GIPUZKOAKOHITZA

Borroka amaigabean

Itsuen egunerokoa Kaleraaterata, itsuek traba asko izaten dute

bastoiarekin edo txakurrarekin moldatzeko

8Elkarrizketa Jon LegorburuArrastua lezoarrarekin hizketan,

herrigintzan egindako lanari buruz

4Ostirala

2018ko apirilaren 20aIX. urtea349. zenbakia

www.gipuzkoa.hitza.eusgipuzkoa@hitza.eus

253 milioi euroko iruzurra azaleratu du Ogasunak, baina ez da hori Gipuzkoako zerga iruzur guztia b 2-3

HITZA

BERRIA

Eider Goenaga Lizaso

Gi p u z k o a k o

Ogasunak jaki-

narazi du jada

2017ko jardu-

nean azalera-

tutako iruzur

fiskalaren zenbatekoa: 253,4 mi-

lioi euro, 2016an baino %18,2

gehiago. Iruzurraren kontrako

borrokan etenik gabe ari direla

dio Gipuzkoako Foru Aldundiak,

eta pozik daude emaitzekin,

oraindik ere egiteko asko dagoela

onartuta. «Kuantitatiboki zein

kualitatiboki egin behar zaio au-

rre iruzur fiskalari. Kopurua han-

dia da; zenbat eta diru iruzur han-

diagoa azaleratu, orduan eta ho-

beto. Baina kualitatiboki ere begi-

ratu behar zaio; borroka honetan

kopurua bezain garrantzitsua da

kultura aldaketa», azaldu du Jo-

kin Perona Ogasun zuzendariak.

Ildo horretan, kontrola handi-

tzearen zuzeneko eragina azale-

ratutako iruzurrean ikusten dela

zehaztu du; baina zeharkako era-

gina ere badagoela dio, kontrola

zorrozten den neurrian aitortzai-

leen joerak aldatu egiten direlako.

Hori kuantifikatzea oso zaila dela

gaineratu du. «Sektoreka eginda-

ko jarduera zehatzetan frogatu

izan dugu zeharkako eragina ba-

dagoela, eta kalkula daiteke gutxi

gorabehera zenbatekoa den; bai-

na, kopuru osoetan, ezin da zen-

batu zeharkako eragina».

Arloz arlo, aurten BEZ zergaren

iruzurra agertzen da buruan, igo-

era nabarmenarekin: 68,5 milioi

eurotik 124,8 milioi eurora. Xa-

bier Olano EH Bilduko batzarkide

eta aurreko Ogasun zuzendaria-

ren arabera, «logikoa» da iruzur

handiena BEZ zergan antzema-

tea, hor biltzen baita diru gehien.

Ildo horretan, heziketaren ga-

rrantzia aipatu du Olanok, eta ho-

rretan bat dator egungo Ogasun

zuzendaria ere. «Kontzientzia-

zioa da gure lan ardatz garrantzi-

tsuenetako bat», dio Peronak.

BEZaren iruzurra txikiek zein

handiek egiten dutela zehaztu

dute biek. «Esparru guztietan

dago iruzurra», dio Peronak, eta

hori honela zehaztu du Olanok:

«Tamalez, gurean oso ohikoa da

bezeroak faktura BEZik gabe

eskatzea; eskudirutan funtziona-

tzen duten negozioetan badago

irabazitako guztia ez aitortzeko

joera; zentro komertzial handiek

ere kanpainak egiten dituzte esa-

nez ‘BEZa itzuliko dizugu’, eta

oso mezu kaskarra zabaltzen da

hor ere; eta enpresa handi askok

sareak dauzkate antolatuta:

batak besteari pasatzen diote

BEZa, eta, azkenean, ez du inork

ordaintzen».

Jokabide desegokiak salatuHoriek guztiak identifikatzeko la-

nean gogor ari direla azaldu du

Peronak. Bezeroen kasuan, ezin-

besteko jo du kontzientziazioa eta

kultura aldaketa. BEZik gabe ez

ordaintzea, toki guztietan tiketa

exijitzea... «Norberak bere bu-

ruari exijitu behar dio jokabide

zuzena izatea, baina besteei ere

gauza bera exijitu behar die».

Foru aldundiak baditu salake-

tarako bideak, eta urteotan sala-

ketek gora egin dutela azaldu du

Peronak. «Pertsona batek prakti-

ka desegoki bat ikusten badu,

modu anonimoan sala dezake. In-

formazio hori oso baliagarria izan

daiteke, ez ditugun datuak eskura

180

160

140

120

100

80

60

40

20

11

PFEZ

Datuak milioi eurotan

171615141312 11

Sozietate Zerga

171615141312 11

BEZ

171615141312 11

Beste zergak

171615141312

ITURRIA: GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA

AZALERATUTAKO IRUZURRAREN BILAKAERA

68,1

55,879,5

179,9

90,3

47,0

67,5

149,7

124,8

8,4

25,8

313,52012

314,02013

358,52014

357,72015

214,42016

253,420172011

223,5Guztira

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a2 b Astekoa

Gipuzkoako Ogasunak 253 milioieuroko iruzurra azaleratu du 2017kojardunetik. Arlo horretan borrokaeta hobekuntza etengabean ari direlaazaldu du Ogasun zuzendariak.

Iruzurrari

beste

hozka bat

ditzakegulako, gu ezin garelako

iritsi toki guzti-guztietara. Beraz,

gonbita egiten diet herritar guztiei

zerbait ikusten badute informa-

zioa eman dezaten».

Halako jokabideak saihesteko,

kaleko ikuskaritzak egiten dira,

eta baita kanpainak ere; adibidez,

ordainketa guztietan tiketa eska-

tzeko. Horrez gain, aurrerapen

teknologikoak kontrol zorrotza-

goa ahalbidetzen du. Peronak bi

proiektu aipatu ditu. «Kutxa

erregistratzaileena da bat. Soft-

ware baten bidez, jaulkitzen den

momentu berean jasotzen du

Ogasunak tiketa, eta hori gara-

tzen ari gara. Bestetik, SII proiek-

tua daukagu; programa horrekin,

sei milioi eurotik gora fakturatzen

duten enpresek lau egunez behin

bidali behar dizkigute faktura

guztiak, bai jasotakoak eta bai

igorritakoak. Espiritua hori da,

teknologia sartuz joan, eta, ahal

den neurrian, dena online egiten

saiatu».

Kaleko ikuskaritza eta teknolo-

gia uztartzen dituen beste jardue-

ra bat ere aipatu du Peronak. «To-

kian tokira joan eta momentuan

klonatzen dugu informazioa, gero

dena aztertzeko. Iruzurgilea ha-

rrapatzeko ez ezik, besteei mezua

igortzeko ere balio dezake ho-

rrek». Eskudirutan ordaintzen

den tokietan egiten dute hori.

Nazioarteko informazioaIruzurgile handiagoen kasuan,

inguruko lurraldeetako ogasune-

kin informazioa trukatzen dela

dio Peronak, baina nazioarteko

informazioa izatea ere ezinbeste-

ko jo du. «Ohikoa da lurralde eta

nazio ezberdinen arteko mugi-

mendua, bai enpresa handien ka-

suan eta bai ertainen kasuan; he-

mengo enpresak beste herrialde-

etako enpresekin aritzen dira

lanean, eta hor dauden transfe-

rentziak jarraitu behar ditugu».

Horretan pausoak ematen ari

direla aitortu du Olanok. «Gure

garaian arazoak izaten genituen,

adibidez, Bizkaiko informazioa

jasotzeko; Nafarroarekin hitzar-

eta lan eskaintza publikorik ez da

egin. Egonkortasuna behar da

arlo horretan, hau ez baita gauza

puntual bat. Gainera, azpimarra-

tu behar da errentagarritasun

handiko langileak direla iruzu-

rraren arloan lan egiten dute-

nak», esan du Olanok.

Ahalegin gehiagoAzaleratutako iruzur fiskalarekin

gustura egon arren, bertan gozo

egoterik ez dagoela aitortu du Pe-

ronak. Eta zorroztasun handiagoa

behar dela dio Olanok, koska bat

gehiago igo behar dela. «Estima-

zioen arabera, eta estimazioak

diot azaleratzen ez bada ezinez-

koa delako iruzurraren zenbate-

koa zehaztea, Gipuzkoan 700-

800 milioi artekoa izan daiteke

iruzur fiskala; %36ra baino ez ga-

rela iristen esan nahi du horrek».

Landu beharreko beste puntu

garrantzitsu bat azaleratutako

iruzurraren kobraketa dela azal-

du dute biek. «Azaleratutako iru-

zurra ez da iruzur guztia, eta be-

rreskuratzen dena ere ez da azale-

ratutako guztia», dio Peronak.

%60-70 inguru berreskuratzen

da. Batetik, iruzurgile askok auzi-

bidera jotzen dute, eta horrek

asko atzeratzen du kobraketa,

eta, zenbaitetan, epaileek atzera

botatzen dituzte espedienteak;

horrez gain, denbora tarte hori

ondare hustuketa egiteko balia-

tzen duten iruzurgileak daude.

Ogasunak ahalegina egiten duela

zehaztu du Peronak, bai ondasu-

nen jarraipenean eta baita kaute-

lazko neurriak ezartzerakoan

edota ondasunen bahiketan ere.

«Kontzientziazioa, neurriak,

kontrola, informazioa, eta, hala

eta guztiz, iruzurra egiten duena-

ri, egurra». Horrela laburbiltzen

du Olanok iruzurraren kontrako

borroka. Iruzurgileak jada jaso-

tzen du zigorra: zenbait kasutan,

zor duenari beste hainbesteko

isuna jartzen zaio. Peronak azaldu

duenez, arlo horretan araudia ur-

tez urte eguneratzen da, besteak

beste, «isunak gogortzeko».

Astekoa b 3GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko apirilaren 20a

Norberak bere buruariexijitu behar diojokabide zuzena izatea,baina besteei ere gauzabera exijitu behar die»Jokin PeronaOgasun zuzendaria

«Kontzientziazioa,neurriak, kontrola,informazioa, eta, halaeta guztiz, iruzurraegiten duenari, egurra»Xabier OlanoOgasun zuzendari ohia (EH Bildu)

‘‘

men bat sinatu genuen elkarri in-

formazioa emateko, eta Iparral-

deko zerga administrazioekin ere

bideak ireki genituen». Hitzar-

men gehiago egiten ari dira orain,

eta EAEko hiru Ogasunen artean

iruzurraren kontrako batzordea

osatua dago, 2014tik, bai infor-

mazioa trukatzeko eta baita ba-

koitzak egiten dituen jardueren

berri eman eta esperientziak par-

tekatzeko ere. «Nazioartean ere

ari dira pausoak ematen. Gure le-

gealdian, adibidez, lortu zen Sui-

tza hango kontuen informazioa

ematen hastea», dio Olanok.

Akordio berriei buruz hitz egin

du Peronak. «AEBekin akordioa

sinatu da, eta, horren bidez,

AEBetako finantza erakundeetan

kontuak dituzten gipuzkoarren

informazioa jasotzen dugu. Euro-

pan, berriz, aurten jarriko da

martxan duela zenbait urte Berli-

nen sinatu zen akordio bat, eta 54

herrialdetako informazioa bana-

tuko dugu. Buruz ari naiz, baina

paradisu fiskalak dira horietako

hamabost bat». Informazioa iza-

tea «oso aurrerapauso garrantzi-

tsua» dela dio: «Nazioartean jo-

katzen duten iruzurgileei eremua

murrizten ari gara».

Informazio asko da, ordea; eta,

hori kudeatzeko, aztertzeko eta

Ogasunak dituen datuekin desa-

dostasunik dagoen aurkitzeko,

baliabideak behar dira. Horretan

ere urratsak egin direla dio Pero-

nak, bai baliabide teknikoetan in-

bertituz —Ogasuneko aurrekon-

tuaren %15— eta bai langile gehia-

go jarriz. Arlo horretan egiten dio

kritika Olanok egungo foru go-

bernuari. 300 bat langile aritzen

dira egun Ogasunean —kudeake-

ta, ikuskaritza eta zerga bilketan—

eta foru aldundiak 45 lagun

gehiago hartuko ditu taldea in-

dartzeko. 26 jada hasi dira lanean,

eta hemeretzi maiatzean hasiko

dira. «Guk uste dugu hor ahale-

gin handiagoa behar dela; behin-

behinekoak dira kontratazioak,

Astelehenetikaurrera egingodira aitorpenak

RGaur hasiko da Oga-

suneko bulegoetan

zerga aitorpena egiteko hi-

tzordua eskatzeko epea,

eta zerga aitorpenak astele-

henetik aurrera egingo di-

tuzte, ekainaren 30ean zer-

ga kanpaina ixten den arte.

Gipuzkoako Foru Aldun-

diak aste honetan emanda-

ko datuen arabera, guztira

259 milioi euro itzuli eta 224

milioi euro jasoko dira, eta

35 milioi euroko saldo ne-

gatiboa utziko luke kanpai-

nak; horrenbestez, iazko

zenbatekoa 17 milioi hobe-

tuko litzateke.

nuen hasieratik, Oiartzualdean65.000 lagun bizi garelako, azpie-gitura handiez inguratuta. Hasie-ran handikeria leporatu zigunhainbatek mila bazkide lortu nahigenituela esaten genuenean, bai-na hor daude emaitzak. Oso ona izaten ari da proiektua-

ren bilakaera, ezta?

Oso ona da balorazioa. Urtebeteegin dugu. 150 bazkiderekin hasiginen Labore Oarson, eta 650gara gaur egun. 70 ekoizletik gorakudeatzen ditugu, eta, oraingoz,jardunaldi osoko bi lanaldi ema-ten ari da kooperatiba. Gainera,oso pozik daude gurekin lan egi-ten duten inguruko baserrita-rrak, eta salmentetan igarri dute-la diote. Orokorrean, oso-osopositiboa da balorazioa. Ezgenuen espero horren denboragutxian gauden lekuan egoterik.Honaino iristeko denbora gehia-go beharko genuela uste genuen,baina goraka doa Labore Oarso,eta gainditu egin ditugu gureaurreikuspenak.Berritzailea da Laboreren ere-

dua, eta inguruan hedatzen ari

da pixkanaka. Zure ustez, kon-

tsumo kooperatiben eredu hori

zergatik ari da arrakasta izaten?

Gu Iruñeko Landarera joan ginenhura zer zen ikustera, eta jendeagurera etortzen da orain, Oiar-tzualdean Labore sortu dugune-an. Bilbotik eta Igeldotik etorri zi-ren, Ereñotzun eta Usurbilen erebadira mugimenduak... 1.200produkturekin eta herriko jende-ak kudeatuta denda fisikoki ikus-ten dutenean, herritarrak kontu-ratzen dira proiektua egingarriadela, eta animatu egiten dira an-tzeko zerbait gauzatzera.Etorkizunerako baikor zaude

beraz, ezta?

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a4 b Elkarrizketa

«Garai ilun bateraitzultzen ari gara»Jon Legorburu Arrastua Labore kooperatibako kidea

Herrigintzan egindako lanari esker daezaguna Jon Legorburu Arrastualezoarra. Labore Oarso kontsumokooperatibaren sustatzaileetako bat ereizan da; saltsa askotako perrexila da.

Olatz Mitxelena Lezo

Lezon jaio zen, Lezon bizi da etaLezon lan egiten du Jon Legorbu-ru Arrastuak (1968). Lehen sekto-rearen egoerarekin kezkatuta,elikadura burujabetzaren espa-rruan ari da lanean azken bola-dan, eta Labore Oarso kontsumokooperatibaren sustatzaile nagu-sietakoa izan da. Baina, ekintzailenekaezina izanik, esparru asko-tan da ezaguna; zinegotzi izan zenEAE-ANVrekin; Brinko pailazoaizan da urtetan, Korri, Xalto etaBrinko taldean; eta Lezoko kulturmugimenduko erreferente ga-rrantzitsua ere bada.Zergatik erabaki zenuen Labore

Oarso kontsumo kooperatiba-

ren egitasmoa bultzatzea?

Hainbat herritarri gonbidapenairitsi zitzaigun elikadura buruja-betzaren eta lehenengo sektorea-ren inguruan sortu nahi zutenproiektu batean parte hartzeko.Duela bi urte, gutxi gorabehera,bilera bat egin genuen Lezon, eus-kaltegian, eta hamabost bat herri-tar azaldu ginen han. Pasaian,Oiartzunen eta Errenterian ere bi-lerak egin zituzten, eta lau herrie-tan talde txikiak antolatu geni-tuen herri bakoitzeko ordezkarigisa. Lezotik ni joan nintzen or-dezkari moduan, eta hala sartunintzen mugimenduan.Lehen sektorearen egoera zein

zen azaldu ziguten lehen bilerahartan. Gaiari bueltaka hasi, eta,hemengo baserrien egoerarekinkezkatuta, zerbait egin zitekeelaikusi nuen eurek zer lortu nahizuten azaldu zigutenean. Erreali-tateak bultzatu ninduen pausoaematera. Elikaduraren esparruanzerbait egin zitekeela konturatunintzen. Bideragarria zela ikusi

Laborek etorkizun oparoa izandezakeela uste dut, momentu ho-netan haur txikiak dituzten gura-so gazteak direlako gure bazkidegehienak. Jendeak elikadurarigarrantzia ematen diola esan nahidu horrek, eta haurrentzat elika-dura ona nahi duela. Baikor nagoalde horretatik.Gai baikorretik mikatzagoetara

jauzia eginda, lezoarra zara zu,

hondakinen gaiak bereziki as-

tindu duen herri batekoa. Le-

hengo astean zure herrikide eta

alderdikide Ainhoa Intxaurran-

dieta epaitu zuten Madrilen,

errauste plantaren lanak etetea-

gatik. Zer iritzi daukazu?

Ainhoa [Intxaurrandieta] etaIñaki [Errazkin] bakar antzeanutzi ditugula uste dut. Hori danire iritzia. Iruditzen zait eurekhartu dutela kargarik handiena,eta ezker abertzalearen barrutikere babes handiagoa izango zute-la uste nuen. Egonezina sortzendit Ainhoa eta Iñakiren egoerak;tristea iruditzen zait. Asko balo-ratzen dut egin duten lana, bainababes handiagoa merezi dutelairuditzen zait. Pena ematen ditegungo egoerak. Nola uste duzu bukatuko dela

auzia?

Gaizki. Ekonomikoki zigortukodituzte, ezin dietelako jarri beste-lako zigorrik. Izugarrizko dirutzaeskatuko diete, nahiz eta, agian,ez izan 41 milioi euro horiek; di-rutza handiaz ari gara hizketan.Ez dakit zer, baina, kasu honetan,denon artean egin beharko duguzerbait.Atez ateko bilketa sistema inda-

rrean zegoen garaian, Lezo

Zero Zabor taldeko kide izan zi-

nen zu zeu, eta dezenteko ika-

mikak izan zenituzten Lezo Gar-

bia plataformarekin. Gaur-gaur-

koz, zein balorazio egiten duzu

ordukoa gogora ekarrita?

Sistema aldatu aurretik galdeke-ta egin behar zela uste dut, bainalezoarrok ez genuela gehiegi la-gundu, hori ere hala dela ustedut. Zaila zen gaia, ika-mika han-dia sortu zen herrian, eta udalanahiko bakarrik geratu zela iru-ditzen zait. Zazpi edo zortzi lagunibiltzen ginen Lezo Zero Zabortaldean, eta gaia nahiko ahul lan-du genuela uste dut. Udalak ba-zuen ahalmena sistema indarre-an jartzeko, eta jarri zuen, bainaherriak ez zuen bultzatu beharzen adina. Zinegotzi ere izan zinen, EAE-

ANVren garaian. Gustuko duzu

udal jarduna?

Bai. Egia esan, oso gustura ibilinintzen, bai Kultura zinegotziaritu nintzenean, eta baita geroraere, Lan, Zerbitzu eta Hirigintza

Zein irakurketa egiten duzu

egungo egoera politikoaz?

Kezka handiz bizi dut Kataluniangertatu den guztia edo hemenAltsasuko gazteekin gertatzen aridena. Garai ilun batera itzultzenari garela uste dut, eta asko kez-katzen nau horrek, mugatzen aridelako edozer gauza aldarrika-tzeko dugun askatasuna. Kezka-tu egiten nau Amaia Agirregabi-ria, Pasaiako alkate izandakoa,kartzelan egoteak, edo, politiko-ki sigla batzuk defendatzen ari-tzeagatik, Ainhoa Intxaurrandie-ta eta Iñaki Errazkin kartzelarajoan daitezkeela ikusteak. Ez daeuren erabaki pertsonala, bainaeurak zigortu nahi dituzte. Askokezkatzen naute orain sortzen ariden politika berri honenmoduek.Zorionez, dena ez da izan hain

serioa zure bizipenetan. Pailazo

izan zara urtetan, Korri, Xalto

eta Brinko taldean, Brinkoren

rolean.

Hamabost urtez aritu nintzen jar-dun horretan. 1999an sortu nuentaldea, Mikel Susperregirekin ba-tera,Trapujale, Zabarre eta Lezo-ko beste hainbat pertsonaia hau-rren munduan eta ipuingintzanzabaltzeko asmoz. Udalean sartunintzenean utzi nuen pailazo jar-duna, nahiz eta oraindik, gauzabereziren bat dagoenean, Marke-len Irria festa edo antzekoren bat,plazara aterako naizen, agian;baina une jakin bateko erabaki gi-sa, betiere.Zer maite duzu gehien pailazo

jardun horretatik?

Irribarrea, eta haurrak ahozaba-lik ikustea. Ekitaldia bukatu etahaur batzuekin sortzen den ha-rreman hori; batzuei muxuakeman, beste batzuei sinadurak...Baina, batez ere, zerbait egiteraateratzen duzunean haurrak jar-tzen duen aurpegi hori. Denaematen du haurrak.Gogotik lan egindakoa zara Le-

zoko inauterien bueltan ere.

32 urte dituzte Lezoko inaute-riek. Ekaitza atseden taldeakparrokian zuen aisialdi taldebatetik sortu zen ideia, kulturbatzorde batean, herriko hainbatelkartek bultzatuta. Ekaitz aisial-di taldean begirale ginenean hasiginen gu gaia lantzen. Hasieran,guk antolatzen genituen inaute-riak, eta, gerora, begirale gaztea-goen esku gelditu zen antolakun-tza, duela hamabi bat urtehutsunea sortu zen arte. Orduansortu genuen Trapujale taldea,Ekaitzen begirale lanetan arituginen batzuek. Talde sendo batsortzea erabaki genuen, etaordutik, urtero-urtero, bospaseilagun aritzen gara inauteriak

antolatzen, gogotsu eta gauzaberriak eginez.Zergatik hartu zenuten Trapuja-

le izena? Nondik dator izena?

Osaba bat banuen nik, eta harkTrapujale deitzen zidan txiki-txikitatik. Pertsonaia osatzekolanean hasi ginenean, aitona-amonengana jo nuen osabakTrapujale zergatik deitzen zidangaldetzera. Ingurukoek lezoarreijarritako ezizen bat dela kontatuzidaten orduan. Hitz polita zelairuditu zitzaigun, eta haren buel-tan sortu genuen inauterietakoantolaketa guztia.Hala ere, urteetan sortu den

zerbait da Trapujale inauteria;komeni da hori nabarmentzea.Lander Zurutuzak komiki bategin zuen Mikel Susperregirekinbatera, dantza taldekoek Ziri-kuak sortu zituzten... Denon ar-tean sortutako inauteria da Lezo-koa, herri inauteria, eta hori dagauzarik politena; hain zuzenere, horregatik funtzionatzen duhain ondo. Lezon guztiz errotudira inauterietako osteguna etaasteartea. Trapujale taldean osopozik gaude festek izan duten bi-lakaerarekin.Euskaltzalea zaren neurrian,

zure ustez zeintzuk dira, gaur

egun, euskararen normalizazio-

aren bidean urratsik premiaz-

koenak?

Alde horretatik, nahiko kezkatu-ta nago Lezon ikusten dudanerrealitatearekin, baina joeraorokorra dela uste dut. Parkean-eta asko jaitsi da euskararen era-bilera. Kanpotarrak etorri diraLezora bizitzera, eta herria eta,batez ere, haurren mundua de-zente erdaldundu dira. Herrikoeskolak eta ikastolak arlo horre-tan serio lan egin beharko lukete-la uste dut. Errealitate horri ga-rrantzia eman behar diogu de-nok. Atzera egin dugula iruditzenzait. Haurrek badakite euskaraz,baina kaleko erabileran badau-kagu nahikoa lan, asko jaitsi dela-ko orokorrean, bai Lezon eta bai-ta inguruko herrietan ere.Euskaraldiaren urtea izango da

aurten. Zer moduzkoa iruditzen

zaizu plazaratutako erronka?

Eskualdean euskararen aldekojairen bat egin beharra dagoelauste dut, euskarari garrantziaemateko eta arlo hori landuz joa-teko. Badakit hainbat kanpainagauzatzen dituztela Oiartzualde-an, baina iruditzen zait ez delanahikoa. Euskararen jaialdierraldoi bat egin beharko litzate-ke, eta haurrei eta gurasoei begi-rako zerbait antolatuko nukenik. AEKren eta teknikarien eskuuzten dugu euskara, baina horiez da nahikoa.

OLATZ MITXELENA

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a Elkarrizketa b 5

arloetan jardun nuenean. Gogo-an dut 45 haurrekin bilera bategin nuela eta gerora eskatu zida-ten skate parkea egiteko. Zortziedo hamar urte pasatu dira ordu-tik, eta gaur egun asko poztennau skate parkea asko erabiltzendela ikusteak. Gauza bera gerta-tzen zait Karlos Saldise plazakoestalpearekin. Lezok behar zuenaterpe hori, guk jarri genuen, etaasko erabiltzen da gaur egun. Or-dutik, Lezon, ekitaldiak ez diragelditzen bertan behera egural-diagatik. Udaletxeko saltsa gustatu egin

zitzaidan niri, nahiz eta momen-tu onak eta txarrak bizi izan geni-tuen. Baina, orokorrean, bai, oro-korrean gustuko dut udaleko jar-duna.

MOTZEAN

Zein pertsonaia duzu gustu-

koen Lezoko inauterietan?

Ziriku nagusia.

Eta zein egun?Ostegun zu-

ria.

Bertan galtzeko toki bat?

Jaizkibel.

Euskaraz gustuko duzun

hitz bat. Kaixo.

Erabat mespretxatzen du-

zun jarrera hori, jasangaitza

zaizuna?Handikeria.

Eta estimatzen duzuna?

Goxotasuna.

Zeri diozu benetako beldu-

rra?Euskararen egoerari, eta,

batez ere, egungo egoera po-

litikoari. Zalantza asko sortzen

dizkit.

Hurrengo erronka pertso-

nala?Lagunen batek esan dit

etorkizunean Aiton Bordako

[Lezoko erretiratuen elkartea]

lehendakaria izango naizela,

baina 50 urte ditut, eta baserri

bat nahi dut erretiroaren garai-

rako; baserri bat eraikitzea eta

bertan bizitzea da erronka.

Asko kezkatzen nauteoraingo politika berrihonen moduek; garai ilun bateraitzultzen ari gara»

«Gero eta gehiagomugatzen ari daedozer gauzaaldarrikatzeko dugunaskatasuna»

«150 bazkiderekinhasi ginen LaboreOarso kooperatiban,eta 650 bazkide garagaur egun»

«Ainhoa[Intxaurrandieta]eta Iñaki [Errazkin]bakar antzean utziditugula uste dut»

‘‘

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a6 b Iritzia

RIRITZIALeire Narbaiza

Munillakblokeatuta nauka

Munillak blokeatutanauka Twitterren.Duela hilabete ba-tzuk konturatu

nintzen, kasualitatez. Txiolarilagun batzuekin komentatu, etaeuretako batzuek ere hala zeude-la aditzera eman zidaten. Kontuada blokeatutako kide horiek ezdiogula inoiz berbarik egin gizonhorri, eta normalean blokeatzea-rena txio gurutzaketa baten oste-an izaten da.

[Sare sozial hori erabiltzen edo-ta ezagutzen ez duzuenoi oharra:Twitterren blokeatzearena neu-rri latza izaten da ia beti, egitenzaiona jazartzen duen jendeari,iraintzen duenari, trolei, jasanezinak direnei... Blokeatzearen

ondorioz, blokeatuak ezin ditublokeatzailearen mezuak ikusi.Zigor moduko bat ere badela esangenezake, kokoteraino gaudene-an egiten dena soilik].

Sareko lagunok barrezka jar-dun genuen. Arduratzen ez ba-gintuen ere, sekulako harridurasortu zigula esan nezake. Denaden, barreak egin ostean, bueltabatzuk eman nizkion kontuari,eta iruditu zitzaidan Munilla osokristau txarra zela, ez zuelakoebanjelioetan dioena betetzen.Izan ere, bataiatutako pertsonanaiz; beraz, katolikoa Elizarenbegietan, inoiz ez baitute inor bo-rratzen, apostasia egin arren.Kontuan izan, euren zerrendetanagertzen garen guztiok zenbatu,

eta kopuru horrekin presioa egi-ten dietela gobernuei. Hori ho-rrela, ikuspuntu horretatik begi-ratuta, bera nire gotzaina da, gi-puzkoarra naizelako. Horregatik,nola baztertu du elizakide bat?Zer dela eta? Ez dut esan, bainahori guztiori greba feminista bai-no lehenago izan zen, bere adie-razpen deabruzko horiek bainoaskoz lehenago, alegia.

Ziur naiz blokeatu nindueneansumatuko zuela nire profilean(eta lagunenean) demonioarensufre usaina. Bekatari zantzuakere ikusiko zizkigun. Horretara,eta betiere bere ikuspegitik, ardigalduak gara, bide okerretik joandirenak. Seguru nago ondotxoezagutuko duela apaiz horrek

ardi galduaren parabola, zeinakdioen artzain onari ardi bakar batgaltzen bazaio, artaldea laga, etadesagertutako horren bila joangodela; izan ere, ardi galdu horrekartalde osoak baino gehiago baliodu. Kasu honetan gu ardi gal-duak (ejem), bera artzaina; beraz,gu blokeatuta bere harrokeria etalan txarra baino ez du erakusten.

Baina jokaera horrek ezin gaituharritu. Eliza katolikoaren hie-rarkiako kide nahikotxok era-kusten dute txakur amorratua-ren jarrera hori. Latza egingo zaie

boterea galtzea, euren ideiak ezininposatu, eta konturatzea geroeta jende gutxiagok egiten dielajaramon, gero eta pisu gutxiagodutela gizartean. Ahaleginakahalegin, ez dute lortzen berres-kuratzea beste erregimen batzue-tan izan zuten itzala, zorionez.

Horregatik, gustuko ez dutenagaitzetsi behar dute gizon hierar-ka horiek. Munillak berak esanzuen deabrua emakume feminis-ten artean dagoela, eta gaineratufeminismo ona eta txarra daude-la. Bitartean, guk deabrua bereaurpegian ikusten dugu, eta Pie-rre de Lancreren jarraitzaile mo-dernotzat ere jo genezake, XVII.mendean Lapurdin jardun zueninkisidorearen oinordeko. Hark200 bat lagun, ia denak emaku-meak, sorgintzat hartu, zigortueta hil zituen. Munillak ezin duhalakorik egin, baina hitz etaekintza horiekin kondenatu gai-tu. 400 urte pasatu arren, gauzabatzuk ez dira aldatzen!

Irudiab Andoain

«Bidesariak ez dauka atzera-bueltarik»N-1 eta A-15 autobideetan kamioiei bidesaria kobratzen jarraituko dutela ziurtatu du Aintzane Oiarbide Gipuz-

koako Bide Azpiegituretarako diputatuak. «Bidesariak ez dauka atzera-bueltarik», adierazi zuen herenegun.

Markel Olano Gipuzkoako ahaldun nagusiak ere «legea alde» dutela ziurtatu zuen asteartean, Gipuzkoatik

kanpoko garraiolariak «baztertzen» zituztelako EAEko Justizia Auzitegiak bidesari horiek bertan behera utzi zi-

tuela jakinarazi eta lau egunera. Irudian, N-1 errepidean, Andoainen dagoen arkua. JON URBE / FOKU

Aurtengo udan ez da izango hegaldirikHondarribitik Londresera eta Palmara

HONDARRIBIA b«Behin-behineko neurria da», azpimarratu du Ma-risol Garmendia Gipuzkoako Mugikortasun eta Lurralde Antolaketa-ko diputatuak. Baina, pistan egingo dituzten lanen eraginez, aurtengoudan ez da izango hegaldirik Hondarribiko aireportutik Londres etaPalmara. Madrilera eta Bartzelonara mugatuko dira, beraz, hegaldiak.

«Gutako bakoitzak ahaleginaegin behar dugu euskaraetxean erabiltzeko, lagunekin,aisian…; norberarenerantzukizuna da hori»Miren AzkarateEHUko irakaslea eta euskaltzain osoa

2PASAIAKO BADIAKO UDALERRIAK BIZIBERRITZEKO

ALDUNDIAREN EKARPENA, MILIOI EUROTAN

Gipuzkoako Aldundiak bi milioi euro gehiago bideratuko ditu Errenteria,

Pasaia, Lezo eta Oiartzunera, udalerri horiek biziberritzeko erronkari

erantzuteko. Legealdi honetan beste 7,8 milioi euro jarri ditu jada.

GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karak-

tere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko

eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:

Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-

net bidez bidaltzeko: gipuzkoa@hitza.eus.

%

Gascok adierazi du Donostiako pisuturistikoetan ez dela izango amnistiarik

DONOSTIA b«Ordenantza berriak debekatu egiten du Parte Zaharre-an pisu turistiko gehiagori lizentzia ematea, eta ez da izango amnistia-rik». Hala adierazi du Ernesto Gasco Donostiako Turismo zinegotziak.Hainbat pisuri «behin-behineko amnistia» eman izana leporatu dieRicardo Burutaran EH Bilduko zinegotziak EAJ eta PSE-EEri.

Ziur naiz blokeatuninduenean

sumatuko zuela nire profilean

(eta lagunenean)demonioaren sufre usaina

Loinaz Agirre Beasain

Transexualitateareninguruko zalantzaketa iluntasunak ar-gitzen laguntzekosortu dute Trans-

formatzen film dokumentala.Aniztasunaren bidean urratsakeginez, «identitateak azaleratu»nahi dituzte HiKiru taldea osatzenduten hiru kideek: Ekaitz Goikoe-txea Asurabarrena eta Garazi Za-baleta Mendizabal beasaindarrek,eta Aitor Lanas Ardanaz iruinda-rrak, «jendartea transformatze-ko». Asteartean, 19:00etan, Bea-saingo Usurbe antzokian aurkez-tuko dute, II. Transzikloan.Goikoetxeak duela lau urte eta

erdi ezagutu zituen Mikele Gran-de transexuala eta haren guraso-ak, Atarrabiako (Nafarroa) insti-tutuan. «Aberastasun ondarea daMikele ezagutzea, eta aprobetxa-tu egin beharra zegoela ikusinuen; are gehiago, bera nolakoaden ikusita». Beasaindarraren hi-

tzetan, gainera, Mikelek berak osoondo barneratu du dena. «Osozoriontsua da, oso-oso alaia, etabere bizipenak adierazi eta parte-katu nahi ditu». Duela bi urte, Ba-sarri bertsopaper lehiaketa iraba-zi zuen Goikoetxeak transexuali-tateari buruzko Naizenaren ize-neanbertso sortarekin. «Mikele-rekin izandako solasaldietatikabiatuta, bertsoak idaztea erabakinuen orduan. Berritasuna izanzen, gai horretaz gutxi idatzi izanzelako ordura arte», gogoratu duGoikoetxeak. Iaz, berriz, Mahai-

tasunez solasaldi-ikuskizunaprestatu zuen Mikelerekin bera-rekin eta Olaia Baigorrirekin.Goikoetxeak Zabaleta eta Lana-

sekin bat egin du oraingoan, etadokumentalaren bidez landu du-te transexualitatearen gaia, «jen-dartea aniztasunean sentibera-tzeko helburuarekin». Transetaformatzenhitzekin jolastuz osatudute dokumentalaren izena etaizana. «Denok transformatu be-har dugu», azaldu du Goikoetxe-

ak. «Transexualitatean jartzendugu fokua hitz jokoarekin, bainamota guztietako aniztasunei zu-zendutako lana da. Aniztasuna-ren begirada dauka oinarri, etahori aldarrikatzen dugu».

40 minutuko testigantza eta bi-zipen sorta bildu dute dokumen-talean. «Material gehiago ere ba-geneukan, baina garrantzitsua dahelburua zehaztea. Testigantzak

jasota, mezua errazago iristen datestigantza horiek daukaten giza-tasun horretatik». Testigantzakjasoz eta informazioa bilduz, ger-tutik hainbat egoera ezagutzekoaukera eskaini dute, gogoeta egi-

tea gonbidatuz. Ertz as-kotatik landu dute gaia,hainbat pertsonaren la-guntzarekin: «Askotari-ko bizipenak jasotzensaiatu gara; bai prozesuaoso ondo barneratu dute-nena, baina baita infer-nua bizi izan dutenenaere». Ondorengoek par-te hartu dute proiektuan:Mikelek berak eta harengurasoek, Aingeru Mayoreta Edurne Koch Chrysa-llis elkarteko kideek, Su-sana Asiain antropologo-ak, Erika Salvatierra se-

xologoak, Marijo eta Maddi Ima-zek, German Urteagak, MariaAmolategik eta Kai Etxanizek.Ele bitan dago dokumentala,

euskaraz eta gaztelaniaz, hizlari

batzuek ez dakitelako euskaraz.Hori bai, euskaraz dago hezkun-tzara bideratutako unitate didak-tikoa, D eredurako prestatu bai-tute. «Material aldetik, horrelakogaiak jorratzeko gabezia handiadago hezkuntzan, eta are gehiagoeuskaraz», azaldu du Zabaletak.Baina aniztasunaren forma-

kuntza ez denez ikasgeletara soi-lik mugatzen, gizarte guztia edukidute gogoan dokumentalean,«guztiek transformatu beharradaukatelako». Zabaletaren esa-netan, jendeak, oraindik ere, ezdauzka oso argi zenbait kontzep-tu. «Eta landu egin behar da arlohori, sakondu eta aniztasunarenberri izan, bere aberri garela ohar-tzeko».

Diskurtsoa, iraunkorragoa«Eraginkorragoak eta iraunko-rragoak» izatea ere komeni delauste dute hirurek: «Askotan, mo-mentu jakin batzuetan, badauka-gu diskurtso landu samar bat.Ekairena gertatu zenean [bere bu-ruaz beste egin zuen Ekai Lersun-di 16 urteko gazteak] edo HazteOir plataformaren autobusa eto-rri zenean... Baina horrelako gaie-tan askoz iraunkorragoak izanbehar dugula uste dugu».Horregatik, hezkuntza arloak

eta gizarteak eskutik joan behardutela uste dute hirurek, eta Bea-sain jarri dute eredu gisa: herrita-rrentzat eta ikasleentzat saioakantolatu dituzte bertan: «Kontuaez da dokumentala aurkeztea soi-lik; aurrez eta ondoren ere landunahiko genuke gaia, gizarte mai-lan, eta, zer esanik ez, hezkuntzaarloan». Une oro landu beharre-ko gaia dela uste dute, «horrelakokasuei aurre hartzeko, lantzeko,prest egoteko, eta aniztasuna bereadiera guztietan onartzeko».

HiKiru taldeak ‘Trans-formatzen’ dokumentala estreinatuko du asteartean,Beasainen. Hezkuntza arloa eta, oro har, gizartea bera heztea da helburu nagusia.

Aniztasunean ‘trans-formatuz’

Garazi Zabaleta, Aitor Lanas eta Ekaitz Goikoetxea, Trans-formatzen dokumentalaren hiru egileak. HIKIRU TALDEA

Gaiak b 7GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko apirilaren 20a

Gizarte gaiekikokonpromisoa duHiKiru taldeak

RGogoetak, ongizatea eta

artea uztartu eta bultza-

tzeko sortu dute HiKiru taldea.

Hezkuntzak dituen gabeziez

ohartuta, bere ekarpena egin

nahi du, material didaktikoa

sortuta. Kideen esanetan, kasu

honetan aniztasunaren aldeko

mugimenduarentzat baliagarri

izan daitekeen unitate didakti-

koa sortzea izan da taldearen

ekarpena. Hala ere, transexuali-

tatetik harago, gizarte egitura-

rekiko hausnarketa bideratu

nahi izan dute, hezkuntzaren

sarean erabilgarritasuna nahiz

eraginkortasuna bilatuta.

Aberastasun ondarea daMikele ezagutzea, etaaprobetxatu egin beharrazegoela ikusi nuen»Ekaitz GoikoetxeaHiKiru taldeko kidea eta sortzailea

«Material aldetik, horrelakogaiak jorratzeko gabeziahandia dago hezkuntzan,eta are gehiago euskaraz»Garazi ZabaletaHiKiru taldeko kidea eta sortzailea

‘‘

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a8 b Gaiak

Unai Zubeldia Donostia

Etxeko lanak egin-

da iritsi da Juan

Mari Urruzola.

«Atzo bi aldiz sar-

tu nintzen auto-

bus geltokian, eta

Anoeta inguruan ere ibili nintzen

paseoan; kolpe handia hartu

nuen belaunean lanen eraginez

jarrita dauzkaten euskarrietako

batekin». Jaio zenetik dauzka

ikusmen arazoak errenteriarrak,

nahiz eta gurasoak 4 urterekin ja-

betu ziren horretaz, eta 19 urtere-

kin gelditu zen ia itsu. «Arrasto-

ren bat ikusten dut oraindik», ze-

haztu du, baina bastoia behar iza-

ten du mugitzeko. «Hori bai, ahal

dudan bitartean nire autonomia

aldarrikatuko dut nik».

ONCE itsuei eta ikusmen urri-

tasun larriko pertsonei gizarte

zerbitzuak eskaintzen dizkien

erakundearen Donostiako egoi-

tzan sartzerako, tabernan zain da-

go Ana Isabel Mujika. Etzanda da-

go txakurra, lasai ederrean, zain.

«Trenean etortzen naiz normale-

an». Renfeko erabiltzailea da

idiazabaldarra. «Baina autoz eka-

tuta dagoen furgoneta bat, zuhai-

tzaren kontra utzitako bi bizikle-

ta, bolardoak eta denden atarian

dauden loreontziak eta kartelak.

Kale horretan zamalanak bai-

menduta daude 12:00ak arte, eta

mugimendu handia nabari da.

Behealdean daude oztoporik

gehienak. «Eta txakurrak ondo

ikusten ditu horiek guztiak», ze-

haztu du Mujikak. «Baina toldoe-

kin, zuhaitzen adarrekin eta gai-

nerakoekin arazoak izaten ditut,

txakurrak ez dituelako nabari-

tzen». Kalean aurrera eginda,

ukiturik txikiena nahikoa da ezi-

negona edo izua sentitzeko. Ber-

gara kaleraino iritsita, zain gelditu

dira Mujika eta txakurra, zailta-

sun gehixeago izaten ari delako

Urruzola. Hori bai, erritmo bizi-

bizia jarrita doa aurrera. Arbusto-

arekin beldurtu da lehenengo, eta

furgonetarekin eta aldamioare-

kin gero. Antifaza jantzita, nabar-

mena da aldamioetan sortzen den

iluntasuna. «Hori koloreko babe-

sek lagundu egiten diete zer edo

zer ikusten dutenei, baina arris-

kutsuak izaten dira horrelako gu-

neak», azaldu du San Sebastia-

nek.

Semafororik gabeko bideguru-

tzera iritsi dira Mujika eta Urruzo-

la, eta aurrera egiteko bidea aur-

kitu ezinik dabiltza. Eskuinera

egin beharra dago zebra-bidea

rri naute gaur». Mujikak istripua

izan zuen 21 urte zeuzkala, eta or-

duan gelditu zen itsu. Bastoiare-

kin ibili zen hasieran, eta urtebete

darama txakurrarekin. «Egoki-

tzen ari da oraindik», zehaztu du

Iñigo Arbiza ONCEko Komunika-

zio buruak. «Prozesu bat eska-

tzen duelako horrek; edonor ez da

gai txakurrarekin ibiltzeko».

Munduan 45 milioi pertsona

baino gehiago dira itsuak, eta 135

milioi inguruk daukate ikusmen

urritasun larria. Horietako bi dira

Urruzola eta Mujika. Arrasate eta

Etxaide kaleek bat egiten duten

gunean hitzordua jarrita, Askata-

sunaren Hiribidera lehen pauso-

ak ematerako nabarmen gelditu

da egunerokoan jasan behar iza-

ten dutena. ONCEren eraikinaren

aurrealdea berritzen ari dira, eta

aldamioak jarrita dauzkate kan-

poan. «Babesik gabe jarri zituzten

hasieran», hasi du azalpena Juan-

jo San Sebastianek, ONCEko Erre-

habilitazio teknikariak. «Eta be-

rehala neurriak hartzeko eskatu

genien; hori koloreko babesak

jartzeko edo den-dena kentze-

ko». Inguru hori ondo babestuta

daukate gaur egun.

Mujikari txakurrak lagundu

dio San Martzial kalera iritsi au-

rretik dagoen aldamioari iskin

egiten, eta bastoiarekin arazo

handirik gabe moldatu da Urru-

zola ere. Bidegurutzean ezkerrera

hartuta hasi dira komeriak: beste

aldamio bat, kale erdian aparka-

Juan Mari Urruzola, bastoia eskuetan duela, Donostian, ondo babestutako

aldamio baten azpitik pasatzen. JON URBE / FOKU

Kalean laguntzeko, utziitsuari besotik heltzen,eta pauso bat aurretikjarri, erreferentziarenbat izan dezagun»Ana Isabel MujikaTxakurrarekin ibiltzen den itsua

«Arrastoren bat ikustendut oraindik, eta,ahal dudan bitartean,nire autonomiaaldarrikatuko dut nik»Juan Mari UrruzolaBastoiarekin ibiltzen den itsua

‘‘

Gaztetan itsu geldituta, errealitate berrira egokitu behar izan dute Ana IsabelMujikak eta Juan Mari Urruzolak. Txakurra ondoan duela ibiltzen da bat,eta bastoiarekin bestea. Aldamioak, loreontziak, bolardoak, zuhaitzak...Paseoan hasi, eta egunerokoan izaten dituzten arazoak azaleratu dituzte.

Kalea oztopo bihurtuta

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a

Nerea Sanchez Echezarreta

Errenteria. Prozesu Industrialetako Ekoteknologien Ingeniaritza, 3. maila

Auto baten xasis-a 3D inprimagailu baten

eraiki dugu.

ARRASATE · APIRILAK 26

OSTEGUNA, 17:30 / Areto Nagusia

ORONA IDEO · MAIATZAK 5

LARUNBATA, 10:30 / Areto Nagusia

GOI ESKOLA

POLITEKNIKOA

ESKORIATZA · MAIATZAK 12

LARUNBATA, 11:00 / Areto Nagusia

ARETXABALETA · MAIATZAK 12

LARUNBATA, 11:00 / Areto Nagusia

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

DONOSTIA · MAIATZAK 12

LARUNBATA, 10:30 / Auditorium

GASTRONOMIA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

Basque Culinary CenterOÑATI · APIRILAK 28

LARUNBATA, 11:00 / Areto Nagusia

BILBAO · MAIATZAK 5

LARUNBATA, 11:00 / Areto Nagusia

BIDASOA · MAIATZAK 17OSTEGUNA, 18:00 / Areto Nagusia

ENPRESAGINTZA

FAKULTATEA

902 110 436www.mondragon.edu/prest

etorriko

zarela

jakinarazi!

aurkitu ahal izateko, baina, inork

abisurik eman ezean, ezinezkoa

da halakorik egiterik. Zebra-bi-

dean zain geldituta, bi auto ziztu

bizian igaro dira, Mujikari eta

Urruzolari jaramonik egin gabe.

Hirugarrena gelditu da. Bilbo pla-

zara arteko bidea egin dute Geta-

ria kalea hartuta, eta, oso gune za-

bala izaki, ez dute izan arazo han-

dirik. Hori bai, itsuentzat oztopo

saihetsezinak dira ezkerraldeko

dendaren kanpoaldean dauden

kaxa, aldapatxo eta aulkiak.

«Irisgarritasun legeak argi azal-

tzen du jatetxeen mahaiek eta

gainerakoek gutxienez metro eta

erdiko tartea utzi beharra dauka-

tela eraikinaren aurrealdearen

eta mahaien artean», azaldu du

Errehabilitazio teknikariak.

«Baina inork ez du betetzen lege

hori; ez mahaiekin, ez landare on-

tziekin, ez barrikekin...». Bidego-

rriekin ere arazo asko izaten dute

itsuek. «Bertan sartzen dira kon-

turatu ere egin gabe. Itsuentzat

oso arriskutsuak dira oinezkoen-

tzat eta bizikletentzat maila bere-

an kokatuta dauden guneak».

San Martin kalera iritsita, se-

maforoa berdean jarri zain geldi-

tu dira biak —bidegurutzeetan es-

paloiak jaitsita egoten dira nor-

malean, eta sistema podotaktila

edukitzen dute; lurreko koska

borobilak—. «Urrutiko kontrola-

gailu bat ematen diegu ONCEra

etortzen direnean, eta, horri es-

ker, semaforoak soinu bidez abi-

satzen die kalea noiz pasa deza-

keten». Horri esker, arazorik

gabe igaro dute San Martin kalea,

baina sistemak kale egin du Prim

eta Valentin Olano kaleek bat egi-

ten duten gunean. «Hori da ara-

zoa», zehaztu du San Sebastia-

nek. «Semaforoetan sistema jarri

bai, baina askok ez dutela fun-

tzionatzen; mantentze lanak dira

arazoa».

Nola lagundu, ordea, itsuari?

«Beldurtu egiten dira asko»,

onartu du Mujikak. «Baina erra-

za da: laguntza behar ote dugun

galdetu lehenengo, eta besoa

eskaini. Utzi itsuari besotik hel-

tzen, eta pauso bat aurretik jarri,

erreferentziaren bat izan deza-

gun». Bitxikerien zakuan bila

hasita, autobusera igo da idiaza-

baldarra, barrez. «Norbaitek

autobusera igotzen lagundu, eta

gertatu izan zait hutsik dagoen

eserlekuan eseri beharrean, nor-

baiten gainean esertzea». Leku-

ren batera nondik joaten den gal-

detuta, berriz, askok «handik»

erantzuten dietela azaldu du,

eskuarekin keinua eginez.

«Baina ezin jakin handik nondik

den!». Gazteenen alde, hala ere,

Urruzolak azpimarratu du

«laguntzeko borondate handia»

izaten dutela «ia beti».

Maria Cristina zubia igaro, Egia

auzora joateko tunelean sartu, eta

eskuinean dago autobus geltoki

berria. Mujikak lehen aldia du

bertan —txakurrak ere bai—, bai-

na eroso samar jaitsi ditu eskaile-

rak, nondik jaitsi behar duen

azalduta, noski, ez baitago audio

bidezko laguntzarik, eta alfonbra

handi bat baitago lurrean, siste-

ma podotaktilari trabak jarrita.

Eskailerak amaitutakoan hasi

dira komeriak. Hogei bat metro

eskuinera egin beharra dago

itsuek gunearen mapa uki deza-

ten; tabernara joateko argibiderik

ez dago; pantaila bat jaitsita bai,

baina ez dago eskuragarri ikus-

men urritasuna dutenentzat;

txartela erosteko makinek ahots

mezurik ez daukate; igogailuak

izkina-izkinan daude, eta ezinez-

koa da itsuek euren kabuz soilik

kalera arteko bidea egitea...

Errepidera zuzeneanEta, behin igogailutik Federico

Garcia Lorca kalera irtenda, lu-

rreko markei segituz gero, errepi-

dearen erdi-erdira iritsiko dira

itsuak. «Ez dauka zentzurik;

akats asko dauzka eraikinak».

Erakundeekin elkarlanean ari-

tzen da ONCE halakorik gerta ez

dadin. «Baina eraikin berriek ha-

sieratik izan beharko lukete iris-

garriak, legeak eta logikak hala

agintzen dutelako». Irisgarrita-

sun arloan «mugitzeko arazoak

dauzkaten pertsonekin» gogora-

tzen direla azpimarratu du Arbi-

zak. «Baina zer gertatzen da

itsuekin edo gorrekin? Ahaztu

egiten dituzte beti». Goiz bateko

pasadizoak izan dira guztiak,

itsuen egun arrunt baten adibide-

etako batzuk. Argi gelditu da oso

gutxirekin asko erraztuko litzate-

keela itsuen egunerokoa. «Baina

borondatea izatea da gakoa».

Ana Isabel Mujika, txakurraren laguntzarekin, Donostiako zebra-bideetako bat pasatzen. JON URBE / FOKU

Gaiak b 9

Beñat Alberdi Eskoriatza

Hamaika inkestak

adierazi du gazte-

ek politikarako in-

teres falta edo apa-

tia daukatela.

Errealitateak, ordea, badauzka

beste zantzu batzuk, eta horren

erakusle dira Ane Martinez, Maite

Larrañaga eta Eneko Mateos, Al-

men ikastolako ikasleak. Izan ere,

hirurak politikari lanetan aritu di-

ra Europako Gazte Parlamentuko

Espainiako kanporaketan, Kor-

doban. Gai korapilatsuak aztertu

dituzte bost egunetan; arazoak

aurkitu, eta, noski, konponbide-

ak proposatu. Ingelesez, gainera.

Bizitzak hamaika ezusteko

omen dauzka gordeta, eta hainbat

eskolatako ikasleekin Europako

Batasuneko arazoez eztabaida-

tzea izan daiteke adibideetako

bat. Martinezek LGTB komunita-

tearen eskubideez eztabaidatu eta

lege proposamena osatu du; Ma-

teos Europako hizkuntza gutxi-

tuen egoera hobetzeko neurrien

inguruan aritu da lanean; eta La-

rrañaga digitalizazioari buruz. 16-

17 urte dituzte, eta Batxilergoko

lehen mailan ari dira hirurak.

Baina zer da Europako Gazte

Parlamentua? Erakunde apoliti-

koa eta alderdiz kanpokoa da, eta

Europako gazteen beharrei eran-

tzun nahi die. Nazioarteko saioek

daukate sonarik handiena, eta

Europako hainbat herrialdetako

300 ikasle inguru biltzen dira saio

horietan. Eztabaidatzea eta lege

proposamenak osatzea da gakoa.

Izan ere, nazioarteko saioetan

onartutako lege proposamenak

Europako Parlamentu ofizialera

irits daitezke, eta, diputatuek hala

erabakiz gero, onartu egin ditza-

kete gero. Esaterako, parlamen-

turaino iritsi zen 18 urte betetzen

dituzten guztiei Interrail txartel

bat emateko proposamena; dipu-

tatuen soldata jaitsita lortuko li-

tzateke aurrekontu hori. Lege

proposamen horrek, dena den, ez

zuen aurrera egin.

Kordobakoa, ordea, ez da izan

nazioarteko saioa, horretarako

sailkatzeko kanporaketa baizik.

Hiru ikasleek Donostian hasi zu-

ten bidea, eskualdeko batzorde-

an. Almen ikastola izan zen garai-

le, eta Martinezek, Larrañagak eta

Mateosek egin zuten ondoen poli-

tikarien lana. Horregatik joan dira

Kordobara. «Izugarrizko espe-

rientzia izan da», azaldu du Mar-

tinezek. «Eztabaidatzen ikasteaz

gain, jende pila bat ezagutu dugu,

eta lagun berriak egin ere bai. Bes-

te mundu bat zen hura».

Ez da makala izan egin beharre-

ko lana. Gustukoen zituzten bost

gaiak aukeratu zituzten hasieran,

eta batzordeetan banatu zituzten

gero. «Donostiako saioan, esate-

rako, arazo bat planteatu zigu-

ten», nabarmendu du Mateosek.

«Eta guk legea proposatu behar

genuen arazo horri erantzuteko.

Kordoban, ordea, arazoak ere an-

tzeman behar izan ditugu». Luze

eztabaidatu behar izan zuten ba-

tzordeko hamabi kideen artean.

Laguntzaileen babeseanArazoak aurkitu ostean, lege pro-

posamena bideratzea da saioaren

muina, eta horretarako Europako

Parlamentuko ingeles teknikoa

erabili behar izan zuten. «Lagun-

tzaile bat zeukan batzorde bakoi-

tzak», azaldu du Larrañagak.

«Aurreko urteren batean parte

hartutakoak ziren gehienak».

Proposamena osatzeaz gain,

osoko bilkura falta zuten parla-

mentuko lana ezagutzeko: gai-

nontzeko kideen aurrean aurkez-

tea eta defendatzea, alegia. 120

pertsonaren aurrean ingelesez

hitz egitea eta zurea defendatzea.

Hiruren hitzetan, ingelesa ez dute

izan arazo: «Bost egunez ia eten-

gabe jardun dugu ingelesez, eta

moldatu gara», zehaztu du Marti-

nezek. Hiruren hitzetan, hizkun-

tza horretan sakontzeko, behin-

tzat, baliagarria izan da esperien-

tzia.

Oraindik ez dakite nazioarteko

saioetarako sailkatuko diren edo

ez, ez baitituzte jakinarazi emai-

tzak. Baina batzordeetan lagun-

tzaile lanetan aritzeko aukera

izango dute hurrengo batzordee-

tan. Beste hainbat aukera ere

izango dute antolakuntza lanetan

parte hartzeko, eta hirurek oso ar-

gi daukate ez diotela uko egingo

aukera horri.

Europako Gazte Parlamentuko Espainiako kanporaketan izan dira EskoriatzakoAlmen ikastolako hiru ikasle. Egungo Europako gai korapilatsuei erantzun diete.

Gazteenen politikari sena

Ane Martinez, Maite Larrañaga eta Eneko Mateos, Kordoban, Europako Gazte Parlamentuko Espainiako kanporaketan. MAITE LARRAÑAGA

DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA

Izugarrizko esperientziaizan da. Eztabaidatzenikasteaz gain, jende pilabat ezagutu dugu; bestemundu bat zen hura»Ane MartinezAlmen ikastolako ikaslea

‘‘

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a10 b Gaiak

zek. «Dirua ez dugu sobera iza-

ten, baina aurten diru iturri

gehiago izan dugu, eta sarietan

antzemango da hori». Tolosako

Udalaren, Tolargi enpresaren eta

Kutxa fundazioaren laguntza

izan dute lehiaketa gauzatu ahal

izateko. Kutxa fundazioari dago-

kionez, lehen aldiz eman du ba-

besa aurten.

Bi erakusketa ikusgaiEkainaren 4an emango dute

epaia, eta ekainaren 16an egingo

dute sari banaketa, Tolosako Ca-

sino elkartean. Izan ere, Casino

elkarteak beti lagundu izan dio

taldeari, bere aretoak utzita. Sari

banaketarekin batera, bi erakus-

keta ere inauguratuko dituzte

ekainaren 16an. Batetik, lehiake-

ta nagusian puntu gehien lortu

duten 40 argazkiak erakutsiko di-

tuzte, eta, bestetik, Tolosako ar-

gazkilarien artean puntu gehien

biltzen duten hogei argazkiak;

gazteen sailekoak izango dira ho-

rietatik sei.

Sari banaketaren eta bi erakus-

keten inaugurazio ekitaldia bere-

ziagoa izan dadin nahi dute aur-

ten. «Izan ere, ekitaldiko aretoa

itxia izanik, iruditzen zaigu jende

asko ez dela ohartu ere egiten he-

men zer dagoen, eta buelta eman

nahi diogu horri», azaldu du

Atxagak.

Urteroko maila kontuan hartu-

ta, aurten ere erakusketan «kali-

tate handiko lanak» ikusi ahal

izango direla ziur dago Atxaga.

Begiradaren araberakoa izaten da

askotan, eta, argazki on bat zer

den galdetuta, «gustura egiten

den hori» erantzun du Targazki-

ko lehendakariak. «Egia da kon-

posizio arau batzuk badaudela,

eta teknika pixka bat behar dela.

Baina gustura eginez gero, lan

asko aurreratzen da. Lan hori

gustura eginez gero, transmititu

egingo duzu, eta niretzat emozio

hori transmititzea da argazkilari-

tza».

Rebeka Calvo Tolosa

Bi helburu lortu nahi

dituzte Tolosa He-

rria argazki lehia-

ketarekin: «Tolo-

san argazki kultura

areagotzea eta gure herriaren ize-

nak argazkien munduan oihar-

tzuna izatea». Hala adierazi du

Miren Atxagak, lehiaketa antola-

tzen duen Targazki taldeko le-

hendakariak. «Gaur egun Tolo-

san ez dago argazkilaritza kultura

handirik», gaineratu du Javier

Ortizek, taldeko kideak. «Behar-

bada, horretarako azpiegitura

gutxi daudelako; erakusketak ja-

rri ahal izateko aretoak, esatera-

ko. Gure nahia hori ere bada, to-

losarrak argazkilaritzara gertura-

tzea, alegia».

Nazioarte mailako lehiaketa da

Tolosa Herria, eta, beraz, mundu

guztiko lanak jasotzen dituzte;

iaz, esaterako, hamabi herrialde-

tako argazkiak ikusi ahal izan zi-

tuzten. Tolosa eta Tolosaldeko ar-

gazkilariei plataforma bat eskain-

tzea ere badenez helburuetako

bat, sari orokorrez gain, bertako-

ek bidalitako argazkiek ere izaten

dute saria. Argizaiola argazki

lehiaketara pasabidea lortzeko

aukera ere ematen du, gainera,

Tolosa Herria lehiaketak. «Argi-

zaiolan parte hartzeko aukera

izango dute lehiaketan puntu

gehien lortzen duten Euskal He-

rriko hiru argazkiek», azaldu du

Atxagak.

Orain arteko lehiaketetan be-

zala, gai librean ariko dira aurten

ere, eta edozeinek aurkez dezake

bere lana. Urtero desberdinak

izaten dira epaimahaiko kideak

—hirukoa da taldea—, eta iazko

Argizaiola sariko irabazlea ere

tartean izango da aurten, Asier

Garagarza. Targazki taldeko ki-

dea da hura ere.

Iaz, lehen aldiz, gazteei begira

jarri zuten lehiaketa, eta, emaitza

onez jabetuta, esperientzia erre-

pikatzea erabaki dute aurten.

Hori dela eta, 12 eta 16 urte arteko

gazteek ere sail berezia izango

dute lehiaketan. Lehenik eta

behin, ikastaro bat jasoko dute,

eta bertan ateratako argazkiekin

parte hartu ahal izango dute. Iaz

bi egunetan egin zuten ikastaroa,

baina egun bakarrean egingo

dute aurten: bihar bertan. Sei or-

duko ikastaroa jasoko dute goize-

an, eta argazkiak atera, sailkatu,

eta, parte hartu nahi badute, ar-

gazki horiek aukeratu eta bidali

ahal izango dituzte arratsaldean.

targazki@gmail.com helbidera

idatzi behar da ikastaroan parte

hartzeko. Gazteak «indarrean»

datoz, gainera. «Iaz harrituta ge-

ratu ginen gazteek egindako la-

nekin», adierazi du Atxagak.

Argizaiolan parte hartzeko au-

kera izateaz gain, lanak erakuste-

ko aukera ere eman dezake saria

jasotzeak. Diru saria ere izaten da,

gainera, eta, alde horretatik, aur-

ten kopurua «pixka bat handi-

tzea» lortu dutela azaldu du Orti-

Targazki Tolosaldeko argazkilari taldeak V. Tolosa Herriaargazki lehiaketa antolatu du. Bigarren urtez, gazteenparte hartzea bultzatu nahi dute bereziki, eta sari bereziakbanatuko dituzte. Maiatzaren 27ra arte bidal daitezke lanak.

Argazki kulturasustatzeko

Miren Atxaga eta Javier Ortiz, Targazki taldeko kideak. REBEKA CALVO

Gaiak b 11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko apirilaren 20a

2009tikegonkortzenari den proiektua

RHogei bat kidek osa-

tzen dute Targazki

taldea. 2009an hasi ziren el-

kartzen, eta egonkortzen ari

dira ordutik. Urteroko eki-

taldia izaten da Tolosa He-

rria Argazki Lehiaketa anto-

latzea. Asteartero biltzen

dira, eta hainbat gauza egi-

ten dituzte, irteerak tartean.

Irteera arrunt bat egiten

dute hilean behin, eta serio-

agoa urtean behin; iaz, esa-

terako, Lisboan izan ziren;

Parisen egonda daude, eta

New Yorkera joateko as-

moa daukate aurten.

Argazkia gustura eginezgero, transmititu egingoduzu, eta, niretzat,emozio hori transmititzeada argazkilaritza»

Miren AtxagaTargazki taldeko lehendakaria

«Gaur egun, Tolosanez dago argazkilaritzakultura handirik, eta,hain zuzen ere, hori ere bada gure nahia»

Javier OrtizTargazki taldeko kidea

‘‘

Kanporaketetan «maila ona»izan dela uste dute finalera iritsidiren guztiek, eta azken saioanere hala izatea espero dute. Kan-poraketetan egindako akatsakzuzentzeko tartea hartu dute az-ken asteotan, eta jendaurrera ate-ratzea soilik falta zaie orain. Aies-taranek «finalerako prest» ikus-ten du bere burua: «Anoetanjokatu nuen kanporaketa, etagustura gelditu nintzen egindakolanarekin. Gehien kezkatzennauten puntuak indartzen edolantzen aritu naiz ordutik, eta, be-raz, finalerako nahikoa prestatu-ta ikusten dut neure burua». Txapela nork irabaziko duen ez

badakite ere, ia finalista guztiakbat datoz gauza batekin: ondo pa-satzera eta bertsolaritzaz gozatze-ra doaz Lasturrera. Peritzek na-barmendu du finalean abestukoduten zortzi bertsolariak lehiaki-deak baino gehiago «lagunak»direla. Gainera, «maila oso one-an» ikusten ditu bertsolari de-nak, baina Arana ahizpak «osoindartsu» daudela azaldu du.Haientzat «oso berezia» izangoda finalean bertsotan elkarrekinaritzea. Tatiegik uste du bertsola-riek elkar ezagutzea «saioarenonerako» izango dela, eta ustebera du Haizea Aranak ere: «El-kar ezagutzen dugu, ia denok la-gunak gara, eta uste dut horrekeragina izango duela bertsotanaritzerakoan». Entzuleei «saiotxukuna» eskaini nahi die Aiesta-ranek: «Garrantzitsuena hori da,guk kantatuz ondo pasatzea etaentzuleek gozatzea».

Maialen Etxaniz

Gipuzkoako bertso-lari gazteek aste-buru ederra dutezain. Lasturren(Deba) elkartuko

dira gehien atsegin duten gauze-tako bat egiteko: bertsotan aritze-ko. Gaur jokatuko da GipuzkoakoEskolarteko bat-bateko 38. BertsoTxapelketaren finala, eta harekinhasiko da bertso eskoletako gaz-teen egonaldia. Finalaren atarian,urduri bezain gogotsu daude es-kolartekoaren azken plazara ate-rako diren zortzi bertsolariak.Otsailaren 12an hasi zen txa-

pelketa, Zestoan, eta Orion, Oña-tin, Hernanin eta Anoetan eginditu geldialdiak; guztira, bostkanporaketa izan ditu eskolarte-ko sariketak. 14 eta 18 urte arteko27 gaztek parte hartu dute bertan.Azken txanpa falta da orain, etaberen abileziak erakusteko pron-to daude finalera iritsi diren zortzigazteak: Uxue Alkorta eta AnerPeritz Euzkitze zarauztarrak; Ai-tor Tatiegi oñatiarra; Oihana etaHaizea Arana ahizpa eskoriatza-rrak; Maddi Aiestaran beasainda-rra; eta Oihana Labiano eta Ima-nol Albizu azpeitiarrak.Iaz, Oihana Aranak jantzi zuen

txapela, eta aurtengoa ere etxera-tzeko aukera izango du gaur. Es-kolartekoan esperientzia dute-nek eta ez dutenek, denek dituztekirioak dantzan finalaren atarian;hori bai, batzuek besteek bainogehiago. Peritzek, esaterako, txa-pelketa hasi zenean baino lasaia-go dagoela azaldu du: «Kanpora-ketaren bezperan urduri nengo-en, baina lasaiago nago orain.Nabaritzen dut tximeleta efektuhori, baina normalean baino la-saiago nago, eta hori positiboadela esango nuke. Ea horreladen». Albizu eta Haizea Arana ere«nahikoa lasai» daude, «orain-goz». Aiestaran eta Alkorta, be-rriz, zertxobait urduriago daude.Hala dio Alkortak: «Entseguetanaskoz urduriago nabaritzen dutneure burua. Normala delakoannago, final batek bere pisua etagarrantzia duelako». Iritzi bere-koa da Aiestaran ere: «Finalahi-tza entzuteak berak urduri jar-tzen nau». Tatiegik, berriz, «sen-timendu arraroa» duela azaldu

du: «Hau da jokatuko dudan au-rreneko finala, eta tentsio modu-ko bat nabari dut».Kanporaketa bana jokatu dute

bertsolariek, eta saioen irabazle-ak zuzenean pasatu dira finalera.Finalera iritsi diren zortzi gazte-ak, oro har, gustura daude egin-dako lanarekin. Iazko txapelakaurtengo lehian «presioa» eragindio Oihana Aranari, baina, halaere, saio txukuna egin zuela dio:«Iaz nik irabazi nuen txapelketa,eta banuen horren presioa. Halaere, uste dut jakin dudala hori ku-deatzen». Haren ahizpa bikiak,Haizeak, Oñatiko kanporaketairabazi zuen, eta kantuan «bertsoeskolan bezain gustura» arituzela kontatu du: «Ez nuen esperohalako saioa egiterik, aurreko ur-tean nahikoa gorputzaldi txarra-rekin atera nintzelako txapelke-tatik, batez ere. Poto egin nueneta... Aurten oso niretik kantatudut, oso gustura». Oñatiko saio-an abestu zuen Tatiegik ere, etahark bestelako sentipenarekinamaitu zuen etxean jokatutakokanporaketa: «Nire herrian kan-tatu nuen, eta, ziurrenik, horrekjarri ninduen hain urduri; eta ur-duri egotea inoiz ez da lagunga-

rria. Gainera, akats bat egin nuen,eta, horregatik, ez nuen espero fi-nalera iritsiko nintzenik. Etxeangelditu nintzen finaleko bertsola-rien zerrenda esan zuten egune-an, ez nuelako uste sailkatukonintzenik. Lagunek Whatsapp bi-dez bidalitako audio mezu bati es-ker jakin nuen finalera sailkatunintzela».

Maila oneko txapelketaEskolarteko bat-bateko txapel-ketaz galdetuta, «garrantzitsuabezain berezia» dela erantzundu Labianok: «Sariketa garran-tzitsua da, gazteei jendaurreaneta bat-batean aritzeko aukeraematen zaielako. Eta berezia da,txapelketa denez urduritasunpuntu hori zer den ezagutzekoparada eskaintzen duelako.Finean, txapelketa batek biltzenduen guztia ezagutzeko aukeraematen du eskolartekoak». Albi-zuk, berriz, nabarmendu dueskolarteko txapelketak bertso-laritzaren munduan «aurreraegiten» lagundu diola. Duelahiru urte, «batere pentsatugabe» eman zuen izena txapel-ketan, eta, orduz geroztik, kan-tuan ari da azpeitiarra.

Zortzi bertsolarik Gipuzkoako Eskolarteko 38. Bertso Txapelketaren finala jokatukodute gaur, Lasturren. Urduri bezain gogotsu daude, entzuleek goza dezaten prest.

Bertsoaz gozatzera, finalera

Anoetan jokatu zuten Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketako azken kanporaketa. GIPUZKOAKO BERTSOZALE ELKARTEA

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a12 b Gaiak

Iaz nik irabazi nuentxapelketa, eta banuenhorren presioa. Hala ere,uste dut jakin dudalahori kudeatzen»Oihana AranaBertsolaria

«Sariketa garrantzitsuada, gazteei jendaurreaneta bat-batean aritzeko aukera ematen zaielako»Oihana LabianoBertsolaria

«Lagunek Whatsappbidez bidali zidatenaudio mezu bati eskerjakin nuen finalerasailkatu nintzela»Aitor TatiegiBertsolaria

«Garrantzitsuena daguk finalean kantatuzondo pasatzea eta entzuleek gurebertsoekin gozatzea»Maddi AiestaranBertsolaria

‘‘

Unai Zubeldia

Egun osoko jai arruntbat ez, aldarrikapeneguna da Jaion. Auto-gestioak egingo gaitu

aske leloa eureneginda, kalera aterako dute Laka-xita Irungo gaztetxearen barruanurteotan gorpuztuz joan denhainbat koloretako mugimendua.«Izatez, Lakaxita gaztetxearenurtebetetze eguna da Jaion», azal-du du Iker Eizagirre Xufi-k, Laka-xita gaztetxeko kideak (Irun,1988). «San Migel auzoan, Anakakalean dagoen eraikina bukatuzen eguna gogoratzen dugu jai ho-nekin». Baina zentzu zabalagoaeman nahi izan diote aurten.Oinarrira joanda, Lakaxita eu-

ren egin aurretik Gazteak Bizirikasanblada zegoela jakinarazi duirundarrak, «kontsumismoarenkontrako jarduera alternatiboa».Bidea egiten hastearekin batera,ordea, «espazioren bat okupatubeharra» zegoela nabaritu zutenmugimenduko kideek. «Sistemakapitalistaren aurrean, gazteenartean alternatibak sortzeko gu-neren bat izan genezan, errealita-te horrek ez digulako emango

eraiki nahi dugun bizitza ereduasortzeko tresnarik». Eizagirrekazaldu duenez, Reclaim the Stre-

etsBritainia Handiko mugimen-dua hartu zuten eredu gisa. «Izanere, kaleak berreskuratzekoideiarekin, mugimendu horrekindar handia izan zuen 1990ekohamarkadan». Sorkuntza laneanmurgilduta, ideia horri tiraka sor-

tu zuten Jaion. «Musika talde batkamioiaren gainera igo, eta kalezkale ibiltzea zen asmoa, kalea es-pazio gisa berriz okupatzeko etaberreskuratzeko».Duela hamahiru urte eman zu-

ten lehen pausoa, eta, halabeha-rrez, hausnarketaren urtea izanzen iazkoa. «Beste hainbat leku-tan gertatu izan den bezala, osoprozesu bizia eta aldakorra izanda Lakaxitakoa, baina ez dugu bizi

izan berez gertatu behar zukeenbelaunaldi aldaketa hori». Gazte-txearen jiran «beste hainbat pro-zesu» sortuz joan dira azken urte-otan, «ekonomia sozialaren etagazteriaren ingurukoak». Eta ur-teroko batzarra ahulduta zegoelaikusita, 2017ko Jaion bertan behe-ra utzi eta 2018rako indarberri-tzea erabaki zuten. «Trantsizio

urtearen ondoren, sorre-rako egitura pixka batmoldatu dugu aurten,mugimendua zabaldu,eta kamioiaren eta musi-karen irudi horri bestela-ko neurria emanda».Orain artean, arratsal-

dean hasten zen Jaionfesta, 17:00etan, musikaduen kamioiarekin.

«Baina ekintza hori parrandara-ko gogoz zeuden gazteentzakozela ikusi genuen, eta Lakaxita-ren inguruan dabiltzan bestebatzuei ere eskaini nahi genienJaion eguna». Besteak beste,etxeko txikienek Pura Cuinaantzezlana izango dute ikusgai,12:00etan, Mosku plazan, etaherri bazkaria egingo dute gero,Irunabar taldeko kideen bertsopoteo eta guzti. «Urte guztiko

lanketaren erakusgarri izannahiko luke Jaion egunak, etaTxingudi Labore Txingudikokontsumoa, ekoizpena eta elika-dura eraldatu nahi dituen irabaziasmo gabeko elkartea ere badau-kagu tartean». Eurek prestatukodute bazkaria.

Musika duen kamioiaren atze-tik, festa giroan, 17:00 alderaekingo diote ohiko ibilbideari, etaNegu Gorriak taldeari omenalditxiki bat ere egingo diote aurten,euren bertsio talde batekin: FightThe Power Kamioi System.«Negu Gorriak-ek lotura daukaLakaxitarekin, eta, zeharka badaere, ekarpen handia egin du kon-tzientzia kritikoa sortzeko bide-an». Mosku plazatik abiatu, eta,Kolon pasealekuan barrena,19:30 aldera iritsiko dira Lakaxi-tara.

20:00etan, kontzertuakFesta giro betean murgilduta,20:00etan hasiko dira kontzer-tuak. Lau talderen emanaldiakizango dituzte: Sangre de Mono,On, Las Tuerkas eta Bide Bakarra.«Taula gainean parekidetasunaerrespetatzen saiatu gara. Hiruemakumek osatzen dute LasTuerkas Urretxu-Zumarragakotaldea, eta emakumea da On tal-deko burua».

Iaz geldialdia egin ondoren, Jaion Lakaxita gaztetxearen egun osoko aldarrikapeneguna izango dute, bihar, Irunen. Autogestioaren kontzeptua indartzea da erronka.

Hausnarketaren ondorengoa

Orain hiru urteko Jaion eguna; musika duen kamioia kalean barrena ibiltzen da arratsaldean. OARSO BIDASOKO HITZA

Proposamena b 13GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a

Oso prozesu bizia etaaldakorra izan da Lakaxitakoa,baina ez dugu bizi izan berezkobelaunaldi aldaketa hori»Iker EizagirreLakaxita gaztetxeko kidea

‘‘

JAION 2018

Eguerdian hasi eta goizaldeko

ordu txikiak arte, Irunen inoiz bai-

no egitarau zabalagoa daukate

prest biharko:

12:00. Pura Cuina antzezlana,

Mosku plazan.

14:00. Tokiko produktuekin pres-

tatutako herri bazkaria eta bertso

poteoa, Mosku plazan.

17:00. Fight The Power Kamioi

System taldearen eskutik, musika

duen kamioiarekin kalejira, Mosku

plazatik abiatu eta Lakaxitaraino.

20:00. Kontzertuak Lakaxitan:

Sangre de Mono, On, Las Tuerkas

eta Bide Bakarra.

MUSIKA

AIA Jone Uria eta Julene Otegi.

b Igandean, 18:30ean, Andatzan.

ALEGIA Iker Lauroba & Zentinelak.

bGaur, 22:00etan, Elizpe aretoan.

ALEGIAThe Fridays Crew, Bultz

eta Dabu Selektah.

bBihar, 22:30ean, gaztetxean.

ANDOAINArtxipielagoa.

bGaur, 21:30ean, Basteron.

ANDOAINPecozza United.

b Igandean, 18:00etan, gaztetxean.

ARRASATE Jexuxmai Lopetegi

& Noizbehinka: Itzal zaunka.

bOstegunean, 19:00etan,

Kulturaten.

ARRASATELiher.

bOstegunean, 22:00etan,

gaztetxean.

AZKOITIABizkargi abesbatza,

eta Donostiako Musika eta Dantza

Eskolako kamerata eta konboa.

bGaur, 19:00etan, Baztartxon.

AZKOITIAHolz Und Blech DJ gaua.

bBihar, 22:00etan, Dean eta

Txalintxo tabernetan.

AZPEITIA Ignacio Arakistain.

bGaur, 19:30ean, Sanagustinen.

AZPEITIAMicah P. Hinson.

bBihar, 23:00etan, Sanagustinen.

AZPEITIAApalatxe eta Isuo Sasiia.

b Igandean, 17:30ean, plazan.

BEASAINPiñen, Kromlech, Saña,

Ernia, Patatas Fritas por el Culo

eta Grumo.

bBihar, 20:00etan, gaztetxean.

BERGARAArtxipielagoa.

bBihar, 22:00etan, frontoian.

BERGARAUdal Musika Banda.

b Igandean, 12:30ean, frontoian.

DONOSTIAEuskal Metal Fest:

Muro, Quaoar, Last Days of Eden,

Saltimbanbya eta Black Cat.

bGaur, 19:00etatik aurrera,

Larratxo kultur etxean.

DONOSTIAPangea eta Indian

Feathers.

bGaur, 19:30ean, Dokan.

DONOSTIANew Pull.

bGaur, 20:00etan, Covent Gardenen.

DONOSTIAEuskadiko Orkestra

Sinfonikoa, Simone Lamsma biolin

jotzailearekin.

bGaur, 20:00etan, Kursaalean.

DONOSTIAPriscilla Band eta

El Sindicato.

bGaur, 20:00etan, Dabadaban.

DONOSTIASerrulla.

bGaur, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAPristine, Cobra eta

Tenpera.

bGaur, 21:00etan, Intxaurrondo

kultur etxean.

DONOSTIARevolution Jam Rock:

Asian Dub Foundation, Don Camilo,

Danitsa, Revolutionary Brothers,

Jonte eta Eira & Gustab & Ras Lujah.

bGaur, 21:30ean, Gazteszenan.

DONOSTIAEddie Mae eta

Frances Be.

bGaur, 23:45ean, Dabadaban.

DONOSTIAMarc Maya, El Txef A,

Ibailo eta Anartz.

bGaur, 01:00ean, Bataplanen.

DONOSTIAArli Du Dapri.

bBihar, 11:00etan, Euskadiko

Orkestra Sinfonikoaren egoitzan.

DONOSTIAEuskal Metal Fest:

Aiumeen Basoa, Legen Beltza,

Noctem, Killus, Die II Reborn eta

Dominium.

bBihar, 18:00etatik aurrera,

Larratxo kultur etxean.

DONOSTIAPet Fennec eta

Johnny B. Zero.

bBihar, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAZeke, Snobs eta

Crap.

bBihar, 20:30ean, Dabadaban.

DONOSTIARevolution Jam Rock:

Roy Ellis, Rapsusklei, Suga Roy,

Conrad Criystal, Zareb, Treesha,

Irie Ites, Jarel Babel eta Bombadil

Sound.

bBihar, 22:00etan, Gazteszenan.

DONOSTIANorte Vikingo,

Devil’s Trill eta Mind Trap.

bBihar, 22:00etan, Mogambon.

DONOSTIADinosaur Sr. aka:

Artillero & Peter McManus.

bBihar, 23:30ean, Covent

Gardenen.

DONOSTIAChelis eta Balza.

bBihar, 23:45ean, Dabadaban.

DONOSTIATom Staar, Kurd

Maverick, Lunnas eta Amity DJ.

bBihar, 01:00ean, Bataplanen.

DONOSTIALaupote hari laukotea.

b Igandean, 12:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAHostoak.

b Igandean, 13:00etan, Igeldoko

Undermount aretoan.

DONOSTIA Iker Lauroba & Sara

Azuza.

b Igandean, 19:00etan, Marruma

elkartean.

DONOSTIAGastropote:

Havana 537.

bOstegunean, 19:00etan,

Martin Santos plazan.

DONOSTIAExtrasensorial

Perception Sextet.

bOstegunean, 20:00etan,

Tabakaleran.

DONOSTIAFlavien Berger eta

Lehior.

bOstegunean, 20:30ean,

Dabadaban.

ELGETAGerard Godon eta

Eric Theze.

b Igandean, 19:00etan, Espaloian.

ELGOIBARThe Riff Truckers.

bGaur, 23:00etan, kultur etxean.

ESKORIATZABide Batez.

bBihar, 19:30ean eta 22:00etan,

plazan.

GETARIA Izaro, Nogen eta Marlik.

bGaur, 21:30ean, Balentziaga

museoan.

HERNANIRafa Rueda.

bOstegunean, 19:00etan, Biterin.

HONDARRIBIAMoaning eta

Yellow Big Machine.

bGaur, 21:00etan, Psilocybenean.

IRUNSangre de Mono, On,

Las Tuerkas eta Bide Bakarra.

bBihar, 20:00etan, Lakaxitan.

LAZKAOTrini Fox, Voltaia eta

Rodeo.

bGaur, 00:00etan, txosnetan.

LAZKAOLiher, Governors eta

Unidad Alavesa.

bBihar, 21:30ean, plazan.

LAZKAODJ Zigor DZ.

bBihar, 00:00etan, txosnetan.

LAZKAOXaibor DJ.

b Igandean, 19:00etan, plazan.

LEGAZPIEsne Beltza, Willis

Drummond eta John Dealer

& The Coconuts.

bBihar, 22:00etan, Haztegi ikastolan.

MUTRIKUKraussk: agurrekoa.

bGaur, 23:00etan, gaztetxean.

OIARTZUNSkasti eta Guda Dantza.

bBihar, 22:00etan, Pagoan.

OÑATIEneritz Furiyak.

bGaur, 19:00etan, liburutegian.

OÑATIHell Beer Boys eta

Ondarruko Kantu Zaharrak.

bBihar, 22:00etan, Antixena

gaztetxean.

TOLOSABecquer eta Backbone.

bGaur, 22:30ean, Bonberenean.

TOLOSAAdi.

bGaur, 23:30ean, Orbelan.

TOLOSAThe Rebels eta

Hey Bastian.

bBihar, 22:30ean, Bonberenean.

TOLOSASourvein.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Bonberenean.

URRETXUHiri Galduak eta

Niko Etxart & Hapa Hapa.

bGaur, 20:00etan, Labeagan.

URRETXUThe Jungle Fevers,

Libe, Mice, The Kleejoss Band

eta Señor No.

bBihar, 20:00etatik 02:00etara,

Gernikako Arbola plazan.

USURBILTosta Banda: entsegua.

bAsteazkenean, 19:30ean, Sutegin.

VILLABONA-AMASAXabier

San Sebastian.

bGaur, 23:00etan, Aljibean.

ZARAUTZUther eta Annes Zero.

b Igandean, 21:00etan, Putzuzulon.

ZUMAIASlow Times.

bGaur, 20:00etan, Tximistan.

ANTZERKIA

ARRASATEVaiven: Sherezade.

b Igandean, 19:30ean, Amaian.

AZKOITIALa Enana Naranja:

Kontu Kantari 2. Mendian ibiltari.

bBihar, 18:00etan, Baztartxon.

AZKOITIA Itzel: Bizimiñak.

b Igandean, 19:00etan, Matadeixen.

DONOSTIAPollo Rosa:

Las amistades de Gertrudis.

bGaur, 20:00etan, Ernest Lluchen.

DONOSTIAAnita Maravillas &

Portal 71: Jon Braun.

bBihar, 18:00etan, Lugaritzen.

DONOSTIAMikroantzerkia:

Ganba alaia 2.0eta Minus ukitua.

bBihar, 19:00etan euskaraz, eta

19:45ean gazteleraz, Tabakaleran.

DONOSTIAF. Diaz: Pido disculpas.

b Igandean, 19:30ean, Dokan.

EIBARMogel Isasi BHI: Isaskara.

bGaur, 18:00etan, Koliseoan.

ELGETAElgetaren gainbehera.

b Igandean, 12:45ean, herrigunean.

IRUNMalas Pulgas: Pura cuina.

bBihar, 12:00etan, Moskun.

IRUNTanttaka: Giltzadun etxea.

bBihar, 20:00etan, Amaian.

LASARTE-ORIANagusilan: Una

boda en Yalta.

bGaur, 19:30ean, kultur etxean.

LEZOTxalo: Ergela.

b Igandean, 20:00etan, Gezalan.

Azkoitia b Marea Urdinaren aldeko kontzertua

Elkartasunaren olatuaAutismoaren alde Gipuzkoako kosta osoa igerian zeharkatuko zuen

proiektu gisa aurkeztu zuten Marea Urdina, eta Azkoitian ere bat egin

dute proiektuarekin. Bihar, 19:00etan, Azkoitiko eta Donostiako Udal

Musika eta Dantza Eskolen kontzertu solidarioa izango da, Baztartxo an-

tzokian. Hiru euro ordaindu beharko dira emanaldia ikusteko. MAREA URDINA

GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a14 b Agenda

Agenda b 15GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko apirilaren 20a

OIARTZUNEneritz Artetxe:

Karramarroa.

b Igandean, 19:00etan, udal aretoan.

OÑATI Irazan: Moganbokabareta.bBihar, 22:00etan, Gaztelekuan.

ORDIZIATartean: Ez dok hiru.

Euskal musikaren benetako istorioa.

bGaur, 22:15ean, Herri Antzokian.

ORMAIZTEGITomaxen Abenturak:Hiru ipuin.

b Igandean, 17:00etan,

Karramarroaren aretoan.

PASAIATomaxen Abenturak:

Espien eguna.

bBihar, 18:00etan, Juanba

Berasategi aretoan.

SORALUZETaupada: Ikasgaia.bBihar, 20:00etan, Herri Antzokian.

TOLOSADani Mateo:

Desencadenado.

bGaur, 20:30ean, Leidorren.

TOLOSALa Maquine: La semilla.

bBihar, 18:30ean, Topic zentroan.

URNIETAZurriola antzerki eskola:

Urtain.

b Igandean, 19:00etan, Saroben.

USURBILPatata Tropikala: Kalean otso, etxean uso.

bOstegunean, 18:00etan, Sutegin.

VILLABONA-AMASAHuts Teatroa:

Hozkailua.

bGaur, 22:00etan, Aljiben.

VILLABONA-AMASABorobil:

Ali Baba eta 40 lapurrak.

b Igandean, 17:00etan, Aljiben.

ZIZURKILMirari Martiarena

eta Idoia Torregarai: Bakean

dagoena bakean utzi.

bBihar, 22:30ean, kultur etxean.

ZIZURKILTrapu Zaharra: Etsita!.bAsteazkenean, 20:00etan, plazan.

ZUMAIALa Enana Naranja:

Kontukantari.

b Igandean, 12:00etan, Aita Marin.

DANTZA

ANDOAINKrego-Martin Dantza:

Inoxentziaren laborategia.

bBihar, 17:00etan, Basteron.

ANOETAAnitz Eguneko emanaldia.

bBihar, 20:30ean, plazan.

ARRASATEDebagoieneko Dan-tzarien Egunaren 25. urteurrena:

Oinarin, Arrostaitz, Lore Gazteak,

Oñatz, Leizarra, Xamatz, Gorosarri...

bBihar, 12:00etan, herrian.

DONOSTIADantza Kalean.

bBihar, 18:00etan, Alderdi Ederren.

DONOSTIAKontxako barandako

barra klasikoko erakustaldia.

b Igandean, 18:00etan, Kontxan.

ELGOIBARAurresku eta soinu

zahar txapelketa.

bBihar 16:00etan, eta igandean

11:00etan, Herriko Antzokian.

ERRENTERIALarrua: Baserri.

b Igandean, 19:00etan, Niessenen.

LASARTE-ORIAKukai: Oskara.

bBihar, 20:00etan, kultur etxean.

LASARTE-ORIAErketz dantzari

taldearen 50. urteurrena.

b Igandean, 12:00etan, Okendon.

USURBILDantza Eguna.bBihar, egun osoan, kaskoan.

BERTSOLARITZA

ANTZUOLAPetresku etzi ez etsi

haurrentzako emanaldia.

b Igandean, 19:00etan, Torresoron.

DEBAGipuzkoako eskolarteko

txapelketaren finala:

Maddi Aiestaran, Imanol Albizu,

Uxue Alkorta, Haizea Arana,

Oihana Arana, Oihana Labiano,

Aner Peritz eta Aitor Tatiegi.

bGaur, 20:00etan, Lasturren.

DONOSTIABertsolharitza

haurrentzako emanaldia.

bGaur, 18:00etan, Loiolako kultur

etxean.

DONOSTIABertso gutiziak:

Unai Agirre, Maialen Lujanbio,

Aitor Mendiluze eta Aitor Sarriegi.

bGaur, 19:00etan, Basque Culinary

Centerren.

DONOSTIABertso bazkaria:

Amets Arzallus eta Jon Maia.

b Igandean, 14:30ean, Altzako

Herrera kultur etxean.

DONOSTIAAltzako Bertso Aroa.

Miren Artetxe, Maddalen Arzallus,

Onintza Enbeita, Oihana Iguaran:

Ez da kasualitateasaio musikatua.

bOstegunean, 19:30ean,

Tomasenea kultur etxean.

ELGETABertsolharitzaemanaldia.

bAstelehenean, 17:00etan, plazan.

ELGOIBARBertso afaria:

Uxue Alberdi eta Unai Iturriaga.

bBihar iluntzean, Kimetz elkartean.

IRUNBertsotruk. Bertso poteoa

eta afaria: Txingudi vs Aramaio.

bGaur, 20:30ean, Kateako Elatzeta

elkartean.

IRUN Jai On. Bertso poteoa:

Igauri Lopetegi, Arkaitz Oiartzabal

Xamoaeta Egoitz Zelaia.

bBihar, bazkalostean, Moskun.

LEZOBertso afaria: Julio Soto

eta Iker Zubeldia.

bBihar, 21:00etan, Tiñelu elkartean.

LIZARTZABertso afaria:

Maialen Lujanbio eta Jon Maia.

bBihar, 20:30ean, Txirrita elkartean.

ORIOMiren Amuriza, Ane Labaka,

Nerea Ibarzabal eta Rosi Lazkano.

bGaur, 22:00etan, gaztetxean.

ORIOBertso afaria: Aitor Sarriegi

eta Aitor Mendiluze.

bBihar, 21:00etan, Arkaizpen.

HITZALDIAK

ANTZUOLAAndoni Lubaki: Saha-

rako errefuxiatuen kanpalekuetan.

bGaur, 19:30ean, Olaran etxean.

ARETXABALETAToti Martinez:

Euskal mitologia eta eleberriak.

bAsteazkenean, 18:30ean, Zaraian.

AZKOITIAAitzol Altuna: Euskal-

duntze berantiarraren zuzenketa.

bAsteazkenean, 19:00etan,

Elkargunean.

AZPEITIAGarbiñe Aranburu (LAB).

bAsteazkenean, 19:00etan,

Sanagustin kulturgunean.

AZPEITIAMikel Reparaz zinegilea.

bOstegunean, 19:00etan,

Sanagustin kulturgunean.

Donostia b Dantzaren hilabetea

Agertoki hoberik ez dagoUrtero bezala, apirilarekin, dantzaren hilabetean murgilduta dabiltza Do-

nostian, eta bi ekitaldi nagusi izango dira asteburuan. Bihar, agertoki

erraldoi bihurtuko dute Alderdi Eder; 18:00etatik aurrera, 200 dantzariren

baino gehiagoren emanaldia izango da bertan. Etzi, berriz, Kontxako ba-

randako barra klasikoko erakustaldia izango da, 18:00etan. 1997an egin

zuten lehenengoz, eta sona handia lortu du. NEREA LIZARRALDE / IRUTXULOKO HITZA

BEASAINAnder Letamendia:

Gure zortzikoa.

bGaur, 19:00etan, Igartza jauregian.

DONOSTIA Ivan Santamaria:

Ipar Irlandako historia bisual bat.

bGaur, 20:00etan, Intxaurrondo

kultur etxean.

DONOSTIAFermin Leizaola,

Pablo Romero eta Jorge Alvarez:

Artzain ona. Kudeaketa politiko

garaikideko artzaintza eta etxeko-

tasunari buruzko elkarrizketak.

bOstegunean, 18:00etan,

San Telmo museoan.

ESKORIATZASandra Lorea:

Mujeres de Chiapas, tejiendo vida

y sembrando futuro.

bGaur, 18:00etan, kultur etxean.

OÑATIFelipe Uriarte: Mendiarenikuspegia.

bGaur, 19:00etan, Antixena

gaztetxean.

ORDIZIA Jordi Collet eta Albert

Soler: Herri Hezitzailea.

bAsteazkenean, 18:00etatik

aurrera, udaletxean.

PASAIAKatia Reimberg: Nola

baldintzatzen ditu enpleguak

emakume etorri berriak?.

bOstegunean, 17:30ean,

Trintxerpeko alkateordetzan.

IKUS-ENTZUNEZKOAK

BERGARAS(u/a)minetik bakera.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Zabalotegi aretoan.

DONOSTIAGiza Eskubideen

Zinemaldia.

bGaurtik hurrengo ostiralera,

16:30etik aurrera, Viktoria Eugenia

antzokian eta beste hainbat tokitan.

BESTELAKOAK

ARETXABALETA Ibai Esoain

Arruti kontalaria: Bertsolharitza.

bBihar, 11:30ean, haur liburutegian.

ARRASATE Imanol Ituiño magoa.

bOstegunean, 18:00etan,

Santa Marinako liburutegian.

ASTIGARRAGA Irati Jimenez eta

Petti: Nigan, ispilu batean bezala.

bAstelehenean, 19:30ean,

liburutegian.

BEASAINAndere Etxegarai, Mikel

R. Pejenaute eta Izaskun Araluzea

artisten mahai ingurua, Hire maita-

le traketsaerakusketara bisita eta

ZataraWERK kontzertuan.

b Igandean, 11:30etik aurrera,

Igartza Monumentu Multzoan.

DONOSTIAAne Artetxe eta Saioa

Aizpurua: Ipuinak musikarekin.

bAsteartean, 18:00etan, Aiete

kultur etxean.

EIBARMaite Arrese eta Mau

Ziemkiewicz: Amodiozko ipuinak.

bAsteazkenean, 19:00etan,

liburutegian.

ELGETAMikel Begoña: Komikiz

komiki, lubakiz lubakikontakizuna.

bGaur, 19:00etan, udaletxean.

ESKORIATZA Jon Sarasua:

Iturri bati begira. Joxan Artzeren

interpretazio bat.

b Igandean, 19:00etan, antzokian.

HERNANIMaite Franko kontalaria.

bAsteazkenean, 17:30ean, Biterin.

LAZKAOEriz magoa.

b Igandean, 17:30ean, plazan.

OÑATIMaider Galartza kontalaria.

bOstegunean, 18:00etan, udal

liburutegian.

ORDIZIA Ikusi Makusi: Sorgiña

Txiruliña ipuin kontaketa.

bAstelehenean, 17:30ean, Barrenan.

URRETXUMiru Kiliklon kontalaria.

bAstelehenean, 17:00etan,

liburutegian.

ZIZURKIL Juan Kruz IgerabiderenAbezedario Titirijario, haurrentzat.

bGaur, 17:30ean, liburutegian.

ZUMARRAGAPello Añorga ipuin

kontalaria.

bAsteartean, 17:30ean, liburutegian.

GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2018ko apirilaren 20a

Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea

Lege gordailua: SS-1514-2010

www.gipuzkoa.hitza.eus bgipuzkoa@hitza.eus

Eider Goenaga Lizaso

Intxaurrondoko (Donostia) Larro-txene kultur etxean izan zen AliciaSornosa (Madril, 1973) astelehene-an. 2011-2013 artean munduari bi-ra eman zion motorrean, eta espe-rientzia hari buruz hitz egin zuenbildutakoekin; bizipenak, elkar-tasun proiektuak, motorrarenmundua... Bidaia hartan oinarri-tuta, Aventura en India y Nepal(Abentura Indian eta Nepalen) do-kumentala egin zuen Sornosak,eta horren proiekzioa izan zen hi-tzaldiaren aurretik.Afrikatik itzuli berria zara, ezta?

Duela hamar egun. Etiopiatik He-goafrikara, 15.000 kilometro eginditut motorrean. Tartean, Amigosde Silva gobernuz kanpoko era-kundearentzat 5.000 euro biltzealortu dut, eta haiekin aritu naizEtiopian ur putzuak zulatzen. Munduari bira eman zenion bi-

daiaz aritu zara Donostian. Noiz

eta nola sortu zen ideia?

2011ko irailean, lagun batek eska-tu zidan bere bidaiari buruzko ko-munikazioa eramateko, bideoaketa argazkiak... Lau hilabete eginnituen harekin. Bakarrik segitunuen gero. 2013ko apirilean itzulinintzen, urte eta erdian kontinen-te guztietan egon ostean.Nondik nora izan zen bidaia?

Hauxe izan zen bidaia: Espainia,Italia, Egipto, Sudan, Etiopia,Kenya, India, Singapur, Australiaeta Tasmania, AEBak, Alaska, Ka-nada, AEBak berriro, Mexiko,Guatemala, Nikaragua, El Salva-dor, Costa Rica, Panama, PuertoRico, Kolonbia, Ekuador, Peru,Txile, Argentina —Ushuaiaraino—,Uruguai... eta handik etxera. Seihilabete baino gutxiagoan berrirojoan nintzen Hego Amerikara. Denetik pasatuko da halako bi-

daia batean... Asko aldatu behar

izaten duzu bidaia plana?

Nondik aterako naizen eta norairitsiko naizen erabakitzen dutbeti, baina ibilbidea aldatuz joa-ten da; meteorologia, tokian toki-ko gatazkak, gehiago erakartzen

nauen edo aholkatu didaten bestetoki batera joateko gogoa... Denaalda daiteke egun batetik bestera. Zure bidaiak, ordea, ez dira pla-

zer bidaia hutsak. Elkartasun

proiektuek pisu handia dute.

Noski. Niretzat hutsala da elkarta-sun proiekturik gabeko bidaiabat. Aukera aprobetxatu beharda, eta bidaiaren berri izaten aridiren guztien parte hartzea etaekarpena lortzen saiatzen naiz,beharra duten tokietan laguntze-ko. India eta Nepalera egin nuenbidaian, adibidez, oso gustura gel-ditu nintzen. Nepalen, lurrikarakherrialdea nola utzi zuen ikusi os-tean, eta TVE nire bidaiari buruz-ko erreportajea egiten ari zela ba-liatuta, diru bilketa egin genuen.Izugarria izan zen; hango kultu-ran murgildu eta Petit Mon GKEa-rekin lanean aritu nintzen. 6.000euro lortu genituen astebetean.Zure bidaietan, non ikusi duzu

egoerarik makurrena?

Zalantzarik gabe, beti Afrikan.Haien baliabideak ahitu ditugu,haien lurraldeak zatitu ditugu,herri osoak lekualdatzera behar-tu... Lehorte latzak dituzte, eta in-darkeria eta gerra nonahi; konti-nente izugarri gogorra da. Etio-piak, adibidez, ez du inor hotzepeluzten; ni ez, behintzat. Emakume bat, motorrean, baka-

rrik. Harridura sortuko zenuen.

Beti hartu naute ondo, baina, bai,gehienetan harrituta begiratzenzaituzte; zaila egiten zaie sinisteaemakume bat gai dela hainbesteorduz halako motor pisutsu batgidatzeko. Bakarrik joateak ereharritzen ditu. Ezberdinak dira bidaia hura egin

aurreko Alicia eta egungoa?

Oso. Egunero pentsatzen dut no-lako zortea dudan, adibidez, kani-la ireki eta ur beroa ateratzen de-lako, familia gertu dudalako... fi-nean, alde honetan jaio naizelako,benetako sufrimendurik gabe,gose edo hotzik pasatu gabe, su-karragatik hiltzeko arriskurik ga-be. Soilagoa naiz orain, eta ez hainmaterialista. Erlatibizatzen eta

egunero pozik sentitzen ikasi dut.Zorteko sentitzen naiz bidaiatuzeta idatziz bizi naitekeelako.Eleberri bat idatzi zenuen. 360

grados. Una mujer, una moto y el

Mundo (360 gradu. Emakume

bat, motor bat eta Mundua).

Bigarren edizioa atera dugu, etaoso gustura nago. Elkar dendetandago salgai. Sofia nire alter ego-ada, eta haren bizi ibilbidea konta-tzen du; gizonak nagusi direnmundu batean halako erronkabati aurre egitearen zailtasunak,beldur eta desioak, pasioa, maita-suna eta laguntasuna... Jendea bi-garren atala eskatzen ari zait. Zer du motorrean bidaiatzeak?

Aholkatuko zenuke?

Dudarik gabe. Errepideak amai-tzen diren tokira eramaten zaitumotorrak, baita asfaltorik gabekobideetara ere. Kontaktua zuzenada: hotza, hautsa, beroa, euria, lo-katza... Naturarekin kontaktuanzaude, eta igarotzen dituzun to-kiak usaindu egiten dituzu. Bere-hala lortzen duzu iristen zaren to-kikoekin harremana egitea, etahalako miresmen bat sortzen du,jakin-mina... Perfektua da!Motorraren munduan aritzen za-

ra kazetari, gizonen munduan,

batik bat. Inoiz sentitu zara gu-

txietsia emakume izateagatik?

18 urte nituenetik ari naiz hone-tan lanean, kazetari, eta inoiz eznaiz sentitu gutxietsia. Inori gal-detu gabe, nire eskubideak neureegin ditudalako izan dela uste dut.Bat gehiago naiz. Egia da noizbaitgehiago ahalegindu eta hobetoegin behar izan dudala, baina in-dartsuago eta seguruago egin nauhorrek. Zein duzu hurrengo proiektua?

Hamar egun baino ez dira iritsinaizela! Lan egin behar dut orain;hitzaldiak ematen ditut, motor bi-daiak antolatu eta idatzi... Biga-rren eleberriari heldu behar diot.Bidaiei erreparatuta, Hego Ame-rikara itzuli nahi dut, eta Asia he-go-ekialdean ere barneratu nahi-ko nuke. Baina ikusiko dugu: de-na alda daiteke.

«Etiopiak ez duinor hotzepeluzten; ni ez,behintzat»

Alicia Sornosa b Kazetaria eta bidaiaria

Motor munduko kazetaria da Sornosa 18 urtezituenetik, eta munduan barrena motorreanbidaiatu, horri buruz idatzi eta elkartasunproiektuak uztartzetik bizi da gaur egun.Bigarren eleberriari ekingo dio luze gabe.

ALICIA SORNOSA

sELKARRIZKETA