Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d...

28
2017KO EDIZIOA

Transcript of Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d...

Page 1: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

2017KO

EDIZIOA

Page 2: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

EGILEAK:

Erosketa zentralizatuetako erizaintzako talde teknikoa

MARGARITA ALONSO ENCINAS PREBENTZIO ZERBITZUA

MARÍA ASUN AZNAR URBIETA DONOSTIALDEA ESI-A

ANA CHUECA AJURIA ERIZAINTZAKO ZUZENDARIORDETZA (ASISTENTZIA SANITARIOKO ZUZENDARITZA)

ROBERTO BUSTO QUINCOCES PREBENTZIO ZERBITZUA

ESTHER CUESTA DE LA CAL EZKERRALDEA ENKARTERRI- GURUTZETA ESI-A

MARÍA ÁNGELES LÓPEZ SALSAMENDI ARABA ESI-A

MARÍA JESÚS PACHO ROJO ARABA ESI-A

ANA LORETO PASCUAL IBARRA BILBAO BASURTU ESI-A

VIRGINIA PLAZA HERNÁNDEZ BARRUALDE-GALDAKAO ESI-A

Manuel González GómezEN (DONOSTIALDEA ESI-aren Komunikazio Unitatea) eta Miren Edurne Arriaga Urienen (ERIZAINTZAKO

ZUZENDARIORDETZA) laguntzarekin

ARGITARATZAILEA ETA BANATZAILEA: OSAKIDETZA

EDIZIOA: 2017

LEGE-GORDAILUA: SS 793-2015

Page 3: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

Gida/Eskuliburua: eskularru sanitarioen erabilera egokia

AURKIBIDEA

1. SARRERA................................................................................................................................. 1

2. ESKULARRU SANITARIOAK EGOKI ERABILTZEKO ARAU OROKORRAK ........................................ 2

2.1 Egin beharreko atazaren arabera, eskularrua erabiltzeko beharra ....................................... 2

2.2 Eskularruak erabili baino lehen jarraitu beharreko pausuak ................................................ 3

2.3 Eskularru esterilak ongi janztea .......................................................................................... 4

2.4 Eskularrua kentzea ............................................................................................................ 5

3. ESKULARRUA ERABILTZEA ARRISKUAREN ARABERA .......................................................................... 6

3.1 Kutsatzaile biologikoekiko esposizioa ................................................................................. 6

3.2 Zitostatikoekiko eta beste farmako arriskutsuekiko esposizioa ........................................... 7

3.3 Produktu kimikoekiko esposizioa ....................................................................................... 7

3.4 Erradiazio ionizatzailea ...................................................................................................... 8

4. ARAUZKO ESKAKIZUNAK ........................................................................................................................ 8

5. ESKULARRUAK ERABILTZEAREN KONTRAKO ONDORIOAK ................................................................ 9

I. ERANSKINA: ESKULARRU SANITARIOAREN ERABILERA EGOKIA .................................................. 10

Page 4: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta
Page 5: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 1

1. SARRERA

Eskularruak lehen mailako prebentzio-neurri bat dira arrisku biologikoaren aurka, eta nahiz eta

zulaketa saihesten ez duten, transferitutako odol-kopurua modu esanguratsuan murrizten dutela

egiaztatu da; beraz, agente biologikoekin infektatzeko arriskua modu nabarian murrizten dute.

Horregatik, eskularruak babes-barrera garrantzitsuena dira infekziosoa izan daitekeen material

biologikoarekin ez kutsatzeko (pazienteen odola, gorputz-fluidoak, jariakinak, muki-mintzak eta

kaltetutako azala) eta langile sanitarioek pazienteei mikroorganismoak transmititzeko aukerak

murrizten ditu.

Eskularruek bi funtzio dituztela esan daiteke:

� Langilea bere osasunerako arriskutsua izan daitekeen jardueren babestea Babes Indibidualerako Ekipamendu gisa.

� Pazienteak eskularruaren erabiltzaileak eramandako agente biologikoen transmisio posible batetik babestea.

OSAKIDETZAk, bere profesionalen segurtasun eta osasunaren

konpromisoarekin bat etorriz, eskuliburu hau plazaratu du eta

helburu nagusia eskularru sanitarioak zuzen erabiltzeko gida

eta orientazioa izatea da.

Page 6: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 2

2. ESKULARRU SANITARIOAK EGOKI ERABILTZEKO ARAU OROKORRAK

Eskularruek prebentzio-neurri gisa duten eginkizuna betetzeko, beharrezkoa da horiek modu egokian erabiltzea eta horretarako garrantzitsua da hau ezagutzea:

2.1 Egin beharreko atazaren arabera, eskularrua erabiltzeko beharra

Eskularruak BAI erabili behar direnean, esku-higienearekin batera

Odolarekin, ehunekin eta fluido biologikoekin kontaktua dagoen prozedura eta teknika sanitarioetan.

Odolarekin edo fluido biologikoekin kutsatutako objektuak, materialak edo azalak manipulatzerakoan.

Arropa zuria, hondakinak edo beste material batzuk kudeatzerakoan.

Zauriak sendatzea eta ehunetan, organoetan edo barrunbeetan penetrazio kirurgikoa egitea dakarren

beste edozein prozedura inbaditzailean.

Odol-lagina ateratzerakoan, xurgapena edo intubazioa egiterakoan, kateterrak jartzerakoan.

Pazientearen mukosekin edo kaltetutako azalarekin kontaktua izaterakoan edo odola edo gorputz-

fluidoak zipriztindu dezaketen prozedura diagnostikoak egiterakoan.

Prozedura batean erabili behar dela beren-beregi adierazten denean.

Ospitaleko isolamenduak (kontaktua)

Eragile zitostatikoak manipulatzean (prestatzean, ematean, iraizkinak garbitzean…).

Medikazioa ematea bena-barnetik, larruazalpetik, muskulu-barnetik, trakea-barnetik edo hezur-

barnetik

Produktu kimikoak manipulatzerakoan edo hondakin biosanitarioekin kontaktua izaterakoan.

Teknika esterila erabiltzen den prozeduretan.

EZINBESTEZ ERABILI BEHAR DIRA osasun-langileak ebakiak, zauriak edo larruazaleko lesioak

dituenean.

Page 7: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 3

Era berean, kontuan izango dugu ere, eskularruak aldatu beharko ditugula:

Paziente ezberdinak artatzean.

Paziente bera zaintzean, kutsatuago dagoen eremu batetik garbiago dagoen eremu batera igaro

behar bada.

Jarduera edo prozedura aldatzean.

Zipriztindu, hautsi edo zulatu badira.

Ez ahaztu:

� Eskuak garbitu edo deskutsatu behar dira eskularruak erabili aurretik eta ondoren

� Eskularruak ezin dira garbitu, ezta berrerabili ere.

� Eskularruak beharrezkoak direnean erabili behar dira, eta ezinbesteko denbora-tartean; izan ere, gehiegi erabiliz gero, segurtasun faltsua sor daiteke eta kutsadura gurutzatuak gora egin dezake.

Noiz EZ da beharrezkoa eskularruak erabiltzea eta nahikoa da esku-higienearekin.

Pazienteak lekualdatzea.

Janaria banatzea eta jasotzea.

Material garbia manipulatzerakoan.

Bena-barneko fuildoterapia doitzea.

Oheko arropa aldatzean edo jasotzean, gorputz-fluidoekin zikindu diren kasuetan izan ezik.

Pazienteak aztertzea odola, gorputz-fluidoak edo mintz mukosoak ukitu gabe (konstanteak

hartzea, EKG egitea, miaketa erradiologikoa…).

Konstanteak neurtzean eta miaketak egitean larruazal kaltegabea dagoenean.

Medikazioa ahotik ematerakoan, tantakoak aldatzerakoan.

Fisioterapia-tratamenduak larruazal kaltegabean.

2.2 Eskularruak erabili baino lehen jarraitu beharreko pausuak

� Eskuetan eraztunik, erlojurik eta abarrik ez izatea, horiek eskularrua apurtu dezaketelako, kremarik ez botatzea, azazkalak motzak izatea, esmalterik gabe, infekziosoa izan daitekeen materiala ongi garbitzeko.

� Eskuetako higienea egin.

Page 8: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 4

Gogoratu eskularruak erabiltzeak ez duela eskuak garbitzea ordezten

2.3 Eskularru esterilak ongi janztea

Eskularru esterilak erabiltzea beharrezkoa bada, garrantzitsua da eskularru-mota hori haien esterilitatea mantenduz jartzea. Jarraian horiek jartzeko teknika azaltzen da:

Jarri eskularruak eremu esterilean.

Hartu lehenengo eskularrua gugandik gertuen dagoen

eremutik eta sartu dagokion eskua, pazientearekin

kontaktua izango duen eremua ukitu gabe (eskularruaren

kanpoko aldea)

Bigarren eskularrua jartzeko, sartu atzamarrak

argazkian adierazten den bezala. Horrela,

lehenengo eskularrua kutsatzea saihestuko dugu.

Maniobra amaitzeko, sartu atzamarrak tolestuta

gelditu den kanpoko aldetik eta luza ezazu. Modu

honetan, eskularruak ez dira kutsatuko.

Page 9: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 5

2.4 Eskularrua kentzea

Garrantzitsua da eskularruak modu egokian kentzea, elementuak langilea ez kutsatzeko, jarraian horiek kentzeko teknika azaltzen da:

Imurtxi egin lehenengo

eskularruaren kanpotik Kendu eskularruaren

barruko aldea ukitu gabe

Kendu eskularrua guztiz

Jaso lehenengo

eskularrua beste

eskuarekin

Kendu bigarren

eskularrua atzamarrak

barrutik sartuz

Kendu eskularrua

kanpoko aldea ukitu gabe

Bota bi eskularruak

dagokien edukiontzian

Page 10: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 6

3. ESKULARRUA ERABILTZEA ARRISKUAREN ARABERA

3.1 Kutsatzaile biologikoekiko esposizioa

Agente biologikoen aurrean babesteko eskularruek iragazkortasuna, ahalik eta malgutasunik handiena eta sentikortasun handia ziurtatu behar dituzte, lan-mota guztietan erabili ahal izateko.

Eskularruak latex naturalarekin egin daitezke, baita beste elastomero batzuekin ere, adibidez,

nitrilo, binilo, neopreno eta abarrekin. Beharrezkoa denean, esterilak izango dira.

Eskularru-

mota Helburua Adibideak

ESTERILAK

� Latexa

� Nitriloa

� Sintetikoak (alergia latexari)

� Polimeroa

� Asepsiari eustea, hesi

naturalak hausten

direnean (larruazala,

mukosak, etab.)

� Asepsiari eustea

prozedura

inbaditzaileetan eta

beste teknika aseptiko

batzuetan

� Interbentzio kirurgikoak

� Kateterrak jartzea bide zentraletan

� Hemokultiboen erauzketa

� Sendaketak

� Zundaketa besikala

� Kateter zentrala bide periferikotik sartzea

� Kateterrak jartzea eta arteria eta zainetako fistulak kudeatzea

� ZIUn jariakinak xurgatzea

EZ

ESTERILAK

� Latexa

� Biniloa

� Nitriloa

� Polimeroa

Honako hauekin kontaktu fisikoa saihestea: jariakinak, fluidoak, larruazala, mukosak eta material zikinak edo maniobra eta prozedura arriskutsuetan kutsatutakoak

� Oheratuta dauden pazienteen higienea

� Analisiak egiteko laginak lortzea

� Bide baskular periferikoak kentzea

� Aho-faringeko xurgapenak

� Kolostomia-poltsa aldatzea

� Jariakinak, gernua kudeatzea

� Kontaktua hondakin biosanitarioekin

� Aparatuak eta materiala garbitzea

� Post mortem zainketak

� Bide periferikoak kanalizatzea

Page 11: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 7

3.2 Zitostatikoekiko eta beste farmako arriskutsuekiko esposizioa

Zitostatikoekiko esposizioa gertatzeko arriskua dago horrelako farmakoekiko kontaktua dakarten zereginetan:

� Kabinan prestatzea, farmazian.

� Medikamentu zitostatikoa ematea, kontaktua iraizkinekin eta/edo zitostatikoak ematen diren unitateetan zikindutako arropa zuriarekin.

� Hondakinak eta isurketak jasotzea.

Eskularru-mota hau jasotzeko, “Medikamentu Zitostatikoen edo Beste Farmako Arriskutsuen

Protokoloan" ezarritako gomendioak jarraitu.

Orokorrean:

� Aldatu eskularruak farmakoak paziente bati eman ondoren beste bati eman baino lehen, eta farmazian kendu eskularruak prestatze-kabinatik ateratzean.

� Bota eskularruak behar bezala seinaleztatua dagoen hondakin-edukiontzi egoki batean.

Zitostatikoak manipulatzeko eta emateko NITRILO EZ ESTERILEKO eskularruak erabili behar dira.

KIRURGIA POLIMERO SINTETIKOKO eskularruak zitostatikoak eta hainbat farmako kanpaian

prestatzeko erabiltzen dira.

3.3 Produktu kimikoekiko esposizioa

Produktu kimikoekiko esposizioa gertatzeko arriskua dago halakoekin kontaktua izatea dakarten zereginetan, esaterako, zerbitzu hauetan: laborategia, anatomia patologikoa, izpiak, etab.

Kasu honetan, eskularru-mota produktu-motaren araberakoa da (beti kontsultatu beharko da erabiliko den produktuaren SEGURTASUN DATUEN FITXA). Nolanahi ere, aintzat hartu behar dira hauek:

� Zenbait kasutan, produktu kimiko jakin batzuen aurrean ondo babesten duten material batzuk ez dira egokiak izango beste produktu batzuen aurrean babesteko.

� Produktu jakin batzuk nahastean, baliteke emaitzak propietate ezberdinak izatea, produktuen propietateak direla-eta espero zenaren aldean.

Oro har, eskularru-mota hau maiz aldatu behar da.

Page 12: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 8

3.4 Erradiazio ionizatzailea

Erradiazio-sortaren pean lan egitea dakarten zereginetan.

Erradiologiaren eragina arintzen duten eskularruak erabili behar dira.

Bete Ospitaleko Babes Erradiologikoko Zerbitzuaren jarraibideak.

4. ARAUZKO ESKAKIZUNAK

Arrisku bat baino gehiagoren aurrean babesteko helburua duten eskularru guztiek lege-eskakizun eta arau jakin batzuk bete behar dituzte, eta dagozkion piktogramekin identifikatu behar dira.

Gida honetan aipatzen diren eskularruek salmenta-pleguan exijitutako eskakizunak bete behar dituzte, eta honako hauek izan daitezke:

Produktu Sanitario (PS) gisa: � CE marka, 1591/2009 EDren arabera. I. edo II. mota. Adostasun-adierazpena, etab.

Norbera Babesteko Ekipo gisa (NBE):

� 1407/92 EDren araberako marka. II. edo III. Kategoria. Adostasun-adierazpena, ereduzko CE azterketa

� “Produktu kimikoen eta mikroorganismoen aurrean babesteko eskularruak” izango dira.

CE + jakinarazitako kontroleko organismo zk.

Legeria eta arauak betetzeko, eskularruak piktograma batzuekin identifikatu behar dira ezinbestez; honatx horietako batzuk:

CE marka PSren edo NBEren (edo biren) araberakoa ote den

identifikatu behar du, legeria adierazita.

Babes kimikoa

EN 374

ADF

«A», «D» eta «F» kodeek adierazten dute zein konposatu

kimikorako lortu den, gutxienez, 2. maila

permeazioarekiko erresistentzia-saiakuntzan.

Erresistentzia kimiko

txikia

EN 374

Ez da aurreko baldintza betetzen, baina uraren eta

airearen aurreko estankotasun-baldintzak betetzen dira;

argibideen orria kontsultatu beharko da.

Mikroorganismoen

aurreko babesa

EN 374

Arauak exijitzen du 2. maila lortzea, gutxienez, eta horren

baliokidea AQL < 1,5 da.

Arrisku mekanikoak abcd

a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila

lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta zulaketa-

entseguetan.

Erradiazio

ionizatzaileak

Erradiazio ionizatzailearen eta kutsadura

erradioaktiboaren aurreko babesa.

Page 13: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua 9

5. ESKULARRUAK ERABILTZEAREN KONTRAKO ONDORIOAK

Hona hemen eskularruak erabiltzearen kontrako ondorio edo arazo ohikoenak

� Ukipenezko dermatitis narritagarria

Dermatitis-motarik ohikoena da, eta larruazalean eremu narritatuak agertzen direla du ezaugarri. Arrazoi ezberdin batzuk egon daitezke horien atzean, bakarka edo elkartuta; horien artean hauek: eskuak behin eta berriz garbitzea, osasun-arloan lan-arriskua izan daitekeena; eskuak garbitzeko, lehortzeko eta hidratatzeko teknika egokia ez aplikatzea; detergenteak erabiltzea; edo eskularruetako hautsarekin kontaktua izatea.

� Ukipenezko dermatitis alergikoa

Hipersentikortasun atzeratuko erreakzioa da, alergenoarekin kontaktua izan eta pare bat egun geroago agertzen dena, eta kontakturik gabeko zenbait egun igarotakoan desagertzen dena.

Eskularruak egiteko erabiltzen diren eta eskularruak jartzen laguntzeko erabiltzen den hautsaren konposizio kimikoko substantzia kimikoek eragin ohi dute.

Hona hemen alergeno gisako ahalmenik handiena duten gehigarriak: karbamatoak (latexarekin eta nitriloarekin eginiko eskularruei elastikotasuna emateko erabiltzen dira), guanidinak, tiureak, tiazolak eta tiuranoak (azeleratzaile gisa erabiltzen dira kautxuaren fabrikazioan) eta parafenilendiaminak edo PPD (antioxidatzaile gisa erabiltzen dira).

� Berehalako hipersentikortasuna

Latexaren proteinek eragindako erreakzio immunologikoak. Latexarekin kontaktua gertatu eta minutu gutxiren buruan agertzen dira.

Errinitisa eta asma ere eragin ditzake, eskularruetako hauts-partikuletan finkatuta esekiduran gera daitezkeen latex-partikulak inhalatzeagatik.

Zalantzarik edo sintomarik baduzu, jo ezazu Prebentzioko

Oinarrizko Unitatera (lan-osasuna)

Page 14: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA – Eskularru sanitarioaren erabilera egokiari buruzko gida-eskuliburua

ESKULARRU MOTA ESKULARRUAREN

ARGAZKIA EZAUGARRIAK ERABILERA

BINILO SINTETIKOA,

EZ ESTERILA

NBE III (norbera babesteko ekipoa arrisku biologikoen, kutsatzaileen, produktu kimikoen eta mikroorganismoen aurrean)

� Lagin biologikoak hartzea � Bide periferikoak kanalizatzea � Pazienteak mugitzea eta garbitzea � Tresna eta material sanitarioa garbitzea

(kutsatua eta kutsatu gabea) � Zunda nasogastrikoa jartzea

� Jariakinak xurgatzea 1 � Gernu-laginak jasotzea � Enemak eta uzki-bidezko

medikazioa ematea � Post mortem zainketak egitea

NITRIKOA, EZ

ESTERILA

NBE III

� Zitostatikoak manipulatzea eta ematea � Bide periferikoak kanalizatzea � Lagin biologikoak hartzea � Pazienteak mugitzea eta garbitzea � Tresna eta material sanitarioa garbitzea

(kutsatua eta kutsatu gabea)

� Zunda nasogastrikoa jartzea � Jariakinak xurgatzea � Gernu-laginak jasotzea � Enemak eta uzki-bidezko

medikazioa ematea � Post mortem zainketak egitea

NITRILOA, ESTERILA

NBE III � Esterilitatea eskatzen duten erizaintzako prozedurak

� Zitostatikoak prestatzea

KIRURGIA LATEX

ESTERILA

� Hauts edo

gelarekin

� NBE III

� Interbentzio kirurgikoak

� Miaketa odoltsuak

KIRURGIA LATEX

ESTERILA HAUTSIK

GABE,

GEHIGARRIRIK

GABE

� Hauts edo

gehigarri kimikorik gabe

� NBE III

� Interbentzio kirurgikoak

� Miaketa odoltsuak

KIRURGIA

POLIMERO

SINTETIKOA

� Polimero

sintetikoa, biniloa izan ezik

� NBE III

� Interbentzio kirurgikoak

� Miaketa odoltsuak

� Zitostatikoak prestatzea

� Latexekiko alergia duten langileak

ARINTZE

ERRADIOLOGIKOA

� Latexa edo polibiniloa, hautsik eta berunik gabea

� NBE III

Erradiazio ionizatzaileetan erabiltzea

HAZTAPEN ESTERILA

Polimeroa Ondeste-eta bagina-haztapena

1 ZIUnizan ezik; han eskularri esterilak erabiliko dira

Osakidetzak, bere profesionalen segurtasun eta osasunarekin duen konpromisoan, Erosketa Zentralizatuetako Erizaintzako Talde Teknikoaren partaidetzaren bidez eta Prebentzio Zerbitzuarekin elkarlanean, eskularru sanitarioa ongi erabiltzeko gomendio-gida hau plazaratu du.

Eskularruen erabilera

Page 15: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

EDICIÓN 2017

Page 16: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

AUTORAS:

Grupo Técnico de Enfermería de Compra Centralizada

MARGARITA ALONSO ENCINAS SERVICIO DE PREVENCIÓN

MARÍA ASUN AZNAR URBIETA OSI DONOSTIALDEA

ANA CHUECA AJURIA SUBDIRECCIÓN DE ENFERMERÍA (DIRECCIÓN ASISTENCIA SANITARIA)

ROBERTO BUSTO QUINCOCES SERVICIO DE PREVENCIÓN

ESTHER CUESTA DE LA CAL OSI EZKERRALDEA ENKARTERRI CRUCES

MARÍA ÁNGELES LÓPEZ SALSAMENDI OSI ARABA

MARÍA JESÚS PACHO ROJO OSI ARABA

ANA LORETO PASCUAL IBARRA OSI BILBAO BASURTO

VIRGINIA PLAZA HERNÁNDEZ OSI BARRUALDE GALDAKAO

Con la colaboración de Manuel González Gómez (Unidad de Comunicación de la OSI DONOSTIALDEA) y de Miren

Edurne Arriaga Urien (SUBDIRECCIÓN de ENFERMERÍA)

EDITA Y DISTRIBUYE: OSAKIDETZA

EDICIÓN: 2017

DEPÓSITO LEGAL: SS 793-2015

Page 17: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

Guía-Manual: uso adecuado de los guantes sanitarios

ÍNDICE

1. INTRODUCCIÓN ...................................................................................................................... 1

2. NORMAS GENERALES PARA EL USO ADECUADO DE LOS GUANTES SANITARIOS ........................ 2

2.1 Necesidad de uso del guante en función de la tarea a realizar ............................................. 2

2.2 Pautas a seguir previas a utilizar los guantes ...................................................................... 3

2.3 Colocación adecuada de guantes estériles .......................................................................... 4

2.4 Retirada del guante ........................................................................................................... 5

3. USO DEL GUANTE EN FUNCIÓN DEL RIESGO ........................................................................................ 6

3.1 Exposición a contaminantes biológicos ............................................................................... 6

3.2 Exposición a citostáticos y otros fármacos peligrosos .......................................................... 7

3.3 Exposición a productos químicos ........................................................................................ 7

3.4 Radiación ionizante ........................................................................................................... 7

4. REQUISITOS NORMATIVOS .................................................................................................................... 8

5. EFECTOS ADVERSOS EN EL USO DE GUANTES ..................................................................................... 9

ANEXO: USO ADECUADO DEL GUANTE SANITARIO .......................................................................... 10

Page 18: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta
Page 19: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 1

1. INTRODUCCIÓN

Los guantes constituyen una medida de prevención primaria frente al riesgo biológico, y aunque

de por sí no evitan el pinchazo, se ha demostrado que reducen el volumen de sangre transferida

de manera importante, reduciendo significativamente el riesgo de infecciones con agentes

biológicos.

Por ello, los guantes son la barrera de protección más importante para prevenir la contaminación

con material biológico potencialmente infeccioso (como sangre, fluidos corporales, secreciones,

membranas mucosas y piel no intacta de los pacientes) y reducen la probabilidad de transmisión

de microorganismos del personal sanitario a los pacientes.

Se puede decir que los guantes cumplen una doble función:

� Proteger al trabajador de un riesgo para su salud como Equipo de Protección Individual

� Proteger a los pacientes de una posible transmisión de agentes biológicos portados por el usuario del guante

OSAKIDETZA en su compromiso con la seguridad y salud

de sus profesionales, edita este manual con el objetivo

principal de servir de guía y orientación para un uso

correcto de los guantes sanitarios

Page 20: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 2

2. NORMAS GENERALES PARA EL USO ADECUADO DE LOS GUANTES SANITARIOS

Para que los guantes cumplan su función como medida de prevención es necesario hacer un uso adecuado para lo que es importante conocer:

2.1 Necesidad de uso del guante en función de la tarea a realizar

Cuándo SI se debe utilizar guantes, siendo necesaria también la higiene de manos

Procedimientos o técnicas sanitarias en los que se produzca contacto con sangre, tejidos y fluidos

biológicos

Manipulación de objetos, materiales o superficies contaminados con sangre o fluidos biológicos

Manejo de lencería sucia, desechos u otros materiales.

Curas de heridas y cualquier otro procedimiento invasivo que implique penetración quirúrgica en

tejidos, órganos o cavidades

Obtención de muestra de sangre, aspiración o intubación, colocación de catéteres

Contacto con las mucosas o con piel no íntegra del paciente o procedimientos diagnósticos donde

puede salpicar sangre o fluidos corporales

Cuando exista indicación expresa en un procedimiento

Aislamientos hospitalarios (contacto)

En manipulaciones de agentes citostáticos (preparación, administración, limpieza de excretas…)

Administración medicación vía intravenosa, subcutánea, intramuscular, endotraqueal e intraósea

En manipulaciones de productos químicos o contacto con residuos biosanitarios

En procedimientos con técnica estéril

CON CARÁCTER OBLIGATORIO, siempre que el trabajador sanitario presente cortes, heridas o

lesiones cutáneas

Page 21: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 3

También tendremos en cuenta que durante su uso, hay que cambiarse:

En la atención a distintos pacientes

En los cuidados a un mismo paciente si es necesario pasar de una zona más contaminada a una zona

más limpia

Al cambiar de actividad o procedimiento

En caso de sufrir una salpicadura, rotura o perforación

No olvidar que:

� Las manos deben lavarse o descontaminarse antes y después de usar guantes

� Los guantes no deben ser lavados ni reutilizados

� Los guantes deben ser utilizados cuando sea necesario y el tiempo imprescindible ya que el abuso de empleo de los mismos confiere falsa seguridad y aumenta la contaminación cruzada

Cuándo NO es necesario utilizar guantes, siendo suficiente la higiene de manos

Traslados de pacientes

Reparto y recogida de comida

Manipulación de material limpio

Ajuste de la fluidoterapia IV

Cambiar o recoger ropa de cama, salvo en los casos en que esté manchada con fluidos

corporales

Examen del paciente sin tocar sangre, fluidos corporales o membranas mucosas (toma de

constantes, realización ECG, exploración radiológica…)

Tomar constantes y realizar exploraciones sobre piel íntegra

Administración medicación vía oral, cambiar goteros

Tratamientos de fisioterapia sobre piel íntegra

2.2 Pautas a seguir previas a utilizar los guantes

� Tener las manos libres de objetos como anillos, relojes, etc. porque pueden romper el guante, sin cremas, con las uñas cortas y sin esmalte, para facilitar una buena limpieza de material potencialmente infeccioso

� Realizar la higiene de manos

Page 22: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 4

Recuerda que el uso de guantes no sustituye al lavado de manos

2.3 Colocación adecuada de guantes estériles:

En el caso de que sea necesario el uso de guantes estériles, es importante colocarse este tipo de guantes de forma que mantengan su función de esterilidad, a continuación se indica la técnica de como colocarlos:

Page 23: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 5

2.4 Retirada del guante

Es importante retirarse los guantes de forma correcta para que no exista una posible contaminación del elemento hacia el trabajador, a continuación se indica la técnica de como quitarlos:

Pellizcar por el exterior

del primer guante Retirar sin tocar la parte

interior del guante

Retirar el guante en su

totalidad

Recoger el primer guante

con la otra mano Retirar el segundo guante

introduciendo los dedos

por el interior

Retirar el guante sin tocar

la parte externa del

mismo

Retirar los dos guantes en

el contenedor adecuado

Page 24: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 6

3. USO DEL GUANTE EN FUNCIÓN DEL RIESGO

3.1 Exposición a contaminantes biológicos

Los guantes de protección frente a agentes biológicos deben garantizar impermeabilidad, flexibilidad máxima y gran sensibilidad a fin de posibilitar su uso en todo tipo de trabajo.

Estos pueden estar fabricados de látex natural o de otros elastómeros como vinilo, nitrilo, polímeros sintéticos, etc. Y cuando se precise, serán estériles.

Tipo de guante

Objetivo Ejemplos

ESTÉRILES

� Látex

� Nitrilo

� Sintéticos (alergia al látex)

� Polímero

� Mantener la asepsia

cuando se rompen las

barreras naturales

(piel, mucosas, etc.)

� Mantener la asepsia

en procedimientos

invasivos y otras

técnicas asépticas

� Intervenciones quirúrgicas

� Cateterización de vías centrales

� Extracción de hemocultivos

� Curas

� Sondaje vesical

� Inserción de catéter central por vía periférica

� Cateterización y manejo de fístulas arteriovenosas

� Aspiración de secreciones en UCI

NO ESTÉRILES

� Látex

� Vinilo

� Nitrilo

� Polímero

Evitar contacto físico con secreciones, fluidos, piel, mucosas y materiales sucios o contaminados en maniobras y procedimientos de riesgo

� Higiene de pacientes encamados

� Obtención de muestras para análisis

� Retirada de vías vasculares periféricas

� Aspiraciones orofaríngeas

� Cambio de bolsa de colostomía

� Manejo de secreciones, orina

� Contacto con residuos biosanitarios

� Limpieza de aparataje, material diverso e instrumental

� Cuidados post-morten

� Canalización de vías periféricas

Page 25: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 7

3.2 Exposición a citostáticos y otros fármacos peligrosos

Existe riesgo de exposición a citostáticos en tareas que implican contacto con este tipo de fármacos:

� Preparación en cabina, en Farmacia

� Administración de medicamento citostático, contacto con excretas y/o con lencería sucia de las unidades en las que se administren citostáticos.

� Recogida de residuos y derrames

Para el uso de este tipo de guante seguir las recomendaciones indicadas en el “Protocolo de

Medicamentos Citostáticos u otros Fármacos Peligrosos”.

En general:

� Se realizará cambio de guantes en la administración de un paciente a otro y en Farmacia se deben retirar los guantes al salir de la cabina de preparación

� Desechar en un contenedor de residuos adecuado y correctamente señalizado

El tipo de guante a utilizar para la manipulación y administración de citostáticos es el de NITRILO NO ESTÉRIL.

El guante de CIRUGÍA ESTÉRIL SIN LÁTEX POLÍMERO SINTÉTICO es para la preparación en campana de citostáticos y ciertos fármacos.

3.3 Exposición a productos químicos

Existe riesgo de exposición a productos químicos en tareas que impliquen contacto con ellos, en servicios como laboratorio, anatomía patológica, rayos, etc.

En este caso el tipo de guante depende del tipo de producto (deberá consultarse siempre la FICHA DE DATOS DE SEGURIDAD del producto que va a utilizarse). En todo caso, hay que tener en cuenta que:

� En algunos casos ciertos materiales, que proporcionan una buena protección contra unos productos químicos, protegen muy mal contra otros

� La mezcla de ciertos productos puede a veces dar como resultado propiedades diferentes de las que cabría esperar en función del conocimiento de las propiedades de cada uno de ellos

Como norma general cambiar este tipo de guante frecuentemente.

Page 26: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 8

3.4 Radiación ionizante

En tareas que impliquen trabajar bajo el haz de radiación.

Se deben utilizar guantes de atenuación radiológica.

Para su uso seguir instrucciones del Servicio de Protección radiológica del Hospital.

4. REQUISITOS NORMATIVOS

Todos los guantes destinados a proteger frente a uno o más riesgos deben cumplir una serie de requisitos legales y normas e ir identificados con los pictogramas correspondientes.

Los guantes objeto de esta guía deberán cumplir los requisitos normativos exigidos en el pliego de compra y podrán ser:

Como Producto sanitario (PS): � Marcado CE en base al RD1591/2009. Clase I o IIa. Declaración de conformidad, etc.

Como Equipo de protección individual (EPI): � Marcado CE en base al RD 1407/92. Categoría III. Declaración de conformidad, examen CE

tipo � Serán “Guantes de protección contra los productos químicos y los microorganismos”

CE + nº organismo de control notificado

El cumplimiento de la legislación y las normas obliga a identificar los guantes con una serie de pictogramas, entre los que te podrás encontrar:

Marcado CE Deberá identificar si es en base a PS o EPI (o ambos)

señalando la legislación

Protección química

EN 374

ADF

Los códigos «A», «D» y «F» designan los compuestos

químicos para los cuales se ha obtenido al menos clase 2

en el ensayo de resistencia a la permeación.

Baja resistencia

química

EN 374

No se cumple Ia condición anterior, pero se cumplen las

condiciones de estanqueidad al agua y al aire, deberá

consultarse la hoja de instrucciones

Protección contra

microorganismos

EN 374

La norma exige que se obtenga como mínimo un nivel 2

que se corresponde con un AQL < 1,5

Riesgos mecánicos abcd

Las letras a, b, c, d indican los niveles de prestación

obtenidos en los ensayos de abrasión, corte, rasgado y

perforación.

Radiaciones

ionizantes

Protección contra la radiación ionizante y la

contaminación radiactiva

Page 27: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA _Guía-manual: uso adecuado del guante sanitario 9

5. EFECTOS ADVERSOS EN EL USO DE GUANTES

Los efectos adversos o problemas más frecuentes producidos por el uso de guantes son:

� Dermatitis de contacto irritativa

Es la dermatitis más frecuente y se caracteriza por la aparición de zonas irritadas en la piel. Puede deberse a diferentes factores o a la combinación de los mismos, entre los que pueden estar el repetido lavado de manos, siendo un riesgo profesional en el medio sanitario, a la no aplicación de la técnica adecuada de lavado, secado e hidratación de manos, al uso de detergentes o por contacto con el polvo de los guantes.

� Dermatitis alérgica de contacto

Reacción de hipersensibilidad retardada que aparece un par de días tras el contacto con el alérgeno y desaparece en unos días sin contacto con éste.

Suele estar producida por las sustancias químicas empleadas en la fabricación de los guantes y en la composición del polvo utilizado para facilitar la colocación de los mismos.

Los aditivos de mayor potencial alérgeno son: los carbamatos (empleados para dar elasticidad en guantes de látex y de nitrilo), las guanidinas, las tiureas, los tiazoles y tiuranos (utilizados como aceleradores en la fabricación de caucho) y las parafenilendiaminas o PPD (utilizadas como antioxidantes).

� Hipersensibilidad inmediata

Reacciones inmunológicas producidas por las proteínas del látex, que aparecen en pocos minutos tras el contacto con ellas.

También puede producir rinitis y asma por la inhalación de partículas de látex que pueden permanecer en suspensión fijadas a las partículas del polvo que llevan los guantes.

Acude a tu Unidad Básica de Prevención (Salud Laboral) ante

cualquier duda o síntoma

Page 28: Gida-eskuliburua Osasun eskularruen erabilera egokia...Arrisku mekanikoak abcd a, b, c, eta d hizkiek adierazten dute zein prestazio-maila lortu den abrasio-, ebakitze-, urratze- eta

OSAKIDETZA – Guía-manual: uso adecuado de los guantes sanitarios

TIPO GUANTE FOTO GUANTE CARACTERÍSTICAS USOS

VINILO SINTÉTICO NO ESTÉRIL

EPI III (Equipo de Protección Individual frente a riesgos biológicos, contaminantes, productos químicos y microorganismos)

� Extracción de muestras biológicas � Canalización de vías periféricas � Movilización y aseo de paciente � Limpieza de instrumental y

material sanitario (contaminado y no contaminado)

� Sondaje nasogástrico

� Aspiración de secreciones1 � Recogida muestra de orina � Administración de enemas y

medicación vía rectal � Cuidados post mortem

NITRILO NO ESTÉRIL

EPI III

� Manipulación y administración de citostáticos

� Canalización de vías periféricas � Extracción de muestras biológicas � Movilización y Aseo de paciente � Limpieza de instrumental y

material sanitario (contaminado y no contaminado)

� Sondaje nasogástrico � Aspiración de secreciones1 � Recogida muestra de orina � Administración de enemas y

medicación vía rectal � Cuidados post mortem

NITRILO ESTÉRIL

EPI III � Procedimientos de enfermería que requieran esterilidad

CIRUGÍA LÁTEX ESTÉRIL

� Empolvados o con gel

� EPI III

� Intervenciones quirúrgicas

� Exploraciones cruentas

CIRUGÍA LÁTEX ESTÉRIL SIN POLVO SIN ADITIVOS

� Sin polvo y sin aditivos químicos

� EPI III

� Intervenciones quirúrgicas

� Exploraciones cruentas

CIRUGÍA POLÍMERO SINTÉTICO

� Polímero

sintético excepto vinilo

� EPI III

� Intervenciones quirúrgicas

� Exploraciones cruentas

� Personal identificado con alergia al látex

� Preparación de citostáticos en campana

ATENUACIÓN RADIOLÓGICA

� Látex o polivinilo, libre de polvo y plomo

� EPI III

� Utilización en radiaciones ionizantes

TACTO ESTÉRIL

Polímero � Tacto rectal y vaginal

1 Excepto en UCI, que se utilizará guante de nitrilo estéril

USO ADECUADO DEL GUANTE SANITARIO

Osakidetza en su compromiso con la seguridad y salud de sus profesionales, mediante la participación del Grupo Técnico de Enfermería de Compra Centralizada y en colaboración con el Servicio de Prevención, editan esta guía de recomendaciones para el adecuado uso del guante sanitario