiten dena. Euskarazko herri komunika–bideak, beren oinarri soziala etafinantziabideak kontuan izanik, derrigortutadaude zintzotasunez jokatzera gaideontologiko, etiko edo politikoetan. Akatsedo gehiegikeria puntualetatik aparte, ezindute modu sistematikoan setakeriaz jokatu,herritarren onarpenik eta erakundeenlaguntzarik gabe ezinezkoa zaielako epeluzeko iraupena. Presioa sentitu behar dute,presiorik ezak akaso interesik eza adierazikoluke, beste ezer baino gehiago. Presioa aldeguztietatik iristen denean, orduan ari dirahedabideak ondo, guztien arreta piztendutelako.

Bada beste kontu bat hedabideenjardueran erakundeen gainetik gizarteekimenaren nagusitasuna aholkatzen duena,eta hau hizkuntzarena da. Euskarazko herrikomunikabideetan elebakartasuna hautatuda euskararentzat mesedegarrien izandaitekeen politikatzat. Eta legeak mugazorrotzak ezartzen ditu erakundeen jardueranhizkuntza ofizialen erabilerari buruz. UdalEuskaldunen Mankomunitateak euskarahutsez lan egiteko aurkitzen dituen arazoeierreparatzea besterik ez dago. Ez dago,ordea, inongo arazorik gizarte ekimenetiksortutako hedabide elebakarrei laguntzapublikoak emateko.

Aipatzekoa da, aurreko guztiarenondoan, erakundeek ahalmen handia dutelahedabideen arloan, udalek bereziki.Indarrean dagoen legediaren arabera,hedabide zenbaiten lizentzia udalei bakarrikeman ahal zaie, nahiz eta hedabideeidagokien legedia ezinbestean aldakorra den,eta aldaketak liberalizaziora bideratutadauden, gehien bat. Udalek badute, bestalde,azpiegituretan erabakigarriak diren

jokamoldeak hartzeko ahalmena, uhinezkoseinaleen hedapenean edo kable bidezbanatuko direnetan baldintzak jarriz.

Eta ez da ahaztu behar udalen diruahalmena. Beren aurrekontuen %1 inguru–rekin, bideragarri egin dezakete eskualdekotalde multimedia, prentsa, telebista, irratieta interneten jardungo duena.

Zalantza barik, alde biek irabazten duteelkarlanean. Hedabideak bere aurrekon–tuaren zati handia estalia izango du laguntzeiesker, eta horrek patxada emango diohelburuei tinko eusteko, diru estutasunakeragindako larritasunik barik. Eta udalakzerbitzu duinak eskainiko dizkie herritarrei,merkatuko prezioaren erdia baino gutxiagoordainduz, berari zuzenean zerbitzu horiekematea kostatuko litzaiokeenaren herenabakarrik erabiliz.

Gauzak horrela, euskararen aldekotresnek aurrera egingo badute, ezinbestekoada gizarte ekimena eta erakundeen ahalmenaondo uztartzea, bien arteko lankidetzatinkotzea eta balizko eraso guztietatikbabestea. Eskualdeetan, hedabideen orainarteko jabeek eta udalek konfiantzazkoesparruak eraiki beharra daukate, gaihonetan elkarrekin aurrera egiteko, sasiguztien gainetik. Aukera ezin hobea galdukoda bestela.

Autofinantziazioa goraAtzetik datorren joera da hau

Debagoienean, eta ez hitzezkoa, urte luzekodatuek frogatzen dutena baizik. Herrikomunikabideetan, oro har, diru publiko–arena ez da errapetzat hartu, edozein unetaneta edozertarako eskura egongo dena. Dirupublikoa bidezko ordainketa bezala hartuizan da, interesa duten zerbitzu duinentrukean interes komunaren arduradunekordaintzen duten kanon egoki bezala.

Goienak guztiz bere egin du helburuhau, eta bi lan ildo berezi abiatu ditu. Lankomertzial ohikoari dagokionez, hedabideakbateratzeko unea baliatu du estrategia osoeta landua bultzatzeko, lehendik datozen

Finantziazioaz

31

Goiena esperientzia

euskarrientzat nahiz berrientzat berbera. Es-trategia berriak dakarren aldaketa nagusia,orain arte produktuetan oinarritu den lankomertziala, aurrerantzean bezeroetanzentratzea izango da. Honenbestez, kontuaez da izango, hemendik aurrera, produktuenpublizitate atalak betetzeko bezeroakaurkitzea, baizik eta produktuak etazerbitzuak sortzea bezeroaren premiakasebetetzeko. Ildo berri honek bezeroarenhurbileko ezagutza eta jarraipena eskatzendu, eta horretarako ezinbestekoa da bezerobakoitzak Goienako komertzial bakarra izandezan, katalogo osoa eskura jarriko dioena.Txipa aldatzea ere eskatzen du komertzialenburuan, eta berdin lantaldearen antolaketa,tresna informatikoak, eta jarduteko ohiturak.Bezeroen publizitate premia guztiakbetetzeko gai izatea da helburua, gureeuskarriekin edo beste batzuentzat bitartekariizanda.

Iraultza komertzialaren bigarren ildoa,katalogoa irekitzea izan da. Produktu etazerbitzu nagusi batzuk aurrez zehaztutaegongo dira, ohikoak izango dira, bainabeste hainbat propio sor daitezke, egoerajakinen arabera. Goienak lantalde handiaeta arlo askotan jantzia du, hedabideenekoizpenera zuzendua. Lantalde horren atalbatzuk etxe barrurako zerbitzu ona ematekotrebatuak daude, hala nola, sail komertzialaedo arte eta diseinu saila. Sail komertzialagai bada etxeko euskarrietarako publizitateasortzeko, gai izan daiteke kanpaina oso batsortzeko edozein bezerorentzat eta kanpainahori kudeatzeko, etxe barruan nahiz kanpo–an. Arkoren talde komertzialak, handienabera, lau urte darama Euskal AutonomiaErkidegoko udal euskaltegien udaberrikokanpaina sortu eta kudeatzen, lehenurratsetik azkenera. Berez, Goienako taldekomertziala, zuzendariak, bost komertzialeketa diseinatzaileak osatzen dutena, euskarazpublizitatea sortzen ohitua dagoen talderikhandiena izan daiteke. Euskarazko publizita–tea, zorionez, gero eta gehiago egiten da,baina asko, tamalez, itzulitakoa da, erdaraz

pentsatutakoa. Bada hemen salmentetaneragina izan behar lukeen ibilbiderik.

Beste horrenbeste esan daitekeenpresako arte eta diseinu sailari buruz.Arrasate Press aldizkariaren diseinunazioartean saritua egin zuenak, edoGoienkariaren diseinu arrakastatsua eginduenak egin lezake hainbat diseinu-lanmerkatuan lehiakor izango direnak. Etajarrera hau zerbitzu gehiagoetara ere hedadaiteke, etxe barrurako onak diren neurrian,kanpoan ere aukera izan baitezakete.Horrelakoetan beti, diru sarrera propioakugaltzea eta handitzea izango da helburua,eta autofinantziazioan gora egitea jomuga.

Hirugarren hankaEsana doa bi hanka gainean dabilela

Goienaren finantziazioa: sarrera komertzialaketa laguntzak. Bi hankaduna pertsona bada,orekan ibil daiteke. Mahaiak edo aulkiakhiru hanka behar ditu gutxienez, eta laubadira, hobe. Enpresa izanik ere, bi hankamotz gelditzen dira. Ekonomiaren ahulaldiaksamur ekar lezake salmenten jaitsiera,oraindik publizitateak ordaintzen ditu eta,beste ezerk baino lehen, krisialdienondorioak. Laguntza publikoenak ez du orainarte sasoi txarrik bizi izan, baina hainbataldagairen mende dagoenez, ezin esan guztizsegurua denik, kopuruz edo segidaz.Horregatik, Goienak, bere diru orekarenbila, hirugarren hanka bat aztertzen dihardu.

Herritarrak izan daitezke finantzia–zioaren hirugarren hanka. Kooperatibakeskaintzen dituen produktu guztiak doanjasotzen dituzten herritarrak, hain zuzen.Gai hau jorratzeko abiatu den ikerketak ezdu salmenta gordina aurreikusten. Doanekoesparrua herri komunikabideek sortu zuteneta, urte asko geroago, modako bihurtu da.Gero eta prentsa gehiago banatzen da doan,batez ere hiriburuetan. Bestalde, doaneko–tasunak edo antzekoek bakarrik ziurtatzendute masibotasuna, eta hau ezinbestekoa dahizkuntza helburuak nola komertzialakbetetzeko. Produktuaren doanekotasuna

Finantziazioaz

32

Goiena esperientzia

ikutu gabe, banaketa pertsonalizatuarekinlotutako harpidetza edo zerbitzu trukekobazkidetza dira aztergai dauden formulak,besteak beste. Dagokion atalean Goienakabian dituen ikerketak aipatuko dira luzeago,baina hemen esan behar da pertsona batekdiharduela ikasturte osoan ikerketa hau

egiten, eta bere emaitzak oso esanguratsuakizan daitezkeela euskalgintza guztiarentzat.Euskarazko ekoizle asko egon daitekeGoiena oraintxe dagoen ataka berdinean.

Finantziazioaz

GOIENAK BILTZEN DITUEN HERRIAK

� Antzuola Gipuzkoa 1.900 bizilagun

� Aramaio Araba 1.450 bizilagun

� Aretxabaleta Gipuzkoa 6.170 bizilagun

� Arrasate Gipuzkoa 23.984 bizilagun

� Bergara Gipuzkoa 15.107 bizilagun

� Elgeta Gipuzkoa 973 bizilagun

� Eskoriatza Gipuzkoa 3.914 bizilagun

� Leintz-Gatzaga Gipuzkoa 260 bizilagun

� Oñati Gipuzkoa 10.744 bizilagun

33

Goiena esperientzia

MonomediakToki komunikabideetan medio

bakarrean jardutea izan da joerarik arruntena.Kasu gehienetan, hedabideren bat abiatunahi zuen elkarte edo taldeak aldizkariaaukeratzen zuen. Berez, aurretik sortutakoeneredu arrakastatsuak izugarri errazten zuenbidea. Gainera, informazioa emateko mol-deen artean, idatzizkoa da ohikoena, jendeasko da gai txukun samar idazteko. Azkenik,hedabide guztien artean prentsa da, izan,autofinantziazio mailarik altuena lortzenduen medioa. Faktore guztion eraginez,50etik gora dira euskarazko herri prentsakeman dituen aldizkariak. Oso gutxik, ordea,baliatu dute aldizkariaren oinarria bestehedabideren bat abiatzeko.

Oso gutxi dira, era berean, prentsa ezden beste medio batean bakarrik dihardu–tenak. Telebistan, Oarso, Zarautz eta Xaloaaipa daitezke, nahiz eta azken honek IrulegiIrratia duen kide, eta Zarautz Telebistakkable hornitzaile bat izan zuen sorreranoinarri. Oarso Telebista da zuzenean telebistasoila sortzeko egon den ekimenik garbiena.Hala ere, arazo bat baino gehiago izan dubidean, eta egun eskualdeko bestehedabideekin elkarlana bultzatzeko bide biladabil. Multimediaren bidean, beraz.

Irratigintzari dagokionez, irrati libreenboom-aren ondoren oso gutxi gelditu dirabizirik. Eta bizi direnek ere, neurri handianborondatezko pertsonek eginak direnez, ezdute etorkizun ziurrik, borondatea amaitueta gero. Bestalde, azken udal irratien legeakudal bakoitzari aukera ematen dio irratibaten lizentzia lortzeko. Eta bazirudienaukera honek herriz herriko irratien loraldi

indartsua ekarriko zuela, baina legeak berakzuen bere baitan muga. Irration kudeatzeariburuz, ez zuen gestio zuzena ez zen besteaukerarik onartzen, hau da, udalakderrigortuak zeuden irratia egiteko langileeta ardura guztiak hartzera. Administrazioakmehetzeko asmoz ekimen pribatuekinkontzertazioa garatzen ari den aldi honetan,oso udal gutxik nahi izan du zama berri haubere gain hartu. Ondorioz, oso udal irratigutxi sortu da azken urteotan.

MultimediakArrasaten 88an hasi zen ekimen hura

izan da honetan ere aitzindari. Aldizkariasortu eta berehala irratia abiatu nahi izanzuten. Eta irratirako baimenik ezean, aldiz–karia abiatu eta hamalau hilabeteren buruan,telebista sortu zuten. Eta handik beste hiruurtera, irratiaren lege berria baliatuz, irratiabultzatu zuten, nahiz eta legeak berakderrigortuta, udalak zuzenean kudeatu beharizan zuen. Irratia sortu baino lehen, 92an,Arrasate Komunikabideak (Arko) izenekoelkartea sortu zen, aldizkaria eta telebistakudeatzeko berariazko elkartea. Proiektuaaurkeztu zuenean, “euskarazko lehen tokimultimedia” bezala aurkeztu zuen bereburua Arkok.

Nafarroako Bortzirietan, Ttipi-ttapa datalde multimediaren beste adibide bat.Lehendik zetorren literatura aldizkariaberehala igo zen herri prentsaren gurdira,eta aldizkari berria finkatu zenean,eskualdeko telebista sortu zuten. Eskualdetxiki eta nekazaritza girokoan ari den taldehau, aitzindari izan da bazkide txartela edoaldizkariaren on-line edizioa sortzekoorduan.

Izaeramultimediaz

Izaera multimediaz

34

Goiena esperientzia

Monomediatik multimediarantzEuskarazko toki komunikabideen

kasuan, medio bakarrean jardutea tartekourrats gisa hartu behar da, ez jomugatzat.Hedabideon helburu komuna da hurbilekokomunikazioa euskaraz garatzea, euskara–rentzat esparru berri eta entzutetsuairabaztearekin batera, gizartearen barnekohesioa eta komunitate zentzua bultzatuz.Helburu hori bete-betean lortzeko, tokihedabideek ahalegina egin behar dute berenesparrua guztiz betetzeko, eta esparruhorretan lehenak izateko. Hori multimediaizanda bakarrik lortu ahal da.

Izan ere, multimediaren teoriak diomezu baten eragina handiagoa dela hirumediotan behin aipatzen bada, medio bereanhiru aldiz aipatuta baino. Lehenik irratian

zuzenean entzun dugun albistea, handikgutxira telebistan ikusten badugu, eta bihara–munean egunkarian irakurtzen, albisteaontzat emango dugu. Nekezago lortzen dahori, medio bakarrean hiru aldiz emanda.

Multimediaren aldeko beste puntu batbaliabideen optimizazioarena da. Iaz irakurrizen (El País, 2000-03-28) Estatu BatuetanThe Chicago Tribune argitaratzen duen taldemultimediak aurkikuntza izugarria egin zuela.Medio ezberdinetako erredaktoreak, bakoitzabere mediorako jarduteaz gain, talde osorakoeduki hornitzaile bihurtzen baziren, sekulakoaurrezte eta sinergia sortzen zirentaldearentzat, eta birmoldaketa sakona ariziren gauzatzen aurkikuntza horretanoinarrituta. Hauek dira artikuluaren zatirikesanguratsuenak:

“Tribune” taldeak “Los Angeles Times”erazabalduko du informazioa partekatzeko sistemaEditore eta erreportari komunak prentsa, irrati, telebista eta Interneteko hedabideetan

ROSA TOWSEND (Miami). Kazetaritzaren atal berria ari da idazten Estatu Batuetako hainbat taldemultimediatan. Bere funtsa erredaktorea “eduki hornitzaile” bihurtzean datza, enpresak albisteakhedatzeko dituen hedabide guztien hornitzaile izateko: egunkari, telebista, irrati eta Internet.Tribune taldea izan da sistema hau goi mailan ezartzen aitzindaria. Talde hau lau egunkarirenjabe da —hauen artean, The Chicago Tribune— eta egin duen apustu honi esker, Los AngelesTimes eta bere katea osoa erosi ahal izan du, 1,1 bilioi pezetaren truke.

Sinergia, edo “multimedia kazetaritza” honela lortzen da: egunkariko erredaktore batekinformazioa eskuratzen du eta, hurrengo eguneko edizioan argitaratuko dena prestatu bainolehen, behin —edo eguneratutako bertsio gehiago— idatziko du Interneteko edizioan, etagertatutakoa azalduko du enpresaren telebista edo irrati kateetan. Berdin gertatuko da albistealortu duena telebistako edo irratiko erreportaria bada. Argazkilariei bideo kamerak eramanditzatela eskatzen zaie.

(…) Sinergiak irauli egin ditu Tribune taldeko hiru egunkari: The Chicago Tribune (632.000ale egunero eta milioi bat igandeetan), The Orlando Sentinel (262.000 egunero eta 380.000igandeetan) eta ez horrenbeste The Sun Sentinel (258.000 egunero eta 370.000 igandeetan).Eta ez da lan sistema aldatu, soilik, idazgelen itxura bera ere bai, hauen erdian telebista-irratikominiestudio bat ezarri da-eta, zuzeneko emisioak egiteko. Mila kazetari baino gehiago dituenChicago Tribune egunkarian gelak egokitu egin dira, editatzaileak eta erreportariak telebistakoeta irratiko lankideekin batera jardun daitezen. (…)

Izaera multimediaz

35

Goiena esperientzia

“Tribune” moduko talde handi batekagian txiripaz edo ikerketa sakonei eskeregingo du aurkikuntza hori. Multimedia txikibatek begien aurrean du optimizazioarena.Herriko aldizkaria eta eskualdeko telebistabakoitza bere aldetik badabiltza, ekitaldibatera erredaktore bana bidali beharko dute,kameralaria eta, agian argazkilariarekinbatera. Talde bereko bi medio izanik,erredaktore bakarrak jasoko du informazioabi medioetarako, eta kameralariak eginlezake argazkilariarena ere.

Eta honek berdin balio du bi mediobaino gehiago badira ere. Eduki hornitzaileakeramandako informazioa, gero medio bakoi–tzeko erredaktoreak egokitu beharko dumediorako, baina pertsona bakarrak egindu bestela hiru edo laurekin egingo zena.Zenbat eta medio gehiago, orduan etaekonomia handiagoak.

Bada azken puntu bat, euskarazkohedabide lokalen kasuan, multimediarenaldekoa. Indarrarena, hain zuzen. Komu–nikazioaren esparruan interes ekonomikoeta politiko handiak daude, eta lehiakideakgero eta indartsuagoak dira. Lehianirabazteko, edo gutxienez irauteko, indarrabehar da. Eta handien aurrean, txikienindarra batasuna da, elkartasuna etaherritarren atxikimendua. Bakarka, jai.

Eskualdeko multimediakLehen Arko eta gero Ttipi-ttapa baziren

multimediak, eta bigarrena euskaldekoa erebai. Orain Goienak eredu hori landu etabultzatu egin du. Eta Topagunean biltzendiren hedabideak, gehienak aldizkariak, adijarri dira. Bilakaera hau izan daitekeguztientzat etorkizuna ziurtatzeko bidea.

Eskualdea neurri egokia da hainbatjardunetarako, hauen artean hedabideena.Egia da Euskal Herriko eskualdeak osoezberdinak direla eta batzuk ez daudela osoondo bereiztuta edo finkatuta. Hala ere,eskualdeen suspertze prozesua nabari dahainbat ingurutan, zenbait jarduera etaekimen herrien mugak gainditzen hasidirenean. Lurralde antolamenduan adituekunitate egokitzat jotzen dute 50.000 eta100.000 biztanle arteko komunitatea, baldineta homogeneitate, batasun funtzional etabeste parametro batzuk ere egokiak badira.Egungo eskualde asko sartzen dira biztanletarte horretan.

Ona litzateke herri hedabideakeskualdeka bateratzen hastea. Zailtasunakizango dituzte, baina zailtasunak gainditzekoahaleginean indartu egingo dira. Medioezberdinetakorik balego, berehala hasdaitezke multimediaren abantailak frogatzen.Bestela, denak medio bakarrean ari badira,lehenbizi jarduera hori tinkotu eta elementukomunak sortzea komeniko zaie, eta gerobeste medioetarako estrategia prestatzekoordua etorriko da.

Tokian tokiko errealitateari egokitubeharko da bilakaera, ez dago formulabakarrik. Hori bai, elkarren berri ahalik etagehien jakitea komeni da, hankasartzeaketa akatsak ez errepikatze aldera. Topaguneaeta administrazioen arteko lankidetza osoeragingarria izango litzateke, ikuspegi etainteres orokorrak ondo ezkon daitezenpartikularrekin.

Izaera multimediaz

36

Goiena esperientzia

Goiena eskualdeko egitasmo gisa sortuzen, eta ez du inoiz eskualdez kanpohedatzeko asmorik izan. Hori argi esan etagero, tamaina bertsuan esan daiteke Goienakahalegin handia egin duela kanpokohedabide, erakunde eta eragileekin, berekezkak, diagnostikoa eta egitasmoaazaltzeko. Helburua, sintoniak sortzea izanda eta bilakaera orokor bat abiatzea, honekkomunikazioaren euskal esparruarenplangintza ekar zezan eta, bidez batez,Goiena bera garatzeko egokiera hobea.

HedabideekinHorizontalean, Goienak harreman estua

izan du euskarazko herri prentsa gehienabiltzen duen Topagunearekin, eta baitaeuskarazko herri telebistekin. TopagunearenKomunikabideetako Batzordean Goienakordezkatu ditu Debagoieneko hedabideguztiak, eta batzorde honen bidez zabalduditu bere kezkak eta proposamenak herrialdizkarien artean. Batzordea bera etaTopagunea bere osotasunean dinamika berribaten hastapenetan zeuden, eta sintoniahandia egon da eskualdeko eta nazioko biegituren artean. Elkarlanean bakoitzak hartudituen funtzioak ere osagarri agertu dira:Goienarena aitzindari lana izango zen,norabidea igerri eta bidezidorra irekitzekoahalegina, eta Topagunea, ondoan, bidezidorhori ibilbide zabal bihurtzen saiatuko zen,bere baitako hedabide guztientzat erabilgarriizan zedin. Urte t’erdi inguruko lankidetzahau alde bientzat suertatu da onuragarri.

Euskarazko herri telebistekin ereharremana estutu egin du Goienak. Hurbilenzeukan Ttipi-ttapa Telebista, hau ereTopagunean kide, eta ekimen zehatzetanhurbilduz joan da gainontzeko taldea,

jardueran dauden telebistak eta abiatzekoasmoa aurreratua dutenekin sortu dena.Oarsoaldeko Oarso eta Baztango Xaloa dira,Bortzirietako Ttipi-ttapa eta DebagoienekoGoienarekin bateratsu ari diren tokitelebistak. Lau hauek dira, hain justu,ETB1eko “Bertatik Bertara” saioan asterotoki telebisten zapping-ean agertzen direnak.Zarautz Telebistaren arrastorik ez daaspaldian izan eta, aldiz, telebista nahiaduten bi eskualdetako ordezkariak eretaldera hurbildu dira, Durangaldekoak etaTolosaldekoak.

Sakabanatuta dauden arren, taldehonetako kideek urrats batzuk egin dituzteaurrerantzean elkarlana ekar dezaketenak.Bide horretan elkarrenganako konfiantzasortuz joan da, eta aldi berean TopaguneakoKomunikabideetako Batzordeak lehenaipatutako dinamizazioa bizi izan du. Bieragin hauen ondorioz, toki telebistentaldeak bere kideen arteko elkarlanaTopagunearen baitan garatzea erabaki zuen,eta federazioari proposamen hori egin zion.Formalidade batzuk gora-behera, lehenaldizkarien bilgune zen Topagunea,aurrerantzean telebistena ere izango da.

Euskal Telebistarekin ere harremanugari izan du Goienak, eta gai bat bainogehiago jorratu da harreman horietan.Arduradun teknikoekin, ETBren digitali–zazioak libratuko zituen baliabideei probetxuateratzeko aukerak aztertu dira. Hain zuzen,eskualdeka telebista berriak sortzeko estra-tegia bultzatzeko, oso lagungarri izanzitekeen ETBk amortizatutako tresneriatelebista horien lehen txanparako erabiltzea,hauen abiatzea errazte aldera, eta bide batez,tresnen hondar balioa agortu arte

Kanpoharremanak

Kanpo harremanak

37

Goiena esperientzia

erabiltzeko. Gai honetan borondate onaagertu izan da, eta EITBren Plan Estrategikoanespreski aipatzen da aukera hau. Bainaoraingoz, gaiak ez du aurrera egin.

Aldiz, azken urtean areagotu egin daeguneroko lankidetza ETB eta GOITBrenartean. Irudi ugari mugitzen da batetikbestera eta bestetik batera. Ia egunero dagomugimenduren bat eta ohitura sortzen arida. GOITBri dagokionez, ETBren aurreanbere profesionaltasuna erakutsi duela esan

daiteke, eta honek aurrera begirakolankidetza estuagoak ahalbide ditzake.

Hirugarren ildo batean ere saiatu daGoiena ETBrekin. Hain zuzen, telebistapublikoa bere Plan Estrategikoa mamitzenari zenean, etorkizuneko seinaleugaritasunean euskarazko kateak ugaltzekoformula erraza eta merkea eskaini zion,ondoko dokumentuan jasotzen dena.

Kanpo harremanak

GOIENAKO ELKARTE SORTZAILEAK: 3.000 BAZKIDE

� Arko Arrasate

� Axtroki Eskoriatza

� Goibeko Elgeta

� Gurel Leintz-Gatzaga

� Idolaz Antzuola

� Jardun Bergara

� Laixan Oñati

� Loramendi Aretxabaleta

� Txirritola Aramaio

38

Goiena esperientzia

Zer datorrenSateliteek, kableek eta sare informatikoek zeharo aldatuko dute ikus-

entzunezkoen panorama. Telebista seinaleak modu esponentzialean biderkatukodira datozen urteotan. Katea orokorrak, segmentatuak edo hurbilekoak, helburukomertzialez edo politikoz bultzatutakoak iritsiko dira laster, uholdeka.

ETB1-en lanari esker, euskarak nabarmen egin du telebistan aurrera,mediorako hizkera eta estilo egokia sortuz, euskal hiztunentzat erreferentziabilakatu arte. Tamalez, beste telebista orokorretan ez da urratsik egin norabidehorretan, eta euskarak gaur duen kuota apala da.

Kuota hori, hala ere, galdu egin daiteke datorren uholdean, euskarazkoseinale berriak sortzeko plan trinkoa prestatzen ez bada. Edo euskarak hiritarrenganduen eraginkortasuna baliatuz, telebista sare zabal eta indartsua sortzen ezbada. Bigarren hau da idazki honen abiapuntua.

Zer eginLandareek bezala, ETBk indartzeko duen bide bat sustraiak luzatzea da.

Nazioarteko informazioan bat gehiago da, eta txikia. Nazionalean, lehenaizateko lehia gogorra irabazi behar du aldioro. Herriz herrikoan, aldiz, bakarraizan daiteke, inor iritsiko ez den tokian ere ordezkaritzak izango lituzkeelako.

Herri edo eskualde telebisten sare bat osatu beharko litzateke, euskarareninguruan biltzen den indarra baliatuz. Telebista hauek berriemaile lana egingolukete ETBrentzat, eta gainera bakoitzak bere programazioa landuko luke.Audientzien kontrolean ETB Taldea erabiliko litzateke marka gisa, datuetankenketak egin ordez batuketak egin ahal izateko.

Ideia honen alde zenbait faktore dago:• Administrazioetan, oro har, aldeko jarrera dago gai honi buruz eta

Euskara Biziberritzeko Planean estrategikotzat jotzen da.• Herri telebistak sortzeko gogoa berpizten ari da eta lehendik daudenetan

susperraldia nabari da.• ETBren digitalizazioak tresneria ugari libratuko du, herri telebistak sortzera

bidera daitekeena.

Nola eginPlana zehazteko lehen lana da balizko telebisten mapa egitea. Kasu

gehienetan, Eusko Jaurlaritzaren esparru funtzionalak izan daitezke abiapuntu.Bigarrena, esparru bakoitzean modulu bat antolatzea. Modulu honek bi

osagarri izango lituzke. Telebista kudeatuko duen enpresa bat, beste hedabidebatzuk ere gara ditzakeena, eta enpresa horren bultzatzaile eta bideratzaileizango diren giza elkarteak. Enpresa egiturak emango lituzke eraginkortasuna

Euskarazko Telebista Sarea: ekintza planaMikel Irizar

1999ko azaroa

3. eranskina: Euskarazko Telebista Sarea

39

Goiena esperientzia

eta profesionaltasuna, eta elkarteen izaera sozialak bilduko lituzke erakundeeneta hiritarren laguntzak.

Azkenik, ETBk eskainiko luke libratzen duen tresneria eta laguntza teknikoa,eta trukean jasoko luke korrespontsaritza zerbitzua. Telebistak bere esparrurakoematen duen zerbitzuaren kostua udalen diru laguntzaz eta diru iturri propioekinestaliko litzateke.

Jaurlaritzak diseinatuko luke ekintza plana, baldintzak finkatu eta moduluakzehaztu. Bere ardura litzateke, baita ere, beste partaideak (aldundiak, udalak etaETB) inplikatzea, eta gero gauzatze prozesua gainbegiratzea.

Aldundiei legokieke moduluen sorrera bultzatzea. Enpresa diren heinean,enpresen sorrerarako laguntzak bideratuz, eta euskara elkarte diren aldetik,laguntza bereziak sortuz.

Esparru bakoitzeko udalek zainduko dute elkarteen eta enpresaren jardueraa,urtez urteko hitzarmena baliatuz.

Adibide batDebagoienean (lehen Deba Garaia) mamitzen ari da eredu izan daitekeen

egitasmo bat. Goiena du izena eta euskara elkarteek sortutako kooperatibaizango da. Hamar urte betetzear dagoen Arrasate Telebista eraldatuz, huraordezkatuko duen GOITB sortuko du, eskualde osoan hedatuko den telebista.ATBtik jasoko dituen eginkizunen artean ETBrentzat agentzia lana egitearenadago, elkarlanean egin daitekeen bidean lehen urrats gisa.

3. eranskina: Euskarazko Telebista Sarea

Eusko Jaurlaritzakdeiseinatuko luke

EuskarazkoTelebista Sarea

sortzeko ekintzaplana.

40

Goiena esperientzia

Dokumentu honek, eta bere aldekoahaleginak ez du erantzun zehatzik jasoETBren aldetik.

Hedabideekiko harreman bertikaletan,hau da hedabide orokorrekin izandakoetan,Euskaldunon Egunkariarekin izandakoa ereaipatu beharrekoa da. Harreman honetan,elkarlanerako esparru balizkoak aztertu dira.Euskaldunon Egunkariak, aurrera begira,informazio lokalaren esparruan jardutekoasmoa du, norabide horretan ikusten dubere bilakaeraren zati handia. Eta prest agertuda tokiko hedabideekin formula bateratuaketa berriak aztertzeko. Goienak ere interesadu lankidetza horretan, prentsan egunerojarduteko bokazioa duelako, eta euskarazkohedabideekin sarean jarduteko borondatea.Hala ere, Euskaldunon Egunkaria asteansei eguneko produktua da eta Goienkariaastean behingoa, eskualdean hau masiboada eta hura hedapen txikikoa… Ez da errazaizango bi errealitate hauek ezkonduko dituenformula aurkitzea, baina ahalegina egingo da.

ErakundeekinHarreman hauek azaltzerakoan, has

gaitezen eskualdeko udaletatik. Berez,Goienaren filosofiaren arabera, hauek ezlirateke izan behar “kanpo” harremanak,udalak barruko bazkide hartzen ditu-etaegitasmoak. Hala ere, kooperatibaren sorreraelkarteen artean mamitu eta gauzatu denez,aldi honetarako bakarrik eta behinbehinekoz kokatu dira udalekikoak kanpoharremanen artean.

Egitasmoa elkarteen artean adostubezain laster aurkeztu zitzaien eskualdekoudalei, 99ko azaroan hasita. Lehen errondakoazken aurkezpenak 2000ko urtarrilean eginziren. Oro har, arretaz eta aldeko jarrerazhartu zen egitasmoa. Egoerarik korapila–tsuena Oñatiko Udalean agertu zen, izanere, herriko bi hedabideak —aldizkaria etairratia— Udalak berak sortuak ziren, etaberak kudeatzen zituen. Horrez gain,hasieran emandako informazio okerren

batzuk medio, eta gerora abiatutakohausnarketaren bat dela-eta, udal batzuenerantzuna atzeratu egin da. Era berean, usteizatekoa da egoera politikoak izan duentxarrerako bilakaerak ez diola mesederikegin egoera honi. Kontua da, une honetansei udalek eman diotela erabateko baietzaGoienari, eta beste hirurek oraindik ez,nahiz eta hauen baietza gero eta hurbilagoikusten den.

Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura,Euskara, Gazteria eta Kirola Sailarekikoharremana goiz hasi zen eta sendoa izan da.Lehen unetik harrera ona egin ziotenegitasmoari, eta Goienan eredu bat ikusizuten Gipuzkoako beste eskualdeetan eginzitekeenerako. Bide honetan, Gipuzkoarakoplan orokor baten zirriborroak eskatuzituzten, horietako bat Goienari, nahiz etagero plana albora geratu zen. Urteamaierarako, Gipuzkoako Foru Aldundiaketa Goienak hitzarmena sinatu zuten, etahitzarmen haren ondorio da txosten hau.Diputazioak diru laguntza emango zionkooperatibari, honek sorreran izandakoeskarmentua aldundiaren esku jar zezan.

Azkenik, Eusko Jaurlaritzako HizkuntzaPolitikarako Sailburuordetza ere izan duGoienak solaskide eta laguntzaile. Hemenere arreta handiz hartu ziren emandakoazalpenak eta, une batez, hitzarmenarenaukera aztertu zen, lankidetza lotzeko for-mula gisa. Azkenean, deialdien bitartezbideratu dira diru laguntzak, eta aipatzekoada horien zati handia telebistarako etorridela, HPS iaz hasi baitzen —eta aurtenjarraitu du— herri telebistak hedabideendeialdian sartzen.

BestelakoekinAipatutakoez gain, beste zenbait

harreman ere izan du Goienak gizarteeragile, alderdi politiko eta enpresekin, betiere onarpen ahalik eta zabalenaren bila.Denak ezin eta, aipatzekoa da Debagoienekokooperatiba taldearekin lankidetza

Kanpo harremanak

41

Goiena esperientzia

finkatzeko abiatu den prozesua. Bitarikokooperatibak aurrez ikusten ditu bazkidelaguntzaileen artean enpresak eta, dudarikez, eskualdeko talde handiko zutabeekizango lukete lehentasuna. Baina, gainera,kooperatiben taldean ere nabarmen ageridira eskualdearekiko harremana estutzekojoerak, eta horretarako Goiena tresna osoegokitzat ikusten dute. Prozesua abiatubesterik ez da egin baina, ondo burutukobalitz, erabat sendotuko luke Goienarenetorkizuna.

Harreman asko landu da, azalpen askoeman, iritzi asko entzun. Kasu batzuetan,emaitza praktikoak iritsi dira. Bestetzuetan,iristear daude. Edo ez. Beti, ordea, harreraabegitsua eta errespetuzkoa egin zaioGoienari. Horren lekuko, 2001ekomartxoaren 31n, kooperatibaren aurkezpenekitaldira bildu zen lagun talde ugaria,askotarikoa eta pisuzkoa. Ondo egindakolanaren emaitza izango zen, seguruenik.Hala ere, bihotzez eskertzekoa izan zenerantzun hura.

Kanpo harremanak

GOIENAK JENDE ASKOREKIN IZAN DITU HARREMANAK

� Topagunearekin: euskara elkarte eta herri aldizkari gehienak biltzen ditu.

� Euskarazko herri telebistekin: Ttipi-ttapa, Oarso, Xaloa, Zarautz…

� EITB taldearekin: batik bat telebistaren arloan.

� Euskaldunon Egunkariarekin: Euskal Herriko euskarazko egunkari bakarra.

� Herri erakundeekin: udalak, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Eusko Jaurlaritza.

� Enpresa eta erakunde pribatuekin: Mondragon Unibertsitatea eta kooperatibak.

� Gizarte eragileekin: alderdi politikoak, enpresak eta bestelako elkarteekin.

42

Goiena esperientzia

Bateratu eta gero2000. urtean egindako bateratze lanak,

besteak beste, elkarrenganako konfiantzasendotu zuen, eta honek ekarri zuenhurrengo urratsa, Goienaren historialaburrean mugarri izan dena. Urrats hori,elkarteek sortu eta ordura arte kudeatutakohedabide guztiak kooperatibaren esku uzteaizan zen. Egia da elkarte zenbaitek bazuelanahikoa lan bere hedabidearen jardueratxukun eramateko. Baina, hala ere, baliohandia du izerdiz eta nekez garatutakohedabide kuttuna inoren esku uzte horrek.

Lantaldea eta aurrekontuaHedabideen ekoizpena eskuz aldatze–

aren ondorioz, langile guztiak Goienarenakbihurtu dira, eta une honetan kooperatibak40 laguneko lantaldea du. Talde honetan,lehengo lanpostu guztiak mantendu dira,eta lanpostu bakoitzak bere elkartean zituengutxieneko ezaugarriak errespetatu. Lanegoerak ezberdinak ziren elkarte batetikbestera, eta bateratzeko orduan parametrorikonenak hartu dira arau berrietan ezartzeko.Horrela, lan egutegia, ordutegia, soldatak,oporrak eta beste hainbat irizpide finkatudira edo finkatzeko bidean jarri. Esan daiteke,oro har, inork gutxik galdu duela ezer eta,aldiz, guztiek irabazi dutela zerbait.Gehienek, asko.

Bateratu den beste arlo garrantzitsuadiru kontuena da. Hemen ere egoeraezberdinak zeuden, hedabidetik hedabidera,gauzak egiteko ohiturak eta moldeakbereziak zirelako. Hala ere, Goienak2001erako prestatu zuen aurrekontuak berebaitan hartzen zuen elkarteen hedabideguztien ekoizpena. Aurrekontu hori prestatuzenean, artean hainbat kontu erabaki gabe

zegoenez, aukera gehien zuten hipotesiakhartu ziren oinarri, eta bakoitzaren eraginaneurtu egin zen. Horrela, hipotesi horietakobat ezeztatuko balitz, aurrez ikusita dagozein izango den bere eragina aurrekontuan.

Aurrekontua egiterakoan, bestalde,gastuen ataletan eskuzabal jokatu zen,garatze egoerak lasaiera tarteak eskatzendituela pentsatuta. Bestalde, kooperatibakbehar dituen inbertsioei bere baliabideekinaurre egingo diela erabaki zenez, urtekoamortizazio kopurua ere ezarri zen. Kopuruhori zehazteko, kontuan izan da Goienak50 milioi inguruko ibilgetua izango duelatresnetan eta tresna horien bizi iraupena,batez beste, 5 urtekoa izango dela. Honekinguztiarekin, 2001eko aurrekontua 235 milioiingurukoa da, gastuen atalean.

Diru sarreretan, aldiz, zuhur jokatu da,seguru samar diren partidak bakarrik sartuz.Sarrera komertzialetan ez da aurreikusiGoienaren sorrerak eta produktu berrieksekulako ondorioa izango dutenik. Anbiziohandiko estrategia komertziala prestatu da,eta etekinik onenak ateratzeko ahaleginaegingo den arren, aurrekontuan agertzenden fakturazio kopurua orain artekoenbatura da eta gutxi gehiago. Diru laguntzetanere, urtez urteko laguntza arruntak kontatudira, baina ez berezirik. Hala ere, gastuakestaltzeko adina sarrera espero da.

Argigarri delakoan, 2000ko memoriaeta 2001eko aurreikuspena jasotzen duendokumentua doa segidan.

Goiena 2001

Goiena 2001

43

Goiena esperientzia

AtarikoaOrain urtebete, egitasmo zen oraindik Goiena, ez genekien orduan non

egongo ginen gaur. Eta gaur, egindako urrats guztien ondorio den 2001erakoGestio Plan bateratua dagoeneko adostua dugu. Egitasmoa kooperatiba bihurtuda, kooperatiba berria, nahiz eta baduen iraganik. Sortzaileen hedabideekematen duten eskarmentuak ez du, ordea, erabateko argitasunik eskaintzenetorkizunaz hausnartzerakoan.

2001eko Gestio Plana bateratze prozesua bete-betean dagoenean eginbehar izan da. Izan ere, oraintxe ari da kooperatibako lantaldea osatzen,produktu berrien bidea hasten eta, lehengoa batuz, hurrengo hilabeteetakobilakaera zirriborratzen. Eta iragana baduen arren, kooperatibak ez du GestioPlana egiteko historiarik. Zeren Goiena ez baita lehengoen batura bakarrik,osagai berri asko ditu, pertsona, produktu, antolaketa, baliabideetan.

Egoera honetan, ahalegina egin da arduradunen aldetik, datorrena igartzeko.Ekinez ikasten da, ekinez da historia egiten. Eta historiak ematen du GestioPlanerako eta epe luzeko plangintzarako oinarria.

Datorren urtean hobeto, urtebete luzeko historia batuari esker.

Kooperatibaren nortasun ezaugarriakJatorria

Goiena Komunikazio Zerbitzuak Koop. E., Debagoieneko bederatzi herrietakobeste horrenbeste elkartek sortutako enpresa da. Antzuolako Idolaz, AramaiokoTxirritola, Aretxabaletako Loramendi, Arrasateko Arko, Bergarako Jardun, ElgetakoGoibeko, Eskoriatzako Axtroki, Gatzagako Gurel eta Oñatiko Laixan dira herrizherriko elkarteak. Bakoitza bere aldetik jardunaz, Kontuola, Aretxagazeta, ArrasatePress, Berrigara, Goibeko, eta Ze barri? aldizkariak, eta Aretxabaleta eta Arrasatekotelebistak sortu eta kudeatzeko gai izan direnak. Orain, etorkizunari indartsuaurre egiteko, kooperatiba bat sortu dute, komunikabide hauek bateratzeko etafalta diren atalak garatzeko.

HelburuaGoiena sortu duten elkarteek hedabideak garatzeko orduan izan zuten

helburua, hurbileko informazioa euskaraz garatzea izan zen, gizarte kohesioarenalde eginaz euskararentzat esparru moderno eta prestijiotsua irabazteko. Goienakbere egiten du helburu hori, eta horrela, kooperatibaren zeregina Debagoienekobiztanle multzoa komunitate trinko eta moderno bihurtzen laguntzea litzateke,non gizartearen nortasun ezaugarri baliagarrienak, eta bereziki euskara, elementubizi eta jardun ardatz izango diren.

Goiena 2000-2001Goiena

2001eko urtarrila

4. eranskina: Goiena 2000-2001

44

Goiena esperientzia

DiagnostikoaInformazioaren Gizartea badator, kablez, uhinez, satelitez eta zuntzez

betea. Bide horietatik guztietatik seinaleak datoz, informazioa, entretenimendua,zerbitzuak, loturak. Mundu zabaletik etorriko zaigu uholdea, seinale asko iritsikoda gurera, baina hemengo kontuez gutxi, eta hemengo hizkuntzan, gutxiago.Uholdea datorrenean, ondo errotuta gauden neurrian bakarrik iraungo dugugizatalde moduan, gure barnegiturak trinkoak badira eutsiko dioguuniformismoaren indarrari. Mundu zabalarekin bezainbat lotuak behar dugu egoninguru hurbilarekin, oreka galduko ez badugu. Eta horretarako, ezinbestekoadugu geure komunikazio tresnak sortzea, indartzea eta eragingarri bihurtzea.Elkarren berri dugun neurrian izango gara elkarkide.

Izaera juridikoaGoiena bitariko kooperatiba da legez, 2000ko ekainean sortua. Bazkide

sortzaile izan dira lehen aipaturiko bederatzi elkarteak. Estatutuetan aurreikusitadago erakunde edo enpresekin lankidetza hitzarmenak sinatzen diren neurrian,hauek bazkide laguntzaile bihurtzeko aukera izango dutela, eta kooperatibak lankontratuak egin ahala, lan bazkideak ere izango dituela. Bazkide multzo bakoitzakorganoetan izango duen ordezkapena honela finkatu da estatutuetan.

Ordezkaritza Goienaren aginte organoetanBatzar orokorra: elkarteak ........................... 27(52 kide) laguntzaileak ...................... 14

udalak .......................... 9enpresak ....................... 5

langileak ........................... 10bestelakoak .......................... 1

Kontseilu Errektorea: elkarteak ............................. 7(11 kide) laguntzaileak ........................ 2

langileak ............................. 2

Antolaketa honekin multzo guztien arteko oreka gorde nahi izan da, betiere elkarteen gehiengoa gordez. Hauek, izaeraz kultura elkarte izanik, eta 3.000bazkide biltzen dutenez, inork baino hobeto berma dezakete kooperatibarenjarduera ez dela sorrerako helburuetatik desbideratuko.

Eginkizunak eta baloreakHasierako egitasmoa oinarri, eta egindako bidea gidari, honako hauek dira

Goienak bere jarduerari ezarri nahi dizkion ezaugarriak:• Hizkuntza normalkuntzarako tresna izatea, euskaraz jardunez herritarren

eleaniztasuna bultzatuko duena.• Debagoiena eskualdearen gizarte kohesioa eta komunitate zentzua

indartzen laguntzea, nortasun kolektiboaren ezaugarriak gerora daitezen.


Mundu zabalarekinbezainbat lotuakbehar dugu egon

inguru hurbilarekin,oreka galduko

ez badugu.

45

Goiena esperientzia

• Informazioaren Gizarteak ekarriko duen antolaketa berrian, informazioaherritar guztien esku jartzea, aukera berdintasuna bermatzeko.

• Kooperatibako langile edo laguntzaile, eta gizarteko talde edo eragileenpartaidetza sustatzea, Goiena guztiona den neurrian, ezingo delako inorena izan.

• Baliabide eta diru sarrera propioak garatzea, kudeaketa eraginkorrenamedio, autofinantziazio mailarik ahalik eta gorena lortzeko.

• Erakundeekin lankidetzan jardutea, hitzarmenak tarteko, informazioarengardentasuna eta elkarrenganako errespetua oinarri.

• Helburu komunak dituzten beste ekimenekin eta arlo ezberdinetakoeuskal hedabideekin lankidetza finkatzea eta sareak eraikitzea.

2000. urteko memoriaAmaitu berri den urtea, sustatze aldia izan da Goienarentzat. Ez izatetik

izatera dagoen bidea egin du, eta aparte zeudenak bateratu, egitasmoak zehaztu,eredua landu, eta produktuak prestatu. Ekoizpena maiatzean hasi zen,telebistarekin, eta abenduan indartu, Goienkariarekin. Hauek izan dira mugarrinagusiak:

• Ekainean legez eratu ondoren, bazkide erabiltzaileen ekimenez egin dukooperatibak aurrera. Oraindik ez du bestelako bazkiderik, baina badatoz, baibazkide laguntzaileak eta bai lan bazkideak. Oinarri batzuk finkatu dira soldata,kontratazio eta barne araudiari buruz, eta falta dena lantzen ari da.

• Herriz herriko hedabideetan zeuden lantaldeen bateratzea bultzatu da.Goienak bere langile batzuk hartu ditu, eta orain ekoizpenerako kontratuak ari dahitzartzen elkarteekin. Urtea hasi orduko, elkarterik handienak, ArrasatekoArkok, utzi du bere ekoizpen guztia eta lantaldea Goienaren esku, eta bideberean dira Bergarako Jardun, Aretxabaletako Loramendi eta gainontzekoak.

• Erakundeekiko harremanetan, ezin izan da guztiekin etorkizunekolankidetza lotu, batzuk hausnarketan dihardute. Hala ere, ohiko deialdietatikkanpoko 28 milioi iritsi dira HPS eta Gipuzkoako Foru Aldunditik, eta horri eskersustatze aldia sano bukatu da, zulorik egin gabe. Eskualdeko udaletan, sei bildudira Goienara. Beste hirurak —Bergara, Elgeta eta Oñati— hausnarketarenondorioen zain daude eta ez dute oraindik erabakirik hartu.

• Zerbitzu orokorretan trantsizioa kudeatzea izan da lanik handiena, iabakarra. Beste sailek propio hartzen ez dituzten lan guztien saila da hau, etaiazko urtean lan bereziak asko izan dira, bai egituraketan, antolaketan, edogainbegiraketan. Baliabide urriak dituen saila da gainkargari erantzuteko, etagiltzarri ere badenez, estutasunak sortu izan ditu enpresaren jardueran.

• Telebista garatu egin da 2000. urtean. Eskualdean jarduteak lantaldeahanditzea ekarri du eta erredakzioa sendotzea. Informazioa jorratzeko ohiturakaldatu egin dira, eta albisteen bila joateko jarrera hartu da. Egun, GOITB daeskualdeko informazio gehien eta onena duen hedabidea, eta erreferentziabihurtu da. Hausnarketa ere egin da telebistaren bilakaeraz, eta ildo nagusiakfinkatu dira.

• Prentsan, hausnarketan eman da denbora luzea, hainbat ikuspegi bateratuahal izateko. Bilakaeraren ildo nagusiak eta egutegia adostuta gelditu dira. Etaadostasunaren ondorioz, Goienkariaren atal komuna sortu da, arrakastaz sortu


Egun, GOITB daeskualdeko

informazio gehieneta onena

duen hedabidea,eta erreferentzia

bihurtu da.

46

Goiena esperientzia

ere. Aldi berean, balizko egunkarirako ezinbestekoak izango diren banaketa etafinantziaziorako ikerketak Saiolanekin batera abiatu dira.

• Sail komertzialean, zuzendaria kontratatu da, konberjentzian urratsakegin eta aukera berriak lantzen hasteko. Goienkariak salmenta ona izan du lehenaleetan, eta lantalde komertzial bateratuak beharko dituen tresna printzipalenakprest daude.

• Azkenik, eta arlo berriei dagokienez, interneterako egitasmoa zirriborratuda, eta “e-gune” egitasmora aurkeztu, onartua izaten bada, ondorengo bideahan egin dezan. Irratiarena ez da iaz bereziki landu, baina udaberrian ArkoArrasate Irratia kudeatzen hasi zen, eta gero Goienak hartu du ardura hori.

2000. urteko diru kontuak

Gastuak milakoetanPertsonal gastuak .................................................... 20.431Erosketak ................................................................. 1.396Moldiztegia .............................................................. 1.712Funtzionamendua ...................................................... 6.921Gastu finantzarioak ....................................................... 130Beste batzuk ............................................................. 2.719Gastuak, guztira ...................................................... 33.309Sarrerak milakoetanKomertzialak ............................................................. 6.842Arrasateko Udala ..................................................... 12.623Aretxabaletako Udala ................................................. 3.208Eskoriatzako Udala .................................................... 1.500Leintz-Gatzagako Udala ................................................. 198Aramaioko Udala .......................................................... 990Gipuzkoako Foru Aldundia ........................................... 1.820Eusko Jaurlaritza ....................................................... 5.690Sarrerak, guztira ...................................................... 32.871

Emaitza .................................................................... -438


Goienkariaksalmenta onaizan du lehen

aleetan.Orain arte ikusi ez

diren iragarleakerakartzen ari da.

47

Goiena esperientzia

2001. urterako bilakaera hipotesiakAurrekoari sustatze aldia deitu badiogu, orain hasten den urteak finkatze

aldia behar du izan. Egindako bideak eta egindako urratsek tinkotzeko tenoreanjartzen dute Goiena. Sendotasunerako bilakaera hori ondoko hipotesietanoinarritzen da:

Eskualdeko udal guztiak bilduko ditu GoienakEz dago ezer segururik, baina oraindik bildu ez diren udalen aldetik

lankidetzarako formula dago aztergai, ez lankidetza bera. Horregatik, agindutakohausnarketaren ondorioak jakin bezain bizkor adostasunerako aukerak landukodira. Eta egitasmoak eskualde osoa behar duenez zentzu erabatekoa izateko,Goienak lehentasuneko helburu du adostasuna lortzea.

Erakundeek iazko diru laguntza arruntei eutsiko diete.Eusko Jaurlaritza eta Gipuzkoako Foru Aldundiko aurrekontuak luzatu egin

dira, eta iazko laguntza berezien kopuruak berdinak dira aurten. Hala ere,banaketarako irizpideak bestelakoak izan daitezke eta, laguntza lortzeko ahaleginaegingo bada ere, ez da kopururik sartu aurrekontuan. Laguntza arruntak, urtezurte datozenak, berdintsu etorriko direla aurreikusi da.

Bateratze plana bere horretan gauzatuko da.Hurrengo asteetan, elkarteen produktuen ekoizpena eta lantalde guztiak

Goienaren esku geldituko dira, eta lantaldea bere osotasunean hartu ahal izangoda, antolaketa optimizatzen hasteko. Goienkariaren hurrengo urratsa, edizioena,maiatzean egingo da.

Produktuen birmoldaketak ez du galerarik ekarriko.Hipotesi eta helburu da, aldi berean. Ahalegin berezia egingo da ohiko

bezero eta diru sarrerarik ez galtzeko, eta fakturazioaren hazkundea bezeroberrietan oinarrituko da.

Aurten ez da jardun arlo berririk abiatuko.Egunkariaren bideragarritasun ikerketa egingo da, interneterako ataria

landuko da eta irrati egitasmoa zehaztuko da. Baina ez da arlo hauetanekoizpenik hasiko, ez dirudi horretarako gauzak nahiko helduta egongo direnik.

2001. urteko gestio plana: egitasmoak atalkaZuzendaritza Nagusia

Jarduneko lanak sailetako zuzendarien eskuetara doazen neurrian, zuzendarinagusiaren lana diru laguntzak finkatzera, antolaketa hobetzera eta jardueraberriak sustatzera bideratuko da bereziki. Honako helburuak izango ditu, udabitartean:

• Gutxienez sei udalekin urteko hitzarmenak sinatu, beste hirurekinahaleginean jarraitu.

• Lantaldearen antolaketarik egokiena bultzatu.• Kooperatiba taldeko lau zutaberekin (MCC, MU, Euskadiko Kutxa eta

Fagorrekin) Goienako bazkide laguntzaile izan daitezen negoziatu.• Eusko Jaurlaritzarekin telebistaren hedapena negoziatu.• Goienaren aurkezpen ofizial eta publikoa prestatu.• Kooperatibaren Batzar Nagusia prestatu, bazkide berriei (laguntzaile eta

langileei) sarrera emanaz.


2001a finkatzealdia izango da

Goienarentzat.Atzean geratuko da

sustatze garaia.

48

Goiena esperientzia

• Goienet egitasmoa bultzatu eta zaindu.• Erakundeen diru laguntzetarako deiak zaindu.• Kooperatibako kalitate zerbitzua bultzatu.• Irrati egitasmoa landu.

Zerbitzu orokorrakSail hau hainbat arlok osatzen dute, bere eginkizuna beste sailen jarduerak

behar dituen zerbitzu guztiak eskaintzea da eta. Kooperatibaren hasiera sasoihonetan, oinarrizko lan asko izango du egiteko, gero urtez urte egokitu bakarrikegingo direnak. Hauek dira, arloka:

Pertsonala• Barne Araudia osatu.• Kontratazio eta soldata politikak finkatu.• Lanpostuen funtzioak eta organigrama zehaztu.• Prestakuntza, bekadunak, praktiketakoak: irizpideak finkatu.• Azpikontratazioen beharrak aztertu eta baldintzak zehaztu.Gestio ekonomikoa eta administrazioa• Kontabilitate bateratua antolatu.• Fakturazio eta erosketako irizpideak finkatu.• Aurrekontuak prestatu, gauzatu eta jarraitu.• Altxortegia zaindu, liburuak bete eta diru laguntzak kudeatu.• Sorrerako ondarea zehaztu, elkarteekin negoziatu eta egoki aseguratu.• Eraikinen eta ekipoen mantenimendua gainbegiratu.Enpresaren egitura eta antolaketa• Estatutu eta erregistro kontuak zaindu.• Barne Araudia osatu, organoen funtzioak eta barne prozedurak zehaztu.• Bazkide izateko prozedurak eta organigrama finkatu.• Goienak elkarteei eta gainontzeko bazkideei eskaini beharreko zerbitzuak

zehaztu.Bestelako eginkizunak• Banaketa zerbitzua gainbegiratu.• Abian diren ikerketak gainbegiratu.• Prestakuntza bultzatu, planak zehaztu eta jarraitu.• Azpiegituretako inbertsioak kudeatu.BaliabideakLan hauek guztiak ondo betetzeko, Zerbitzuen sailak arduraduna eta bi

laguntzaile behar ditu. Gastu bereziei dagokienez, hardware, software eta sailbarneko trebakuntzarako 600.000,- pezeta aurreikusi ditu sail honek 2001.urterako.


Goienarengainerako sailek

dituzten premiakbetetzeko egitendu lan Zerbitzu

Orokorrak.

49

Goiena esperientzia

Telebista sailaDebagoiena eskualdeko telebista euskaldun komertziala den GOITBk, 2000.eko

maiatzean sortu eta hurrengo hilabeteetan izan duen bilakaeran oinarrituta,ondoko eginkizunak izango ditu urte hasi berrian.

Helburuak• Lantaldea finkatu eta profesionalizatu.• Telebistaren irudi estetikoa hobetu.• Emisio egunak normaldu.• Telebistaren arlo komertziala indartu.Egitasmoak• Informazio alorreko saioek izandako bultzadari eutsi eta gainontzekoak

indartu.• ETBrekiko harremanak sendotu.• Inbertsio plana gauzatu.• Dekoratu berriak prestatu.• Kontinuitatea indartu.• Seinalea eskualde guztian hedatu.• Audientzia neurtzeko tresnak prestatu.BaliabideakTelebistari buruzko hausnarketa egin zenean, eskualde osorako telebistak

dituen erronkei erantzuteko honako talde hau ikusi zen egokia: zuzendaria,erredaktore burua eta beste hiru erredaktore (bat kiroletakoa), teknikari buruaeta beste bost teknikari. Unitate ibiltariak bere taldea izango du, premienaraberakoa, eta talde honek autofinantziazioa lortzea du helburu. Baliabideteknikoei dagozkien premiak inbertsio planean daude jasota.

AurrekontuakInbertsio plan osoaren aurtengo zatia 24 milioikoa da. Kopuru horretara

iristeko arazorik balego, dekoratu birtualak hurrengorako utz daitezke etaorduan kopurua 17 milioira jaitsiko litzateke.

Prentsa saila2000. urte hondarrean abiatu da Goienaren prentsa arloko jarduera

Goienkariarekin. Sail honen produktuek, kooperatibaren gainontzekoek bezala,Debagoieneko herritar, elkarte, erakunde, talde eta abarren behar komunikatiboeierantzuteko bokazioa dute, modu arinez eta euskara zaindu eta ulergarriz.

Helburuak• Lau edizio lokal izango dituen Goienkaria sortu, gaurko atal komuna eta

aldizkariak oinarri.• Herrietako erredakzioak bateratu eta baliabideak optimizatu.• Egunkarirako prestatu, produktuan, banaketan eta finantziazioan.• Elkarlanean jardun nazio mailako prentsarekin eta Debagoieneko elkarte

eta erakundeekin.• Nahi duten bailarako herritar, elkarte, erakunde, talde edo enpresa

guztiei astero doan banatu.


Telebistaren unitateibiltariakjarduera

autonomoa izangodu, eta

autofinantziaziorajoko du.

50

Goiena esperientzia

Egitasmoak• Gaurko atalen funtzionamendua normaldu eta gehigarri bereziak sortu.• Harpidetza eta banaketa sistema hobetu.• Herrietako aldizkarien aldaketa egin bitartean, une honetako produktuei

eutsi.• Edizio lokalak sortu, Goienkariarekin uztartzeko moduan.• Eduki berriak eskaintzeko azterketa egin.• Euskalkiaren inguruko proiektu bat abiatu.• Egunkariaren bideragarritasuna aztertzeko ikerketak zuzendu.• Produktu enlatatuak (atenporalak) prestatu.• Beste komunikabide batzuekiko elkarlana bideratu (Euskaldunon

Egunkaria…).Beharrezko baliabideak• Materialak: barne sarea kudeatzeko zerbitzaria behar da, eta QuarkXpress

programa originala, edizioak sortzeko.• Pertsonalak: aldizkarietako lantalde bateratua egungo langile guztiekin

antolatuko da. Lau ordezkaritza antolatuko dira, edizioen arabera, arduradunbanarekin. Lau ordezkaritza buruak, diseinu arduraduna eta komertzial batizango dira arloko zuzendariaren kideak gestio taldean. Horrez gain, taldearenbarrutik edo kanpotik, lanpostu berri hauek bete behar dira: argazkilari bat,dokumentalista bat eta iragarki sailkatuak eta lehiaketak kudeatzeko pertsonabat.

Sail komertzialaHerri aldizkarietako estrategia komertzialak bateratzerako orduan, interes

komunaren eta partikularren arteko lehia saihestea izan da kezka nagusia.Arazoa gainditzeko, bezero bakoitzak Goienako komertzial bakarra, eta komertzialbakoitzak Goienako katalogo osoa behar dutela hartu da oinarri. Bigarren ildobat, hedabideen kudeaketa-taldeetan komertzialak integratzea da, ikuspegikomertzialak ekoizpenean behar besteko pisua izan dezan.

Helburuak• Orain arteko fakturazioa finkatu, bateratzeak ez dezala galerarik ekarri.• Hazkundea bezero berrietan oinarritu, eskualdekoak nahiz kanpokoak.• Truke, lehiaketa eta pizgarri politikak finkatu.• Datu base bateratua eta sare egokia antolatu.• Promozio tresnak prestatu, Goiena ezagutarazteko.• Publizitate agentziaren antolaketa sortu, zerbitzurik zabalena eskaintzeko.Egitasmoak• Herri aldizkariak ediziotan biltzeko urratsa ondo egiteko kontsulta eta

komunikazio tresnak prestatu eta erabili.• Goiena bere osotasunean azalduko duten dossier eta bideoa prestatu,

bezeroei banatzeko.• Goienkariaren atal salgarriak finkatu (eskelak, sailkatuak, tarte

babestuak…) eta estrategiak zehaztu.


Prentsa idatzian erelau ordezkaritzaantolatuko dira,

arduradunbanarekin.

51

Goiena esperientzia

• GOITBn ahalegin berezia egin aukera guztiak aztertzeko, baita unitateibiltariarenak ere.

• Irratiari buruz, hasitako lan komertziala areagotu, produktuarenhobetzearekin batera.

• Urtean behingo gida komertzialei buruzko hausnarketa bultzatu, etaaldizkakoak landu.

• Bestelako produktu komertzialak aztertu, egokitu eta bultzatu.Beharrezko baliabideakKatalogo osatuak eskatzen duen lanari aurre egiteko, zuzendari komertziala

eta bost komertzial beharko dira, egun osoz, eta komisiopean lan egin dezaketensaltzaileak. Horrez gain, publizitate guztiaren diseinua egingo duen diseinatzaileaaukeratu behar da. Lantalde honetan, komertzial guztiek katalogo osoa saldukodute, baina bakoitza produktu baten gestio taldeko kide izango da, ekoizpeneanikuspegi komertziala txertatze aldera. Aldi berean, lantalde komertzialakkoordinatzaile bat izango du, zuzendariaren ordezko lanak egingo dituena.

Inbertsio eta gastuetan, datu base eta sare informatikoa, sakelako telefonoak,aurkezpenerako dossier eta bideo bat, bezeroekiko arreta tresnak eta opariak, edokanpaina bereziak hartu behar dira kontuan.


Komertzial guztiekkatalogo osoasalduko dute,

baina bakoitzaproduktu baten

gestio taldeko kideizango da.

GOIENAREN ZENBAKIAK

� Elkarte sortzaileak 9

� Bazkideak 3.000

� Langileak 40

� Aurrekontua (milioitan) 235

� Inbertsioak 2001ean (milioitan) 28

� Eskualde aldizkariak 1

� Herri aldizkariak 6

� Irakurleak 60.000

� Aldizkari aleak, hilero 132.500

� Orrialdeak, hilero 3.281.000

� Eskualde telebista 1

� Emisio orduak (astean) 30

� Herri irratiak 1

� Emisio orduak (egunean) 24

52

Goiena esperientzia

2001. urteko aurrekontua

Gastuak milakoetanPertsonal gastuak ................................................... 158.007Material erosketak ..................................................... 3.500Moldiztegia ............................................................ 35.323Banaketa.................................................................. 9.233Funtzionamendua ...................................................... 4.230Konponketak ............................................................ 2.100Komunikazioak .......................................................... 3.500Produktu bereziak ...................................................... 7.800Beste gastu batzuk .................................................... 2.000Amortizazioak ......................................................... 10.000Gastuak, guztira ..................................................... 235.697

Sarrerak milakoetanPublizitatea ............................................................ 72.000Produktu bereziak .................................................... 24.000Antzuolako Udala ...................................................... 3.045Aramaioko Udala ....................................................... 2.103Aretxabaletako Udala ................................................. 9.825Arrasateko Udala ..................................................... 47.600Bergarako Udala ...................................................... 24.160Elgetako Udala .......................................................... 1.553Eskoriatzako Udala .................................................... 6.284Leintz-Gatzagako Udala ................................................. 416Oñatiko Udala ......................................................... 17.203Gipuzkoako Foru Aldundia ......................................... 12.712Eusko Jaurlaritza ..................................................... 15.231Sarrerak, guztira ..................................................... 236.140

Emaitza ................................................................... +443

Ondorioak, laburOraindik eskualdeko herri guztien partaidetza lotu ez den arren, Goienak

eskualde osoa du lan esparru, eta bere egungo lantaldea eta antolaketa dagoenekoesparru horren araberakoak dira. Bestalde, Goiena elkarteekin hitzartzen ari dentratuan, hauek duten lantaldea bere osotasunean hartzeko konpromisoa lotzenari da, langile bakoitzak bere elkartearekin dituen eskubideak gutxienez berehorretan errespetatuz.


Goienak eskualdeosoa du

lan esparru.

53

Goiena esperientzia

Bi arrazoi hauengatik, Goienak lantalde handia izango du aurten, 40 laguningurukoa. Lehen momentuan, lantaldeak elkartu bakarrik egingo dira, etahemen bikoiztasunak eta gabeziak sortuko dira. Berehala, ordea, lan komunakbateratzen eta pertsonak nahasten hasiko dira, bakoitzaren kokapen eta funtziorikegokiena zehaztu arte. Maiatzean, ediziodun Goienkaria hasten denerako,ordezkaritzek antolatuta behar dute egon, egitura berriaren arabera. Aldi berean,langile bakoitzaren espezializazio edo hedabide ezberdinetako polibalentzia erefinkatuko da. Antolaketaren hobetzeak ekarriko du egungo gainkarga arintzea.Kontuan izan behar da Goienkaria ia lantalde propiorik gabe ari dela argitaratzen,eta telebistak ere lanak dituela eskualdera behar bezala iristeko.

Lantalde eta produktu guztiak bere gain hartuta, Goienaren 2001.ekoaurrekontua 230 milioitik gorakoa izango da. Horietatik 100 inguru salmentakomertzialak izango dira, beste horrenbeste udalen ekarpena eta gainontzekoabestelako diru sarrerekin estaliko da.

Diru sarrera komertzialetan, kooperatibak ahalegin handia egin nahi dubide berriak jorratu eta orain arteko kopuruak gainditzeko, eta horretarakobaliabideak ere prestatu ditu. Hala ere, aurrekontuetan zuhur jokatu da, orainarteko datu errealetatik hurbilago, balizko helburuetatik baino. Pentsatzekoa daaurreikuspena gainditu egingo dela.

Udalen diru laguntzetan, hasierako irizpideei eusten zaie. Iaz bezala, GOITBeta Goienkariarentzat urteko eta biztanleko 1.000 pezetako erreferentzia hartutaezarri dira kopuruak. Horrez gain, udalek herri aldizkariei ematen dieten laguntza,batez beste, 600 pezetakoa da urteko eta biztanleko, eta hau hartu da erreferentziaediziodun Goienkariarako, maiatzetik aurrera. Honekin, 1.600 pezetako ordainsariarekin, udalen laguntzek aurrekontu osoaren %45 inguru estaliko dute.

Ehuneko hau, hurrengo urteetan, txikituz joatea da Goienaren helburua.Irrati egitasmoaren garapenerako ez bada, udalen kuota ez da haziko urteko bizi-kostua baino gehiago. Aldiz, egunkaria edo internet egitasmoak bere kabuzgaratuko ditu kooperatibak. Beraz, aurrekontua dexente hazi daiteke, bainaautofinantziazioan oinarrituta. Horrela, udalen finantziazio kuota gero etatxikiagoa izango da.

Urteko inbertsioak guztira 28 milioi ingurukoak izango dira, eta hauek erebaliabide propioz estaliko dira. Amortizazio eta kontratazio politika egokiakfinkatu dira horretarako. Aurten 10 milioiko amortizazioa sartu da eta, urtebukaeran, Goienak 12 lan bazkide izango ditu.

Finkatze sasoia izango da 2001. urtea Goienarentzat. Lankidetzak lotu,antolaketa finkatu eta egitasmo berriak zehazteko sasoia. Iazko bateratzea etaaurtengo finkatzearen ondoren, 2002. urtea izango da arlo berrietan abiatzekoordua.


Goienak lantaldehandia izango duaurten, 40 lagun

ingurukoa.Besteak beste,

langile bakoitzarenespezializazioa eta

polibalentziamailak finkatuko

dira.

54

Goiena esperientzia

AurrekariakArrasateko hedabideen kontakizunean

agertu da nola aldizkariaren ondorentelebista sortu zen, 1990ean. Urteen joanean,Arrasate Telebista (ATB) gorpuztu egin zen.Hamar urte betetzeko orduan, astearen zazpiegunetan emititzen zuen katea zen, astean30 orduz, eta 15 saio ezberdin eskaintzenzituen. Tresneria analogiko profesionalaerabiltzen zuen, Betacam formatukoa.Bazuen teknikari talde zaildua, eta erredakziolanak aldizkariko kazetariek egiten zituzten.Izan ere, aldizkaria eta telebista ellkarteberaren emaitza ziren, Arkorenak.

Aretxabaletan antzeko prozesua gertatuzen. Aldizkaria onarri, 1999ko otsaileanherriko telebista sortu zuen AretxabaletakoKomunikabideak Loramendi (AKL) elkar–teak. Telebista berriak astean bi egunezemititzen zuen, guztira lau bat orduz.Tresneria digital ez profesionala erabiltzenzuen, eta bi egun erdiko langile zituen,kazetaria bat eta teknikaria bestea.

Goiena sortzeko lehen urratsetan,elkarte biok oso garbi ikusten zuten eskual–deko telebista bakarraren premia, etatelebista berria egiteko bakoitzarenadesagertuko zela onartua zuten.

BategiteaErraz adostu zen telebista berriaren,

GOITBren, oinarria ATB izango zela, berazen-eta garatuena. Egoitza eta tresneriazeudenetan erabiliko ziren, eta Atxabaltakotresneria konpatibilizatzeko bidea ere aurkituzen. Bi lantaldeek bat egingo zuten, etatelebista berria bere erredakzioa garatzenhasiko zen, egunerokoa ondo lantze aldera.

Aurre urrats moduan, 2000. urtehasieran ATBko erredaktore buru postuasortu zen, eta telebistaren albistegietakoikuspegia aldatu egin zen. Aurrerantzeanlan eremua ez zen izango Arrasate etabeste herriak, baizik eta Debagoiena. Horrezgain, saioen edukietan eta lotura irudietanegokitzapen batzuk egin ziren. Aipatzekoada ATBk zituen 18 saioetatik bakar batialdatu behar izan zitzaiola izena, Arrasaterilotua zegoelako, gainontzeko guztiekzeudenetan balio izan zuten.

Hedapenerako ere ATBren azpiegiturahartu zen oinarri, zeren Murugainekoemisoretik eskualdearen hegoalde osoa harzitekeen. Aramaiok bere herrirako dorreanGOITB ikusteko tresneria jarri zuen, etaEskoriatzak ere seinalea bere kableeskaintzan sartu zuen. Horrela, Deba–goieneko bost herrira iritsi zen hasieratikGOITB.

Beste lau herrietan, Bergara, Elgeta,Antzuola eta Oñatin, teknikak jartzen dumuga. Murugainetik ez da zuzenean herrihorietara seinalerik iristen, eta tartekodorreak erabili behar dira, Belar eta SanMigel gainetan, biak Eusko Jaurlaritzarenak.Toki telebistak oraindik legeztatu gabedaudelako, Eusko Jaurlaritzak utzi egitendie emititzen, baina ez dago baimenformaletarako aukerarik. Beraz, ez zendorreak erabiltzeko modurik izan, etaGOITBk ezin izan zuen lau herriotara iritsi.

Atxabalta Telebistak apirilarenamaieran eten zuen emisioa, batez erelangileek egoera berrira egokitzeko denboraizan zezaten. ATBk GOITB sortu bezpera

Eskualdeko telebistarenesperientzia

Eskualdeko telebisten esperientziak

55

Goiena esperientzia

arte jardun zuen. Ez zen, beraz, zerbitzuaeten.

Horrela, 2000ko maiatzaren 22anDebagoienaren zati handi batek lehen aldizjaso zuen GOITB etxean.

HausnarketaTelebista berria abiatzeko hausnarketa

handirik behar izan ez bazen ere, Goienakez zuen samurkeriarako joerarik, eta berehalahasi zen telebistaren nondik norakoakfinkatzeko eztabaida prozesua. Ohi bezala,idatzietan oinarritu zen eztabaida, eta zerbaitesateko zuen orok izan zuen bere ekarpenaegiteko aukera. Ekarpen esanguratsuenak,noski, medioko profesionalengandik etorriziren, baina orekarako onak izan zirenmedioz kanpokoenak ere.

Eztabaidaren ardatza berehala jarri zenagerian. Beste inon baino areago, telebistan

igartzen dira baliabideek ezarritako mugak.Plato handia, puntako tresneria edo baliabideasko dituen telebistari antzematen zaio,badituela. Berdin nabari zaio horiek guztiakez dituen telebistari, ez dituela. Telebistatxikiak, lehiatzeko orduan, ondo asmatubehar du zertan oinarritu bere lehiakortasuna,eta horretara bideratu lehentasunez berebaliabide urriak. Hala ere, zer du hobe?Gutxi egitea, eta hori oso ona? Edo gehixe–ago, kaliatean galdu arren?

Bidegurutzean, batzuen ustez informa–zio saioak bakarrik egin behar zituenGOITBk, eta horretan eman bere indarguztiak. Besteek eskaintza ugariagoa nahizuten, albistegiekin bakarrik hainbatherritarrengana ezin iritsia ikusten zutelako.Ez ziren jarrera kontrajarriak, eta bien sintesialortu zen, ondoko dokumentuan jasotzendena:


56

Goiena esperientzia

Historia laburraGoiena egitasmoa adostu zenean, telebistaren ereduaz edo programazioaz

ez zen hausnarketa berezirik izan. Ontzat eman ziren, lehen txanparako, ArrasateTelebistak hamar urteko ibilbidean garatutakoak. Horrela, GOITB izango zenaATBn oinarrituko zen, edukiak eskualdeko ikuspegira egokituta. Goiena sortu etabateratu ahala, unea etorriko zen hausnartzeko, eta telebistaren helburuak,baliabideak, programak, lantaldea eta antolaketa adosteko. Une hori, hausnartzekolehen unea, iritsi da.

HausnarketaKomunikazioa, bizkor kontsumitzen den gaia da, eta hedabide guztiek

etengabeko hausnarketa eskatzen dute, nola berritu eta hobetu hartzailearenarreta lortzeko.

Dena dela, gure oraingo hau oinarrizko hausnarketa da, GOITBren zutabeakfinkatzeko balioko duena. Ez gara hutsetik abiatuko, egin den bideko eskarmentuahor dago. Baina une honetan geure buruari baimena eman behar diogupentsamenduaz dena hankaz gora jartzeko, eta GOITB morrontzarik gabeirudikatzeko. Gero, asmakizun horri errealitatearen mugak ezarriko dizkiogu etahor izango dugu telebista, agian oraingoaren oso antzekoa, agian oso bestelakoa.

Hausnarketa antolatu samar joan dadin, lehentasunak behar ditugu. Ezindugu guztiaz aldi berean jardun, sekulako nahasketa sortu nahi ez badugu. Harditzagun, beraz, korapilo nagusiak:

HelburuazGoienaren helburua euskararen eta gizarte kohesioaren alde eragitea izanik,

ezinbestekoa da gure hedabideak eta komunikazio zerbitzuak ahalik eta herritargehienengana iristea, hau da, masibo izatea. Honek bi muga ditu: baliabideaketa duintasuna. Masibo izate aldera ez dugu edozer gauza egingo, kode batenarabera jokatuko dugu. Eta pentsatutako guztia egitera ere ezingo gara iritsi,beraz, lehentasunak adostu beharko ditugu.

ProgramazioazTelebistako zuzendari den Andoni Urzelairi eskatu zitzaion hausnarketa

abiatzeko txostena presta zezala, eta horrela egin du. Bere txostenean lehentasunnagusi bat ezartzen du: hurbileko informazioa lantzera bideratu behar diratelebistaren baliabideak, hor legoke eskualdeko telebisten indarra. Estepanekbeste ekarpen bat idatzi du, eta bere ustez, edukiak mugatzen badira, ikuslemultzo garrantzitsuak alboan gera daitezke, beraien interesik erakartzen ezdelako, eta programazio zabalagoa egin beharko litzateke.

Bi txosten horiekin, bi bilera ireki egin dira. Lehena, elkarteetakoordezkarientzat zegoen deitua eta oso jende gutxi bildu zuen. Bigarrena,

Goiena Telebistari buruzko hausnarketaMikel Irizar

2000ko azaroa

5. eranskina: GOITBri buruzko hausnarketa

57

Goiena esperientzia

hedabideetako langile guztientzat zen, baina telebistako lantaldea bakarrikagertu zen eta, oro har, Andoniren proposamenarekin ados daudela ikusi zen.

AntolaketazGoiena egitasmoan antolaketa zirriborro bat bazegoen, artean datu asko

falta bazen ere. Emisio zentroa Arrasaten egongo zen, ATBren azpiegiturabaliatzeko, eta beste hiru ordezkaritza egongo ziren, hauek ere emisioan sartuahal izateko moduan hornituta. Bestalde, Arrasateko egoitzaren mugak ikusita,gerora beste produkzio zentro baten beharra aipatzen zen, Zubillagan edo egonzitekeena. Horrela, Otaloran emisioa eta zuzeneko saioak egingo lirateke, etaZubillagan, enlatatua. Areago, Zubillagako ekipamendua gurpil gainean jarrizgero, unitate ibiltari ganorazkoa ere izango genukeen.

Geroztik, ordezkaritzen planteamenduari bi muga sortu zaizkio. Alde batetik,seinale hedapenerako laguntzak oraingoz bertan behera gelditu dira, eta ezin dajakin etorriko bidea noiz izango den posible. Eta bestetik, telebistako lantaldeak,sakabanaketan arriskuak ikusten ditu eta nahiago luke bateratuago jardun.Gauzak egiteko gutxieneko masa kritikoa behar dela uste dute.

KalitateazToki telebista batek ez du handien baliabiderik, baina emaitzaren kalitatea

zaindu egin behar du. Zapping egiten ari dena nekezago geldituko da kalitateeskaseko irudiari begira. Hurbilekoa izate hutsak lehen alditan estaliko dituakatsak, baina luzera begira, besteen gutxieneko mailan egon behar da. Egungotresneria digitalak ematen du kalitate duina. Grafismoa eta edukiak neurriberean lantzeko, pertsonak behar dira.

FinantziazioazEgitasmoaren aurreikuspenek hemen izan dute hutsik nabarmenena: udalen

diru laguntzak lehenago espero genituen. Oraindik ez dakigu denak iritsiko direnere. Eta falta direnak ez dira txikienak preziso, %40 inguru zalantzan dago. Horigabe, Goienak aurrera egin lezake, baina ez berdin. Datorren urteko garapenaosoa izango da kasu batean, edo murriztua bestean. Eta telebista izanikautofinantziaziorako hedabiderik zailena, honek igarriko luke bereziki murrizketa.Hau ez da ahazteko kontua.

ProposamenaInformazioa, bizkarrezurra

Datorkigunari Informazioaren Gizartea deitzen diote dagoeneko. Informazioaindar eta lehentasun bihurtu den seinale. Munduko informazioa Debagoieneraekartzeko bide asko dago, eta laster gehiago. Debagoienekoa hemen eta munduanzabaltzeko, guk daukagu baliabide gehien, guk izan behar dugu bide nagusia.

Informazio hitzak oso zentzu zabala du, ez da albistegietara mugatzen.Andonik proposatzen duen ereduak Goienkariaren antzeko funtzioa beteko luke,arlo guztietako informazioa, albisteak, kultura, kirola edo aisialdia, baita zerbitzuaketa iritzia ere.

Nire ustez, saio multzo horrek osatu behar luke programazioarenbizkarrezurra. Lantalde profesionalak egina, eta kalitatez lehiakorra. Urtez urteegokitu bai, baina funtsean asko aldatuko ez litzatekeena. Hori egitera bideratubeharko lirateke telebistako baliabide gehienak.


Informazio kutsukosaioek osatuko dute

GOITBrenprogramazioaren

bizkarrezurra.

58

Goiena esperientzia

Bestelakoak, osagarriBizkarrezur informatiboak onartzen du, hala ere, bestelako mamirik, eta

klase askotakoa, gainera. Zuzeneko musika edo kultura ekitaldiak grabatu etaematea, gizarteko talde eragileekin elkarlanean egindakoak, beste toki telebistekintrukean egin daitezkeenak, erdarazko toki telebistei euskarazko saioak saltzekoeginak…

Lan hauek, edozein modutan, oso aldakorrak izan daitezke urtean zehar etaurte batetik bestera. Horregatik, oso egitura malgua beharko litzateke, eta ahalbezain autonomoa, eguneroko jarduerarekin lehian edo traban ez ibiltzeko.

Bi adar, bi taldeEgitasmoan aipatzen zen bi zentroren ideia egokitzeko ordua da, ea

gauzatzeko aukerarik dagoen. Zuzeneko emisioari kokapen eta lantalde finkoaeskaini, eta enlatatuari kokapen ibiltaria eta lantalde malgua. Hemen zehatzago:

Albiste zerbitzuakAndoniren proposamena oinarri izango luke, hiru gauza erantsita:• Egunean zehar albiste aurrerapen informalak, idazgelatik bertatik.• Programazioaren bukaeran albistegia errepikatzea, azken orduko gairik

egon bada off-ean edo, sartuz.• Asteburuetan albistegia egitea, arinagoa, eta igandean kirol ekitaldiren

bat.Honek eskatuko luke asteburuko taldea eta astean zeharrekoa bateratzea,

eta errotazio sistema bat ezartzea.Ekoizpen taldeaJon izango luke buru, aldikako beste bi edo hiru lagunekin, eta unitate

ibiltaria tresna. Bere kabuz jarduteko gai izango litzateke, helburu hauekin:• Komertzialekin adostuta, saltzeko moduko produktuak egin, ea taldeak

bere burua ordaintzea lortzen duen.• Gizarte ekimenekin saioak elkarlanean egiteko aukerak aztertu,

lehentasunak eta txandak finkatu, diru iturriak elkarrekin landu. Hemen,lehentasunezkoa litzateke Txatxilipurdirekin hasitako bidea, gazteentzat saiobat elkarlanean egiteko. Lankidetza hau epe luzekoa izan daiteke, eta dirulaguntza bidez finantziatzeko modukoa da.

• Toki telebistekin eta ETBrekin materiala trukatu, kostu txikiko emisioorduak lortze aldera.


Telebistaren izaerainformatiboak

onartzen dubestelako

eskaintzarik ere:zuzeneko musika,kultura ekitaldiak,

eta abar.

59

Goiena esperientzia

Garapena lantaldeanHausnarketaren ostean, eta haren

ildoak jarraituz, telebistaren garapenaetengabea izan da. Ez horrenbeste emisioorduetan edo saio berrietan. Lehen txanpahonetan, lantaldea sendotzen eta tresneriaberritzen eman dira indar guztiak.

Lantaldean, erredakzio taldea hazi danabarmen. Erredaktore buruaren esanetarabeste hiru erredaktore etorri dira pausoka,eta herrietako erredakzioekiko elkarlanasendotuz joan da. Egun, talde honek ondoestaltzen du eskualde osoa eta albiste saioakgero eta trinkoagoak eta eragingarriagoakdira. GOITB eskualdeko informazio iturririkindartsuena bilakatu da, horrenbestez.

Teknikarien lantaldea ere hazi egin da,neurri txikiagoan izan bada ere. Abiatzean,hobea zen multzo honen egoera. Tekni–karien taldea antolatzeko arazorik nagusiaordutegia da. Jarduera nagusia industria dueneskualdean, astegun guztiak izan daitezkegarrantzizkoak, eta horietan lanordu guztiak.Beraz, astean zehar ENGak noiznahi egitekoazpiegitura behar da, eskualdeko edozeinherritan. Gero, ordea, iluntzeko emisioa datoreta, zuzenekoan, platoan behar dirateknikariak, bizpahiru orduz. Eta asteburuairisten denean, kultura ekitaldiak eta kirolanagusitzen dira. Hauek ere estalibeharrekoak, neurri batean bederen.

Lantaldean errotazioak eta txandakeskatzen ditu lan honek. Baita astea etaasteburua batzea, hau da, aste osoa atalbakar bihurtzea, lanerako edo atsedenerako.Langile batzuk nagusiki estudio barrukoakdira, eta besteak kanpokoak, antolaketaposible izan dadin. Baina aldi berean,teknikari guztiek izan behar dute gai langehienetarako, edozein ustekabe konpon–tzeko.

Aurrera begira, telebistaren garapenaklantalde teknikoa indartzea ekarri beharkoluke. Bera da oraintxe baliabiedeetanjustuena.

Garapen teknikoaATBk formatu profesionala erabiltzen

zuen, Betacam. Duela zortzi bat urte eginzuen jauzi, aurreko Super VHS formatuakez zuen eta, nahi besteko mailarik ematen.Toki telebistek hurbiltasunean dutehandiekin lehiakor bihurtzen dituenabantaila, baina hurbilekoak ez badu kalitatetekniko nahikorik, lehiakortasunak ez duluze iraungo.

Betacam formatua profesionala da,baina analogikoa, ez da digitala. Eta haugaur egun muga da. Teknologia digitalakaukera eta molde berriak sortu ditu arloaskotan, baita telebistan ere. Finean,digitalean dagoen irudiarekin informatikarenaukera guztiak erabil daitezke, editatzeko,irudi birtualekin nahasteko, konprimitzekoedo emititzeko. Telebista txikientzat bestelaegin ezinak ziren lan batzuk, edo lan orduenpoderioz bakarrik egin zitezkeenak, errazteneta ahalbidetzen ditu tresneria digitalak.Gainera, telebista handiak ere bide horretandoaz eta, GOITBri dagokionez, ETB —berelankiderik handiena— goitik behera ari dadigitalizatzen. Digitalerako jauzia ezin–bestekoa zen.

Ezinbestekoa, eta presazkoa. Izan ere,zortzi urte lehenago erositako ATBrentresnak azkenetan zeuden. Gehiago iraunlezakeen arren, telebistaren tresneriari 6/8urteko iraupena ematen zaio jeneralean etatoki telebistetakoari, laburragoa. Baliabidegutxiago dagoen tokian, dagoena maizagoerabili behar izaten da. Eta tresnen biziaerabilera-ordutan neurtu behar da, urtekronologikoetan baino.

Gauzak horrela, telebista berria tresnazaharrekin abiatu zen, baina aldi bereaninbertsio plan zehatza prestatu zen,birmoldatze teknikoa bideratzeko.Formatuaren aldetik, DVCam aukeratu zen,lehengoaren pareko digitala zelako, eta,aldi berean, beste telebistekin —ETBrekin,bereziki— bateragarriena zelako.


60

Goiena esperientzia

Bigarrenik, muga non egon zitekeenzehazteko ahalegina egin zen. Teknologiarenbilakaerak gero eta aukera gehiago jartzenditu baliabide urrikoaren eskura, etaezinbestekoa da aukera eskuragarri horiekez galtzea. Baina jakin egin behar dabereizten noraino den mesedegarri ahaleginaeta non hasten den gehiegikeria. GOITBriburuz, beharrezkotzat jo zen ordenagailubidezko emisioa eta kontinuitatea, lanerakobaliabide mordoa libratzen zuelako.Mugakoak ziren dekoratu birtualak etakamera robotizatuak, gastu ugari aurreztekobalio zuten arren, kostu handia zutelako.Dena dela, sartu egin ziren. Eta kanpo geldituziren produkzio zentroa, lehengo egoitzarentxikitasuna gainditzeko balioko zuena, etaunitate ibiltari berria. Entresaka hau egin etagero, inbertsio plana 48 milioiren bueltanjarri zen.

Azkenik, dena batera gauzatzeaezinezkoa izango zela jakinda, epeak etaaldiak zehaztu ziren. Lehen aldian, presaz–koenean, kamera eta ediziorako tresneriaerosi zen, hondatuen zeuden aparailuakordezkatzeko. Aldi honek 13 milioi ingurukoinbertsioa eskatzen zuen, eta dagoenekoburutu da. Ondorioz, telebistaren periferiakohainbat elementu berritu egin dira.

Ekoizpenaren bihotza, bigarren aldiakaldatuko du, 24 milioiko kostua izangoduenak. Emisioa eta errealizazioa bereiztuegingo dira. Errealizazio gela osorikdigitalizatuko da eta, honi esker, errealiza–ziorako espazioa txikitu egingo da etaeditatzeko beste gela bat sortu. Eta egungogelen antolaketa osoa aldatu egingo da,egoera berrira egokitzeko. Une horretansortuko da teknikoki telebista berria, etahortik aurrera oraingo estutasunak eta bestehainbat arazo konponduta geldituko dira.Aldaketa honek eten luzea eskatzen du, etaeten horren eragina murrizteko, aldaketauztailean hasita egingo da, udan.

Inbertsioen azken aldirako utzi diraelementu osagarriak. Dekoratu birtualakbigarren eta hirugarren aldien artean jarrikodira, eta kamera robotizatuak, hirugarre–

nean. Azken aldi hau datorren urteangauzatuko litzateke.

Inbertsio hauei guztiei Goienak egindie aurre eta egingo. Horretarako,erabakigarriak izan ditu, eta izango, berebazkideen kapitalerako ekarpenak.Elkarteek hasieran egindako ekarpenen zatihandia, eta lan bazkideen ekarpenak gero,inbertsio plan hau finantziatzera bideratudira. Eta hurrengo urteetarako, amor–tizazioak izango dira inbertsio berriei aurreegiteko bide nagusia. Horretarako finkatuda, aurtengo Gestio Planetik hasita,amortizazio politika zuhurra, tresneriakdituen kostua eta iraupena kontuan hartuta,urtez urteko ustiapen-kontuan sortuz joandadin, eta balantzean metatuz, inbertitubehar denerako dirua.

Aurrera begiraToki telebista den aldetik, GOITBk argi

dauka lehiakorra den guneetan eman beharduela bere onena, eta horretara bideratubehar dituela bere baliabide gehienak.Hurbileko informazioa da toki telebista ba-ten indargune nagusia, eta hor egin diraorain arte ahaleginak, erredakzio taldea etateknikariena sendotzen. Egun, inor bainolehenago eta albiste gehiagoetara iristendira. Euskal Telebistak berak gero etamaizago erabiltzen ditu GOITBren irudiakedo informazioak.

Aurrerantzean, zerbitzua osatzea etakalitatea jasotzea ditu helburu telebistak.Eta, bereziki, haur eta gazteengana iristekogauza izan nahi du. Ardatz hauetanoinarritzen da hurrengo bi urteetarakoegitasmoa:

Emisioa ugaltzeaToki telebisten eskaintzak osagarria

eta tartekagarria behar du izan, edukiz etaordutegiz. Emisioa ugaltzeko orduan,eguerdiak eta asteburuak dira tarterikinteresgarrienak. Albiste saioak liratekebizkarrezurra, asteburuetan unitate ibiltariakgrabatutako kirol saioak eta bestelakoekitaldiak lagun dituztela.


61

Goiena esperientzia

Kalitatea jasotzeaDigitalizazioak badauka berarekin

kalitatean hobekuntza. Ekoizpeneko ildonagusia eta emisioa baliabide digitalez egitendirenean, kontinuitatearen kalitateaknabarmen egingo du gora. Edukien kalitateaere asko hobetu da erredakzioa sendotuden neurrian. Egitasmo berrian, dekoratuak,argiztapena eta grafismoa dira kalitateajasotzeko prozesuan landu beharreko atalak.

Haur eta gazteengana iristeaTelebistaren ikusle garrantzizkoak dira

haur eta gazteak. Kontsumitzaile handiakdirelako, alde batetik. Euskarazko telebistakontsumitzeko talderik prestatuenakdirelako ere bai. Eta, azkenik, hizkuntzareneta baloreen transmisioan hartzaile nagusia

direlako. GOITBk lankide aditua hartu du,Txatxilipurdi gazteen aisialdirako elkartea,gazteen saioetarako aholkulari izan dadin.Lehen emaitza, elkarrekin prestatutakoJolasplast saioa izango da, datorrenudazkenean ematen hasiko dena.

Esan gabe doa, aspaldiko kontuadelako eta berehala gauzatzea esperodelako, telebista eskualde osoan ikustekomoldaketak prest daudela, bai seinalehedapenerako egin beharrekoak, eta bailantaldeak eskatuko dituenak. Ezen,daudenetan aurrera egiterik izango luketenarren, eskualde osoa lan eremu eta lankidehartzen dutenean, orduan izango dutelako,GOITBk eta Goienak berak ere, zentzu osoa,erabatekoa.


62

Goiena esperientzia

Goienkariaren plana adosteko lanaBehin enpresa jarduera abiatuta, lan

zehatzetan lehena, eta zailena,Goienkariaren estrategia adostea izan zen.Merezi du xehetasunez aipatzea, gauzakegiteko modua argi erakusten duelako.

Bergarako elkarteak, Jardunek,egunkariaren aldeko apustu garbia eskatzenzuen. Lehendik arituak ziren gaiahausnartzen, eta aldizkariek baino eraginhandiagoa izango zuen tresna sortu nahizuten. Egunkariaren bideragarritasunaziurtatu bitartean, behin behinekoformularen bat onartzeko prest zeuden,denbora laburrerako.

Aretxabaletako elkarteak, A.K.-Loramendik, egunkariari arriskuak ikustenzizkion batik bat. Aldizkariak egunkariarenbaitan urtu, eta gero egunkariak ez bazuenaurrera egiten, prozesuaren amaierakoegoera hasierakoa baino okerragoa izanzitekeela uste zuten. Horregatik, ez zeudenegunkariaren alde.

Bi jarrera hauen artean, gainontzekoelkarteetan ere zalantzak zeuden. Aurreraegiteko premia ikusten zuten, baina tentuz,arriskuak murriztuz eta urratsak tenkatuz.

Gauzak horrela, hausnarketari ekinzitzaion 2000ko uda aurretik. Txosten ida–tziak erabili ziren nagusiki, eta iritzi

ezberdinak edo kontrajarriak paperean jarriziren. Huskeria dirudi, baina urrats handiaizan zen. Kasu askotan, arazoa mugatuegiten da papereratzean, bilutsiago agerida, txikiago ere bai, sarri.

Txosten horiek oinarri, berariazko taldebat sortu zen gaia lantzeko, eta adostasunpuntuak aurkitzeko. Bilera bakoitzaamaitutakoan, adostasuna noraino iritsi zeneta hurrengoan landu beharreko ezados–tasunak aktan jasotzen ziren. Horrela,adostutakoa gorde egiten zen, bermatu, etaarazoa murriztuz joan zen. Hiru bilera nahikoizan ziren, Kontseilu Errektoreariproposamen bat egiteko.

Proposamen horretan, elkarteetakoordezkari eta hedabideetako langile guztienbatzarra biltzeko asmoa ere bazegoen.Egindako hausnarketa, eta estrategiabateratuaren oinarri nagusiak jasoko zituentxostena zabalduko zen aurrez, eta hareninguruan ados jartzeko ahalegina egin.Udazkeneko larunbat goiz batez bildu zenbatzarra, eta eguerdirako “fumatta” zuriaeman zuen. Kontseilu Errektoreak berehurrengo bileran onespen formala emateabesterik ez zen falta. Adierazgarria delakoan,hauxe da —osorik— batzarrak ontzat emanzen dokumentua:

Eskualdeko aldizkariaeta egunkari asmoa

Eskualdeko aldizkaria eta egunkaria

63

Goiena esperientzia

SarreraGoienaren bilakaeran, prentsako produktu zehatzei buruzko eztabaidan

sartu garenean, gai honen inguruko kontestua eta ildo orokorrak berdetu beharraagertu da, hurbilera begiratzeak ez dezan ekarri urrinekoa bistatik galtzea. Idatzihonek, horixe du helburu bere lehen partean, eta bigarrenean Goienaren prentsaegitasmoa gauzatzeko urrats, egutegi eta xehetasunak proposatzea, gure artekoadostasuna ahal den trinkoena izan dadin.

Goienaren helburuaz, bi hitzGoienak ez du bere bazkide sortzaileek aurrez ez zuten helbururik. Hauek,

komunikazioaren arloari ekin ziotenean, hurbileko komunikazioaren esparruaeuskararentzat irabaztea zuten helburu, ahal bezain arrakastatsu eta masiboizango ziren hedabideak sortuz eta kudeatuz, herritarrek kontsumitzen zuteninformazioaren ahalik eta zatirik handiena euskaraz emandakoa izan zedin.Orduan eta gaur, hedabideak tresnak dira, helburua lortzeko balio duten gailuak.Hedabideei buruz erabakiak hartu behar direnean eta hainbat aukera alderatu,helburua lortzeko bakoitzak zein neurritan balio duen hartu behar dugu irizpidenagusi. Gehien balio duena hautatu behar dugu, ez politena edo kuttunena,eragingarriena baizik. Horrela bakarrik jakingo dugu ziur, zerbait galdu arren,gehiago dela irabazten duguna.

Goienkariaren historia, laburGoiena sustatzeko taldearen lehen bileretan, 99ko uda/udazkenean, Arkok

telebistaren arloan zuen kezkarik handiena, eta Jardunek prentsa arloan. Elkartehonek atzetik zekarren eskualdeko egunkariaren lanketa, eta bere lehen asmoazen orduko egoeratik zuzenean egunkarira jauzi egitea. Bilera batzuen ondoren,tarteko urrats bat hobetsi zen, herri aldizkariei eutsi eta, aldi berean, bateratzekotresna bat sortzea. Horrela jaio zen Goienkariaren asmoa. Astekari izanik,herrietako erredakzioak bizkortzen lagunduko zuen, eskualdekoa izanik, eskualdealangai bihurtuko zuen eta edukiak mailakatzen erakutsi, eskualde eta herrienartean. Eta bere egunkari itxurak hasieratik adieraziko zuen egunerokora jauziegiteko borondatea.

Orduan eta gaur, egoeraren diagnostikoak sortzen du prentsa arloan jauzibat eman beharra. Aldizkariekin egindako lana oso ona izanik, maila horretangeratzeak baditu bi arazo. Alde batetik, helburua neurri txikian betetzen da,debagoiendarrek irakurtzen dutenetik oso zati txikia hartzen dute gure aldizkariek,eta oro har, euskal prentsak. Txanpa indartsua egin da, baina gehiago behar diraestropada irabazteko. Eta bestetik, lehengoari euste hutsak beste egitasmobatzuk gureari aurrea hartzeko arriskua dakar, eta izan dugu ez aspaldian horrenadibiderik. Eraiki dugun egitasmo elebakarrak badu jaiotzako ahulezia bat, ezinda oraingoz egitasmo elebidunekin lehian jardun, ezin die irabazi. Eskualdean

Goienaren prentsarako egitasmoazMikel Irizar

2000ko azaroa

6. eranskina: prentsarako egitasmoa

64

Goiena esperientzia

hedabide elebidun batek irautea lortuko balu, edozein arlotan, gure diru sarreraprintzipalena kolokan legoke berehala, eta gure etorkizuna airean. Dagokigunesparruan bakarrak izatean datza gure indarra, eta bakarrak izateko geuk aurreahartu eta bete behar ditugu balizko arlo guztiak, zirrikiturik utzi barik.

Kezka hori oinarri, Goienako talde sustatzaileak hiru azterkizun abiatubeharra ikusi zuen balizko egunkariaren bideragarritasuna ikertzeko:produktuarena, banaketarena eta finantziazioarena. Eta produktuaren azterketarenlehen urratsa Goienkaria izango zen, 2000ko udaberrian abiatu eta urtebeterenbueltan nahikoa eskarmentu emango zuena, maketa, eduki eta antolaketariburuz. Arduraduna izendatu zen, Eneko Azkarate, eta lantze lanak abiatu.

Bitartean, Goienak aurrera egin zuen bateratze bidean, herri guztietakoelkarteak egitasmora bildu ziren arte. Iazko abenduan zazpi herritako elkarteekGoiena egitasmoa izeneko dokumentua sinatu zuten, elkarlanerako oinarri gisa,eta han, besteak beste, Goienkariaren asmoa jasotzen zen. Ahal bezain laster,apirilean edo, egunkari formatuko astekaria sortuko zen, eskualde osorako,lehengo aldizkariekin batera eta hauek lankide hartuta. Lankidetza horrenbilakaerak erakutsiko zuen bateratze bidean egin beharreko ibilbide zehatza.Aurtengo lehen hilabeteetan, hala ere, gaiaz kezka nabaritzen hasi zitzaienAretxabaletako ordezkariei, eta martxoa aldera egunkariari ezetza ere adierazizuten bilera batean. Gerora, jarrerak hurbildu egin dira, eta azken hilabeteotanegitasmoan lortutako adostasuna gaurkotu eta sendotzeari ekin zaio.

Eztabaida, gaurUda aurretik jakin zen Goienkariarentzat aurreikusitakoaren ordez,

aretxabaletarrek proposatzen zuten bidea. Eskualdeko edukientzat euskarriberria sortu partez, lehengo aldizkarietan leku egitea ikusten zuten egokiago.Egunkariaren aukera ez zuten baztertzen, baina beldur ziren bidean sortutakoeuskarri berriak agian aldizkariak desagertaraziko zituela, egunkariaren sorreraekarri gabe.

Irailean zehar hainbat bilera egin ditu gaiaz lantalde batek, eta korapilobatzuk askatu ditu. Ondokoak, gutxienez:

• Egunkaria egitea bere garaian erabakiko da, produktua, banaketa,finantziazioa eta bideragarritasuna aztertzen direnean. Azterketa horiek egiteaerabaki da orain. Eta bideragarri ikusten bada, egunkaria egin egingo da.

• Goienkaria, produktuari dagokion azterketa egiteko tresna da. Edukiak,maketa, edizioak, barne antolaketa, azpiegitura informatikoa… zehazteko baliokodu.

• Errotatibaren prezioek moldiztegikoekin duten aldea hain da handia,hortik aurrezten den diruak nabarmen lagun bailezake bestelako baliabideakhobetzen eta produktuen kalitatea jasotzen.

• Gaurko egoeratik egunkarirako trantsizioa tinko eta tentuz egin beharrekoada, arriskuak minimoak izan daitezen eta emaitzak onenak.

• Eztabaidan A aukera deitu dena, Goienkaria lehengo aldizkariez gainsortzea, izan da abiapunturako adostasun zabalena eragin duena. Hurrengourratsa C aukera izan daiteke, bitartean egin beharreko lanak ondo egiten


Bide bi aztertu zirenprentsa idatziaren

atalean,eskualdeko

informazioabideratzeko:

euskarri berriasortzea eta leku

berezia egitealanean

ari zirenaldizkarietan.

65

Goiena esperientzia

badira. Batetik besterako jauzia, erritmo ezberdinetan egin ahal izango litzateke,egoeren arabera.

Bilera horiez gain, elkarte eta hedabideetan ere banatu dira han-hemenkahainbat iritzi idatziz eta prozesua biribiltzea falta da. Argi daitezkeen azkenitzalak argitu, eta bidean abiatzeko bezperan gaude.

Egunkarirako trantsizioaAurreko puntuan aipatutako ildoak abiapuntu hartuta, hauek lirateke bihar

hasi eta egunkaria egiteko erabakia hartu arte egin beharreko urratsak.Oinarriak

Gaurko egoeratik egunkarirainoko trantsizioa ondo egingo bada, gutxienekobaldintza batzuk bete beharko dira. Hemen proposatzen den trantsizioak ondokooinarriak betetzen ditu:

• Herri guztiek gutxienez gaur duten beste espazio eta baliabide izangodute aldi guztietan, eta azken emaitzan. Herri gehienek orain baino askozgehiago.

• Trantsizioan zehar eta egoera berrian Goienaren prentsa ekoizpena gaurkoaldizkariena baino handiagoa izango denez, lantaldea ere gaurkoa baino handiagoaizango da eta, beraz, gaurko lanpostu kopuruaz ez dago zalantzarik.

• Adostutako epeen barruan, hedabide bakoitzak urratsak noiz egingodituen bere kudeatzaile den elkarteak erabakiko du.

• Bidean aurrera joan ahala gero eta nekezago izango den arren, egunkariasortzeko erabakia hartu arte atzera egitea posible izango da, hedabide bakoitzarengutxieneko nortasuna gordeko delako.

Lehen aldia: Goienkariaren atal komuna prestatu.(2000ko urria eta azaroa). Trantsizioa finkatzen den une beretik, eta hau

bizkor izatea komeni da, atal komuneko lantaldea osatuko da, eta lan hauetanmurgilduko da:

• Berrigara, Arko eta Aretxagazeta lotuko dituen sare informatikoa sortu,gainontzeko herrietakoa aztertu eta lehen datu basea osatu.

• Edukien azterketa bultzatu, herriz herriko erredakzioekin elkar lanean.• Maketa finkatu, Goio Aranaren laguntzarekin.• Banaketaren hutsuneak bete, Aitziber Langaranen laguntzarekin.• Publizitate irizpideak finkatu, Gotzon Arzelusen eta herriz herriko

komertzialen laguntzarekin.• Errotatibarena lotu, bai prezioa eta bai funtzionamendua.• OJDren kontrola eskatu produktu berriarentzat.Hau egiten den bitartean, aldizkariek gaurkoan jarraituko dute. Gainera,

Goienkaria iragartzen hasiko dira, beraien gehigarri gisa. Hilabete hauetanGoienkariak sortuko duen gastua udalei proposatutako hitzarmenetan aurreikusitadago.

Bigarren aldia: atal komuna egin, edizioak prestatu.(2000ko abendua - 2001eko apirila). Aurreko lan guztiak ondo burututa

daudenean, Goienkariaren atal komuna kaleratzen hasiko da, 20.000 ale, asteoroetxeetan. Hurrengo txanpan, atal komuneko lantaldeak eta aldizkarietakoek hauizango dute egiteko:


Azkenean,euskarri berria

egitea erabaki zen,hiru alditan.

66

Goiena esperientzia

• Aldizkariek izan duten eduki galtzea, eduki berriekin bete edo aldizkariamurriztu.

• Aldizkariak A3 formatura birmoldatzeko prestatu.• Edizioan bilduko diren aldizkariak uztartu.• Zero aleak prestatu eta jende artean probatu.• Herritarrei aldaketa iragarri, azaldu eta onartzen lagundu.• Publizitatearen kudeaketa zaindu, eta hasierako hipotesiak kontrastatu.• Erredakzio guztiak lotuko dituen sarea osatu, datu basea gizendu.Edizioak prestatu ahala, Goienkarian sartuz joango dira. Lehenen

eskarmentuak onuragarri izango dira ondokoentzat. Aldizkarien mantxetak gordeegingo dira, aurrera egiten den bidean, atzera ere egin ahal izateko. Azkenproduktuaren batasuna eta edizioen nortasuna orekatzea izango da erronka. Aldihonetan ez dago gainkosturik, moldiztegitik errotatibara joateak merketzeadakar.

Hirugarren aldia: lau edizioko Goienkaria egin, egunkariaprestatu.

(2001eko apirila - 2001eko abendua). Prentsa ekoizpen guztia egunkariformatuan dago, Goienkariaren mantxeta kanpoan, OJDren kontrolpean, lauedizio lokalak barruan, aldizkarien mantxetak bistan. Urtea amaitu arteko lanak,eguneroko produkziora egokitzeak eskatzen dituenak:

• Zenbat eguneko eta orrialdeko egunkaria.• Lantaldea, funtzionamendua eta informatikako azpiegitura.• Goienkariaren atal bakoitza nola egokitu, eta aparte behar diren atal

berriak.• Hamabi urtetik honako datu base digital osoa.• Egunerorako publizitate estrategia.Aldi honetan aurrera, erredakzio guztiak praktikan bateratuz joango dira,

Goienak integrazioaren kontrako biderik hartzen ez badu. Lantaldea, azpiegituraeta produktua prest leudeke egunkarira jauzi egiteko.

Beste egin beharrekoak: banaketa, finantziazioa.(2000ko iraila - 2001eko abendua). Gorago esan bezala, Goienkaria produktua

lantzeko tresna da, eta aldi berean, elkarlanean jarri eta integraziora eramangaitzakeen bidea. Baina, beste egiteko batzuk ere ezinbestekoak dira, egunkariabideragarri izango bada.

BanaketaGaurko aldizkariek badute nola-halako banaketa antolamendua, maiztasun

handikoek landuagoa, asteroko banaketarako oinarri badena. Hutsuneak betebeharko dira, eta horietan Oñati da larriena, bere tamainaren arabera. Hala ere,erabateko erronka eguneroko banaketan dago, ezin da egunkaririk egin, ez badaetxez etxeko banaketa ondo antolatzen. Egiteko hau Saiolanen aurtengoekimenetan sartu da, eta beraiek proposatutako pertsona, Aitziber Langaran,hasia da lehen urratsak egiten. Urtarrila amaitu arte, gaiaz jabetu eta arloabarneratzen arituko da, eta urtarriletik uztailera eskualdeko banaketa zerbitzuarenbideragarritasun plana prestatzen. Bitarte horretan, eta bere lanak oinarri


Erabateko erronkaeguneroko

banaketan dago.Ezin da

egunkaririk egin,ez bada etxez etxeko

banaketa ondoantolatzen.

67

Goiena esperientzia

praktikoa izan dezan, Goienak dituen banaketa arazoetan laguntzaile izango da.Eta prestatzen duen plana bideragarri bada, udazkenean abiatzeko prest legoke,berdin Goiena barruko atal bezala, edo enpresa autonomo gisa. Datorren urteaamaitu orduko, jakingo dugu zehatz nola banatuko litzatekeen gure egunkaria.

FinantziazioaIturri propio eta laguntza publikoez gain, herritarren dirua beharko dugu

egunkaria abiatzeko. Hala ere, salmenta zuzena eta harpidetza gordina saihestuegin behar dira. Doanekotik saltzekora dagoen jauzi horretan, sekulako galeraizateko arriskua dago. Gainera, doaneko hedabideen esparrua irabazia dugu, etaezin diogu orain inori oparitu. Horregatik, ondo aztertu beharrekoa da herritarrendirua gureganatzeko formula, kuota edo ordain sari baten truke eman behardiegu beraientzat ordain sari baino gehiago eta guretzat gutxiago balio duenzerbitzu multzoa. Hau aztertzeko soziologo bat izango dugu, Julen Aranguren,Saiolanen gidaritzapean, ikasturte osoan lanean. Julenek ere, udarako planaprestatu eta udazkenean abiatuko luke, egunkariaren sorreran datu zehatzak etaoinarri finkoa eduki ahal izateko.

MultimediarantzIdatzi hau ez iluntzearren, esan gabe geratu da urrats hauek egiten diren

bitartean, eguneroko beste hedabide bat izango duela Goienak, telebista. Etaepe horretan, beste euskarri batzuei dagozkien azterketak ere aurrera eramanbeharko dituela, irratia eta internet, gutxienez. Azterketa eta prestatze lanhoriek bultzatzeko, lantalde bereziak antolatuko dira, nahiz eta beste euskarrietakoprofesionalen lankidetza beharko den. Izan ere, komunikazio enpresen bilakaeranmultimedia funtzionamendua da jomuga, eta profesionalak eduki hornitzaileakbihurtzen dira euskarri guztietarako, nahiz eta gero eduki hori euskarri bakoitzeraegokitu beharko den. Prozesu hau beste guztiekin interaktibo izatea, elkarritrabarik egin gabe, hori izango dugu erronka.


Iturri propioeta laguntza

publikoez gain,herritarren dirua

beharko daegunkaria abiatzeko.

GOIENAK KUDEATZEN DUEN HERRI PRENTSA

� Aldizkaria Eremua Maiztasuna Orriak Tirada

� Goienkaria Dbgna-Aram. Astekaria 24 20.000

� Aretxagazeta Aretxabaleta Hamaboskaria 24 1.500

� Arrasate Press Arrasate Astekaria 28 6.400

� Berrigara Bergara Astekaria 24 5.400

� Goibekokale Elgeta Hilabetekaria 20 650

� Kontuola Antzuola Hamaboskaria 4 5.400

� Ze Barri? Eskoriatza Hilabetekaria 24 1.700

68

Goiena esperientzia

Denbora behar izan zen prentsaegitasmoa adosteko, eta ez ziren urtebetelehenago ezarritako epeak bete. Bainaindartuta irten zen Goiena hausnarketatik,partaideon elkarrenganako konfiantzasendotu egin zen.

Goienkaria kaleanEgitasmoan zehaztu bezala,

Goienkariaren atal komuna 2000ko aben–duaren batean jaio zen, aurkezpen ekitaldijendetsuan. Bi hilabete lehenago, lantaldebat sortu zen emaitza horretara garaiz etaduintasunez iristeko.

Lantalde honetan, ondo zaildutakojendea zegoen, eta produktu berriak herrialdizkariek emandako eskarmentua izangozuen oinarri. Hala ere, bazegoen nahikoaelementu berri buruhauste dexente emangozuena. Lehena, errotatibarena zen, eta aurrezmenperatzen ez zen egunkari formatua.Diseinua neurri berrietara ondo egokitubehar zen, ikasteko zegoen koloreak nolaajustatu paper berrian, eta argazkientratamendua ere egokitu beharra zegoen.Kasu honetan, bereziki, profesional onajartzea izan zen erremedioa. Arazo teknikoakkonpontzeaz gain, arrakasta handikodiseinua sortu zuen.

Bigarren ariketa zaila edukiak mailaka–tzea izan zen. Ordura arte, maila bakarreanegiten zen lan, herrian, aldizkarian zer sartueta zer ez izaten zen kontua. BainaGoienkariarekin beste maila bat sortukozen, eskualdekoa, eta gaiak maila bateanedo bestean kokatzea lan berria zen, etabatzuetan zaila. Are zailago zen gai bera bimailatan sartu behar zen kasua, orduan mailabakoitzari zegokion erregistroa ere aurkitubehar zen eta. Hemen ariketa erreala eginzen, aurreko aldizkarietako ale mordoa hartueta gaiak mailakatzen saiatu, irizpideakfinkatu arte.

Hirugarren erronka, egoitza ezberdinaksarean lotu eta antolaketa deszentralizatuanjardutea zen. Aldizkarien erredakzioetanbazegoen barneko sarea, baina langileakelkarren ondoan zeuden eta hurbiltasun

horrek komunikazio zuzenerako aukeraguztiak ematen zituen. Goienkariarenerredakzio nagusia Bergaran egongo zen,Berrigararekin batera, baina Arrasateko etaAretxabaletako taldeak aparte egongo ziren,nahiz eta taldekide izan. Erronka hauoraindik ere gainditzeko bidean da,azpiegiturak eta ohiturak ez dira-eta bat-batean sortzen edo aldatzen.

Laugarren koska, publizitatearena zen.Hedabide berri bat sortuko zen, iragarkiasko hartzeko gai zena, baina lehengoenosagarri behar zuen izan, eta ez lehiakide.Aldi berean, lantalde komertziala bete-beteanzegoen Gabonak inguruko zurrunbiloanmurgilduta, eta ez zegoen handik inorkentzerik, ez eta haien lanean interferentziaksortzerik. Zuzendari komertziala bereiztuzen lan honetarako, eta bezero ez ohikoekinahalegina egin zen, emaitza oso onekin.

Eta bosgarren arazoa, banaketarena.Arazo gutxien lehendik astekaria zutenherrietan zegoen, biak astero uztartzeakeman zezakeen lana. Maiztasun txikiagokoaldizkarietan, banaketa ez zen beti beharbezain bizkorra edo profesionala, eta indartuegin beharko zen. Arazorik handiena, noski,aldizkaririk gabeko herriak ziren, hauetanhutsetik sortu behar zen zerbitzua.Goienarentzat balizko egunkariarenbanaketa ikertzen ari zen pertsona arduratuzen gaiaz eta, zailtasunak zailtasun, lehenuneko emaitza oso txukuna izan zen, etageroztik hobera egin du.

Oro har, 2000ko abenduaren 1ean sortuzen Goienkariak bide ona egin du, berelehen hilabeteetan. Diseinuak gorespen askojaso du, herritarren aldetik bezalahedabideetako profesionalen partetik.Edukien tratamendua gustuz hartzen dujendeak, eta eskualdeko edukietara ohitzenari da irakurlea, denbora behar duenprozesuan. Eta publizitateari dagokionez,Goienkariak duen balio erantsia erakutsidu, herrietako aldizkarietan agertzen ez zeniragarle mota berria bereganatuz.


69

Goiena esperientzia

Emaitza ona izan da eskualdekoastekaria. Produktu erakargarria etaprofesionala den neurrian, Goienaren irudiasendotzeko balio izan du. Eta eskola funtzioaere bete du, asko ikasi du-eta lantaldeakGoienkaria eginaz, hurrengo urratsetarakooso baliagarri izango dena.

Hurrengo, edizioakGoienkariaren egitasmoan finkatu zen

atal komuna kaleratu eta gero edizioaklantzen hasiko zela. Herrietako aldizkariaklau ediziotan bilduko ziren, egunkariformatura birmoldatuta eta nortasunezaugarriak gordez.

Kontuz eta tentuz egin beharrekourratsa da hau. Helburu hartu da herri aldiz–kariek urte luzetan metatu duten kapitala,herritarren atxikimendua, oso osorikproduktu berrira eramatea, ez dadin bideanezer galdu. Gauzak ondo egitea eskatzendu horrek.

Erronka nagusiak, oraingoan, bi dira.Lehenbizi, erabakigarria da diseinuarekinasmatzea, zeren kasu honetan ez baitaproduktu berria sortzen, baizik eta lehengoabirmoldatzen. Eta hartzaileak lehengoa ondoezagutzen eta asko estimatzen du.Horregatik, edizio berrian ezagutu egin behardu aldizkaria, aurkitu egin behar ditu ataledo zutabe ezagunak. Eta aldaketan zerbaitirabazi egin behar du, argazkien tamainaeta edukien kalitatea, adibidez. Bestela,berehala piztuko zaio galdu duenaren mina.

Bigarren erronka, antolaketan dago.Lau ediziodun Goienkariak esan nahi dulehengo ekoizpena ia bikoiztu egingo dela.Berdin aldizkaririk ez duten herriek, edomaiztasun txikikoek, guztiek izango duteastekaria, atal komunaz gain. Lantaldeaindartu beharko da, antolakuntza hobetu,azpiegiturak osatu eta tresna informatikoberriak eskuratu eta menderatu.

Hauek, dena dela, arazo teknikoakdira. Eta arazo teknikoei erantzun egokiakemateko gaitasuna badu Goienarenlantaldeak. Arazo arriskutsuagoa da herrita–rrek bilakaerari egingo dioten harrera.

Arrisku hori ahalik eta gehien murrizteko,ikerkuntza soziologikoa ari da egiten Goiena.Lehenik, eztabaida taldeak bildu ditu, lauherri handienetan bana eta irizpide osagarrizhautatutako jendez osatuak. Hauek iritzimordoa eman dute, egindakoari eta egitekoasmoei buruz. Hurrengo urratsa ikerkuntzakuantitatiboa izango da, eztabaida taldeetatikirtendako hainbat aldagairen garrantzianeurtzeko. Lan honek pauta interesgarriakemango ditu, birmoldaketa zehaztekoorduan kontuan hartuko direnak.

Egunkaria ikertzenPrentsa arloan Goienak egunerokoaren

ahalegina egin nahi du. Agian ez zazpieguneko egunkaria, akaso lehen ordukoabarik, eguerdikoa. Baina asteroko maiztasu–netik gora egiteko aukera guztiak jorratukoditu. Debagoiendarrek irakurtzen dutenarenzati handiagoa izan nahi du, bere helburuakhobeto eta areago beteko direlako.

Dena dela, aldizkarigintzan ohitu dena–rentzat, asterokoan izan bada ere,egunkariarena sekulako erronka da. Aregehiago, lehengo jardueran arrakasta izaneta herritarren atxikimendu zabala jasoduenarentzat. Horregatik, Goienak ziurjokatu nahi izan du gai honetan, bere oraingoproduktuek urteetan metatu duten kapitalaproduktu berrietara igaro dadin, bideangalerak izateko arriskua murriztu etaminimizatuz.

Jokaera zuhurraren lehen adierazgarria,lehenago aipatu den bezala, trantsizio aldiazirriborratzea izan da, hau da, prentsa arloanegungo aldizkarietatik balizko egunkariradoan bidean tarteko urratsak eta helmugakezartzea. Horrez gain, beste hiru ikerkuntzaildo lantzen ari dira.

Lehena, edukiei eta diseinuari dagokie.Lan hau Goienkariarekin berarekin ari daegiten. Astekaria den arren, egunkari itxuranabarmena du, eta egunkari balizkorakoprobaleku bikaina izaten ari da. Badaprobaleku oraingo atal komuna, eskualdeosorakoa, eta areago izango da lauedizioduna bihurtzen denean. Edukiak


70

Goiena esperientzia

mailakatzen ikasteko balio du, bai herrirakoeta baita eskualderako ere, eta bietarakodenak maila bakoitzean behar duen trataerazehazteko. Diseinuan ere, aparteko tresnada egunkari itxurako astekaria frogakegiteko, gaur egungo maketa hainbatmodutan eraldatzeko, atal bakoitzarenbalizko bilakaerak igartzeko, edoerrotatibaren baldintzak eta emaitzen berrijakiteko. Egunkaria egiten bada, ziur esandaiteke dagoeneko produktu ona izangodela.

Bigarren ikerlana, egunkariarenbanaketari dagokio. Produktua masibo izandadin nahi da eta banaketa, pertsonalizatua.Eta honek arazo asko sortzen du. Lanmekanikoenak hartzaileen datu basea sortzeaeta, kanal eginak erabiliz, kanpoko banaketaprestatzea izango dira. Baina auzoetako etxeguztietara egunero eta garaiz iristea, lanzaila da, oso zaila, eta helburua berabirdefinitu beharra ekar lezake. Adibidez,gosari orduko egunkaria izan partezeguerdikoa egiten bada, banaketa asko errazdaiteke, eguerdian jendea askoz ere bilduagodagoelako. Zenbait kasutan, banaketaetxeetara egin ordez, toki jakinetan egindaiteke, lantegi edo dendetan, eta lana askoarindu. Saiolanen tutoritzapean ari daikerketa hau egiten Goienak ordaindutakopertsona bat. Udan amaitua izango du.

Azken ikerketa, hau ere ezinbestekoa,finantziazioaren gainekoa da. Berez,Goienak bere osotasunean behar zuenikerketa hau, sarrera komertzialez eta dirulaguntzez gain, hirugarren hanka aurkitzeko.Baina, denboraren joanean, egunkariarenbilakaerarekin lotuz joan da, normala denez,egunerokora jauzi egiteak Goienarenaurrekontuan ere jauzi handia ekarrikolukeelako eta, ondorioz, diru premietan.Hainbat harpidetza sistema ari dira ikertzen,hainbat egunkariren klub esperientziak erebai, eta beste hainbat aukera. Une honetan,galbahean pasatu ondoren gelditu direnaukera nagusiak jendartean ari dira frogatzen,eztabaida taldeen bidez. Lan honenondorioak, gero, neurketa kuantitatiboarenbigarren galbahetik pasatuko dira, sendoaketa adierazgarriak izan daitezen. Ikerketahau ere Saiolanen tutoritzapean etaGoienaren kontura ari da egiten, etaudazkenerako egongo da amaituta.

Informazio hau guztia erabiliko daudazkenean egunkariari buruzko hausnar–ketan. Ahaleginerako borondatea argia da.Datuek ezina erakutsiko balute, horionartzeko adorea ere badago. Oraingoanezingo balitz, hor legoke lau ediziodunGoienkaria, herri guztiak eta eskualdeaasteoro landuz, hurrengo ahaleginerakooinarri. Hori, oraingoan ezingo balitz.


71

Goiena esperientzia

Lehen lanketa“Goiena komunikazio zerbitzuak”

kooperatiba komunikazioaren euskarritradizionaletan abiatu da, hau da, prentsa,telebista eta irratian. Izan ere, kooperatibasortu duten elkarteek arlo horietakohedabideak zituzten jardunean.

Hala ere, Goienak argi izan du, sorreraberetik, komunikaziorako euskarri berriabazegoela munduan eta bazetorrela gurera.Informatikan eta elektronikan oinarritutakoteknologia eten gabe ari zela bilakatzen eta“Internet” izen orokorraren peankomunikazio sistema erabatekoa ari zela

osatzen egunetik egunera, horizontalean,interes ekonomiko handi eta mila jarduntxiki autonomei esker.

Iazko udaberrian hasi zen gaia lehenaldiz lantzen, eta tartean oso argigarri izanzen multimedia enpresa jakin batenInterneteko zuzendaria den Iñaki Alzibarrenekarpena. Berak idatzi zuen ondoko testua,hausnarketarako abiapuntu izan zena.Urtebete igaro den arren, eta xehetasunaksalbu, interesgarria delakoan osorik ekarrida dokumentua.

Eskualdekoatari informatikoa

Eskualdeko atari informatikoa

72

Goiena esperientzia

MedioaInternet mende amaierako fenomenorik handienetakoa da, eta komeni

zaigu honetaz jabetzea. Ondoko urteetan, hainbat bitarteko erabiliz sartuko garaInterneten: sakelako telefonoak, telebista, ordenagailua, autotik, eta abar.

Etxea tresna digitalez gobernatuko da: musika ekipoa konfiguratu, etxekotresna elektrikoak programatu, ziurtasun sistemak…

Argazkigintza, musika eta bideoa digitalak dira dagoeneko, eta belaunaldiedo iraultza digitalaren muinean daude. Jendeak Internetez entzuten du irratia,saretik ekartzen du musika, eta duela gutxi arte pentsa ezineko pertsonekin dituharremanak, munduan sakabanatuta.

Gazteek erabiltzen dute nagusiki teknologia hau. Eta herrialde batek besteguztien gainetik: Estatu Batuak. EEBBetan, 14 urtetik gorako biztanleen erdiakerabiltzen du sarea, eta 14 urtetik 23ra bitartekoen %98k. Iazko azaroanbazeuden 118 milioi internauta eta hilero 5,4 milioi gehiago dira.

Egunetik egunera nabari da nola telekomunikazioen arloko enpresa handienakegoki kokatzeko ahaleginak egiten dituzten. Denek nahi dute leku bat hartugune estrategiko horretan, komunikazio-enpresa handiak egoeraz jabetzendirenean —eta ari dira— haiekin itunak egiterakoan indartsu izateko. Horrela,merkatu globalizatuan lehiatu ahal izango da, berme handiagorekin.

Kulturaren ikuspuntutik, merkatuaren zatirik handiena “lagun amerikarraren”menpean geratzeko arrisku bizian dago, telekomunikazioen kostua dela eta. Izanere, Interneten sartzea askoz ere merkeago da Estatu Batuetan, eta komunikazioenkalitatea askoz ere hobea.

Europan sortzen den trafikorik gehiena Estatu Batuek gobernatzen dute.Kultura morrontzaren arriskua inoiz baino larriagoa da, eta horren adibide daTelefonicak eta BBVAk Terrarekin egin dutena. Kultura hispanoaren esparruahartuz, merkatuaren zati handia nahi lukete, ikuspegi diruzalea nagusi. Arazoaare larriagoa da kultura txikientzat.

Teknologiak guztion eskura egon behar du. Mendebaleko mundu “librean”ezberdintasun berriak ari dira sortzen, teknologia eta baliabide berrietara iristenez diren pertsonak baztertzea dakartenak. Eta berdin kulturei buruz, komunikatzekomolde berriotara egokitzen ez direnak desagertzeko zorian izango dira, edokultura nagusien mende geratzeko.

Internet ez da oraingoz hedatu Euskadin, eta gai honetan dagoen eskaintzaurria da. Baina honek ez luke oztopo izan behar bide egokiak sortzen hasteko,sarean ibiltzea arrunt bihurtzen denean kalitatezko eduki eta zerbitzuakeskaintzeko prest egon nahi duenarentzat. Hurrengo bi urteetan aurreikusten daEuskadin sarea masibo bihurtuko dela, aurten dagoeneko nabarmen igoko

Internet: medioaren egungo egoeraIñaki Altzibar

2000ko udaberria

7. eranskina: Interneten egoera

73

Goiena esperientzia

delarik. Honetan, behar bada, sakelako telefonoak izan lezake zerikusi handia,bide hau bultzatu nahi baita salerosketa elektronikoetarako. Gurean ordenagailubaino telefono gehiago dagoenez, WAP (Wireless Access Phone) teknologiakerraztuko luke Interneterako sarbidea seguruenik.

Komunikazioa jaulkitzailearen eta hartzailearen artean gertatzen da.Hartzailearen arreta ez badugu gureganatzen, beste norbaitek harrapatuko du.Erronka honen aurrean, kultura batek iraungo badu, ugaldu egin behar ditujaulkipenak, seinale asko sortu behar ditu hartzaileengana iristeko.

Azken batean, pertsonen premiak bereziak dira, banakoak. Estatu Batuekondo menperatzen dute teknologia eta badakite hark pertsonengan duen eragina.Eta abantaila hori baliatzen ari dira aspaldidanik, zerbitzuak eta informazioakpertsonalizatzeko, hori baita hartzaileak atxikitzeko giltzarria. Bide honetatik,eta Internetek ematen duen komunikatzeko aukerari esker, milaka edo milioikakomunitate birtual sortuko dira. Multzo berriok, lurralde jakin batean etadenboraren joanean kultura bihurtu diren komunitateen desagerpena ekardezakete, hauetan lan itzela egiten ez bada.

Pentsa Internetek zure biki digitala aurkitzeko bidea ematen dizula, hauda, zure kezka berdinak izango dituena, munduan edonon bizi dela ere. Harekinlor dezakezun kidetasuna zure inguru hurbilarekin duzuna baino sendoagoaizatera iritsi daiteke.

Horregatik, eta hemen oraindik iraultza digitala hasi besterik egin ez badaere, gurea bezalako kultura komunitate bat bere oinarrizko osagaiak gordetzekobalioko duen egitasmoa abiatu beharrean dago, une honek dituen alde on etatxarrak kontuan hartuta.

Alde txarren artean, berandu ibiltzea dago, oraindik abiatu ez izana. Bainahonek ere badu bere alde ona, hain zuzen, arrakasta izan duten ereduakbaliatzekoa. Bestalde, gure esparruko errealitatearen berezitasunak kanpokoinork baino hobeto ezagutzeak abantaila ematen digu, teknologiaren ezagutzasoilaren aurrean.

Teknologia ezagutzeko presa dago, helburuen aldeko lana abiatzeko, bainahelburuak zehaztea ere ezinbestekoa da, horrela bakarrik aprobetxa ditzakegulakolehian ditugun abantailak, tokian tokiko pertsonen, arazoen eta premien ezagutza,batez ere.

Medioaren bilakaeraInterneten gaineko lehen berria Eskoriatzan izan nuen, 1993an. Irakasle

Eskolaren baitako multimedia enpresa batean egiten nuen lan. Multimediaikastaro baten barruan, Kataluniako Unibertsitateko irakasle batekin internetezmintegia izan genuen. Oso jende gutxik zuen artean sarearen berri. InternetExplorer-ik ez zegoen eta Netscape zen nabigatzailerik erabiliena. Unibertsitateanasko erabiltzen zen irakasleen arteko lankidetzarako tresna gisa, inongo irabaziasmorik gabe baliatzen zuten posta elektronikoa, interesatzen zitzaizkien gaiakedo iritziak trukatzeko. Unibertsitate batzuk Web orriak sortzen hasi ziren,hainbat informazio edonoren eskura jartzeko.

Giza harremanetarako aurrerapen handia zen Internet. Inork inoreninformazioa erabiltzen bazuen, nahikoa zen trukean izena aipatzea.

Sarera iristen zen informazioa gero eta zabalagoa zen. Nahi zena aurkitzeko


Gurea bezalakokultura komunitatebat bere oinarrizko

osagaiak gordetzekobalioko duen

egitasmoa abiatubeharrean dago.

74

Goiena esperientzia

arazoak hasi ziren eta bilaketa errazteko bilatzaileak sortu ziren. Kode batzukerabiliz, nahi den informazioa arin aurkitzeko bidea eskaintzen dute.

Orain bost urte inguru, gauzak aldatzen hasi ziren. Enpresa anglosaxoiekbatez ere, sareak negozioen lehian eman zezakeen abantaila igerri zuten.Sarearen arorik merkantilistena hasi zen.

Enpresen katalogoak sortzeari ekin zioten. Ez zuten gehienetan apartekoerabilpenik, baina enpresaren irudia eta produktuak mundu osoan, egunean 24orduz eta astean zazpi egunez ikusgai izateak besteetatik bereizteko balio zuen.Web orriak gero eta ugariagoak ziren, eta bilatzaileak ere bai. Hala ere, sareaoraindik orokorra eta sakabanatua zen.

Orduan, Estatu Batuetako zenbait enpresak mundu mailakoa izango zenaldaketaren buru izan beharra sumatu zuten, eta sareak ematen zituen aukerakbaliatu beharra. Mugitzen hasi ziren, eta hurrengo hilabeteetan beste mugimenduasko ikusi zen. Eta lehia ireki zen, ondoko lehiakideekin:

• Bilatzaileak oinarrizko elementu bihurtu ziren. Denen helburu nagusiaahalik eta erabiltzaile gehienen atxikimendua lortzea zen, eta Interneten sartzekojende gehienak bilatzaileak erabiltzen ditu.

• Sarbide hornitzaileak. Hauek erabiltzaile askorekin zuten lotura, sarbidekontratuei esker.

• Telekomunikazioetako operatzaileak. Komunikazioaren gauzatzerikgaratuena Interneten ari da gertatzen: posta elektronikoa, bideokonferentziak,teklatu bidezko solasak, eta abar.

• Software enpresak. Hauek negozio eremua handia dute hemen. Sareakprogramak, datu baseak eta abar behar ditu garatzeko.

• Eta azkenik, bankuak. Salerosketa elektronikoa agertu denean, eta sarebidez munduan erabiliko den dirutza izugarria somatzen hasi denean, gizartekoeragile kontserbadore hau ere mugitzen hasi da.

Hauekin guztiekin hasi zen aldaketa. Estatu Batuetan, sarbide hornitzailenagusia izan eta milioika erabiltzaile biltzen zituen AOL (America On Line)enpresak Yahoo erosi zuen, munduko bilatzailerik erabiliena. Geocities, web orripertsonalei aterpe emanez, munduko komunitate birtualik handienetakoa bilakatuzenak, bat egin zuen bilatzaile handienetakoa zen Exciteekin. Telefonicak Oléerosi eta Terra sortu berri du, bilatzailean oinarritutako eduki ataria.

Yahoo-ren helburua da Interneterako sarbideetan nagusia izatea. Terrakbeste horrenbeste nahiko luke, merkatuaren eremu hispanoan eta honeningurukoetan.

Edukiak, zerbitzuak, edo zerbait gehiagoHonaino iritsita, galdera bati erantzun beharra sortzen da. Zein da funtsean

enpresa hauek Interneten leku berezia hartzera bultzatzen dituen arrazoia?Lehen hurbilketan, pentsa daiteke bereizteko premia dela, marketing

ariketa bat, ohiko merkatuko lehiakideengandik bereiztuta agertzeko. Internetirabaztoki bihurtzen hasi zenean, negozio posiblea informazioaren salmentanikusten zen, informazioa doanekoa barik ordainduzkoa izaten bazen, euskarritradizionaletan den bezala. Publizitatea sartu zen eta, egun, informazioadoanekoa da.


Enpresakorain dela gutxikonturatu ziren

sarearen abantailez.

75

Goiena esperientzia

Hala ere, zalantzak hor dirau. Zergatik ahalegindu edukien eskaintza zabalaeta mota askotako zerbitzuak ematen, publizitateari kasu handirik egiten ez dionhartzaileari?

Erantzuna, nire ustez, azken urtean eta Estatu Batuetan gertatu denmerkataritza elektronikoaren eztandari lotua dago.

Sargune edo atari hauek saltoki itzelak bilakatuko dira, eta horretarakoprestatzen ari dira. Ahalik eta erabiltzaile gehien atxiki nahi dituzte, gero balizkoerosle izango direlakoan. Eta borondatez, modu librean erabiltzaile izangodirenen atxikimendua lortzeko, dendaz gain, goi mailako eta balio erantsikozerbitzuak eskaini behar dira, kalitatezko informazioan oinarrituak eta besteenakbaino erabilgarritasun handiagokoak.

Eduki atariakEdukia da, beraz, erabiltzaileak erakartzeko giltzarria. Egun, badira bi

motatako atariak: horizontalak eta bertikalak. Horizontalak informazio orokorrezosatutakoak dira: zinema, eguraldia, ekonomia, literatura eta abar, ahaztu barikbilatzaileren bat, webmail-a (web orri bidezko posta elektronikoa), agenda,jokoak… Bertikalak, aldiz, arlo zehatzetara mugatutakoak dira, negozioak,telekomunikazioak, kirolak… Hauek ere zerbitzu osagarriak izan ohi dituzte.

Badira, baita ere, tokiko atari horizontalak (lanetro.com edo miciudad.com),informazio orokorra erabiltzen dutenak, baina esparru mugatu bati lotuak. Atarihorizontal nagusietan ere nabari da tokiko informazioari lehentasuna ematekojoera. Atari hauek ez dute informazio bera ematen toki ezberdinetan sartuta.

Informazioa da giltza. Ondo egituratutako informazioa, gaurkoa etagaurkotua.

Merkataritza elektronikoaEgin dezagun gai honetaz aipamen laburra. Bi motatako eragiketa egiten

dira. B2B, edo Business to Business, enpresen artekoa da, hauen arteko eskari,ordainketa eta gainontzeko harremanak Interneten bitartez egiten direnean.

Aldiz, B2C, edo Business to Consumer, enpresen eta azken kontsumitzaileenartekoa litzateke. Bigarren hau, hala ere, denda tradizionalaren ideiatik harantzagoeraman behar da.

Interneten erabiltzaileak aukera asko ditu erosteko, nekerik gabe. Berearreta (eta erosteko gogoa) bereganatu nahi duenak berezia izan behar du.Berezia, bezeroa tratatzeko moduan, eta bere eskaintza haren ezaugarrietaraegokitzeko gaitasunean, bezero bakoitza bakarra bailitzan. Berezia, produktuarekinbatera balio handiko informazioa ematen duelako. Prezioan berezia, etaproduktuan, eta informazioaren gaurkotzean… Ahalegin itzela egin behar da,arrakasta lortuko bada.

Puntu hau osatzeko, hona hemen barrabés.com etxeko Carlos Barrabés-ientzundakoak. Web negozioan oinarritutako komunitate arrakastatsuak sortzekomoduaz ari da.

• Bezeroa konforme bakarrik ez, txundituta utzi behar dugu.• Guneak interaktibo izan behar du: bezeroa – bezeroaz informazioa -

bezeroa


Erabiltzaile izangodirenen

atxikimendualortzeko, dendaz

gain, goi mailakoeta balio erantsikozerbitzuak eskaini

behar dira.

76

Goiena esperientzia

bezeroa – dendariak – bezeroabezeroa – saldu aurretiko eta osteko zerbitzuak – bezeroa• Balio erantsiko informazioa behar du.• Erabiltzaile bakoitza berezia da, zerbitzua bakoitzari egokitu behar zaio.• Bisitariekin komunitate egin behar da, aktiboa eta eskuhartzailea izango

den komunitatea.• Informazioa etengabe gaurkotu behar da.• Bezeroekin izan ditugun harremanen historia gorde behar da.• Sistemak mailakatua izan behar du, mailaz mailakoa alegia.• Produktu eta informazio eskaintzak pertsonalizatu egin behar dira.• Hizkuntza, agian, ez da arazo izango urte batzuren buruan (robotak).• Informazioa sortzen duen lantaldeak profesionala behar du izan.


Produktueta informazio

eskaintzakpertsonalizatu

egin behar dira.

77

Goiena esperientzia

Goienak diagnostiko honen gaineanzehaztu du bere estrategia, hurbilekokomunikazioak euskarri berrian izanditzakeen aukerak aztertu eta gero.Hausnarketa horren emaitza da Goienetegitasmoa.

Hurbilekoa sareanLaster ultrakonektatuta egongo gara.

Airez, kablez, uhinez eta zuntzez, milakajasoko ditugu seinaleak, huntaz eta hartaz,huntaz baino hartaz gehiago. Informaziougari izango dugu, eta zuzenean edonondikemana, baina gutaz gutxi eta euskaraz,gutxiago.

Dagoeneko, eta sareari esker, mundu–ko edozein toki dugu eskura. Distantziaberdinera daude auzokidearen ordenagailuaeta Singapurrekoa. Aldi berean txateatu ahaldugu batarekin nahiz bestearekin. Akordatubarik, hurbiltasuna ezabatu egin daiteke.Eta hurbiltasuna da gure gaurkoantolaketaren ardatza. Auzoa eta herria,hurbilekoekin osatzen ditugu. Euskarazhurbilekoekin egin ahal dugu. Gure intere-sen hamarretik zortzi, gutxienez, hurbileandaude.

Mundukoa bezainbat behar duguhurbilekoa, kopuruz gehiago eta maizta–sunez sarriago. Mundukoa bezain eskurabehar dugu hurbilekoa sarean ere. Orainarte komunitate izan dena ez bada sareanere komunitate bihurtzen, nekez iraungodute mundu berrian haren hizkuntzak,kulturak eta gainontzeko komunitateezaugarriek.

AtariakSarearen garapenean hitz magikoak

izan badira, denetarako balio zutelako,horietako bat zalantzarik gabe “atari” hitzada. Berez, oso kontzeptu zabala da, etabilgune edo sarbide hitzak ditu parekoak.

Sarea hedatu eta edukiz bete denneurrian, bere antolaketarako tresnak sortubehar izan dira, nabigatzea errazte aldera,eta tresna horietako bat atariak izan dira.

Labur esanda, kide izan daitezkeen intere-sen bilgunea litzateke ataria. Horrela, sareanantolatu gabe dauden interes komunitateak,atarien inguruan antola daitezke, besteakbeste.

Hain zuzen, hemen hasten daGoienaren interesa atariekiko, hauekkomunitate birtualak sortzeko tresna izandaitezkeen neurrian.

GoienetSareak hurbiltasuna ezaba lezakeela

genion gorago. Eta hurbiltasuna antolaketa-ardatz du euskal gizarteak. Historiaz,kulturaz, edo hizkuntzaz komunitate direnaksarean ere komunitate irautea dute erronka.Bere nortasun ezaugarriak etorkizuneraeraman nahi dituen komunitateak, sareankomunitate birtual izateko ahalegina eginbeharko du, sarean ere hurbiltasuna kohesiotresna izan dadin.

Euskal gizarteak dituen hedabideorokorrak nahiko hurbilekoak dira.Hurbilagokoak toki komunikabideak.Guztien artean eutsi diote, neurri batean,munduko hedabideen tirakadari. Bestehorrenbeste egin behar da orain sarean. Lanhorren bere zatia egitera dator Goienet.

Goienet atari bat izango da. Hurbileko—Debagoieneko— edukiz betetako ataria.Hortxe aurkitu ahal izango dira Goienarenhedabideetako erredakzioek sarerakolanduko dituzten albiste eta informazioak,ahozkoak edo idatziak, azken ordukoakpresaka idatzita, besteak landuago, etakablea hedatzen denean telebista irudiakere bai. Hainbat zerbitzu: autobusak,farmaziak, turismo argibideak, gidakomertzialak edo ekitaldien agenda… Baitaadministrazioen desmaterializazioak ekarrikodituen aukera guztiak: udal eskariak,ordainketak, ziurtagiriak, altak eta bajak,eta beste mila tramite, etxetik egitekomoduan. Berdin eskualdeko unibertsi–tatearen edukiak, hala hitzaldi edojakinarazpenak, nola matrikulatzeko bidea


78

Goiena esperientzia

edo azterketen emaitzak jakitekoa. Horrela,zerrenda luzea egin daiteke eskualdekoeduki balizkoen hornitzaileekin.

Eduki horiek hartzen dute debagoien–darren denboraren zati nagusia. Horrieransten bazaizkio posta elektronikorakosarbidea, bilatzailea, eta sareratzeko loturabatzuk, eskualdeko internauta arruntarenpremien % 80 estaltzen duen zerbitzuaizango genuke. Honek, epe ertainera,publizitaterako aukera zabaltzen du, baldineta ataria “hit” asko biltzeko gai bada, orduaniragarleentzat ere interesgarri bihurtukodelako.

Goienet ere euskara hutsez egingo da.Ordenagailuaren aurrean dabilena ohitutadago apenas ulertzen dituen hitzen arteanmanejatzen. Beraz, kizkuntza ez litzatekeoztopo izango. Eta bitartean, prestigiozkotokian jarriko da euskara, alegia, munduzibernetiko eta ultramodernorako sarbidean.

Hauxe litzateke Goienet atariarenzirriborroa:


79

Goiena esperientzia

Lagunartea• Txat• Foroak• Web posta• Sakelakoen mezuak• Iragarkiak

Informazioa• Azken berriak• Artikuluak• Elkarrizketak• Artea & kultura• Hemeroteka

Udalak & Mankomunitatea• Akordioak• Tramiteak• Dokumentuak

Unibertsitatea• Albisteak• Tramiteak• Emaitzak

Enpresak• Albisteak• Harremanak

Zerbitzuak• Autobusak• Farmaziak• Ikuskizunak• Kale gidak

Aisialdia• Telebista• Musika• Jatetxeak• Hotelak• Eskualdea ezagutu

Debagoieneko gida• Bilatzailea

GoienetDebagoieneko ataria

Publizitatea

Bilatzailea Kategoriak Alta eman

Albisteak

Argazkia Argazkia

• Gaia • Gaia• Laburpena • Laburpena

• Soinua/bideoa • Soinua/bideoa

Loturak• Artea & kultura • Internet• Zientziak • Bidaiak• Kirola • Motorra

• Ekonomia • Komunikabideak

• Enpresa • Aisialdia

• Hezkuntza • Osasuna

• Jendea • Gizartea

• Informatika • Natura

• Lorezaintza • GKEak

Goidenda• Eskulangintza • Erreserbak• Argitalpenak • Jakiak

Inkesta Bidali lagun bati

Web posta

Erabiltzailea Pasahitza


80

Goiena esperientzia

ZOPE eta e-guneInformatikan oinarritutako teknolo–

giaren bilakaera bizkorra da, eta ez da lanerraza ondo hautatzea. Une honetan,Goienak Zope zerbitzarian ikusten ditu

aukerarik onenak, bere eskuragarritasunaeta prestazioak kontuan izanda. Hauek diraxeheago zerbitzari honen ezaugarriak,Code&Syntax enpresa hornitzaileakeskainitakoak.


81

Goiena esperientzia

Zope Web Aplikazioen Zerbitzari bat da (Web Application Server): weborrialde dinamikoak edo beste modu batera esateko, web orrialdeak erabiltzaileakeskatzen dituen momentuan sortzen dituen programa bat.

Web sistema normalean, web orrialdeak pertsona batek sortzen ditu etagero zerbitzari batean gordetzen dira. Interneten nabigatzen dagoen bat tokihartara iristean, zerbitzariak orrialdea bidaltzen dio zuzenean, sortu zenekoeduki eta itxura berberarekin.

Zope eta antzerako sistemekin, ordenagailuak momentuan sortzen dituweb orrialdeak, behar diren elementuak batetik eta bestetik hartuz: jaso duzunazkeneko e-posta, azken orduko berriak, edo txateko lagunak bidali dizun mezuajarriz. Zein informazio eta zein momentutan eman behar den, programatu egitenda aurretik.

Zertarako balio du?Orokorrean, eguneratze jarraia eta erabiltzaile askoren artean aldatuko den

edozein webgune sortzeko balio du Zopek:• Albistegiak: edozein albiste berri gehitu eta momentuan azaltzen da

web–gunean.• Eztabaidaguneak: albisteak bezala, baina erabiltzaile askok batera lan

egin dezakete beraien aportazioekin.• Informazio datu baseak: telefono gidak, artxibategi bateko datuak,

fondo kulturalak (liburu osoak, argazki bankuak, eta abar) Microsoft Access, SQL,Oracle, eta beste hainbat datubase sistemarekin bateragarria da.

• Produktuen katalogo eta dendak.• Banka elektronikoa.• Enpresa barruko agenda eta informazio sistemak.• Hauetako zenbait zerbitzu uztartzen dituen interneteko atariak.Guneko edukia beste proiektu batzuetan erabiltzeko esportagarri egiten

du, XML estandarren bidez. Era berean, beste guneetako edukia ere integratzenahal da Zope gune batean.

• Eta bururatzen zaizun beste edozein sistema.

Zer behar du Zopek abiatzeko?Zope ia edozein ordenagailutan jar daiteke martxan, baita etxekoan edo

portatil batean ere. Momentu honetan, Windows, MacIntosh, Linux eta zenbaitUNIX sistematan funtziona dezake. Berarekin lan egiteko berriz, sarera konektatutadagoen edozein ordenagailutik egin daiteke, Mac, PC edo beste edozein sistemadela.

Zer da Zope?Code & Syntax

2001eko udaberria

8. eranskina: Zer da Zope?

82

Goiena esperientzia

Goienet gaur dagoen puntutik zerbitzuematen hasteko puntura eramango duenprozesuak urte amaiera arte iraungo luke.Bitarte horretan, edukiak zehaztu behardira, ataria diseinatu, zerbitzaria egokitu,loturak eta eduki hornitzaileak finkatu, etazerbitzuaren bideragarritasuna aztertu.

e-gune2000ko udazkenean jakin zen

bazebilela Debagoienean egitasmo bat, “e-gune” izenekoa, hainbat eragile pisuzkoenartean bultzatuko zena, Interneterako

enpresa proiektuak bideratzeko. Goienakberehala ikusi zuen oso egokiera ona izanzitekeela bere Goienet egitasmoa garatzeko,eta harremanetan jarri zen “e-gune”koarduradunekin. Aurrerago, Goienetenaurkezpen formala ere egin zen.

Hala ere, “e-gune” abiatzeko hasieranaipatu ziren egunak atzeratu egin dira, etaGoiena zain dago.


83

Goiena esperientzia

AbiapuntuaAurrekari historikoen kontakizunean

aipatu da Oñati Irratiaren sorrera etaArrasate Irratiarena. Lehena, sortu zenetikOñatiko Udalak zuzenean kudeatzen du,bere langileekin. Arrasatekoan, aldiz,udalaren borondatea ez zen zuzeneankudeatzea, eta Eusko Jaurlaritzarekin zirrikitubat adostu zen kudeatzea “de facto” Arkorenesku uzteko. Gero, Arkok Goienarekinekoizpen kontratua sinatu zuenean, Arrasa–teko irratia egiteko ardura kooperatibak hartuzuen.

Goienaren estrategia eskualdean lehenaeta onena izatea delako, balizko lehiakideeiaurrea hartzea da bere jokamoldeetako bat.Honen arabera, irratia ez da presazko arlotzathartu, legearen itxitasunak udalen kudeaketazuzena ezartzen duenez, lehiakide askorenbeldurrik ez dagoelako. Hala ere, irratiarenkontsumoa handia da, eta medio honekezaugarri bereziak ditu, Goienaren eskain–tzaren barruan toki esanguratsua ematendiotenak.

Irratia eskualdeko multimedianGoienaren hasierako egitasmoan

eskualdea eta herria, biak hartzen zirenjardun eremu. Medio bakoitzarentzat eremuegokiena zein izango litzatekeen ere zehaz–ten zen. Telebistak, bere zailtasuna dela-eta, eskualdeko medioa behar zuen izan,bakarra eta indartsua. Prentsa, eskualdekoaeta herrikoa izango zen, atal batzukeskualderako komunak eta besteakherrikoak, ediziotan bilduak. Irratiari, beresinpletasuna medio, herrian ikusten zitzaioneremu nagusia.

Izan ere, Goiena ez da jaio eskualdekohedabideak bakarrik sortu edo kudeatzeko.

Eskualdeko baliabideak optimizatzea duhelburu, baina bakoitza dagokion eremuan.Herrian optimiza daitekeena ez daeskualdeko bihurtuko. Ikuspegi honetatik,irratiaren herritartasuna telebistareneskualdetasuna orekatzeko bidea izandaiteke.

Irratia erraza da, lantalde handi barikpertsona bakarrak egin lezake zuzenekoemisioa. Zuzenekoa edonondik egindaiteke, ez estudiotik bakarrik. Sakelakotelefono bat nahikoa da irratian zuzeneansartzeko. Honek sekulako aukera ematendu zerbait gertatu eta minutu gutxira handikbertatik gertatutakoa entzuleei kontatzeko.Ez dago beste mediorik aukera hori hainmodu errazean ematen duenik.

Gainera, irratia da herritarrenpartehartzerako biderik onena. Edonork ahaldu, dagoen tokitik, telefono dei bat egin etairratian zuzenean sartu, albiste, iritzi,adierazpen, ohar, kexa edo ekarpenakemateko.

Legez, udal guztiek dute irrati lizentziabat izateko eskubidea. Mugak ere badaude,noski, hedapenari buruzkoak edo besteirrati batzuekin elkarlanean jardutekoak.Baita kudeatze lanak inoren esku uztekoere. Baina legeak ematen dituen aukerekin,eta mugak gainditzeko aurki daitezkeenzirrikituekin, nahiko erraza da udal irratienegitura eraikitzea.

Eta, azkenik, irratia merkea da,tresneria digitalak ahalbidetzen du gizabaliabide gutxirekin emaitza ganorazkoakizatea. Hau da, ekoizpen handia iritsidaiteke, gastu gutxirekin. Tresneria, bestal–de, estudiokoa nahiz hedapenerakoa, ez dagarestia eta edonoren eskura dago. Zenbait

Eskualdekoirrati egitasmoa

Eskualdeko irrati egitasmoa

84

Goiena esperientzia

ikastetxek edo giza multzok bere irratiasortu badu, zergatik ez du udal bakoitzakberea izan behar?

Irratia, nola?Herri bakoitzak bere irratia izan lezake,

eta ona lizateke Debagoieneko herri guztiekirratia izatea. Baina herri guztiek ezin dute,beraien kabuz, irrati emisio behar bezainluzea eta profesionala egin. Ez litzateke horiantolatzeko modu egokia.

Antolaketa ona beste hau izan daiteke:24 orduko emisio bateratua aireratuko duenirratia eratu eskualdeko kontuekin etalaguntzaileen saioekin, eta horren gaineanherri bakoitzak bere ahalmenaren araberakoemaitza ezartzea, emisio komuna eten etaemisio propioa eskainiz.

Egin liteke 24 ordu iraungo duen emisiokomuna, bakarra. Lagungarri izango lituzketelebistako erredakzioa eta Goienkariakoa.Jarraipena ziurtatuko luke, hau da, edozeinherritarrek mugitu gabe utziko luke irratikodiala, jakinda beti izango duela interesekoemisioa. Gaur egun, oso nekeza da entzulearigogoraraztea une eta egun jakinetan “bere”irratia aurkitu behar duela, bestelako orduguztietan ez bazaio sintonia horretan ezereskaintzen.

Emisio propioa herri bakoitzakzehaztuko luke Goienaren baitan. Kontuanhartu behar da herri guztietan —txikieneanere bai— egongo dela norbait kooperatibakohedabideetarako lanean. Norbait hori,herriaren tamainaren arabera, pertsonabakarra ordu batzuetan edo talde dexenteajardun osoz izango da. Oinarri horrengainean, profesionalekin osatzeko aukeradagoelako edo laguntzaile talde sendoa sortudelako, herri bakoitzaren emisioa—egonkorra eta ohikoa— finkatukolitzateke.

Antolaketa honetan, herri bakoitzakizango luke emititzeko gaitasun osoa, estu-dio, hedapen sistema eta guzti. Eta nahikoaluke emisio komuna etetea, haren gaineanberea aireratzeko. Aukera hau baliatu ahalizango litzateke edozein unetan, azken

orduko albiste bat edo presazko iragarpenbat emateko, adibidez.

Korapilo? Zein korapilo?Bai, goragoko proposamenak badu

korapilorik. Debagoienak bederatzi herriditu, beraz, bederatzi herri irrati izangolituzke. Gainera, emisio bateratua egin etaaireratzeko beste bat behar luke,hamargarrena. Legez ez legoke aukerarik,eta diruz gehiegizkoa litzateke. Nola askatukorapiloa?

Geografiak eman lezake erantzuna.Gaur egun, Arrasate Irratia ia eskualdeosoan entzun daiteke, bere potentziamugatua den arren. Izan ere, Murugainendu irratiak emisorea, eta Murugaineskualdeko erdigune geografikoa da.Bestalde, irratiaren erredakzioak telebista–koarekin batera dihardu, Arrasateko Otalorakalean.

Demagun, orduan, Arrasate Irratiabirmoldatu eta Goiena Irratia bihurtzen dela.Behar besteko potentziarekin, berak egingoluke emisio komuna, telebistarekinelkarlanean eta sinergiak baliatuz. Ordubatzuk —egunean bi, hiru?— izango lituzkeArrasaterako soilik diren gaietarako. Orduhorietan egingo lukete beste irratiek berenemisioa, seinale komuna etenda. Arrasatekoabesteko emisio propiora iristen ez denherriak Arrasateko albisteak jasoko lituzke,berea eten eta emisio komuna hasi bitartean.

Abiatzeko ez da aukera txarra. ArrasateIrratia dagoeneko ari da eskualderairekitzen. Bi maila definitzen hasi beharkoluke, herrikoa eta eskualdekoa, eta hautelebistako erredakzioarekin landu. Lantaldeaindartu egin beharko luke, eta herrietakoerredakzioak irratian ere inplikatzen hasi.Laguntzaile sarea sendotzen has daiteke,beste herrietara hedatuz. Eta seinale honengainean, aurrera egin nahi duen udalaknahikoa luke Goienarekin zerbitzu hori erelotzea eta, bere emisioa prestatzen denean,bestearen gainean aireratuko litzateke.


85

Goiena esperientzia

Aurrerago, aukera gehiago ere sordaiteke. Herri bakoitzean ikusi egin beharkoda zer nolako indarra hartzen duen bertakoirratiak. Gerta daiteke sekulako garapenaizatea, ekimen handiko taldea sortzendelako, eta orduan herrikoaren presentziagero eta nabarmenagoa izango litzateke 24orduko emisioan. Irrati indartsuak sortzendiren neurrian, elkarren arteko funtziona–mendua egokitu egingo litzateke.

Hemen, Goienaren beste jardueretanbezelaxe, zentzuz jokatzea da kontua.Helburu partikularren gainetik, herritarreikomunikazio zerbitzu egokiak ematea dakooperatibaren eginkizuna, eta antolaketairizpideak horretara mugatu behar dira.

Legearen gaineanEsana doa udal irratien legeak asko

errazten duela lizentziak lortzea, beti ereudalei emango zaizkielarik, eta asko zailtzenduela kudeatzearena, derrigorrez udalenesku jartzen du eta, irratien kudeaketazuzena.

Hala ere, Arrasateren kasuak argierakusten du ezina ekinez egin daitekeela,eta kudeaketa zuzenarenak ere baduelalege estuan zirrikiturik. Eusko Jaurlaritzarigaldera eginda, honek ahoz erantzun zuenbi puntu zeudela ezinbestean errespetatubeharrekoak, udal batek bere irratiarenkudeaketa inorekin elkarlanean gauzatunahi bazuen. Lehena zen, udala izanikirratiaren jabea eta lizentziaren titularra,udalak izendatuko zuela irratiko arduraduneta erantzule izango zena. Eta bigarrena,

irratiak publizitate sarrerarik izaten bazuen,sarrera horien arrastoak agertu egin beharzirela udal kontuetan.

Erantzun hau eta Jaurlaritzaren ahozkooniritzia jaso ondoren, Arrasateko Udalareneta Arkoren artean lankidetza hitzarmenaadostu zen, irratia elkarlanean kudeatzeko,eta hitzarmen horren ondorioz iritsi zaioGoienari kudeaketaren ardura. Aurrekaririkbada, beraz, eta bidea —bidezidorra—zabalik da, aurrera egin nahi luketen besteherrientzat.

Hala ere, hau behin behinekokonponketa litzateke. Berez, ez du zentzuhandirik legearen itxitasunak. Finean, udalzerbitzuen kudeaketa zuzena aukera batda, beste batzuen artean, eta udal bakoitzakikusiko du zein duen aukerarik gustukoena.Areago, joera bat ari bada nagusitzenadministrazioetan, hori zerbitzuen kontzer–tazioa da, hau da, ezarritako baldintzenpean zerbitzua ondoen eman lezakeenenpresarekin lankidetza garatzea. Joerahonek gastuak eta buruhausteak murriztendizkio administrazioari, eta lagundu egitendu zerbitzua eraginkorragoa izaten.

Horrela, behin betiko bideen bila,ahalegina egin beharko litzateke udal irratienlegea egokitzeko, eta zeharkako kudeaketaritarte egiteko. Orain artekoa traba zelakoudal irratien sorrera izoztuta badago, trabahori kentzeak lagundu egingo luke herrizherriko irratien loraldia eragiten.


86

Goiena esperientzia

AbiapuntuaHedabideen ekoizpen zuzenean

erabiltzen ez diren jarduera guztiak“Zerbitzuak” atalean bildu dira, Goienarenorganigraman. Ekoizpenari laguntzeko edohura osatzeko behar diren lanak dira,ekoizpenaren zerbitzu osagarriak.Erredaktoreak, teknikariak eta diseinatzaileakekoizpen zuzenean ari dira, baina beraienlana egiteko, azpiegitura informatikoa,erosketak eta hornidurak behar dituzte,ekoiztutakoa banatu, saldu eta diru bihurtzeaere bai, eta abar, eta abar. Lan horiek guztiakdira “Zerbitzuak”.

Zerbitzuen arlo hau zen herrietakohedabideetan gutxien garatutakoa, baliabideurriak beti ere errazago bideratu ohi direlakoekoizpenera, eta ez lan “indirekto”etara.Kasu askotan, erredaktoreek eurek eginbehar izan dituzte lan komertzialak edoadministraziokoak. Beraz, abiapuntuangabezia eta hutsune asko zituen zerbitzuenarloak.

Zerbitzuetan, sail komertziala zengaratuena, eta aurrerantzean ere izango da.Horregatik, atal berezia eskaini zaio.

Bateratzeko urratsakArrasateko taldeak bazituen hiru

komertzial egun osokoak, eta Bergarakoakbat. Gainontzekoetan, ez zegoen komertzialberezirik, bestelako langileren batek ordukaegindako lana zen. Eta, hala ere, 70 milioiinguruko salmenta kopurura iristen zirenherri guztien artean.

Goienak hasieratik zuen enpresaizateko borondatea, horren ondorio guztiakonartuta. Bere helburu nagusienetako batdiru sarrera ahalik eta altuenak lortzea da,autofinantziazioa hobetu eta diru

laguntzekiko menpekotasuna arintzeko.Goiena edozein enpresa merkantiletatikbereizten duen puntu bakarra, baina garrantzihandikoa, helburu komertzialen gainetikgizarte kohesioa eta euskara bultzatzekohelburua da. Autofinantziazioa ahalik etahandiena izatea, beraz, tarteko helburualitzateke. Baina lortu beharreko helburua,nolanahi ere, bera gabe ez legoke-eta azkenhelburua lortzerik.

Gauzak horrela, sail komertzialaindartzea lehentasuneko lana izan dabateratze bidean. Eta ez da erraza izankomertzialen bateratzea, edo beren arteanleihan ibiliak zirelako, edo lehengoproduktuei atxikimendu berezia zietelako,edo elkarte bakoitzaren diru sarrerak kolokanjartzen zituelako. Hala ere, zailtasun hauekgaindituz joan dira.

Elkarteei zegozkien arazoak konfiantzasortu den neurrian konpondu dira. Duelaurtebete elkarte gehienek zalantzan jartzenzutena, bakoitzaren negozio osoakooperatibaren esku uztea, sei hilabetegeroago posible ikusten zen, eta handik seihilabetera, egina dago.

Komertzialen artean ere, duela urtebeteherrien arteko elkarlana egoki ikusten zen,baina bakoitzak bere etxean segituz. Seihilabete geroago produktu komunak saltzenari ziren, eta handik sei hilabetera sailbakarrean batu dira.

Komertzialen bateratze honetanerabakigarriak izan dira Goienaren bierabaki. Lehena, zailtasun guztien gainetik,helburu honi eustea, enpresa berriarenzutabe nagusitzat hartuz. Kosta ahala kosta,eskualdeko hedabide berriak ezin zirenherrietakoekin leihan sartu. Hemen

Zerbitzuak:sail komertziala

Zerbitzuak: sail komertziala

87

Goiena esperientzia

epeltasunik azaldu izan balitz, agiankooperatibaren barne batasuna ez zen izangogaur den bezain trinkoa. Eta bigarrenerabakia, merkataritza taldea bateratuaurretik ere zuzendari komertzial bakarrahautatzea, bateratze bidean erreferentzia izanzedin. Gai honek merezi du azalpenluzeagorik.

Goiena sortu aurretik, herri hedabide–etako lan komertziala —aldizkarietakoa,bereziki— ondo bideratua zegoen.Aldizkarien sorrera beretik norabide egokianjarri zen lan hau, eta geroztik egindakourratsak aproposak izan dira salmentakopuruek urtez urte gora egiteko. Egoerahorretan, kooperatiba berriak zekartzanaldaketak arriskuak ere bazituen berarekin.Produktu berriak sortzea, lehengoakbirmoldatzea, herriko mugak gainditu etaeskualdeko esparru berrian jardutea, urratshoriek guztiak arriskutsuak ziren, eta horrelaazaldu zuten komertzialek.

Goienak, hala ere, aurrera egitekoasmoa zuen, arriskuak txikiagotzeko aukeraguztiak baliatuz. Eta aurrera egitekoelementu bat zuzendari komertzialarenhautaketa izan zen. Deialdi ireki eta publikoazabaldu ondoren, ahalegina egin zen perfilezberdineko jendea erakartzeko, lankomertzial gordinagoetan jardun izandakojendea, hain zuzen ere. Zuzendari berriakesperientziaduna behar zuen izan, salmentantrebatua, helburuen arabera jokatzen ohitua,produktu edo zerbitzu berriak asmatzekosortzailea eta bezero berriak aurkitzekoausarta. Hautaketaren emaitzak bete-beteanase zituen aurrez jarritako baldintzak etahandik aurrera, iazko udazkenean, hasi zensail komertzialaren bilakaera.

Hurrengo hilabeteetan, zuzendarikomertzialak eragin zuen dinamikabateratzailea ondorioak ematen hasi zen.Produktu komunetarako gutxieneko tresnakadostu ziren, eta aurrera begirako arazoeierantzunak aurkitzen hasi. Sei hilabetegeroago, talde komertziala batuta dago,oinarrizko estrategiari buruzko hausnarketaegina dauka, eta behar dituen azpiegitura

informatikoak sortzen ari da. Aurten taldegisa sendotzea du helburu, hurrengourteetako erronkei aurre egiteko.

HausnarketaJatorriz, Goienako komertzialak

produktu bakarrarekin ohituak zeuden edo,gehienez, produktu nagusi bat eta hainbatosagarrirekin. Oinarri honekin, produktu sal–tzaileak ziren jarreraz, hau da, produktuaondo ezagutu eta balizko bezeroei ondosaltzen zekitenak. Beti, ordea, produktuazen ardatza eta bezeroa eroslea.

Goiena multimedia izateak, multipro–dukzioa ere adierazten du. Eta euskarriezberdinetan ekoizteak, monoproduktuanoinarritutako jarrerak baliogabetu egiten ditu.Multimediaren katalogo osoa salduko dutenkomertzialak behar dira eta hau aldaketagarrantzizkoa da. Areago, lehenbizi katalogoazehaztu eta ondoren bezero bila irten ordez,arrakasta komertzial handiagoa lor daitekelehenengo bezeroak ondo ezagutzekoahalegina egin eta gero haien premietaraegokituko diren produktu eta zerbitzuakpentsatzen badira.

Kezka hau oinarri hartuta, urte hasieranjarduera komertzialari buruzko hausnarketaabiatu zen, eta estrategia berriaren ildo nagu–sia finkatu, dokumentu batean. Han jasotzendirenez arazoak eta irtenbideak, ondorendoaz dokumentuaren atal garrantzizkoenak:


88

Goiena esperientzia

Goiena, konberjentzia edo bateratze prozesua da. Eskualdeko hedabide etalantaldeak hurbilduz joan dira, eta asmoak bateratu diren neurrian, elkarrenganakokonfiantza sortuz joan da eta bategiterako urratsak etorri dira. Bategitea, denadela, hainbat puntutan egin beharrekoa da, arloen arabera. Telebista, adibidez,guztiz bategina dago eta prentsa, aldiz, nahiko berezita. Talde komertzialaerdibidean legoke, antolaketa bateratua zehazteko unean. Proposamen honekhausnarketarako abiapuntu izan nahi du.

Orain arteko jardun komertziala eta lantaldeaHerri aldizkariek urteak daramatzate publizitate salmentan. Profesionaltasun

handiagoz astekariak, eta amateurrago besteak, baina guztien artean zifrapotoloa lortzen dute, eta urtez urte potoloagoa. Telebistaren fakturazioa urriagoada, baina ez da baztertzen baliabide eta denbora gehiagorekin orain artekomugak gaindi daitezkeenik. Azken datuen arabera, 2000ko maiatzean hasizenetik GOITBk %20an gainditu du lehengo ATBren publizitate fakturazioa.Horrez gain, gida komertzialak eta Arkok egin ohi duen Udal euskaltegienkanpaina produktu errentagarriak dira, eta bide baten adierazle. Alegia, euskarripropioak saltzeko sortzen den taldeak bestelako produktuak asmatu eta merkaturaditzakeela, hauen irabaziekin jarduera osoaren autofinantziazio maila hobetuz.

Jarduera honen esparru nagusia eskualdea da, eta esparru hau moduintentsiboan jorratzen da. Bezeroak ezagunak dira, hauen kopurua mugatuadelako. Eta euskarriak masiboenak dira, nahiz ez diren beste batzuen maiztasunerairisten. Goienan batu diren hedabideen jardun komertziala eskualdeko handienada zifratan, esparru jakin honetan liderrak gara.

Lantaldeari buruz, Arkorena zen garatuena, eta ondoren Berrigararena.Gainontzekoetan, ez zegoen lan komertziala soilik egiten zuen langilerik.Hedabideetatik zetozen lau komertzialei Goienak zuzendari komertziala gehitudie. Gainera, aurtengo Gestio Planean bosgarren komertziala hartzea onartuadago, eskualde osoa behar bezala lantzeko.

XX enpresaren erreferentziaXX enpresaren jardun komertzialak badu Goienarenarekin parekotasunik.

Hura ere bategite baten ondorioz sortu zen, eta lehengoak gaindituko zituenantolaketa berria behar izan du. Esparru jakin bat jorratzen du nagusiki (…),nahiz eta kanpoan hedatzeko ahaleginean ari den. Bezeria mugatua eta ezagunadu, datu base batean jasota dagoena. Eta bere esparruan liderra da, (…)merkatuaren %53ko kuota du, bere leihakide guztiak batera baino gehiago da.

Bestalde, duela hamar bat urte hasita, bere izaera aldatu duen iraultzagauzatu du: plan komertzial bat. Epeka eta urratsez urrats egin da ezarpen hau,enpresaren antolaketa osoa eraldatu arte.

Talde komertziala eratzeko proposamenaMikel Irizar

2001eko otsaila

9. eranskina: Talde komertziala eratzeko

89

Goiena esperientzia

Bi arrazoi hauengatik, interesgarria da Goienarentzat XX enpresaren bilakaerahori eragin zuen tresnaren berri izatea, gauza batzuk daudenetan hartu edobaztertzeko, eta beste batzuk gure premietara egokitzeko.

(Aipatutako Plan Komertzialaren ezaugarriak xehetasun handiz azaltzendira)

Prozesu honen xehetasun batzuk ez dira Goienan erabiltzekoak, bainaurrats nagusiak lagungarri izan daitezke gure antolaketarako.

Goienako antolaketa komertzialerako irizpideakGoienak bi helburu ditu aurtengo Gestio Planean: lehengo negoziorik ez

galtzea, eta bezero edo negozio berriak aurkitzea. Hemen aipatuko direnaklehenengo helburuarekin lotzen dira gehienbat, dagoeneko bezero direnekin.Bezero hauekin, oraingo aldaketa giroan negoziorik ez galtzea lortu behar da,eta gerora negozio hori handitzeko aukerak aztertu.

Esparru mugatua modu intentsiboan jorratzeko, irizpide hauek dira oinarri:• Bezeroak mailakatu eta mailaren araberako arreta eskaintzea. Maila

txikikoa den eta handikoa izango ez den bezeroak arreta administratiboa behardu, mekanismo bizkorra eta funtzionala. Arreta komertziala, denbora luzea etaprestaketa eskatzen duena, maila batetik gorako bezeroekin erabili.

• Bezeroa ezagutzea, lehentasun. Zertan ari den, epe labur eta luzekoasmoak, zaletasunak, lehiakideekin zer egiten duen, besteengan zer mirestenduen… Honek ezinbestean dakar harreman pertsonalizatua, hurbilekoa, gurealdetik pertsona bakarra katalogo osorako.

• Bezero pertsonalizatuen ibilbide komertziala finkatu. Maila batetik gorakoedo multzo jakin bateko bezeroentzat oinarrizko produktuen paketea zehaztu,nola banatu haien dirua gure produktuetan, haien satisfakzioa eta gure helburuakondoen lortzeko.

• Bezero handien gestio komertzial integrala lortzen ahalegindu. Konfiantzasortzen den neurrian, gure euskarriak saltzeaz gain, beste batzuen bitartekari ereizan gaitezke, komeni bada. Bezero esklusiboa beti da konpartitua bainoleialagoa.

Bezeroei begira egin beharreko urratsakDatu basea osatu eta antolatu.

• Herri guztietako orain arteko bezeroak bildu, dagoen informazio guztiajaso, homogeneizatu.

• Horretarako behar den azpiegitura informatikoa zehaztu, kargak egitekobeharko den laguntza.

Gestio pertsonalizatuko bezeroak bereiztu eta multzoak egin.• Muga non dagoen zehaztu, nondik gora gestio pertsonalizatua.• Pertsonalizatuak ez direnentzat mekanismoak prestatu. Nork hartuko ditu

eskelak edo iragarki txikiak? Nola egin erreziboen jarraipena?• Pertsonalizatuen multzoak zeren arabera? Ze eragin izango du geografiak?

Adibidez, Debagoieneko auto saltzaile guztiak multzo baten sartzea, ona alatxarra? Hobe zonaka banatuta?

• Zenbat bezero multzo edo kartera bakoitzean? Kartera guztietan antzera?


Goienak bi helburuditu aurtengo

Gestio Planean:lehengo negoziorik

ez galtzea,eta bezero edo

negozio berriakaurkitzea.

90

Goiena esperientzia

Kartera bakoitza gestore bati atxiki.• Nork ezagutzen du ondoen kartera bakoitza?• Zer alde on edo txar dute atxikimendu ezberdinek?• Bezeroak mugitu behar badira, gestorearen arabera, hau da momentua.

Egoera berria bezero pertsonalizatuei azaldu.• Goiena eta antolaketa berria zergatik sortu diren.• Proposamen moduan aurkeztu, gestorea hautatzeko aukera utzi.

Bezero bakoitzaren ibilbidea zirriborratzen hasi.• Zer konsumitzen duen eta zer falta duen.• Hurrengo urterako erronkarik aurkeztu behar zaion.

Talde barruan egin beharreko urratsakUrteko plangintza zehatza prestatu, egutegia finkatu eta

ardurak banatu.• Datu basea, karterak…• Tarifa, katalogoa, dossierrak, bideoa…• Sasoiko produktuak: euskaltegien kanpaina, gidak, produktu berriak…• Komunikazio plan orokorra, aurkezpenak…

Politikak finkatu• Prezioak, beherapenak, pizgarriak…• Paketeak, trukeak, leihaketak…• Produktuen artean komeni zaizkigun desplazamenduak…

Produktuen gestioan parte hartuGoienaren arlo bakoitzak —telebistak, prentsak…— bere gestio taldea

izango du, egunerokoari erantzun eta etorkizuna aurreikusteko. Produktuenaldaketak edo produktu berriak ere hor sortuko dira, eta gestio talde bakoitzeankomertzial bat egotea ezinbestekoa da. Gestio talde batean dagoen komertzialakbere ikuspuntua emango du han, eta aldi berean lotu egingo du arlo hura taldekomertzialarekin.

Bezero eta merkatu berriak aztertuKomertzial guztiek jarri behar dute negozio berriak igartzeko txipa, baina

lan hau modu sistematikoan zuzendari komertzialak egingo du. Berak egingo dubezero eta merkatu berriak aurkitzeko ahalegina, eta berak erabakiko du bezeroberri bat noiz dagoen kartera batean sartzeko moduan, bitartean bere bezeroaizango da.

Barne antolaketa sendotuKartera banaketa eta gestio taldeetako partaidetza finkatzen denean,

komertzial bakoitzaren eginkizun nagusia horixe izango da. Talde osoak gutxienezastean behingo bilera dinamika izango du, jarduera aztertu, eztabaidatu etaajusteak egiteko. Zuzendariak lan komertziala ere egin dezan, ona litzateketaldeko komertzial batek haren ordezko funtzio batzuk hartzea, une bakoitzeanfinkatuko direnak. Taldeburu honek lan horri dagokion ordain berezia izangozukeen, eta bere karteraren tamaina ere egokitu egingo litzateke denerako astiaizan dezan.


Goienaren arlobakoitzak bere

gestio taldea izangodu, egunerokoari

erantzun etaetorkizuna

aurreikusteko.

91

Goiena esperientzia

Agentzia planteamendua gorpuztuGoienaren talde komertzialak aurten bost komertzial, diseinatzaile bat eta

zuzendaria izango ditu, zazpi pertsona egun osoz. Seguruenik, Euskal Herriosoan euskaraz sortzeko bereziki prestatuta dagoen talderik indartsuena izangoda. Gidekin eta Udal euskaltegiekin gertatu dena ez da txiripaz gertatu. Honekeman ditzakeen aukerak aprobetxatzeko prest egon behar luke taldeak.


Goienaren taldekomertziala Euskal

Herrian euskarazsortzeko bereziki

prestatuta dagoentalderik indartsuena

izango da.

GOIENAKO SAIL KOMERTZIALAREN HELBURUAK

� Orain arteko fakturazioa finkatu. Bateratzeak ez dezala diru galtzerik eragin.

� Hazkundea bezero berriengan oinarritu, eskualdekoak nahiz kanpokoak.

� Truke, lehiaketa eta pizgarri politikak finkatu.

� Datu base bateratua eta sare egokia antolatu.

� Promozio tesnak prestatu, Goiena ezagutarazteko.

� Publizitate agentzia antolatu, zerbitzurik zabalena eskaintzeko.

92

Goiena esperientzia

Aurrera begiraUne honetan, eraberritua dago

Goiena–ren talde komertziala. Bereestrategiaren funtsa aldatzeko norabideafinkatu du. Egoitza berrian kokatu da,gainontzeko zerbitzu zentralekin.Azpiegitura informatiko berriak prestatzenari da. Eta pertsona berriak ere bildu dirataldera.

Aldaketa horiekin, betiko bezeroeizerbitzurik onena eskaintzeko prestatzenari da. Bezero berriei, zerbitzurik osoena.

Publizitatea euskaraz sortzen espezializa–tutako agentzia dela erakusteko gertu.Diseinu zerbitzu puntakoa edonori eskain–tzeko gai.

Goiena enpresa da eta dirua irabazteadu bigarren helburu, lehen helburua,gizartearen hezurmamitzea eta euskaraindartzea, bultzatu ahal izateko. Euskarahutsez diharduelako, diru publikoarenlaguntza du. Baina autofinantziazio ahaliketa altuenarekin, inorentzat zama ez izateko.

Autofinantziazio bila ari da sailkomertziala.


93

Goiena esperientzia

ZentralizatzenAipatu da abiapuntuan gabezia edo

hutsune asko zituela zerbitzuen arloak.Herrietan, baliabideak urri eta lehentasunaklehentasun, ez zegoen modu egokiangaratua sail hau. Behin Goienak elkarteenhedabide guztien ekoizpena bere gain hartuduenean, zerbitzuen saila antolatzeari ekindio eta bi arazo nagusi aurkitu ditu.

Lehena, han eta hemen baliabide gutxiegonik, gutxi asko bilduta ere ez delanahikorik egin. Estutasunak izan ditu sailhonek lehen urratsetan bere eginkizunguztiak aurrera ateratzeko. Gainera, beharbesteko lantaldea gorpuzten ere eman beharizan ditu indarrak, eta horrek areagotu eginditu larritasunak.

Bigarren arazoa, eredua egokitubeharra izan da. Goienaren jatorria sakaba–natua da, hedabide bezainbat erabakiguneegon da iraganean. Eta aurrerantzean ekoiz–pena bera nahiko deszentralizatua egongoda, telebista Arrasaten, prentsa Bergaran,eta erredakzioak ia herri guztietan. Honekaukera ematen zuen antolaketa eredubarreiatu samarra erabiltzeko, bainaazkenean nahiago izan da ereduzentralizatua.

Alde batetik, baliabide gutxi dagoentokian, horiek batzeak jarduera indartuegiten du, eta ahalmena areagotu. Bestetik,erabakigune asko egon ondoren, bakoitzabere kabuz jarduteko ohiturak gelditzendira jendearengan, eta horrek kontrola zailduegiten du, gastuena edo erabakiena. Etaazkenik, enpresaren sorrera unean komenida eskumenak gehiegi ez sakabanatzea,ona da egiturak eta prozedurak zehatzakizatea, jakinak.

Horrela, Zerbitzuena Goienan makro–saila da, eta bere funtzioak zerrenda luzeaosatzen dute: administrazioa, diru kontuak,pertsonala, erosketak, azpiegiturak,logistika… Bada, ordea, beste modu bat sailhonen mugak zehazteko. GoienarenZerbitzuen sailak beste sailek berariazhartzen ez dituzten funtzio guztiak biltzenditu. Definizio zehatz honek zalantzakargitzeko balio du, eta erantzukizunakbanatzeko, ardurak zentralizatzeko, kontrolabermatzeko, eta abar.

EginkizunakKooperatibaren aurtengo Gestio Plana

prestatzerakoan, zerbitzu sailareneginkizunak zehazteko ahalegina egin zen.Kontuan izan behar da artean Goiena ezzegoela gaur bezain bateratua eta hedabidebakoitzaren entretelak ez zirela behar besteezagutzen. Lehen kolpean egindakozerrenda luzea landuz eta bilduz, lau atalekohau eman zen ontzat. Lau atal ditu zerrendak,baina atal bakoitzean egin beharreko lanakondo mardulak dira.

Pertsonala• Barne Araudia osatu.

• Kontratazio eta soldata politikakfinkatu.

• Lanpostuen funtzioak eta organigra-ma zehaztu.

• Prestakuntza, bekadunak, praktiketa–koak: irizpideak finkatu.

• Azpikontratazioen beharrak aztertueta baldintzak zehaztu.

Gestio ekonomioa & administrazioa• Kontabilitate bateratua antolatu.

• Fakturazio eta erosketa irizpideakfinkatu.

Zerbitzuak:gainerakoak

Zerbitzuak: gainerakoak

94

Goiena esperientzia

• Aurrekontuak prestatu, gauzatu etajarraitu.

• Altxortegia zaindu, liburuak bete etadiru laguntzak kudeatu.

• Sorrerako ondarea zehaztu, elkarte–ekin negoziatu eta egoki aseguratu.

• Eraikinen eta ekipoen mantenimen–dua gainbegiratu.

Enpresaren egitura eta antolaketa• Estatutu eta erregistro kontuak

zaindu.

• Barne Araudia osatu, organoenfuntzioak eta barne prozedurak zehaztu.

• Bazkide izateko prozedurak eta or-ganigrama finkatu.

• Goienak elkarteei eta gainontzekobazkideei eskaini beharreko zerbitzuakzehaztu.

Bestelako eginkizunak• Banaketa zerbitzua gainbegiratu.

• Abian diren ikerketak gainbegiratu.

• Prestakuntza bultzatu, planak zehaztueta jarraitu.

• Azpiegituretako inbertsioak kudeatu.

Argi dago bere ohiko lanez gain, sailhonek gainkarga berezia duela enpresarenegituratze aldia dela eta. Alde batetik, lanhandia datorkio aginte-organo eta egiturenpartetik, gerora nabarmen jaitsiko direnak.Prozedura gehienak lehen aldiz egitendirenez, horiek asmatzen eta prestatzen lanapartekoa dago, gero errepikatze hutsarekinegingo dena. Eta bestetik, enpresa jarduerabakarrean beste hainbat biltzeak,azpiegituretan, irizpideetan eta moldeetanbateratze lan handia eskatzen du, hau erealdi bateko gainkarga izango dena.

Kargak eta gainkargak gehiegizko zamaizan ez daitezen, presazkoenak bereiztu diraeta horietara ari dira bideratzen indarrak.

LehentasunakLehentasunetan lehena, jarduera

arruntari erantzutea da. Beste ezer bainolehen, langileei ordaindu egin behar zaie,eta hornitzaileei. Bezeroen fakturak kobratu

egin behar dira eta laguntzaileengandiklaguntzak jaso. Eta hori guztia ondo islatubehar da kontabilitatean, une oro jakitekojardueraren emaitzen nondik norakoa. Hauezinbesteko kontua da, informaziorik gabeezin da enpresa kudeatu.

Bigarren lan garrantzizkoa, azpiegituraegokiak ezartzea da. Ekoizpena hainbat gunefisikotan dago kokatuta, eta gune horienarteko lotura bizkorra behar daelkarlanerako. Enpresa barruko sareaezartzeko lehen urratsak egin dira, bainaasko da oraindik baliabide informatikoegokiak izan arte ibili behar dena. Langilebakoitzak behar dituen tresnak izan ditzan,eta lanpostu guztiak behar bezala lotutaegon daitezen —elkarren artean etazerbitzariekin—, helburu ekonomikoa da.Teknologiaz ondo hornitutako enpresak lanhobea egingo du, eta gehiago. Faktura–zioaren hazkundea lortzeko, hauxe dabiderik aproposena.

Lasaixeago egin daitekeen lana, neurribatean egina dagoena, irizpideen bateratzeada. Goienaren lantaldean zati bat jendeberriz osatua dago, baina gehiengoa lehengohedabideetatik dator, eta multzo bakoitzakbere ibilbidea egin du. Kontratazio etadirusari politika bakarra behar zen, etafinkatu da; egutegia eta oporrak adostubehar ziren, eta adostu dira. Lanpostu bakoi–tzaren funtzioak zehaztea baino lantaldearenorganigrama osatuago dago, oraindikikuturen bat edo beste behar duen arren.Fakturazioko irizpideak eta erosketetakoak,praktikan finkatu dira, baina komeni dahauei buruz hausnartzea.

Hiru lan hauen ondoan, enpresarenegituratzeari dagozkionak patxadagehiagorekin har daitezke. Ez handiegia,noski, kooperatibak bere bazkideekin etaadministrazioekin dituen betebeharraklegeak araututakoak dira eta.

Deialdi publikoei buruzAdministrazioen diru laguntzen deial–

dietara eskariak aurkeztea ere zerbitzuensailari dagokio. Eta zenbait unetan, lan honek


95

Goiena esperientzia

sailaren baliabide guztiak eta gehiagoeskatzen ditu. Ez da bakarrik urte batetikbestera errepikatzen den dokumentazioaurteoro aurkeztu behar dela, urte bakoitzalehena balitz bezala. Hori baino ulergaitzagoda deialdi bereko atal ezberdinetandokumentazio guztia aurkeztu beharra,batetik bestera komunak direnak kontuanizan gabe.

Beharrezkoa da diru laguntzenbanaketan prozedura formalak zaintzea.Baina ona litzateke formalkeriak gainditzea,eta urteetako lankidetzak sortzen duenkonfiantza gauzak errazteko baliatzea.Topaguneak iaz hasi zuen bidea, dirulaguntzetarako hedabide guztien solaski–detza eta koordinazio lanak bere gain hartuz,egokia da eta bultzatu egin beharkolitzateke.

Deialdi publikoek dakarten lana arin–tzeko egiten diren urratsak zinez eskertukoditu Goienaren zerbitzu sailak.

AntolakuntzaHauxe da eginkizun bat, amaitzeko

presarik ez badu ere, lehenbailehen hasteakomeni dena. Behin eta berriz esan daGoienako lantaldea handik eta hemendikelkartutako pertsonekin osatu dela, gehienakherri hedabideetatik etorritakoak, etagainontzekoak kanpotik hartutakoak.

Biltze hau, telebistakoa kenduta, berrisamarra da eta oraingoz ez du besteezertarako aukerarik eman. Telebistan bimultzo ziren elkartu beharrekoak, bat handiaeta bestea txikia. Eta hilabete batzuenondoren, lantalde bakarra sortu da, ondoantolatua.

Gainontzean, prentsan batez ere,jarduera asko daude elkarren ondoan bainanahastu gabe. Produktu eta lan berriak

abiatu diren arren, lehengo aldizkariakoraindik lehen bezala egiten dira eta, hortaz,lan molde zaharrak eta berriak bateraerabiltzen dira.

Herri jakinduriak dio etxe zaharraberritzea baino errazago dela zaharra botaeta berria eraikitzea. Beste kontu bat daetxe zaharra ez botatzeko pisuzko arrazoiakegotea. Goiena bera, agian, antolatuagolegoke hutsetik hasi izan balitz. Edo oraindikhutsean, nork daki.

Baina Goienak lehengoa eta berria biakgobernatu behar ditu une honetan, etalehengo egoeratik aurrera egin duen arren,ez da oraindik iritsi egoera berria guztizegituratzera. Antolaketari dagokionez, ibarzaharretik berrira doan zubian dago.

Eta hor du hurrengo hilabeteetakoerronka handia. Azpiegiturak osatu eta balia–bideak nahastu, tresna eta pertsonabakoitzari kokapenik aproposena aurkitu,lan sistema eragingarrienak ezarri, eta taldeamotibatzea dira, laster esanda, eginbeharreko urratsak. Orain arte baliabideakbildu badira, orain ekoizpenerako egituraoptimizatzeko ordua da.

Ez da arraroa, enpresen lan prozedu–retan hobekuntzak ezarri ondoren,emankortasuna %10 igotzea, adibidez. Areerrazago litzateke helburu hori Goienabezalako egitura bateratu berrian. Bada,Goienaren emankortasuna %10 igotzeakkooperatibaren sarreretan 24 milioi ingurukokoska gehituko luke, hau da, diru laguntzarikhandienen pareko kopurua. Dudarik gabe,merezi du ahaleginak.


96

Goiena esperientzia

Martxoaren 31koaEgun horretan, duela aste gutxi,

Goienak bere lehen Batzar Orokor arruntaegin zuen, justu Eratze Batzarra egin zenetikurtebetera. Eta aukera baliatu nahi izan zuenibilbidean mugarria ezartzeko, egun bereanaurkezpen publikoa eta lagunen bilkuraeginez. Orduan aipatu zen, Goienarenordezkarien aldetik, ekitaldi harekinkooperatibaren aldi bat amaitzen zela, sortze,batze eta abiatze aldia. Eta beste sasoi bathasten zela, finkatze, sustatze eta garatzekoa.

Orain arte egindako bideak, etxearenzimenduak jartzeko balio izan du. Zimendusendoak, bide batez esanda. Elkartesortzaileen artean, elkarrenganako konfian–tza handia sortu da, adostasun trinkoanoinarritzen dena. Lantalde zaildua etaprofesionala bildu da, adinez heldua, ofiziozjantzia eta gogoz prestua. Erakundeekin —udal, Gipuzkoako Foru Aldundi eta EuskoJaurlaritzarekin— gutxienez lankidetzarakooinarriak jarri dira, kasu batzuetan lankidetzabera finkatu ere bai. Beste laguntzailebalizkoekin harremanak hasi dira, eta intereshandia somatzen da lankidetzarako. Etakaleratu diren produktu berriek arrakastaizan dute, Goienaren ospe eta izen onarenmesedetan.

Orain, zimendu horien gainean etxeaeraiki behar da. Eta oraindik ez dagoplanorik. Borda bildua izan daiteke, edobaserri galanta. Zer nahi duen ondo dakiGoienak. Zer ahal izango duen hausnartzenari da. Ondoren etorriko dira etxearenplanoak. Aurten egin behar da koopera–tibaren Plan Estrategikoa.

Plan estrategikoaeta etorkizuna

Plan EstrategikoaEgitasmo baino gehiago da, dagoe–

neko, Goiena. Ez da, ordea, errealitateerabatekoa izatera iristen. Egina duena bestedu oraindik egiteko.

Telebista da arlorik garatuena. Halaere, eskualde osora hedatzea, teknologiabirmoldaketa burutzea eta gizarte eragileekinelkarlana finkatzea ditu oraindik eginkizun.

Prentsan urratsak egin eta berriakprestatzen ari dira. Lau edizioko Goienkariabadator, eta aldaketak eragingo ditu. Askozhandiagoak dira, ordea, egunkariak eragingolituzkeenak. Ikerketak aurten amaituko dira,eta erabakia hartzerik izango da.

Irrati bat du Goienak, herrikoa, etaeskualderako egitasmoa. Hau garatzekoborondatea neurtu behar da, eta epeakzehazten hasi. Urte pare baten bueltanGoienak bederatzi irrati izango balitu, ba-ten ordez, ez litzateke Goiena bera izango.

Eta Internet? Hemen ere badaegitasmorik, baina begirada arrunta iristenden punturaino soilik. Haratago, itsaso zabaladago. Zaila da igartzea zer datorren hurrengo.Epe laburrak erabili behar.

Eginkizun dituen lan hauek guztiakzehaztuko lituzke kooperatibaren PlanEstrategikoak. Aurtengo urtea amaitu ordukofinkatuko da plana, urtean zehar argitukodiren puntu guztiak kontuan hartuta. Etahiru urteko epea hartuko luke, tresnaeragingarria izateko nahikoa da, eta luzeagojotzea hodeietan ibiltzea izan daiteke.

2002-2005 Plan Estrategikoa zehatzaizango da. Arlo bakoitzeko azken helburuaeta tarteko urratsak finkatu behar ditu, eta

Plan estrategikoa eta etorkizuna

97

Goiena esperientzia

bilakaeraren egutegia. Horren parean,baliabideak nola egokituko diren zehaztubehar du, lantaldean izan beharrekoaldaketak eta kontratazio berriak, etatresnerian egin beharreko inbertsioak. Eta,noski, horren guztiaren diru aurreikuspenak,gastuen eta sarreren bilakaera nolakoaizango den ere zehatz azaldu beharko du.

Tresna garrantzizkoa izango da Plana.Goiena nolako etxea izango den adierazikodu. Lanak hasi eta gero aldaketak etordaitezke, nola ez. Baina planoen ezaugarrinagusiak finkatuta egongo dira. Eta haulagungarri da.

Plana adostu eta gero, kooperatibarenpartaide bakoitzak argi izango du zein denbere ekarpena, eta zertara bideratuko den.Eta zalantzak argituta, bere ekarpena ahaliketa ondoen egiten saiatu ahal izango da,beste kezkarik barik.

Etorkizunean, kohesioa eta konexioaEtorkizunera begira jarri den edonor

ondo jabetu da konexioen garrantziaz. Loturaugari sortu da dagoeneko mundu zabalean,pertsonen, enpresen, erakundeen eta motaguztietako gizarte ekimenen artean. Etaloturak areagotzen ari dira, gero eta errazagobihurtzen. Nahikoa da sarearekin lotzea,aukera kontaezinak eskura izateko. Munduazure eskura.

Are gehiago, konexioarena ez dabakarrik aukera kontua, nahi duenak erabilieta besteek uzteko moduko tresna. Nahikohedatua dago lotura horien derrigortasuna,horiek gabe ezingo dela aurrera egin, trenhori ezinbestean hartu behar dela. “Konektazaitez” esan da mila modutan azken boladan,eta konektatzeko laguntza ugari eskaini ere,eskaini dira.

Konexioak, ordea, kohesioa behar duparean. Pertsonen interesak zirkuluetandaude mailakatuta. Lehen zirkuluan,hurbilenekoan, kokatzen dira intereshandienak: senideak, lagunak, auzoak.Bigarrenean, herria, lantegia, ohiko

ekosistema. Hirugarrenean, eskualdea,ekosistema berria, indartzen ari dena.Laugarrenean, lurraldea, gero nazioa, etakomunitate zabalagoak.

Lehen bi edo hiru zirkuluetan,hurbilekoetan, igaroten dugu denboragehien eta horiei gaude atxikien. Oro har,hurbilekoak egiten gaitu nor, etahurbilekoekin dugun nortasunak kokatzengaitu mundu zabalean.

Konekta gaitezen aholkatzen digutenkonexio hori banakakoa da. Eta konexioakirekitzen digun munduan gure ingurutikkanpoko eragileak dira nagusi, eduki gutxidago gutaz, gutxiago dira guk sortuak etaare gutxiago gure hizkuntzan emanak. Sarehorri besterik gabe konektatzeak sekulakoiraultza eragin lezake gure interesenmailakatzean. Eta hurbiltasunaren gaineaneraikita dauzkagun komunitateak, kulturaegiturak, sozialak edo politikoak, kolokanegon daitezke urte batzuen buruan.

Kohesioa landu behar da konexioabeste. Hurbilekoa indartu, ekosistemababestu eta nor egiten gaituzten komu–nitateak sareratu, sarean ere komunitateizan daitezen. Orain arte komunitate izandena ez bada sarean ere komunitatebihurtzen, nekez iraungo dute munduberrian haren hizkuntzak, kulturak etagainontzeko komunitate ezaugarriek.

Horretarako sortu da Goiena, etahorretan dihardu buru-belarri.

Mikel IrizarDebagoienean, 2001eko apirilean

Plan estrategikoa eta etorkizuna

Goiena esperientzia

Education

Transcript of Goiena esperientzia