Genéticamente Modificado Principio Precautorio y …Frente a ello y de forma paralela, se plantea...

55
ISABEL LAPEÑA Genéticamente Modificado Principio Precautorio y Derechos del Consumidor en el Perú.

Transcript of Genéticamente Modificado Principio Precautorio y …Frente a ello y de forma paralela, se plantea...

ISA

BE

LL

AP

A

Gen

étic

amen

teM

odif

icad

oP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

yD

erec

hos

delC

onsu

mid

oren

elPe

rú.

La

Soci

edad

Peru

ana

deD

erec

hoA

mbi

enta

l

agra

dec

ea

laD

euts

che

Ges

ells

chaf

t

Zus

amm

enar

beit

(GT

Z)

por

suap

oyo

enla

ejec

ució

nde

lpro

yect

o

,y

enla

publ

icac

ión

dela

pres

ente

inve

stig

ació

n.

“Tow

ards

thei

mpl

emen

tatio

nof

abi

osaf

etyre

gim

ein

Peru

:ap

plyi

ngth

ePr

ecau

tiona

ry

Prin

ciple,

Con

sum

ers´

Rig

hts

and

Lia

bilit

y”

Gen

étic

amen

teM

odif

icad

o.P

rin

cip

ioP

reca

uto

rio

yD

erec

hos

del

Con

sum

idor

enel

Per

ú

Isab

elL

apeñ

a

Pro

yect

o

Soci

edad

Peru

ana

deD

erec

hoA

mbi

enta

lP

rolo

ngac

ión

Are

nale

sN

º43

7,Sa

nIs

idro

Perú

Tel

éfon

os:(

511)

421

1394

422

2720

/Fa

x:(5

11)4

4243

65C

orre

oE

lect

róni

co:p

ostm

ast@

spda

.org

.pe

Pág

ina

web

:

Con

elap

oyo

de:

Deu

tsch

eG

esel

lsch

aftf

ürT

echn

isch

eZ

usam

men

arbe

it(G

TZ

)G

mbH

Con

vent

ion

Pro

ject

“Im

plem

entin

gth

eB

iodi

vers

ityC

onve

ntio

n”*

P.O

.Box

5180

;657

26E

schb

orn;

Ger

man

yT

el.:

+49

(619

6)79

-135

9Fa

x:+

49(6

196)

79-8

0135

9ht

tp:/

/ww

w.g

tz.d

e/bi

odiv

En

nom

bre

delM

inis

teri

oFe

dera

lAle

mán

para

laC

oope

raci

ónE

conó

mic

ay

elD

esar

rollo

(BM

Z).

Las

opin

ione

sve

rtid

asen

lapr

esen

tepu

blic

ació

nno

nece

sari

amen

tere

flej

anla

sde

BM

Zo

GT

Z.

Pri

mer

aed

ició

n.Se

ptie

mbr

e20

04

Dis

eño

deca

rátu

la:M

arco

Vel

ásqu

ezF.

Cui

dado

deed

ició

n:w

ww

.xig

nos.n

etIm

pres

opo

rIN

NO

VA

GR

AF

S.A

.C.

Juan

José

Cal

le24

2,M

iraf

lore

s,L

ima

Perú

.

Hec

hoel

depó

sito

lega

l:15

0122

2004

-678

5E

nla

Bib

liote

caN

acio

nald

elPe

rú.

ISB

N:

Towa

rdst

heIm

plem

enta

tion

ofa

Bio

safet

yR

egim

ein

Peru

:ap

plyi

ngth

ePre

caut

iona

ryPr

incip

le,C

onsu

mer

s´R

ight

sand

Lia

bilit

y.

ww

w.s

pda.

org.

pe

9972

-792

-47-

1

La

auto

raag

rade

cea

Man

uel

Ruí

zM

ülle

rpo

rla

s

obse

rvac

ione

sre

aliz

adas

alpr

esen

tedo

cum

ento

.

La

auto

rapa

rtic

ular

men

te,

quis

iera

mos

trar

su

agra

deci

mie

nto

ato

dos

los

que,

con

elin

terc

ambi

o

dein

form

ació

ny

expe

rien

cias

,han

cont

ribu

ido

a

una

may

orco

mpr

ensi

ónde

lte

ma

obje

tode

estu

dio.

ÍND

ICE

PR

ÓL

OG

O

II.M

AR

CO

NO

RM

AT

IVO

EIN

STIT

UC

ION

AL

DE

BIO

SEG

UR

IDA

DE

NE

LP

ER

Ú

III.

LA

AP

LIC

AC

IÓN

DE

LP

RIN

CIP

IOP

RE

CA

UT

OR

IO

IV.E

LP

RIN

CIP

IOP

RE

CA

UT

OR

IOE

NE

LC

ON

TE

XT

OD

EL

AO

RG

AN

IZA

CIÓ

NM

UN

DIA

LD

EL

CO

ME

RC

IO

V.L

AA

PL

ICA

CIÓ

ND

EL

PR

INC

IPIO

PR

EC

AU

TO

RIO

EN

EL

PE

:¿C

ON

QU

ÉC

APA

CID

AD

ES

CO

NT

AM

OS

PAR

AE

VA

LU

AR

,GE

STIO

NA

RY

CO

NT

RO

LA

RE

LR

IESG

O?

VI.

DE

SDE

LA

PE

RSP

EC

TIV

AD

EL

CO

NSU

MID

OR

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.1

...7

2.2.

Mar

coIn

stitu

cion

al..

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.13

....

..17

3.1

Con

teni

dode

lPri

ncip

ioP

reca

utor

io17

3.2.

Pre

visi

ones

norm

ativ

asre

lativ

asal

Pri

ncip

ioP

reca

utor

io.

193.

3.P

resu

pues

tos

para

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

....

....

.21

3.3.

1.L

aev

alua

ción

delr

iesg

o21

3.3.

2.C

onsi

dera

cion

esso

cioe

conó

mic

as25

3.4

Impl

ican

cias

conc

reta

sde

lPri

ncip

ioP

reca

utor

io..

....

....

....

..27

3.4.

1.R

ever

sión

enla

carg

ade

lapr

ueba

283.

4.2.

ElA

cuer

doF

unda

men

tado

Pre

vio

313.

4.3.

Doc

umen

taci

ónpa

rala

expo

rtac

ión

333.

5.¿Q

uéac

cion

espu

eden

adop

tars

een

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

?34

3.5.

1.A

ctua

cion

espo

sibl

es..

....

....

....

....

....

....

....

...

343.

5.2.

Pri

ncip

ios

rect

ores

....

....

....

....

....

....

....

....

...

36

....

....

..39

....

..45

....

....

496.

1.C

onsi

dera

cion

espr

evia

s..

....

....

....

....

....

....

....

....

..49

6.1.

1.C

ambi

ode

tend

enci

asen

laca

dena

alim

enta

ria

....

....

....

496.

1.2.

¿Qué

esun

alim

ento

tran

sgén

ico?

....

....

....

....

....

...5

36.

1.3.

Tra

nsgé

nico

sen

laca

dena

alim

enta

ria:

¿cuá

les

elpr

oble

ma?

.54

6.1.

4.E

nun

cont

exto

dein

segu

rida

dal

imen

tari

a..

....

....

....

..55

6.2.

Perc

epci

ónpú

blic

a:¿q

uéle

preo

cupa

ala

soci

edad

dela

biot

ecno

logí

a?..

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

..61

6.2.

1D

istin

tos

mito

sso

bre

loqu

elo

sci

udad

anos

pien

san

....

....

626.

2.2.

Dis

tinto

sus

os,d

istin

tas

pref

eren

cias

....

....

....

....

....

.65

6.3.

Bio

segu

rida

dy

Part

icip

ació

nP

úblic

a..

....

....

....

....

....

...

656.

3.1.

Part

icip

ació

nen

lato

ma

dede

cisi

ones

....

....

....

....

...

666.

3.2.

Acc

eso

ala

info

rmac

ión

....

....

....

....

....

....

....

...6

9

I.IN

TR

OD

UC

CIÓ

N..

....

....

....

....

....

....

....

....

....

..2

....

....

....

....

....

....

...

2.1.

Mar

coN

orm

ativ

o..

....

....

....

....

....

....

....

....

....

...7

....

....

....

....

....

....

....

....

..

....

....

....

....

....

....

....

...

....

....

....

....

....

...

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.

6.3.

3.C

onfi

denc

ialid

ad..

....

....

....

....

....

....

....

....

...7

26.

4.E

lEtiq

ueta

do..

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

..73

6.4.

1D

erec

hos

delc

onsu

mid

or..

....

....

....

....

....

....

....

736.

4.1.

1.D

erec

hoa

lain

form

ació

n..

....

....

....

....

...

746.

4.1.

2.D

erec

hoa

eleg

ir..

....

....

....

....

....

....

...7

66.

4.2.

Una

cont

rove

rsia

ani

veli

nter

naci

onal

....

....

....

....

...7

76.

4.2.

1.E

letiq

ueta

doen

elám

bito

dela

OM

C..

....

....

.70

6.4.

2.2.

Ele

tique

tado

enla

.78

6.4.

2.3.

Ele

tique

tado

enno

rmas

sobr

ebi

oseg

urid

ad:a

rtíc

ulo

18de

lPC

B..

....

....

....

....

....

....

....

....

....

..82

6.4.

3.M

arco

sobr

eal

imen

tos

tran

sgén

icos

yel

etiq

ueta

doen

elPe

rú84

6.5.

Los

Con

sum

idor

esen

elPe

rú..

....

....

....

....

....

....

....

.85 89

7.1.

En

elco

ntex

tode

lPro

toco

lode

Car

tage

naso

bre

Segu

rida

dde

laB

iote

cnol

ogía

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.91

7.2.

Rég

imen

naci

onal

dere

spon

sabi

lidad

....

....

....

....

....

....

.92

7.2.

1.R

espo

nsab

ilida

dA

dmin

istr

ativ

a..

....

....

....

....

....

...9

27.

2.2.

Res

pons

abili

dad

Civ

ilE

xtra

cont

ract

ual.

....

....

....

....

..93

7.2.

3.R

espo

nsab

ilida

dPe

nal.

....

....

....

....

....

....

....

...

94

....

....

....

....

....

....

....

....

....

.97

....

....

....

....

....

....

....

....

....

....

...1

01

Com

isión

delC

odex

Alim

enta

rius.

VII

.AL

GU

NA

SR

EF

LE

XIO

NE

SSO

BR

ER

ESP

ON

SAB

ILID

AD

VII

I.C

ON

CL

USI

ON

ES

BIB

LIO

GR

AF

ÍA

PR

ÓL

OG

O

En

los

últim

osve

inte

años

,la

biot

ecno

logí

am

oder

naha

prod

ucid

oun

ave

rdad

era

revo

luci

ónen

laci

enci

a.N

uevo

sm

edic

amen

tos,

nuev

aste

rapi

as,n

uevo

sal

imen

tos,

nuev

ospr

oduc

tos

indu

stri

ales

-enz

imas

,pro

duct

ospa

rala

bior

emed

iaci

ón,

cosm

étic

os,e

tc.-,

está

nco

ntri

buye

ndo

aca

mbi

arpa

tron

esde

cons

umo,

tend

enci

asen

lain

vest

igac

ión

yla

vida

cotid

iana

delo

sci

udad

anos

.

Con

todo

sure

cono

cido

pote

ncia

l,la

biot

ecno

logí

ay

sus

prod

ucto

sre

sulta

ntes

son

part

ede

una

crec

ient

edi

scus

ión

polít

ica

yle

gale

nel

ámbi

toin

tern

acio

naly

naci

onal

que,

espe

cial

men

te,

inci

deen

cóm

oga

rant

izar

nive

les

mín

imos

dese

guri

dad

yga

rant

íasa

lasa

lud

hum

ana

yan

imal

ya

lapr

eser

vaci

ónde

lam

bien

te.

Est

adi

scus

ión

yla

nece

sida

dde

prev

ersi

tuac

ione

srie

sgos

asy

pelig

rosa

sen

rela

ción

ala

biot

ecno

logí

ay

sus

prod

ucto

s,ha

teni

doco

mo

resu

ltado

una

seri

ede

norm

as,

prot

ocol

osy

códi

gosd

eco

nduc

tana

cion

ales

ein

tern

acio

nale

ssob

rebi

oseg

urid

ady

lare

cien

tead

opci

ónde

l.

ElP

erú

noha

sido

ajen

oa

esta

sdi

scus

ione

sy

hade

sarr

olla

doal

guna

sno

rmas

sobr

ebi

oseg

urid

ad.

Asi

mis

mo,

seha

nin

icia

dodi

scus

ione

sun

poco

más

ampl

ias

que

incl

uyen

adi

fere

ntes

acto

res

dela

soci

edad

civi

l(c

omun

idad

esin

díge

nas

yas

ocia

cion

esde

cons

umid

ores

,por

ejem

plo)

para

gene

rar

idea

sy

prop

uest

asso

bre

cóm

oen

fren

tar

elre

tode

labi

otec

nolo

gía

yla

intr

oduc

ción

desu

spr

oduc

tos

alm

erca

doy

alam

bien

te.

En

este

cont

exto

,la

pres

ente

inve

stig

ació

nco

nstit

uye

uno

delo

spr

imer

oses

fuer

zos

enel

plan

ona

cion

alpo

rtra

tard

esi

stem

atiz

ary

orga

niza

reld

ebat

epo

lític

oy

jurí

dico

alre

dedo

rde

tres

tem

asce

ntra

les

ala

bios

egur

idad

:el

Pri

ncip

iode

Pre

cauc

ión

oP

reca

utor

io,

elro

lde

los

dere

chos

delo

sco

nsum

idor

esen

esta

mat

eria

yla

resp

onsa

bilid

adle

gal.

La

doct

ora

Isab

elL

apeñ

aco

nun

leng

uaje

clar

oy

senc

illo

anal

iza

esta

sdi

fere

ntes

vari

able

sen

elco

ntex

tode

una

crec

ient

epr

eocu

paci

ónpo

rlo

sim

pact

os-p

ositi

vos

yne

gativ

os-q

uepu

dier

atr

aerc

onsi

gola

aplic

ació

nde

labi

otec

nolo

gía

yla

gene

raci

óny

liber

ació

nde

sus

prod

ucto

sre

sulta

ntes

.Sin

trat

arse

deun

Tra

tado

deD

erec

hoen

mat

eria

debi

oseg

urid

ad,

lado

ctor

aL

apeñ

aha

logr

ado

iden

tific

arcl

aram

ente

los

tem

ascr

ítico

sal

rede

dor

delo

scu

ales

gira

nla

sdi

scus

ione

sy

lepe

rmite

yfa

cilit

aal

lect

oren

tend

ersu

sim

plic

anci

asy

cons

ecue

ncia

s.

Poro

tro

lado

,sib

ien

lapr

esen

tein

vest

igac

ión

tiene

una

clar

ose

sgo

polít

ico/

jurí

dico

,tie

neta

mbi

énel

mér

itode

pode

rser

ente

ndid

apo

rleg

osen

lam

ater

ia.

Est

amos

segu

ros

que,

apa

rtir

dees

tees

fuer

zoy

desu

difu

sión

,van

asu

rgir

nuev

asin

icia

tivas

dein

vest

igac

ión

más

punt

ualy

espe

cífi

caen

rela

ción

alo

sdif

eren

tesp

unto

sid

entif

icad

osa

lola

rgo

dela

mis

ma.

Res

ulta

unva

lioso

insu

mo

para

quie

nesp

rete

nder

desa

rrol

larp

olíti

casp

úblic

asen

mat

eria

debi

oseg

urid

ad.

Man

uelR

uiz

Mül

ler

Dir

ecto

rdel

Pro

gram

ade

Asu

ntos

Inte

rnac

iona

lesy

Bio

dive

rsid

adSP

DA

Lim

a,24

deag

osto

de20

04

Prot

ocol

ode

Car

tage

naso

breS

egur

idad

dela

Bio

tecno

logí

ade

lCon

veni

oso

brel

aD

iver

sidad

Bio

lógi

ca

3G

EN

TIC

AM

EN

TE

MO

DIF

ICA

DO

É

I.IN

TR

OD

UC

CIÓ

N

El

(199

3)en

tiend

epo

rbi

otec

nolo

gía

.La

biot

ecno

logí

aes

unár

eade

laci

enci

aqu

epu

ede

llega

ra

impl

icar

noso

loel

cruz

arla

sba

rrer

asen

tre

espe

cies

,sin

ota

mbi

énla

slín

eas

que

divi

den

los

orga

nism

os,l

oqu

epu

ede

repr

esen

tarl

are

aliz

ació

nde

cam

bios

irre

vers

ible

sen

las

futu

ras

gene

raci

ones

dedi

chas

espe

cies

yor

gani

smos

.E

sta

tecn

olog

íape

rmite

lage

nera

ción

delo

que

seco

noce

com

oor

gani

smos

vivo

sm

odif

icad

os-O

VM

s-o

orga

nism

osge

nétic

amen

tem

odif

icad

os-O

GM

s-,q

ueso

npa

rafi

nesp

ráct

icos

,con

cept

ossi

mila

res

.Ant

eel

lo,l

abi

oseg

urid

ades

unte

rmin

oqu

ees

tási

endo

utili

zado

para

desc

ribi

rla

spo

lític

asy

los

proc

edim

ient

osqu

ede

ben

adop

tars

eco

nel

fin

deas

egur

arla

aplic

ació

nam

bien

talm

ente

segu

rade

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

.

Dic

hoté

rmin

oad

quie

reun

agr

anre

leva

ncia

sise

tiene

encu

enta

elca

dave

zm

ascr

ecie

nte

inte

résq

ueex

iste

enlo

spaí

sesp

ara

bene

fici

arse

dela

aplic

ació

nde

laci

enci

am

oder

naa

lam

edic

ina,

alm

edio

ambi

ente

,ala

agri

cultu

ra,a

lase

guri

dad

alim

enta

ria,

con

laco

nsig

uien

tene

cesi

dad

deev

itar

que

laad

opci

ónde

dich

aste

cnol

ogía

sim

pliq

uen

enel

larg

opl

azo

ries

gos

para

lasa

lud

dela

spo

blac

ione

so

para

elm

edio

ambi

ente

.E

lco

ncep

tode

bios

egur

idad

abar

carí

aco

nel

loun

ase

rie

dem

edid

as,

polít

icas

ypr

oced

imie

ntos

para

redu

cir

alm

ínim

olo

spo

sibl

esri

esgo

squ

epo

dría

plan

tear

latr

ansf

eren

cia,

elm

anej

o,el

uso

yla

liber

ació

nde

los

orga

nism

osvi

vos

mod

ific

ados

-OV

Ms-

alm

edio

ambi

ente

,la

dive

rsid

adbi

ológ

ica,

lasa

lud

hum

ana

yla

estr

uctu

raso

cioe

conó

mic

a.

No

cons

ider

amos

obje

tode

este

info

rme

eles

tudi

ode

los

bene

fici

osy

delo

spe

rjui

cios

que,

con

cará

cter

gene

ral,

seat

ribu

yen

ala

biot

ecno

logí

a.N

oob

stan

te,s

ícr

eem

osco

nven

ient

eha

cer

men

ción

adi

stin

tos

pres

upue

stos

que

cons

ider

amos

dere

leva

ncia

para

elde

sarr

ollo

deun

apo

lític

aso

bre

bios

egur

idad

enel

Perú

yqu

epu

eden

sere

lem

ento

sa

cons

ider

aren

laap

licac

ión

delo

sav

ance

sde

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

enel

país

.

En

este

sent

ido,

cree

mos

nece

sari

opa

rtir

pora

dmiti

rque

elde

bate

seha

cent

rado

enun

alu

cha

por

defe

nder

los

bene

fici

oso

los

perj

uici

osde

labi

otec

nolo

gía

desd

eun

avi

sión

pura

men

teté

cnic

a,si

nen

tend

erqu

een

elde

bate

seen

cuen

tran

inm

erso

sot

ros

fund

amen

tosd

eca

ráct

erec

onóm

ico

yso

cial

que

noac

aban

dese

rent

endi

dose

nto

das

sus

dim

ensi

ones

yqu

eha

nlle

gado

aim

plic

arel

desp

laza

mie

nto

enel

deba

tede

lane

cesa

ria

conc

urre

ncia

ypa

rtic

ipac

ión

deot

rotip

ode

cono

cim

ient

os,c

omo

esel

deel

Con

veni

oso

bre

laD

iver

sidad

Bio

lógi

ca”.

..to

daap

licac

ión

tecno

lógi

caqu

eutil

icesis

temas

biol

ógico

syor

gani

smos

vivo

sosu

sder

ivad

ospa

rala

crea

ción

om

odifi

cació

nde

prod

ucto

so

proc

esos

deus

oses

pecíf

icos”1

2

1 2

Art

ícul

o2

del

Los

OV

Ms

serí

anun

subc

onju

nto

dent

rode

los

OG

Ms,

que

serí

aun

conc

epto

mas

ampl

io.A

lola

rgo

delp

rese

nte

docu

men

tose

hará

refe

renc

iaal

térm

ino

OV

Ms,

por

ser

éste

elqu

ese

incl

uye

enel

yel

que

seha

adop

tado

enla

legi

slac

ión

naci

onal

.O

tros

regí

men

es,c

omo

elde

laU

nión

Eur

opea

,em

plea

nel

térm

ino

deO

GM

s.

Con

veni

osob

rela

Div

ersid

adB

ioló

gica

.

Prot

ocol

odeC

arta

gena

sobr

ela

Segu

ridad

dela

Bio

tecno

logí

ade

lCon

veni

oso

bre

laD

iver

sidad

Bio

lógi

ca

ISA

BE

LL

APE

2

lega

ly

cien

tífic

oqu

epe

rmita

laim

plem

enta

ción

idón

eade

dich

ossi

stem

asre

gula

tori

os,s

onel

emen

tosa

eval

uar.

Ell

engu

aje

dela

prec

auci

ónco

mie

nza

aop

erar

alre

flex

iona

rso

bre

algu

nas

dela

sdi

men

sion

esm

enci

onad

as.

Sin

emba

rgo,

este

legu

aje

-que

fue

intr

oduc

ido

ani

vel

inte

rnac

iona

lco

nan

teri

orid

adin

clus

oa

laD

ecla

raci

ónde

Río

de19

92qu

elo

cont

empl

ade

man

era

expl

ícita

ensu

Pri

ncip

io15

-no

acab

ade

ser

com

pren

dido

del

todo

,nie

nten

dida

sutr

aduc

ción

conc

reta

enhe

rram

ient

aspr

áctic

asde

gest

ión

yde

polít

ica

por

part

ede

los

tom

ador

esde

deci

sión

.L

aste

nsio

nes

polít

icas

ani

vel

inte

rnac

iona

ly

ladi

ficu

ltad

desu

com

pren

sión

yap

licac

ión

ani

vel

naci

onal

son

prue

bade

ello

.

Fren

tea

ello

yde

form

apa

rale

la,s

epl

ante

ala

nece

sida

dde

resp

onde

ra

los

dere

chos

que

los

cons

umid

ores

tiene

na

exig

irqu

ese

prue

bela

segu

rida

dde

unpr

oduc

toqu

ímic

o,un

culti

voo

una

tecn

olog

íaan

tesd

equ

ese

aen

treg

ado

para

elus

oco

mún

.Si

exis

tiera

cual

quie

rev

iden

cia

que

sugi

era

que

pued

eha

ber

unef

ecto

nega

tivo

enlo

shu

man

os,e

nel

ambi

ente

oen

lacu

ltura

,ent

once

s,cu

alqu

ier

soci

edad

opa

ístie

neel

dere

cho

aev

itare

lrie

sgo.

Eln

ivel

deac

epta

bilid

adso

cial

deun

dete

rmin

ado

ries

goes

unel

emen

tocl

ave

ate

nere

ncu

enta

.

Elp

rese

nte

estu

dio

pret

ende

refl

exio

nars

obre

lasc

uest

ione

spla

ntea

dasy

ayud

ara

los

tom

ador

esde

deci

sión

yci

udad

anos

enge

nera

la

com

pren

der

conc

epto

sfu

ndam

enta

lese

nel

deba

tege

nera

do,t

anto

ani

veln

acio

nale

inte

rnac

iona

l,en

torn

oa

labi

oseg

urid

ady

ala

sapl

icac

ione

sde

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

.

Fin

alm

ente

,deb

ete

ners

een

cuen

taqu

ela

bios

egur

idad

esen

sím

ism

aun

conc

epto

muy

ampl

ioy

que

sues

tudi

oen

elPe

rúim

plic

aex

tend

erse

aot

ros

ámbi

tos

deim

port

anci

a.N

opu

ede

olvi

dars

esu

vinc

ulac

ión

alo

sre

gím

enes

depr

otec

ción

delo

sde

rech

osde

prop

ieda

din

tele

ctua

l;la

tras

cend

enci

ade

cons

ider

arel

fluj

ode

gene

sen

unce

ntro

deor

igen

dedi

vers

idad

biol

ógic

ay

agrí

cola

,así

com

oel

acce

soa

losr

ecur

sos

gené

ticos

yla

dist

ribu

ción

deju

sta

yeq

uita

tiva

debe

nefi

cios

deriv

ados

dedi

cho

acce

so,e

ntre

otra

smat

eria

s.To

dose

llos,

son

tem

asco

nen

tidad

prop

iay

que

debe

rían

sero

bjet

ode

otro

sest

udio

scon

may

orpr

ofun

dida

d.

cono

cim

ient

otr

adic

iona

lde

los

cam

pesi

nos

yla

nece

sari

ain

vest

igac

ión

ypo

lític

aag

ríco

laqu

ele

ssir

vade

sopo

rte.

En

este

cont

exto

,es

muy

dist

into

disc

utir

sobr

ela

impo

rtan

cia

dees

tanu

eva

tecn

olog

íaen

unpa

ísde

sarr

olla

do,e

ndo

nde

los

impa

ctos

dela

mis

ma

sem

iden

aten

dien

doa

sus

repe

rcus

ione

sso

bre

soci

edad

esco

nac

ceso

aun

ava

ried

adde

prod

ucto

s;as

equi

bles

para

laec

onom

íade

lci

udad

ano

med

io;

que

con,

cará

cter

gene

ral,

son

prod

ucid

osde

form

aab

unda

nte,

segu

ra,

ydi

vers

a;en

los

que

los

agri

culto

res

tiene

nex

peri

enci

aco

nla

tecn

olog

íay

elac

ceso

aca

pita

lein

stru

men

tos

tecn

ológ

icos

;do

nde

exis

tein

vest

igac

ión

publ

ica

ypr

ivad

ade

stin

ada

aat

ende

rla

sne

cesi

dade

sev

olut

ivas

dela

agri

cultu

ray

unsi

stem

are

gula

tori

obi

ende

sarr

olla

doy

dond

eex

iste

unco

nsum

idor

med

iana

men

tein

form

ado.

No

eslo

mis

mo,

que

inte

ntar

com

pren

der

elim

pact

ode

dich

aste

cnol

ogía

s,en

una

soci

edad

que

note

rmin

ade

prod

ucir

sufi

cien

tesp

rodu

ctos

con

que

alim

enta

rasu

pobl

ació

n;en

losq

ueun

oo

dos

prod

ucto

sdo

min

anla

diet

a;en

los

que

los

agri

culto

res

care

cen

dein

frae

stru

ctur

asbá

sica

sde

tran

spor

te,a

lmac

enam

ient

oy

mer

cado

s;en

losq

uelo

sagr

icul

tore

scar

ecen

dein

gres

osy

deac

ceso

acr

édito

con

elqu

epo

der

inve

rtir

ente

cnol

ogía

;co

nin

vest

igac

ión

priv

ada

inex

iste

nte

ein

vest

igac

ión

publ

ica

deba

jopr

esup

uest

o;en

dond

ela

capa

cida

dde

man

ejar

losr

iesg

osas

ocia

dosc

ondi

cha

tecn

olog

íaes

limita

day

lapa

rtic

ipac

ión

yco

ncie

ncia

ción

públ

ica

inci

pien

te.

Por

ello

,sib

ien

elde

bate

está

dom

inad

opo

rva

lore

sde

los

país

esde

sarr

olla

dos

y,en

gene

ral,

noin

corp

ora

preo

cupa

cion

es,p

ersp

ectiv

asy

expe

rien

cias

depa

íses

con

otro

sco

ntex

tos

-tan

toa

nive

lfís

ico

dees

truc

tura

agrí

cola

ym

edio

ambi

enta

l,co

mo

deex

peri

enci

asre

gula

tori

asy

polít

icas

-;el

tene

ren

cuen

talo

sfac

tore

smen

cion

ados

debe

ser

tan

tras

cend

enta

l,co

mo

elha

blar

delo

sbe

nefi

cios

yde

los

ries

gos

dela

biot

ecno

logí

aen

gene

ral.

No

sede

beol

vida

rque

enel

acer

cam

ient

oa

sude

sarr

ollo

yre

gula

ción

setie

nequ

eat

ende

r,po

renc

ima

deto

do,a

lasc

arac

terí

stic

asde

lpaí

salq

uees

táde

stin

ada

aap

licar

se,

así

com

oa

las

prio

rida

des

soci

ales

ala

squ

epr

eten

desa

tisfa

cer.

Poro

tra

part

e,es

prec

iso

darr

espu

esta

sinc

era

aun

ase

rie

decu

estio

nesp

rinc

ipal

esa

laho

rade

asum

irel

reto

dela

biot

ecno

logí

am

oder

nay

preg

unta

rnos

porl

aex

iste

ncia

deca

paci

dade

sa

dist

into

sni

vele

s.Pa

rtic

ular

men

tein

tere

sant

ese

ría

dete

rmin

arel

grad

ode

inve

stig

ació

npú

blic

ay

pres

upue

sto

para

que

elpa

ísre

alic

ein

vest

igac

ión

ente

cnol

ogía

mod

erna

dest

inad

aa

enfr

enta

rla

sne

cesi

dade

ses

peci

fica

sde

los

agri

culto

res

loca

les;

conc

entr

ándo

seen

sem

illas

opr

oduc

tos

deca

ráct

erlo

cal

yfu

ndam

enta

res

tetip

ode

inve

stig

ació

nen

suco

exis

tenc

iaco

nla

dest

inad

aal

mej

oram

ient

oco

nven

cion

al.A

sim

ism

o,la

pres

enci

ade

infr

aest

ruct

ura

públ

ica

que

acom

pañe

dich

ate

cnol

ogía

enté

rmin

osde

educ

ació

ny

dist

ribu

ción

;la

capa

cida

dre

gula

tori

aqu

eas

egur

eun

ase

guri

dad

med

ioam

bien

tal

ysa

nita

ria

deca

raa

los

cons

umid

ores

;la

exis

tenc

iade

unsi

stem

ano

rmat

ivo

que

gobi

erne

laim

port

ació

n,el

desa

rrol

lo,l

aspr

ueba

s,y

elus

ode

OV

Ms

yla

pres

enci

ade

unco

ntro

lym

onito

reo

3

3In

itiat

ive

onFo

odan

dB

iote

chno

logy

.Mar

zo20

04.

Feed

ing

the

world

.A

look

atbi

otec

hnol

ogy

and

world

hung

er.

Pew

5G

EN

TIC

AM

EN

TE

MO

DIF

ICA

DO

ÉIS

AB

EL

LA

PEA

Ñ4

II.

MA

RC

ON

OR

MA

TIV

OE

INS

TIT

UC

ION

AL

DE

BIO

SEG

UR

IDA

DE

NE

LP

ER

Ú

2.1.

Mar

coN

orm

ativ

o

La

pres

enci

ade

unde

sarr

ollo

norm

ativ

oel

abor

ado

desd

e19

99y

eldi

seño

deun

mar

coin

stitu

cion

alqu

ere

coja

las

resp

onsa

bilid

ades

delo

sdi

stin

tos

sect

ores

enbi

oseg

urid

ad,

hace

pens

arqu

eex

iste

enel

país

unde

seo

yun

apr

eocu

paci

ónpo

rre

coge

rlo

sbe

nefi

cios

pote

ncia

les

dela

biot

ecno

logí

aco

nun

aat

enci

ónes

peci

ala

lare

gula

ción

yco

ntro

lde

sus

ries

gos.

Esp

ecia

lénf

asis

seañ

ade

enes

teúl

timo

punt

o,an

tela

prio

rida

dde

aten

der

ala

sca

ract

erís

ticas

espe

cífi

cas

del

país

,a

sues

peci

alco

ndic

ión

depa

ísm

egad

iver

soy

cent

rode

orig

ende

num

eros

osre

curs

osbi

ológ

icos

dom

estic

ados

,de

indu

dabl

eim

port

anci

apa

rala

segu

rida

dal

imen

tari

ade

supo

blac

ión

yde

lapo

blac

ión

mun

dial

.

La

man

ipul

ació

nm

edia

nte

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

está

adqu

irie

ndo

cada

vez

may

orim

port

anci

ay

dim

ensi

óna

nive

lint

erna

cion

al,s

iend

oen

éste

ámbi

todo

nde

hasi

doob

jeto

dem

ayor

deba

tey

trat

amie

nto

norm

ativ

o.E

lpr

inci

pal

acue

rdo

inte

rnac

iona

lmen

tevi

ncul

ante

enm

ater

iade

bios

egur

idad

esel

enad

elan

teP

CB

-.D

icho

acue

rdo

hasi

dore

cien

tem

ente

ratif

icad

opo

relP

erú,

yha

entr

ado

envi

gore

nel

país

elpa

sado

mes

deju

lio.

El

PC

Bes

unde

sarr

ollo

del

Con

veni

ode

Div

ersi

dad

Bio

lógi

ca,

tam

bién

ratif

icad

opo

rel

Perú

,y

tiene

com

opr

inci

pal

obje

tivo

regu

lar

elm

ovim

ient

o

Prot

ocol

ode

Car

tage

naso

bre

Segu

ridad

dela

Bio

tecno

logí

a

45

6

4 5 6

Res

oluc

ión

Leg

isla

tiva

No.

2817

0de

15de

febr

ero

que

apru

eba

elD

icho

Pro

toco

loen

tró

envi

gore

nel

Perú

el13

deju

liode

l200

4.E

nco

ncre

to,

elar

tícul

o19

del

esta

blec

een

rela

ción

con

laqu

e“

Res

oluc

ión

Leg

isla

tiva

No.

2618

1de

30de

abri

lde

1993

;en

vigo

rdes

deel

7de

sept

iem

bre

de19

93.

Prot

ocol

ode

Car

tage

naso

bre

Segu

ridad

dela

Bio

tecno

logí

ade

lCon

veni

oso

bre

laD

iver

sidad

Bio

lógi

ca.

Con

veni

oso

brel

aD

iver

sidad

Bio

lógi

ca“G

estió

nde

labi

otec

nolo

gía

ydi

strib

ució

nde

susb

enefi

cios”

1.C

ada

Part

eCon

trat

ante

adop

tará

med

idas

legisl

ativ

as,a

dmin

istra

tivas

odep

olíti

ca,s

egún

proc

eda,

para

aseg

urar

lapa

rtici

pació

nefe

ctiva

enla

sacti

vida

desd

einv

estig

ació

nso

breb

iotec

nolo

gía

dela

sPar

tesC

ontr

atan

tes,e

npa

rticu

larl

ospa

ísese

nde

sarr

ollo,

quea

port

anre

curs

osge

nétic

ospa

rata

lesin

vesti

gacio

nes,

y,cu

ando

sea

facti

ble,

enes

asPa

rtes

Con

trat

antes

.2.C

ada

Part

eCon

trat

ante

adop

tará

toda

slas

med

idas

prac

ticab

lespa

rapr

omov

erei

mpu

lsare

nco

ndici

ones

justa

syeq

uita

tivas

elac

ceso

prio

ritar

iode

lasP

artes

Con

trat

antes

,en

part

icula

rlo

spaí

sese

nde

sarr

ollo,

alo

sres

ulta

dosy

bene

ficio

sder

ivad

osde

lasb

iotec

nolo

gías

basa

dase

nre

curs

osge

nétic

osap

orta

dos

por

esas

Part

esC

ontr

atan

tes.

Dich

oac

ceso

seco

nced

erá

conf

orm

ea

cond

icion

esde

term

inad

aspo

rmut

uoac

uerd

o.3.

Las

Part

eses

tudi

arán

lane

cesid

adyl

asm

odal

idad

esde

unpr

otoc

olo

quee

stabl

ezca

proc

edim

iento

sade

cuad

os,i

nclu

ido

enpa

rticu

lare

lcon

sent

imien

tofu

ndam

enta

dopr

evio

,en

laes

fera

dela

tran

sfere

ncia

,man

ipul

ació

nyu

tiliz

ació

nde

cual

esqu

iera

orga

nism

osvi

vosm

odifi

cado

sre

sulta

ntes

dela

biot

ecno

logí

aqu

epu

edan

tener

efecto

sad

vers

ospa

rala

cons

erva

ción

yla

utili

zació

nso

steni

ble

dela

dive

rsid

adbi

ológ

ica.

4.C

ada

Part

eC

ontr

atan

tepr

opor

ciona

rá,

dire

ctam

ente

oex

igién

dose

loa

toda

pers

ona

natu

ralo

juríd

icaba

josu

juris

dicci

ónqu

esum

inist

relo

sorg

anism

osa

losq

uese

hace

refer

encia

enel

párr

afo3

,tod

ala

info

rmac

ión

disp

onib

leac

erca

dela

sreg

lam

enta

cione

srela

tivas

alus

oyl

ase

gurid

adre

quer

idas

pore

saPa

rteC

ontr

atan

tepa

rala

man

ipul

ació

nde

dich

osor

gani

smos

,así

com

otod

ain

form

ació

ndi

spon

ible

sobr

elos

posib

lesefe

ctosa

dver

sosd

elos

orga

nism

oses

pecíf

icosd

eque

setr

ate,

ala

Part

eCon

trat

ante

enla

quee

soso

rgan

ismos

haya

nde

intr

oduc

irse”

.

7G

EN

TIC

AM

EN

TE

MO

DIF

ICA

DO

ÉIS

AB

EL

LA

PEA

Ñ6

tran

sfro

nter

izo,

eltr

ánsi

to,l

am

anip

ulac

ión

yla

utili

zaci

ónde

todo

slo

sor

gani

smos

vivo

sm

odif

icad

osqu

epu

edan

tene

ref

ecto

sad

vers

ospa

rala

cons

erva

ción

dela

dive

rsid

adbi

ológ

ica

opa

rala

salu

dhu

man

a.

No

obst

ante

,elm

arco

jurí

dico

debi

oseg

urid

adno

nave

gade

form

aai

slad

a,si

noqu

esu

grad

ode

impl

emen

taci

ónse

encu

entr

ain

dire

ctam

ente

afec

tado

poro

tros

sist

emas

jurí

dico

spa

rale

los.

En

espe

cial

,ypo

rla

vinc

ulac

ión

delo

sre

gím

enes

debi

oseg

urid

adco

nlo

stem

asde

com

erci

oex

teri

or,s

onde

impo

rtan

cia

losd

esar

rolla

dose

nel

seno

dela

Org

aniz

ació

nM

undi

alde

lCom

erci

o-O

MC

-,a

laqu

eel

Perú

tam

bién

pert

enec

e.

En

conc

reto

,lo

str

esac

uerd

ospr

inci

pale

sde

laO

MC

,co

mo

son

elT

BT

-,el

SPS-

yel

-TR

IPS

-inc

iden

dem

aner

afu

ndam

enta

len

laap

licac

ión

dela

snor

mas

sobr

ebi

oseg

urid

ad.

Atr

avés

desu

pert

enen

cia

ala

OM

C,e

lPer

úse

oblig

aa

una

seri

ede

prev

isio

nes

enca

min

adas

afa

cilit

arel

com

erci

oin

tern

acio

nal;

deno

hace

rlo,

elpa

íspu

ede

ser

obje

tode

dem

anda

san

teel

yel

dela

OM

C.

En

esta

mis

ma

esfe

ra,

son

deco

nsid

erar

igua

lmen

telo

spr

oces

osde

nego

ciac

ión

deac

uerd

osbi

late

rale

sde

com

erci

o,en

los

que

elPe

rúse

encu

entr

ain

mer

soen

laac

tual

idad

con

país

esco

mo

Est

ados

Uni

dos

EE

UU

-yT

aila

ndia

,que

podr

ían

afec

tara

ltra

tam

ient

oen

unfu

turo

dees

tete

ma

enel

país

.

Asi

mis

mo,

espr

ecis

om

enci

onar

que

elPe

rúfo

rma

part

ede

laqu

efu

ecr

eada

conj

unta

men

tepo

rla

-FA

O-y

la-O

MS-

en19

63.

El

esel

foro

prin

cipa

ldo

nde

son

abor

dado

slo

ste

mas

refe

rent

esa

lasa

nida

dal

imen

tari

aa

nive

lin

tern

acio

nal

yen

dond

ees

tete

ma

ysu

7

8

9

10

Acu

erdo

sobr

eO

bstá

culo

sTéc

nico

salC

omer

cio-

Acu

erdo

sobr

ela

Apl

icació

nde

Med

idas

Sani

taria

syF

itosa

nita

rias

Acu

erdo

sobr

eA

spec

tos

dePr

opied

adIn

telec

tual

Rela

ciona

dos

con

elC

omer

cio

Mec

anism

odeS

oluc

ión

deC

ontr

over

sias

Órg

anod

eApe

lació

n

Com

isión

del

Cod

exA

limen

tariu

sO

rgan

izac

ión

dela

sN

acio

nes

Uni

das

para

laA

limen

tació

nyl

aA

gricu

ltura

Org

aniz

ació

nM

undi

alde

laSa

lud

Cod

exA

limen

tariu

s

7 8 9 10

Elá

mbi

tode

lPro

toco

lose

rest

ring

eal

de“o

rgan

ism

ovi

vo”

ypo

rta

lent

iend

e

-art

ícul

o3.

h)-.

Ello

impl

ica

que

sein

cluy

ende

ntro

del

ámbi

tode

lP

roto

colo

las

sem

illas

,lo

sgr

anos

,fr

utas

,ve

geta

les,

anim

ales

vivo

s,qu

esos

nopa

steu

riza

dos

que

cont

enga

nO

VM

s,m

icro

bios

yva

cuna

s.Se

excl

uirí

ande

lmis

mo

los

prod

ucto

sres

ulta

ntes

(der

ivad

os)d

eO

VM

scom

opo

dría

nse

rhar

inas

,pan

,ace

ites,

jugo

sde

frut

aso

sals

ade

soja

que,

aún

sien

dom

anuf

actu

rado

sut

iliza

ndo

mat

eria

les

gené

ticos

mod

ific

ados

,no

son

capa

cesd

ere

plic

arel

mat

eria

lgen

étic

o.Si

nem

barg

o,la

norm

ativ

ana

cion

alde

form

ain

dire

cta

ampl

iasu

ámbi

tode

aplic

ació

na

losO

VM

sya

susp

rodu

ctos

deriv

ados

.R

esol

ució

nL

egis

lativ

a26

407

de18

dedi

ciem

bre

de19

94,p

orla

que

elPe

rúde

clar

asu

adhe

sión

ala

Org

aniz

ació

nM

undi

alde

lCom

erci

o;en

vigo

rdes

deel

1de

ener

ode

1995

.L

assi

glas

delo

sacu

erdo

smen

cion

ados

corr

espo

nden

asu

deno

min

ació

nen

ingl

és.

Sin

emba

rgo,

este

tem

ano

está

teni

endo

unca

pítu

loin

depe

ndie

nte

enla

sne

goci

acio

nes.

Dad

ala

com

plej

idad

delm

ism

oy

lapr

esen

cia

dem

últip

les

aris

tas

ensu

com

pren

sión

nose

acab

ade

ente

nder

muy

bien

enqu

éco

ntex

tode

berí

ase

rneg

ocia

do:m

edio

ambi

ente

,pr

opie

dad

inte

lect

ual,

cons

umid

ores

,etc

.No

obst

ante

,se

cree

que

laen

trad

aen

vigo

rdel

TL

Cco

nE

EU

Uim

plic

aría

laen

trad

ade

OV

Msa

lpaí

s,co

mo

arro

zy

maí

ztr

ansg

énic

osy

alim

ento

spar

aan

imal

es.

“cua

lqui

eren

tidad

biol

ógica

capa

zde

tran

sferir

ore

plica

rm

ater

ialg

enéti

co,i

nclu

idos

los

orga

nism

oses

térile

s,lo

svi

rus

ylo

svi

roid

es”

11Pa

raco

nsul

tar

lave

rsió

npr

elim

inar

deli

nfor

me

delm

enci

onad

ope

ríod

ode

sesi

ones

:ht

tp:/

/ww

w.c

odex

alim

enta

rius

.net

/web

/ind

ex_e

n.js

p12 13

http

://w

ww

.un.

org/

esa/

sust

dev/

sdis

sues

/con

sum

ptio

n/en

glis

h.pd

fC

AC

/RC

P20

-197

9,R

EV.

1(1

985)

http

://w

ww

.cod

exal

imen

tari

us.n

et14 15

Col

ombi

a,V

enez

uela

,E

cuad

or,

Bol

ivia

yPe

rúso

nlo

spa

íses

que

inte

gran

la.

Apr

obad

apo

rDec

isió

n52

3,de

7de

julio

del2

002.

Com

unid

adA

ndin

ade

Nac

ione

s

vinc

ulac

ión

con

lain

trod

ucci

ónde

OV

Mse

nla

cade

naal

imen

tari

a,es

tási

endo

obje

tode

deba

tes

yne

goci

acio

nes

atr

avés

del

-yde

l.

La

difi

culta

dde

enco

ntra

run

cons

enso

ento

dolo

que

sere

fier

eal

esta

blec

imie

nto

deun

régi

men

inte

rnac

iona

lar

mon

izad

oen

mat

eria

deO

VM

s,ha

lleva

doa

que

laen

suse

sión

núm

ero

vein

tisie

tece

lebr

ada

enel

mes

deju

liode

lpre

sent

eañ

oha

yade

cidi

doco

nstit

uir

un-

-qu

ede

berá

pres

enta

rsu

info

rme

fina

la

laC

omis

ión

enel

año

2009

.

Fin

alm

ente

,elt

ema

dela

prot

ecci

ónal

cons

umid

oran

tela

biot

ecno

logí

am

oder

naes

elqu

em

enos

desa

rrol

loha

teni

doa

nive

lin

tern

acio

nal.

Úni

cam

ente

exis

ten

dos

inst

rum

ento

sde

cará

cter

volu

ntar

io,c

omo

son

lade

1985

-que

está

sien

doen

laac

tual

idad

obje

tode

revi

sión

-y

elde

lde

lm

ism

oañ

o.

En

elám

bito

regi

onal

,ela

nális

isde

lmar

cono

rmat

ivo

enm

ater

iade

bios

egur

idad

seub

ica

enel

seno

dela

yes

tam

bién

dedi

rect

aap

licac

ión

enel

Perú

.D

ees

tafo

rma,

laD

ecis

ión

345

sobr

eel

de21

deoc

tubr

ede

1993

,se

hace

eco

dela

spr

evis

ione

sde

ly

ensu

Dis

posi

ción

Tra

nsito

ria

Ter

cera

inst

ruye

alo

spaí

ses

mie

mbr

osa

apro

bar

con

ante

rior

idad

al31

dedi

ciem

bre

de19

94un .N

oob

stan

te,s

ibi

ense

deci

dió

otor

garu

ntr

atam

ient

ose

para

doa

las

dos

mat

eria

sre

feri

das

yse

dict

óun

aD

ecis

ión

sobr

eel

acce

soa

los

recu

rsos

gené

ticos

,ala

fech

ano

seha

emiti

doni

ngun

ano

rma

enm

ater

iade

bios

egur

idad

.D

eah

í,qu

elo

sdi

stin

tos

país

esde

laSu

breg

ión

haya

npr

oced

ido

acr

ear

sus

prop

ios

regí

men

esen

lam

ater

iade

form

ain

depe

ndie

nte.

No

obst

ante

loan

teri

or,l

aco

ntem

pla

elde

sarr

ollo

dela

biot

ecno

logí

ay

delo

sne

cesa

rios

mec

anis

mos

debi

oseg

urid

adpa

rale

los

enal

guna

sde

sus

línea

sde

acci

ón.E

sde

espe

cial

inte

rés,

laL

ínea

deac

ción

7,de

ntro

delO

bjet

ivo

I,en

laqu

ese

dest

aca

laim

port

anci

ade

gene

rar

polít

icas

yac

cion

esco

njun

tase

nm

ater

iade

segu

rida

dde

labi

otec

nolo

gía

dent

rode

laC

AN

.Así

,se

prev

énco

mo

Res

ulta

dosd

ela

mis

ma:

Gru

poIn

tergu

bern

amen

tala

dho

cso

bre

alim

ento

sob

tenid

ospo

rmed

iosb

iotec

noló

gico

sC

omité

delC

odex

sobr

eetiq

ueta

dode

losa

limen

tos

Com

isión

delC

odex

Alim

enta

rius

Gru

pode

Acci

ónIn

tergu

bern

amen

tal

Esp

ecia

lsob

reA

limen

tosO

bten

idos

porM

edio

sBio

tecno

lógi

cos

Ad

Hoc

Inter

gove

rnm

enta

lTas

kFo

rce

onfo

ods

deriv

edfro

mbi

otec

hnol

ogy

Guí

ade

las

Nac

ione

sU

nida

spa

rala

prot

ecció

na

losc

onsu

mid

ores

Cód

igo

deÉ

tica

para

elC

omer

cioIn

terna

ciona

ldeA

limen

tos

Cod

exA

limen

tariu

s

Com

unid

adA

ndin

aR

égim

enC

omún

depr

otec

ción

alo

sder

echo

sdel

osob

tento

resv

egeta

les,

Con

veni

oso

brel

aD

iver

sidad

Bio

lógi

caR

égim

enco

mún

sobr

eacce

soa

losr

ecur

sosg

enéti

cosy

gara

ntía

ala

bios

egur

idad

dela

Subr

egió

n

Estr

ateg

iaR

egio

nald

eB

iodi

vers

idad

para

los

Paíse

sde

lTró

pico

And

ino

11

12

13

14

15

9G

EN

TIC

AM

EN

TE

MO

DIF

ICA

DO

ÉIS

AB

EL

LA

PEA

Ñ8

· · ·

eles

tabl

ecim

ient

ode

mec

anis

mos

ypr

oced

imie

ntos

conj

unto

spa

rael

cont

rold

elco

mer

cio

ym

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

ode

OV

Ms,

susp

rodu

ctos

yde

rivad

os,m

edia

nte

lacr

eaci

ónde

base

sci

entíf

icas

para

laev

alua

ción

deri

esgo

s;la

iden

tific

ació

ny

adop

ción

depa

utas

deet

ique

tado

yel

esta

blec

imie

nto

depr

inci

pios

para

dete

rmin

arre

spon

sabi

lidad

ese

inde

mni

zar

por

daño

sca

usad

ospo

rOV

Ms;

lane

cesi

dad

desi

stem

atiz

ary

difu

ndir

expe

rien

cias

sobr

eel

uso

ym

anej

ode

OV

Ms,

esta

blec

erpo

lític

asy

acci

ones

conj

unta

sen

bios

egur

idad

yfo

rtal

ecer

laca

paci

dad

delo

spaí

sese

nla

aplic

ació

nde

lPC

B.

Den

tro

delO

bjet

ivo

IV,s

ein

cluy

ela

Lín

eade

acci

ón14

,que

trat

ade

lare

aliz

ació

nde

inve

stig

acio

nesp

rior

itari

asen

mat

eria

deco

nser

vaci

ón,u

soso

sten

ible

ein

nova

cion

este

cnol

ógic

asy

biot

ecno

logí

a.E

nes

tepu

nto,

seco

ntem

pla

lane

cesi

dad

dede

sarr

olla

rte

cnol

ogía

sen

culti

vosy

espe

cies

neta

men

tean

dina

s,co

nel

fin

deco

nseg

uiru

nm

ayor

valo

rag

rega

doy

logr

arm

erca

dos

con

mej

ores

vent

ajas

.Con

ello

seha

ría

fren

tea

late

nden

cia

actu

alen

que

lose

sfue

rzos

dein

vest

igac

ión

desa

rrol

lado

spor

lasc

ompa

ñías

tran

snac

iona

les

sees

tarí

ance

ntra

ndo

enlo

slla

mad

os”

com

ola

soya

,el

trig

oy

elm

aíz.

Por

últim

o,se

desa

taca

,den

tro

dela

men

cion

ada

norm

a,la

prio

rida

dde

cons

titui

rfo

ndos

dein

vers

ión

dest

inad

osa

proy

ecto

ssu

breg

iona

les

que

perm

itan

elfo

rtal

ecim

ient

oy

elde

sarr

ollo

dela

capa

cida

dde

inve

stig

ació

nde

los

cien

tífic

osde

laC

AN

.

Aes

cala

naci

onal

,el

Perú

,atr

avés

desu

sdi

stin

tos

inst

rum

ento

sno

rmat

ivos

yde

polít

ica

seha

pron

unci

ado

igua

lmen

teen

favo

rde

lane

cesi

dad

depr

omov

erla

biot

ecno

logí

ade

mod

oco

nsis

tent

eco

nla

prot

ecci

ónpa

rala

salu

dhu

man

a,el

ambi

ente

yla

dive

rsid

adbi

ológ

ica.

Así

,tra

sla

ratif

icac

ión

del

enab

ril

de19

93,

ennu

estr

opa

ísse

han

veni

dopr

omul

gand

ono

rmas

deim

port

anci

aen

elám

bito

dela

cons

erva

ción

yel

uso

sost

enib

lede

ladi

vers

idad

biol

ógic

ay

enm

ater

iade

bios

egur

idad

.

De

esta

form

a,a

lola

rgo

dedi

stin

tasp

revi

sion

esno

rmat

ivas

sere

coge

lane

cesi

dad

depr

omov

erla

inve

stig

ació

nde

labi

otec

nolo

gía.

Ent

reel

las,

cabe

men

cion

arla

Ley

No.

2683

9,de

8de

julio

de19

97,q

ue,e

nsu

artíc

ulo

25,p

revé

que .A

sim

ism

o,en

elar

tícul

o26

“s

Tam

bién

yde

form

apa

rale

la,s

eco

ntem

pla

lane

cesi

dad

deco

ntar

con

polít

icas

debi

oseg

urid

aden

elpa

ís.

Así

,el

artíc

ulo

30de

lam

ism

ano

rma

esta

blec

equ

e“

“com

mod

ities

Con

veni

osob

rela

Div

ersid

adB

ioló

gica L

eyso

brel

aco

nser

vació

nye

lapr

ovec

ham

iento

soste

nibl

edel

adi

vers

idad

biol

ógica

“elE

stado

con

part

icipa

ción

dels

ecto

rpriv

ado,

prom

ueve

:a)

El

desa

rrol

lode

lain

vesti

gació

ncie

ntífi

ca,

elac

ceso

,ge

nera

ción

ytr

ansfe

renc

iade

tecno

logí

asap

ropi

adas

,inc

luid

ala

biot

ecno

logí

a”ed

ecla

rade

prio

ridad

eint

erés

nacio

nall

ain

vesti

gació

ncie

ntífi

caso

bre:

c)C

onoc

imien

to,c

onse

rvac

ión

yapl

icació

nin

dustr

ialy

med

icina

ldel

osre

curs

osge

nétic

osm

edia

nteb

iotec

nolo

gía

trad

icion

alym

oder

na”.

La

inve

stiga

ción,

desa

rrol

lo,pr

oduc

ción,

liber

ació

n,in

trod

ucció

nyt

rans

port

een

todo

elter

ritor

iona

ciona

lde

orga

nism

osge

nétic

amen

tem

odifi

cado

s,de

ben

cont

arco

nm

ecan

ismos

dese

gurid

adde

stina

dos

aev

itard

años

alam

bien

teya

lasa

lud

hum

ana

Estr

ateg

iaN

acio

nald

eD

iver

sidad

Bio

lógi

ca

“Int

egra

rel

uso

soste

nibl

ede

ladi

vers

idad

biol

ógica

enel

man

ejode

los

recu

rsos

natu

rales

Bio

segu

ridad

Bio

segu

ridad

Prog

ram

aN

acio

nald

eBio

segu

ridad

Siste

ma

Nac

iona

ldeB

iotec

nolo

gía

Esta

blec

erm

edid

ases

pecia

lespa

rala

cons

erva

ción

yres

taur

ació

nde

ladi

vers

idad

biol

ógica

frent

eapr

oces

osex

terno

s “los

orga

nism

osvi

vosm

odifi

cado

srep

rese

ntan

riesg

os“o

culto

s”,p

uese

smuy

difíc

ilan

ticip

arla

man

ifesta

ción

dege

nesq

uepu

eden

perj

udica

rla

dive

rsid

adbi

ológ

ica

”,y

elar

tícul

o29

incl

uye

entr

ela

slim

itaci

ones

alac

ceso

alo

sre

curs

osge

nétic

oso

sus

prod

ucto

sde

rivad

os,l

asco

mpr

endi

das

enla

sre

gula

cion

esso

bre

bios

egur

idad

.

Una

norm

am

arco

dere

leva

ncia

refe

rent

ea

las

prio

rida

des

del

país

enm

ater

iade

cons

erva

ción

yus

oso

sten

ible

dela

dive

rsid

adbi

ológ

ica,

esla

-EN

DB

-que

,tra

sun

proc

eso

part

icip

ativ

o,fu

eap

roba

dapo

rD

S10

2-20

01-P

CM

yqu

ere

coge

,de

ntro

dela

Lín

eaE

stra

tégi

caSe

gund

are

lativ

aa

”,el

Obj

etiv

oE

stra

tégi

co2.

9de

nom

inad

o.

ElO

bjet

ivo

Est

raté

gico

2.9,

rela

tivo

ase

artic

ula

atr

avés

deun

ase

rie

deA

ccio

nesp

rinc

ipal

es:

crea

run

enco

ncor

danc

iaco

nel

Pro

toco

lode

Car

tage

na,c

ones

peci

alén

fasi

sen

elas

pect

oag

ríco

lay

alim

enta

rio;

·es

tabl

ecer

unqu

efo

men

tela

inve

stig

ació

nde

espe

cies

nativ

as,f

ijecr

iteri

os,s

alva

guar

das

ein

dica

dore

sde

segu

rida

d,pa

rare

valo

rar

eim

puls

arel

cono

cim

ient

otr

adic

iona

len

torn

oal

uso

sele

ctiv

ode

ladi

vers

idad

biol

ógic

a;·

desa

rrol

lar

prog

ram

asde

inve

stig

ació

ny

educ

ació

npa

ram

inim

izar

los

impa

ctos

ala

salu

dhu

man

a,el

ambi

ente

yla

dive

rsid

adbi

ológ

ica;

·im

plem

enta

rla

ley

yre

glam

ento

exis

tent

esen

lam

ater

iay

·ga

rant

izar

una

adec

uada

legi

slac

ión

aseg

uran

do,a

sim

ism

o,lo

sm

ecan

ism

osde

cont

rol,

prev

enci

óny

eval

uaci

ónde

ries

gos,

así

com

ode

sarr

olla

ndo

laca

paci

dad

naci

onal

yla

sred

esre

gion

ales

para

iden

tific

ary

antic

ipar

elin

gres

oal

terr

itori

ona

cion

alde

orga

nism

osvi

vosm

odif

icad

os.

En

elO

bjet

ivo

Est

raté

gico

3.3

-den

tro

dela

Lín

eaE

stra

tegi

aT

erce

rare

lativ

aa

“”-

laE

ND

Bre

gula

defo

rma

expr

esa

elco

ntro

lde

los

OV

Ms.

Así

,se

dete

rmin

aqu

e”;

ein

cluy

een

tre

lasa

ccio

nesa

empr

ende

rlas

de:

·fo

rtal

ecer

los

plan

esde

prev

enci

ónde

ingr

eso

deor

gani

smos

vivo

sm

odif

icad

osqu

epo

ngan

enri

esgo

lasa

lud

hum

ana,

elam

bien

tey

ladi

vers

idad

biol

ógic

a,y

·fo

men

tarl

apa

rtic

ipac

ión

delo

sse

ctor

espú

blic

oy

priv

ado

enla

erra

dica

ción

deor

gani

smos

vivo

sm

odif

icad

osqu

epe

rjud

ique

nla

salu

dhu

man

a,el

ambi

ente

yla

dive

rsid

adbi

ológ

ica.

· ·in

form

arde

man

era

peri

ódic

ay

actu

aliz

ada

alo

sus

uari

osde

esta

tecn

olog

ía,

delo

sri

esgo

sy

bene

fici

osqu

ein

volu

cran

las

activ

idad

esde

los

orga

nism

osvi

vosm

odif

icad

os;

11

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

10

En

conc

reto

,en

elm

arco

debi

oseg

urid

ades

tric

tam

ente

,elP

erú

hasi

doun

ode

los

prim

eros

país

esen

Lat

inoa

mér

ica

encr

ear

unsi

stem

apa

rare

gula

rla

segu

rida

den

elus

ode

labi

otec

nolo

gía.

ElP

erú,

adi

fere

ncia

deot

ros

país

esqu

eha

nde

fini

doel

tem

ade

bios

egur

idad

defo

rma

disp

ersa

ein

dire

cta

atr

avés

dele

gisl

acio

nes

rela

tivas

ape

stic

idas

oqu

ímic

ostó

xico

sen

los

alim

ento

s,o

adi

fere

ncia

deot

ros

que

seha

nfu

ndam

enta

doen

regu

laci

ones

deca

ráct

ervo

lunt

ario

,ha

opta

dopo

rla

crea

ción

deun

régi

men

espe

cifi

coen

lam

ater

ia,d

otán

dolo

deca

ráct

ervi

ncul

ante

con

rang

ode

ley,

yqu

eha

sido

obje

tode

post

erio

rde

sarr

ollo

regl

amen

tari

o.E

stam

osha

cien

dore

fere

ncia

ala

Ley

No.

2710

4,,

defe

cha

4de

ener

ode

1999

-en

adel

ante

,Ley

No.

2710

4-y

asu

Reg

lam

ento

apro

bado

med

iant

eD

ecre

toSu

prem

oN

o.10

8-20

02-P

CM

-en

adel

ante

,elR

egla

men

to-.

La

Ley

No.

2710

4,ci

rcun

scri

besu

ámbi

tode

aplic

ació

na

”.Si

nem

barg

o,el

Reg

lam

ento

dela

men

cion

ada

Ley

ampl

iade

form

ain

dire

cta

elám

bito

deap

licac

ión

alo

sO

VM

sy

sus

prod

ucto

sde

rivad

os.

Est

aci

rcun

stan

cia

está

sien

doob

jeto

decu

estio

nam

ient

oen

else

node

lasd

iscu

sion

esde

ly

plan

tea

una

gran

inse

guri

dad

jurí

dica

enla

defi

nici

ónde

lm

ism

o.

Dic

hom

arco

norm

ativ

oes

deca

ráct

erco

mpr

ehen

sivo

alab

orda

run

com

plet

oes

pect

roen

elus

ode

OV

Ms:

desd

ela

inve

stig

ació

n,en

sayo

sde

cam

poa

laco

mer

cial

izac

ión.

Sin

emba

rgo,

enun

prim

erac

erca

mie

nto,

pode

mos

man

ifes

tarq

ueel

dise

ñode

lmar

coju

rídi

coac

tual

dist

ade

serc

ompl

eto

yqu

ees

frut

ode

unpr

oces

o,to

daví

aen

mar

cha,

decr

eaci

ónde

una

estr

uctu

rain

stitu

cion

aly

proc

edim

enta

l.D

eah

í,qu

e,en

laac

tual

idad

,nos

enco

ntre

mos

enun

afa

sede

desa

rrol

lode

lasn

orm

asqu

ede

fina

nde

form

aes

peci

fica

las

com

pete

ncia

sy

resp

onsa

bilid

ades

alre

spec

topo

rpa

rte

delo

sdis

tinto

ssec

tore

syau

tori

dade

sen

lam

ater

ia.Y

deah

íque

,tem

asco

mo

lase

greg

ació

nde

OV

Ms;

lacr

eaci

ónde

mec

anis

mos

detr

azab

ilida

d;la

regu

laci

ónde

laco

exis

tenc

iade

culti

vos

OV

Ms

delo

squ

eno

loso

n;lo

ssi

stem

asde

etiq

ueta

doy

eldi

seño

deun

régi

men

dere

spon

sabi

lidad

,ser

ánob

jeto

deun

trat

amie

nto

enel

futu

ro,

am

edid

aqu

eel

tem

ava

yaad

quir

iend

oun

am

ayor

mad

urez

enel

país

y,ta

mbi

én,a

med

ida

que

seva

yaes

clar

ecie

ndo

elpa

nora

ma

ani

veli

nter

naci

onal

enre

laci

ónco

ndi

chos

tem

as.

Poro

tra

part

e,la

ratif

icac

ión,

enfe

brer

ode

l200

4,po

relP

erú

del

-PC

B-p

odrí

ada

rlu

gar

afu

tura

sm

odif

icac

ione

sde

lale

gisl

ació

nna

cion

al,

que

fue

dict

ada

con

ante

rior

idad

adi

cha

ratif

icac

ión,

con

elfi

nde

dota

rde

cohe

renc

iaal

mar

cono

rmat

ivo

debi

oseg

urid

adde

lpaí

s.

Ley

depr

even

ción

derie

sgos

deriv

ados

delu

sode

labi

otec

nolo

gía

“las

activ

idad

esde

inve

stiga

ción,

prod

ucció

n,in

trod

ucció

n,m

anip

ulac

ión,

tran

spor

te,al

mac

enam

iento

,co

nser

vació

n,in

terca

mbi

o,co

mer

cializ

ació

n,us

oco

nfin

ado

ylib

erac

ión

con

OV

M,

bajo

cond

icion

esco

ntro

lada

s

Com

itéC

oord

inad

orde

lMar

coN

acio

nal

deB

iose

gurid

ad

Prot

ocol

odeC

arta

gena

sobr

eSeg

urid

adde

laB

iotec

nolo

gía

delC

onve

nios

obre

laD

iver

sidad

Bio

lógi

ca16

16E

lte

xto

del

pued

een

cont

rars

een

yel

text

ode

len

Con

veni

oso

bre

laD

iver

sidad

Bio

lógi

caPr

otoc

olo

deC

arta

gena

sobr

eSeg

urid

adde

laB

iotec

nolo

gía

http

://w

ww

.bio

div.

org

http

://w

ww

.bio

div.

org/

bios

afet

y

Fin

alm

ente

,es

nece

sari

ose

ñala

rqu

edi

cho

sist

ema

noha

logr

ado

ala

fech

ape

rmea

biliz

arse

alin

teri

orde

lale

gisl

ació

nse

ctor

ial.

Muy

brev

ees

lare

fere

ncia

que

seha

cea

los

orga

nism

ostr

ansg

énic

osen

lale

gisl

ació

nen

mat

eria

dese

mill

as,

que,

sim

plem

ente

,se

rem

itea

laau

tori

dad

enbi

oseg

urid

adpa

rasu

supe

rvis

ión

yau

tori

zaci

ón.T

ampo

coes

exte

nsiv

ala

Ley

No.

2732

2,qu

epr

evé,

ensu

artíc

ulo

30,q

ue“

”.

Des

dela

pers

pect

iva

dela

prot

ecci

óna

los

cons

umid

ores

,tam

poco

seha

llani

ngun

am

enci

óndi

fere

ncia

daen

rela

ción

con

eltr

atam

ient

ode

lain

form

ació

nre

fere

nte

alo

sal

imen

tos

tran

sgén

icos

,en

elno

rma

que

reco

geel

régi

men

gene

ral

depr

otec

ción

alo

sco

nsum

idor

esen

elpa

ís.

El

-en

adel

ante

,el

Reg

lam

ento

-es

lano

rma

que

esta

blec

eel

dise

ñoin

stitu

cion

alde

lm

arco

debi

oseg

urid

aden

elpa

ís.D

icha

norm

afu

ndam

enta

elm

arco

inst

ituci

onal

sobr

etr

espi

lare

s:di

stri

buye

com

pete

ncia

sen

los

órga

nos

sect

oria

les

-ate

ndie

ndo

asu

sco

mpe

tenc

ias

resp

ectiv

as-,

inst

ituye

órga

nos

deas

esor

amie

nto

sobr

ela

segu

rida

dde

labi

otec

nolo

gía

yco

ordi

nala

sac

tuac

ione

sde

los

mis

mos

atr

avés

deun

órga

noin

ters

ecto

rial

.

Con

ello

,se

opta

porn

ocr

earn

ueva

sins

tituc

ione

ssin

opa

rtir

dela

sexi

sten

tesy

darl

esre

spon

sabi

lidad

esen

mat

eria

deO

VM

s,ba

jola

coor

dina

ción

deun

órga

noin

ters

ecto

rial

yco

ntan

doco

nel

apoy

oy

ases

oram

ient

ode

grup

osté

cnic

osen

los

que

seda

cabi

daa

dist

inta

sau

tori

dade

svi

ncul

adas

,aac

adém

icos

dela

sun

iver

sida

des

ya

otro

sexp

erto

sinv

itado

s.

El

artíc

ulo

6de

lam

enci

onad

ano

rma

decr

eta

que

son

Órg

anos

Sect

oria

les

Com

pete

ntes

-OSC

-el

INIE

A-

ely

lade

lMin

iste

rio

deSa

lud

-DIG

ESA

-par

alo

ssec

tore

sde

agri

cultu

ra,p

esqu

ería

ysa

lud

resp

ectiv

amen

te.

17L

eyM

arco

deSa

nida

dA

grar

iaL

ain

trod

ucció

n,in

vesti

gació

n,m

anip

ulac

ión,

prod

ucció

n,tr

ansp

orte,

alm

acen

amien

to,l

iber

ació

n,co

nser

vació

n,co

mer

cializ

ació

n,us

oym

anejo

deO

rgan

ismos

Viv

osM

odifi

cado

sy

sus

prod

ucto

s,de

uso

agro

pecu

ario

,se

sujet

arán

ala

sm

edid

asfit

oy

zoos

anita

riasa

dopt

adas

porl

aA

utor

idad

Nac

iona

len

Sani

dad

Agr

aria

(…)

Text

nico

Ord

enad

ode

lD

ecre

toL

egisl

ativ

o71

6,L

eyde

Prot

ecció

nal

Con

sum

idor

,

Reg

lam

ento

dela

Ley

depr

even

ción

derie

sgos

deriv

ados

delu

sode

labi

otec

nolo

gía

Insti

tuto

Nac

iona

ldeI

nves

tigac

ión

yE

xten

sión

Agr

aria

-V

icem

inist

erio

dePe

sque

ríaD

irec

ción

Gen

eral

deSa

lud

Am

bien

tal

2.2.

Mar

coIn

stit

uci

onal

17L

ey27

262,

publ

icad

aen

elD

iari

oO

fici

alel

13de

may

ode

l200

0-y

Dec

reto

Supr

emo

040-

2001

-AG

,por

elqu

ese

apru

eba

elre

glam

ento

dela

Ley

;pub

licad

oen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

9de

julio

del2

001.

Ley

Gen

eral

deSe

mill

asE

lPer

uano

ElP

erua

no

13

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

12

Ent

rela

sfun

cion

esde

losm

enci

onad

osO

SCfi

gura

nla

ssig

uien

tes:

·re

cibi

rla

sso

licitu

des

yau

tori

zar,

mod

ific

ar,s

uspe

nder

ode

nega

rel

regi

stro

deto

das

las

pers

onas

inte

resa

das

enre

aliz

arac

tivid

ades

con

OV

Ms

yqu

ecu

mpl

anco

nlo

sre

quis

itos

para

lain

trod

ucci

ón,

utili

zaci

óny

com

erci

aliz

ació

nde

OV

Ms,

susd

eriv

ados

ylo

spro

duct

osqu

elo

scon

teng

an;

·el

inst

ituir

unsi

stem

ade

reco

noci

mie

nto

delo

ste

rcer

osen

carg

ados

dere

aliz

arla

sev

alua

cion

esde

lri

esgo

deO

VM

sy

los

proc

edim

ient

osy

cond

icio

nesa

lres

pect

o;·

impl

emen

tar

unP

rogr

ama

Nac

iona

lpar

ael

Segu

imie

nto

dela

sac

tivid

ades

que

sere

alic

enco

nO

VM

sen

elpa

ís;

·re

aliz

aral

efec

tola

sin

spec

cion

esco

rres

pond

ient

esy

decr

etar

,en

suca

so,e

lci

erre

dela

sins

tala

cion

esy

·ca

naliz

arla

sden

unci

asde

losp

osib

lese

fect

osad

vers

osge

nera

dosp

orel

uso

ym

anej

ode

OV

Ms

ydi

fund

irla

info

rmac

ión

sobr

elo

sri

esgo

sy

bene

fici

osde

rivad

osde

losm

ism

os.

La

dist

ribu

ción

deco

mpe

tenc

ias

men

cion

ada

plan

tea

dos

prob

lem

aspr

inci

pale

s.E

npr

imer

luga

r,la

conc

epci

ónde

lIN

IEA

com

oju

ezy

part

e.E

sde

cir,

com

oin

stitu

ción

dedi

cada

ala

inve

stig

ació

nen

biot

ecno

logí

am

oder

naen

else

ctor

agri

cultu

ray

com

oór

gano

auto

riza

dor

ysu

perv

isor

dela

sac

tivid

ades

are

aliz

aren

biot

ecno

logí

am

oder

na.D

icha

circ

unst

anci

a,no

pued

esi

nom

enos

caba

rla

neut

ralid

ady

obje

tivid

adre

quer

ida

ala

hora

deto

mar

una

deci

sión

enla

auto

riza

ción

deun

regi

stro

depe

rson

asy

activ

idad

esre

laci

onad

asco

nO

VM

sen

else

ctor

agri

cultu

ra,p

artic

ular

men

te,l

asde

sarr

olla

dasp

orel

INIE

Am

ism

o.

En

segu

ndo

luga

r,el

dise

ñopl

ante

ado

vaa

requ

erir

deld

esar

rollo

dem

ecan

ism

osde

coor

dina

ción

impo

rtan

tes

entr

eal

guna

sau

tori

dade

s.E

npa

rtic

ular

entr

eel

-SE

NA

SA-q

uees

la“a

utor

idad

ense

mill

as”

yel

enca

rgad

ode

supe

rvis

arla

prod

ucci

ón,c

ertif

icac

ión

yco

mer

cial

izac

ión

ense

mill

asy

man

tene

rel

regi

stro

dese

mill

asy

plag

uici

das

yel

INIE

Aqu

ees

com

pete

nte

enin

stitu

irel

regi

stro

vinc

ulad

oa

activ

idad

esco

nO

VM

sen

else

ctor

deag

ricu

ltura

.

Los

OSC

reci

birá

n,a

suve

z,el

apoy

ode

los

Gru

pos

Téc

nico

sSe

ctor

iale

s-G

TS-

conf

orm

ados

por

espe

cial

ista

sen

else

ctor

,en

elcu

mpl

imie

nto

dela

sfu

ncio

nes

ante

rior

men

tem

enci

onad

as.C

onst

ituye

npa

rte

delG

TS

dels

ecto

rde

agri

cultu

rael

INIE

A,e

l-I

NR

EN

A-,

SEN

ASA

,el

-IIA

P-

yre

pres

enta

ntes

deun

iver

sida

des.

En

else

ctor

pesq

uero

,elG

TS

seen

cuen

tra

conf

orm

ado

pore

lIM

AR

PE

-,el

-IT

P-,

elII

AP,

yun

iver

sida

desr

elac

iona

dasc

onel

sect

or.

Fin

alm

ente

,en

else

ctor

salu

d,D

IGE

SA,

el-I

NS-

yre

pres

enta

ntes

deun

iver

sida

des.

Todo

slo

sG

TS

men

cion

ados

tiene

nla

impo

rtan

tefu

nció

nde

real

izar

laev

alua

ción

yge

stió

nde

los

ries

gos

dela

sac

tivid

ades

desa

rrol

lada

sco

nO

VM

s,y

emiti

rel

info

rme

técn

ico

corr

espo

ndie

nte,

afi

nde

que

seau

tori

ceo

deni

egue

elin

gres

ode

OV

Ms.Se

rvici

oN

acio

nald

eSan

idad

Agr

aria

Insti

tuto

deR

ecur

sosN

atur

ales

Insti

tuto

deIn

vesti

gació

nde

laA

maz

onía

Peru

ana

Insti

tuto

delM

arde

lPer

ú-

Insti

tuto

Tecn

ológ

icoPe

sque

roIn

stitu

toN

acio

nal

deSa

lud

18D

eco

nfor

mid

adco

nla

pres

enta

ción

dela

Ing.

Dor

aPa

rion

aen

laco

nsul

torí

aso

bre

“re

aliz

ada

el31

deA

gost

ode

l20

04,

dent

rode

lpr

oyec

toM

arco

Nac

iona

lde

Bio

segu

rida

d-Pe

rúco

ordi

nado

porC

ON

AM

.

Reg

lam

ento

spar

ael

desa

rrol

lode

activ

idad

esco

nO

VM

sysu

spro

ducto

sder

ivad

os”

Asi

mis

mo,

la-C

ON

AD

IB-,

órga

nopa

rtic

ipat

ivo

yre

pres

enta

tivo

delo

sdi

stin

tos

sect

ores

yde

laso

cied

adci

vila

ctua

ráco

mo

inst

anci

aco

nsul

tiva

yde

ases

oram

ient

oy

conc

erta

ción

enla

mat

eria

.

Alr

espe

cto,

habr

íasi

dode

seab

lela

part

icip

ació

ntr

ansv

ersa

lde

DIG

ESA

,de

form

aqu

ehu

bier

aes

tado

pres

ente

enel

GT

Sde

lost

ress

ecto

res,

dado

que

ento

dosl

osca

sos

exis

teun

avi

ncul

ació

nco

nlo

stem

asde

salu

dhu

man

a.

Fin

alm

ente

,el

-CO

NA

M-

actú

aco

mo

orga

nism

ode

coor

dina

ción

inte

rsec

tori

al.

El

CO

NA

Mes

el,c

onso

lidan

doy

difu

ndie

ndo

lain

form

ació

nqu

ege

nera

nlo

sO

SC.E

nsu

estr

uctu

raor

gáni

ca,d

entr

ode

la,s

eha

crea

doun

área

deB

iose

guri

dad

enca

rgad

ade

cent

raliz

arla

info

rmac

ión

alre

spec

toco

mo

punt

ofo

cal.

Alp

rese

nte,

elC

ON

AM

seen

cuen

tra

enca

paci

dad

dere

cibi

ry

envi

arin

form

ació

nre

laci

onad

aco

nla

tom

ade

deci

sion

esen

lam

ater

iay

hael

abor

ado

una

base

deda

tosc

onex

pert

osna

cion

ales

.

Com

isión

Nac

iona

lde

Div

ersid

adB

ioló

gica

Con

sejo

Nac

iona

lde

lA

mbi

ente

Cen

tro

deIn

terca

mbi

ode

Info

rmac

ión

enSe

gurid

adde

laB

iotec

nolo

gía

Uni

dad

deB

iodi

vers

idad

yBio

segu

ridad

18

15

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

14

III.

LA

AP

LIC

AC

IÓN

DE

LP

RIN

CIP

IOP

RE

CA

UT

OR

IO

3.1

Con

ten

ido

del

Pri

nci

pio

Pre

cau

tori

o

Con

elfi

nde

que

elP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

sea

inco

rpor

ado

enlo

spro

ceso

sde

tom

ade

deci

sion

esso

bre

las

activ

idad

esvi

ncul

adas

alo

sO

VM

s,es

fund

amen

tal

llega

ra

com

pren

ders

usi

gnif

icad

o;lo

spr

esup

uest

osqu

ese

tiene

nqu

eda

rpar

asu

aplic

ació

n;la

scon

secu

enci

asju

rídi

casq

ueim

plic

ay

lasp

osib

lesa

ccio

nesq

uepu

ede

conl

leva

r,en

lapr

áctic

a,la

ejec

ució

nde

lmis

mo.

Con

cará

cter

gene

ral,

elP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

resp

onde

ala

idea

dequ

ecu

esta

mas

repa

rar

elda

ñoqu

epr

even

irlo

y,po

rel

lo,i

nvoc

aa

laac

ción

,ato

mar

una

deci

sión

posi

tiva

ante

supu

esto

sen

los

que

exis

tein

cert

idum

bre

cien

tífic

aso

bre

los

posi

bles

daño

sque

pudi

eran

pote

ncia

lmen

tepr

oduc

irse

enla

salu

do

elm

edio

ambi

ente

.

En

este

sent

ido,

escl

aram

ente

una

med

ida

depr

even

ción

deld

año

que

pudi

era

prod

ucir

seso

bre

elm

edio

ambi

ente

ola

salu

dhu

man

a.C

omo

han

man

ifes

tado

algu

nosa

utor

es,s

etr

atar

íade

unpr

inci

pio

que

ayud

aría

adi

stin

guir

ala

hora

deto

mar

deci

sion

esen

tre

una

igno

ranc

iam

oder

ada

depe

ligro

sno

rmal

es,

deun

apr

ofun

daig

nora

ncia

depo

tenc

iale

sdañ

osse

vero

s.

El

pres

upue

sto

dese

ncad

enan

tede

laap

licac

ión

del

Pri

ncip

ioP

reca

utor

iose

ría

lapr

esen

cia

deun

asi

tuac

ión,

sust

anci

ao

com

port

amie

nto

que

impl

ique

una

amen

aza

para

elm

edio

ambi

ente

ola

salu

dhu

man

ade

form

agr

ave

oir

reve

rsib

le,

yla

posi

bilid

adde

que

ese

ries

gose

mat

eria

lice.

Impl

ícita

enes

taas

unci

ónse

encu

entr

ala

ince

rtid

umbr

eci

entíf

ica

exis

tent

een

rela

ción

con

lana

tura

leza

yex

tens

ión

dela

amen

aza,

asíc

omo

sobr

ela

conc

reci

óno

node

lrie

sgo

enun

daño

conc

reto

.Es

deci

r,no

sen

cont

ram

osan

teun

asi

tuac

ión

dein

cert

idum

bre

tant

oen

lore

laci

onad

oco

nla

mag

nitu

d,co

mo

con

lapr

obab

ilida

dde

ldañ

o.

Sibi

en,s

edi

ce,s

iem

pre

hem

osco

nviv

ido

con

ries

gos

dedi

stin

taín

dole

que

seha

naf

ront

ado

ym

anej

ado

med

iant

em

edid

asde

prev

enci

óny

dem

itiga

ción

,con

unm

ayor

om

enor

cono

cim

ient

ode

lasc

onse

cuen

cias

yde

lasp

roba

bilid

ades

delo

sefe

ctos

yde

lri

esgo

;elP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

,res

pond

ea

lane

cesi

dad

deaf

ront

arun

apr

eocu

paci

ónla

tent

een

laso

cied

adfr

ente

aun

a“n

ueva

gene

raci

ón”

deri

esgo

s,qu

e,en

gran

med

ida,

seen

cuen

tran

vinc

ulad

osa

lam

ism

ano

veda

dde

last

ecno

logí

asem

erge

ntes

.

exan

te

19

19St

one,

Chr

isto

pher

(200

1),

“Is

ther

ea

prec

autio

nary

prin

cipl

e?”.

.Vol

umen

Año

XX

XI.

Julio

2001

Env

iron

men

tal

Law

Rep

orter

17

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

16

De

esta

form

a,cu

ando

nos

enfr

enta

mos

con

esta

snu

evas

tecn

olog

ías,

com

osu

cede

enel

caso

delo

sOV

Ms,

que

perm

iten

una

inte

rven

ción

supe

rior

enla

natu

rale

zay

que

impl

ican

lain

trod

ucci

ónde

cam

bios

perm

anen

tes

para

las

futu

ras

gene

raci

ones

,nos

enco

ntra

mos

con

que

care

cen

dehi

stor

ia-f

rent

ea

otro

srie

sgos

que

form

anpa

rte

denu

estr

avi

dadi

aria

-;no

sve

mos

impo

sibi

litad

osen

desc

ribi

ry

antic

ipar

sus

posi

bles

cons

ecue

ncia

s;no

pode

mos

pred

ecir

con

conf

ianz

ala

prob

abili

dad

desu

sim

pact

os,

nila

mag

nitu

dde

los

mis

mos

enel

larg

opl

azo,

nita

mpo

cola

efec

tivid

ado

los

cost

esqu

esu

miti

gaci

ónno

spue

deim

plic

aren

elfu

turo

.

Ant

ees

tafa

ltade

cert

idum

bre

cien

tífic

aa

laho

rade

eval

uar

los

ries

gos

dede

term

inad

asac

cion

eshu

man

as,a

lost

omad

ores

dede

cisi

ónno

lesq

ueda

otra

opci

ónqu

e,pa

rtie

ndo

dela

sev

alua

cion

esde

los

expe

rtos

yen

lava

lora

ción

dela

sdi

stin

tas

alte

rnat

ivas

conc

urre

ntes

,de

term

inar

silo

sri

esgo

sso

nso

cial

men

teac

epta

bles

yde

fini

relc

urso

deac

ción

ato

mar

.

Por

loan

teri

orm

ente

expu

esto

,se

dirí

aqu

eob

jetiv

ofu

ndam

enta

lde

lP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

esha

cer

fren

tea

las

limita

cion

esde

laci

enci

aa

laho

rade

pred

ecir

om

anej

arlo

spo

tenc

iale

sri

esgo

sgr

aves

oir

reve

rsib

les

dede

term

inad

asac

tivid

ades

.Pe

roco

nin

depe

nden

cia

dees

teob

jetiv

oy

por

enci

ma

deto

do,

elP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

impl

ica

untr

asla

dode

lare

spon

sabi

lidad

desd

elo

sci

entíf

icos

alo

sto

mad

ores

dede

cisi

ón:l

are

spon

sabi

lidad

dela

deci

sión

deac

epta

run

dete

rmin

ado

nive

lde

ries

gore

caer

íaen

losd

iseñ

ador

esde

polít

icas

.Ello

sign

ific

a,a

suve

z,el

imin

arto

dotip

ode

tent

acio

nes

por

part

ede

los

tom

ador

esde

deci

sión

dede

lega

rla

sre

spon

sabi

lidad

esde

susp

olíti

case

nlo

scie

ntíf

icos

.

De

este

mod

o,fr

ente

ala

fije

zay

unif

orm

idad

pres

ente

sen

las

solu

cion

esqu

ela

cien

cia

suel

eof

rece

r,no

shal

lam

osan

tesi

tuac

ione

sen

que

lale

gitim

idad

dela

deci

sión

sobr

eac

epta

run

dete

rmin

ado

ries

gode

pend

erá

deun

cont

exto

soci

alde

term

inad

o.A

sí,h

oyen

día,

laci

enci

ano

spue

depr

opor

cion

arda

toss

obre

laex

iste

ncia

deun

nive

lde

term

inad

ode

ries

go-d

entr

ode

unos

már

gene

sde

erro

r-pe

rono

pued

ede

fini

rnos

qué

nive

lde

ries

goes

acep

tabl

eso

cial

men

te.

Ello

vend

ráde

term

inad

opo

rci

rcun

stan

cias

part

icul

ares

com

ola

cultu

ra,l

aec

onom

ía,e

lgra

dode

desa

rrol

lode

los

ciud

adan

os,l

osin

tere

sesa

prot

eger

delo

sgru

poss

ocia

leso

país

es.

En

defi

nitiv

a,el

Pri

ncip

ioP

reca

utor

iono

setr

atar

íam

asqu

ede

una

cues

tión

dese

ntid

oco

mún

yde

berí

ase

rfác

ilde

com

pren

dery

dead

miti

r.E

lpro

blem

asu

rge

ala

hora

dede

fini

reln

ivel

deac

epta

bilid

adde

lrie

sgo

-elr

iesg

oqu

ees

tam

osdi

spue

stos

ato

lera

r-y

cuán

gran

des

los

bene

fici

osqu

eva

mos

are

cibi

ra

cam

bio

deas

umir

dich

ori

esgo

.Las

disc

repa

ncia

sem

erge

nso

bre

todo

,cua

ndo

aque

llos

sobr

elo

squ

ere

cae

elda

ñoy

elco

ste

deun

aac

tivid

adno

son

losm

ism

osqu

elo

sque

reci

ben

elbe

nefi

cio,

enun

aso

cied

adde

term

inad

a.

20

21

Porl

oan

teri

orm

ente

men

cion

ado,

part

ede

lado

ctri

nam

anif

iest

aqu

ela

aplic

ació

nde

lP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

impl

icar

íava

rios

elem

ento

sfun

dam

enta

les:

·la

exis

tenc

iade

una

amen

aza

deri

esgo

s;·

que

losd

años

sean

seri

ose

irre

vers

ible

s;·

ince

rtid

umbr

eci

entíf

ica

sobr

ela

natu

rale

zay

lase

veri

dad

delo

sres

ulta

dosd

edi

cha

amen

aza;

·un

aob

ligac

ión

para

lost

omad

ores

dede

cisi

ones

polít

icas

elco

mpr

omis

ode

otor

gara

lasa

lud

dela

spob

laci

ones

yal

med

ioam

bien

teel

“ben

efic

iode

ladu

da”

cuan

dono

sen

cont

ram

osan

tepo

tenc

iale

sda

ños,

inci

erto

sper

opo

sibl

es;

·la

posi

bilid

adde

dar

entr

ada

ala

part

icip

ació

npú

blic

ain

form

ada

enla

dete

rmin

ació

nde

laso

pcio

nesa

eleg

ir;

·un

afo

rmul

ació

nam

plia

dela

salte

rnat

ivas

posi

bles

lane

cesi

dad

detr

ansp

aren

cia

alut

iliza

rla

info

rmac

ión

cien

tífic

ay

tecn

ológ

ica

enel

anál

isis

dela

salte

rnat

ivas

disp

onib

les

.

Com

oya

seha

men

cion

ado

ante

rior

men

te,l

are

gula

ción

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

enel

Perú

part

ede

laL

eyN

o.27

104

,de

fech

a4

deen

ero

de19

99y

suR

egla

men

tode

laño

2002

.Cre

emos

conv

enie

nte

com

enza

rco

nci

tar

lale

gisl

ació

nna

cion

alen

prim

erlu

gar,

por

ser

ante

rior

ala

ratif

icac

ión

del

PC

Bac

aeci

dare

cien

tem

ente

ypo

rla

nece

sida

dco

nsig

uien

tede

inte

rpre

tarl

am

ism

aal

ampa

roy

enco

here

ncia

con

loes

tabl

ecid

oen

este

últim

o.A

sí,l

aL

eyN

o.27

104

prop

ugna

,en

suar

tícul

o10

,que

:

22

23

3.2.

Pre

visi

ones

nor

mat

ivas

rela

tiva

sal

Pri

nci

pio

Pre

cau

tori

o

depr

even

ción

derie

sgos

deriv

ados

delu

sode

labi

otec

nolo

gía

“ElE

stado

,atr

avés

desu

sorg

anism

osco

mpe

tentes

,eva

luar

álo

sim

pacto

sneg

ativ

osa

lasa

lud

hum

ana,

elam

bien

tey

ala

dive

rsid

adbi

ológ

ica,q

ueoc

asio

nela

liber

ació

nin

tencio

nada

deun

deter

min

adoO

VM

y,de

exist

iram

enaz

as,s

erá

desa

utor

izad

asu

liber

ació

nyu

so,s

iempr

eque

dich

am

edid

ase

atéc

nica

men

teju

stific

able

ynoc

onsti

tuya

obstá

culo

técni

coor

estr

icció

nen

cubi

erta

alco

mer

cio”.

22 23

."L

aute

rpac

htIn

tern

atio

nal

Law

Cen

tre.

Uni

vers

ityof

Cam

brid

ge6-

7Ju

ly20

00.

Afr

ica

Res

ourc

esT

rust

,IU

CN

/SSC

Wild

life

Tra

deP

rogr

amm

e,IU

CN

Env

iron

men

tal

Law

Cen

tre,

and

TR

AF

FIC

Inte

rnat

iona

l.w

ww

.traf

fic.

org/

brie

fing

s/pr

ecau

tiona

ry.h

tml.

En

elm

enci

onad

ota

ller

sede

stac

óla

nece

sida

dde

tom

aren

cuen

tael

valo

rde

otra

sfo

rmas

deco

noci

mie

nto

noci

entíf

ico,

incl

uido

elqu

ese

refi

ere

alco

noci

mie

nto

indí

gena

ytr

adic

iona

l,so

bre

todo

,en

loqu

ese

refi

ere

ala

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

yen

lafo

rmul

ació

nde

las

dist

inta

sví

asde

acci

ón,d

ado

que

lasp

obla

cion

eslo

cale

spue

den

tene

run

deta

llado

ycl

aro

ente

ndim

ient

ode

loqu

eso

nla

sam

enaz

asa

lavi

dasi

lves

tre

que

noes

tán

cont

empl

adas

enla

evid

enci

aci

entíf

ica.

O'B

rien

Mar

y.(2

000)

“Mak

ing

bett

eren

viro

nmen

tal

deci

sion

s:A

nal

tern

ativ

eto

risk

asse

ssm

ent”

..C

ambr

idge

2000

The

Prec

autio

nary

Prin

ciple

inW

ildlif

eCon

serv

atio

nSu

mm

aryo

fthe

work

shop

on"T

hePr

ecau

tiona

ryPr

incip

lein

Wild

life

Con

serv

atio

n

MIT

Pres

s.

20 21

Ston

e,C

hris

toph

er(2

001)

,E

nvir

onm

enta

lLaw

Rep

orte

rV

olum

eY

ear

XX

XI.

New

s&

Ana

lysi

s.B

outil

on,S

onia

(200

2),“

The

Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

:Dev

elop

men

tof

anIn

tern

atio

nalS

tand

ard

.Win

ter

2002

.Uni

vers

ityof

Mic

higa

nL

awSc

hool

.

IsT

here

aPr

ecau

tiona

ryPr

incip

le?.

”.M

ichiga

nJo

urna

lof

Inter

natio

nalL

aw

19

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

18

De

igua

lfor

ma,

elP

CB

-apl

icab

leco

nra

ngo

dele

yen

elPe

rútr

assu

ratif

icac

ión-

prev

é,en

suar

tícul

o1,

rela

tivo

alob

jetiv

ode

lmis

mo:

ElP

rinc

ipio

15de

laD

ecla

raci

ónde

Río

sobr

eel

Med

ioA

mbi

ente

yel

Des

arro

llo,a

suve

z,de

fine

elpr

inci

pio

dela

sigu

ient

efo

rma:

En

rela

ción

con

los

OV

Ms

para

uso

dire

cto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

ient

o,el

artíc

ulo

11de

lPC

Bco

ntem

pla

que:

En

elm

ism

ose

ntid

ose

pron

unci

ael

artíc

ulo

10de

lmen

cion

ado

acue

rdo,

enre

laci

ónco

nlo

sO

VM

sde

stin

ados

ala

intr

oduc

ción

delib

erad

aen

elm

edio

ambi

ente

-i.e.

Sem

illas

-.

Fin

alm

ente

,nos

pare

ceig

ualm

ente

dein

teré

sde

stac

arla

regu

laci

ónde

lpri

ncip

ioqu

ese

reco

geen

laD

ecis

ión

391

sobr

eun

,qu

e,en

suar

tícul

o13

,dis

pone

que:

24

“De

conf

orm

idad

con

elen

foqu

ede

prec

aució

nqu

efig

ura

enel

Prin

cipio

15de

laD

ecla

ració

nde

Río

sobr

eelM

edio

Am

bien

teye

lDes

arro

llo,e

lobj

etivo

delp

rese

nte

Prot

ocol

oes

cont

ribui

raga

rant

izar

unni

vela

decu

ado

depr

otec

ción

enla

esfer

ade

latr

ansfe

renc

ia,m

anip

ulac

ión

yutil

izac

ión

segu

rasd

elos

orga

nism

osvi

vosm

odifi

cado

sre

sulta

ntes

dela

biot

ecno

logí

am

oder

naqu

epu

edan

tener

efecto

sad

vers

ospa

rala

cons

erva

ción

yla

utili

zació

nso

steni

bled

ela

dive

rsid

adbi

ológ

ica,t

enien

doen

cuen

taco

ncre

tam

ente

losr

iesgo

spar

ala

salu

dhu

man

a,y

cent

ránd

osec

oncr

etam

ente

enlo

sm

ovim

iento

stra

nsfro

nter

izos

”.

“Cua

ndo

haya

pelig

rode

daño

grav

eo

irre

vers

ible,

lafa

ltade

cert

eza

cient

ífica

abso

luta

node

berá

utili

zars

eco

mo

razó

npa

rapo

sterg

arla

adop

ción

dem

edid

asefi

cace

sen

func

ión

delo

scos

tosp

ara

impe

dirl

ade

grad

ació

nde

lmed

ioam

bien

te”.

“Elh

echo

dequ

enos

eten

gace

rtez

acie

ntífi

capo

rfal

tade

info

rmac

ión

ycon

ocim

iento

spe

rtin

entes

sufic

ientes

sobr

ela

mag

nitu

dde

los

posib

lesefe

ctos

adve

rsos

deun

orga

nism

ovi

vom

odifi

cado

enla

cons

erva

ción

yutil

izac

ión

soste

nibl

edel

adi

vers

idad

biol

ógica

enla

Part

edei

mpo

rtac

ión,

tenien

dota

mbi

énen

cuen

talo

sries

gosp

ara

lasa

lud

hum

ana,

noim

pedi

ráa

esa

Part

e,a

finde

evita

ro

redu

ciral

mín

imo

esos

posib

lesefe

ctos

adve

rsos

,ad

opta

run

ade

cisió

n,se

gún

proc

eda,

enre

lació

nco

nla

impo

rtac

ión

dees

eor

gani

smo

vivo

mod

ifica

dode

stina

dopa

raus

odi

recto

com

oal

imen

tohu

man

ooan

imal

opar

apr

oces

amien

to”.

Rég

imen

Com

únso

breA

cceso

alo

sRec

urso

sGen

ético

s

24Pa

raun

estu

dio

com

para

dode

lP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

enel

Pro

toco

lode

Car

tage

naen

rela

ción

con

otro

str

atad

osin

tern

acio

nale

sco

nsul

tar

Kat

z,D

ebor

ah(2

001)

.“T

heM

ism

atch

betw

een

the

Bio

safe

tyP

roto

cola

ndth

eP

reca

utio

nary

Pri

ncip

le”.

.Sum

mer

,200

1.G

eorg

etow

nU

nive

rsity

.G

eorg

etown

Inter

natio

nalE

nvir

onm

enta

lLaw

Rev

iew

“Los

Paíse

sM

iembr

ospo

drán

adop

tar

med

idas

desti

nada

sa

impe

dir

laer

osió

nge

nétic

ao

lade

grad

ació

nde

lmed

ioam

bien

tey

delo

sre

curs

osna

tura

les.C

uand

oex

ista

pelig

rode

daño

grav

eo

irre

vers

ible,

lafa

ltade

cert

eza

cient

ífica

node

berá

utili

zars

ecom

oraz

ónpa

rapo

sterg

arla

adop

ción

dem

edid

asefi

cace

s.E

lpr

incip

iode

prec

aució

nde

berá

aplic

arse

deco

nfor

mid

adco

nla

sdi

spos

icion

esco

nten

idas

enel

Cap

ítulo

corr

espo

ndien

teal

Prog

ram

ade

Lib

erac

ión

delA

cuer

dode

Car

tage

nayd

emás

norm

asap

licab

lesde

lord

enam

iento

juríd

icode

este

Acu

erdo

.”

soun

dsc

ience

Con

frec

uenc

ia,s

ein

tent

aco

ntra

pone

rla

invo

caci

ónal

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioco

mo

cont

rari

aa

loqu

ese

have

nido

ade

nom

inar

oel

cono

cim

ient

oci

entíf

ico

sólid

o,co

mo

sise

trat

ase

deco

ncep

tosa

bsol

utam

ente

inco

mpa

tible

s.N

oob

stan

te,n

ose

trat

ade

dos

posi

cion

espo

lari

zada

s:po

run

apa

rte,

esci

erto

que

laci

enci

ain

evita

blem

ente

encu

entr

alim

itaci

ones

y,al

mis

mo

tiem

po,

los

tom

ador

esde

deci

sion

esde

berá

nto

mar

encu

enta

una

plur

alid

adde

dim

ensi

ones

lega

les,

soci

ales

,po

lític

as,a

ligu

alqu

eci

entíf

icas

yte

cnol

ógic

as,a

laho

rade

dict

arpo

lític

a.

En

gene

ral,

sepu

ede

deci

rqu

eso

ndo

slo

spr

esup

uest

osqu

epu

eden

lleva

ra

dese

ncad

enar

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

:

a)la

exis

tenc

iade

ince

rtid

umbr

eci

entíf

ica

ode

info

rmac

ión

cien

tífic

ain

conc

lusa

ein

sufi

cien

tey

b)la

posi

ble

exis

tenc

iade

un“d

año

grav

eo

irre

vers

ible

”-P

rinc

ipio

15de

laD

ecla

raci

ónde

Río

-,o

“pot

enci

ales

efec

tos

adve

rsos

”-a

rtíc

ulos

10y

11de

lP

CB

-,o,

com

olo

indi

cala

Ley

No.

2710

4,la

posi

bilid

adde

que

exis

tan

“am

enaz

asde

impa

ctos

nega

tivos

para

lasa

lud

hum

ana,

elm

edio

ambi

ente

yla

dive

rsid

adbi

ológ

ica”

,que

sean

inco

mpa

tible

sco

nel

grad

ode

prot

ecci

ónde

sead

o.

En

este

sent

ido,

nos

enco

ntra

mos

ante

una

situ

ació

n,en

laqu

ese

haid

entif

icad

ola

exis

tenc

iade

posi

bles

impa

ctos

grav

esde

rivad

osde

unfe

nóm

eno,

prod

ucto

opr

oces

oy

enlo

squ

ela

eval

uaci

ónci

entíf

ica

nope

rmite

una

dete

rmin

ació

nde

lrie

sgo

exis

tent

eco

nsu

fici

ente

exac

titud

oce

rtez

a.

Por

tant

o,el

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioes

rele

vant

eún

icam

ente

enel

supu

esto

dequ

eex

ista

unri

esgo

pote

ncia

l.E

stam

osha

blan

dode

caso

sen

que,

incl

uso,

dich

ori

esgo

nopu

eda

ser

tota

lmen

tede

mos

trad

oo

cuan

tific

ado,

oqu

esu

sef

ecto

sno

pued

anse

rco

mpl

etam

ente

defi

nido

s,de

bido

ala

insu

fici

enci

ade

info

rmac

ión

cien

tífic

a.

3.3.

Pre

sup

ues

tos

par

ala

aplic

ació

nd

elP

rin

cip

ioP

reca

uto

rio

3.3.

1.L

aev

alu

ació

nd

elri

esgo

21

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

20

Ello

impl

ica

que,

ante

sde

que

elP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

sea

aplic

ado,

debe

lleva

rse

aef

ecto

una

iden

tific

ació

nde

lose

fect

ospo

tenc

ialm

ente

nega

tivos

yun

aev

alua

ción

del

ries

go.

La

eval

uaci

ónde

lri

esgo

debe

,a

suve

z,fu

ndam

enta

rse

enla

info

rmac

ión

disp

onib

ley

expr

esar

,en

lopo

sibl

e,el

grad

ode

prob

abili

dad

dequ

eel

daño

sepr

oduz

cay

lase

ried

ado

mag

nitu

dde

lmis

mo,

asíc

omo

lafi

abili

dad

dela

info

rmac

ión

exis

tent

ey

lasl

agun

ase

inco

nsis

tenc

iasc

ient

ífic

assi

nre

solv

er.

En

este

sent

ido,

sedi

cequ

ela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

cont

iene

dist

into

sco

mpo

nent

esco

mo

son

laid

entif

icac

ión

del

pelig

roy

laca

ract

eriz

ació

nde

lm

ism

oen

térm

inos

cuan

titat

ivos

ocu

alita

tivos

;la

spr

obab

ilida

des

exis

tent

esde

que

dich

ope

ligro

seor

igin

eo

teng

alu

gar

yla

cara

cter

izac

ión

del

ries

goen

térm

inos

depr

obab

ilida

d,fr

ecue

ncia

yse

veri

dad

delo

sim

pact

osad

vers

osso

bre

lasa

lud

oel

med

ioam

bien

te.

Los

limite

sde

lco

noci

mie

nto

cien

tífic

ose

pued

enda

ren

cada

una

dela

set

apas

men

cion

adas

.Asi

mis

mo,

lain

cert

idum

bre

cien

tífic

aen

rela

ción

con

laid

entif

icac

ión

del

ries

gopu

ede

veni

roc

asio

nada

por

lafa

ltade

info

rmac

ión

opo

rla

falta

deun

anim

idad

odi

scre

panc

iase

nto

rno

asu

inte

rpre

taci

ónci

entíf

ica.

No

obst

ante

,elP

CB

esta

blec

elim

itaci

ones

alre

spec

to.E

nsu

Ane

xoII

I,se

cció

n4,

prev

equ

e

.La

acot

ació

nm

enci

onad

aim

plic

apa

raal

guno

sau

tore

sun

acl

ara

limita

ción

ala

aplic

ació

nde

lpr

inci

pio

dent

rode

lP

CB

yaqu

ela

ince

rtid

umbr

eci

entíf

ica

nopu

ede

ser

utili

zada

por

siso

laco

mo

una

razó

npa

rapo

spon

erun

aac

ción

y,al

mis

mo

tiem

po,

tam

poco

esun

ara

zón

que

just

ifiq

uela

adop

ción

deun

tipo

deac

ción

ore

spue

sta.

Com

oco

nsec

uenc

ia,e

lúni

core

quis

itocl

aro

para

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

esqu

ela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

selle

vea

efec

toy

que

losp

aíse

sado

pten

susd

ecis

ione

spol

ítica

sde

acue

rdo

yde

form

aco

nsis

tent

eco

nlo

sres

ulta

dosd

edi

cha

eval

uaci

ón.

Est

epu

nto,

port

anto

,im

plic

aría

unac

erca

mie

nto

entr

eel

PC

By

elm

arco

norm

ativ

oim

pera

nte

enel

ámbi

tode

laO

rgan

izac

ión

Mun

dial

delC

omer

cio

-OM

C-,

com

ose

verá

mas

adel

ante

.

Por

otra

part

e,el

PC

Bin

stitu

yeun

agu

íapa

rala

real

izac

ión

dela

nális

isde

lrie

sgo

alco

ntem

plar

,en

elA

nexo

III

ante

sm

enci

onad

oun

núm

ero

depr

escr

ipci

ones

conf

orm

ea

las

cual

esés

tede

berá

ser

real

izad

o.A

sí,

lase

cció

n3

disp

one

que

.

“la

falta

deco

nocim

iento

scie

ntífi

cos

ode

cons

enso

cient

ífico

nose

inter

preta

ran

nece

saria

men

teco

mo

indi

cado

res

deun

deter

min

ado

nive

lde

riesg

o,de

ause

ncia

derie

sgo,

ode

laex

isten

ciade

unrie

sgo

acep

tabl

e

exan

te

laev

alua

ción

del

riesg

ode

berá

real

izar

sede

form

atr

ansp

aren

tey

cient

ífica

men

teco

mpe

tente,

yal

real

izar

lade

berá

nten

erse

encu

enta

elas

esor

amien

tode

expe

rtos

yla

sdi

rectr

ices

elabo

rada

spo

ror

gani

zacio

nesi

nter

nacio

nales

pert

inen

tes”

25

Con

ello

,se

invo

caa

los

crite

rios

dey

sere

mite

ala

sdi

rect

rice

sy

códi

gos

acep

tado

sin

tern

acio

nalm

ente

alre

spec

to;e

npa

rtic

ular

,en

loqu

ese

refi

ere

aO

VM

sde

stin

ados

aco

nsum

ohu

man

o,se

esta

ría

rem

itien

doa

pará

met

rose

stab

leci

dose

nlo

scó

digo

sela

bora

dose

nel

seno

delC

odex

Alim

enta

rius

.

En

elám

bito

naci

onal

.L

aL

eyN

o.27

104

disp

one

que

laev

alua

ción

del

ries

gose

real

izar

áA

sim

ism

o,en

elR

egla

men

tose

esta

blec

equ

ela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

sere

aliz

ará

sigu

iend

olo

spr

oced

imie

ntos

delo

rgan

osSe

ctor

iale

sC

ompe

tent

es,

basá

ndos

een

unex

amen

exha

ustiv

ode

lain

form

ació

npr

opor

cion

ada

pore

lsol

icita

nte

yte

nien

doen

cuen

talo

scr

iteri

osde

las

cara

cter

ístic

asde

lO

VM

alib

erar

,la

activ

idad

prop

uest

ade

lO

VM

yel

ambi

ente

rece

ptor

pote

ncia

ldel

OV

M-a

rtíc

ulo

33-.

En

mat

eria

desa

lud,

los

dist

into

sin

stru

men

tos

yre

gím

enes

desa

nida

dal

imen

tari

ase

rían

deap

licac

ión

para

anal

izar

los

ries

gos

para

lasa

lud

hum

ana

que

impl

ican

los

OV

Ms.

Elp

rinc

ipal

obje

tivo

enes

teca

sose

ría

min

imiz

arlo

sri

esgo

spr

esen

tado

spo

rlo

sO

VM

sen

sim

ism

oso

pors

uspr

oduc

tos

deriv

ados

.Ide

alm

ente

,ello

impl

icar

íaun

anál

isis

alo

larg

ode

toda

laca

dena

alim

enta

ria.

Un

área

cone

xaa

ésta

,es

lade

OV

Ms

dest

inad

osa

cons

umo

anim

aly

lasa

nida

dal

imen

tari

aen

este

cont

exto

.La

tend

enci

aac

tual

esa

nore

aliz

arni

ngún

tipo

dedi

stin

ción

cuan

dose

está

habl

ando

deO

VM

spa

raco

nsum

ohu

man

oo

anim

al,

siem

pre

que

esto

súl

timos

term

inen

teni

endo

pres

enci

aen

laca

dena

alim

enta

ria

hum

ana.

De

esta

man

era,

laev

alua

ción

deri

esgo

delo

sOV

Msd

estin

ados

aco

nsum

ohu

man

oo

anim

alse

cent

rarí

aen

elan

ális

isde

suin

ocui

dad.

Ello

impl

ica

inve

stig

arlo

sef

ecto

sdi

rect

osso

bre

lasa

lud

-tox

icid

ad-;

las

tend

enci

asa

prov

ocar

una

reac

ción

alér

gica

-ale

rgen

icid

ad-;

los

com

pone

ntes

espe

cífi

cos

con

sosp

echa

dete

ner

prop

ieda

des

nutr

icio

nale

so

tóxi

cas;

laes

tabi

lidad

del

gen

inse

rtad

o;lo

sef

ecto

snu

tric

iona

les

asoc

iado

sco

nla

mod

ific

ació

nge

nétic

ay

cual

quie

ref

ecto

node

sead

oqu

epu

dier

apr

oduc

irse

porl

am

odif

icac

ión

gené

tica.

soun

dsc

ience

“ana

lizán

dose

caso

por

caso

por

sepa

rado

,sig

uien

dopr

oced

imien

tos

cient

ífico

sy

técni

cos

elabo

rado

spo

rlo

sor

gani

smos

inter

nacio

nales

com

peten

tes”.

26

25B

outil

lon,

Soni

a(2

002)

“The

Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

:Dev

elop

men

tof

anIn

tern

atio

nal

Stan

dard

”..W

inte

r200

2.U

nive

rsity

ofM

ichi

gan

Law

Scho

ol.

Mich

igan

Jour

nalo

fIn

terna

tiona

lLaw

26A

unqu

eel

Cod

exes

táab

iert

oa

todo

slo

sgo

bier

nos,

son

poco

slo

spa

íses

ende

sarr

ollo

que

mon

itore

any

form

anpa

rte

dela

tom

ade

deci

sion

esde

este

orga

nism

o.D

icha

situ

ació

nha

sido

obje

tode

fuer

tesc

ritic

asy

deun

reci

ente

pron

unci

amie

nto

porp

arte

dela

prop

iaC

omis

ión

ensu

sesi

ónN

o.27

sobr

ela

nece

sida

dde

incr

emen

tar

lap

ar

tic

ipa

ció

nd

elo

sp

aís

es

me

no

sd

es

ar

ro

lla

do

s.

.So

bre

laes

casa

pres

enci

ade

los

inte

rese

sde

los

país

esen

desa

rrol

loa

laho

rade

defi

nirl

aspo

lític

asy

los

está

ndar

esin

tern

acio

nale

sen

lam

ater

ia,e

nel

seno

delo

sdi

stin

tos

foro

sde

nego

ciac

ión

inte

rnac

iona

lcon

sulta

rM

acke

nzie

,Rut

hy

Net

wel

l,Pe

ter

(200

4)“G

loba

lisat

ion

and

the

inte

rnat

iona

lgo

vern

ance

ofm

oder

nbi

otec

hnol

ogy:

prom

otin

gfo

odse

curi

ty?”

.E

nA

bril

2004

.htt

p://

ww

w.g

apre

sear

ch.o

rg/

http

://w

ww

.fao.

org/

new

sroo

m/e

n/ne

ws/

2004

/469

67/i

ndex

.htm

l

Glo

balis

atio

nan

dpo

vert

y.

23

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

22

Ela

nális

isse

basa

enla

scar

acte

ríst

icas

delg

enin

sert

ado,

delo

rgan

ism

oob

teni

doen

sim

ism

oy

desu

sapl

icac

ione

sous

os.A

sim

ism

o,el

ries

goen

elco

ntex

tode

lain

ocui

dad

cont

iene

dos

com

pone

ntes

com

oso

nel

pelig

ro-a

gent

ebi

ológ

ico,

quím

ico

ofí

sico

opr

opie

dad

deun

alim

ento

,ca

paz

depr

ovoc

arun

efec

tono

civo

para

lasa

lud-

yla

prob

abili

dad

dequ

eel

even

to/d

año

ocur

ra.

Un

gran

prob

lem

aex

iste

nte

enla

actu

alid

ad,e

sla

ause

ncia

deun

régi

men

arm

ónic

ode

norm

asa

nive

lint

erna

cion

alpa

rala

real

izac

ión

dela

sev

alua

cion

esde

lrie

sgo.

Aes

taca

renc

iase

está

inte

ntan

doda

rre

spue

sta

enlo

sdi

stin

tos

foro

sin

tern

acio

nale

s,a

trav

ésde

lael

abor

ació

nde

plur

alid

adde

dire

ctri

ces.

Sibi

endi

chas

norm

astie

nen

elca

ráct

erde

,no

vinc

ulan

teo

man

dato

rio,

node

besu

best

imar

sesu

impo

rtan

cia

pors

erde

refe

renc

iaen

laap

licac

ión

dela

scon

trov

ersi

asen

else

node

laO

MC

.

Así

,muy

reci

ente

men

tese

han

apro

bado

las

,órg

ano

rect

orde

l-

IPP

C,

por

sus

sigl

asen

ingl

és-.

Dic

has

Dir

ectr

ices

pret

ende

nco

ntri

buir

ala

arm

oniz

ació

nde

los

mét

odos

utili

zado

spo

rlo

spa

íses

enel

anál

isis

deri

esgo

para

evita

rel

daño

que

los

OV

Ms

pued

anca

usar

ala

sani

dad

vege

tal.

En

conc

reto

,dic

hano

rma

pret

ende

redu

cir

los

ries

gos

que

ellib

erar

OV

Ms

pued

aco

nstit

uir

para

las

plan

tasy

aef

ecto

sde

orig

inar

nuev

aspl

anta

scon

cara

cter

ístic

asde

mal

eza,

capa

cesd

eda

ñarl

oscu

ltivo

sylo

seco

sist

emas

vege

tale

s.

En

elám

bito

del

,se

han

inte

ntad

oig

ualm

ente

iden

tific

arpr

inci

pios

unif

orm

esen

lare

aliz

ació

nde

laev

alua

ción

del

ries

goen

elám

bito

desa

nida

dal

imen

tari

a.E

sen

else

node

ldo

nde

seha

nel

abor

ado

dist

into

spro

yect

osen

lam

ater

ia

el

.soft

law

Dir

ectr

icesd

ela

Com

isión

Inter

ina

deM

edid

asF

itosa

nita

riasd

ela

FAO

Con

veni

oInt

erna

ciona

ldeP

rotec

ción

Fito

gené

tica

Cod

exA

limen

tariu

s

Gru

poIn

tergu

bern

amen

tala

dho

csob

real

imen

toso

bten

idos

por

med

iosb

iotec

noló

gico

s:e

lPro

yecto

depr

incip

iosp

ara

elan

álisi

sdel

osrie

sgos

deal

imen

toso

bten

idos

porm

edio

sbio

tecno

lógi

cosm

oder

nos;

Proy

ecto

dedi

rectr

icesp

ara

lare

aliz

ació

nde

laev

alua

ción

deA

DN

reco

mbi

nant

eyel

Proy

ecto

dedi

rectr

ices

para

lare

aliz

ació

nde

laev

alua

ción

prod

ucid

osut

iliza

ndo

micr

oorg

anism

osde

AD

Nre

com

bina

nte

27

28 29

27 28 29

Inte

rnat

iona

lSta

ndar

dsfo

rP

hyto

sani

tary

Mea

sure

s.P

ISP

Mno

.11.

Secr

etar

iato

fth

eIn

tern

atio

nalP

lant

Pro

tect

ion

Con

vent

ion.

FAO

.Rom

a,A

bril

2004

.D

ees

peci

alim

port

anci

aso

nlo

sA

nexo

s2

y3

del

men

cion

ado

docu

men

to.

Con

sulta

r

Con

sulta

rsob

reel

anál

isis

deri

esgo

yC

odex

:

Sobr

eel

Gru

poIn

terg

uber

nam

enta

ly

los

docu

men

tos

dere

fere

ncia

cons

ulta

r:

estr

iskan

alys

isfo

rqu

aran

tine

pests

,in

cludi

ngan

alys

isof

envi

ronm

enta

lrisk

sand

livin

gmod

ified

orga

nism

s

http

://w

ww

.fao.

org/

new

sroo

m/e

s/ne

ws/

2004

/436

84/

http

://w

ww

.fao.

org/

docr

ep/0

03/x

7354

s/x7

354s

10.h

tm#

com

m3

http

://w

ww

.fao.

org/

es/e

sn/f

ood/

risk

_bio

tech

_tas

kfor

ce_e

s.stm

3.3.

2.C

onsi

der

acio

nes

soci

oeco

nóm

icas

ElP

CB

tam

bién

prev

équ

ela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

debe

ráto

mar

enco

nsid

erac

ión

las

circ

unst

anci

asco

ncre

tasd

elpa

ísen

cuyo

med

ioam

bien

tese

pret

ende

lain

trod

ucci

ónde

lO

VM

.E

sde

impo

rtan

cia

fund

amen

tal

lapr

escr

ipci

ónqu

ese

esta

blec

e,en

elA

nexo

III,

secc

ión

6,re

lativ

aa

que

laev

alua

ción

delr

iesg

ode

berá

real

izar

se”

ya

que

Igua

lmen

te,d

icha

sasp

irac

ione

sse

vier

onre

flej

adas

endi

stin

tosp

unto

sdel

Pro

toco

loen

losq

uese

hace

una

men

ción

expl

ícita

ala

nece

sida

dde

reco

noce

r-P

reám

bulo

del

PC

B-.

De

lam

ism

afo

rma,

enre

laci

ónco

nel

proc

eso

dead

opci

ónde

deci

sion

esso

bre

los

OV

Ms

dest

inad

osa

uso

dire

cto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

ient

o,el

Ane

xoII

fija

,den

tro

dela

info

rmac

ión

requ

erid

a,la

refe

rent

ea

Sin

emba

rgo,

una

vez

real

izad

ala

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

y,en

lafa

sede

man

ejo

del

ries

go-lo

que

enin

glés

seha

veni

dode

nom

inan

do-,

laen

tidad

regu

lado

rapo

dría

tom

aren

cuen

taot

ras

cons

ider

acio

nes

-dis

tinta

sa

los

mer

osim

pact

osso

bre

lasa

lud

oel

med

ioam

bien

te-

com

oco

nsid

erac

ione

sde

cará

cter

soci

oeco

nóm

ico,

cultu

ral,

relig

ioso

oét

ico

ofa

ctor

esde

prot

ecci

óna

los

cons

umid

ores

,a

los

efec

tos

deap

roba

ro

dene

gar

una

dete

rmin

ada

activ

idad

con

OV

Ms.

Ael

lose

refi

ere

elar

tícul

o26

delP

CB

que

prev

éla

posi

bilid

adde

basa

rse

enco

nsid

erac

ione

ssoc

ioec

onóm

icas

dura

nte

elpr

oces

ode

tom

ade

deci

sion

es.

Sigu

iend

oa

Aar

tiG

upta

2001

-,el

fund

amen

tode

lain

clus

ión

dedi

cho

artic

ulo

enel

PC

Bte

ndrí

asu

orig

enen

los

tem

ores

exis

tent

espo

rpa

rte

delo

spa

íses

ende

sarr

ollo

deve

rse

som

etid

os,e

nun

cont

exto

depr

ogre

siva

glob

aliz

ació

n,a

pres

ione

sya

nuev

asre

laci

ones

dede

pend

enci

ade

los

país

eso

dela

sco

mpa

ñías

mul

tinac

iona

les

tecn

ológ

icam

ente

mas

avan

zado

s;an

teel

cará

cter

exte

nsiv

ode

los

regí

men

esde

prop

ieda

din

tele

ctua

len

rela

ción

con

elm

erca

dode

sem

illas

tran

sgén

icas

yan

tela

spo

sibl

esco

nsec

uenc

ias

que

todo

ello

pudi

era

tene

rso

bre

las

form

asde

vida

dela

spo

blac

ione

s.Fr

ente

ael

lo,l

ospa

íses

ende

sarr

ollo

dem

anda

ron,

dura

nte

elpr

oces

ode

nego

ciac

ión

delP

roto

colo

,la

incl

usió

nde

med

idas

deca

ráct

erso

cioe

conó

mic

oa

ser

tom

adas

enco

nsid

erac

ión

dura

nte

elpr

oces

ode

tom

ade

deci

sion

esy

elA

cuer

doF

unda

men

tado

Pre

vio.

“cas

opo

rca

so“l

ana

tura

leza

yeln

ivel

dede

talle

dela

info

rmac

ión

requ

erid

apu

edev

aria

rdeu

nca

soa

otro

depe

ndien

dode

lorg

anism

ovi

vom

odifi

cado

dequ

eset

rate,

suus

opr

evist

oy

elpr

obab

lem

edio

rece

ptor

”.

“la

impo

rtan

ciaqu

etie

nen

para

lahu

man

idad

losc

entr

osde

orig

enyl

osce

ntro

sded

iver

sidad

gené

tica”

g)lo

sce

ntro

sde

orig

eny

cent

ros

dedi

vers

idad

gené

tica,

sise

cono

cen,

del

orga

nism

ore

cept

ory-

oor

gani

smos

pare

ntal

esyd

escr

ipció

nde

lhá

bita

ten

quel

osor

gani

smos

pued

enpe

rsist

irop

rolif

erar

”.

risk

man

agem

ent

30

30G

upta

,Aar

ti(2

001)

.“A

dvan

ceIn

form

edA

gree

men

t:A

Shar

edba

sisf

orgo

vern

ing

trad

ein

gene

tical

lyM

odif

ied

Org

anis

ms?

”..2

001.

Indi

ana

Jour

nalo

fG

loba

lLeg

alSt

udies

25

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

24

31A

este

resp

ecto

,hay

que

men

cion

arqu

eel

Perú

form

apa

rte

del

que

seco

nstit

uyó

enC

ancú

nco

nfe

cha

18de

febr

ero

del2

002.

En

suse

gund

are

unió

n,el

Gru

poem

itió

lade

29de

novi

embr

ede

l200

2,en

cuyo

text

ose

esta

blec

equ

e

Gru

pode

Paíse

sMeg

adiv

erso

sA

fines

Dec

lara

ción

delC

usco

sobr

eela

cceso

alo

srec

urso

sgen

ético

s,co

nocim

iento

trad

icion

alyd

erec

hosd

epro

pied

adin

telec

tual

delo

sPaí

sesM

egad

iver

sosA

fines

,“e

snec

esar

iopr

omov

erla

biop

rosp

ecció

nyl

abi

otec

nolo

gía

dem

odo

cons

isten

teco

nel

uso

soste

nibl

ede

los

recu

rsos

biol

ógico

s,de

acue

rdo

con

las

leyes

ypo

lítica

sna

ciona

lesyp

ara

prev

enir

labi

opira

teria

,así

com

oela

cceso

ilega

lalo

srec

urso

sgen

ético

syal

cono

cimien

totr

adici

onal

”.

Dic

hasp

rete

nsio

nesh

alla

ron

form

afi

nalm

ente

enel

artíc

ulo

26de

lPC

B:

Con

ello

,se

pret

endí

apo

nere

nev

iden

cia

que

muc

hasd

ela

scon

secu

enci

asqu

epu

ede

impl

icar

lain

trod

ucci

ónde

OV

Mse

nun

dete

rmin

ado

país

,pue

den

nove

rse

refl

ejad

asen

lase

valu

acio

nesd

elri

esgo

,-re

stri

ngid

asún

icam

ente

aas

pect

osde

med

ioam

bien

teo

dela

salu

d-,c

omo

pued

ense

rlos

rela

tivos

ala

nece

sida

dde

pres

erva

rdet

erm

inad

asfo

rmas

trad

icio

nale

sde

vida

,pr

áctic

asde

agro

-bio

dive

rsid

ad,

fund

amen

tale

spa

rapa

íses

com

oel

Perú

con

una

gran

riqu

eza

cultu

raly

deag

ro-b

iodi

vers

idad

.

No

obst

ante

loan

teri

or,d

icha

sas

pira

cion

espo

rpa

rte

delo

spa

íses

ende

sarr

ollo

sevi

eron

conf

ront

adas

por

aque

llas

dela

OC

DE

yde

laqu

ees

timar

onqu

ela

intr

oduc

ción

deco

nsid

erac

ione

sso

cioe

conó

mic

aspo

dría

lleva

ral

esta

blec

imie

nto

deba

rrer

asin

acep

tabl

esen

elco

mer

cio

inte

rnac

iona

l.E

ste

bloq

ueab

ogó

pori

mpo

nerr

azon

esm

eram

ente

deca

ráct

erci

entíf

ico.

La

solu

ción

conc

iliat

oria

por

laqu

eop

tael

PC

Bes

lade

que

dich

asco

nsid

erac

ione

sso

cioe

conó

mic

ases

tén

vinc

ulad

asa

lapo

tenc

ial

pérd

ida

dedi

vers

idad

biol

ógic

ay

suje

tas

ala

sob

ligac

ione

sde

cará

cter

inte

rnac

iona

lde

los

resp

ectiv

ospa

íses

,dej

ando

,co

nel

lo,

enun

aes

fera

degr

anam

bigü

edad

laim

plem

enta

ción

del

men

cion

ado

prin

cipi

o.

Sin

emba

rgo,

gran

part

ede

lado

ctri

naen

bios

egur

idad

man

ifie

sta

que

sees

tarí

a“t

ecni

fica

ndo”

unpr

oble

ma

que

esno

rmat

ivo

enel

área

debi

oseg

urid

ad;q

ueen

sim

ism

oin

cluy

eco

nsid

erac

ione

sde

dive

rsos

grup

osso

cial

esen

laac

epta

bilid

adde

lri

esgo

yla

tom

aen

cons

ider

ació

nde

valo

res

dist

into

sco

mo

equi

dad,

just

icia

,ca

paci

dad

deel

ecci

ón,q

uede

ben

ser

sum

ados

aun

leng

uaje

técn

ico

dean

ális

isde

lda

ñoy

delr

iesg

o.

Ello

,ade

más

,se

dice

,es

fund

amen

tale

npa

íses

ende

sarr

ollo

enlo

squ

ela

capa

cida

dté

cnic

aco

nla

que

secu

enta

para

fund

amen

tar

las

deci

sion

esde

cará

cter

polít

ico

esm

enor

,yen

los

que

pred

omin

anpr

iori

dade

sde

cará

cter

soci

oeco

nóm

ico.

En

este

sent

ido,

dich

osfu

ndam

ento

sno

debe

rían

extr

aers

ede

ldeb

ate

ala

hora

deas

umir

unri

esgo

porp

arte

deun

dete

rmin

ado

país

Yse

just

ific

aría

npo

rla

capa

cida

dde

lpaí

sde

eleg

iran

tela

spo

sibl

estr

ansf

orm

acio

nes

que

pued

eco

nlle

var

laim

port

ació

nde

un

“Las

Part

es,a

lado

ptar

una

decis

ión

sobr

ela

impo

rtac

ión

con

arre

gloa

lasm

edid

asna

ciona

lesqu

erig

enla

aplic

ació

nde

lpre

sent

ePro

toco

lo,po

drán

tener

encu

enta

,de

form

aco

mpa

tible

con

sus

oblig

acio

nes

inter

nacio

nales

,la

sco

nsid

erac

ione

sso

cioec

onóm

icasr

esul

tant

esde

lose

fecto

sdel

osor

gani

smos

vivo

smod

ifica

dosp

ara

laco

nser

vació

ny

laut

iliza

ción

soste

nibl

ede

ladi

vers

idad

biol

ógica

,esp

ecia

lmen

teen

rela

ción

con

elva

lorq

uela

dive

rsid

adbi

ológ

icatie

nepa

rala

scom

unid

ades

indí

gena

sylo

cales

”.

Glo

balI

ndus

try

Coa

litio

n

OV

Men

laes

truc

tura

soci

aly

econ

ómic

ade

lmis

mo.

Por

ello

,par

tede

lado

ctri

naab

oga

afa

vord

eun

aev

alua

ción

,no

solo

cien

tífic

a,si

nota

mbi

énso

cial

delr

iesg

o

Qui

zás

elm

ásco

mpr

ehen

sivo

enes

tepu

nto,

hasi

doel

proy

ecto

de

elab

orad

opo

rla

FAO

.Así

,se

esta

blec

eco

mo

uno

delo

soc

hoob

jetiv

osde

lmis

mo,

elay

udar

aev

alua

ry

min

imiz

arlo

spo

sibl

esim

pact

osso

cioe

conó

mic

osad

vers

osqu

ela

biot

ecno

logí

apu

dier

ate

ner

enla

agri

cultu

ray

lain

dust

ria

deal

imen

tos,

enla

spe

queñ

asco

mun

idad

esy

enla

sec

onom

ías

delo

spa

íses

ende

sarr

ollo

-art

ícul

o1.

6-.

Asi

mis

mo,

desi

gna

com

ocr

iteri

ospa

raid

entif

icar

com

obi

otec

nolo

gías

apro

piad

asaq

uella

squ

ese

an1.

técn

icam

ente

viab

les;

2.co

nlle

ven

bene

fici

osta

ngib

les

alo

sus

uari

os;3

.sea

nm

edio

ambi

enta

lmen

tese

gura

sy

4.se

anso

cio-

econ

ómic

amen

tey

cultu

ralm

ente

acep

tabl

es-a

rtíc

ulo

3-.

Adi

cion

alm

ente

,di

cho

Cód

igo

dete

rmin

aqu

elo

sgo

bier

nos

yla

sor

gani

zaci

ones

inte

rnac

iona

les

debe

n,co

mo

part

ede

sus

proc

edim

ient

osde

eval

uaci

ónde

las

tecn

olog

ías,

mon

itore

arlo

spos

ible

sim

pact

osso

cioe

conó

mic

osde

labi

otec

nolo

gía.

Poro

tra

part

e,es

teas

pect

oes

tarí

aes

trec

ham

ente

vinc

ulad

oa

loqu

een

elám

bito

dela

OM

Cse

entie

nda

ala

hora

dein

terp

reta

rel

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioy,

mas

espe

cífi

cam

ente

,ala

posi

bilid

adqu

eel

men

cion

ado

acue

rdo

perm

itede

tom

aren

cuen

ta“f

acto

rese

conó

mic

amen

tere

leva

ntes

”en

elan

ális

isde

lrie

sgo

-art

ícul

o5.

3de

lSP

S-.D

icho

punt

o,se

desa

rrol

laco

nm

ayor

prof

undi

dad

enel

capí

tulo

IVde

lpre

sent

ees

tudi

o.

Elc

once

pto

mis

mo

debi

oseg

urid

adpa

rte

dela

nece

sida

dm

ism

ade

cont

rola

rlo

sef

ecto

so

los

pelig

ros

que

pudi

eran

deriv

arse

dela

biot

ecno

logí

am

oder

nay

dega

rant

izar

unni

vel

adec

uado

depr

otec

ción

.D

ela

mis

ma

form

a,el

Pri

ncip

ioP

reca

utor

iose

basa

enla

mis

ma

cons

ider

ació

n“a

prio

ri”

delo

sO

VM

sco

mo

prod

ucto

sin

segu

ros.

Ello

tiene

dos

impl

ican

cias

lega

les

fund

amen

tale

s:en

prim

erlu

gar,

elin

trod

ucto

rde

lanu

eva

tecn

olog

íade

berá

dem

ostr

arqu

eés

tano

espe

rjud

icia

lpa

rael

ámbi

toen

elqu

epr

eten

deap

licar

lay,

ense

gund

olu

gar,

habr

áde

prop

orci

onar

leto

dala

info

rmac

ión

ala

part

ere

cept

ora

dela

tecn

olog

ía,c

onel

fin

dequ

eés

tapu

eda

emiti

rsu

cons

entim

ient

opr

evio

.

31.

Cód

igo

deC

ondu

ctaso

bre

biot

ecno

logí

aen

rela

ción

con

los

recu

rsos

gené

ticos

para

laal

imen

tació

ny

laag

ricul

tura

3.4

Imp

lican

cias

con

cret

asd

elP

rin

cip

ioP

reca

uto

rio

27

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

26

3.4.

1.R

ever

sión

enla

carg

ad

ela

pru

eba

En

cohe

renc

iaco

nel

lo,e

lleg

isla

dor

daun

paso

adel

ante

ales

timar

,com

om

edid

ade

prec

auci

ón,

que

los

OV

Ms

seco

nsid

erar

anin

segu

ros

enta

nto

nose

prue

belo

cont

rari

oy

tras

lada

laca

rga

dela

prue

bade

sde

elre

gula

dorq

uepr

eten

deno

rmar

una

dete

rmin

ada

activ

idad

por

cons

ider

arla

pote

ncia

lmen

tepe

ligro

sa,

ala

part

equ

epr

eten

deco

ntin

uar

oej

ecut

arun

ade

term

inad

aac

tivid

ad,a

lega

ndo

suin

ocui

dad

ose

guri

dad.

En

este

sent

ido,

una

man

ifes

taci

ónde

lPri

ncip

ioP

reca

utor

ioco

nsis

teen

reve

rtir

lare

spon

sabi

lidad

ala

hora

deap

orta

rla

info

rmac

ión

cien

tífic

are

leva

nte,

ala

part

equ

epr

eten

deej

ecut

arla

activ

idad

pote

ncia

lmen

tepe

ligro

sa.

Elp

robl

ema

que

surg

ede

inm

edia

toes

:¿dó

nde

sefi

jael

nive

lde

segu

rida

dqu

ede

bese

rpro

bado

yad

miti

do?.

En

este

punt

o,se

part

ede

que

prob

arla

ause

ncia

abso

luta

deri

esgo

-loqu

ese

have

nido

enlla

mar

laex

igen

cia

de“r

iesg

oce

ro”-

,o

prob

arla

segu

rida

dto

tald

eun

aac

tivid

ades

impo

sibl

e.Po

rel

lo,e

lniv

elde

segu

rida

dde

lque

habl

amos

,se

refi

ere

ala

exig

enci

ade

prue

bas

cien

tífic

asre

lativ

asa

laau

senc

iade

daño

squ

ese

cons

ider

anse

rios

eir

reve

rsib

les,

yno

tant

oa

laex

iste

ncia

depr

ueba

sso

bre

lase

guri

dad

dela

activ

idad

.Ello

impl

icar

íala

nece

sida

dde

que

sere

alic

enla

sin

vest

igac

ione

scie

ntíf

icas

corr

espo

ndie

ntes

defo

rma

rigu

rosa

yse

dete

rmin

e,a

trav

ésde

ella

s,la

ause

ncia

deev

iden

cias

depo

sibl

esda

ños

.

En

este

sent

ido,

sibi

en,c

omo

vem

os,s

epa

rte

dequ

e“e

lrie

sgo

cero

”no

exis

te,s

ead

mite

igua

lmen

telo

que

Kri

ebel

yot

ros

-200

1-ha

nm

anif

esta

doco

mo

”.E

sdec

ir,no

eslo

mis

mo

elde

cirq

ueno

exis

ten

prue

bas

dequ

elo

sda

ños

exis

tan

con

elhe

cho

dede

cirq

ueha

ypr

ueba

sde

que

dich

osda

ños

noex

iste

n.E

lP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

lleva

ráa

exig

irpr

ueba

sque

indi

quen

que

dich

osda

ñosn

oex

iste

n.

32

33

“the

abse

nceo

fev

iden

ceof

harm

isno

tthe

sam

ethi

ngas

evid

ence

ofab

senc

eof

harm

Con

ello

,la

cues

tión

de“a

usen

cia

deda

ños”

setr

asla

daa

otra

preg

unta

dist

inta

yes

:¿c

uále

seln

ivel

deda

ñosa

dmis

ible

?,es

deci

r,¿e

ndó

nde

pone

mos

elum

bral

oel

límite

para

cons

ider

arun

daño

com

oin

adm

isib

leso

cial

men

te?.

La

resp

uest

aa

lacu

estió

npl

ante

ada

depe

nder

áde

lcon

text

oso

bre

elqu

ees

tem

osha

blan

doy

dela

spri

orid

ades

deun

ade

term

inad

aso

cied

ado

país

.

Ate

ndie

ndo

sim

plem

ente

ala

spr

evis

ione

sle

gale

s,la

Ley

No.

2710

4ha

bla

deim

pact

osne

gativ

osa

lasa

lud

hum

ana,

elam

bien

tey

ala

dive

rsid

adbi

ológ

ica”

;elP

CB

habl

ade

efec

tos

adve

rsos

enla

cons

erva

ción

yut

iliza

ción

sost

enib

lede

ladi

vers

idad

biol

ógic

a,y,

sin

emba

rgo,

elP

rinc

ipio

15de

laD

ecla

raci

ónde

Río

exig

equ

edi

chos

daño

ssea

nde

cará

cter

“gra

veo

irre

vers

ible

”.

En

conc

reto

,en

elco

ntex

tode

lP

CB

,re

fere

nte

alm

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

ode

OV

Ms,

laca

rga

dela

prue

baco

ncer

nien

tea

lase

guri

dad

delp

rodu

cto

desc

ansa

ría

enel

expo

rtad

oral

que

sele

exig

e,en

cons

ecue

ncia

,la

real

izac

ión

deun

aev

alua

ción

del

ries

go.C

onel

lo,l

aop

ción

dela

carg

ade

lapr

ueba

reca

een

los

que

pose

enun

am

ayor

info

rmac

ión

sobr

ela

inoc

uida

dde

susp

rodu

ctos

.

34

32 33

Scot

t,D

ayna

Nad

ine

(200

3).D

octo

ralC

andi

date

,Osg

oode

Hal

lLaw

Scho

ol.

Law

Com

mis

sion

ofC

anad

a.L

egal

Dim

ensi

onsI

nitia

tive.

DK

rieb

ely

otro

s.(2

001)

“The

Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

inE

nvir

onm

enta

lSci

ence

”10

9pp

.873

Shift

ing

the

Bur

den

ofPr

oof:

The

Prec

autio

nary

Prin

ciple

and

itsPo

tentia

lfor

the“

Dem

ocra

tizat

ion”

ofR

isk

Env

iron

men

talH

ealth

Pers

pecti

ves

34A

bouc

har,

Juli

Teh

“Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

inC

anad

a:T

heF

irst

Dec

ade”

.32

1140

7.E

lau

tor

real

iza

unes

tudi

oso

bre

laap

licac

ión

del

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioen

laju

risp

rude

ncia

deC

anad

áy

esta

blec

equ

eso

ndi

stin

tos

los

crite

rios

que

seha

nad

opta

dopa

rala

dete

rmin

ació

nde

loqu

ese

cons

ider

aun

“dañ

ose

rio

eir

reve

rsib

le”.

Así

,la

-apr

obad

aco

nfe

cha

14de

sept

iem

bre

de19

99y

prom

ulga

dael

31de

mar

zode

l200

0-es

tabl

ece,

ensu

Art

ícul

o64

,qu

eel

conc

epto

deum

bral

deda

ño“s

erio

”se

tras

pasa

cuan

doex

ista

opu

eda

exis

tirun

pote

ncia

lim

pact

oin

med

iato

oen

ella

rgo

plaz

oso

bre

elm

edio

ambi

ente

osu

dive

rsid

adbi

ológ

ica;

unda

ñopo

tenc

ials

obre

elm

edio

ambi

ente

delq

uela

vida

depe

nde

oun

daño

pote

ncia

lala

vida

hum

ana

ya

lasa

lud

enC

anad

á.A

ello

seañ

ade

que

lam

era

clas

ific

ació

nde

una

sust

anci

aco

mo

inhe

rent

emen

tetó

xica

equi

vale

ala

pres

enci

ade

unpo

tenc

ial

daño

seri

o.E

nap

licac

ión

dees

tear

tícul

o,la

juri

spru

denc

iade

Can

adá

hadi

ctam

inad

oqu

eex

iste

un“d

año

seri

o”su

scep

tible

deda

rlug

ara

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

cuan

do:

a)ex

ista

nam

enaz

asal

agua

pota

ble;

b)ex

ista

lapo

sibi

lidad

deco

ntam

inac

ión

del

agua

pota

ble

con

posi

bles

sust

anci

asca

ncer

ígen

asa

bajo

sniv

eles

deex

posi

ción

;c)

exis

tan

amen

azas

aes

peci

esvu

lner

able

s;d)

setr

ate

desu

stan

cias

que

pued

ense

rtóx

icas

opu

eden

llega

raco

nver

tirse

entó

xica

s;e)

setr

ate

deac

tivid

ades

que

pued

anlle

gar

ate

ner

efec

tos

enel

larg

opl

azo

enel

med

ioam

bien

te;

f)im

pliq

uen

cont

amin

ació

nm

arin

a,y

g)el

uso

depe

stic

idas

enár

eash

abita

daso

cerc

ade

cuer

posd

eag

ua.

Env

iron

men

tal

Law

Rep

ort

Can

adia

nE

nvir

onm

enta

lPro

tectio

nA

ct

35E

lP

CB

divi

delo

sO

VM

sen

tres

clas

esa

los

efec

tos

desu

regu

laci

óndi

stin

ta:a

)lo

sde

stin

ados

ala

intr

oduc

ción

delib

erad

aen

elm

edio

ambi

ente

;b)l

osde

stin

ados

para

uso

dire

cto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

ient

oy

c)lo

sOV

Mse

ntr

ánsi

too

para

uso

conf

inad

o.E

lPC

Bes

tabl

ece

requ

erim

ient

osm

ases

tric

tos

tant

opa

rala

part

eim

port

ador

aco

mo

para

lapa

rte

expo

rtad

ora

enel

caso

delo

sOV

Msa

serl

iber

ados

enel

med

ioam

bien

te,c

omo

enel

caso

dese

mill

as,p

lant

asy

pesc

ado

vivo

.

29

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

28

Est

epr

inci

pio,

sere

coge

defo

rma

clar

aen

loqu

ese

refi

ere

alm

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

ode

OV

Ms

dest

inad

osa

lain

trod

ucci

ónde

liber

ada

enel

med

ioam

bien

te;

sin

emba

rgo,

elP

CB

deja

ala

sle

gisl

acio

nes

naci

onal

essu

regu

laci

ónes

peci

fica

enre

laci

ónco

nlo

sO

VM

sde

stin

ados

para

uso

dire

cto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

ient

o.

En

este

sent

ido,

enre

laci

óna

esto

súl

timos

,elP

CB

regu

lala

carg

ade

lapr

ueba

alor

dena

ren

suar

tícul

o15

,apa

rtad

ose

gund

o,qu

e

Yal

prev

eren

elap

arta

dote

rcer

ode

lmis

mo

artíc

ulo

que

Tra

tánd

ose

dem

ovim

ient

ostr

ansf

ront

eriz

osde

OV

Ms

dest

inad

ospa

raus

odi

rect

oco

mo

alim

ento

hum

ano

oan

imal

opa

rapr

oces

amie

nto,

yen

elsu

pues

toen

que

nose

haya

prev

isto

elm

ism

opr

oced

imie

nto,

pued

ese

rel

usua

rio,

una

asoc

iaci

ónde

cons

umid

ores

ola

sm

ism

asau

tori

dade

spú

blic

asla

squ

epu

eden

dem

ostr

arla

natu

rale

zade

lpel

igro

yel

nive

lde

ries

goqu

eim

plic

aun

dete

rmin

ado

prod

ucto

opr

oces

o.E

nes

teca

so,l

aap

licac

ión

dela

carg

ade

lapr

ueba

serí

am

ásfl

exib

ley

podr

íatr

asla

dars

een

cual

quie

rm

omen

tode

lpr

oces

oal

prod

ucto

r,m

anuf

actu

rado

ro

impo

rtad

or.E

nes

toss

upue

stos

,no

exis

tiría

unpr

inci

pio

gene

rale

nto

rno

ala

carg

ade

lapr

ueba

yse

conc

reta

ría

caso

porc

aso.

En

elm

arco

norm

ativ

ope

ruan

o,la

Ley

No.

2710

4ad

opta

una

posi

ción

extr

ema

alm

anif

esta

rqu

ese

proh

ibir

ála

utili

zaci

ónde

unO

VM

enel

supu

esto

dequ

ela

utili

zaci

ónde

lm

ism

oha

yasi

doob

serv

ada

ore

chaz

ada

por

las

auto

rida

des

com

pete

ntes

enot

ropa

ís,o

enel

caso

dequ

eno

haya

nsi

dopr

obad

osen

otro

país

yqu

epo

rlo

tant

oex

ista

unev

entu

alri

esgo

ensu

uso.

Sin

emba

rgo,

talp

resc

ripc

ión

esom

itida

enel

Reg

lam

ento

que

cont

empl

a,co

nca

ráct

erge

nera

l,qu

ela

impo

rtac

ión

opr

oduc

ción

deO

VM

osu

spr

oduc

tos

deriv

ados

será

real

izad

apr

evio

regi

stro

dela

pers

ona

natu

ralo

jurí

dica

que

real

ice

activ

idad

esco

nO

VM

s,as

ícom

ode

lreg

istr

ode

lO

VM

yde

susp

rodu

ctos

deriv

ados

ante

elre

spec

tivo

OSC

.

En

rela

ción

con

elre

gist

rode

OV

My

sus

prod

ucto

sde

rivad

os,

elm

enci

onad

oR

egla

men

toes

tabl

ece

que

éste

seef

ectu

ará

para

cada

OV

My

uso

prop

uest

o-

artíc

ulo1

8-A

sim

ism

o,re

quer

irá

lapr

esen

taci

ónde

laso

licitu

dde

regi

stro

resp

ectiv

aqu

eir

áac

ompa

ñada

dela

docu

men

taci

ónqu

ese

inco

rpor

een

elre

glam

ento

inte

rno

deca

daO

SC.U

nave

zre

cibi

dala

solic

itud,

elG

TS

resp

ectiv

opr

oced

erá

are

aliz

arla

eval

uaci

ónde

lrie

sgo,

cuyo

scos

toss

erán

aca

rgo

dels

olic

itant

e.

La

eval

uaci

ónde

lri

esgo

sere

aliz

ará

basá

ndos

een

unex

amen

exha

ustiv

ode

lain

form

ació

npr

opor

cion

ada

pore

lsol

icita

nte,

teni

endo

encu

enta

,seg

únel

artíc

ulo

33de

lReg

lam

ento

:

las

cara

cter

ístic

asde

lO

VM

alib

erar

:el

orga

nism

ore

cept

or,

elin

sert

oo

cará

cter

espe

cífi

coa

intr

oduc

ir,el

cent

rode

orig

eno

dive

rsid

ad,e

lpro

toco

lode

tran

sfor

mac

ión;

35

“La

Part

edei

mpo

rtac

ión

vela

rápo

rque

sere

alice

nev

alua

cione

sde

lrie

sgo

para

adop

tar

decis

ione

sen

virt

udde

lar

tícul

o10

.L

aPa

rte

deim

port

ació

npo

drá

requ

erir

alex

port

ador

quer

ealic

ela

eval

uació

nde

lries

go.”

“Eln

otifi

cado

rdeb

erá

hace

rsec

argo

delo

scos

tosd

ela

eval

uació

nde

lries

gosi

asíl

oreq

uier

ela

Part

edei

mpo

rtac

ión”

.

·

·la

activ

idad

prop

uest

ade

lO

VM

:si

setr

ata

deun

aap

licac

ión

conf

inad

a,lib

erac

ión

inte

ncio

nalo

intr

oduc

ción

alm

erca

do,c

onin

clus

ión

dela

esca

lapr

evis

tay

delo

spro

cedi

mie

ntos

dege

stió

nde

dese

chos

elam

bien

tere

cept

orpo

tenc

iald

elO

VM

,sus

deriv

ados

ypr

oduc

tos

que

loco

nten

gan

yla

sint

erac

cion

esco

nés

te.

Para

algu

nos

auto

res,

enel

cons

entim

ient

oin

form

ado

prev

iode

los

Est

ados

seen

cuen

tra

elpa

radi

gma

delo

que

sign

ific

ala

rela

ción

entr

eel

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioy

elpr

inci

pio

depa

rtic

ipac

ión

reco

gido

enel

Pri

ncip

io10

dela

Dec

lara

ción

deR

ío.E

nla

spr

escr

ipci

ones

delP

CB

rela

tivas

alA

cuer

doF

unda

men

tado

Pre

vio

encu

entr

an,a

sí,s

um

áxim

oex

pone

nte.

En

elce

ntro

delt

ema

seha

llala

exig

enci

ade

inte

rcam

bio

dein

form

ació

nen

tre

elex

port

ador

pote

ncia

ly

las

auto

rida

des

que

perm

itirá

no

rech

azar

anla

entr

ada

del

prod

ucto

alpa

ís.

De

esta

form

a,el

expo

rtad

orse

verí

aob

ligad

oa

apor

tar

alpa

ísim

port

ador

docu

men

taci

ónre

feri

daal

orig

ende

lpro

duct

o,té

cnic

asbi

otec

noló

gica

sut

iliza

das

para

supr

oduc

ción

,us

osa

los

que

seen

cuen

tra

dest

inad

o,re

port

esde

eval

uaci

ónde

lri

esgo

ym

étod

ospa

rala

segu

rida

den

sum

anej

o,al

mac

enam

ient

o,tr

ansp

orte

yus

o.

Dic

hopr

oced

imie

nto

seco

ntem

pla

enel

PC

Bpa

ralo

sO

VM

sde

stin

ados

ala

intr

oduc

ción

delib

erad

aen

elm

edio

ambi

ente

,ta

les

com

ose

mill

as,

pece

svi

vos,

mic

roor

gani

smos

yot

ros

orga

nism

osqu

ees

tán

dest

inad

osa

crec

ery

tiene

npo

sibi

lidad

esde

tran

smiti

rsus

gene

smod

ific

ados

ala

sgen

erac

ione

ssuc

esiv

as.

Elp

roce

dim

ient

ode

lAcu

erdo

Fun

dam

enta

doP

revi

oim

plic

ael

requ

erim

ient

ode

una

solic

itud

depe

rmis

oan

tesd

elpr

imer

mov

imie

nto

tran

sfro

nter

izo

deO

VM

syob

liga

ala

Part

eex

port

ador

a-a

lEst

ado

expo

rtad

or-

ano

tific

arpo

res

crito

oa

gara

ntiz

arla

notif

icac

ión

porp

arte

dele

xpor

tado

r,en

treg

ándo

ledo

cum

enta

ción

ala

auto

rida

dde

laPa

rte

impo

rtad

ora

con

ante

rior

idad

alm

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

o.É

sta

últim

adi

spon

ede

unpl

azo

para

acus

arre

cibo

yot

rode

270

días

para

com

unic

arsu

deci

sión

-de

apro

bar,

proh

ibir

laim

port

ació

n,so

licita

rin

form

ació

nad

icio

nalo

pror

roga

rel

plaz

ode

deci

sión

-que

será

rem

itida

alex

port

ador

yal

.De

esta

man

era,

sólo

con

elco

nsen

timie

nto

delE

stad

oim

port

ador

sepo

drá

real

izar

elm

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

o.

En

unpr

inci

pio,

seex

clui

rían

dela

aplic

ació

nde

lAcu

erdo

Fun

dam

enta

doP

revi

olo

sO

VM

sde

stin

ados

aus

odi

rect

oco

mo

alim

ento

hum

ano

oan

imal

opa

rapr

oces

amie

nto,

los

OV

Ms

entr

ánsi

toha

cia

terc

eros

país

es,l

osO

VM

sde

stin

ados

aus

oco

nfin

ado

,alg

unos

prod

ucto

sfa

rmac

éutic

osde

stin

ados

alo

sse

res

hum

anos

y

3.4.

2.E

lAcu

erd

oF

un

dam

enta

do

Pre

vio

Cen

trod

eInt

erca

mbi

odeI

nfor

mac

ión

sobr

eSeg

urid

adde

laB

iotec

nolo

gía

36

36“P

or“u

soco

nfin

ado”

seen

tiend

ecua

lqui

erop

erac

ión,

lleva

daa

cabo

dent

rode

unlo

cal,

insta

lació

nu

otra

estr

uctu

rafís

ica,q

uein

volu

cra

lam

anip

ulac

ión

deor

gani

smos

vivo

smod

ifica

dosc

ontr

olad

ospo

rmed

idas

espe

cífica

sque

limite

nde

form

aefe

ctiva

suco

ntac

toco

nel

med

ioex

terio

rosu

sefec

toss

obre

dich

omed

io”

-ar

tícul

o3.

b)de

lPC

B-.

31

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

30

aque

llos

OV

Ms

que

laC

onfe

renc

iade

las

Part

esde

clar

esi

nri

esgo

spa

rael

ambi

ente

yla

salu

dhu

man

a.N

oob

stan

te,

elP

CB

dele

gaen

las

legi

slac

ione

sna

cion

ales

lare

gula

ción

delo

str

espr

imer

ossu

pues

tos.

Ello

quie

rede

cir

que

las

prop

ias

regl

amen

taci

ones

naci

onal

espu

eden

ampl

iar

laap

licac

ión

del

Acu

erdo

Fun

dam

enta

doP

revi

oa

esto

ssup

uest

os.

No

obst

ante

,en

rela

ción

con

los

OV

Ms

dest

inad

osa

uso

dire

cto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

ient

o-s

etr

atar

íade

lco

mer

cio

depr

oduc

tos

agrí

cola

sba

seo

,por

ejem

plo,

delo

sen

víos

agr

anel

que

cont

iene

nm

aíz,

soja

dest

inad

osa

ser

utili

zado

sco

mo

alim

ento

hum

ano

yno

com

ose

mill

aspa

raob

tene

rnu

evos

culti

vos;

ésto

sse

rían

laca

tego

ría

mas

impo

rtan

tede

OV

Men

elco

mer

cio

inte

rnac

iona

l-,el

PC

Bse

aseg

ura

enfi

jard

osre

quis

itosm

ínim

os:

a)el

país

impo

rtad

orde

bein

form

ara

las

part

esde

laex

iste

ncia

del

prod

ucto

notif

icán

dolo

al,y

b)de

bere

aliz

arun

aev

alua

ción

delr

iesg

o,co

nfor

me

alo

spa

rám

etro

ses

tabl

ecid

osen

elA

nexo

IIId

elP

CB

enel

plaz

ode

270

días

.

Ello

impl

ica

que,

mie

ntra

squ

een

elca

sode

lAcu

erdo

Fun

dam

enta

doP

revi

o,el

PC

Bha

cede

scan

sar

lare

spon

sabi

lidad

deno

tific

arsu

inte

nció

nde

expo

rtar

OV

Ms

enla

Part

eex

port

ador

a;el

proc

edim

ient

opa

rael

segu

ndo

caso

impl

ica

laob

ligac

ión

por

part

ede

los

país

esim

port

ador

esde

desa

rrol

lar

yco

mun

icar

las

regu

laci

ones

resp

ectiv

asde

una

form

apr

oact

iva.

La

cons

ecue

ncia

inm

edia

taes

lane

cesi

dad

dein

stitu

ir,co

nla

may

orpr

ontit

udpo

sibl

e,m

edid

aspa

rapo

der

impl

emen

tar

esto

ssi

stem

asre

gula

tori

os.

En

laes

fera

naci

onal

,la

aplic

ació

nde

laL

eyN

o.27

104

crea

ría

unré

gim

ento

taliz

ador

enla

aplic

ació

nde

lpro

cedi

mie

nto

delA

cuer

doF

unda

men

tado

Pre

vio.

De

esta

form

a,és

teta

mbi

énse

ráex

igid

opa

ralo

sO

VM

dest

inad

ospa

raus

odi

rect

oco

mo

alim

ento

hum

ano

oan

imal

opa

rapr

oces

amie

nto;

tras

lada

ndo

lare

spon

sabi

lidad

men

cion

ada

ala

part

eex

port

ador

aen

todo

slos

caso

s.

Ello

esco

nsec

uenc

iadi

rect

ade

que

laL

eyN

o.27

104

noha

ceun

adi

fere

ncia

ción

enel

trat

amie

nto

delo

sO

VM

sen

aten

ción

alde

stin

ode

los

mis

mos

.De

esta

form

a,el

artíc

ulo

3de

limita

elám

bito

dela

Ley

ala

s

”.

Así

,la

men

cion

ada

norm

ade

term

ina,

ensu

artíc

ulo

13,r

efer

ido

ala

eval

uaci

ónde

lri

esgo

,qu

eés

tase

real

izar

áco

nar

regl

oal

Pro

cedi

mie

nto

del

Con

sent

imie

nto

Info

rmad

oP

revi

o,y

que,

ata

lefe

cto,

lape

rson

aqu

epr

eten

dain

trod

ucir

algú

nO

VM

alte

rrito

rio

-ar

tícul

o16-

.

En

elm

ism

ose

ntid

ose

pron

unci

ael

Reg

lam

ento

que,

com

ose

havi

sto

ante

rior

men

te,

noes

tabl

ece

dist

inci

ones

ala

hora

depe

dir,

para

todo

OV

My

sus

prod

ucto

sde

rivad

os,

laso

licitu

dpr

evia

desu

regi

stro

que

debe

ráve

rse

acom

paña

dade

la

com

mod

ities

Cen

trod

eInt

erca

mbi

oeIn

form

ació

nso

breS

egur

idad

dela

Bio

tecno

logí

a

“acti

vida

des

dein

vesti

gació

n,pr

oduc

ción,

intr

oduc

ción

,m

anip

ulac

ión,

tran

spor

te,

alm

acen

amie

nto,

cons

erva

ción

,in

terc

ambi

o,co

mer

cializ

ació

n,us

ocon

finad

oylib

erac

ión

con

OV

M,b

ajoc

ondi

cione

scon

trol

adas

“par

ala

real

izac

ión

decu

ales

quier

ade

lasa

ctivi

dade

smen

ciona

dase

nel

artíc

ulo3

dela

pres

ente

Ley

,de

berá

pres

enta

rpr

evia

men

tesu

solic

itud

ante

elór

gano

secto

rial

com

peten

te”

docu

men

taci

óny

dela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

corr

espo

ndie

nte.

Una

vez

exam

inad

ala

info

rmac

ión

apor

tada

,elO

SCad

opta

ráal

guna

dela

ssig

uien

tesd

ecis

ione

s:

artíc

ulo1

9.

En

cons

ecue

ncia

,los

OV

Ms

que

asu

llega

daal

país

nocu

ente

nco

nun

cert

ific

ado

dere

gist

roan

tela

OSC

,se

rán

rech

azad

osy

sedi

spon

drá

sure

emba

rque

oco

mis

oy

post

erio

rde

stru

cció

n-a

rtíc

ulo

26de

lR

egla

men

to-.

Tam

poco

será

npe

rmiti

das

las

activ

idad

esco

nO

VM

spo

rpa

rte

depe

rson

asna

tura

les

oju

rídi

cas

que

noha

yan

sido

regi

stra

dasa

nte

losO

SC-a

rtíc

ulo

23de

lReg

lam

ento

-.

Segu

idam

ente

,el

PC

Bes

tabl

ece

que

laap

orta

ción

dein

form

ació

npo

rpa

rte

del

expo

rtad

orim

plic

ael

corr

elat

ivo

com

prom

iso

depr

oteg

erla

conf

iden

cial

idad

dela

info

rmac

ión

por

part

ede

lpaí

sre

cept

or.N

oob

stan

te,e

sta

exig

enci

aes

táso

met

ida

ales

tánd

arde

conf

iden

cial

idad

que

sede

term

ine

enla

sleg

isla

cion

esna

cion

ales

.En

otra

spa

labr

as,

lain

form

ació

na

ser

depo

sita

dapo

rel

expo

rtad

ores

tará

suje

taa

las

deci

sion

esde

lgob

iern

oo

delo

spa

rlam

ento

sna

cion

ales

rela

tivas

ala

liber

ació

nde

info

rmac

ión

oa

supu

esta

adi

spos

ició

nde

lpúb

lico

enun

mom

ento

dete

rmin

ado.

Fin

alm

ente

,no

sepu

ede

pasa

rpo

ral

tola

prev

isió

nco

nten

ida

enel

artíc

ulo

11,

apar

tado

quin

to,s

egún

elcu

al

Ello

podr

íaim

plic

arqu

eel

Est

ado

impo

rtad

orpu

ede

proh

ibir

laen

trad

ade

unpr

oduc

toO

VM

,sie

mpr

ey

cuan

dopr

ohíb

aig

ualm

ente

lapr

oduc

ción

naci

onal

delm

ism

o.

Asi

mis

mo,

elP

CB

exig

ede

term

inad

ado

cum

enta

ción

para

laex

port

ació

n.E

nel

caso

delo

sO

VM

dest

inad

osa

suin

trod

ucci

ónde

liber

ada

enel

med

ioam

bien

te,

lado

cum

enta

ción

adju

nta

debe

indi

car

clar

amen

tequ

eel

enví

oco

ntie

neO

VM

s.D

ebe

espe

cifi

car

laid

entid

ad,r

asgo

sy

cara

cter

ístic

aspe

rtin

ente

sde

lOV

M,l

osre

quis

itos

para

sum

anip

ulac

ión,

alm

acen

amie

nto,

tran

spor

tey

utili

zaci

ónse

gura

,un

punt

ode

cont

acto

para

reca

barm

ayor

info

rmac

ión,

ylo

snom

bres

ydi

recc

ione

sdel

impo

rtad

ory

expo

rtad

or.L

ado

cum

enta

ción

debe

tam

bién

indi

car

que

elen

vío

esco

nfor

me

alP

CB

.

Ade

más

delo

ante

rior

,el

PC

Bpr

opug

nala

oblig

ator

ieda

dde

etiq

ueta

dopa

ralo

sO

VM

sde

stin

ados

aus

odi

rect

oco

mo

alim

ento

hum

ano

oan

imal

opa

rapr

oces

amie

nto,

requ

erim

ient

oqu

ese

aplic

ará

lueg

ode

dos

años

deen

trad

aen

vige

ncia

delp

roto

colo

.Así

,los

enví

osde

que

cont

enga

no

a)“E

lreg

istro

delO

VM

,por

cons

ider

arse

dem

ínim

ories

goa

lasa

lud

hum

ana,

dela

mbi

ente

yla

dive

rsid

adbi

ológ

icaen

laac

tivid

adqu

erea

lizar

áco

ndi

choO

VM

.b)

Elr

egist

rode

lOV

M,b

ajo

unsis

tema

dege

stión

derie

sgos

,has

tade

term

inar

que

noca

usar

áim

pacto

sneg

ativ

osa

lasa

lud

hum

ana,

elam

bien

teyl

adi

vers

idad

biol

ógica

.c)

No

regi

stro

del

OV

M,

por

cons

ider

arlo

nociv

oa

lasa

lud

hum

ana,

alam

bien

tey

ladi

vers

idad

biol

ógica

”-

“Una

Part

epod

ráad

opta

runa

decis

ión

sobr

ela

impo

rtac

ión

deor

gani

smos

mod

ifica

dos

desti

nado

spa

raus

odi

recto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

iento

con

arre

gloa

sum

arco

regla

men

tario

nacio

nalq

uese

aco

mpa

tible

con

elob

jetiv

ode

lpr

esen

tePr

otoc

olo”

com

mod

ities

“que

pued

anlle

gar

3.4.

3.D

ocu

men

taci

ónp

ara

laex

por

taci

ón

33

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

32

aco

nten

er”

com

mod

ities

risk

man

agem

ent

OV

Ms

para

uso

dire

cto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

ient

o,de

berá

nid

entif

icar

seco

mo

tale

sen

lado

cum

enta

ción

que

los

acom

paña

.D

icho

sre

quer

imie

ntos

,se

gún

part

ede

lado

ctri

na,

oblig

aría

na

los

expo

rtad

ores

ase

greg

arla

squ

eso

nO

VM

sde

lasq

ueno

loso

no

aet

ique

tar

toda

sla

sex

port

acio

nes

com

o“p

uede

nlle

gar

aco

nten

er”

OV

Ms

para

uso

dire

cto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

ient

o.E

llopo

dría

,seg

únal

guna

spo

sici

ones

,ten

eref

ecto

sen

unde

scen

sode

laco

mpe

titiv

idad

yba

jada

depr

ecio

s.

Una

vez

real

izad

ala

eval

uaci

ónde

lri

esgo

yto

mad

asen

cuen

tato

das

las

cons

ider

acio

nes

cone

xas

sein

icia

laet

apa

dem

anej

ode

lrie

sgo

--

que

cons

iste

enad

opta

rla

sm

edid

aspa

rael

imin

aro

min

imiz

arlo

sri

esgo

sid

entif

icad

osha

sta

unni

vela

cept

able

deri

esgo

.Est

afa

sede

man

ejo

deri

esgo

,se

desa

rrol

laen

elni

veld

eto

ma

dede

cisi

ones

pore

lent

ere

gula

dor.

Ést

eto

mar

áen

cuen

talo

sres

ulta

dos

dela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo,

junt

oco

not

ros

fact

ores

,yde

term

inar

ási

laso

licitu

dde

laac

tivid

ada

real

izar

con

OV

Msd

ebe

sera

prob

ada

ore

chaz

ada.

En

este

punt

o,el

tom

ador

dede

cisi

ones

debe

dete

rmin

arsi

elri

esgo

aas

umir

esac

epta

ble

por

una

soci

edad

dete

rmin

ada

enre

laci

ónco

not

ros

bene

fici

osy

cost

es.

Ést

aes

una

deci

sión

deca

ráct

erm

eram

ente

polít

ico

yno

técn

ico.

No

obst

ante

,si

bien

toda

sla

spr

escr

ipci

ones

norm

ativ

asre

lativ

asal

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioha

cen

men

ción

alo

spr

esup

uest

osqu

eha

nsi

does

tudi

ados

,tod

asso

nig

ualm

ente

ambi

guas

ala

hora

dede

fini

rel

tipo

deac

cion

eso

med

idas

que

los

tom

ador

esde

deci

sión

pued

enad

opta

ren

ejec

ució

nde

lm

ism

o.L

ara

zón

dees

taom

isió

npu

ede

debe

rse

aqu

ela

sm

edid

asde

man

ejo

deri

esgo

sead

opta

rán

defo

rma

dife

rent

eat

endi

endo

aun

anál

isis

“cas

opo

rcas

o”.

En

una

prim

era

apro

xim

ació

n,la

may

oría

dela

doct

rina

,las

inte

rpre

taci

ones

judi

cial

esy

las

expe

rien

cias

enla

aplic

ació

nde

lpri

ncip

ioen

los

país

esco

inci

den

ense

ñala

rque

las

acci

ones

aad

opta

rco

nsis

tiría

nen

una

deci

sión

deha

cer,

deno

hace

ro

deem

pren

derm

edid

asin

term

edia

scom

ola

srel

ativ

asa

requ

erim

ient

osde

etiq

ueta

doo

aun

am

ayor

prof

undi

zaci

óny

cont

inui

dad

dela

sinv

estig

acio

nesc

orre

spon

dien

tes

.

3.5.

¿Qu

éac

cion

esp

ued

enad

opta

rse

enla

aplic

ació

nd

elP

rin

cip

ioP

reca

uto

rio?

3.5.

1.A

ctu

acio

nes

pos

ible

s

37

Así

,en

lade

fech

a2

deFe

brer

ode

l20

00po

rla

que

sefi

jan

crite

rios

inte

rpre

tativ

osco

mun

esen

torn

oal

men

cion

ado

prin

cipi

oen

elám

bito

dela

Com

unid

adE

urop

ea,s

ees

tabl

ece

que

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

none

cesa

riam

ente

impl

ica

laad

opci

ónfi

nald

ein

stru

men

tos

desi

gnad

osa

prod

ucir

efec

tos

lega

les

que

qued

enab

iert

osa

una

post

erio

rrev

isió

nju

dici

al.P

orel

cont

rari

o,se

abre

lapo

sibi

lidad

deun

agr

anga

ma

deop

cion

esqu

epu

eden

irde

sde

lare

aliz

ació

nde

estu

dios

deim

pact

oam

bien

tal;

laco

ntin

uaci

óny

prof

undi

zaci

ónde

las

inve

stig

acio

nes

real

izad

as;l

are

eval

uaci

ónde

las

polít

icas

adop

tada

sen

unco

ntex

tode

ince

rtid

umbr

eo,

incl

uso,

enla

deci

sión

dein

form

aral

públ

ico

sobr

elo

spos

ible

sefe

ctos

adve

rsos

deun

proc

eso

opr

oduc

to.N

oob

stan

te,l

oqu

esí

qued

acl

aro

esqu

ela

sdec

isio

nesq

uese

tom

ense

rán

excl

usiv

amen

tede

cará

cter

naci

onal

yre

stri

ngid

asa

susr

espe

ctiv

asju

risd

icci

ones

.

De

lam

ism

am

aner

a,al

guno

sau

tore

sha

nin

clui

do,e

ntre

las

med

idas

aad

opta

rse,

eldi

seño

dem

ecan

ism

osde

resp

onsa

bilid

ady

com

pens

ació

n;la

crea

ción

deca

paci

dade

sen

plan

esde

emer

genc

ia;e

lmon

itore

oin

depe

ndie

nte

yla

adop

ción

delím

itesm

ínim

osde

segu

rida

d.

La

juri

spru

denc

iade

Can

adá

man

ifie

sta

igua

lmen

tequ

eel

Pri

ncip

ioP

reca

utor

iopu

ede

resu

ltare

nla

proh

ibic

ión

dela

activ

idad

oen

una

seri

ede

acci

ones

,ent

rela

sque

sein

cluy

enel

requ

erir

alpr

opon

ente

dela

activ

idad

:que

adop

tem

edid

asad

icio

nale

spa

rapr

oteg

erel

med

ioam

bien

te;

que

real

ice

una

eval

uaci

ónde

las

alte

rnat

ivas

disp

onib

les;

que

defo

rma

feha

cien

tede

mue

stre

laau

senc

iade

posi

bles

daño

s;qu

ees

tabl

ezca

mec

anis

mos

para

mon

itore

arla

activ

idad

oqu

eha

gaun

aev

alua

ción

delo

sef

ecto

scum

ulat

ivos

.

Asi

mis

mo,

los

tom

ador

esde

deci

sión

debe

rán

tom

aren

cuen

ta,

junt

oco

nlo

sre

sulta

dos

dela

sev

alua

cion

esci

entíf

icas

,los

pote

ncia

les

cost

esqu

ela

inac

ción

ola

adop

ción

deun

am

edid

ade

term

inad

apu

eden

impl

icar

afu

turo

.Aes

tecr

iteri

o,pa

rece

refe

rirs

eel

Pri

ncip

io15

dela

Dec

lara

ción

deR

ío,

cuan

dode

term

ina

que

debe

ráte

ners

een

cuen

tael

cost

e-be

nefi

cio

dela

smed

idas

aad

opta

rse.

Dad

ala

coex

iste

ncia

dedi

cho

prin

cipi

oco

not

ros

dere

leva

ncia

com

opu

ede

ser

laca

paci

dad

delo

spa

íses

ende

sarr

ollo

,la

equi

dad

intr

agen

erac

iona

l,la

equi

dad

inte

rgen

erac

iona

l;la

doct

rina

seña

laqu

eel

anál

isis

cost

e-be

nefi

cio

debe

inte

rpre

tars

een

elco

ntex

tode

dich

ospr

inci

pios

,at

endi

endo

alo

sm

ism

osy

alo

spo

tenc

iale

sef

ecto

squ

epu

edan

prod

ucir

seen

ella

rgo

plaz

o.E

nes

teca

so,e

lcos

tede

lgra

vee

Com

unica

ción

dela

Com

isión

Eur

opea

sobr

eelP

rincip

ioPr

ecau

torio

38 39

40

37E

sta

fue

lain

terp

reta

ción

adop

tada

,por

ejem

plo,

por

elen

elca

sode

lalla

mad

aen

ferm

edad

dela

s“v

acas

loca

s”o

dela

enfe

rmed

adB

SE-p

orsu

ssi

glas

enin

glés

-,en

dond

elo

ssín

tom

asde

lam

ism

aer

anco

noci

dos,

pero

noas

ílas

caus

asde

laco

ntam

inac

ión.

La

falta

dece

rtid

umbr

eci

entíf

ica

sobr

ela

sre

laci

ones

deca

usal

idad

sees

tima

que

noes

mot

ivo

sufi

cien

tepa

rael

leva

ntam

ient

ode

lapr

ohib

ició

nde

lco

mer

cio

del

gana

dova

cuno

;se

dete

rmin

ael

cará

cter

tran

sito

rio

dela

sde

cisi

ones

adop

tada

sal

resp

ecto

por

laC

omis

ión

Eur

opea

yse

leco

nmin

aa

una

cont

inui

dad

enla

inve

stig

acio

nesq

uesi

rva

defu

ndam

ento

para

futu

rasd

ecis

ione

s.

Trib

unal

deJu

sticia

Eur

opeo

38 39 40

Com

mis

sion

ofth

eE

urop

ean

Com

mun

ities

.(20

00)

.Bru

ssel

s.02.

02.2

000.

CO

M(2

000)

1.L

oqu

eha

sido

seña

lado

porl

ado

ctri

naco

mo

una

difi

culta

den

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

ala

hora

deen

fren

tar

prob

lem

asde

cará

cter

glob

al,c

omo

elca

lent

amie

nto

glob

alo

laco

ntam

inac

ión

tran

sfro

nter

iza.

Bou

tillo

n,So

nia

(200

2)“T

heP

reca

utio

nary

Pri

ncip

le:D

evel

opm

ent

ofan

Inte

rnat

iona

lSt

anda

rd”.

.Win

ter2

002.

Uni

vers

ityof

Mic

higa

nL

awSc

hool

.A

bouc

har,

Juli

Teh

“Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

inC

anad

a:T

heF

irst

Dec

ade”

.32

.

Com

mun

icatio

nfro

mth

eCom

miss

ion

onth

epre

caut

iona

rypr

incip

le

Mich

igan

Jour

nalo

fIn

terna

tiona

lL

awE

nvir

onm

enta

lL

awR

epor

t

35

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

34

irre

vers

ible

daño

que

pued

aev

iden

ciar

seen

elfu

turo

com

oco

nsec

uenc

iade

una

dete

rmin

ada

activ

idad

ode

una

falta

deac

ción

,deb

ería

inco

rpor

arse

enel

cost

eac

tual

deun

ade

term

inad

aac

tivid

ad.

Por

otra

part

e,el

anál

isis

cost

e-be

nefi

cio

atie

nde

ala

cons

ider

ació

nde

posi

bles

bene

fici

osen

lare

aliz

ació

nde

laac

tivid

ady

ala

exis

tenc

iade

dete

rmin

ados

ries

gos

enla

omis

ión

oen

elim

pedi

men

tode

laej

ecuc

ión

dela

men

cion

ada

activ

idad

pote

ncia

lmen

teri

esgo

sa.

Sere

clam

a,co

nel

lo,

una

aten

ción

yes

tudi

ode

lba

lanc

eex

iste

nte

entr

elo

sbe

nefi

cios

ylo

sco

stes

deun

ade

term

inad

aac

tivid

ada

laho

rade

just

ific

arsu

acep

taci

óno

rech

azo.

Al

resp

ecto

,al

guno

sau

tore

sha

ncr

itica

doel

que

laap

licac

ión

del

Pri

ncip

ioP

reca

utor

io,

enel

cont

exto

del

PC

B,

part

ede

unos

pres

upue

stos

nega

tivos

deno

adm

isió

nde

unde

term

inad

ori

esgo

proc

eden

tede

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

;per

oqu

e,si

nem

barg

o,no

hace

unba

lanc

eal

cons

ider

arta

mbi

énlo

spot

enci

ales

bene

fici

osqu

ela

aplic

ació

nde

lain

geni

ería

gené

tica

impl

ica.

Est

iman

,por

ello

,que

laad

mis

ión

deO

VM

sde

bere

aliz

arse

cont

empl

ando

tant

osu

sri

esgo

sco

mo

sus

pote

ncia

les

bene

fici

os.

Con

inde

pend

enci

ade

loin

dica

doan

teri

orm

ente

,elP

CB

nose

pron

unci

aen

rela

ción

con

las

acci

ones

que

pued

ede

senc

aden

arla

aplic

ació

nde

lPri

ncip

ioP

reca

utor

io.L

osar

tícul

os10

y11

delP

CB

noes

tabl

ecen

ning

úncr

iteri

oco

ncre

topa

rala

acci

ón,n

ide

scri

ben

ning

una

acci

ónes

peci

fica

que

sea

elde

senc

aden

ante

dela

aplic

ació

nde

lm

enci

onad

opr

inci

pio,

sim

plem

ente

selim

itan

am

anif

esta

rqu

ela

Part

epo

drá

“ado

ptar

una

deci

sión

,seg

únpr

oced

a”.

No

obst

ante

,elr

esul

tado

dela

aplic

ació

nde

lPri

ncip

ioP

reca

utor

ioen

elco

ntex

tode

lP

CB

será

lade

cisi

ónde

lpaí

sim

port

ador

deac

epta

ro

rech

azar

laim

port

ació

nde

lO

VM

,una

vez

anal

izad

ala

info

rmac

ión

apor

tada

porl

aen

tidad

expo

rtad

ora.

En

este

sent

ido,

elpa

ísim

port

ador

podr

áde

nega

rla

impo

rtac

ión

deal

imen

tos

mod

ific

ados

gené

ticam

ente

sobr

ela

base

del

Pri

ncip

ioP

reca

utor

io.

En

elám

bito

desa

nida

dal

imen

tari

a,di

chas

med

idas

podr

ían

plas

mar

seen

eles

tabl

ecim

ient

ode

med

idas

detr

azab

ilida

d,et

ique

tado

yde

sist

emas

dem

onito

reo

yvi

gila

ncia

yde

unré

gim

ende

resp

onsa

bilid

ad.

Ala

hora

deid

entif

icar

cuál

esso

nlo

scr

iteri

osqu

eha

nde

regi

rel

proc

eso

para

laad

opci

ónde

cual

quie

rade

las

acci

ones

ante

rior

men

tem

enci

onad

as,l

aL

eyN

o.27

104

orde

naqu

elo

que

pare

cere

dund

aren

elpr

inci

pio

dequ

ese

debe

ráfu

ndam

enta

ren

una

base

cien

tífic

asó

lida

o,y

que

-art

ícul

o10-

.Con

este

últim

ocr

iteri

ose

41

3.5.

2.P

rin

cip

ios

rect

ores

“la

med

ida

sea

técni

cam

ente

justi

ficab

le”,

soun

dsc

ience

“no

cons

tituy

aob

stácu

lotéc

nico

ore

stricc

ión

alco

mer

cio”

pret

ende

dara

cogi

daa

las

inqu

ietu

des

rela

tivas

aqu

ela

aplic

ació

nde

lpri

ncip

iopu

eda

impl

icar

una

barr

era

allib

reco

mer

cio

ysa

lvar

,con

ello

,cu

alqu

iers

ospe

cha

que

pudi

era

exis

tiral

resp

ecto

.Po

rot

rapa

rte,

ello

sem

uest

raen

cons

onan

cia

con

las

med

idas

econ

ómic

asne

olib

eral

esin

stau

rada

sen

todo

slo

sca

mpo

sde

laac

tivid

adec

onóm

ica

enel

país

enla

déca

dade

losa

ños9

0.

En

esta

mat

eria

,son

dein

teré

slos

prin

cipi

osge

nera

lesi

nclu

idos

enla

yqu

ese

cons

ider

ade

berí

anre

gir

las

actu

acio

nes

delo

ses

tado

seu

rope

osa

laho

rade

aplic

arel

Pri

ncip

ioP

reca

utor

io.E

npr

imer

luga

r,se

dete

rmin

aqu

eto

dade

cisi

ónde

berá

tom

aren

cuen

talo

sdi

fere

ntes

inte

rese

sco

ncur

rent

es,t

anpr

onto

com

ose

apo

sibl

e,en

elpr

oces

ode

tom

ade

deci

sion

es.A

sí,

sees

tabl

ece

que

toda

slas

part

esde

berá

nve

rse

invo

lucr

adas

enla

med

ida

delo

posi

ble

enel

estu

dio

dela

sdi

vers

asal

tern

ativ

asqu

eex

ista

npa

rael

man

ejo

delr

iesg

o-

-,un

ave

zqu

ese

haya

nde

fini

dolo

sre

sulta

dos

dela

nális

isde

lrie

sgo

yde

laev

alua

ción

cien

tífic

a,y

que

dich

opr

oces

ode

berá

ser

lom

ástr

ansp

aren

tepo

sibl

e.D

icha

part

icip

ació

nap

orta

rale

gitim

idad

ala

smed

idas

que

sean

adop

tada

sype

rmiti

ráto

mar

enco

nsid

erac

ión

lasi

nqui

etud

esso

cial

esre

lativ

asa

losn

ivel

esde

prot

ecci

ónde

lm

edio

ambi

ente

yde

lasa

lud

hum

ana

dese

ados

.

Asi

mis

mo,

enel

proc

eso

deto

ma

dede

cisi

ones

,se

debe

rán

tom

aren

cuen

talo

spr

inci

pios

depr

opor

cion

alid

ad,

no-d

iscr

imin

ació

n,co

nsis

tenc

ia,

exam

ende

los

bene

fici

osy

delo

sco

stes

dela

acci

óno

dela

falta

deac

ción

yex

amen

delo

sav

ance

sci

entíf

icos

.Así

,se

man

ifie

sta,

que

lasm

edid

aspr

evis

tasd

eben

serp

ropo

rcio

nale

scon

elad

ecua

doni

veld

epr

otec

ción

que

sepr

eten

de,s

inlle

gara

serd

espr

opor

cion

adas

nipr

eten

derl

lega

rasi

tuac

ione

sde

ries

goce

ro.E

nes

tese

ntid

o,ex

istir

ánsu

pues

tose

nlo

squ

eun

ato

talp

rohi

bici

ónpu

eda

nose

run

are

spue

sta

prop

orci

onad

aen

rela

ción

con

unri

esgo

pote

ncia

l;pe

roha

brá

otro

ssu

pues

tos,

enlo

squ

eés

tase

ala

únic

aop

ción

posi

ble.

Alm

ism

otie

mpo

,se

prop

ugna

que

situ

acio

nes

com

para

bles

node

ben

sert

rata

das

defo

rma

dife

rent

ey

que

situ

acio

nes

dife

rent

esno

debe

nse

rtr

atad

asde

lmis

mo

mod

o.Se

añad

e,ad

emás

,qu

eno

cabe

disc

rim

inac

ión

geog

ráfi

caen

laap

licac

ión

dela

sm

edid

as,q

uepu

dier

aco

nlle

vara

deci

sion

esde

cará

cter

arbi

trar

io.L

asm

edid

asha

brán

dese

rcon

sist

ente

scon

otra

sque

haya

nsi

doad

opta

dase

nsi

mila

resc

ircu

nsta

ncia

scon

cará

cter

prev

io.

Seor

dena

,ta

mbi

én,

que

sede

berá

real

izar

unex

amen

del

cost

e-be

nefi

cio

dela

sm

edid

asa

adop

tars

eo

dela

mis

ma

deci

sión

dein

acci

ón,t

anto

enel

cort

oco

mo

enel

larg

opl

azo.

Est

eex

amen

delo

spro

sylo

scon

tras

dela

acci

óno

dela

inac

ción

node

bequ

edar

redu

cido

aun

anál

isis

mer

amen

teec

onóm

ico

deco

ste

bene

fici

o,si

noqu

ein

cluy

ela

cons

ider

ació

nde

otra

spe

rspe

ctiv

asno

econ

ómic

as,c

omo

aque

llas

sobr

ela

efic

acia

dela

sal

tern

ativ

asde

que

sedi

spon

e,o

cons

ider

acio

nes

soci

oeco

nóm

icas

com

opu

eden

serl

aspr

iori

dade

syla

acep

tabi

lidad

soci

alde

una

dete

rmin

ada

med

ida

-i.e

.un

ade

term

inad

aso

cied

adpu

ede

esta

rdi

spue

sta

apa

gar

unco

sto

may

orpo

rpr

oteg

erun

dete

rmin

ado

inte

rés,

com

opu

ede

sere

lmed

ioam

bien

teo

lasa

lud-

.

abin

itio

Com

unica

ción

dela

Com

isión

dela

Uni

ónE

urop

ea

risk

man

agem

ent

41K

atz,

Deb

orah

(200

1).

“The

Mis

mat

chbe

twee

nth

eB

iosa

fety

Pro

toco

lan

dth

eP

reca

utio

nary

Pri

ncip

le”.

.Su

mm

er,

2001

.Geo

rget

own

Uni

vers

ity.

Geo

rgeto

wnIn

terna

tiona

lE

nvir

onm

enta

lL

awR

eview

37

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

36

IV.

EL

PR

INC

IPIO

PR

EC

AU

TO

RIO

EN

EL

CO

NT

EX

TO

DE

LA

OR

GA

NIZ

AC

IÓN

MU

ND

IAL

DE

LC

OM

ER

CIO

Sibi

enel

Perú

espa

rte

tant

ode

lCD

Bco

mo

dela

OM

C,l

aap

licac

ión

dede

term

inad

asdi

spos

icio

nes

delC

DB

,ypa

rtic

ular

men

tede

lPC

Bqu

elo

desa

rrol

la,p

odrí

anda

rlu

gar,

enop

inió

nde

algu

nos,

ade

nunc

iasa

nte

losó

rgan

osde

apel

ació

nde

laO

MC

por

pode

rlle

gar

aco

nsid

erar

seba

rrer

asal

com

erci

o.E

ste

tem

aha

sido

obje

tode

num

eros

oses

tudi

osqu

esu

bray

anla

“may

orfu

erza

”y

elm

ayor

delo

sT

rata

dos

susc

rito

sal

ampa

rode

laO

MC

,al

esta

rga

rant

izad

osu

cum

plim

ient

om

edia

nte

los

órga

nos

deap

elac

ión

ydi

rim

enci

ade

cont

rove

rsia

sde

dich

aor

gani

zaci

ón.

En

conc

reto

,la

nece

sida

dde

com

patib

iliza

rla

aplic

ació

nde

las

cons

ider

acio

nes

soci

oeco

nóm

icas

del

artíc

ulo

26de

lP

CB

con

las

”obl

igac

ione

sin

tern

acio

nale

s”es

tarí

aha

cien

dore

fere

ncia

aes

teco

ntex

to.

Las

rela

cion

esde

com

erci

oin

tern

acio

nal

encu

entr

ansu

base

enun

ase

rie

depr

inci

pios

com

unes

reco

noci

dos

por

laco

mun

idad

inte

rnac

iona

lque

prov

een

deun

mar

coa

laho

rade

aplic

arlo

scr

iteri

osde

man

ejo

delr

iesg

oya

vist

os.E

lpri

mer

ode

esto

spr

inci

pios

esqu

ela

sm

edid

asad

opta

das

debe

nse

r“n

eces

aria

s”,y

cuan

dose

deci

dasu

aplic

ació

n,“p

ropo

rcio

nale

s”a

los

ries

gos

iden

tific

ados

.Ju

nto

aes

talla

mad

aa

lane

cesi

dad

ypr

opor

cion

alid

ad,

seex

ige

que

sean

técn

icam

ente

oci

entíf

icam

ente

just

ific

adas

.

Asi

mis

mo,

esto

spr

inci

pios

seen

cuen

tran

estr

echa

men

tevi

ncul

ados

con

otro

spr

inci

pios

fund

amen

tale

sde

lco

mer

cio

inte

rnac

iona

l.U

node

ello

ses

elde

nodi

scri

min

ació

n,qu

eim

plic

aqu

eid

éntic

assi

tuac

ione

sno

pued

ense

rtra

tada

sde

form

adi

fere

nte.

De

esta

form

a,lo

sO

VM

spr

oced

ente

sde

unpa

ísex

tran

jero

nopu

eden

reci

biru

ntr

atam

ient

odi

fere

nte

asu

scon

trap

arte

snac

iona

les.

El

dela

FAO

reún

eto

dos

los

prin

cipi

osm

enci

onad

osen

rela

ción

con

laap

licac

ión

delo

scri

teri

osde

man

ejo

delr

iesg

opa

rael

cont

rold

epl

agas

yen

ferm

edad

esde

las

plan

tas

.Elm

enci

onad

oC

onve

nio,

alqu

eel

Perú

pert

enec

ede

sde

el1

deju

liode

1975

,est

able

cequ

ela

sm

edid

asfi

tosa

nita

rias

aad

opta

rde

ben

reun

irun

ase

rie

dere

quer

imie

ntos

mín

imos

:no

debe

nse

rdi

scri

min

ator

ias;

debe

nse

r“n

eces

aria

s”se

gún

crite

rios

fito

sani

tari

os;

debe

nse

r“p

ropo

rcio

nada

s”;“

técn

icam

ente

just

ific

adas

”;co

nsis

tent

esco

nel

ries

gode

plag

asde

que

setr

ate;

repr

esen

tar“

lasm

edid

asm

enos

rest

rict

ivas

disp

onib

les”

alco

mer

cio

yqu

eco

nlle

ven

unim

pedi

men

tom

ínim

oa

desp

laza

mie

ntos

inte

rnac

iona

les

depe

rson

as,p

rodu

ctos

bási

cosy

med

iosd

etr

ansp

orte

.D

icho

spri

ncip

iosc

orre

nen

para

lelo

alo

scon

cret

ados

enel

enfo

rcem

ent

Con

veni

oIn

terna

ciona

lde

Prot

ecció

nF

itoge

nétic

a

Acu

erdo

sobr

ela

aplic

ació

nde

42

42C

onve

nio

Inter

nacio

nal

dePr

otec

ción

Fito

sani

taria

ElP

erua

no

.N

uevo

text

ore

visa

doap

roba

dopo

rla

Con

fere

ncia

dela

FAO

ensu

Sesi

ónN

o.29

Nov

iem

bre

1997

.A

rtíc

ulos

VI

yV

II.

Con

sulta

ren

.R

atif

icad

opo

rel

Perú

med

iant

eD

ecre

toSu

prem

oN

o.06

3-99

-RE

;pub

licad

oen

elD

iari

oO

fici

al.

http

://w

ww

.ippc

.int/

IPP

/Es/

pdfs

/spi

ppc.

pdf

Por

últim

o,la

deci

sión

podr

áad

apta

rse

con

cará

cter

tem

pora

l,y

ser

obje

tode

reev

alua

ción

enat

enci

óna

los

avan

ces

cien

tífic

osqu

eva

yan

teni

endo

luga

ren

lam

ater

ia.

Dic

has

med

idas

podr

ánfi

jars

epr

ovis

iona

lmen

tem

ient

ras

lada

tao

info

rmac

ión

cien

tífic

are

leva

nte

perm

anez

cain

com

plet

a,im

prec

isa

ose

ain

conc

lusa

om

ient

rasq

uela

impo

sici

ónde

unde

term

inad

ori

esgo

seco

nsid

ere

muy

pelig

rosa

para

laso

cied

ad.

Ala

prov

isio

nalid

adde

las

med

idas

adop

tada

sen

ejec

ució

nde

lPri

ncip

ioP

reca

utor

iose

refi

ere

elar

tícul

o12

delP

CB

.Aes

tose

fect

os,e

lmen

cion

ado

artíc

ulo

esta

blec

equ

ela

part

eim

port

ador

apo

drá

encu

alqu

ier

mom

ento

,so

bre

laba

sede

nuev

ain

form

ació

nci

entíf

ica,

revi

sar

ym

odif

icar

lade

cisi

ónso

bre

unm

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

oin

tenc

iona

l.D

eig

ual

form

a,el

expo

rtad

orpo

drá

solic

itar

alim

port

ador

lare

visi

ónde

lade

cisi

ónqu

ese

hubi

ese

adop

tado

cuan

doco

nsid

ere

que

seha

prod

ucid

oun

cam

bio

enla

scir

cuns

tanc

iasq

uepu

ede

infl

uire

nel

resu

ltado

dela

eval

uaci

ónde

lri

esgo

enqu

ese

basó

lade

cisi

óno

cuan

dose

disp

onga

denu

eva

info

rmac

ión

cien

tífic

a.

39

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

38

med

idas

adop

tada

spo

rest

epa

ísse

impu

sier

onsi

nsu

fici

ente

evid

enci

aci

entíf

ica

yno

fund

amen

tada

sen

unan

ális

isde

laev

alua

ción

delr

iesg

o.A

sim

ism

o,el

men

cion

ado

Org

anis

mo

dete

rmin

óqu

e,pa

raqu

ela

prov

isió

npr

ecau

tori

apu

eda

ser

aplic

ada,

esne

cesa

rio

que

conc

urra

ncu

atro

cond

icio

nes

nece

sari

amen

te,y

que

lafa

ltade

algu

nade

ella

sim

plic

aría

elqu

elo

spa

íses

nopu

edan

adop

tar

med

idas

prec

auto

rias

ampa

ránd

ose

enel

artíc

ulo

5.7

del

SPS.

Las

cuat

roco

ndic

ione

sre

feri

das

son

las

sigu

ient

es:

a)la

sm

edid

asse

adop

tara

nen

rela

ción

con

una

situ

ació

nen

laqu

e“e

lco

noci

mie

nto

cien

tífic

ore

leva

nte

sea

insu

fici

ente

”.b)

las

med

idas

sead

opta

ran

“sob

rela

base

dela

info

rmac

ión

cien

tífic

adi

spon

ible

”c)

elpa

ísm

iem

bro

que

adop

tela

med

ida

tiene

laob

ligac

ión

dein

vest

igar

o“b

usca

relo

bten

erla

info

rmac

ión

adic

iona

lnec

esar

iapa

rala

real

izac

ión

deun

anál

isis

delr

iesg

om

asob

jetiv

o”.

d)el

país

mie

mbr

ote

ndrá

que

“rev

isar

las

med

idas

sani

tari

aso

fito

sani

tari

asen

unpe

riod

ode

tiem

pora

zona

ble”

.

En

rela

ción

con

lapr

egun

tade

qué

seen

tiend

epo

r“un

peri

odo

detie

mpo

razo

nabl

e”,

else

ñala

que

sede

fini

ráat

endi

endo

acr

iteri

osde

caso

porc

aso,

yqu

ede

pend

erá

deci

rcun

stan

cias

espe

cífi

cas,

entr

ela

squ

ese

incl

uirá

ladi

ficu

ltad

enob

tene

rin

form

ació

nad

icio

naln

eces

aria

para

lare

visi

óny

las

cara

cter

ístic

asde

las

med

idas

sani

tari

asy

fito

sani

tari

asad

opta

das.

En

elca

soen

disp

uta

men

cion

ado,

eles

timó

que

Japó

nut

ilizó

inde

bida

men

telo

scr

iteri

ospr

ecau

tori

os,

yqu

elo

sm

ism

osse

aplic

aron

enci

rcun

stan

cias

node

ince

rtid

umbr

eci

entíf

ica

com

ose

aleg

aba

por

Japó

n,si

node

insu

fici

enci

ade

cono

cim

ient

oci

entíf

ico,

yqu

eer

aun

aob

ligac

ión

deJa

pón

elap

orta

rdi

chas

evid

enci

asci

entíf

icas

.Se

man

ifes

tóqu

ela

aplic

ació

nde

lar

tícul

o5.

7se

dese

ncad

enó

De

esta

form

a,el

men

cion

ado

Org

anis

mo

estim

óqu

ela

sm

edid

assa

nita

rias

yfi

tosa

nita

rias

debe

nba

sars

een

laev

alua

ción

del

ries

go,

que

sea

apro

piad

aa

las

circ

unst

anci

asy

que

debe

esta

rfoc

aliz

ada

defo

rma

espe

cifi

caen

elan

ális

isde

lrie

sgo

que

enco

ncre

tose

aleg

a-i.

e.Ja

pón

real

izó

una

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

gené

rica

yno

una

rest

ring

ida

ala

intr

oduc

ción

dela

pest

eco

ncre

taen

man

zana

s-.S

ede

cret

aig

ualm

ente

,qu

ela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

nopu

ede

lleva

rse

aef

ecto

para

just

ific

arde

cisi

ones

,par

afu

ndam

enta

rvis

ione

spre

conc

ebid

asy

deci

sion

espo

lític

asya

adop

tada

s.

Ello

tiene

vari

asre

perc

usio

nes

fund

amen

tale

sen

rela

ción

con

laco

mpa

tibili

dad

enla

aplic

ació

nde

lPri

ncip

ioP

reca

utor

ioen

losd

istin

tosy

conc

urre

ntes

ámbi

tosd

elP

CB

yde

lSP

S.E

npr

imer

luga

r,el

artíc

ulo

5.7

SPS

nore

quie

rede

laex

iste

ncia

deun

daño

grav

eo

irre

vers

ible

,lo

que

esco

here

nte

con

eles

píri

tude

lTra

tado

envi

rtud

delc

ual

cada

Est

ado

pued

efi

jard

iscr

ecio

nalm

ente

elni

veld

epr

otec

ción

que

estim

eop

ortu

no,

pero

siem

pre

que

este

obje

tivam

ente

just

ific

ado.

En

este

sent

ido

sem

anif

estó

tam

bién

elen

elca

sode

las

horm

onas

enga

nado

vacu

no-

Org

anism

odeA

pela

ción

Org

anism

ode

Ape

lació

n

“not

byth

eex

isten

ceof

scien

tific

unce

rtai

nty,

but

rath

erby

the

insu

ffice

ncy

ofsc

ientif

icev

iden

ce”.

expo

stfa

cto Org

anism

ode

Ape

lació

nB

eef

Hor

mon

es

Med

idas

Sani

taria

sy

Fito

sani

taria

s Dir

ectr

icesd

ela

Com

isión

Inter

ina

deM

edid

asF

itosa

nita

rias

dela

FAO

“Los

caso

sen

que

elco

nocim

iento

cient

ífico

relev

ante

sea

insu

ficien

te,un

Esta

doM

iembr

opo

drá

adop

tarp

rovi

siona

lmen

tem

edid

assa

nita

riasy

fitos

anita

riass

obre

laba

sede

lain

form

ació

ncie

ntífi

cadi

spon

ible,

inclu

ida

aque

llapr

oced

ente

dela

sor

gani

zacio

nes

inter

nacio

nales

relev

antes

así

com

om

edid

assa

nita

rias

ofit

osan

itaria

squ

eha

yan

sido

adop

tada

spo

rot

ros

paíse

sm

iembr

os.E

nta

lescir

cuns

tanc

ias,

los

Miem

bros

debe

rán

busc

arel

obten

erla

info

rmac

ión

adici

onal

nece

saria

para

lare

aliz

ació

nde

unan

álisi

sdel

riesg

om

asob

jetiv

oy

revi

sarl

asm

edid

assa

nita

riaso

fitos

anita

riase

nun

perio

dode

tiem

pora

zona

ble”

.

Org

anism

odeA

pela

ción

App

leca

se”

Org

anism

ode

Ape

lació

n

dela

OM

C-S

PS-

,que

inst

aa

laC

onve

nció

nde

laFA

Oa

decr

etar

requ

isito

sint

erna

cion

ales

para

que

lasm

edid

asse

anar

mon

izad

asy

nose

utili

cen

com

oba

rrer

asin

just

ific

adas

alco

mer

cio.

De

ahí

que,

com

ose

ham

enci

onad

oen

elap

arta

do3.

3.1.

sobr

ela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

delp

rese

nte

estu

dio,

enab

rild

el20

04,a

trav

ésde

las

seha

yan

inte

ntad

ofi

jar

está

ndar

espa

rala

arm

oniz

ació

nde

los

mét

odos

utili

zado

spo

rlo

spa

íses

enel

anál

isis

deri

esgo

para

evita

rel

daño

que

los

OV

Ms

pued

anca

usar

ala

sani

dad

vege

tal,

defo

rma

que

ésto

sno

impl

ique

nun

aba

rrer

aal

com

erci

o.

En

elám

bito

dela

OM

C,d

entr

ode

lcon

text

ode

lmen

cion

ado

SPS,

sere

cono

ceel

dere

cho

legí

timo

delo

sgo

bier

nos

aad

opta

rm

edid

assa

nita

rias

ofi

tosa

nita

rias

nece

sari

aspa

rala

prot

ecci

ónde

las

plan

tas,

anim

ales

yla

salu

dhu

man

a,in

clui

dos

los

ries

gos

resu

ltant

esde

OV

Ms.

En

elej

erci

cio

dedi

cho

dere

cho,

elSP

Ses

tabl

ece

que

toda

sla

sm

edid

assa

nita

rias

yfi

tosa

nita

rias

que

sefi

jen

enel

ámbi

tona

cion

alen

rela

ción

con

lase

guri

dad

enpl

anta

s,an

imal

es,y

lasa

lud

hum

ana

debe

rán

tene

run

aju

stif

icac

ión

cien

tífic

ay

esta

rba

sada

sen

está

ndar

esin

tern

acio

nale

s,co

nel

fin

deev

itarr

estr

icci

ones

inac

epta

bles

alco

mer

cio.

ElS

PS

regu

la,e

nsu

artíc

ulo

5.7,

elP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

-que

debe

seri

nter

pret

ado

enco

ncor

danc

iaco

nel

artíc

ulo

2.2

del

mis

mo

Acu

erdo

-y

dete

rmin

aqu

elo

spa

íses

mie

mbr

osqu

ead

opte

nm

edid

assa

nita

rias

ofi

tosa

nita

rias

-qu

eim

pliq

uen

rest

ricc

ione

sa

las

expo

rtac

ione

spr

oced

ente

sde

terc

eros

país

es-,

seas

egur

arán

que

tale

smed

idas

esté

nba

sada

sen

cono

cim

ient

osci

entíf

icos

,las

cual

esno

sem

ante

ndrá

nsi

nsu

fici

ente

prue

baci

entíf

ica.

De

esta

form

a,el

artíc

ulo

5.7

prev

équ

e:

Es

muy

inte

resa

nte

lain

terp

reta

ción

que

dees

tepr

inci

pio

seha

real

izad

ore

cien

tem

ente

pore

lde

laO

MC

enel

llam

ado

“en

una

disp

uta

entr

elo

sEst

ados

Uni

dosy

Japó

nso

bre

cier

tasr

estr

icci

ones

decu

aren

tena

impu

esta

spo

rJa

pón

basá

ndos

een

laap

licac

ión

del

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioan

tes

desc

rito

yen

cons

ider

acio

nesd

esa

nida

dve

geta

l.

El

dela

OM

Cfa

llóen

cont

rade

Japó

npo

ren

tend

erqu

ela

s

43

44

45

43 44 45

Con

sulta

ren

Japa

n-M

easu

resA

ffec

ting

the

Impo

rtat

ion

ofA

pple

s,W

T/D

S245

/AB

/RM

cGiv

ern,

Bre

ndan

(200

4)“N

oC

hang

eof

Hea

rton

the

Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

:The

WT

O´A

pple

sDis

pute

”..I

CT

SD.Y

ear8

.No.

2.Fe

brua

ry20

04.

http

://w

ww

.wto

.org

/spa

nish

/doc

s_s/

docs

_s.h

tm

Brid

ges

41

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

40

las

dife

renc

ias

que

lleva

na

dedu

cir

que

elP

CB

com

plem

enta

las

regu

laci

ones

cont

enid

asen

else

gund

o:

elSP

Sno

defi

neex

acta

men

tequ

eim

plic

ala

eval

uaci

ónde

lrie

sgo,

mie

ntra

squ

eel

PC

Blo

esta

blec

eco

nde

talle

ensu

Ane

xoII

elSP

Sno

habl

ade

man

ejo

deri

esgo

sino

solo

deev

alua

ción

deri

esgo

.ElP

CB

inst

ituye

que

ambo

sej

erci

cios

son

nece

sari

osy

entie

nde

que,

mie

ntra

sel

segu

ndo

sere

fier

ea

laob

tenc

ión

deda

ta,

elpr

imer

ose

refi

ere

ala

cons

truc

ción

deun

régi

men

regu

lato

rio

enat

enci

óna

dich

ada

ta-a

rtíc

ulos

15y

16-;

·el

PC

Bpe

rmit

ea

las

part

esto

mar

encu

enta

cons

ider

acio

nes

soci

oeco

nóm

icas

enla

tom

ade

deci

sion

es,

mie

ntra

squ

eel

SPS

guar

dasi

lenc

ioen

lam

ater

ia;

·el

PC

Bes

espe

cífi

coen

rela

ción

con

elpr

oces

ode

revi

sión

dede

cisi

ones

ante

laap

aric

ión

denu

evas

evid

enci

as-a

rtíc

ulo

12-.

ElS

PS

esam

bigu

oa

laho

rade

dete

rmin

arqu

ém

edid

asde

ben

adop

tars

ean

tesi

tuac

ione

sde

ince

rtid

umbr

e,y

·el

PC

Bha

cere

caer

laca

rga

dela

prue

baen

lapa

rte

expo

rtad

ora,

mie

ntra

sque

elSP

Sno

conc

reta

nada

alre

spec

to.

El

prob

lem

aes

:¿e

nqu

ém

edid

ase

aplic

ael

Pri

ncip

ioP

reca

utor

io,

tal

yco

mo

esin

terp

reta

dopo

rel

SPS,

alo

spa

íses

ende

sarr

ollo

,yal

Perú

enpa

rtic

ular

?.D

icho

prin

cipi

o,po

neén

fasi

sen

lare

aliz

ació

nde

eval

uaci

ones

deri

esgo

yen

laev

iden

cia

cien

tífic

a.Si

nem

barg

o,ca

bría

preg

unta

rse

sito

dosl

osm

iem

bros

dela

OM

Ctie

nen

lam

ism

aca

paci

dad

tecn

ológ

ica

yde

eval

uaci

ónci

entíf

ica.

Com

ose

verá

enel

apar

tado

sigu

ient

e,en

elPe

rúel

aseg

urar

que

exis

tasu

fici

ente

capa

cida

dpa

rare

aliz

arla

spe

rtin

ente

sev

alua

cion

esde

lrie

sgo

cons

tituy

eto

doun

reto

enla

actu

alid

ad.S

ines

teac

ceso

ala

tecn

olog

ía,y

sin

cont

arco

nla

capa

cida

dci

entíf

ica

sufi

cien

te,e

sm

uydi

fíci

lqu

eel

Perú

pued

aej

erce

rlos

priv

ilegi

osqu

eel

SPS

prop

orci

ona.

Ant

eel

loha

bría

que

aten

der

apr

inci

pios

com

oel

de“r

espo

nsab

ilida

des

com

unes

pero

dife

renc

iada

s”es

tabl

ecid

oen

elde

rech

oin

tern

acio

nala

mbi

enta

l-P

rinc

ipio

7de

lade

1992

-.E

ste

prin

cipi

o,en

elám

bito

dela

OM

C,s

etr

aduc

iría

enel

prin

cipi

ode

l“tr

ato

espe

cial

ydi

fere

ncia

do”,

pero

este

prin

cipi

ono

hasi

do,h

asta

elm

omen

to,e

fect

ivam

ente

impl

emen

tado

.

Port

odo

ello

,tod

avía

qued

asi

nre

spon

derl

apr

egun

ta:¿

que

ocur

resi

unpa

ís,c

onun

am

ínim

aba

sede

evid

enci

aci

entíf

ica

deci

depr

ohib

irla

impo

rtac

ión

deun

prod

ucto

OV

M,a

lega

ndo

que

está

auto

riza

doa

real

izar

loal

ampa

rode

lart

ícul

o11

delP

CB

rela

tivo

alP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

?.

·

47

Dec

lara

ción

deR

íoso

bree

lMed

ioA

mbi

ente

yel

Des

arro

llo

47B

urgi

el,

Stas

and

Cos

bey,

Aar

on(2

000)

“The

Car

tage

naP

roto

col

anB

iosa

fety

:A

nan

alys

isof

resu

lts”.

.II

SD20

00.

Alb

erta

,C

anad

a.C

onsu

ltar

enII

SDB

riefin

gN

ote

http

://w

ww

.iisd

.ca

Cas

e

soun

dsc

ience

-“th

eob

jectiv

eas

sess

men

tof

the

evid

ence

“eld

añop

oten

ciale

ntér

min

osde

pérd

ida

dela

prod

ucció

nod

even

tase

nel

supu

esto

dequ

eten

galu

garl

aen

trad

a,el

esta

blec

imien

tool

aex

pans

ión

deun

ape

steoe

nfer

med

ad;l

osco

stesd

elco

ntro

lode

laer

radi

cació

nen

elter

ritor

iode

lpaí

sim

port

ador

yel

rela

tivo

coste

eficie

ncia

dela

sap

roxi

mac

ione

sal

terna

tivas

para

ladi

smin

ució

nde

lrie

sgo”46

-en

dond

ese

reaf

irm

ael

dere

cho

delp

aísm

iem

bro

ael

egir

nive

lesd

epr

otec

ción

may

ores

que

los

esta

blec

idos

enlo

ses

tánd

ares

inte

rnac

iona

les

yqu

eel

trat

ado

noim

pone

unes

pecí

fico

nive

lde

ries

goac

epta

ble.

No

obst

ante

,alr

espe

cto,

nose

reco

noce

not

ros

fund

amen

tos

ocr

iteri

osqu

elo

sde

para

laap

licac

ión

decr

iteri

ospr

ecau

tori

oso

dem

edid

assa

nita

rias

ofi

tosa

nita

rias

que

rest

rinj

anel

com

erci

o.

En

segu

ndo

luga

r,se

afir

ma

que

losE

stad

osad

olec

ende

disc

reci

onal

idad

ala

hora

dede

term

inar

las

vías

para

sele

ccio

nar

yev

alua

rla

sev

iden

cias

cien

tífic

as.N

opo

drán

nisi

quie

raal

egar

crite

rios

dean

ális

isco

ste-

bene

fici

o.E

nte

rcer

luga

r,qu

eno

cabe

laap

licac

ión

decr

iteri

osco

mo

elde

“ben

efic

iode

ladu

da”

sino

laev

alua

ción

obje

tiva

delc

onoc

imie

nto

”-.E

ncu

arto

luga

r,qu

edi

cha

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

debe

real

izar

seco

nca

ráct

erpr

evio

ala

adop

ción

decu

alqu

ier

med

ida

prec

auto

ria

deor

den

sani

tari

oo

fito

sani

tari

o,a

cual

quie

rdec

isió

npo

lític

ade

lpa

ísal

resp

ecto

,yno

alco

ntra

rio

com

oju

stif

icac

ión

aun

ade

cisi

ónya

adop

tada

.En

quin

tolu

gar,

que

laca

rga

dela

prue

bano

reca

een

elpa

ísex

port

ador

,sin

oen

elqu

eal

ega

laim

posi

ción

dem

edid

asde

prev

enci

ónde

ldañ

o.

Fin

alm

ente

,el

Acu

erdo

SPS

únic

amen

teto

ma

encu

enta

cons

ider

acio

nes

soci

oeco

nóm

icas

enun

limita

dora

ngo

de“f

acto

res

econ

ómic

osre

leva

ntes

”a

ser

cons

ider

ados

enel

refe

rido

anál

isis

deri

esgo

.Ello

incl

uye

-art

ícul

o5.

3de

lSP

S-.

Seat

iend

e,po

rta

nto,

aco

nsid

erac

ione

sso

cioe

conó

mic

asre

laci

onad

asco

nlo

spe

rjui

cios

que

pote

ncia

lmen

tepu

edan

orig

inar

sere

sulta

ntes

deun

daño

deca

ráct

ersa

nita

rio

ofi

tosa

nita

rio.

En

ning

únm

omen

tose

cons

ider

ancu

estio

nes

rela

tivas

ada

ñosm

edio

ambi

enta

leso

refe

rido

sala

salu

dhu

man

a,co

mo

pued

ense

rlos

refe

rido

sa

cues

tione

sde

acep

tabi

lidad

soci

al,d

eop

inió

npú

blic

aba

sada

sen

fund

amen

tos

deín

dole

cultu

ral

oét

ica.

Es

prec

isam

ente

enes

tepu

nto

dond

em

ayor

esco

nflic

tos

pued

enor

igin

arse

enla

inte

rpre

taci

ónde

este

prin

cipi

oen

los

foro

sde

laO

MC

ydo

nde

may

ores

colis

ione

spue

den

enco

ntra

seen

tre

losd

istin

toss

iste

mas

regu

lato

rios

.

En

mat

eria

dese

guri

dad

osa

nida

dal

imen

tari

a,el

SPS

sere

mite

alo

ses

tánd

ares

,re

com

enda

cion

esy

guía

sre

leva

ntes

adop

tado

sa

nive

lin

tern

acio

nal

enes

taár

ea.

Con

tra

dich

oscr

iteri

os,q

uede

ben

esta

rba

sado

sen

evid

enci

aci

entíf

ica,

seev

alua

rán

las

med

idas

adop

tada

spo

rlo

spa

íses

yse

cont

acta

rási

dich

asm

edid

assu

pone

nre

stri

ccio

nesa

lcom

erci

oin

just

ific

adas

.

Sico

mpa

ram

osel

PC

By

elSP

Sen

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

,var

ias

son

46R

epor

tof

the

Ape

llate

Bod

y,E

urop

ean

Com

mun

ities

-Mea

sure

sco

ncer

ning

mea

tan

dm

eat

prod

ucts

,W

T/D

S26/

AB

/Ry

WT

/DS4

8/A

B/R

(Jan

.16,

1998

).Con

sulta

ren

http

://w

ww

.wto

.org

43

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

42

V.L

AA

PL

ICA

CIÓ

ND

EL

PR

INC

IPIO

PR

EC

AU

TO

RIO

EN

EL

PE

:¿C

ON

Qu

ÉC

APA

CID

AD

ES

CO

NT

AM

OS

PAR

AE

VA

LU

AR

,GE

STIO

NA

RY

CO

NT

RO

LA

RE

LR

IESG

O?

La

entr

ada

envi

gor

delP

CB

afec

tará

alco

mer

cio

depr

oduc

tos

tran

sgén

icos

enun

ámbi

tode

resp

onsa

bilid

adqu

eaf

ecta

tant

oa

los

país

esex

port

ador

esco

mo

alo

sim

port

ador

es,q

uede

berá

nim

plem

enta

rsi

stem

asre

gula

tori

os,c

rear

capa

cida

des

enm

ater

iade

bios

egur

idad

yde

eval

uaci

ónde

lrie

sgo,

cont

arco

nex

pert

osqu

eas

esor

ena

las

auto

rida

des

públ

icas

enas

pect

osci

entíf

ico-

técn

icos

y,pa

rale

lam

ente

,cre

arun

apl

ataf

orm

ade

part

icip

ació

ny

dein

form

ació

nal

públ

ico.

Elc

umpl

imie

nto

por

part

ede

lPer

úde

sus

oblig

acio

nes

inte

rnac

iona

les,

nosó

loen

elám

bito

dela

bios

egur

idad

sino

tam

bién

delc

omer

cio

depe

nder

áen

gran

part

ede

ldes

arro

llode

los

aspe

ctos

men

cion

ados

ante

rior

men

te.

En

elPe

rú,s

epu

ede

deci

r,si

nte

mor

aer

rar,

que

noex

iste

enla

actu

alid

adsu

fici

ente

capa

cida

din

stal

ada

para

real

izar

eval

uaci

ones

deri

esgo

.Tod

avía

nose

han

desi

gnad

ode

ntro

delo

sO

SCla

sun

idad

esqu

ese

van

aha

cer

carg

ode

las

com

pete

ncia

sen

mat

eria

debi

oseg

urid

ad.E

lloim

plic

aqu

eno

espo

sibl

epr

oces

arni

ngun

aso

licitu

dpa

raev

alua

roco

mer

cial

izar

OV

Mse

nel

país

.No

exis

tepr

esup

uest

ode

stin

ado

ael

loy

exis

ten

poca

spos

ibili

dade

sde

que

sein

cluy

anpr

evis

ione

spre

supu

esta

rias

para

elañ

opr

óxim

o.T

ampo

cose

pued

ede

cir

que

dich

osór

gano

scu

ente

nco

nsu

fici

ente

pers

onal

técn

ico

capa

cita

dopa

rare

aliz

arla

seva

luac

ione

sdel

ries

go.

Dic

has

debi

lidad

esse

incr

emen

tan

ante

elco

ntin

uoca

mbi

ode

func

iona

rios

públ

icos

,co

nla

cons

igui

ente

difi

culta

dde

crea

r“e

xper

tise”

enla

mat

eria

.T

ampo

cose

veac

ompa

ñada

deun

segu

imie

nto

delo

stem

asen

laes

fera

inte

rnac

iona

lpor

part

ede

las

auto

rida

des

técn

icas

yre

gula

tori

asqu

eso

nla

sco

mpe

tent

esen

suej

ecuc

ión

ani

vel

naci

onal

;que

,por

elco

ntra

rio,

son

desp

laza

das

por

pers

onas

ajen

asa

lapo

ster

ior

aplic

ació

nna

cion

alde

dich

osco

mpr

omis

os.

Ant

ees

tas

care

ncia

s,el

Reg

lam

ento

deja

abie

rta

lapo

sibi

lidad

dequ

ela

sev

alua

cion

esde

lrie

sgo

se“t

erci

aric

en”

yse

lleve

na

cabo

por

labo

rato

rios

oem

pres

asac

redi

tada

spo

rlo

sG

TS.

No

obst

ante

,ello

noex

ime

dela

oblig

ació

nde

los

GT

Sde

revi

sar

yre

aliz

arun

cont

rol

efec

tivo

dela

sev

alua

cion

esde

ries

gore

aliz

adas

por

dich

asem

pres

as.

Así

,no

sen

cont

ram

osco

nun

proc

edim

ient

oen

elqu

elo

sso

licita

ntes

deau

tori

zaci

ones

para

ensa

yos

deca

mpo

opa

ralib

erac

ione

sco

mer

cial

es,p

rese

ntan

sus

dato

sy

ensa

yos

ala

auto

rida

dre

gula

tori

a,qu

ien

los

debe

ría

exam

inar

yve

rifi

car

suco

nsis

tenc

iay

sust

ento

cien

tífic

o,y,

enba

sea

suan

ális

is,l

osap

rueb

ay

rech

aza.

La

info

rmac

ión

serí

aap

orta

dapo

rla

sem

pres

asy

los

GT

Sde

berí

ante

ner

laca

paci

dad

ylo

sla

bora

tori

ospú

blic

osad

ecua

dos

para

pode

rco

ntra

star

lain

form

ació

nap

orta

da.

Es

posi

ble,

sin

emba

rgo,

que

las

auto

rida

des

nose

encu

entr

enen

cond

icio

nes

deha

cerl

o,e

incl

uso

que

dich

osla

bora

tori

oses

tata

les

noex

ista

n.C

onel

lo,s

ede

jael

cum

plim

ient

ole

gala

lavo

lunt

arie

dad

dela

sem

pres

asin

tere

sada

s.Id

éntic

asca

renc

ias

seob

serv

anen

rela

ción

con

laca

paci

dad

delo

sO

SCpa

rare

aliz

arel

cont

rold

elm

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

ode

OV

Ms.

En

laac

tual

idad

,no

exis

teun4

5G

EN

TIC

AM

EN

TE

MO

DIF

ICA

DO

ÉIS

AB

EL

LA

PEA

Ñ44

cont

role

nel

punt

ode

ingr

eso

porp

arte

delo

sórg

anos

sect

oria

lesc

orre

spon

dien

tesa

salu

dy

pesq

uerí

a.E

nel

prim

erca

so,c

uand

oun

prod

ucto

tran

sfor

mad

o,co

nca

ráct

erge

nera

l,en

tra

enel

país

,elc

ontr

olsa

nita

rio

que

sere

aliz

ade

lmis

mo

por

part

ede

DIG

ESA

esm

eram

ente

docu

men

tari

o.

Una

vez

com

prob

ado

que

reún

eto

dala

docu

men

taci

ón-e

ntre

laqu

ese

incl

uye

unen

sayo

enla

bora

tori

osac

redi

tado

s-,

elpr

oduc

toen

tra

enel

país

.Nun

case

hace

nco

ntro

les

enlo

squ

ese

extr

aiga

nm

uest

rasa

sera

naliz

adas

enla

bora

tori

os.D

ela

mis

ma

man

era

suce

deco

nlo

srec

urso

shi

drob

ioló

gico

spa

raac

uicu

ltura

,cuy

aen

trad

aes

perm

itida

siem

pre

que

teng

anun

luga

ryun

cont

rato

deco

nces

ión

para

suex

plot

ació

n,si

nni

ngún

cont

rold

eot

rotip

o.E

nes

teca

so,e

lcon

trol

seha

cepo

rdel

egac

ión

atr

avés

dela

saut

orid

ades

dead

uana

s.

En

elca

sode

sem

illas

,an

imal

esvi

vos

om

ater

ial

prop

agat

ivo

enel

ámbi

toag

rope

cuar

io,

alim

ento

spa

raan

imal

esy

prod

ucto

sde

prim

era

tran

sfor

mac

ión,

SEN

ASA

síes

tarí

alle

vand

oun

cont

rolf

itosa

nita

rio

yzo

osan

itari

oen

los

dist

into

spu

ntos

deen

trad

aal

país

-28

punt

osde

cont

role

nco

ordi

naci

ónco

nad

uana

s-.

El

Min

iste

rio

deA

gric

ultu

raen

carg

ado

delle

var

aca

boel

cont

rold

ein

ocui

dad

delo

sm

ism

os,s

inem

barg

o,no

loes

tarí

alle

vand

oa

efec

to.D

icha

inca

paci

dad

sere

plic

aa

laho

rade

real

izar

una

gest

ión

delo

sri

esgo

s,es

deci

r,un

segu

imie

nto

yfi

scal

izac

ión

dela

sact

ivid

ades

.

Sias

íes

com

oes

tála

situ

ació

nco

nca

ráct

erge

nera

l,es

difí

cild

eas

umir

que

pued

aex

istir

una

capa

cida

dpo

rpar

tede

las

auto

rida

des

para

anal

izar

yco

ntro

larq

uelo

que

está

ingr

esan

doal

país

esO

VM

sen

elco

rto

ym

edia

nopl

azo.

Esp

ecia

lmen

tepr

eocu

pant

ees

elsu

pues

tode

lafa

ltade

capa

cida

des

afu

turo

enre

laci

ónco

nlo

sre

curs

oshi

drob

ioló

gico

spo

rsu

spo

tenc

iale

sri

esgo

sen

lain

trod

ucci

ónal

med

ioam

bien

te.

De

igua

lm

aner

a,ta

mpo

coex

iste

laca

paci

dad

por

elm

omen

topa

raga

rant

izar

unsi

stem

ade

segr

egac

ión

yde

traz

abili

dad

que

resp

onda

ala

sex

igen

cias

dedo

cum

enta

ción

yde

etiq

ueta

dopa

rala

expo

rtac

ión

deO

VM

s.E

llopu

ede

llega

rase

rpr

eocu

pant

ean

tela

impo

sibi

lidad

decu

mpl

irco

nla

nuev

ano

rmat

iva

dela

Uni

ónE

urop

easo

bre

traz

abili

dad

yet

ique

tado

,que

sede

scri

beco

nm

ayor

prof

undi

dad

mas

adel

ante

.

Men

ción

apar

tem

erec

eel

anál

isis

dela

capa

cida

dpa

rala

gest

ión

delo

sri

esgo

s.E

lP

CB

esta

blec

equ

eca

dapa

ísde

bead

min

istr

ary

cont

rola

rlo

sri

esgo

squ

epu

edan

48

49

50

insit

u,

iden

tific

arse

med

iant

eun

aev

alua

ción

delr

iesg

o.L

osel

emen

tosf

unda

men

tale

sde

una

gest

ión

deri

esgo

sefi

caz

incl

uirí

ansi

stem

asde

vigi

lanc

ia,p

rogr

amas

dein

vest

igac

ión,

capa

cita

ción

técn

ica

yun

am

ejor

coor

dina

ción

inte

rna

entr

elo

sor

gani

smos

ylo

sse

rvic

iosg

uber

nam

enta

les.

ElR

egla

men

tode

cret

aqu

eel

solic

itant

epr

opon

ela

smed

idas

aad

opta

rse

enla

gest

ión

delo

sri

esgo

syqu

ela

sm

ism

asde

berá

nse

rev

alua

das

yap

roba

das

por

losO

SC-a

rtíc

ulo

43-.

Asi

mis

mo,

prev

éla

real

izac

ión

desu

perv

isio

nes

peri

ódic

asde

lde

sarr

ollo

dela

activ

idad

solic

itada

yde

los

luga

res

ein

stal

acio

nes

endo

nde

ésta

selle

vará

aca

boy

elcu

mpl

imie

nto

pore

lsol

icita

nte

deN

orm

asIn

tern

asde

Segu

rida

dde

laB

iote

cnol

ogía

,de

acue

rdo

ala

activ

idad

que

real

icen

yqu

eto

mar

ánco

mo

refe

renc

ialo

sest

ánda

resi

nter

naci

onal

esal

resp

ecto

.

Porú

ltim

o,se

reco

noce

laco

mpe

tenc

iade

losO

SCde

decr

etar

plan

esde

emer

genc

iay

dede

clar

aral

país

oa

lazo

naaf

ecta

daen

esta

dode

emer

genc

iabi

ológ

ica.

En

rela

ción

con

lafa

sede

mon

itore

oo

dege

stió

nde

los

ries

gos,

com

ove

mos

,la

norm

ativ

ape

ruan

aún

icam

ente

reco

gela

sco

mpe

tenc

ias

delo

sO

MC

sy

noes

tabl

ece

ning

una

resp

onsa

bilid

adpa

rael

solic

itant

ede

laac

tivid

adco

nO

VM

s.E

nes

tese

ntid

o,se

omite

laob

ligac

ión

dels

olic

itant

ede

ejer

cer

todo

tipo

deac

cion

esqu

elle

ven

ala

min

imiz

ació

nde

lri

esgo

,de

info

rmar

ala

sau

tori

dade

sso

bre

elde

sarr

ollo

dela

activ

idad

med

iant

ere

port

espe

riód

icos

yde

com

unic

ara

las

auto

rida

des

cual

quie

rev

ento

oac

cide

nte

pern

icio

soqu

ese

prod

uzca

.

48 49 50

Dic

hoco

ntro

lse

real

iza

deco

nfor

mid

adco

nlo

esta

blec

ido

enel

Dec

reto

Supr

emo

No.

007-

98-S

A,p

orel

que

seap

rueb

ael

publ

icad

oen

elD

iari

oO

fici

alel

25de

setie

mbr

ede

1998

.L

asso

licitu

des

deen

trad

ade

OV

Ms

enes

teám

bito

,que

fuer

onpr

esen

tada

sa

SEN

ASA

con

post

erio

rida

dal

28de

octu

bre

del2

002

seen

cont

rarí

anen

susp

enso

.E

nla

actu

alid

ad,s

ecr

eequ

ees

tarí

anen

tran

doal

país

sin

cont

rolO

VM

sco

mo

elm

aíz,

soya

,tom

ate

yse

mill

asde

hort

aliz

as,e

ntre

otro

s.Fe

rnan

dez-

Nor

thco

te(2

004)

(GF

L/2

716-

02-4

577)

.

Reg

lam

ento

sobr

evig

ilanc

iayc

ontr

olsa

nita

riode

alim

ento

sybe

bida

s;E

lPer

uano

Prog

reso

sre

aliz

ados

enel

MN

B-P

ER

U.P

roye

ctoC

ON

AM

/UN

EP-

GE

F

47

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

46

VI.

DE

SDE

LA

PE

RSP

EC

TIV

AD

EL

CO

NSU

MID

OR

6.1.

Con

sid

erac

ion

esp

revi

as

6.1.

1.C

amb

iod

ete

nd

enci

asen

laca

den

aal

imen

tari

a

ElF

ood

and

Eth

icsC

ounc

ilel

abor

óun

am

atri

zco

nel

fin

detr

abaj

arlo

stem

ascl

ave

ala

hora

deen

tend

ercó

mo

los

dist

into

sac

tore

sde

laca

dena

alim

enta

ria

adop

tan

sus

deci

sion

esen

rela

ción

con

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

.C

ones

tefi

n,pa

rtía

por

enum

erar

tres

prin

cipi

osfu

ndam

enta

lesq

uepu

eden

regi

rla

adop

ción

dede

cisi

ones

:el

prin

cipi

ode

bien

esta

r-s

alud

,pr

ospe

rida

d-,

elpr

inci

pio

deau

tono

mía

-libe

rtad

deel

ecci

ón-y

elpr

inci

pio

deju

stic

ia-e

quid

ad-.

Ello

perm

itía

pone

ren

evid

enci

aqu

eca

daun

ode

los

acto

res

dela

cade

naal

imen

tari

aad

opta

ría

deci

sion

esen

aplic

ació

nde

dich

ospr

inci

pios

aten

dien

doa

razo

nese

inte

rese

scom

plet

amen

tedi

stin

tos.

Así

,par

alo

sac

tore

sin

volu

crad

osen

lain

dust

ria

alim

enta

ria,

elpr

inci

pio

debi

enes

tar

aten

derí

aa

lane

cesi

dad

deco

nseg

uir

bene

fici

os,a

síco

mo

aco

ndic

ione

sde

trab

ajo

satis

fact

oria

s;la

auto

nom

íase

refl

ejar

íaen

una

liber

tad

dem

anio

brar

ode

actu

arap

ropi

ada

yla

just

icia

sere

flej

aría

enla

exis

tenc

iade

leye

sy

prac

ticas

deco

mer

cio

equi

tativ

as.

Des

deel

punt

ode

vist

ade

lci

udad

ano

com

úno

del

cons

umid

or,

elbi

enes

tar

sere

flej

aría

enla

segu

rida

do

sani

dad

alim

enta

ria

yca

lidad

devi

da;

laau

tono

mía

sere

flej

aría

enla

capa

cida

dde

moc

rátic

ade

elec

ción

yla

just

icia

oeq

uida

den

ladi

spon

ibili

dad

deal

imen

tode

form

aec

onóm

icam

ente

aseq

uibl

e.

Ala

cons

ider

ació

nde

esta

sdi

fere

ntes

pers

pect

ivas

ysu

inci

denc

iaen

las

polít

icas

públ

icas

atie

nde

elde

sarr

ollo

delp

rese

nte

capí

tulo

.

Los

tom

ador

esde

deci

sion

eses

tán

acos

tum

brad

osa

enfo

car

elte

ma

alim

enta

rio

enlo

spa

íses

ende

sarr

ollo

desd

ela

óptic

ade

lase

guri

dad

alim

enta

ria

ylo

spr

oble

mas

dede

snut

rici

ónde

susp

obla

cion

es.D

icha

spre

ocup

acio

ness

igue

nsi

endo

válid

as,p

ero

alm

ism

otie

mpo

ypa

rale

lam

ente

está

nem

peza

ndo

aco

exis

tirco

not

rotip

ode

fact

ores

prop

ios

delc

reci

mie

nto

delo

snú

cleo

sur

bano

s,de

lam

igra

ción

dela

spo

blac

ione

sru

rale

sa

las

gran

des

ciud

ades

,de

las

que

elPe

rúno

esen

abso

luto

ajen

o.D

icha

circ

unst

anci

aha

lleva

do,p

orej

empl

o,a

que

enlo

spaí

sese

nde

sarr

ollo

exis

tan

cam

bios

enla

nutr

ició

nde

las

pobl

acio

nes

ya

que

coex

ista

npr

oble

mas

dem

alnu

tric

ión,

con

51

52

51Fo

odE

thic

sC

ounc

il(2

003)

pp.6

Con

sulta

ren

Eng

inee

ringN

utrit

ion.

GM

crop

sfor

globa

ljus

tice?

.w

ww

.food

ethi

csco

unci

l.org

52E

nla

actu

alid

adse

está

vivi

endo

unac

eler

ado

proc

eso

deur

bani

zaci

ónen

elPe

rú,q

uede

term

ina

que

lam

ayor

part

ede

lapo

blac

ión

viva

enzo

nasu

rban

asap

roxi

mad

amen

teun

72%

-.S

ees

tima

que

dich

aci

fra

alca

nce

un82

%en

elañ

o20

15.

,Ane

xoB

.La

men

cion

ada

estr

ateg

iaha

sido

apro

bada

por

Dec

reto

Supr

emo

No.

066-

2004

-PC

M;

publ

icad

aen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

8de

setie

mbr

ede

l200

4.

Estr

ateg

iaN

acio

nald

eSe

gurid

adA

limen

taria

2004

-201

5E

lPe

ruan

o

49

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

48

otro

spro

pios

dela

evol

ució

nal

imen

tari

ade

losp

aíse

sdes

arro

llado

s,co

mo

pued

ense

rlo

spr

oble

mas

deob

esid

ad.E

lcam

bio

enla

ste

nden

cias

dela

polít

ica

alim

enta

ria

delo

spaí

ses,

enla

sque

tam

bién

seve

nin

mer

sosl

ospa

íses

ende

sarr

ollo

,se

ven

refl

ejad

asen

elcu

adro

adju

nto

yso

nin

disp

ensa

bles

para

pode

ren

tend

erel

nuev

oro

lde

los

cons

umid

ores

.

53

Est

osca

mbi

osen

elsi

stem

aal

imen

tari

o,da

nor

igen

adi

stin

tas

pres

ione

sen

las

dist

inta

sfa

ses

dela

cade

naal

imen

tari

aco

mo

pued

ense

rla

sej

erci

das

sobr

elo

sca

mpe

sino

sde

subs

iste

ncia

ype

queñ

osag

ricu

ltore

s,so

bre

los

cons

umid

ores

yso

bre

lacu

ltura

alim

enta

ria

soci

al.A

sim

ism

o,tie

nden

aev

oluc

iona

rhac

iaun

aco

ncen

trac

ión

depo

der

alo

larg

ode

laca

dena

alim

enta

ria

enm

anos

degr

ande

sco

mpa

ñías

,m

ultin

acio

nale

sy

gran

des

cade

nas

desu

perm

erca

dos

enla

sfa

ses

depr

oduc

ción

,m

anuf

actu

ra,d

istr

ibuc

ión

ym

arke

ting.

Los

cam

bios

enel

sist

ema

alim

enta

rio

impl

ican

,por

tant

o,qu

enu

evos

acto

res

han

entr

ado

aju

gar

unpa

pelp

rim

ordi

alen

lam

ism

a.L

oan

teri

orno

sign

ific

aqu

ees

tepo

der

dede

cisi

ónse

conc

entr

een

los

agri

culto

res,

que

enla

actu

alid

adse

podr

ían

cons

ider

arco

mo

los

que

men

orca

paci

dad

dede

cisi

óntie

nen

enel

sist

ema

alim

enta

rio,

sino

que,

mas

bien

,se

hade

posi

tado

entr

eot

ros

acto

res

dent

rode

lsi

stem

a,co

mo

pued

ense

rlo

sub

icad

osen

elce

ntro

dela

inve

stig

ació

nal

imen

tari

a,p

roce

sado

res

deal

imen

tos,

man

ufac

tura

dore

s,di

stri

bui

dore

s,ag

enci

asgu

bern

amen

tale

sein

term

edia

rios

.E

nes

tese

ntid

o,ya

nose

pued

eco

nceb

irla

cade

na

Pol

ític

aA

limen

tari

aA

nti

gua

Pol

ític

aA

limen

tari

aN

uev

a

Pob

laci

ónP

rinc

ipal

men

teru

ral

Pri

ncip

alm

ente

urba

na

Pri

ncip

alm

ente

enot

ros

ámbi

tos

dist

into

sa

laag

ricu

ltura

Pri

ncip

alm

ente

enla

agri

cultu

raT

rab

ajo

Ru

ral

Pri

ncip

alm

ente

enm

anuf

actu

ras

ydi

stri

buci

ónP

rinc

ipal

men

teen

lafa

sede

pro

du

cció

nal

imen

tari

ay

mer

cado

prim

ario

Em

ple

oen

else

ctor

alim

enta

rio

Com

pañí

asal

imen

tari

asC

omer

cian

tes

dese

mill

asA

ctor

esen

elm

erca

do

alim

enta

rio

De

larg

oal

canc

ey

dist

ribu

ción

De

cort

oal

canc

eC

aden

asd

istr

ibu

idor

as

Pre

para

dos

fuer

ade

lhog

ar;

alim

ento

spr

ecoc

inad

osC

ocin

ados

enel

hoga

rP

rep

arac

ión

de

alim

ento

sh

abit

ual

Alim

ento

spr

oces

ados

;alim

ento

sco

nm

arca

;may

ores

prod

ucto

san

imal

esen

ladi

eta

Alim

ento

sy

gran

osbá

sico

ssi

nm

arca

ses

pecí

fica

sP

rod

uct

osco

mu

nes

Alto

Baj

oE

mp

aqu

etad

o

Supe

rmer

cado

sM

erca

dos,

pequ

eñas

tiend

asde

alim

ento

sV

enta

de

pro

du

ctos

alim

enta

rios

Res

iduo

sde

pest

icid

asen

los

alim

ento

s;A

dulte

raci

ón;B

io-

sani

dad

enal

imen

tos

proc

esad

os(s

alm

onel

a,lis

teri

osis

)

Into

xica

ción

por

pest

icid

asen

los

trab

ajad

ores

delc

ampo

;To

xina

sas

ocia

das

con

alm

acen

amie

nto

defi

cien

te

Tem

ad

esa

nid

adal

imen

tari

a

Enf

erm

edad

esdi

etar

ias

crón

icas

(obe

sida

d,en

ferm

edad

esde

lco

razó

n,di

abet

es)

Des

nutr

ició

nP

rob

lem

asnu

tric

ion

ales

Gra

sas;

azúc

ar;s

alC

alor

ías,

mic

ronu

trie

ntes

Tem

asd

enu

tric

ión

Pobr

esen

las

área

sur

bana

sy

rura

les

Cam

pesi

nos

Inse

guri

dad

alim

enta

ria

Pre

cios

inte

rnac

iona

les

yot

ros

prob

lem

asde

com

erci

oIn

clem

enci

asre

laci

onad

asco

nca

mbi

osat

mos

féri

cos

yot

ras

vuln

erab

ilida

des

rela

cion

adas

con

lapr

oduc

ción

Ele

men

tos

de

Vu

lner

abili

dad

enla

alim

enta

ción

an

ivel

nac

ion

al

Pre

cios

inte

rnac

iona

les

yot

ros

prob

lem

asde

com

erci

oIn

clem

enci

asre

laci

onad

asco

nca

mbi

osat

mos

féri

cos

yot

ras

vuln

erab

ilida

des

rela

cion

adas

con

lapr

oduc

ción

Ele

men

tos

de

Vu

lner

abili

dad

enla

alim

enta

ción

an

ivel

nac

ion

al

Pro

blem

asde

ingr

esos

que

ocas

iona

npo

brez

aal

imen

tari

aIn

clem

enci

asre

laci

onad

asco

nca

mbi

osat

mos

féri

cos

yot

ras

vuln

erab

ilida

des

rela

cion

adas

con

lapr

oduc

ción

Ele

men

tos

de

Vu

lner

abili

dad

enla

alim

enta

ción

an

ivel

de

hog

ard

omes

tico

Min

istr

osde

com

erci

oe

indu

stri

a,co

nsum

idor

es,

fina

nzas

;gru

pos

activ

ista

sen

alim

enta

ción

;ON

Gs

Min

istr

osde

agri

cultu

ra,

asis

tenc

iaso

cial

,sal

udF

oros

de

pol

ític

aal

imen

tari

a

Com

petit

ivid

ady

búsq

ueda

dega

nanc

ias

enla

cade

nade

valo

r,es

truc

tura

indu

stri

alen

else

ctor

dedi

stri

buci

ón;m

erca

dos

futu

ros,

man

ejo

dere

sidu

os,

publ

icid

ad,e

duca

ción

ensa

lud,

sani

dad

alim

enta

ria

Tec

nolo

gía

agrí

cola

,ref

orm

aspa

raes

tata

les,

alim

enta

ción

supl

emen

tari

a

Mat

eria

sen

pol

ític

aal

imen

tari

a

FAO

,UN

IDO

,OM

S,O

MC

54FA

O,W

FP,U

NIC

EF,

OM

S,C

GIA

RIn

stit

uci

ones

Inte

rnac

ion

ales

Fue

nte:

Max

wel

l,San

dSl

ater

,R.(

2003

)“F

ood

Polic

yO

ldan

dN

ew”

en.

Nov

embe

r200

3w

ww

.odi

.org

.uk

Odi

Brie

fing

Pape

r

53E

nel

Perú

,el3

5%de

las

muj

eres

ened

adfé

rtil

tiene

prob

lem

asde

sobr

epes

oy

el9%

deob

esid

ad.I

bíd.

54FA

O:O

rgan

izac

ión

dela

sN

acio

nes

Uni

das

para

laA

gric

ultu

ray

laA

limen

taci

ón;W

FP

:P

rogr

amad

ela

sNac

ione

sUni

dass

obre

Alim

enta

ción

Mun

dial

;UN

ICE

F:A

genc

iade

las

Nac

ione

sU

nida

spa

raga

rant

izar

elcu

mpl

imie

nto

delo

sde

rech

osde

lain

fanc

ia;O

MS:

Org

aniz

ació

nM

undi

alde

laSa

lud;

CG

IAR

:G

rupo

Con

sulti

vopa

rala

Inve

stig

ació

nA

gríc

olaI

nter

naci

onal

;UN

IDO

:Org

aniz

ació

nde

lasN

acio

nesU

nida

spar

aelD

esar

rollo

Indu

stri

al;O

MC

:Org

aniz

ació

nM

undi

alde

lCom

erci

o.

51

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

50

alim

enta

ria

defo

rma

linea

l-p

rodu

cció

n-co

nsum

o-si

noco

mo

elre

sulta

dode

una

inte

racc

ión

dem

últip

lesa

ctor

esec

onóm

icos

ypo

lític

os.

Ello

sere

flej

acl

aram

ente

ani

vel

dela

sau

tori

dade

spú

blic

as,

dond

eha

pasa

dode

trat

arse

deun

prob

lem

am

eram

ente

delo

sm

inis

teri

osde

agri

cultu

ray

salu

da

ser,

adem

ás,

unte

ma

deco

mer

cio,

econ

omía

ym

edio

ambi

ente

,si

endo

obje

tode

las

agen

dase

nla

sneg

ocia

cion

esy

trat

ados

deco

mer

cio

enta

blad

osa

nive

lint

erna

cion

al.

Des

dela

pers

pect

iva

delc

onsu

mid

or,e

llose

trad

uce

enun

aca

dave

zm

asre

mot

ade

scon

exió

nco

nel

orig

ende

prod

ucci

ónde

los

alim

ento

squ

ese

cons

umen

ypu

ede

llega

ra

impl

icar

unm

ayor

dese

quili

brio

enla

info

rmac

ión

que

pose

ea

laho

rade

adop

taru

nade

term

inad

ade

cisi

ónal

imen

tari

a.A

lser

tant

oslo

sac

tore

sen

elsi

stem

a,la

info

rmac

ión

que

llega

alco

nsum

idor

esel

resu

ltado

dela

sm

últip

les

inte

rven

cion

esm

enci

onad

as.

Est

asi

tuac

ión,

seve

incr

emen

tada

ante

laap

aric

ión

dela

snu

evas

tecn

olog

ías,

com

ola

biot

ecno

logí

a,qu

eco

nduc

ena

una

may

orco

ncen

trac

ión

dein

form

ació

ny

pode

ren

dete

rmin

ados

acto

rese

nde

trim

ento

deot

ros.

Para

lela

men

te,l

aspr

eocu

paci

ones

delo

sco

nsum

idor

esfr

ente

alo

sal

imen

tos

que

cons

umen

resp

onde

n,a

suve

z,a

una

seri

ede

cam

bios

com

plej

osqu

epr

otag

oniz

anla

vida

diar

iade

los

indi

vidu

os.A

nte

ello

,pre

ocup

acio

nes

sobr

esu

valo

rnu

triti

vo,s

upr

ecio

,su

toxi

cida

d,su

apar

ienc

ia,l

asne

cesi

dade

sde

prep

arac

ión,

los

efec

tos

enel

med

ioam

bien

te,

etc.

pued

enpo

ners

een

evid

enci

acu

ando

setr

ata

dedi

scut

irla

spr

efer

enci

asal

imen

tari

asde

los

ciud

adan

os.A

suve

z,no

hay

que

olvi

dar

que,

sibi

enlo

sal

imen

tos

cum

plen

una

func

ión

nutr

icio

nal

que

atie

nde

ala

sne

cesi

dade

sde

lin

divi

duo

defo

rma

aisl

ada

-ypo

rello

todo

anál

isis

desd

ees

tavi

sión

sede

sarr

olla

enel

ámbi

tode

las

preo

cupa

cion

esde

lcon

sum

idor

com

osu

jeto

aisl

ado-

;sin

emba

rgo,

los

alim

ento

sta

mbi

énej

erce

nun

rols

ocia

lyse

encu

entr

anin

mer

sos

enun

cont

exto

dere

laci

ones

soci

ales

ycu

ltura

les.

Así

,lo

sco

nsum

idor

esta

mbi

énel

igen

aten

dien

doa

razo

nes

deca

ráct

erco

lect

ivo:

soci

al,c

ultu

ralo

med

ioam

bien

tal.

Pue

deex

istir

unse

ntim

ient

oco

lect

ivo

ligad

oa

suve

za

laex

iste

ncia

ono

deun

acu

ltura

gast

ronó

mic

a.E

nes

tese

ntid

o,lo

sal

imen

tos

está

nde

fini

dos

cultu

ralm

ente

.Así

,por

ejem

plo,

ladi

eta

med

iade

lapo

blac

ión

deun

país

pued

ees

tar

basa

dafu

ndam

enta

lmen

teen

una

seri

ede

prod

ucto

slig

ados

apr

áctic

asan

cest

rale

sco

mo

pued

ese

rel

caso

dela

papa

,elm

aíz

oel

ajíe

nel

Perú

yot

orga

ra

dich

oscu

ltivo

sun

aim

port

anci

am

asal

láde

lam

eram

ente

nutr

icio

nal.

Las

opci

ones

alim

enta

rias

pued

enta

mbi

énfo

rmar

part

ede

lasp

ropi

asre

laci

ones

soci

ales

.

En

este

sent

ido,

las

pref

eren

cias

delo

sco

nsum

idor

esse

mue

ven

enun

aam

plia

gam

ade

inte

rese

squ

eva

nde

sde

loec

onóm

ico,

soci

al,

étic

o,ec

ológ

ico,

cultu

ral

alo

cien

tífic

o.E

llooc

urre

encl

aro

cont

rast

eco

nlo

sex

pert

osy

con

otro

sac

tore

sde

laca

dena

alim

enta

ria

que

sem

ueve

nat

endi

endo

aun

únic

opu

nto

devi

sta,

yase

ael

cien

tífic

oo

elpr

oced

ente

dela

indu

stri

aal

imen

tari

a,po

reje

mpl

o.

Con

cret

ándo

nos

enel

mar

code

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

,co

mo

yase

hahe

cho

men

ción

alo

larg

ode

lpre

sent

edo

cum

ento

,las

preg

unta

squ

ese

plan

tea

laso

cied

adso

nm

uydi

stin

tas

ala

squ

eha

cela

cien

cia.

Am

bos

enfo

can

elri

esgo

dem

aner

am

uydi

stin

ta:m

ient

ras

que

laci

enci

are

spon

dea

mec

anis

mos

deev

alua

ción

delr

iesg

o,la

soci

edad

sepl

ante

apr

eocu

paci

ones

muc

hom

asam

plia

s.D

eah

í,qu

ese

resa

lte,c

ada

vez

mas

,que

part

ede

ldes

tino

yde

lpot

enci

alde

labi

otec

nolo

gía

depe

nder

áde

suac

epta

ción

públ

ica.

Para

logr

arlo

esim

port

ante

aten

der

asu

spr

eocu

paci

ones

yha

cerl

apa

rtic

ipe

dela

sdec

isio

nesq

uere

perc

uten

dire

ctam

ente

sobr

eel

la.

Elm

ayor

desa

rrol

lode

lain

geni

ería

gené

tica

enla

alim

enta

ción

seha

prod

ucid

oen

lacr

eaci

ónde

alim

ento

sde

orig

enve

geta

l.L

am

odif

icac

ión

dela

spl

anta

sy

delo

spr

oduc

tos

agrí

cola

sbá

sico

so

seha

cent

rado

enm

ejor

arla

sca

ract

erís

ticas

rela

cion

adas

con

elpr

oces

ode

prod

ucci

ón-i.

e.re

sist

enci

aa

inse

ctos

,to

lera

ncia

ahe

rbic

idas

,re

sist

enci

aa

enfe

rmed

ades

-;al

tera

rsu

spr

opie

dade

spa

rala

sfa

ses

depr

oces

amie

nto,

tran

spor

te,v

ida

enes

tant

e-i.

e.re

tras

oen

elpr

oces

ode

mad

urac

ión-

;al

tera

rsu

valo

rnu

tric

iona

l-i.

e.ar

roz

con

may

orco

nten

ido

envi

tam

ina

A-

opa

rafa

cilit

arsu

proc

esam

ient

oin

dust

rial

.E

stas

plan

tas

mod

ific

adas

pued

ense

rvir

dire

ctam

ente

com

oal

imen

to-i.

e.to

mat

ede

mad

urac

ión

reta

rdad

a-o

pued

enel

abor

arse

com

om

ater

iapr

ima

para

lael

abor

ació

nde

alim

ento

spa

raco

nsum

ohu

man

o-i.

e.ac

eite

deso

ja-o

alim

enta

ción

anim

al.

Asi

mis

mo,

para

lael

abor

ació

nde

algu

nos

alim

ento

sse

utili

zan

sust

anci

asqu

ímic

as,

por

ejem

plo,

enzi

mas

,qu

epr

oced

ende

mic

roor

gani

smos

mod

ific

ados

gené

ticam

ente

.Est

epr

oces

ose

haut

iliza

dofu

ndam

enta

lmen

tepa

rala

elab

orac

ión

dequ

esos

,cer

veza

yle

vadu

ras

tran

sgén

icas

depa

nifi

caci

ón.S

ibie

nes

tos

prod

ucto

sse

obtie

nen

por

“mét

odos

biot

ecno

lógi

cos”

,pa

raal

guno

sau

tore

sno

setr

atar

íapr

opia

men

tede

alim

ento

sbio

tecn

ológ

icos

.

6.1.

2.¿Q

esu

nal

imen

totr

ansg

énic

o?

com

mod

ities

55

55L

oscu

ltivo

str

ansg

énic

oses

tán

muy

conc

entr

ados

ani

vel

geog

ráfi

co,

decu

ltivo

sy

cara

cter

ístic

astr

atad

as.S

egún

dato

sdel

año

2003

,ser

íala

soja

tran

sgén

ica

laqu

ete

ndrí

ala

may

orre

pres

enta

ción

con

el61

%de

láre

atr

ansg

énic

am

undi

al,s

egui

dade

lmaí

z,co

nel

23%

,ela

lgod

ón,c

onel

11%

delt

otal

mun

dial

yla

colz

a,co

nel

5%.

La

prác

tica

tota

lidad

delo

scu

ltivo

str

ansg

énic

osha

nsi

dom

anip

ulad

ospa

rare

empl

azar

asu

stan

cias

quím

icas

deam

plio

uso,

sobr

eto

doin

sect

icid

as(

)y

herb

icid

as(g

lifos

ato

ogl

ufos

inat

o).

Cer

cade

l73

%ha

nsi

dom

anip

ulad

ospa

rare

sist

ira

herb

icid

asco

mo

elgl

ifos

ato

oel

gluf

osin

ato;

18%

por

cien

tode

los

culti

vos

tran

sgén

icos

mun

dial

esso

nva

ried

ades

Bt

()

-sob

reto

dode

maí

z-y

elre

sto

habr

ían

sido

man

ipul

ados

para

prod

ucir

una

toxi

naco

ntra

los

inse

ctos

ypa

ralle

var

amba

sca

ract

erís

ticas

deB

tyre

sist

enci

aal

glif

osat

o.E

stad

osU

nido

s(6

3%),

Arg

entin

a(2

1%),

Can

adá

(6%

),C

hina

(4%

),B

rasi

l(4

%)

ySu

dáfr

ica

(1%

)re

pres

enta

ron

el99

%de

lasu

perf

icie

plan

tada

con

tran

sgén

icos

en20

03.

Mon

sant

otie

neel

80%

delm

erca

dode

las

plan

tast

rans

géni

cas,

segu

ida

porA

vent

isco

nel

7%,S

ynge

nta

(ant

esN

ovar

tis)c

onel

5%,

BA

SFco

nel

5%y

DuP

ontc

onel

3%.E

stas

empr

esas

tam

bién

prod

ucen

el60

%de

los

plag

uici

das

yel

23%

dela

sse

mill

asco

mer

cial

es.

Dat

osex

traí

dos

dey

de

Bac

illus

thur

ingi

ensis

Bac

illus

thur

ingi

ensis

http

://w

ww

.isaa

a.or

ght

tp:/

/ww

w.n

odo5

0.or

g/w

orld

wat

ch

53

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

52

Men

osfr

ecue

ntes

han

sido

los

avan

ces

enel

cam

pode

lapr

oduc

ción

deal

imen

tos

deor

igen

anim

al.U

nej

empl

ose

ría

lam

odif

icac

ión

real

izad

aen

algu

nos

pece

s,co

mo

elsa

lmón

tran

sgén

ico,

con

elfi

nde

alte

rara

lgun

asca

ract

erís

ticas

,com

osu

tam

año.

Otr

ose

refe

rirí

aa

laho

rmon

abo

vina

decr

ecim

ient

oin

yect

ada

enva

cas

prod

ucto

ras

dele

che

para

que

aum

ente

suca

paci

dad

depr

oduc

ción

.

Últi

mam

ente

elde

sarr

ollo

dela

inge

nier

íage

nétic

aen

plan

tasy

anim

ales

está

teni

endo

luga

rco

nfi

nes

dist

into

sa

laal

imen

taci

ón,c

omo

pued

ese

rpa

rala

prod

ucci

ónde

sust

anci

asbi

ológ

icas

útile

s,co

mo

lacr

eaci

ónde

fárm

acos

.

Cua

ndo

sein

tent

aco

ncre

tar

qué

eslo

que

preo

cupa

alo

sci

entíf

icos

dela

biot

ecno

logí

a,so

ndo

sáre

asde

estu

dio

lasq

uese

tiene

nen

cuen

ta:e

lmed

ioam

bien

tey

lasa

lud.

Des

dela

pers

pect

iva

delo

spo

sibl

esim

pact

osal

med

ioam

bien

te,

los

cien

tífic

osce

ntra

nsu

aten

ción

enel

estu

dio

dedi

vers

osfa

ctor

esde

ries

go:q

uela

spl

anta

str

ansg

énic

as,

com

oco

nsec

uenc

iade

lnu

evo

mat

eria

lge

nétic

oin

trod

ucid

oad

quie

ran

prop

ieda

des

dem

alez

as,d

efo

rma

que

mod

ifiq

uesu

shá

bito

sec

ológ

icos

inva

dien

doag

ro-e

cosi

stem

as;

lapo

sibi

lidad

defl

ujo

géni

coo

cont

amin

ació

nge

nétic

ade

plan

tasn

ativ

as,p

lant

asdo

mes

ticad

asno

mod

ific

adas

,osu

spar

ient

essi

lves

tres

;que

sepr

oduz

can

efec

tos

node

sead

osso

bre

orga

nism

osbe

nefi

cios

os,

alte

rand

ola

diná

mic

ade

las

pobl

acio

nes

dela

mbi

ente

ode

los

ecos

iste

mas

dond

ees

intr

oduc

ido;

elde

sarr

ollo

dere

sist

enci

aa

los

rasg

osin

trod

ucid

os;e

lde

sarr

ollo

dere

sist

enci

aa

herb

icid

asen

mal

ezas

;la

sim

plif

icac

ión

delo

ssis

tem

asde

culti

voy

laer

osió

nge

nétic

a,en

tre

otro

s.

En

rela

ción

con

lasa

lud

hum

ana,

las

preo

cupa

cion

esde

los

cien

tífic

osse

cent

ran

enan

aliz

arlo

spo

sibl

espr

oble

mas

que

pudi

eran

orig

inar

seen

rela

ción

con

lain

ocui

dad,

toxi

cida

d,al

erge

nici

dad

delo

sO

VM

sut

iliza

dos

com

oal

imen

tos

oin

gred

ient

esde

alim

ento

s.E

nco

ncre

to,l

apo

sibi

lidad

dequ

eel

tras

gen

intr

oduc

ido

pued

ate

ner

unef

ecto

adve

rso

por

sím

ism

o;qu

elo

str

ansg

enes

inse

rtos

pued

anco

difi

car

prot

eína

stó

xica

spa

ralo

shu

man

os;q

ueim

pliq

uen

una

alte

raci

ónen

elpa

trón

dere

sist

enci

aa

antib

iótic

osde

lafl

ora

inte

stin

alo

delt

ract

ore

spir

ator

iohu

man

oco

mo

cons

ecue

ncia

dela

tran

sfer

enci

ade

gene

sm

arca

dore

sde

resi

sten

cia

antib

iótic

os,c

onel

resp

ectiv

ode

sarr

ollo

dere

sist

enci

aa

antib

iótic

osad

min

istr

ados

oral

men

te;q

ueim

pliq

uen

unin

crem

ento

deto

xina

s,an

tinut

rien

tes

ypr

oteí

nas

aler

géni

cas;

que

los

tran

sgen

esin

sert

osco

difi

quen

prot

eína

squ

epu

edan

caus

arre

acci

ónal

érgi

caen

algu

nos

cons

umid

ores

,ent

reot

rosp

oten

cial

esde

ries

go.

56

57

6.1.

3.T

ran

sgén

icos

enla

cad

ena

alim

enta

ria:

¿cu

áles

elp

rob

lem

a?

Des

dela

pers

pect

iva

delc

onsu

mid

or,s

eañ

aden

otro

sel

emen

tos

enel

deba

tey

esla

conc

epci

ónex

iste

nte

dequ

eel

cons

umid

orno

reci

bebe

nefi

cios

delo

spr

oduc

tos

biot

ecno

lógi

cosp

rese

ntes

hoy

enel

mer

cado

y,si

nem

barg

o,sí

asum

esu

srie

sgos

.Son

cont

ados

los

caso

sen

que

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

habu

scad

oco

nseg

uir

mej

ores

alim

ento

sat

endi

endo

ala

sne

cesi

dade

sde

los

cons

umid

ores

.E

nla

actu

alid

ad,

únic

amen

tese

han

trat

ado

rasg

osde

OV

Ms

con

mir

asa

los

inte

rese

s/pr

efer

enci

asde

cons

umid

ores

enlo

ssi

guie

ntes

caso

s:in

crem

ento

dean

tioxi

dant

esen

elto

mat

ey

enel

bróc

oli;

pote

ncia

dord

elsa

bore

npi

mie

ntos

,aum

ento

dela

vita

min

aA

enel

arro

zy

laca

nola

;inc

rem

ento

depr

oteí

nase

npa

pas,

cam

otes

yar

roz

yre

ducc

ión

desu

stan

cias

alér

gena

sen

soya

ytr

igo.

Úni

cam

ente

enel

prim

erca

so,

elin

crem

ento

dean

tioxi

dant

esen

los

tom

ates

seen

cont

rarí

aen

una

fase

deco

mer

cial

izac

ión;

enlo

sde

más

caso

s,se

trat

aría

deen

sayo

sen

cam

poy

labo

rato

rios

.Po

rot

rapa

rte,

seco

nsid

era

que

notie

nen

tiem

posu

fici

ente

enel

mer

cado

com

opa

raco

ntar

con

eval

uaci

ones

delo

sim

pact

osa

larg

opl

azo.

Com

oco

nsec

uenc

iade

loan

teri

or,l

ascr

ítica

ssu

rgid

asde

sde

las

orga

niza

cion

esde

cons

umid

ores

apun

tan

acu

estio

narl

osav

ance

sen

labi

otec

nolo

gía,

pore

star

diri

gido

sa

crea

rbe

nefi

cios

ya

cubr

irne

cesi

dade

sde

los

agri

culto

res

ein

clus

o,m

asre

stri

ctiv

amen

te,

aat

ende

rex

clus

ivam

ente

ala

spr

iori

dade

sde

dete

rmin

adas

indu

stri

asal

imen

tari

aso

com

pañí

asbi

otec

noló

gica

s,si

nco

nsid

erar

las

nece

sida

desn

ipr

iori

dade

sde

losc

onsu

mid

ores

.Esm

ás,s

edi

ce,e

lobj

etiv

ode

lasn

ueva

stec

nolo

gías

hasi

doel

decr

earn

eces

idad

esm

asqu

esa

tisfa

cerl

asex

iste

ntes

yse

rein

cide

enqu

e,en

elm

ism

o,no

seha

teni

doco

mo

prio

rida

del

gara

ntiz

arla

inoc

uida

dde

los

alim

ento

s.A

nte

ello

,se

dest

aca

elde

rech

ode

lcon

sum

idor

aes

tar

info

rmad

oy

ael

egir

siqu

iere

corr

erde

term

inad

osri

esgo

s.

Los

inte

rrog

ante

sder

ivad

osde

ladi

fusi

ónef

ectiv

ade

OV

Msc

omo

prod

ucto

satr

avés

dela

sca

dena

sde

sum

inis

tro

setie

nden

aco

nfun

dir

con

los

prop

ios

inte

rrog

ante

sde

rivad

osde

lapo

sibl

eut

iliza

ción

dela

biot

ecno

logí

am

oder

napa

ralo

grar

lase

guri

dad

alim

enta

ria.

58

59

606.

1.4.

En

un

con

text

od

ein

segu

rid

adal

imen

tari

a

56L

ain

form

ació

nm

enci

onad

ase

basa

enel

docu

men

topr

epar

ado

porR

osin

aB

onom

icon

laco

labo

raci

ónde

Juan

Izqu

ierd

opa

rael

curs

oa

dist

anci

ade

laFA

O“E

nten

dien

dola

Bio

tecno

logí

aen

laA

gricu

ltura

yla

Alim

enta

ción”

(200

2).

57Ib

id.

58Fo

odE

thic

sCou

ncil

(200

3)pp

.9C

onsu

ltar

enE

ngin

eerin

gNut

ritio

n.G

Mcr

opsf

orglo

balj

ustic

e?.

ww

w.fo

odet

hics

coun

cil.o

rg59 60

Shal

lat,

Lez

ak(2

000)

Con

sum

ers

Inte

rnat

iona

l.O

fici

naR

egio

nalp

ara

Am

éric

aL

atin

ay

elC

arib

e.C

onsu

ltare

nD

eco

nfor

mid

adco

nel

artíc

ulo

1de

lDec

reto

Supr

emo

No.

118-

2002

-PC

Mpo

relq

uese

crea

la,s

een

tiend

epo

rseg

urid

adal

imen

tari

a

Asu

vez,

lavu

lner

abili

dad

ori

esgo

ala

inse

guri

dad

alim

enta

ria

sede

fine

com

oel

¿Los

alim

ento

stra

nsgé

nico

sen

boca

deto

dos?

.

Com

isión

Mul

tisec

toria

ldeS

egur

idad

Alim

enta

ria“a

lacce

som

ater

ialy

econ

ómico

aal

imen

toss

ufici

entes

,ino

cuos

ynu

triti

vosp

ara

todo

slos

indi

vidu

os,d

em

aner

aqu

epue

dan

seru

tiliz

ados

adec

uada

men

tepa

rasa

tisfa

cers

usne

cesid

ades

nutr

icion

ales

yllev

arun

avi

dasa

na,s

inco

rrer

riesg

osin

debi

dosd

eper

derd

ichos

acce

so.E

stade

finici

ónin

corp

ora

losc

once

ptos

dedi

spon

ibili

dad,

acce

so,u

soye

stabi

lidad

enel

sum

inist

rode

alim

ento

s”.

“con

junt

ode

facto

res

que

deter

min

anla

prop

ensió

na

sufri

run

ain

adec

uada

nutr

ición

oa

que

elsu

min

istro

deal

imen

tos

sein

terru

mpa

alpr

oduc

irseu

nafa

ltaen

elsis

tema

depr

ovisi

ón.”

ww

w.c

onsu

mid

ores

int.c

l55

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

54

Sibi

enes

tete

ma

mer

ece

por

siso

loun

estu

dio

apar

te,c

onsi

dera

mos

conv

enie

nte

hace

run

are

fere

ncia

mín

ima

alm

ism

ode

ntro

del

pres

ente

estu

dio

por

latr

asce

nden

cia

cuan

titat

iva

-pob

laci

ónaf

ecta

da-y

-cua

litat

iva

calid

adnu

tric

iona

l-qu

eel

tem

ade

segu

rida

dal

imen

tari

atie

neen

elPe

rú.

Así

,co

nin

depe

nden

cia

dela

sob

serv

acio

nes

ante

rior

esre

lativ

asa

los

cam

bios

diná

mic

osqu

eex

iste

nen

los

sist

emas

deal

imen

taci

ón,n

oha

yqu

eol

vida

rqu

een

elPe

rúun

gran

porc

enta

jede

lapo

blac

ión

rura

lde

sarr

olla

una

agri

cultu

rade

subs

iste

ncia

,es

deci

r,qu

eco

me

delo

que

prod

uce.

El

cont

exto

ante

elqu

eno

sub

icam

os,

esel

del

agri

culto

rau

sent

ean

telo

sre

quer

imie

ntos

del

mer

cado

yqu

eor

ient

asu

prod

ucci

ónen

may

orm

edid

aal

auto

cons

umo.

Muc

hos

agri

culto

res

seba

san

enco

sech

asal

imen

ticia

slo

cale

s,co

nla

squ

eno

seco

mer

cia

enun

sent

ido

ampl

io,

sino

únic

amen

tem

edia

nte

mec

anis

mos

dein

terc

ambi

oy

com

erci

ode

pequ

eña

esca

laen

los

mer

cado

slo

cale

sy

nisi

quie

ralle

gan

ate

ner

alca

nce

alo

sm

erca

dos

naci

onal

es.L

asva

ried

ades

que

seut

iliza

nso

nlo

cale

s,gu

ardá

ndos

em

ucha

ssem

illas

deun

año

aot

roy

sein

terc

ambi

anen

tre

losa

gric

ulto

res

dela

com

unid

ad.

Las

cose

chas

,a

men

udo,

noso

nob

tenc

ione

sco

mer

cial

esho

mog

énea

s,si

noqu

e,po

rel

cont

rari

o,po

seen

una

gran

vari

edad

deca

ract

erís

ticas

gené

ticas

ysu

obje

tivo

esga

rant

izar

elsu

min

istr

ode

alim

ento

s,as

egur

ando

unre

ndim

ient

om

ínim

oin

clus

oen

cond

icio

nes

difí

cile

s.E

nes

teco

ntex

to,p

ara

muc

hos

agri

culto

res,

elac

ceso

ala

tierr

a,el

agua

,las

sem

illas

yla

she

rram

ient

assu

pone

laba

sede

suse

guri

dad

alim

enta

ria.

Para

muc

hos

una

depe

nden

cia

tota

ldel

mer

cado

para

sus

ingr

esos

opa

raad

quir

irlo

salim

ento

sque

nece

sita

nre

sulta

una

posi

bilid

adde

mas

iado

arri

esga

da.D

eah

í,qu

ecu

ando

seha

ble

decu

alqu

ier

opor

tuni

dad

técn

ica,

ésta

debe

cons

ider

arse

enun

cont

exto

soci

ocul

tura

lmas

ampl

ioqu

ede

term

inar

ási

pres

enta

ono

posi

bilid

ades

para

losm

aspo

bres

.

En

elPe

rúel

agri

culto

rde

subs

iste

ncia

seca

ract

eriz

apo

rse

run

agri

culto

rm

inif

undi

sta,

-su

impo

rtan

cia

num

éric

ano

esna

dade

sdeñ

able

sise

atie

nde

ala

scif

ras

que

indi

can

que

elpr

omed

iode

las

dim

ensi

ones

dela

sun

idad

esag

rope

cuar

ias

enel

Perú

esde

3,1

hect

área

s-;p

orsu

poca

capa

cida

dpa

raas

ocia

rse;

por

suba

joni

vel

tecn

ológ

ico;

por

suba

joni

vele

duca

tivo;

por

sudé

bilc

apac

idad

dege

stió

ny

por

laca

renc

iade

unad

ecua

dosi

stem

ade

info

rmac

ión

agrí

cola

yco

mer

cial

.

Asi

mis

mo,

elag

ricu

ltor

desu

bsis

tenc

iaes

por

defi

nici

ónun

min

imiz

ador

delr

iesg

o:su

desv

enta

jaen

dete

rmin

ados

fact

ores

com

osu

falta

deca

pita

l,de

info

rmac

ión,

laim

posi

bilid

adde

adqu

irir

sem

illas

yte

cnol

ogía

,la

inse

guri

dad

enla

tene

ncia

dela

tierr

a,la

impo

sibi

lidad

deut

iliza

ragr

oquí

mic

osy

las

cond

icio

nes

clim

átic

asex

trem

asde

term

inan

que

proc

ure

suse

guri

dad

alim

enta

ria

med

iant

epr

áctic

asag

ronó

mic

ases

pecí

fica

s.D

icha

spr

áctic

ashe

reda

das

por

gene

raci

ones

fom

enta

nel

desa

rrol

lode

una

gran

vari

edad

decu

ltivo

sen

unm

ism

ote

rren

o,ev

alúa

nlo

spr

oces

osde

61

adap

taci

ónde

las

plan

tas

alo

sdi

vers

osam

bien

tes

ya

los

nich

osec

ológ

icos

,con

elfi

nde

redu

cire

lrie

sgo

yha

cerf

rent

ea

lavu

lner

abili

dad

con

laqu

eco

nviv

en.

Est

am

aner

ade

man

ejar

elri

esgo

,ha

dado

luga

ra

una

gran

riqu

eza

dees

peci

esy

dive

rsid

adge

nétic

ade

laag

ro-b

iodi

vers

idad

enel

Perú

.Así

,se

podr

íade

cir

que

lapr

oduc

ción

dela

agro

-bio

dive

rsid

adco

ntri

buye

con

apro

xim

adam

ente

el90

%de

lab

aste

cim

ient

ode

lasp

obla

cion

eslo

cale

s.

Al

mis

mo

tiem

po,

laco

ncen

trac

ión

dees

taag

ro-b

iodi

vers

idad

coin

cide

con

laub

icac

ión

delo

scen

tros

dem

ayor

pobr

eza

delp

aís.

Sibi

en,e

nge

nera

l,se

hace

prec

iso

dife

renc

iare

ntre

pobr

eza

ysi

tuac

ione

sde

desn

utri

ción

,cre

emos

conv

enie

nte

resa

ltar

losd

atos

exis

tent

esen

rela

ción

con

amba

scir

cuns

tanc

ias.

En

rela

ción

con

elfa

ctor

dede

snut

rici

ón,

esne

cesa

rio

part

irde

los

dato

squ

ese

deta

llan

enla

,yqu

ese

ñala

na

los

cere

ales

-tri

goy

arro

z-co

mo

lapr

inci

palf

uent

ede

ener

gía

ypr

oteí

naen

elPe

rú.E

nel

caso

delt

rigo

,la

disp

onib

ilida

dde

ener

gía

depe

nder

íaap

roxi

mad

amen

teen

un30

%de

laim

port

ació

n.Po

relc

ontr

ario

,los

prod

ucto

shi

drob

ioló

gico

sde

stin

ados

alco

nsum

ohu

man

odi

rect

oes

tarí

anco

mpr

endi

dos

-de

form

ain

com

pren

sibl

e,da

dala

riqu

eza

hidr

obio

lógi

caqu

eel

país

pose

e-só

lopo

run

7%de

lto

tal

dere

curs

osex

traí

dos

yap

orta

rían

únic

amen

teel

10%

dela

prot

eína

tota

lqu

eco

nsum

ela

pobl

ació

npe

ruan

a.

En

elañ

o20

02,s

ees

timó

que,

ani

veln

acio

nal,

el35

,8%

delo

shog

ares

cont

aba

con

undé

fici

ten

elac

ceso

caló

rico

,sie

ndo

deun

29,4

%en

área

sur

bana

sy

de47

,7%

enár

eas

rura

les.

En

térm

inos

decu

antif

icac

ión

dela

pobr

eza,

de26

,6m

illon

esde

pers

onas

que

habi

tan

elPe

rú-s

egún

esta

díst

icas

dela

ño20

01-,

el20

,4%

seca

lific

aría

dent

rode

lran

gode

pobr

eex

trem

oy

el30

,4%

depo

bre

noex

trem

o,en

cont

ránd

ose

lam

ayor

conc

entr

ació

nde

pobr

eza

ani

velr

ural

-78,

3%-.

62

63

64

Estr

ateg

iaN

acio

nald

eSeg

urid

adA

limen

taria

2004

-201

5

perc

ápita

61M

INC

ET

UR

(200

4)A

bril

2004

.MIN

CE

TU

R.C

onsu

ltar

enht

tp:/

/ww

w.m

ince

tur.g

ob.p

e/C

OM

ER

CIO

/OT

RO

S/bi

d/co

nsul

tori

as.h

tm

Perú

.Pla

nE

strat

égico

Nac

iona

lExp

orta

dor(

2003

-201

3).P

lan

Ope

rativ

oE

xpor

tado

rde

lSec

tor

Agr

opec

uario

-Agr

oind

ustr

ial.

62 63 64

Flo

res,

Salv

ador

(200

3)“P

oten

cial

esde

laag

ro-b

iodi

vers

idad

enel

Perú

”.E

n.I

nstit

uto

Cuá

nto.

Lim

a,Pe

rú,2

003

Apr

obad

am

edia

nte

Dec

reto

Supr

emo

No.

066-

2004

-PC

M;

publ

icad

oen

elD

iari

oO

fici

alE

lPer

uano

con

fech

a8

dese

tiem

bre

del2

004.

Segú

nE

l,l

apo

brez

aru

ralt

endr

íaun

cará

cter

mas

estr

uctu

ralq

uela

urba

na.E

nté

rmin

osre

lativ

os,e

l77.

1%de

lapo

blac

ión

rura

les

pobr

ey

el50

.3%

seen

cuen

tra

enpo

brez

aex

trem

a,se

gún

dato

sde

laño

2002

.El

fue

apro

bado

med

iant

eD

ecre

toSu

prem

oN

o.06

4-20

04-P

CM

;pub

licad

oen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

8de

setie

mbr

ede

l200

4

ElM

edio

Am

bien

teen

elPe

rúA

ño20

02

Plan

Nac

iona

lpar

ala

Supe

ració

nde

laPo

brez

a20

04-2

006

Plan

Nac

iona

lpar

ala

Supe

ració

nde

laPo

brez

a20

04-2

006

ElP

erua

no.

57

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

56

Ant

edi

chas

cifr

as,

cabe

preg

unta

rse

siés

tas

son

elre

sulta

dode

una

falta

depr

oduc

tivid

adde

las

prác

ticas

agrí

cola

sm

enci

onad

aso

si,p

orel

cont

rari

o,ra

dica

nen

una

vari

edad

deci

rcun

stan

cias

dedi

stin

taín

dole

soci

al,e

conó

mic

a,cu

ltura

lypo

lític

a.P

lura

lidad

dees

tudi

osre

aliz

ados

enel

Perú

sobr

ela

pobr

eza

sein

clin

ana

man

ifes

tar

que

lapo

brez

aen

elpa

ísno

tiene

una

dim

ensi

ónpu

ram

ente

econ

ómic

asi

noqu

etie

neun

adi

men

sión

mul

tidim

ensi

onal

eim

plic

aas

pect

osre

laci

onad

osco

nla

vuln

erab

ilida

dde

las

pers

onas

,la

calid

adde

vida

,el

acce

soa

opor

tuni

dade

s,es

tar

suje

tosa

may

ores

ries

gosq

ueel

rest

o,en

tre

otro

s.

De

esta

form

a,se

dice

,los

pobr

esse

encu

entr

anen

una

situ

ació

nde

vuln

erab

ilida

d,al

perc

ibir

may

ores

ries

gos

fren

tea

los

que

nopu

eden

hace

rfre

nte,

nien

cont

rarv

ías

depr

otec

ción

om

edio

spa

rare

solv

erlo

spr

oble

mas

.Est

avu

lner

abili

dad

vien

eda

dapo

rla

care

ncia

dein

gres

os,v

ivie

ndas

enm

alas

cond

icio

nes,

viol

enci

a,ex

clus

ión

soci

al,

desc

onoc

imie

nto

dede

rech

osy

dela

sre

glas

delj

uego

,fal

tade

acce

soa

créd

itos,

falta

deni

veld

eed

ucac

ión

ysa

lud,

entr

eot

ros.

Ello

impl

ica

que

seub

ique

nen

una

situ

ació

nde

desv

enta

jafr

ente

alo

sde

más

ala

hora

deat

ende

raac

onte

cim

ient

osex

tern

os,q

uepu

eden

lleva

raag

rava

rsu

pobr

eza

mat

eria

l.

Ale

fect

o,cr

eem

osco

nven

ient

eci

tar

defo

rma

expr

esa

ala

econ

omis

taIr

isR

oca

Rey

que,

ensu

estu

dio

man

ifie

sta:

65

¿Por

quéy

cóm

oesc

ucha

rla

opin

ión

delo

spob

res?

,

De

acue

rdo

con

Piza

rro

(200

1),

los

nuev

ospa

tron

esde

desa

rrol

loim

plem

enta

dos

enlo

spa

íses

ende

sarr

ollo

han

lleva

doa

que

las

form

asde

prod

ucció

n,la

sin

stitu

cione

sy

los

valo

res

tenga

nun

fuer

teim

pacto

enlo

sgr

upos

dem

enor

esin

gres

osde

lapo

blac

ión.

La

inca

pacid

adde

esto

sgru

poss

ere

fleja

enno

pode

rob

tener

vent

ajas

dees

tos

cam

bios

,lo

que

seco

noce

com

o“v

ulne

rabi

lidad

socia

l”(I

bid.

,pp.

7-8)

.Este

fenóm

eno

hage

nera

dom

ayor

inse

gurid

adpa

raen

frent

arlo

snu

evos

riesg

osqu

etr

aeco

nsig

oel

sistem

a

capi

talis

ta,l

ocu

allo

sind

ucea

tom

arde

cisio

nesq

uea

suve

zde

senc

aden

anco

nsec

uenc

iasq

uepe

rjud

ican

susp

osib

ilida

desd

edes

arro

llo(B

anco

Mun

dial

1999

ª:9)

.66

67

68

En

conc

reto

,en

loqu

ese

refi

ere

ala

pobr

eza

ya

sure

laci

ónco

nel

sist

ema

agrí

cola

alqu

ese

hahe

cho

refe

renc

ia,h

abrí

aqu

epr

egun

tars

een

qué

med

ida

elm

ism

ose

havi

sto

afec

tado

pors

usu

cesi

vafa

ltade

repr

esen

taci

óne

inex

iste

ncia

enla

spol

ítica

sagr

aria

syde

com

erci

ode

lpa

ísy

por

lafa

ltade

sopo

rte

inst

ituci

onal

para

lacr

eaci

ónde

capa

cida

des

yop

ortu

nida

des.

De

qué

man

era

este

sist

ema

agrí

cola

seve

afec

tado

part

icul

arm

ente

por

las

debi

lidad

esde

las

que

adol

ece

laag

ricu

ltura

enel

Perú

con

cará

cter

gene

ral:

esca

sain

vest

igac

ión

agrí

cola

expr

esad

aen

unde

fici

ente

sist

ema

públ

ico

dem

ejor

amie

nto

conv

enci

onal

depl

anta

s;de

fici

enci

asde

infr

aest

ruct

ura,

sist

emas

deca

lidad

ysa

nida

d;fa

ltade

sopo

rte

fina

ncie

ro;

débi

las

ocia

cion

ism

o;au

senc

iade

una

cultu

raem

pres

aria

l;ex

ceso

dem

inif

undi

os;f

alta

deca

dena

sde

valo

r;se

gmen

taci

ónte

cnol

ógic

ao

inse

guri

dad

jurí

dica

enla

tene

ncia

dela

stie

rras

,ent

reot

ros.

En

este

sent

ido,

ysi

guie

ndo

lalín

eade

loar

gum

enta

do,e

sin

disp

ensa

ble

hace

run

esfu

erzo

por

ente

nder

cóm

ola

intr

oduc

ción

denu

evas

tecn

olog

ías,

yde

prác

ticas

tend

ente

sal

mon

ocul

tivo,

ala

hom

ogen

eiza

ción

ya

lacr

eaci

ónde

vari

edad

esco

mer

cial

esge

nétic

amen

teun

ifor

mes

,pu

eden

afec

tar

yre

perc

utir

aes

teau

toab

aste

cim

ient

ode

las

pobl

acio

nes

rura

les.

Alr

espe

cto,

serí

aes

enci

alid

entif

icar

cuid

ados

amen

telo

sri

esgo

squ

ees

tos

nuev

osin

puts

exte

rnos

pued

enlle

gara

gene

rar

enla

agro

-bio

dive

rsid

ad.

Yde

term

inar

sire

perc

utir

ánen

unin

crem

ento

dela

vuln

erab

ilida

dha

bitu

aly

enun

aum

ento

dela

depe

nden

cia

alim

entic

iade

esta

spo

blac

ione

s.N

osó

loes

tarí

amos

habl

ando

deun

ase

guri

dad

enté

rmin

oscu

antit

ativ

os,s

ino

tam

bién

cual

itativ

os,r

efer

ida

ala

calid

adde

los

alim

ento

s.C

onel

fin

deda

rre

spue

sta

aes

tean

ális

is,

serí

ain

tere

sant

ede

sarr

olla

rel

ejer

cici

ode

reca

pitu

lar

sobr

elo

sef

ecto

sde

lalla

mad

are

volu

ción

verd

een

lam

ejor

ade

las

cond

icio

nesd

evi

dade

esta

spob

laci

ones

rura

les.

Sum

ado

alo

ante

rior

,se

podr

íalle

gar

aaf

irm

ar,

con

cará

cter

gene

ral,

que

los

proc

edim

ient

osde

man

ejo

del

ries

goim

port

ados

dela

spr

áctic

asde

los

país

esde

sarr

olla

dos,

noes

tán

prep

arad

ospa

rase

rap

licad

osen

unco

ntex

tode

país

esco

npr

oble

mas

dem

alnu

tric

ión

yec

onom

ías

desu

bsis

tenc

ia.N

oex

iste

,por

tant

o,ha

sta

65Si

guie

ndo

la,

serí

anfa

ctor

esde

term

inan

tes

dela

situ

ació

nde

inse

guri

dad

alim

enta

ria:

ellim

itado

acce

soa

laed

ucac

ión

bási

ca;e

llim

itado

acce

so,c

ober

tura

yca

lidad

dese

rvic

iosd

eat

enci

ónin

tegr

alde

salu

dy

nutr

ició

nde

lam

ujer

gest

ante

yde

lniñ

o;la

asis

tenc

iaal

imen

tari

ade

sart

icul

ada

deot

ros

serv

icio

sso

cial

es;

ellim

itado

acce

soa

los

serv

icio

sde

sane

amie

nto

bási

co,

vivi

enda

bási

cay

ambi

ente

ssa

luda

bles

;ell

imita

doac

ceso

abe

nefi

cios

espe

cífi

cos

para

indi

vidu

os/f

amili

asvu

nera

bles

por

TB

C,

SID

A,

mal

aria

,an

cian

osin

dige

ntes

yen

situ

acio

nes

deem

erge

ncia

yla

desa

rtic

ulac

ión

entr

ela

dem

anda

dese

rvic

ios

soci

ales

yla

ofer

talo

cale

empl

eopr

ecar

ioy

bajo

sing

reso

sde

lam

ayor

íade

losp

erce

ptor

esde

lhog

ar.

La

fue

apro

bada

med

iant

eD

ecre

toSu

prem

oN

o.06

6-20

04-P

CM

;pub

licad

oen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

8de

setie

mbr

ede

l200

4.E

nre

laci

ónco

nla

sca

renc

ias

dels

iste

ma

agrí

cola

,es

inte

resa

nte

eles

tudi

ode

Mar

tínV

aldi

via

yM

igue

lRob

les(

2002

).“A

ltern

ativ

aspa

rala

pequ

eña

agri

cultu

raen

elPe

rú”.

En

.N

o.5.

Ene

ro20

02.

Con

sulta

ren

Estr

ateg

iaN

acio

nal

deSe

gurid

adA

limen

taria

2004

-201

5

Estr

ateg

iaN

acio

nald

eSeg

urid

adA

limen

taria

2004

-201

5E

lPer

uano

Aná

lisis

yPr

opue

stas.

Con

trib

ucio

nes

alde

bate

sobr

epo

lítica

spú

blica

sw

ww

.gra

de.o

rg.p

e

66 67 68

Roc

aR

ey,I

ris

(200

3)“¿

Porq

uéy

cóm

oes

cuch

arla

opin

ión

delo

spo

bres

?”.E

nV

ásqu

ez,

Enr

ique

yW

inke

lrie

d,D

iego

(Eds

)(2

003

.Uni

vers

idad

delP

acíf

ico.

Cen

tro

deIn

vest

igac

ión.

Lim

a,Pe

rú.p

p.29

.Se

gún

elC

enso

Agr

opec

uari

ode

1994

,el9

2%de

los

prod

ucto

res

agro

pecu

ario

sno

usab

anni

ngún

tipo

dem

aqui

nari

ao

herr

amie

nta

mec

aniz

ada

ensu

sla

bore

s.E

seañ

oex

istía

n10

mil

trac

tore

s,y

sólo

el17

%de

los

prod

ucto

res

utili

zaba

sem

illas

opl

anto

nes

mej

orad

os,

segú

nda

tos

extr

aído

sde

.PN

UD

-PE

RU

,pp.

4.L

ima,

Perú

,200

2.E

FB

Tas

kG

roup

onP

ublic

Perc

eptio

nsof

Bio

tech

nolo

gy(1

999)

Cam

brid

geB

iom

edic

alC

onsu

ltant

s.L

aH

aya.

Hol

anda

Con

sulta

ren

)B

usca

ndo

elbi

enes

tar

delo

spo

bres

.¿C

uán

lejos

esta

mos

?

Info

rme

sobr

eD

esar

rollo

Hum

ano.

Perú

2002

.A

prov

echa

ndol

aspo

tencia

lidad

esE

thica

lA

spec

tsof

Agr

icultu

ralB

iotec

hnol

ogy.

ww

w.a

gbio

s.com

59

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

58

lafe

cha,

unes

tudi

oap

ropi

ado

dela

spos

ible

scon

secu

enci

asso

cial

esy

econ

ómic

as,d

elo

sef

ecto

sen

los

med

ios

devi

dade

los

pequ

eños

agri

culto

res,

delo

sim

pact

osso

bre

loss

iste

mas

trad

icio

nale

sde

agri

cultu

ra,q

uela

intr

oduc

ción

deO

VM

spue

deim

plic

aren

dete

rmin

adas

área

sde

lPer

úni

mec

anis

mos

para

suev

alua

ción

adec

uada

s.A

nte

esta

falta

deco

noci

mie

nto

sobr

ela

scon

secu

enci

asso

cioe

conó

mic

as,l

aap

licac

ión

del

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioy

laat

enci

óna

lasc

onsi

dera

cion

esso

cioe

conó

mic

asa

lasq

uese

refi

ere

elar

tícul

o26

delP

CB

podr

ían

entr

aren

jueg

o.

Por

otra

part

e,nu

evas

cues

tione

sem

erge

nen

elsu

pues

tode

pote

ncia

les

efec

tos

pern

icio

sos

enel

larg

opl

azo:

¿qui

énva

aha

cers

ere

spon

sabl

ede

ello

?;¿q

uién

vaa

hace

rse

resp

onsa

ble

dela

sco

nsec

uenc

ias

que

pudi

eran

deriv

arse

deun

apo

sibl

eco

ntam

inac

ión

gené

tica

que

afec

tea

esto

spe

queñ

osag

ricu

ltore

s?y

¿qui

énse

harí

are

spon

sabl

ede

susp

oten

cial

esco

nsec

uenc

iaso

daño

sen

laec

onom

íaru

ral?

.

Ant

eto

dos

los

cues

tiona

mie

ntos

plan

tead

os,

esim

pres

cind

ible

desa

rrol

lar

mec

anis

mos

para

eval

uar

laac

epta

bilid

adso

cial

dees

tas

nuev

aste

cnol

ogía

spo

rlo

spe

queñ

osag

ricu

ltore

s.Y,

asim

ism

o,de

term

inar

laac

epta

ción

delo

spo

sibl

esri

esgo

s,qu

ela

intr

oduc

ción

delo

sO

VM

s,es

peci

alm

ente

deaq

uello

sde

stin

ados

asu

intr

oduc

ción

delib

erad

aen

elm

edio

ambi

ente

-sem

illas

-,pu

eden

impl

icar

enes

tas

pobl

acio

nes.

Igua

lmen

te,

laac

epta

bilid

adin

divi

dual

delo

sri

esgo

spo

rpa

rte

delo

spe

queñ

osca

mpe

sino

s,de

pend

erá

dela

form

aen

que

elpa

ísaf

ront

eel

man

ejo

delr

iesg

oy

dela

capa

cida

dde

los

gobi

erno

sen

lleva

run

apo

lític

atr

ansp

aren

tey

bala

ncea

dade

coex

iste

ncia

dedi

stin

tos

inte

rese

s,co

mo

son

los

dela

sgr

ande

sco

mpa

ñías

enbi

otec

nolo

gía,

losc

onsu

mid

ores

,los

gran

desa

gric

ulto

resy

losp

eque

ñosa

gric

ulto

res.

Sin

emba

rgo,

yco

ntra

riam

ente

alo

sim

pera

tivos

depa

rtic

ipac

ión

ante

rior

es,e

lcom

únde

nom

inad

oren

las

polít

icas

públ

icas

have

nido

sien

doel

deap

licar

med

idas

desd

e“a

rrib

aha

cia

abaj

o”qu

eat

iend

ande

form

ain

med

iata

las

nece

sida

des

dem

ejor

ade

laca

lidad

devi

day

dese

guri

dad

alim

enta

ria

dela

spo

blac

ione

s,si

npr

evia

men

tepr

egun

tarl

esal

resp

ecto

.Com

oco

nsec

uenc

ia,d

icha

spo

lític

asra

ram

ente

atie

nden

los

punt

osde

vist

ay

las

prio

rida

des

delo

sde

stin

atar

ios

cuya

sco

ndic

ione

sde

vida

pret

ende

nse

rmej

orad

as.E

sta

real

idad

tiene

todo

slo

svi

sos

devo

lver

are

petir

seen

elca

sode

lain

trod

ucci

ónde

sem

illas

mej

orad

asm

edia

nte

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

.

Dic

haom

isió

n,co

nlle

vaen

muc

hos

caso

sa

que

sepa

sen

por

alto

otra

sal

tern

ativ

asy

esce

nari

osde

desa

rrol

loig

ualm

ente

fact

ible

s,as

ícom

oot

ros

inte

rese

sy

prio

rida

des.

Así

,la

fuer

tein

flue

ncia

dela

sco

mpa

ñías

yde

los

dist

into

sac

tore

sde

laca

dena

alim

enta

ria

ende

term

inar

loqu

eco

nvie

nepa

raga

rant

izar

lase

guri

dad

alim

enta

ria,

pued

elle

vara

que

losq

uela

pade

cen

note

ngan

una

mín

ima

voz

enla

defi

nici

ónde

las

polít

icas

dela

squ

eso

nsu

pues

tos

prot

agon

ista

s.

Com

oco

men

tael

econ

omis

ta69

Enr

ique

Vás

quez

,en

lasi

nter

venc

ione

sest

atal

esy

enla

spro

cede

ntes

deot

rosa

gent

espr

ivad

os,

los

pobr

essi

empr

eha

nsi

does

pect

ador

esen

este

”.

Ant

eel

lo,s

ería

impo

rtan

tequ

ese

artic

ulas

enla

sne

cesi

dade

sy

prio

rida

des

dees

tas

pobl

acio

nes

enm

edid

asno

rmat

ivas

yde

polít

ica

afu

turo

enlu

gar

deda

rlu

gar

ala

impo

sici

ónde

dete

rmin

ados

estil

osde

vida

.Q

uese

aten

dies

ensu

sin

tere

ses

yne

cesi

dade

sa

laho

rade

defi

nir

los

prob

lem

asy

eval

uar

las

solu

cion

espo

tenc

iale

s,co

nel

fin,

asim

ism

o,de

que

los

gobi

erno

spu

edan

foca

lizar

debi

dam

ente

sus

polít

icas

yla

ejec

ució

nde

lgas

topú

blic

o,-e

ntre

las

alte

rnat

ivas

dada

sen

inve

stig

ació

nag

rari

a,po

reje

mpl

o-.

Fin

alm

ente

,cre

emos

prec

iso

cons

ider

arel

hech

ode

que

lain

serc

ión

dela

snu

evas

tecn

olog

ías

debe

ría

veni

rac

ompa

ñada

deun

prev

iode

sarr

ollo

tecn

ológ

ico

yde

educ

ació

na

nive

lrur

al.A

nte

ello

,no

deja

dese

rob

jeto

depr

eocu

paci

ónel

que

las

nuev

aste

cnol

ogía

sde

sarr

olla

das

por

gran

des

corp

orac

ione

spu

edan

supe

rpon

erse

ydo

min

arin

disc

rim

inad

amen

tea

las

tecn

olog

ías

que

está

nin

sert

adas

enel

ámbi

toru

ral,

yqu

eel

losu

ceda

sin

laco

rrel

ativ

aed

ucac

ión

“cie

ntíf

ica”

nece

sari

apa

rasu

man

ejo.

Eld

ebat

een

torn

oa

labi

otec

nolo

gía

seha

veni

doce

ntra

ndo

enun

aco

ntin

uafa

ltade

ente

ndim

ient

oen

tre

los

dist

into

sac

tore

sin

volu

crad

os.

Las

preo

cupa

cion

esde

laso

cied

ady

delo

scie

ntíf

icos

acer

cade

labi

otec

nolo

gía

son

dife

rent

esy

susr

espu

esta

syso

luci

ones

aes

tasp

reoc

upac

ione

stam

bién

son

dife

rent

es.

Des

deel

punt

ode

vist

ade

los

cien

tífic

os,

elpr

oble

ma

radi

caen

una

falta

deen

tend

imie

nto

dela

scu

estio

nes

cien

tífic

as.

Las

solu

cion

espa

san

por

una

may

or

“mer

cado

deay

uda

alo

spo

bres

70

71

72

73

6.2.

Per

cep

ción

blic

a:¿q

lep

reoc

up

aa

laso

cied

add

ela

bio

tecn

olog

ía?

70 71 72 73

Vás

quez

,Enr

ique

yW

inke

lrie

d,D

iego

(Eds

)(20

03.U

nive

rsid

adde

lPac

ífic

o.C

entr

ode

Inve

stig

ació

n.L

ima,

Perú

.pp.

8.So

nin

tere

sant

eslo

sre

sulta

dos

dela

encu

esta

sH

OP

Equ

efu

eel

abor

ada

en19

98y

1999

por

elC

IUP,

con

elap

oyo

deID

RC

,par

aun

grup

ode

hoga

res

deex

trem

apo

brez

apa

ralo

sde

part

amen

tos

deL

ima,

Cus

co,C

ajam

arca

yL

oret

o.A

tend

iend

oa

los

mis

mos

,las

fam

ilias

ubic

adas

enla

szo

nas

rura

les

perc

ibía

nco

mo

supr

inci

paln

eces

idad

las

mej

oras

ensu

vivi

enda

ysu

segu

nda

prio

rida

dla

falta

deem

pleo

yla

falta

deal

imen

tos.

Las

fam

ilias

ubic

adas

enzo

nas

urba

nas

perc

ibía

nco

mo

supr

imer

apr

iori

dad

lafa

ltade

trab

ajo

ysu

segu

ndo

prob

lem

ala

falta

dein

gres

os.D

atos

extr

aído

sde

Roc

aR

ey,I

ris

(200

3)“¿

Por

qué

ycó

mo

escu

char

laop

inió

nde

los

pobr

es?”

.En

Vás

quez

,Enr

ique

yW

inke

lrie

d,D

iego

(Eds

)(2

003

.U

nive

rsid

adde

lPac

ífic

o.C

entr

ode

Inve

stig

ació

n.L

ima,

Perú

.Pp.

33.

Food

Eth

ics

Cou

ncil

(200

3)C

onsu

ltar

en

Un

ejem

plo

dees

tavi

sión

sem

anif

iest

acl

aram

ente

enar

tícul

osco

mo

elde

Alb

erts

,B.M

.&

J.B.L

abov

2003

.Ele

ctro

nic

J.B

iote

chno

logy

6(3)

)Bus

cand

oel

bien

esta

rde

losp

obre

s.¿C

uán

lejos

esta

mos

?

)B

usca

ndo

elbi

enes

tar

delo

spo

bres

.¿C

uán

lejos

esta

mos

?

Eng

inee

ring

Nut

ritio

n.G

Mcr

opsf

orglo

balj

ustic

e?.

The

futu

reof

biot

echn

olog

yde

pend

son

qual

itysc

ience

educ

atio

n

ww

w.fo

odet

hics

coun

cil.o

rg

ww

w.e

jbio

tech

nolo

gy.in

fo/c

onte

nt/v

ol6/

issu

e3/e

dito

rial

.htm

l

69To

mW

akef

ord

and

Mic

helP

imbe

rt(2

003)

.“Po

wer

-Rev

ersa

lsin

Bio

tech

nolo

gy:

Exp

erim

ents

inD

emoc

ratiz

atio

n” Bri

efin

g13

.Bri

ghto

n,U

K:I

nstit

ute

ofD

evel

opm

ent

Stud

ies.

Con

sulta

ren

ww

w.id

s.ac.

uk/b

iote

ch

Dem

ocra

tisin

gB

iotec

hnol

ogy:

Gen

etica

llyM

odifi

edC

rops

inD

evelo

ping

Cou

ntrie

s.B

riefin

gSe

ries.

61

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

60

educ

ació

nen

elte

ma,

por

pone

rla

mat

eria

enté

rmin

osas

equi

bles

para

elci

udad

ano

com

ún-d

efo

rma

que

perc

iba

los

bene

fici

osde

esta

nuev

ate

cnol

ogía

-y

por

lane

cesi

dad

dem

ejor

arla

com

unic

ació

nde

los

ries

gos

yfa

vore

cer

una

mas

adec

uada

perc

epci

ónde

los

mis

mos

.La

solu

ción

radi

ca,p

orta

nto,

encr

earl

osm

ecan

ism

osde

educ

ació

ny

deco

mun

icac

ión

adec

uado

s.

Para

elci

udad

ano

com

ún,s

inem

barg

o,el

tem

ano

sece

ntra

enun

acu

estió

nde

pura

cien

cia,

elte

ma

espo

lític

oy

étic

o:vi

ncul

ado

ala

sco

ncep

cion

esqu

elo

sin

divi

duos

tiene

nde

sus

rela

cion

esco

nla

natu

rale

za,

adi

stin

tas

cons

ider

acio

nes

deut

ilida

d,be

nefi

cio

yac

epta

bilid

adm

oral

.

Son

muc

hosl

oses

tudi

osqu

ese

han

real

izad

oen

rela

ción

con

lape

rcep

ción

públ

ica

delo

sO

VM

S,co

nel

fin

dedi

seña

res

trat

egia

sde

com

unic

ació

nal

resp

ecto

.De

todo

sel

los,

seex

trae

elco

mún

deno

min

ador

deun

gene

ral

frac

aso

ala

hora

deat

ende

r/en

tend

erde

form

aad

ecua

dala

sde

man

das/

preo

cupa

cion

esde

laso

cied

ad.

Por

ello

,no

deja

dese

rin

tere

sant

eel

resc

atar

dedi

chos

estu

dios

muc

has

dela

spr

econ

cepc

ione

squ

elo

sci

entíf

icos

yto

mad

ores

dede

cisi

óntie

nen

resp

ecto

alo

que

laso

cied

adci

vils

abe

oco

noce

delo

sOV

Ms.

Así

,exi

sten

cier

tos

mito

squ

eve

mos

repe

tirun

ay

otra

vez

enlo

sdi

stin

tos

foro

sde

deba

teso

bre

elte

ma

enel

país

yso

bre

los

que

cree

mos

conv

enie

nte

dete

nern

os.

Ent

reot

rasa

sunc

ione

s,es

tán

lass

igui

ente

s:

·qu

ela

prin

cipa

lcau

sade

lpro

blem

ara

dica

enqu

eel

com

únde

laci

udad

anía

esig

nora

nte

encu

estio

nesc

ient

ífic

as;

·qu

ela

gent

ead

opta

post

uras

radi

cale

safa

voro

enco

ntra

delo

sOV

Ms;

·qu

elo

sco

nsum

idor

esac

epta

nO

VM

sre

laci

onad

osco

nla

med

icin

ape

rono

asíc

onla

alim

enta

ción

yla

agri

cultu

ra;

·qu

elo

sco

nsum

idor

esqu

iere

nqu

elo

spr

oduc

tos

sean

etiq

ueta

dos

con

elfi

nde

pode

reje

rcer

sude

rech

oa

lalib

reel

ecci

ón;

·qu

ela

gent

epi

ensa

que

losO

VM

sno

son

natu

rale

s;·

que

laso

cied

adde

man

dari

esgo

cero

,cua

ndo

ello

noes

razo

nabl

eni

posi

ble;

·qu

ese

mag

nifi

can

los

ries

gos

dela

biot

ecno

logí

am

oder

nay

nose

tiene

nen

cuen

taot

rosd

ela

agri

cultu

raco

nven

cion

al,c

omo

son

elus

ode

pest

icid

as;

·qu

ela

opos

ició

na

losO

VM

sse

debe

aot

rasr

azon

esde

cará

cter

étic

o,po

lític

oo

emoc

iona

l;·

que

laop

inió

npú

blic

aes

víct

ima

dem

edio

sde

com

unic

ació

nse

nsac

iona

lista

sy

dela

sca

mpa

ñas

ym

ala

info

rmac

ión

deO

NG

sam

bien

talis

tasr

adic

ales

.

Sin

emba

rgo,

laso

cied

ad,s

ibie

n,en

gene

ral,

esig

nora

nte

ani

velc

ient

ífic

oy

técn

ico

sobr

ela

man

ipul

ació

nge

nétic

a;es

tafa

ltade

cono

cim

ient

o,no

esla

que

expl

ica

sure

spue

sta

nisu

spr

eocu

paci

ones

ante

labi

otec

nolo

gía.

Las

encu

esta

sy

real

izad

osen

los

Est

ados

Uni

dos

yE

urop

acl

aram

ente

desm

ient

enla

sas

unci

ones

6.2.

1Dis

tin

tos

mit

osso

bre

loq

ue

los

ciu

dad

anos

pie

nsa

n

focu

sgr

oups

cita

das

.M

ásbi

en,

por

elco

ntra

rio,

sus

plan

team

ient

ostie

nden

aen

foca

rsu

spr

eocu

paci

ones

haci

aot

rotip

ode

cons

ider

acio

nes

que

dete

rmin

ansu

acep

tabi

lidad

haci

alo

sOV

Ms,

com

oso

n:

·¿P

ara

qué

nece

sita

mos

OV

Ms?

y¿C

uále

sson

losb

enef

icio

s?.

·¿Q

uién

seva

abe

nefi

ciar

desu

uso?

¿Sob

requ

ién

reca

eel

ries

go?.

·¿Q

uién

deci

deel

que

ésto

sse

desa

rrol

len?

y¿C

ómo

sead

opta

nla

sde

cisi

ones

?.·

¿Por

qué

noso

mos

mej

orin

form

ados

sobr

esu

uso

ennu

estr

oal

imen

tos

ante

sde

que

esto

sten

gan

entr

ada

enel

mer

cado

?.·

¿Por

qué

nose

nos

conc

ede

elde

rech

oa

eleg

irlib

rem

ente

siqu

erem

osco

nsum

irlo

sono

,com

prar

losp

rodu

ctos

ono

?.·

¿Las

auto

rida

des

públ

icas

tiene

nlo

spo

dere

ssu

fici

ente

sy

los

recu

rsos

para

hace

rfr

ente

alo

sin

tere

ses

dela

sgr

ande

sco

mpa

ñías

ende

sarr

olla

res

tetip

ode

prod

ucto

s?.

·¿L

asau

tori

dade

spú

blic

astie

nela

sca

paci

dade

spa

raim

plem

enta

rlo

sco

ntro

lesy

elm

onito

reo

defo

rma

efec

tiva?

¿Los

ries

gos

han

sido

ova

na

ser

eval

uado

sde

form

ase

ria?

,¿Po

rqu

ién?

,¿C

omo?

¿Se

han

teni

doen

cuen

talo

sefe

ctos

enel

larg

opl

azo?

,¿C

ómo?

¿Cóm

oha

nsi

doto

mad

asen

cuen

tala

sin

cert

idum

bres

yla

sár

eas

enla

squ

eex

iste

unde

scon

ocim

ient

oci

entíf

ico

enla

mat

eria

ala

hora

dead

opta

rla

sde

cisi

ones

?.·

¿Qué

med

idas

deem

erge

ncia

exis

ten

para

los

supu

esto

sen

que

impa

ctos

oda

ñosn

opr

evis

toso

curr

an?.

·¿Q

uién

será

elre

spon

sabl

een

caso

deim

pact

osin

dese

able

s?,

¿Qué

mec

anis

mos

dere

para

ción

seha

npr

evis

to?.

Fren

tea

lasc

uest

ione

senu

ncia

das,

losc

ient

ífic

ostie

nden

aas

umir

que

losc

iuda

dano

sne

cesi

tan

tene

run

cono

cim

ient

oes

peci

aliz

ado

acer

cade

las

técn

icas

dem

odif

icac

ión

gené

tica,

defo

rma

que

unm

ayor

cono

cim

ient

ose

trad

ucir

áin

stan

táne

amen

teen

lael

imin

ació

nde

tem

ores

irra

cion

ales

yen

aptit

udes

mas

favo

rabl

es,q

uede

rivar

anen

una

men

orop

osic

ión

adi

chas

tecn

olog

ías.

Dic

haco

ncep

ción

de“a

rrib

aha

cia

abaj

o”,

prof

esio

naliz

ada

ypa

tern

alis

taen

cier

tam

edid

a,fr

acas

aal

cons

ider

arlo

que

son

las

base

sde

lasp

reoc

upac

ione

sdel

públ

ico.

74

74N

oses

tam

osre

firi

endo

alo

ses

tudi

osPA

BE

que

sehi

cier

onen

Eur

opa

en19

98-1

999

rela

tivos

ay

alo

sco

nduc

idos

enU

SApo

rla

FD

Aen

el20

00,a

mbo

sco

nten

idos

enel

muy

inte

resa

nte

artíc

ulo

deC

lair

eM

arri

s(2

003)

que

fue

pres

enta

doan

tela

terc

era

sesi

ónde

l

“Pub

licA

ttitu

dest

oA

gricu

ltura

lBio

techn

olog

iesin

Eur

ope”

Issu

esC

once

rnin

gPu

blic

Awa

rene

ssan

dat

titud

esto

ward

sgen

etica

llym

odifi

edba

nana

sand

trop

icalf

ruits

Inter

gove

rnm

enta

lGro

upon

Ban

anas

and

onT

ropi

calF

ruits

dela

FAO

cele

brad

oen

Esp

aña

enD

icie

mbr

ede

l200

3.C

CP

:BA

/TF

03/C

RS.

13N

ovie

mbr

e20

03.C

onsu

ltar

en.

ww

w.fa

o.or

g

63

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

62

En

laba

sede

lasm

ism

as,s

een

cuen

tran

,asi

mis

mo,

lasa

prec

iaci

ones

que

elci

udad

ano

tiene

enre

laci

ónco

nel

actu

arde

las

auto

rida

des

públ

icas

enel

pasa

doy

con

las

capa

cida

des

delo

squ

eha

nve

nido

sien

dore

spon

sabl

esde

ldes

arro

lloy

cont

rold

ela

sin

nova

cion

este

cnol

ógic

asy

desu

sri

esgo

s.Se

entie

nde

que

dich

osco

mpo

rtam

ient

osy

capa

cida

dess

ere

plic

arán

dela

mis

ma

man

era

enre

laci

ónco

nlo

sOV

Msy

sust

emas

cone

xos.

Pore

llo,e

ltem

ade

conf

ianz

aen

lasi

nstit

ucio

nese

scla

veen

esta

mat

eria

-tal

yco

mo

seex

peri

men

tóen

Eur

opa

enre

laci

ónco

nlo

sdis

tinto

scas

osde

into

xica

ción

yla

llam

ada

cris

isde

las

“vac

aslo

cas”

-.L

aco

nsec

uenc

iaa

laqu

ese

llega

esqu

eel

cent

rode

lpr

oble

ma

noco

nsis

teen

mej

orar

estr

ateg

ias

deco

mun

icac

ión,

sino

enha

cerc

ambi

osen

las

prác

ticas

inst

ituci

onal

es,

que

abog

uen

por

una

may

ortr

ansp

aren

cia

enlo

spr

oces

osde

tom

ade

deci

sion

esy

enla

adm

isió

nde

lasc

apac

idad

eso

dela

falta

deel

las,

ala

hora

dem

anej

arla

sin

cert

idum

bres

ylo

sre

sulta

dosd

ela

sev

alua

cion

esde

ries

gos,

ola

seva

luac

ione

sde

ries

gosm

ism

as.

Lo

que

noca

bedu

daes

que

muc

hode

léxi

tode

esta

nuev

ate

cnol

ogía

vaa

depe

nder

desu

acep

taci

ónpo

rla

soci

edad

civi

l,y

enpa

rtic

ular

,por

los

cons

umid

ores

.Ypo

rlo

tant

o,m

ucha

sde

las

solu

cion

espa

san

por

ente

nder

sutr

atam

ient

oen

unco

ntex

topo

lític

o,so

cioe

conó

mic

oe

incl

uso

étic

om

asam

plio

s,y

pora

port

arm

ayor

esca

uces

dein

form

ació

n,pa

rtic

ipac

ión

ytr

ansp

aren

cia.

Sibi

enla

may

oría

dees

tudi

osqu

ese

han

real

izad

oen

rela

ción

con

lape

rcep

ción

públ

ica

loha

nsi

doen

EE

UU

yla

Uni

ónE

urop

ea-p

rinc

ipal

esm

erca

dos

impo

rtad

ores

deal

imen

tos,

poro

tra

part

e-ex

iste

una

encu

esta

real

izad

apo

ren

elañ

o20

00,d

esar

rolla

daen

35pa

íses

yen

laqu

ese

entr

evis

taro

na

mas

de35

,000

pers

onas

,en

torn

oa

laaf

irm

ació

n:“l

osbe

nefi

cios

dela

biot

ecno

logí

aco

mpe

nsan

losr

iesg

os”

-“-.

ElP

erú

fue

uno

delo

spa

íses

obje

tode

laen

cues

tay

enél

,el

58%

delo

sen

cues

tado

sfi

gura

com

oco

nfor

me

con

dich

aaf

irm

ació

n,un

26%

sem

ostr

aba

disc

onfo

rme

yun

16%

noes

taba

segu

ro.

No

obst

ante

,ca

becu

estio

nar

los

resu

ltado

sde

stac

ados

enla

men

cion

ada

encu

esta

,ya

que

resu

ltan

inco

ntra

stab

les

con

lare

alid

adac

tual

enla

que

pred

omin

aría

una

abso

luta

falta

deco

noci

mie

nto,

educ

ació

ny

conc

ienc

iaci

ónde

laso

cied

adpe

ruan

aen

lam

ater

ia.A

mod

ode

ejem

plo,

sepu

ede

adve

rtir

que

enlo

súl

timos

años

elte

ma

haes

tado

abso

luta

men

teau

sent

ede

losm

edio

sde

com

unic

ació

ny

del

deba

tepo

lític

o;no

está

pres

ente

enla

sag

enda

sde

las

asoc

iaci

ones

deag

ricu

ltore

s,ni

dela

sor

gani

zaci

ones

dela

sco

mun

idad

esca

mpe

sina

so

indí

gena

s,ta

mpo

coen

las

asoc

iaci

ones

grem

iale

sco

mo

las

prod

ucto

ras

deal

imen

tos

ore

stau

rant

eso

enla

spol

ítica

sde

lasc

aden

asde

supe

rmer

cado

soco

mer

cios

.

Env

iron

icsIn

terna

tiona

l

bene

fitso

fbi

otec

hnol

ogyo

utwe

ight

ther

isks”

75

6.2.

2.D

isti

nto

su

sos,

dis

tin

tas

pre

fere

nci

as

En

eles

tudi

om

enci

onad

oy

enre

laci

ónco

nel

tota

lde

los

país

esen

cues

tado

s,se

seña

lan

dife

renc

ias

enla

acep

taci

ónde

los

ciud

adan

osen

rela

ción

con

los

dist

into

sus

osde

labi

otec

nolo

gía.

Exi

ste

una

may

orap

roba

ción

delp

úblic

oen

rela

ción

con

los

usos

dela

biot

ecno

logí

apa

rael

desa

rrol

lode

nuev

asm

edic

inas

-85%

-;pa

raus

osm

edio

ambi

enta

les

com

olim

piez

ade

resi

duos

depe

tról

eo-7

3%-

opa

rapr

oduc

irpl

ástic

osre

cicl

able

s-7

4%-;

para

prod

ucir

sem

illas

con

mej

oram

ient

onu

tric

iona

l-6

8%-

opa

rapr

oduc

irse

mill

asre

sist

ente

sa

pest

icid

asqu

ene

cesi

ten

men

ores

quím

icos

-71%

-.Si

nem

barg

o,di

cha

acep

taci

ónde

cae

cuan

dose

trat

ade

mej

orar

lapr

oduc

tivid

adde

anim

ales

-35%

-in

clus

osi

setr

ata

dede

sarr

olla

ran

imal

esm

odif

icad

osge

nétic

amen

tepa

rapr

oduc

irca

rne

mas

salu

dabl

e-5

5%-

ocl

onar

anim

ales

para

lain

vest

igac

ión

méd

ica

-42%

-.D

ela

sm

ism

asen

cues

tas

sede

duce

que

exis

ten

impl

icac

ione

sét

icas

enel

deba

tey

que

espr

ecis

oin

corp

orar

otro

ste

mas

dist

into

salo

spur

amen

teci

entíf

icos

.

La

nece

sida

dde

dota

rde

unes

cena

rio

enel

que

sede

splie

guen

las

dist

inta

spe

rspe

ctiv

aspr

omov

idas

por

los

acto

res

que

coex

iste

na

lola

rgo

dela

cade

naal

imen

tari

ay

deda

rvo

za

lapr

edom

inan

tem

ayor

íade

pequ

eños

agri

culto

res

enel

dise

ñode

las

polít

icas

que

les

afec

ten,

nos

ayud

ana

escl

arec

erlo

que

impl

ica

laap

licac

ión

delP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

enté

rmin

osde

part

icip

ació

npú

blic

a.

Com

ohe

mos

vist

o,ba

jola

conc

epci

ónde

lPri

ncip

ioP

reca

utor

iose

halla

unco

nflic

tode

“aut

orid

ad”.

Mie

ntra

squ

eal

guno

sal

egan

que

las

deci

sion

espo

lític

asse

debe

nba

sar

enex

clus

ivam

ente

,ot

ros

otor

gan

tam

bién

está

auto

rida

da

cons

ider

acio

nes

mor

ales

,ét

icas

ode

moc

rátic

as.

Dic

haco

ncep

ción

node

jade

ser

prob

lem

átic

a,po

ren

fren

tars

ede

lleno

alpe

nsam

ient

otr

adic

iona

lexi

sten

tey

porq

ueno

rmal

men

tees

más

fáci

lpar

alo

stom

ador

esde

deci

sion

esat

ende

rde

form

adi

rect

aa

lain

form

ació

nci

entíf

ica

dequ

edi

spon

en,q

uead

opta

run

avi

sión

mas

delo

spr

oble

mas

.

No

obst

ante

,si

algo

está

clar

ode

lain

voca

ción

del

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioes

sure

cono

cim

ient

oco

mo

unpr

oces

oen

elqu

ela

sde

cisi

ones

debe

rán

ser

adop

tada

s,no

desd

eun

ape

rspe

ctiv

am

ono-

cént

rica

,sin

oto

man

doen

cons

ider

ació

nun

apl

ural

idad

devi

sion

es,r

ealid

ades

ein

tere

ses.

En

este

sent

ido,

los

idea

les

dem

ocrá

ticos

requ

iere

nqu

ela

sde

cisi

ones

que

afec

tan

ala

salu

dde

las

pers

onas

,ent

reot

ros

aspe

ctos

,sea

nad

opta

dasp

erm

itien

dola

part

icip

ació

nde

lasm

ism

as.

Asu

vez,

elre

cono

cim

ient

oex

plíc

itode

losl

ímite

sexi

sten

tese

nla

segu

rida

dci

entíf

ica

yel

pone

rde

relie

velo

sva

lore

sso

cial

esqu

ese

encu

entr

anim

plíc

itos

enla

real

izac

ión

decu

alqu

iere

valu

ació

nci

entíf

ica

delr

iesg

oco

nduc

ena

unde

spla

zam

ient

oha

cia

una

may

orpa

rtic

ipac

ión

delo

sdi

stin

tos

acto

res

enlo

sas

unto

squ

eaf

ecta

npa

rtic

ular

men

tea

sum

odo

devi

day

abre

nel

deba

teen

tre

laso

cied

adci

vil

yla

com

unid

adci

entíf

ica.

6.3.

Bio

segu

rid

ady

Par

tici

pac

ión

blic

a

soun

dsc

ience

holís

tica

75H

oban

,Tho

mas

(200

4)E

SAW

orki

ngPa

perN

o.04

-09.

May

o20

04.A

gric

ultu

rala

ndD

evel

opm

ente

Eco

nom

icsD

ivis

ion.

FAO

En

rela

ción

con

otro

spa

íses

deL

atin

oam

éric

a,m

ostr

aban

suco

nfor

mid

adco

nla

afir

mac

ión

un62

%en

Méx

ico,

44%

enA

rgen

tina,

55%

enB

rasi

l,47

%en

Chi

le,6

6%en

Col

ombi

ay

64%

enV

enez

uela

.Con

sulta

ren

Publ

icA

ttitu

des

towa

rds

Agr

icultu

ralB

iotec

hnol

ogy.

ww

w.fa

o.or

g/es

/esa

65

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

64

6.3.

1.P

arti

cip

ació

nen

lato

ma

de

dec

isio

nes

En

este

sent

ido,

cual

quie

rpr

oces

oqu

eno

dére

spue

sta

adi

chas

dem

anda

sde

part

icip

ació

npú

blic

apu

ede

corr

erel

pelig

rode

ahon

dare

nun

afa

ltade

legi

timid

ady

cred

ibili

dad

difí

cile

sde

sers

uper

adas

con

post

erio

rida

d.

La

part

icip

ació

npú

blic

aen

los

mar

cos

naci

onal

esde

bios

egur

idad

sede

berí

ade

sarr

olla

rdu

rant

elo

str

espr

oces

osde

desa

rrol

lore

gula

tori

o,im

plem

enta

ción

ym

onito

reo.

En

conc

reto

,elP

CB

abre

dist

inta

svía

spar

ala

part

icip

ació

npú

blic

a,en

suar

tícul

o23

deno

min

ado

espe

cífi

cam

ente

así

com

oal

cont

empl

arla

posi

bilid

adde

lacc

eso

ala

info

rmac

ión

del

.En

conc

reto

,ela

rtíc

ulo

23es

tabl

ece

que

las

Part

espr

ocur

arán

aseg

urar

elac

ceso

ala

info

rmac

ión

sobr

eO

VM

sy

exig

equ

elo

sE

stad

osce

lebr

enco

nsul

tasc

onel

públ

ico

enel

proc

eso

dead

opci

ónde

deci

sion

esen

rela

ción

con

los

OV

Ms,

así

com

oda

ra

cono

cer

alpú

blic

olo

sre

sulta

dos

dees

asde

cisi

ones

.

Aun

que

esas

cons

ulta

sse

supe

dita

na

lodi

spue

sto

por

lale

gisl

ació

nna

cion

al,

lare

dacc

ión

delm

enci

onad

oar

tícul

osu

gier

equ

ese

trat

aría

deun

aob

ligac

ión

jurí

dica

,po

rlo

que

lare

mis

ión

alde

rech

oin

tern

ode

been

tend

erse

refe

rida

ala

sm

odal

idad

esde

cons

ulta

.Así

,las

form

aspa

ralle

gar

ala

part

icip

ació

npo

rpa

rte

delc

iuda

dano

enca

daun

ode

los

proc

esos

men

cion

adas

depe

nder

áen

gran

part

ede

los

recu

rsos

disp

onib

les,

dela

cultu

rapo

lític

aex

iste

nte,

dela

sde

man

das

dela

soci

edad

civi

lyde

lgr

ado

dede

sarr

ollo

dela

part

icip

ació

nci

udad

ana.

De

ahí,

que

las

herr

amie

ntas

que

sead

opte

npa

rala

part

icip

ació

nde

pend

ede

lasc

ircu

nsta

ncia

spro

pias

deca

dapa

ís.

En

elPe

rúy

enre

laci

ónco

nel

tem

aob

jeto

dees

tudi

o,ha

pred

omin

ado

lapr

omoc

ión

dela

part

icip

ació

nqu

ehe

mos

esta

dode

nom

inan

dode

“arr

iba

haci

aab

ajo”

,es

deci

r,se

hapr

omov

ido

lacr

eaci

ónde

inst

anci

asde

part

icip

ació

nfo

rmal

esen

los

dist

into

ses

paci

osde

deci

sión

públ

ica,

enlu

gar

deha

bers

eor

igin

ado

apa

rtir

dein

icia

tivas

surg

idas

desd

ela

sbas

esde

laci

udad

anía

.

Sibi

enen

algu

nos

país

esha

nsi

dola

spr

esio

nes

popu

lare

sla

squ

eha

nob

ligad

o,a

trav

ésde

man

ifes

taci

ones

alre

spec

topo

rpa

rte

delo

sag

ricu

ltore

so

delo

sco

nsum

idor

es,a

inic

iar

proc

esos

dede

cisi

ones

depo

lític

asen

torn

oal

tem

ade

labi

otec

nolo

gía

yla

bios

egur

idad

,y,

enco

nsec

uenc

ia,

adi

ctar

mar

cos

regu

lato

rios

;di

chos

proc

esos

nose

han

dado

enel

Perú

,deb

ido

fund

amen

talm

ente

ala

falta

deco

ncie

ncia

ción

ein

form

ació

nde

laso

cied

adci

vile

nla

mat

eria

.

“Con

cienc

iació

ny

part

icipa

ción

delp

úblic

o”C

entr

ode

Inter

cam

bio

deIn

form

ació

nso

breS

egur

idad

dela

Bio

tecno

logí

a

76

De

las

tres

fras

esde

lpro

ceso

dedi

seño

,im

plem

enta

ción

ym

onito

reo

depo

lític

as,s

epu

ede

deci

rqu

een

elPe

rú,p

orsu

cultu

rapa

rtic

ipat

iva

enge

nera

l,se

hade

sarr

olla

dofu

ndam

enta

lmen

tela

part

icip

ació

npú

blic

aen

elpr

imer

afa

sede

dise

ñode

polít

icas

atr

avés

dela

crea

ción

deun

sist

ema

deco

nsul

tas

ein

terc

ambi

ode

info

rmac

ión

enin

stru

men

tos

depa

rtic

ipac

ión

form

al.E

ste

fue

elcs

ode

lacr

eaci

ónde

lqu

ese

cons

tituy

óco

mo

unco

mité

deex

pert

osde

apoy

oal

-CO

NA

M-

conf

orm

ado

por

dist

into

sre

pres

enta

ntes

dela

adm

inis

trac

ión

públ

ica

yde

laso

cied

adci

vil.

Dic

hogr

upo

-cuy

om

anda

toha

conc

luid

o-pr

eten

dió

halla

run

cons

enso

enre

laci

ónco

nla

spo

lític

asa

segu

iry

dio

orig

ena

lano

rmat

iva

exis

tent

een

elpa

ísen

mat

eria

debi

oseg

urid

ad,

incl

uyen

dola

prop

uest

aal

Con

gres

ode

ratif

icac

ión

delP

CB

.

En

laac

tual

idad

,dic

hapa

rtic

ipac

ión

enel

dise

ñode

polít

icas

seha

tras

lada

doa

laco

nfor

mac

ión

del

que

seha

cons

titui

dopa

rala

ejec

ució

nde

l.

Dic

hoC

omité

dará

orig

ena

laim

plem

enta

ción

delo

sm

arco

sre

gula

tori

ose

inst

ituci

onal

esne

cesa

rios

para

laim

plem

enta

ción

delP

CB

.Has

tael

mom

ento

,dic

hoC

omité

Nac

iona

lse

encu

entr

aco

nfor

mad

opo

roc

hore

pres

enta

ntes

dedi

stin

tos

orga

nism

ospú

blic

osco

mo

son

el,I

NIA

,DIG

ESA

,II

AP,

SEN

ASA

,-C

ON

CY

TE

C-y

CO

NA

M;p

orun

repr

esen

tant

ede

lC

oleg

iode

Bió

logo

s;un

repr

esen

tant

ede

lár

eaac

adém

ica

--,

unre

pres

enta

nte

dela

sas

ocia

cion

esde

grem

ios

--y

unre

pres

enta

nte

deO

NG

s--.

Lam

enta

blem

ente

,a

lafe

cha

nose

haco

nced

ido

endi

cho

Com

itéN

acio

nal

una

repr

esen

taci

ónpe

rman

ente

are

pres

enta

ntes

dela

saso

ciac

ione

sde

cons

umid

ores

,nia

repr

esen

tant

esde

los

pequ

eños

agri

culto

res.

En

rela

ción

con

esto

súl

timos

,y

sin

olvi

dar

lore

feri

doen

elap

arta

doan

teri

or,h

abrí

aqu

ere

cord

arqu

eel

Perú

ratif

icó,

el16

deen

ero

del2

003,

elcu

yafe

cha

deen

trad

aen

vigo

rfu

eel

29de

juni

ode

l20

04-.

En

dich

oT

rata

dose

esta

blec

e-a

rtíc

ulo

5.2-

laob

ligac

ión

deca

daE

stad

ode

adop

tarl

asm

edid

aspa

rare

duci

ralm

ínim

oy,

sies

posi

ble,

elim

inar

las

amen

azas

para

losr

ecur

sosf

iloge

nétic

ospa

rala

alim

enta

ción

yla

agri

cultu

ra.

Gru

poT

écni

coG

rupo

Nac

iona

lsob

reB

iose

gurid

adC

onse

joN

acio

nal

del

Am

bien

te

Com

itéN

acio

nal

deC

oord

inac

ión

del

Mar

coE

struc

tura

lN

acio

nal

deB

iose

gurid

adPr

oyec

toU

NE

P-G

EF

sobr

eel

Des

arro

llode

Mar

cos

Nac

iona

lesde

Bio

segu

ridad

Vice

min

ister

iode

pesq

uería

Con

sejo

Nac

iona

ldeC

iencia

,Te

cnol

ogía

eInn

ovac

ión

Tecn

ológ

icaU

nive

rsid

adA

grar

iaL

aM

olin

aSo

cieda

dN

acio

nal

deIn

dustr

ias

Socie

dad

Peru

ana

deD

erec

hoA

mbi

enta

l

Tra

tado

Inter

nacio

nald

ela

FAO

sobr

elos

Rec

urso

sFilo

gené

ticos

para

laA

limen

tació

ny

laA

gricu

ltura

77

78

77 78

Sobr

eun

acr

ítica

ala

pres

ión

yce

leri

dad

exig

ida

alo

spa

íses

ende

sarr

ollo

para

lacr

eaci

ónde

losm

arco

sreg

ulat

orio

sde

bios

egur

idad

,que

alo

spaí

sesd

esar

rolla

dosl

esha

nto

mad

oañ

osen

ejec

utar

,yqu

eso

nne

cesa

rios

ante

laen

trad

aen

vigo

rde

lco

nsul

tar

Glo

ver,

Dom

inic

(200

3)“P

ublic

Part

icip

atio

nin

natio

nal

biot

echn

olog

ypo

licy

and

bios

afet

yre

gula

tion”

.19

8R

atif

icad

om

edia

nte

Dec

reto

Supr

emo

No.

012-

2003

-RE

;pub

licad

oen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

27de

ener

ode

l200

3.

Prot

ocol

ode

Car

tage

naso

bre

Segu

ridad

dela

Bio

tecno

logí

ade

lC

onve

nio

deD

iver

sidad

Bio

lógi

ca

IDS

Wor

king

Pape

r

ElP

erua

no

ww

w.id

s.ac.

uk

76E

nA

mér

ica

Lat

ina,

por

ejem

plo,

una

dela

sba

talla

sm

ásgr

ande

sen

elte

ma

detr

ansg

énic

osse

halle

vado

aca

boen

Bra

sil,

lider

ada

por

el(I

DE

C)q

ueen

tabl

óun

ade

man

daju

dici

alco

ntra

que

conc

luyó

con

elfa

llode

laC

orte

Fede

rale

nel

que

seob

ligab

aa

laem

pres

aa

pres

enta

res

tudi

osde

impa

cto

ambi

enta

lan

tes

deco

men

zar

acu

ltiva

ro

com

erci

aliz

arso

yatr

ansg

énic

a.T

ambi

énre

cien

tem

ente

las

asoc

iaci

ones

deco

nsum

idor

esha

nlo

grad

ore

tirar

una

cam

paña

publ

icita

ria

deM

onsa

nto

pore

nten

derq

uese

trat

aba

depu

blic

idad

enga

ñosa

enre

laci

ónco

nlo

salim

ento

stra

nsgé

nico

s.C

onsu

ltare

n

Insti

tuto

Bra

sileñ

ode

Defe

nsa

del

Con

sum

idor

Mon

sant

o

ww

w.id

ec.o

rg.b

r.

67

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

66

Más

aún,

elar

tícul

o9

del

men

cion

ado

Tra

tado

regu

lapo

rpr

imer

ave

zde

form

aex

pres

alo

sD.D

espu

ésde

reco

noce

rla

enor

me

cont

ribu

ción

que

las

com

unid

ades

loca

les

ein

díge

nas

ylo

sag

ricu

ltore

sha

nap

orta

doa

laco

nser

vaci

ónde

dich

osre

curs

os,

enpa

rtic

ular

enlo

sce

ntro

sde

orig

en,

elar

tícul

ode

stac

a,en

suap

arta

do2

c),

laob

ligac

ión

delo

sE

stad

osen

aseg

urar

el“

.Por

ello

,esp

rim

ordi

alla

incl

usió

nde

esto

sdos

sect

ores

dein

teré

sen

elde

bate

sobr

elo

smar

cose

stru

ctur

ales

debi

oseg

urid

ad,f

acili

tánd

oles

unac

ceso

ala

info

rmac

ión

exis

tent

e.

Otr

oór

gano

part

icip

ativ

oes

la-C

ON

AD

IB-,

que,

taly

com

odi

spon

eel

artíc

ulo

9de

lReg

lam

ento

,act

uará

com

oun

órga

node

ases

oram

ient

oy

conc

erta

ción

enm

ater

iade

bios

egur

idad

,co

nla

sfu

ncio

nes

deas

esor

ara

los

Órg

anos

Sect

oria

les

Com

pete

ntes

-OSC

-y

prop

oner

alC

ON

AM

lapo

lític

ana

cion

alde

segu

rida

dde

labi

otec

nolo

gía.

La

CO

NA

DIB

esun

órga

nopa

rtic

ipat

ivo

ein

terd

isci

plin

ario

enel

que

part

icip

anre

pres

enta

ntes

dels

ecto

rpúb

lico,

dels

ecto

rpriv

ado,

dels

ecto

raca

dém

ico,

dela

sON

Gsy

delo

spue

blos

indí

gena

s.

Para

lela

ala

part

icip

ació

nor

gáni

ca,

las

norm

asso

bre

bios

egur

idad

perm

iten

lapa

rtic

ipac

ión

dela

ciud

adan

íaen

los

proc

edim

ient

osm

edia

nte

lapo

sibi

lidad

dere

aliz

arob

serv

acio

nesd

uran

teel

plaz

ode

30dí

astr

asla

pres

enta

ción

dela

solic

itud

delib

erac

ión

deO

VM

sy

con

ante

rior

idad

ala

fina

lizac

ión

dela

real

izac

ión

dela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

pore

lOSC

.La

norm

ano

esta

blec

e,si

nem

barg

o,en

qué

form

adi

chas

cons

ulta

suob

serv

acio

nesv

ana

sera

tend

idas

oco

ntes

tada

spor

lasa

utor

idad

esco

mpe

tent

es.

Fin

alm

ente

,hay

que

cons

ider

arqu

epa

raqu

ela

part

icip

ació

npú

blic

ase

aef

ectiv

aes

nece

sari

oqu

ese

prev

ean

los

mec

anis

mos

para

que

lain

form

ació

nse

aco

mpa

rtid

ade

form

atr

ansp

aren

te.E

lint

erca

mbi

ode

info

rmac

ión

yla

crea

ción

deco

ncie

ncia

entr

ela

ciud

adan

íape

rmite

alo

sci

udad

anos

cons

ider

arlo

ste

mas

yfo

rmar

una

opin

ión

alre

spec

to.

La

men

cion

ada

pers

pect

iva

está

cont

empl

ada

endi

stin

tasp

revi

sion

esde

lale

gisl

ació

nna

cion

al.

Así

,el

ensu

Titu

loP

relim

inar

,est

able

cequ

e“

erec

hosd

elag

ricul

tor

dere

cho

apa

rtici

par

enla

adop

ción

dede

cisio

nes

ani

veln

acio

nal,

sobr

eas

unto

sre

lativ

osa

laco

nser

vació

ny

laut

iliza

ción

soste

nibl

edel

osre

curs

osfil

ogen

ético

spar

ala

alim

enta

ción

yla

agric

ultu

ra”

Com

isión

Nac

iona

ldeD

iver

sidad

Bio

lógi

ca

Cód

igo

del

Med

ioA

mbi

ente

ylo

sR

ecur

sos

Nat

ural

es,

Toda

pers

ona

tiene

elde

rech

ode

part

icipa

ren

lade

finici

ónde

lapo

lítica

yen

laad

opció

nde

las

med

idas

deca

rácte

rna

ciona

l,re

gion

aly

loca

lrela

tivas

alm

edio

ambi

ente

yalo

srec

urso

snat

ural

es.D

eigu

alm

odo,

ase

rinf

orm

ada

dela

smed

idas

oacti

vida

desq

uepu

edan

afec

tard

irec

tao

indi

recta

men

tela

salu

dde

lasp

erso

naso

dela

integ

ridad

dela

mbi

ente

ylos

recu

rsos

natu

rales

”.

79 80

En

idén

tico

sent

ido,

laL

eyN

o.26

842,

,en

suT

itulo

Pre

limin

ar,

apar

tado

XIV

,pro

pugn

aqu

e

”Y,

ensu

artíc

ulo

5,co

ntem

pla

elde

rech

ode

toda

pers

ona

ase

rdeb

idam

ente

info

rmad

apo

rla

Aut

orid

adde

Salu

den

mat

eria

desa

lud,

haci

endo

men

ción

part

icul

ara

una

diet

aad

ecua

day

prom

oció

nde

estil

osde

vida

salu

dabl

e.

En

esta

mis

ma

dire

cció

n,se

pued

ede

cir

que

enel

Perú

,en

los

últim

osañ

os,s

eha

inte

ntad

oab

ogar

poru

nacu

ltura

dela

tran

spar

enci

a.Se

hape

rseg

uido

unca

mbi

ode

actit

udpo

rpa

rte

delo

sfu

ncio

nari

osy

dela

sau

tori

dade

spú

blic

asy

ello

seha

vist

oac

ompa

ñado

porl

aem

isió

nde

dist

inta

sno

rmas

,con

elfi

nde

gara

ntiz

arel

acce

soa

lain

form

ació

nen

pode

rde

las

entid

ades

públ

icas

.Así

,sib

ien

dich

ode

rech

oya

vení

ade

sarr

olla

doen

algu

nas

norm

asse

ctor

iale

s,el

mis

mo

setr

ata

dem

aner

aco

mpr

ensi

vaa

trav

ésde

regu

laci

ones

espe

cífi

case

nla

mat

eria

.

Las

norm

asa

lasq

ueno

sref

erim

osso

nen

conc

reto

el,

elR

egla

men

tode

lam

enci

onad

aL

eyy

laL

eyN

o.26

301,

En

part

icul

ar,

seco

ntem

pla

elde

rech

ode

los

ciud

adan

osa

tene

rac

ceso

ala

info

rmac

ión

públ

ica

que

esté

enpo

sesi

ónde

cual

quie

ren

tidad

públ

ica.

La

info

rmac

ión

que

sepu

ede

solic

itard

eun

aen

tidad

públ

ica

pued

eha

bers

ido

prod

ucid

apo

rella

oen

cont

rars

een

supo

der,

aunq

ueno

laha

yapr

oduc

ido

dire

ctam

ente

.Dic

haen

tidad

debe

rábr

inda

rla

info

rmac

ión

enun

plaz

ono

may

ora

siet

edí

asút

iles,

que

podr

ánse

rpr

orro

gado

spo

rot

ros

cinc

odí

asad

icio

nale

sy

elci

udad

ano

sólo

debe

ráve

rse

oblig

ado

aab

onar

elim

port

ede

los

cost

osde

repr

oduc

ción

dela

info

rmac

ión

requ

erid

a.

Esi

nter

esan

tere

salta

rque

,ent

rela

sexc

epci

ones

alac

ceso

ala

info

rmac

ión

públ

ica,

seco

ntem

pla

lare

lativ

aa

loss

ecre

tosc

omer

cial

,ind

ustr

ialy

tecn

ológ

ico

-art

ícul

o17

.2de

laL

eyN

o.27

806-

,por

cons

ider

arse

part

esde

llla

mad

o“s

ecre

toem

pres

aria

l”y

enel

que

seha

llarí

ael

refe

rent

eal

cono

cim

ient

ono

difu

ndid

osu

scep

tible

dese

rexp

lota

doec

onóm

icam

ente

yqu

epu

ede

esta

rre

feri

doal

proc

eso

depr

oduc

ción

ode

com

erci

aliz

ació

nde

unbi

eno

serv

icio

,oa

cual

quie

rco

noci

mie

nto

obte

nido

com

ore

sulta

dode

unpr

oces

ode

inve

stig

ació

nci

entíf

ica

oté

cnic

a.

Ley

Gen

eral

deSa

lud

“La

info

rmac

ión

ensa

lud

esde

inter

éspú

blico

.Tod

ape

rson

aes

táob

ligad

aa

prop

orcio

nara

laA

utor

idad

deSa

lud

lain

form

ació

nqu

eles

eaex

igib

lede

acue

rdoa

laley

.L

aqu

eelE

stado

tiene

ensu

pode

resd

edom

inio

públ

ico,c

onla

sexc

epcio

nesq

uees

tabl

ecel

aley

.

Text

oÚni

coO

rden

adod

ela

Ley

No.

2780

6,L

eyde

Tra

nspa

renc

iay

Acce

soa

laIn

form

ació

nPú

blica

quer

egul

ael

proc

esod

eháb

easd

ata

.

81

82

8384

85

6.3.

2.A

cces

oa

lain

form

ació

n

79Se

encu

entr

are

gula

daen

elT

itulo

VII

Ide

l ,D.S

.No.

068-

2001

-PC

M(2

0/06

/200

1).

Reg

lam

ento

dela

Ley

sobr

eC

onse

rvac

ión

yA

prov

echa

mien

toSo

steni

bled

ela

Div

ersid

adB

ioló

gica

80A

prob

ado

porD

ecre

toL

egis

lativ

oN

o.61

3;pu

blic

ado

enel

Dia

rio

Ofi

cial

con

fech

a8

dese

tiem

bre

de19

90.

ElP

erua

no

81 82 83 84 85

Pub

licad

aen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

20de

julio

de19

97.

Dec

reto

No.

043-

2003

-PC

M;p

ublic

ado

enel

Dia

rio

Ofi

cial

con

fech

a24

deab

rild

el20

03.

Dec

reto

Supr

emo

No.

072-

2003

-PC

M,p

ublic

ado

enel

Dia

rio

Ofi

cial

el7

deag

osto

del2

003.

Pub

licad

aen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

3de

may

ode

1994

.D

efen

sorí

ade

lPue

blo

(200

3).

Def

enso

ría

delP

uebl

o.20

03.L

ima.

Perú

.

ElP

erua

noSu

prem

oE

lPer

uano

ElP

erua

no

ElP

erua

noE

lAcce

soa

laIn

form

ació

nPú

blica

.No

ala

cultu

rade

lsec

reto69

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

68

Por

últim

o,la

Con

stitu

ción

del

Perú

de19

93,

ensu

artíc

ulo

200,

cont

empl

ala

posi

bilid

adde

defe

nder

este

dere

cho

deac

ceso

ala

info

rmac

ión

por

part

ede

lci

udad

ano

alcr

ear

una

acci

ón,q

uere

pres

enta

una

gara

ntía

cons

tituc

iona

l,lla

mad

aco

ntra

todo

acto

uom

isió

nde

una

auto

rida

dpú

blic

a,fu

ncio

nari

oo

cual

quie

rpe

rson

a,qu

ein

terf

iera

con

elde

rech

oco

nstit

ucio

nal

deob

tene

rin

form

ació

n.

En

mat

eria

debi

oseg

urid

ad,

lale

gisl

ació

nde

lpa

ís,

sibi

enno

desa

rrol

laen

prof

undi

dad

este

punt

o,de

lam

ism

ase

dedu

cequ

eel

acce

soa

lain

form

ació

npu

ede

tene

rlu

gar

atr

avés

detr

esví

asdi

fere

ntes

:la

publ

icid

adde

laso

licitu

dde

regi

stro

;la

publ

icid

adde

laR

esol

ució

nad

min

istr

ativ

afi

nals

obre

laap

roba

ción

ode

nega

ción

del

regi

stro

yla

mis

ma

exis

tenc

iade

unR

egis

tro

Púb

lico

enca

daun

ode

losO

SC.

En

rela

ción

con

elpr

imer

supu

esto

,la

Ley

No.

2710

4de

term

ina

que

una

vez

adm

itida

laso

licitu

dpa

rasu

trám

ite,e

lOSC

publ

icar

áun

resu

men

info

rmat

ivo

dela

mis

ma

endo

sm

edio

sde

com

unic

ació

nes

crita

deci

rcul

ació

nna

cion

al,d

efo

rma

que

cual

quie

rpe

rson

apu

eda

prop

orci

onar

info

rmac

ión

enre

laci

ónco

nel

OV

Mqu

eor

igin

ael

trám

itey

que

sea

cons

ider

ada

enla

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

-art

ícul

o20

-.E

nel

mis

mo

sent

ido,

elar

tícul

o35

del

Reg

lam

ento

esta

blec

equ

e

Dic

hapr

evis

ión

esun

aev

iden

cia

clar

ade

cóm

oel

acce

soa

lain

form

ació

nva

unid

oa

lapa

rtic

ipac

ión

enla

tom

ade

deci

sion

es.S

inem

barg

o,de

lare

dacc

ión

noqu

eda

clar

osi

ala

hora

depo

der

real

izar

las

obse

rvac

ione

s,el

ciud

adan

opo

drá

tene

rac

ceso

sólo

alre

sum

ende

laso

licitu

dqu

eha

sido

publ

icad

ao

siin

cluy

eta

mbi

énel

acce

soa

lado

cum

enta

ción

que

laac

ompa

ñay

ala

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

ylo

spla

nesd

em

anej

ode

ries

gore

sulta

ntes

.Ést

aúl

tima

opci

ónpa

rece

serl

aqu

epr

ima,

teni

endo

encu

enta

que

elar

tícul

o36

dete

rmin

aqu

e No

obst

ante

,en

ning

únca

sose

men

cion

acu

alse

ráel

cont

enid

om

ínim

ode

dich

ore

sum

enin

form

ativ

o,ni

siel

ciud

adan

ote

ndrá

acce

soal

Reg

istr

ode

solic

itude

sde

intr

oduc

ción

deO

VM

-en

elqu

ese

lleva

ráel

segu

imie

nto

deca

daca

sopr

esen

tado

-pre

vist

oen

elar

tícul

o25

.

hábe

asda

ta

“El

OSC

enco

ordi

nació

nco

nel

solic

itant

e,pu

blica

ráel

resu

men

info

rmat

ivo

dela

solic

itud

dere

gistr

oyo

torg

ará

unpl

azo

detr

einta

días

útile

spos

terio

resa

lafec

hade

publ

icació

nde

lmism

o,a

finde

quec

ualq

uier

pers

ona

natu

ralo

juríd

ica,p

ueda

hace

rlleg

arla

sobs

erva

cione

sque

pudi

era

habe

rcon

rela

ción

ala

solic

itud

dere

gistr

ode

lOV

M”.

“Ven

cido

elpl

azo

depr

esen

tació

nde

obse

rvac

ione

sal

resu

men

info

rmat

ivo,

elO

SCcu

lmin

ará

lare

spec

tiva

eval

uació

nde

riesg

os,e

miti

endo

sude

cisió

nen

unpl

azo

nom

ayor

a12

0dí

ashá

biles

”.

86

Igua

lmen

te,s

eor

dena

lapu

blic

ació

nen

unm

edio

escr

itode

com

unic

ació

nna

cion

alde

laR

esol

ució

nA

dmin

istr

ativ

aen

laqu

ese

auto

riza

ode

nieg

ala

solic

itud

-art

ícul

o22

dela

Ley

No.

2710

4y

40de

lR

egla

men

to-.

En

ambo

sca

sos,

los

cost

osde

las

publ

icac

ione

sco

rrer

ána

cuen

tade

lso

licita

nte

dela

activ

idad

con

OV

Ms,

deco

nfor

mid

adco

nel

artíc

ulo

22de

lReg

lam

ento

,que

expr

esam

ente

dete

rmin

aqu

e“

.

Con

inde

pend

enci

ade

loan

teri

or,e

lsis

tem

aco

ntem

pla

elqu

eca

daO

SCim

plem

ente

unR

egis

tro

Púb

lico

delo

sOV

Ms,

susd

eriv

ados

opr

oduc

tosq

uelo

scon

teng

an;d

ela

spe

rson

asna

tura

les

oju

rídi

cas

inte

resa

das

enre

aliz

arac

tivid

ades

con

los

mis

mos

yde

las

apro

baci

ones

,den

egac

ione

sy

canc

elac

ione

squ

ehu

bies

enpo

dido

prod

ucir

se.S

een

tiend

equ

epo

rsu

cará

cter

depú

blic

os,d

icho

sreg

istr

oses

tarí

anab

iert

osa

cual

quie

rco

nsul

tade

laso

cied

adci

vil-

artíc

ulo

7de

lReg

lam

ento

-.E

lloes

fund

amen

tals

ise

tiene

encu

enta

que

lasl

iber

acio

nesd

eO

VM

sse

real

izan

caso

porc

aso,

yqu

ees

prec

isa

laex

iste

ncia

deun

ain

stan

cia

que

cons

olid

edi

cha

info

rmac

ión

ani

veln

acio

nala

laqu

eel

públ

ico

pued

ate

nera

cces

ode

form

adi

rect

a.

En

este

sent

ido,

serí

ade

seab

lequ

eel

CO

NA

Mco

mo

cent

raliz

ase

enún

ico

regi

stro

toda

lain

form

ació

nre

leva

nte

ala

liber

ació

nde

OV

Ms

alqu

epu

dier

ate

ner

fáci

lac

ceso

elci

udad

ano.

Asi

mis

mo,

tam

bién

habr

íasi

dode

seab

lequ

ela

solic

itud

dere

aliz

arac

tivid

ades

con

OV

Ms

sehi

cier

apú

blic

aen

med

ios

deco

mun

icac

ión

loca

les,

oen

los

tabl

ones

dean

unci

osde

las

mun

icip

alid

ades

endo

nde

dich

aac

tivid

adva

yaa

tene

rlu

gar

yqu

edi

cha

solic

itud

sea

notif

icad

aa

las

auto

rida

des

loca

les

ya

los

mie

mbr

osde

laC

ON

AD

IB,c

onel

fin

dequ

etu

vier

anla

posi

bilid

adde

real

izar

obse

rvac

ione

s.

Asi

mis

mo,

serí

aco

nven

ient

equ

e,co

nin

depe

nden

cia

dela

info

rmac

ión

men

cion

ada,

tam

bién

sehi

cies

epú

blic

ala

fech

ade

inic

iode

laac

tivid

ad,e

lpro

pósi

tode

lam

ism

a,as

íco

mo

info

rmac

ión

rela

tiva

alm

onito

reo

dela

sac

tivid

ades

,asp

ecto

squ

eno

seen

cuen

tran

cont

empl

ados

enla

norm

ativ

aac

tual

.

Porú

ltim

o,en

tend

emos

que

enat

enci

óna

dete

rmin

adas

circ

unst

anci

asco

mo

pued

ense

relt

ipo

deO

VM

,elu

soqu

ese

pret

ende

,las

cara

cter

ístic

asde

lmed

ioam

bien

tequ

epo

tenc

ialm

ente

pued

ese

raf

ecta

do,e

lniv

elde

expe

rien

cia

exis

tent

een

rela

ción

con

losr

iesg

osal

med

ioam

bien

tey

ala

salu

dhu

man

a,si

setr

ata

deun

apr

imer

alib

erac

iónlos

costo

squ

ede

man

den

lapu

blica

ción

delo

sre

súm

enes

info

rmat

ivos

,así

com

oel

dere

cho

dere

gistr

o,co

rrer

ána

cuen

tade

lint

eres

ado”

Cen

trod

eInt

erca

mbi

odeI

nfor

mac

ión

enSe

gurid

adde

laB

iotec

nolo

gía

87

86D

eco

nfor

mid

adco

nla

Ley

2630

1qu

ere

gula

elpr

oces

ode

,la

acci

ónse

tram

itaan

teel

juez

depr

imer

ain

stan

cia

delo

civi

len

ellu

gard

onde

setie

nedo

mic

ilio

odo

nde

seen

cuen

tran

ubic

ados

los

arch

ivos

odo

cum

ento

ssi

mila

res.

Para

que

proc

eda

esta

acci

ón,e

ldem

anda

nte

debe

ráre

quer

irpo

rcon

duct

ono

tari

ala

laau

tori

dad

que

pose

edi

cha

info

rmac

ión

con

una

ante

laci

ónno

men

orde

quin

cedí

asca

lend

ario

s.

hábe

asda

ta

87L

asqu

efu

eron

adop

tada

sen

1995

reco

mie

ndan

,en

suA

nexo

7,di

stin

tas

vías

para

prom

over

lapa

rtic

ipac

ión

dela

soci

edad

UN

EP

Inter

natio

nalT

echn

icalG

uide

lines

for

Safet

yon

Bio

techn

olog

y

civi

l,en

tre

las

que

men

cion

anel

info

rmar

ala

spo

blac

ione

slo

cale

sa

trav

ésde

audi

enci

aspú

blic

aso

med

ios

deco

mun

icac

ión

loca

l,as

ícom

oel

favo

rece

rel

diál

ogo

entr

eel

públ

ico,

las

univ

ersi

dade

sy

cent

ros

acad

émic

osy

las

com

pañí

as.

Htt

p://

ww

w.b

iosa

fety

prot

ocol

.be/

UN

EP

Gui

d/C

onte

nts.h

tml

71

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

70

alam

bien

teo

enun

anu

eva

loca

ción

,sie

sla

prim

era

vez

que

dich

osO

VM

stie

neen

trad

aal

mer

cado

,etc

.,se

debe

ría

exte

nder

lapa

rtic

ipac

ión

ycr

earm

ecan

ism

osde

com

unic

ació

nex

pres

ade

info

rmac

ión

adi

stin

tos

com

ités-

i.e.G

rupo

Nac

iona

lsob

reA

grob

iodi

vers

idad

,Pro

yect

o-,

inst

ituci

ones

espe

cial

izad

asy

dist

into

sac

tore

sin

volu

crad

os.

Al

resp

ecto

,el

Reg

lam

ento

fija

com

oco

mpe

tenc

iade

los

OSC

lade

difu

ndir

lain

form

ació

nso

bre

los

ries

gos

ybe

nefi

cios

deriv

ados

delu

soy

man

ejo

delo

sO

VM

ypr

ocur

arla

part

icip

ació

nde

laso

cied

adci

vil

-art

ícul

o7

s)-,

sien

doel

CO

NA

Mel

orga

nism

oen

elqu

ese

cons

olid

ato

dala

info

rmac

ión

naci

onal

ein

tern

acio

nalq

uese

gene

reso

bre

lam

ater

ia-a

rtíc

ulo

5a)

-.

Otr

oas

pect

ode

impo

rtan

cia

esen

qué

med

ida

elso

licita

nte

deun

perm

iso

pued

ere

tene

rin

form

ació

nqu

eco

nsid

ere

“com

erci

alm

ente

sens

ible

”y

evita

rqu

eés

tase

adi

sem

inad

aen

tre

elpú

blic

o.C

onel

fin

deev

itar

que

esta

posi

bilid

adco

nlle

veun

ane

gaci

ónde

lder

echo

deac

ceso

ala

info

rmac

ión

porp

arte

delo

sci

udad

anos

,elP

CB

haes

tabl

ecid

odi

stin

tos

mín

imos

que

nunc

apo

drán

incl

uirs

eco

mo

una

exce

pció

nal

dere

cho

ala

info

rmac

ión.

El

artíc

ulo

21de

limita

com

oin

form

ació

nqu

een

ning

únca

sopo

drá

cons

ider

arse

conf

iden

cial

yno

podr

áde

trae

rse

deld

erec

hode

acce

soa

lain

form

ació

npo

rpa

rte

delc

iuda

dano

:la

iden

tific

ació

nde

lope

rado

r;la

desc

ripc

ión

gene

rald

elO

VM

;un

resu

men

dela

eval

uaci

ónde

lrie

sgo

ylo

sm

étod

osy

plan

esde

resp

uest

aen

caso

deem

erge

ncia

.

La

Ley

No.

2710

4re

gula

elte

ma

con

unco

nten

ido

sim

ilar,

sibi

enañ

ade

unpu

nto

degr

anre

leva

ncia

yes

laob

ligat

orie

dad

depo

ner

adi

spos

ició

nde

los

ciud

adan

osla

info

rmac

ión

sobr

eel

luga

rdon

dese

real

ice

laac

tivid

ad.A

sí,e

lart

ícul

o24

orde

naqu

e

.

Asi

mis

mo,

elin

tere

sado

debe

ráso

licita

rex

pres

amen

tela

decl

arac

ión

deco

nfid

enci

alid

adde

lain

form

ació

n”

yde

berá

acom

paña

rlo

dela

just

ific

ació

nco

rres

pond

ient

e-a

rtíc

ulo

23de

laL

ey-.

Eli

nter

esad

o,ta

mbi

éntie

nela

posi

bilid

adde

recu

rrir

ante

elO

SCen

rela

ción

con

info

rmac

ión

que

seco

nsid

era

noco

nfid

enci

alcu

ando

cons

ider

equ

eés

tade

base

rlo

-art

ícul

o48

del

Reg

lam

ento

-.Se

rán

los

OSC

los

que

teng

anla

com

pete

ncia

para

cons

erva

rel

88

insit

u

“no

sepo

drá

otor

garc

onfid

encia

lidad

sobr

ela

iden

tifica

ción

delt

itula

ryre

spon

sabl

edel

proy

ecto

,la

final

idad

ylu

gare

nqu

eser

ealiz

ará

laac

tivid

ad,l

ossis

temas

ym

edid

asde

emer

genc

iay

cont

rol,

niso

brel

aev

alua

ción

derie

sgos

para

lasa

lud

hum

ana,

elam

bien

teyl

adi

vers

idad

biol

ógica

“que

pudi

era

ser

mat

eria

deus

ode

sleal

6.3.

3.C

onfi

den

cial

idad

expe

dien

tere

serv

ado

enel

que

cons

tela

info

rmac

ión

conf

iden

cial

yún

icam

ente

deriv

arán

alór

gano

inte

rsec

tori

alC

ON

AM

-la

info

rmac

ión

que

note

nga

dich

oca

ráct

er.

Con

vien

ere

salta

rqu

esi

bien

esm

uyim

port

ante

que

dich

aspr

ovis

ione

sso

bre

part

icip

ació

npú

blic

aha

yan

sido

plas

mad

asen

elm

arco

debi

oseg

urid

addi

seña

do,s

inem

barg

o,ta

mbi

énes

prec

iso

ente

nder

que

dich

ashe

rram

ient

asy

laut

iliza

ción

que

seha

gade

ella

s,de

pend

erá

engr

anm

edid

ade

lcon

text

oen

elqu

eva

yan

ase

rapl

icad

asy

dela

cultu

rade

lpaí

sal

abor

dar

tem

asco

mo

tran

spar

enci

a,lo

que

seha

veni

doen

llam

aro

exig

enci

ade

resp

onsa

bilid

adde

lasa

utor

idad

espo

rla

ciud

adan

ía,

yde

moc

raci

aen

gene

ral

.

Fin

alm

ente

,no

cabe

ente

nder

que

lam

era

exis

tenc

iade

las

prov

isio

nes

men

cion

adas

sobr

epa

rtic

ipac

ión

públ

ica

vaya

aim

plic

arel

que

seve

antr

aduc

idas

enun

apa

rtic

ipac

ión

real

,de

form

ain

med

iata

.E

llono

suce

derá

sino

sede

sarr

olla

nlo

sm

ecan

ism

oscl

aros

para

que

ésta

pued

ase

rlle

vada

aef

ecto

.Inc

luso

,cab

ede

cirq

uela

sm

ejor

esno

rmas

sobr

epa

rtic

ipac

ión

públ

ica

pued

equ

enu

nca

selle

ven

aef

ecto

siel

públ

ico

notie

nela

capa

cida

dpa

rapa

rtic

ipar

efec

tivam

ente

.

Ele

tique

tado

deO

VM

so

depr

oduc

tos

deriv

ados

deO

VM

ses

una

sub-

área

dent

rode

lcon

cept

om

ism

ode

acce

soa

lain

form

ació

n.E

letiq

ueta

dose

cons

tituy

een

unm

ecan

ism

ode

sarr

olla

dode

ntro

dela

spo

lític

asde

bios

egur

idad

yde

segu

rida

dal

imen

tari

acu

yopr

opós

itopr

inci

pale

sof

rece

rin

form

ació

na

los

cons

umid

ores

,en

rela

ción

con

ese

OV

Mo

prod

ucto

deriv

ado

deO

VM

,que

yaes

tán

utili

zand

oo

esté

nco

nsid

eran

doad

quir

ir.A

lref

erir

nos

aco

nsum

idor

es,e

nes

teca

so,n

ono

ses

tam

osre

firi

endo

alo

súl

timos

dest

inat

ario

sde

laca

dena

alim

enta

ria,

sino

que

ésto

spu

eden

serl

osag

ricu

ltore

s,pr

ovee

dore

som

inor

ista

sein

divi

duos

enge

nera

l.

Alo

scl

ásic

osde

rech

osde

lciu

dada

noa

lasa

lud

ya

lase

guri

dad

enlo

sal

imen

tos,

nuev

osde

rech

osen

suco

ndic

ión

deco

nsum

idor

está

nsi

endo

obje

tode

may

orde

fens

a.D

icho

sde

rech

osha

nem

ergi

dode

form

aco

rrel

ativ

aa

las

mod

ific

acio

nes

habi

das

enla

cade

naal

imen

tari

ay

alpr

ogre

sivo

alej

amie

nto

yde

scon

exió

nde

lco

nsum

idor

fina

lcon

los

cent

ros

deor

igen

ypr

oduc

ción

delo

sal

imen

tos,

com

oso

nel

dere

cho

ase

rinf

orm

ado

y,co

mo

cons

ecue

ncia

deel

lo,a

eleg

iry

aad

opta

rdec

isio

nes

info

rmad

as.

acco

unta

bilit

y89

6.4.

ElE

tiq

uet

ado

6.4.

1Der

ech

osd

elco

nsu

mid

or

88So

nde

gran

inte

résl

asG

uías

sobr

eac

ceso

ala

ala

info

rmac

ión,

part

icip

ació

npú

blic

aen

lato

ma

dede

cisi

ones

yac

ceso

ala

just

icia

con

rela

ción

aor

gani

smos

gené

ticam

ente

mod

ific

ados

que

han

sido

adop

tada

spo

rlo

spa

íses

dela

-tam

bién

llam

ado

elC

onve

nio

deA

arhu

s-en

octu

bre

del

2002

.E

nel

las

sere

coge

nm

odel

osde

info

rmac

ión

ase

rof

reci

dapo

rla

sau

tori

dade

sen

mat

eria

deO

VM

s.C

onsu

ltare

n

Con

venc

ión

sobr

eac

ceso

ala

info

rmac

ión,

part

icipa

ción

públ

icaen

lato

ma

dede

cisio

nesy

acce

soa

laju

sticia

enas

unto

sam

bien

tales

http

://w

ww

.une

ce.o

rg/e

nv/p

p/gm

o.ht

m

89G

love

r,D

omin

ic(2

003)

“Pub

licPa

rtic

ipat

ion

inna

tiona

lbi

otec

hnol

ogy

polic

yan

dbi

osaf

ety

regu

latio

n”.

198.

Con

sulta

ren

IDS

Wor

king

Pape

rw

ww

.ids.a

c.uk

73

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

72

6.4.

1.1.

Der

ech

oa

lain

form

ació

n

Eld

esar

rollo

deun

apo

lític

ade

etiq

ueta

do,p

arte

dela

prem

isa

dequ

eel

cons

umid

ortie

nede

rech

oa

sabe

rlo

que

está

com

pran

doy,

cons

ecue

ntem

ente

,con

sum

iend

oo

usan

do.L

am

ayor

fuen

tede

info

rmac

ión

alre

spec

tose

encu

entr

aen

elet

ique

tado

delo

spr

oduc

tos.

El

cons

umid

or,

basá

ndos

een

lain

form

ació

nqu

ese

prov

eeen

las

etiq

ueta

sde

los

prod

ucto

s,ad

opta

una

deci

sión

mej

ory

más

info

rmad

aa

laho

rade

ejer

cer

sude

rech

ode

opci

ónen

tre

los

prod

ucto

squ

ese

leof

rece

nen

elm

erca

do.

Dic

haca

paci

dad

deel

ecci

ónpu

ede

veni

rmot

ivad

apo

rraz

ones

deín

dole

econ

ómic

a,de

salu

d,re

ligio

sa,

étic

a,m

oral

opo

rot

rotip

ode

nece

sida

des.

Est

aci

rcun

stan

cia

conl

leva

aqu

eel

etiq

ueta

dose

cons

tituy

aen

unm

ecan

ism

ode

mer

cado

que

pued

eco

ntri

buir

ala

acep

taci

óno

node

unde

term

inad

opr

oduc

too

deun

ade

term

inad

ate

cnol

ogía

que

hain

terv

enid

opa

rala

prod

ucci

ónde

lmen

cion

ado

prod

ucto

.

Otr

afu

nció

nvi

ncul

ada

ala

ante

rior

,es

lade

let

ique

tado

com

om

ecan

ism

opa

rapr

oteg

eral

cons

umid

orde

prác

ticas

enga

ñosa

squ

epu

edan

apar

ecer

enel

mer

cado

.A

sí,e

letiq

ueta

dope

rmite

aseg

urar

alco

nsum

idor

que

lain

form

ació

nqu

ese

leof

rece

sobr

eun

dete

rmin

ado

prod

ucto

esci

erta

yqu

eel

cons

umid

ores

táre

alm

ente

adqu

irie

ndo

loqu

ele

está

sien

doof

reci

do.

Porú

ltim

o,ca

bría

habl

arde

lafu

nció

nde

educ

ació

nde

lcon

sum

idor

que

elet

ique

tado

cum

ple.

La

sani

dad

alim

enta

ria

yla

prot

ecci

ónam

bien

tal

pued

ense

rob

jeto

depr

omoc

ión

atr

avés

dela

spr

áctic

asde

let

ique

tado

,po

rej

empl

o,si

seof

rece

lain

form

ació

nre

spec

tiva

med

iant

eel

etiq

ueta

doco

rres

pond

ient

e.

En

rela

ción

con

elet

ique

tado

deO

VM

sy

depr

oduc

tos

deriv

ados

deO

VM

s,la

tend

enci

aen

laac

tual

idad

ani

veli

nter

naci

onal

yna

cion

ales

haci

ael

etiq

ueta

dode

los

mis

mos

.L

osm

ovim

ient

osde

cons

umid

ores

yla

sen

cues

tas

alo

sci

udad

anos

dan

com

ore

sulta

doun

ade

man

dade

info

rmac

ión

enta

lsen

tido

.

Elm

ante

neru

napo

sici

óna

favo

rde

etiq

ueta

rlos

OV

Msy

losp

rodu

ctos

deriv

ados

deO

VM

slle

vaco

nsig

ola

noci

ónde

que

los

mis

mos

son

dist

into

sde

otro

sal

imen

tos

norm

ales

opr

oduc

idos

por

mét

odos

conv

enci

onal

es.L

osar

gum

ento

sa

sufa

vor

seba

san,

ade

más

,en

razo

nes

desa

nida

dal

imen

tari

a,en

dota

ra

los

cons

umid

ores

dein

form

ació

nqu

epu

eda

afec

tar

asu

salu

dy

enla

posi

bilid

adqu

ela

info

rmac

ión

plas

mad

aen

elet

ique

tado

ofre

cede

ayud

ara

iden

tific

arel

orig

ende

unpr

oble

ma,

enel

supu

esto

dequ

eés

tesu

rgie

se.

Fin

alm

ente

,el

esta

blec

imie

nto

deun

sist

ema

deet

ique

tado

ayud

aría

are

solv

erlo

spro

blem

asde

resp

onsa

bilid

adqu

ese

deriv

asen

.

90

91

Seha

cere

fere

ncia

,por

ejem

plo,

alo

scas

osde

aler

geni

cida

d,to

xici

dad

ode

unca

mbi

oac

cide

ntal

enel

nive

lde

nutr

ient

esde

los

alim

ento

squ

eha

nsi

dom

odif

icad

osge

nétic

amen

tey

que

pued

enlle

var

asi

tuac

ione

sde

pelig

ropa

rala

salu

dde

los

cons

umid

ores

.En

conc

reto

,se

men

cion

anca

sos

com

oel

dege

nes

tran

sfer

idos

dela

nuez

delB

rasi

lala

soya

,que

losm

ejor

ador

esen

ning

únm

omen

toim

agin

aron

que

ello

podr

íaim

plic

arun

atr

ansf

eren

cia

desu

sco

ndic

ione

sde

aler

geni

cida

dy

que

lafa

ltade

etiq

ueta

doim

plic

óla

pues

taen

pelig

rode

lasa

lud

deci

erto

sco

nsum

idor

esy

ladi

ficu

ltad

ende

tect

arel

prob

lem

a.

La

cues

tión

sevu

elve

mas

acuc

iant

esi

tene

mos

encu

enta

que

dich

ospr

oces

osde

biot

ecno

logí

am

oder

naes

tán

gene

rand

opr

oduc

tos

vege

tale

sy

anim

ales

con

fine

sdi

stin

tosa

losd

elm

ero

cons

umo

hum

ano.

La

traz

abili

dad

enel

uso

dees

taté

cnic

ay

lane

cesi

dad

deet

ique

tari

ndic

ando

losp

roce

sosc

onqu

eso

nob

teni

dosl

ospr

oduc

tos,

-yno

sólo

aten

dien

doa

las

cara

cter

ístic

asde

lpro

duct

ofi

nal-

serí

am

ásde

term

inan

te,

segú

nes

tape

rspe

ctiv

a,si

setie

neen

cuen

taqu

e,en

laac

tual

idad

,se

está

utili

zand

ola

biot

ecno

logí

am

oder

napa

rapr

oduc

irpr

oduc

tos

vege

tale

sy

anim

ales

con

fine

sfa

rmac

éutic

os.

Así

,no

sen

cont

ram

osco

nse

mill

asde

maí

z,po

rej

empl

o,qu

eso

nm

edic

amen

tos,

vacu

nas

cont

rala

hepa

titis

,an

ticon

cept

ivos

mas

culin

os,

quím

icos

indu

stri

ales

,vac

unas

para

anim

ales

,etc

.¿C

ómo

dete

ctar

los

caso

sen

que

haha

bido

cont

amin

ació

nge

nétic

a,si

enni

ngún

mom

ento

seda

cons

tanc

iade

los

proc

esos

alo

squ

edi

chos

vege

tale

soan

imal

esha

nsi

doob

jeto

?.¿C

ómo

aseg

urar

que

ésto

sno

entr

ena

form

arpa

rte

noin

tenc

iona

dade

laca

dena

alim

enta

ria?

.L

ospa

rtid

ario

sde

lam

enci

onad

apo

sici

ónen

tiend

enqu

eel

etiq

ueta

dode

esto

spr

oduc

tos

ayud

aría

engr

anm

aner

aa

reso

lver

esta

scu

estio

nes

yqu

eel

mis

mo

debe

ría

ser

aco

sta

delq

uein

trod

uce

lanu

eva

tecn

olog

ía.

Fren

tea

ello

s,ex

iste

una

posi

ción

cont

rari

aal

etiq

ueta

doob

ligat

orio

ya

favo

rde

lm

ism

oco

nca

ráct

ervo

lunt

ario

,fu

ndam

enta

daen

que

elap

orta

run

am

ayor

info

rmac

ión

alo

sco

nsum

idor

esno

impl

ica

nece

sari

amen

teel

que

ésto

ses

tén

mej

orin

form

ados

,sin

oqu

esi

mpl

emen

teay

udar

íaa

exac

erba

rla

sse

nsib

ilida

des

enco

ntra

del

cons

umo

dees

tos

prod

ucto

s.L

osal

imen

tos

tran

sgén

icos

,se

dice

,en

nada

sedi

fere

ncia

nde

los

conv

enci

onal

es.E

lreq

ueri

mie

nto

deet

ique

tado

impl

ica,

asim

ism

o,la

impe

rios

ane

cesi

dad

dequ

eex

ista

nm

ecan

ism

osde

sepa

raci

óny

segr

egac

ión

delo

spr

oduc

tos

alo

larg

ode

toda

laca

dena

alim

enta

ria,

situ

ació

nqu

e,a

lapa

rde

ser

antic

ompe

titiv

ae

inef

icie

nte

para

lase

mpr

esas

,no

siem

pre

espo

sibl

e.Po

rúlti

mo,

ello

92

90E

nla

actu

alid

ad,t

odos

los

país

esqu

eco

mpo

nen

laU

nión

Eur

opea

,Aus

tral

ia,N

ueva

Zel

anda

,Jap

ón,C

orea

,Chi

nay

Bra

sil,

entr

eot

ros,

esta

blec

enel

etiq

ueta

dode

OV

Msc

onca

ráct

erm

anda

tori

o.91

Incl

uso

enU

SA,d

onde

elco

nsum

ode

prod

ucto

str

ansg

énic

osse

encu

entr

aex

tend

ido,

exis

teun

ade

man

dade

un95

%a

un98

%de

ciud

adan

osqu

ere

quie

reel

etiq

ueta

dode

alim

ento

str

ansg

énic

os.

Dat

osex

traí

dos

deJe

anH

allo

ran,

Sym

posi

um:

Rem

arks

onR

egul

atin

gG

enet

ical

lyM

odif

ied

Food

s:Is

Man

dato

ryL

abel

ling

the

Ans

wer

?,10

Ric

hm

on

dJo

urn

alL

aw&

Tec

hn

olo

gy.

12

(20

03

).C

on

sult

aren

http

://l

aw.r

ichm

ond.

edu/

jolt/

v10i

2/ar

ticle

12pd

f

92A

lres

pect

o,ca

bere

cord

arel

caso

deco

ntam

inac

ión

delm

aíz

gené

ticam

ente

mod

ific

ado

Star

link

que

esta

bade

stin

ado

aal

imen

tode

anim

ales

,no

apto

para

elco

nsum

ohu

man

o,y

que

sem

ezcl

óco

nel

maí

zde

cons

umo

hum

ano

yen

tró

afo

rmar

part

ede

prod

ucto

str

ansf

orm

ados

deco

nsum

ohu

man

o.Si

tuac

ione

ssi

mila

res

han

teni

dolu

gar

enU

SAen

rela

ción

con

las

llam

adas

ose

mill

asco

nde

stin

ofa

rmac

éutic

o,en

conc

reto

,en

rela

ción

con

maí

zge

nétic

amen

tem

odif

icad

opa

rala

crea

ción

dem

edic

inas

para

eltr

atam

ient

ode

viru

sen

chan

chos

.Sob

rela

hist

oria

dela

scr

isis

alim

enta

rias

enU

SAy

elte

ma

dele

tique

tado

:Kir

by,S

arah

(200

1)“G

enet

ical

lyM

odif

ied

Food

s:M

ore

Rea

sons

toL

abel

Tha

nN

ot”.

.Fa

ll20

01y

Kat

hlee

nH

art,

Sym

posi

um,

Sym

posi

um:

Rem

arks

onR

egul

atin

gG

enet

ical

ly.M

odif

ied

Food

s:Is

Man

dato

ryL

abel

ling

the

Ans

wer

?,10

Ric

hmon

dJo

urna

lLaw

&T

echn

olog

y.6

(200

3).

Con

sulta

r.

phar

ma

crop

s

Dra

keJo

urna

lof

Agr

icultu

ral

law

http

://l

aw.r

ichm

ond.

edu/

jolt/

v10i

2/ar

ticle

6pdf

75

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

74

impl

icar

ánu

evos

cost

esqu

ere

caer

ánfi

nalm

ente

enel

cons

umid

or.A

nte

ello

,cab

ría

preg

unta

rse

siel

cons

umid

ores

tádi

spue

sto

aas

umir

dich

oco

ste.

Con

inde

pend

enci

ade

loan

teri

or,

conc

urre

elin

teré

spo

rla

exis

tenc

iade

un“e

tique

tado

nega

tivo”

:alg

unos

prod

ucto

res

pued

enes

tar

inte

resa

dos

enin

dica

rqu

esu

prod

ucto

es“l

ibre

deO

VM

”,co

nel

fin

dedi

fere

ncia

rlo

deaq

uello

squ

eso

nge

nétic

amen

tem

odif

icad

os.A

lola

rgo

dela

cade

naal

imen

tari

apu

ede

dars

eel

caso

dem

ezcl

aac

cide

ntal

depr

oduc

tos

noO

VM

sco

not

ros

que

sílo

sco

ntie

nen.

Ant

eel

lo,

exis

tiría

lane

cesi

dad

dere

aliz

arla

seva

luac

ione

scor

resp

ondi

ente

syde

fija

relm

ínim

ode

pres

enci

ade

OV

Ma

part

irde

lcu

alun

prod

ucto

seco

nsid

era

“gen

étic

amen

tem

odif

icad

o”.

Ant

eel

lo,

unnú

mer

ode

cues

tione

sde

berí

anse

rre

suel

tas

ani

vel

naci

onal

:¿h

asta

dónd

eun

prod

ucto

eslib

rede

OV

Ms?

y¿q

uépr

esen

cia

mín

ima

--d

ebe

fija

rse

deco

nten

ido

deO

VM

,a

part

irde

lacu

alel

alim

ento

seco

nsid

ere

OV

M?.

Ael

lo,s

esu

man

otro

tipo

depr

egun

tasr

efer

idas

a¿c

uále

selá

mbi

toob

jetiv

oqu

ede

beab

arca

rele

tique

tado

?.L

ascu

estio

nesp

lant

eada

sinc

rem

enta

nla

com

plej

idad

delt

ema

yha

nsi

dore

spon

dida

sde

form

adi

stin

tapo

rlo

sdi

fere

ntes

sist

emas

norm

ativ

os.

Fun

dam

enta

lmen

te,r

adic

anen

cues

tiona

rsi

espr

ecis

oin

clui

ren

elet

ique

tado

alo

spr

oduc

tos

dese

gund

age

nera

ción

,com

opu

ede

ser

laca

rne

dean

imal

esal

imen

tado

sco

nm

aíz

oso

yatr

ansg

énic

o,o

elca

sode

bebi

das

gase

osas

que

cont

enga

nfr

ucto

sapr

oduc

ida

con

laay

uda

deen

zim

ashe

chos

apa

rtir

dem

icro

orga

nism

osge

nétic

amen

tem

odif

icad

os.

En

func

ión

dela

info

rmac

ión

apor

tada

,elc

onsu

mid

ortie

neel

dere

cho

ael

egir

qué

prod

ucto

sco

nsum

ir.E

leje

rcic

iode

este

dere

cho

pued

eat

ende

rara

zone

squ

eno

son

excl

usiv

amen

tere

feri

das

ala

sani

dad

alim

enta

ria

del

prod

ucto

,si

noqu

epu

eden

fund

amen

tars

een

razo

nes

deot

raín

dole

,in

clui

das

enel

ámbi

tode

liber

tad

del

indi

vidu

o.E

lco

nsum

idor

podr

áel

egir

entr

ead

quir

irun

prod

ucto

ono

hace

rlo

aten

dien

doa

razo

nesd

ere

ligió

n,m

oral

idad

,gus

to,e

stilo

devi

da,c

reen

cias

cultu

rale

s,o

mer

amen

tea

razo

nesd

eop

inió

n.

93

thre

shol

dva

lue

6.4.

1.2.

Der

ech

oa

eleg

ir

Así

,ind

epen

dien

tem

ente

dequ

ese

man

ifie

ste

que

elin

sert

arge

nesd

eor

igen

hum

ano

enal

imen

tos

noim

plic

ani

ngún

dato

adic

iona

len

mat

eria

dese

guri

dad

alim

enta

ria,

dado

que

lam

ayor

íade

los

gene

shu

man

osso

nsi

mila

res

alo

sde

otra

ses

peci

es;s

inem

barg

o,en

aten

ción

ala

scr

eenc

ias

cultu

rale

so

relig

iosa

s,m

ucho

sco

nsum

idor

espu

eden

tilda

rel

cons

umo

dedi

chos

prod

ucto

sde

cani

balis

mo,

yse

rco

ntra

rios

alo

sm

ism

os.

Es

prec

iso,

por

tant

o,qu

edi

chas

preo

cupa

cion

esde

los

cons

umid

ores

teng

anun

espa

cio

ala

hora

dede

term

inar

lapo

lític

aa

segu

iren

esta

mat

eria

.En

este

sent

ido,

sedi

ce,l

osco

nsum

idor

esde

ben

tene

raut

onom

íaa

laho

rade

pode

rele

girl

ospr

oduc

tos

que

van

aco

nsum

ir.U

nag

ente

esau

tóno

mo

cuan

dopu

ede

eleg

irel

adop

tar

una

dete

rmin

ada

acci

ónen

func

ión

desu

sva

lore

s.E

lres

peta

rla

auto

nom

íam

enci

onad

aim

plic

aría

,por

tant

o,el

apor

tarl

asu

fici

ente

info

rmac

ión

que

perm

itaal

cons

umid

orel

deci

dirc

uále

sla

acci

ónqu

em

ásse

acom

oda

asu

sval

ores

,cre

enci

asy

form

asde

vida

.D

ees

tafo

rma,

elet

ique

tado

resp

onde

ría

ala

prot

ecci

ónde

laau

tono

mía

yde

laca

paci

dad

deel

ecci

ónde

los

cons

umid

ores

,al

apor

tar

info

rmac

ión

sobr

elo

spr

oduc

tos

que

los

ciud

adan

ospu

eden

cons

ider

arre

leva

nte

ala

hora

deel

egir

elco

mpr

ary

cons

umir

unde

term

inad

oal

imen

to.

El

etiq

ueta

does

tási

endo

uno

delo

ste

mas

más

com

plej

osde

lde

bate

ani

vel

inte

rnac

iona

ly,

com

oco

nsec

uenc

iade

ello

,se

pued

ede

cir

que

noex

iste

nre

glas

cons

ensu

adas

inte

rnac

iona

lmen

teen

lam

ater

ia.L

are

glas

deet

ique

tado

para

OV

Ms

ypa

raal

imen

tos,

enge

nera

l,es

tán

sien

doob

jeto

dene

goci

ació

nen

else

node

la.E

nel

área

debi

oseg

urid

ad,e

lPC

Bes

tabl

ece

ensu

artíc

ulo

18la

oblig

ació

nde

las

part

esen

rela

ción

con

laid

entif

icac

ión

deO

VM

ssu

jeto

sa

mov

imie

ntos

tran

sfro

nter

izos

.En

ambo

sca

sos,

cuan

dolo

spr

oduc

tos

son

obje

tode

inte

rcam

bio

ani

vel

inte

rnac

iona

l,su

sré

gim

enes

coex

iste

nco

nlo

sde

scri

tos

enel

ámbi

tode

laO

MC

.

En

elám

bito

dela

OM

C,

enm

ater

iade

etiq

ueta

dori

geel

-TB

T,po

rsu

ssi

glas

enin

glés

-en

rela

ción

con

los

prod

ucto

sob

jeto

delc

omer

cio

inte

rnac

iona

l.E

lTB

Tes

rele

vant

een

rela

ción

con

elet

ique

tado

deO

VM

sy

sus

prod

ucto

sde

rivad

os,p

orqu

edi

cho

acue

rdo

seap

lica,

con

cará

cter

gene

ral,

enm

ater

iade

regu

laci

ones

técn

icas

yes

tánd

ares

refe

rido

sa

los

requ

isito

sde

enva

sey

emba

laje

,m

arca

doy

etiq

ueta

do,

con

elfi

nde

gara

ntiz

arqu

eel

94

6.4.

2.U

na

con

trov

ersi

aa

niv

elin

tern

acio

nal

6.4.

2.1.

Ele

tiq

uet

ado

enel

ámb

ito

de

laO

MC

Com

isión

delC

odex

Alim

enta

rius

Acu

erdo

sobr

eO

bstá

culo

sT

écni

cos

alC

omer

cio95

93E

nE

urop

a,po

reje

mpl

o,se

cons

ider

aque

unpr

oduc

toha

sido

gené

ticam

ente

mod

ific

ado

cuan

dotie

neun

apre

senc

iade

OG

Msd

el0,

9%.F

rent

eael

lo,u

nre

cien

teac

uerd

otr

ipar

tito

firm

ado

porM

éxic

o,C

anad

a,y

USA

,en

octu

bre

del2

003,

esta

blec

ere

glas

enel

etiq

ueta

doen

los

prod

ucto

sge

nétic

amen

tem

odif

icad

osen

tre

los

tres

país

esy

dete

rmin

aqu

eel

etiq

ueta

dode

OV

Mún

icam

ente

esta

ríad

irig

ido

alos

dist

ribu

idor

es,n

oal

osco

nsum

idor

es,

nose

requ

iere

elet

ique

tado

enel

supu

esto

dequ

een

eltr

ansp

orte

acci

dent

alm

ente

haya

dado

luga

rapr

oduc

tos

que

cont

enga

nO

VM

sy

fija

unum

bral

del5

%a

part

irde

lcua

lun

prod

ucto

debe

ráse

retiq

ueta

doco

mo

OV

M.E

sta

serí

ala

polít

ica

que

USA

defe

nder

íaen

elfu

turo

enla

nego

ciac

ión

delo

str

atad

osbi

late

rale

sde

com

erci

oqu

ees

tain

icia

ndo

con

dist

into

spaí

sese

nel

mun

do,e

ntre

ello

sel

Perú

.Bra

sil,

pors

upa

rte,

esta

blec

ióa

part

irde

abri

ldel

2003

unum

bral

del1

%pa

rael

etiq

ueta

dode

OV

Ms.

94E

FB

Tas

kG

roup

onP

ublic

Perc

eptio

nsof

Bio

tech

nolo

gy(1

999)

Cam

brid

geB

iom

edic

alC

onsu

ltant

s.L

aH

aya,

Hol

anda

Con

sulta

ren

Eth

ical

Asp

ects

ofA

gricu

ltura

lB

iotec

hnol

ogy.

ww

w.a

gbio

s.com

.95

Con

sulta

ren

http

://w

ww

.wto

.org

/spa

nish

/doc

s_s/

docs

_s.h

tm

77

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

76

esta

blec

imie

nto

deno

rmas

técn

icas

enre

laci

ónco

nlo

sm

ism

osno

impl

ique

nun

aba

rrer

aal

com

erci

oy

sean

aplic

ados

conf

orm

ea

los

prin

cipi

osde

“nec

esid

ad”

y“p

ropo

rcio

nalid

ad”.

De

esta

man

era

,elT

BT

ensu

Pre

ámbu

lo,p

árra

fo6,

esta

blec

equ

e

Las

prov

isio

nes

delT

BT

seap

lican

ato

dos

los

prod

ucto

sin

clui

dos

los

indu

stri

ales

ylo

sag

rope

cuar

ios

-art

ícul

o1.3

-y

nose

aplic

ana

las

norm

assa

nita

rias

yfi

tosa

nita

rias

obje

tode

lSP

S-a

rtíc

ulo1

.5-.

En

este

sent

ido,

será

elac

uerd

oSP

Sel

que

seoc

upe

dela

cues

tión

desi

unde

term

inad

opr

oduc

tobi

otec

noló

gico

impl

ica

unri

esgo

para

lasa

lud

hum

ana

oel

med

ioam

bien

te.A

sí,e

lTB

Tún

icam

ente

seap

licar

áen

rela

ción

con

elet

ique

tado

deun

prod

ucto

com

oO

VM

,ylo

hará

aplic

ando

las

regl

asge

nera

les

del

com

erci

oin

tern

acio

nal.

En

part

icul

ar,s

ees

tipul

aqu

elo

spr

oduc

tos

impo

rtad

osre

cibi

rán

untr

ato

naci

onal

-ar

tícul

o2.

1-;l

asre

gula

cion

esté

cnic

asno

podr

ánim

plic

arla

crea

ción

deob

stác

ulos

inne

cesa

rios

alco

mer

cio

yno

podr

ánse

rmas

rest

rict

ivas

delo

nece

sari

opa

raal

canz

arun

obje

tivo

legí

timo,

teni

endo

encu

enta

losr

iesg

osqu

ecr

earí

ano

alca

nzar

lo-a

rtíc

ulo

2.2-

.O

bjet

ivos

legí

timos

incl

uyen

,en

tre

otro

s,el

evita

rpr

áctic

asde

com

erci

oen

gaño

sas,

elpr

oteg

erla

salu

dhu

man

ao

lase

guri

dad,

elm

edio

ambi

ente

yla

sani

dad

depl

anta

syan

imal

es.

Con

inde

pend

enci

ade

las

norm

asge

nera

les

ante

rior

es,

elde

bate

inte

rnac

iona

len

torn

oal

tem

ade

letiq

ueta

dode

los

alim

ento

sde

rivad

osde

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

,es

táte

nien

dolu

gare

nla

actu

alid

aden

else

node

la,e

nco

ncre

to,

enel

.L

ostr

abaj

osde

lm

enci

onad

oC

omité

tiene

nco

mo

obje

tivo

fund

amen

tal

elfi

jar

está

ndar

esy

arm

oniz

arla

sre

gula

cion

esre

fere

ntes

alet

ique

tado

deal

imen

tos

deriv

ados

dela

biot

ecno

logí

am

oder

na,c

onel

fin

dem

inim

izar

los

efec

tos

que

pued

ante

neré

stas

enel

mer

cado

inte

rnac

iona

lde

dich

ospr

oduc

tos.

En

conc

reto

,la

adop

tóla

sen

1999

-en

elqu

ese

hace

refe

renc

iaa

OV

Ms

yqu

ese

encu

entr

aen

proc

eso

dere

visi

ón.

Tam

bién

hade

sarr

olla

donu

mer

osos

ante

proy

ecto

sde

guía

sy

dire

ctri

ces

que,

por

elca

ráct

ersu

mam

ente

cont

rove

rsia

lde

lam

ater

iaa

nive

lint

erna

cion

al,n

oha

nen

cont

rado

una

apro

baci

ónde

fini

tiva.

Est

afa

ltade

unré

gim

enco

mún

cons

ensu

ado,

hapr

ovoc

ado

“no

debe

impe

dirs

eani

ngún

país

quea

dopt

elas

med

idas

nece

saria

spar

aas

egur

arla

calid

adde

suse

xpor

tacio

nes,

opar

ala

prot

ecció

nde

lasa

lud

yla

vida

dela

sper

sona

syde

losa

nim

ales

ola

pres

erva

ción

delo

sveg

etales

,par

ala

prot

ecció

nde

lmed

ioam

bien

te,o

para

lapr

even

ción

depr

áctic

asqu

epue

dan

indu

cira

erro

r,a

los

nive

lesqu

econ

sider

eapr

opia

dos,

aco

ndici

ónde

quen

ola

sapl

ique

enfo

rma

talq

ueco

nstit

uyan

unm

edio

dedi

scrim

inac

ión

arbi

trar

ioo

inju

stific

ado

entr

elo

spa

íses

enqu

epr

eval

ezca

nla

sm

ismas

cond

icion

es,

oun

are

stricc

ión

encu

bier

tade

lco

mer

cioin

terna

ciona

l,y

dequ

een

lode

más

sean

conf

orm

esa

lasd

ispos

icion

esde

lpre

sent

eAcu

erdo

Com

isión

delC

odex

Alim

enta

rius

Com

itéde

lC

odex

sobr

eeti

queta

dode

los

alim

ento

s

Com

isión

delC

odex

Dir

ectr

ices

para

lapr

oduc

ción,

elabo

ració

n,eti

queta

doyc

omer

cializ

ació

nde

alim

ento

spro

ducid

osor

gáni

cam

ente

6.4.

2.2.

Ele

tiq

uet

ado

enla

Com

isió

nd

elC

odex

Alim

enta

riu

s

que

dich

asdi

scre

panc

ias

seha

yan

vist

otr

asla

dada

sa

otro

sfo

ros

estr

echa

men

tevi

ncul

ados

aés

te,c

omo

esel

dela

OM

C.

En

espe

cial

,dic

haco

ntro

vers

iaes

tási

endo

part

icul

arm

ente

inte

nsa

enla

actu

alid

aden

elco

ntex

tode

lael

abor

ació

nde

un.

Las

disc

repa

ncia

sha

bida

sen

else

node

lm

enci

onad

oC

omité

son

evid

enci

ade

los

dife

rent

esy

pola

riza

dos

regí

men

esre

gula

tori

osex

iste

ntes

enla

mat

eria

.Alr

espe

cto,

cree

mos

impo

rtan

teha

cer

unbr

eve

repa

soa

los

dist

into

sre

gím

enes

obje

tode

laco

ntro

vers

ia,

-fun

dam

enta

lmen

teal

defe

ndid

opo

rE

EU

Ufr

ente

ala

Uni

ónE

urop

ea-,

porq

ueno

sper

mite

delim

itarc

once

ptos

yan

aliz

arla

sdis

tinta

salte

rnat

ivas

que

sepr

esen

tan

ala

hora

dede

cidi

rad

opta

rde

cisi

ones

regu

lato

rias

yde

polít

ica

enes

tete

ma.

El

régi

men

regu

lato

rio

euro

peo

tiene

com

oan

tece

dent

esla

scr

isis

alim

enta

rias

pade

cida

sen

ladé

cada

delo

sañ

os90

enal

guno

spa

íses

dela

Uni

ónE

urop

ea-U

E-.

Cas

osco

mo

lalla

mad

acr

isis

dela

sva

cas

loca

so

ence

lopa

tíaes

pong

ifor

me

bovi

na-B

SE-

enel

Rei

noU

nido

ypo

ster

iorm

ente

tras

lada

doa

Eur

opa;

laca

rne

depo

lloin

toxi

cada

con

diox

inas

enB

élgi

cao

lafi

ebre

afto

sa,s

umad

osa

una

inad

ecua

dae

inex

iste

nte

com

unic

ació

nde

lri

esgo

alo

sco

nsum

idor

esen

algu

nos

delo

sca

sos

men

cion

ados

,di

eron

com

ore

sulta

doun

gran

rece

loy

desc

onfi

anza

delo

sco

nsum

idor

eseu

rope

osha

cia

los

cam

bios

intr

oduc

idos

enla

cade

naal

imen

tari

a.To

daví

ape

or:

ello

impl

icó,

adem

ás,

una

pérd

ida

dela

conf

ianz

aen

las

agen

cias

regu

lado

ras

yen

suca

paci

dad

para

vela

rpo

rlo

sin

tere

ses

delo

sco

nsum

idor

es,q

ueen

trar

ían

enco

mpe

tenc

iaco

nlo

sde

otro

sm

ayor

espr

oced

ente

sde

lain

dust

ria

alim

enta

ria

yde

laas

ocia

cion

esde

agri

culto

resy

gana

dero

s.

Sibi

endi

chas

cris

isno

tuvi

eron

suor

igen

enlo

sal

imen

tos

gené

ticam

ente

mod

ific

ados

,la

acep

taci

ónpú

blic

ade

ésto

sse

vio

fuer

tem

ente

infl

uenc

iada

pord

icho

cont

exto

.Com

ore

sulta

do,l

aen

cues

tade

lde

Dic

iem

bre

del2

001,

darí

aco

mo

resu

ltado

elqu

eel

56%

dela

pobl

ació

neu

rope

am

anif

esta

sequ

elo

sal

imen

tos

tran

sgén

icos

eran

pelig

roso

s,el

70.9

%di

jese

que

noqu

ería

este

tipo

deal

imen

toy

únic

amen

teel

14%

dela

pobl

ació

neu

rope

aco

nfia

seen

que

las

agen

cias

regu

lado

ras

naci

onal

eses

tuvi

ese

dici

endo

lave

rdad

acer

cade

labi

otec

nolo

gía

.

Ant

epro

yecto

deD

irec

trice

spar

ael

etiqu

etado

deal

imen

tos

obten

idos

por

med

iode

ciert

astéc

nica

sde

mod

ifica

ción

gené

tica/

inge

nier

íage

nétic

a

lobb

ies

Eur

obar

ometr

o

96

97

,

96C

onsu

ltare

lInf

orm

ede

la32

ªreu

nión

del

sobr

eet

ique

tado

deal

imen

tos

cele

brad

aen

Mon

trea

l,C

anad

á,10

14de

may

ode

2004

.A

LIN

OR

M04

/27/

22.

Com

itéde

lCod

ex

Htt

p://

ww

w.c

odex

alim

enta

rius

.net

97L

ain

form

ació

nde

lpu

ede

serc

onsu

ltada

enE

urob

arom

etro

http

://e

urop

a.eu

.int/

com

mm

/pub

lic_o

pini

on/

79

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

78

Est

asi

tuac

ión

llevó

aqu

e,en

1998

,la

UE

impu

sier

aun

am

orat

oria

enla

apro

baci

ónde

nuev

osO

VM

s,qu

ere

cien

tem

ente

hasi

dole

vant

ada

ysu

stitu

ida

por

una

regu

laci

ónm

áses

tric

taen

elet

ique

tado

yla

traz

abili

dad

delo

sal

imen

tos.

De

acue

rdo

con

lanu

eva

norm

ativ

aeu

rope

a-q

ueha

entr

ado

envi

gore

nto

dosl

ospa

íses

dela

com

unid

adeu

rope

aen

abri

lde

l20

04-,

todo

slo

sal

imen

tos

con

ingr

edie

ntes

deriv

ados

deO

GM

debe

rán

sere

tique

tado

s,ex

ista

no

noni

vele

sdet

ecta

bles

deD

NA

ode

prot

eína

sde

lOG

Mde

orig

enen

elpr

oduc

tofi

nal.

Úni

cam

ente

sepe

rmiti

ráun

apr

esen

cia

acci

dent

alde

OV

Men

alim

ento

sde

l0,9

%en

OG

Ms;

pore

ncim

ade

dich

oum

bral

,el

prod

ucto

debe

ráse

ret

ique

tado

com

oO

GM

.L

anu

eva

regu

laci

ónta

mbi

énim

pone

elet

ique

tado

delo

sO

GM

deco

nsum

oan

imal

,sig

uien

doid

éntic

ospr

inci

pios

que

para

elco

nsum

ohu

man

o.

No

obst

ante

,no

sere

quie

reel

etiq

ueta

dopa

rapr

oduc

tos

com

ola

carn

e,le

che,

ohu

evos

que

haya

nsi

doob

teni

dos

dean

imal

esal

imen

tado

sco

nO

GM

so

trat

ados

con

med

icam

ento

sgen

étic

amen

tem

odif

icad

os.L

ospr

oduc

tosc

omo

elqu

eso

ola

cerv

eza

que

son

prod

ucid

osfr

ecue

ntem

ente

con

laay

uda

deen

zim

aspr

oced

ente

sde

mic

roor

gani

smos

gené

ticam

ente

mod

ific

ados

tam

poco

nece

sita

rían

deet

ique

tado

.

Asi

mis

mo,

elm

enci

onad

oré

gim

enre

quie

reun

sist

ema

detr

azab

ilida

d“d

ela

gran

jaa

lam

esa”

,de

form

aqu

eto

das

las

indu

stri

asin

volu

crad

asen

lapr

oduc

ción

,al

mac

enam

ient

o,tr

ansp

orte

opr

oces

amie

nto

depr

oduc

tos

deriv

ados

deO

GM

sde

berá

nte

ner

unhi

stor

iald

ese

guim

ient

ode

dich

opr

oduc

toy

cons

erva

rel

regi

stro

delm

ism

opo

ralm

enos

cinc

oañ

os.

Dic

hosi

stem

aim

plic

aun

clar

oen

fren

tam

ient

oco

nel

sist

ema

esta

blec

ido

enE

EU

Uen

rela

ción

con

elet

ique

tado

deO

VM

s,a

talp

unto

que

éste

últim

oha

dem

anda

doa

laU

nión

Eur

opea

ante

laO

MC

pore

nten

derq

uesu

sreg

ulac

ione

sson

disc

rim

inat

oria

seim

plic

anba

rrer

asin

just

ific

adas

alco

mer

cio.

Els

iste

ma

regu

lato

rio

esta

doun

iden

seco

ncen

tra

las

com

pete

ncia

sen

esta

mat

eria

enla

Adm

inis

trac

ión

para

laA

limen

taci

óny

Med

icam

ento

sF

DA

,Fo

odan

dD

rug

Adm

inis

trat

ion-

,qu

epa

rte

del

ente

ndim

ient

ode

que

los

prod

ucto

str

ansg

énic

osde

ben

esta

rso

met

idos

ala

sm

ism

asno

rmas

deet

ique

tado

que

los

dem

ás.

La

eval

uaci

ónse

real

iza

sobr

eel

prod

ucto

fina

lyno

sobr

eel

proc

eso.

Así

,se

dice

,lo

más

impo

rtan

tees

lasa

nida

dal

imen

tari

ay

noel

proc

eso

deob

tenc

ión.

De

esta

form

a,al

guno

salim

ento

sque

haya

nsi

doob

teni

dosm

edia

nte

man

ipul

ació

nge

nétic

ate

ndrá

nqu

elle

varu

naet

ique

ta,p

ero

noa

caus

ade

lpro

ceso

deob

tenc

ión,

sino

pors

usm

otiv

os

defa

cto

98

99

100

deal

erge

nici

dad

onu

tric

iona

les,

igua

lque

suce

derí

aen

elca

sode

cual

quie

rpro

duct

oob

teni

doco

nven

cion

alm

ente

.C

omo

cons

ecue

ncia

,no

sere

quie

reun

etiq

ueta

does

peci

alsi

elnu

evo

prod

ucto

esbá

sica

men

teig

uala

uno

conv

enci

onal

-pri

ncip

iode

equi

vale

ncia

sust

anci

al-,

cons

ider

ando

suco

mpo

sici

ón,

suca

lidad

nutr

itiva

ola

segu

rida

dqu

eim

plic

asu

cons

umo.

Els

iste

ma

regu

lato

rio

seba

sa,p

orta

nto,

enlo

que

seha

veni

doen

llam

arel

prin

cipi

ode

equi

vale

ncia

sust

anci

aly

pone

énfa

sis

enlo

spr

oduc

tos

fina

les,

-sin

impo

rtar

los

proc

esos

ola

ste

cnol

ogía

s-a

los

que

fuer

onso

met

idos

.Se

prev

éel

etiq

ueta

dope

roco

nca

ráct

ervo

lunt

ario

.Se

cont

empl

ala

posi

bilid

adde

letiq

ueta

done

gativ

o,de

form

aqu

e,co

nca

ráct

erig

ualm

ente

volu

ntar

io,l

asem

pres

aspu

eden

indi

care

nsu

set

ique

tas

que

unde

term

inad

opr

oduc

tono

cont

iene

ingr

edie

ntes

tran

sgén

icos

.

En

sum

a,la

scr

ítica

sal

nuev

osi

stem

aeu

rope

ose

cent

ran

enlo

sal

tos

cost

es,p

érdi

dade

efic

ienc

iay

com

petit

ivid

adde

las

empr

esas

que

impl

ica

elas

egur

arla

traz

abili

dad

yel

sist

ema

deet

ique

tado

yla

sgr

ande

str

abas

que

ello

pued

eim

plic

aren

elco

mer

cio,

sobr

eto

dopa

ralo

spa

íses

ende

sarr

ollo

que

care

cen

delo

sm

ecan

ism

ospa

rasu

cum

plim

ient

o.

Para

lela

men

te,

elsi

stem

aam

eric

ano

hasi

doob

jeto

igua

lmen

tede

múl

tiple

scu

estio

nam

ient

osm

otiv

ados

por

algu

nos

caso

sde

cont

amin

ació

nde

alim

ento

s.E

llose

debe

aqu

een

este

caso

,si

bien

elpr

oduc

tor

deal

imen

tos,

tant

opo

rm

étod

osco

nven

cion

ales

com

obi

otec

noló

gico

s,tie

nela

oblig

ació

nle

gal

deas

egur

arla

inoc

uida

dde

los

mis

mos

alco

nsum

idor

,sin

emba

rgo,

enel

caso

deO

VM

sno

seha

exig

ido

ning

una

eval

uaci

ónes

peci

aly

dist

intiv

ade

ries

gos.

Ello

haim

plic

ado

enla

prác

tica

elde

jar

que

laev

alua

ción

delo

sri

esgo

spr

e-m

erca

deo

sede

jea

lavo

lunt

arie

dad

dela

sem

pres

as,l

oqu

eha

cond

ucid

o,a

suve

z,a

que

seha

yan

dado

caso

sim

port

ante

sde

cont

amin

ació

nde

alim

ento

stra

nsgé

nico

s.

Han

sido

vari

oslo

sca

sos

enqu

eal

imen

tos

dest

inad

osal

cons

umo

hum

ano

seha

nvi

sto

cont

amin

ados

por

OG

Mde

stin

ados

aus

osin

dust

rial

es,

altr

atam

ient

ode

enfe

rmed

ades

anim

ales

ode

stin

ados

aus

osm

edic

inal

es-lo

que

últim

amen

tese

have

nido

enlla

mar

,pl

anta

sy

anim

ales

gené

ticam

ente

mod

ific

ados

para

prod

ucir

vacu

nas

ym

edic

inas

-,pr

oduc

iénd

ose

lade

tecc

ión

dedi

cha

cont

amin

ació

nen

una

etap

apo

stm

erca

deo

cuan

doel

prod

ucto

cont

amin

ado

yaes

taba

enel

mer

cado

.

101

102

phar

ma

crop

s

98 99 100

Port

raza

bilid

adde

been

tend

erse

lare

aliz

ació

nde

unse

guim

ient

ode

unpr

oduc

toO

VM

desd

ela

gran

jaa

lam

esa,

atr

avés

deto

doel

proc

eso

dedi

stri

buci

ón,p

roce

sam

ient

oy

man

ufac

tura

hast

alle

gara

lpro

duct

ofi

nal.

Reg

lam

ento

1830

/200

3y

Reg

lam

ento

1829

/200

3L

aag

ricu

ltura

ecol

ógic

ase

gún

lano

rmat

iva

euro

pea

nope

rmiti

ría

ning

una

pres

enci

ade

OG

M.A

rtíc

ulo

6.1

dela

norm

aeu

rope

a20

92/9

1/E

EC

sobr

eag

ricu

ltura

ecol

ógic

a.

rela

tivo

ala

traz

abili

dad

yal

etiqu

etado

deor

gani

smos

mod

ifica

dos

gené

ticam

ente

yala

traz

abili

dad

delo

salim

ento

sypi

enso

spro

ducid

osa

part

irde

ésto

sso

brea

limen

tosy

pien

sosm

odifi

cado

sgen

ética

men

te.

101

102

Sin

emba

rgo,

toda

vía

noex

iste

una

guía

apro

bada

rela

tiva

alet

ique

tado

volu

ntar

io.

Sobr

elo

sant

eced

ente

s,so

licitu

desy

cont

amin

ació

nha

bido

sen

USA

enre

laci

ónco

nes

tetip

ode

culti

vos

yla

spr

eocu

paci

ones

que

ello

conl

leva

ani

velr

egul

ator

ioy

depe

rcep

ción

públ

ica

esin

tere

sant

eel

info

rme

del

Cen

ter

for

Scien

cein

the

Publ

icIn

tere

stht

tp:/

/ww

w.c

spin

et.o

rg/n

ew/i

ndex

.htm

l

81

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

80

De

loex

pues

to,s

ede

duce

ndo

sexp

erie

ncia

sdis

tinta

sen

eltr

atam

ient

ode

letiq

ueta

doy

del

dere

cho

asa

ber

ya

eleg

irpo

rpa

rte

delo

sco

nsum

idor

es.

Mie

ntra

sla

FD

Aco

nsid

era

que

elde

rech

ode

lpú

blic

oa

sabe

rno

just

ific

ael

etiq

ueta

doba

sado

enpr

oces

os,

laU

Ere

cono

ceel

dere

cho

delo

sco

nsum

idor

esa

lain

form

ació

ny

elet

ique

tado

com

ohe

rram

ient

apa

rato

mar

deci

sion

esin

form

adas

.

Dic

has

expe

rien

cias

,no

hace

nsi

nopo

ner

enev

iden

cia

ladi

ficu

ltad

deco

nseg

uir

ani

veli

nter

naci

onal

norm

asco

mun

esso

bre

defi

nici

ones

bási

cas,

nive

lesd

eto

lera

ncia

ym

étod

osde

dete

cció

n.E

xist

e,po

rel

lo,

una

gran

preo

cupa

ción

sobr

eel

que

lapr

olif

erac

ión

dees

tánd

ares

delu

gara

lacr

eaci

ónde

barr

eras

alco

mer

cio

y,fi

nalm

ente

,im

pliq

ueun

am

ayor

conf

usió

nen

losc

onsu

mid

ores

fina

les.

Am

basc

ircu

nsta

ncia

s,la

falta

dear

mon

izac

ión

dela

sre

gula

cion

esy

laac

epta

ción

ono

por

part

ede

lco

nsum

idor

,se

cons

tituy

enen

los

fact

ores

esen

cial

esso

bre

los

que

depe

nder

áel

futu

rode

lcom

erci

ogl

obal

deal

imen

tost

rans

géni

cose

nun

futu

ropr

óxim

o.

Esp

reci

soes

peci

fica

rque

elP

CB

notr

ata

elte

ma

deet

ique

tado

desd

eun

ape

rspe

ctiv

ade

lco

nsum

idor

estr

icta

men

te.

El

artíc

ulo

18se

refe

rirí

apr

inci

palm

ente

ala

iden

tific

ació

nde

OV

Ms

enla

docu

men

taci

ónqu

eac

ompa

ñael

mov

imie

nto

tran

sfro

nter

izo.

De

ahí,

que

las

norm

asre

fere

ntes

alet

ique

tado

esta

rían

prin

cipa

lmen

tedi

rigi

das

alo

sop

erad

ores

resp

onsa

bles

del

tran

spor

tey

ala

sau

tori

dade

sde

adua

nas

yre

gula

tori

asde

las

med

idas

sani

tari

asy

fito

sani

tari

as,c

omo

mec

anis

mo

dem

anej

ode

lrie

sgo

enla

fase

detr

ansp

orte

.

No

obst

ante

loan

teri

or,e

lhec

hode

que

elar

tícul

o11

yel

18.2

a)tr

aten

deO

VM

sde

stin

ados

aus

odi

rect

oco

mo

alim

ento

hum

ano

oan

imal

opa

rapr

oces

amie

nto,

impl

ica

que

sees

tetr

atan

dode

unas

unto

que

afec

tay

prot

ege

alo

sco

nsum

idor

esde

form

ain

dire

cta.

Así

,seg

únel

prim

erpá

rraf

ode

lart

ícul

o18

,cad

aE

stad

opa

rte

está

oblig

ado

aad

opta

rla

sm

edid

asne

cesa

rias

para

requ

erir

que

los

OV

Ms

obje

tode

mov

imie

ntos

tran

sfro

nter

izos

inte

ncio

nale

sse

anm

anip

ulad

os,

enva

sado

sy

tran

spor

tado

sen

cond

icio

nes

dese

guri

dad,

teni

endo

encu

enta

las

norm

asy

los

está

ndar

esin

tern

acio

nale

sper

tinen

tes.

En

conc

reto

,los

Est

ados

part

e:

·L

aC

onfe

renc

iade

las

Part

es/M

OP

adop

tará

una

deci

sión

acer

cade

los

requ

isito

spo

rmen

oriz

ados

para

este

fin,

espe

cial

men

telo

sre

lativ

osa

suid

entid

ade

iden

tific

ació

nex

clus

iva

enel

plaz

ode

dosa

ños.

6.4.

2.3.

Ele

tiq

uet

ado

enn

orm

asso

bre

bio

segu

rid

ad:a

rtíc

ulo

18d

elP

CB

·Ide

ntif

icar

áncl

aram

ente

,en

elca

sode

que

setr

ate

deO

VM

sdes

tinad

osa

uso

dire

cto

com

oal

imen

tohu

man

oo

anim

alo

para

proc

esam

ient

o,qu

e“p

uede

nlle

gar

aco

nten

er”

OV

Ms

yqu

e“n

oes

tán

dest

inad

ospa

rasu

intr

oduc

ción

inte

ncio

nal

enel

med

io”,

así

com

oun

punt

ode

cont

acto

para

solic

itar

info

rmac

ión

adic

iona

l.

·Id

entif

icar

áncl

aram

ente

los

OV

Ms

dest

inad

osa

uso

conf

inad

oy

espe

cifi

cará

nlo

sre

quis

itos

para

sum

anip

ulac

ión,

punt

ode

cont

acto

para

obte

neri

nfor

mac

ión

yda

tosd

ela

pers

ona

oen

tidad

rece

ptor

a.·

Iden

tific

arán

clar

amen

telo

sO

VM

sde

stin

ados

asu

intr

oduc

ción

inte

ncio

nal

enel

med

ioam

bien

tede

lapa

rte

deim

port

ació

n;es

peci

fica

rán

suid

entid

ady

rasg

os/c

arac

terí

stic

aspe

rtin

ente

s,lo

sre

quis

itos

para

sum

anip

ulac

ión,

alm

acen

amie

nto,

tran

spor

tey

uso

segu

ros;

elpu

nto

deco

ntac

topa

raob

tene

rin

form

ació

nad

icio

nal;

laid

entif

icac

ión

del

impo

rtad

or/e

xpor

tado

ry

lade

clar

ació

nde

que

elm

ovim

ient

ose

efec

túa

deco

nfor

mid

adco

nla

sdi

spos

icio

nesd

elP

roto

colo

aplic

able

sale

xpor

tado

r.

La

Con

fere

ncia

dela

sPa

rtes

delP

CB

exam

inar

ála

nece

sida

dde

elab

orar

norm

as,y

mod

alid

ades

para

ello

,en

rela

ción

con

las

prác

ticas

deid

entif

icac

ión,

man

ipul

ació

n,en

vasa

doy

tran

spor

teen

cons

ulta

con

otro

sór

gano

sin

tern

acio

nale

spe

rtin

ente

s(a

rtíc

ulo1

8.3

PC

B).

La

prim

era

Con

fere

ncia

dela

sPa

rtes

que

actu

óco

mo

reun

ión

dela

spa

rtes

delP

CB

-C

OP

-MO

P1-

,tuv

olu

gare

nK

uala

Lum

pur,

Mal

asia

,en

elm

esde

febr

ero

del2

004,

endo

nde

seac

ordó

eles

tabl

ecim

ient

ode

unsi

stem

ari

guro

sopa

rala

man

ipul

ació

n,tr

ansp

orte

,em

paqu

etad

oe

iden

tific

ació

nde

OV

Ms.

De

acue

rdo

con

elnu

evo

sist

ema,

eltr

ansp

orte

deO

VM

sque

pudi

eran

serd

estin

ados

asu

intr

oduc

ción

dire

cta

alm

edio

ambi

ente

,com

oal

guna

sse

mill

asy

elpe

scad

o,de

bese

rcla

ram

ente

iden

tific

ado

com

o“d

estin

ado

para

uso

conf

inad

o”.

La

part

eex

port

ador

ade

berá

hace

rex

plíc

itos

los

dato

sde

cont

acto

enca

sode

emer

genc

ia,i

dent

ific

ando

eltip

ode

ries

gode

lOV

My

lafo

rma

enqu

eés

tede

bese

rutil

izad

o.

En

lam

anip

ulac

ión

ytr

ansp

orte

deO

VM

sde

stin

ados

aus

odi

rect

oco

mo

alim

ento

hum

ano

oan

imal

opa

rapr

oces

amie

nto,

debe

nse

ret

ique

tado

sco

nlo

sno

mbr

esco

mun

es,

cien

tífic

osy

com

erci

ales

del

orga

nism

oy

con

su“c

ódig

ode

tran

sfor

mac

ión”

o,i

ndic

ando

igua

lmen

teel

tipo

deri

esgo

que

impl

ican

.L

osex

port

ador

esde

este

mat

eria

lde

ben

espe

cifi

car

los

deta

lles

deco

ntac

toy

lafo

rma

enqu

elo

sOV

Msd

eben

seru

tiliz

ados

.

Ent

relo

ste

mas

que

han

qued

ado

sin

reso

lver

enla

CO

P-M

OP

1,se

encu

entr

ael

porc

enta

jeo

elum

bral

dem

ater

ialg

enét

ico

que

pued

ese

rcon

side

rado

seña

lado

com

olib

rede

OV

Ms

enel

tran

spor

tey

lain

clus

ión

dedo

cum

enta

ción

adic

iona

l.D

icha

sm

ater

iass

erán

obje

tode

nego

ciac

ión

enla

próx

ima

reun

ión

dela

sPar

tesd

elP

CB

que

tend

rálu

gare

nel

año

2005

.

103

"tra

nsfo

rmat

ion

even

tcod

e"

103

Los

docu

men

tos

ofic

iale

sy

docu

men

taci

ónde

laC

onfe

renc

iade

las

Part

esqu

eac

tuó

com

opr

imer

are

unió

nde

las

part

esde

lPC

B(C

OP

-MO

P-1

)se

pued

enen

cont

rar

enht

tp:/

/ww

w.b

iodi

v.or

g/m

eetin

gs/m

op-0

1/pr

ess/

defa

ult.a

spU

nre

sum

ende

las

nego

ciac

ione

slle

vada

sa

cabo

enla

CO

P-M

OP

-1pu

ede

enco

ntra

rse

enht

tp:/

/ww

w.ii

sd.c

a/bi

odiv

/bs-

copm

op1/

83

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

82

6.4.

3.M

arco

sob

real

imen

tos

tran

sgén

icos

yel

etiq

uet

ado

enel

Per

ú

En

laac

tual

idad

,la

norm

ativ

ade

bios

egur

idad

vige

nte

enel

país

noco

ntem

pla

ning

una

prov

isió

nre

lativ

aa

lacr

eaci

ónde

mec

anis

mos

para

dete

ctar

OV

Ms

ysu

pres

enci

aen

los

alim

ento

s,ni

norm

asre

feri

das

ala

segr

egac

ión

delo

spr

oduc

tos

conv

enci

onal

es,

nial

etiq

ueta

dode

alim

ento

sge

nétic

amen

tem

odif

icad

os.

Al

resp

ecto

,no

sein

cluy

eni

ngún

requ

erim

ient

ode

etiq

ueta

dode

OV

Ms

ode

sus

prod

ucto

sder

ivad

os,c

onla

fina

lidad

deap

orta

rinf

orm

ació

nal

cons

umid

or.S

eom

ite,

igua

lmen

te,

una

men

ción

ala

inst

ituci

ónco

nco

mpe

tenc

ias

enla

mat

eria

,no

incl

uyén

dose

entr

ela

scom

pete

ncia

sasi

gnad

asa

losO

SC.

Tam

poco

seha

cere

fere

ncia

ano

rmas

espe

cífi

cas

rela

tivas

ala

iden

tific

ació

nde

lm

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

ode

OV

Ms.

Elú

nico

requ

erim

ient

oqu

ese

cont

empl

a,en

este

últim

opu

nto,

esel

decl

arad

oen

elar

tícul

o53

delR

egla

men

to,q

uepr

evé

que

Tam

poco

exis

teun

aco

nsid

erac

ión

espe

cial

deet

ique

tado

deO

VM

so

desu

spr

oduc

tos

deriv

ados

,ni

delo

ste

mas

dese

greg

ació

nre

feri

dos

enla

sle

gisl

acio

nes

sect

oria

les.

Así

,el

capí

tulo

II,

del

-que

regu

lael

rotu

lado

deal

imen

tos

ybe

bida

sa

efec

tos

desu

com

erci

aliz

ació

n-no

cont

iene

ning

únas

pect

ore

feri

doa

OV

Ms,

yún

icam

ente

seña

la,

ensu

artíc

ulo

8,qu

e

De

ahí,

que

haya

sido

enel

ámbi

tode

esta

inst

ituci

óndo

nde

seha

npr

oduc

ido

los

may

ores

desa

rrol

losn

orm

ativ

osen

mat

eria

dele

tique

tado

delo

spro

duct

osen

gene

ral

y,pa

rael

trat

amie

nto

del

etiq

ueta

dode

OV

Ms

ysu

spr

oduc

tos

deriv

ados

,se

haya

cons

titui

doun

enca

rgad

ode

desa

rrol

larn

orm

asté

cnic

asso

bre

laco

mer

cial

izac

ión

dedi

chos

prod

ucto

s.

Así

,en

el-e

nad

elan

te,

seor

dena

,en

elar

tícul

o15

,qu

eel

prov

eedo

res

táob

ligad

oa

cons

igna

ren

form

ave

raz

lain

form

ació

nso

bre

los

prod

ucto

syse

rvic

ioso

fert

ados

yqu

e”.“e

ltr

ánsit

oint

erna

ciona

ldec

ualq

uier

OV

Mse

real

izar

áen

cont

ened

ores

cerr

ados

ypre

cinta

dos,

prev

iaau

toriz

ació

nde

lOSC

corr

espo

ndien

te”.

Reg

lam

ento

sobr

eV

igila

ncia

yC

ontr

olSa

nita

riode

Alim

ento

sy

Beb

idas ,

“la

vigi

lanc

iaen

mat

eria

dero

tula

doyp

ublic

idad

deal

imen

tosy

bebi

dase

stáa

carg

ode

lIn

stitu

toN

acio

nal

dela

Com

peten

ciay

dela

Prot

ecció

nde

laPr

opied

adIn

telec

tual

-IN

DE

CO

PI-”

. Com

itéT

écni

code

Nor

mal

izac

ión

sobr

eBio

segu

ridad

enO

VM

s,

Text

nico

Ord

enad

ode

lDec

reto

Leg

islat

ivo

716

Ley

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

orL

eyde

Prot

ecció

nal

Con

sum

idor

-

“tra

tánd

osed

epro

ducto

sdes

tinad

osa

laal

imen

tació

nya

lasa

lud

dela

sper

sona

s,es

taob

ligac

ión

seex

tiend

eain

form

arso

bres

usin

gred

ientes

ycom

pone

ntes

104

105

Asi

mis

mo,

sees

tabl

ece

que

”.

No

obst

ante

,dic

has

norm

asre

spon

den

aun

apo

lític

age

nera

lde

etiq

ueta

doy

noda

nso

luci

óna

una

posi

ble

dem

anda

deet

ique

tado

deO

VM

so

sus

prod

ucto

sde

rivad

os.

Tam

poco

decl

ara

nada

alre

spec

tola

nuev

aL

eyN

o.28

103,

que

entr

ará

envi

gore

lpró

xim

o30

deno

viem

bre

del2

004.

Ello

podr

íade

bers

ea

lafa

ltade

unco

mpl

eto

ente

ndim

ient

oso

bre

las

impl

ican

cias

que

una

polít

ica

enm

ater

iade

etiq

ueta

dode

OV

Ms

podr

íate

ner

enel

país

aef

ecto

sde

capa

cida

des,

cost

osy

afec

taci

ónde

dere

chos

.

Con

cará

cter

gene

ral,

noca

lific

ade

atre

vim

ient

oel

afir

mar

que

enel

Perú

toda

vía

escu

estio

nabl

eel

que

exis

taun

asu

fici

ente

capa

cida

dde

resp

uest

apo

rpa

rte

delo

sci

udad

anos

yun

cons

umid

ored

ucad

oy

orga

niza

doqu

eej

erza

susd

erec

hosa

nte

esto

snu

evos

reto

sque

está

nem

ergi

endo

defo

rma

acel

erad

a.

En

laac

tual

idad

,exi

sten

apro

xim

adam

ente

diez

orga

niza

cion

esde

cons

umid

ores

,de

las

cual

es,u

nade

ella

sde

nom

inad

aA

soci

ació

nPe

ruan

ade

Con

sum

idor

esy

Usu

ario

s-A

SPE

C-

esla

que

may

orpr

esen

cia

tiene

enlo

sm

edio

sde

com

unic

ació

ny

repr

esen

taci

ónna

cion

alen

mat

eria

deco

nsum

o.

Toda

sla

sas

ocia

cion

esse

encu

entr

ance

ntra

lizad

asen

laca

pita

l.

La

esca

sare

pres

enta

tivid

adde

este

mov

imie

nto

ani

vel

naci

onal

,po

dría

esta

rvi

ncul

ada

ala

noci

ónm

ism

ade

cons

umid

orco

mo

lape

rson

aqu

evi

veen

soci

edad

esin

dust

rial

esy

urba

niza

das.

Así

,el

cons

umid

orse

ría

unre

flej

ode

ldo

min

iode

laaf

luen

cia

dedi

nero

endi

chas

soci

edad

esy

deun

cont

inuo

cons

umo

yde

sarr

ollo

debi

enes

yse

rvic

ios

enla

sec

onom

ías

dem

erca

do.

En

este

sent

ido,

elté

rmin

oco

nsum

idor

rest

ring

iría

elco

ncep

tode

lind

ivid

uoa

unún

ico

aspe

cto

-de

algu

nafo

rma

pasi

vo-

dela

vida

hum

ana,

com

oes

laha

bilid

adde

utili

zar

eldi

nero

para

cons

umir

bien

esy

serv

icio

s.E

lloim

plic

aría

una

depe

nden

cia

exte

rna,

segú

nla

cual

,lo

sco

nsum

idor

esse

rían

aque

llos

que

tiene

ndi

nero

para

gast

ary

son

inca

pace

sde

satis

face

rsu

sne

cesi

dade

sbá

sica

spo

rel

los

mis

mos

,nec

esita

ndo

deag

ente

sex

tern

ospa

rasu

prov

isió

n.

“está

proh

ibid

ato

dain

form

ació

no

pres

enta

ción

que

indu

zca

alco

nsum

idor

aer

rorr

espe

ctoa

lana

tura

leza,

orig

en,m

odod

efab

ricac

ión,

com

pone

ntes

,uso

s,vo

lum

en,

peso

,med

idas

,pre

cios,

form

ade

empl

eo,c

arac

teríst

icas,

prop

iedad

es,i

done

idad

,can

tidad

,cal

idad

ocu

alqu

ierot

roda

tode

losp

rodu

ctoso

serv

icios

ofre

cidos

Ley

quee

stabl

ecel

aob

ligac

ión

dero

tula

rlo

spr

oduc

tos

indu

stria

lesm

anuf

actu

rado

squ

eso

nco

mer

cializ

ados

enel

Perú

,10

6

107

108

6.5.

Los

Con

sum

idor

esen

elP

erú

104

105

Dec

reto

Supr

emo

No.

007-

98-S

Apo

rel

que

seap

rueb

ael

publ

icad

oen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

25de

setie

mbr

ede

1998

Dec

reto

Supr

emo

039-

2000

-IT

INC

Ipo

rel

que

seap

rueb

ael

,pub

licad

oen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

11de

dici

embr

ede

l200

0.

Reg

lam

ento

sobr

eV

igila

ncia

yC

ontr

olSa

nita

riode

Alim

ento

syB

ebid

as,

ElP

erua

no.

Text

nico

Ord

enad

ode

lD

ecre

toL

egisl

ativ

o71

6-

Ley

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

orE

lPe

ruan

o

106

107

108

Pub

licad

aen

elD

iari

oO

fici

alco

nfe

cha

21de

novi

embr

ede

l200

3.L

aen

trad

aen

vigo

rfue

susp

endi

daha

sta

el30

deno

viem

bre

del2

004

deac

uerd

oa

lodi

spue

sto

enel

artíc

ulo

únic

ode

laL

eyN

o.28

224,

publ

icad

ael

20de

may

ode

l200

4.P

ráct

icam

ente

toda

sla

sde

nunc

ias

ante

laha

nsi

dopr

esen

tada

spor

dich

aas

ocia

ción

.T

anse

y,G

eoff

and

Wor

sley

,Ton

y(1

995)

.Ear

thsc

anP

ublic

atio

nsL

imite

d.L

ondo

n.

ElP

erua

no

Com

isión

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

or

The

Food

Syste

m.A

Gui

de

85

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

84

Aes

taco

ncep

ción

dede

stin

atar

iofi

nald

ela

cade

napr

oduc

ción

-con

sum

o,ha

bría

que

inco

rpor

arla

corr

espo

ndie

nte

ala

real

idad

peru

ana

endo

nde

los

indi

vidu

osy

sus

ento

rnos

fam

iliar

esso

nm

ultif

unci

onal

esde

form

aqu

epu

eden

inte

rven

iren

las

dist

inta

sfa

ses

dela

cade

naal

imen

tari

a,al

culti

var,

reco

lect

ar,p

roce

sar

yco

cina

rlo

sal

imen

tosq

ueco

nsum

en.E

nes

tese

ntid

o,al

habl

arde

cons

umid

oren

elPe

rú,h

abrí

aqu

eat

ende

rala

diná

mic

ade

lasr

elac

ione

sde

cons

umo,

endo

nde

exis

ten

zona

sgri

ses,

enla

squ

ela

asim

etrí

ade

info

rmac

ión

ala

que

sepr

eten

deha

cerf

rent

e,a

trav

ésde

lano

rmat

iva

depr

otec

ción

alco

nsum

idor

,pud

iera

refe

rirs

e,no

sólo

alúl

timo

esla

bón

dela

cade

nao

alde

stin

atar

iofi

nald

epr

oduc

tos

yse

rvic

ios,

sino

aot

ros

con

posi

ción

igua

lmen

tedé

bile

nla

cade

naal

imen

tari

a.

Exi

sten

zona

sgri

sesc

uand

osi

mul

táne

amen

tese

pres

enta

nlo

sest

atus

depr

ovee

dory

cons

umid

or.

En

esto

ssu

pues

tos

deus

om

ixto

,lo

sbi

enes

son

empl

eado

sin

dist

inta

men

tepo

rlas

pers

onas

para

sudi

sfru

tepe

rson

alo

fam

iliar

opa

rade

sarr

olla

run

activ

idad

com

erci

al.

Ello

halle

vado

aam

plia

rla

exte

nsió

nde

lcon

cept

ode

cons

umid

ora

toda

slas

PY

ME

So

mic

roem

pres

asqu

e,au

ncu

ando

conc

eptu

alm

ente

pert

enec

ena

laca

tego

ría

depr

ovee

dor,

seen

cont

rarí

anen

situ

acio

nes

deco

nsum

idor

esfi

nale

sy

siem

pre

que

conc

urri

esen

circ

unst

anci

asde

asim

etrí

ade

lain

form

ació

n.

Sin

emba

rgo,

nose

cons

ider

aco

nsum

idor

yus

uari

o,a

los

efec

tosd

ela

alo

spro

veed

ores

cuan

doad

quie

ren,

utili

zan

odi

sfru

tan

deun

bien

para

fine

spr

opio

sde

suac

tivid

adco

mo

las

pers

onas

que

prod

ucen

,ext

raen

,ind

ustr

ializ

ano

tran

sfor

man

bien

esin

term

edio

so

fina

les.

Que

darí

anex

clui

dos

los

que

inco

rpor

enlo

spro

duct

osa

una

cade

napr

oduc

tiva,

oa

unpr

oces

oec

onóm

ico

opa

rael

desa

rrol

lode

activ

idad

esec

onóm

icas

.

Est

ees

unte

ma

cruc

iale

nla

esfe

raqu

ees

tam

ostr

atan

do,y

aqu

eim

plic

aqu

elo

spe

queñ

osag

ricu

ltore

squ

eden

excl

uido

sde

los

mec

anis

mos

depr

otec

ción

que

cont

empl

ala

legi

slac

ión

enm

ater

iade

cons

umid

ores

y,co

nel

lo,s

ele

sce

rrar

íael

paso

para

acud

iren

sude

fens

aan

tela

depe

ndie

nte

deIN

DE

CO

PI.

Dic

haci

rcun

stan

cia,

podr

íaco

loca

ral

pequ

eño

agri

culto

ren

situ

ació

nde

desv

enta

jaal

nopo

dera

cudi

radi

chas

inst

anci

as,p

orej

empl

o,en

los

supu

esto

sde

adqu

isic

ión

dese

mill

asO

VM

syen

elca

sode

que

dich

asse

mill

asno

resp

ondi

eran

ala

sve

ntaj

asof

reci

dasp

orel

vend

edor

.En

esto

scas

os,l

osag

ricu

ltore

sse

verá

nob

ligad

osa

recl

amar

ante

laví

aju

dici

alco

nla

carg

aec

onóm

ica

que

ello

impl

ica

yel

retr

aso

enla

solu

ción

deco

nflic

tos.

Ent

relo

sde

rech

osre

cono

cido

sa

los

cons

umid

ores

,ela

rtíc

ulo

5de

laen

umer

alo

ssig

uien

tes:

Ley

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

or,

Com

isión

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

or

Ley

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

or

109

·el

dere

cho

aun

apr

otec

ción

efic

azco

ntra

los

prod

ucto

sy

serv

icio

squ

e,en

cond

icio

nesn

orm

ales

opr

evis

ible

s,re

pres

ente

nri

esgo

ope

ligro

para

lasa

lud

ola

segu

rida

dfí

sica

elde

rech

oa

reci

bir

delo

spr

ovee

dore

sto

dala

info

rmac

ión

nece

sari

apa

rato

mar

una

deci

sión

ore

aliz

arun

ael

ecci

ónad

ecua

dam

ente

info

rmad

a;·

elde

rech

oa

acce

der

aun

ava

ried

adde

prod

ucto

sy

serv

icio

s;el

dere

cho

ala

prot

ecci

ónco

ntra

mét

odos

com

erci

ales

coer

citiv

oso

que

impl

ique

nde

sinf

orm

ació

no

info

rmac

ión

equi

voca

daso

bre

losp

rodu

ctos

ose

rvic

ios,

elde

rech

oa

lare

para

ción

por

daño

sy

perj

uici

osqu

ese

haya

noc

asio

nado

com

oco

nsec

uenc

iade

laad

quis

ició

nde

los

bien

eso

serv

icio

squ

ese

ofre

cen

enel

mer

cado

ode

suus

oo

cons

umo.

Ent

rela

sob

ligac

ione

sde

lpro

veed

or,l

am

enci

onad

aL

eyse

ñala

que

los

prov

eedo

res

son

resp

onsa

bles

dela

idon

eida

dy

calid

adde

los

prod

ucto

sy

serv

icio

s,de

laau

tent

icid

adde

las

mar

cas

yle

yend

asqu

eex

hibe

n,de

lave

raci

dad

dela

prop

agan

daco

mer

cial

ypo

relc

onte

nido

delp

rodu

cto

indi

cado

enel

enva

se-a

rtíc

ulo

8-.

Asi

mis

mo,

sese

ñala

que

los

prod

ucto

sof

reci

dos

alco

nsum

idor

node

ben

conl

leva

rri

esgo

inju

stif

icad

oo

noad

vert

ido

para

lasa

lud

delo

sco

nsum

idor

eso

sus

bien

es-

artíc

ulo

9-y

que,

enel

caso

dequ

ese

colo

quen

enel

mer

cado

prod

ucto

sen

los

que

post

erio

rmen

tese

dete

cte

lapr

esen

cia

depe

ligro

sno

prev

isto

s,el

prov

eedo

rse

encu

entr

aob

ligad

oa

adop

tarl

asm

edid

asra

zona

bles

para

elim

inar

ore

duci

relp

elig

ro,

com

ono

tific

ara

las

auto

rida

des

com

pete

ntes

,ret

irar

los

prod

ucto

s,e

info

rmar

alo

sco

nsum

idor

esop

ortu

nam

ente

-art

ícul

o10

-.

Aln

oex

istir

una

norm

aex

pres

aqu

eob

ligue

alet

ique

tado

deO

VM

Sni

que

oblig

uea

info

rmar

que

unal

imen

toha

sido

mod

ific

ado

gené

ticam

ente

,cua

lqui

erde

nunc

iaqu

equ

isie

rain

terp

oner

unco

nsum

idor

enre

laci

ónco

nun

prod

ucto

que

cont

uvie

seO

VM

,con

mot

ivo

deal

erge

nici

dad,

pore

jem

plo,

debe

ría

serd

efen

dida

alam

paro

del

artíc

ulo

9de

lam

enci

onad

o.

En

todo

eltie

mpo

enqu

eha

esta

doen

vigo

rla

,han

sido

apro

xim

adam

ente

20la

sde

nunc

ias

plan

tead

aspo

rla

sas

ocia

cion

esde

cons

umid

ores

enre

laci

ónco

nte

mas

deet

ique

tado

yro

tula

dode

alim

ento

s.L

ain

terp

osic

ión

deun

ade

nunc

iaha

deha

cers

epo

resc

rito

,pre

vio

pago

deun

ata

sade

32.0

0N

uevo

sSo

les

-el

equi

vale

nte

aU

S$9-

.L

aR

esol

ució

nem

itida

por

laC

omis

ión

deP

rote

cció

nal

Con

sum

idor

pued

ese

robj

eto

deap

elac

ión

ante

laSa

lade

Def

ensa

dela

Com

pete

ncia

delT

ribu

nald

eD

efen

sade

laC

ompe

tenc

iay

dela

Pro

pied

adIn

tele

ctua

l,ta

mbi

énde

IND

EC

OP

I,pr

evio

pago

deun

ata

sade

320.

00N

uevo

sSo

les

-equ

ival

ente

aU

S$92

-.To

dosl

osex

pedi

ente

sson

públ

icos

ypu

eden

obte

ners

eco

pias

.

La

men

cion

ada

Sala

haco

noci

doca

sos,

tant

ore

fere

ntes

aun

ain

form

ació

nin

sufi

cien

teen

elet

ique

tado

,com

oaq

uello

sen

los

que

seap

orta

una

info

rmac

ión

erró

nea

oqu

epu

ede

indu

cir

aer

ror.

La

Sala

ensu

sre

solu

cion

esha

decl

arad

oco

n

Ley

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

or

Ley

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

or

109

Esp

inoz

a,Ju

an(2

003)

“Sob

relo

sal

canc

esde

lco

ncep

tode

cons

umid

or”.

.Núm

ero

26.A

gost

o20

03.G

acet

aJu

rídi

ca,L

ima,

Perú

.C

uade

rnos

Juris

prud

encia

les

87

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

86

cará

cter

gene

ral

”.

Un

prob

lem

aqu

ese

obse

rva

tant

oen

lano

rmat

iva

sobr

epr

otec

ción

alco

nsum

idor

yso

bre

vigi

lanc

iay

cont

rols

anita

rio

deal

imen

tos

ybe

bida

sD

SN

o.00

7-98

-SA

-es

laau

senc

iade

unré

gim

ende

talla

dode

infr

acci

ones

ysa

ncio

nes

que

incl

uyan

sanc

ione

sde

cará

cter

corr

ectiv

oy

que

impl

ique

nal

gún

tipo

dein

dem

niza

ción

alo

safe

ctad

os.

Ala

fech

a,no

exis

teni

ngun

ano

rmat

iva

depr

otec

ción

alco

nsum

idor

enel

ámbi

tode

la.S

ería

dese

able

que

dich

ofo

rosi

rvie

rapa

rare

solv

erlo

sre

tosy

lasc

uest

ione

scom

unes

que

elpl

ante

arun

apo

lític

aen

mat

eria

debi

oseg

urid

ady

etiq

ueta

doco

nlle

vapa

ralo

spaí

sesd

ela

Com

unid

adA

ndin

a.

“la

oblig

ator

iedad

delo

spro

veed

ores

depo

nert

oda

lain

form

ació

nre

levan

tepa

raqu

elos

cons

umid

ores

pued

anre

aliz

arun

aad

ecua

dade

cisió

nde

cons

umo

Com

unid

adA

ndin

ade

Nac

ione

s

110

VI

I.

AL

GU

NA

SR

EF

LE

XI

ON

ES

SO

BR

ER

ESP

ON

SAB

ILID

AD

Sibi

en,c

omo

seha

vist

o,el

Pri

ncip

ioP

reca

utor

iore

spon

dea

lane

cesi

dad

dead

opta

rm

edid

as,l

ossi

stem

asde

resp

onsa

bilid

adin

tent

anre

spon

der

asi

tuac

ione

sen

las

que

elda

ñoes

actu

aly

yase

hapr

oduc

ido.

Las

med

idas

son

aque

llas

enla

squ

elo

sm

anda

tos

regu

lato

rios

pres

crib

enla

oblig

ació

nde

prev

enir

elda

ñopo

rel

tom

ador

dede

cisi

ones

.Fre

nte

ael

las,

las

med

idas

deja

nen

man

osde

lges

tord

eri

esgo

aver

igua

rpo

rsi

mis

mo,

haci

endo

supr

opio

anál

isis

deco

ste-

bene

fici

ocu

áles

serí

anlo

sco

mpo

rtam

ient

osm

asad

ecua

dos

-de

lam

ism

afo

rma

que

elpr

inci

pio

deen

elm

erca

dose

pres

ume

com

oel

mas

capa

zde

disc

erni

rlo

sm

odos

para

evita

rlas

prop

iasp

érdi

dasq

ueel

libre

mer

cado

gene

ra-.

Los

mec

anis

mos

impl

ican

una

may

orca

ució

nen

else

ntid

ode

pode

rev

itar

dean

tem

ando

los

posi

ble

ries

gos,

pero

ello

pued

ete

ner

com

oco

ntra

part

ida,

com

oal

guno

sau

tore

sha

nse

ñala

do,

elañ

adir

elri

esgo

deun

am

ayor

regu

laci

óny

“bur

ocra

cia”

.En

este

sent

ido,

laap

licac

ión

del

Pri

ncip

ioP

reca

utor

ioim

plic

aría

elop

tar

por

busc

arun

aex

pans

ión

dela

sm

edid

asy

por

acep

tar

elri

esgo

que

conl

leva

lacr

eaci

ónde

una

regu

laci

ónm

ásrí

gida

,en

luga

rde

asum

irun

osda

ños

que

pued

ense

rde

impo

rtan

cia

enel

futu

ro.

Asu

vez,

laco

nfia

nza

enla

sm

edid

asse

vein

crem

enta

daco

mo

resp

uest

aa

las

debi

lidad

esqu

eof

rece

nla

smed

idas

enun

dete

rmin

ado

cont

exto

.Con

ello

,nos

refe

rim

osen

conc

reto

alo

sreg

ímen

esde

resp

onsa

bilid

ady

ala

gran

inde

fini

ción

enla

que

seen

cuen

tran

este

mom

ento

tant

oa

esca

lana

cion

alco

mo

inte

rnac

iona

l.

De

esta

man

era,

lost

omad

ores

dede

cisi

ónso

npr

ocliv

esa

opta

rpor

solu

cion

eso

post

erio

res

ala

real

izac

ión

del

daño

,en

luga

rde

eleg

irpo

lític

asde

prec

auci

ón,

cuan

doel

acto

rres

pons

able

pore

ldañ

opu

ede:

a)se

ride

ntif

icad

ob)

serd

enun

ciad

oan

telo

stri

buna

lesd

eju

stic

iaco

nfa

cilid

adc)

pued

ese

rpro

bada

sure

spon

sabi

lidad

ya)

pued

ese

rfor

zado

are

para

reld

año

porv

íaju

dici

al.

Ant

elo

snu

evos

ries

gos

que

pued

eim

plic

arla

biot

ecno

logí

am

oder

na,v

ario

sde

esto

sel

emen

tos

sepo

nen

endu

da.

En

esto

sca

sos,

las

fuen

tes

deri

esgo

son

deco

nsec

uenc

ias

cada

vez

mas

perm

anen

tes

yex

tens

ivas

,no

foca

lizad

asen

punt

oses

pecí

fico

s.E

xist

eca

dave

zun

am

ayor

inte

racc

ión

entr

ela

sdis

tinta

sfue

ntes

deri

esgo

oag

ente

scre

ador

esde

ries

goso

pelig

ros,

cuyo

scan

ales

deca

usal

idad

ein

terc

onex

ión

perm

anec

enob

scur

os.E

lloim

plic

aqu

e,ca

dave

zm

as,e

xist

eun

aen

orm

edi

ficu

ltad

enpr

obar

quié

nes

elre

spon

sabl

ede

ldañ

o.

Est

am

ism

adi

ficu

ltad

sein

crem

enta

siin

tent

amos

iden

tific

ara

lapa

rte

perj

udic

ada

cuan

doha

blam

osde

bien

esco

mun

es.A

suve

z,en

tre

Est

ados

elte

ma

seco

mpl

ica

cuan

dose

inte

nta

defi

nir

laju

risd

icci

ónco

mpe

tent

een

conf

licto

str

ansf

ront

eriz

os-

exan

teex

ante

expo

st

laiss

ezfa

ire

exan

te

exan

te

exan

teex

post

expo

st

110

Res

oluc

ión

No.

0259

-200

4/T

DC

-IN

DE

CO

PI.

En

esta

Res

oluc

ión

seco

nden

aa

una

empr

esa

debe

bida

spo

rno

incl

uir

enel

rotu

lado

deun

abe

bida

que

lam

ism

aco

nten

íaca

feín

a,lo

que

aju

icio

dela

Sala

,.

“pue

dein

ducir

aer

rora

losc

onsu

mid

ores

sobr

elas

cara

cterís

ticas

dedi

cha

bebi

da,l

leván

dolo

saad

opta

runa

decis

ión

deco

nsum

oque

pued

eafec

tara

susi

nter

eses

89

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

88

7.1.

En

elco

nte

xto

del

Pro

toco

lod

eC

arta

gen

aso

bre

Segu

rid

add

ela

Bio

tecn

olog

ía

En

elám

bito

del

mov

imie

nto

tran

sfro

nter

izo

deO

VM

s,el

artíc

ulo

8.2

del

PC

Bes

tabl

ece

que

Dic

hopr

ecep

topa

rece

indi

car

que

laPa

rte

expo

rtad

ora

esre

spon

sabl

ede

inst

ituir

ensu

mar

cono

rmat

ivo

las

pres

crip

cion

essa

ncio

nado

ras

corr

espo

ndie

ntes

,pa

rael

caso

enqu

eel

expo

rtad

orde

sinf

orm

eo

apor

tein

form

ació

nen

gaño

saen

rela

ción

con

susp

rodu

ctos

.

En

rela

ción

con

lade

fini

ción

deun

régi

men

dere

spon

sabi

lidad

inte

rnac

iona

len

lam

ater

ia,e

sel

artíc

ulo

27de

lPC

Bel

rela

tivo

are

spon

sabi

lidad

yco

mpe

nsac

ión

elqu

eab

orda

defo

rma

espe

cífi

cael

tem

a.D

uran

tela

sne

goci

acio

nes

del

Pro

toco

lode

Car

tage

na,l

ascu

estio

nesd

ere

spon

sabi

lidad

yco

mpe

nsac

ión

dier

onlu

gara

múl

tiple

sdi

scus

ione

sa

laho

rade

reso

lver

las

dist

inta

scu

estio

nes

que

unré

gim

ende

resp

onsa

bilid

adim

plic

a-q

uién

esel

resp

onsa

ble,

que

sede

beco

nsid

erar

por

daño

,la

resp

onsa

bilid

adde

bese

rob

jetiv

ao

cond

icio

nada

ala

exis

tenc

iade

negl

igen

cia

por

part

ede

lca

usan

tede

los

daño

s,et

c.en

tre

los

que

seco

nstit

uyer

onco

mo

país

esim

port

ador

esy

expo

rtad

ores

,paí

ses

desa

rrol

lado

sy

ende

sarr

ollo

.Las

men

cion

adas

disc

repa

ncia

sdi

eron

com

ore

sulta

dola

incl

usió

nde

ntro

del

Pro

toco

lode

lm

enci

onad

oar

tícul

o27

sobr

ere

spon

sabi

lidad

yco

mpe

nsac

ión,

pero

con

unco

nten

ido

dem

ero

com

prom

iso

yha

bilit

ante

,dej

ando

para

futu

ras

nego

ciac

ione

sla

fija

ción

delc

onte

nido

sust

antiv

ode

lmis

mo.

Así

,ela

rtíc

ulo

27,s

ere

mite

ala

prim

era

Con

fere

ncia

dela

sPa

rtes

para

adop

tar

unpr

oces

oen

rela

ción

con

lael

abor

ació

nde

las

norm

asy

proc

edim

ient

osin

tern

acio

nale

sen

laes

fera

deco

mpe

nsac

ión

yda

ños

resu

ltant

esde

los

mov

imie

ntos

tran

sfro

nter

izos

deO

VM

s,fi

jánd

ole

unpl

azo

decu

atro

años

para

sucu

lmin

ació

ny

sugi

rien

dose

teng

anen

cuen

talo

spr

oces

osen

curs

oen

elám

bito

inte

rnac

iona

len

esta

mat

eria

.

La

CO

P-M

OP

-1ce

lebr

ada

enK

uala

Lum

purd

iolu

gara

lest

able

cim

ient

ode

ungr

upo

detr

abaj

oso

bre

resp

onsa

bilid

ady

com

pens

ació

nqu

ean

aliz

ará

lose

scen

ario

sde

daño

actu

ales

ypo

tenc

iale

spar

aid

entif

icar

losá

mbi

tose

nls

oqu

ese

ráne

cesa

rio

eldi

seño

deno

rmas

inte

rnac

iona

les.

Dic

hogr

upo

debe

ráco

nsid

erar

entr

eot

ros

tem

aslo

sde

defi

nici

ón,n

atur

alez

ay

alca

nce

deld

año,

valo

raci

ónde

ldañ

oa

labi

odiv

ersi

dad

ya

lasa

lud

hum

ana,

yan

aliz

ará

cóm

olo

sre

gím

enes

inte

rnac

iona

les

enm

ater

iade

resp

onsa

bilid

adqu

epu

eden

serd

eap

licac

ión

enla

mat

eria

.Elg

rupo

tend

ráqu

ete

ner

unin

form

ey

una

prop

uest

ade

unré

gim

ende

resp

onsa

bilid

adpa

rael

año

2008

,en

que

lasi

guie

nte

MO

Pad

opta

ráun

ade

cisi

ón.

No

obst

ante

son

vari

asla

scu

estio

nes

fund

amen

tale

squ

ede

berá

nse

rre

suel

tas

enla

nego

ciac

ión

dedi

cho

régi

men

inte

rnac

iona

lde

resp

onsa

bilid

ad,

entr

eel

las,

men

cion

amos

lass

igui

ente

s:

“la

part

edee

xpor

tació

nve

lará

porq

uela

exac

titud

dela

info

rmac

ión

facil

itada

pore

lex

port

ador

sea

una

pres

crip

ción

legal

”.

imag

inem

osqu

ésu

cede

ría

enel

caso

dela

Am

azon

ía-.

Fin

alm

ente

,el

asun

tose

conv

iert

een

inm

anej

able

sila

sáre

asre

cept

oras

deld

año

son

área

scom

unes

enla

sque

elE

stad

oo

elpe

rjud

icad

ono

esfá

cilm

ente

iden

tific

able

por

trat

arse

dere

curs

osco

mun

es,c

omo

pued

ese

ren

elca

sode

las

zona

sde

alta

mar

.En

todo

slo

ssu

pues

tos

men

cion

ados

,elc

onse

guir

unre

sarc

imie

nto

porp

arte

delq

uehi

zoel

daño

noes

tani

muc

hom

enos

gara

ntiz

ado.

Una

cues

tión

adic

iona

lse

refe

rirí

aal

frac

aso

con

que

norm

alm

ente

las

med

idas

resp

onde

na

cons

ider

acio

nes

deca

ráct

erdi

stri

butiv

o.E

xist

ende

term

inad

assi

tuac

ione

sen

que

las

pérd

idas

nopu

eden

ser

com

pens

adas

.A

sí,u

naop

ción

pued

ese

rdef

endi

ble

enté

rmin

osde

cost

e-be

nefi

cio,

pero

esta

mis

ma

opci

ónpu

ede

impl

icar

daño

sque

nopu

edan

serc

onta

biliz

ados

nico

mpe

nsad

os,e

ncu

yoca

sota

mbi

énha

bría

que

acud

ira

med

idas

.

Asi

mis

mo,

toda

sla

sde

cisi

ones

conl

leva

nga

nado

res

ype

rded

ores

.En

elpa

sado

,en

toda

sla

snu

evas

tecn

olog

ías

que

fuer

onpr

evia

men

tein

trod

ucid

as,

eldu

eño

ybe

nefi

ciar

iode

late

cnol

ogía

era

may

orm

ente

elqu

ese

hací

are

spon

sabl

ede

sus

efec

tos

adve

rsos

.E

sto

none

cesa

riam

ente

suce

deco

nla

sde

cisi

ones

ligad

asa

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

.Sib

ien,

am

odo

deej

empl

o,un

ade

term

inad

ade

cisi

ónen

elte

ma

que

nos

ocup

apo

dría

repe

rcut

iren

unbe

nefi

cio

para

untip

ode

agri

culto

ren

foca

doa

una

agri

cultu

raex

tens

iva,

basa

daen

deex

port

ació

n;es

tam

ism

ade

cisi

ón,p

odrí

aim

plic

arun

perj

uici

opa

raot

rotip

ode

agri

culto

rco

mo

pued

ese

rel

pequ

eño

agri

culto

r,el

agri

culto

ran

dino

oel

agri

culto

rde

dica

doa

laag

ricu

ltura

orgá

nica

.En

este

caso

,yda

dala

circ

unst

anci

ade

que

sepr

oduj

esen

pérd

idas

,ser

íaco

nven

ient

ede

term

inar

,qui

énes

elqu

ese

vaa

hace

rres

pons

able

delo

sdañ

os.

Fin

alm

ente

,elt

ema

seen

cuen

tra

ligad

oa

laca

paci

dad

dere

spue

sta

delo

ssi

stem

asad

min

istr

ativ

osy

judi

cial

ante

una

dem

anda

dere

para

ción

oco

mpe

nsac

ión

por

elda

ño.

Ello

sevi

ncul

aco

nla

efec

tivid

ady

elco

sto

delo

spr

oced

imie

ntos

adm

inis

trat

ivos

yju

dici

ales

dequ

ese

disp

one.

La

sum

ade

las

ince

rtid

umbr

esre

lata

das

lleva

na

cons

ider

arla

nece

sida

dde

opta

rpor

actit

udes

depr

ecau

ción

.C

omo

sepu

ede

dedu

cir

delo

desa

rrol

lado

alo

larg

ode

les

tudi

o,la

rela

ción

dela

spol

ítica

sde

prec

auci

ónco

nlo

sreg

ímen

esde

resp

onsa

bilid

adpu

ede

adqu

irir

una

trip

ledi

men

sión

.En

prim

erlu

gar,

lam

era

exis

tenc

iade

unsi

stem

ade

resp

onsa

bilid

adpu

ede

actu

arco

mo

unsi

stem

ade

prev

enci

ón.D

ees

afo

rma,

eles

tabl

ecim

ient

ode

unré

gim

ende

resp

onsa

bilid

ady

com

pens

ació

nse

rvir

íade

com

plem

ento

alré

gim

enre

gula

tori

oen

bios

egur

idad

,al

incr

emen

tarl

ase

guri

dad

enlo

spr

oduc

tos

que

son

lanz

ados

alm

erca

do.

En

segu

ndo

luga

r,la

crea

ción

deun

régi

men

dere

spon

sabi

lidad

pued

eve

nir

dada

por

man

dato

deun

apo

lític

ade

prev

enci

ón,

esde

cir,

las

auto

rida

des

regu

lado

ras

pued

enop

tar

por

adm

itir

una

dete

rmin

ada

activ

idad

con

OV

Ms

pero

suje

taa

cond

icio

nes

dere

spon

sabi

lidad

ym

edid

asde

com

pens

ació

n-u

nave

zco

nsid

erad

oslo

sre

sulta

dos

dela

sev

alua

cion

esde

lri

esgo

-.E

nte

rcer

luga

r,la

spo

lític

asde

prev

enci

ónse

rán

tant

om

ásab

iert

asy

flex

ible

s,cu

anto

mas

com

plet

osy

efec

tivos

sean

losm

ecan

ism

osde

resp

onsa

bilid

ady

lasg

aran

tíasd

eco

mpe

nsac

ión

porp

arte

delo

spro

mot

ores

dela

activ

idad

.

expo

st

exan

te

com

mod

ities

91

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

90

los

prod

ucto

sder

ivad

osde

OV

Ms

hidr

obio

lógi

cos;

alV

icem

inis

teri

ode

Pesq

uerí

ala

sac

tivid

ades

rela

cion

adas

con

OV

Ms

deor

igen

hidr

obio

lógi

co,

excl

uyen

dolo

spr

oduc

tos

deriv

ados

,y

alIN

IEA

las

activ

idad

esco

nO

VM

sre

lativ

asa

plan

tas

yan

imal

esvi

vosy

susp

rodu

ctos

deriv

ados

ylo

salim

ento

spar

aan

imal

es.

En

else

ctor

agrí

cola

,ser

áne

cesa

ria

una

coor

dina

ción

delr

égim

ende

resp

onsa

bilid

adqu

ese

apliq

ue,c

onel

actu

alm

ente

vige

nte

dem

edid

asfi

toy

zoos

anita

rias

esta

blec

idas

aef

ecto

sde

prev

enir

lain

trod

ucci

óny

dise

min

ació

nde

plag

asy

enfe

rmed

ades

que

afec

tan

lapr

oduc

ción

agra

ria

naci

onal

yla

sre

lativ

asa

lasa

nida

dag

rari

a,cu

yaco

mpe

tenc

iaen

mat

eria

dein

frac

cion

esy

sanc

ione

scor

resp

onde

aSE

NA

SA.

Asi

mis

mo,

adi

chos

regí

men

esse

sum

arán

lose

stab

leci

dose

nm

ater

iade

prot

ecci

ónal

cons

umid

ory

cons

erva

ción

delm

edio

ambi

ente

.En

rela

ción

con

elpr

imer

o,la

esta

blec

equ

ees

lael

órga

noad

min

istr

ativ

oco

mpe

tent

epa

raco

noce

rde

las

pres

unta

sin

frac

cion

esa

lam

ism

ay

para

impo

ner

sanc

ione

sad

min

istr

ativ

asco

rres

pond

ient

es.A

tal

efec

to,s

epr

evé

lapo

sibi

lidad

deim

pone

run

asa

nció

nad

min

istr

ativ

ade

hast

aun

máx

imo

de10

0U

nida

des

Impo

sitiv

asT

ribu

tari

as(e

nla

actu

alid

ad,1

UIT

equi

vale

a3,

200

Nue

vos

Sole

s),q

uepo

drán

sum

arse

am

edid

asde

cará

cter

corr

ectiv

oco

mo

elde

com

iso

yde

stru

cció

nde

lam

erca

derí

a,la

clau

sura

tem

pora

ldel

rest

able

cim

ient

o,la

publ

icac

ión

deav

isos

rect

ific

ador

eso

info

rmat

ivos

,la

repo

sici

óny

repa

raci

ónde

prod

ucto

s,en

tre

otra

s.L

agr

adua

ción

dedi

chas

sanc

ione

sat

ende

ráa

lagr

aved

adde

lafa

lta,e

ldañ

ore

sulta

nte

dela

infr

acci

ón,l

osbe

nefi

cios

obte

nido

spo

relp

rove

edor

,la

cond

ucta

del

infr

acto

ra

lola

rgo

delp

roce

dim

ient

oy

los

efec

tos

que

sepu

dies

enoc

asio

naen

elm

erca

do,e

ntre

otro

s(T

ítulo

Sétim

o).

En

elám

bito

dela

legi

slac

ión

ambi

enta

l,el

artíc

ulo

14de

lCód

igo

delM

edio

Am

bien

tede

sarr

olla

unré

gim

enge

nera

lde

sanc

ione

sad

min

istr

ativ

aspo

rin

frac

cion

esde

norm

asam

bien

tale

s,qu

eva

nde

sde

mul

tas,

proh

ibic

ione

sore

stri

ccio

nesd

eac

tivid

ad,

clau

sura

tota

lo

parc

ial

delo

cal

oes

tabl

ecim

ient

o,de

com

iso,

impo

sici

ónde

oblig

acio

nes

com

pens

ator

ias,

susp

ensi

óno

canc

elac

ión

delic

enci

ade

func

iona

mie

nto,

perm

iso

oco

nces

ión.

En

prin

cipi

o,es

tass

anci

ones

son

deap

licac

ión

ato

davi

olac

ión

dela

sno

rmas

cont

enid

asen

elm

enci

onad

oC

ódig

oy

las

disp

osic

ione

squ

eem

anen

deél

yse

rán

sanc

iona

das

por

laau

tori

dad

sect

oria

lre

spec

tiva.

En

elsu

pues

tode

que

ning

una

auto

rida

dse

ctor

ials

eala

com

pete

nte

para

sanc

iona

r,el

CO

NA

Mse

ráel

llam

ado

aen

tend

erde

dich

opr

oces

o.

Ley

dePr

otec

ción

alC

onsu

mid

orC

omisi

ónde

Prot

ecció

nal

Con

sum

idor

7.2.

2.R

esp

onsa

bili

dad

Civ

ilE

xtra

con

trac

tual

La

resp

onsa

bilid

adci

vil

extr

acon

trac

tual

inte

nta

dar

resp

uest

aju

rídi

caan

tea

lane

cesi

dad

deid

entif

icar

quié

nde

bere

spon

der

econ

ómic

amen

tepo

rel

daño

ocas

iona

doen

una

situ

ació

nda

da.A

lres

pect

oel

Cód

igo

Civ

ilpe

ruan

ovi

gent

ede

sde

1984

,en

suar

tícul

o19

69di

spon

equ

eE

nes

teca

so,

elpe

soec

onóm

ico

por

elda

ñooc

asio

nado

corr

espo

nde

ala

pers

ona

que

actu

ócu

lpab

lem

ente

,es

deci

r,de

mod

oim

prud

ente

,con

impe

rici

a,ne

glig

ente

men

teo

con

inte

nció

nde

hace

rda

ño.S

ield

año

sepr

oduj

osi

nqu

em

edie

inte

nció

no

culp

apo

r

“aqu

elqu

epor

dolo

ocu

lpa

caus

aun

daño

aot

roes

táob

ligad

oain

dem

niza

rlo.E

ldes

carg

opor

falta

dedo

looc

ulpa

corr

espo

ndea

laut

or”.

111

Eld

esar

rollo

dees

teap

arta

dose

hare

aliz

ado

apa

rtir

dela

info

rmac

ión

cont

enid

aen

elSP

DA

.Lim

a,Pe

rú.2

004

Man

uald

eleg

islac

ión

ambi

enta

l.

·C

once

pto

del“

daño

”re

sulta

nte

dem

ovim

ient

ostr

ansf

ront

eriz

osde

OV

Ms.

Cóm

ode

bede

fini

rse

yva

lora

rse

dich

oco

ncep

to.

En

este

punt

o,se

cons

ider

ará

siún

icam

ente

sere

fier

ea

losd

años

resu

ltant

esde

ltr

ansp

orte

deun

punt

oa

otro

,oa

unco

ntex

tom

asam

plio

que

incl

uya

toda

slas

activ

idad

esqu

eca

enba

joel

alca

nce

del

Pro

toco

loco

mo

trán

sito

,tr

ansf

eren

cia,

man

ipul

ació

ny

utili

zaci

ónde

OV

Ms.

Tam

bién

sede

berá

tene

ren

cuen

tasi

sere

fier

ea

daño

soc

asio

nado

sa

ladi

vers

idad

biol

ógic

a,a

lavi

day

salu

dhu

man

as,a

lapr

opie

dad,

alm

edio

ambi

ente

,oda

ñoso

cio-

econ

ómic

o.·

Det

erm

inac

ión

dequ

ién

esel

resp

onsa

ble:

haci

aqu

ien

setr

asla

dala

resp

onsa

bilid

adpo

rdañ

osre

sulta

ntes

dem

ovim

ient

ostr

ansf

ront

eriz

os.E

sta

es,s

indu

da,l

apr

egun

tacl

ave

delr

égim

en.E

xist

endi

stin

tas

opci

ones

ase

rco

nsid

erad

as:

elE

stad

oex

port

ador

;el

Est

ado

impo

rtad

or;

laco

mpa

ñía

expo

rtad

ora;

laco

mpa

ñía

impo

rtad

ora;

lape

rson

aen

mej

orpo

sici

ónpa

rapr

even

irel

daño

;la

pers

ona

fáci

lmen

teid

entif

icab

ley

fina

ncie

ram

ente

capa

zde

cubr

irel

daño

Qui

éntie

nede

rech

oa

pres

enta

rrec

lam

acio

nesp

orda

ñosr

esul

tant

es.

·T

ipo

dere

spon

sabi

lidad

:sis

ere

quer

irá

una

resp

onsa

bilid

adse

ráob

jetiv

ao

culp

osa;

siún

icam

ente

bast

ará

laex

iste

ncia

deun

resu

ltado

conc

reto

,osi

será

nece

sari

o,ad

emás

,la

prue

bade

que

conc

urre

lane

glig

enci

ade

lres

pons

able

Cir

cuns

tanc

ias

ate

ner

encu

enta

para

laex

enci

ónde

resp

onsa

bilid

ades

:fu

erza

may

or;i

nter

fere

ncia

dete

rcer

aspe

rson

as,e

tc.

·L

ímite

ste

mpo

rale

sa

lare

spon

sabi

lidad

:es

paci

ote

mpo

ral

enel

que

lare

clam

ació

npu

ede

seri

nter

pues

ta.

·L

ímite

sm

onet

ario

sa

lare

spon

sabi

lidad

.En

este

sent

ido,

habr

áde

estu

diar

sela

oblig

ator

ieda

dde

impo

ner

gara

ntía

sfi

nanc

iera

sy

mec

anis

mos

aseg

urad

ores

ala

sem

pres

asin

volu

crad

asen

elm

ovim

ient

otr

ansf

ront

eriz

ode

OV

Ms.

·D

eter

min

ació

nde

lare

spon

sabi

lidad

delE

stad

o.E

nco

ncre

to,d

efin

ició

nde

supa

pel

com

ore

spon

sabl

epr

inci

pal

yta

mbi

énco

mo

resp

onsa

ble

subs

idia

rio.

7.2.

Rég

imen

nac

ion

ald

ere

spon

sab

ilid

ad

El

régi

men

dere

spon

sabi

lidad

aplic

able

serí

ael

gene

ral

prev

isto

enlo

sdi

stin

tos

ámbi

tosa

dmin

istr

ativ

o,ci

vily

pena

l.

Com

ose

havi

sto

con

ante

rior

idad

,to

daví

ano

seha

desa

rrol

lado

unré

gim

ende

resp

onsa

bilid

adad

min

istr

ativ

ase

ctor

ial

enre

laci

ónco

nel

ejer

cici

ode

activ

idad

esre

laci

onad

asco

nO

VM

s.D

icho

régi

men

tend

ráqu

ese

robj

eto

deun

are

glam

enta

ción

futu

ra.N

oob

stan

te,c

orre

spon

derá

na

DIG

ESA

lasi

nfra

ccio

nesy

sanc

ione

srel

ativ

asa

prod

ucto

sde

rivad

osde

OV

Ms

dest

inad

osal

cons

umo

hum

ano

dire

cto,

incl

uyen

do

111

7.2.

1.R

esp

onsa

bili

dad

Ad

min

istr

ativ

a

93

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

92

com

itépo

run

plaz

ono

may

orde

dosa

ños.

d)P

rohi

bici

óna

laso

cied

ad,f

unda

ción

,aso

ciac

ión,

coop

erat

iva

oco

mité

dere

aliz

aren

elfu

turo

activ

idad

es,d

ela

clas

ede

aque

llas

encu

yoej

erci

cio

seha

yaco

met

ido,

favo

reci

doo

encu

bier

toel

delit

o.E

nes

tos

caso

sla

proh

ibic

ión

pued

ete

ner

cará

cter

tem

pora

lode

fini

tivo,

sien

dola

tem

pora

lno

may

orde

cinc

oañ

os.C

uand

oal

guna

dela

sm

edid

asse

aap

licad

a,el

juez

orde

nará

ala

auto

rida

dco

mpe

tent

equ

edi

spon

gala

inte

rven

ción

dela

pers

ona

jurí

dica

para

salv

agua

rdar

losd

erec

hosd

elo

stra

baja

dore

s.Po

rot

rapa

rte,

esne

cesa

rio

tene

ren

cons

ider

ació

nla

sno

rmas

cont

enid

asen

elC

apítu

loÚ

nico

delT

itulo

XII

Idel

Cód

igo

Pena

l.A

lres

pect

o,se

cont

empl

aen

elar

tícul

o30

5la

impo

sici

ónde

una

pena

priv

ativ

ade

liber

tad

nom

enor

dedo

sañ

osni

may

orde

cuat

roañ

osy

tres

cien

tos

sese

nta

yci

nco

ase

teci

ento

str

eint

adí

as-m

ulta

cuan

doel

perj

uici

oo

alte

raci

ónoc

asio

nado

sad

quie

ran

unca

ráct

erca

tast

rófi

co;

cuan

doel

agen

teac

tuó

clan

dest

inam

ente

enel

ejer

cici

ode

suac

tivid

ad;

oen

elca

soen

que

los

acto

sco

ntam

inan

tesa

fect

engr

avem

ente

losr

ecur

sosn

atur

ales

que

cons

tituy

enla

base

dela

activ

idad

econ

ómic

a.

Asu

vez,

elar

tícul

o30

6co

ntem

pla

lare

spon

sabi

lidad

delf

unci

onar

iopú

blic

oqu

eot

orgu

eun

alic

enci

ade

func

iona

mie

nto

para

cual

quie

ract

ivid

adin

dust

rial

oel

que,

asa

bien

das,

info

rme

favo

rabl

emen

tepa

rasu

otor

gam

ient

osi

nob

serv

arla

sex

igen

cias

dela

sley

esy

regl

amen

toss

obre

prot

ecci

ónde

lmed

ioam

bien

te.C

omo

seha

vist

oco

nan

teri

orid

ad,

enla

legi

slac

ión

naci

onal

exis

ten

pres

crip

cion

esno

rmat

ivas

dere

spon

sabi

lidad

enre

laci

ónco

nlo

spr

oduc

tos

pues

tos

enel

mer

cado

porp

arte

dela

sem

pres

as.

Var

ias

cues

tione

sde

com

plej

idad

emer

gen

enla

defi

nici

ónde

resp

onsa

bilid

aden

elca

sode

alim

ento

str

ansg

énic

os.A

mod

ode

ejem

plo,

cabe

preg

unta

rse

siun

ape

rson

aqu

eha

sufr

ido

una

aler

gia

proc

eden

tede

lcon

sum

ode

OV

Ms,

podr

íaen

tabl

arun

ade

man

day

segu

irel

mis

mo

proc

eso

que

enel

supu

esto

enqu

ehu

bies

esi

doin

toxi

cada

con

mot

ivo

del

cons

umo

deun

prod

ucto

.¿B

ajo

que

crite

rios

sefi

jarí

ala

resp

onsa

bilid

ad:

serí

ane

cesa

ria

laex

iste

ncia

dene

glig

enci

apa

rade

clar

arla

resp

onsa

bilid

ado

bast

aría

una

resp

onsa

bilid

adob

jetiv

a?.

¿Se

podr

íaha

cer

resp

onsa

ble

ala

empr

esa

por

falta

dein

form

ació

ny

adve

rten

cias

enel

etiq

ueta

do?.

¿Qui

énse

ría

elre

spon

sabl

e:la

empr

esa

ola

entid

adpú

blic

aqu

eau

tori

zóel

prod

ucto

alpr

obar

que

noex

istía

nri

esgo

s?.

¿Sob

requ

ien

reca

ería

laca

rga

dela

prue

ba:

esel

cons

umid

orel

que

debe

prob

arla

rela

ción

deca

usal

idad

oes

laem

pres

ala

que

debe

dem

ostr

arqu

ela

rela

ción

caus

aef

ecto

noex

iste

?

May

ordi

ficu

ltad

sepl

ante

aau

nso

bre

laid

entif

icac

ión

delr

espo

nsab

leen

elca

sode

que

exis

taco

ntam

inac

ión

gené

tica

.Dad

oel

caso

,¿se

rápo

sibl

eha

cerr

espo

nsab

les

ala

sem

pres

asve

nded

oras

dese

mill

asO

VM

sde

los

even

tos

defl

ujo

gené

tico?

o¿s

erán

resp

onsa

bles

losa

gric

ulto

resq

ueha

gan

uso

dedi

chas

sem

illas

?

Ded

elito

scon

tra

losr

ecur

sosn

atur

ales

yel

med

ioam

bien

te

113

113

Para

unan

ális

isde

ltem

ade

cost

espo

rre

spon

sabi

lidad

civi

lque

sign

ific

óa

laco

mpa

ñía

Ave

ntis

elca

sode

cont

amin

ació

nge

nétic

aco

nm

aíz

Star

Lin

ken

USA

enel

año

2000

cons

ulta

rD

onal

dU

chtm

ann,

,10

RIC

H.

J.L.&

TE

CH

.22

(200

3),e

nht

tp:/

/law

.ric

hmon

d.ed

u/jo

lt/v1

0i2/

artic

le22

.pdf

.Sy

mpo

sium

:Lia

bilit

yIs

sues

:Les

sons

From

Star

link

part

ede

laut

or,n

oex

istir

ála

oblig

ació

nde

inde

mni

zar.

Hay

que

dest

acar

,sin

emba

rgo,

que

lapr

ueba

dequ

ese

actu

óco

nla

prud

enci

ay

dilig

enci

ade

bida

corr

espo

nde

alau

tor.

En

efec

to,e

lart

ícul

o19

69de

lCód

igo

Civ

illib

era

ala

víct

ima

dela

nece

sida

dde

acre

dita

rel

dolo

ocu

lpa

dela

utor

,per

osi

nem

barg

ono

lolib

era

dela

nece

sida

dde

dem

ostr

arla

rela

ción

deca

usal

idad

entr

eel

hech

ooc

urri

doy

elda

ñooc

asio

nado

.

Pors

upa

rte,

elar

tícul

o19

70in

corp

ora

laob

ligac

ión

dere

para

rpo

rpar

tede

aque

lque

med

iant

eun

bien

ries

goso

ope

ligro

so,o

por

elej

erci

cio

deun

aac

tivid

adri

esgo

sao

pelig

rosa

,cau

saun

daño

aot

ro.E

sta

teor

íase

sust

enta

enel

prin

cipi

ode

que

aque

lque

,a

sabi

enda

s,se

bene

fici

aco

nel

desa

rrol

lode

una

activ

idad

ries

gosa

oco

nel

uso

deun

bien

igua

lmen

teri

esgo

soo

pelig

roso

,de

beas

umir

los

cost

osde

lpe

rjui

cio

que

ocas

iona

.

Exi

sten

algu

nas

razo

nes

por

las

cual

esla

sví

ctim

asno

recu

rren

tant

oa

este

tipo

depr

oces

oy

hace

nqu

een

elPe

rúel

resa

rcim

ient

opo

rla

vía

civi

lsea

más

teór

ico

que

prác

tico.

Ent

reot

rasc

abe

dest

acar

lass

igui

ente

s:

a)L

asin

dem

niza

cion

esfi

jada

spo

rlo

sju

eces

ytr

ibun

ales

son

muy

exig

uas

yno

guar

dan

rela

ción

con

elva

lord

elo

sbie

nesd

añad

os.

b)L

are

spon

sabi

lidad

pord

años

norm

alm

ente

seas

ocia

alo

sdañ

osir

roga

dosa

lavi

da,

elcu

erpo

yla

pers

ona;

enm

enor

med

ida

alpa

trim

onio

dela

spe

rson

as;e

nm

ucho

men

orgr

ado

ala

salu

dy

prác

ticam

ente

enna

daal

ambi

ente

.c)

No

seha

desa

rrol

lado

unm

erca

dode

segu

rosd

ere

spon

sabi

lidad

fren

tea

terc

eros

y,a

cons

ecue

ncia

deel

lo,n

oex

iste

una

ofer

tade

segu

ros

diri

gida

acr

earl

ane

cesi

dad

dein

corp

orar

elam

bien

teco

mo

inte

résa

segu

rabl

e.d)

Los

juic

ios

son

exce

siva

men

tela

rgos

yco

stos

ospa

rala

may

oría

dela

pobl

ació

n;si

endo

tam

bién

cost

oso

else

rvic

iode

losa

boga

dos.

e)Se

cuen

taco

nun

esca

soco

noci

mie

nto

deté

cnic

aspa

racu

antif

icar

los

serv

icio

sin

dire

ctos

que

pres

tan

los

recu

rsos

natu

rale

spa

rade

term

inar

los

mon

tos

inde

mni

zato

rios

yco

mpe

nsat

orio

s.

El

prob

lem

aqu

ese

plan

tea

enes

teám

bito

radi

caen

que

nose

reco

noce

lare

spon

sabi

lidad

pena

lde

las

pers

onas

jurí

dica

s.Si

nem

barg

o,en

elte

ma

dere

fere

ncia

será

nla

spe

rson

asju

rídi

cas

las

que

may

orm

ente

incu

rrir

ánen

delit

o.N

oob

stan

te,e

lar

tícul

o10

5de

lCód

igo

Pena

l-D

ecre

toL

egis

lativ

o63

5,pu

blic

ado

con

fech

a8

deab

ril

de19

91-

incl

uye

las

deno

min

adas

que

son

ejec

utab

les

enca

sode

que

elde

lito

seco

met

iera

enej

erci

cio

dela

activ

idad

decu

alqu

ierp

erso

naju

rídi

cao

utili

zand

osu

orga

niza

ción

para

favo

rece

rlo

oen

cubr

irlo

.

Las

pena

lidad

esin

clui

dase

nel

men

cion

ado

artíc

ulo

son:

a)C

laus

ura

dell

ocal

oes

tabl

ecim

ient

o,co

nca

ráct

erte

mpo

ralo

defi

nitiv

o.b)

Dis

oluc

ión

dela

soci

edad

,aso

ciac

ión,

fund

ació

n,co

oper

ativ

ao

com

ité.

c)Su

spen

sión

dela

sac

tivid

ades

dela

soci

edad

,aso

ciac

ión,

fund

ació

n,co

oper

ativ

ao

7.2.

3.R

esp

onsa

bili

dad

Pen

al

“con

secu

encia

sac

ceso

rias

aplic

ables

ala

spe

rson

asju

rídica

s”

95

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

94

VII

I.C

ON

CL

USI

ON

ES

1.E

scom

únm

ente

acep

tado

elpo

tenc

ialq

ueof

rece

labi

otec

nolo

gía

para

elm

undo

dela

agri

cultu

ray

laal

imen

taci

ón.S

onm

ucho

slo

sbe

nefi

cios

que

seav

ecin

anen

elfu

turo

con

elde

sarr

ollo

dela

biot

ecno

logí

am

oder

naap

licad

aa

lam

ejor

ade

las

calid

ades

nutr

icio

nale

sde

los

prod

ucto

sy

enla

crea

ción

denu

evas

vari

edad

esde

sem

illas

.No

obst

ante

,es

igua

lmen

tere

cono

cida

laex

iste

ncia

deri

esgo

squ

ela

mis

ma

pued

eim

plic

aren

lasa

lud

hum

ana

yel

med

ioam

bien

tey

lane

cesi

dad

dede

sarr

olla

rm

ecan

ism

osde

bios

egur

idad

para

lelo

s.E

xist

epo

code

sacu

erdo

enqu

eel

desa

rrol

lode

esta

tecn

olog

íapu

ede

impl

icar

dete

rmin

ados

ries

gos

yqu

ela

cien

cia

debe

ráah

onda

rypr

ogre

sarh

acia

lam

ejor

com

pren

sión

delo

smis

mos

enel

futu

ro.A

sí,s

eco

nfir

ma

elar

gum

ento

man

ifes

tado

porl

aFA

O,s

egún

elcu

al,l

abi

otec

nolo

gía

mod

erna

pued

ese

run

inst

rum

ento

pode

roso

cuan

does

táin

tegr

ada

con

otra

ste

cnol

ogía

s,es

utili

zada

para

reso

lver

prob

lem

asco

ncre

tos,

esas

equi

ble

alo

squ

ede

ben

disp

oner

deel

lay

esta

acom

paña

dade

unsi

stem

ade

bios

egur

idad

.

2.L

am

isió

nde

las

auto

rida

des

públ

icas

regu

lado

ras

esev

itarl

osda

ños

que

surj

ande

las

nuev

aste

cnol

ogía

s.E

ste

obje

tivo

part

ede

lpr

inci

pio

liber

alde

que

elE

stad

oes

elún

ico

legi

timad

opa

rare

stri

ngir

lalib

erta

din

divi

dual

,in

clui

dala

liber

tad

deus

aro

vend

erun

anu

eva

tecn

olog

ía,s

ilas

acci

ones

dede

term

inad

osin

divi

duos

pued

enim

plic

arun

daño

para

terc

eros

.A

hora

bien

,po

ner

este

prin

cipi

oen

lapr

áctic

apu

ede

ser

muy

com

plic

ado

ante

situ

acio

nes

enla

squ

epu

ede

conc

urri

rla

impo

sibi

lidad

depr

edec

irex

acta

men

tede

qué

tipo

deri

esgo

ses

tam

osha

blan

do,d

equ

étip

ode

daño

ya

quié

n.

3.E

xist

eig

ualm

ente

unco

nsen

soge

nera

len

que

lare

aliz

ació

nde

eval

uaci

ones

del

ries

goba

sada

enfu

ndam

ento

sci

entíf

icos

sólid

oses

elún

ico

mét

odo

obje

tivo

para

dete

rmin

arla

prob

abili

dad

ym

agni

tud

delo

sm

ism

osy

sus

impa

ctos

enla

salu

dde

las

pobl

acio

nes

yen

elm

edio

ambi

ente

.N

oob

stan

te,

tam

bién

esco

mpr

ensi

ble

elqu

eex

iste

not

rosi

nter

eses

econ

ómic

os,s

ocia

les,

prio

rida

desd

elco

njun

tode

laso

cied

ad,q

ueno

son

incl

uida

sen

lase

valu

acio

nesd

elri

esgo

,yqu

eig

ualm

ente

debe

rían

seri

ncor

pora

dase

nel

proc

eso

deto

ma

dede

cisi

ones

.Así

,la

cien

cia

pued

ey

debe

info

rmar

los

proc

esos

deto

ma

dede

cisi

ones

pero

node

be“a

prop

iars

e”de

losm

ism

os.

4.E

nes

tese

ntid

o,es

fund

amen

tal,

ala

hora

dead

opta

rde

cisi

ones

,el

tom

aren

cuen

tala

sre

alid

ades

soci

ales

yec

onóm

icas

conc

reta

sen

las

que

las

nuev

aste

cnol

ogía

sva

na

ser

aplic

adas

.En

elPe

rú,e

nes

tepu

nto,

será

impr

esci

ndib

lees

tudi

arlo

sef

ecto

squ

eel

desa

rrol

lode

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

pued

ete

ner

sobr

ela

vuln

erab

ilida

dde

los

pequ

eños

agri

culto

res;

suin

flue

ncia

enla

sec

onom

ías

desu

bsis

tenc

ia,e

nla

agro

-bio

dive

rsid

ady

enla

econ

omía

rura

len

gene

ral.

Ysi

ésto

spu

dier

anlle

gara

impl

icar

unin

crem

ento

delo

sri

esgo

squ

eya

depo

rsí

seve

nob

ligad

osa

afro

ntar

dem

aner

aor

dina

ria;

situ

ándo

los

alfi

nale

nun

asi

tuac

ión

dem

ayor

desv

enta

jaen

ella

rgo

plaz

o.E

nes

taev

alua

ción

soci

al,

será

prec

iso

elpr

egun

tar

alo

sde

stin

atar

ios

fina

les

sobr

esu

acep

tabi

lidad

delo

sri

esgo

sque

esta

snue

vast

ecno

logí

aspo

dría

nim

plic

ar,y

pone

rlos

enla

bala

nza

en97

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

96

com

para

ción

con

susp

oten

cial

esbe

nefi

cios

.Par

ael

lo,s

erá

nece

sari

oin

stau

rarl

osm

ecan

ism

osde

part

icip

ació

ny

cons

ulta

nece

sari

os,p

lant

eard

icha

scu

estio

nes

lom

asce

rca

delo

susu

ario

sde

dich

aste

cnol

ogía

sase

rpos

ible

yco

nsid

erar

sugr

ado

deau

tono

mía

alre

spec

to.E

sig

ualm

ente

deim

port

anci

a,es

tudi

aren

qué

mod

ola

snu

evas

tecn

olog

ías

van

asu

perp

oner

sea

las

prác

ticas

ya

los

cono

cim

ient

ostr

adic

iona

les

dela

sco

mun

idad

esca

mpe

sina

s,y

cóm

ose

vaa

cont

arco

nla

corr

elat

iva

capa

cita

ción

yed

ucac

ión

nece

sari

apa

rasu

man

ejo.

5.E

nes

tese

ntid

o,es

tarí

amos

pres

enci

ando

enla

actu

alid

addo

spr

oces

ospa

rale

los.

Poru

napa

rte,

seen

tiend

equ

eel

éxito

dees

tas

nuev

aste

cnol

ogía

sva

ade

pend

eren

elfu

turo

desu

acep

tabi

lidad

por

part

ede

los

cons

umid

ores

yus

uari

osde

las

mis

mas

.Por

otra

,los

dese

osde

esta

spo

blac

ione

sno

defi

nen,

hast

ala

fech

a,la

sag

enda

sde

inve

stig

ació

nen

biot

ecno

logí

am

oder

na,n

ilas

polít

icas

yno

rmas

dela

sque

ello

svan

ase

rfin

alm

ente

losd

estin

atar

ios.

6.Pa

rale

lam

ente

,som

oses

pect

ador

esde

gran

des

cam

bios

enla

cade

naal

imen

tari

a,qu

eha

nda

dolu

gar

ala

entr

ada

denu

evos

acto

res,

con

unro

lpri

mor

dial

enel

man

ejo

dem

erca

dos

ein

form

ació

n.E

stos

acto

res

noso

nlo

sag

ricu

ltore

sni

los

cons

umid

ores

,sin

olo

sub

icad

osen

elce

ntro

dela

inve

stig

ació

nal

imen

tari

ay

agrí

cola

,lo

spr

oces

ador

esde

alim

ento

s,m

anuf

actu

rado

res,

los

agen

tes

dist

ribu

idor

ese

inte

rmed

iari

os,e

ntre

otro

s.L

osde

sarr

ollo

sen

biot

ecno

logí

ase

vien

ena

sum

ara

esta

diná

mic

aqu

eim

plic

aun

may

oral

ejam

ient

oy

desc

onex

ión

delc

onsu

mid

orde

losc

entr

osdo

nde

sead

opta

nla

sdec

isio

nesa

limen

tari

asde

las

que

espa

rtic

ipe

fina

l.É

stos

,úl

timam

ente

,co

ntri

buir

ían

apr

ofun

diza

run

asi

tuac

ión

deas

imet

ría

dela

info

rmac

ión.

Elr

esul

tado

esun

asi

tuac

ión

enla

que

alco

nsum

idor

cada

vez

lere

sulta

mas

difí

cil

ejer

cer

suau

tono

mía

ala

hora

dead

opta

runa

deci

sión

alim

enta

ria.

7.A

los

clás

icos

dere

chos

delc

iuda

dano

ala

salu

dy

ala

segu

rida

den

los

alim

ento

s,nu

evos

dere

chos

ensu

cond

ició

nde

cons

umid

ores

tán

sien

doob

jeto

dede

fens

a:el

dere

cho

ase

rin

form

ado

sobr

elo

spr

oduc

tos

que

cons

ume

ya

eleg

iren

tre

las

alte

rnat

ivas

posi

bles

,at

endi

endo

aun

am

ultip

licid

adde

inte

rese

sde

cará

cter

indi

vidu

al,

econ

ómic

o,cu

ltura

l,m

edio

ambi

enta

ly

soci

al.

El

resp

eto

aes

taau

tono

mía

,se

trad

uce

enab

rir

elde

bate

públ

ico

sobr

ela

biot

ecno

logí

aa

unes

pect

rom

asam

plio

yco

nsid

erar

los

cues

tiona

mie

ntos

que

seha

cela

soci

edad

fren

tea

lasm

ism

as,a

tend

iend

oa

dich

aspr

iori

dade

syva

lore

s.T

ambi

énim

plic

ael

apor

tar

sufi

cien

tein

form

ació

nqu

epe

rmita

alco

nsum

idor

elde

cidi

rcu

áles

laac

ción

que

mas

seac

omod

aa

sues

tilo

devi

da.

8.E

lP

rinc

ipio

Pre

caut

orio

impl

ica

lapa

rtic

ipac

ión

delo

sco

nsum

idor

esen

lapo

lític

ay

enla

tom

ade

deci

sion

esso

bre

biot

ecno

logí

am

oder

nay

bios

egur

idad

;el

dere

cho

aob

tene

rin

form

ació

ny

unde

rech

oa

pode

rel

egir

entr

ela

sal

tern

ativ

asdi

spon

ible

s.Ig

ualm

ente

,la

aplic

ació

nde

dich

opr

inci

pio

impl

icar

íaqu

eso

nlo

spr

omot

ores

dedi

chas

tecn

olog

ías

los

que

tiene

nqu

eap

orta

rdi

cha

info

rmac

ión

yha

cers

eca

rgo

delc

oste

econ

ómic

oqu

eel

lopu

eda

impl

icar

.D

elre

spet

oa

esta

auto

nom

ía,d

epen

derá

laac

epta

bilid

ady

eléx

itoso

cial

dees

tas

nuev

aste

cnol

ogía

syla

conf

ianz

aen

lasi

nstit

ucio

nesr

egul

ador

asa

futu

ro.

9.Po

rot

rapa

rte,

espr

ecis

oga

rant

izar

dich

aau

tono

mía

med

iant

eel

dise

ñode

unsi

stem

ade

resp

onsa

bilid

adad

ecua

do.A

sí,s

erá

nece

sari

ovi

ncul

ares

tete

ma

con

otro

s,qu

ede

form

ain

dire

cta,

repe

rcut

enen

elde

bate

ento

rno

ala

acep

tabi

lidad

dela

biot

ecno

logí

am

oder

na.N

ueva

sár

eade

estu

dio,

com

ola

inci

denc

iade

las

leye

sde

com

pete

ncia

desl

eale

npr

even

irpr

actic

asm

onop

olís

ticas

enel

sect

orde

sem

illas

yde

biot

ecno

logí

aag

ríco

la,

así

com

ocl

arif

icar

elte

ma

dere

spon

sabi

lidad

yco

mpe

nsac

ión

por

daño

s,ha

nde

ser

obje

tode

inve

stig

ació

n.A

sí,s

erá

prec

iso

ahon

dar

enun

may

oren

tend

imie

nto

dela

sre

spon

sabi

lidad

esco

rpor

ativ

as-y

aqu

elo

sde

stin

atar

ios

dela

sle

gisl

acio

nes

debi

oseg

urid

adva

na

ser

las

com

pañí

asm

ism

as-

y,pa

rale

lam

ente

,ide

ntif

icar

lare

spon

sabi

lidad

dela

sau

tori

dade

spúb

licas

yde

losu

suar

iosf

inal

es.

10.

La

acep

taci

ónde

labi

otec

nolo

gía

mod

erna

debe

ente

nder

seta

mbi

énen

unco

ntex

toin

stitu

cion

alde

term

inad

o.A

sí,e

sfun

dam

enta

lque

lam

ism

ave

nga

dela

man

ode

una

infr

aest

ruct

ura

naci

onal

que

acom

pañe

adi

chas

tecn

olog

ías

enté

rmin

osde

educ

ació

n,de

inve

stig

ació

n,de

capa

cida

dre

gula

tori

aqu

eas

egur

eun

ase

guri

dad

med

ioam

bien

tal

ysa

nita

ria

fren

tea

los

cons

umid

ores

,de

unsi

stem

ano

rmat

ivo

que

gobi

erne

laim

port

ació

n,el

desa

rrol

lode

las

activ

idad

esco

nO

VM

syel

mon

itore

oy

cont

rold

ela

smis

mas

.

11.

En

elPe

rú,e

nla

actu

alid

ad,l

aca

paci

dad

deci

sori

aa

nive

lpol

ítico

yre

gula

tori

ose

encu

entr

ade

limita

da,

por

unla

do,

por

lane

cesi

dad

deim

plem

enta

rlo

sre

quer

imie

ntos

del

Pro

toco

lode

Car

tage

na;

y,po

rot

ro,

por

elim

pera

tivo

decu

mpl

irco

nla

sob

ligac

ione

sy

com

prom

isos

del

país

enel

ámbi

tode

laO

rgan

izac

ión

Mun

dial

delC

omer

cio

yen

elco

ntex

tode

los

acue

rdos

bila

tera

les

deco

mer

cio.

La

llam

ada

“lib

erta

dpa

raop

erar

”o

seci

rcun

scri

bea

losp

arám

etro

sque

sede

term

inen

endi

chos

foro

s.

12.

En

elám

bito

regu

lato

rio,

elPe

rúse

encu

entr

aaú

nle

jos

deco

ntar

con

lain

frae

stru

ctur

a,el

pres

upue

sto

yel

pers

onal

sufi

cien

tesp

ara

esta

blec

erun

mar

code

bios

egur

idad

,que

impl

ique

unsi

stem

ain

tegr

ado

deev

alua

ción

yge

stió

nde

lri

esgo

.Con

este

fin,

será

impr

esci

ndib

lefo

rtal

ecer

laca

paci

dad

cien

tífic

alo

cale

nre

laci

ónco

nO

VM

s,po

tenc

iarl

osre

curs

oshu

man

osy

dein

frae

stru

ctur

aa

nive

lre

gula

tori

oy

prov

eer

delo

sm

ecan

ism

osde

com

unic

ació

n,in

form

ació

ny

cons

ulta

con

elpú

blic

o.Si

bien

exis

teun

alo

able

inqu

ietu

dna

cion

alen

desa

rrol

lar

unm

arco

norm

ativ

ode

bios

egur

idad

,ello

nopu

ede

indu

cirn

osa

conf

iary

cree

rqu

edi

chas

tecn

olog

ías

sees

tán

ejec

utan

doco

nga

rant

ías

yba

joco

ndic

ione

sde

segu

rida

den

elpa

ís,p

orla

sim

ple

exis

tenc

iade

dich

ano

rmat

ivid

ad.L

am

era

exis

tenc

iade

una

norm

ano

impl

ica

nece

sari

amen

teel

que

exis

ta,p

orsí

sola

,una

volu

ntad

yca

paci

dad

para

ejec

utar

la.D

icha

legi

slac

ión,

debe

acom

paña

rse

deun

conj

unto

dere

curs

osy

mec

anis

mos

nece

sari

ospa

raha

cerl

aef

ectiv

aen

lapr

áctic

a.D

elo

cont

rari

o,el

sist

ema

debi

oseg

urid

aden

elpa

ísse

ráun

mer

oca

scar

ónva

cío.

freed

omto

oper

ate

99

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

98

BIB

LIO

GR

AF

ÍA

Abo

ucha

r,Ju

liT

eh,

Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

inC

anad

a:T

heF

irst

Dec

ade.

3211

407.

Aud

ley,

John

J.y

otro

s.C

aner

gie

End

owm

entf

orIn

tern

atio

nalP

eace

,200

3.

Bou

tilon

,So

nia

(200

2),

“The

Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

:D

evel

opm

ent

ofan

Inte

rnat

iona

lSta

ndar

dE

n:.W

inte

r200

2.

Bur

giel

,Sta

sand

Aar

onC

osby

(200

0),“

The

Car

tage

naP

roto

cola

nB

iosa

fety

:An

anal

ysis

ofre

sults

”.E

n:.A

lber

ta,2

000.

Alb

erta

.

Com

mis

sion

ofth

eE

urop

ean

Com

mun

ities

..B

russ

els.0

2.02

.200

0.C

OM

(200

0)1.

Def

enso

ría

delP

uebl

o(2

003)

,.D

efen

sorí

ade

lPue

blo.

2003

.Lim

a.Pe

rú.

EF

BT

ask

Gro

upon

Pub

licPe

rcep

tions

ofB

iote

chno

logy

(199

9),

Cam

brid

geB

iom

edic

alC

onsu

ltant

s.L

aH

aya.

Hol

anda

Esp

inoz

a,Ju

an(2

003)

,“So

bre

los

alca

nces

del

conc

epto

deco

nsum

idor

”.E

nN

umer

o26

.Ago

sto

2003

.Gac

eta

Jurí

dica

,Lim

a,Pe

rú.

Fern

ande

z-N

orth

cote

(200

4),P

rogr

esos

real

izad

osen

elM

NB

-PE

RU

.Pro

yect

oC

ON

AM

/UN

EP

-GE

F(G

FL

/271

6-02

-457

7).

Flo

res,

Salv

ador

(200

3),“

Pote

ncia

les

dela

agro

biod

iver

sida

den

elPe

rú”.

En:

.Ins

titut

oC

uant

o.L

ima,

Perú

,200

3.

Glo

ver,

Dom

inic

(200

3),“

Pub

licPa

rtic

ipat

ion

inna

tiona

lbio

tech

nolo

gypo

licy

and

bios

afet

yre

gula

tion”

.19

8

Gup

ta,

Aar

ti(2

001)

,A

dvan

ceIn

form

edA

gree

men

t:A

Shar

edba

sis

for

gove

rnin

gtr

ade

inge

netic

ally

Mod

ifie

dO

rgan

ism

s?.E

n:20

01.

Har

t,K

athl

een,

Sym

posi

um:

Rem

arks

onR

egul

atin

gG

enet

ical

lyM

odif

ied

Food

s:Is

Man

dato

ryL

abel

ling

the

Ans

wer

?,10

6(2

003)

.

.PN

UD

-P

ER

U,L

ima,

Perú

,200

2.

Env

iron

men

talL

awR

epor

t La

Prom

esa

yla

Rea

lidad

delT

LC

AN

,lec

cione

sdeM

éxico

para

elhe

misf

erio.

”.M

ichiga

nJo

urna

lof

Inter

natio

nalL

aw

IISD

Brie

fingN

ote

Com

mun

icatio

nfro

mth

eCom

miss

ion

onth

epre

caut

iona

rypr

incip

le

ElA

cceso

ala

Info

rmac

ión

Públ

ica.N

oa

lacu

ltura

del

secr

eto

Eth

icalA

spec

tsof

Agr

icultu

ral

Bio

techn

olog

y.

Cua

dern

osJu

rispr

uden

ciales

.

El

Med

ioA

mbi

ente

enel

Perú

Año

2002

IDS

Wor

king

Pape

r

Indi

ana

Jour

nalo

fGlo

bal

Leg

alSt

udies

.

Rich

mon

dJo

urna

lLaw

&Te

chno

logy

.

Info

rmes

obre

Des

arro

lloH

uman

o.Pe

rú20

02.A

prov

echa

ndo

lasp

oten

cialid

ades

ww

w.a

gbio

s.com

ww

w.id

s.ac.

uk

101

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

100

The

Prec

autio

nary

Prin

ciple

inW

ildlif

eC

onse

rvat

ion

Sym

posiu

m:L

iabi

lityI

ssue

s:L

esso

nsFr

omSt

arlin

k

Bus

cand

oel

bien

esta

rde

los

pobr

es.

¿Cuá

nlej

oses

tam

os?

Aná

lisis

yPro

pues

tas.

Con

trib

ucio

nesa

ldeb

ates

obre

polít

icasp

úblic

as

Dem

ocra

tisin

gB

iotec

hnol

ogy:

Gen

etica

llyM

odifi

edC

rops

inD

evelo

ping

Cou

ntrie

s.B

riefin

gSer

ies.

.Sum

mar

yof

the

wor

ksho

pon

"The

Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

inW

ildlif

eC

onse

rvat

ion

"Lau

terp

acht

Inte

rnat

iona

lL

awC

entr

eU

nive

rsity

ofC

ambr

idge

6-7

July

2000

.A

fric

aR

esou

rces

Tru

st,I

UC

N/S

SCW

ildlif

eT

rade

Pro

gram

me,

IUC

NE

nvir

onm

enta

lL

aw

Ce

nt

re

,a

nd

TR

AF

FI

CI

nt

er

na

ti

on

al

.w

ww

.traf

fic.

org/

brie

fing

s/pr

ecau

tiona

ry.h

tml.

Uch

tman

n,D

onal

d,1

0R

ichm

ond

Jour

nalL

aw&

Tec

hnol

ogy

22(2

003)

.

Vás

quez

,Enr

ique

yW

inke

lrie

d,D

iego

(Eds

.)(2

003)

,.

Uni

vers

idad

del

Pací

fico

.C

entr

ode

Inve

stig

ació

n.L

ima,

Perú

.

Val

divi

a,M

artín

yM

igue

lRob

les(

2002

),“A

ltern

ativ

aspa

rala

pequ

eña

agri

cultu

raen

elPe

rú”.

En

.No.

5.E

nero

2002

.

Wak

efor

d,To

man

dM

iche

lPim

bert

(200

3),“

Pow

er-R

ever

sals

inB

iote

chno

logy

:E

xper

imen

tsin

Dem

ocra

tizat

ion”

Bri

efin

g13

,Bri

ghto

n,U

K:I

nstit

ute

ofD

evel

opm

entS

tudi

es.

Kat

z,D

ebor

ah(2

001)

,“T

heM

ism

atch

betw

een

the

Bio

safe

tyP

roto

cola

ndth

eP

reca

utio

nary

Pri

ncip

le”.

.Su

mm

er,2

001.

Geo

rget

own

Uni

vers

ity.

Kir

by,S

arah

(200

1),“

Gen

etic

ally

Mod

ifie

dFo

ods:

Mor

eR

easo

nsto

Lab

elT

han

Not

”.E

n:.F

all2

001.

Kri

ebel

,D

.y

otro

s(2

001)

,“T

heP

reca

utio

nary

Pri

ncip

lein

Env

iron

men

tal

Scie

nce”

En:

Mac

kenz

ie,R

uth

yPe

ter

Net

wel

l,(2

004)

,“G

loba

lisat

ion

and

the

inte

rnat

iona

lgo

vern

ance

ofm

oder

nbi

otec

hnol

ogy:

prom

otin

gfo

odse

curi

ty?”

.E

n:A

bril

2004

.

McG

iver

n,B

rend

an(2

004)

,“N

oC

hang

eof

Hea

rton

the

Pre

caut

iona

ryP

rinc

iple

:T

heW

TO

´App

les

Dis

pute

”.E

n:.

Yea

r8.

No.

2.Fe

brua

ry20

04.

O'B

rien

,Mar

y(2

000)

,Mak

ing

bett

eren

viro

nmen

tald

ecis

ions

:An

alte

rnat

ive

tori

skas

sess

men

t.20

00

Pew

Initi

ativ

eon

food

and

Bio

tech

nolo

gy.

.Pew

Initi

ativ

eon

Food

and

Bio

tech

nolo

gy.M

arzo

2004

.

Scot

t,D

ayna

Nad

ine

(200

3),

.Doc

tora

lCan

dida

te,O

sgoo

deH

all

Law

Scho

ol.L

awC

omm

issi

onof

Can

ada.

Leg

alD

imen

sion

sIni

tiativ

e.

Secr

etar

iato

fth

eIn

tern

atio

nalP

lant

Pro

tect

ion

Con

vent

ion.

FAO

Inte

rnat

iona

lSt

anda

rds

forP

hyto

sani

tary

Mea

sure

s.IS

PM

no.1

1,R

oma,

Abr

il20

04.

Shal

lat,

Lez

ak(2

000)

,C

onsu

mer

sIn

tern

atio

nal.

Ston

e,C

hris

toph

er(2

001)

,“I

sth

ere

apr

ecau

tiona

rypr

inci

ple?

”.E

n:.V

olum

enA

ñoX

XX

I.Ju

lio20

01.

Tan

sey,

Geo

ffan

dTo

nyW

orsl

ey(1

995)

,.

Ear

thsc

anP

ublic

atio

nsL

imite

d.L

ondo

n.Geo

rgeto

wnIn

terna

tiona

lE

nvir

onm

enta

lL

awR

eview

Dra

keJo

urna

lof

Agr

icultu

rall

aw

109

Env

iron

men

talH

ealth

Pers

pecti

ves.

Glo

balis

atio

nan

dpo

vert

y.

Brid

ges

ICT

SD.

Cam

brid

ge.M

ITPr

ess.

Feed

ingt

hewo

rld.A

look

atbi

otec

hnol

ogy

and

world

hung

er

Shift

ing

theB

urde

nof

Proo

f:T

hePr

ecau

tiona

ryPr

incip

lean

dits

Poten

tialf

orth

e“D

emoc

ratiz

atio

n”of

Risk

Pest

risk

anal

ysis

forq

uara

ntin

epes

ts,in

cludi

ngan

alys

isof

envi

ronm

enta

lrisk

sand

livin

gm

odifi

edor

gani

sms

¿Los

alim

ento

str

ansg

énico

sen

boca

deto

dos?

Env

iron

men

talL

awR

epor

ter

The

Food

Syste

m.

AG

uide

103

GE

NT

ICA

ME

NT

EM

OD

IFIC

AD

ISA

BE

LL

APE

102