GIZARTEKINTZAKO FORU DIPUTATUAcanales.diariovasco.com/gizartekintza/corporativo/... · Ondoko...

75

Transcript of GIZARTEKINTZAKO FORU DIPUTATUAcanales.diariovasco.com/gizartekintza/corporativo/... · Ondoko...

Ondoko orrietan adierazten den bezala, Hurbiltzen Programaren helburuaGipuzkoako landa eremuko gizarte zerbitzuak aztertzeaz gain, arlo horretanjarduteko proposamenak egitea da.

Gipuzkoako gizartean aldaketa konplexuak gertatzen ari dira, eta aldaketa horiekezaugarri bereziak hartzen dituzte landa ingurunean; horregatik landa eremuhorretan aldaketa horiek duten bilakaera berariaz aztertu behar da, batez erebazterketa, menpekotasuna eta babesik eza sortzen diren egoerak aintzat hartuta.

Bereziki eskertu nahi dut programa hau moldatzeko LKSk egin duen lan eskerga,eta azpimarratu nahi dut oraingo idazketa hau zirriborroa dela eta, beraz, eraguztietako ekarpenak hartzeko zabalik gaudela

-------------------

Tal y como se indica en las páginas siguientes el objeto del Programa Hurbiltzen esanalizar la situación de los servicios sociales en el medio rural de Gipuzkoa yformular propuestas de actuación en este ámbito.

Los complejos cambios que se están dando en la sociedad guipuzcoana adquierenunas características diferentes en el mundo rural que tienen que ser analizadas;especialmente en lo que hace referencia a las situaciones de exclusión,dependencia y desprotección social

Quiero agradecer especialmente a LKS el importante trabajo realizado en laelaboración de este Programa y señalar el carácter de borrador del mismo, estando,por lo tanto, abierto a todo tipo de aportaciones.

Maximo Goikoetxea FerreiroGIZARTEKINTZAKO FORU DIPUTATUADIPUTADO FORAL DE GIZARTEKINTZA

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 1

aurkibidea

AURKEZPENA. “HURBILTZEN” PROGRAMA ......................................................2

1. ESPARRUA........................................................................................................3

1.1 Landa eremuaren ezaugarri orokorrak .................................................3

1.2 Hurbiltzen programak helburu dituen guneak zehaztea .....................4

2. GIPUZKOAKO LANDA INGURUNEKO UDALERRIETAKO GIZARTEZERBITZUEN EGOERARI BURUZKO DIAGNOSIA .........................................7

2.1 Sarrera.....................................................................................................7

2.2 Landa eremuan dauden gizarte zerbitzuen beharrizanetarahurbiltzea ..............................................................................................10

2.2.1 ADINEKOAK ..........................................................................102.2.2 MINUSBALIATUAK................................................................17

2.3 Beharrizanei emandako hedaduraa: Gizarte Zerbitzueneskaintza ...............................................................................................23

2.3.1 ARRETARAKO SARE PUBLIKOA.........................................232.3.2. BEHARRIZANAK DITUZTEN PERTSONEI LAGUNTZEKO

SARE EZ-FORMALA. SENDIAN PROGRAMA......................40

ONDORIOAK .........................................................................................................44

JARDUTEKO PROPOSAMENAK..........................................................................49

ERANSKINA: ADINEKO PERTSONAK ................................................................68

ERANSKINA: 2.000 BIZTANLE BAINO GUTXIAGOKOAK DIRENUDALERRIETAN, GIZARTE ZERBITZUETAN EGINDAKO UDAL ETA FORUGASTUAK. .............................................................................................................70

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 2

AURKEZPENA. “HURBILTZEN” PROGRAMA

Euskal Herrian, orokorrean, eta Gipuzkoako lurralde historikoan, bereziki, hainbatlanda ingurune daude, tradizioz nekazaritza jardueretan edo horiekin lotuta daudenjardueretan oinarritu diren ekonomiak dituztenak; zailtasunak dituzte nahikoaenplegu eta errenta aukera eskaintzeko, eta eragozpenak dauzkate hirietakobiztanleek dituzten bizi kalitatearen mailak bermatzen dituzten ekipamenduen etazerbitzuen arloan, baita horiek eskuratzeko orduan ere.

Eremu horiek, gehienetan, ekonomia eta gizarte jasangarritasuna falta duen egituraprozesua pairatzen ari dira, jarduera ekonomikoa moteldu egin delako, demografianatzera egiten ari direlako, eta pixkanaka jendez husten ari direlako.

Egoera horrek berariazko politikak garatzea eskatzen du, landa eremukoberezitasunetara egokituak direnak, lurralde oreka bermatu ahal izateko, eta,biztanleak bizi kalitate eta bizi baldintza egokietan oinarrituta mantenduz, gunehorien biziraupena bultzatu ahal izateko.

Gizarte Zerbitzuek eginkizun garrantzitsua daukate landa eremuko biztanleen bizikalitatea hobetzeari dagokionez. Garrantzi hori Gizarte Zerbitzuen Legeak definitzendu, horren arabera Gizarte Zerbitzuek herritar guztiei –gizarte egoera, adina, sexuaeta, jakina, bizilekua zein diren ere– bermatu behar baitiete gizarte bazterketaren etaezberdintasunaren arrazoiak aurrez ikusi eta desagerraraziko direla, etabeharrizanak dituzten pertsonak eta kolektiboak gizarteratuak izango direla.

Hurbiltzen Programaren helburua Gipuzkoako landa eremuko gizarte zerbitzuakaztertzeaz gain, arlo horretan jarduteko proposamenak egitea da. Horretarako,2002ko martxoan eratutako Gipuzkoako Gizarte Zerbitzuen Mapa oinarri hartu da,eta aipatutako agiri horretan dauden datuei buruzko estatistika batzuk eguneratuegin dira.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 3

1. ESPARRUA

1.1 Landa eremuaren ezaugarri orokorrak

Landa eremua lehen sektorearekin lotuta dauden jarduerak -hau da,nekazaritza, abeltzaintza eta basogintza- betidanik garatu diren ingurunea da;era berean, beste jarduera batzuk burutzeko euskarria da –turismo eta olgetajarduerak, zerbitzuak, ekipamenduak–, eta baita biztanleen kopuru handibaten kokalekua ere. Landa eremuak, halaber, natura, paisaia eta kulturaondarearen zati garrantzitsua ere hartzen du bere baitan, eta, hein handian,hiri kultura ezartzen ari den berdintasunaren aurrean, gizarteak berezkoakdituen identitate ezaugarrien babesa. Horrela, bada, landa eremuan, hainbategitura eta bizimodu garatu dira, landa eremuaren jatorrizkoak eta berezkoakdirenak, balio handiko ondarea osatzen dutenak, bai gizarte eta hizkuntzaarloan, bai guneak eta baliabideak kudeatzeko moduan, edota bioaniztasunairaunarazteko moduan.

Landa eremuak, honenbestez, ekarpen garrantzitsuak egiten dizkio gizarteari,funtzio anitzeko izaera duen gunea baita: elikagaiak eta kalitatezko lehengaiakekoizten ditu, espazioa kudeatzen du, naturaren baliabideak, bioaniztasunaeta paisaiak administratzen ditu, eta kultura idiosinkrasia babesten du.

Biztanleak eta jarduera ekonomikoak hirietan eta hiri guneetan metatzekoprozesua abian dago mundu osoan; horrek eragin du, orokorrean, landaeremuaren garrantzi erlatiboa era nabarmenean murriztea, gizarte garatuetakogizarte eta ekonomia egitura orokorraren barruan. Landa eremuari lotutadauden ekoizpen jardueren garrantzia pixkanaka txikiagotuz joateak, bestalde,landa guneetan nolabaiteko giza deskapitalizazioa eta gizarte dinamismoaurritzea eragin ditu, eta hori populazioa etengabe galtzearekin eta jendezhusteko prozesuekin lotuta dago. Horrek guztiak hutsune eta eragozpenhandiak sortu ditu, landa eremuan dauden ekipamendu eta mota guztietakozerbitzuekin zerikusia daukan bizi kalitatearen alderdian, nahikotzat jotzen denmasa kritikorik eza oinarri hartu duen ekonomia arrazionaltasunaren irizpideakerabili baitira. Era horretan, landa eremuaren etorkizunak erronka bat daukaaurrez aurre, alegia, haren biziraupena eta, ondorioz, baita gizarte eta lurraldeoreka ere mehatxatzen dituen “gurpil zoroa” etetea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 4

1.2 Hurbiltzen programak helburu dituen guneak zehaztea.

Apirilaren 8ko 10/1998 Legeak, Landa garapenari buruzkoak, hurrengodefinizioa ematen du, landa izaera duten lurralde esparruak definitzeko:

• populazio dentsitate urria, Euskadiko Autonomia Erkidegoko beste gunebatzuekin alderatuta;

• jendez husteko joera nabarmena;• nekazaritza enpleguaren indize handia, bestelako enplegu motekin

alderatuta;• gune horietan, nekazaritza sektorearen bilakaeraren sentsibilizatzea,

bereziki nekazaritza arloko politika bateratuaren erreformaren barruan;• mendi ingurunean edo gutxietsitako guneetan egotea, 75/268/EEE

Artezpidearen 3. artikuluari jarraiki sailkatuak;• gune horietako ingurumen sentsibilizatzea eta, bertan, naturaren,

kulturaren eta paisaiaren aldetik baliotsuak diren alderdiak egotea.

Beste alde batetik, 27 dira, Gipuzkoan, Europako Erkidegotik 2R (landatarrak)kalifikazioa lortu duten udalerriak; horietako hogeita bost 2.000 biztanle bainogutxiago dituzten udalerriak dira1

Kontuan hartuz gero landa eremuak mugatzeko irizpide ugari daudela, eta,bestalde, eremu horiek mugatzea gero eta konplexuago eta lausotuagoa dela,landa hiritartzeko eta landa eremua atzera jotzeko prozesuak gero etaugariago direlako, Gipuzkoako lurralde historikoaren barruan dauden landaeremuetako gizarte zerbitzuen egoera zehazteko, azterlanak 2.000 biztanlebaino gutxiago dituzten udalerrietan egitea erabaki da.2

Hurbiltzen Programa egiteko irizpide hori finkatu izanak ez du esan nahi lanhorretatik ateratako ondorio eta emaitzak landatar izaerako gune eta auzougari dituzten beste udalerri eta lurralde esparru batzuetara denborarekinzabalduko ez denik, udalerri horiek biztanle gehiago eduki arren. Izan ere, horiizan liteke garrantzitsuak diren udalerri batzuen egoera; Beasainen, adibidez,Goierri eskualdean, guztiz landatarrak diren auzoak aurki daitezke; baitaOiartzunen ere, eta Donostialdean, e. a.

Premisa horretan oinarrituta, landatar izaerako 48 udalerri aurki daitezkeGipuzkoako lurralde historikoan, guztira 33.000 biztanle inguru biltzendituztenak. Lehenago adierazi dugun bezala, udalerri horiek, kopuru aldetik,Gipuzkoako lurralde historiko osoan dauden udalerrien erdia baino gehiagobadira ere, 2001. urtean, biztanle guztien % 4,95 baizik ez zuten beren baitanbiltzen.

1 Udalerri horiek hiru eskualdetan kokaturik daude: Tolosaldean, Urola Kostan eta Goierrin.

2 Azterlan horien barruan, era berean, Idiazabal udalerria dago, 2001ean 2.034 biztanle bazituen ere.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 5

Gipuzkoan dauden landa inguruneko 48 udalerriak lurralde historikoak dituen7 eskualdeetako bostetan sartuta daude, ez Bidasoaldean ez Donostialdeanez baitago 2.000 biztanle baino gutxiago daukan udalerririk.

Lurraldeko landa udalerriek gizarte zerbitzuen arloan dituzten ezaugarriak,gabeziak eta zailtasunak ezagutzea helburu izanik, kontuan hartuko direneskualdeak eta azpieskualdeak Gipuzkoako Gizarte Zerbitzuen Mapanemandakoak dira.

Aztertu diren Gipuzkoako lurralde historikoko udalerriak

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzaga

Amezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

BeizamaBelauntza

Berastegi

ElduainElgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-Gaztelu

Leintz-Gatzaga

Lizartza

Mendaro

Mutiloa Olaberria

Orendain

Zaldibia

Zegama

Zerain

Aztertutako udalerriakAztertutako udalerriak>2.000 biztanleko udalerriak

1.3 Gipuzkoako landa inguruneko udalerrien ezaugarri nagusiak.

2001. urtean, 33.803 gipuzkoar (lurraldeko biztanleria osoaren % 4,95) biziziren 2.000 biztanle baino gutxiago zeuzkaten herrietan. Udalerri horiek (48)Gipuzkoako lurralde historikoko udalerrien erdia baino gehiago dira.

Gipuzkoako landa udalerrien erdiek 500 biztanle baino gutxiago dituzte.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 6

Gipuzkoako landa udalerriak lurraldeak dituen 7 eskualdeetako bostetanmetatzen dira.

Daukaten landa inguruneko udalerrien kopurua dela-eta, hurrengoazpieskualdeak dira aipagarriak: Beasainaldea eta Ordizialdea, Goierrin; etaZumebatzarre, Tolosaldea eskualdean.

Badaude lau azpieskualde 2.000 biztanle baino gutxiago dituen udalerribakarra daukatenak: Urola-kosta (Aia); Deba-kosta (Mendaro); Arrasatealdea(Leintz-Gatzaga); eta Urola Garaia (Ezkio-Itsaso).

Landa inguruneko udalerrietako populazio dentsitatea nabarmen txikiagoa daGipuzkoako batezbesteko dentsitatea baino; horrek erakusten du zeinsakabanatuta dagoen, eta mota guztietako zerbitzuak eskaintzeko orduan,zein ondorio izan ditzakeen. Bestalde, beharrezkoa da, baita ere, landainguruneko udalerrietako dentsitatea kontuan hartuta, haien artean daudenalde handiak azpimarratzea.

Landa inguruneko udalerriek atzerakako demografia joera daukate. Azkenhamarkadan (1991–2001), Gipuzkoako landa inguruneko udalerrietakopopulazioaren hazkundearen tasa negatiboa izan da (-3,4); Gipuzkoakoa,aldiz, nabarmenki positiboa izan da (+1,02).

Landa inguruneko udalerrietan, populazioaren zahartze prozesua erenabariagoa da hiri esparruetan baino (65 urtetik gorako biztanleak % 19,20dira; 2001. urtean, berriz, % 17,77 ziren).

Landa inguruneko udalerrietako biztanleen hezkuntza maila baxuagoa da hiriesparruetako biztanleena baino.

Lehenengo sektoreko jarduera atzera jotzen ari den arren, jarduera horrek,landa udalerrietan, garrantzi handikoa izaten jarraitzen du. Landa ingurunekoudalerrietako biztanleen % 7,66 ari izaten da lehenengo sektorean, eta1996an, hiri esparruan, % 2,55 besterik ez ziren jarduera horretan ari zirenak.

Populazio atalaseak ekipamendu eta zerbitzu jakin batzuez hornitzeko irizpidemodura erabiltzeak, eta geografian sakabanaturik egoteagatik horietarairisteko dauden zailtasunek eta garraio arazoek eragin handia daukateGipuzkoako landa udalerrietan bizi diren biztanleen bizi kalitatean.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 7

2. GIPUZKOAKO LANDA INGURUNEKO UDALERRIETAKO GIZARTEZERBITZUEN EGOERARI BURUZKO DIAGNOSIA

2.1 Sarrera

5/1996 Legeak, EAEko Gizarte Zerbitzuei buruzkoak, xedatutakoaren arabera,herritar guztiek daukate gizarte zerbitzuak jasotzeko eskubidea, eta herrierantzukizunekoak diren zerbitzuek osatutako sisteman antolatzen dirazerbitzuok; dituzten helburuak gizarte baztertzea eta ezberdintasuna sortzendituzten arrazoiak aurrez ikustea eta deuseztatzea dira, eta, halaber,norbanakoak eta kolektiboak gizarteratzea bultzatzea, eta garapen osoaaskatasunez lor dezaten sustatzea.

Horren ildotik, zerbitzu horiek baliabide, jarduera, prestazio eta ekipamendumultzotzat hartzen dira, antolatuta egon behar dute eta pertsona etakolektiboei babesa eskaintzeaz gain, ekonomia eta enplegua bultzatzenlagundu behar dute, bereziki lan merkatuan sartzeko zailtasun handienakdituzten kolektiboen artean.

Hezkuntza, Osasun edo Gizarte Segurantza sistemek bezala, GizarteZerbitzuetako Sistema Publikoak bere nortasuna hurrengo puntuetanoinarritzen du, alegia, hedaduraa ematen dien beharrizan zehatzetan, etabermatzen dituen funtsezko prestazioetan.

Gizarte laguntza arloari heltzen badiogu, programa garrantzitsuenak adinekoeizuzenduta daudela ikus daiteke, eta gero eta baliabide bolumen handiagoadaukatela, laguntza eskaintzen zaion populazioak hazkunde handia baitauka;bestalde, ezinduak diren pertsonei zuzenduak direnak daude; baita ere,familia, gazteria eta haurrei zuzendutakoak, adingabekoak babesterabideratuta bereziki (familietan hartzea, etxe babestuak, eguneko zentroak,adopzioa, e. a.); eta, halaber, emakumeei edo presoek, drogazale ohiek,ijitoek eta bestelako gutxiengo etnikoek, HIESa dutenek, adimen gaixoek,inmigranteek eta abarrek osaturiko kolektibo baztertuei zuzendutako bestebatzuk.

Labur bilduta, esan genezake menpekotasuna, babesik eza eta bazterketadirela Gizarte Zerbitzuen ardura eta erantzukizunaren muina.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 8

Gizarte zerbitzuetan izandako gastu publikoaarlotan banatuta (1999)

Milioi pezetaArloa/kolektiboa GipuzkoaHirugarren adina4 8.441Minusbaliotasunak 5 5.586Haurrak eta gazteria 6 1.274Emakumea 140Bazterketa eta behartasuna 3.124Drogazaletasunak 418Biztanleak orotara 1.057GUZTIRA 20.040

Iturria: Gastu publikoa EAEko Gizarte Zerbitzuetan. EuskoJaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila.

Gizarte Zerbitzuetan erabiltzen diren baliabideen ehuneko hirurogei, gutxigorabehera, bi egoera motak sortutako arazoak arintzera bideratzen dira:zahartzaroak sortutakoak, alde batetik, guztiaren % 42,1 hartzen baitu, etaezgaitasunak sortutakoak, % 27,9.

Gipuzkoako lurralde historikoko Gastua arlotan banatuta (%). 1999

Iturria: Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila.

4 Etxez etxeko Laguntza barne5 Etxez etxeko Laguntza barne6 Etxez etxeko Laguntza barne

zaharrak42,1%

emakumeak0,7%

haur eta gazteak6,3%

populazioa oro har5,3%

baztertuak15,6%minusbaliatuak

27,9%

Drogodependencia2,1%

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 9

Landa inguruneko udalerrietako gizarte zerbitzuak indartu nahi dituenHurbiltzen Programa minusbaliatuen eta adineko pertsonen kolektiborabideratuta egongo da, hurrengo arrazoiengatik:

• Adineko pertsonen kolektiboak garrantzi handia dauka Gipuzkoan, etahorrelaxe ikus daiteke populazioaren banaketan, adinaren arabera, etaherritar multzo horrengana bideratuta dauden gizarte baliabideetan.

• Garrantzi hori bereziki kontuan hartzekoa da lurraldeko landa udalerrietan;bertan, gainera, udalerri horiek dituzten ezaugarri bereziak direla-eta –sakabanaketa, bizilekuaren tipologia, kultura eta baloreak, bizikidetzamoduak, familia egitura, e. a.– adineko pertsonei emandako hedaduraaezberdina izan behar da, hiri guneetan edo tamaina handiagoa daukatenudalerrietan, askotan, eskaintzen denarekin alderatuta.

• Gizarte baliabideak eskaintzeko orduan, garrantziari begiratuta bigarrendagoen kolektiboa minusbaliatuek osaturikoa da.

• Kezka berezia sortzen du, zenbaitetan, mota guztietako gizarte baliabideeta laguntzak eskuratzeko berdintasuna egoteak, gaitasuna galtzean(gaitasun fisiko, psikiko edo intelektualak) bizimodu “normalizatua” egitekolaguntza edukitzea ezinbestekoa den pertsonen kasuan, alegia.

• Landa eremuan, maiz askotan, baliabideetara iristeko erraztasun arazoakizaten dira, eta horiek larriago edo zailago bilakatzen dituzte mugikortasunmugatua daukaten pertsonen edo kolektiboen premia egoerak, ingurunehorretan baliabide eta ekipamenduen hornidura eskasa delako.

• Bai adineko pertsonak, bai minusbaliatuak gizarte bazterketa erraz jasandezaketen kolektiboak dira, eta joera hori bereziki kezkagarria da “gizartebazterketaren geografia” badagoela kontuan hartzen badugu; geografiahori, besteak beste, sakabanaturik edo/eta hiri gunetik eta handiagoak direnudalerrietan pilatzeko joera daukaten mota guztietako zerbitzuetatik urrutidauden landa guneek osatua da

• Adineko pertsonek nahiz minusbaliatuek daukaten menpekotasunari arretaeskaintzea7, hein handian, horien senitartekoei egokitu zaie. Landaeremuan, gizarte eta kultura arloko ezaugarriengatik –familia egitura,baloreak, bizikidetza sistemak–, eta gizarte eta ekonomia arlokoezaugarriengatik –emakumea beranduago lan munduratzea, eta emakumegutxiago lan munduratzea-, bereziki garrantzitsua da arreta ez-formala.

7 Europako Kontseiluaren arabera, “pertsona batek menpekotasuna dauka, gaitasun fisiko, psikiko edo intelektuala galtzearilotuta dauden arrazoiak direla-eta, eguneroko bizimoduan egin beharreko jarduerak burutzeko sorospen edo laguntzahandiaren beharra daukanean”.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 10

2.2 Landa eremuan dauden gizarte zerbitzuen beharrizanetara hurbiltzea

2.2.1 ADINEKO PERTSONAK.

Adineko pertsonak, Gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan.

Populazioaren demografia proiekzioaren alorrean egindako azkenazterketen arabera, Euskadiko Autonomia Erkidegoak, eta Gipuzkoakolurralde historikoak batik bat, daukaten biztanleriaren kopuru handi batgal lezakete epe ertainean. Gertaera horrek, bizi itxaropenarenhobekuntza jarraituarekin eta ugalkortasun tasa baxuekin batera,adinean aurreratuenak (65 urtetik gorakoak) direnen multzoaren pisuerlatiboa handitzea eragin lezake, eta areago, 2050. urteanpopulazioaren erdia baino gehiago adin talde horren barruan egotea ereeragin lezake.

2001. urteari dagozkion datuen arabera, Gipuzkoako lurraldehistorikoan ia 121.500 biztanle ziren 65 urtetik gorakoak urte horretan,guztira, populazioaren % 17,77. Hurrengo mapan ikus daitekeenbezala, portzentaje hori handiagoa izan liteke, aztergai direnudalerrietan, bertako populazioaren % 19,13ra iritsi baitaiteke. Zahartzedemografikoa, hortaz, nabarmenagoa da udalerri horietan, eta,ondorioz, biztanleria galtzea ere nabarmenagoa izango da; horrez gain,txikiagoak diren gune batzuetan, jendez husteko arrisku erreala dago.Hori gerta liteke, esate baterako, Baliarrain, Gaintza, Orendain edoMutiloan, bertako biztanleen kopurua ez baita 160 baino gehiago, etabertako populazio osoaren barruan dagoen adinekoen portzentajea %26,5 baino handiagoa baita.

Aztertzen ari garen udalerrien analisian sakonduz gero, Goierri etaTolosaldea eskualdeetako landa udalerriak 65 urtetik gorakoak direnpertsonen kopuru handiena daukatenak direla ikus daiteke, etaeskualde bakoitzak adin horretako 2.450 pertsona dauzkala, gutxigorabehera. Beste alde batetik, eskualde horietan, hain zuzen ere,2.000 biztanle baino gutxiago dauzkaten udalerri kopuru handiagoadago. Zehazki, Beasainaldea Goierrin, eta Zumebatzarrea Tolosaldeandira udalerri mota horien kopuru handiena daukaten azpieskualdeak.Azpimarratzekoa da eskualde eta azpieskualde horietan ere, 500biztanle baino gutxiago daukaten udalerrien kopuru handiena egotea(Zumebatzarre azpieskualdean, 2.000 biztanle baino gutxiagodauzkaten 22 udalerrietatik 13k daukate, aldi berean, 500 biztanle bainogutxiago).

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 11

65 urtetik gorakoen %, <2.000 biztanle dauzkaten udalerrietakopopulazio guztiarekin alderatuta (2001)

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzaga

Altzo

Amezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

BeizamaBelauntza

Berastegi

ElduainElgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria Gainza

Hernialde

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-

Leintz-

Lizartza

Mendaro

Mutiloa Olaberria

Orendain

Ormaiztegi

Zaldibia

Zegama

Zerain

Pertsona adinduak Gipuzkoako landa eremuetan (2001)

<2000 biztanleko udalerriak, 65 urtetik gorakoak %19,13 edo gehiago<2000 biztanleko udalerriak, 65 urtetik gorakoak %17,77 - %19,13<2000 biztanleko udalerriak, 65 urtetik gorakoak %17,77 baino gutxiago2000 biztanletik gorako udalerriak

Iturria: Gizartekintza.

Bestalde, gainzahartze prozesua gertatuko litzateke, izan ere,adinekoen artean, zaharrenak -80 urte baino gehiagokoak- izangolirateke, populazio osoaren barruan, partaidetza handituko luketenak9,eta horrek eraginak izango lituzke ekonomia eta gizarte arloetan.Gauzak horrela, (ikus hurrengo orrialdean dagoen taula), 65 urtetikgorakoak diren biztanleak adin multzoaren arabera banatuz gero,Beasainaldea eta Ordizialdea azpieskualdeak 85 urte eta gehiagodituzten pertsonen proportzio handiena daukatenak direla ikus daiteke.

9 EUSTAT: Euskadiko Autonomia Erkidegoko Demografia Egoerak, 2050.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 12

>65 urtekoak diren biztanleak landa eremuetan, adin multzoarenarabera (1999)

Gizarte eskualde etaazpieskualdeak 65-69 70-74 75-79 80-84 85 urte eta

gehiago3. Urola Kosta

3.1. Urola-kosta: % 32,36 % 25,89 % 22,33 % 11,97 % 7,443.2. Iraurgi: % 31,17 % 29,55 % 25,10 % 8,50 % 1,39

4. Deba Behekoa4.1. Deba Kosta % 33,1 % 23,24 % 18,31 % 14,78 % 10,56

5. Deba Garaia5.1. Bergaraldea: % 29,75 % 25,80 % 22,60 % 11,11 % 10,735.2. Arrasatealdea: % 31,11 % 26,66 % 17,77 % 15,55 % 8,88

6. Goierri6.1. Urola Garaia % 27,72 % 18,81 % 29,70 % 12,87 % 10,896.2. Beasainaldea % 29,86 % 27,57 % 19,57 % 11,68 % 11,306.3. Ordizialdea % 27,93 % 23,83 % 21,48 % 14,84 % 11,91

7. Tolosaldea7.1. Zumebatzarrea % 30,65 % 28,18 % 20,53 % 12,27 % 8,357.2. Erniobehea: % 35,38 % 27,43 % 20,21 % 9,02 % 7,94Media municip.

<2000 hab. % 30,50 % 26,97 % 20,77 % 12,05 % 9,69T.H. Gipuzkoa % 32,07 % 26,50 % 19,06 % 12,21 % 10,13

Iturria: Egileek burutua, INEren datuak oinarri hartuta.

Horrez gainera, gainzahartze prozesu horrek askoz ere eraginhandiagoa izango du emakumeengan gizonengan baino, zahartzeageneroak eragindako fenomenoa baita, eta halaxe jarraituko baituetorkizun hurbilean ere; hortaz, adin horietara iristen direnen artean ereemakume gehiago egongo dira gizonak baino, eta emakumeak izangodira, beraz, ezintasunaren eta menpekotasunaren ondorioak gehienjasango dituztenak.

Gune horietan eskaintzen diren gizarte zerbitzuen eskaintza etaeskaeraren arteko oreka ezagutzeko, garrantzitsua da jakitea bertakoadinekoen kopurua zein den, pertsona horiek bizi diren azpieskualdekobiztanle guztiak kontuan hartuta. Horrela, hurrengo taulan ikusdaitekeen bezala, Beasainaldea eta Zumebatzarre azpieskualdeetan,landa eremuan bizi diren adinekoen kopurua oso handia da,zehazki, azpieskualde horretan bizi diren adineko biztanle guztien% 41,9.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 13

>65 urteko biztanle kopurua landa eremuetan, azpieskualdean bizidiren adin horretako biztanle guztiekin alderatuta (1999)

Gizarte eskualde eta azpieskualdeakazpieskualdeko >65 urteko landabiztanleak/ > 65 urteko biztanleak

guztira, %etanUrola Kosta

Urola-kosta: 5,77Iraurgi: 5,29

Deba BehekoaDeba Kosta 7,25

Deba GaraiaBergaraldea: 16,27Arrasatealdea 0,65

GoierriUrola Garaia 2,36Beasainaldea 41,90Ordizialdea 23,74

TolosaldeaZumebatzarrea 35,26Erniobehea: 20,35

Iturria: Egileek burutua, INEren datuak oinarri hartuta.

2001. urtean, landa inguruneetan, 65 urtetik gorakoak ziren 6.491pertsona zeudela abiagune hartuz gero, Gizartekintzak egindako azkenazterketen arabera, eta menpekotasun maila biztanle horien % 15 eta% 20 artean dagoela kontuan izanda, Gipuzkoako landa ingurunekoudalerrietan, menpekotasun mailaren bat daukaten adinekoenkopurua, gutxi gorabehera, 973 eta 1.298 bitartean dagoela esanliteke.

Era berean, autonomoak diren pertsonen kopurua, gutxi gorabehera,5.193 – 5.518 bitartekoa izango litzateke. Nolanahi ere, datu horiekzuhurtasun handiz hartu behar dira, eta gutxi gorabeherakoak direlakontuan hartu behar da, kalkuluak oso lagin txikiak erabilita egin baitira.Gauzak horrela, errakuntza marjina zabaldu egingo litzateke landaeremuko adinekoen menpekotasun profilei nahiz profil horiekazpieskualde bakoitzean daukaten adierazgarritasunari prebalentziakerantsiz gero.

Bestalde, beharrizanen eta menpekotasunen benetako maila ebaluatuahal izateko, beharrezkoa da beste aldagai batzuk ere aintzat hartzea,hala nola, laguntza ez-formala erabiltzeko aukera eta “bizitokiarenhabitat” zein den, beharrezkoa den baliabide edo hedadura mota, etaegokiena den prestazio mota, landa eremuan bizi diren biztanleakdirenez gero. Izan ere, kontuan hartu behar da adineko biztanleenkopuru handia bakarrik bizi dela, bakarturik dauden baserrietan, eta

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 14

baserriak ez daudela beti ekipamenduz horniturik (berokuntza,telefonoa, e. a.)

Landa eremuko adinekoen beharrizanak

Landa eremuan bizi diren adineko pertsonek aurkitzen dituzten arazoedota eragozpen handienak hurrengoak dira:

• Bakartze fisiko eta geografikoa; horrek, mota guztietakobaliabide edo zerbitzuetara iristeko zailtasunak sortzen ditu,azpiegitura eskasak daudelako, edota garraio publikoaren eskaintzapertsonen beharrizanetara eta eremuaren ezaugarrietara egokitutaez dagoelako. Adineko pertsonek ez dute ibilgailurik izaten, eta,hortaz, edozein zerbitzu erabiltzeko (osasun zerbitzua, e. a.), bestepertsona batzuen menpe egoten dira, edo haien bizilekura beti iristenez den garraio publikoaren menpe. Argi geratzen da, beraz, adinekopertsonek gizartetik baztertuak izateko daukaten arriskua handiagoadela landa eremuan bizi baldin badira, oinarrizko zerbitzuetarairisteko zailtasunen ondorioz gertatzen den “baztertzegeografikoaren” kausaz.

• Bakartze fisiko edo geografikoarekin batera, landa eremuko adinekopertsonek, bereziki baserrietan bizi direnek, bakartze sozial etapertsonal (bakardadea) handia jasaten dute. Landa udalerrietakoezaugarriak diren demografia sakabanatzeak eta dentsitate eskasakbakartze sentsazio handiagoa eragiten dute, eta, hortaz, gizartebaztertzea gertatzeko arriskua handiagoa da. Adineko pertsonengan,adinak berez sortzen dituen zailtasunak pairatzen baitituzte,bakarturik egote horrek are eragin handiagoa dauka. Horrez gain,garraio kolektiborik eza, edo egokiturik ez egotea, gizarte bizimoduaegiteko espazioak pixkanaka desagertzea, familia loturak sortzekoeta gizarte harremanak izateko zailtasunak, eta landa eremuetandagoen sakabanatzea, are eragozpen handiagoak dira adinekoedota minusbaliatuak diren pertsonak ezaugarri horiek jasatendituztenak direnean.

• Dauden gizarte baliabide eta zerbitzuei buruzko informazioazabaltzeko orduan, arazo handiak daude. Erabiltzen diren bideak,eta jasotzen den informazio mota ez dira egokiak, ezta eraginkorrakere (landa eremuan, informazioa eraginkorragoa izaten da –hau da,jasotzailearengana hobeto iristen da- baldin eta erreferentepertsonalen bat badago).

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 15

• Gizarte eta kultura ezaugarriak direla-eta (familia egitura, bizikidetzamoduak, baloreak, ondasunak transmititzeko arauak, e. a.), landaeremuetako adineko pertsonek laguntzarako “eskakizun” mailahandiagoa daukate haien senitartekoen aurrean. Kanpokolaguntza, berriz, eta baserria utzi eta “kolektiboak” diren egoitzetansartzeko posibilitatea “errefusatu” egiten dira neurri handian etaorokorrean, edo errezelo nabarmena aurki daiteke horien inguruan.

• Era berean, kultura dela-eta (bizimoduaren soiltasuna; bizi kalitateariburuzko kontzeptu ezberdina, edo hain zorrotza ez dena;harrotasuna; nork bere burua aski izatea; kanpokoari zaionmesfidantza edo gizarte kontrolari zaion “beldurra”, landa eremuanhandiagoa baita), landa eremuko adineko pertsonek –etaemakumeak batik bat- eskaera gutxiago egiten dute, ez dutehainbeste jotzen zerbitzuetara, eta gainera, beranduago jotzen dutegizarte baliabide eta zerbitzuetara (ahalik eta gehien “irauten”saiatzen dira, senitartekoen eta beren baliabideak erabilita). Hau da,“oztopo psikologikoa” dago, ezezaguna den edozeinpertsonaren laguntzaren aurrean.

Landa eremuan bizi izateari lotuta dauden eragozpen edo arazo horieklanda eremuko adinekoentzat lehentasunekoak diren beharrizanaksortzen dituzte, beti behar den hedaduraa izaten ez dutenak, hala nola:

• Egokia den eta egokituta dagoen garraioa, mota guztietakoekipamendu eta zerbitzuetara iritsi ahal izateko, eta harremanak etagizarte harremana bultzatzeko.

• Gizarte harremana eta pertsonen arteko harremana izatekoesparruak edota aukerak, landa inguruneko udalerrietan bizi direnadineko pertsonen bakartzea eta bakardadea bera arintzeko.

• “Eskuragarria” den informazioa, hau da, egokia dena etajasotzailearen ezaugarrietara egokituta dagoena. Landa eremukoadineko pertsonek zuzena eta haien neurrira egindako informazioabehar dute, gizarte zerbitzuek eskaintzen dituzten laguntza aukereiburuz.

• Laguntza eta gizarte baliabideak eskatzearen eta jasotzearen“normaltasun” eta horren inguruko eskubideei buruzsentsibilizatzea.

• Zaintzaileari laguntza eskaintzea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 16

Behar horiek lehentasun maila ezberdinak dituzte, adineko pertsona bakoitzakdaukan autonomia mailaren arabera. Beharrak baloratzeko eta ondoren eskaintzendiren baliabideak esleitzeko kontuan hartzen diren aldagaiak orokorrean hartuta etasinplifikaturik, lehentasunak, gutxi gorabehera, hurrengo taulan agertzen direnakdira:

AUTONOMOAK DIREN ADINEKO PERTSONAK1. LEHENTASUNA 2. LEHENTASUNA 3. LEHENTASUNA

-Gizarte eta pertsonen artekoharreman aukerak hobetzea

-Garraioaren egokitasunahobetzea (mugikortasuna)

-Dauden gizarte baliabide etazerbitzuei buruzko informa-zioa hobetzea

-Kanpoko laguntza eska-tzearen “normaltasunari”buruz sentsibilizatzea

-Zaintzailearilaguntzea

MENPEKOAK DIREN ADINEKO PERTSONAK1. LEHENTASUNA 2. LEHENTASUNA 3. LEHENTASUNA

-Zaintzaileari laguntzea-Informazioa hobetzea, baiadineko pertsonari, bai horrenzaintzaileari emandakoa

-Garraioa hobetzea etaegokitzea (mugikortasuna)

-Kanpoko laguntzaeskatzearen“normaltasunari”buruzsentsibilizatzea

-Gizarte etapertsonen artekoharreman aukerakhobetzea

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 17

2.2.2 PERTSONA MINUSBALIATUAK..

Gipuzkoako landa inguruneko udalerrietako pertsonaminusbaliatuak

2002ko maiatzaren 30ean egindako minusbaliatuen azkenekozentsuaren arabera, Gipuzkoan 32.276 herritar zenbatu dira,minusbaliotasun motaren bat daukatenak. Datu horrek erakusten diguazken urteotan kolektibo horrek izandako igoera nabarmena, izan ere,1995ean, guztira 18.660 ziren. Horrek esan nahi du, denbora tartehorretan gertatutako igoera, gutxi gorabehera, % 76koa izan dela.

Minusbaliotasun mota kontuan hartuta, osteoartikular motakominusbaliotasunak eta gaixotasun kronikoak dira gehien ematendirenak, eta horien portzentajeak, Gipuzkoako lurralde historikoosorako, % 1,3 eta % 0,91 dira, hurrenez hurren. Hurrengo taulan ikusdaitekeen bezala, 2.000 biztanle baino gutxiago daukaten udalerrietan,gehien aurkitzen diren minusbaliotasunak bat datoz lurraldearengainerako udalerrietan daudenekin, baina portzentajeak handiagoakdira:

Pertsona minusbaliatuen %, populazio guztia kontuan hartuta, etaminusbaliotasun motaren arabera (2002) (Datuak %tan daude)

I II III IV V VI VII VIII IX X Guzt.Gipuzkoako L.H. 1,30 0,65 0,91 0,42 0,58 0,35 0,18 0,01 0,08 0,23 4,76<2.000 biztantekoudalerriak. 2,39 0,73 1,14 0,53 0,53 0,40 0,23 0,01 0,11 0,54 6,66

I: Osteoarticular Fuente: GizartekintzaII: NeomuskularraIII: Gaixotasun kronikoaIV: Adimen atzerapenaV: Buru nahasketaVI: Ikusmen trastornoaVII: Entzumen trastornoaVIII: Adierazpen trastornoaIX: MistoakX: Beste batzuk

2.000 biztanle baino gutxiago dituzten landa udalerrietako pertsonaminusbaliatuen kopurua 2.234 da, eta udalerri horietan dagoenminusbaliatuen proportzioa lurralde osoan dagoen proportzioa bainodezente handiagoa da, goiko taulan egiazta daitekeen bezala. Horrela,aztertzen ari garen landa eremuan dagoen pertsona minusbaliatuenportzentajea ia bi puntu handiagoa da Gipuzkoako lurralde historikoosoko batezbesteko portzentajea baino.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 18

Azpieskualdeei bagagozkie, Beasainaldea eta Ordizialdea, biak Goierrieskualdean, landa eremuetan bizi diren pertsona minusbaliatuenproportzio handiena daukatenak dira, hurrenez hurren, % 7,61 eta %7,18 baitituzte. Kontuan hartu beharrekoa da, bi azpieskualde horiekberak direla adineko pertsonen proportzio handiena daukatenak.

Hurrengo mapan, aztergai ditugun udalerriak banaturik agertzen dira,dituzten minusbaliatuen portzentajearen arabera, bai landa eremuetakobai Gipuzkoako lurralde osoko batezbestekoarekin alderatuta.

Pertsona minusbaliatuen %, <2.000 biztanle dituzten udalerrietakopopulazioarekin alderatuta (2000)

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzaga

Altzo

Amezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

BeizamaBelauntza

Berastegi

BerrobiElduain

Elgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria Gainza

Hernialde

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-

Leintz-

Lizartza

Mendaro

MutiloaOlaberria

Orendain

Ormaiztegi

Zaldibia

Zegama

Zerain

Ezinduak 2000 biztanlez beherako udalerrietan (2002)

Landa eremuetako ezinduen batez besteko %aren gainetikGipuzkoako ezinduen batez bestekoaren landa eremuetakoaren %aren arteanGipuzkoako ezinduen batez besgteko %aren azpitik2000 biztanletik gorako udalerriak

Iturria: Gizartekintza

Landa inguruneko udalerrietako pertsona minusbaliatuenbeharrizanak

Ondorengoak dira landa udalerrietan bizi diren minusbaliatuen arazonagusiak:

• Mugikortasun eta garraio arazoak; arazo horiek berez ahula denkolektiboaren gizarte bazterketarako arriskua handitzen dute,oinarrizko zerbitzuetara iritsi ahal izateko mugaturik daudelako:hezkuntza (16 urtetik gorakoak), osasuna, gizarte zerbitzuak,kultura, aisia, ..., lantokira joatea, e. a.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 19

• Garraiobiderik ez egotea; horrek mota guztietako baliabide edozerbitzuetara iristea eragozten du, beste pertsona batzuen menpeegoteko beharra handitzen du, eta, askotan, norberak edo familiakgehiegizko gastuak egitea eragiten du, e. a.

• Arkitektura oztopoak, bai norberaren etxebizitzan, bai ingurunean.

• Bakartzea eta komunikazio arazoak; minusbaliotasun psikikoa dutenpertsonengan, batik bat, dauka eragina.

• Lan munduratzeko, bereziki handiak diren zailtasunak, udalerrianbertan lanpostu egokirik ez dagoelako, eta inguruneko beste herribatzuetara joateko beharra dagoelako; horretarako dauden garraioaukerak oso mugaturik daude, eta horrek eragiten du lan egitearentruke lortutako diru sarrera era nabarmenean murriztea.

Muga edo arazo horiek, landa eremuan bizi izateagatik gehitzen edoareagotzen direnek, halako beharrizan batzuk sortzen ditu, eta horienartean, hurrengoak dira lehentasuna dutenak:

• Egokia den eta egokituta dagoen garraioa, eta garraiorako dirulaguntzak.

• Arkitektura oztopoak kentzea udalerrietan, eta etxebizitzaegokitzeko diru laguntza handiagoak ematea.

• Minusbaliotasun handiak dituzten pertsonei edotaminusbaliotasun psikikoa dutenei laguntza ematea.

• Ingurunean bertan, enplegurako aukerak hobetzea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 20

AURRETIAZKO ONDORIOAK, LANDA EREMUKO GIZARTE ZERBITZUENESKAERA AINTZAT HARTUTA

Premia egoeran dauden kolektiboak ugaritzea.

Adineko pertsonek garrantzia handia daukate landa inguruneko udalerrietan.Landa eremuetan bizi diren 65 urte baino gehiagoko herritarrek,portzentajeetan, hiru puntutan gainditzen dituzte hirietan bizi direnak. Landaudalerrietan, 65 urtetik gorako herritar gehien dituzten azpieskualdeakBeasainaldea eta Zumebatzarre dira.

Landa inguruneko udalerrietan, 65 urte baino gehiago dituzten gizonenproportzioa –65 urtetik gorakoak diren emakumeekin alderatuta- hiriudalerrietakoa baino 5 puntu handiagoa da. Hori oso datu garrantzitsua da,kontuan hartuz gero emakumeek, orokorrean, luzeago mantentzen dutelahaien autonomia, eta beranduago jotzen dutela baliabideak eta motaguztietako gizarte zerbitzuak eskatzera.

Gainzahartze prozesua handiagoa da landa eremuan hiri guneetan baino.Zenbat eta zahartze handiagoa, orduan eta minusbaliotasun etamenpekotasun handiagoak. Horregatik, zerbitzuen eta baliabideen eskaera,landa eremuetako adineko herritarren aldetik, gero eta handiagoa izango delaaurreikusten da, eta bereziki emakumeen aldetik; izan ere, nahiz etaemakumeak, adierazi dugun bezala, bakarrik bizitzen luzeago iraun etabaliabide gutxiago eduki, gainzahartzeak eragiten du minusbaliotasuna etamenpekotasuna batez ere emakumeen artean aurkitzea.

1995-2002 aldian, minusbaliotasunen bat daukaten pertsonen kopurua %76an handitu da Gipuzkoako lurralde historikoan.

Populazio osoaren barruan aurkitzen diren pertsona minusbaliatuenproportzioa, 2.000 biztanle baino gutxiagokoak diren landa udalerrietan, %6,66koa da, eta Gipuzkoako lurralde historiko osoan, % 4,76 da horrenportzentajea. Landa inguruneko udalerrietan adineko pertsonen proportziohandiagoa egotea portzentajeetan dagoen alde hori eragiten dutenalderdietako bat da.

Goierri eskualdean dauden Beasainaldea eta Ordizialdea azpieskualdeetan, 2.000biztanle baino gutxiago dituzten udalerriak dira pertsona minusbaliatuen proportziohandiena dutenak, biztanleria osoarekin alderatuta, % 7,61 eta % 7,18 baitira,hurrenez hurren.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 21

Gizarte bazterketa jasateko arrisku handiagoa, bereziki ahulak direnkolektiboentzat.

Geografian sakabanaturik egoteak eta bakartze fisikoak mota guztietakobaliabide eta zerbitzu eskuratzeko zailtasun handia sortzen dute, landaudalerrietan bizi diren herritarrentzat. Alderdi hori bereziki kontuan hartzekoada mugikortasun arazo handiak dituzten pertsonentzat, hau da, adinekoentzateta minusbaliatuentzat.

Bakartze fisikoari gizarte bakartzea eta bakartze pertsonala (bakardadea) gehitubehar zaizkio.

“Bizitokiaren habitatekin” lotuta dauden berariazko beharrizanak.

Landa eremuko adinekoek eta minusbaliatuek hiri guneetan kolektibo horiek dituzteneragozpen berberak aurkitzen dituzte; alabaina, dituzten arazo batzuk areagotu edolarriagotu egiten dira, bizi diren ingurunearen ezaugarriak direla-eta.

Bizitokiaren habitataren eraginaren ikuspegitik (landa udalerriak), adinekoek etaminusbaliatuek –adieraziko diren eta funtsean adinarekin lotuta daudenberezitasunak salbu- antzeko arazoak edo zailtasunak dituzte, eta ondorengooinarrizko beharrak sortzen dituzte:

Egokia den eta egokituta dagoen garraioa (garraio hornidura eta diru laguntzak);era horretan, mota guztietako ekipamendu eta zerbitzuetara iristea erraztu egingoda, eta jendearekin egotea eta gizarte harremanak bultzatu ahal izango dira.

Gizarte eta pertsonen arteko harremanetarako esparruak edota aukerak, landainguruneko udalerrietan bizi diren adinekoen eta minusbaliatuen isolatzea etabakardadea arintzen baitituzte. Minusbaliotasun handiak dauzkaten edotaminusbaliotasun psikikoa duten pertsonei laguntza eta babesa eskaintzea

“Eskuragarria” den informazioa, hau da, jasotzailearentzat egokia dena eta harenezaugarrietara egokituta dagoena. Landa eremuko adineko pertsonek gizartezerbitzuek eskaintzen dituzten laguntzarako aukerei buruzko informazio zuzena etahaien neurrira eginda dagoena behar dute.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 22

Landa eremuko adineko pertsonak sentsibilizatzea, gizarte laguntza etabaliabideak eskatzeko eta jasotzeko eskubideei buruz, eta hori egiteko“normaltasunari” buruz.

Zaintzaileari laguntzea, haren zama arindu ahal izateko, landa eremuan joerahandia baitago –hiri guneetan baino handiagoa- familiari laguntza eta babesaeskatzeko, eta kanpotik datorren edozein laguntzaren aurrean, errezeloa edoerrefusa azaltzeko, batez ere, laguntzak norberaren ingurunetik aldentzera edotanorberaren etxea uztera bultzatzen baldin badu.

Eraikinetan dauden arkitektura oztopoak kentzea, eta bizilekua egokitzeko dirulaguntza handiagoak ematea.

Minusbaliatuentzat, beren ingurunean dauden enplegu aukerak hobetzea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 23

2.3 Beharrizanei emandako hedadura: Gizarte Zerbitzuak eskaintzea

Gizarte bazterketari eta ezberdintasunari aurrea hartzea, eta horiek sortzendituzten arrazoiak desagerraraztea helburu izanik, eta arazoak dituztenpertsonak eta kolektiboak gizarteratzea bultzatzeko asmoz, adinekoekosatutako multzoak nahiz minusbaliatuek osatutakoak dituzten beharrizaneieman beharreko hedaduraa, hurrengo bi aldeetatik ematea dago:

Arretarako sare publikoa.Sare ez-formala: senitartekoak, zaintzaileak, e. a.

2.3.1 ARRETARAKO SARE PUBLIKOA.

Ezaugarri orokorrak

Adineko pertsonen eta pertsona minusbaliatuen beharrizanei arretarakosare publikotik eman beharreko hedaduraaren analisiak GipuzkoakoGizarte Zerbitzuen Mapan dauka oinarrizko erreferentzia. Hortaz,jarraian aurkeztuko ditugun ia datu guztiak aipatutako agiri horretatikatereak dira; hala ere, argitu beharra daukagu, ezberdintasunakaurkitzen badira, datuak eguneratu izana izango dela horren arrazoia.

Adinekoen eta minusbaliatuen beharrizanak antzekoak direla kontuanhartuta, eta esku hartzeko irizpideak ere kontuan hartuta (inguruneamantentzea, gizarteratzea, lan munduratzea, e. a.), arretarako sarepublikoko baliabideak eta zerbitzuak –Oinarrizko Gizarte Zerbitzueiprofesionalen bidez erantzuteaz gain- hurrengo moduan antolatulitezke:

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 24

Adinekoei eta minusbaliotasuna duten pertsonei eskainitako gizartezerbitzuen laburpen taula

KOLEKTIBOAKSare publikoa Sare publikoa Sare ez-

formalaAdineko pertsonak Minusbaliatuak

Inguruneanmantentzea

- Etxez etxekoLaguntza- Tele-alarma- Taxi-bonoa

- Etxez etxeko Laguntza- “Bakarrik” Programa- Atsedena- Taxi-bonoa- Laguntza teknikoak- Kalean moldatzeko trebezia

-Sendian

Lan munduratzea

- Okupazio zentroak- Enplegurako OrientabideZerbitzua- Lanean trebatzekoprestakuntza programak- Enplegurako zentro bereziak

Gizarteratzea- Eguneko zentroak- Zentro sozialak /Zentrobalioanizdunak

- Eguneko jarduerak egitekozentroak

Elkarbizitzarakoaukerak

- Egoitzak- Etxebizitzababestuak- Harrera familiak

- Egoitzak- Harrera familiak

Baliabide horiek finantzatzeko eta mantentzeko bitartekoak mailalokaleko erakundeetatik nahiz foru erakundetik beretik datoz, eta azkenhori da osoko gastuan gehien jartzen duena, % 65,75, hain zuzen ere.

Adineko pertsonentzat eta minusbaliotasuna duten pertsonentzatbideratutako gizarte zerbitzuen batezbesteko per capita gastua 17.616pezetakoa zen 11, 2.000 biztanle baino gutxiagokoak diren udalerrietan,eta 2000. urtean. Batezbesteko gastu hori nabarmenki handiagoa daGipuzkoako lurralde osoan egiten zen batezbesteko per capita gastuabaino, 16.795 pezetakoa baitzen. Hortaz, aldez aurretik pentsagenezake, landa udalerrietako gizarte zerbitzuen egoera eta lurraldekogainerako udalerrietakoa behintzat antzekoak direla. Dena dela,kontuan hartu behar da, alde batetik, landa eremuan eskaintzen direnzerbitzu batzuen kostea, eta bestetik, aztertu ditugun 48 udalerrietatik26 bakarrik batezbesteko per capita gastuaren gainetik daudela:

11 Kalkulua egiteko, kontuan hartu dira programa eta zerbitzu nagusiak. Ez dago kalkuluaren barne GLL, KGP,eta abarrek sortutako gasturik.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 25

Adineko pertsonei eta minusbaliatuei eskainitako gizarte zerbitzuetanegindako per capita gastua (2000)

Berastegi

Albiztur

AlegiaAltzo

Bidegoyan

Leaburu-Gaztelu

Aduna

Errezil

ORENDAIN

GAINZA

LIZARTZA

BEIZAMA

ASTEASU

LARRAUL

ABALTZISKETA

AIA

AIZARNAZABAL

ALKIZA

ALTZAGAAMEZKETA

ANOETA

ANTZUOLA

ATAUN

BELAUNTZABERASTEGI

BERROBIELDUAIN

ELGETA

EZKIO-ITSASO

GABIRIA

HERNIALDE

IDIAZABAL

IKAZTEGIETAITSASONDO

LEINTZ-

MENDAR

MUTILOA OLABERRIA

ORMAIZTEG

ZALDIBIA

ZEGAMA

ZERAIN

Gastu soziala per capita pertsona adindu eta ezinduetan (2000)

Gipuzkoako batez besteko gastua baino handiagoa (26)Gipuzkoako betez besteko baino txikiagoa (22)2000 biztanletik gorako udaletriak

Fuente: Gizartekintza.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 26

2.000 BIZTANLE BAINO GUTXIAGO DITUZTEN UDALERRIETAKO ADINEKOEIEGOKITUTAKO GIZARTE ZERBITZUEN ESKAINTZAREN IKUSPEGITIKATERATAKO AURRETIAZKO ONDORIOAK

1. PROGRAMA/ZERBITZUAK KONTUAN HARTUTA:

Egoitzetako plazak:

Aztertu ditugun 48 udalerrietako 11n ez dago egoitza plazarik, eta, gainerakoudalerri gehienetan, dauden plazak, orokorrean, Gipuzkoako batezbestekoabaino gutxiago dira.

48 udalerrietatik, 28 udalerrik 2.000 biztanle baino gutxiago dituztenudalerrietako batezbestekoa baino plaza gutxiago dituzte, eta 33k Gipuzkoakobatezbestekoa baino gutxiago.

15 udalerrik Gipuzkoako batezbestekoa baino plaza gehiago dituzte; Gaztelu(% 7,10) eta Beizama (% 7,84) Gipuzkoa osoan plaza gehien dituztenudalerriak dira.2002ko ekainean, gerontologia zentroren batean plaza lortzeko, landainguruneko udalerrietan bizi ziren pertsonen itxaron zerrendan 24 pertsonazeuden, eta 15 udalerri ezberdinetakoak ziren. Horrek eskaera nahikoaeskasa dela adierazten du, bai udalerri kopurua (15), bai pertsonen kopuruakontuan hartuz gero.

Datu horiek ikusita, egiten dugun interpretazioa hurrengoa da, alegia, landaeremuko adinekoek egiten duten zerbitzu mota horren eskaera eskasa dela.Hala eta guztiz ere, baliabide horrek landa udalerrietan hartzen duen hedapenmailari buruz, edo itxaron zerrendan dagoen pertsona kopuruari buruz egindaitekeen balorapena alde batera utzita, beharrezkoa zaigu adieraztea mugabatzuk badituela, landa eremuko eskaerak dituen berezitasunetara egokitzekoorduan, hurrengoak besteak beste:

Gaur egun, plaza horietara iristeko ezberdintasun garrantzitsuak daude, orainarte zeuden egoitzetako plazak eskuratzeko lehentasuna ematen baitzitzaienbaliabidea kokaturik dagoen udalerriko herritarrei.

Era berean, egoitza da landa eremuko adineko pertsonek eskatzen duten azkenbaliabidea, era berezian baloratzen dutelako ingurunean eta norberaren etxeanmantentzea, eta, horrek, maiz askotan, norberaren eta familia edo laguntza

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 27

egituraren gaitasunak muturreraino zabaltzera eramaten du, norberaren etxeangeratu ahal izateko.

Egoitza plazen hedadura, <2.000 biztanle dituzten udalerrietan (2001)

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzaga

Altzo

Amezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

Baliarrain

BeizamaBelauntza

Berastegi

ElduainElgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria

Hernialde

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-

Legorreta

Leintz-

Lizartza

Mendaro

MutiloaOlaberria

Ormaiztegi

Zaldibia

Zegama

Zerain

Zaharren egoitzen estaldura (2001)(landa eremuetako batez besteko estaldura = 2,11%)

Estaldura haundiaEstaldura ertainaEstaldura txikiaEstaldurarik gabekoak2000 biztanletik gorako udalerriak.

* Hedadura eskasa: <2.000 biztanle dituzten udalerrietan dagoen batezbestekohedadura baino eskasagoa duten udalerriak.** Hedadura ertaina: <2.000 biztanle dituzten udalerrietako batezbestekoaren etaGipuzkoako batezbestekoaren artean dauden udalerriak.*** Hedadura handia: Gipuzkoako batezbestekoa baino hedadura handiagoa dutenudalerriak.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 28

Eguneko zentroak:

Aztertu ditugun 48 udalerrietatik 39k ez daukate eguneko zentrorik.

Gainerako 9en artean: 2 Gipuzkoako batezbestekotik behera daude (Zegamaeta Legorreta), eta 7 udalerrik Gipuzkoako batezbestekoa baino hedadurahandiagoa daukate arlo horretan; Gipuzkoan, hedadura handiena eskaintzenduen udalerria Altzaga da (% 6,20).

Hedadura indizeek ez daukate erlazio zuzenik udalerri jakin batean, edoinguruko udalerrietan, eguneko zentroen plazak egotearekin. Horrela, bada,Beasainaldea azpieskualdean, esaterako, orotara, 30 plaza erabilgarri daudeeguneko zentroetan. Hala ere, plaza horietako 19k bakarrik hartzen dituzteazpieskualde horretan bizi diren pertsonak, eta, aldi berean, Segura, Ataunedo Zegama udalerrietan ez dago plazarik.

Horren arrazoia izan daiteke, nolabait, landa eremuan nahikoa ezaguna ezden baliabidea izatea, eta, horrez gain, landa eremuko populazioak iabaloratzen ez duen eta eskatzen ez duen baliabidea izatea, herritar horieknahiago izaten dutelako laguntza beren etxeetan bertan jaso, eta, baita ere,erabiltzaileentzat dauden ordutegiak oso zorrotzak direlako. Landa eremukobiztanleek, baserrian bizi diren adinekoek batik bat, beste bizimodu bat egitendute, beste ohitura batzuk izaten dituzte. Egunero, zentrora joateko etxetikirten behar izatea ez dator bat landa eremuko adinekoek betidanik izan dutenbizimoduarekin, eta askotan egiten den interpretazioa, familiak “abandonatu”egin dituela izaten da.

Zentroak, gehienetan, handiagoak diren inguruko udalerrietan kokaturik egoteak –bertan eskaera bolumen nahikoa egoten baita- haien ingurunetik irtetea eskatzen die(beste herri bat da; ohiturak eta hizkuntza ere, behar bada, ezberdinak; ez daukateerreferentziarik ezta ezagunik ere, e. a.), eta egunero lekualdatze luzeak egin beharizaten dituzte. Horregatik, eguneko arreta norberaren udalerrian edo udalerritikhurbil eskaini beharko litzateke.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 29

Eguneko zentroak <2.000 biztanle dituzten udalerrietan (2001)

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzaga

Altzo

Amezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

BeizamaBelauntza

Berastegi

ElduainElgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria Gainza

Hernialde

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-

Leintz-

Lizartza

Mendaro

Mutiloa Olaberria

Orendain

Ormaiztegi

Zaldibia

Zegama

Zerain

Eguneko Zentroen Estaldura (2001)(Landa eremuetako batez besteko estaldura = 0,26)

Estaldura haundiaEstaldura ertainaEstaldurarik gabeko 2000 biztanletik beherako udalerriak2000 biztanletik gorako udalerriak.

* Hedadura ertaina: <2.000 biztanle dituzten udalerrien batezbestekoaren etaGipuzkoako batezbestekoaren artean dagoen hedadura daukaten udalerriak.** Hedadura handia: Gipuzkoako batezbestekoa baino hedadura handiagoa daukatenudalerriak.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 30

Etxebizitza babestuak:

Landa inguruneko udalerrietan ia zabalkuntzarik ez daukan baliabidea da. Izanere, aztertu ditugun 48 udalerrietatik 43k ez daukate etxebizitza babesturik,eta hiruk bakarrik daukate etxebizitza babestuen eskaintza. Idiazabalen,eskaintza 3 etxebizitzatakoa da. Hala eta guztiz ere, etxebizitza babestuhorietan ez dago udalerri horretako adineko pertsonarik.

Norberaren etxean geratzeari ematen zaion lehentasunak mugatu egiten dubaliabide hori eskatzen duten landa eremuko adinekoen profila, eta, hain zuzen ere,bakarrik dauden gizonak izaten dira -alkoholzaletasuna, e. a.- gizarteratzeko arazoakdituztenak, eta pertsona horien beharra, azken batez, ez da soilik babesa, laguntzaeta zainketa ere behar baitituzte.

Etxebizitza Babestuak, <2.000 biztanle dituzten udalerrietan (2001)

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzaga

Altzo

Amezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

BeizamaBelauntza

Berastegi

BerrobiElduain

Elgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria Gainza

Hernialde

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-

Leintz-

Lizartza

Mendaro

MutiloaOlaberria

OrendainOrexa

Ormaiztegi

Zaldibia

Zegama

ZerainEtxebizitza babestuen estaldura (2001)

(Landa eremuetako batez besteko estaldura = 0,079%)

Estaldura haundiaEstaldurarik gabeko 2000 biztanlez beherako udalerriak2.000 biztanletik gorako udalerriak

* Hedadura handia: Gipuzkoako batezbestekoa baino hedadura handiagoa daukatenudalerriak.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 31

Etxez etxeko Laguntzaren Zerbitzua:

Zerbitzu horrek eskaintza handiagoa dauka 2.000 biztanle baino gutxiagokoak direnudalerrietan, Gipuzkoan orotara dagoen batezbestekoa baino.

Baliabide hori hobeto baloratzen da eta gehiagotan eskatzen da landa eremuan,besteak beste, hurrengo arrazoiak direla medio:

• Aldakortasun handiko baliabidea da, kolektibo mota ezberdinei eta behar motaezberdinei arreta eskaintzeko aukera ematen baitu.

• Beste zerbitzu batzuen eskaeraren “euskarri” efektua dauka.

• Adinekoak eta minusbaliatuak beren ingurunean luzaroago mantentzeko, eta, aldiberean, beren etxeetan bizi kalitate egokia izateko aukera ematen du.

• Bakartzea arintzen laguntzen du, hori landa eremuko adinekoen etaminusbaliatuen arazo handienetako bat baita.

• Zaintzailearentzako babes garrantzitsua da (laguntza, askatasun maila handiagoa,e. a.), eta familiaren beharra dituzten adinekoak, minusbaliatuak, e. a. dauzkatenfamilietan bizikidetza harremanak hobetzen laguntzen du.

• Hedadura pertsonala eta erabiltzaile bakoitzaren eta familia bakoitzarenbeharrizanen neurrira egina da, eta erabiltzailearen duintasuna mantentzen du,bere etxean bertan eskaintzen den zerbitzua delako.

Hala eta guztiz ere, 2.000 biztanle baino gutxiago dituzten 48 udalerrietatik 23tandagoen hedadura ez da iristen landa udalerrietako batezbestekora, eta Gipuzkoakolanda inguruneko udalerri batean -Leaburun, hain zuzen ere-, ez da zerbitzu horieskaintzen. Hortaz, udalerrien arteko ezberdintasunak oso handiak dira.

Programak landa eremuko adinekoen beharrei erantzuteko dituen zailtasun nagusienartean, hurrengoak dira azpimarratzekoak:

• Programaren aldakortasunaz baliaturik, batzuetan arazo guztiei hedaduraa emannahi izaten zaie zerbitzu honen bitartez.

• Etxez etxeko Laguntzari buruzko araudia eta erregelamendua garatzeke dago.

• Kudeatzeko zailtasunak.

• Ordu kopurua ez da nahikoa.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 32

• Etxez etxeko laguntza zerbitzuan ari diren langileen lan baldintzak, eta gero etaerantzukizun edota kasu konplexuagoak egonda, horiei hedaduraa ematekolanbide prestakuntza eskasa.

Etxez etxeko Laguntza <2.000 biztanle dituzten udalerrietan (2001)

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

AltzagaAmezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

BeizamaBelauntza

Berastegi

ElduainElgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria

Hernialde

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-Gaztelu

Leintz-Gatzaga

Lizartza

Mendaro

Mutiloa Olaberria

Orendain

Ormaiztegi

Zaldibia

Zegama

Zerain

Etxez etxeko laguntzaren estaldura(2000 biztanlez beherako udalerrien batez besteko estaldura = 4,83%)

Estaldura handiaEstaldura ertainaEstaldurak txikia2000 biztanletik gorako udalerriak

* Hedadura eskasa: Gipuzkoako batezbesteko hedadura baino eskasagoa duten udalerriak.** Hedadura ertaina: <2.000 biztanle dituzten udalerrietako batezbestekoaren eta Gipuzkoakobatezbestekoaren artean dauden udalerriak.*** Hedadura handia: Gipuzkoako <2.000 biztanle dituzten udalerrien batezbestekoa bainohedadura handiagoa duten udalerriak.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 33

Tele-alarma zerbitzua:

Zerbitzu hori erabiliena da, etxez etxeko laguntzaren ondoren, 2.000 biztanlebaino gutxiago dituzten udalerrietan. Landa eremuko 17 udalerritan, zerbitzuhorrek hartzen duen hedadura Gipuzkoako batezbestekoa baino zabalagoada. Horien artean, Beizama (% 5,23) Gipuzkoa osoan hedadura handienadaukan udalerria da.

Baliabide horrek landa eremuak izandako garapena, hein handian,sakabanaturik dauden eta edozein motatako zerbitzutik urruti dauden landaguneetan bizi diren adinekoen bakartze fisikoa arintzeko daukan gaitasuneanoinarritzen da.

Tele-alarma instalaturik edukitzeak segurtasun sentsazioa ematen dioadinekoari, eta hori oso garrantzitsua da orokorrean, eta landa eremuanbereziki (bakartze fisikoa).

Hala eta guztiz ere, 18 landa udalerrik ez daukate mota horretako eskaintzarik,eta aztertu ditugun 48 udalerrietako 29tan dagoen eskaintza ez da iristen2.000 biztanle baino gutxiago dituzten udalerrietako batezbestekora.

Zerbitzuak gaur egun dituen mugen artean, hurrengoa da aipagarria, baliabidearenebaluaziorik ez egotea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 34

Tele-alarma Zerbitzua, <2.000 biztanle dituzten udalerrietan (2001)

LEINTZ-GATZAGAATAUN

GABIRIA

IDIAZABAL

MUTILOAOLABERRIA

ORMAIZTEGI

ZEGAMA

ZERAIN

ANTZUOLA

ELGETA

MENDARO

ADUNA

ASTEASU

LARRAUL

AIZARNAZABAL

BEIZAMA

ERREZIL

ALTZAGA

ITSASONDO

ZALDIBIA

EZKIO-ITSASO

AIA

ABALTZISKETA

ALBIZTUR

ALEGIA

ALKIZA

AMEZKETA

ANOETA

BELAUNTZABERASTEGI

BERROBI

ELDUAINHERNIALDE

LEABURU-GAZTELU

LIZARTZA

ORENDAIN

Tele-alarma zerbitzua. Estaldura (2001)((Landa eremuetako batez besteko estaldura = 1,29%)

Estaldura handiaEstaldura ertainaEstaldura txikiaEstaldurarik gabeko 2000 biztanlez beherako udalerriak>2.000 biztanlez gorako udalerriak

* Hedadura eskasa: <2.000 biztanle dituzten udalerrietan dagoen batezbesteko hedadurabaino eskasagoa duten udalerriak.** Hedadura ertaina: <2.000 biztanle dituzten udalerrietako batezbestekoaren eta Gipuzkoakobatezbestekoaren artean dauden udalerriak.*** Hedadura handia: Gipuzkoako batezbestekoa baino hedadura handiagoa duten udalerriak.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 35

Harrera Familiak:

Aztertu ditugun 48 udalerrietatik 36k ez daukate zerbitzu hori. Kontuan hartubehar da zerbitzu horren eskaera oso eskasa dela, erabiltzaileek nahiagoizaten dutelako norberaren etxean geratu, eta errezeloa daukatelakofamiliakoa ez den norbaiten laguntzaren aurrean.

Familia harrera laguntza osagarria izan liteke landa eremuko familientzat, horriesker emakumeek –horretan aritzen direnak emakumeak izaten baitira-,etxetik bertatik irten gabe, diru sarrera eduki lezaketelako.

Zerbitzuak izan litzakeen gabezien artean, programa gaur egun behar bezalaaraututa ez egotea azpimarra liteke.

Harrera Familiak. <2.000 biztanle dituzten udalerrietan (2001).

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzaga

Altzo

Amezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

Baliarrain

BeizamaBelauntza

Berastegi

BerrobiElduain

Elgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria

Hernialde

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-

Leintz-

Lizartza

Mendaro

MutiloaOlaberria

Ormaiztegi

Zaldibia

Zegama

Zerain

Harrera familien estaldura (2001)(Landa eremuetako batez besteko estaldura = 0,34%)

Estaldura handiaEstaldura ertainaEstaldurarik gabeko 2000 biztanlez beherako udalerriak2000 biztanletik gorako udalerriak

** Hedadura ertaina: <2.000 biztanle dituzten udalerrietako batezbestekoaren eta Gipuzkoakobatezbestekoaren artean dauden udalerriak.*** Hedadura handia: Gipuzkoako <2.000 biztanle dituzten udalerrien batezbestekoa bainoHedadura handiagoa duten udalerriak.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 36

2.000 BIZTANLE BAINO GUTXIAGO DITUZTEN UDALERRIETAN, EZINDUAKDIREN PERTSONENTZAT DAGOEN GIZARTE ZERBITZUEN ESKAINTZARENIKUSPEGITIK ATERATAKO AURRETIAZKO ONDORIOAK

Aztertutako programa eta zerbitzuak zuzenduta daude, nagusiki, 18 eta 60 urtebitartekoak diren pertsona ezinduei; 60 urtetik gorakoen laguntzaren beharrarierantzuteko, bestalde, adinekoei zuzendutako programen eta zerbitzuen eskaintzadago.

Pertsona ezinduei zuzendutako programa eta zerbitzuetan dagoen foru gastua iaguztia egoitza zentroek, okupazio zentroek eta eguneko jarduerek sortzen dituztengastuak ordaintzeko erabiltzen da.

Gipuzkoako lurralde historikoan, 2000. urtean, minusbaliatu bakoitzekobatezbesteko gastua 80.642 pezetakoa izan zen; 2.000 biztanle baino gutxiagodituzten udalerrietan, aldiz, 71.618 pezetakoa izan zen.

Gastuaren banaketa oso ezberdina da udalerri batetik bestera; izan ere, aztertuditugun 48 udalerrietako 22n dauden pertsona minusbaliatuek ez dute inolakobaliabiderik erabiltzen. Aitzitik, 13 udalerritan minusbaliatuek eskura dituztenbaliabideak Gipuzkoako batezbestekoaren gainetik daude.

Egoitzetako arreta: Lurralde osoan, 463 plaza erabil daitezke; plaza horiekhiriburuaren inguruan kokaturik daude, eta, hortaz, beharrezkoa izango da lurraldeaorekaturik egon dadin ahalegina egitea, plaza eta zerbitzu berriak esleitzeko.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 37

Minusbaliatuei zuzendutako egoitzetako plazak, eskualdeetan daukatenbanaketaren arabera (2001)

DONOSTIALDEA

TOLOSALDEA

BIDASOA74 PLAZA

294 PLAZA

87 PLAZA

EZINDUENTZAKO EGOITZETAKOPLAZAK

0 PLAZA

DEBABARRENA

DEBAGOIENA

UROLA KOSTA

GOIERRI

0 PLAZA

0 PLAZA

8 PLAZA

Iturria: Gizartekintza

Landa eremuetako minusbaliatuak lan munduratzera bideratuta daudenbaliabideei dagokienez, kezkatzekoak dira kolektibo horretarako dagoen lanarloko sustapen eza, lan “normalizatua” lortzeko dauden zailtasunak, lanarloko ezegonkortasuna, eta enpresek araudia ez betetzea.

Enplegurako okupazio zentroek, bestalde, eskualde mailako garapenadaukate, eta, hortaz, edozein erabiltzailerentzat dagoen distantzia, gehienezere, 20 km da. Plazak hurrengo udalerrietan daude kokaturik: Arrasate,Bergara, Eibar, Azkoitia, Legazpi, Tolosa, Orio, Donostia, Lasarte-Oria, Iruneta Oiartzun.

Enplegurako zentro bereziek ere eskualde mailako garapena daukate.Horrela, 2001. urtean, kontratatutako 2.478 langile minusbaliatu zeuden,hurrengo udalerrietako zentroetan: Arrasate, Bergara, Eibar, Azkoitia, Legazpi,Ordizia, Itsasondo, Tolosa, Orio, Donostia, Lasarte-Oria, Irun, Oiartzun,Hernani, Mutriku, Zarautz, Pasaia, Zumarraga, Oñati, Aretxabaleta, Zestoa,Lazkao, Elgoibar, Belauntza, Lezo eta Oiartzun.

Eguneko jardueretarako zentroak: gaur egun, guztira, 334 plaza daude,Gipuzkoako 7 eskualdeetako 5etan banaturik. Hala ere, plaza horien % 77Donostialdean eta Bidasoan metaturik daude.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 38

Minusbaliatuentzat dauden eguneko zentroetako plazen banaketa,eskualdeen arabera (2001)

218 PLAZADONOSTIALDEA

TOLOSALDEA

BIDASOA39 PLAZA

6 PLAZA

EGUNEKO ZENTROEN PLAZAK

DEBABARRENA

DEBAGOIENA

UROLA KOSTA

GOIERRI

0 PLAZA

0 PLAZA

23 PLAZA

48 PLAZA

Iturria: Gizartekintza

Etxez etxeko laguntza: zerbitzu hori oso bideratuta dago adineko pertsonenbeharretara, eta gaur egun adinekoak dira erabiltzaileen % 92. Zerbitzu horierabiltzen duten 65 urtetik beherakoak % 6 dira (250 pertsona), eta dituen mugak,funtsean, adinekoen kolektiboaz hitz egitean adierazitako berak dira.

“Taxi-bonoa”: Laguntza ekonomikoa da, taxia garraiobide alternatibo gisaerabiltzeko, etxebizitza gune sakabanatuetan kokaturik edukitzeagatik mugikortasunarazoak dituzten pertsonentzat. Hori horrela izanda, programak dituen hutsuneeneragina minusbaliatuek nahiz adinekoek pairatzen dituzte, eta hurrengoak dira,bereziki:

• Erabilera mugatua, jarduera jakin batzuetarako bakarrik (aisiarako bakarrik).• Erabiltzailearen profila ezintasun maila zehatz batera mugaturik egotea; edo,

landa inguruneko udalerrietan, pertsona batek egiten duen balorazioa mugaizatea.

• Beharrezkoa ez den hornidura ekonomikoa.• Egokitutako ibilgailurik ez egotea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 39

Laguntza teknikoak: laguntza teknikoak tresnak, ekipamenduak edo sistemateknikoak dira, minusbaliotasunari aurrea hartzera, arintzera edo konpentsatzerabideratuta, ezinduak bere ingurunean mantentzeko behar duen autonomia lor dezan.Landa eremuetako minusbaliatuek aurkitzen dituzten zailtasun berezien artean,hurrengoak dira azpimarratzekoak:

• Landa eremuko minusbaliatuak behar dituen zenbait laguntza tekniko –habitatenezaugarrien ondorioz- garestiagoak izaten dira, laguntza horien mantentze lanakzailagoak dira eta iraupen laburragoa daukate; bestalde, une honetan ez dago,minusbaliatua bizi den ingurunean oinarrituta, bereizte positiboa egiteko inolakoaukerarik.

Harrera familiak: Gaur egun, Gipuzkoa osoan, 13 pertsonak erabiltzen dute zerbitzuhori, eta, hortaz, ezin da elkarbizitzarako benetako hautabidetzat hartu.

Minusbaliotasuna duten pertsonen etxebizitza egokitzeko beharrarierantzuteko eskaintzen diren laguntzei dagokienez, landa eremuak dituenezaugarrietara berariazko egokitzapena beharrezkoa da.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 40

2.3.2 BEHARRIZANAK DITUZTEN PERTSONEI LAGUNTZEKO SARE EZ-FORMALA. SENDIAN PROGRAMA.

Oinarri-oinarrizkoa da landa eremuak dituen berezitasunak etalaguntzarako sare ez-formalak sustatzeko aukerak kontuan hartzea; eraberean, azpimarratu behar dugu ez-formalak diren sare horiek, garaibatean, modu naturalean eta intentsitate handiagoz sortzen zirela landaeremuetan, hiri guneetan baino. Hala eta guztiz ere, arazoak dira, gauregun, asoziazionismoaren ahultasuna eta landa eremukoantolakuntzaren desegituratzea.

Honenbestez, gizarte langileen lana garrantzi handikoa da komunitateadinamizatzeko eta landa eremuetan dauden giza baliabideakerabiltzeko orduan, baita auto-antolakuntza eta arazo kolektiboenkonponbidea bultzatzeko orduan ere.

Gizarte eta demografiaren ikuspegitik begiratuta, laguntzarako sare ez-formalak bi oinarrizko alderdi ditu kontuan hartu beharrekoak:

• Laguntzarako sare ez-formalak arreta eskaintzen die 65 urtetikgorakoak diren gizonezkoen ia % 75i eta, gutxi gorabehera,emakumezkoen % 44ri.

• Arretarako senitartekoen sare hori osatzen duten zaintzaileen ia %90 emakumeak dira. Gaur egun, programa zabalduta dagoen2.000 biztanle baino gutxiagoko 17 udalerrietan, dauden 86zaintzaileetatik 21 bakarrik dira gizonezkoak.

• Era berean, kontuan hartu behar da landa udalerrietakozaintzaileen adina. Gehienetan, adineko pertsonak izaten dira, 70urte inguru dituztenak, eta ez dago 50 urtetik beherakozaintzailerik.

Landa eremuko zaintzailearen profila zehazteko dauden beste alderdibatzuk ondokoak dira:

• Lagundutako pertsonen eta zaintzaileen artean dagoenahaidetasunari dagokionez, azpimarratzekoa da seme-alabak izatendirela nagusiki zaintzaileak (% 44), eta ondoren senar-emazteak (%16).

• Zaintzaileek egin behar izaten duten lana kontuan hartuz gero,gehienek etxeko lanak egiten dituzte (% 34,5), eta ondoren langileaktiboak daude (% 34,5).

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 41

• Hainbat alderdik, hala nola, zaintzaileak adinekoarekin edominusbaliatuarekin daukan “loturak”, adinekoek zaintzaileenmenpekotasuna edukitzeak, elkarren artean sortzen direnharremanek, lanak eragiten duen zama materialak, eta abarrek,eragin psikologiko handia sortzen dute zaintzaileengan, eta eraginhori handitu egiten da adinekoaren edo minusbaliatuaren adina etamenpekotasun maila ere handitu ahala. Alderdi horiek areagotuegiten dira landa ingurunean, bai zaintzaileen beraien profila, baizaintzaileek jasan behar izaten dituzten bakartze gradua direlakausa.

Zaintzaileari Sendian Programaren bitartez eskaintzen zaio laguntza.

Urriaren 18ko 5/1996 Legeak, Gizarte Zerbitzuei buruzkoak, prestazioorokorren artean, adineko pertsonak beren etxeetan mantentzekolaguntza ematea aipatzen du. 2000-2003 Gipuzkoako GerontologiaPlanak finkatzen dituen ildo estrategikoek ere azpimarratu egiten dutearretarako sare naturala babesteko politikak daukan garrantzia, horriesker baliabide formalak nahiz baliabide ez-formalak ahal den hoberenerabili ahal izango baitira.

Menpekotasuna daukaten adineko pertsonak zaintzen dituzten familiakbabesteko, 1996an, Sendian programa sortu zen izaera esperimentalazuela, gure lurraldeko zenbait udalerritan. Programa horretan, hainbatjarduketa aipatzen dira, hala nola, familien prestakuntza edo laguntzapsikologikoa, laguntza teknikoak, diru laguntzak eta pizgarri fiskalak, etaeguneko zentroetan eta denboraldi baterako egoitzetan egiten direnatseden egonaldiak.

Era horretan, 1996. urteaz geroz, udalerri ugari sartuz joan diraprograma horretan, eta gaur egun 42 dira guztira, Gipuzkoako lurraldehistoriko osoan, gutxi gorabehera 310.000 herritar, horietatik 17.000inguru adineko pertsonak.

2000. urtean, 11 ziren programa horretan parte hartzen ari ziren eta2.000 biztanle baino gutxiago zeukaten udalerriak. Gaur egun, 17 diradagoeneko. Horrek erakusten du programa hori urtetik urtera hartzenari den garrantzi handia, landa eremuko udalerri guztietan. Unehonetan, programan parte hartu nahi duten udalerrien zerrenda luzeada, eta Gizartekintzarekin hitzarmena sinatzeko zain daude.

2001. urtean, programak, 2.000 biztanle baino gutxiagoko udalerrietan,batez beste hartzen zuen hedadura maila askoz ere handiagoa zenGipuzkoako lurraldean hartzen zuena baino. Horrek oso ondoadierazten du programak, dituen ezaugarriak direla-eta, landainguruneetan izan dezakeen garrantzia.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 42

Sendian Programak eskaintzen duen arretaren hedadura (2001)

Sendian Programa<2.000 biztanleko udale. %1,03Gipuzkoako L. H. %0,47

Iturria: Gizartekintza

Sendian Programa. <2.000 biztanle dituzten udalerrietan (2001)

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzaga

Altzo

Amezketa

Anoeta

Antzuola

Asteasu

Ataun

BeizamaBelauntza

Berastegi

BerrobiElduain

Elgeta

Errezil

Ezkio-Itsaso

Gabiria Gainza

Hernialde

Idiazabal

Itsasondo

Larraul

Leaburu-

Legorreta

Leintz-

Lizartza

Mendaro

Mutiloa Olaberria

Orendain

Ormaiztegi

Zaldibia

Zegama

Zerain

Sendian programaren estaldura (2001)(Landa eremuetako batez besteko estaldura = 1,18%)

Estaldura handuriaEstaldura txikiaEstaldurarik gabeko 2000 biztanlez beherako udalerriak2000 biztanletik gorako udalerriak.

* Hedadura txikia: Gipuzkoako batezbestekoa baino hedadura txikiagoa dutenudalerriak.** Hedadura handia: <2.000 biztanle dituzten udalerrietako batezbestekoa bainohedadura handiago duten udalerriak.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 43

AURRETIAZKO ONDORIOAK, 2.OOO BIZTANLE BAINO GUTXIAGOKOAKDIREN UDALERRIETAN, SENDIAN PROGRAMAK HARTZEN DUEN HEDADURAKONTUAN HARTUTA

2001. urtean, programa ez zen iristen aztertu ditugun 48 udalerrietatik 35era.2002. urtean, berriz, 31 arte murriztu da programa ez daukaten udalerrienkopurua.

2001. urtean, gainerako 13 udalerritan, programak Gipuzkoako batezbestekoabaino hedadura handiagoa zeukan; eta horietako 12tan 2.000 biztanle bainogutxiagokoak diren udalerrietako batezbestekoa baino handiagoa zen.Programak, Gipuzkoa osoan, Albiztur (% 13,07) eta Errezil (% 7,25) herrietanhartu zuen hedadura handiena.

Programaren ezaugarriak kontuan hartuta, beharrezkotzat jotzen da programakoraindik hartzen ez dituen landa inguruneko udalerrietara zabaltzea, eta programaerabiltzeko dauden oztopoak berrikustea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 44

3. ONDORIOAK

Gero eta handiagoa den eskaera

Zahartze fenomenoa gure gizarteak azken hogei urteotan jasan duen aldaketarikerradikalenetako bat da. Fenomeno horren eragina era berezian nabaritzen dalanda eremuan:

• Adineko pertsonen proportzioa nabarmenki handitu da. Gipuzkoako lurraldehistorikoko landa inguruneetan bizi diren 65 urtetik gorako pertsonekosaturiko populazioak % 3 puntutan gainditzen du hiri guneetan bizi denbiztanleria.

• Populazio horren estatusa, beharrak eta itxaropenak ere aldatu egin dira.

Gainzahartzea ere handitu egin da, baita minusbaliatuak diren pertsonen kopuruaere, adinarekin zuzenean erlazionaturik dauden gaixotasunen ondorio izatenbaitira; hori gertatzen da, esate baterako, Alzheimer izeneko zahartzarokodementziaren kasuan13.

1995-2002 aldian, % 76an handiagotu egin da Gipuzkoako lurralde historikoanezintasunen bat daukaten pertsonen kopurua.

Biztanleria osoa hartuta, minusbaliatuak diren pertsonen proportzioa, 2.000biztanle baino gutxiago dituzten landa inguruneko udalerrietan, % 6,66 da, etaGipuzkoako lurralde osoan portzentaje hori % 4,76 da. Hori horrela gertatzen daadinekoen proportzio handiena gune horietan dagoelako.

Informazioa lehenengo baldintza da, gizarte ongizatea finkatzeko etakomunitatea eraikitzeko

Informazio sareetan gabeziak egoteak eragozpenak sortzen ditu landa eremukokomunitateek gizarte baliabideak eskuratu ahal izateko. Oztopo horiek landainguruneetan bazterketa sortzen duten arrazoietako bat dira. Hortaz, beharrezkoada informaziorako eta aholkua emateko egitura egonkorrak sortzea, eta informaziosistemak landa udalerrietan bizi diren herritarren berezitasunetara egokitzea. Erahorretan, komunitateak berak dituen baliabideetara iristea bermatuko litzateke,eta, horri esker, hiri komunitateek daukaten aukera berdintasun bera egongolitzateke landa eremuan.

13 Dementziak, gure herrian, adinekoen hirugarren arazo larriena dira, gaixotasun kardiobaskularren eta minbiziarenondoren.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 45

Gizarte langileak, daukan prestakuntza orokorragatik, haren eskuartzeari gizarteongizatearen ikuspegi orokorra emateko gaitasuna dauka. Landa eremukokomunitateak gara daitezen, orokortasuna eta parte hartzea kontuan hartubeharreko baldintzak dira, eta komunitatearen idiosinkrasia eta berezitasunakerrespetatu behar dira.

Komunitatea eraiki ahal izateko, dauden baliabideei buruzko informazio zehatzaemateko politika garatu behar da, eta parte hartzeko, hausnartzeko etaerabakitzeko tresnak sortu behar dira; horrez gain, ezinbestekoa da baliabideaketa programak landa eremuko populazioaren identitate, beharrizan, eta kulturaformetara egokitzea; eta horretarako, beharrezkoa da landatarra dena hiritarradenaren jarraipena balitz bezala ikusteari uztea.

Ingurunean eta norberaren etxean mantentzeari lehentasuna ematea

Landa eremuan bizi diren adineko pertsonek argi eta garbi adierazten dutenahiago dutela beren ingurunean eta beren etxean geratu. Taldeko baliabideaedo zerbitzuak (egoitzak, eguneko zentroak, baita etxebizitza babestuak ere,e. a.) errefusatu egiten dituzte, eta errezelo handiak eta oztopo psikologikoakizaten dituzte familiaren barrukoa ez den laguntza eskatzeko.

Arazo horren aurrean, kontuan hartu behar da erabiltzaileek edo etorkizuneanerabiltzaile izan litezkeenek nahiago dutena, eta, era berean, daudenbaliabideak gaur egun nola dauden kokaturik; izan ere, tamaina handiagoaduten edo eskualdeetako hiri nagusiak diren udalerrietan kokatzeko joeradago.

Erabiltzaileak muturreko egoeretara iristen direnean soilik jotzen dute gizartezerbitzuetara eta eskatzen dute laguntza; ezaugarri hori, gainera, berezikiematen da landa eremuko adineko emakumeen artean. Horrela bada,egoitzak azken aukera izaten dira berentzat, horrek norberaren etxetik etabaita norberaren ingurunetik ere irtetea eskatzen duelako.

Baliabideetara iristeko eta laguntza eskatzeko orduan, bereziki kontuan hartubeharreko bi alderdi daude, alegia, landa eremuko herritarrek bereneskubideei eta dauden prestazioei buruzko informaziorik ez edukitzea, etaberen ezaugarrietara ia egokiturik ez dauden informaziorako etakomunikaziorako bideak erabiltzea.

Halaber, eta mota guztietako baliabide eta zerbitzu eskuratzeko dauden zailtasunbereziak, landa eremuko sakabanatzea, adinekoek eta minusbaliatuek mugitzekodituzten zailtasunak, eta pertsona horiek beren ingurunean mantentzeari ematen

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 46

zaion lehentasuna kontuan hartuta, funtsezkotzat jotzen dugu adinekoen etaminusbaliatuen mugikortasuna hobetzea eta garraioak egokitzea. Funtsezkotzatjotzen dugu, era berean, ahaleginak egitea Taxi-bonoa programari buruzinformatzeko eta programa zabaltzeko, bai eta landa inguruneetan daukaneragina zabaltzeko ere.

Egoitza aukerak

Aztertu ditugun 48 udalerrietako 11n ez dago adineko pertsonentzakoegoitza plazarik.

Landa eremuko adinekoek beste egoitza aukera batzuei buruz egiten duteneskaera ere -etxebizitza babestuak, esate baterako- ez da oso handia,orokorrean, autonomoak diren pertsonei zuzenduta daudelako, eta argi dagoadinekoek –zailtasun berezia daukaten pertsonak izan ezik- beren etxeetangeratu nahi izaten dutela. Landa eremuko etxebizitza babestuak erabiltzendituzten erabiltzaile ereduak hurrengo ezaugarriak dauzka: gizonezkoa,bakarrik egoten da (alarguna, ezkongabea, aldendua, dibortziatua, e. a.), etagizarteratzeko arazoak izaten ditu (alkoholzaletasuna, e. a.). Aztertutako 48udalerrietako 43k ez daukate etxebizitza babesturik.

Eskaera kontuan hartuz gero, harrera familiak ere ez dira oso erakargarriak. Izanere, aztertu ditugun 48 udalerrietatik 36k ez daukate inolako eskaintzarik harrerafamiliei buruzko programaren arloan.

Bakartzea eta bakardadea

Landa eremuan, adinekoak edota minusbaliatuak diren (psikikoak, batik bat)eta baserrietan edota bakarturik dauden landa auzoetan bizi direnek bakartzearazoak eta gizarte harremanetarako zailtasunak izaten dituztela egiaztatuahal izan dugu.

Bakardadearen arazoa eragin handikoa da landa eremuko adinekoentzat; izanere, ingurune horietan zailtasun handiagoak daude gizarte harremanakizateko, isolamendu handia dagoelako, eta elkartzeko, zerbitzuak eskaintzekoeta hainbat jarduera egiteko leku gutxiago daudelako eta iristeko zailtasunakdaudelako.

Ildo horretan, Tele-alarma zerbitzua erabilgarritasun handikoa izan daiteke,bai bakartze arazoak konpontzeko, bai landa inguruneko udalerrietan edoauzoetan bizi diren adinekoei edota minusbaliatuei segurtasuna eskaintzeko.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 47

Hala eta guztiz ere, aztertu ditugun 48 udalerrietatik 29tan dagoen tele-alarmazerbitzuaren eskaintza 2.000 biztanle baino gutxiagokoak diren udalerrietakobatezbestekoa baino urriagoa da. Eta, horien artean, 18k ez daukate zerbitzuhori.

Etxeko laguntzak ere, etxera joaten den langilearekin harreman pertsonalaizateko aukera eskaintzen duen neurrian, lagundu egiten du landa eremuangizarte beharrak dituzten pertsonen bakartze eta bakardade sentsazioaarintzen.

Familia egiturak edota zaintzaileak gehiegizko karga edukitzea

Menpekotasuna daukaten pertsona gehienek (adinekoak eta beste adinbatzuetako minusbaliatuak) laguntza ez-formalerako sarearen bitartez izatendu laguntza. Egoera hori askoz nabariagoa da landa eremuan, bai kulturagatik(ohiturak, baloreak, e. a.), bai gizarte eta familia egituragatik (familia unitateaosatzen dutenen kopurua, etxebizitzaren tamaina, e. a.), baita emakumeak lanmerkatuan hain sartuta ez daudelako ere.

Landa eremuko adineko pertsonek erakundeetako laguntza eskatzeko etafamiliakoak ez diren laguntzak bilatzeko orduan dituzten errezeloek, baitaberen ingurunean geratu nahiago izateak ere, agerian uzten duteerakundeetako laguntza eta laguntza ez-formala batzeko beharra; horrez gain,beharrezkoa da, baita ere, zaintzaileei laguntza psikologikoa eta prestakuntzaeskaintzeko ekintzak garatzea.

Gaur egun, Sendian Programa da zaintzaileei babesa eskaintzen diena. Halaere, 2001. urtean, 2.000 biztanle baino gutxiago dituzten 48 udalerrietatik 35ez zeuden Sendian Programaren eskaintzaren barruan. 2002. urtean,programa hori ez daukaten udalerrien kopurua 31 da, eta hitzarmenasinatzeko zain dauden udalerrien itxaron zerrenda dago.

Aipatutako programak oso balorapen positiboa jaso du landa eremuan ari direnlangileengandik; dena den, hainbat akats ere aurkitu zaizkio.

Gizarteratzea

Gaur egun dauden eguneko zentroak, orokorrean, laguntza handia izatendira familientzat edota zaintzaileentzat, eta, era berean, baliabidegarrantzitsua da adinekoak eta minusbaliatuak gizarteratzeko; hala ere,

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 48

hainbat hutsune dituzte landa guneetan dauden gizarte beharrei erantzunaemateko.

Hutsune horien arrazoia baliabide horiek handiagoak diren udalerrietankokaturik egotea da; izan ere, landa udalerrietan eskaera eskasa dagoenez,zerbitzua ez litzateke errentagarria izango, eta, horrez gain, ezin litekebaliabide hori erabiltzeko beharrezkoa den kalitate bermerik eskaini.

Gaur egun, aztertutako 48 udalerrietatik 39 ez daude eguneko zentroenhedaduraren barruan.

Norberaren ingurunean, arreta pertsonala eta norberaren neurrira jasotzea.

Egungo egoeraren arabera, eta etxez etxeko laguntzari dagokionez, 48udalerrietatik 23k daukaten eskaintza 2.000 biztanle baino gutxiago dituztenudalerrietako batezbestekoa baino txikiagoa da, eta aztertutako udalerriguztien artean, Leaburu da inolako eskaintzarik ez daukan udalerri bakarra.Hurbiltzen Programaren barruan dauden udalerri guztietara eskaintza horizabaltzeaz gain, garrantzitsua izango litzateke etxez etxeko laguntzak dituenzerbitzuei beste batzuk gehitzea, hala nola, etxez etxeko garbiketa etajanariak, e. a.

Etxez etxeko laguntza adineko pertsonei bereziki zuzenduta dagoen zerbitzua da.Zerbitzu horrek adineko pertsonen taldean eragin handiena izatea garrantzitsuabada ere, beharrezkoa da hori beste adin batzuetako gainerako ezinduei arretaeskaintzeko oztoporik ez izatea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 49

4. HURBILTZEN PROGRAMA: JARDUTEKO PROPOSAMENAK

Aurreko orrietan egindako azterketaren ondotik, HURBILTZEN PROGRAMAKOekintza eta proposamen zehatzak aurkezten dira hemendik aurrera.

Programa berritzaile honen xede nagusia landa ingurunean bizi direnpertsonentzako eskaintza hobetzea da. Honelako proposamen batek izanditzakeen zailtasunez jabetzen gara. Ongi baino hobeto dakigu honelako herrietanbizi direnak zer urruntasun bizi izaten duten maiz -urruntasun fisiko hutsa ez dena,gainera- eta zer urruntasun historiko bizi izan duten orain arte. Horregatik, hainzuzen ere, honelako egoerei aurre egiteko borondate irmoarekin sortzen daHURBILTZEN PROGRAMA, izenak dioen bezalaxe egoera horietara eta, batikbat, urrunde hori bizi duten pertsonengana hurbildu nahiz..

4.1 Hurbiltzen programaren ezaugarriak

Programa hau definitzen duten ezaugarri asko aipa litezkeen arren, hiruazpimarra genitzake horietan guztietan oinarrizkoenak edo nabarmenenakdirelako:

1.- ADOSTASUNA ETA PARTAIDETZA

Funtsezko giltzarria da hau, izan ere halaorik gabe ezinezkoa izango baitahorrenbeste denboran azaleratu gabe eta erantzunik hartu gabe egondiren sakoneko arazoei irtenbidea ematea.

2.- EGONKORTASUNA ETA MALGUTASUNA

Argi baino argiago dakigu honelako programa batek malgua izan beharduela, oso arazo eta egoera desberdinei egin beharko baitie aurre. Aldiberean, ordea, abian jarritako ereduak egonkorra izan behar du, uneanuneko gorabeheren eta unean uneko arduradunen irizpide aldaketenmendean egon ez dadin.

3.- HELBURU ARGIAK ETA ELKARREN ARTEKO ERANTZUKIZUNA

HURBILTZEN PROGRAMA helburuak -orokorrak nahiz zehatzak-,jardueran eta proposamenak ongi definitzera bideratua dago. Baina, halaere, beharrezkoa du bai aitzindaritza bat edukitzea -Gizartekintzak beregain hartzen duena- bai eta erantzunkizuna gizarte eragile guztien arteanongi banatzea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 50

4.2 JARDUTEKO PROPOSAMENAK

Proposamenak bi sail handitan banaturik aurkezten dira: landa ingurunekoherrietako Gizarte Zerbitzuei buruzko proposamenak eta adinekoen etaezinduen egoerei buruzko proposamenak.

a.- Landa inguruneko herrietako Gizarte Zerbitzuei buruzkoproposamenak

Adinekoak eta ezinduak atenditzeko laguntzen ikuspegia finkatu bainolehen, zenbait egitura arazo bideratu behar dira ondo, egiten direnlaguntza proposamenak gero behar bezala gauzatu nahi badira.

1 ESTRATEGIA:Landa inguruneko herrietako gizarte zerbitzuak sendotzea

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 51

1 ESTRATEGIA: Landa inguruneko herrietako gizarte zerbitzuaksendotzeaHELBURU NAGUSIA: Landa inguruneko udalerrietako gizartezerbitzuak finkatzea eta sendotzea

HELBURU ZEHATZAK:

• Gizarte zerbitzuen eskaintza bat garatzea, prebentzio eta arreta komunitarioanoinarritua.

• Gizarte sarea sendotzea, dauden egoera anitz eta konplexuei aurre egitekogaitasuna emanez.

• Zaintzaile informalen eginkizuna sendotzea eta osatzea.• Baliabide eta ekipamendu balioaniztunak sortzea.• Arreta zerbitzua mankomunitate mailan egituratzea• Laguntza sistemaren eredua egonkorra eta, aldi berean, egoera berrietara

egokitzeko malgua izan dadin bermatzea.• Laguntza sistemaren eredua garatzerakoan eskualde bakoitzaren ezaugarriak

aintzat hartzea, bertan inplikaturik dauden erakunde, antolakunde etaprofesionalen partaidetzarekin.

• Arreta sistema sozio-sanitario baterantz urratsak egitea.

JARDUERAK1. Landa inguruneko herri multzoak antolatuko dituzten mankomunitateak edo

landa garapeneko elkarteak sor daitezen sustatzea.2. Finantzaera finkoa eta egonkorra jartzea mankomunitateok sortzeko nahiz

finkatzeko.3. Finantazera horretarako eskualdearen ezaugarriak hartuko dira kontuan

(biztanleria, guneen sakabanaketa, ekipamenduak, pertsonala, gizartegastua...), eta Gizartekintzak eta Eusko Jaurlaritzako eta Gipuzkako ForuAldundiko Nekazaritza Departamentuek hartuko dute beren gain.

4. Landa inguruneko udalen gizarte gastua handitzea. Ez da inoiz izango UdalAurrekontuaren %4tik beherakoa.

5. Landa inguruneko udalerriei laguntzeko taldeak sortzea eskualdeetan,aholkularitza teknikoa eskaintzeko eta elkaryuta eta koordinatuta esku hartzeabideratzeko. Eskualdeko taldeok, babesik gabeko haurren, menpekotasunen etaezintasunen egoerak atenditzeko ez ezik, HURBILTZEN PROGRAMArenkudeaketa eta plangintzarako aholku-emaileak izango dira.

6. Udaleriotako profesionalen prestakuntza egokia bultzatzea plangintza,programazio eta ebaluaketaren alorretan.

7. HURBILTZEN PROGRAMAREN arduradun/koordinatzaile bakarraren figurasortzea Gizartekintzan.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 52

8. Laguntza Zerbitzuen Sarea egitura operatibo gisa ezartzea.

9. Lurralde eremu edo mailako etxeko laguntzarako enpresa bat sustatzea

10. Mendikoi-rekin batera, landa ingurunean gertuko zerbitzuen enpresak (etxerakootorduak, jantzi-garbiketa...) sortzeko sustapena egitea, enplegugune berri gisa.

11. Landa inguruneko zentro balioaniztun berriak sor daitezen sustatzea.

12. Landa garapeneko programak bultzatzea, Europar Batasuneko fondoakeskuratuta.

13. Gizartekintzak urtero onartzen dituen Inbertsioak Laguntzeko Dekretuetan landainguruneko udalerrietara zuzendutako partida egonkor eta berariazkoa jartzea.

14. Era berean, laguntza eta bitarteko teknikoak emateko programetan ere landainguruneko herrietan bizi direnentzako partida bat berariaz sortzea.

15. Gauza bera egitea informazio gizarterako teknologia berriak jartzeko etahedatzeko laguntzetan.

16. Gaur egungo jubilatu etxeak bestelako gizarte zentro bilakatzeko urratsak egitenlaguntzea. Topagunearen moduko ekipamendu horrek anizkoitza eta irekia izanbehar luke eta partaidetza eta belaunaldien arteko harremana bultzatu beharlituzke.

17. Ildo beretik eta zentro horien bitartez, borondatezko laguntzaileak sustatzekoera berriak garatzea.

18. Gizarte eta osasun arloko erakundeak elkar hartuta, prebentzio programakegitea, osasunez zahartzeko kanpainak bultzatzea, osasun heziketa zabaltzeaeta abar.

19. Udalerri horietan bakardadean bizi direnei laguntzeko berariazko plana egitea.

20. Eremu soziosanitarioaren barruan, landa inguruneko udalerrietarako zaintzaaringarrien plan berariazkoa egitea.

21. Udalerri horietan dauden familia gurasobakarrentzako jardun proposamen jakinbat prestatzea.

22. Dauden laguntza programa desberdinak aditzera emateko informazio kanpainakegitea.

23. Hirigintza eta Etxebizitza departamentuekin elkar hartuta, oztopo arkitektonikoakkentzea eta ibilerraztasuna ahalbidetzea bultzetzea..

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 53

b.- Adinekoen eta ezinduen egoeretan jarduteko proposamenak

Landa eremuko adineko eta minusbaliatuek aurkitzen dituzten oztopo edozailtasun bereziei buruz egindako azterketaren ondorioz, hainbatoinarrizko beharrizan identifikatu dira, erantzuteko premia daukatenak.

Beharrak Adineko pertsonak Minusbaliatuak*Mota guztietako baliabide eta zerbitzuetara iristekoerraztasun handiagoa

• •* Gizarte eta pertsonen arteko harremanetarakoesparruak eta aukerak. Bakartzea eta bakardadeaarintzea.

• •

* Dauden baliabideei buruz, eta horietara iristekoaukerei buruz modu eraginkorrean informatzea.

•* Gizarte laguntza jasotzearen “normaltasunaz”jabetzeko sentsibilizatzea eta kontzientziatzea.

•* Zaintzaileari laguntza ematea. • •* Mugikortasuna hobetzea: etxebizitza egokitzea etaarkitektura oztopoak kentzea.

• •* Lan munduratzeko aukerak hobetzea. •

Jarraian aurkeztuko ditugun jarduteko proposamenak GipuzkoakoGerontologia Planean eta minusbaliotasuna daukaten pertsoneizuzendutako Osoko Planean adierazitako planteamenduekin bat datoz.

Nolanahi ere, eta azterlan honen helburuak kontuan hartuta, landaeremuko adinekoek eta minusbaliatuek aurkitzen dituzten zailtasunberezien ikuspegitik, arazo horiek konpontzeko berariazkoak direnproposamenak aipatuko ditugu; helburu nagusia talde horiek, bizi direnlekua dela-eta, bereizkeria ez pairatzea eta ahultasuna saihestea da,gizarte bazterketa jasan ez dezaten; horretarako, dituzten beharzehatzetarako egokia den eta beren beharretara egokituta dagoenhedadura egokia bermatu nahi zaie.

Jarduteko proposamenak bi estrategia handitan oinarritzen dira; estrategiahoriek Gerontologia Planean planteaturik daude, eta, bestalde,Gipuzkoako landa eremuko adinekoen eta minusbaliatuen beharreierantzuna emateko, eta talde horiei behar bezalako erantzuna emateaeragozten duten baliabideen hutsuneak estaltzeko abiarazi behar direnjarduerak barne hartzen dituzte.

2. ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzearen aldekoak diren jarduereilehentasuna ematea:

2.1. Komunitatean txertatzea2.2. Norberaren etxean mantentzea

3. ESTRATEGIA: Norberaren etxea ez diren egoitza aukerak zabaltzea,eta landa eremuko adinekoen eta minusbaliatuen beharretara egokitzea

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 54

2 ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzea

2.1 Komunitatean txertatzeaHELBURU NAGUSIA: Bereizkeriari aurka egitea, elkartasuna etagizarte kohesioa indartzea.

HELBURU ZEHATZAK:

• Gizartea hain baztertzailea izan ez dadin, eta gizartean ahalik eta jendegehien txertaturik egon dadin bermatzea; gizarte beharrak dituzten taldeei –eta landa eremuan bizi direnei, batik bat- bereizketa positiboa egiteko beharraazaltzea.

JARDUERAK24. Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza Sailarekin eta Mendikoi programarekin batera

parte hartzea, landa eremuko biztanleriak zerbitzuetara iristeko dituenzailtasunak –eta bereziki gizarte zerbitzuetara iristeko- eta abian jarri direnneurri zuzentzaileak zabaltzera bideratuta dauden informazio eta komunikazioekintzak diseinatzen eta garatzen.

25. Landa eremuko biztanleek, eta ahulenak diren kolektiboek, batik bat, bizikalitate hobea lortzeaz Administrazioaren sailak (Nekazaritza, Etxebizitza,Garraioa, e. a.) elkarren artean ardura daitezen sustatzea.

26. Mendikoirekin batera, landa eremuan arreta eskaintzeko programak etaegitasmoak sustatzea, eta horretarako, eskualdeetako landa garapenerakoprogramez.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 55

2 ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzea

2.1 Komunitatean txertatzeaHELBURU NAGUSIA: Landa eremuko komunitateko baliabideakingurune horretako adinekoen eta minusbaliatuen ezaugarri etaeskakizunetara egokitzea, eta pertsona horiek baliabideak erabilditzaten sustatzea.

HELBURU ZEHATZAK:

• Adineko pertsonek eta minusbaliatuek baliabide horiek erabiltzea sustatzea(baliabideetara iristeko malgutasuna, oztopoak kentzea, garraioa, edukiegokiak, e. a.), eta pertsona horiek ingurune arruntean partehartze etatxertatze maila handiagoa lortzea.

JARDUERAK27. Landa eremuan, arlo edo balio anitzekoak diren komunitateko baliabideak

sortzeari lehentasuna eta bultzada ematea, eta, horretarako, behar bezalakoerabilera ez daukaten edo erabiltzen ez diren lokalez eta EBk ematen dituenlaguntzen aukerez baliatzea.

28. “Topaguneak” sustatzea, hau da, biltzeko lekuak sortzea, landa eremukoherritarrak elkar daitezen, eta elkarren arteko harremanak izan ditzaten (lokalhoriek balio anitzekoak diren baliabide edo zentroetan sartzea).

29. Komunitateko baliabideak egokitzeko ordezkaritza eta aholkularitza organoakeratzea, eta organoak egiten dituen proposamenak gehitzea Eusko Jaurlaritzakoeta Aldundiko Nekazaritza departamentuek eta Mendikoi erakundeak sustatzendituzten landa eremuko garapenerako programetara.

30. Hezkuntza eta kultura ekintzak eta programak diseinatzeko orduan, landaeremuko adinekoek eta minusbaliatuek programa horietan parte hartzerabultzatzen dituzten programak izan daitezela gomendatzea.

• Gizarte eta kultura dinamizatzailearen irudia eskualde edoazpieskualdeetara zabaltzea, kolektibo horiek komunitateko ekintzetanparte hartzera bideratuta (lanbideak berreskuratzea, komunitateko kulturaeta ohiturak belaunaldi berriei ezagutzera ematea, baratzak eta lorategiakzaintzea, e. a.).

31. Landa eremuko ezinduei, ekoizpen jardueretan has daitezen (enpresetakohaztegiak, okupazio tailerrak, e. a.), beharrezkoak diren gizarte eta hezkuntzagaitasunak lortzeko aukera ematea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 56

32. Hiri antolamenduko planetan, ahulak diren herritarrek dituzten beharrizanbereziak kontuan hartzeko irizpideak sar daitezela eskatzea, hala nola:

• Komunitateko baliabideak kudeatzen dituzten herri administrazioei etaerakunde pribatuei eskatzea adinekoek eta minusbaliatuek baliabidehorietara iristeko aurki ditzaketen oztopoak eta akatsak aztertu eta ebaluatuditzaten, eta partehartze handiagoa bultzatzen duten beste aukera batzukdiseina ditzaten.

• Hiri inguruneak sortzerakoan, haietara iristeko erraztasuna kontuanhartzea, adinekoak eta minusbaliatuak era autonomoan moldatu daitezen.

• Landa eremuko udalak eta arkitekturako udal taldeak ohartarazteaarkitektura oztopoak kentzea eskatzen duen araudia betetzeko beharraz

33. Komunitateko ekipamenduak behar bezala mantentzeko laguntza deialdiakegitea, eta neurri zehatzak sortzea, ekipamendu horiek gizarte maila guztietarairekiak izan daitezen, eta horietara iristea erraztu dadin.

34. Landa eremuan garraiorako programa osagarriak sustatzea.• Landa udalerriak dituzten zenbait azpieskualdetan, Euskotrenekin egindako

hitzarmenaren bitartez, “garraioa aukeran” sistema jartzea egokia ote denbaloratzea.

• Boluntario sarea sortzea, pertsonak garraiatzea eta oinarrizko zerbitzuetarairistea errazteko.

35. Adineko pertsonen artean, zonaka, dauden komunitateko baliabideei buruzinformatzeko eta horiek sustatzeko kanpainak egitea –bai baliabide publikoak,bai pribatuak-.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 57

2 ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzea

2.1 Komunitatean txertatzeaHELBURU NAGUSIA: Adinekoek eta minusbaliatuek gehiago partehartzea, eta beren giza baliabideei gizarte erabilera ematea.

HELBURU ZEHATZAK:• Adinekoak eta minusbaliatuak bakarturik ez egotea; herritar horiek gizarte

jarduerak burutu ditzaten eta haien arteko harremanak izan ditzatenbultzatzea.

• Pertsona horiek populazioaren bizi baldintza orokorren hobekuntzan eta bereninteresen defentsan protagonista izan daitezen sustatzea.

• Realizar un mayor aprovechamiento social de los recursos humanos de estoscolectivos con el fin adicional de mejorar su autoestima y su grado departicipación e integración.

JARDUERAK36. Zona edo eskualdeetan, gizarte ongizate kontseiluak edota adinekoen

kontseiluak sustatzea, eta horiek abian jartzeko, aholkatzeko eta babestekooinarrizko irizpideak zehaztea.

37. Hirugarren adinekoen elkarte eta zentroei, pixkanaka, diru laguntzak bideratzea,adinekoen kontseiluen bitartez.

38. Adinekoek eta minusbaliatuek, boluntario moduan lan eginda, gizarteinteresekoak diren jarduerak egiteko erraztasunak ematen dituzten legezkoneurriak bultzatzea.

39. Adinekoen kontseiluei laguntza eta aholkularitza teknikoa eskaintzea,komunitateko garapen plangintzekin batera (landa garapenerako programak)jarduketarako plangintza zehatzak gauzatzeko.

40. Adinekoek maila lokalean diseinatuak diren eta gizarte ikuspegitik produktiboakdiren ekintzetan parte hartzeko esperientzia pilotuak sustatzea.

• Mendikoi eta Hezkuntza Sailarekin batera, landa eremuko lanbideak, kultura,balore eta ohiturak berreskuratzeko eta belaunaldi berriengana iritsaraztekoprograma sustatzea, landa eremuko adinekoek parte hartuta.

41. Adinekoei zuzenduta, haien bizi baldintzak hobetzen eta haien interesakdefendatzen parte har dezaten bideratuta dauden gizarte ildoei buruzkoinformazio kanpainak diseinatzea eta abiaraztea, haien iradokizunak, ekimenaketa erreklamazioak bideratzeko asmoz.

42. Jarduerak eta zentroak bultzatzea, hurrengo helburuak lortzeko: belaunaldienarteko txertatze maila handiagoa; baliabideez baliatzea gizarte ikuspegitikproduktiboagoa izatea; adinekoen bizi baldintzak era nabarmenean hobetzea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 58

2 ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzea

2.2 Norberaren etxean mantentzeaOBJETIVO NAGUSIA: PROGRAMAZIOA, PLANGINTAZ ETAINFORMAZIOA BULTZATZEAHELBURU ZEHATZAK:

• Landa eremuan bizi diren adinekoen eta minusbaliatuen egoera eta beharrakondo ezagutzea.

• Adinekoei jakinaraztea, beren ezaugarrien arabera –hau da, era zuzenean etabakoitzarentzat egokia den moduan-, gizarte babesaren sistemak zerbeharrizani eskaintzen dien arreta (baldintzak, baliabideetara iristeko modua,e. a.), eta dauden baliabideetara iristeko erraztasun handiagoa eskaintzea etabaliabide horietan “konfiantza” sortzea.

• Zona edo eskualde mailan, komunitateko garapen planen barruan daudenadineko eta minusbaliatuentzako jarduera planak sustatzea (landagarapenerako programak, e. a.).

• Egoera bereziei erantzuna ematea, adinekoen beharrizan guztiak eta behardituzten baliabideak barne hartzen dituzten arretarako banakako planenbitartez; plan horiek, era berean, ebaluatzen errazak diren helburuak edukibehar dituzte, eta planen antolakuntzan adinekoarekin familia aldetik edoprofesionalki lotuta dauden pertsona guztiek parte hartuko dute. Banakakoplanen garapenari segimendu jarraitua eta nahikoa egitea.

JARDUERAK43. Landa eremuko adinekoen eta minusbaliatuen bizi baldintzak hobetzearren,

komunitateko garapen planak eta ekintza planak antolatzeko artezpidegenerikoak ezartzea.

44. Osasun sareko lehen mailako arretaren eta landa eremuko oinarrizko gizartezerbitzuen arteko koordinazioa bultzatzea.

• Maila lokalean, desbideratzeko protokoloak eta osasun sistemaren etaoinarrizko gizarte zerbitzuen arteko koordinazio organoei buruzko protokoloaksustatzea eta abian jartzea.

• Gizarte babesaren arloan ari diren beste erakunde, talde eta profesionalezagun batzuekin koordinatzeko mekanismoak sustatzea.

45. Landa eremuan bizi diren eta gizarte beharrak dituzten pertsonei –adinekoak etaminusbaliatuak- zuzendutako informazio, balorapen eta orientabide eginkizunakgauzatuko direla bermatzea. Horri esker, aurrea hartzeko eta arintzeko lanakegin litezke; horrez gain, adinekoek hobeto ezagutuko lukete gizarte babesarensistema, eta, bereziki, komunitate mailan dauden baliabideak ezagutukolituzkete; era berean, informazioa eraginkortasunez emango litzateke, etabeharrezkoa izanez gero, eskaera sozialak modu eraginkorrean bideratukolirateke.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 59

46. Egoera zehatzen inguruko gizarte lana sustatzea, arretarako banakako planenbitartez –osoak direnak eta parte hartzea bultzatzen dutenak-.

• Arretarako banakako plan zehatza ezartzea, gizarte zerbitzuetako informaziosistemarekin bat datorrena.

47. Praktika onari buruzko eskuliburuak egitea.

48. Landa eremuan lan egiten duten profesionalei prestakuntza jarraituaeskaintzeko plana eratzea.

49. Oinarrizko gizarte zerbitzuak ebaluatzeko sistema bat edukitzea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 60

2 ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzea

2.2 Norberaren etxean mantentzeaHELBURU NAGUSIA: Arretarako sare ez-formalari laguntzaematea

HELBURU ZEHATZAK:

• Sare ez-formalaren protagonismoa sustatzea, eta gizarte, osasun etaekonomia laguntzarako neurriak ematea, sareak erantzukizun hori hartu ahalizateko.

• Sare ez-formalean ari direnei laguntza ematea, norberaren egoeraren araberagauzatu ahal izango den neurri aukera eskainirik; era horretan, familiaingurunean eragina izan dezakeen pixkanakako nekea edo egoera okertzeasaihestu ahal izango da. Zaintzaileen bizi baldintzak hobetzea, eta,horretarako, ahal den heinean, zaintzeak sortzen duen karga arintzea, etasare ez-formalak eskaintzen duen arretaren kalitatea hobetzea, zaintzaileenprestakuntzaren bitartez.

JARDUERAK50. Arretarako sare ez-formalari aldizkako segimendua egitea (ezaugarriak,

beharrak, e. a.), laguntzarako hartu beharreko neurriak era jarraituan hobetzekohelburua izanik.

51. Zaintzaileen prestakuntza maila hobetzea; horretarako, osasun arloko langileekeduki behar duten garrantzia sustatu egingo da, eta dementzia daukatenpertsonen zaintzaileei zuzendutako ikastaroak lehenetsiko dira.

52. Osakidetzak zaintzaileei laguntza psikologikoa emateko orduan parte har dezansustatzea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 61

2 ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzea

2.2 Norberaren etxean mantentzea

HELBURU NAGUSIA: Bizi baldintza materialak hobetzea

HELBURU ZEHATZAK:

• Landa eremuko adinekoak eta minusbaliatuak mota guztietako baliabide etazerbitzuetara iritsi ahal izatea; habitat landatarrean bizi izateagatik izanditzaketen mugikortasun arazoak eta zerbitzu horiek eskuratzeko zailtasunaahal den neurrian arintzea. Mugikortasuna eta garraioa hobetuz haien bizikalitatea ere hobetu egingo da, bai sorospen arloan, bai gizarte harremanakizateko orduan.

• Landa eremuko adinekoei eta minusbaliatuei etxebizitza duina, bizitzeko etairisgarritasun aldetik egokia dena eskuratzeko erraztasunak ematea.

• Landa eremuko etxebizitzak adinekoen eta minusbaliatuen beharretara hobetoegokitzea, haien bizi baldintzak hobetzeko, bakartzea, etxean gertatzen direnistripuak, e. a. ez gertatzeko.

• Etxebizitzaren ingurua egokitzea, eta mugikortasuna oztopatzen dituzteneragozpenak kentzea.

JARDUERAK53. Maila lokalean, mugikortasun edo irisgarritasun arazoak (baserrietara iristeko

arazoak) dituzten pertsonen zentsua bultzatzea, eta arazo horiekdesagerrarazteko plan zehatzak diseinatzea eta gauzatzea.

54. Taxi-bonoa programa berraztertzea.

55. Garraioak landa eremuan topatzen dituen arazoak aztertzea, eta arazo horietaraegokitutako jarduketa proposamenak egitea.

56. Adinekoen eta minusbaliatuen etxebizitzak egokitzeko eta bertara iristea errazaizateko laguntza gehiago ematea, eta, horretarako, landa ingurunean bizi direneta diru laguntza jasotzen duten herritarrei laguntza osagarria ematea.

57. Udaletako hirigintza eta etxebizitza alorretatik, etxebizitzek irisgarritasuna etasegurtasuna eduki ditzaten hobekuntza garrantzitsuak egin behar direnean,aholkularitza eta laguntza teknikorako zerbitzuak abian jar daitezen bultzatzea..

58. Arkitektura oztopoak desager daitezen bultzatzea

59. Landa eremuko adinekoen etxebizitza guztietan telefonoak jar daitezenbultzatzea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 62

2 ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzea

2.2 Norberaren etxean mantentzea

HELBURU NAGUSIA: Arreta etxean bertan ematea

HELBURU ZEHATZAK:

• Zerbitzua landa inguruneko adinekoen eta minusbaliatuen behar zehatzetaraegokitzea; zerbitzua zabalago bihurtzea, kalitatea hobetzea eta prestazioakdibertsifikatzea.

• Larrialdiko telefonoek hartzen duten arreta esparrua zabaltzea, etalaguntzaren sistema osagarriak sustatzea, informazioaren teknologia berriekeskaintzen dituzten abantailez baliatuta.

JARDUERAK

60. Etxez etxeko Laguntza arautzea.

61. Etxez etxeko laguntza eskaintzen duten enpresak homologatzea (EuskoJaurlaritza), zerbitzuaren baldintzak eta kalitatea bermatu ahal izateko.

62. Etxez etxeko laguntza lortzeko gutxieneko berdintasuna eta hedadura ezartzea,erabiltzailea bizi den herria zein den ere.

63. Landa eremuan, etxez etxeko laguntzarako aparteko programa diseinatzea etaabian jartzea.

64. Landa eremuko adinekoen eta minusbaliatuen eskura “txeke-zerbitzua” jartzea,homologaturik dauden enpresei zerbitzuak kontratatu ahal izateko (arropagarbitzea, etxebizitza txukuntzea, etxez etxeko janaria, e. a.).

65. Etxeko laguntzak hartzen duen esparrua zabaltzea, hurrengo herrietan:• Mendaro.• Ataun, Idiazabal, Olaberria, Ormaiztegi, Segura, Zegama, Zerain

(Beasainaldea).• Gaintza, Itsasondo (Ordizialdea)• Alegia, Amezketa, Berrobi, Leaburu (%0), Legorreta, Lizartza

(Zumebatzarrea).• Larraul (Erniobehea)

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 63

66. Mendikoirekin batera, “tele bidezko laguntza” zerbitzua instalatzeko aukerabaloratzea. Gipuzkoako landa eremuko udalerrietan bizi diren adinekoei tele-laguntza instalatzea.

67. Tele-alarma jartzea landa inguruneko herrietan bizi diren adinekoei:• Errezil eta Aizarnazabal• Gabiria, Zerain (Beasainaldea)• Altzaga, Gaintza (Ordizialdea)• Albatzisketa, Alkiza, baliarrain, Berrobi, Elduain, gaztelu, hernialde, Lizartza,

Orexa, (Zumebatzarrea)• Aduna, Asteasu, larraul (Erniobehea).

68. Tele-alarma programak hartzen duen esparrua hurrengo herrietan zabaltzea:• Mendaro.• Ataun, Olaberria, Segura, Zegama (Beasainaldea).• Itsasondo, Zaldibia (Ordizialdea).Amezketa, Anoeta, Berastegi, Bidegoian,

irura, Leaburu (Zumebatzarrea).

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 64

2 ESTRATEGIA: Ingurunean mantentzea

2.2 Norberaren etxean mantentzea

HELBURU NAGUSIA: Etxetik kanpoko eguneko arreta finkatzea.

HELBURU ZEHATZAK:

• Etxetik kanpoko eguneko arreta zerbitzuak landa eremuko adinekoentzat etaminusbaliatuentzat egokitzea.

• Arreta eredu berria ezartzea, landa eremuan bizi diren herritarren ezaugarrieta beharrizan bereziak kontuan hartuta.

JARDUERAK69. Eguneko zentroek hartzen duten esparrua hurrengo tokietan zabaltzea:

• Iraurgi azpieskualdean (Beizama, Errezil eta Aizarnazabal).• Mendaro• Antzuola eta Elgeta.• Ezkio-Itsaso• Ataun, Gabiria, Mutiloa, Olaberria, Ormaiztegi, Segura, Zerain (Beasainaldea).• Arama, Gaintza,Itsasondo, Zaldibia (Ordizialdea)• Abaltzisketa, Albiztur, Alegia, Alkiza, Altzo, baliarrain, Belauntza, Berastegi,

Bidegoian, Elduain, Gaztelu, Ikazegieta, Irura, Leaburu, Lizartza, Orendain,Orexa, (Zumebatzarrea).

• Aduna, Asteasu, Larraul (Erniobehea).

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 65

3 ESTRATEGIA: Norberaren etxea ez diren egoitza aukerakzabaltzea, eta landa eremuko adinekoen eta minusbaliatuenbeharretara egokitzea

HELBURU NAGUSIA: Egoitza zerbitzuak egokitzea eta hobetzea

HELBURU ZEHATZAK:

• Minusbaliotasun maila oso zehatza daukaten edota etxean, onargarriak direngizarte baldintzetan, bizitzen jarraitzeko gauza ez diren pertsonentzat –nahizeta beste baliabide batzuen laguntza eduki-, egoitza zerbitzuetara sartzekoaukerak bideratzea.

• Baliabide hori ez daukaten landa udalerrietan bizi diren adineko edotaminusbaliatuak baliabide horretara iristeko bazterketarik gertatuko ez delabermatzea.

JARDUERAK70. Landa eremuko adinekoak eta minusbaliatuak eta baliabidea kokaturik dagoen

udalerrietan zentsatutako pertsonen artean, baliabide horretara iristeko aukeraberdintasunak bermatzea.

71. Landa eremuko herritarrei bereizketa positiboa egitea.

72. Egonaldiak, orokorrean, malgutzea: denboraldiko egonaldien erregimenaantolatzea; horretan, landa eremuko biztanleentzat, larrialdiko eskaerak, astebukaerakoak, oporretakoak, eta, egokia bada, neguko egonaldiak kontuanhartzea.

73. Egoitzek eskaintzen dituzten plazak hurrengo herrietan ugaltzea:• Mendaro.• Antzuola.• Ezkio-Itsaso (Urola Garaia)• Idiazabal, Olaberria, Segura eta Zegama (Beasainaldea)• Altzaga, Arama, Gaintza (Ordizialdea)• Albatzisketa, Ikastegieta, Elduain, Bidegoian, Baialarrain, Orexa, Irura,

Lizartza, Legorreta, Albiztur, Alegia, Alkiza, Altzo, Amezketa, Anoeta,Herinalde en la subcomarca de Zumebatzarrea.

• Larraul (Erniobehea)

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 66

3 ESTRATEGIA: Norberaren etxea ez diren egoitza aukerakzabaltzea, eta landa eremuko adinekoen eta minusbaliatuenbeharretara egokitzea

HELBURU NAGUSIA: Komunitate egoitzak, etxebizitza babestuaketa familia harrera gehiago garatzea.

HELBURU ZEHATZAK:

• Etxebizitzek ematen dituzten aukerak zabaltzea; era horretan, ohikoetxebizitzan, gizarte aldetik onargarriak diren baldintzetan bizitzerik ezdagoenean, ez da derrigorrezkoa izango egoitza plazarik hartzea, eztabizilekuaren ingurunetik aldentzea ere, eta, bestalde, erakunde publikoekdituzten ondare baliabideak gizarte ikuspegitik hobeto baliatu ahal izango dira.

• Etxebizitzaren beharrak sortutako arazoa bideratzea arazo hori konpondukoden ingurune naturalera, normaltasun printzipioarekin bat.

• Familia harreren kalitatea hobetzea.

JARDUERA74. Etxebizitza babestuetan plazak bermatzea, hurrengo herrietan:

• Beizama eta Aizarnazabal• Mendaro• Elgeta• Ezkio-Itsaso• Ataun, Gabiria Idiazabal, Mutiloa, Olaberria, Ormaiztegi, Zegama, Zerain

(Beasainaldea).• Altzaga, Arama, Gaintza, Itsasondo, Zaldibia (Ordizialdea)• Zumebatzarrea azpieskualdeko udalerri landatarretan..• Aduna, Larraul (Erniobehea).

75. Baliabidea landa eremuko zentro balioaniztunetan kokatzea/ txertatzea; landaeremuko komunitate egoitzak eta etxebizitza babestuak zona bakoitzekoudalerri handienetan edota beharra egoeran dauden kolektiboek gehienerabiltzen dituzten gizarte eta osasun baliabide eta zerbitzuak (osasun zentroak,farmaziak, e. a.) dauden tokietan.

76. “Landa eremuan lagundutako etxebizitzak” sortzea.

77. Landa eremuko udalerrietan egun dauden etxebizitza babestuak eredu berrihorretara egokitzea, landa eremuko beharretara eta baliabide horretara –landaeremuan- iristen diren herritarren profilera hobekien moldatzen dena baita.UCAS izenekoan erabilitako metodologiaren segimendua egitea.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 67

78. Etxebizitza Sailarekin hitzarmena egiteko proposamena, helburu horiek lortzekoetxebizitzak sortzeko eta mantentzeko.

79. Familia harrerari buruzko araudia hobetzea.

80. Harrera familien programa bultzatzea honako herrietan :• Aizarnazabal• Elgeta• Ataun, Gabiria, Idiazabal, Mutiloa, Segura, Zegama, Zerain (Beasainaldea).• Altzaga, Arama, Gaintza, Itsasondo, Zaldibia (Ordizialdea).• Zumebatzarrea azpieskualdean, 2.000 biztanle baino gutxiago dituzten

udalerri guztietan (Amezketa, Baliarrain, Elduain eta Orendain izan ezik).• Aduna, Asteasu, Larraul (Eerniobehea).

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 68

1. ERANSKINA : ADINEKOAK65 urtetik gorakoak diren pertsonen %, <2.000 biztanle dituzten herrietan, eta landa

eremuko biztanle guztiekin alderatuta (2001)Udalerria Biztanleak

guztira65 urteko eta gehiagoko

biztanleak65 urteko eta gehiagokoen %,biztanle guztiekin alderatuta

IRURA 951 104 10,9%ANOETA 1.724 199 11,5%BELAUNTZA 293 37 12,7%ALTZAGA 115 16 14,0%IKAZTEGIETA 382 55 14,4%ASTEASU 1.296 190 14,7%ADUNA 333 54 16,3%AIZARNAZABAL 534 87 16,3%ORMAIZTEGI 1.160 194 16,7%LEINTZ-GATZAGA 243 42 17,3%BERASTEGI 986 171 17,4%OREXA 81 14 17,4%HERNIALDE 286 50 17,5%BERROBI 577 102 17,7%ALTZO 318 57 18,0%ALEGIA 1.606 293 18,3%ANTZUOLA 1.901 349 18,4%IDIAZABAL 2.034 376 18,5%LIZARTZA 587 109 18,6%AIA 1.639 310 18,9%ZALDIBIA 1.510 289 19,1%GAZTELU 147 28 19,2%LEGORRETA 1.366 266 19,5%ERREZIL 620 124 20,0%ALKIZA 267 54 20,3%ELGETA 960 196 20,4%ABALTZISKETA 282 58 20,6%EZKIO-ITSASO 568 120 21,2%ALBIZTUR 289 61 21,2%MENDARO 1.449 309 21,3%AMEZKETA 988 214 21,7%ITSASONDO 581 126 21,7%LARRAUL 150 33 22,1%SEGURA 1.238 275 22,2%LEABURU 371 84 22,7%ZEGAMA 1.318 300 22,8%GABIRIA 426 97 22,8%ELDUAIN 215 49 22,9%ARAMA 162 37 23,0%ZERAIN 253 58 23,0%BIDEGOIAN 429 101 23,6%BEIZAMA 161 38 23,8%ATAUN 1.535 372 24,2%OLABERRIA 940 228 24,3%BALIARRAIN 98 26 26,8%GAINTZA 135 36 26,8%ORENDAIN 145 43 29,9%MUTILOA 158 51 32,5%

Iturria: Gizartekintza.

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 69

Programa nagusiek adineko pertsonentzako arreta arloan daukaten hedadura (2001)Egoitza Eguneko

ZentroaEtxebiz.

babestuakEtxez etx.

zerb. Tele-alarma Harrerafamilia

Aia 1,61% 0,64% 0,64% 6,13% 2,58% 0,64%Beizama 7,84% 0% 0% 13,07% 5,23% 2,61%Errezil 4,03% 0% 0,81% 4,03% 0% 1,61%Aizarnazabal 5,74% 0% 0% 4,59% 0% 0%Mendaro 0,32% 0% 0% 2,26% 0,65% 0,32%Antzuola 2,00% 0% 0,29% 6,87% 2,58% 0,57%Elgeta 3,57% 0% 0% 2,55% 2,04% 0%Leintz-Gatzaga 2,37% 0% 0% 2,37% 2,37% 0%Ezkio-Itsaso 0 0 0 4,99 4,16 0,83Ataun 2,96% 0,00% 0,00% 1,61% 0,27% 0,00%Gabiria 6,17% 0,00% 0,00% 5,14% 0,00% 0,00%Idiazabal 1,33% 0,80% 0,00% 2,66% 1,86% 0,00%Mutiloa 3,90% 0,00% 0,00% 3,90% 1,95% 0,00%Olaberria 1,75% 0,00% 0,00% 2,63% 1,31% 0,44%Ormaiztegi 4,12% 0,00% 0,00% 2,58% 2,06% 0,52%Segura 0,36% 0,00% 0,36% 1,09% 0,73% 0,00%Zegama 2,00% 0,33% 0,00% 2,00% 1,00% 0,00%Zerain 3,44% 0,00% 0,00% 3,44% 0,00% 0,00%Altzaga 0,00% 6,20% 0,00% 6,20% 0,00% 0,00%Arama 0,00% 0,00% 0,00% 8,06% 2,69% 0,00%Gaintza 0,00% 0,00% 0,00% 2,76% 0,00% 0,00%Itsasondo 4,76% 0,00% 0,00% 2,38% 1,59% 0,00%Zaldibia 2,07% 0,00% 0,00% 5,88% 1,04% 0,00%Abaltzisketa 0,00% 0,00% 0,00% 6,87% 0,00% 0,00%Albiztur 1,63% 0,00% 0,00% 4,90% 3,27% 0,00%Alegia 1,71% 0,00% 0,00% 2,73% 1,71% 0,00%Alkiza 1,84% 0,00% 0,00% 3,69% 0,00% 0,00%Altzo 1,75% 0,00% 0,00% 3,50% 3,50% 0,00%Amezketa 1,87% 0,47% 0,00% 2,33% 0,93% 0,47%Anoeta 1,51% 0,50% 0,00% 4,02% 0,50% 0,00%Baliarrain 0,00% 0,00% 0,00% 15,25% 0,00% 3,81%Belauntza 2,69% 0,00% 0,00% 5,39% 2,69% 0,00%Berastegi 2,34% 0,00% 0,00% 3,51% 1,17% 0,00%Berrobi 2,94% 0,98% 0,00% 1,96% 0,00% 0,00%Bidegoian 0,00% 0,00% 0,00% 5,93% 0,99% 0,00%Elduain 0,00% 0,00% 0,00% 8,13% 0,00% 2,03%Gaztelu 7,10% 0,00% 0,00% 10,65% 0,00% 0,00%Hernialde 1,99% 1,99% 0,00% 3,99% 0,00% 0,00%Ikaztegieta 0,00% 0,00% 0,00% 5,44% 1,81% 0,00%Irura 0,96% 0,00% 0,00% 4,80% 0,96% 0,00%Leaburu 3,56% 0,00% 0,00% 0,00% 1,19% 0,00%Legorreta 0,38% 0,38% 0,00% 3,01% 2,25% 0,00%Lizartza 0,92% 0,00% 0,00% 1,83% 0,00% 0,00%Orendain 4,62% 0,00% 0,00% 16,17% 2,31% 2,31%Orexa 0,00% 0,00% 0,00% 7,08% 0,00% 0,00%Aduna 3,69% 0,00% 0,00% 7,39% 0,00% 0,00%Asteasu 2,63% 0,00% 1,58% 3,68% 0,00% 0,00%Larraul 0,00% 0,00% 0,00% 3,01% 0,00% 0,00%<2.000koudalerriak 2,03% 0,18% 0,12% 3,77% 1,29% 0,23%Gipuzkoa L.H. 2,90% 0,47% 0,17% 3,47% 1,68% 0,07%

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 70

Udalerrien gutxi gorabeherako sailkapena, adinekoentzako arreta arloandagoen hedaduraren arabera (2001)

udalerria postuaBeizama 1Orendain 2Baliarrain 3Gaztelu 4Altzaga 5Antzuola 6Aia 7Gabiria 8Aduna 9Belauntza 10Arama 11Errezil 12Aizarnazabal 13Elduain 14Ezkio-Itsaso 15Albiztur 16Mutiloa 17Ormaiztegi 18Zaldibia 19Altzo 20Itsasondo 21Elgeta 22Hernialde 23Asteasu 24Ikaztegieta 25Leintz-Gatzaga 26Orexa 27Berastegi 28Bidegoian 29Zerain 30Abaltzisketa 31Irura 32Idiazabal 33Anoeta 34Alegia 35Olaberria 36Amezketa 37Legorreta 38Berrobi 39Alkiza 40Zegama 41Ataun 42Leaburu 43Mendaro 44Larraul 45Gaintza 46Lizartza 47Segura 48

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 71

2. ERANSKINA: 2.000 BIZTANLE BAINO GUTXIAGO DITUZTENUDALERRIETAN, GIZARTE ZERBITZUAN EGINDAKO UDAL ETA FORUGASTUA< 2.000 biztanle dituzten udalerrietan, gizarte zerbitzuetan egindako foru gastua (2000)

Eskualde eta azpieskualdeSociales

<2.000 biztanledituzten udalerriak

Foru gastua/biztanle

Gipuzkoako z/batezbest. %

3. Urola Kosta3.1. Urola-kosta: Aia 8.279 109%

- -- -3.2. Iraurgi:

BeizamaErrezilAizarnazabal 5.312 70%

4. Deba Behekoa4.1. Deba Kosta Mendaro 4.074 53%

5. Deba Garaia6.742 88%5.1. Bergaraldea: Antzuola

Elgeta 4.626 61%5.2. Arrasatealdea: Leintz-Gatzaga 11.070 145%

6. Goierri6.1. Urola Garaia Eskio-Itsaso 9.041 119%

6.799 89%5.618 74%2.742 36%

15.458 203%5.973 78%3.693 48%

26.478 348%4.762 62%

6.2. Beasainaldea

AtaunGabiriaIdiazabalMutiloaOlaberriaOrmaiztegiSeguraZegamaZerain 8.488 111%

9.561 125%11.746 154%

7.440 98%11.938 157%

6.3. Ordizialdea

AltzagaAramaGaintzaItsasondoZaldibia 6.442 85%

7. Tolosaldea11.160 146%

- -6.456 85%

14.847 195%8.085 106%6.894 90%3.766 49%

98.739 1296%- -

5.953 78%5.587 73%

- -13.522 177%

- -19.887 261%

9.882 130%18.754 246%

- -4.992 66%

11.224 147%41.434 544%

7.1. Zumebatzarrea

AbaltzizketaAlbizturAlegiaAlkizaAltzoAmezketaAnoetaBaliarrainBelauntzaBerastegiBerrobiBidegoianElduainGazteluHernialdeIkaztegietaIruraLeaburuLegorretaLizartzaOrendainO

- -8.813 116%6.385 84%7.2. Erniobehea:

AdunaAsteasuLarraul 9.794 129%ULI 16.400 215%SAIAZ 14.725 193%

Iturria: Gizartekintza

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 72

Gizarte zerbitzuetan egindako udal gastua (2000)Eskualde eta azpieskualdeSociales

<2.000 biztanledituzten udalerriak

Foru gastua/biztanle

Gipuzkoako z/batezbestekoen

%

Gizartezerbitzuetakogastuaren %

3. Urola Kosta3.1. Urola-kosta: Aia 5.889 110% 5,62%

3.2. Iraurgi:BeizamaErrezilAizarnazabal

--

1.799

--

34%

--

1,40%4. Deba Behekoa

4.1. Deba Kosta Mendaro 832 16% 0,78%5. Deba Garaia

5.1. Bergaraldea: AntzuolaElgeta

13.3019.367

249%175%

12,67%7,22%

5.2. Arrasatealdea: Leintz-Gatzaga 986 18% 0,47%6. Goierri

6.1. Urola Garaia Eskio-Itsaso 6.073 114% 4,26%968 18% 1,50%

4.131 77% 5,06%6.471 121% 5,98%8.400 157% 4,14%8.068 151% 6,32%2.194 41% 2,16%

708 13% 0,78%1.911 36% 2,01%

6.2. Beasainaldea

AtaunGabiriaIdiazabalMutiloaOlaberriaOrmaiztegiSeguraZegamaZerain 2.839 53% 1,54%

4.258 80% 1,80%3.391 63% 2,35%1.846 34% 0,98%9.123 171% 9,62%

6.3. Ordizialdea

AltzagaAramaGaintzaItsasondoZaldibia 7.113 133% 7,50%

7. Tolosaldea6.442 120% 6,12%

- - -1.702 32% 1,77%5.690 106% 4,40%1.376 26% 1,21%1.120 21% 1,46%

908 17% 0,88%8.217 154% 4,49%

- - -686 13% 1,07%

7.315 137% 8,61%- - -

3.151 59% 2,40%- - -

10.660 199% 9,20%1.186 22% 0,91%2.547 48% 1,77%

- - -3.491 65% 4,26%1.688 32% 1,72%2.738 51% 2,04%

7.1. Zumebatzarrea

AbaltzizketaAlbizturAlegiaAlkizaAltzoAmezketaAnoetaBaliarrainBelauntzaBerastegiBerrobiBidegoianElduainGazteluHernialdeIkaztegietaIruraLeaburuLegorretaLizartzaOrendainOrexa - - -

4.147 78% 2,23%4.172 78% 4,06%7.2. Erniobehea:

AdunaAsteasuLarraul 2.793 52% 1,42%ULI 11.902 222% 9,04%SAIAZ 4.200 79% 3,63%

Iturria: Gizartekintza

HURBILTZEN programa gizarte zerbitzuak gipuzkoako landa inguruneko udalerrietan

Gipuzkoako Foru Aldundia. GIZARTEKINTZA 73

< 2.000 biztanle dituzten udalerrietan gizarte zerbitzuetan egindako gastua, orotara (2000) (pta)

UDALA Udal gastua,orotara

Adinekoentzakoforu gastua

Foru gastua,programa

komunitarioetan

Minusbaliatuentzako foru gastua

Gizarte zerbit.gastua,orotara

PER CAPITAGASTUA***

BALIARRAIN 779.000 8.695.988 664.460 0 10.139.448 103.464IKAZTEGIETA 436.000 2.859.252 772.552 17.951.829 22.019.633 57.643LEABURU* 4.484.834 2.058.739 3.038.861 9.164.897 18.747.331 50.532ORENDAIN 386.000 5.177.772 664.460 0 6.228.232 42.953OREXA* 979.169 1.198.591 663.471 0 2.841.231 35.077ADUNA 1.343.883 1.772.000 1.084.372 6.908.867 11.109.122 33.361GAZTELU* 1.777.010 1.744.755 1.204.077 0 4.725.842 32.149HERNIALDE 3.002.924 4.934.128 668.143 0 8.605.195 30.088SEGURA 892.779 31.956.132 1.414.207 0 34.263.118 27.676BEIZAMA** 662.225 3.443.680 320.712 0 4.426.617 27.495ERREZIL** 2.550.184 12.499.287 1.235.040 639.849 16.924.360 27.297EZKIO-ITSASO 3.404.583 4.828.643 240.000 6.355.750 14.828.976 26.107BIDEGOIAN** 1.764.563 2.136.906 854.568 6.355.750 11.111.787 25.902MUTILOA 1.381.791 2.372.998 169.915 0 3.924.704 24.840GABIRIA 1.771.104 1.781.067 627.309 6.355.750 10.535.230 24.731BELAUNTZA* 3.541.931 1.032.262 2.399.963 0 6.974.156 23.803ITSASONDO 5.199.130 5.998.038 805.710 735.147 12.738.025 21.924ANTZUOLA 25.061.578 9.764.703 2.938.106 2.110.143 39.874.530 20.976OLABERRIA 7.454.379 3.516.031 2.002.692 6.629.950 19.603.052 20.854ARAMA 570.760 1.590.917 385.990 735.147 3.282.814 20.264ELGETA 9.012.440 2.852.999 1.597.546 5.983.943 19.446.928 20.257AIA 9.744.998 11.610.004 2.091.217 9.661.987 33.108.206 20.200ZEGAMA 2.447.506 4.556.499 1.542.867 17.590.798 26.137.670 19.831ALKIZA 1.453.693 1.897.200 1.896.208 0 5.247.101 19.652ZALDIBIA 10.664.863 7.911.535 1.747.533 7.627.559 27.951.490 18.511IRURA 1.929.801 13.094.248 1.115.318 735.147 16.874.514 17.744ELDUAIN 694.766 2.480.120 501.443 0 3.676.329 17.099ALBIZTUR** 1.188.715 3.007.978 575.688 0 4.772.381 16.513ASTEASU 5.056.023 4.561.944 3.175.527 8.009.663 20.803.157 16.052ABALTZISKETA 1.653.000 2.154.468 709.279 0 4.516.747 16.017BERROBI 4.088.891 2.252.951 870.301 1.271.809 8.483.952 14.704IDIAZABAL 13.316.949 3.610.686 2.031.912 10.427.734 29.387.281 14.448MENDARO 1.182.720 3.809.448 1.983.262 13.446.647 20.422.077 14.094ANOETA 1.539.189 3.893.152 2.491.472 14.597.289 22.521.102 13.063ALTZAGA 461.097 704.204 331.243 0 1.496.544 13.013LEINTZ-GATZAGA 258.036 2.898.013 0 0 3.156.049 12.988LARRAUL 428.446 703.346 799.058 0 1.930.850 12.872LIZARTZA 950.826 4.497.148 1.826.381 0 7.274.355 12.392ZERAIN 723.385 1.947.437 215.423 0 2.886.245 11.408AIZARNAZABAL 935.599 2.430.000 333.298 1.835.943 5.534.840 10.365ALTZO 473.000 2.033.517 746.188 0 3.252.705 10.229GAINTZA 249.146 636.600 367.741 0 1.253.487 9.285ALEGIA 2.684.000 7.318.150 2.860.036 1.835.943 14.698.129 9.152AMEZKETA 1.094.000 5.457.538 1.273.548 735.147 8.560.233 8.664LEGORRETA 4.792.696 5.313.386 1.539.163 0 11.645.245 8.525ATAUN 1.488.329 9.140.078 1.319.331 0 11.947.738 7.784BERASTEGI 682.858 4.602.609 1.324.947 1.009.347 7.619.761 7.728ORMAIZTEGI 2.515.058 2.823.748 1.409.641 1.283.547 8.031.994 6.924T.H. GIPUZKOA 16.795Municip. <2.000 hab. 17.616

Iturria: Egileek burutua, Gizartekintzak emandako datuak erabilita. Ez daude barne, GLL, ISNI, KGP,eta abarretatik bideratutako ekarpenak.(*) Belauntza, Gaztelu, Leaburu eta Orexa, 2000. urtean, ULI mankomunitatearen barruan zeuden.Horregatik, bai udal gastua, bai programa komunitarioetatik bideratutako gastua, biztanle bakoitzekobatezbesteko gastuaren arabera kalkulatu da.(**)Albiztur, Beizama, Bidegoian eta Errezil, 2000. urtean, SAIAZ mankomunitatearen barruan zeuden.Horregatik, bai udal gastua, bai programa komunitarioetatik bideratutako gastua, biztanle bakoitzekobatezbesteko gastuaren arabera kalkulatu da.(***)Per capita gastua 2001. urtean zegoen biztanleria oinarri hartuta kalkulatu da.