Goiberri 147. zenbakia

16
Gizarte solidarioagoa eraikitzen Adinekoen mugimenduek plataforma bat sortu dute. Miguel Calvillo bertako kide da 6-7 Adinekoek «herritarrak izaten jarraitzeko eskubidea» dutela aldarrikatu du Miguel Calvillok. MIKEL ALBISU Goierritarraren eta Otamotzen astekaria Uxua Barandiaran 3 Iritzia 4-5 Nerea Aizpurua 8-9 Euskaraz irakurtzeak badu saria 10-11 Kantatzeko gogoaren loraldia 12-13 Isuo Sasiia 14 GOI B ERRI 147. zenbakia. 2015eko maiatzaren 15a

description

Gipuzkoako adinekoen mugimenduek plataforma bat sortu dute, Miguel Calvillo bertako kide da.

Transcript of Goiberri 147. zenbakia

Page 1: Goiberri 147. zenbakia

Gizartesolidarioagoaeraikitzen Adinekoen mugimenduekplataforma bat sortu dute. MiguelCalvillo bertako kide da 6-7

Adinekoek «herritarrak izaten jarraitzeko eskubidea» dutela aldarrikatu du Miguel Calvillok. MIKEL ALBISU

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

Uxua Barandiaran 3 Iritzia 4-5Nerea Aizpurua 8-9 Euskaraz

irakurtzeak badu saria 10-11Kantatzeko gogoaren loraldia

12-13 Isuo Sasiia 14

GOIBERRI147. zenbakia. 2015eko maiatzaren 15a

Page 2: Goiberri 147. zenbakia
Page 3: Goiberri 147. zenbakia

GOIBERRI 03KATE MOTZEAn

«Zegaman bizitaezin maratoiaprobatu gabe utzi»

UxuaBarandiaranKorrikalaria

Mikel Albisu ZegamaUxua Barandiaran (Beasain,1982) duela hiru urte inguruhasi zen «serioxeago» korrika.Lasterketetan asko disfruta-tzen du, eta aurten, proba de-zentetan parte hartu du Zega-ma-Aizkorri prestatzeko. Zer esan nahi du Zegama-Aiz-korrin parte hartzeak?Sentimendu pila bat! Ametse-tako bat errealitate bihurtzekomodua. Aldi berean, mendiare-

kiko zaletasuna piztu izanaga-tik aita zenari, eta mendiaz dis-frutatu ahal izateko laguntzendidatelako familiari eskertzekomodu bat. Eta noski, Zegamanbizita, ezin probatu gabe utzi.Zaletasun bat.Korrika egiteaz aparte, irakur-tzea.Pelikula bat.El niño con el pijama de rayas.Liburu bat.

Kathryn Stockett idazlearenCriadas y señoras.Musika talde bat. Fito y los Fitipaldis.Abesti bat.Xalbadorren heriotza.Janari bat.Mota desberdinetako entsala-dak.Edari bat.Parrandarako kalimotxoa etaegunerorako ur freskoa.Oporretarako leku bat.Autokarabanarekin, familiare-kin eta lagunekin, edozein leku.Amets bat.Nire aita zenari muxu eta be-sarkada handi bat ematea.Jaso duzun oparirik bereziena.Goierriko Bi Haundiak probabukatu nuenean senarrak etaumeek oparitutako lore sorta.Zeri diozu beldurra?Zoriontsu ez bizitzeari.Zerk sortzen dizu irribarrea?Bi semeen ateraldiek.Goierriko txoko bat.Lazkaomendi, oroitzapen osopolitak etortzen zaizkit gogora.Zegaman biziko ez bazina?Beasaingo Salbatore auzoan,nire betiko bizilekuan.

«Goierriko txokobat? Lazkaomendi,oroitzapen osopolitak etortzenzaizkit gogora»IKER ALZELAI

GOIBERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SLZuzendaria: Janire ArrondoKudeatzailea: Aloña LandaKoordinatzailea: Eskeine LegorburuProdukzio arduraduna:Erkuden MuguruzaDiseinua eta banaketa:Bidera zerbitzuak. Berria TaldeaLege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak:Beasain:Oriamendi, 32. 20200.Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Telefonoak:Beasain: 943-16 00 56Urretxu: 943-72 34 08

Webgunea:goiberri.eusPosta elektronikoa:[email protected]

Publizitatea: 607 530 424 – [email protected] arreta / harpidetzak:902-82 02 01 – [email protected]

Diruz laguntzen dutenerakundeak:Udalak: Altzaga, Arama,Ataun, Beasain, Itsasondo,Lazkao, Olaberria, Urretxu,Zerain, Segura etaZumarraga

Page 4: Goiberri 147. zenbakia

04 GOIBERRIIRITZIA

Garbiñe Etxaniz Elikadura makrobiotikoan aholkulari-laguntzailea

Azido-alkalinoa:oreka eta osasuna

«Gehiegijandakoproduktuekazidotasunasortzen dute:irinek,gantzek,animaliaproteinek...»

reka kimikoaoso garran-tzitsua dagure gorpu-tza osasun-tsu izateko

eta ez gaixotzeko. Azidosia edogorputzeko ehunetako azidomaila handiegia izatea da gai-xotasun askoren oinarrizkoarrazoietako bat. Gorputzak elikagaiak ‘erre-

tzen’ ditu digestio-prozesuan,eta digestio hori neutroa, azi-doa edo alkalinoa izan daiteke,elikagaiek dituzten mineral ko-puruaren arabera. Elikagai ba-tzuk hondakin azidoak uztendituzte, eta beste batzuk berriz,alkalinizatzaileak dira. Erreser-ba alkalinoa bukatzen deneanedo odoleko eta ehunetakobase finkoen erreserba gutxi-tzean azidosia gertatzen da. Horregatik oso garrantzitsua

da hartzen ditugun elikagai azi-do eta alkalinoen proportzioaorekatua izatea. Proportzioaegokia denean, gorputzak ho-beto egiten die aurre gaixota-

sunei. Sendatze-prozesuetan,pazienteak azido maila handiaduenean, osasuna askoz lehe-nago berreskuratzen du elika-gai alkalinizatzaileen kopuruahanditzen denean; izan ere, eli-kagai alkalinizatzaileek neutra-lizatu egiten dituzte elementuazidoak. Beraz, gaixotasungehienen tratamenduan, ga-rrantzitsua da dietak alkalini-zatzaile ugari izatea. Orokorrean, gorputz osasun-

tsu batek erreserba alkalinohandiak izaten ditu, eta erreser-ba horiek emergentziazko ba-liabide gisa erabiltzen dira azi-dosia eragiten duten produktugehiegi kontsumitzen direne-an. Baina erreserba horiekagortu egin daitezke. Orduan, zer proportziotan

kontsumitu beharko genituzkeelikagai azidifikatzaileak eta al-kalinizatzaileak? Jatordu bakoitzean bi elika-

gai horien proportzio egokia al-dakorra da pertsonaren arabe-ra, hainbat gauza hartu behar-ko liratekeelako kontuan:

metabolismoa, ariketa fisikoa,aurretik jandako beste elikagaibatzuk, eta baita arnasketarenkalitatea eta erritmoa ere (ar-nasketa sakonek gorputza al-kalinizatzen dute). Nutrizionis-ta askok diote gure elikadura-ren zati bat izan beharkoliratekeela elikagai azidifika-tzaileak eta hiru zati alkaliniza-tzaileak, edo %20-%80 azido-alkalinoa hurrenez hurren. Horiegokia izan daiteke, adibidez,kirol asko egiten dutenentzat,ariketa fisikoa egitean azidoasortzen baita, eta ondoren ga-rrantzitsua da alkalinizatzea. Nola jakin dezakegu azido-

alkalinoa oreka galdu dugula?Gure gorputzak ematen dizki-gun seinaleetan arreta jarriz.Askoz errazagoa da azidogehiegi izatea alkalinotasunhandia izatea baino. Neurrizgain jaten diren produktuek azi-dotasuna sortzen dute: gozoek,irinek, gantzek, animalia-pro-teinek… Hauek dira azidotasunmaila handiaren sintoma ba-tzuk: -Zapore garratza edo likatsuaahoan goizean jaikitzean. -Zitrikoak edo kafea hartzekogogoa (horien eragina alkalini-zatzailea delako). -Desmineralizazioa, eta ondo-rioz nerbio-sistemari eragitendioten arazoak eta arazo emo-zionalak. -Txantxarra.-Azkazal hauskorrak.-Ahultasun orokorra.

O

Page 5: Goiberri 147. zenbakia

GOIBERRI 05IRITZIA

Aupa, Inaxio! Heziketaren arloko herri proiektuak dituk Ikas-tolak, herritik eta herriarentzat sortuak eta etorkizuneko haur etagazte euskaldunak sortzeko lanlekuak. Ikastolen aldeko festak,berriz, Herri Urrats, Nafarroa Oinez, Ibilaldia, Araba Euskaraz etaKilometroak. Ikastolen aldeko kontzientzia piztu, ikastolen alde di-rua lortu, euskal giroa herriz herri zabaltzea helburu duten festahandiak. Izan ere, ikastolako eraikinera ezin diagu mugatu hezike-ta, geletatik irten eta herrian eta herritarrekin antolatu behar diaguetorkizuna. Gogoratzen haiz nola ibiltzen ginen gazteagoak ginenean?

Orain ere ederki pasatzen diagu, noski, baina orduko abenturak ez

zaizkiguk sekula ahaztuko. Gure kantuak, kontuak, dantzak, salto-ak eta irrintziak, gure jende berria ezagutu nahia, beharra, gure ezinkabitua… Airoso, alai eta sano ibiltzen gintuan, askotan bezperatikjoanda, Iparraldean, Nafarroan, Araban, gutxiago Bizkaian. Herrialde desberdinetako kultur ekintzez gozatzeko eta euskalkidesberdinak entzuteko aukera polita izaten dituk festak; baina

Ikastolak dakarzkin hizpidera, Joxepa! Lerro hauek idazten arinaizela esan zidaten ez dela autobusa osatzeko adina jende bildu.Eznaun harritzen: horren aukera zabala eta askotarikoa zegon gauregun! Baina, lehentasun kontua ere badela uste dinat; niri ere zalan-tzak sortzen zaizkidan: orain ere, nahi dugunerako tartea hartzen di-nagu, nahi izanez gero… Hori esanda, hizpidea eman didan Hiazinto Fernandorenaren bio-

grafia biltzen duen liburua aipatzeko. Oraintsu, Pello Joxe Aranburu-ren inguruan elkartutako talde batek argitaratu din Jaxinto, ikastolenlemazain liburua. Arrasto sakona utzi zinan Hiazintok Lazkaon etaederki jasota azaltzen dun liburuan. Egia esan, ondo merezitako ai-tortza jasotzen din bere adiskide minaren eskutik. Zenbat balio duenPello Joxek horrelako lanetarako! Liburuan, nola ez, herriko ikastolabultzatzeko izandako ibilerak agertzen ditun. Hiru oinarri sendo izanomen hituen:Euskalduntasuna, metodologia berritzailea eta ikasto-

lak herriak herriarentzat sortu izana. Norbaitek ikuspegi zorrotz, argieta profetikoa izan zuen. Beharbada, ez dun garai txarra sorrerakohiru oinarri horiek mahai gainean jarri eta gogoeta bat egiteko…Noski, ikuspegi profetiko hura izan zuena Hiazinto izan zunan,

beste batzuen artean. Baina, Hiazintok beste ikasgai bat utzi zidanliburuan niri: umiltasunarena. Berea dun esaldia garai hura gogora-tuz: Meritua ez da nirea, guraso eta irakasleena baizik.

bateta

bat

Asteko irudia

Joxepa Madariaga

Inazio Usarralde

Josu Maroto

‘Irakurri,gozatu etaoparitu’Martxan da eskualdeaneuskarazko irakurzaletasunabultzatzeko egitasmoa.Gozatu bidaiaz!

baita mozkorrerako eta erdaraz hitz egiteko ere… Denetik zagok,bakoitza ama batenak gaituk. Bertara joanda, festa jendetsu ho-rietan parte hartzeko gogorik ez duen askok, ikastolei laguntzaekonomikoa emateko kontzientzia duen askok, kontu korronteandirua sartu eta bere hondar alea uzten dik. Zilegi duk aukera horiere. Aukera guztiak ditek lekua, modu askotara lagundu zezakea-gu. Baina hau duk nire kezka: Senperera joateko autobus bat ezinbete Goierritarrok? Geroz eta gutxiago joaten gaituk ala beste ga-rraio bide batzuk erabiltzen dizkiagu?

Page 6: Goiberri 147. zenbakia

06 GOIBERRIASTEKO GAIA

Gipuzkoako adinekoen hainbat elkarte plataformabakarrera bildu dira. Gizarte solidarioago bateneraikuntzan parte hartzeko eskubidea aldarrikatu dute.

Miriam Luki Ordizia«Adinekook gizarte solidarioa-go eta humanoagoaren erai-kuntzan parte hartzeko eskubi-dea nahiz konpromiso moraladugu». Hitz horiekin amaieraeman diote Gipuzkoako adine-koen hainbat elkarteren batu-ketatik jaio den plataformarenmanifestuari. Adinekoei zuze-nean eragiten dieten aferez ha-rago, gizarte osoaren ongizateadute ipar. Ahots bakarrera bildudira, nahiz eta jakitun diren el-karte bakoitzak bere ikuspegia

duela. Ikuspegiak ikuspegi, el-kartzen dituen horretatik abia-tu dira adinekoen ahotsa en-tzun dadin.Euskal Herriko Unibertsita-

teko udako ikastaro bateanadinekoen mugimenduak el-kartuko zituen plataforma batsortzeko aukera jarri zuten ma-hai gainean. Giza eskubideenoinarrizko zoruaren defentsanarituko zen plataforma gisapentsatu zuten. GipuzkoakoAdinekoen Foru Batzordeak el-karteei deialdia egin zien etaazaroan plataforma eratu zu-ten.Plataformara bildu diren Gi-

puzkoako elkarteak honakoakdira: Agijupens (Jubilatu etxeenelkartea), Nagusilan (bolunta-rioen elkartea), Duintasuna(EH Bilduri atxikitako adineko-ak), Fevaas (aurre jubilatuta-koen elkartea), Gepe (joera ez-

kertiarreko pentsiodunen el-kartea), Helduan Adi (Espe-rientzia Eskolan aritutako jubi-latuen elkartea) eta HelduenHitza (Donostiako EsperientziaEskolako ikasle ohiak).Ideologia ezberdineko adi-

nekoak dira, baina guztiekahots bakarrean adinekoek gi-zartearen eraldaketaren erai-kuntzan duten tokia aldarrikatudute. Manifestua sinatu dutenelkarteetako kideek jakin ba-dakite pentsioen kudeaketaereduaz ikuspegi ezberdinak

dituztela, baina ikuspegi des-berdin horiek, zilegi izan arren,alde batera utzi dituzte ahotsaaltxatu eta denbora luzeko bo-rrokan irabazitako eskubideenalde egiteko. Pentsioez ari dira,baina epe luzera begira daude.Izan ere, pentsioak pertsonaguztientzat bizitza duin batenberme gisa ikusten dituzte. Miguel Calvillo ordiziarra pla-

taformako kidea da, HelduanAdi elkartearen ordezkari gisaari da. Elkarlanak orain arteaneman duena aletu, eta etorki-zun hurbilean eman nahi dituz-ten urratsak azaldu ditu. Aurre-tik adinekoen kontzeptuangauzatzen ari den iraultzaz hitzegin du: «Lehen, jubilatzeazbatera ezer ere egiteari uztenzenionaren irudia zegoen. Aka-tsa da. Erretiroa hartzean ezdaukazu zertan geldirik geratu,bizitza mutur aurretik pasako

Adinekoakahots goran

«Adinekookhiritarrak izatenjarraitzekoeskubideadaukagu»

«Pentsio sistemapublikoaezinbestekoa da,egun auzitanjartzen den arren»

«Ikasketa Legeaerreminta itzela daadinekookgizartean partehartzen segitzeko»Miguel CalvilloPlataformako kidea

balitzaizu bezala. Adinekookhiritarrak izaten jarraitzeko es-kubidea dugu eta, jakina, gizar-tearen plazan parte hartzekoeskubidea ere bai».

Pentsioak ardatzHasi berri duten bideak eman-dako lehenengo fruitua da si-natu duten manifestua. Hama-bost puntu jasotzen ditu doku-mentuak. Pentsio publikoenbabesa, 1.080 euro azpiko pen-tsioak ez dituztela onartuko etapentsio pobreak sortzen dituenenpleguaren kontrako aldarriadira manifestuaren ardatza etaondorioa.Izan ere, adinekoen platafor-

maren jarduna egoera sozioe-konomiko zehatzean sortu da.Hain zuzen, krisiak eragindakoegoeran. Manifestuan honakoadiote: «Ahulenen ahotsa izannahi dugu, ahalbide ekonomi-koen murrizketak gehien paira-tzen ari direnen ahotsa, gurehelburua baita behar den el-kartasun sentimendua lantzea,guztion artean gure eskubideakbabes ditzagun». Sinistuta

Page 7: Goiberri 147. zenbakia

GOIBERRI 07ASTEKO GAIA

tuzte, batik bat, manifestuan.Calvillo: «Orain sindikatuekinhitz egiteko asmoa dugu etagazteekin bilduko gara gerta-tzen ari zaigun hau guztia be-randu baino lehen guztiok uki-tuko gaituela adierazteko».

Ikasteko aukeraAdinekoen elkarteen platafor-man beste bi lan ildorekin ari dalanean: prestatzen jarraitzekoaukera emango dien IkasketaLegearen garapen osoaren al-darria eta Lagunkoi programahiru lurraldeetako herri guztie-tan martxan jartzeko eskakizu-na.Ikasten jarraitzeko aukera

eta baliabideak nahi dituzte.Calvillok argi dauka, «guk Ikas-keta Legea osorik garatzea nahidugu, gure ustez erreminta itze-la da adinekook gizartean parte

hartzen jarraitu dezagun».Goierri Eskolarekin elkarlaneanari dira jada, eta erretiroa aurkihartuko dutenentzat jardunal-diak prestatzen ari dira. «Espe-rientzia pilotua da, gero Gipuz-koa osora zabaltzea nahiko ge-nuke». Lagunkoi programarekin la-

nean ari dira. Erreminta gisahartzen dute Ordizian, Idiaza-balen eta Zumarragan martxanari dena jada. Programak adi-nekoen parte hartzea berma-tzen duen ekintzak hartzenditu. Zumarragan, esate bate-rako, jubilatu etxeko adinekoeketa gazte txokoko haurrek ho-nezkero hainbat ekintza anto-latu dituzte elkarrekin. Ezberdinen topaleku da pla-

taforma. Guztiek, ordea, argidute nolako gizartea nahi du-ten eta nolakoa ez duten nahi.Borrokak ez dauka adinik.

Miguel Calvillo GipuzkoakoElkarteen Plataformako kideaoinez Ordiziako plazan. MIKEL ALBISU

daude ahulenak babestekotresna eraginkorrena gizartesegurantzaren pentsioen siste-ma dela. Calvilloren hitzetan,«pentsio sistema publiko etaunibertsala ezinbestekoa da,

baina badirudi egun sistemabera jasangarria den auzitanjartzen ari dela». Aitzitik, plataformako kideek

pentsio sistema publikoarenbideragarritasuna derrigor ziur-tatu behar dela diote. Areago,pentsio sistemaren gaineko ez-tabaida «ideologikoa» delako-an daude. Alde batetik, pentsiosistema publikoa legoke; elkar-tasuna oinarri, aberastasunenbanaketa bermatu beharko lu-keena Bestalde, pentsio siste-ma pribatua legoke, sektorepribatuak kapitalizazio sistemabaten bidez finantzatuko luke-ena. Bigarren ereduaren arris-kua, alabaina, langile guztieksistema pribatuan sartzeko ba-liabiderik ez izatea da. Horren-bestez, manifestuan diotenez,langile horiek «gizarte bazter-ketara kondenatuta egongo li-rateke». Calvilloren hitzetan,

«aberastasuna sortzeko kapi-tala ez da nahikoa, lana ere be-har da; izan ere langile klaseaksortutako balio erantsiari zorzaio hein batean Barne Produk-tu Gordinaren (BPG) bilakae-

ra». Finean, pentsio publikoen

sistemak aberastasunaren ba-naketa bermatzen du eta, koti-zazioekin iritsiko ez balitz, bote-re publikoek pentsioak berma-tu beharko lituzketeladefendatu dute manifestuan.Nola? Osagarria aurrekontuorokorretatik ipinita, «Europa-ko hainbat herrialdetan egitenden bezala».

Pobreziaren atalaseaCalvillok behin eta berriz aipatudu pobreziaren atalasea. Euro-par Batasunak dioenez pertso-na baten pobreziaren atalaseakalkulatzeko, bizi den lurralde-aren langileen soldataren ba-tez bestekoaren %60an koka-tzen da atalase hori. Hau da,errenta mailari estu lotutadago atalasea. Lerro horretatikbehera bizi direnak pobreziaren

atzaparretan daude, arazoakdituzte oinarrizko beharrakasetzeko. Gipuzkoako, Bizkaiko eta

Arabako batez bestekoa egin-da, atalasea 1.080 eurokoa da.Hori izan beharko litzateke, ho-rrenbestez, lanbide arteko gu-txieneko soldata eta hori da,plataformako kideentzat lortubeharreko helburua soldatetannahiz pentsioetan. Hala ere,soldatak gero eta apalagoakdirenez, kalkulua BPG per capi-taren%50aren gainean egiteaproposatu dute. Manifestuaren azken pun-

tuetan enplegu prekarioekpentsio pobreak sortzen dituz-tela salatzen dute. Calvillokdioenez, «Soldatek beheraegin, eta kotizazioek ere beheradoaz. Lanaldiak murrizten diraeta enpresa askok gehiegike-riak egiten dituzte. Zer esanik ezemakumezkoen egoeraz, gizo-nezkoek baino %27 gutxiagoirabazten dute gurean!». Lanean hasi zirenean zehaz-

tutako lau lan ildoetatik pen-tsioei dagozkienak garatu di-

Page 8: Goiberri 147. zenbakia

08 GOIBERRIELKARRIZKETA

«Beti egin den lan horiislatu nahi dugu gaudenmundu modernoan»

Nerea AizpuruaOndare immaterialean aditua

AIMAR MAIZ

Page 9: Goiberri 147. zenbakia

GOIBERRI 09ELKARRIZKETA

Aimar Maiz Ezkio-ItsasoIgartubeiti baserri-museoa ba-serrietako emakumeen ahozkoondarea biltzen hasi da. XX.mendearen lehen erdian jaioeta nekazaritza mundua etaherri txikietako bizimodua eza-gutzen duten herritarrak elka-rrizketatuko dituzte. Oroimenkolektiboa jasotzea da helbu-rua, emakumeek kontatua etabaserri inguruan kokatua.Nerea Aizpurua Iraola adi-

tuak gidatuko du elkarrizketafasea. Ateratzen den emaitzazabalduko dute, gero. Ezkio-Itsason hasi dira proiektua ga-ratzen. Ondoren, Goierri garai-ko beste herrietara hedatukodute: Urretxura, Zumarragaraeta Legazpira. Nahi dutenekparte har dezakete. Ondare immaterialean adituazara. Zer elementu edo kontzep-tu sar daiteke ikerketa-esparruhorretan? Ondare ukiezina da. Arlo asko

nean, landako bizitzan, base-rriaren inguruan zein den jaso-tzea. Emakumearen paper horiatera nahi dugu, mahai gaineanjarri. Orokorrean, bestetik, lan-da lanaren ezaguerak, egitekoerak jaso nahi ditugu. Bizimoduhori zer zen. Eta elkarrizketak emakumeeibakarrik egiteko erabakia, zerdela eta?Azken batean, gizonezkoakbeti aterako dira diskurtsoan,argi dago. Baina, egia da, ema-kumeen bisibilizazioaren nahiazegoela proiektuan. Gaur egunjada gutxiago, baina beti gizo-nezkoen ingurura begiratu izandu lan munduak. Orduan, ema-kumezkoaren papera jarri be-har da mahai gainean, konta-tzailea bera izan dadin. Eta ezbeti familiaren inguruan; baiziketa familia eta lana, konbina-zioa oso erraza ez den arren. Gauden mundu moderno

honetan, beti egin den lan hori

dauzka. Zer erakundetara joa-ten zaren, igual katalogazio ez-berdinak daude. Ohiturak, me-moriak, ahozko tradizio eta es-presio guztiak, jaialdiak,eskulanak... Azkenean, ondare-aren kontzeptuaren barruanukiezina den guztia, esan deza-kegu, sartzen dela ondare im-materialaren barruan. Kasu honetan, emakumearen-gan eta landa eremuan zentra-tuko zarete.Eta memorian. Egia da, azke-nean, elkarrizketetan atera dai-tezkeela ohiturak, jaiak eta os-pakizunak. Azkenean gai guz-tiak ateratzen dira horrelakoelkarrizketetan eta proiektue-tan. Igartubeiti museoak baserria-ren mundua du gai. Baina zer-bait bereziagatik aukeratu du-zue landa eremuaren esparrua? Bi gai dira garrantzitsuenak, le-hentasuna dutenak. Bat daemakumeen papera landa la-

islatu nahi dugu. Oso ondo eginda lan hori, gainera.Ezkio-Itsason hasi duzue egi-tasmoa, eta gero beste herrieta-ra (Zumarraga, Urretxu, Legaz-pi) zabalduko duzue. Baina hanere landa eremuko emakumeakizan behar dute, ezta?Bai. Beti ere baserriko bizitzabizi izan dutenak edo ezagutuduten emakumeak elkarrizke-tatuko ditugu. Non argitaratuko edo nola za-balduko duzue gero elkarrizke-tetatik ateratako emaitza?Hedapenerako hainbat proiek-tu egingo dira. Momentu hone-tan ez ditugu erabaki. Baina as-moa da ez bakarrik betiko libu-ru, CD edo museoantxertatutako emaitzak izatea.Baizik eta, emakumeekin hain-bat jarduera egin daitezke, be-launaldi ezberdinen artekotransmisioa bultzatzeko. Gero,beraien esku dago horretanparte hartu edo ez.

Page 10: Goiberri 147. zenbakia

10 GOIBERRIMOTZEAN

«Dagoenekofinkatuta dagoenegitasmoa da etajendeak ohiturahartu du»Marian ArratibelGerriko liburudenda

Euskarazirakurtzeakbadu sariaMartxan da ‘Irakurri, gozatu etaoparitu’ kanpaina; irakurzaletasunabultzatzeko balio duela diote eragileek

Arkaitz Apalategi Irakurzaletasuna bultzatzeaeta euskarazko literaturarekingozatzea helburu duen Irakurri,gozatu eta oparitu kanpainakhasia du dagoeneko bere ibilbi-dea. Euskaltzaleen Topagune-ak bultzatuta eta hainbat era-kunde eta elkarteren elkarla-nari esker, Euskal Herriko 42herritan jarri dute martxan, tar-tean, Goierriko 9 herri daude:Ataun, Beasain, Idiazabal, Laz-kao, Segura, Olaberria, Ordiziaeta Zaldibia.

Liburutegitik maileguan libu-ru bat hartu, itzulitakoan fitxabat bete, eta han emandakodeskontuarekin, liburudendanoparitzeko liburu bat erosteandatza egitasmo hau. Nazioar-teko Liburuaren Egunaren ai-tzakian jarri zuten martxan, eta

dagoeneko hirugarren asteaegin du. Ekainaren 30era arteizango deskontuak lortzeko au-kera; liburu dendetan, berriz,uztailaren 11ra bitartean luzatu-ko dute.

Parte hartzen ari diren liburu-tegiek zein liburudendek naba-ritu dute egitasmo honen eragi-na. Aurtengoaz hitz egitekooraindik goiz bada ere, martxanurte asko daramatzan ekimenada, eta Beasaingo udal liburu-tegiko Olaia Eskitxabelek azal-du duenez, «ohiko irakurle

gehienek ezagutzen dute».Erabiltzaile gehienak «irakur-tzeko ohitura handia dutenak,betiko jendea» direla azaldudu. Baina helduek baino gehia-go, umeek erabiltzen dutelaazaldu du, «euskaraz gehiagoirakurtzen dutelako».

Momentuz «fitxak bana-tzen» ari direla dio Eskitxabe-lek, baina bueltan gutxi jaso di-tuzte, oraingoz. «Kanpaina hasiberria da eta orain, festak direlaeta, nahiko egun xelebreak iza-

ten dira. Fitxak eraman dituzte-nak aurki hasiko dira bueltanekartzen, liburua itzultzen du-tenean». Ematen dituzten des-kontuak ikusita, «jendeak eki-mena gustura» hartzen duelaazaldu du, eta lehen egindako-ek errepikatu egiten dutela.

Irakurzaletasuna eta euskarazkoliteratura bultzatzea du helburuegitasmo honek. A. APALATEGI

Page 11: Goiberri 147. zenbakia

GOIBERRI 11MOTZEAN

Lazkaoko Gerriko liburuden-dan ere, «dagoeneko finkatu-ta» dagoen egitasmo bat delaeta «jendeak erabiltzeko ohitu-ra» hartua duela azaldu dute.Marian Arratibelen arabera,«festak direla eta hemen be-randuxeago hasten da jendea.Gu momentuz fitxak eta bana-tzen hasi gara». Baina urtero«jende kopuru antzekoa» iza-ten dutela eta gehienak «beze-ro fidelak» direla azaldu du.Herritarrak ez ezik, Maizpidekoikasleak ere etortzen zaizkie.Gainera, Gerriko elkarteko baz-kide direnek %50eko deskon-tua izaten dute. Askok, urteosoko liburuak abenduko azo-ketan eta garai honetan eroste-ko aprobetxatzen dutela ereazaldu dute Gerrikokoek.

Hainbat herri eta eragileIrakurri, gozatu eta oparitu egi-tasmoa Euskaltzaleen Topa-guneak bultzatu badu ere, «to-

kian tokiko euskaltzale elkarte-en, udalen, liburutegien eta li-buru denden elkarlanari esker»zabaldu da. Hala, denera 12euskara elkartek, 33 udalek, 47liburutegik eta 67 liburu dendakparte hartzen dute. Goierriri da-gokionean, Goierriko EuskalEskola eta Hitzaro euskara el-kartea izan dira bultzatzaile na-gusiak, hainbat udalekin etaudal liburutegirekin batera. Li-buru dendei dagokionean, Bea-saingo Mirentxu, Lazkaoko Ge-rriko eta Ordiziako Mujika den-dek ere bat egin dute kanpainahonekin.

Liburuak irakurtzearen trukeeskainiko dituzten deskontuezgain, parte hartzaileen artean30 euroko txekeak zozkatukodituzte hilero Beasain, Lazkao,Ordizia eta Zaldibiako liburute-gietan. Gainera, uztailera bitar-tean, aurkezpenak eta ekitaldibereziak ere antolatuko dituztehainbat herritan.

Pausoak

1Irakurri. Liburutegira joan, eus-karazko liburu bat aukeratu, mai-leguan hartu, etxera eraman etairakurtzea da aurreneko pausoa.

2Gozatu. Liburua irakurriz goza-tzea da helburua. Behin irakurri-takoan, liburutegira bueltatu etafitxa bat bete. Liburuzainak des-kontu txartela emango dizu.

3Oparitu. Azken pausoa liburuaoparitzea da, nahi dugun pertso-nari edo norebere buruari. Liburu-tegian jasotako txartelarekin, libu-rudendan beste edozein liburuerosterakoan %25 merkeago erosiahal izango dira liburuak.

Page 12: Goiberri 147. zenbakia

12 GOIBERRIMOTZEAN

KantatzekogogoarenloraldiaHamar urte bete ditu Lazkaon bihotzaduen abesbatzak. Goierri osokokantariak bildu dira korura urteotan.

Miriam Luki LazkaoKantaka abesbatzak hamarurte egin dituen arren gehiagodira bete dituenak. 2002anabiatu zuen egitasmoa BelenMaizak, orduko Lazkaoko SanBenito ikastolako zuzendariak;haurrei kantatzeko aukeraeman nahi zien. Ikasleak kan-tuan jartzeko abesbatza esko-laz kanpoko jarduera gisa es-kaini zuten. Ideia bururatzeazbatera Debora Herrerori deituzion ikasle koruaren zuzendari-tza bere gain har zezan. Herre-

rok ez zuen zalantzarik izan.Kantakaren ipuinaren hasierada, Herreroren hitzetan, «or-duan ez genekien horrek guz-tiak zer lore emango zuen».

Hamar urteren bueltanabesbatza loratu da. Ikasleeizuzendutako jarduerak arra-

kasta izan zuen eta, halako ba-tean, ikastolako hainbat gura-sok eurek ere kantatu nahi zu-tela esatera joan zitzaizkien.Hamar bat andre eta pare batgizonezko hasi ziren. Ahoz ahoabesbatzaren berri zabalduzen eta seme-alabak San Beni-ton ez zituztenak ere korurabatu ziren, baita Lazkaoz gain,goierritarrak ere: Ormaiztegi,Segura, Ataun, Idiazabal, Gabi-ria, Olaberria, Ordizia, Beasain,Itsasondo, Zaldibia...

Halako hedadura hartu zue-

nean taldea formalizatzeapentsatu zutela dio Debora He-rrerok, hastapenetatik abesba-tzaren zuzendari denak, «30 ki-detik gora ginen harrezkero etajada benetako korua ginen.Lazkaoko udaletxera jo, etabeste kultur taldeei bezala lo-

sortu zen helduen korua». Ikas-leen abesbatza desegin zen,baina helduen talde mistoakaurrera egin du hamar urteo-tan. Herreroren hitzetan, «Kan-takak bizi handia eman dio Laz-kaori». Horren isla da hamar-garren urteurrena ospatzekoLazkaon egin berri duten kon-tzertu arrakastatsua. Urtehauetan taldetik igarotako zen-bait kantari elkartu zituzten.

Abesbatza herrikoia delagehitu du, «herrietako jendeak

kala utzi ziguten». 2005. urte-an Kantaka izenarekin erregis-tratu zuten taldea. Orduan hasiziren urteak zenbatzen.

Abesbatza herrikoiaHerrerok Belen Maizak jokatu-tako rolari egin dio azpimarra:«Eskerrak eman nahi dizkiotkorua martxan jartzeko ideia-gatik. Ikastola herritik eta he-rriarentzat dela sinetsita zego-en. Umeen taldeak ibilbideoparoa egin zuen eta handik

Page 13: Goiberri 147. zenbakia

GOIBERRI 13MoTZEan

Kantaka abesbatzak 10.urteurrena ospatzeko kontzertuaegin zuen Lazkaoko parrokian.MIKEL ALBISU

parte hartzen du eta adineanheterogeneoa da». Gaur gaur-koz 35 bat lagunek osatzendute Kantaka. Amateurrak diradenak, baina gabezia izan dai-tekeen hori ilusioz betetzen ja-kin dute. Ilusio horri esker egi-ten duten horretan sinistendute. Herrerok taldearen indar-gune gisa oholtza gaineanematen duten maila ona aipa-tu du: «Abesteko eta interpre-tatzeko gaitasun handia dute.Musika ikasketak ez dituztenarren, musika asko entzun dutedenek eta ezagutza hori ageri-koa da».

‘The armed man’Urtean zehar dituzten ohiko hi-tzorduez gain, Kantakakoek ur-tero abiatzen dute proiekturenbat. Hain zuzen, proiektu horieiesker abesbatza berriro asma-tzen dute. Esate baterako, zar-zuela bat jarri zuten taula gai-nean. «Nik uste bakarreneta-koak izan garela halako

ikuskizun bat sortzen eta aur-kezten», dio Herrerok. Luma fi-neko kritikariek goraipatutakozarzuela hamaika lekutan era-kutsi dute honezkero: EuskalHerriko zenbait herritan, Errio-xan, Gaztelan... Doinu barroko-ak ere landu dituzte musikaritalde txiki batekin batera. He-rreroren hitzetan «ikuskizunhoriek guztiak lanean jarraitze-ko motibazioa dira».Aurten hitzordu garrantzitsu

bat daukate, gainera. Donos-tiako Hamabostaldian KarlJenkinsen The armed manpie-za antimilitarista kantatukodute, abuztuan. Ez da esku ar-tean duten proiektu bakarra,izan ere Kantaka abesbatzabizi bizirik dago eta hamar urte-etako ibilbidean taldearen lo-raldia eragin duen ilusio horrekberak partitura berriak erakar-tzen ditu beren atriletara.

«Eskerrak emannahi dizkiot BelenMaizari koruamartxan jartzekoideiagatik»

«Taula gaineanabesteko etainterpretatzekogaitasun handiadago Kantakan»

«Zarzuela batsortu eta aurkeztuduen abesbatzabakarrenetakoa da gurea»Debora Herrero Kantakako zuzendaria

Page 14: Goiberri 147. zenbakia

14 GOIBERRIGAZTEAK

«Nire diskoa pertsonabaten eta idi baten artekoharremanari buruzkoa da»

Asier Zaldua UrretxuIsuo Sasiia (Zarautz, 1987) za-rauztarra da, baina Urretxu etaZumarragako gaztetxean la-gun asko egin ditu eta Zuma-rragara etorri da bizitzera.Nondik dator zure izena?Izen artistikoa da. Nire beneta-ko izena Iosu Isaias da. Musikajarduerarako, nire izenaren le-trak aldatuz beste izen bat sor-tu nuen.Nolatan musika zalea?Nire gurasoak ere musika zale-ak dira. Hala, jotzen hasi nin-tzen. Horretarako, amaren gita-rra hartu nuen. Zarauzko gazte-txeko giroari esker hasi nintzenjendaurrean jotzen. Izan ere,han ikasketa handirik gabekojende askok jotzen du. Nik ereez dut musika ikasketarik.Non jo duzu orain arte?Oso urrutira ez naiz joan. EuskalHerriko gaztetxe eta taberne-tan jo dut, batez ere. Aurtentronpeta-jotzaileak eta biokSetubaleko (Portugal) etxeokupatu batean jo dugu, bainanire ustez kantautoreon musi-ka hizkuntzari oso lotua dagoeta entzuleek abestien hitzakulertzea garrantzitsua da. He-men jotzeko sortzen ditut nireabestiak.Nola definituko zenuke zuremusika?Oso lasaia da. Intimoa. Dena

den, disko berria nahiko alaiada. Hitzei dagokienez, ez naizmezu zuzenen zalea. Nire abes-tiak nahiko poetikoak dira.Zer diozu ‘Idiaren zaintzari bu-ruzko hamar estanpak’ diskoariburuz?Liburu baten aurkitutako poe-ma sorta batean oinarritu naiz.Kepa Egiluz bilbotarrak itzulita-ko hamar poema txinatar dira.XII. mendekoak dira. Pertsonabaten eta idi baten arteko ha-

rremanari buruzko istorioa da.Idia metafora bat da. Idiarenesanahia zein den norberak as-matu behar du.Tronpeta-jotzaile batekin jo-tzen duzu.Hala da, baina diskoa flauta-jo-tzaile batekin grabatu nuen:Elia valentziarrarekin. Katalu-niara itzuli zen eta laguntzailezaldatu behar izan dut. Egun, JonMurua tronpeta-jotzaile gabi-riarrarekin jotzen dut. Oso onada eta, Eliak bezala, inprobisa-tzeko joera du.Non eskuratu ahal izango dadiskoa?Kontzertuetan. Diskoa maia-tzaren 17an aurkeztuko dut,18:00etan, Urretxuko kulturetxearen ondoan dagoen lora-tegian. Maiatzaren 22an, berriz,Labeaga aretoan joko dut.29an Soraluzen, ekainaren 7anBergaran eta 12an Zarautzen.

Isuo Sasiia musikariak bere bigarrendiskoa aurkeztuko du maiatzaren 17anUrretxuko kultur etxe ondoko parkean.

ASIER ZALDUA

Babeslea

Page 15: Goiberri 147. zenbakia
Page 16: Goiberri 147. zenbakia