GERNIKA-LUMO • 2009 URTEA • BIK - 8. Idazlan …...GERNIKA-LUMO 8. Idazlan Koadernoa 8 Ez dakit...

GE

RN

IKA

-LU

MO

• 2

009

UR

TE

A •

BIK

- 8

. Id

azla

n K

oad

erno

a •

DB

H e

ta B

atxi

lerg

oa

GERNIKA-LUMO2009 urtea

8. IDAZLANKOADERNOADBH eta BATXILERGOA

Argitaratzailea: •Gernika-LumokoUdalekoEuskeraZerbitzuaetaHezkuntzaSaila

Laguntzaileak: •BarrutialdeInstitutua. •Gernika-LumokoInstitutua. •MertzedeIkastetxea. •SanFidelIkastola. •SeberAltubeIkastola. •HHIGernika-Lumo.

Portadaren egilea: •AinhoaUrkidiBilbao(Batxilergoko1.mailakoikaslea)

Babesleak: •EuskoJaurlaritzakoKulturaSaila(HPS) •BizkaikoForuAldundikoKulturaSaila(EuskeraZuzendaritza)

Maketa eta Inprimaketa: •GraficasAmorebieta.

2009ko edizioa.

D.B.H. eta BATXILERGOA

�

HITZAURREA

HITZAURREA

GERNIKA-LUMO 8. Idazlan Koadernoa

�

AURKIBIDEA

MiliaOrtizdePinedo DBH1.mailaLAGUNENARTEKOABENTURAAHAZTEZINBAT

6

NahiaZenigaonaindiaNarbaiza

DBH1.maila TXIROTASUNEANZORIONTSU 10

LeireIzagirreUrizar DBH1.maila NORATHAIZE,HARATLORE 13

BittorRodriguez DBH2.maila ERREGEMAKABROAK 16

GoretiZarrabe DBH2.maila ZERTARAKOIKASI 20

AnderGonzalez DBH2.maila HERRIGALDUA 24

MartinUrrutiaEtxeandia DBH2.maila BIDAIALUZEA 27

SaraAbaunzaUrionabarrenetxe

DBH2.maila EGUNAHAZTEZINA 30

MaiteUrkizaAranzabal DBH2.maila BONBOIKAXA 35

IratiArejita DBH2.maila HEGAN 38

AlexTorozan DBH3.maila NI,LEHOIETANI,GIZON! 41

OlatzMongeEtxeandia DBH3.maila AMODIOZKOISTORIOA 45

IkerAnsoleagaVillegas DBH3.maila GAZAHELBURU 48

AneArrienMuniozguren DBH3.mailaLAUBEGIBERDIN,BIMUNDUDESBERDIN

52

BereziZabalaGonzalez DBH4.maila BRASILENJAIOA 56

IruneAberasturi DBH4.maila HITZENINDARRA 61

HaizeaElurtzaGalpasoro DBH4.maila ZUBIENAZPITIK 66

IbonAgirreCarrero DBH4.maila ZERGATIKNI? 71

LeireOlaizolaIntxausti DBH4.maila ASKATASUNERANTZ 75


�

AURKIBIDEA

TeresaLopezdeLarruzeaLobo

DBH4.maila GIZAKIAIZAKIA 79

GorkaLopez BT2.maila BAI,EGOZENTRISTA 83

JanireIbarguengoitia BT2.mailaHURRENGORAARTE,AFRIKAMAITEA

87

GaizkaArdanza BT2.maila NIREAZKENIDAZKIA 91

AntonBizkarra BT2.maila OHARKABEKOESKALEA 97

RokeOjangurenGabikaetxebarria

BT2.mailaERRAUTSENARTEKOAMODIOA,GERNIKAN,1937APIRILAREN26A.

101

ItsasneZarrrabeitiaZabala

BT2.maila HITZAKSOILIK 109

AinhoaHernandoArakistain

BT2.maila ISILTASUNAABESTUZ 113

ElenaElgezabalBilbao BT2.maila KAMERARENBEGIAK 116

GaraziOlazarNatxiondo BT2.maila TXANTXANGORRIA 121

ItsasneLauzirikaLafuente

BT2.mailaURAKDARAMANAITSASOAKBATUDEZALA

129

LeonorKortaHHIkoikaslea

NIREHERRIAETABESTEKONTUBATZUK

136

AmaiaLizundia HHIkoikasleaIRAKASKUNTZAEUSKALDUNTZEARENBEHARRAZ

140


�

Milia Ortiz de PinedoDBH1.maila

“Patinatzea dut gogoko”

LAGUNEN ARTEKO ABENTURA AHAZTEZIN BAT

-Uxueeeeeeeeeeeeeeeeeee!Amakdeitzenninduen-Ionetelefonoan.-Kaixo!Zermoduzzabiltza?-Ondo.Etazu?-Ondoesanbeharko.Zeriruditzenzaizudenoketzigelditzeaeguerdikoha-mabiakinguruan?-Nolaezba!Hamabietanplazan.-bukatunuen.

Larunbatazen,osoeguraldionazegoen;hondartzarajoatekoegunapro-posa.Denboraneramannirelagunakikusigabeetalagunakikustekoirrikannengoen.Iritsinintzeneanhanzeudennirezaineskolakokontuakkontatzen.


�


Ikusininduteneandeitueginzidatenetakorrikabizianabiatunintzenbe-raiengana.Ionekilebeltzazeukan;ikatzabezainbeltza,Iratik,aldiz,ilelaburmarroixkazuenetaTxikikilehoriarekinjarraitzenzuen.Bat-bateaneuriaegi-tenhasizenetaarrapaladanjoanginenaterpebila.Azkenikherrikobaselizazaharreangeratuginen.Atoan,barrurasartuginenberoagoegongogine-lakoan. Ionebankubateanetzanzenarnasestuka.Pixkanaka -pixkanakabankuaondoratzenhasizenlurrarenmailarairitsiarte.Ioneasaldatutaal-txatuzen.Denokbegirageratuginenetabankuageldituzeneaneskailerakiribildubatzukzeudelaohartuginenetabarrurasartzeaerabakigenuen.Gela txiki bat zen, hauts usaina zegoen eta denbora luzean inor ez zelabarrurasartuzirudien.Lekuaarakatzenhasiginen.Irati,hormanzegoenzi-rrikitubatetikbegiraetaikustenzituengauzakesanzizkigun:platerzikinak,koilarak...

Halakobatean,zerorduzengaldetunuenetaberandutueginzitzaigulaohartuginen.Beraz,elkaragurtuetahurrengolarunbaterakogeratuginen.

Aste hura benetan luzea egin zitzai-dan,eskolakoorduakbatezereetaaste-buruarenzain irrikitannengoen.Laguneiereberdingertatukozitzaielaustenuen.Ezin nuen baseliza burutik kendu, ezgauezeztaegunez.

Azkeneanasteburua iritsizenetaba-daezpada euritakoa eraman nuen. Ba-selizako bidean, txisteak kontatzen ibiliginen. Iritsigineneaneskailerak jaitsigenituenetaberrizmiaketan jarraitugenuen.Nikerrezetabataurkitunuen,Tailarinindartsuakizenekoa.

Halakobatean,Txikikzeramikazkoedalontzibatapurtuzuenetaemaku-meezezagunbatenahotsaentzungenuen.Arrapaladanezkutatzensaiatuginenbainaberanduzen,ordurakoemakumeagelansartubaitzenetaguikusibezainlaster,bestebatzueideitueginzien.Hasieranharritutabegiratuzigutenetagalderakegitenhasiziren:

-Nolasartuzaretehona?-Egun euritsu batean hona etorri ginen eta Ione bankuan etzan zenean,bankuahondoratzenhasizenetabigarrenezgatoz.-erantzunzuenIratik.


8

Ezdakitnolagertatuzenbaina.RoxanaetaAgurneahizpenlagunakbi-hurtuginen.Biakgaraiakziren,batekilebeltzazuenetabesteak,berriz,ile-horia.Inorkezzuenesangoahizpakzirenikezzutenantziketa!.Eurenlanatailarinakegiteazen;tailarinindartsuak.Nolaegitenzituztenazalduetagerozertarakobaliozutenesanziguten.

Gaixoedoahulegonezgero,tailarinakjanda,indartsuagobihurtzenzinen,sendatuegitenzi-neneta!

Ahizpaklanhoriohiturabezelazuen,etadirumordoa irabaztenzutenez, inorkez lapurtzeko,ezzuteneraikinnormalbateanlanegiten.Norkpentsatukozuenenpresabatbaselizazaharba-tean zegoenik? Bai ideia ona! Hurrengo zapa-tuandenokelkartuginen:ahizpak, lagunaketabostok.BainaRoxanaetaAgurneezzeuden.Zainegonginenordu-laurdenbatbainaahizpakezzirenagertzen.Erabakiakhartzekoorduazen.Beraz,sukaldeanbegiratzenhasiginen,gerojanaritegia...Lekuguztietanbegiratugenuen,bainaezgenueninorenarrastorikaurkitu.Ezgenekienzeregin.OrduanIratikideiabatizanzuen:

-Badakitzeregin.Poliziarenerajoangaitezkeetabiahizpeketsairikdutengaldetugenezake.Inorkezzuenarazorikizanetapoliziareneraabiatuginen.-Barkatupoliziajauna-hasizenTxiki-Baaldakizuermitakoahizpeinoizbaitlapurtudieten?Nortzuk?-Bai,badagolapurtaldebat.AutozuritxikibatdaukateetapisubatduteAmaraberrikalean-esanzuenpoliziak.Bertarajoanginenetaautozuritxikibatikusigenuenpoliziakdeskribatuzuenbezalakoaportalbatenaurrean.Beraz,barrurasartuetaatez-atejotzenhasiginen.Lehenengosolairuetakoateakjogenituenbainaezzegoenezersusmagarri-riketabiatebakarrikgelditzenzitzaizkigun.Ateajotzean:-Barkatujauna-esannuenbeldurrez.-Aio!Ezindizuetlagundu,lanpeturiknago.-erantzunzuengizonaketaateaitxizigun.

HoriezzenoztopoaordeaTxikikateakirekitzenzekizkienalanbrebate-kin.Beraz,IonekberegiltzetatikklipahartuetaTxikiriemanzion.Ateairekibezainlaster,sartuginenbertaraetahantxeikusigenituenbiahizpaklotuta.


�

Ondorenlapurraketorrietagureatzetikkorrikahasiziren.Hirulapurzirenbainaerrazmenderatugenituen:batgelabateansartugenuenetagiltzazitxi,bestebat,alfonbragaineanzegoela,bertatiktiratuetalurreraerorizenetaazkenarilapikobatekinburuanzartakobatemangenion.Gero,poliziarideituetahaiekbesteguztiazarduratuziren.

Duelahilabeteingurugertatuzen.Oraindikahizpenganalaneanlagun-tzerajoatengarabainajadaezgarabeldur,baina,noski,gurasoekentzundutenbertsioabestebat izandazerenetatailarinenenpresasekretuadamomentuz.



10

Nahia Zenigaonaindia NarbaizaDBH1.maila

“Gehien gustatzen zaidan gauza kirola egitea da, batez ere saskibaloia, baita nire lagunekin irtetzea ere”

TXIROTASUNEAN ZORIONTSU

Istoriohonekneskabizkaitarbatek,Afrikanbizitakoesperientziakonta-tzendu.

Maitena,23urtekoneskagetxotarrada.Alababakarradaetagurasoekinbizi zen etxe dotore eta eder batean. Irakasle eskolako ikasketak egindadituetaGetxokoikastolabatetakoandereñoazen.Berakgustukoditubetiumeak.

Denboralibreankirolaegiteadugustoso:igeriketa,saskibaloia,futbola,tenisa,etab.Betidagolagunezinguratutik.Kirolaegiteazgain,bidaiatzeadugustukoetaudakooporretanegitenditubidaiaederrenak.


11

Egunbatengurasoekinbazkaltzenzegoela,eskutitzbat jasozuen.Berelagunikonenareneskutitzazen.Elenezenetaoraindela2urte,ONGbatekinKongorajoandakolagunzintzoazen.Maitenarekinirakasleeskolanikasitakolagunazen.JasotakoeskutitzeanElenekaipatzenzion,bertakoumeeilagun-tzenarizela.GazteakKongokoauzotxikibateanklaseakematenzituen,baitaumeeibakunakere,xarabeaketab.eman.MaitenakeskutitzajasotakoegunbereanElenerierantzunzion.Etahonakogauzakkontatzenzizkion:

“Kaixo Elene, gaur bertan jaso dut zure eskutitz eder hau. Ikusten dut benetan pozik zaudela Kongoko auzo txiki horretan. Zenbat lan egiten duzun isilpean, zure umeei bizitza ederragoa egiteko!!! Zurea bai maitasuna!!!

Baina nola bizi daiteke, zu bezala, hemen dena eduki dezakeen pertsona bat hor? Ezer ez dagoen toki batean?

Benetan, zaila egiten zait hori imajinatzea. Eskutitz hau idazten nagoela gauza eder bat bururatu zait: Udako oporretan neu ere horra joango naiz. Zer deritzozu? Badakit hau irakurtzerakoan barre egingo duzula eta zure burutik honako hitz hauek aterako zaizkizula: Maitena lurrean lo egiten eta egunero arroza jaten?

Gauzatxo bat eskatuko dizut, hurrengo eskutitzean, zer bakuna mota har-tu behar dudan esadazu eta bidali argi eta garbi zure helbidea. Eskerrik asko denagatik “

Bi hilabete igarotzerakoan Maitenak, Eleneren eskutitza jaso zuen etabertan,aipatutakogauzakondoazaldutazituen.

Erabakia hartuta zuenez, gurasoei komentatu zien. Baina gurasoek ezzutenosoondohartuberria,etaondopentsatzekoesanzioten,bertanarris-ku handiak zeudelako. Eztabaida txiki bat izan zuten; izan ere, gurasoekbertokoudakokoloniabatzuetanhobetoegongo zela esan zioten.NahizetaMaitenakbereIkuspuntutikarrazoiakazaldu,gurasoekezzituztengau-zakargiikusten.Ezinzutenulertunolaalabakhorrelakoerabakibatharze-zakeenik.Etxeandenetarikzuenetaezzitzaionezerfalta.Beraientzakoezzenbatereerrazaulertzeaalabarenerabakia.Maitenaetagurasoenartekoharremanahoztueginzenetaetxeanzutengiroaezzenbatereatsegina,neskakbereegunerokobizimoduarekinjarraituzuen,Kongorajoatekoegu-nanoizheldukozain.

EgunahelduzeneanMaitenaKongoraabiatuzen,urdurizegoen,bainapozikerebai.Gurasoekaireporturalagunduziotenetaberaienartekoagu-rraosohunkigarriaizanzen.

TXIROTASUNEAN ZORIONTSU


12

BertarahelduzeneanElenekemandakohelbiderajozuen,autobustxikietazaharbatean.Bidaianinoizikusiezzituengauzakikusizituen.Nahikoburu-makurzegoenbertakoerrealitateaikusiz.Hiruordueginzituenauto-busean.

Azkenean,egurrezegindakotxabolatxikibateanbere lagunmina ikusizuen.Bertakoumeekongi-etorriberoaeginzioten.Lehenengoegunakgo-gorrakeginzitzaizkion,ezzenerrazabertakoohituretaraohitzea.

Bigarrenasteangaixorikjarrizen,larrietasukarpixkabatekin.Egunba-tzuetaraondojarrizen.

Aurrerago,gurasoeneskutitzakjasozituen.Bertanirakurritakohit-zenarabera,gurasoakerelasaiagozeuden, beraiek ere ikusten zute-lakoMaitenapozikzegoela.Maite-nak,Elenerieskergauzaaskoikasizituenetaosoondoohituzen.Lanaskoetalogutxiegitenzutenegu-nero. Bertako umeek beharrizanasko zituzten,bainahalaere, irri-barrea ez zitzaien aurpegian inoizfalta. Maitena oso pozik zegoen,egoeragogorugaribizi izanzituenarren.Gogorrenaumeakgosezhiltzeaikusteazen.

Abuztuaamaitzearzegoeneta,beraz,etxerabueltatzekoegunageroetahurbilagozegoen.Bainagaztegetxotarrakgauzabatargizuen:Kongonosopozikbizi zenbestebatzuenbizitzaerrazagoaegiten,etaezzuenetxerabueltatzeriknahi.Horierabakiirmoazen.Gurasoeietaikastolakolankideeihartuzuenerabakiarenberriemanzien.

Nahizetaetxeandenetarikeduki,Maitenakonturatuzen,ezzuelaezerbehar zoriontsu izateko eta egiten zuen lanarekin zoriontsu eta aberatsasentitzenzela.

AzkeneangurasoakkonturatudiraMaitenakberelaguntzabehardutenumeeKinzoriontsuadelaetaezduela,etxeanduenezerbeharzorionaau-rkitzeko.

Gauregungurasoekudaguztietanalabaikusterajoatendirahara.


1�

Leire Izagirre UrizarDBH1.maila

“Gernikako haritzaren azpian ekin gazte euskara bizian!”

NORAT HAIZE, HARAT LORE

Behinola,udazkenekogoizhaizetsubatean,hegohaizeakgogorjotzenduenetarikohoietan,nipoz-poziklorategibateannengoen.Haizezakarraniregorputzmeheamakurtunahianzebilen,bainazorionezhandikeramannindutenetabaselizabateanagertunintzenbikotebatenbihotzakalaitzen.Ni,usaingozodunkrabelinlarrosa,lirainetaxarmantabainintzen.

Musikahotsaknirebarruapil-pilean jarri zuen,ni ereezkontzabateanparte hartzen ez ezik, benetan ezkontzeko irrikitan nengoelako baina eznuenaurkitzennireametsetakoprintzea,euskaldunpeto-petoaizanbeharbaitzuen.



1�

Baselizatik irten ostean, airean bota ninduten norbaitek har nitzan.Emakumebateneskuetanamaitunuenetahonekortusantubateraeramanninduen.Han,erlehotsanabarizenosousaingozoabaineukan,bainabe-rehalaerlehaiekziztadabatemangurazgerturatuzitzaizkidan.

Zorionez, une hartan zebilen haize bolada

bortitzakurrutiraeramanninduen. Hegaznin-doan,zerutikherrixkanimiñoguztiakikusiz.

Azkenik kilometro mordia egin ondoren

itsasoa gertu zegoela zirudien, kresal usainasomatubainuenetaitsasportuazeukanNami-biakohegoaldekoherritxobatera iritsinintzen,Lüderitzerahainzuzenere.

Bertatik, norbait zebilela zirudien, pauso

hotsak sentitu bainituen, gizontxo bat zen eta hark ni ikustean eskuetanhartuninduen,bainaAfrikarrazenezezinizangenuenelkarulertuberehi-zkuntzaetanireadesberdinakzireneta.

Gizontxoa bihotz onekoa zela zirudien, betaurrekoak zeramatzan eta

biboteazuen.Arrantzaleazen,etaemaztegaiazeukan,EuskalHerrian.

Hiruzpalauegunez,airebeharrasenti-tuarren,kementsujarraitzennuen,eskuonetaneroribainintzen. Biharamuneanbesteetan ez bezala, kaira irten gabeetxebarruangeratuzengizona,paperaeta luma hartuta nire aurrean idazteariekinzion.Ordurakoherriminaizatenha-sianengoen, egunaskoneramatzalakoherritikkanpo.Bainaazkenik,gutunha-rekin batera, ni, arrano baten mokoansartuta bialdu ninduen, malkoak zeriz-kionbegietatiketanikharenerrukiasen-titunuen.

GizonakesanzidanbereneskalagunaEuskalHerrikobaserribateanbizi

zelasoldatarentrukefamiliabatilagunduzetaberazoriontsueginnahizuelaniberealboanizanda.


1�

Ibilaldiluze-luzeaeginetagero“Nafa-rroaoinez”zeritzankartelbatikusinuen,horrek esan nahi zuen, gure lurraldeannengoela.Hegaztiakbaserribatekoata-rianutzigintuen.Hurrengogoizean,ba-serri hartako semerik gazteenak, eskuti-tzarekin batera hartu ninduen, mutilak,Benitok,gutunairakurribezainlasterputzeginzidan,bainabat-batean,aze,nolakomiraria gertatu zen ! Neskatxa bihurtunintzen!

Benitok,niikusterakoaneskualuzatuetaberarekinezkontzekoeskatuzi-

dan.Harritutageratunintzeneznekielarikzererantzun,bainaaukeraukatugabeetxehartangeratunintzen,berarekinetaberefamiliarekinbiziizaten.

Izanere,umenintzelaaztibatek lorebihurtuninduen,euskaldun jator

bateneskuetarainoiritsiarte!!!!



1�

Bittor RodriguezDBH2.maila

“Euskaraz eta originaltasunez edozein kontaketa hobetzen da”

ERREGE MAKABROAK

-“Marrazki bizidunak eteten dira pertsona ororentzako abisu bat emateko. Urtarrilaren bostero bezala, uste da Hiru Errege Makabroek kolpe berri bat emango dutela. Gogorarazten dizuegu, lapurrok oso azkarrak direla, eta nola edo hala, zuen etxeetan sartzen saiatuko direla. Lapurrok gauetan sartzen dira etxeetan, eta ondasun guztiak eramateaz gain, hiru urte edo gutxiagoko haurrak ere eramaten dituzte. Ez dakigu zer egiten dien…”. Bat-batean,aitaegongelansartuetatelebistaitzalizuen,esanez:-Zukezzenukehauikusibehar!-Egiaaita,barka. -esannuennik.Bosturtenituen,eta telebistanematenzutenezerezulertuarren,banekienhorieznuelaikusibehar.Benetanaitaosozorrotzazen.


1�

ERREGE MAKABROAK

-Markel,zatozgoraoraintxebertan!!!-esanzuenamak.Bai,nireamaereosozorrotzazen.Banekiensoberanzergatikoihueginzidanamak.Bosturtenituen,bainaleloaereeznintzen.Eskailerakigoetapentsatugabeeskumarantzjonuen,nirelogelarantz.Hanzegoenama,besoakgurutzatutaetanirelogelanze-goennahaspilabegiratuz.-Zukusteduzuhaunormaladela?-eznekienamakesandakoagalderaedozerzen.-Barkatuama!-esannuennik,egoerahartatikbizirikirtetzekoahaleginean.-Barkatu!Barkatu!Nolabarkatu?-Dudarikgabe,horiezzengalderabat-Txukunezazu!Azkenhiruurteetan,nireanaiatxikiaIñakijaiozenetik,arretaetamaitasunguztiakberarentzakodira,etaniretzako,hondakinaketaoi-huak.Logelaordenatzennengoela,egutegiabegiratunuenetaurtarrilaren5azelaohartunintzen.HiruErregeMagikoakzetozen!

Gauhartanezin izannuen lorikhartu.Egarriaknengoelakonturatzean,eskatzera jaitsi eta ur edalontzi bat hartzea erabaki nuen. Bidean, zarataarrarobatzukentzunnituenetahiru itzal ikusi nituen.Eskaileretanpixkatjaitsieta“HiruErregeak”ikusinituen,zakubetebatekinbakoitza.Gurasoenlogelarahurbilduetaateajonuen.Amakahotsarrarozetabehinetaberriz“bai”esanezerantzunzidan.NikHiruErregeMagikoakzeudelaesannion,bainaberak“bai”esatenjarraituzuen.Nirelogelarajoanetalogelditunint-zen,erregeekopariakuzteko.


18

Bainahurrengogoizean,ezzegoenoparirik.Ezzegoenezer.Ondasunguztiakdesagertuziren.Nireanaiatxikia,hiruurtekoa,eredesagertuzen.

Hogeiurtegeroago,hannengoenni, langabezian,mozkorti hutsa,etaoraindikereniregurasoenetxean.Osotxartohartunuennireanaiadesa-gertzea,nikutzibaitnienlasai-lasaietxeanlapurtzenetanireanaiabahitzen.Bainaokerrenageroagoetorrizen,HiruErregeMagikoakexistitzenezzirelajakitean,nireburualelotzathartunuen.

Orduan izan zen, urtarrilaren 5ean, telebistan urte hartako Hiru ErregeMakabroeiburuzkooharraikustean,nireburuarekinzerbaitegiteaerabakinuenean:HiruErregeMakabroakharrapatuetanireanaianonzegoengal-detukonien.Banekien(edogutxienezhoriustenuen)nonizangozenhaienhurrengokolpea.Kostata,kolperikemangabeegoteagatiknuentripaaltxa-tzealortunuen,etabizarraeremoztugabeateranintzen.

Gauekoordubatazela,kotxeahartuetaLorategikaleko15.eraabiatunintzen.Bainabideerdiannengoela...:-Ez,ez,ezezezezez…Putza,joder!!!!Betiberdin!!!-Bai,gasolinaamaituzit-zaidan.Oinezjoanbeharizannuen,bainahorigutxibalitz,txakurkakabate-kinirristatuetalurreraerorinintzen.Guztihoriborobiltzeko,aurpegiabesteplastabateansartunuen.Behintzatnireaurpegiakezzuenminikhartu…Potroetarainonengoenjada.

Bidebazterrean,mutiltxobatberetrizikloarekinjolastenzegoelaohartunintzen.Mutiltxoharkezerenerruaizanezarren,zortetxarraizanzuen,lekutxarreanetamomentu txarragoanegoteagatik.Mutiltxoakni ikustean,zeretahauxeesanbeharzuen:-Olentzeroda!Berrizjaitsidaberemandoarenbila!

Begirada hiltzaile bat bota nion eta mutikoa nola kikiltzen zen sentitunuen:-Isilhadi,txartoerditutakomukitsumadarikatua!!!Joanhadiinfernura!!!-oihu egin nion, harrapatzekotan lasterka hasi nintzen bitartean. Mutikoalasterkaetanegarrezbereetxera joanzen.Gizajoa,hartuzuentraumaezzentxikiaizango.Beretrizikloahartuetanirebideajarraitunuen.Behintzathorrekgauezkaleanezjolastenetaezezagunekinezberbaezegitenikasikozuen.Benoezinnuenkulpatu:bizarrarekin,tripahandiarekinetaaurpegianikatzaematenzuenmokordoarekinnormalazenerratzea.


1�

ERREGE MAKABROAK

Azkenik, iritsi nintzen. Ziur nengoen hura izan behar zela etxea, hirikohandiena eta aberatsena baitzen. Benetan, itxura erridikulua izan beharnuen:Olentzeroitxurarekin,triziklobatengainean,gauazelaeguzkitarakobetaurrekoekin,itxaroten.

Bat-batean,autobeltzbatetxeaurreangelditueta,handik itxuraxele-breazutenhirutipojaitsiziren.Etxekoateairekitzeaerraztasunhandizlortueta sartu egin ziren. Bitartean, ni, isiltasun osoz, etxean sartu eta haienatzeanjarrinintzen.BegiakitxinituenetaKhungFhu-kozerkolpeemangonienpentsatzennuenmeditatzennengoenbitartean.Kontzentraturik,be-giakirekietahirutipoakniribegiratzenzeudelakonturatunintzen.-Zearraio!-esanetabitipoakbarrabiletanjonituen.Sekoerorizirenbiak.Hirugarrena jotzearnengoela,paralizatutageratunintzen,ongiegiezagut-zenbainuenaurpegihura.Iñakizen,nireanaia!Berakereantzemanzuenantza,pelikuletanbezalaniganakorrika,besarkatzekoasmozbaitzetorren.-Ez izan marikoia! -esan eta belarritik tira eginez gurasoengana eramannuen.

Geroago, IñakikHiruErregeMakabroek lapur izatekohezi zutela esanzuen.Nik,supermerkatubateanOlentzerorenaegitenlanaaurkitunuen.NiregurasoakpozikzeudenIñakiaurkitzeaz.Azkenean,denokpozik.Beno, iadenok,Iñakikartzelansartubaitzuten.Bah,izorratzeadauka!

Ah,etageroezesateko,trizikloaumeariitzulinion.


20

Goreti ZarrabeDBH2.maila

“Imajinazioz edozer egin daiteke ”

ZERTARAKO IKASI

IratiizenekohamaikaurtekoneskabatBilbokoetxehandibateanbizizenberegurasoekinetaberenebaJokinekin.Bereaitamedikuospetsuazenetaunibertsitateanklaseakematenzituen.Osoaberatsazenetabeti zegoenIratirizertan laneginbeharzuen,zeinunibertsitatera joanbeharzuenetaasko ikasi behar zuela esaten. Iratiri ez zitzaion ikastea gustatzen eta ezzuenulertzenzertarakoikasibeharzuenaktoreaizateko.


21

ZERTARAKO IKASI

Txikitatik gustatzen zitzaion antzeztea eta eskolako emanaldietan betiizatenzenprotagonistaosoondoantzeztenbaitzuen.

Egunak joanetaegunaketorri, ikasieginbehar izatenzuenazterketakgainditzekonahizetaezgustatu.

Egunbatean,Bilbokoantzerki taldekogutunbathelduzitzaionetxera;bainabereaitagutunakhartzera joanzenean,gutunhura lurreraerorietatxakurrak hartu zuen. Iratiren gutunik garrantzitsuena txakurraren etxe-txoaren atzeko aldean zegoen erditik apurtuta eta txakurraren liztuarekinbusti-bustitagainera.Neskatoaezzenkonturatuereegingutunabereetxe-rainohelduzenik.

Hurrengoeguneaneskolarantzzihoala,atzetiknorbaitzuelaentzunetabueltaemandakoanhantxeikusizuenberelagunikonenaburugaineanizu-garrizkoarrosakolorekokapelaitsusia,bereamonarenazirudienarropaerdiapurtutakobat,seguruenikbereahizpazaharrarenakizangozirenplatafor-madunzapataketaeskuanberabainohandiagoazenpoltsarekin.

IratiksaltoetaguztieginzuenberelagunAniaikusizueneanetaesanzion:

−Neska,zerzabiltzaitxurahorrekin?Oraindikezdirainauteriaketa!−Badakit,eznaizhainlaburra.BainazuriezalzaizuBilbokoantzerkikoengutunaheldu?Zuzaraeskolakoantzezlerikonenaeta!−Zerdiozu?−Atzogutunbathelduzitzaidanesanezpertsonabatbehardutelamusikalbategiteko.Gaineragaurdafroga!−Ezesan!Etazeinpertsonaiabehardute?−Andramartxosaerdizorobatbehardute.−Orduanhorinirepaperaizangoda.Oraintxenoaetxeraaldatzera.

Iratikorrikabateanjoanzenetxeraetalehenengoetabehinbereamarenlogelarasartuzen,bitxirikgarestienak,amakudanerabiltzenzuenpamelaetahamarzentimetrokotakoidunzapatakhartuzituen.Gero,berelogelarajoanetabikiniajantzizuen.Horizenpiura!

Azkeneaneskolarahelduzenetabesteenarropakikusitabereaezzelahaintxarraerepentsatuzuen.


22

Lohartuzuen irakasleengelakoatearenaurrean itxaroten,bainaazke-neandeituzioten,etasartueginzen.

Hanzegoenberetutoreazenelefanteitxurakoandereñoitsusia,etabe-rakhanditanizannahizuenbezalakoaktorebatbereaurrean.Egiaesanezzuenaktoreharkbezalakosudurluzeaedukinahi,bainatira.

Aktoresudurluzeakzerbaitantzeztekoesanzion,bainaIratiriezzitzaionmomentuhorretanezerbururatzen.Azkenean,aurrekoegunekoklasebatetorrizitzaionburura.WilliamShakespeare-renbizitzaikastenarizirenInge-lesekoklaseanetabereantzezlanbatenbideoaikusizuten.Bideoanikusizutenaeginzuengutxigora-behera,bainabereamarenhamarzentimetrokotakoidunzapatekinosoastiroeginbeharizanzuen.Amaituzuenean,esanziotenastelehenekoatsedenaldianabestekofrogaegingoziotela.

Arratsaldean,ostiralazenez,IratiAniarekingeratuzenbereetxeaurreanetahanemanzutenarratsaldeosoamusikalariburuzhitzegiten.

Aniakgaldetuzionzeinkantaabestekoasmoazuenastelehenekoatse-denaldian,bainaIratikantzeztenbainoezzekien;osotxartoabestenzuen.Denboraaskopentsatzenemanostean,IratikAniariesanzionplanbatzuelaetaezinzuelahutsikegin.Bereustetanplanbikainazen.

Astelehengoizeanosogoiz joanbeharkozireneskolaraeta irakasleen

gelarainorkikusigabesartu.EskolagoizekozortzietanzabaltzenzutenetaordurakohanegonbeharkozirenAniaetaIrati.Irakasleengelarasartuondo-ren,diskobatipinikozutenirratianetaIratirifrogaegitekodeitzenziotenean,


2�

botoiariemanetakitto!Bereahotsarenkontuhorikonpondutazegoen.Anaeta Irati asteburuosoan egon zirenplanabehin etaberriro errepasatzen,hutsegitenbazutenIratirenametsapikutarajoangozelako.

Azkeneanhelduzenplanaburutzeko

garaiaetaAniarietaIratiriondoirtenzi-tzaien,baina Iratiezpainakmugitzenzi-tuenean dantzatzen ari zela, nahi gabe,atzerantza joaten hasi zen eta irratiarenbotoiari eman zion. Akabo, plan guztiapikutara joan zitzaion eta ez zuten mu-sikalerako hartu. Ania hartu zuten. Iratiberarekinjoatenzenentsaiatzenikusteraetaosoondopasatzenzutenbiek.

Bainalaister,notengaraiahelduzenetaIratiriezzitzaionezikasteagus-tatzenetamusikalarenkontuguztihorrekinezinizanzuenikasi.Horrenon-dorioz,normaladenez,bostikasgaisuspendituzituenetaezzenudaosoanezertarakoereetxetikatera.HURABAIPLANA!

ZERTARAKO IKASI


2�

Ander GonzalezDBH2.maila

“Skate eta futbol zalea naiz”

HERRI GALDUA

Londres inguruan, orain dela ehun eta hirurogei eta hamar urte bainogehiago herri txiki bat zegoela diote batzuek. Eta bat-batean herri huradesagertueginzen.Horidiotenek,sorginbatatrapatuetasutanerreos-tean,sorginaberpiztuetaherritarreimadarikaziobatbotazielakogertatuzelakontatzendute:Madarikazioakherritarrakzonbibihurtuzituen!Bestebatzukaldiz,gehienek,herrihori inoizezdelaexistituesatendute, istoriohauentzunondorenzuekberdinpentsatukoduzue,historiagezurradela…baina….

Oraindela zazpiurtegertatu zenorainkontatukodizuedanhistoria…

Londreseko ikertzailebatek, WilhamChaplingek, herri horri buruz irakurrizuenetainteresgarriairudituzitzaionherrihoribenetakoaalaezzenfroga-


2�

HERRI GALDUA

tzea.Chapling jaunaoso ikertzaileonazen,asko irakurtzenzuenetaosopertsonajakintsuazen,bainaosojakintsuaizanarrenezzekiennondikhasiezbaitzekiennonbilatuinformazioa.

Kaletikzihoala-Herrimisteriotsuzantarhori!Nondikhasinaiteke?-esanzuenetahalakobateanbazterbateanzegoenbehartsubatekesanzion:-Zeinherrimisteriotsuzhitzegitenarizara?EtaWilhamektxiroakzeramanarropekinaluzinatutaesanzionhoni:-Ezahaldakizunornaizenala?Niikertzailebatnaiz.Londrestikhurbil,herritxikitxobatzegoelaesatenduteetanikherrihoriexistitzendenjakinnahidut.-Bai,existitzenda.-esanzuentxiroak.-Noladakizuhori?Lagundukonauzuikerketahonetan?-Bainoski!Bainajatekozeredozerematenbadidazu,soilik?-Ondoda,etorrinireetxeraetajatenemangodizut.Wilhamenetxeanzeudela,txiroakhamaregunetanjandaitekeenamomen-tuanirentsizuen,etabukatzenzegoelazeraesanzion:-JoanzaitezLondresekoliburutegiraetabegiratuhirugarrensolairukozor-tzigarrenapalean,eskuineskuinean.Bertanliburuzahar-zaharbattopatukoduzu. Seiehun eta hirurogei eta seigarren orrialdean mapa bat aurkitukoduzu.Mapanikusikoduzunondagoenherria.

Hori esaten zion bitartean, Wilham beste gauza batzuk egiten bueltaemandazegoenetatxiroaribegiratzean-noladakizuzukhori?-galdetzerazioaneanbehartsuaezzegoenjadaetaWilhampentsakorgeldituzen–zearraroa,egiaizangootedahorrekkontatutakoa?

HurrengoeguneanWilhamliburutegirajoanzenbaina…ezzegoenhiru-garrenpisurik!!!Biraokazegoela,bueltaemanetaeskailerabatzukagertuziren,hauetatikigoetabertantopatuzituenapalgehiago.Esandakolekuan,liburua aurkitu zuen, 666 orrira joan eta bertan topatu zuen behartsuakaipatutako mapa. Maparen azpialdean zera jartzen zuen: <<Londreseko iparraldean topatuko duzu zuhaitza, itsasoaren atzean topatuko duzu zure erantzuna, X....II km-ra>>-Nola?-esanzionbereburuari- ezdu jartzen zenbat kilometroradagoenherria!

Ikerketabertanberauztekotanzegoela,berelagunJamesgogoraetorrizitzaion. James jeroglifikoakdeszifratzen espezializatua zen.Mapaberarieramanzionetahauxeesanzion:-Osozailaizangodahaudeszifratzeabainaahalegindukonaiz.Oraindikzeredozer ikusiahalda.-Paperamikroskopioazpian jartzenzegoela jarraituzuen-Biharkojakingodutetorrietaesangodizut,zubitarteanegonlasai.


2�

Wilham,bereetxera joanetaoheanetzanzen.Berepentsamenduetanmurgilduzen.Konturatuzenerakolozerraldozegoen,egunbizeramatzanloegingabe.Esnatzerakoanberelagunbatzuenbilajoanzenespedizioare-kinlaguntzeko,etahauxeesanzien:-Londresinguruanherrigaldubatbilatzenarinahiz.Lagundukodidazue?-Bai!-esanzutenguztiekahobatez.-Eskerrikaskodenoi,etzigelditukogaragoizekozortzietanespedizioahaz-teko,agur.-Agur!!-Esanzutendenokbatera.

Hurrengoeguneanbere lagunJamesengana joanetahonekherriaho-

geitahirukilometrorazegoelakomentatuzion.Wilhamekeskerrakemanetahurrengoegunekoespedizioaprestatzerajoanzen.-Denokprestalzaudete?!-esanzuenWilham-ekoihuka.-Bai!-erantzunzutendenek.

Mapajarraituzbilaketahasizuten.Basoilunbaterasartuzirenetaipa-

rralderajozuten.Otsoenuluakentzunetaarmakprestatuzituztenzetorre-nerako. Baina ez zegoen otsorik. Zonbiak ziren! Herria hurbil behar zuenmadarikaziokozonbiakbertanzeudeneta.Zonbieitirokaerantzunzietenguztiakakabatuarte.

Basoanzeharseiorduibiliondoren…hanzegoenherria!Topatuzuten!Misterioaargituzen!Egiazenguztia,herrigaldua,zonbiak…!Wilham

askopoztuzen.Ikertzailefamatubilakatzekoaukerazuenetaberarengansinismenikezzutenekonartubeharra izangozutenarrazoiazuela.Frogakbatuzituzten,argazkiak,bideoak,…

LondresabueltatzerakoanWilhamekkomunikabideakdeituzituenfrogak

erakustekoasmoz.Bainaargazkiaketabideoakizorratutaagertuziren,de-nenaurreanbarregarrigeldi-tuzen.beraetaberelagunakzoroetxeraeramanzituzten.

Inoiz Londres ingururabazoaz, baso ilun batetanaurkitukoduzuHERRIGAL-DUA!


2�

Martin Urrutia EtxeandiaDBH2.maila

“Pozik egoteko dirua ez da garrantzitsuena”

BIDAIA LUZEA

Kaixolagunok,nibostehuneurokobilletebatnaizeginberria,kaxabatenbarruannagobesteaskorekin,bainadenakdirabaliotxikiagokoak.Ezdakitzertannagoenhemenbainairrikatannago,esandidatenez,bidaiahasteko.

Apurbatgeroago, kaxaguztiamugitzenhasida,bat-bateaneskubat

agertu etagudenokbertotik ateratzenhasi gara.Dagoenekoheldugarabankuederbatera,denadagoarrosazmargoturik,airegirotuadagober-ton.

Handikegunbatzuetaraandrealtuetadotorebatsartuzenbanketxera,

inorkesperoezzuenarren,pistolabatateraetajendeguztiakaltxatuzitueneskuak.Hurazoramena,orduanandreakzuzendariarihaserreaurpegiz:

BIDAIA LUZEA


28

-Aizu!Emazkidazudituzunbostehuneurokobilleteguztiak!-Bai,oraintxe!–dardarkaarizenbitartean.-Bizkoribilizaitezbestelatiroegingodizut-eta!–andreakoihuka.-Bai!

Segidanhartugintuengudenokzuzendariaketamahaigaineanutzigin-tuenandreakhartuetakorrikaeramangintuenarte.

Banketxetik irtenzeneangizonpotolobatzeukanmotorgalantbatean

itxaroten.Emakumearenpoltsikoanbidaialuzebateginosteanetxebakartibaterahelduginenetamotorragarajeanutziostean,etxebarrurajoangi-nen.

Entzutenariginenez,horiezzenostu

zuten lehenengo banketxea, gizonariostuzutendiruguztiaerakutsizion.Horiegitenarizelahaizeboladabatsartuetaiheseginzizkiotenbilletebatzuk,horie-tatik bat ni nintzelarik. Aldi batean no-raezeanibiliostean,kamioibatenatoiraerori nintzen eta bertan hainbat patatazakuzeuden.Kamioiageldituetakargaateratzenarizelaaurkituninduengida-riak,bainapozaurpegiajarribariknire-kinzereginpentsatzenhasizen.

Nihurbilenekokomisariaraeramanninduenetanolaaurkituzuenesanetasegidan,poliziariemanzion.Nigaizkipentsatzenhasinintzengidariaga-tikizanerenolaezzitzaionnirezifrahandietaborobilagustatu?

Poliziahark,billeteanorigalduzitzaionaztertzenhasibarik,beretzathar-

tuninduen,kabroihalakoak.Beharraamaituetasegidan,5:45aldera,drogasaltzenzutengizonbatzuenganajoanzenetakokainagramobatzuengatikaldatuninduen.

Bat-batean,hainbatpoliziautoagertuzirenetahorrekesannahidu,dro-

gaerostenjoanzenpoliziaktranpajarrizieladrogatrafikatzaileei.Nininduengizonaoihukahasizen.

-Nikezdaukaterrurik!-Horioraintxeikusikodugu.-poliziakaurpegiserioz.


2�

BIDAIA LUZEA

OrduanBilbokoepaitegira joanzirennipoltsikoannintzelarik,oso tokiederrazen,bainaezepaitubeharzituztenentzat.Abokatuakahalzuenguz-tiaeginarren,biurtekokartzelazigorrajarrizienepaileak.

Pentsatunueneanikere,bostehuneurokobilletearrosaederrak,kart-

zelanemanbeharkonituenbiurteak.Bai,horrelazen,bereerropenarteanemanbeharizannituenbiurteak.

Lehenengo egunak nahiko bizkor pasa zitzaizkidan, gizon hark bereburuari esaten zizkion gauzak entzuten, okerrena zen, kartzela hartan li-buruakematenzizkielapresoeiirakurtzeko,bainanik,eznekienirakurtzen.

Kartzelanezertxarrikegingabepasanituenzazpiehunetahogeitahamar

egunakosoaspergarriakizanziren,nirebizitzaguztiarenmoduan,izanere,bere liburuko berrehun eta hogeita hamabosgarren orrialdean ezkutatutaedukininduen.Espetxetikirtendakoan,osodamututazegoengizonadro-gaksaltzenibiltzeazetakaleanaurkituzuenlehenengoeskaleariemanzionpoltsikoanzeukanguztia,bainanahigabenierebotaninduen.Momentuhorretaneskaleasaltokahasizenetadrogasaltzaileak ikusieginninduengizonhareneskuan.

-Horinireada!Nahigabebotadut!Emaniezadazu!-Dagoenekoemandidazuetaorainezdidazukenduko!-eskaleakospaeginez.-Ikusikodukharrapatzenbahaut!Eskaleak, eguneroko moduan, bere gurasoen etxeko portalean aldatu

zituenarropak,izanereustezutenbulegobateanlanegitenzuela.Ni,orain-goan,bere“txupa”garbiangordeninduenetagurasoeikaixoesanostean,azalduzien,Gabonetakopagaestranintzelaberaientzakoemanez.

-Toriama,bostehuneurokobilleteaemandidatelan-tokian.-Eskerrikaskoseme,Gabonetakogastueiaurreegitenlagundukodigu.Afariajatenarizirelaeskalearenamaktomateazzikinduzuenberealkan-

doraeta zikin-zikin zegoenez labadorarasartu zuennibarruannengoela.Ikuzgailuarenbarruanordubatzukemanostean,piztueginzuen.

Hasizenbueltaka,zaratahotsaatereaz,hurazennireazkena.Geroago,

andreakonturatuzen,nibertannengoelabainadagoeneko,beranduzen.


�0

Sara Abaunza UrionabarrenetxeaDBH2.maila

EGUN AHAZTEZINA

-Maite!!Jaikizaitez!Beranduiritsikozaraeta!-oihukatuzidanamakberelogelatik.-Baaaii…Oraintxenoa..!-erantzunnionerdilotanetapresarikgabe.

Goizhartanberanduiritsinintzeneskolara.Auskalozeinordutanoheratunintzenbart,gaua lagunekin igarobainuenbeldurrezkopelikulahorietakobatikusten.

Lehenengoorduangaztelerageneukan:irakurketa.Arrapaladanetaarna-sestukasartunintzengelaraetaandereñoakezzidanezeresan.Nirelekuaneserinintzen;MikeletaJosebarenarteanhainzuzenere,guretutoreaktaldemistoetanjartzekoaginduziguneta.Orduhuralaburrasuertatuzitzaidan,


�1

EGUN AHAZTEZINA

andereñoak,nekatutazegoenez,10minutuarinagoamaitubaitzuenklasea.10minutuhoriekMikelekinberriketanemannituen,nireauzokomarmartienmoduan,esamesakaetakuxkuxean.Gauzaaskorenberriizannuenbainaezniolainorikontatukoagindunion.

Zortehandia izangenuenastelehenhartan,bigarrenorduanmusikakoandereñoaezbaitzenagertuetahirugarreneantxangobategingogenuenbasora,animaliaetalandareakaztertzera.LehenengoAetaBtaldeakjoan-gozirenetageroCetaD.

Hauentzuteanbihotzapoztuzitzaidan;niCtaldekoabainintzenetaGon-tzalD-koa.

Gontzal nire ametsetako mutila zen. Atsegin nituen bere begi distirat-suak,bereileleunetaargiaetabaitabereizaeraere.Geroetagehiagohitzegitengenuen,jantokianberemahaikoanintzelako,edoberaniremahaikoa,etahorrieskerkonfiantzahartugenionelkarri.

Basoaez zenherritikurrunaurkitzenbainaautobusez joanginenhalaere.Lehoinabarrabainobizkorragohelduginenbasohartara,beranduirit-sikobaginalandareakagortukobalirabezala.

Bertara heltzean gizon bat hurreratu zitzaigun. Bizar zuria zeukan, etaburusoilazen.Begiakgerizakbaino txikiagoakzeuzkanetaerabatpuztu-takomasailak.Esanzigutenez,Karloszen,guremonitorea,beraz,berarekinbasoanbarneratukoginen.

Osobasoalaiazen,berdeaetaargia,zuhaitzetazuhaixkazbetea.Txo-rientxorrotxioabesterikezzenentzuten,Adrian,gelakobihurrienak,ahatebatiharribatbotazionartenoski.Lakuaskozeudenbertan,denakanima-liaz beteak. Asko gustatu zitzaidan paisaia hura, beraz, lagunekin bateraargazkiakateratzeariekinnion.

Orduerdigeneramatzan ibiltzenbasoanzehar,eguzkiakburuan jotzengintuelarik.Izerditanblaigeunden.

HalakobateanMikelhurreratuzitzaidan:-Maite,ausartzenalzarabestaldekozelairajoaten?-esanzidanlakuarenbestealdeanzegoenbidebatseinalatuz.-Nortzukduzuejoatekoasmoa?-ihardetsinionharrituta.


�2

-Ba..oraingozNerea,Josu,Ander,Jone,Gontzal,Adrianetanibainoezgaraanimatu.

Pentsakorgelditu nintzen,bainaazkeneanbaietza emannion. Karlosbereistoriohunkigarrietakobatkontatzenarizenbitartean,taldetikurrundugineninorkonturatugabeetalasterkabateanur-jauzitxikibatenalborartejoanginen.Bertatikaldapagoraegingenuen,zubibatigaroetazelairahel-duginen.Denok lurreaneseriginenetabat-bateanNereakberepoltsatikCoca-Colabotilabatzukatera zituen.Harrituta,Mikelibegiratunion,pla-narenzatihauezbaitzidankontatu.Taldetikurrundunintzenetaerrekarenertzeaneserinintzenezbainuenmozkorbatzukzaintzengeratunahi.

Niregauzetanmurgildunintzenlaster,pentsakor,ezdakitzertan.Abestibatabestenhasinintzenbaxuan,inorkentzuteanahiezbanubezala.Ezda-kitzenbatdenborazegonnintzenbertanbainahirugarrenabestiarenamaie-rannengoelagutxigorabehera,bigarrenahotsbatentzunnuen.Hasieranezniongarrantzirikemanbainalasterkonturatunintzennorbaitzelanirekin.Atzerabegiratunuen.BertanzegoenGontzalniribegiraberebetikoirriede-rrarekin.

-Ezalzarabesteekingelditu?-galdetunionlotsatuta.-Baibainaitzuliezzarenezkeztatueginnaiz.Gaineraharrapatzenbagaituzteezdutmozkorguztihorienarduradunaizannahi.

Minutubatzukisilikemangenituen.-Zerbaitikusinahialduzu?-galdetuzidanbat-batean.-Noski!Zerdaba?-

Besotik heldu zidan eta beste zelai handiago batera eraman ninduen.Zelaiarenerdialdeansasietazuhaixkabatzukzeuden.Bertanbarneratuetaetxebatagertuzenezkutatuta.

Osoetxepolitazennahizetazaharraizan.Gontzalektxabolabatzelaesanzidanorduan.Bereaitonabasohartatikhurbilbiziomenbaitzenetatxabolahorieraikizuen,bakarrikegonnahizuenbakoitzeanbertarajoateko.

Barrurasartuetakoltxoizaharbatengaineaneseriginen.Hizketanibiliginendenborabatezetahalakobateangaldetuzidan:

-GaurMikelekzerbaitkontatudit.-Zer?


��

EGUN AHAZTEZINA

Gontzalgorritueginzen.Ezzenesatenausartu,beraz,niganahurbilduetamuxugoxobatemanzidan.Orduanerantzunazohartunintzen.GoizeanMikelinornuengogokokontatunionetaseguruenikhonekGontzalizerbaitesangozion.

EznintzenMikelekinhaserretu,alderantziz,askopoztunintzen,Gontza-lekinegonbainintzenarratsaldeosoa.Zergehiagonahinuen?

Mugikorrakpentsamenduetatikesnatuninduen.Nereazen.Autobuseanzeudeneta lasterzerrendapasatukozuten.Gontzaletanikorrikabateanhasiginen.Munduarenamaieraizangobalitzbezalaetaautobuserahelduezkeromunduasalbatukogenukeela.Hala izanzen,mundua (gelakideak)errietabatetatiklibratubaikenuen.

Larunbatean,asteburuguztietanlegez,berandurartegeratunintzenohean,ostiralhuragogoratzen.Eguerdianmandatubatzukeginnituenetagerobuel-tatxobategiterajoannintzen.Gontzalekdeituzidan,basorajoateko,txabola-ra,huraizangobaitzenguretxokosekretua;guretxabolaezkutua.

Lasterbateanheldunintzen,nahizetabideaaurkitzenpixkabatkostatu.

Sasietazuhaixkamultzoazeharkatunuen.Bat-bateanargiaikusinuentxabolan.Ezzenetxebatetanagertzenzenargiarruntbat,keabaitzeukan.Barrurasartunintzenbainaeznuensuizpirikaurkitu.Orduan,soinuarrarobatentzunnuen.Txabolarenatzekoaldetikzetorren,beraz,harahurbildunintzen.BertanaurkitunuenGontzal,zauritutaetaJokin,bere laguna,ur-duri,zereginezzekiela.Niikusteanlasterkahurreratuzitzaidanerdinega-rrez,bereerruazelaaitortuzetaoihuka.Eznuenezerulertzenbainaden-bora galdu gabe 112ra deitu nuen. Berehala heldu ziren suhiltzaileak etaanbulantzia.Baitapoliziaere.Galderabatzukeginzizkigutennahizetanikerantzunaskorikezeman.Jokinentxandazen,berazarretazentzunnuenesandakoa:

-Nikeznuennahi..nireerruaizanda…Nireamarekineztabaidatunuenbart,beraz,Gontzaliesandioteaberarekinloegiterajoanahalnuen.Honaetorrigaraetagoseizannaizenezzerbaitfrijitzeaerabakidugu.Ninireze-reginakegiterajoannaizzuhaixkenarteraetaitzulinaizeneanhorrelaikusidut.Amarekineztabaidatuezbanuetanirezereginakbestebaterakoutziizanbanitu…

-LasaiJokin,ezdazureerrua izan.Gauzakhorrelagertatudirabainasegurunago


��

Gontzallasterhobetukodela-etabesarkadabatemannion.

Ospitaleanemannuengauosoa.Erizainak,Gontzalekoroimenarazoakzituelaesanzidanbainalaster(2edo3egunbarru)etorrikozelabereonera.

Hurrengoegunetaneznuenetxetik irtetekogogohandirik izanetaniregelanemannituenhurrengo2egunak.

Hirugarreneanospitalerabueltatunintzen.Gontzalhobetueginzenbainagauzabatzuetazezzelaoroitukoinformatuzidaten.

-KaixoGontzal!Ondoalzaude?–esannionpozik.–Hemendikateratzenzareneantxabolarabueltatukogara,ongi?

Gontzalekaurpegiarraroajarrizuen.Zeriburuzhitzegitennengoenja-kingoezbalubezala.

-Barkatubaina…norzarazu?Zetxabola?

Negarbateanhasinintzen.

Orainberrizerejantokianbateragaude.Askotanhitzegitendugu.Denabetibezaladagoberriz,bainaesperoduthalakoegunenbateanbestetxan-gobategitea.


��

Maite Urkiza AranzabalDBH2.maila

“Maitatu bizitzeko edo bizi maitatzeko”

BONBOI KAXA

Ikusialduzue“ForrestGump”filmea?PelikulahorrenhasieranForrestautobusgeltokibateanikusdezakegubonboikaxabataltxoanduela.Berebiziagogoratzenhasietaadinekoandrebatesertzenzaioondoan.Forresekandrearibonboibateskaintzendioetaberakbestebatahorasartzenduenbitarteanesatendio:”Nireamakesatenzuenbizitzabonboikaxabatelakoadela.Inoizezdakizuzertokatukozaizun”

Ezdutinoizahaztukonerebizitzakoegunhura.Negukoegunosohotzazenetagoizeangoizikastolarantznindoan.Bat-batean,haizeboladabatek,neramatzanpapelguztiakhegazeroanzizkidan.Ondohasinuenegunapa-perguztiaklurreanbotata!Ikustehutsaknegarguraeragitenzidan.

BONBOI KAXA


��

Gelarasartu,motxila lekuanutzineskekkorrobateginetabetibezalatxutxumutxuguztiakkontatzenhasiginenalkarri ,mutilakordea ,bakoitzaberetokianeseriedobinan-binanbatzenzirenbitartean.

Andereñoa sartu bezain pronto denak gure tokian jezarri ginen klaseahastekoasmoarekin.Baina,egunhurabereziazen,behintzatnikhalakozi-rrarabereziasentitzennuen,zerbaitgertatubeharzuelasomatzennuen.Ezdakit...

Esanbezala,andereñoasartuzenerakolekuaneserietamatematikakoariketakegitenhasiginen.Ondogogoratzendutariketahura.Ekuazioosoluzeazen....

Bapateanbesteirakaslebatsartuzengelaraetamatematikakoandere-ñoarekinhitzeginondorenzeraesanzidan:

-Olatz,etorrinirekinmesedez.

Osobeldurtutanengoen,eznekienzeregin.Inoizeznintzenezertansart-zennahikoformalanintzenbaina...Eserlekutikaltxatuetaharenatzetikjoannintzen.Eznekiennora,bainaniformal-formaletaisil-isilikjarraitunion.

Gela batera sartu ninduen.Bertan ama eta neba zeuden begiak lurrarijositaetanegarrarieutsiezinik.

-Zergertatzenda?-galdetunuenjakinminez

Amakmusueman,gogororatuetazeraesanzidan:-Maitea,aitatxokutziegingaitu.Niharritutanengoen.-Utziegingaituela?Noraegindualdeba?-galdetunuen.Amaknegarrariemanzion:-Aitatxokistripubatizanduetahileginda.Ezinnuensinetsinirebelarriekentzutenzutena.

Gelatik joan eta komunera sartu nintzen.Ez dakit ziur, zenbat denboraigaronuennegaretanegar.HalakobateanNerearenahotsaentzunnuen:

-Olatz,Nereanaiz.Mesedez,denokdakiguzergertatuden,badakigugogorradelabainagukaskomaitezaituguetaezinzaituguhorrela ikusi.Mesedez, irten komunetik. Jolastorduadaetahitz egingenezake,denakgaudegelanzurilaguntzekoprest.


��

BONBOI KAXA

Ezdakitnondikateranituen indarrakkomunetikateratzekobaina irtennintzenetaNerearekinbateragelarasartunintzen.

Ezzenbatereerrazaizangoaitarenkontuguztihorretazhitzegiteabainalagunakbertanzirenlaguntzekoprest.

Orduak,egunak,asteak,hilabeteak,urteak…osogogorrakizanzirenbai-nainoizbainogehiagosentitunuenlagunenmaitasuna.Familianereinoizbaino elkartuago geunden. Aitaren falta handia zen baina apurka-apurkaohitueginnintzen.Ezzitzaidanbesterikgeratzen.

Horrelakogauzakgertatuegitendiraetaezdagosaihestekomodurik.Bainaesperientziagatikesatendizuetmaitasunaketadenborakbizitzaksor-tutakozauriguztiaksendatzendituztela.

Zuek esango duzue: ez al da egia bizia bonboi kaxa bat bezalakoadela?


�8

Irati ArejitaDBH2.maila

“Jendea maite duzun bezala maite ezazu bizitza”

HEGAN

Kaixo,Ainhoanaizeta13urteditut.AzkeneanheldudiraGabonaketanormaleanaitonarenetxerajoatengarafamilianpasatzera.

Aurtonaitonaktaloederbatprestatuetaurterobezalaistoriobatkontatudigu.Denok jezarrigarabere inguruan,taloaeskuarteandugula.Orduan,aitonasutondoandagoenaulkitxobateaneserietaistorioakontatuaurretikzeraesandigu:

“Aurton kontatuko dizuedan istorioari buruz agian ez duzue ezer jakingo,nik behintzat ez dizuet inoiz honetaz hitz egin. Orain dela berrogeita hamar urte gertatu zen,baina atzo izan balitz bezala gogoratzen ditut nire amaren begiak gertatutakoa azaldu zidanean”


��

HEGAN

Hori esan digunean denok harrituta gelditu gara,niri beldur pixka bateman dit baina bertan gelditu naiz istorioa entzuteko irrikitan nagoelako.Ezdakiguzertazarizaigunhitzegiten.Bereaurpegiantristurahandianabaridaiteke.Orduan,kontatzenhasida:

“Nirefamilianhiruneba-arrebaginenTeresa,Paulaetani.NikeznuennirearrebaPaulaezagutunijaionintzenerakohildabaitzegoen.BainagurasoekkontatuzidatenarenaraberaTeresakbosturtezituelajaiozenPaula.

Paulapertsonaosoalaia,bereziaetamaitagarriazen;downsindromeazuenetahorizelaeta,ezinzitueneginTeresakedobereadinekobestehaurbatekeginzezakeenhainbatgauza.

Ondomoldatzenzirendenak,ezzegoenarazorik,bainahoriguztiaaldatuzenPaulakhamarurteeginzituenbueltan.

TeresaklagunekinjolasteaetaegoteaatseginzuenetaPaulakbereahi-zpabesteeginnahizuenbainagauzakezzirenerrazak.PaulaosotristesentitzenzenTeresabezalakoaizannahizuelako.

Bainaezzenhoriarazobakarra.TeresalotsatuegitenzenPaulazetabereamakbehartuegitenzuenbereahizpatxikiazaintzera.Teresak,egiaesan,ezzionjaramonhandirikegiten.

Paula bihotzonekoneskazen,baserrian laguntzenzuenetagelditzenzitzaiondenboraeskaseantxoriakbehatzenegotenzen,horibaitzenmun-dukogauzaguztienarteangehienatseginzuena.Handitantxoribihurtukozelaesatenzuen.

Goizeangoizjaikitzenzenbaserriondokolandetaneseritatxorienkan-tuakentzutekoetaberaienhegaldiurduritsuekingozatzekoetaorduakemanzitzakeenbertanzerurabegira.

Baserrikolanetanlagunduetagero,herrikogazteakelkarrekinegotekobatzenziren.MutilguztienarteanTeresakTomaszuengogokoetazorionekoegunbateanhurbilduetahitzegitenhasizitzaionuneanPaulaerdiansartuetaelkarrizketamoztuzien.Mutilaosourdurijarrizenetabueltahartuetaaldeginzuen.


�0

EgunhorretanTeresainoizbainolotsatuagoasentituzen.Baserriraitzul-tzeangauzamingarriakesanzizkionbereahizpatxikiari.Paulanegarrezhasizenezzuelakoezerulertzenetaoherasartuzen.

HurrengogoizeangosaltzenzeudelaPaulaTeresamusukatzerajoanzenetahonekhaserretutaesanzion:

-Nahikoada!Kokoterainonago!Lagunekinnagoeneanlotsaraztennau-zuetaatzogauzaberdinaeginzenuenTomasekin!Utznazazubaketanetajoanzaiteztxoriekinjolastera!

Paulaberelogelarajoanzenburumakur.Poltsatxobathartuetamen-dirantzabiatuzen.“Agiantxoriekinjolasdezaket,beraiekinheganeginde-zaket”pentsatuzuen.

Pare bat ordu geroxeago, Teresa esandako guztiaz damututa ahizpa-txoarenbilajoanzenetagelanezzegoelaikusitabaserrikobazterrakmia-tzenhasizen.

Amaetaaitaastelehenekomerkatutikbueltatuzireneanurdurietanega-rrezaurkituzutenalabanagusia.Teresaerrudunsentitzenzen.

HurrengoeguneanaurkituzutenPaularengorpuaamildegian.Sokenbi-dezaterazutenhandikbainaberanduegizen.

“Azkeneantxoriakbezalaheganeginzuen”esanzigunaitonak..


�1

Alex TorozanDBH3.maila

“Ordenagailuak eta internet ditut gustoko”

NI, LEHOI ETA NI, GIZON !

Behinbatean,mendizmendizebilelarik, lehoibat,arranobat,xarlangobat eta inurri bat aurkitu omen zituen ehiztari batek. Eztabaida bizian arizirenlaurak.

-Arratsaldeon,lagunok!Zergertatzenzaizue?Zergatikarizareteeztabai-dan?-galdetuzuenehiztariak.

-Bildotsbataurkitudugulaetaezdakigunolabanatu-erantzunzionle-hoiak-.Zuklagundukobazenigu…

-Nolaez!–esanzuengizonak-.Zuretzat,lehoia,haragia.zuretzat,xarlan-go,hezurrak.zuretzat,arrano,erraiak.Etazuretzat,inurrilaguna,burua,zerjanetanonloeginedukidezazun.Ongiirudituzitzaieneta,beraieneskeronaagertzekooparibanaeginziotenehiztariari:



�2

-Hartunireadatsekoilehau–esanzuenlehoiak–etalarrialdiretan“Nilehoia!”esatenbaduzu,mundukobasapiztiaguztiakmenderatukodituzu.

-Hemenduzuneurehegoetako lumahau–esanzuenarranoak- .Etalarrialdietan“Ni,arranoa”esatenbaduzu,hegaztirikarinenaizangozara.

-Hemenduzuneurehanketako ilehau–esazuenxarlangoak-.Eta la-rrialditean“Nixaralangoa!”esatenbaduzu,erbiabainoazkarragoaizangozara.

-Nikegiaesan,ezdakitzereman–esanzueninurria-.Hankabatematenbadizut,herrengelditukonaiz.Adarñohauemangodizut,ezbaituthainbestebehar.Etalarrialdientan“Ni,inurria!”esatenbaduzu,inurribihurtukozara.

Ondoren,gizonitxuraberrizhartzeko,“Ni,gizon!”esateanahikoazela,adieraziziotenlaurek.

Bidean jarri zenehiztariaetagaztelubakartibaterahelduzen. “Harrit-zekoada,gero, inorez ikustea!”pentsatuzuenehiztariak.Etaatea itxitazegoenez,“Ni,arranoa!”esanzuenetaarranobihurturik,gaztelukodorrebaterainohegazeginzuen.Leihoazbestaldeandamatxoederbatzegoenlotan.

Eta leihoa itxitazegoenez, “Ni, inurria!”esanzueneta inurribihurturik,zirrikitubatetiksartuzen.


��


Behinbarruan,“Ni,gizona!”esanzuenetagizonitxurahartuzuenbe-rriro.Unehorretanneskatxaesnatuzenetagizonaikustean,bizikiasaldatuzen.

-Ezikaratu–esanzionehiztariak-,zurilaguntzeranatoreta.Esaidazu:zergatikzaudehemensartuta?–Orduanneskakerraldoigaiztobatekbahi-tuzuelakontatuzion.Etagerogaineratuzuen:-Hobeduzuhemendikjoa-tea,nirekinikustenbazaitu,bertanakabatukozaitueta.Mometuhorretan,urratsizugarribatzukentzunzituzten.Ehiztariak“Ni,inurria!”esanzuenetainurribihurturik,izarazimurrenarteanezkutatuzen.Erraldoiagelansartuetaosohaserrezeraesanzuen:

-Gizakiusainadagohemen!Norsartuoteda?Han inor ez zegoela esan zion neskak eta, nahi bazuen, begiratzeko.

Erraldoiakzoko–mokoguztiakmiatuzituenetainorezaurkitzean,purrus-tadakairtenzengelatik:

-Nikgizakiusainasomatudut,etaniresudurraezdasekulaokerego-ten.

Erraldoia urrundu zenean, “Ni , gizona!” esan zuen inurriak eta berrizagertuzenehiztaria.Honekesanzionneskari:

-Bihar,bazkaltzekogaraian,galdeegiozu: “Zergatikhiltzenda jendeaetazuezordea?”Eaberahiltzekomodurenbataurkitzendugun.Neskakhorrelaxeeginzuen.

Hurrengo egunean, bazkaldu bitartean, disimuluz ehiztariak esandakogalderahorieginzionetaerraldoiakdenaazalduzion:

-Niakabatunahinauenakhamalaumilalekotara,basobatenerdianda-goenaintzirabaterajoanbeharda.Aintzirahorretansugebataurkitukodu.Sugehorihiletaerditikirekibehardu.Berebarnetikerbibataterakoda.Erbiahiletaerditikirekibehardu,berebarnetikusobataterakoda.Usoahiletabarneandaukanarraultzeahartubehardu.Geroarraultzehorinirebekokirabotaetaalaxebakarrikhilkonaiz.

Biharamunean,neskakehiztariarikontatuzionetahonek,denborarikgal-dugabe, arraultzeabilatzeari ekin zion.Lehendabizi “Ni arranoa !” esanzuenetaarranobihurtuzen.Goraetagoraeginzuenhegazetabasohareningurunetara iritsi zen.Artzainbatenbordarenondoanpausatuetaberrizgizonbilakatuzen.Ateajoetaostatuaeskatuzionartzainari.Artzainakeran-tzunzion:

-Ederki.Gerazintezke,bainaostatuarenordainezartaldealarreraera-mangodidazu.Bainaezzaitezaintziraraingura,bertanardiakjatendituensugeikaragarribatdagoeta.Ehiztariakberehalaulertuzuenzereginbehar


��

zuen. Ardiak aintzira aldera eraman zituen eta, berak pentsatu bezalaxe,sugepuskairtenzen.Orduan“Nilehoia!”esanzuenetalehoibihurtuzenburrukanhasizirenbiak.Borrokalatzazen,amaierarikgabea,elkargaraituezinik.Orduanesanzuensugeak:

“IturriHotzekourahemenbaneuka,bizitzakendukonizukelasterka!”

Etalehoiakorduan:“Etanikogiberobatedukikobanu,etaneskabatekmusuemangobalit,

bertanhilkozintuzketnik!”

Etaburrukanjarraituzutenjoetake,bainainorkirabazigabe.Azkeneanborrokariutziziotenetabiharamuneanjarraitzekotangeldituziren.Borda-raosoberanduiritsizenez,ehiztariakgertatutakoakontatubeharizanzionartzainari.Artzainakalababatzeukanetaogiberobategitekoaginduzion,basoraeramanbeharzuelaeta,sugearekinburrukanhastenzenean,lehoia-riogiaetamusubatereemanbeharzizkiolaesanez.Etahalaxegertatuzen.Lehoiak erraz menderatu zuen sugea eta gizon bihurturik, aiztoaz erditikirekizuen.Handikerbibatirtenzen.Ehiztariaxarlangobihurtuzenetaerbiaharrapatu zuen.Erbia erditik ireki eta usobat irten zen . Ehiztaria arranobihurtu zen eta usoa ehizatu zuen. Usoa erditik ireki eta barruan zeukanarraultzeahartuzuen.

Heganetahegan,erraldoiarengaztelurahelduzeneta inurribihurtuta,gelansartuzen.

-Ni,gizona!–esanzueninurriaketagizonaagertuzen.Arraultzeaemanzionneskarietaberauerraldoiaganajoanzen.Sarritaneginohizuenlegez,erraldoiari arkakusoak hiltzen hasi zitzaion neskatoa eta, gutxien esperozuenean , arraultzea bekokian lehertu zio . erraldoia izugarrizko oinazeazmomentuanhilzen.

Gaztelusorginduadesagertueginzen.Damagazteakehiztariarenbalen-triaizaki,beratazmaiteminduzen.Ehiztariaetadamagazteaezkonduetazorionekoakizanziren.


��

Olatz Monge Etxeandia DBH3.maila

“Denok ez gara berdinak, hala ere, denok gara beharrezko”

AMODIOZKO ISTORIOA

Londreskogaztelubatean,bazenGregorizenekomutikobat,beregurasoTifanietaJuan-ekinbizizena.Gurasoakosozorrotzaketaklasehandikoakzituen,bainamutikoakezzuenberaienbizitzaosogustuko.Hamazazpiurtebetetzekolauegunbainoezzitzaizkionfaltaetaharengurasoakbazutenjadamutikoarentzakoemakumeperfektua.Urtebetetzeegunahelduzenetagaz-teluanfesta izugarriaantolatuzuten: familiarteko,zerbitzari, lagun... denakzeudenbertan.Lidiabereemaztegaiaizangozenaerebertanzegoen.BainaGregorrekezzueninolakozirrarariksentituaurkeztuberriaziotenemakumea-rengatik.Aldiz,Lidiamutilaikusiazbateraerakarritabezalasentituzen,nahizetajakinezzekiennondikzetorkionkontrolaezinazenerakarpenindarhura.

AMODIOZKO ISTORIOA


��

Hortazba,etaia-ianonetanorekinzegoenkonturatuordukoGregorrenbe-soetanikusizuenbereburua,beronengorputzabesoekinestutuz.Inguruanzeudenguztienharriduraaurpegiakikustekoakziren,bai.BainaLidiaklotsahandirikgabejarraitzenzuenbarne-barnekosentimenduakadierazten.TifanietaJuanereguztizlotsatutanonsartuereezzekitelazeuden.Halakobatean,Gregorrek Lidia besoetatik kendu eta lotsa-lotsa eginda eskaileretan goraabiatuzen.Ohearengaineanetzandajarrietabereametsetakoneskarenbilajarrizen.Baina...neskakezzituelagustukokonturatuzen.Ohetikjaiki,eskai-lerakjaitsi,etalorategikojesarlekubateaneserizen,pentsakor.Berebarnekoalderiksakonenazhausnartzenhasizen,neskakezzitzaizkioninoizerakarga-rriakiruditu,eztamutilakere.Bainabazegoenzerbaitmutilengan,neskakezzutenzerbait...

Lorategikolangileetarikobateksemebatzuen,Gregorrenadinekoa.Aitarilaguntzen jardutenzuenbatzuetan.Mutilhurasarritan ikustenzuen lorate-gian,bere jantzi zaharrekin loreetazuhaitzakzaintzen.Egunhorrek,besteegunguztiakbezalakoaizanarren,Gregorrenbiziaaldatukozuen.GregorrenetaSimeonenbegiektopoeginzutenmomentuberean,sentimenduberdine-kin,etanahizetahitzikezesanbataketabesteakbazekitenemoziozbetetakounehoriezzelaizangoazkenekoa.

Hurrengohilabeteetan, lapurrenantzera,ezkutu-ezkutuanelkartzenzirenbiak, baina argi zeukaten besteek ere jakin beharko zutela beraien artekomaitasunarenberri,horregatik,ausardiazbetetabakoitzakberaiengurasoeikontatuzieneurenartekoa.Gregorrengurasoakmailahandikoakzirenezezzeudenpresterlaziohorionartzeko.Simeonenaitaalargunazen,etahonekereezzuenezerentzunnahiizanerlaziohoniburuz.Halaere,biakbateraera-bakigogorraetaausartahartzendute,debekuakatzeanutziz.Lakuondoandagoentxalupahartuetanorabidezehatzikgabe,itsasozabalerantzabiatzendira.

SimeonenaitaadinekoazenezetaGregorengurasoeneskuutzizuenmu-tilenbilaketarenardura,bainahauekezzuteninoizberaienberririkizan.Bienbitartean mutilak Irlandara bidean zihoazen baina, bat-batean, izugarrizkoekaitzbatek,txalupamilazatieginetabimutilakuretaraeroriziren.Zereginereezzekitelaigerianhasizirensalbazioarenbila.GregorrekosoondozekienigerianbainaSimeon,aldiz,osotraketszebilen.GregorrekSimeonenpisua


��

AMODIOZKO ISTORIOA

ezinzueneutsietaetsipenarenon-doren Simeon ur barnerantz joanzen.Gregor,negarzotinka,zereginere ez zekiela zegoen; bat-bateanitsasontzi bat ikusi zuen urrunean,eskuakgorantzigoazkeinubatzukegin zituen eta itsasontzikoak ber-tara hurbildu zitzaizkien. Itsason-tzira igoetamarinelekahalzutenaegin zuten, baina zoritxarrez Gre-gorrenbihotzakezinzuengehiago.MarinelekGregorrengorpuaitsaso-rajaurtizuten.Hangeratuzirenmu-tilbienausardietailusioak.Egunhartatikaurreramutikoahilzentokiari,zori-gaiztokolekuadeitzendiotemarinelek.


�8

Iker Ansoleaga VillegasDBH3.maila

“Neure bizitzaren zutabiek musika, kirola eta lagunek”

GAZA HELBURU

Danba!!!Nireondoanentzutenditutbonbardaketarenhotsak.Jendeako-rrikadoakaleetanzeharberaienetxeetanezkutatzeko.Hildakoak lurreanageridira.Normalenadaeskuedohankarikgabekogorpuakikustea.Anbu-lantziakezineandabiltza.Bertan,6baturtekomutikotxikibat,berehildakoaitarieskutikhelduta“aitaaita”deikaerantzunbatenzain.Dirugehiendute-nekogiajatenduteetapobreenak,berriz,ogiapurrengatikborrokanaridira.“Zergatikgertatzendahauguztia?Zereginduguguk?”galdetzendiotneureburuari erantzunik aurkitzen ez dudala. Nik jadanik galdu ditut gurasoak.Bonbabatgureetxeondoanlehertuzenetaaitaetaamakgusalbatzearren,guetabonbarenarteanjarriziren.


��

GAZA HELBURU

NietanireanaiaIfraimsoilikgelditzengarabizirik.Nik,Mohametek,14urteditutetametroetahirurogeitahamazazpigutxi-gora-behera;ilemotze-koaetaazalbeltzaranekoa.Horrengaztea izanik,dagoenekogizonbatekbezalajokatubehardut.Azkarregiheldunaiz,azkarregi.Nikezindutnireur-tekogazteeuroparrekbezalaondopasatuedotaeguneronireaitaetaamabizirikdaudelaikusi.Ez,nikezindut.Ifraimek10urteditu.Honezkeroba-dakizerdengoseajasateaedotabonbabatnorberarenondoanlehertzea.Gaueroentzundiezaioket “aita, ama,askomaite zaituztet” esatenmalkoartean.Gaurbeharbadaetxe lehertubatenazpianegindezakegu lo,edobeharbadaez.Ezdakigunorajoan,zeregin,zerjan.Ezdakigunolagaudenbizirikere.

Gazan dagoeneko 900 dira hildakoak, gehienak zibilak. Israelgo lehen mi-nistroak dioenez...

900hildako!ezdagoeskubiderik...

Gaurezdigubonbenleherketarenbatekiratzarri;gaurezdagobonbardaketarik,momentuz.-Ifra,Ifra-deitzendiot.-Um...zer?

Oraindiklodago.-Altxazaitez.Gaurmerkatuegunadaetamugitzenbazarazerbaitlapurdezakegu.-Ondoda.

Jaikitzendagoela,gureetxeondoanlehertuzitzaionbonbarenaztarnakikusdiezazkioket.Besobatezinduiamugituetabesteazaurizbetetadu.

Merkaturantzgoaz.Herritarbainopolizigehiagodaude.Lehenjendeetadendaugarizbeteazegoenmerkatua.Orainhirudendeketaberrogeibatpertsonekosatzendute.Ikusdaitekeamadenaberesemearekinlapurtzensagarbat,edotapoliziaklapurrakjotzenlapurtutakoaordainduarte.

Ezindutjasan.Ezindut.Tripaorroakadutetadendahorretakolaranjekitxuraezinhobeadaukate.

Gaurbostbatsagarlapurtuditugu.Hauekastebeteiraunbehardute.Gaua ilunada. Izarrak iaezdira ikustensutandaudenetxeek jariatzen

dutenkearengatik.Bat-bateanIfraimentzutendutnegarrez.


�0

-ZerduzuIfra? -Aitaetaamanahiditut. -Aitaetaama... -Ezdaudehilda!Ez!–erantzunditnikesaldiabukatuaurretik.

Ulergarriada.Bereadinekomutikobatentzatosogogorraizanbehardaaitaetaamagabebizitzea.Niretzaterebai.Osogogorra.Kokotetikeskuapasatudiot,nireganahurbildu,etabioknegarrezhasigara.

Nahasiadutburua.“Zergatik,zergatikgu?”.Amorruzbeteriknago.AhalizangobanunikneukerebonbakjaurtikonituzkeIsraeldarrenaurka,sufri-menduazerden jakiteko,gubezalabizitzeko,nora joanbarik,etxebarik,jatekobarik,bizitzabarik.

Hurrengoeguneangoizaldekobostakalderabonbabateneztandakira-tzarrinau.BerehalaaltxatuetaIfraaurkitzenhasinaiz.Hordago,etxearenalbobateanezinean.

-Ifra,ondozaude? Ezdagoerantzunik. -Ifra!Buruamugitzenikustendut.Ahoairekitzenduhitzegitekoetaodolair-

tetenhastenzaio. -Ifra!Zergertatuzaizu?-galdetzendiot. -Mohamed,eneanaiamaitea,orainaitaetaamarekinegongonaiz.

Agureneanaiatxo...Ezer gehiago esan aurretik

begiak itxi eta lurrera jausi da.Bereurtebetetzeanoparitunionlepokoakenduetamalkoarteanjarridutsoinean.

Banoakaletiknireanaiaes-kuetan dudala, hiritik irtetekobideren baterantz. Nahasiadaukatburua.Amorruagehiegi-zkoada.Anaia,aita,ama,aitona,amona... denak galdu ditut.Anaialurperatudutbehardut.


�1

GAZA HELBURU

“Zerzentzudubizitzak?”galdetzendiotbehinetaberrironeureburuari.“Familiarikgabenago.Neubakarrik.Ezdaukatindarrikibiltzekoere.Bizirikirtetenbanaizere,zeregingodut?Akabatuanago,akabatuabenetan.”

Norabidejakinikgabenagoelagizonbatengorpuaikusidutlurrean.Pis-tolabatduondoan.Konprobatuduteakargatuadagoen.Balabatdauka.

“Agurgerrari,agurgoseari,aguregarriari,agurbakardadeari,agur.Bizi-moduhonekezdaukazentzurik.Niregorpuaikusterakoanbatzuekpentsa-tukoduteeznaizelaausartaizan,ezdudalaaurreraegin.Baina,beraiekerezeregingolukete?”

Hartudutpistolaeskuetan.Iaezindutaltxatuere.Hotzada,osohotza,burualboanjarridut,begiakzarratuetapun!

Hotznaiz,denadagoilun.Eskuetandaukadanpistolalurrerajaurti,etabanoazerbaitenbila.Urruneanargibat,etabertan,aita,amaetaIfragaine-rakofamiliakoekin.Eskuenkeinuekberaienganazuzentzennaute.

Israel eta Palestina baliteke akordu batera heltzea eta gerra hau betiko

bukatzea. Gerra honetan 1000 pertsona baino gehiago hil dira. Jendeak gerrate hau Naziek bere egunean egin zutenaren berdina dela diote.Azken inkesten arabera...

Bukatu da. Bukatu da azkenean. Ez dut gehiago sufrituko, ez, orainbakeanbizikonaiz.


�2

Ane Miren MuniozgurenDBH3.maila

“Denok gara herri honen bidea; eraiki dezagun, bada, euskaraz”

LAU BEGI BERDIN, BI MUNDU DESBERDIN

Ezindut imajinatunolakoaizangolitzatekeennirebizitza,edoheriotza,Sajhiran,Somalian,jarraituizanbanu.Amahilzenetikosobakarriksentitzennintzen;bainabehintzatizebaKusaraneukanondoan.Halaere,osobizimo-duzailaneraman.Bizirikegotea,egiaesan,ezzeneskertzekoa.Horrelako-rikmerezialgenuen?Ezdakit,bainaerantzunikjasogabe,egunakaurrerazihoazen,onerakoedotxarrerako.

Betigaldetzennionneureburuarizergatiknintzenfamiliahartakoa.Bainabanekienazen,ezinnuelahorrelagehiagojarraitu,nolabaitesateko,preso,nahizetabesteaukerarikezizan.Noizbaitpentsatuizannuenaldeegiteabainakamarekaurkitukoninduten.Nolaez!Presidentearenlaguntzailearen


��


semeanintzen!Etxekoleihotikikustennituennireadinekoakparrandan,bai-naniregurasoentzakogutxiegi zirenez, leihotik inbidiapasatzeageratzenzitzaidan.Beharnuenbakarra libre izateazen.Bizibai,bainazeinprezio-tan?Niretzatlibreizateakezzeukanpreziorik;lortubeharrekohelburuazen,besterikgabe.

Goizeangoizjaikinintzenurbilajoateko.Itzultzean,aitaetaSukiro,nireneba,ehizarakoprestatzenzeuden.

- Egunon,Kira.–Esanzidaten.–Gubagoaz!- Ondoibili!

Izebaklagunduzidanzereginekin.Nireahizpakereesnatuziren,LiraetaYomara,4urtekobipanpin.Eguerdian,ehizatutakoajangenuenetabitar-tean, aitak, bere gaztaroko esperientziak kontatu zizkigun. Momentu ho-riekematenziotenzentzuanireizateari.Arratsaldea,betibezala,lasaiigarogenuen.Besteaklagunekinzeudenbitartean,niahizpakzaintzen.Horrelapasatzenzirenegunaketaasteak.

Goizeangoiz jaikietadutxaberobathartunuen.Trajea jantzietanireneskameakkorbatajartzenlagunduzidan.Gosaltzerajaitsinintzen.

-Egunon,JousepJauna.-Egunon,bai.–Noski,Jousepninintzen.–Bainaezdeitujauna,mesedez.

Mahaianeserinintzen.Eznekienzerjan.Gehiegizkoazenbegiaurreannuen janari guztia. Gainera bart izandako afari ostean ez nintzen bateregose.

Txoferraateanzegoengurezain.Egunhorretan,ezdakitnongopolitikobatekinhitzegiteatokatzenzen.Nibetibezala,bazterbateaneserita,kama-rekjatennindutenbitartean.

Arratsaldealogelanpasatunuentelebistaikusten.Osteanlotara.Besteegunbatgehiagolauparetahaienarteanpreso.

Egun pozgarria zetorkigun. Sei hilabeteren ondoren, Gurutz Gorrikoakzetozen.Urduritasunaetaezinegonanabariazenauzokideguztienartean.


��

Eguerdialderairitsiziren.Kamioitzarbatzekarrengureauzorako.Ilaraniaazkenakginenbainaberdinzen.

Azkeneanguretxandahelduzitzaigun.

-Kaixo!–Esanzidanezezagunaegitenzitzaidanneskagaztebatek.–Zualzara...Kira?-Bai!Gogoratzenzara!–Bimusuemangenizkionelkarri.

Bipoltsaizugarriemanzizkidan:Handienaelikagaiekinetabesteaarro-pezgainezka.

Denonpozerako,sorpresazbetetazetozen:txertoakekarrikozituztenhi-labetebatzukbarruetagaineragrabatuegingintuzten,Gurutz-Gorrikoeniragarkirako.Bainahori ez zenguztia: Telebista ikusgarri bat ekarri zutenauzokoguztientzako.

-Eskerrikasko.–Esangeniendenok.-Ezhorregatik.Ah!Etatelebistazainduondo;denonada.

Elizakogelabateanjarrizuten,lekupublikobakarrabaitzen.Hantxeikusinuen.Hantxeikusinuennireametsetakoprintzea.Jendezinguratutakotokibateanzegoen,bainahalaere,ondodesberdintzenzirenkristalezkohormagardenharenatzean,poztasunaeskatzenzutenbegidisdiratsuhaiek.Mai-tasunazen.Bihotzalekutikirtengozitzaidalazirudien.Kristalaapurtunahinuenetaukitu,sentitu.

Denboraaurrerazihoan,bainanirebizitzageldi,hildabezala.Futboleko

partidubatikustennengoen:Milan-Juventud.Atsedenaldian,iragarkibatekatentzioa deitu zidan. Gurutze Gorrikoek laguntza eskatzen zuten Soma-liakoSajhiraherrikoentzat.Bainairagarkiakbainogehiago,bertanagertzenzenneskabatekdeituzidanarreta.Zeinpolitazen.Etabegihaiek,saminezbeterikobegihaiek...Txinatikereentzunzitekeennirebihotzataupadakasahietsenartean.Orduantxekonturatunintzennireaukerazelalibreizateko,etagaineranahinuenmoduan:bihotzarikasueginez.Argineukan.GurutzGorrikoekinjoangonintzelabegihaiekalaitzera,egingonuenazkengauzabazenere.

Zergertatzenzitzaidan?Izebaerearduratutaneukan.Egunezniremun-duan nengoen eta gauez elizako gela hartan, hain hauskorrak ziren begi


��


haienbila.Bainagaldutazeuden.”Nirebizitzakodesiotxikihoriereezinzi-tekeenbete?”

Gauosoaesnatuta igaronuen.Begihaiek zernolakozigorra jasatekosortuakzeuden?Ezinnuengehiago.Gorputztxikiharetanhalakotristeziasentitzeaezinezkoazen.

Goizeandeituetahiruegunbarruirtetekogeratuginen.Azkenean,bihot-zaktaupadakajarraitzekoarrazoibat!Geroetahurbilagonengoen.

“Mesedez eskatzen dizut:emaiguzu osasuna eta ea kamioiak ez duentardatzen. Jende asko asko gaixorik dago. Mesedez, telebistan ikusitakobegihaienerantzunabehardut.Eskerrakematendizkizutfamiliazaintzea-rrenetaeginberdinanireamatxomaitearekinere.”Auzotikkanpodagoentokibateannengoen,harribatengaineaneserita.Lekuhuraxezenaskata-sunaematenzidanlekubakarra,mutilharetazpentsatzenuztenzidanlekubakarra.

Gurasoakkonturatugabeeginnuenetxetikalde.Aireportutataxiz iritsinintzen.Denaprestatuetahegazkineraigoginen.

BidaialuzeaeginzitzaidanbainaazkeneaniritsiginenSomaliakoairepor-tutxikira.KamioiakargatuetaSahjirarantzabiatuginen.Geroetahurbilagogeunden.Nabarinuen.

Herriarensarrerannorbaitzegoenharribatengaineaneserita.Berazen!Begihaiekitsuaizandaereezagutukonituen.

Kamioihotsaentzunnuen.Be-

giratuetadiamantezkobegihaiekaurreannituen,nigandikbostme-trotara.

Bata bestearen begietan mur-gilduzirenetamusuemanziotenelkarri.Unehartan,laubegihaiek,aldatueginziren,alaizeuden.Etahorrelajarraitukozutenbatabes-tearenondoanzeudenbitartean.


��

Berezi Zabala GonzalezDBH4.maila

“Herria gorputza, hizkuntza bihotza”

BRASILEN JAIOA

Brasil ez da oso herrialde aberatsa, herrialde txiroa dela esango nukenik.Halaere,badaudepertsonaaberatsakere,bainatxiroakdirenfamiliaktxiroak dira benetan. Pertsona asko kalean bizi dira edo txapaz, egurrezetapertsonaaberatsekerabiltzenezdituztenaltzairuekinegindakoetxole-tan.Umeekezduteeskolarajoatekoaukerariketaaskotanfamiliek,ezdutejanariaerostekodirurikere.Haugertatzendenean,eurenetxoletatikhirirajaistendiradiruaeskatzera.

Niherrialdehonetan jaionintzenduela24urte,RiodeJaneirohiriareninguruetakoetxolatxikibatean.Amaosogazteazenjaionintzenean,18urtebainoezzituen;aitaberriz,nagusiagoazen,20urtezituen.


��

Bizitzaezdabatereerraza izanguretzat, baina arazo guztiei aurreegindiegu.

Biurtenituelanirenebajaiozen,biurteberanduagoahizpabatizangenuenetabosturtenituela,amakbikiakizanzituen.Bostanai-arrebaginen eta gurasoek ez zuten diruaskorikirabazten,zazpipertsonakofamilia bat elikatzeko eta janztekoezbehintzat.

Amaegunerolanerajoatenzen,hirira.Etxehandibatgarbitzenzuenetabertakoumeakzaintzenzituen.Egunosoaetxetikkanpoigarotzenzuenetaaskotantabernabatgarbitzengeratzenzendirupixkabatirabazteko.Aitakere,lanegitenzuen.Nekazariazenhau,etagureetxolatikseikilometrotarazeudenortubatzuetanaritzenzenlanean.Iaikusiereezgenuenegiten,osogoizjoatenzenlaneraetaberanduitzultzenzen.

Arreba nagusia nintzen ni eta gurasoak lanean zeuden bitartean, nireneba--arrebenkarguegitennintzen.Hauentzako,eurenamanintzenni.Nikirakatsinienhitzegitenetaibiltzen,batezerebikiei.

Amakjanariaematenzigunlanerajoanbainolehen,askotanezzende-nontzakoheltzenetanirenebaetanijangabegeratzenginen,txikiagoekjanzezaten.Bestebatzuetan,hirirajaistenginendirueske.Seiurtekoneskatxobatetalauurtekomutikobateurenahizpaklepoanzeramatzatelaetaahizpaertainaoinez.Txikiaknegarrez,etanikzereginereeznekien.Azepanora-ma!Horrelajaistenginenhirira.

Bertan,batzuekbegitxarrezbegiratzengintuzten,bestebatzuekjanariaetadirupixkabatematenzigutenetaaskotanbaitaarropaere. Ikuside-zakezuenez,eskolarajoateaezinezkoazen.Ametsbat,inoizbetekoezzenametsbat.Amakirakatsizigunirakurtzenetaidazten.Domeketanezzuenlanikeginbeharetaetxeangeratzenzengurekin,asteosoadomekanoizheldukozenzainegotenginen.

Hamabiurtenituelalaneanhasinintzen,nebarekin.Gureahizpatxikiaketxolangeratzenziren,gubitartean,hirikotabernetanerabilitazituztenbei-

BRASILEN JAIOA


�8

razkoboteilaguztiakbatzengenituen.Ezgenuenaskorikirabazten,bainalagungarriazen.

Ezduthaurtzarozoriontsuaizan.Txiki-txikitatiknireneba-arrebakzaindubeharizanditut,ezduteskolarajoatekoaukerarikizanetalaneanedodirueskeegonnaiz.

Garrantzitsuena,familiaizandabetiniretzat.Etazergehiagogertazeki-dakeenbizitzanzortetxarragoaizateko?Hamaseiurtenituenaitagaixotuzenean.Medikubatekesanzigunez,ebakuntzabateginezean,urtegutxigeratzenzitzaizkionbizitzeko.

Egunakjoanahalaaitaahulagoikustennuen,ezinzitekeenlanerajoanetaamakirabaztenzuendiruarekinezingintezkenbizi.

Nireametsa,noizbaitzoriontsuizateazen,oraingohonetannireametsaaitagaixotasunmadarikatuhartatikateraahalizatekodirualortzeazen,ho-rrela izangobainintzenzoriontsu.Brasilenhorrenbestekodirumordoa laneginez lortzeaezinezkoazen.Hamazortziurtebetenituenean,Espainiarajoannintzen lanbila.Gurasoaketaneba-arrebaguztiakagurtunituenetaaurpegiamalkozbustitanuela,herrialdeezezagunhartaraeramangonin-duenitsasontziansartunintzen.Beldurranuen,bakarriknengoen,lagunba-rik,familiabarik,ikasketabarik.ZeregingonuenEspainianikasketabarik?Gaztelerazhitzegitenereeznekien.

Asteakemannituenlanbilabainaezinezkoazen,inorkezzuennahiikas-ketagabekopertsonabat.AitaBrasilenzegoenapurka-apurkahiltzenetanilangabe.Aitagaldukonuenlanbataurkitzenezbanuen.

Eznuenbesteirtenbiderikizan.Gogorraizanzenniretzat,bainaaitaetafamiliaguztiaaurreraeramatekoirtenbidebakarrazen.Ezzenosolanona,bainaederkikobratukonuen.Iaeguneroezezagunbatekinoheratzennin-tzen,aurpegiezberdinak ikustennituenbetinireohean,ezzenbatereat-segina.Askotanminematenzidaten,bainaezzegoenaitahiltzenzegoelajakiteabainominhandiagorik.

Jendeakesangozuenez,“putetxe”bateanbizinintzenni,ezzenputetxeagartzelabaizik,niresentimenduekinjokatzenzutengartzelabat.Bertanbizinintzenni,eznintzenetxemadarikatuhartatikaterabehar,bertanjaten,lanegitenetaloegitennuen.Brasilenhiruurtetanlanegitenirabazinuendirua,hilabetebateanirabazinuenEspainian.Seihilabetetanirabazitakoarekinai-


��

tarenebakuntzarakobeharzendirua lortunuen.Hileronire irabazienhirulaurdenakbidaltzennizkien,diruhonekinondokonpondukoziren.

Niemagaldubatnintzenbitartean,aitariebakuntzaeginzioten.Hilabetebatberanduagogutunbathelduzenniretzat.

“Kaixomaitea:Zelan zabiltza Espainiatik?Ikusten dudanez lan ona aurkitu duzu.Zure neba-arrebak eta ni asko pozten gara zu ondo egoteaz , baina lazta-

na, berri txar bat eman behar dizugu. Aita ez da bizirik atera ebakuntzatik.

Medikuek esan digutenez, oso ebakuntza zaila izan da eta ezin izan dute ezer egin.

Laztana, zuk ahal zenuen guztia egin duzu, asko sentitzen dut une hauetan zure ondoan egon ahal ez izatea. Maitea, arazo honi aurre egingo diogu denok batera. Lehenbailehen joango gara zuregana eta dena ongi aterako da.

Aitaren mezu bat dut zuretzat, asko maite zintuela esan zidan eta eskerrak ematen dizkizu denagatik. Aita ongi egongo da orain, ez du ezer sentitzen eta behintzat ez du minik.

Adio maitea, laister batera egongo gara. Musu asko denon partez.”

Inoizirakurriditudanhitzikbortitzenakizanzirenhauek,minhandiaemanzidaten.Ezinnuensinetsi,eznuenaitagehiagoikusiko.Ametsgaiztobatzen.Gartzelahartanegoteaparadisuazenhonenaldean.Bizitzaosoapute-txemadarikatuhartansartutaemangonukeaitabizirikegoteagatik.

Seihilabetegutxigorabehera igarozirenaitahilzenetik,amaetanebaarrebakberrizikusinituenarte.Benetanamarenetaneba-arrebenbesarka-denhutsuneanabarinuenetaikusinitueneanzulohandibatestalinuenenebarnean.

Helduzenordua,amaridenakontatzekoordua.Onartueginzuen,bainahoriegitekobeharrikeznuelaereesanzidan.Halaere,banekienamakdiruhorrenbeharrazuelaetaezzidanaxolaorainesangozidanak.Bertanlaneanjarraitunuen,bizitzeko lekubatbeharbaitzutenguztiek.Pisubatalokatugenuen. Nikordaintzen nuenalokairua eta nire neba-arrebeneta amarenarropa.

BRASILEN JAIOA


�0

Amalaneanhasizentabernabatean,aitagurekinegonezarrenzoriontsuikustennuenama.Bereametsaegibihurtuzen.Nirenebaetaahizpakes-kolaratueginziren,ikasketakizanzituztenetahauzenamarenametsa,bereseme-alabeiikasketabatzukemanahalizatea,hainzuzen.

Bestalde,lanauzteaerabakinuen.Osozailaizanzenhaulortzea,bainaazkeneanlekuhartatikaldeegitealortunuen.Gaubatean,bestegizonna-zkagarrietaezezagunhaietakobatekinoheratubehareznuengaubatean,aldeeginnuen,inorohartugabe.Taxibathartuetaamarenetxerabueltatunintzen.

Gartzelahartatikaldeegitealortunuen.Lanberribatenbilahasinintzen,bainaezerereez.Aurreratutakodiruarekinamaketabioktabernabataloka-tugenuen.Hasieranezzuenospehandirikizan,bainadenboraigaroahalageroetaospetsuagoaegitenhasizen.Geroetajendegehiagokesatenzuen<<goazen“LaBrasileñara”>>.Hitzhauekpoztasunezbetetzenninduten.

Azkeneanaurkitudutnirelekuamunduan,amarenetaneba-arrebenon-doan,

”LaBrasileña”tabernan.Azkeneantabernaerosidugu,azkenean.

Aita,zoritxarrez,ezdagogureartean,bainaezdutinoizahaztuko.Beregorputza Brasilen dago, hilobiratuta, baina egunero gurekin bizi da, gurebihotzetandagoetabetiizangodahorrela.Noizbait,Brasilerajoangogara,aitaribisitaegitera,noizbait.Agianbertangeratukogara,agianez.

Ikusidezakezuenezbizitzaezdaerrazaizanguretzat,batezereniretzat,bainaarazoguztieiaurreegindiet,familiariesker.Beraiekemandidatebo-rrokanjarraitzekoahalmena,eurengatinizandoezbalitz,agianeznintzate-keenzueinireistorioakontatzenegongo,agian.

Etabizitzaosoanmaitemindualnaizengaldetukozeniotenzuenburuari,erantzuna,ezdutmaitasuneanpentsatzekoastirikizan.Orain24urteluzehauetangaldutakodenboraberreskuratzenhasinaiz.Gazteanaizoraindiketamaitemintzekodenborasoberandut.

Azkeneannireametsaegibihurtuda,zoriontsunaiz.


�1

Irune AberasturiDBH4.maila

“Nahiak bihotzean gordetzen dira; ilusioak irudimenean”

HITZEN INDARRA

2009kourtarrilaren3a.

Maitasuna, gorrotoa, poza, indarkeria, harremanak, esklabutza, krisia,beldurra,suspensea,komedia,adorea…hainbatetahainbatgairiburuzhitzegindezakegu;bainazeinotedaegokienaikastetxeannahietanahiezidaz-terabehartugaituztenipuinbatenmuinaizateko?

Urtero legez, aurtenere ipuinbat idaztekoeskatudigu irakasleak, etaimajinadaitekeenbezalanireburuanezdaideiaonikgeratzen.Batetik,ideiaorijinalaizanbehardaetabestetik,hitzenerabileraulerkorraetaerakarga-rriaezinbestekoada.Ideiaorijinalbatlortzeaezdaerreza,gaiakbehineta

HITZEN INDARRA


�2

berriroerrepikatzendirelakoetahitzakestilozerabiltzeaezdainoiznirees-pezialitateaizan.

Buruari bueltak ematen ibili behar baldin badut hobe ohean etzandabada;horrela,biharkopentsatukodutpasiozkoistorioaedogerrakopasa-dizoaidatzibehardudan.

2009kourtarrilaren4a.

Nireametsaezdainoizidazleizateaizaneztafilosofoizateaere;bainaatzogaueanausnartzennengoelaohartunintzenhitzen indarraetabalioaizugarriadela.Hitzakondoerabiltzenjakiteandagokoxka.

Teoriekinnahikoaezdenez,hordoapraktika:Gorputza gogoz kontra eserlekuan bota eta aurpegia kristalaren gainean

alde batera eta bestera nola mugitzen den sentitzearekin batera motorraren hotsa entzuten geratu da; egiteko ezer hoberik ez balego bezala. Eta egiteko ezer hoberik ez daukagun uneetan pentsatzen hasten garenez gelako muti-lak, Julenek, kokoteraino daukala gogoratu du Unaik. Julenek oso pertsona garrantzitsua dela uste du, bere gurasoak dirudunak direlako eta besteak baino hobea dela dio, bere lagunek jainko moduan tratatzen dutelako. Ho-rregatik indarra eta burla ditu beste ezeren gainetik; eta noski, Unairi ez zaio batere gustatzen egoera.

Unai, Bizkaiko baserri handi batean bizi da bere guraso eta bi anaiekin. Mutil normala da oso eta hitzak dira bere armarik onena. Hala eta guztiz ere, ez litzaioke indar apur bat gaizki etorriko. Indarkeria ez zaio batere gustatzen eta hori dela eta, bere adineko mutilek burla egiten diote.

Fisikoki, ile marroi luze samarra eta begi marroiak dauzka. Oso altua da eta argala; bere janzkera besteena bezalakoa da: astelehenetik ostiralera txandala eta asteburuan praka bakeroak.

Eskolako autobusetik jeisten den bitartean Maialenekin Gabon osteko so-lasaldi tuntun hoietako bat partekatzen ari da; Gabon zaharretako juerga, opariak etab. Egia esan berari guzti horrek, bost. Ondoren, klasera sartu eta han topatu ditu betiko harroputzak, lehen aipaturiko Julen, Kortabitarte abi-zenez, eta beste bi marmarka jendearen kontura. Unaik nahiago du kasurik ez egin, bestela beraien jokuan bukatuko du eta hori ez du onartuko. Ostera, egunak aurrera doaz eta Julenenganako gorrotoa geroz eta handiagoa da. Egun batean nazkatuta horrela bota dio:


��

HITZEN INDARRA

Orain behar dodanahustea barrena

eta esango deutsutegia aurrena

handiputz planta horrekematen du pena,isilik egotea da

daukazun onena

Haserretu eta ospa egin du, mendeku bila edo… baina egia esan Unaik ez dio errespetu handirik pijo kuadrilla horri. Bere tokian eseri eta denbora pasa hasi da albokoarekin kontu kontari edo aurrekoari zirikatzen. Eta Gazako gerran zenbat ankerkeria dagoen pentsatzen zegoenean tripak gosez zituela gogoratu eta nahi baino lehenago etxera bueltan zegoen Unai.

Klaseko kontuak alde batera utzi eta Unairen beste pasadizoetako bat kontatuko dizuet. Ez zaio telebista batere gustatzen ezta bideo jolas txatxu horiek ere; baina, gazte guztien antzera, ikasketez paso egiten du. Beraz, denbora librean bertsotan aritzea, irakurtzea, paseatzea eta neskatan aritzea gustatzen zaio. Hala ere, igande goizetan mezetara joaten da, abadeari la-guntzera monagllo gisa; denbora pasa edo mesede egitearren.

Elizan pasatzen dituen uneak, bera konturatu ez arren, oso baliagarriak izaten zaizkio gero egiten dituen ausnarketetan eta barneratzen duen jakin-durian. Apaizak asko irakurtzen du eta ez bakarrik Jainkoaren inguruan, inork baino gehiago daki hainbat arlotan. Mediku lanak ez zaizkio gaizki ematen, aita mediku izan baitzuen; lan sinpleak egiteko ere balio du: abeltzaintza, ne-kazaritza, tabernari lanak edo obrako gizon; eta justizia kontuetan inor baino hobea da gizon hau.

Herriko apaiza alkatea bezain garrantzitsua da herritarrentzat, asko dakie-lako eta laguntzeko prest izaten delako. Arazo baten aurrean, apaizarengana jotzen dute eta hark babesten ditu herriaren izenean. Don Jesus apaizak, ez du gustuko tokatu zaion papera eta Unairi kontatzen dizkio behin eta berriz herritarrek egiten dizkioten eskari eta eskaintza tuntunak. Askotan badirudi jendea elizara apaizarengana mesede eske doala eta ez gure Jainkoa gurtze-ra. Hori ez da kristau baten portaera zuzena.

Bertan, Unaik herriko kontuak entzuten ditu eta gertatutako guztiak nahi eta nahi ez heltzen dira bere belarrietara, jendearen aitorpenak, txutxumu-


��

txuak eta bestelakoak. Apaizari behin mesedea eskatu eta mezatan bertso bat bota nahi duela esan dio, jendeak utz diezaion albokoei buruz hitz itsusiak esateari eta bide batez, mesedeak eskatu aurretik bi aldiz pentsa dezaten:

Elkar gaizki esakabeti zabizie,

aztu egin jatzueegia aitortzie,

zuek maite bazueherriko abadie

eskatuko deutsuetbakien iztie

A zer nolako giroa sortu den orduan. Herritarrak bata besteari txutxumu-txuka hasi dira eta baten bat abadearen albora joan eta bertsoak abesten hasi da. Orduan hauxe esan die Don Jesusek: “nik ezingo dizuet bertsorik bota; baina gauza bat argi izan dezazuen nahi dut. Mutil honek ez du bertsoa bota barre egiteagatik, zuek pentsatzeko baino, eta berak eskatutakoaren justu kontrakoa egiten zabiltzate. Eliza ezta kontsultorio bat ez eta udale-txea ere. Noizean behin mesederen bat eskatzea ez dago gaizki, baina be-harrezkoa baldin bada, bestela gorde zeuentzat. Eta orain pentsatu egin du-zuenari buruz eta gurtu Jainkoa zuen eskariak proposatuz; berak nahi baldin badu lagunduko dizue aurrera ateratzen.”

Han joan da Unai patxada ederrean etxera bidean. Etxera heldu, liburu bat hartu, kaleko bankuren batean txukun txukun eseri eta irakurtzeari ekin dio.

Urteak aurrera doaz, jada Unaik ez ditu 14 urte eta bere bizitzarekin zer egin behar duen erabakitzeko ordua da. Ikasketak utzi edo ez pentsatu behar du eta ikasten jarraitzea egokiena iruditzen zaion arren, ezer ez duela egingo dakienez, amaren oniritziaz lanean hastea erabaki du.

Mutil gazte ororen buruan neska gazteak dauden legez, Unai maitemindu egin da. Pixka bat berandu hori bai, 20 urte dituela jo baitio maitasunak bihotzeko atea. Eta hantxe dabil ingurukoak aspertzen Amaia dela eta ez dela.


��

HITZEN INDARRA

Amaia neska ederra da, ule beltzarana eta begi berde handi handiak ditu. Ez da oso altua eta Unai bezala oso argal dago. Neska txukuna eta fina da, amari laguntzeko prest beti eta ikasketetan paregabea. Gaur egun, horrelako gutxi geratzen zaizkigu.

Amaiaren aitak herrian arraina banatzen du bere furgonetarekin eta ama tabernaria da. Amaia tabernan aritzen da, baina aitari ez dio inork laguntzen eta Unaik ikusten du laguntza ez litzaiokeela gaizki etorriko.

Udaberriko arrats polit batean, irakurtzen zebilela han topatu zuen Amaia txakurra paseatzen batetik bestera eta nola ez, hitz egiten hasi zitzaion. Amaia gustura zegoela nabaritu zuen eta bi aldiz pentsatu gabe Unaik bere bertsoe-tako bat bota zion:

Zure aitak saltzen dukristoren arraina,

neuk lagunduko deutsat behar duen aina,

nik ez dot gure zugazezkondu gura bainagozatu daigun biok

elkar, alajaina!

Espero daitekeen bezala, Amaiarengandik ezezkoa jaso du Unaik eta bi-hotza hamaika mila zatitan gelditu zaiozera. Handik aurrera Unairi ez zaio bururatu berriz ere maitemintzerik eta neskekin zer ikusia duen gauza oro burutik ezabatzen saiatu da behin eta berriz, ezer gutxi lortu duen arren.

Denbora asko igaro da ordutik eta Unaik jada ahaztu ditu neska kontu horiek. Don Jesus hil zen egun berean apaiz sartu zen herriko elizan, xoxik lortuko ez duen arren. Barruko satizfakzio hori ez dio inork kenduko eta orain, lantzean behin Amaiarekin ibiltzen da kontu kontari.

-Bukatudiraipuinakgaurkoz;bihargerragaraikoistoriopolitbatkonta-tukodizuet-esanniennirebilobei.Etamusubatemanez,oheansartunituengoxo-goxo.


��

Haizea Elurtza GalpasoroDBH4.maila

“Istorioak idaztea eta lagunekinirtetzea oso gogoko ditut”

ZUBIEN AZPITIK

JohnMillerpoliziaikertzailebatzen,lanariatxikia,ezzuenatsedenikegitenberekasuakargituarte.Bainabere lagunminahilzutenetikaldatueginzen..

Behin zubi baten azpian hilotz bat agertu zen. Emakume gazte baten

gorputzbiluziazen.Polizibatzubibatenazpitokirajoanzenpixagurazue-lako eta gorputza aurkitu zuen. Garbia eta erdi bustia zegoenez, errekanegonzelapentsatuzuenJohnek.Eszenatokiabereburuanirudikatzenhasietazerbaitekzentzurikezzuelakonturatuzen.Gorputza itotzeanerrekangeratukozenetaagertuzentokian.Bapatean,errekarenbestealdeanzeho-


��

ZUBIEN AZPITIK

zeraurkituzuten.Johnbestealderapasatuzenaurkikuntzaikusteko.Bikti-marenarropaetapoltaziren.Latexekoeskularruakipinietapoltsamiatuzemakumeaidentifikatuzuen.Biktimak,AnneGoneszuenizena,20urtekoa.Poltsan,mugikorrazegoen.Probaguztiakplastikozkopoltsetansartuzituz-ten.Biktimarenarropaktolestutazeuden,etahoriarraroegiazen.Komisal-degirabueltatuzenpapeleoguztiaegitera.

GauekohamabiaketapikuzirenetaJohnautopsiafrogakitxarotenze-

goen.BapateanMr.Brookskomisarioakdeituzion.Bulegoansartuetaeze-zagunbatenalboanjarrizen.Mr.Brooksekelkaraurkeztuzituen:

−Arratsaldeon.John,hauBryanStokerdaetazurelankideberriaizangoda.Bryan,haudaJohnMiller.−Zerdahau,nagusi?-galdetuzionJohnek.

Bryanek,egoeraikusizjeikietakafetegirajoanzenMr.BrooksetaJohnbakarrikutziz.−John,biurtedaramazujotakelanean.Zenbatloegitenduzuegunero.Biorduedo?−Bainagusi.-erantzunzionbegiradamakurtuz.

Johnbulegotikateraetaforensearenganajoanzenfrogakamaituzitute-nez,hauekentzutera:

−Ezzenito,biriketanezduuriketakloroformoarrastoakdituezpainetan,beraz lokartuegin zuten.Odolasko faltaduenez,hilorduazehazteazailada,bainagutxigorabeheragauekohamarraketagoizekohiruraktarteanhilzenodoluztuta.Ematutuaharraskatutaetajositazeukan,ebaketagarbiazuen,beraz,bisturiedostich-kutterbatekinirekinziotelaustedut.Umon-tzia,trompaketaobarioakerauzizizkioten.Erauziondorenodolagaltzeariutzizionetageroagojosiziotenematutua.Horidaguztia.

Johnarretahandiagozhasizenkasuaikertzen.Beharzuenguztiaeska-

tuz,kasuaerrepasatzenhasizenberebulegoan.Annerenmugikorrarendeizerrendanzenbakibataskotanerrepikatzenzelakonturatuzen.Zenbakiho-rrenjabearendatuakeskatuzituen.Annekezzitueninolakoaurrekokartzelazigorrik.Ohikolanbatzuen,bainaberelantegira joannahizuen,Annerennagusiarigalderabatzukegitera.

Kafetegirajoanzen,bertanBryanhasberrirekintopatuzen.Beraz,deri-

gorrezberarekineramanbeharzuen.Bidean,kasuarenzehaztapenguztiakazalduzizkion.Bryannekatuta,autoanlokarturikgeratuzen.HelduzireneanberehalahitzeginzuenAnnerennagusiarekin.


�8

Goizekohamart’erditankomisaldegirabueltatuziren.Johnekmugiko-rrarenzenbakiarendatuakzituenmahaigainean,bainazeredozerahastuzuelairudituzitzaion.Annerenmugikorrarenmezuakikusiz jasotakomezubataurkituzuen,honelazioen:Bildu zaitez nirekin San Juanen zubian. Egon zaitez gaur gaueko hamabietarako.Annehilzuteneguneanjasotazegoen,eguerdikoordubatetan.Zenbakiezkutuaaztertzerabidali zuen.Geroagozenbakiarendatuakirakurrizituen,jabeaBarbaraGreenizenekoemakumeazen,20urtekoa.Komisaldegitik30minututarabizizen,beraz,Barbararenetxerajoateabururatuzitzaion.Bideanzijoala,Mr.BrooksendeiajasozuenJohnekberemugikorrean:

−Bestehilotzbataurkitudutehemendik30minutura...zubiarenazpial-dean...Joanetaabisuaegiaztatu,oraingoanarrantzalebatekdeitudigu.

−Norabidehorretaragindoazenberaz,begiradatxobatemangodugu,nagusi.

Helduzirenean, zubiarenazpianbestehilotzbat zegoen.Hiltzekome-

todoaAnnehilzutekoberdinazen.HilotzaBarbaraGreenzelaidentifikatuzuten.Eguerdikoordubatakziren,Bryanjaterajoanzenalbokojatetxeba-teraetaJohnekbiktimarenpoltsamiatzengeldituzen.Barbararenmugiko-rrahartuetamezuakbegiratzenhasizen,azkenmezuakAnnemugikorrarenmezuberdinazuenzubiarenizenaizanezik,orduberdineaneta2005-03-02eguneanjasotakoazen.Denborarikgaldugabe,komisaldegirabueltatuzi-ren.Bryanetxerajoanzensegiduan,Mr.Brooksenbaimenaz.

Johnekkafetegirajoanzenzehozerjatekoasmoz.Bigarrenhilketarendatu

guztiaklaborategikozientifikoeiemanetaberebulegorajoanzen.Aulkianeserietamahaiarenkaxoiankaxabatzehukan.Barruanberelagunminarenhilketarenkasuazeukan.ARGITU BARIKjartzenzuenkaxarenaldebatean.Egunguztientankasukodatuguztiakberrikustenzituen.GauekohamabiakzirenetaBryanekateazabalduzuen:

−GabonJohn,laborategitiknatorkarpetahauemandidatezuretzat.−GabonBryanetaeskerrikasko.Mezuakirakurriz,ustedutbestebikti-

mabatedukikodugulabihar,orduhonetanhildakoa.Gaur2005-03-03izandaeta.

−Lehenmugikorrarenzenbakiezkutuasaldokotxartelada,eskuzero-sita,deiakikertuz,mugikorralehenzubiarenalbokolautadanaurkitudute,beraz,pistahauhemenbukatzenda.Bigarrenmugikorrarenzenbakiezku-tuajakinondoren,metodoberaerabilizbigarrenzubiarenalbokolautadanaurkitudutebestemugikorra.Hilketabakoitzean,mugikoretasaldokotxar-telberriaerostenditu.Eguerdikoordubatetanhilkoduenpertsonarimezua


��

ZUBIEN AZPITIK

bidaltzen dio. Baina abantaila bat dugu:BarbaraGreenekegindituendeigehienakEloraWindsokeriegindizkio.19urteditu.Bagoazberebizilekura!

John gustura zegoen Bryanekin la-

nean.

EloraWindsokosourrunbizizen.Goi-zeko ordu bietan ailegatu ziren, bainaetxeanezzegoeninor,beraz,hurbilenze-goen zubira joan ziren korrika. Ahaleginguztiak alferrik izan ziren. Johnek, EloraWindsokzelaegiaztatuzuen.Komisalde-gira deitu zuen. Zubira igo eta bertan jesarri zenBryani itxaroten albokolautadarajoanbaitzen.Orduerdibatpasatuzgeroagertuzen,eskuanplas-tikoskopoltsabatzuelaetahonenbarruanmugikorberribat.Bryanguztizserio zegoen.Goizeko laurak zireneta ikertzaileakeszenatokiautzita ko-misaldegirabueltatuziren.BiakJohnenbulegoanzeuden.2005-03-04zenetalaugarrenbiktimaegoteasaihestubeharzuten.Kafebatzuketazigarromordoakhartutazeuden.ElorarendeigehienakUkaraLawrenceriziren,21urtekoa,beraz,Ukararenetxerajoanbeharziren.EguerdikoordubiakzirenetaUkararenetxekoeskaileretanitxaronzuten.GauekobederatzietanUka-rakagertu zen.HirurakaurkeztuzirenetaJohnekberehala hitzegin zionmezuariburuzetaUkararenmezuaikusizuen.

Komisaldegira deitu zuen, laguntza behar zutela azalduz. Hamar t’ er-

diakzirenetapoliziabertanzegoen,zubiguztia inguratuzuten..Hiltzaileainfraganti harrapatu behar zuten. Horretarako, polizi argal bat emakumezmozorrotuzuten.Gauekohamabiakjotzearzegoen.Hamabiakjozuten,etabapateanpolizihorrenatzetikitzalbatagertuzen.Frankotiratzaileakgaueanikusteko betaurrekoak zituten. Bapatean poliziaren bizkarraldean zegoenetabesoa luzatzerakoan...PUM!Mozorrotutakopoliziabueltaemanez,at-zeratuzenikaratuta.Hiltzaileasenikgabegeratuzen,sorbaldanjasozuentiroa.Poltsikoanjostorratzbat,jostekohariaetastich-kutterbatzituenetaodolarrastoakzituen.Berealaospitaleraeramanzuten.Sendatuetaidenti-fikatueginzuten,SarahWolsenzuenizena,ospitalepsikiatrikobatetikihesegindakogeixobatzen.Etahilketaguztiakaitortuzituen:

−Guztihaupsikiatrikotik iheseginnueneguneanhasizen.Kaletikko-rrikanindoanetaatsedenhartzekoeserinintzen,alboanneskabatnorbaiti


�0

berezenbakiaahozkatzenzegoenetaburuzikasinuenzenbakia,neskahorineurelehenengobiktimaizanzen.Eguerdikoordubatetanbidaltzennuenmezuahauesanez:Nirekin bildu zaitez ... zubian. Egon zaitez gaur gaueko hamabietan. Mezuabidalietageromugikorragarbituetazubiarenlautadarabotatzennuen.Egunhorretangauekohamabietanbiltegibatetiklapurtutakokloroformoaerabilinuenbiktimaklokartzeko.Biluztuegitennituenetaarro-paktolestu.Biktimanirekinsartzennuenerrekan.Harribatekinbiktimarenematutuaharraskatzennuen.Bostminutupasatuzgero,nirestich-kutterra-rekinumontziairekietaobarioak,trompaketaumontziaerauztennien.Odolaskoateratzenzen,bainaodolguztiaerrekakzeraman.Iaodolguztiagalduetageroematutuajostennuen.Arropatolesturikzegoenkontrakoalderdianetzandajartzennuen.Beremugikorreandeizerrendaikusitabanekiennorizangozenhurrengobiktima.

Epaiketan,Sarah,psikosiobsesiboaetabipolarrazelaazalduzutenpsi-kiatrek.Epaiketaeginetaerrudunazelaargituzen.SaintMarykartzelakogaixopsikiatrikoensailerabidalizuten,betirakokartzelazigorrajasozuen.


�1

ZERGATIK NI?

Ibon Agirre CarreroDBH4.maila

“Eraso sexista gehiagorik ez gure gizartean”

ZERGATIK NI?

Orduan korrika hasi zen, tximista bezainarin. Ez nukeen harrapatuko nahi izan banuere.Bertangelditunintzen,sukaldeko lurreanbotata, mugitu ezinik. Ikaratuta. Zer gertatuzen, zelan heldu nintzen egoera hartara? Zereginnuentxartoholakorikmerezitzeko!

Larunbatgoizeanesnatunintzeneaneznin-

tzen ezertaz gogoratzen. Begiak zabaldu au-rretikere,arrarosentitunintzen.Eznekiennonnengoenere.Gorputzosoamindutanuen.Or-


�2

duan,besoargaleannuensueroaikusi,etaospitaleannengoelakonturatunintzen.Gertatuzenarensusmoabaneukanbainaeznengoenziur,buruanahikonahastutaneukan.Enekosartuzengelahartan.Nirenebazen.Ilealaztanduz,begietarabegira, nire alboan zegoenbesaulkianeseri zen isil-isilik.Gureaitarenbegiradaberazuen,begiradasakona.Askotanbotaizandugufaltanaita.Askotangogoratuizangaraberarekinmendiraegitenge-nituentxangoekin,gauetan,sutondoanbero-berotangeundenean,kontat-zenzizkigunistorioekin…Tamalez,kartzelarasartuzutenetik,hileroJaenerajoaten baginen ere,ez genuen ia elkar ikusten. Gaztea zen eta, zergatik?Askotangaldetzendiotnireburuari, zergertatuote zitzaion,bereburuazbesteegiteko.Inoizjakingoetaulertukoezdudangauzaizangoda,halaere.Ordutik,Enekoizandaniretzatlaguntzarikhandiena,betinireondoanegondenaedozertarako.

Marokoranindoalaesannionegunean,kontuhandiarekinibiltzekoesan

bazidanere,mundukozorterikonenaoparituzidan.Etanorkesangozidanerabakihurahartzeagatikgaurhemenegongonintzela.

Badirabiurte,Amaiaketabiok,motxilakharturikMarokoraaldeeginge-

nuela.Gertatuahalzitzaigunarenbeldurrikgabe,zenbatdenboraemangogenuenetxetikkanpopentsatugabe,ezerantolatubarik.Genekienbakarra,bidaiahuraguremunduangoraetabeheraibiltzekoaukeraparegabeaizan-gozelazen.Eskalatzeabaitzengurezaletasunbakarra,gazte-gaztetatik.

Marokorahelduginen,hiri inperialnagusira.Hiritikzeharmilakabueltaemangenituenpezozkoetxeenartetik,hiriari,haienkolorearengatik izenaematendiotenetxeenartetik.Azkeneanandrenagusibatekhartugintuenbereetxean.Etxebiziazenoso.Askoharrituninduen,osotxukunbaitze-goen guztia. Andrea, bere hogeita bat urteko semearekin bizi zen. Yasinzen bere izena. Oso gazte jatorra. Altua, indartsua eta begi izugarri poli-takzituena.Hainbatlekuikusgarrierakutsizizkigun,baitaeskalatzekolekuaproposakere.Goizerogosalduetamendiakeskalatzera.Lagunhandiakeginginen.Gubiok,batezere.Lehenegunetikzerbaitbereziasumatunuenharengan,etaargizegoen,bihilabeteigaroostean, lagunakbainozerbaitgehiagoginen.Denborapasaahala,niresentimenduakareagotzenjoanzi-ren,maitemindueginnintzen.Marokiargaztehura izanbaitzenmaitatzenerakutsizidanpertsonabakarra.

Amaiak, zazpi hilabete geroago, utzi egin zuen Maroko Euskal Herrirabueltatzeko.Familiaetamutila zituenhemen,etadenbora larregi zegoen


��

ZERGATIK NI?

beraiengandikurrun.Nikberriz,Marokonjarraitunuen.Yasinnuenalboan,eta nire bizitzako esperientzietatik politena izateaz gain, momentu hartangehienmaitenuenpertsonarekinegoteak,zoratuegitenninduen.

Urte eta erdira, nire lurraldea faltan botatzen hasi nintzen. Familia eta

lagunakbatezere,bainabaitajanaria,ohiturak,paisaia…Larregigustatzenzaithau,etabetijakinizannuennoizbaithonabueltatukonintzela.Buruaribueltaaskoemanondoren,Yasiniesannion,etanirekinetortzeragonbidatunuen.Erabakigogorraizanzenberarentzat,bainaazkeneanbiokbueltatuginenEuskalHerrira.Yasinekbereamalehengusuekinutzizuenetanirekinetorrizen.

Hemenetxebatalokatuetaelkarrekinbizitzenjarriginen.Bikotearrunt

batenmoduan.Ni tabernabaten laneanhasinintzen,berakberriz,zituenikasketekin, lanpostu on bat lortu zuen enpresa batean. Asteburuetankoadrilakoekin irteten ginen, txangoak egiten genituen, jai ederrak egitennonahi…Nirelagunekinondokonponduzenhasieratiketanirefamiliarekinere,horibaitzenbeldurhandienaematenzidanahasieran.Azkenbatean,bestekulturabatetikzetorrenetahemengoohituraketabizimoduaosodes-berdinakziren.Baina,halaere,bizitzaezinhobeageneukan,egiaesateko.

Gauzakhorrela,ezkontzeaerabakigenuen.Hauizanzennirebizitzako

erabakirikgarrantzitsuena.Ezkonduetageroeredenazihoanprimeran,or-duraartemoduan.

Bainaezdakit zergatik,eznaizgogoratzenzeinunetan,bereportaera

aldatzenhasizen.EzzenbetikoYasin.LehenengoegunetikezagutunuenYasinjatorraetaarduratsua.Umoreaetairribarreagaldutazituen,tristeetaburumakuribiltzenzennireinguruan,iaezgenuenberbarikegiten,etaeze-zagunbihurtuzen.Orduraartekosolasaldilasaietaluzeakamaituetaga-rrasiaketahaserreakhelduziren.Etahaunahikoezbalitz,egoeraktxarreraeginzuen.Hasierabatekobesarkada,laztanetamusuak,irainetagorroto-zkobegiradabihurtuziren.Hemengobizimoduaerrezaegingozitzaiolaustenuen,bainaezzenhorrela.Lanerajoateko,edotanirebetikolagunekinirte-tekobereondotikurruntzeaezinzuenjasan.Bereaetaberarentzatbakarrikbanintzbezala.Etabizitzaaldapagoraizatenhasizen,biontzat.Baiahalaere,inoizeznuenimajinatuereegingo,honelakoriknirigertatukozitzaida-nik.Etabai,askotanentzundakoa,telebistanikusitakoa,egunhartanneureetxeangertatuzen.


��

Ostiral gau hartan, tabernako lana amaitu eta etxera bueltatu nintzen.Beranduzen,bainaizarrikzegoen,egongelan,iluneaneserita.Eskuarteangaragardo bat eta mahai gainean beste hainbat lata huts. Begirada hurabeldurtzekomodukazen,oihukahasizen,beranduzela,nondiknentorren,norekinegonnintzenhainberanduraarte…Ezezagunazendenaaurreannuenpertsonaharengan.Buruagalduzuen.Itzelezkoeztabaidaizangenuenetalehenengoiraindu,gerobultzatu,sukalderainoatzetikjoan,lurrerabotaetajipoitueginninduen,ondogainera.Inoizesandakoakentzunnituen,etahandikbizirikeznintzela irtengoustenuen.Konorteaiagaldutanuenean,bat-bateangelditueginzen,isileangeratuetaeskuakbururaeramanzituen,etageroahora,etagerobururaberrizere…

Zeregindut?Barkatu!Ametsetannengoen?Ezhorixe,ametsiktxarrenagaindituazuenerrea-

litategordinak.Etakorrikahasizen.Ezeresangabe,eskaileretatikbeheraarrapaladanzihoalaikusinuen.TelefonoahartuetaEnekorideitunion.

Hilabeteberanduagoospitalekogelabatenizartunintzen,eznuenezer

ulertzen.Albokomahaiangutunbatzegoenetairakurtzeariekinnion:“Barkatuegindizudanarengatik,ezdutmerezizureondoanegotea,ezta

bizitzeaere.Nireazkenekohitzakhauekdira:ezzaitutinoizahaztuko,MAI-TEZAITUT.”

Betikoleloa...


��

Leire Olaizola IntxaustiDBH4.maila

“Dakitenek erabiliz ez dakitenek ikasiz, herri bat osaturik euskaraz nahi dugu bizi”

ASKATASUNERANTZ

“Oraindikezdiralagunegin,irabaztekoprestdatozhonantz,oraindiksuaezdaurtu,oraindikezdirazapizuriakikusi.Lainomamintsuekezdutefruiturikematen,goseanabaridainguruan,umeengarrasiakemakumeendeiadarrak.Jendeaoihuka,jendeakorrika,jendeabeldurtuta.Etani…” -Zerbaitgertatzenda.Argidagozerbaitondoezdoala.

ASKATASUNERANTZ


��

“Enenerebihotzanorazoazzulaztana?txapelaaldebaterajarritazukorainduzulana.

eskopetaeskuandaramazulabeltzikustendutiragana,janegingogaituztelaargidagohoridelaberaienplana.

Aguresanbeharraktristeziaranarama,ezdutnahizujoaterikbainabadakitzueneskudagoeladena.”

PD:Perunoizbaiteskutitzhauheldukohauheldukozaizulakoan;zuregura-so,neba-arreba,Lutxi,Patxaranetanirepartez,besarkadahandibat.Lasteretorribihotza.

martxoak 20

Goizerojaikietaleihorajoatennaizzuikustekoprestbainaezzaraagertzen.Hilabeteetapikuzutazezertxoerejakingabe,herritikkanpo,badakiteskuti-tzakezzaizkizulaheltzenbainaberdin-berdinidatzikodizkizutbeti.

“Aske,aske,aske.bizinahianemanzena,bihotzeanetainguruotanBizirikdirau.Gurekindirau.Indartsudirau.

Jare,jare,jare.Hainhagitzerabiliez,bainagogordabilgureahoetannahizetaberaientzatzenduizan.HildaizanBegiakitxitaizan.


��

ASKATASUNERANTZ

Lokabe,lokabelokabe.Lili,zuhaitz,animaliafamilia,lagunakjendealokabebizinahiandabiltza.Zuhaitzenadarrakigonahian,burdinaeskuekinapurtunahian.

Libre,libre,libreLibre?erabiliezeanjaibainaberanegarrezhastean,nahizetahaizeakhegoaldetikjo,nahizetagudaetorri,nahizeta…gogotsuzaindukodugu.

Solte,solte,solte.Bizinahikoginateke,TximeletakmenditikibiltzendirenmoduanSolte-solte,pozik-pozikDantzan,abesten.

Libro,libro,libro.Olatuekbetijarraitukodutearantetaonant,gureahoakisildukodira.Ametsaketaametsak,gureametsgutxia,noizbaitegiabihurtukooteda?

apirilak 26

Perunondikzabiltza,JonBuru,Xeferino,MarkesinetaPirrietorrizirenduelalauegunherrira.

Etazu?Etazu?Nondikzabiltza?

“Peruherriaatzokiskalduzutenbesteherribatetangaudejakina,Patxaranezdaagertuguksentitzendugunbakarraoraindamina.


�8

Ezdaukaguezeroraintxelapurtudiguteirina,argiikustenduguezdelaegunatsegina”

HiruhilabetePeru.Nondemontresartuzara?Bakarriksentitzennaizbeldu-rradaukat.

PD:Askomaitezaitut.

apirilak 26

Peru70urteigarodiraetaoraindikezzaraagertubestemilaetamilagudaribezala.

Argiizan,betiizangozaitudalagogoan,batezerezu,bainazurelagunguz-tiakerebai,urterolegezgaurherrikohilerrianbatugaraherritarpiloazureetabesteguztienomenez.Betiizangozaituztegugogoan.

“gure ahotza desagertuko da, gure irribarrea galduko da, gure arima desegingo da, baina zuek egindakoa, betirako jarraituko du gure biho-tzetan ”


��

Teresa Lopez de Larruzea LoboDBH4.maila

“Askatasunean hegal azpian kabia egiten ohituak gare”

GIZAKIA IZAKIA

Nornaizni,zernaizni?Itsasoanolatuakdabiltzangisa,haizearenpent-suradabilenbiztanlebatgehiagonaizni,noraezeangaldurikdagoena,berelekuanondagoen jakinereezdakiena. Iragandakoarengomutakbihotzaarrakalatzenditetengabe,urratuz-urratuzdoa,etorkizunarenmamuakza-tituegitendueneraarte.Milakazatihoriekbatabestearenondoanjartzensaiatzen naizen arren, ezinezkoa zait berriz taupaka entzutea, bizitzarenazkenarrastoakaspaldiutzibaininduenni;ni,nirefamilia,nireherria.

35urtekopalestinarbatnaiz,biziizandakoudaberriakaskoizanezdirenarren,beharbainoilunagoetaustelagoakbiziizandituena,neguanloreekingertatzendenbezala,bizitzarenzentzuagaldudueneraartezimelduzjoandena.

GIZAKIA IZAKIA


80

NireizenaAmiradaetaGazakoiparraldekoanaiz.Amesgaiztoarenhasie-rakontatzenhasibeharkobanu,60baturteatzeraeginbeharkonituzkeeladeritzot,niexistitzeneznintzenarren,etsaiagurelurretanbaiexistitzenze-lako;hots,israeldarraPalestinan.Gurelurrak,zapalduakezizatekoborrokakonstanteanbizibeharizandutenlurrak,gauregunkoloregorriztindaturikdaudenak,geroetatxikiagoakegindituztenak,odolezkoerrekakikusidituz-tenlurrak.Palestina.

Noizbaitneskatoalaiaizannintzelaesanzidanbehinamak,borrokatzekoindarraetagogoazituena,justiziansinestenzuena.Denborakaldiz,plastili-nazkomunduaetabenetakoaezberdintzenerakutsiditetalaugarrenarma-dariksendoenadaukanherrialdebatenjolasak(Israelenak)araurikezduela,potentziaekonomikoizugarridunetsaibatekinjustiziarikezdela.Txikitatikheriotzaetahilketakhurbiletikbizi izanditudanarren,ezindezaketduelaegunbatzukhasizenarekinkonpara.

Abenduaren27a,hemisferioerdiagosezhiltzenarideneanbesteerdiakGabonakgozatzenzituenbitartean,hemen,arerioakgureherriakbonbar-datuzituen,israeldarrensegurtasunabermatzekoaitzakiarekin.Gureabe-rria isolatzea,gune txikibatetaramugatzea,erreserbabatbihurtzea,hesibatezinguratzeaezzirennahikoaberaien“segurtasunerako”,ez!Palestinabaliabiderikgabe,industriarikgabe,zerbitzurikgabe,herritarraklanikgabeuzteabidezkoaizangobalitzbezala!Lanerajoatekohesiagurutzatzerakoanjipoiak,galdeketaketademasakjasateanormalaizangobalitzbezala!Haur,gaztezeinzahar,alabazeinaitona;palestinarrakhiltzea…

Barrenaerretzenzaitgertatutakoagogoratzean,irudiaknireburutikigaro-tzendirenean.Bonbakjaurtizituztenlehenegunean,kaosazennagusi;jen-deakizuturikegitenzuenlasterkaaldeguztietara,estropezueginetalurreraerortzenzen,haurreknegaregitenzuten.Ezinmingarriagoadahildakoenkopuruakentzutea, zureherriaden familia erraldoi honetanhainbeste la-gun falta zaizkizula aditzea. Lehengo bonbardaketa horren ostean, bestebategonzen,etabestebat,etabestebat…Etsaiarenaliatueiesker,EstatuBatueiesker,alegia,egoerakberdinjarraitzendu,egunakpasatuahalatxa-rrerantzegitendugainera.Orain,IsraelgoarmadaPalestinansartudaetatirobizizgutarrakhiltzendabil.

Gureetxerasartuzirenherenegun;bihaurdauzkat,Ali,zazpihilabetekoaetaFatima,14urtedituenneskatoa.Niresenarrakanpoanzen,eta bat-batean tiro hotsak entzun genituen. Militarrek atea bota zuten eta barru-


81

GIZAKIA IZAKIA

ra sartu ziren; denbora batez begira egon ondoren, bietatik indartsuenakFatimahartu zuenetabesteakAlipistolazdestatu zuen.SoldaduhandiaFatimaukitzenhasizen,ilea,aurpegia,zama,bularrak…laztantzenzizkion.Nikbitarteangarrasiegitennuen,amabatengarrasiazen,alababatenga-tikbizitzaemangolukeenamarena.Bainaezinnezakeenezertxoereegin,beste militarrak Ali pistolaz apuntatzen baitzuen. Momentu hartako inpo-tentziak,gorrotoak,bainaberezikibihotzetikgorputzosorazabalduzitzai-danminaknirealabautzzezatenerregutzerabultzatuninduen.“Utziberabakean,mesedez!Ninaukazuehemen”eskatzenniennegarzotinenartean.Aliknegarrezzirauen,Fatimakniribegiratzenzidan,etsipenezbeterikobe-giakerrekakbainomalkotuagozituenbitartean.GizonezkoakFatimarekinbukatuzuenean,etxeaapurtzeariekinzion,nikniresemeaetanireaalababesarkatzennituenbitartean.Etahorrelaegonginen,hirurokbesarkaturik,israeldarraketxetikirtenzirenarte,gurebesoekelkarbabestenzigutenarenustearekin,maitasunhuraedozeinarmarribainosendoetaapurtezinagoazenarenustearekin.

Niresenarraezzenegunhartanitzulietaetxerikgabegeunden.Kalean,30urtekoneskabat,semebatekinbesoetanetaalabaaldamenean,galdu-ta,noraedonorenganajojakingabe.Guztizkiskalitazegoenherribatean,eskuinaetaezkerrabereiztezinakgertatzenzirenegoerahartan.Momentuhorietanzergatikgertatubehar izanzaizunzuriplanteatzenzara, zergatikzureherriari.Etagizakiarenkrudelkeriazkargutzenzara,hain

Gizakia, aurrerapena lortu nahian, diruaz eta aintzaz itsuturik, munduperfektuaeraikitzearekinobsesionaturikdago.Zientziarengarapena,tekno-logiarengarapena,luxuzkojantzietanmozorroturikozoriontasuna.Ustezkoperfekziozkomunduhoriguregaineraerortzenaridaorain,gizakia,etagai-nerakoizakierrugabeakbereazpianzanpatuz.Asmaezinaasmatzearenit-sumenhorrekezdioberarenarengandikharatagodagoena ikustenuzten,herrialdezapalduetanbizidugunsarraskiaikustenuzten.

Nolaeraikiperfekzioa,gurearteanbakeanbizitzakogaiereezbagara?

Ni, itsasokoolatua,haizearenpentsuramugitzen,niresemeaetaalabaherrestaneramanez.Orduaknoraezeanibiliondoren,familiaPalestinarbatekhonaekarrigintuen.Eskolabateangaude,gizakiarengandikerrefuxiaturik.Albobanatannireseme-alabakditut,bainahemendauden400pertsonain-gurukezdutezorteberbera.Askobakarrikaurkitzendira,besteaskohemenegindakolagunekin,guztionarteaneratzendugunklanbereziazbabesturik.


82

Zaurituugaridaude,hildakoakerebai,bainaospitaletanezeidagomedika-mentunahikorik,eztaargindarrikere.Janariaeskasada,uraerebai,elkarlaguntzeko gogoada daukagun gauza bakarra. “Ama! Ama! Non zaude?Nirebilaetorri,beldurnaiz”bezalakoesaldiaknireburuanditutbueltaka;haurrakdira,egiabortitzajakitekotxikiegiakdirenumeerrugabeak.Gaue-tan,aldiz,inorklorikegitealortzenezduengauetan,isiltasunaedozeinoihubainosarkorragoada.Itxaropenfaltsuzbeterikoisiltasuna,etsipenanabariadenabestibeldurgarria.

Hamazortziegunigarodirasarraskihauhasizenetiketajadanikmilabatizandirahildituzten lagunak,bideojokoetakopertsonaiakbailiranaurretikkendudituztenak.4.200,aldiz,zaurituak.Biegundaramatzaguhemenetaezdutsenarrarenberririkizan.Agianhildakoenzifrahorrenbarruanegon-goda,edozaurituenenartean.Batekdaki; agianbiharguzerrendetarikobateanagertukogara,edoagianetzi.Etorkizunakluzaroanerrepresiopeanborrokandirauenherribatenmamuaizatenjarraitukoduelako.

Hauguztihauegunhorihelduartegaineaneramanbeharkodudanzamada.Aurreraegitenjarraitubeharkodut,bizirikedohilikzaudenereezda-kizun itsaso zabal honetan bizirauten, arnasa hartu ahal izateko indarrakbatzen.


8�

Gorka LopezBT2.maila

“Bakoitza den modukoa izateko, sarritan bakarriketa izuturik sentituko zara, baina ahaleginak merezi du”

BAI, EGOZENTRISTA

Miresgarria,bakarra,bikaina!Haubainomomentuhoberikgizakiakezinlezakebizi.Urteberribateansartugara,milakaasmoetahelburuzbetetakourtebatean.Etaesperantzak,ilusioaketaindarrak,etorrizirenbideberbere-tikdoaz;ezorain,noski,hemendikhilabetebatzuetarabaizik.Ni,momentuhainberezihonetan,pantailadaukataurrean,nire lagunonenarekinnago,berotan,inorbainopozago!

Telebistakokateguztietangauzaberdina,nazkatunaizetaaspaldidagotramankuluhoriitzalita.Nikbadaukaterlojubatordenagailuan,etahonek,telebistakopertsonaiafamatuhoriekbezainondodakizeinordutanhasten

BAI, EGOZENTRISTA


8�

denegunaetaurteberria.Gainerazaratagutxiagoegitenduetaisiltasunamirestendut,gozatuegitendut.

Bai, nolaez, egunhauaukeratudut, egunhauetaorduhau, kontaki-zunmadarikatuhauidaztenhasteko.Adi,hastekoesandut,bukatzeabestekontubatbaita.Bukatuzgero,bihargoizeanpozezzoratzenizartukonaiz;etaezbakarrikjatekoezinhobeadagoelakomahaiannirezain,baitaburu-haustehauezabatududalakoere.

Baina...Gorka:zeriburuzidatzdezakezu?Amodioa,gaibikaina.Bikainabezaintxatxuaetazentzugabekoa.Maitasunistorioakbizieginbehardiraetaezkontatu.Kontatzerakoangraziaetazentzuaberaeregaltzendute,prostitutabatekberekuleroakgaltzendituenerraztasunberdinaz.

Bainagauzazerda,zurigustatzeaedoirakurlearengustukoizatea?Zen-tratuzaitez.Bai,argidaukat,gauzanikgusturaidazteada,etadoazelapiku-tarairakurleak;zerbaitonairakurrinahiezgeroezbaitutehonajoko,baiziketagauregungoidazlemodernohorietakobatengana.

Zeridatziereezdakizukoitaduhalakoa!Zailadabehartutazaudeneanlanonaegitea.Bainahorikontraesanbihurdaiteke,gauregungogazteok,ezbaituguezeregiten inorkagindutaezbada.Beraz,ahaztuezazu ingu-ratzenzaituenguztiaetaekinlanari!Itxoinpixkat...ondokoguztiaahaztenbadut,zerdemontre idatzikodut?Beno,beno,ez interpretatu literalkinikesandakoguztia,etahashadizerbaitegitenbehingoz!

Beraz,amodiokontuakaldebaterautzita,biolentziaetamisteriozbete-takozerbaitegiteadaerremediobakarra.Bainahoriereezdutgustuko;iaezerezduzugustuko,gaurgaueanjandakoitsaskiakaldebaterautzita.Ka-guen!Nazkatunauzujadanik,zurebizitzakokontueiburuzhitzegiten;joanzaitezmuineraeta lagaaldebatera itsaski, telebistaeta zureordenadoreziztrinhori!

Demontre,ezdutgoikolerroguztihorietantutikereidatzi,bainaatzamarhauek tekleatutako guztiak balio du! Amodioa, biolentzia, misterioa... gaibenetanatseginaketaerabiliakdira.Zuriezzaizkizugauzaerabiliakgustat-zen.Baina,baina...zukzeostiadakizunitaz?Norzarazu?

Ixo!Zerbaitentzunduteta.Egongelakoegurrakkarraskadabategindu.Bihotza...bihotzazer?Milakataupadatan?Neurtualdituzubada?Horialde


8�

BAI, EGOZENTRISTA

baterautzita...ezdutzaratatxohoriahaztuoraindik.Hurbiltzendoalaema-tendu.BururaetorrizaitjoandenasteanikusinuenBruceWillisdelakoarenfilmea;nihurabanintz,oraindaukadanbiastetangarbitugabekokamisetakenduetaostikokahasikonintzatekeegongelandagoenarenaurka.Baina...burutikalzaude?Hauezdapelikula,zuezzaraBruce,etabai,kamisetahorigarbitzekoorduada!

Lehengoarenzarataantzekoaberrizere.Zientzialariekdiote,gorputzak,momentujakinbatzuetan,gureburuakigarrinahidituenminakigartzendi-tuelaetaentzunnahiditugunsoinuakentzunaraztendizkigula.Orduan,nolajakinzaratahorinireburuargihoneksortutakoadenedobenetannorbaitdabilenetxean?Ez,lasai,ezdiragurasoak.Arrebatxikialagunbatenetxeandagoetagurasoakparrandanjoanakdira.Etxekojaunetajabenaiz.Bainabakarrikalnago?Biziaexistitzenaldaordenadorehonen ingurutikhara-tago?Noskibaietz,bainakasuhonetan,oholendilatazioabesterikezdaizan.

Momentupolitaizandamisteriozkoistoriotxobathasteko,bainaeznaizhainmerkesalduko.Hainmerkeetahainhurbil.NireaitonakezagutuzuenfraideSaolibatekesatenzuenlegez:denakdupreziobat,jariezaiozuzureburuaribestebat!

Lasterbeherapenakhasikodira, etaezdaukatnireburuabalioduenabainomerkeagosaltzekogogorik.Gogorikezeta interesikereez.Eznikeztaniregurasoekere.Hauezdatontakeriabat,gureburuabetibaitauka-gusalgai,betiarrainfreskoabezainikusgai.BainaarrainfreskoaetafraideSaoliakaldebaterautziz...hemengarrantzitsuenanarraziomadarikatuhauidazteada!Horietaezbesteezer!

Badakit!Bai!Bururatuzait!Ideiaezinhobeada!Ez,ezdutbelarrikerreezetaalkoholikedanere;inspirazioaetorrizait,betibezainalai,betibezainitxaropentsu! Eskupeko bat eman eta etorri dena baino pozago joan da,kabroihalakoa.Inspirazioakerebereprezioadu,etaegiaesan...ezdazuekpentsabezainmerkea.

Gaipolitada,errazjorratzekomodukoa,udaberrikoortuakjorratzeakbai-nogozamenhandiagoasortukodit.Horrela,beharbada,jendeakonturatukodagureburmuinakdaukanahalmenaz.Guregorputza,guresentimenduak,gehienkomenizaigunaegitea...guztihorikontroladezake.Noski,psikolo-gikokiosogogorraizanbeharzaraetakonformismotikpixkabaturrundu.


8�

Bainagaihorretazgain,interesgarriairuditzenzaidanbestebatsartukodutazpitik,eairakurleakkonturatzendirenmezuhorretaz.Irudia,guksort-zendugunirudia,proiektubateksortzenduenirudia,...beraberefuntseanbainoaskozeregarrantzitsuagoada.Eta,komentariomerkebategitearren,munduadagoenmoduanegotearenarrazoinagusiadelairuditzenzait.

Orduakpasatudira,Chopenenmaisulanaskoetaaskoentzunondoren,gozokitangastatududanabainodirugehiago inspirazioariemanez,azke-neanlortudutlantxohau,ipuintxohaubukatzea.Egiaesan,egia,bai,egia:esfortzunahikoeginbeharizandut,buruhausteakbarne,ahaliketahoberengeratuzedinkontakizunhau.Gainera,hirualdizhasibeharizannaizhasie-ratik,etahorigogorrada.

Maisuariaskogustatukozaio,argidaukat.Etabiaukeratuetakobatiza-tekoesperantzadut.Helduzaizuegunaetahiruhilepasatuondoren,mai-suariemandiozuipuina;ondograpaturik,garbi,garbi,bialdizinprimatube-harizanduzu,arratsaldekokafearekinzikindubaitzenuenlehena.Izenburuairakurrietaharridurazbegiratudizu.Irakurri, irakurri, eta gero esango didazu kakaren hurrengoa den edo merezi duen.

Hurrengoastean,aukeratuenizenakematean,ezduzuzureizenaentzun.LasaiGorka,ametsgaiztobatzen!Itzartu,asteanbehintokatzendenmo-duanhaginakgarbituetadotorejarriondorenklaserajoanzara.Euskarakoklaseaazkenorduandaukagu,bainazulasaizaude.Berrizere,gaueanlotanentzundituzunbiizenakesanditu.Etaez,oraingoanezzaudeametsetan,laguntxo!

Porrotabereganatuetaaukeratueizorionakematerajoangonaiz,merezibaitute,nireantzeanlanetalanibilikobaitzirenGabonjaietanzehar.

-ZorionakEu...Eus...takio!-inoizezzaiterrezaeginizenhoriahoskat-zea.

-Bai,niriezemanzorionikmotel,entregatzekoegunarenbezperan le-hengusuari eskatu eta irakurri ere egin gabe entregatu dut, ja,ja,ja,ja,ja,erantzunditinolakolotsarikgabe.

-Aaaaa...jeje-irribarrefaltsubaterantsidiot.Alumadarikatua!Ahalkobanuhankabiakhautsikonizkiokebeisboleko

batebatekin!Kakazaharra!Hainbesteesfortzuezertarako...grrrrrrrrrrrrrrr...


8�

Janire IbarguengoitiaBT2.maila

“Izan gaitezen gu geu, bizi eta goza dezagun momentua”

HURRENGORA ARTE, AFRIKA MAITEA

Guztiakamaierabatdu,edohoridiote,behintzat.Egunetikegunera,nirebizitzarenaeregeroetahurbilagodagoelasentitzendut.Edozeinmomen-tutanetorrikodiranirebila,horrenbesteurtetannireetxeaizandakopaisaiaederhonetazurrunduz,lagunminaketafamiliaagurtzerabehartuz,hainbes-teoroitzapenalaiatzeanuztekoaukerabakarra emanez,herriminanitazjabetuz.Erabakia,ordea,nikneukhartuduteta,beraz,nikneukonartzerikezbadut,akabo.

Bakarrabadaere,gutxikaurreraegingoluketenirtenbideezezagunetaarriskutsuko tunelhonenamaierarenhasierannago,argia ikusteanerrea-litateak zer eskainiko didan itxaroten, aukera ezberdinen zain. Ezinegona



88

izugarriada.Ezdaukatatzeraegiterik,ordea:itsututabanengobezala,at-zeandaukadaniluntasunarenbeldurnaiz,aspaldihuraezagunabanuenere.Gauzakbestelakoakbaitiraorain:egunero,jaikitzerakoanetabegiakireki-tzerakoan,ordugutxibatzuezpoztasunaeta lasaitasunaematendizkidanametsenmunduzoragarrihorretatikaldeegin izanazdamutzennaiz. Izanere,harrigarriadanola23urtetanzehar,nireburuabainohobetoezagutuizandakoinguruhau,gauetikegunera,ezezagunazaidan.Ondorioz,amo-rruaberabainoindartsuagoadatristura,bainatristuraberabainohandia-goadahemendikaldeegitekogogoa.

Urtaroeuritsuanberdemaitagarri batezetaurtaro lehorreanhori lehorbatezestalitakogaraibatekozelaiak,edertasunarenadierazgarrizirenlan-dareeta lorekoloretsuguztiak, lasaitasunosoz ingurukoherriguztiakze-harkatzenzituztenibaietakourosasuntsuetagarbiak,kantualaietabizikotxoriak,gainerakoanimaliaguztiakbezala,faltansomatzenditut,baitahe-rritarrokbizitzeagatikgeneukanilusioaere.Guztihorrenlapurbatizanbali-tzbezala,luzejokoduengerratenaskagarrihonekirribarreegitekoindarraberaerekendudigu,aurreraegiteageroetazailagoadelarik.Negartantetanblaiegindakogehienonbegiekerrealitatebeldurgarribatbesterikezduteikusten:erretakoetxeetazuhaitzak,odolezbeterikogorpuakaldeguztieta-tiketauneoromehatxatzengaituztensuzkoarmaktiroegitekoprest.

Diotenez,inoizikusiezditugunbihotzikgabekogizonzurihaueksoldaduamerikarrakdiraetalurraldehaukonkistanahiandabiltza.Emakumeaketaumeakeramatendituzte,gizonenaurkaegitendutenbitartean.Askoketaaskokaldeegindute,nikegingodudanbezala.Bidaiaezdaerrazaizango,bainaametsgaiztohauatzeanutzikodut.

Egunaargituzdoa,guztiakdaudelo.Azkenaldiz ikusiditudalako ideianirepentsamenduetatikurrunduz,gauzakhartuditut.Heldudamomentua:biorduzoinezibilikonaiz,hariketaSgtupkoporturairitsiarte.Gezurradiru-di,bainabanoa.Hurrengoraarte,Afrikamaitea.

Goizepeletalasaiada,itsasoaerebaredago.Nikbezala,bestehainbatgaztekere,haienbizitzetanetapaberribatihasieraemangodiote:Frantziaragoaz.Antzadenez,jendeazoriontsuadabertan:etxepropioadute,kotxezdoazlanera,zinemaraetaerosketakegiterajoatendiralagunekin,oporretandoaz…Oraindikezdutsiñeztennieregizartezoragarrihorrenparteizangonaizelaegungutxibatzukbarru.Gainera,lanaizangodudalaziurtatudidate.Horibaipoztasuna!Baina,horretarako,mugakgainditubeharkodituguetaezomendaerrazaizango.


8�


Azkenbesarkadak,azkenmusuaketaazkenagurrak.Guztiokprestgau-deeta,tristurazjantzitakolurraldehoniazkenbegiradaemanez,paradisuraeraman behar gaituen paterara igo gara. Nire inguruan daudenen begiakgarbituberrikobeirazatigardenakbalirabezala,gainezkaeginbeharreandagoen sentimenduetako bakoitza nabaritzeko gai naiz: gaztetxoenenbeldurra, helduagoak direnen urduritasuna eta ardura, abentura zaleenenirrika…Halaere,haienbarneanmurgiltzekoerraztasunikhandienaeskai-nibeharkozidaketensentimenduakezditut inondikereaurkitzen:eznaizmomentuhonetansentitzendudanariburuzkozentzuzkohausnarketabategitekogai.Pena,damua,dudaetabeldurraariotediranitazjabetzen?

Seiegunigarodirajadaetaitsasoangehiagobarneratuahala,eguraldiageroetaezegonkorragoada.Bat-batekoekaitzekarriskuanjartzengaituzte,batabestearengainean jarritakobi elefantebezainhandiakdirenolatuekuntziadesegonkortuetajarraitubeharrekobidetikaldenduereizangaituz-telarikbehinbainogehiagotan.Horrenbestez,asko itotzearenbeldurdira,gutxibatzukbainoezbaikaraigeriandakigunok.Halaere,lehenengoegu-neko lasaitasunak itzultzerik ez duela eta, ondorioz, gorabeherak eguno-takoprotagonistanagusiakizangodirelaonartuetaeurizaparradaetahaizegogorreiaurreegitendiegu.Zailada,ordea;sorteakereezbaitugurealdeegiten:motorretakobathautsietabidaialuzatuomenegingoda.

Egunakaurreradoazenheinean,beraz,itxaropenakzapuztuzdoaz:Fran-tziaraheltzeageroetazailagoada,hurbiltzengarenean,eskuratuezinekoametshaugehiagoaldentzendeladirudielarik.Baldintzakezingogorragoakdira,gauetanhotzezhiltzenbaikaraetaiaiaezbaitaukagujanaririk.Funt-sezkoadugunuraereagortubeharreandagoetaegarriajasanezinekobes-teoztopobatbezalaaurkeztenzaigu.Ondorioz,askoetaaskogaixorikdau-de,gutxibatzukhiltzeraereheldudirelarik.Ahulezianabariadaguztiongan,bainanineubehintzat,gogoraritukonaiz,familiarizorbaitiot:zineginniensoldatarenzatihandibatbidalikoniela,haiekere,egunenbatean,Frantziarajoanahalizatekoetaguztiokbaterazoriontsubizitzeko,gerrahasiaurretikbiziginenbezala.

Bidaikohamargarrenegunhonetan, inoizbainonaskatuagoetaasper-tuagosentitzennaiz: hasierabateko45 lagunetatik 30ekbakarrik irautendugunarren,oraindikere,mugatutakoespaziotxikihauezbaitaminberatu-taditudanhankenmugitzekobeharraasetzekonahikoa.Horidelaeta,gaurere,niregotorlekuabihurtutakomantazestalietalobesterikezdutegingo.Zerbestegauzaegindezaketbada?Aspaldikopartezgutakobatzuknola


�0

poztendirenikustearekinkonformatubeharkonaiz,poztasunhorrenzerga-tiaulertzenezbadutere.Izanere,ezdutusteegoeralatzhonekhorretarakopisuzkoarrazoirikeskaintzendigunik,jarraitzendugunhoriaurkitzenezdu-gunbitartean,noski.Baina,momentubat…ez,ezdaposible!Hanatzeanikustendudanaezdabalurraizango…!Izugarrizkoahaleginakeginez,gor-putzarenalderikezkutueneannituen indarrakberreskuratuetazutitueginnaiz,buruakirudikatukohauegiaizandadinerregutuz.Begiakigurtzietabi-garrenaldizbegiratudut,oraingohonetanegunotakoamaierarikgabekourbiziakberrizereikuskonituelarenpentsamenduezkorrazguztizziurtaturik.Ezdahorrelagertatu,ordea…Miraria,mirariaizanbeharda!Heldugara!

Gurezaindaudehondartzan.Berehalaerropakemandizkigute,baitaja-nariberoaere.Ezdutzuriz jantzitakohauekdiotenarentutikereulertzen,bainaatseginakdira,oso.Zauriaksendatueta,nireherrianikusitakosuzkoarmakbezalakoakdaramatzatenenganahurbiltzekoaginduaemandigute.Susmoonikgabeaurreratudirabesteak,noraezeanibilkobanintzbezala,pausumotzetaazkarrakemanezjarraituditudularik.Galderakegitenhasidira,bainaezduterantzunikeman,ezbaitakitzernahidutenjakin,etaja-kingobanuere,ezbainintzatekegaiizango.

Lerrobateginbeharizandugueta,banan-banan,inoizikusiizanezdu-danneurriikaragarrietakoautobateraigoarazidigute.Azkenik,tramankuluamartxanjarriduteetaorduerdiinguruluzatudenbidaiarenostean,eraikinhandi batera heldu gara. Ez dabil jende askorik inguruetatik, baina soinumingarriko eta behin eta berriro itzaltzen eta pizten diren argi urdinetakoautoaskosartzenetairtetzendira.Harritueginnaiz,ezbainuenpentsatzengureetxeahorrelakoaizangozenik.Agian…noski,lanaziurtatuzigutenbu-legoakizanbehardirahauek!Ziurnagomomentubatetikbesteraazaldukodigutelaeginbeharrekoaeta,orduan,lanariekingodiogu.Ederto!

Barrurasartuetaeskailerabatzukjaitsiditugu,gerozetaestuagoakdirenpasiloetatikaurreraeginez.Lekuageroetailunagoada,ezzaitbatereezgustatzen…Hotzhandiaegitendu,etaharrizkojesarlekuakbainoezdi-tuztenosousaintxarrekogelatxikitxoakdaudehemen.Ezdiruditeosoero-soak…Horietakobateansartunauteetaburdinezkoateagiltzazitxidute.Argiaitzalidute.

Bat-bateanguztiaulertudut:inoizbetekoezdirenhitzetaametsak.Ge-zurrakbesterikez.


�1

Gaizka ArdanzaBT2.maila

“Esna zein lo egon, ametsak irakasten digu geure burua ikusten, entzuten, konturatzen”

NIRE AZKEN IDAZKIA

Gaur,maitasunaazkeniknireganaheldudenegunean,gaur,maiteditudanlagunetasenideguztiakhainpozikikustenditudanegunean,gaur,nireametsgaiztoetahainbesteminegitendidateniraganekosentipenguz-tiakatzeanutziditudanegunean,gaur,enegorputzabestepertsonabateneskuenlaztanetanmurgiltzenutzidudanlehenegunean,gaur,barneitomenhonekinbizitzanaurreraegitekoindarrikezdudalaizangosentitzendut.

Pozikjaikinaizohetik.Goizerobezalaleihoairekietakanpoalderabegi-ratudut,eguraldiparegabeadagoetagauregunborobilaizangodenarensusmoadaukat.Ohealboandudanmahaitxoarengaineandagoenaitaren

NIRE AZKEN IDAZKIA


�2

argazkiari erreparatu diot gaur ere. Bere begi berdeek dir-dir egiten dutebereharagimamitsuan,etagaureneaitakerepozikdirudi.

Orain3urtegaldunuenaita.Gibelekokantzerrazelaetaospitaleaneman

zidanbereazkenagurra,bainahoribai,berenahiabeteeginzen,berakbetiesatenzuenbezala, lasaietasufritugabebestemundura joateabaitzuenhelburu.

Gauazenetaaitaamarekinhizketanzegoeniritsinintzenean, iadaargi

zeukanbereazkenagertuzegoelaetanikeznionberepentsamenduarikon-traeginnahi.Berealboaneserietaeskuahelduzbehinetaberrizmaitenuelaesatennion,nahizetaberakezentzunarenaegitenzuen.Bat-bateanzerbaitesanzidan,harritutautzininduenzerbaitetabegizabalikbegiratzennuen,bereahotikhitzhaieknolairtenzirensinistunahian.Bainabarreeginnuen,ezdakitzergatik,bainabarreeginnuen.Amaongizaintzekoetaetxeanla-guntzekoesanondoren,amabainolasterragobestemunduraezabiatzekoesanzidan,horrekutzininduenni“sock”egoeran.Haiekizanzirenaitarenazkenhitzak,etaoraindikburuanbueltakaditutbehinetaberriz,“ezzaitezamabainolasterragobestemunduraabiatu”.Gaurordeanirehitzajanbe-harkodut.Barrealgarabatezbaietzerantzunnionarren,gaurezinezkoazaitaurrerajarraitzea.Sentitzendutaita,bainabanoa.

Dutxara sartu aurretik arropak prestatu ditut, amari egunon esan eta

Maialentelefonotikdeitudutgauparterakozeplandaudengaldetuz.Itzel!12etanzineaetaondorengiroparegabeadagoelakomentatuditGernikan,gaineraGorkaerejoangodela!Arropakberrizkaxoietangordeditut,gaurkoegunakzerbaitbenetanonadakarrensusmoadaukatetaeznaizedonolaprestatuko,gaurneuizangonaizGernikakoneskarikederrena!

Pozikirtennaizarratsaldeanereetxetik,amaerepozikikusidutetabe-

sarkadabatezagurtudutautoahartubainolehen.Lehenengodeianolaez,Maialeni egin diot eta honekin batera poltsan daukadan “Chester” pake-tetikzigarrobatateradut,egiaesangidatzennoanean lasaituegitennautabakoak.5minutupasaondorenMaialenenetxeaurrerahelduetaautorasartuda,berakerezigarrobatdaukaahoan,bainaMaialenenanormalada,eguneko24orduakerretzenpasatzenditueta.NaiaetaAinhoaerehartuditugu autoan eta barre algara artean laster iritsi gara Gernikara. Autotikirtenetamutilekdaukatenlokaleraabiatugaragero.Alkohola,belarraetamusika,zergehiagobehardabajaibatongihasteko?


��

NIRE AZKEN IDAZKIA

Arratsaldeguztia tragobatzukeginez lagunartekogirogozoanpasatuondoren, azkenik irten gara lkaletik eta zinera abiatu beharrean segituantabernetarajoangara.Hanzegoenhangiroa,inoizezduthorrenbestejen-deikusiGernikakoUrrikoAzkenAstelehenaaldebaterautzita.Etxetikate-raaurretikizannuennikhonensusmoa,gaurkoegunabenetanikaragarriaizangozenarensusmoa.Gaurdenahorrenondoirtenda,Gorkariberagatiksentitzendudanaaitortzekoegunaproposaereizandaiteke.

Gauguztiaparrandanarituondorenetaoraindikalkohollurrinakaldean

ditudalaGorkahurbilduzait.Betibezalahasizaizkitoinakdardarka,tripakbueltakaetabihotzakbularretikkanposaltoegingodidalakoan,bainaora-ingohonetanalkoholanirelagunadaetalotsakaxabateangordetadaukat,gaurkoaukerahauezindezaketgaldu.

Hizketan hasi gara, elkarrekin dantzan. Ipurmasailetatik heldu nau eta

koloreakgorrituzaizkidalasentitzendut,halaeregustukodutetaezdiotes-kuanireipurditikaskatzenuzten.Niereausartunaizetabieskuakberelepogihartsuetaluzeanjarriditutetahaugoxo-goxolaztanduzeginnaiz.Geroetahurbilagonoaetaazkenikberehankaarteandagoenzerhorisentitudut,berodagoetanikpentsatzennuenabainohandiagoada.Bat-bateanbera-rekinbategitekonahianabaritudut,biokbatizatekonahia,berarekinohe-ratzekonahia.Gaurprestnagoetaezdutatzerabueltarikemango,ezpainakmiazkatudizkiotetaisilisilikniregorputzabereeskuetanuztendudalasinegin diot, bai, gaur gauean berea naizela. Gorkak segituan erreakzionatudu,berelagunbatieskatudizkiobereautokogiltzaketabertaraeramatekoplanaazaldudit.Nireaukerada,ezindiotezetzikesan,eginegingodut,joanegingonaiz.Baiezkoaemandiotetaeskutikheldunau.Ametsbateannago-eladirudi,maitedudanpertsonadaukataurreanetaeskutikheldutanarama,plazerrabilatzekobideanzehar.Kanpoanhotzegitendubainaniberoturiknagoetaezditkanpokohotzakinolaerekaltetzen.Gorkakberejertseajart-zekoeskatuditbainanikukoegindiot,eznaizelahotzesanez.

Azkenikheldugaraautoraetaazkeneanhelduda,hainbestedenboran

beldurturikedukinauenetapartehartzeraausartzeneznintzenjokoansart-zekoaukera,etajokatzen,gozatuegindut.Lehenengoaldiamingarriadeladiote,bainanikezdutezersentitu,benobai,sentitudut,bainasentitudu-danhauxeinoiz imajinatzeneznuensentsazio ikaragarria izanda. Izarrakikusiditut,bestemundubateanmurgildunaiz,etadenaGorkarekin.Denamaitedudanpertsonarekin.


��

Arnasa ezin harturik gaude oraindik biok, autoaren kristalak lausoturikdaude,zuri-zuri,gureberoahaietangeratuizanbalitzbezala.Biluzik,batabestearenondoangoxobesarkaturikjarraitzenduguetaautoarenleihobatirekitzera altxatuko ez banintz horrela jarraituko genuke gau osoa. Gorkapozikikustendutetaprakakjartzenarinaizelamaitenauelaaitortudit.Bihitzhoriekentzutean,harridurarenharriduraz,prakaokerrekohankansartuetaburuzbeheralurrerajauzinaiz.Gorkarenbarrealgarakikaragarriakdiraetanikeregauzaberberaegitendutlurretik.Berealboaneserinaizberriroetanikerebetimaiteizandudalaaitortudiot,gaurtikaurrerabetirakoberealboanegonnahidudalabelarrira isilpeanesanetagero.Gorkak irribarreegin du eta bere besoa nire buru gainetik pasatuz, gogor besarkatu naumusugoxobatemanez.

Goizeko8akdiraetajadaegunakargitudu.Oraindikalkoholaknireba-

rruan jarraitzendubainaamarenhitzaerrespetatuz8etaerdietanetxeanegonbehardudalaetorrizaitburura.Gorkaeskutikhelduetanirelagunen-gana hurbildu gara, batera gauden notizia eman eta bide batez, ni etxe-ranoalaesateko.AinhoaetaNaiaerenirekinetortzeraanimatudira,bainahobehorrela izangoezbalitz.Hobeautoabakarrikhartu izanbanu,hobeautoansartubezainprontooraindikedandanagoelaetaezingidanezakeelakonturatukobanintz,hobeatzekobiekeregerrikoa jarri izanbalute,hobeautoaetxeanutziizanbanu...

Sartugarahirurokautoanetamusikaaltuzamarjarridut,jaiabukatzeko

gogorikezdudalaetabizitasunpixkabatematekoinguruari.NaiaketaAin-hoakpozikhartudutemusikajartzearenideiaetazinturoialotzeaahaztuta,dantzanhasidiraatzekoaldean.Nikirriegitendietgoikoispilutiketaetxe-rakobideanjarridutautoa,gaurkogauahaztezinhonenemaitzeiburuan,bueltaketabueltakematendizkiodala.

Zigarrobatpiztuetalehenzurrupadaemanbezainlastertelefonoahasi

daabesten.PantailabegiratudutetaGorkadelaikusidudaneanbihotzaeregelditueginzait.Hunkiturik,telefonoahartuetaharenahotsederraentzunnahian,bolanteasegundobatezaskatueta telefonoapoltsatikateratzerajoannaiz,bainaezinizanditutesperonituen“aupalaztana”edo“gabonmaitea”hitzakentzun.Bolanteakeskuetatikihesegindit,telefonoalurreraerorizaitetaautoakontrolikgabemaldanbeheraerortzensentitudut.Hiruedolaubueltaemandituguaireanetaazkenikarbolabatekamortiguatudugure jaitsiera.Atzerabegiratudut,AinhoaetaNaia ezdaude, etaodolezbeterikdaukataurpegia.Azkenesfortzubatekintelefonoan112markatuetaanbulantziabateskatudutnegarmalkotan,gero,kontzientziagaldudut.


��

NIRE AZKEN IDAZKIA

Ezdutezersentitzenetaezdutezerentzuten.Begiakitxitadauzkatetaametsetannagoeladirudi,bainagauzabakarbatek larritzennaubarruan,non daude nire lagun biak? Betirako galdu al ditut? Ezinezkoa da.. esaniezadazueezetzmesedez..zeregindut...

Buruaminematenhasizaitorainetaminageroetahandiagoadelanaba-

ritzendut.Gorputzarenzatibaterehasinaizsentitzen,azkeneannireoneranator, esperodutAinhoaetaNaianirealboanegotea, ezingonuke jasanhaienbizianireeskuetan izanetagaltzenutzi izana,ezingonukeaurrerajarraitu,ezingonuke!

Begibat irekidutetaama ikusidutnirealboan,eskutikheldutanauka

etabegiakkoloregorriztindaturikdauzka.Begiairekidudalaikusteaneskuagogorragohelduditetanorbaitideikahasida.Medikuadatoretaeseritajarrinau,harenesanetanhorrelaerrazagoerrekuperatukonintzelako.

Amahizketanhasizait,eanolasentitzennaizengaldezka,bainanikez

diot erantzuten. Leihotik begiratzen dut eta etxe zahar asko ikusten dutkanpoan.Amakezduetsitzenetahizketan jarraitzendu,niketendiodanarte.NirenahibakarraorainNaiaetaAinhoaondodaudenjakiteada,etahauxeberagaldetudiotamari,besteezererantzunaurretik.Amakburuaalde batera eta bestera mugitu du poliki, eta geratzen zitzaion azkenekonegarmalkoairtenzaioeskuinekobegitik.Eskuaaskatudiot,nirebarruanlarritasunbatsentitzenhasinaiz,momentubateanokaegingonuelakoanegonnaiz,bainaezdahalakorikgertatu.Berrizleihorabegirajarrinaizetabegiak itxiz,nireminguztiaaurpegitik irristatzensentitudut,negarmalkoartean.Amahurbildueginda,bainaburuarekinezetz esandiot.Bakarrikegonnahinuela,orduerdibatezgutxienez,lasaiegoteko.Ateaitxiduetabakarrikutzinauazkenik,ohegaineaneseritahainmaiteditudanbilagunenaurpegiakikustenditutnireaurreanetaaregogorragoegitenzaitaurreraja-rraitzea.Idazteariekindiot.LehenetabizitelefonoahartuetaGorkarimezubatbidalidiot:

Zaila egiten zait gehien maite dudan pertsonari agur esatea, baina ezin dezaket min honekin jarraitu. Ez dakit jada notizia jakingo duzun baina inoiz ezingo diot nire buruari barkatu nire lagun biei egin diedana. Bizia kendu diet Gorka, badakizu zer den segundu bakoitzeko haien irudia nire begien aurrean ikusi eta betirako desagertu direla pentsatzea? Ezin dezaket honekin jarraitu. Jakin ezazu benetan maite zaitudala eta ez dudala inoiz ahaztuko gure artean pasatu dena. Zail egiten zait zutaz agurtzea, baina ez diot honi


��

beste irtenbiderik ikusten. Beste barik, ahaztu zaitez nitaz eta bila ezazu bes-te norbait benetan zoriontsu egingo zaituena. Bizi honetan onena opa dizut laztana. Agur...

Ezindezaketgehiagoidatzi,begiakmalkozbeterikditutetaezdituttelefonoanagertzendirenteklakongiezberdintzen,nahikoadelaustedut,idatzidiodanarekinulertukoduelaustedutnireazkenagurra,nirebiziarenamaiera,minhonekeramannauenbidearenamaiera.

Amaetalagunakereagurtubeharditudalasentitzendut,bainaezdakit

gaiizangonaizenniresentimenduguztiakpapertxikibateanidazteko.Gai-neraezdutmunduhaumalkogehiagorenarteanagurtunahi,beraz laburetaargizuzendukonatzaie,ustedutberaiekereeskertukodutela.

Nolahasihauidazten...

Lehenengo esan behar dizuedana zera da: Ama, niri bizitza oparitu, mai-tasunez hasi, hezkuntza bat eman eta bizitzeko behar izan dudan guztia ema-teaz gain nitaz beti harro sentitu zara eta eskertzen eta maitatzen zaitut ho-rregatik. Baina gaur ez dut indarrik aurrera jarraitzeko eta ezin dezakezu inola ere hau aldatu. Sentitzen dut baina banoa.

Lagunok, nahiz eta badakidan egin dudana inoiz ahaztuko ez duzuela,

eskerrak eman nahi dizkizuet beti hor egotearren, gehien bat zuri Maialen. Niretzat bizitzan zehar izan dudan gauza baliotsuena zeu zara eta besteekin batera beti aurkitzen izan duzu nire aurpegian irribarre bat jartzeko modua, gau, ordea, zuk zeuk ere ezin dezakezu hori egin. Beraz, idatzi labur honekin agurtzen naiz. Zaindu ezazue elkar eta bizi zaitezte zoriontsu. Ni ondo egon-go naiz aitarekin batera ama, eta ez nigatik malko bat bera ere isuri, bestela ez naiz beste munduan ere zoriontsu izango. Besterik barik, eskerrik asko nigatik egin duzuen guztiagatik eta espero dut noizbait nik egindakoa barkatu didazuela. Asko maite zaituztet. Agur.

Idatziaohegaineanutzidutetabotikakdaudenapalbaterahurbildunaiz

poliki-poliki,bertanminaarintzekolasaigarriakdaude.Zenbat izangootediranahiko…


��

Anton BizkarraBT2.maila

“Itxaropena galdu barik iluntasun artean argia bilatzen bagoaz aurrera”

OHARKABEKO ESKALEA

Sortunindutelakojaionintzen,aspaldijaioere.Ezdutinoizjakinnortzukizan ziren nire gurasoak, baina ez zait inoiz asko inporta, izan ere, jendeaskoren babesa izan baitut beti.Bizitzaren legeak bereari ekiten zion, etahazten nindoan heinean nire bizipenak gero eta aberasgarriagoak ziren,jendeaskoetaaskoezagutunuenEuskalHerriosoanzehar,batzukhan,besteakhemen…EuskalHerrikobidaiaribihurtunintzen,etaosogustukonuennoranahijoanetajendeaketxekotzathartzea.Garaiguztiakezdiraber-dinakordea,heganibiltzeakberemugakizatenditubatzutan,etanirihalaxegertatuzitzaidan,hegoakebakizizkidaten.Norkezdakit,bainabatenba-tekziurrenik,handikhonaibiltzeagatikarriskutsuanintzela,harietabestearigaixotasunarrarorenbatkutsatzenjoanbanintzbezala.Horreknirebizitzangehiagoondoratzenninduen.

OHARKABEKO ESKALEA


�8

Boteredunjaunekharrapatzekobeldurrezezkutuanibilinintzendenbo-ralditxobatez,bainanolaedohalalortzennuenbidaiatzenjarraituetanirelagundenakbisitatzea.Denborarenjoanean,botereduneklasaiagoibiltzenutzininduten,etanirelagunekizugarrizkoerrespetuahartuzidaten.

Urteakpasatzenjoanziren,etanirepresentziahanditzenjoanzenindarizugarriaizaterairitsiarte.Halaere,nirebotereamomentukobotereabes-terikezzen izan,niganakozutenmiresmenaetamaitasuna itzaltzen joanbaitziren. Nire presentzia nabaria zen oraindik, baina gauzak asko aldatuziren,ezdakitniganakokonfiantzasutsuhorijadanikezzelakohorrenbes-terakoaedo…ezdakitzergatik,bainahorrelagertatuzen.Jendearengandikhitzgoxoakentzutennituenetanireborrokarekinbatzetozen,bainaberaienlehentasunetatikaparteutzinindutenetahoriaskonabaritunuen.Alegia,denaomendelaprozesubatenondorioa,etaneuerezeindenezdakidanprozesubatenondoriozbihurtunintzennaizena.Eskalea.

Kale ixkinabateanbizinaizorain,neguankutxazainautomatikoaknoizirekikozainegonezhotzazbabestekoetaudanberrizberoakitoeznazannoizeanbehinuretanmurgilduz.

Esangonukebidebazterrekopaisaiarenpartebihurtudeneskaleanaize-la,orainereezagutzennaute,bainaezeraberean.Tartean-tarteantxapontxikibat ikustendutgoitikerortzen,etanik irribarreegitendiet laguntzennautenei.Bainahaiekezdidatenirribarrerikbueltatzen,gauzaederetamer-keaizanarren.Halanolajendeaskorenbihotzakkolpatzenditusegundobatsoilikezbadaere,poztasunasorraraziz.

Jende ezberdina dabil kaleetatik, batzuek nazka aurpegiz begiratzennaute,eskalezikinetabaztertubatbesterikeznaizelaustedute.Besteba-tzuk,ahaldutenheinean laguntzatxoaematendidate,etagehienekpenaaurpegizbegiratubainapoltsikoraeskuaeraman,bainaantzadenezezduteezertopatzenniriematekomodukorik,poltsikoakaskokzuloadutelaesan-gonuke.Jakabeltzadutsoineanetatxarteltxikibatjartzendutnirekinba-tera.“Lagundunazazu”.

Txartelzuriaetakalekoargitxikiazaizkitlagunnirebazterhonetan.Den-boraigarotzenezdenbazterhonetan.Egiakaitortzenhasita,aitortubeharbaitutezdakidalazenbaturtepasaditudanhemen,eztanoizetanolairitsinintzenmundukoazkentxokohonetaraino.


��

OHARKABEKO ESKALEA

Urteakpasadirelaukaezinadaordea,nireinguruaaldatuzdoalasuma-tzendutetengabean.Iritsinintzeneaninguratzenninduenguztiailunazen,niredesgraziakadieraztenzituenzulobeltzbatenerdiannengoelaematenzuen.Hormaarrailduak,espaloipitzatuaketatrafikoaketatabakoaksortzenzutenhodeigrisbat,horiekzirenpaisaiarenezaugarrinagusiak.

Udaletxeakordea,biziberritzeplanantzekobatmartxanjarrizuelapents-atzendut,eta inguruoroatonduzituen, iluntasunazegoen tokian, zaratafrankoateraetahautsakongiastinduondorengoitikbeheraberriztatuage-ratuzendena.Bainanikordeatokibereanjarraitzennuen,txarteletaargiberarenlagun,inolakoaldaketarikpairatugabe.Niganezzegoenaldaketa-rikurteakpasaahala,nikantza,eznuenbiziberritzerikbehar.

Ohartu nintzen, instituzioek gutxi egiten dutela gure egoera lazgarriarilaguntzeko,etaoihueginarren,eskatuarren,eztarriaurratzeabesterikeznuenlortzen.Ahuntzarengauerdikoeztulabezalakoakerrepikatuz.

Kaletarren artean berriz, begirada tristez begiratzen ninduten, haietazgogoratzen naiz. Batzuetan egiazko pena eta errukia azaleratzen zutennigatik.Txanponabotaetaberenbidea jarraitzenzuten.Bainanikezduterrukirikbakarriknahi,nikjustizianahidut.Bazirenbineskagaztenoizeanbehinnitazhizketanaritzenentzutennituenaketatartekahurbiltzenzitzaiz-kidantxaponbatzukematera,elkarrizketaereematenzidatenbostminutuzbazenere.Ahotsxumeetagoxoazuten,belarriaalaitzenzidatenetaden-borazetxekoahotsbihurtu zitzaizkidan, atseginak ziren.Bostminutuetaaurrekobieigehitutakobost txanponhoriekonartuzbizirautennuen,ahalnuenbezala.

Gauregun,neskatohoriekberenalabagazteekinpasatzendiranireon-dotiketa“horidagureinguruarenirudiazikintzenduenaMaddi”esatendiobatek alabari eta besteak “arrazoi duzu” erantzuten dio. Txoko honetatikohartzennaizzenbatbiraematendituenmunduakdenboratarteunebakoi-tzeko,askotan txarrerakoetabestetanonerako.Munduezkor, zikoitzetaberekoizbetetakopilotabaitamundua.

Kaleannagoelajendeaaztertzekodenboraizatendut,behealdehoneta-tikdenaantzematenda,etaaditasunpixkabatekinaskoikastenda.Jendemultzoezberdinenarteanberazbadiraaskonegarraezesateagatikbarregureaematendidatenak.“Ustez”izenajarridiet.Lagunenaurreanniriaur-pegiaateraetagerobaterelaguntzarikematenezdidatenguztihoriek.Us-


100

tezezinhobeakdirelaustedutenhoriek.Etanik,ezindituthipokritakjasan.Ezbanauzulagundunahiezezazuegin,bainaezplantarikegin.

Eznaizinoizlekuzmugitu,batzuekikustezinbilakatunautenarrennikhorjarraitzen dut geldi eta tartean-tartean mugimendu itxaropentsuak suma-tuizanditut.Kontzientziaastintzeatokatudengaraietanindarrakbilduetajendeaprotestakaikusidut,aldarrikapenetan,bereneskubideendefentsan,tinko,gogotsu.Horrekargizbetetakoitxaropenadakarkitzainetara.Nirekikokontzientziaarduratsuaizandutenakgutxidira,etaberaienahaleginakes-kertuarrennirekabuzbizitzenikasibeharreanaurkitunaiz.

Biribiladeladirudienegoerabateannago,zerbaitgehiagolortukodudalaematenduenaldiunebakoitzekolehennengoenlekubererairistennaiz.

Zortzi,bederatzi.Gaurhamarreraereeznaiziritsi,bederatzitxanponekinetairribarrebatekinsoilikkonformatubehar,nahizetazoriontasunarekinetaegunerokoogiarekinkonformatu.

Zeregingozenidakezuk?Jarrinireegoeranetaerreflexionaezazume-sedez.


101

Roke Ojanguren GabikaetxebarriaBT2.maila

“Gustura idatzi nituen Gernikari eskainitako lerro hauek”

ERRAUTSEN ARTEKO AMODIOAGERNIKAN, 1��KO APIRILAREN 2�A

Udaberrikobesteedozeinegunetanbezala,Maite, goizeangoiz esna-tuzen.Leihotikzetorrenherrikohaizeeztiakbereaurpegialaztanduzuen;eguzki izpi distiratsuak abegi egiten zioten egun berriari, eta epeltasunsentsaziobatisurizutenberegorputzeanzehar.Gusturazegoenmomentuhartan,oheanizaraarteangozo-gozo,loarenazkenminutuluzeakkontzien-tekigozatuz.Berezikigustukozuengoizekounehau,jaikibainolehenema-tenzituenminutuapurhauek.Leiho irekiakegunzoragarribat iragartzenzuen,ingurukomendiakzirraragarrialtxatzenzireneguzkiarenargipean,etaLumokoelizaezarlejasotzenzenherriarengainean.EguraldionharkumoreonezjartzenzuenMaite.Izanere,neskaalaiazenbera,gauzagutxikardura-

ERRAUTSEN ARTEKO AMODIOA GERNIKAN, 1937KO APIRILAREN 26A


102

tzenzuena,etabozkariozjaikitzenzenegunero,bereohikodenbora-pase-tanaritzera.Bai,neskatolañoetatolesgabeazenbera.Larregibeharbada,garaiilunetalatzhaietan.

Maitekezzuenlanikegiten,ezzuenhorrenbeharriketa,etamargotzen,irakurtzenetanoraezeanherrianzeharibilkatzenematenzituenorduak.Ho-rrek,agian,mesedeegitenzionbereumetasunetalañotasunari.Ezzuenlagunaskorik,gutxitannahastenzenherrikojendearekin,bainaadiskidebatbazuen,zinezkutuna,Elisa,medikuarenalaba.Arratsaldeluzeakigarotzenzituztenelkarrikontuakkontatzen,solasean,arbolen itzalpeanpaseatzen,irakurriberrizituztenolerkietaeleberriakkomentatzen,ahozahozebiltzanesameseninguruantxutxu-mutxuka.Elisak,Maiterenantzera,ezzuengau-zahandirikegitenberebizitzan,josi,irakurri,funtsean,familiaonekoedo-zeinneskatxakegingolituzkeenohikobeharrak.

Bikotehoni,adinhartakoedozeinneskatilaribezalaxe,gauzabatekhart-zenzionberezikigogoa:ezkongaifinetagalantbat,zeharomaitekozituenaaurkitzea.BainaMaitekaurkituazuenbada,gaztelerdenetaxeratsuhori;zeharomaitezuenirinusainekomutilhura…

Txorienkantuekgelabetetzenzuten.Jaikietaleihorahurbilduzen.Ohe-tiksumatuzueneguzkiirribarretsuaustebainoindartsuagozegoendirdaika.Leihokogeranioakagurtuzituenirribarrebatez,etajangelarahurbilduzen.Etxeaisiltasunosobateanmurgildutazegoen.Bakarrikzegoen,neskamea-ren salbuespenarekin. Aita goizean goiztik bulegora joana zen, eta amaenkargurenbategitenirtenaizangozennonbait.Mahaianjadazerbitzatutazegoengosariajanzuen,etalogelakoidazmahairahurbilduzen.Ohizuenmoduan, bere egunerokoa zabaldu, eta orri zuri batean data idatzi zuen.Gernikan,1937koapirilaren21a,Asteazkena.Ohiturahorizuen,goizerogo-salduondoren,bereegunkariandataidaztea,beranduago,gaueaneguneanzehargertatutakoaketaberegogoetakbertanidazteko.

Ezzirensasoionegiakurtehaiek.Gerrarenitzalakhilabeteluzezestaltzenzuenherrikobizimoduatseginetaarraia.Kaleetanezzegoenbesteberba-biderik,batezereazkenaldianjazotzenarizirengertakaribortitzenostean.EgungutxizirenDurangoetaElorrionagitutakosarraskiakgertatuzirela,etaGernikanezzegoenbestehizketarakogairik.KezkazaditzenzirenMadri-letiketafrontetikzetozenberriak.Herriantxarrenerakoprestatuakzeuden,etamartxanjarrizituztenbabeslekuetaalarmasistemak.Herriosoazegoenkanpaiendeibeldurgarriarenzain.


10�


BainagertakarihoriekezzutengehiegiarduratzenMaite.Eguneroegi-ten zuen bezalaxe, meza entzutera joango zen gaur ere, amaren besotikhelduta.Betibezalaetxekoatarianzuenamazain,mandatuakeginosteanetxeanbaitzen.Goizerobezala,Maitekberearropadotoreakjantzizituen,eta amarekinbateraetxetik irten zen. Irribarretsu zihoazenbiak, kaleetanzehar,mantilaburuan,etamezaliburuaetaarrosarioaeskuanzeramatelarik.Herriandenakezagutzenziren,etaelizarakobideanhainbatetenaldiegitenzituzten,batarekinetabestearekinunebatezagurtzeko.Maiteketaamakezzutengerrazhitzegiten.Ezgerrazetaezpolitikaz.Nahiagozutenbesteedonolakogaiez jardun,etakontuhoriekgizonezkoeiutzi.ElizakoatarianElisaetabereamazeudenemakumebatzuekinhizketan.Bikoteataldeansartuzen.AndraMariakokanpaiekmezarenhasierairagarrizuten,etaelizaaurreanbateratuzenartaldeabarrurasartuzen.

Martinek opilak labetik atera zituen. Ez zuen nahi hauek erretzeagatikugazabakerrietaegiterik.Orduakzeramatzanjadalabearenaurreanogila-bekadak ateratzen. Hamabost urterekin hasi zen okindegi hartan lanean,etaordutiklanberberabetetzenzuen,ogiaklabetikateratzea,puntu-pun-tuan, ogi samur eta apatza. Umore onez joaten zen goizaldeko ordu txi-kietanokindegira, labeaberotu,etabere lanamaigabeahastera.Gusturaegitenzuen lan,etaugazabakaskoestimatzenzuenhorregatik.Martinekametsbatzuenburuan,ametsederetaesperantzagarribat,etahorizen,egunerokolanastunaaurreraeramateaahalbidetzenziona.MartinekMai-teizenekoneskatoamaitezuen.Neskatolirainetaederra.Irribarretsuaetaalaia.Martinekberarekinezkondunahizuen,Maiterekinezkondu.Horreta-rakoegitenzuenlangogormutilhark,egunenbatean,Maiterenaitarenganajoan, eta haren eskua eskatzeko moduan egoteko, Maiteri bizitza on bateskainiahal izateko.Goizero legez,ogiak labetikatera,etamostradoreanutzizituen.Elizakokanpaiekmezaorduarenamaierarenberriemanzuten,etaMartinprestatutazegoen,mezaosteandendaraolatubatenantzerahur-bildukozirenetxekoandreetamirabeakhornitzeko.

ElisakMaiteagurtuzuen,etaamabesotikhartuta,etxerakobideanabia-tuzirenbiak.EzinzuenMaiteklehengoankontatuzionaburutikkendu.Txi-kitatik ezagutzen zuen Maite, eta ez zuen inoiz horrela ikusi. Guztiz lelo-tutazeukanmutilezedukietazarpailhark.Elisakezzuenbateregustukomutil hori. Ez horixe. Maiteren akabua izango zela uste zuen berak. Argizuen,okin-gaiharkezziononikekarrikoberelagunari.Maitekmutilhare-kinezkondunahi zuen,gurasoeiberenahiaazaldu,eta familiabatsortu.Elisa,Maiteezbezala,errealitatetikhurbilagobizizen,etaezzionMaiteren


10�

planari etorkizun handirik irizten. Herri osoan zabalduta zegoen Maiterengurasoekberealabarentzatprestatutazeukatenezkontza,Santanderrenzu-tensenitartekobatensemearekin.Elisakbazuensusmohorienberri,bainaezzuenMaiteizutunahi,bereametsetatikhainbortizki iratzarri.BazekienMaiteegunenbatenkonturatukozelabenetakoegoeraz,bainahalaere,ezzuenberelagunarenameskeriasuntsitunahi,etahorregatikpasatzenziz-kionMaitekidatzitakogutunakMartini,etaerabereanlaguntzenzionMaiteriasteazkenarratsalderoberemaitalearekintopatzera.Astero,bilagunekus-tezkotxangoaegitenzuten,Lumokomaldetara,udaberrikoeguzkigozoazgozatzera.Hanaurkitzenzirenbiamoranteak,Elisarenbegiradamesfida-garriarenaurrean.BehinetaberrizsaiatuzenElisabereadiskideaenkontruhaienarriskuazohartarazteaz,bainaalferrikakoazen,bigazteenmaitasuna-renitsutasunahandiagoabaitzenberaienadimenarenarrazoiabaino.ElisakargiikustenzuenMaitekezzuelaberegurasoekezarrikoziotenezkongaiaonartuko,etahorregatikestutasuneanbizizenElisa.

ArratsaldehartanerebetikolekuanaurkituzuenElisakMaite,Udaletxeaurrean bere zain. Baina neskatoak zekarren aurpegia ez zen asterokoa.Maitepozezgainezkaetortzen zenasteazkenarratsaldetanElisarekin to-patzera,bereamoranteaikustekoirrikaz.Bainaegunhartakobisaiaezzenohikoa;etaElisakbazekienzergatik.

Maiteksegituankontatuziondenaberelagunari,etahonekezzuenino-lakoezusteaurpegirikerakutsi.Maiteezkondueginbeharzen,halaesanziotenegunhartanberegurasoek,etagernikarrenahotanzebilenbezalaxe,Santanderrekoahaidebatekinizangozen,ontzitegibatzuenjabearensemebatekin;Maiterengurasoekbetinahiizanzutenbezala.Ezkontzalasterizanbeharzuen,MaiterenezkongaiakbidaiabateginbeharbaitzuenAmeriketa-ra,etahorregatik,ezteiegunamaiatzarenbateanezarrizen.MaitekastebetelehenagobidaiatubeharkozuenSantanderreraberegurasoekin,ezkontzafestaprestatzeko.

Berriak izugarri goibeldu zuen Elisa. Bazekien noizbait Maitek egoerahoniaurreeginbeharkoziola,bainahalaerelagunamoduhorretansumin-durik ikusteakaskopenatuzuen.Maitekezzuennahi inolaeregurasoekezarritakoabetenahi,baina,nolanahiereezzuenhauekagindutakoahaut-siko;ezzuenhorretarakoindarrik.Maitesufrimenduzkoaintzirabateanhon-doraturikzegoen,beresentimenduhautsienartean itotzen.Ezzekienzerekarrikozionetorkizunak,egiaesanezzuenhorretanpentsatzekoadorerik.Orainizenbakarrazuenburuan:Martin,etaezzekienberaienartekoamodio


10�


sutsuakbukatueginbeharzuelanolaesanbeharzion.Ezzuenhorretarakokemenikizango.

ArratsaldehartanezzirenLumokomagaletarahurbildubetikolegez,etaElisaketxeralagunduzionMaiteri.EzzuenMartinikustekoindarrik,etakol-darkeriareneraginez,errukiarenaz,beharbada,etxeansartzekobeharraizanzuenMaitek,oheansartzekoetaamaigabekoloanmurgiltzekobeharra.

GauhartanezzuenlorikeginMartinek.Ezinzuenburuanzeukanardurarieutsi.EzzuenulertzenzergatikezotezenazaldukoMaiteberaienasterokotopalekura,ezetazergatikezzioninongoazalpenikeman.Kezkakberego-goaastintzenzuenetaerantzunakbeharzituenberegalderentzat.Zerkera-gotzikozionMaiteribereganajoatea?

Egunsentiaklehenadierazpenakeginzituenzeruilunean.Martinekizarrikjarraitzenzuenbereoheansabaiaribegira.EtahalazegoenMaiteere.Ezinizanzuengauosoanbegirikjo.Erabakibathartubeharzuen,etahartueginzuen,bainaezzegoenerabakihoriegokienaizangozelaguztizziur.Goizekohamaretaerdiakizangozirenordurako,etaetxekotxirrinakjozuen.Elisazen, eta honek ohean botata aurkitu zuen Maite. Elisak ahalegin guztiakeginzituenMaiteanimatzeko,bainahauezzegoeninorenanimoakhartzekoumoretan.GaueanpentsatutakoariburuzhitzeginzionMaitekbereadis-kideari, etahartu zuenerabakiaazaldu zion.Gauaren ilunpean idatzitakogutunbaterakutsizionlagunari.Elisakadiirakurrizuenpaperezkoorrihura.Gutuna Martini zuzendua zegoen, eta bertan, Maitek, gertatutakoa azalt-zenzionberemaiteari,etaberaienamodioakaurreraegiteariukoeginbe-harziolaesatenzion.Elisakozta-oztaeutsizionmalkoari.Inoizirakurriizanzuengutunikederrenazueneskuartean,baitalazgarrienaere.Maitekgu-tunaMartinihelduaraztekoerregutuzionElisari.Elisakezinzuengertatzenarizenasinetsi.DenboraluzezjakinizanzuenMaitekerabakihauhartube-harkozuela,bainamomentuahelduta,gauzakziruditenabainogogorragozetozkionElisari.Orainlagunakeskatutakoaeginbeharkozuen,ezdeusta-sunsentipenarrarobatenpean.Inoizezzuengustukoizanberelagunminamutilhorrekinikusteak,bainahonentristurasakonaikusitaezinzionbikotegazteazerrukitzeariutzi.

ElisaMaiterenetxeanbizitakoazpentsatzenzihoankaletik,etxerakobi-dean.Bereadiskideakhartutakoerabakiazuenburuan.Maitezuengizona-renamodioariukoeginbeharzion,gurasoenesanabeteetaiaezagutzenezzuengizonbatekinezkontzeko!Etaguztihoriastebatenburuan.Hurren-


10�

goastelehenean,MaiteetagurasoaktrenahartzekoakzirenSantanderre-rako.Maiterengurasoakpozezbeterikzeuden,beraienbetikoametsa,ala-babakarraganorazkogizonbatekinezkondutaikustea,betetzearbaitzen.Egunakigaroziren,etaElisakezzuenoraindikesanabete.EskuarteanzuenMaitekidatzitakogutuna.Ezzuenuneegokirikaurkitzeneskutitzhoriberehartzailearihelarazteko.

Martinenleihotikeguzkiizpilotsatibatzuksartuziren.Egunsentiarenha-sieraaurkeztenzuten.Hasiberriazeneguna,etaMartinekezzuenhariaur-pegiaematekokemenik.Azkenaldianbezala,ezzuenloakhartugauosoan,etasabaiaribegirapentsatzenigarozituenorduak.Maitezuenburuan.Ezzuen besterik bere gogoan, Maite, eta bera ikusi ez zituela ziren aste bihaiek.Altxatuetaokindegiraabiatuzen.Bertan,egutegiabegiratu,etabesteorribatkenduzion;pisutsuegitenzitzaionegutegitikorriakkentzenjoatea,pisutsuegitenzitzaizkionmoduraegunlatzhaiek.Apirilaren26a,Astelehe-na.Martinekogiaegiteariekinzion,berrizerebereadimenaMaiterenganjarriazuelarik.Ezzekienzergertatuzitzaion,ezetazergatikezzioninolakoazalpenikhelarazi.Asteazkenhartatik,lanabukatzean,egunerojoatenzenMaiterenetxeingurura,berearrastorenbataurkitzekoasmoz,leihotiknoizagertukoedoelizarairtengozenunearenzain.BainaezzuenMaiterenbe-rririkizan.

Elisaktrenkajarrizuensoinean,etakaleraabiatuzen.Eguerdikoeguz-kiakepeltasunsentsazioaematenzuenudaberrikoegunhartan.Egunza-ratatsuazenGernikan.Kaleakjendezkazeuden,etamerkatuainguruetakobaserritarrezjosita.Astelehenazen,etabetikolegez,merkatueguna.Bazi-rudienudalarendebekuarientzungoreginziolaherriak,etabesteedozeinastelehenetan bezala, Gernika gainezka zegoen. Elisak argi zeukan berehelmuga.Egunetanibiliizanzenunehartaneginbeharzuenazpentsatzen.EskuarteanzeramanMaitekegunbatzuklehenagoemanzioneskutitza,etaegunhartanMartiniemangozion.Okindegirantzabiatuzenetabetetaze-goendendansartuzen.Zuzeneanhurbilduzensalmahaira,etaMartinen-gatikgaldetuziondendariari.BizitzakomomentuluzeenakeginzitzaizkionMaiterenmaitalearenzainzegoela.Bat-batean,Martinsukaldetikirtenzen.Elisakezzuenastiriksoberan.Maiterentrenalauetaerdietanirtetekoazen,etaElisakagurtzerajoannahizuen.MartinustekabeanhartuzuenElisak.Ezzuenneskatoarenbisitaespero.Elisakzuzeneanemanziongutunainolakoazalpenikemangabe,eta irakurzezanesanetasegituanaldeeginzuen,trengeltokirantz.


10�


Geltokikoplazanjendeaskozegoen.Tartean,jolastenarizenumetaldebatekElisarenarretadeituzuen.Berandutueginzitzaion,etatrenakospaegingo zuen beldur zen. Baina ez, garaiz iritsi zen, Maiteren zorionez. Bilagunakbesarkadaluzebateanmurgilduziren.Orduantxegertatuzen.Bat-bateanelizetakokanpaiakberaienberribeldurgarria iragarri zuten.Gelto-kianeztandaikaragarribatentzunzen,lurrakdardaraeginzuenneskatoenazpian.Isiltasunazennagusigeltokianbildutakobidaiariengan,etabeldu-rra,beldurradenenaurpegietan.Orduan,jendeguztianoraezeanhasizen,etakalera irtenzengeltokiko jendetza, zergertatuzenaditzera. JendeakeztandaErrenteriaauzotikzetorrelazioen,bestebatzuekhegazkinbatiku-sizutela…eta,infernutikzetorrenmadarikaziobatenantzera,berriroere,kanpai-hotsakgernikarrenentzumenaastinduzuen.MomentuhartanislatuzirenMaiterenbegietandeabruarentxoriak.Jendeazaratahutseannorae-zeanhasizen;babeslekuetarazihoazen,Jainkoarierrukieskatzera.Eztan-dak eta izugarrizko burrunbak Gernikako bazter ezkutuena ere hebainduzuten.Herriaerrautsetarabirrintzenarizen.

Maitegeldirikgeldituzen,ezzenbereinguruangertatzenarizenazohar-tarazten.Bistagaldurikzuen…unehartanMaitekkonorteagalduzuen.

Martinsuntsitutakokaleetatikzihoankorrika.Herriasu-leizebatzenora-in.Orduakzirenezzelaeztandagehiagorikentzuten,etajendeazaurituakzaintzenzegoen,etabatzukhildakoakateratzenariziren,garaibateanerai-kinsendoakizandakoenhondarretatik.Martinekgauzabakarrazuenburuanmomentuhartan.Maiteaurkitubehar zuen, kostaalakosta. Irakurriberrizueneskuanzeramangutuna.Gauzakargizeuzkanorain,etaezzuenMaiteberegandikurruntzerikonartuko.Gizonaskoherriakiskaltzenari zensuaitzaltzensaiatzenari zen.Martinekezzuenarginonbilazezakeen,bainaeskutitzakzioenezMaitetrenahartzekoazen,etaberaz,geltokirantzabiatuzen.Geltokikoeraikinakorainezzuen teilaturik,eta ingurukoetxeak jadairaganekooroitzapenakziren.Lekuamiatuzuen,bainaezzuenordeaezeraurkitu.Batbateanahotsbatentzunzuenbereatzean.Elisazen.Itxurata-malgarriazuen,egunerokoElisapinpirinetadotorearenarrastorikezzegoeninondikinora.Begiradabatezulertuzirenbigazteak,etaMaiterenarrastoaaurkitzen jarrizirenbiak.Biekzutenneskatoaonikaurkitzekoesperantza,infernuhartanmirariabazirudienarren.Bainamirariakematendira,horixepentsatukozutenbigazteekbeharbada,Maiterengorputzahulaeguretaharripilabatenarteanaurkituzutenean.Maitezaurigabezegoen.Gorpu-tza ubelduraz eta kolpez beteta zuen arren, Martin ikustean begiak piztuzitzaizkion.Bikoteamusugartsubateanurtuzen.Unehartanahaztuzituen


108

Maitekbestelakopentsamenduak.Gauzabakarrazuengogoan,etahauxeargizeukan:ezzenberebizitzaninoizMartinenondotikaldenduko.Etaberehitzabetezuen.Maitalegazteekihesegiteaerabakizuten,ezezerkezinorkberaienmaitasunagelditukoezzuentokirenbatera.Martinekbereugazaba-renfurgonetahartuzuen.MaitekElisabesarkatuzuen,lehenagoeginzuenmoduan,etalasterikusikozirelaaginduzionbereadiskidekutunari.Elisakbikoteaurruntzenikusizuen,suetahondarrenartetik,etabistatikiheseginbeharzuenean, furgonetako leihotikeskubatekagureginzuen. Ibilgailuaurruntasuneanmurgilduzen,etaaireakzerionsufrimenduetaminarenar-teangalduzen,behe-lainoarekinbat.BerebiziarenzatibatgalduizanarensentsazioankerrakElisarengorputzazeharkatuzuen.

InorkezzuengehiagoMaiterengurasoenberriizan,gernikaraskobeza-la,ahanzturaneroriziren.

Elisak,ezzuenberebizitzanberrizbikotehura ikusi,bainagauhartanezusteanzerbaitaurkituzuengeltokikohondarrenartean,Maitekhainesti-matuzuenegunerokoa.Azkenorrialdeanzabaldu,etahanidatzirikzegoenairakurrieginzuen:Gernikan,1937koApirilaren26a,Astelehena.Paperazu-rizzegoen.

Arratsaldehartangernikaraskorenegunerokoakzurizgeratuziren,bainaezordeagurebihotzak,etaElisakberrizikusiizanezzuenlagunminagogo-ratuzuenbezalaxegogoratukodugizadiakGernikanudaberrikoegunbatezjazotakoa,etaezdirainoizahaztukoEuskalHerrikoherritxikihartaneramanzituztenarimaerrugabehoriek,haritzzaharrarenitzalpeanjaiogarenger-nikarguztiokberaiengomutabetierekotasuneraeramangodugulako.


10�

Itsasne Zarrrabeitia ZabalaBT2.maila

“Gogoko dudana baino ez dut gustuko”

HITZAK SOILIK

Nik zientziak ditut ikasgaieta badakit olerki politak egiteko ez naizela gai.Hala ere, hemen uzten dizkizutnire buruan oihuka ibiltzen zaizkidan pentsamenduakislatzen dituzten hitz batzuk,hitz soilak,sentitzen dudana ulertzera heldu nahiez gerozeureganatu beharko dituzun hitzak.

HITZAK SOILIK


110

MELODIA BERRI BATEN ZAIN

Maitasunamusikada.Etamaitasunistoriobakoitzakantubat,Kantuederbat.

Zurenotekutzizuten,nirebizitzakopentagraman,beraienaztarnaetaakorderikpolitenenbilaarituginenbiokbatera.

Gurepicatozakaretacrescendobortitzakedukigenituenarrenpianissimoetalegatoakleunakerebiziizangenituen,biokbateranotarikaltuenetarahelduzbaitabaxuenetarajaitsizere.

Orainordeaisiluneakdiranagusietahurrengokantuarenzaingelditunaiz,dacapobaterabueltatukonautenbipuntutxohorienzain.

EZ NINDUZUN AURKITU

ItsasoriklehorreneanbilatuninduzunBaitabasamorturikhezeenean.

UsainikgabekoloreetanEtadisdirarikgabekoizarretan

ErretzenezzuensuanBaitabustitzenezzuenuran.

Bilatuninduzun,baiBainaezninduzunaurkitu,ez,izanerenieznaizkontraesanezbeterikomundubateanbizi.


111

HITZAK SOILIK

OPARITU ZENIDAN LOREA

Behin lore bat oparitu zenidanPolitenenarteanpolitenaEtabionarteanzaindukogenuelaZineginzenidan.Ezzenuenordeaondohezi,ezEmandakohitzajanez.

Ematenzenizkidanostikada,ZaplastekoetakolpebakoitzarenTestiguizanzengurelandarekuttunaEtahorrelahasizenberekoloredistiratsuaGutxinakagaltzen.

Eskaintzenzenizkidanoihu,IrainetamespretxuezereAsezenuenenelorelaztanaEtahorrelaberepetaloederrakBananbanangalduzjoanzen.

AzkenikniremalkozetaodolezUreztatuzenuenEtahorrek,ene“lagun”Zeukanusaingozoagalarazizion.

DenborapasadaEtaorainlorehorixeberadanirehilobiaapaintzenduena.Zukzeukeraikididazunhilobiaeta nigana zenuen gorrotoaren erakusle Behin oparitu zenidan loreaz apaindu duzuna.

ITSASO

IlargihandiarenispiluzaraTabaitabizieragile.SuakitzaltzendituzuAizurehezetasunaz.SaribatbailitzanOlatuakeraginezgureaisirako.


112

ARGAZKIA

Argazkia,momentukonkretubatigarrantziaematendionirudia.

Bizitakounegoxoetakuttunenakbatzendituengordelekua.Oroitzapentxarrenakbehinetaberrizgogoraekartzendizkigunaetadenborarenpoderiozahaztutakofamiliakoaberrizeregurearteraekartzendiguna.

Egiaprobatzekokonfiantzazkolagunaketagezurretandabilenalotsaraztekotresnak.

Argazkiakdiragurealdaketafisikoakaurpegiratzendizkigutenaketaguredefektuguztiakargietagarbiislatzendituztenak,baitahaueiaurreegitenlaguntzendigutenak.

BainapaperzatimarraztuhoriekBarneanistoriorenbatgordetzendutebeti:maitasunistoriorenbat,lagunekinegindakotxangoahaztezinenbat,20urtebetezenituenekoetajadanikheldusentituzineneguna…Garrantziaematendiegunmomentuguztiaketabetikogogoratubeharizangogenituzkeenak.

Izanereargazkihorietantintakberekabuzhitzegitendiguetahurbilduzgerobarreak,negarrak,oihuak…askatzendituztelaohartzengara.Jaihartanjarrizizutenmusikaerebalitekezurebelarrieksumatzea.


11�

Ainhoa Hernando ArakistainBT2.maila

“Inkontzienteki denok egiten dugu poesia”

ISILTASUNA ABESTUZ

Zergatik?

Jausitakoekaitzbustietantrumoihotseksorgintzennautehodeiartetikmelodiabatenzainbestearrazoibatekzanpatzennauenarte.Hankaerraldoiakditu,atzaparminkorrak.Inorksalbatukootenauen,inoriaxoladiodan…Sufrimentuaegunerokojakigarratza,tristetasunarenzergatia,iraganarenisiltasuneangiltzapetua.

ISILTASUNA ABESTUZ


11�

Bizitzeko gogoa

Heriotzabezainmantsobadatormaitasuna,maitasunabezainiheskorbadatorbizitzekogogoa,bizitzekogogoabezainhutsikbadatorbihotza,bihotzarenhutsuneiheskormantsoan,bizkorregijoangonaiz.

Herriko tabernan

Negukoeguneuritsuetatristeek,Herrikotabernangeratzerabehartugaituzte:nietaniretristurahezea.Negarzalapartatsuandihardutbasobeteurmalkozeginarte;-Zerbaitnahi?-Ez,lasai,zerbitutanago.

Faltsukeria

Sentimendueibadiezuatzeaematen,faltsukeriaizangoduzuaurrean,aurreanluzatukofaltsukeria.Geroztik,faltsukeriadukezuetsai:huranora,zuhara;huraaurretik,zuatzetik,zurefaltsukeriaegiabihurturik.

Nire izarra

Gauamaitedutetagauekogiroa.Gauetanzeruagarbibadagoizarrakederkiikustendira.Nikikusinahidudanizarra,ordea,ezkutuanda,lainopean,askatasunhaizeaklainoakurruntzeanagerikodenizargorria.


11�

ISILTASUNA ABESTUZ

Otsoaren ahoa

Ahoa,nereamonak,ahoa,janzuenotsoak,leizezuloilunabezainhandia,leizezulohandiabezainiluna,ahoa,otsoak,estoldairekiadirudi,kiratsarenkiratsaz,amonajandakootsoarenahoak.

Momentu politenak denbora gelditzeko gai direlako

Sentipenbatzuknahasteazbatera,unehoriiristeadesiatzeazbatera,haizeakeramatenzituenorbelenantzeansegunduakgeldopasatzenzirenorbelekiparragalduzutenartehaizeaindargabegeldituarte.Niretzatinstanthorretandenborakezzuenzentzurikhartzen;lotsakahaztenerlojuaklehertaraztenkantoibateanargiarenitzalpeandesagertuzirenmilakamuxudastatzeazbateramututuzirenegonezinakhutseangeldituhitzenesanahiakazaleratuzirensentipenakesnatuzentzumenakezzegoenburuapentsamendubatezgidatzerik.Itzalizirenkantoietakoargiaketaitzaleknorabidedesberdinahartuzutensoberanzeudelarik,etamomentubatezdesioizannuenaurrekoegunetanlez,konpartitzenariginensegundubakoitzageldopasatzeahaizeakeramatendituenorbelenantzean.


11�

Elena Elgezabal BilbaoBT2.maila

“Argazki baten atzean dauden sentimenduak azaldu nahi izan ditut”

KAMERAREN BEGIAK

Iluntzeetakoargigorrihuraizanzennirebizitzakozeruakdistiratsuegitenzituena,nirebegininienbihotzbeltzean islatzenzenargia.Zeruhurazenkoloreen isilpetikdeiadar egiten zuenbiziarenoihua, nireoihua, gero etaurrunagoentzutennuenbizioihua.ArgiizpihaiekislatzenzirenBraamfon-teinspruiterrekarenuretan,urrezkomalkoezblaizegoenibaihartan.Zebra,lehoietaelefanteenoinatzaksabanakoerregeenakzirenlurhaietangailenduegitenzeneguzkiajaisteanentzutenzenkantuisila,begiakitxizentzutenzenmalenkoniakantubizia.Argiizpihaiekautoarenbarneaereblaitzenzuten,tristeziasentimenduabesarkatunahian,oroitzapenenerreinuanmurgilduz.


11�

KAMERAREN BEGIAK

Braamfonteinspruit ibaiazennire iheslekumaitea,Afrikako lurhorietanjaiotzenzenur tantenharmoniarenondoriozsortua.Arratsaldeamaigabehaietan guztietan izan ziren nire begiak paisaia eder haren testigu, haizeepelarengozotasunalagunnuelarik.Haizegoxoharenlaguntasunaizatennuengogoaneskolanigarobeharizatennituenegunguztietan,etaegunakpasatuahalageroetabiziagoaegiten zeneguzki izpigorri beroekeragi-tenzidatenhotzikarasentitzekogogoa,denborageldituegitenzenibaiarendoinuaentzutekogogoa. Ikastetxekoateakzabalduetaetxerabueltatzennintzen,nireetxebezalasentitzennuenAfrikahartara,naturarenbotereekedertasunmiresgarriaemanziotenlurhartara,nire iheslekura.Hansentit-zennintzenmundutiksalbu,guduetagerrilletatiksalbu,azalarenkoloreakpiztutakogudutiksalbu.

Txikitatikentzunizannuenapartheidhitza,arrazaezberdinakbanatzenzituenhitzeta ideienbarrera,zuriarenkoloreboteretsuanonahikoeginez.Zurienahotikirtendakohitzharenbotereizugarriarenmenpeanjaioetahaziizan nintzen, Johannesburgo hiriaren itzalean, zurien agindupean zegoenitzalbeltzhartan.Azalargiaizateapoderioarensinonimoazeninjustiziarenkoloniahartan,gizonzurigutxibatzuekisilarazibaitzutenebanozkoherria-renahotsa,hainbesteurtetanmutu iraunzuenahotsa.Bainaahotsharengarrapiztueginzen,mututasunarenkateakhautsietalapurtuezinzirenes-kubideetaaskatasunakoihukatzenhasizirenzuriakagintzenzuenlurbeltzhartan.

Txikitatikirakatsiizanzidatenapartheidhurazelaguretzakoonena,zu-riontzako onena, kolorezkoak zirenak zibilizatzeko bidea, nire ikastetxekoirakasleapaizenhitzetangurekulturaezinhobeahedatzekobidea.Bainabide hartan bazeuden hainbat harritan trebukatu egin zirenak. Bazeudenbidehartakooztopoetanbiziagaltzenzutenak,inposatutakobidetikirtetenahaleginduizanagatikbiziagaltzenzutenak.Etanikeznuenulertzenharenzergatia,eznuenulertzennirebihotzberberazutenenheriotzarenzergatia,eznuenulertzenzuriakbeltzarengainzuenboterearenindarsuntsitzailea,ez nuen ulertzen gerra haren zergatia. Nire arrazoiak konpreni zezakeenbakarraguduhartakomilitanteenaskatasunegarriazen,apartheidhartatikaskatzekoirrikabizia,hainbesteurterenisilpetikpiztekogogoa.

Nikfarmaziakoikasketakegitennituenbitartean,nireAfrikahartakozeruasubizianzegoen,tiroakzirenzeruareniluntzeaapaintzenzutenak,etagizo-nenhaserreetamindeiadarrakzirenorainnire iheslekuarenahotsamutubilakatzenzutenak.Bihotzeanneramanebanozkolurliluragarrihurasutan


118

zegoen,nirebabeslekuahautsizzihoan,harenaurreannireeskuenindarrakgauzaezakzirelarik.Bainaniknirebabeslekuharenbeharranuen,arratsal-deko haize goxoaren laztanen beharra, ihes egiteko beharra, gehiago ezbueltatzekobeharra.Etaloegitekopilulaetakapsulenbarneanaurkitunueniheslekuhura,bueltatuezinekoazenaustenuena.Saminarenpilulahaieknireeztarrianzeharamaierarenbideairudikatzenzutenheinean,nikikaste-txetikirteteansentitzennuenhotzikaramaitehuraberreskuratunuen.Halaere,eznintzenheldu iheslekuhartara,nirebihotz taupadakoraindik itzaligabezeuden.

Orduantxeohartunintzenfarmaziaikasketakegitenjarraitzeakezzuelazentzurikpilulekinkonponduezinzenbatailahartan.Ikasketakutzietasol-dadutzaeginbeharizannuen,derrigorrezkoazengerrarakoentrenamenduhuraeginbeharizannuen.Bizitzanzehareginnituenguztiak,behartutaeginnituenarensentsazioasentitzennuen,derrigortuaizanbanintzbezala,inoizereaskatasunezaukeratuezinizanbanubezala.Sentsazioberberazenas-katasunarenaldeborrokatzenzutenbeltzeksentitzenzutena,bainadesber-dintasunbatzegoen:haiekinoizereezzutenizanaukeratzekoeskubidea,ezinizanzirenlibreizan;etani,libreizaniketaaukeratzekoeskubideaizanik,ez nuen arma hura erabili, ez nintzen izan nire herrikideek hainbeste de-seatzenzutenaskatasunaerabiltzekogai.Jadagaraiaaukeratzenhasteko.Soldadutzautzinahinuen,bainanirealferrekosaiakerekezetzaizanzutenerantzun.Batzuetan,aukeratzekoeskubidearenerantzunabakarrik iristenda,etahorigertatuzen.Guduhartakobonbabatekekarrizuenirtenbidea,nireirtenbideabehintzat.ErasoharkhainbatgizonenodolabananduzuenJohannesburgoko kaleetatik, eta niri aukeratzeko eskubidea eman zidan,bizirikirtenetazaurilarrienondoriozsoldadutzatikjoaneginbainintzen.

Nirenortasunaberpiztuzzihoalarikeginnuentoponirebizitzakolagunikonenarekin:argazkikamerarekin.Apartheidharenaurkaborrokatzekogudupartikularraeraikinahinuennirediapositibekin,ebanozkoherriarenaskata-sundeiadarranireirudietanzeharmunduosoanentzunzedin.

Horrelahasinintzenargazkilaritzamunduan,nirebizitzaaldatukozuenmunduhartan.Guduharenirudialortunahinuen,borrokaharenbenetakoaurpegia,jatorrizkobeltzkoloreareneskubideenoihuaerrespetatzearrenbo-rrokatzenzutenengerralatzharensaminargazkiakzirennireobjektiboarenjomuga.Nirebegiek ikusietanirebarneaksentitzenzuenminaerretrata-tunahinuen,nirebabeslekuarenargi izpigoxoakdifuminatzenzituenkeaerretratatunahinuen,injustiziahuramunduakikusizedin.Apartheidharenbasakeriaksalatzekogaraiazen.Etanikbidehoriaukeratunuen.


11�

KAMERAREN BEGIAK

Hala jaiozen TheBangBangClub.Livingaldizkariarentzategitenge-nuenlan,KenOosterbroek,GregMarinovich,JoãoSilvaetanik.Gudaodol-tsuharenerraietanjartzengenuenkamerarenobjektiboa,benetakobatailasutan zegoen lurretan, hautsetagorrotozkourakanharenerdi-erdian.Ezginenyankeekolonialaisenahihaietakoak,ez.Ezginengerraharenaurreanhotzgeratzen,etaezgenuenutzikogurepasibotasunaagerzedin.Odolaoraindikbizizebilengurezaingazteenbarneetatik,adrenalinanahiagenuen,abenturagosea.

Apartheidhuraetaharenondorioakharrapatuzituztengurebegiek,gurebegi ziren kameren objektiboek, haiekbaitzirengure eskudobakar, gudahartako tiroenkoraza,beraieneskubideakdefendatzenzituztenengarrasigogorren aurrean genuen armadura bakarra. Gure begiak hartara eginakzeuden,armensinfoniahuraentzuteraeginak,etabaitagurearimaere,iraz-gaitza zen odol jario suminhaienartean.Goizerogoizero agertzenginenafrikarhaiekbereazkenarnasaaireanutzikozutenlurhautseztatuetan,itxa-ropenarenindarrabukatzenzenlekuhaietan.Bihotztaupadakzirenargazkikamerarenklikbakoitzekogeroetabiziagoakegitenzirenak,gerrahartakosuzkoarmensoinugorrarengainetikgailentzenzirenak,nirebarnerairistenzensintoniabakarrabihurtzenzirelarik.Taupadenerritmoakmarkatzenzuenniregorputzarendardara,nirebegininietanerreflektatzenzenminarenau-rreansentitzennuendardara.

Emozioareriohaienaurreansentitzennuendardarajasanezinagertatzenhasizen,etajasanezintasunharenlagunberriroerebizitasunaematenzidanhautszuriarenbeharraetorrizen,kamerarenkliskadenarteantartekatutakoesnifatzeak,ahultasunaindartzenzutenarnasak.Laguntzekoezintasunarensentimenduakagintzenzurennirebarnean,nirebegiek ikusietabizi izan-dako nahigabe izugarri haiei erantzuteko ahultasunak eragindako frustra-zioa.Kamerarenklikbakoitzaehunarimenheriotzarenordezkarizen,arga-zkiak errebelatzean berriz ere bizia berreskuratzen zutenak, sentitu zutenminaargitaraeramatenzutenak,hilondorenereahotsaaltxatzenzutenak.Nireerretinakfilmatutakopelikulangeratuzirenirudihaiekguztiak,etaahu-leziapiztenzutenirudiakziren,irudihaiensaminasalbatzekoezintasunago-goraraztenzidatenak.Gaueronireamesgaiztoenkideegitenzireneguneanikusitakoexekuziohunkigarriak,belaunikojarritakogizonenaurpegilazga-rriak,gasolinazbustitakoautoenhagunaklepoareninguruansutanzituztengizonenaurpegiezabatuak.Babeslekubatenbeharranuen, iheslekubat,txikitanBraamfonteinspruit ibaikobazterretanaurpegia laztantzenzidateneguzkiizpigoxoezeraikitakobarrerahaustezinakinguratutakoa.Bainaihe-


120

slekumaitehuraeregerraarrotzharkisuritakotintagorrizzikindutazegoen,garbituezinzentintagorriarenmarkazuen.

Sudaneraeginnuenihes,bertanbabesaaurkitunahian,lasaitasunaes-kuratzekoasmoz.Bainaeznuenaurkitu.Argazkilariazennirearimaharkhe-gazkinetikjaitsibezainlastereginzuenlehenengoklika,kameraharkegingozuenklikikgarrantzitsuena, etaautohonetaragidatuninduena.Neskatxabatizanzeninstantaneaharenobjektiboa,goseakhezurrakbistanutziziz-kionneskatxabeltzarana.Lurreanmakurtutazegoen,buruabelarlehorrarengaineanzuelarik,zutuntzeko indarrak jada joandazituelarik.Atzean,putrebatzelatanzegoen,neskatxanoizhilkoitxaroten,harengorpuaberejanaribihurtzeko.Hura izanzensentitunuenazkendardara, irudibatekeragin-dakoazkendardara.Huraizanzennirearimaberreratuezinekozatitanbi-rrinduzuenargazkia,ahuleziasentimenduagorputzosoanzeharbarreiatuzuena,betikogeldituz.

Pulitzersaria irabazinuen,neskatxarenargazkihuranirekarrerakoga-rrantzitsuenabilakatuzen.Garrantzitsuenaizangozen,bainagorrotobizianion,eznuenberriz ikusinahi,eznuenberrizereunehartakosentimen-duaberreskuratunahi,oraindikeredamututanengoenirudihuraaldatzekoezintasunaezingainditu izanagatik.Gainera,munduguztiakzuengalderaberberaburuan,arazomoralberbera:zergatikezzuenneskatxalagundu?Argazkilarianaiz,inguratzengaituenarentestigu,gerralatzenbegi,etasoilikbegi.Begiek ikusiegitendute,etaezsentitu.Etaneskatxaetaputrearenirudihuraizanzennirekamerarenbegiakikusizuena.

Etahemennago,KevinCarter,nireiheslekumaitean,Braamfonteinsprui-tekoibaiertzean,walkmanekoaurikularrekinnireautoarenbarrualdean,gasusainainguruazjabetzendoalarik.Iluntzekozeruarenkoloreeksortaraztendidatenhotzikaraepelagorputzeandut,nirebegiekikusitakominetagorro-toirudienoroitzapenetanmurgildurik.Bizitzaosoanzeharikusitakoargaz-kiekharrapatunaute,begiekikusitakoargazkiekeragitendituztensentipe-neknirebihotzaitotzendute.Iheseginnahidutbetiko.


121

Garazi Olazar NatxiondoBT2.maila

“Hobe eginaz damutu egin gabeaz baino”

TXANTXANGORRIABizitza aldatzeaz amesten zuen eta arratsalde batean altzariak lekuz aldatzeaz konformatu zen.JEAN-MICHELMAULPOIXDenakgarbietaperfektudirudinire inguruan,ezdagoezertazkezkatu

beharrik,denadagobesteeneskubainanikbitarteaneskuakohearilotutaditut.Ordenarenadiktuongiikusitakorenbatpasakozenhemendik.Objektuguztiaksailkatuetakaxetansartuakkaxahoriekbestekaxabatzuetansartuetadenaikusmenetikurrungelditzeko.Nirebarnekonahasteaingurukoarenordenazkonpentsatzeaideiaonalitzatekefuntzionatukobalu.

TXANTXANGORRIA


122

Ohe izena merezi ez duen etzateko leku metaliko honen gainean gelakubozuriperfektubatdelakonturatunaiz.Ondorenhormanabstraktude-ritzonirudibatdagoelaohartunaizbainahauereezindahorrelaizendatukarratuzosatuabaitago.Hortikaurreradenadakarratu,zuzen,garbi,per-fektu.Ordenakonpulsibohonekinmareatutakomoneraegindutihesibegi-radarekinezinbainaizaltxatu.Niredesesperaziorakobaldosazurikarratuzosatuadago.Ispilukarratuakezditnireirudiaitzuli,ezzaitutezagutzen,norzara?Benetanneureadenisladarenbilaabiatunaiz.Kristalekordeaispiluaharroputztzatduteetaberemailaraezjaistearrenezduteeskatzennienlanabete.Komunekozuloagutxienezbiribiladelaikusteaklasaitunauetadisfra-zakentzealortudiotperfektutzatpasanahizueninperfekziohoni.Errealitatederitzonkaosetikurrundunahiduenakabisanazalaetapoziksartukodutkaxabateanondorenkaxahoribestebatenbarruansartuetanireikusme-netikurrunuzteko.Nikbitarteannahiagodutnorbaitekzergertatzendenazaltzenbadit,erabakikodutgeroeahobedenitxurazbakarrikarduratzea.

Bat-bateanzaratadisimulatuak,mugimenduikusezinak,txutxumutxuak,jendeabestaldean.Horiguztiaberekabuzsorezinzezakeenpertsonabakarbatekematenduaurpegianahizetaustedudanamarenaereikusidudalagelakoatekobestaldean.

“Noladeitzenzara?”,”Zenbaturtedituzu?”,“Nonbizizara?”“Zerdahau?Galdueginnaizala?”“Horialdausteduzuna?NonzaudeoraingoanMarten?Venusenagian?”“Adarrajotzenala?Bromarenbataldahau?”“Erantzungaldera”“18.Ondarru,EuskalHerrianetamunduannikdakidala”“Ongi,ongi”

Zurizjantzitakoneskenpasarelajasanbeharizannuenondorengoordue-tanjoanetorrianbainaegitenzituztengalderainozoekinberaienezkongaiakagertukoezzirelakoesperantzamantentzennuen.Orduangurasoakagertuziren inoiz baino zaharkituago Gutierrez doktorea delako bati jarraika. 19urteditut eta istripurenbatdela eta lopasatuomendut azkenurtehau,gainerakoinformazioa(lurreannagoelabarne)zuzenada.Gurasoekberaiekereamnesiaantzekobaterakustenzuten,ezergertatuezbalitzbezalaes-plikaziogabelagunekjadanikeginazutenkurtsoahasterabidalininduten.Hasieran arraro egin bazitzaidan ere bizkor itzuli nintzen egunerokora ezbainuenhizketarako,mugimendusinpleetarakoetaharrigarriena idazteko


12�

TXANTXANGORRIA

eztaoinezibiltzekoabileziaeregaldu.Oraindikhonenazalpenargiegirikezdutentzun.Niretzatgaubatekolokuluskabatbainoezzenizanetabesteaknirejokoajarraizekoprestuagertuzirendeneiereinkomodoegiegitenbai-tzitzaienegoera.Bazirenordeaaktorelanatxartoegitenzutenaketabatzueiezinezkozitzaienurtehorretakozerbaitezzutelagustukoizanezkutatzea,Ekaitzikasu.Denaondodagoelaerakutsinahianinstitutua,etxeaetabes-telakoakantzeztokiinprobisatubilakatuziren.Halaereantzeztokikodeko-ratuekinnahaste txikibatbanuen,ospitaletik etxera itzuli nintzeneannireliburubildumarenordezplasmakotelebistabataurkitunuenetagitarrarentokian bideojoko multzo bat ikusteaz harritu nintzen. Gutierrez doktoreakokernengoelaetaobjektuhoriek inoizezditudala izanesanzidan, lotannengoelaerrealitatea izandakoametsekinnahastunuelakoustenuelaho-rrelakoakgustukonituela.Nireburukonahasteaeszenatokihandiagoetaraerezabalduzenantzaetaoraindikezdutulertzen:Zeruainorenaetadeno-nada,askeetazabalabainaAEBetakobasebateninguruandagoeraikia;askatasunbilajoandireneuliengorpuhilaknazkazkentzendituguleihoeningurutik;astero“maitasunak”hildakoemakumeakalbistegietan;makinent-zatzailagodamarraokerbategiteazuzenbategiteabainoetakasualitatezagianbainamisileksupositorioformadute.Kurtsohorretanzeharzoriontsunintzenlagunetainstitutuarenorekahorretannahizetaaitortubeharrada-goenbatzuetanzorionalarregioinarritzennuelaikasketetakozenbakihorie-tan.

OraindikarrarosumatzenbanuenerenirehainlagunizandakoEkaitzekinnuenharremanaerehobetzenjoanzenetazoriontasunareneskujokohorrihirugarrenpilotagehitunionberarekinirtetzenhasinintzenean.Lagunekereaurpegiarrarozhartuzutennotiziabainabesteenzorionapartekatzekode-nokdugunezintasunazelahorrenarrazoiaustenuen.

Izanere,komunitatedemokratikohandibatgarelapentsatzeraohitutagaude. Denok irakurtzen ditugu egunkari berdinak, denok janzten dituguarropaberdinaketadietaberdinakegitenditugu.Kanpotik lotzengaituenitxurakeriahonekbarnetikere lotzengaituetadenok izatenditugusenti-menduberdinak,artaldezorobatenmoduanaldebatetikbesterazulober-dinetanerortzengoaz.Bainabat-bateanpertsonabat lohonetatikesnatuetaaskatuegitendadenokbiltzengaituenexistentzialismohonetatik,bizinahiduetaezkorrontea jarraitu.Zoriontsu izatekoerabataurkituduetadeneikontatunahidie,profetabailitzanberakikustenduenadenekikusde-zaten,munduzoriontsubatsortunahiduhitzenbitartez.Zoriontasunapenabezainlegitimoabadaerenorbaitnegarrezhasteandenoklaguntzendiogu


12�

krokodiloakbezalanegaretanegareginaz,zoriontasuneztandabatenau-rreanordeagainerakoardienerantzunaesperozitekeenada,zorotzatedoharroputztzatjotzendutehiztunaulertzeraheltzenezdirensentimendubatesajeratzearren.Ekaitzekinnengoendenborahorretanezezikbetierezorio-nalotsazezkutatubeharradagoetalainoilunenazpianmelodeatzenduguberaiengainetikibilibeharreaneguzkiarenberoakokotseansentitzen.

Udahelduzenazkeneanetaeguzkiaezkerraldeangenuen,atzekoplanohorretatikintentsitateagehitzenzionzurebegiradari.Nikbegiakikusiohidi-tutbarrukogauzeikanpotikbegira.Denborapasaahalajaistenzihoanbela-rraktonudesberdinakprobazitzan.Iluntzeakekarriohiduensentsazioarra-rohorinuentripakaztoratzenetabelarreitirakahasinintzenzurebegiradatikaldendentzekoahalegin tristebatean.Ekaitz, zuzentzendizkizudanhitzekgezurrakesanbaditzaketeereezinditzaketeadieraznirebegietakodirdirak.Denabertanbeherauzteragonbidatzennauenpentsamendubakoitzekoti-rakadabatetaeskuak lasterbihotzaetasaminabezaingorri.Lehenodoltantarekinirribarrearrarobatzuzentzendidazu,esandizutantzekobatduzuaurpegianmarraztutabainaezdakizuumeenentretenimendutzatduzunhauzeinkonplexuizandaitekeenmomentuhonetan.Buruakpisuhandiegiaduniregorputzarentzat.Eskuakirrintzika,sorbaldakhasperenkaetaoinekezindutegehiagoorekamantendu.

Gureartekoaezdaelkarrizketabakarrekohizketaldiabaizik,bakoitzakgertatua bere buruari ozenean kontatzen zizkion eta besteak errespetuzitxarotenzuenberetxandanoiziritsiko.Anekdotaguztiakkontatuakdaudejada,ezzaiguezergelditzenetabihotzabelartxarrezestaltzeanagurraezindagehiagoatzeratu.Bihotzazpentsatuetaburuazlagunduondorenmaitezaitutbainaeznagomaitemindua.Azkenerakodenbora-pasabainoezzenEkitzekinnuenharremanaapurtuetaklaseakbukatuondorenmalabareakegitekoerabiltzennituenhirupilotakbakarreangeldituziren.

Ikasgeletantestuliburuenatzeanbenetakobizitzatikezkutatzekoaukeraetadenbora-pasakbukatutaudakdenboraaskoeskaintzenzuenbainaezergutxigelditzenzenegiteko.Lagunekinjairikjaijendeberriaezagutzen,eros-ketakegitera...azkenbateandenazihoan ildoberetikbainaegunbateanzinerajoateaotuzitzaien.Pentsatzenhasitaniaspaldianjoangabenengoenbeti baitzen denbora falta, etxean lagundu behar nuela, osaba bisitatzenjoanbehargenuelaetaantzekoak.Oraingoanereamakbazuenzerbaites-ateko,estutasunaaurpegian ikustenzitzaionbainaaitakeskuasorbaldanjarrieta“pasadadenboranahiko”antzekozerbaitxuxurlatuzionbelarrira.


12�

TXANTXANGORRIA

GuztizzirraratutaitzulinintzenetxeraHaizearenItzalapelikulaikustetik;argitonubereziaestenamotabakoitzeko,bigarrenplanokoaktoreenmugimen-duakiaezinezkoakigartzekobainainguruaribizitasunaematen,hitzgabeespresatzekoahalmena...AitakaspaldikopartezhorrenalaiikusitanondikaterazuenargiegiezdudanHaizearenItzalaliburualuzatuzidan.Orainhe-mennagooheanetzandaliburuabularrarengaineandudalariketagoizekolehenontzieneta lotatikesnatzenaridenherriarensoinuasartzendage-lakoleihotik.Loaetaatsedenbeharraatejokadabiltzabainaezinezkozaitirekitzea irakurriak etahonek sortutakoezinegonak zarraila kateatutautzibaitu.Narrazioamilaistoriotandeskonposatuazegoen,ispiluengaleriaba-teanbalegobezalabereidentitateamilakaisladadesberdinetaaldibereanbakarra ziren. Pertsonaien sentipenei motibazioei eta frustrazioei jarraikanabil oraindik eta ez ditut joaten utzi nahi. Begiak ixtearen ahaleginetannabilbainailuntasuneanargiegizaizkitgauzaketapaperbatzuetanagertudenedertasunsinpleakaztoratuegitennau.Hitzparebatek,horzegoelaeznekienzuloabeteduteetahitz faltakorain zuloakosorik irentsnazanlortukodu.Munduhonetakokaosakkaotikoegitennau.Zenbakieijarraikaibilinaizletrakzerdirenjakingabeetabehinezagututaeznaizhaueklor-tzekoborrokatzekogai,nahiagoizandutagindutakoabetetzeramugatzennauenogibideahautatudatorrenikasturterako.Azalduzaidanegiak,loarenbeharrarekinbateradesesperazioarenhipnosiantzekobateansartunauetaboligrafoarenabiaduranaurkitudutmorfina.

Esperantza handiak, joaten uzten ditugunak ondoren gure existentzia ziz-trinean rekonfortatu ahal izateko, lasai azkenean, ezin baitugu jada ezer egin. Espaloietan bizitzari falta zaizkion puzzle zatien bila gabiltzala badirudi ere, ez gara eroritako minutuen bila makurtzen. Munduak gure begien inguruan jarraitzen du biraka.

Golpe guztiek esnatzen gaituzte zerbait baina golpe hau ignorantziaren

lokuluska pentsa bezain atsegina ez dela izan konturatzeko bestekoa izan da. Lotan pasatu genituen egunak, asteak, hilabeteak erlojuari hare aleak irabazten utziz duna erraldoiak eratu arte. Frakasoaren beldurrez itxaron ge-nuen itxarotean galtzen ari ginela konturatu gabe.Zerbait egitearen nahiari bularra estutzen utzi nion eta frustrazioaren arnasestuak bakarrik botatzen ditut orain. Min egiten badu, bizirik nagoela esan nahi du eta nahiago dut behin eta berriz eroriz zerbait sentitu ezinezko deritzen horietan errefuxiatua egon baino. Erori egin nahi dut berriro altxatu ahal izateko. Frakasatu nahi dut berriro ahalegintzeko, horren zaila ematen duen arnasa sakon hartuz bizi ahal izateko.


12�

Nekatuegibarneaneztandaeginbeharzidatenakpapereraokaegindi-tudaneanbaina idatziak ikusitakoannolabaiteko lotsasentitudutetadenaezkutatzekobeharrizanaetorrizait.Irratiaketaberogailuarenzaratagogaikarrihauekzoratueginbeharnaute!orduanotuzaitpaperaksobrebateansartuetaberogailuarenatzeanitsasteabainabazegoenjadahoritutakogutun-azalbat.Paperezgainezkadagoetaateratzeanazkenaerorieginzaitetaidatziberridudanarenberdinadago.Gutun-azalhaunondikirtendenezinulerturikpape-rakbotaetapuzlehonenpiezakoheansakabanaturikutziditut.

Ekaitzizenalekuguztietatik,19urtebetenitueneguna,2009ahasizengauaetaorainegitenarinaizenikasturtearenmilakakontu,urtehonetanze-harburutikpasatuzaizkidan ideiakpapereanplasmatuta.Eginditudakezezikeginezizanazdamutzennaizenakereageridira.Bat-bateankantubatirratian:

Neukan guztia zen amets batamets bat. Beti egoten nintzen, haren bizitan zain,haren bizitan zain. Ai ene amak euria,eta baso ilunak seinalatzen zizkidan ez, ez ez dira etorriko inoiz.

Mantso zijun, denbora niretzat, leihoan jarrita euriari begira,eta jendeak zion mutil horrekamets bat bakarrik dauka.Baina egun batin esnatzerakuan,txantxangorri bat,ikus nuen gelan, gero beste bat,beste bat ta beste bat,inguratua nengoen.Oh txantxangorria.Gelako sabaian oh txantxangorriak!Orain herritik mutil bat falta da , ez dago inor bere etxeko leihoan,baso ilunetan dabil hegaletan, txantxangorriak bezala.Orain badu bihotz ñimiño bat eta bi hegal euriz bustitakoak,bularra du ere gorri kolorekoa eta


12�

TXANTXANGORRIA

txantxangorria naizBaso ilunetan bete zait ametsa, baso ilunetan txantxangorria naiz. Hegal egitenhegal egiten.

Entzunadutkantuaetaoroitzapenenolatuaekarrizidanbat-batean.

Ni ere uda berriro bukatu eta lehen nuen zoriona berreskuratu nahiannabil,eguzkihaunoizitzalikoesperoanmantsojoatenzaitdenbora.Leiho-tikbegiraeurianoizitzulikoitxarotennagoelaikustendudanitsasolasaiakurduritzennau,itsasozakarrabehardutnirebarneaentretenituetapentsa-menduhauekurruntzeko.ItsasohorretakoekaitzazenazkenbateanEkaitzetanireezjakintasuneanbialdizahalegindubagaraereezinezkoadagureakaurrera egitea.Orain lehorreratua nagoelarik sikatu zait jadaazala eta ezdagoegiatanihesegitekomodurik.Nirezoritxarraartearenbilaketanbizit-zekoadoreaezizateariegotzibadiotereaurrekourteanahalegindunintzenbidehorretatiketamomentuhonetakoegoeraberdineraheldu.Alferrikakoadapoema,badakizu,gauregunezdainorezinezkoetaradedikatzen.Denadaalferrikakoasistema,gehiengoakjarraitzenduenzurrunbiloa,gogorregifinkatuadagoetaezberarimeneginezezetaoldartuetabestebalorebat-zuenaldeagertuzereezdutlortuzoriona.Askeizanetaheganeginnahidutetabesterikezean,ignorantziandagozoriona.Gizakiakgarunagaratubaduereirautealortzeko,zoriontsuagonintzateketxantxangorribatenarekinbizi-tzenikasteko.

2010ekouztailaren8aBizi osoa inongo transtornorik gabe (kontutan hartu beharra dago or-

duraarteerebizitzarenkontzeptukonplexuazuelaetapsikologiarenana-lisianhastapenakizandakoazelaeraautodidaktan)igaroondoren,2009koekaineanpazienteaknolabaitekoinfluentzianegatiboakbultzatutaidaztekobeharrizankonpultsiboa jasanzuen.Deliriobateanmurgildurikbihilabeteigarozituenhitzeginbeharreanidatzizkomunikatzenetasentipenakadie-razten.Denborarekingaizkiagotzendoalaikusirikidaztekoherramintaguz-tiakkendugenizkionbainazuenjarreraaldatubeharreanistorioakasmatzenjarraitzenzuenetahauetakoprotagonistazelakoanantzeztuegitenzituen.Horietakogehienekheganeginzezakeelapentsaraztenziotennolabaitekoaskatasunerakobidezelakoanetabereburuarimineginezziezaionoheralotzearenerabakiahartugenuen.Hasierangogorhartubazueneredenbora-


128

rekinlasaitzenjoanzenetaegunbateanigarotakourteareninolakooroimengabeesnatuzen.Lehenizanzituenfakultateguztiakmantentzenzituelaiku-siriketapasatakoahirufasehorietansuperatuazegoenezegunerokorabue-ltararaztean ikusinuensoluzioonena.Horretarakoezinbestekoazen jasozitueninfluentzianegatibohoriekberebizitzatikkenduetagurasoekgauzaartistikoakbestedenbora-pasabategatikordezkatzeaizanzuteneginbehar.Gitarraetaliburuakkenduzizkiotenmusikaetaletretazurruntzekoetaezergertatuezbalitzbezalaegunerokoarrunteanhastearen ideiazpozikager-tuziren.Orainzarratutzatutzitakokasuhauberriro irekibeharreanaurkit-zennaizatzo,2010ekouztailaren4anpazienteabasobateannolabaitekohegaztia bailitzan jokatzen aurkitu dutenean. Oraingo honetan lehen izanzuenarenkontrakojarreraagertzenduezbaitahitzaketaorokorreanesatenzaionezerulertzekogai.Inoizhorrelakokasubatizanezdudalarikzuenganajotzendutpsikologoenelkartekokideoklaguntzaeske.Informaziogehiago-rakobeheragodituzuenirehelbideetatelefonozenbakia.Eskertukonizuekeerantzunbizkorbategoeralarriagotzenbaitoa.Aurretiazeskerrakemanezagurtzenzaituzte,

GutierrezDoktoreaOspitalPsikologikoa


12�

Itsasne Lauzirika LafuenteBAT2.maila

“ Nora eraman gaitzake maitasunak?”

URAK DARAMANA ITSASOAK BATU DEZALA

Urteosoaikasturtekotxangoarenzainegonostean,helduzenhainbesteitxarotennueneguna.Azkenean,klasekoegunbatgaldukogenuenirakaslehitzontzietaneketsueientzungabe.Esangonukeegunhaujaiemangoezbaligute,ikasketekinjarraitzeaalaezseriokipentsatzenhasikonintzateke-ela.Otsailaren5anireurtebetetzeegunaizanik,institutukoirakasleekinoizegingozidatenoparirikonenalitzatekehura.

Oraindikezgenekiennoragindoazen,bainaaurrekoegunean tutoreakArtearen Historiako irakaslearen gelan goizeko zortzietan bildu behar ge-nuelaesanzigun.

Institutuko korridore zaharreko azken gela txikitxoan ematen genuenirakasgaihura.Nahizetagelahurabesteguztiakbainotxikiagoaizan,gure



1�0

gelakoikasleokbestegelaguztietakoakbainogutxiagoginenez,nahiadinalekugeneukan.

Guztiokgeneramanmotxilabizkarreanetabarruangenituenogitartekoezberdinenusainakgeurebarrealgaraetahitzekinnahastenzirenarmoniagazi-gozobatsortuz.

Gogokonuenusainhura,elkarrizketeketairriekfreskotasunaetaalaita-sunaematenbaitzietenaskotanazterketakeginaurretikhainuneluzeakiru-ditzenzitzaizkigunminutuakzenbatzenematengenituenkorridorebeldurtietazalantzazbeterikoari.

ArtearenHistoriakogelarasartuginenean,hanaurkitugenuenirakasleabereaulkianerosoeserita, inolakopresarikgabeeta liburubatzukbehat-zen.Guztioigeureaulkietanesergintezelaaginduzigun.Unehartan,aulkiaskohutsikzeudelaohartunintzen,bainaezniongarrantzigehiegirikeman,normaleanbainobizkorragoohetikjaikibehargenuenez,ziuraskijendealogeratukozenetaberanduagoiritsikozen.

Nireegunazenetairakasleaikasleonzerrendapasatzenarizelaklase-kideguztiekzorionduninduten,Beñatekizanezik.Bainahonekezninduenbatereharritu,hogeiurtezituelaetabesteongainetikzegoelaustezuen,beno,hobetoesanda,niregainetikzegoelaustezuen.Ezzueninoiznirekinhitzegitenetazerbaithalabeharrezesanbeharzidanean,zakaretagogozkontraegitenzuen.Gaineraezzidaninoizaurpegirabegiratzenetanirela-gunekniriburuzhitzegitenziotenean,nazkaaurpegiajartzenzuen,bainanikeznuenhorimerezietaezinnuengehiagojasan,noizedonoiznireba-rrukoamorruakeztandaegingozuenetaegunhuranikhemezortziurtebetenitueneanizanzen.

Irakasleakzerrendakoikasleerdiakfaltazirenezgero,txangoabertanbe-heragelditzenzelaadierazizigun.Orduandenokkexakahasigintzaizkionirakasleari.Niargudiosendoakematenhasinintzaionean,Beñataulkitikal-txatuzeneta isiltzekoaginduzidan,kontakatilubatnintzelaesanez.Unehartanbarnekoadoreguztiabildunuenetaamorruzbetetakohitzzaparradabotaostean,harenganahurbilduetaberakhainbestetan jarrizidannazkaaurpegiberberazbegiratuniongoitikbehera.

Irakasleaasaldaturikbionganahurbilduetabananduegingintuen.Lis-karrarenostean,irakasleaknotarakobaliagarriizangozitzaigunlanbatpro-


1�1


posatuzigun.Jarraian,diapositibenaparailuamartxanjarrizuenetakoadrobaten irudia ikusigenuenparetazuriarengainean islatua. IrakasleakJohnEvertMillaispintoreakberekarrerapiktorikoanospetsueginzuenobrarikadierazgarrienaaurkeztuzigun,“Ofeliarenheriotza”artelana.

ShakespearenHamletenpasartebateaninspiratutazegoenkoadroederhorrenerrealismoetakutsupoetikoakzeharotxundituninduenetaarestianizandakoliskarrazahaztunintzen.

Irakasleakkoadroarenistorioaaztertubehargenuelaesanzigunetabes-te ikuspunturenbatgehitubehargeniola.Horretarako lanabinakaegingogenuelaetapertsonabakoitzarenideiakbatubeharkogenituelaesanzigun.Bikoteak,noski,irakasleakaukeratuzituenetanirizoritxarrez,nireauzokidegorrotagarriarekin,hots,Beñatekintokatuzitzaidan.

Irakasleak esan beharreko guztia esandakoan, etxera joan gintezkeelaesanzigun,denborabehargenuelakolanhuraegiteko,biharkobaitzen.Nireharridurarako,gelatikirtenginenean,Beñatgerturatuzitzaidanetaaurpegiatsegin batez lana bere etxean egiteko gonbidapena luzatu zidan. Ahaliketahitzatseginenakerabiliz, lanhonetannotaonaateratzeakaskoaxolazitzaiolaaitortuzidanetahobegenuelagurearteko tira-birakalbobaterauztea,nireurtebetetzeegunean,behintzat.Aurpegi-handigalantairudituzi-tzaidan,bainahalaetaguztizere,nikerelanhuraondoeginnahinuenez,gonbidapenaonartunion.

Beñatenautoansartugineneanezgenionelkarrihitzikesan,bainaisilta-sunikereezzegoen,izanerekanpokoeurizaparradaetatximistekirratiarenmusikarekinbatzenzenzaratazurrunbilotsuasortzenzuten.

Hogeiminutuastungeneramatzanerrepidean,bainazazpibatbihurgunebarru iritsikoginenetxera.Bat-bateanautoaaldebateraetabesteramu-gitzen hasi zen likidoren batekin irrist egin izan balu bezala eta Beñatekautoageldiaraztekoesku-balaztaritirakahasizitzaionbainaalferrik.Autoakaurkakobideraeramangintuenunebereanbesteautobatekinaurrezaurretopoeginetaistripuaizangenuen.

Autoarenaurrealdetikkeaskoateratzenzelaikusinuen,bainaezinizannuenautotikatera,hankakzerbaitekinharrapatutabaineuzkan.UnehartanBeñatekkontuhandizsegurtasunuhalakenduzidan,besoetanhartuetaau-totikateraninduen.Besteautoanzegoengidariakezzuenminikjasan,ezta


1�2

bereautoakere.Beraz,Beñatenautoaerrepidetikkenzezatengarabiaridei-tuzionetaondogeundelaikusitaetxeraeramangogintuelaesanzigun.

Beñaten etxera heldu ginenean, behin ezustea pasatuta eta gurasoekingertatutakoazluzehitzeginondoren,artelanarenlanarekinhasteaerabakige-nuen.Solaseangenbiltzala,bioniritziekaskotanbategitenzutelakonturatuginen,aldiberean,elkarribegiratzenhasigenioneraberrietaberezibatean.OrduankoadroarengainekoinformazioairakurtzeariekinzionBeñatek:

-“Obraguztiasinbolozbetetadago,zuhaitzarenetaarrosentolesgabe-tasunamaitasunaetasufrimenduarensinboloakizandaitezke,arropengai-neandaudenloreakneskarenburutazioaketaerantzunikgabekomaitasuna,lepoinguruandauzkanbioletakkastitateaetaheriotzarensinboloakdira..”Benetanharrigarriabezainederrada.

Buruagoraetabeheramugituzbaietzerantzunnionmutututa.

Beñatekzeraerantsizuenorduan:-Nireustez,Ofeliaezzenerrekahartaraeroriloreakbatzenzebilela,Ha-

mletenganako erantzunik gabeko maitasun sutsuak itsututa bere buruazbesteeginzuelaustedut.

Txunditutagelditunintzenpentsatzennengoenabereahotikentzunda.

Lanabukatzeanetxekosarrerarainolagunduninduenetamahaigaineanzegoenlorontzikobitxilorebathartuetahuranireeskuengaineanutziz,zeraesanzidan:

-Zorionak,Elene!

Hurrengoeguneanirakaslearilanaemangenionetaazkenengoordurakozuzenduzituenez,jarrizigunnotaikusiahalizangenuen.

Guztiekzoriondugintuztenateragenuenhamarrarengatik.Huraospatze-koBeñatek“Lekupe”tabernaragonbidatugintuenklasekoei.

Ostiralazenezgero,beranduraarteegonginenbertanhitzetapitz,ordu-lariaribegiratugabe.

Jendea erretiratzen hasi zenean, neu ere eserlekutik jaiki eta berokiajartzera nindoala Beñat barratik bi garagardorekin nigana hurbiltzen ikusinuen.


1��


-Azkenengoaelkarrekinhartukodugu,ezta?-Galdetuzidanirribarretsu.-Nolaez,horrelagureartekotirabireiamaieraemangodiegu...-gehitunuen.-Harabestea!Zertirabiraetatirabiraondo!Akaborollotxarrak!

NiereadosnengoenetahizketanjardungenituenbizpahiruorduhaiekBeñatenganakosentimenduberribatzuksorrarazizizkidaten.

Telefonozenbakiaktrukatugenituenetaordutikaurreraelkarrekiniaegu-nerobiltzenginen.

Otsailaren14an,SanValentineguneanniganakomaitasunaaitortuzidanetabikotebihurtuginen.Egunak,asteaketahilabeteakziztubizianpasatzenzirenbereondoannengoelaetakonturatzerakoudaberriairitsizitzaigun.

Udaberriairistean,etxeingurukobelardiaketazuhaitzaklorekoloreezber-dinezjosiziren.Herrikoerrekarengainekozubitxotikhorrenurrutiezzegoenitsasoarenkresalaetaerrekarenusainalotzenziren.Zuhaitzenartetikpasat-zenzireneguzkiizpiekerrekakouraridistiraeragitenzioten.BertanpasatzengenituenorduluzeakBeñateketabiokbelarretanetzanda,elkarribegira.

-Badakitdatorrenurteanhiriezberdinetanegongogarelaikasten,bainaedononnagoelaerehonelakoerrekaederbatibegiratzenbadiozuetaure-tanbitxilorerenbatikustenbaldinbaduzu,jakizuneuereerrekarenbateanuretara begira nagoela eta horrela, azkenean, geure begiradak, nahiz etaerrekadesberdinetanizan,itsasoberdineanelkartukodirelaetabetiegongodirelabatera.

Beñatenhitzederrakentzunostean,errekatikbeheraurarekinbateraze-torrenbitxiloreahartzerahurbildunintzen.Tupustean iaeskuetanneukalaharribatekinirristeginetaburualurrarekinkolpatunuen.Bat-bateanparetazuribatikusinuenetaaurpegilanbrotsubatnireizenabehinetaberrizerre-pikatzen.Beñatzelapentsatuz,harenizenaoihukatunuen,bainanireoihuakezzirennikesperobezainsendoak,ahulakbaizik.Denaargiagoikustenhasinintzela,aurpegilanbrotsuarenpertsonanireamazelakonturatunintzen.

Lasterrera,ondohitzegitenuztenezzidanplastikozkoaparailuakendunuenahotiketaamalasaitzenhasinintzen:

-Ama,zergatikzaudenegarrez?Errekanirristegindutetaaskozjotaburuankoskorgalantaizangodut,beno,bainahorikontatukozizunBeñatek...


1��

-Elene,zerdiozu?Zeinerreka?-Zioennireamaknibesarkatzeariuztenezninduelarik.

Momentuhartanbatazuridunmedikuasartuzenetanibehatuondorenzoriondueginninduen.Orduanamakzeragaldetuzion:

-Ondoaldago?Itzartudenean,gauzaarraroakesatenhasizait.Medikuakorduan:-Bai,ondodagoetanikustebiegunenburuanaltaemangodiogula.Ah!Gauzaarraroengatikezkezkatulehenengoegunetankomaegoeranegondenjendeaskorigertatzenbaitzaio.

Nikezinizannuenmedikugezurtiharkesatenzuenasinestu.-Zerkomaetakomaondo!Niketxealbokoerrekanirristsoilikegindut!

Medikuagelatikirtenzenetaamaetabiokbakarrikutzigintuen.Orduanamanireondorahurbilduzitzaidanetaeskuinekoeskuaberebieskuekinleunkiestutuz,zeraesanzidan:

-Laztana,badakitgogorraegingozaizula.Gogoratzenalduzunoladuelahiruhilabetegureauzokidearekinzureurtebetetzeeguneanautozizanze-nuenistripuikaragarria?Bada,ordutikgaurarteospitalehonetanegonzarakomaegoeran...

Bizkarraohegainetikaltxatuzetaosourdurizeraesannion:-Ama,ezinezkoada!NondaBeñat?Beraerekomanegonalda?-Ez,laztana.Beñat...-Zerama?ZergertatudaBeñatekin?-Beñatistripuanbertanhileginzen.

Hitzhoriekentzundakoankonorteagaldunuen.

Berrizerejaikinintzenean,nireinguruanklasekolagunakikusinituenetaberaieigaldezkahasinintzaiennegarrarieutsiezinik:

-NondaBeñat?Mesedez,esanezdelahil,esanezdelahil!-Elene,mesedez,lasaitu,Beñatduelahiruhilabetehilzen,bainainorkez

duharenheriotzarenerrurik...-erantzunzidanAnek.

JarraianzeragaineratuzuenGarazik:-Gainera,guztiokdakigukatuaetatxakurrabezaintxarto


1��


konpontzenzinetela.Ezinzenutenelkarikusi...-Horigezurrada!-erantzunnienhaserre-NikBeñatmaitedutetaberakeremaitenau.

Nireurduritasunaikusitaetaentzutenzutenasinestuezinik,gelatikaldeeginzuten.

Medikuakamariesanzizkionbiegunakpasatuzirenean,altaemanzi-datenetaetxeraitzulinintzen.Medikuakamariloegitekopilulapotetxobatemanzionurduritzennintzeneanemateko.

Etxeraitzulitakoangorputzeanhotzizugarriasentitzennuelaaitortunionamarietaberaknahizetaudaberriaizanetaeguzkiadir-dirkaizanberoga-iluapiztuzuen.Neukanhotzajasanezinazen,Beñatekemanzidanberota-sunarenbeharraneukan.

Amarihobetonengoelaesannionetaosteratxobategiteranindoalaesa-nez,herrikohilerrirantzabiatunintzen.

Beñatenhilobiaribegiranengoelazenbatmaitenuenaitortunionberrizere. Iluntzenhasiordukonire lorategitikhartunuenbitxiloreabereargazkipareanutzietaherrikogureerrekamaiterantzabiatunintzen.

Bideannindoala,patrikatikloegitekopilulenpotetxoaateranuenetasei-napilulabaterairentsinituen.

Errekamaiterahelduorduko,piluleneraginanabaritzenhasinintzen.Niguztizlokartuaurretikerrekabarruansartunintzen.

HurrengogoizeanerrekaraBeñatetaBiokbezalasarritanetortzenzenbikotegaztebatjoanzen.Etahan,uretan,neskatogaztebatengorpuaau-rkituzutenbitxilorezinguraturik.

Hilerrian udaberriko haize leun eta epelak hilobien gainean nahasturikagertzenzirenhostoeta loreak laztantzeneta lekuzaldatzenzituen.Hilo-bibatean,aurpegiirribarretsuaazaltzenzuenmutilgaztebatenirudiaage-rizen,Beñat.Harria igurtziz, izenarenazpianneskabaten izenaaurkitzenzen,oraintxugehituaizangobalitzbezala:Elene.Beherago,irakurzitekeen:“URAKDARAMANAITSASOAKBATUDEZALA”.


1��

Leonor KortaHHIkoikaslea

“Herriko neska betidanik eta betiko, pozez”

NIRE HERRIA ETA BESTE KONTU BATZUK

Nireherriaosopolitada,etatxikia,neguanpertsonagutxibizigaraEan.Bainaudanjendegehiegietortzendaudapastatzeraetaiaezdaukagule-kurik.Eangauzaaskodagoegiteko.Hondartzagustokoabaduzuhondartzhaundibatdaukazuitsasbeheradagoenean.Bainakontuz,itsasgorada-goeneantxikiagotuegitendaeta.

Mendiaerebadaukagubesteirualboetatik,mendiagustokoabaduzu.Hondartzanipintzenbazarauretarabegira,ezkeralderadaukazuBarbaikamendiaEatikNatxituradagoenmendia.Hondartzaondoandagoenbidezi-gorbathartzenbaduzu,kilometrobateraheltzenzaraLapatxaderitzolekupolitbatera,atsetatikibili lapaketakarakolioakhartuetabainatueginde-zakezu.LekupolithauBarbaikakoamildegiazpiankokatutadago.


1��

Orain eskumako alderajoangogaraerebai.Badagomendia Eatik Bedarura arte.Hemendikerebadagopasea-tzeko leku ederra. Portu on-dotik hartzen duzu bidezigorbateta igotenduzuetakilo-metro batera topatzen duzubaseliza txikia, Talaia izenadaukana. Han Talako AmaBirgina dago, itsas gizonakzaintzen dituena eta handik

ikustendaitsasoa,OgoñoetaarkaitzpilobatetalekuhorrekTalapedaukaizena.Harajoatendiraarrantzanitsasbeheradagoenean.Hondartzatikjoandaitekebainakontuzigotenbadaitsasoa,ezinzarabueltatuetaitxaronbe-harduzubesteitsasbeheraarte,edotopatubeharduzubiderenbatTalaraigoteko.

Orain begiratuko dugu atze aldera. Ikusiko dugu ieko herria eta goianikustendabestemendibatAlluizenadaukana.Etxeakamaitzendirenle-kutikdagobidezigorraaldapazgoraetahandikgoraigonetaheltzenzaraAllura.Orainkotxez igondaitekebaina ietikpasaetakilometrobitarada-goenbidebathartubehardalehenengo,aldapazbeheraetageroaldapazgora,etagerobidetxubathartu,ezkerretaraigonbestealdapabatetahelduzara.

Ni Leo naiz, herri polithorretan bizi naiz betidanik.Familihandibatekozazpiga-rrenalabanaiz,etaosopozikbizinaiznireherrian.Txikitangauza askotara jolasten ge-nuen. Jolasteko denok ba-tzen ginen, handiak eta txi-kiak, denok batera jolastengenuen, neskak eta mutilak.Barikuetako gauetan jolasten genuen kanpo erretan. Gaueko zortzietanhastenginenetahamaikakartehan.Batzutanamakdeitutadeituetaguk“Ointxegoaz,ointxegoaz”,bainahamabiakartehantxe.Guahizpaaskoginenez,bagerodenokbateraerrietajaso,kafesneahartuetalotara.



1�8

Biharamuneanzapatuagoizezbakoitzaberenkuadrilarekinibilitzenginenhondartzanmendiakegiten,gerosaltoegitekogainetik,edopistabategitengenuenkanikekinedo“iturri”ekinianorheltzenzenlehenengohelmugara.Geroarratsaldeetan“merendola”egitengenuen.Bakoitzakotartekoaetasangriapoltsanharturik,joatenginenlandabatetaraetahanpasatzenge-nuenarratsaldeajolasten,irakurtzen,edokontuakesaten.Gauaheltzenze-neanostaberebatzenginendenok,mutiletaneska,adinguztietakoak,etajolastengenuenezkutatzean.Batgelditzenzen,kontatzenzuen50arteetabesteokezkutatzenginen,etadenaktopatuarte.Batzuklibratuegitenzirenbainanorbaitekikutzenzuenlibratuordukoetaberageditzenzengero.

Bueno,domekaraheldugara,dome-ketanamakpagieemotenziguneta11etarako mezetara joan behar genuen.Mezetatik urten eta gero, gozotegianzeozer erosi eta portura joaten ginenolatuak ikustera eta kizkilak hartzera.Gehienetanetxerabustita joatenginen.Gero arratsaldean paseatu egiten ge-nuenedoelizpeanjolastengenuentxo-rro-morro-piko-taio-ke.Jolashaumuti-lenaizatenzenbainagukerejalastengenuen.Elizpeanerejolastengenueninfernuaetazeruan,kaniketan,etatrukamean.

Geroastelehenetaneskolaraetabakoitzaberenkuadrilanetabereadi-nekoakinjolastengenuenerrekreotan.Eskolanneskakneskekinetamutilakmutilekin.Neskeneskolabehekoazenetamutilenagoikoa.Mutilekmaisuaeukitzenzutenetaneskekmaistria,biakerdaldunak.

Urtebateanpentsatuzutengimnasia, ingeleraeta frantzeseraematea,holanikbakoitzakarratsaldebatasteanlibreedukitzekoetahobetoprepara-tutajoangoginenGernikakoikastetxera.Orduanhasizennahastea,asteanarratsaldebatneskakigotenginenmutileneskolaraingeleraikastera.Osoondopasatzengenuenbainaikasiezerez.Bestearratsaldebateanmutilakjaistenzirenneskeneskolarafrantzeseraikastera.Orduanereosoondopa-satzegenuen,bainagureterritorioanikasitamainan.

Gimnasiaegiterakoanjoatenginenherrikofrontoiraetasekulagimnasia-rikegingabeegonetageroikustenzenneskentzaterrezagodirelahorrelako


1��

gauzak.Barreaskoegitengenuenmutilekinbainaguereosotorpeakginenetamutilakgurekonturaereegitenzutenbarre.

UrtehoriizanzenGernikarajoatekoentrenamendua;udapasatuondoreniraileangurekurtsotikgorakoakGernikaraetazazpigarrenetazortzigarrenkurtsokoakBilborajoanzirenazterketaegitera,graduatuaateratzeko.

Niretaldekoaknagusienakginenbainaosodezberdinzendena.Lehe-nengoesazigutenaukeratzekoingeleraetafrantseseraartean.Denokauke-ratugenuen frantzesera, zeren ingelerakwetahaskozeukalako.Gaineraerderazosotxartoibiltzenginenubeetabeakaukeratzean,etaizkimutuabetijatengenuen.Beraz,ezgenuenpentsatubibiderrez,aukeranfrantze-seraerrezagoazen.

Gernikanikasigenuenzerzenandereñobatgauzabakoitzairakasteko.Guretzatdezberdintasunitzelazenandereñobatazegondaazkenengour-teanetageroseiandereñorekineta30neskagauzabardinak ikastenetaordueroandereñoaaldatzen.Zelakopasadaetatxarrena izanzengimna-siorajoangineneanikusigenitueneanplintoa,potroa,barrak,etaabar......,pentzatzengenuen:«Norabialdugaituzte,haudainfernua!».

Bainaazkeneaninfernuanbereikastendaibiltzen,etagukereikasige-nuenetaosoondoibilierebai .Goizeangoizaltxatu,autobusahartuetaeskolaraikastera.Errekreotansoka-saltoanjolastuedokampo-erretanetabostetarakoEan.

Osoondopasatzengenuenbainaaldaketa handia zenez, notetan iga-rrizen.Laupenkoeznituenkentzengainetik. Dene den, ez zen bakarrikaldaketa,niosoikasletxarraetajoka-larionabainintzen,denaezindaizan,berazseigarrenmailaerrepikatueginnuenetazazpigarrenaerebai.

Ikastenikasinuenerako,laneanhasibeharnuen,nireahizparenezkontzazenetanireahizpatxikiakhastenzirenGernikakoeskolara,etaezgeneukandirurikhainbestegastutarako.Orduanbeharreanhasietanireahizpeiesko-lakolanakegitenlaguntzennienetapozikbizinaiznireherripolithonetan.



1�0

Amaia LizundiaHHIkoikaslea

“Herria da gorputza, hizkuntza bihotza.”

IRAKASKUNTZA EUSKALDUNTZEAREN BEHARRAZ

“Hizkuntzabatezdagaltzen ikastenduenak ikastenezduelako,daki-tenekhitzegitenezdutelakobaizik”esanzuenBitorianoGandiagakgurehistoriaxumerapasatudenesaldihonetan.

Egiadenarrenetaberaienhizkuntzaerabiltzenezduten“euskaldun”ho-rien kontzientzia astintzeko balio duen esaldia izanda ere, ideia oro berekontestuankokatubehardelaustedutniketaargidagomomentuhistorikobakoitza ez dela berdina eta garai bakoitzak jarrera ezberdinak eskatzendituela.


1�1

IRAKASKUNTZA EUSKAL DUNTZEAREN BEHARRAZ

HogeitahamaseikoGudaZibilarenostean,nazionalek irabazietagero,“generalísimo”akhainbatproiektujarrizituenabianbere“unagrandeyli-bre”horieraikiasmoz;horienartean,gureHerrihonizuzeneaneragitenzio-tenekonomipolitikaetapolitikaantikulturalak.

Ekonomipolitikaridagokionezinmigrazioarengaiariatxikikonatzaio(gurehizkuntzaneraginaizanzuelakoetaezbesteezergatik),bertorakodiseinatuzuenindustriarengarapeneaneskulanugarirenbeharraaurrikustenbaitzen.OndoriozEstatukohainbatlekutatikjendemordoaetorrizenbizihobeba-tenametsarekin.Pertsonahauengehiengohandiena jatorriumilekoazen,langilexumeakziren,GerraZibilnardagarrihorrenmiseriakpairatuondorenbizimoduduinbatenaldeborrokatzeraetorrizirenak.Espainiarrakzirenge-hienak,nahizetagaliziaraskoerebazeudentartean.

Alde batetik gogoratu beharra dago garai haietan euskaldun gehienekozta-oztazekitelaespainiarrezberbetan,etabestetik,etorkinhaieiguztieiburutikpasaereezzitzaielaegineuskaraikasibeharzutenik,beraienaburuzEspainianzeudelako.Askokezzekitenhemenbestehizkuntzabatsolastenzenikere;aregutxiagohainmintzairaezberdinik.Honahemen,Gandiagakzioenbezala,geurehizkuntzaerabiltzekoarrazoigarrantzitsubatberauezgaltzeko.

Arestian aipatu dudan politika antikulturalari buruzko aipu batzuk eginbeharditutondoren:euskaraguztizdebekatuzuen“generaltxikiak”,beraz,ezinezkoaizangolitzaiekeenetorkinhaieiguztieieuskaraikasteabururatuizan balitzaie ere. Euskal kutsua zuen guzti-guztia ilegalizatu eta zapalduzen.Gurehiztuneieuskarabarbaroenetaezjakinenhizkuntzazelaerrepika-tuzietenbehinetaberrizetazoritxarrezaskoksinetsieginzutenkonturatuereegingabe.Horregatikhasizenjendeugariespainiarrezhitzegitenbereamahizkuntzaerabiltzekoaukerazueneanere.Haudagauregun“euskal-dun akonplejatuaren sindromea” esistitzearen arrazoia: barne- barnean,espainiarrak hizkuntza modura kategoria handiagoa duela sinesten duenjendeaegonbadagoelako,kontuhorihainbesteentzutearenpoderioz.KasuhauetanereidazlanhauhastekoerabilidudanBitorianoGandiagarenesal-diaosohariradator.

Jendeaskokgaztelerazmintzatzekojoeraizatearenbestearrazoietarikobatgizalegeedo“edukazioarena”da:AitorrenhizkuntzazaharraezagutzenezduennorbaithurbilduzgeroCervantesenaerabilibeharomenbaitabes-tehorrekgizalegerikezduzulapentsaezdezan.Bainahorrela,zoritxarrez,


1�2

guremintzairageroetaesparrumurritzagoetarakondenatudugudenboraluzeanzehar, kasurikugarienenetanagertzenbaitagurehizkuntzaezda-kiennorbait.Hauzenhasierakoesaldihuraerabiltzekoosoegokiiruditzenzaidanetaaipatukodudanazkenegoera,nahizetabadakidangehiagoereegonbadaudela.

Horrela,kanpoinmigrazioa,zapalketa,konplexuaketa“gizalegea”direlamediogurehizkuntzagaixoaknabarmeneginzuenatzeraka.Frankismoabukatuzenean,baina,berrizeginzuengoraka,nahizetaguztiznabarmenadenhizkuntzagutxiratuadelaoraindikere.

HegoEuskalHerriaridagokionezEAEnhizkuntzakoofizialadaespainia-rrarekinbatera,baina,NafarroaGaraianUPNrenForuGobernuakoraindikere trabak besterik ez ditu jartzen beronen mantenu, berreskurapen edoikasketarako,kasuankasuko,“Leydelvascuence”delakoaaplikatuz.

AretxarragoadaIparEuskalHerriarenkasua,haneuskarakezduelarikinongoofizialtasunik.Pirinioezbestaldean,Ikastolekegindutenlanagatikezbalitzezlegotekasikeuskaldunalfabetaturik.

Bueltagaitezen,baina,gurehizkuntzazaharrakofizialtasunaduengu-neetara(hauda,EAEetaNafarroaGaraikoIparraldea,edo“ZonaVascófo-na”).Elebitasunaeidanagusiberaietan…Nikbarreegitenduthorientzutendudanean,batezerenegarrikezegitearren.Gaurdaeguna,oraindikere,euskaradiglosiegoeragogorreanaurkitzendena;nolaez,diglosiarenaldegutxiratuan.

Kontuada,espainiarkonstituzioakdioenbezala“(…)euskarazberbaegi-teko eskubidea, baina, espainiarrez berbetan jakiteko betebeharra (…)”dagoenbitartean,betibaztertuahalizangodelaeuskaraCervantesenmin-tzairarenmesedetan;etaondoriozguegongogarabaztertuak;“Betebeha-rrak”“eskubideak”bainopisugehiagoduelako.

Nolaheldu,beraz,benetakoelebitasunera,horibaldinbadahelmuga?Bada,inongozalantzaizpirikgabeeuskararenjakintzaere“betebehar”bi-hurtuz.Gerobakoitzakhitzegindezalanahiduena.Arrazonamenduaososinplea da eta berau azaltzeko, berriz ere, Bitoriano Gandiagaren berbakerabilikoditut:“(…)euskaraezdakienhorrekberakjakingoduzergatikezdakieneuskaraz.Baina,euskaraezdakienhorrekezdiguuzteneuskaldunoieuskarazhitzegiten(…)”.


1��

IRAKASKUNTZA EUSKAL DUNTZEAREN BEHARRAZ

Hainsinpleaetaerabereanhainkonplexua!Zergertatukootelitzatekeeuskararenjakintzaderrigorraizangodelaesangobagenu?Espainirrenes-kubideakzapaltzearrenmakinabatjendekartzelaratukoluketela,gutxienez.Euskalhiztunokezdaukagu,beraz,“betebeharra”deneskubiderik.

36koGerrateosteanbezalagauregunereetorkinpiloaaridalurhaueta-raheltzen,bestehainbatetaralez.Askoketaaskokespainiarrezhitzegitenbadakitegainera;euskarafaltaordea.Denaden,nahikoadaukategehienekberaienbizieiaurreegiten…Laneanutzikoditugu,horretaraetorridiraeta.Bainazergertatukolitzatekejendeguztihorrek,berdindajatorria,beraienumeakAereduanmatrikulatukobalitu?Kontutanedukigainerahemengojendeakbainohaurgehiagoekartzendituztelabizihontara,orohar.Badaerantzunhauereososinpleada:gurehizkuntzaederetazaharhauoraindikgehiagogutxiratukoluketeladenenarten;batzuknahitaetabesteekkontu-ratuereegingabe.

Iritsigara,beraz,ondorionagusira:irakaskuntzaeuskaldundueginbeharda(“E.P.A.”barne)gurehizkuntzarilekuduinabilatukobadiogugizartehon-takoesparruguzti-guztietan.EzdelakoposibleeuskararikgabekoEuskalHerririk.“Herriadagorputza,hizkuntzabihotza.”(M.Laboa)…Euskaradabihotza…beroneksortzenbaitituHerrizaharhonentaupadaberoak…pun-pun,pun-pun,pun-pun,pun-pun,pun-pun,pun-pun…

GERNIKA-LUMO • 2009 URTEA • BIK - 8. Idazlan …...GERNIKA-LUMO 8. Idazlan Koadernoa 8 Ez dakit...

Documents

Transcript of GERNIKA-LUMO • 2009 URTEA • BIK - 8. Idazlan …...GERNIKA-LUMO 8. Idazlan Koadernoa 8 Ez dakit...