� � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �2015eko urtarrila � � �168. zenbakia � � � � � � � �

GARAIKO IRUDIASoziedadeetan elkartzea ondo errotutakoohitura da Azpeitian. Horren lekuko daherrian dagoen elkarte kopurua 20

� � �� � �

03

Argitaratzailea. Uztarria

Komunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,

(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58

Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, Azpeitia

Lege gordailua. SS-860/2000

Zenbakia. 168.a (2015eko urtarrila)

Urtea. XVI.a (1999ko azaroan sortua)

Maiztasuna. Hilabetekaria

Diseinua. Eregi Komunikazio

eta Euskara Zerbitzuak

Publizitatea. 665713901 /

uztarria@uztarria.com

Bazkidetza. 943 15 03 58

Tirada. 2.500 ale hilero

Inprimategia. Leitzaran Grafikak

Azaleko argazkia. J. Frantzesena

Webgunea.www.uztarria.com

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakunde

publikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

Oharra. Uztarria

Komunikazio

Taldeak ez du

bere gain hartzen

herri aldizkarian

adierazitako

esanen eta

iritzien

erantzukizunik

iritziaInkesta. Txokolateatxurroekin jatekoohiturarik bai? 13

mamiaJosu Albero.EuskarazkoWikipediarensustatzailea 04Klik! 2014ari errepasoairuditan 16Umeei zuzendutakoikuskizunak.Aurrerantzeanumeentzakoemanaldiak eskainikodituzte hilero 24

jakitekoBestaldetik. TxetxuUrbieta irratiestudiotik kanpo 34

� � �2015EKO URTARRILEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

24

Ba al dakizu Podemosen webgunearen

arabera, 24 azpeitiar daudela alderdi

horretan izena emanda? � Uztarria

04

34

egin zaitez bazkide Uztarrian1.060bazkidegara Uztarria Komunikazio

Taldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak

orain arte 13 liburu, CD 1 eta biografiak txikiak atera

ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

� 943 15 03 58

30euro diraurtean. 110.000 euroko

aurrekontua 2014an.

Liburuxka biografikoak, oraingoz. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia, Enkarna Arregi, Iñaki Bergara,

Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza, Maria Jesus Arregi

mamia � � � � � � � � � euskara04

JOSU ALBEROeuskarazko ‘wikilaria’

wikipediak‘engantxatu’ egiten du”Entziklopedia digitalik ospetsuena euskaraz saretzendihardu Josu Alberok, ezagutzaren mugak mundukotxoko guztietara hedatuz. �� Aintzane Larrañaga

S areak eskain-tzen duen informazio iturri balio-tsuenetakoa da egun Wikipedia.2003. urtean sortua, 288 hizkun-tzatan eskuragarri dagoen entzi-klopedia aske horrek badu eus-karazko bertsioa, 205.000 sarre-ra inguru dituena. Ehunka kolabo-ratzaile anonimo dira jakinduria-ren biltegi digital hori ahalik etamodu zehatzenean eta egokiene-an osatzeaz arduratzen direnak;tartean da Josu Albero..Nolatan hasi zinen euska-razko Wikipedia osatzen?2006. urtean ekin nion lanari. Sa-rean nenbilela egin nuen topowebgunearekin, kasualitatez, etaoso ezusteko atsegina izan zen.Pixkanaka, kolaborazioak egitenhasi nintzen, denetariko arloak

“landuz. Denborarekin, ordea,biologiarekin lotutako gaiak jorra-tzeari ekin nion, Biologia Zientzie-tan lizentziaduna bainaiz. Zortziurte eta erdi daramatzat horretan,Wikipediak bi zaletasun handie-nak uztartzeko aukera ematen di-dalako: euskara eta biologia.Nola egiten da lan hori? Wikipediako kolaboratzaileakoso anitzak gara, eta norbere me-todoak ditugu. Ahalik eta origina-lena izaten saiatzen naiz. Egia daartikulu batzuetan ingelesezkoedo gaztelaniazko bertsioen ia hi-tzez hitzeko itzulpena egiten dela,baina bide hori ez da interesga-rria. Zer falta den begiratzen dut,eta ditudan liburuak eta apunteakerabiliz osatzen ditut sarrerak.Batzuetan beste hizkuntzetako

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1957ko abuztuaren 31.� � �Herria. Bartzelona. � � �Bizitokia. Azpeitia. � � �Lanbidea.Aurrejubilatua, euskarazkowikilaria.

dia, beraz, jende asko sar daiteketalde horretan. Horietatik guztie-tatik, ordea, 35 bat lagun dira ak-tiboak. Bigarren talde horretansartzen dira hilero gutxienez 50ekarp0 sortzen dituztenak.Edozeinek sortu al ditzakeartikuluak?Bai, Wikipediaren ezaugarri na-barmenena da irekia dela. Horrekesan nahi du edonork sarrera be-rriak sortu edo lehendik daude-nak alda ditzakeela, aukera ho-rren alde onekin eta txarrekin.Parte hartzeko baldintza bakarrada euskaraz idazten jakitea, ezdago besterik. Bakoitzak gustu-koen edo ezagunen duen espa-rrua hautatu dezake, hanka-sar-tzeak ekiditeko eta informazio txu-kuna eskaintzeko.

artikuluetatik ateratzen dut infor-mazioaren zati bat, baina ez ditutitzulpen zehatzak maite. Guztira,520 artikulu idatzi ditut orain arte,eta %90 baino gehiago biologia-ren arlokoak; mikrobiologiaren,immunologiaren, fisiologiaren,genetikaren eta biokimikaren es-parrukoak, esaterako.Zenbat pertsonak osatzenduzue euskarazko Wikipe-dia? 1.400 lankide edo wikilari ingurugaude; hala deitzen zaie hamarekarpen edo gehiago egin dituz-tenei. Ez da artikulu kopuru han-

euskara � � � � � � � � � mamia 05

Zeintzuk dira euskarazkoWikipediaren oztopoak?Zeintzuk erronkak?Wikipedia ia 300 hizkuntzatandago, eta horietatik, artikulu ko-puruari begira, 33. postuan dagoeuskara. Gainera, jada gainditudu 200.000 sarreren langa, etaoso datu onak dira. Lankide osoaktiboak eta saiatuak aritzen dirabertan: izan ere, 800.000 euskalhiztun izanik, proportzioan, gazte-laniazko eta frantsesezko bertsio-etan baino erabiltzaile aktiboago-ak ditugu. Horri begira, ez diotinongo oztoporik ikusten, eta osoosasuntsu dagoela esango nuke.Askotan, ordea, artikulu kopurua-ri soilik begiratzen zaio, baina horibezain garrantzitsua da kalitatea.Horixe da erronka: euskarazkoWikipediaren kalitatea hobetzea.Internet eta sinesgarritasu-na, betiko afera. Fidagarriaal da Wikipediak eskaintzenduen informazioa?Entziklopedia irekia izanik, akatsasko dituela esan ohi da sarritan.Sakon eta zorrotz aztertuz gero,baina, ez dela horrela ikus daite-ke. Zentzuzkoa denez, zenbat etalankide gehiago izan, orduan etafidagarriagoa izango da webgu-nea; hori horrela, ingelesezkobertsioa da onena, 900.000 wiki-lari baititu. Trafiko handia du, etaakatsak azkar ikusi eta zuzentzendira. Gainera, Nature aldizkariak2005. urtean egin zuen ikerketa-ren arabera, ingelesezko Wikipe-diako artikulu zientifikoak Entzi-klopedia Britainiarrekoak bezainfidagarriak dira. Euskarazkoari

begira, Elhuyar fundazioak adie-razi zuenez, artikulu bikainaknahiz sarrera aski kaxkarrak aurkiditzakegu. Badira artikulu oso sa-konak eta mamitsuak, adituekeginak, baina beste batzuk motzgelditzen dira. Horregatik, bere-bizikoa da kalitatea hobetzea.Kontuan izan behar da entziklo-pedia irekia dela eta edonork al-datu ditzakeela gauzak. Horrega-tik, administratzaileak oso garran-tzitsuak dira, kalitatea zaintzeazarduratzen baitira. Euskarazkoan,hamaika administratzaile daude,eta artikuluak berrikusten eta zu-zentzen dituzte. Lan hori, ordea,beste edonork ere egin dezake;okerrak ikusiz gero, aldatu.Anonimotasunetik eginda-ko lana izaten da. Behar be-zala eskertuta al dago??Horretan aritzen naizela dakite-nek sarritan esan didate osopraktikoa dela. Baditut irakasleakdiren lagunak eta haien ikasleekinformazioa Wikipedian begira-tzen dutela kontatu izan didate.Gainera, Interneteko bilatzaileekentziklopedia ireki horretako edu-kiak lehen tokian jartzen dituztegehienetan, beraz, aurkitzekoerrazak dira. Gure lana anonimoada, auzolanean, denon artean,egindako entziklopedia baita.Beti esaten diot jendeari partehartzera animatzeko eta bakoi-tzak bere ekarpenak egiteko; zer-bait falta dela edo laburra delaikusiz gero, sartu eta osatu.Aurrera begira, lanean ja-rraitzeko gogoz al zaude?Bai, Wikipediak 'engantxatu' egi-ten du. Horrenbestez, segitzekoasmoa daukat, euskarazko ber-tsioa ahalik eta gehien hobetze-ko. Izan ere, Interneten presen-tziarik ez duen hizkuntzak ez duetorkizunik. Beharrezkoa da Wiki-pedian, sare sozialetan, blogetaneta abarretan egotea. Mundukohizkuntzen %5 baino ez dago sa-rean, eta horiek jarraituko dute bi-zirik datozen urteetan. Euskaratartean dago, eta osasun digitalona duelakoan nago, beraz, ez dadesagertuko.�

Interneten

presentziarik ez

duen hizkuntzak

ez du etorkizunik”“

Wikipediak bi

zaletasun

uztartzeko aukera

ematen dit”“

iritzia � � � � � � � � �06

Aurrekoan boterea eta sis-tema abiapuntu izan banituen, oraingoan es-kubideez arituko naiz. Zer dira eskubideak?Eta, giza eskubideak?

Eskubideak modu xumean definitzen saia-tuko naiz: pertsona orori, pertsona izateaga-tik, araudiek ematen dizkioten aukera, balia-bide eta babes mekanismoak dira –edo ho-rrelako zerbait–. Pertsona orori, bai denoi,pertsona izate hutsagatik. Askotan hitz hu-tsetan geratzen diren ideiak dira. Begira bes-tela etxebizitza eskubideari edo euskal presopolitikoen eta iheslarien eskubideei. Horiekez al dira pertsonak?

Espainiako Konstituzioari eta Kode Pena-lari bistadizoa emanda, segituan nabaritzenda kolektibo horiek pairatzen duten egoerasalbuespenezkoa dela. Zergatik? Sistemapenala, maila teorikoan, presoen bergizarte-ratzeko helburuak gidatzen duelako.

Behin estatuak presoak eragin duen ‘kal-tea’ zigor bidez zuzendu ostean, kalte horieta besteen oinarrizko eskubideen aurkakoedozein eraso larri berriro ez egiteko, presoaprestatzean eta kalean normaltasunez txerta-tzean datza bergizarteratzearen ideia. Hauda, presoa prestatu nahi da, egin duena egin,berriro kalean bizitzeko eta gizartean berebidea egiteko. "Hanka sartzeko eskubidea"ematen zaio gizaki orori, maila teorikoan. Kar-tzela helburu horietarako tresna egokia denala ez eztabaidan ez naiz sartuko orain, etanorberaren esku uzten dut zigorrik mereziduten edo ez baloratzea. Baina argi dago Es-painiako Kode Penalarentzat baietz, eta berada momentuz agintzen duena.

Eskubide bortxaketakPreso izanagatik, euren aurkako eskubideenbortxaketa sistematikoak ez du tokirik ezarautegi horretan, ez beste inon. Eskubideakbermatu behar zaizkie beste guztioi bexalaxe.Euskal preso politikoek ez dute etxetik ger-tuen dagoen kartzelan egoteko eskubiderik,

Eskubideak

� � �Eskubide bortxaketakpairatzen dituzte etengabe,zigorrik ez duten arauhausteen ‘continuum’-ean

� � � � � � � � � � � � � � � �hodei mendinueta� � �

70 urtetik gorakoek ezin dute kalera atera,gaixo larrien tratamenduak eta kalera atera-tzeko aukerak oso mugatuak dira... Hainbatekubide bortxaketa pairatzen dituzte etenga-be, zigorrik ez duten arau hausteen conti-nuum-ean. Ahal balute arnasteko eskubideaere kenduko liekete. Ez al dira pertsonak? Ezal da bergizarteratzea lortu behar? Hor men-dekua ikusten ez badugu, itsu gaude. Arauakbotere politikoa mugatzeko sortuak dira,beraz, argi dago:

1.- Sistema penalaren helburuen eta ko-lektibo zehatzen eskubideen bortxaketak bo-rondate politiko hutsagatik ematen direla.

2.- Gatazka politikoaren existentzia onar-tzen dela, salbuespenaren motorra baita.

3.- Botere politikoa mugatzeko sortu direnaraudiek indarrik eta, ondorioz, zilegitasunikez dutela, botere faktikoa ez baitu inongoaraudiak mugatzen –ez dutelako nahi–.

4.- Mendeku politikoa gauzatzeko institu-zioak erabiltzen direla.

5.- Eskubide urrakete-kin amaitzea borondatepolitiko kontua dela

6.- Borondate horiiraultzeko eta pertsonagisa merezi dutenduintasuna defenda-tzeko, beharrezkoakgarela guztiok.

Beraz, Euskal Herri-ra Now!�

� � � � � � � � � publierreportajea 07

zpeitiko Ukabi enpresakgaratu duen Beat and Chat app-ak zuk nahi duzun musika jar-tzeko aukera ematen dizu Az-peitiko lau tabernatan (eta Gi-puzkoako zein Bizkaiko bestezenbaitetan). Zure smartphona-ren bidez, tabernariak proposa-tutako abestiak ikusi eta gustu-koenari botoa eman diezaiozu-ke. Automatikoki boto gehienduena erreproduzituko du siste-ma berritzaile horrek.

Beat and Chat-ek musika jartze-az gain, tabernako beste pertso-nekin komunikatzeko aukeraematen dizu, taberna barruandagoen edonori testu mezuak bi-daliz.

Beat and Chat erabili ahal izate-ko, zauden tabernako Wifi-rakonektatu behar duzu zuresmartphona. Ondoren, Beat andChat aplikazioa ireki eta ‘Wifibidez’ aukera zapaldu beharduzu. Horrekin, App-ak badakizein tabernatan zauden, eta ber-tako abesti-zerrendak erakuste-az gain, bertara konektatutadauden beste pertsonekin txate-atzeko aukera emango dizu.

Beat and Chat App-ak tabernazkanpo ere erabili daiteke, mapabaten bitartez, inguruan zein ta-bernek duten zerbitzu hori era-kutsiko baitigu. Tabernetako es-kaintza ezberdinak ikusteazgain, zein abesti ari den errepro-duzitzen jakingo dugu.

Azpeitian, Etxe-Zuri, Oñatz,Pikua eta Zuhatz tabernetanjarri dezakezu nahi duzun abes-tia. Aprobetxa itzazu bertakopromozio desberdinak, botogehiago lortu ahal izateko.

Azpeitiko tabernatanjarri zuk musikie

� � �ETXE-ZURI

� � �PIKUA

� � �OÑATZ

� � �ZUHATZ

� � �Deskargatu App-aAndroid eta Applesmartphonetan erabilgarri

� � �Informazio gehiago943 15 01 01info@beatandchat.comwww.beatandchat.com

1999. urtean izango zen. Sani-naziyuek antolatzen hasiak ziren, eta urterolegez, musika gaietan euren “gomendio etaaholkuak” emateko deitu zituzten Urrestillakolokaletako eta Zubizarreko zenbait lagunudaletxera.

Urtero, Santio egun bezperan antolatzenzen rock kontzertua, eta bertan herriko talde-ren batek ere izaten zuen aukera plaza nagu-siko agertokira igotzeko. Hura izaten zen he-rriko taldeek kontzertu “duin” bat eskaintze-ko zuten aukera bakarretakoa, eta talde “eza-gunaren” aukeraketan euren iritzia eman ahalizaten zuten.

Urtero gauza bera izaten zenez, erraza izanohi zen kontua... Management enpresa bate-ko zerrenda bat zuen Udalak. Bertan, taldeezagun eta ezezagun mordoxka baten izenakzituzten, eta alboan bakoitzaren katxea edoprezioa agertzen zen.

Zerrenda hartatik talde bat hautatzen zen;ahal zen “ezagunena”, gehienontzat “gusta-garria” eta, batez ere, ahalik eta “merkeena”.

Gutxi gorabehera, garaiko 12.000 euro in-guru kostatzen zitzaizkion gehienez hiruorduz luzatzen ziren ikuskizun haiek antola-tzea Udalari. Eta herriko taldeak 1.000 eta1.200 euro artean jasotzen zituen.

Guzti hori eta musika taldeek herrian kon-tzertuak emateko zituzten aukera urriak ikusi-rik, zenbait lagunen buruak lanean hasi zireneta 2000. urtean euren kasa musika jaialdiaantolatzea erabaki zuten.

Jaialdiko kartela herriko taldeek osatukozuten eta euren soinu ekipoa erabili. Herrikozenbait tabernetan egin zen jaialdia eta ha-rrera beroa izan zuen herritarren artean.

Emaitzarekin gustura, antolatzaileek bere-hala erabaki zuten jaialdi hari jarraipenaeman behar zitzaiola. Euren artean zenbaitkontu hitz egin ondoren, 2001. urtean hona-koa proposatu zioten Udalari:- Udalak hiru orduko kontzertu bat antolatzengastatzen duenarekin, guk asteburu osoa

Triku Festie

� � �Emaitzarekin gustura,antolatzaileek berehalaerabaki zuten jaialdiarijarraipena ematea

� � � � � � � � � � � � � � � �asier sustaeta� � �

beteko lukeen jaialdia antolatu dezakegu.- Musika ekipoak baditugu, eta herrian badirajotzeko prest dauden talde ugari.

Udalak ez zuen eragozpen gehiegi ipini,taldeak agindutakoa betetzeko gai baziren,benetako mauka izango baitzen eurentzat.

Antolaketaren zehaztasunak aurretik azal-duz eta Udalaren “baldintzak” betez gero,inolako arazorik ez luketela jarriko jakinarazizien –ordutegia eta dezibelio kontuak ziren,batez ere, Udalaren baldintzak–.

Lanean jarri zirenMusika taldeak lortzea ez zen lan zaila izan...Musika lokaletako sarreran orri bat jartzeanahikoa izan zen behar adina lortzeko.

Musika ekipoak ere baziren, eta haiek ga-rraiatzen eta erabiltzen zekiten herritarrak erebai.Herriko zenbait tabernarirekin hitz egin etatabernak jaialdiaren parte bihurtzea adostuzuten; kontzertuak taberna horietan egingoziren. Kartelaren diseinua egingo zuenik ere

agertu zen.Martxan zen proiektu berria...

Martxan zen Triku Festie.�

iritzia � � � � � � � � �08

� � �ESANA DAGO� � � � � � � � � �

� � �“Historia hautsididate, eta hori dapertsona bati egindakiokeen gauzatxarrena”

� � �“Funtsean, ez dutuste idazle izateaseriotzat hartzendenik”RAMONSAIZARBITORIAidazlea

� � �“Oso argi ikustenda gaur egungohaur liburuetansexismoa nagusidela”

� � �“ Urtero liburuakgehitzeko lanaegingo dugu”IZASKUN EGIGURENEmakumeen Txokokodinamizatzailea

Ramon Saizarbitoria.

iritzia � � � � � � � � �10

� � �HIZKUNTZ ESKUBIDEAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Euskararen plan berriaAzpeitiko Udalak 2015-1017 Euskara Sustatzeko Ekintza Plana osatueta onartu du. Herrian euskararen egoera hobetzea du xedeplangintzak, eta hainbat estrategia zehaztu dituzte. � Julene Frantzesena

Azpeitiko Udalak 2015-2017 urteetarako Eus-kara Sustatzeko Ekintza Plana onartu zuen abendu-ko udalbatzarrean. Azpeitian euskararen egoerahobetzea helburu hartuta, etorkizunari aurre hartze-ko erreminta da plan hori.

Herritarren artean euskararen erabateko normali-zazioa lortzeko, lehentasunezko helburuak eta era-gin eremuak identifikatu dituzte. Planaren helburue-tako bat da hizkuntza politikako neurriak erabakitaeta aplikatuta, euskaraz bizi nahi duten herritarreihorretarako aukera eta bermea eskaintzea. Horrez

gain, Azpeitiko gizarte-sarean euskararen balio fun-tzionala eta sinbolikoa indartzea du xede plangin-tzak.

Hizkuntzaren plan berriak hiru helburu estrategi-ko ditu: euskararen erabilera sustatzea (administra-zioan, enpresetan...), belaunaldien artean euskaratransmititzea eta euskarazko produktuak sortzea(aldizkariak, liburuak, informatikarako programak,antzerkia, musika...).

Laburbilduz, Euskara Plana euskararen berrikun-tzarako eta aurrerapenerako kudeaketa tresna da.�

� � � � � � � � � iritzia 11

Adarra jo eta eztabaidatu, mundu hone-tan gauza hoberik ba al da? Nerabezaroagainditzear nagoen honetan, gero eta erreza-go petraltzen naizela aitortu beharrean nago.Norbaitek sua pizten badu, ni sutara egurrabotatzeko prest. Azken bolada honetanherritartasunaz asko eztabaidatzen dut ingu-rukoekin, batez ere Getaritik bota zuten lagu-narekin. Nola erabaki pertsona bat nondarraden. Zer hartu behar da kontutan: non jaiozaren, non bizi zaren, gurasoak nongoakdiren, zure sentipena, herritartasun hori dute-nen onarpena... Eta beste kontu bat, herri

Akerraren deia� � � � � � � � � � � � � � � �txetxu urbieta� � �

� � �IKUSTEKOA!� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� HITZAK ETA IRUDIA KONTRAJARRITA.Kasualitatea izango da, baina hogeita lau orduz ateak zabalik izaten dituen lokala gisa honetan aurkitu du Uztarriako irakurlebatek. Goiko hitzek eta beherko pertsianak mezu kontrajarria ematen dute, eta horrexek ematen dio muina irudiari. Goseaasetu asmoz joango zen Landeta aldera, baina tripa hutsik itzuli behar! � Uztarria�

bakar batekoa zara ala izan zintezke herri-as-kotarikoa?

Ni neu Azpeitian jaio nintzen, Atxuian,geure etxean eta bizi osoa xapoen herrianbizi izan naiz. Beraz, inor gutxik jarriko du za-lantzan azpeitiarra naizenik. Baina arimarenbarru-barruan beti entzun izan dut akerrarenorrua. Orain gutxi arte ulertu ez dudan orrua.Eta uste dut, hasi naizela orruaren arra nolasartuta daukadan ulertzen. Ni ez naiz azpei-tiarra, ni, gutxinez, azpeitiar-errezildarra naiz.Herritartasun bikoitza daukat. Zergaitik?Amaren odoletik garraiatzen da Soldausoko

oxigenoa nire gorputz osoan. Jaio eta bizi, Az-peitia maitean, baina nor demontre naizenulertzeko, errezildarra naizela onartu beharneure buruari. Korapiloa askatuta, askoz ereosoagoa litzateke nire bizitza honako buruko-mina izango ez banu. Errezildarra izatekoerrezildartasuna sentitzea nahikoa da alaerrezildarren onespena behar dut. Zalantzazalantzaren atzetik. Errezilgo alkatearen zerti-fikatuaren zain, ea betiko herriak ez didan be-tiko tasuna kentzen. Eta baten ezezkoa etabestearen tasun kenketarekin, inongoa ezdena bihurtuko nintzateke. Txarra ez.�

iritzia � � � � � � � � �12

BIZI EUSKARAZ. Abenduaren 3an Euskararen Nazioarteko Eguna ospatuzen. Azpeitiko ikastolak eta ikastetxeko ikasleek parte hartu zuten jolas eta ekintzadesberdinak burutuz egunean zehar. Azpeitiarrak zorionekoak gara euskara gureinguruan uneoro entzuten dugulako, euskara gure ama hizkuntza delako, euskarazbizi garelako eta euskaraz gozatzen dugulako. Harro egon gaitezen!

Euskararen eguna

� � � � � � � � � � � � � � � �ane gil� � �

� � �ABENDUKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � �

BISITA KOPURUA GORA. Loiolako Santutegiagure bailarako turismo-gune nagusia da. Aurtengo da-tuen arabera bisiten kopurua %28 igo da, eta honek he-rriarentzat onura nabarmenak dakartza. Besteak beste,Azpeitian utz dezaketenagatik eta gure herria mundu za-balean zehar ezagutzera ematen dutelako.

Loiola

IRAURGI SASKIBALOI TALDEA. Azpeitiko Udalak urtero be-zala ‘Azpeitiko Kirolaria’ sariak banatu zituen. Urteko sari nagusia, Iraur-gi Saskibaloi Klubeko kadete neskentzat izan zen, Espainiako txapelke-

Azpeitiko kirolariatako finala jokatzea lortu duen lehen talde gipuzkoarra izan baita. Zorio-nak jokalari, entrenatzaile eta klubari urtean zehar egindako ibilbide etalanagatik.�

Espezie berezia da banbu japoniarra. Izaki sen-doa da, garaia, sotila. Landare askoren gisan, uda-berrian hazia erein eta simaurtzea ditu ezinbestekogaratzeko; hala nola, argi printzak, eta egarria ase-tuko dion ur emaria. Zaindu, mimatu eta hilabeteaigarota, ordea, landarearen arrastorik ez duzu topa-tuko. Lehen urtea pasata ere, zain egon beharkoduzu. Hari begira izanen zara, luzaroan. Bi, hiru,bost urteren buruan ere, ezer ez. Uneren batean,agian, etsita bazterrean utziko duzu. Pazientzia izanduenik bada, horrek, zazpigarren urtean sumatukodu miraria. Derrepentean, sei astetan, 30 metrokoaltuerara iritsiko da behinhola ernetako aleak!

Guraso garenok umea jaiotzen denetik zain iza-ten gara haiek irribarre noiz egingo, noiz zutik jarri-ko, gure esana noiz beteko... Eta gu, porrota deri-tzogun horren aurrean, aldiro-aldiro errudun bilahasten gara, edota egindako okerren bila. Pazien-tzia eta irmotasunaren indarraz ahaztuta.

Banbu japoniarra� � � � � � � � � � � � � � � �amaia sanvicente� � �

Hezkuntzari, aldiz, maiz eskatzen diogu geure gi-zartearen ajeak konpon ditzan, makila magikoa dan-tzan jar dezan. Emaitza akademiko, ustezko-objekti-bo batzuen arabera ebaluatu ohi dugu sistema, aka-tsak nabarmenduz: prozesu horretan ere, gakoak,geure partehartzea eta denbora direnaz ohartugabe. Irakasle askorengan antzeman liteke ereduhori iraultzeko gogoa, borondatea. Reggio EmiliaItaliako hiriaren esperientzia aztertu da, berriki, Do-nostian.

Hizpideak, ugari: umeek zer partehartze dutegure herrietako egunerokoan? Nolako inguruneakbehar eta nahiko lituzkete? Zergatik taldekatze zu-rrunak adinkideekin? Fitxak eta liburuak al dira gurejakintzaren gordeleku nagusi?

Zer hausnartua badago baina edozein eraldake-tak, sakonekoa izango bada, komunitate osoareninplikazioa du giltzarri: herritarrena, eragileena etaudalarena nahiz bestelako instituzioena.�

Eskolan gure iragana ezagutzeko istorio batkontatzen ziguten. Euskal Herria ez zen agertzen,Ipar Españaren artzainak eta nekazariak ziren eus-kaldunak. Gure arbasoen ordez, erregina-erregearrotzak eta heroi konkistatzaileak ziren protagonis-tak: Don Pelayo, El Cid, Hernán Cortés, Pizarroeta... Gaizkileak ere bazeuden: Almanzor, Boab-dil...; ilunak eta fedegabeak, guztiak.

Kristautasunaren izenean sarraski itzelak egin zi-tuzten. Amerikan bertakoak esklabo hartu, eta Eu-ropan Al-Andaluseko kultura, kontinenteko findue-na eta toleranteena, akabatu zuten. Kristautzen ezziren judu eta moriskoak kanporatu zituzten.

Emakumeak ere, mari-mutilak ala erdi eroak ziren,bere pasioak kontrolatzeko gai ez zirelako. Isabeleta Fernando Katolikoei buruz “tanto monta, montatanto Isabel como Fernando” esan ziguten, bainagero, jakin genuen Fernandok burua zuela; Isabe-lek, aldiz, otoitz egiten zuela beti eta bere jainkoari

Umeentzako ipuinak� � � � � � � � � � � � � � � �miren alcedo� � �

promesa absurdoak egiten zizkiola: Granada kon-kistatu arte dutxatu gabe egongo zela.

Marizikin hori hiltzean, Castillaren tronoa Juanari,lehen alabari zegokion. Juanak burua galdu zuenbere senar andrezalea medio. Fernandok, bere aita,Tordesillas dorre-espetxean gorde zuen Castillakontrolatu bitartean. Gero, Nafarroa konkistatu zuen.España sortua zela zioen istorioak. Francoren ga-raian, Santillana argitaletxeak hala kontatzen zigun.

Aurten nire alabak Santillana liburuak baditu,uste nuen edukiak egokituta egongo zirela. Bainaez. Gure istorio zenak gure seme-alabentzat erebalio omen du. Alabaren liburuetan Euskal Herria-ren kontzeptu kulturala desagertu da; Errege Kato-likoen ezkontzak ‘España’ krisialditik atera zuela dio(nahiz eta artean España existitu ez); Amerika ‘des-kubritu’ zuten; eta Asturiasen errekonkista hasi zen.

Gaur, atzo bezala, egi bakarra dago eta egi horigezur hutsa da.�

Galdetzen hasita, Etxarrikoari-eta

jarraituz, egingo al dute erabakitzeko

eskubideaz galdeketa Azpeitian? � Uztarria

Txokolatea

txurroekin jateko

ohiturarik bai?� J. Frantzesena/A. Odria

OLATZ AGIRRE58 urte

“Gaztetan joatenginen batzuetanUrangarena,ohitura zen eta.

Orain, galduta daukat usadioa,eta ia inoiz ez naiz joaten, egiaesan. Dena den, gustatzenzaizkit txokolatea eta txurroak”.

IÑAKI LAPEIRA43 urte

“Joan izan gara,baina ohituradugunik ezinesan. Umeei

asko gustatzen zaie, hori bai.Asko entzun izan da txokolateaeta txurroak jatera Uranganerajoatearen kontua herrian,tipikoa da eta. Gertuago balego, agian, gehiagotanjoango ginateke”.

IZASKUN AGIRRETXE58 urte

“Noizean behinamarekin joatennaiz merienda

paxara egitera, hari ere askogustatzen zaizkiolako.Azkoitira, Larramendi torrera,joaten gara halakoetan.Azpeitian egunero ibiltzen gara, eta tartean behin joan egin behar Azkoitira ere!”.�

���INKESTA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � iritzia 13

iritzia � � � � � � � � �14

� � �HAU HOLAXEENK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � �enok sudupe� � �

E ztabaida tabernan. “Ni askotan izannauk Aneton”, urliak. “Hi? Hi ez haiz egundoAneton izan. Anetora joan eta inoiz ez dukMahomaren pasabidea gurutzatu, eta gailurrahan zagok”, sandiak. “Behin Mahomaren pa-sabidera iristen bahaiz, hori iristea duk!”, urliak.

Hirugarren bat sartu da eztabaidan. “EtaXoxotera joaten zaretenean nora joaten zare-te?”. “Ba nik San Inaziori egiten zioat bisita”,sandiak. “Orduan, hi ere gutxitan joaten haizXoxotera!”

Eta hasierako eztabaidak beste eztabaidabatera eraman ditu. “San Inazio ez duk Xoxo-

Tontorra� � � � � � � � � � � � � � � �eñaut frantzesena� � �

teko tontorra, San Inazioren gainaldean da-goen txabolatxo baten ondoan zagok guru-tzea, eta hura duk gaina”. “Hura dela gailu-rra? Hik ez daukak ideiarik! Tontorra aterpe-txearen atzealdean zagok: han zagok XOXO-TE jartzen duen plaka, baita buzoia ere. Ba-zagok ba jaiotza? Ba inguru hartan”. “Jaiotza?Ze jaiotza? Nik ez diat inoiz jaiotzarik ikusi Xo-xoten”. “Ez duala jaiotzarik egundo ikusi? Hihaiz hi azpeitiarra! Jaiotza hori Joxe Takolozenak zaintzen zian, hil zen artean. Hori ere ezal hekien?”

Eta hurrengo tabernan topatu dituzte men-

dian asko ibiltzen diren batzuk, eta haiek ziur-tasun handirik ez, baina txabolaren ondokoadela esan dute. Lagun Onak Mendi Bazkuna-ko goi kargu bat ere pasatu da, eta argi etagarbi esan du gurutzea daukana dela tonto-rra. Hala ere, zalantzak dauzkate esplikaziohorrekin: tontorra gurutzea dagoena bada,zergatik daude plaka eta buzoia aterpetxea-ren atzean? Eta horrela jarraitu dute, egia ja-kiteko baino eztabaidan jarduteko gogogehiagorekin.

Eta zuek zer iritzi duzue? Zein da Xoxotekotontorra?�

���� � � � � � iritzia 15

Kasualitatez heldu zitzaidanpelikula hau eskuetara. Pertsonabatek beste bati gomendatu,harek beste bati, azkenik norbai-tek neuri gomendatu zidan arte.Azken urteetako filme musikalikonenetarikoa zela esan zidanbaina une hartan ez nion atentziogehiegirik jarri. Ez da agian gustu-koen dudan filmea, edo gehienahunkitu nauena, baina badu zer-bait, denboran zehar behin etaberriz filmeaz eta bereziki musi-kaz gogorarazten nauena.

Bi pertsonaia nagusiak Irlanda-ko hiriburuan, Dublinen bizi dira.Bata, mutila (Glen Hansard) ber-tako musikari-xurgagailu konpon-tzaile bat da; eta bestea, neska,(Markéta Irglová) jaiotzez txekiarerrepublikarra, kaleko lore sal-tzailea. Mutilak aitaren dendanxurgagailuak konpontzen egiten

Musika protagonista bihurtzean

du lan, baina ahal duenean Dubli-neko kaleetara irteten du bere gi-tarra zulatuarekin musika jotzera.Egunez kantu ezagunak jotzenditu honela jende gehiagok erre-paratuko ote dion esperoan,baina gauez berak idatzitakoak.Gau batean, lore saltzaile gazteagerturatzen zaio, bere musikariburuz galdetuz. Honek kasualita-tez, bere xurgagailua izorratutadu eta hura konpontzeko aitzakia-rekin hurrengo egunean berriz el-kartzen dira. Orduan kontatzendio neskak bera ere musikariadela, pianojolea. Une horretatikaurrera elkarrekin lanean hastendira, hainbeste maite duten musi-ka elkarrekin partekatzen etakantu berriak sortzen, bien arteanerlazio berezi bat sortuz.

Proiektu nolabait arraroa izanzen filme honena. Zuzendariak,

John Carneyk, musika talde bate-an jotzen zuen gizonezko prota-gonistarekin batera. Honi kantubatzuk eskatu zizkion buruanzuen filme baterako baina ez zeu-kan oraindik argi ez zerri buruzizango zen, ez nortzuk izangoziren aktoreak. Azkenik, nahiz etaaktore bezala ia esperientziarik ezizan Hansard berak hartu zuenprotagonista papera, eta bizitzaerrealean musikaria den Irglovákneskarena. Aurrekontu oso mu-gatu batekin grabatutako pelikulada, aktore bezala esperientziarikez duten protagonistekin. Halaere, musikak hori dena haztuarazten du. Bi protagonistek kon-posatutako kantuz beteta dagofilma, horietako batek 2007kokantu original onenaren Oskarsaria irabazi zuen, pelikulak jasozituen hainbat sariren artean.�

���KRITIKA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �‘Once’ pelikula

Zuzendaria. Jhon Carney.Gidoia. Jhon Carney.Aktoreak. Glen Hansard,Marketa Irglova.Musika. Glen Hansard,Marketa Irglova, Interference.Urtea. 2007.Iraupena. 86 minutu.

� � � � � � � � � � � � � � � �ane soraluze� � �

2014ari errepasoaIazko urteak utzi du gertakaririk herrian. Hilabetezhilabete, horietako batzuk, esanguratsuenetakoak,ekarri ditugu hona. �� Julene Frantzesena

�URTARRILA.Fagor Etxetresnen konkurtsoa zeramatenadministratzaileek 340 langila kaleratzeko dosierra aurkeztu zuten Donostiako Merkataritzaarloko auzitegian. Azpeitiko Grumal enpresako 148langileri eragin zien kaleratze txostenak.

mamia � � � � � � � � � klik!16

OTSAILA.Otsailaren 5eko goizaldean sua pUrrestillako Igartza baserrian. Ez zauritu, baina baserria guztiz erre kalte materialak izugarriak izan zi

�

klik! � � � � � � � � � mamia 17

APIRILA.Udal Liburutegiak ateak ireki zituela mende erdiabete zen apirilaren 5ean.Urteurrena tarteko, ekitaldiugari antolatu zituzten: ipuinkontaketa saioa, hitzaldia eta mahai-ingurua, besteakbeste. Liburutegia EnparanDorretxean dago 1989azgeroztik, baina aurretik Iturri Txikin egon zen. Egun 4.980 bazkide ditu,eta 33.626 dokumentudaude liburutegian.

�

MARTXOA.Espainiako Auzitegi Nazionalak Alfonso Gallardo Taldearenaldeko epaia eman zuen, Corrugados Azpeitiako eta Lasaokolangileei ezarritako Lana Erregulatzeko Txostenaren harira.

�

piztu zenzen inor zen, eta ren.

UZTAILA.San Inazio bezperan jakinarazi zuen Espainiako AuzitegiNazionalak herriko tabernen auzia bezala ezagutzen denarenepaia. 103 herriko taberna konfiskatzeko agindu zuen, tarteanAzpeitiko Orkatz Kultur Elkartearen egoitza.

�

mamia � � � � � � � � � klik!18

�EKAINA.Herri galdeketa egin zen aurrenekoz Azpeitian, plaza nolaeraberritu erabakitzeko. %29,53 izan zen parte hartzea.

� ABUZTUA ETA IRAILA.Abuztuaren 9an hil zen Pilar Aizpitarte aktorea, 82 urterekin.Antzerkian ibilbide oparoa egin zuen. Irailean, berriz,Errepublika garaiko azken Udal Gobernua oroitzeko plakajarri zuten, udaletxe azpian.

�

MAIATZA.Madalenako ospitale berritua inauguratu zuten. Jesusen Lagundiak eraberritu zuen XVI. mendean ospitale izandakoa.

�

�URRIA.Soreasu antzokiaren kudeaketa Kultur Mahaiaren eskugelditu zen. Urtebetez kudeatzeko hitzarmena sinatu zuten,baina bost urtera arte luzatu daiteke kontratua.

klik! � � � � � � � � � mamia 19

AZAROA.Mikel Larrañagak Euskal Herriko BigarrenMailako Aizkora Txapelketa irabazi zuen. Lehenmailan arituko da azpeitiarra datorren urtean.

�

ABENDUA.Irailekoari jarraipena emanez, abenduaren 20anAzoka Herritik egin zen Sanjuandegin. Bigarreneskuko azoka, janari dastaketa, artisauenpostuak, umeentzako tailerrak nahiz kaleanimazioa izan ziren bertan, besteak beste.�

�

GizartearentermometroakSoziedadeek hainbat aldaketa izan dute sorreratikhona. Bilakaera hori aztertu du Josu Areizagaantropologoak. �� Ainitze Agirrezabala eta Julene Frantzesena

E lkarte toki batzuetan.Txoko edo peña, besteetan. Eta soziedade,batez ere, gurean. Hamalau mila biztanle in-guru ditu Azpeitiak, eta erregistratutako ho-geita hamar bat soziedade, behintzat, badiraherrian. Ondo sustraitutako ohitura da sozie-dadeena, eta hala uste du Josu Areizaga (Az-peitia, 1981) antropologoak ere: “Euskal He-rriaren ikonoa bezala dira elkarteak. Ondoerrotuta daude, ondare kulturala dira, etaharro kontatzen dugu hemen soziedadeakditugula”.

Duela bizpahiru urte Azpeitiko elkarteak.Gizarte egiturak eta aldaketak lana egin zuenAreizagak unibertsitaterako. ”Herriko sozie-dadeen inguruko bibliografia falta zelako etaAzpeitian elkarte aukera zabala zegoelako”egin zuen lan hura azpeitiarrak, eta hainbatondorio ateratzeko balio izan dio.

XIX. mendean hainbat elkarte sortu zenAzpeitian: garaiko burgesiaren elkarguneak,politikari lotutakoak zein izaera erlijiosodu-nak. Egun soziedade moduan ezagutzen di-tugun horiek geroago etorri ziren. Aurrena,Izarraitz Txoko izan zen, 1933an, eta haren

atzetik, sortu zituzten Inpernue edo Mendiza-leak. Soziedadeen loraldia 1960ko hamarka-dan izan zen Azpeitian, eta orduz geroztik,gora behera bat baino gehiagorekin, bainasustraiak ondo botata dituzte.

Gizartearen islaIzenak berak dio: soziedadeak, sozietatea-ren, gizartearen, isla dira Josu Areizagarenaburuz. “Soziedadeak gizonezkoek sortu zi-tuzten. Bi edo hiru koadrila elkartzen ziren la-gunartean egoteko. Politikoki antolatzekoere erabiltzen ziren, garai hartan oso kastiga-tuta zegoen-eta elkartzea. Azken horrek istilubat baino gehiago sortu omen zuen bazkide-en artean. Orain 50 urtetik gora dituztenemakumeei galdetzen badiezu tabernetanedo soziedadeetan ibiltzen al ziren garai har-tan, ezetz erantzuten dute. Baina beraiek ezzutela joan nahi izaten diote, ez zirela sufri-tzen egoten. Toki horietara joatea bera ere ezzuten zalantzan jartzen askok. Garai hartakoargazkia da hori, eta gaur egun ere hala dirasoziedadeak. Pixka bat lausoa, baina egungogizartearen argazki dira. Izan ere, ikusten da

mamia � � � � � � � � � gizartea20

�

Josu Areizaga antropologoa.

gizartea � � � � � � � � � mamia 21

emakumeak sartzen ari direla elkarteetan,eta danborradan ere talde guztietan atera-tzen dira emakumeak. Joera badago eta ber-dintasunaren diskurtsoa ere hor dago”. Arei-zagak dioenez, emakumeak soziedadeetansartzeko egindako eskaerak “urriak” dira:“Orokorra da oraindik gizonezkoen presen-tzia soziedadeetan. Badaude kasuak gizonabazkide egin ordez emaztea egin dena, bainaoso gutxi dira. Nire galdera da: emakumeeiez zaie interesatzen bazkide egitea senarrabadelako, edo ez dutelako beharrik senti-tzen, ala oraindik diskurtsoaren bestaldeandauden etxeko lanak ez direlako ondo bana-tu? Alegia, ez gara berdintasunera ailegatuetxean, eta hori isladatzen da kalean eta so-ziedadean? Soziedadeak termometro batdira, nolabait esateko. Garaiaren irudia dira”.

Aisialdirako guneAsko dira zuzenean edo zeharka, bazkide di-relako edo gonbidatu dituztelako, asteanbehin edo hilean behin soziedadeetan elkar-tzen diren herritarrak. Ohitura da mahaiarenbueltan, jan-edanerako elkartzea. Hala dio

Areizagak: “30 bat elkartetan 2.300 bat baz-kide daude herrian. Hori izugarria da. Bakoi-tzak bere laguna, bikotekidea edo familiako-ren bat eramaten badu, esan nahi du bikoiztuedo hirukoiztu egiten dela zifra eta, igoal,izango dira 8.000-9.000 lagun astean behinez bada, hilean behin soziedadeetan elkar-tzen direnak. Bazkide ez den baina sozieda-dera joaten den jendeak ere bere egiten dituelkarteak. Bizimoduaren parte dira. Horrekizugarrizko eragina du gugan. Aisialdia mar-katzen du. Azpeitiarron aisialdiaren ingurukoestatistikaren bat aterako bagenu, ikusikogenuke zenbat denbora pasatzen dugun el-karteetan. Horrela, geuk indartzen dugu ohi-tura”.

Gainerakoan, elkarteak hastapenetan“askoz ere aktiboagoak” ziren antropologoa-ren iritziz. “Txipa aldatuta daukagu. Orainpentsatzen dugu: soziedadera noa denboralibrean egotera. Erretzera, jatera eta edatera.Lehen elkarte asko recrativo cultural ziren,eta orain gastronomikoak. Azpeitian lehenumeen danborradako karroza elkarteek egi-ten zuten, txandaka. Adibidez, Gure Ametsak

zaharren egoitza sortu zuen edo ELA sindi-katuaren sorrerako bilerak ere soziedade ba-tean egin ziren. Garai zailak izanda, jendea el-kartzeak burutazioak eragingo zituen. Orain,berriz, Errege Magoen kabalgatan ateratzendira txandaka, eta listo”.

Tabakoa ezbaianSoziedadeak albiste izan dira azken astee-tan, Eusko Jaurlaritzak adikzioen lege proiek-tua onartu zuelako, eta lege horren arabera,ezingo delako jabetza publiko edo pribatukotoki publikoetan erre. Leku horien artean diraelkarte gastronomikoak, eta sua piztu duJaurlaritzaren erabakiak hainbatetan.

Areizagak dio “sakoneko eztabaida” dago-ela, zer den publikoa eta zer pribatua hitz egi-terakoan: “Mugak zeharkatzen dira. Herrita-rrek, gizarte zibilak, toki pribatu batzuen era-bilera egiten du soziedadeen kasuan. Bazki-deek esango dute eurena dela soziedadea.‘Gu bazkide egin gara eta hau pribatua da’eta ‘lokala gurea da eta guk erabakitzendugu hemen’, esango dute. Gero, dago tokipribatu horri ematen zaion erabilera publikoa,

eta horrekin dator danborrada. Izugarrizkomasa mugitzen du danborradak, eragin han-dia du Azpeitian. Gainera, instituzioek argiberdea ematen diete soziedadeei. Bultzatuegiten dituzte. Ohiturak aldatu dira, eta begi-ra orain Gabonetan zenbat jende joaten denelkarteetara otorduak edo umeen urtebete-tze meriendak egitera. Lehen horiek etxeanegiten ziren, pribatuan, eta orain ez. Sozieda-deen adibidearen antzerakoa da, eta hau danire galdera: tabernak zer dira, publikoak alapribatuak? Jabearentzat pribatua izango daeta instituzioentzat publikoa, jendea joatendelako. Beraz, non daude mugak?”.

Bigarren giltzaHiru dira egun bigarren giltza duten sozieda-deak Azpeitian: Zelai-Luze, Ziripot eta OiloSoro. Horietako bazkideek, eurenaz gain,beste giltza bat dute familiakoren bati, biko-tekideari edo lagunari emateko. Izan ere, el-karte horietako bakoitzean desberdin jasodute bigarren giltzaren legea estatutuetan.Beste hainbat soziedadetan eztabaidarakogai ere izan da bigarren giltzaren kontua.Hala kontatzen du Areizagak: “Eztabaidakegon dira. ‘Bigarren giltza bikotekideari utzibehar zaiola eta, bikotekiderik ez duenak ezinal dio bere lagun min bati utzi?’, zioten bazki-de batzuek. Horrez gain, soziedade bakoitzadesberdina da. Elkartearen ezaugarriak, baz-kideak, bazkide horien egoera, familia... Ikusiegin behar da soziedade bakoitzak bigarrengiltzarekin hobeto funtzionatuko lukeen alaez. Argi dagoena da, soziedade gehiagotansortuko direla eztabaidak eta hartuko behar-ko dituztela erabakiak. Kutsatu egiten dirahalakoak, eta denborarekin bat baino gehia-gok jarriko du bigarren giltza”.

Emakumea elkarteetanOraindik, Azpeitiko soziedadeetako bazkidegehienak, aldearekin, gizonak dira. Bost dirabazkide guztiak gizonezkoak diren elkarteak,eta horietako batean, Urrestillako Antxietan,ez dute emakume bazkiderik onartzen, esta-tutuek hala jasotzen dutelako. Azken urtee-tan soziedade horretako batzorde desberdi-nek egin dituzte estatutuak aldatzeko saiake-rak. Hala nola, batzarrean bozketa eginda,baina ezezkoa nagusitu da egin den aldiro.Horren adibide da, duela bi urte emakumebatek lehen aldiz eskaera ofiziala, idatziz,egin zuela Antxietan. Horren aurrean, urtehartako bazkideen batzarrean eskaerarierantzun ahal izateko estatutuak aldatu baiala ez bozkatu zuten berriro, eta erantzuna

ezezkoa izan zen, gehiengoak horrela eraba-kita. Antxietako kideek urtarrilaren 10eanegingo dute batzarra, eta besteak beste, es-tatuetan emakumeak bazkide izatea eragoz-ten duen puntua berriro izango dute mahaigainean.

Dena den, Areizagak uste du emakumeakbazkide egiteko “joera” badagoela orain:“Diskurtsoa hor dago. Inor ez dut entzun inoiz‘emakumeek ez dute sartu behar soziedade-etan’ esaten. Lehen bai, gertatzen ziren hala-

koak, baina azken hamarkadetan ia batereez. Duela 50 urte sortutako soziedadeetanbazkide ziren emakume gehienak ziren alar-gunak, eta egun ez da horrela. Hori bai, elkar-teetan boto bidez erabakitzen dira gauzak,eta benetako arrazoia ez jakiteko arriskua duhorrek. Hau da, jendeak ezetza bota dezakepertsona hori, zehazki, ez duelako nahi sozie-dadean, baina argudioak ez dira sekulamahai gainean jarriko. Beraz, zaila da jakiteaemakumea delako gelditu den kanpoan edoez”.

Areizagaren aburuz, urte guzti hauetan so-ziedadeetan izan den aldaketa nabarmenenada emakumeen parte-hartzea: “Hastapene-tako baloreek, koadrilan elkartzeak, ondo ja-teak edo tertulian aritzeak, bere horretan ja-rraitzen dute. Emakumeen presentzia da al-datu dena. Eta, hori gizartean aldaketa egonden seinale da”. Horren harira, “alde nabar-mena” dagoela uste du, duela 50 urte sortu-tako soziedadeen eta azken hamarkadetansortu direnen artean. “Lehen emakumeak ez-kondu eta etxeko lanez-eta arduratzen ziren.Gero, industrializazioa etorri zen, eta emaku-mea ere kotizatutako lan munduan sartu zen.Kontua da, guraso biek etxetik kanpo egitenbadute lana, umeen zaintza eta bestelakoeginbeharrak ere bientzako direla. Horrekemakumeen aldarrikapena ekarri zuen, etahor dago diskurtsoa”, dio azpeitiarrak.

Halaber, Areizagak dio askotan emakume-ak berak justifikatzen duela bere burua ‘gu ezgara soziedadera joaten, beste gauza batzukedukitzen ditugu eta’ edo ‘nahiago izatendugu umeekin egon’ esanaz, eta hori “pa-triarkatuaren garaipena” dela dio: “Lana osa-tzeko egin nituen elkarrizketetan ikusi nuenhori. Bikote berdinzalekoa zen emakumea,baina halakoak esaten zituen. Diskurtsoaondo ikasita daukagu, baina erlaxatzen gare-nean, inkoszienteki, horrelakoak ateratzenzaizkigu. Horrek erakusten du elkarteetanemakumeen eta gizonen arteko desberdinta-sunak hor daudela”.

Azpeitiarrak dioenez, diskurtsoa “beti au-rretik” doa. “Denok gara ekologistak, aber-tzaleak eta sozialistak, baina gero egunero-koan gara patriarkatuaren morroi eta kapita-lista hutsak. Diskurtsoa beti aurretik doa etapedagogia egin behar dugu. Badakigu teoriaeta hala ere ez dugu egiten. Zergatik, ordea?Zer gertatzen da? Gertatzen dena da ema-kumea soziedadean onartzen duenak esanegiten duela, eta onartzen ez duena isilikegoten dela, baina azken horrek ez du diskur-tsoa agerian botatzen”, azaldu du.�

mamia � � � � � � � � � gizartea22

�

30soziedade daude herrian.Zaharrena Izarraitz Txoko da, 1933ansortuta. Berriena, 2006an zabalduta, berriz,Ziripot.

2.381bazkide. Azpeitiko30 soziedade horietan horrenbeste bazkidedaude. Aipatzekoa da Mendizaleetan, 892bazkide direla, ez delako ohiko soziedadea.

460emakume bazkide.Herriko soziedade guztietan bazkidetutako2.381 lagunetik 460 dira emakumeak.Bazkide guztien %19,31 dira emakumeak.

1 da emakumeek bazkide eginezin duten elkartea. Urrestillako Antxietasoziedadea da estatutuak tarteko, emakumebazkiderik onartzen ez duen Azpeitikoelkarte bakarra. Estatutuak aldatu ala ezerabakiko dute hilaren 10eko bileran.

2. giltza. Bazkideek ez ezik, bazkidehorien senide edo lagun batek ere badusoziedadeko giltza. Herriko hirusoziedadetan lortu dute bigarren giltzaedukitzea: Zelai-Luze, Oilosoro eta Ziripot.

15elkartek danbor taldea.Danborradan ateratzen diren 26 taldeetatik,hamazazpi dira soziedadeetako taldeak:Arauntza, Ardo Zaleak, Egizale Landeta,Gure Ametsa, Harkaitza, Irrintzi, LagunOnak M.B., Oilo Soro, Txalintxo, Zokoa,Izarraitz Txoko, Basazabal, Ziripot, Loiolatxo,Loiolabide Zahar, Oilagorra eta Zulozabal.�

� � �TESTUA� � �

gizartea � � � � � � � � � mamia 23

TXARO LARRAÑAGA Zulozabal elkarteko bazkidea

Emakume bazkideak onartzen ez dituztensoziedadeen jarrera ez zait ondo iruditzen”“� � �Azken urteotan, emakumeakbazkide egiteko joerari dagokio-nean urratsak eman badira ere,oraindik berdintasuna lortzekobide luzea dago egiteko. Izan ere,herriko soziedadeetako bazkidegehienak, alde handiz, gizonakdira. Zulozabal elkartean emaku-me bazkide bakarra dago. Uzta-rriak berekin hitz egin du. Bazkide zara Zulozabalen.Bazkide izateko prozedura,ordea, ez zen ohikoa izan.Harreman handia duten bi mutil-koadrila elkartu eta 2002an, san-tio inguru horretan, inauguratuzen Zulozabal. Nire mutil zena,Asier, zegoen bazkide. 2006anhil egin zen eta handik urtebetebatera-edo, haren lekuan ni sar-tzea proposatu zidaten. Hasieranuste nuen familiari-edo tokatukozitzaiola. Baina, ezetz, elkarteanbazkide nik egon behar nuela iru-ditzen zitzaiela esan zidaten.Hala, batzarra egin eta aho batezonartu zuten nik hartzea Asierrenlekua. Niretzako egundoko urgui-lua izan zen. Estatutuetan orduanjaso zen bazkide bakoitzak eraba-kiko zuela norbera ez zen garaianordezko bezala besteren bat sar-tzea nahi bazuen nor izango zen.

Emakume bazkide bakarrazara, ezta?Bai. Nik dakidala bazkide izatekoeskaera aurkeztu duen emaku-merik ez da egon. Eta ez delakogertatu, baina emakume batekbazkide sartzea proposatuz gero,ez zait iruditzen ezetza irtengo lu-keenik. Emakume bazkideakonartzen ez dituzten soziedadeenjarrera, ez zait ondo iruditzen. Mu-tila bazkide den bezala neska zer-gatik ez? Ni alde horretatik osogustura nago soziedadean.Azken finean, nire mutilaren koa-drila da eta nik hori asko estima-tzen dut. Asko eskertzen diet.

drilan biltzen garenean errazagojoaten gara afaltzera taberna ba-tera. Nolanahi ere, gu asko joatengara soziedadera, astebururo.Ostiraletan eta jaietan ere bai.Betiko txikiteoa egin, eta lanerakodagoen gogoaren arabera, taber-naren batean afaltzeko zeozerhartu eta soziedadera joaten garaedo beste batzuetan, elkarteanbertan preparatzen dugu afaria.Futbola denean ere elkartera.Joku asko ematen du soziedade-ak.Herriko hainbat elkartetanbazkideek bigarren giltza-ren aukera dute.Gurean, oraingoz, ez da horrela-korik planteatu. Bazkide batekinsartu behar duzu, eta orduaninongo arazorik gabe erabili de-zakezu sukaldea, kafe-makina...Hori, gainera, ondo errespeta-tzen da, inongo arazorik gabe.Umeen urtebetetze-meriendakere egiten dira. Ez da inoiz ozto-porik jarri izan.Soziedadeetan erretzea de-bekatzen duen lege proiek-tua onartuta dago.Oraingoz, erretzea l ibre da.Legea ezartzen badute, ez dakiterrespetatuko den. Soziedadeakleku pribatuak direnez bazkideekerabaki beharko dute hori. Bro-matan botatzen dituzte, “ba niknere etxean erre egiten diat etahemen ere erre egingo diat!”, etahorrelakoak.�

Txaro Larrañaga, Zulozabal elkartean. � � �Ainitze Agirrezabala

Elkarteetako emakume baz-kide kopuru txikia, zerenisla dela esango zenuke?Niri iruditzen zait hori gehienbatohitura kontua dela. Herrian ikus-ten da zenbat soziedade dagoen,zer indar duten eta beti horrelaxeezagutu izan dugu, soziedaderagizonak gehiago doazela. Donos-tian, esaterako, entzun izan dutemakumeek elkartera astekoegun jakin batzuetan baino ezindutela sartu. Gure soziedadeanemakumeekin ez dago arazorik,jendea zentzu horretan ez da itxia,naturaltasun osoz daramagu.Egia da, emakumeon kasuan koa-

Haurren gozagarriSanagustin kulturguneak eta Gazteria sailakelkarlanean, haurrentzako ikuskizun bat eskainikodute hilean behin. �� Julene Frantzesena

Proba pilotua eginda dago,eta erabakia hartuta. Urtarriletik aurrera, hile-ro, edo ia hilero, haurrentzako ikuskizun batbehintzat izango da herrian. Bat edo gehia-go, baina hileko hirugarren asteburuan ziur.

Sanagustin kulturgunearen eta UdalekoGazteria sailaren arteko elkarlanaren fruituda Txiki Biran egitasmo eraberritua. Lehe-nengo harria joan den abenduan jarri zuten, I.Metal Topaketen baitan. Izan ere, Metal Bos-koteak eta Poxpo eta Inaxito pailazoek ume-entzako saio didaktikoa eskaini zuten Sana-gustin kulturgunean. Kulturguneko dinamiza-tzaile Kepa Urbietak dioenez, “bertaratu zirenhaurrak eta gurasoak oso gustura egon zirenordubete inguru iraun zuen ekitaldian. Politaizan zela diote”.

Elkarlanaren indarraDuela urte batzuk Gazteria sailak martxanjarri eta “erantzun ona” izan zuen Txiki Biranegitasmoari jarraipena ematea dute helburuhilean behin egingo dituzten ikuskizunek.Oraingoan, ordea, elkarlana izango dute ar-datz emanaldiek. Hala dio Aloña LarrañagaGazteriako teknikariak: “Orain arte bakoitzabere kasa aritu da umeentzako ikuskizunakantolatzen. Ez zuen zentzurik bakoitza berealdetik aritzeak, eta elkarlanari ekitea erabakigenuen, egutegi bateratua eginda”.

Urbietak uste du “zeharka bada ere, egute-gia orekatzeko” ere baliagarri izango dela el- I. Metal Topaketeten baitako haurrentzako emanaldia egin zuten. � � �Alberto Beloki

mamia � � � � � � � � � aisia24

karlana: “Denok elkarrekin hasten bagara la-nean, herriko taldeek umeentzat antolatzendituzten ekitaldien berri, elkarren berri, izan-go dugu. Modu horretan, ez dira egun bere-an, ordu erdiren aldearekin, umeei zuzendu-tako bi ekitaldi egongo herrian. Eta horrela,ez ditugu ez umeak, ez haien gurasoak mare-atuko. Zerbitzu hobea eskaintzeko moduanizango gara, eta indarrak batuta, ume gehia-gorengana iritsiko garen esperantza dauka-gu. Oraingoz gustura gaude egindakoarekin,eta ikusiko dugu zer moduz ateratzen den es-perientzia berritua”.

Bertatik bertakoentzatOrain arte umeentzat antolatu izan diren ikus-kizun gehienak “kanpotik ekarritakoak” izandirela gogoratu du Urbietak. “Herriko taldedesberdinek badute umeentzako emanal-diak prestatzeko gaitasuna eta badute zereskainia. Kultur Mahaiaren helburuetako batda transmisioa lantzea, eta transmisioari la-guntzeko zer hoberik herriko taldeek umeen-tzat zerbait prestatzea baino”, azaldu du kul-

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

11ekitaldi. 2o15ean, abuztuan ezik, hilero,umeentzako ikuskizun bat izango da herrian.

2arlo. Aisialdi eskaintzak eta kulturak bat egingodute egitasmoak antolatzerakoan.

turguneko dinamizatzaileak. Haren ustez,ikuskizunek “dinamikoak eta parte-hartzaile-ak” izan behar dute, oro har: “Modu horretantaldeek eta umeek zuzeneko harremana izan-go dute. Elkarrekin ondo pasatzeko, elkarezagutzeko eta taldeek zer egiten duten he-rriko haurrei erakusteko balioko du egitas-moak. Baina ez dira emanaldi guztiak parte-hartzaileak izango. Ikuskizunetik gehiagoizango dute batzuek”.

Larrañagak dioenez, Azpeitiko eragileekinelkarlanean aritzea “oso garrantzitsua” da:“Txiki Biran egiten zenean-eta ikuskizun guz-tiak kanpotik ekartzen genituen. Orain, herri-ko taldeekin lotu ditugu datorren urterakoikuskizunak: musika bandarekin, pailazoekin,antzerki tailerrekoekin... Beste apustu bat da.Bikoitza. Elkarlana dagoelako eta ikuskizu-nen eskaintza aldatu delako”. Dena den,2015erako prestatu dituzten ikuskizun edoemanaldi guztiak ez direla herritarrek osatu-takoak izango aurreratu dute Larrañagak etaUrbietak, baina “gehienak bai”, diote biek alabiek.

Aurreneko emanaldia urtarrilaren 10ean,zapatua, izango da. Soreasu antzokian Auzo-koak dantza eta antzerkia uztartzen dituenikuskizunaz gozatu ahal izango dute bertara-tzen direnek. Traversée konpainiak taularatu-ko du lana, 16:30ean hasita.

Kasu horretan ez bezala, gainerako ema-naldiak hileko hirugarren asteburuan izangodira. Urbietak dioenez, “horrek ez du esannahi haurrentzako beste ekintzarik ez denikegongo gainerako egunetan, baina ganaduferiaren asteko asteburuko emanaldia elkar-lanean antolatutakoa izango da”. Emanaldiak“ibiltariak” izango direla dio Larrañagak:“Saiatuko gara herriko gune desberdinetaraeramaten ekitaldiak. Emanaldiak ez dira betiSanagustin kulturgunean edo Soreasu an-tzokian izango. Alde Zaharrean ere izango daemanaldirik, eta baita Urrestillan edo San-juandegin ere”.

Hastea soilik faltaUrbietak eta Larrañagak argi dute: “Ekital-diek izan behar dute kalitatezkoak, parte-har-tzaileak, bertakoak eta ondo pasatzekoak”.Lau ezaugarri horiek, behintzat, bermatzensaiatuko dira bai Sanagustin kulturgunea etabaita Gazteria saila ere.

Datozen sei-zazpi hilabeteetarako ekital-diak lotuta edo lotzear dituzte. Behin probaeginda, hastea soilik falta da. Has dadilaikuskizuna, bada eta aukera! Haurrek izangodute zer gozatu hilero, aurrerantzean ere.�

���“Herriko taldeek baduteumeentzako emanaldiakprestatzeko gaitasuna etabadute zer eskainia”

KEPA URBIETA

Sanagustineko kidea

� � �“Ez zuen zentzurikbakoitza bere aldetikaritzeak, eta elkarlanariekitea erabaki genuen”

ALOÑA LARRAÑAGA

Gazteria saileko teknikaria

Kepa Urbieta eta Aloña Larrañaga.

aisia � � � � � � � � � mamia 25

iritzia � � � � � � � � �26

Oso entzuna ez bada ere,gizonezkoei gertatzen zaie behar bada, den-boraldi batez, sarketak egiten ari diren bitar-tean, ezin isurtzea ezta orgasmoa sentitzeaere. Kitzikadura maila altuan egonda ere etaeszitatua egoteari utzi gabe, ezin askatzea.Zein irtenbide du honek?

Egindako saiakerakPentsatuz sarketa dela jokabide kitzikaga-rriena, horretan zentratzea izaten da saiakeraarruntetako bat. Baina orduan eta gehiagosaiatu, orduan eta zailago suertatu ohi damodu horretara eiakulatzea. Era berean, as-kotan espero izaten da, sexu-kideak praktikahorrekin orgasmoa izango duela. Gizonezko-ak emakume batekin dagoenean, adibidez,espero dute biek, neskak sarketaren bitartezorgasmoa izango duela. Mutil honen eszita-zio maila grafiko batean marraztuko bagenu,marra plano bat egingo genuke, entzefalo-grama planoari gogoraraziko ligukeena. Ezaurrera eta ez atzera.

Eragiten duten faktoreakBikote heterosexual batean, adibidez, nes-kak bere lagunekin ateratzeko plana egin ba-dezake eta ez soilik bere mutil-lagunarekin,egoera erraz dezake. Bai. Baita, neska honekorgasmoak bere kabuz izan baditzake ere.Hau da, neskaren independentziak eraginohi du egoera honetan, mutilari ardura ken-tzen baitio. Mutilak, sexu jokabideetan bereburua askatzen badu, lizunkeriak egitera au-sartzen bada eta egoistago izaten ikastenbadu, zailtasun hau gutxitu egin ohi da. Zer-gatik? Ez dagoelako bestearen pendiente,norbere plazerean murgilduta baizik.

Zein da irtenbidea?Topaketa erotikoen arauak aldatzea beha-rrezkoa da. Sarketa ez izatea orgasmoak iza-teko modua. Neskak orgasmoak bizitzenikastea, bakarka nahiz konpainian, baina

Iristen ez den isurketa

� � �Topaketa erotikoen arauakaldatzea beharrezkoa da.Sarketa ez izatea orgasmoakizateko modua

� � � � � � � � � � � � � � � �nerea sancho� � �

bere kabuz. Neskak, mutilarekin ez diren pla-nak egitea, lagunekin, txangoak... Mutilak es-timulazio maila desberdinak bereizten iaioabihurtu behar du, baita ere. Eta neskaren au-rrean masturbatu eta eiakulatzeko gai izatea.Basatiagoa izateak ere lagunduko dio.

Nola egiten da hau guztia?Neskak orgasmoa bere kabuz izateko, atalhonetan apirilean idatzi genuen artikulua.Mutilak, bere aldetik, proba dezake autoero-tismoa modu askotara: eskuarekin, lubrifika-tzailearekin, arrautz-estimulante batekin(denda erotikoetan salgai), eskularruekin...estimulazio maila desberdinak bereizteko.

Bikotearen aurrean masturbatzera iritsi au-rretik, gela bereko beste alboan, bizkarraemanez eta hura telebista aurikularrekin ikus-ten dagoela hastea izan daiteke modu bat.

Aipaturiko adibidean, neskak independen-tzia irabazteko, gobernuz kanpoko erakundebatean laguntza eskaintzea edo elkarte bate-an parte aktibo hartzea ideia onak dira.

Eta adibideari jarraituz, gizonezkoa oheanbasapiztitzeko, bikotekideek dituzten ideiaerromantikoei tarte batean oporrak eman etamuga berri zabalagoak adostea behar-beha-rrezkoa izan ohi da.�

���Plax! Sexu eta bikote aholkularitza:Sindikatu Zaharra, 2. solairuawww.azpeitikoudala.com/sexu 688897920

Alkoholismoa hizpideUrola bailarako Al-Anon Izarraitz elkarteak alkoholismoareninguruko hitzaldia antolatu du hilaren 30erako. Solasaldiarenhelburua elkartea ezagutaraztea da. � Julene Frantzesena

Alkoholismoak familian dueneraginaz hitzaldia izango da urta-rrilaren 30ean, Sindikatu Zaha-rrean, 19:00etan hasita. Hizke-tan ariko dira Felix Zubia medi-kua, Alkoholiko Anonimoetakokide bat, alkoholikoen seme-alaba helduen elkarteko partaidebat eta Al-Anon senideen eta la-gunen elkarteko bi kide.

Al-Anoneko kideek azaldu du-tenez, elkartea eskualdean eza-gutzera emateko asmoz antolatudute hitzaldia.

Azpeitian ere presenteAl-Anon elkartea 1951n sortuzuten New Yorken. Egun munduguztiak osatu dituzte taldeak, al-koholarekin arazoak dituzten per-tsonen familiakoek eta lagunek.

Azpeitian Al-Anon Izarraitz tal-dea astero-astero, astelehene-

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Zer. Alkoholismoakfamilian duen eraginazitzaldia. � � �Eguna. Hilak 30(ostirala). � � �Ordua. 19:00� � �Tokia. Sindikatu Zaharra.� � �Antolatzailea. Al-AnonIzarraitz.

tan, elkartzen da, Azpeitiko Bai-geran, 20:15ean.

Elkarteko kideek azaldu dute-nez, “gaixotasuna dutenen seni-deak eta lagunak elkartzen garaesperientzia, indarra eta esperan-tza partekatzeko, eta arazoari ir-tenbidea emateko”. Horrez gain,uste dute, “famil iari eragitendion” gaixotasuna dela, eta “ja-rrera aldaketak errekuperazioanlagun” dezakeelakoan daude.�

���ALKOHOLISMOAZ HITZALDIA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

17urte. 1997an sortu zuten alkoholarekin arazoak dituztenpertsonen senideek eta lagunek Urolako Al-Anon Izarraitz taldea.

1. Al-Anon Izarraitz taldeko partaideak astean behin,astelehenetan, elkartzen dira Azpeitiko Baigera aretoan. 20:15eanizaten dute hitzordua.�

1DanborradakoentseguakSansebastianak gerturatzen aridirela eta, urteroko legez,danbora hotsa izango da nagusiherrian. Aurten ere hiru entseguizango dira helduen danborradaegin aurreko astean. Umeek ereegingo dituzte entseguak, bainaarratsaldeetan izango dirahoriek.� � �Eguna. Hilak 13, 14 eta 15(asteartea, asteazkena etaosteguna). � � �Ordua. 21:00� � �Tokia. Izarraitz pilotalekua

2EñautElorrietaIxteko arriskuan den OrkatzKultur Elkartea babesteko,Eñaut Elorrieta musikariakkontzertua eskainiko duSoreasu antzokian. Sarreraksalgai daude dagoeneko; aurrezerosiz gero, hamar euroordaindu beharko da etahamabi euro egunean bertan.� � �Eguna. Urtarrilak 17 (zapatua).� � �Ordua. 22:30 � � �Tokia.Soreasu antzokia.� � �Antolatzailea. Libre taldea.

3Zestoarrekantzeztutako obraZestoako EromenProdukzioakek ‘Uda gau batekoametsa’ obra taularatuko du.William Shakespearekidatzitako lana da, eta AmancayGaztañagak euskaratu etaegokitu du antzerkirako.� � �Eguna. Urtarrilak 30 (ostirala).� � �Ordua. 22:00 � � �Tokia.Sanagustin kulturgunea.�

���BESTERIK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda Al-Anonen alkoholarekin arazoak dituztenen senide eta lagunak elkartzen dira. � � �Al-Anon

jakiteko � � � � � � � � � urtarrilari begiratua28

� � �HITZ GEZIDUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�Egilea:Luma

� � �SUDOKUA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

Babesgune,geriza

Pl., zuhaitzmota

*Deitura

Erregaliak

Ipar EH-n,ordua

Argizagia

Ez itxiak

Odolki

Gabezia

Dardara

Begikomintza

Irabazleak

Gipuzkoa-ko hiria

*Izena

Intsektumota

Bizkaikoibaia

Eguna

Txahalarra

Itsasbarakuilua

Barreaadierazteko

Tiroeginez

Kontso-nantea

Kasik

Bokala

Lehena etaazkena

Galderetan

Tona,labur-labur

Arnasezak hil

Lumarenerdian

Etxafue-goa

Kontinentebat

Arrastoak

Ald.,burdinola

* Dantzari azpeitiarra

Txokolateaegiteko gai

Lakarra,ez leuna

Sugetzarra

Bokala

lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

� � �LEHIAKETAREN ERANTZUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �UZTARRIAREN LEHIAKETA: JEROGLIFIKOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �JEROGLIFIKOEN SOLUZIOAK BIDALTZEKO EPEA. Urtarrilaren 26a (astelehena) � � �NORA BIDALI ZURE ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia

edo lehiaketakuztarria@gmail.com e-postara � � � IRABAZLEARI SARIA. Odriozola Ardoak-ek emandako ardo sorta � � �PARTE HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria

Komunikazio Taldean bazkide izan behar da eta jeroglifikoen irudien azpiko galderei erantzun behar zaie.

1

21 BIGUN EDO... OIHU EZAGUNA

� � � BAZKIDEAREN IZEN-ABIZENAK � � � HARREMANETARAKO TELEFONO ZENBAKIA

� � �SOLUZIOAK� � � � � � � � � �

HITZ GEZIDUNAK SUDOKUA

� � �UZTARRIAREN ABENDUKO LEHIAKETA� � � � � � � � � �

IRABAZLEA

Axun Etxaniz Telleria

Uztarria Komunikazio

Taldearen bazkidea da

aldizkariko 167.

lehiaketaren irabazlea.

Odriozola upategiak

emandako ardo sorta

irabazi du sari gisa.

Argazkian lehiaketaren

irabazlea, hiru ardo

botilako sorta

eskuetan duela.

�A�I�O�D�

ABARITZAK

�AMUBIETA

�I�ORENA�KAR

TRIPOT�ITO�R

�EZA�SUZIRIA

IKARA�MARRAK

�IRISA�BOA�E

GARAILEAK�AL

�KAKAO�LATZA

2

jakiteko � � � � � � � � �32

� � �EFEMERIDEAK� � � � � � � � � � �

1568Isuna, tabernariari. Nahikomodu egokian iristen zenez gariaherrira, ogiaren prezioa jaisteaerabaki zuten agintariek.

1656Bostehun maraiko isuna.Jarri zioten Nuarbeko MartinEtxanizi, aurrez agintarien aldetikikusi eta salneurria jarri gabekoardoa saldu zuelako.

1846Gaitzaren aurka, aholkuak.Herriko sendagile Joxe RamonSagastumek Azkoitiko izurriteakhango biztanleen artean sortuzituen kalteak aurkeztu etazenbait aholku eman zituengaitza ez zedin Azpeitira zabaldu.

� Iturria: Azpeitiko efemerideak.

Herria historian zehar liburua.� � �Egilea: Imanol Elias Odriozola.� � �Argitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.�

uztarria.eus

� � �ELKARRIZKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � Josu Waliño (.eus lantaldeko zuzendaria)

Azpeitian lortu dugu .eus domeinuaren bitartez

irudikatzea euskal komunitatearen egitura soziala”� � �Uztarria Komunikazio Taldearenwebgunea Uztarria.com izatetikUztarria.eus izatera pasatu da.Harekin batera, 1.300 webguneinguruk eman zuten jauzia Euska-raren Egunean. Hori dela eta,Josu Waliño .eus lantaldeko zu-zendariak (Zumaia, 1972) azaldudigu zein diren .eus-en gakoak,eta nolakoa izango den domei-nuaren presentzia Azpeitian eta..eus domeinudun webguneasko jarri dituzue martxa.Oraindik bada domeinuakaldatzeko aukera. Nola egindaiteke?Erregistradorearengana joan eta.eus eskatu behar duzu. Hori bai,gurea domeinu berezia da: eus-kararena eta euskal kulturarena.Beraz, ezaugarri berezi batzukditu; irizpide batzuk jarraitzen di-tugu. Webgune horiek, gutxie-nez, eduki esanguratsu bat izanbehar dute euskaraz edo, euska-raz ez baduzu edukirik, zure web-

guneko edukiak erreferentziaegin behar dio euskarari edo eus-kal kulturari. Domeinu hori izatekoez da beharrezkoa webguneaeuskalgintzakoa izatea, herrikoiturginak ere izan dezake .eus do-meinudun webgunea, edukiaeuskaraz badu.Uztarriaren webgunea .eusda dagoeneko. Herriko datu-rik ba al duzu?Izenak ezin ditugu zehaztu banan-

“banan, baina Azpeitian dezentewebgune aldatu dituzte .eus do-meinura. Hain zuzen, Azpeitianlortu dugu .eus domeinuaren bi-tartez irudikatzea euskal komuni-tatearen egitura soziala. Izan ere,alor askotako webguneak hauta-tu dute .eus: enpresa munduko-ak, erakundeak, hezkuntzakoak,euskara eta kulturaren esparru-koak edota norbanakoak, beste-ak beste.Oraindik .eus ez diren Azpei-tiko enpresa txikientzat,labur-labur azal dezakezunon aurki dezaketen infor-mazioa?www.domeinuak.eus webgune-an informazioa asko dago, erre-gistratzaileak aurkitzeko ere es-kaintzen dugu laguntza. Edozerzalantza izanez gero, herritarrakgurekin jar daitezke harremane-tan, eta azalduko diegu beharduten guztia.����Elkarrizketa osoa uztarria.eus-en.

JOSEBA ALBIZU bizikleta konpontzailea eta saltzailea

1. Bizikleta...Bizitzeko modua. Lana etaafizioa.2. Ohiko konponketa?Balazta pastillak, abiadura-aldagailua, kubiertak,zulatuak, katea... aldatzea.7. Lan gehiena?Udaberri-uda sasoian.

3. Saldu duzunbizikleta garestiena?Errepidekoa, 6.900 €-koa.4. Bizikletaren IAT-a...Mendikoak du mantenuhandiagoa, hilero edo.Errepidekoa urtean behin. 5. Herrian zer joera?Mendirakoa modan dago.

Gaztaina udazken eta neguko elikagaia da. Gurean, garai batean, ugariagoa zen, eta horre-

gatik, egun ere zaletasun handia du gure artean. Karbohidrato konplexuetan aberatsa da fruitu

lehor hau eta diabetesa duten pertsonek hau kontu-tan izan behar dute. Almidoi asko du eta gantz gutxi.

Potasioan oso aberatsa eta sodio gutxi duenez,oso aproposa da tentsioa jaistea komeni zaien per-tsonentzat.

Janari oso elikagarria da. Egokia beherakoa etagastroenteritisekin gaudenean, dituen taninoeiesker efektu lehorgarria dutelako.

Kontu izatea komeni da oso erreak dauden gaz-tainekin(beltz guneak), substantzia mutagenoaksortu daitezkeelako erretzerakoan. Gehiegi ez kis-kaltzea eta beltz arrastoak baztertzea komeni da.

Gaztainak erosterakoan kontutan izan azalarenegoera; disdiratsua izan beharko luke ona izateko.

Etxean kontserbatzeko, leku fresko eta lehorreanedukitzea komeni dira. Izozkailuan oso ondo man-tentzen dira bai gordinik, baita erreta ere sei bat hi-labetean.

Gaztainak danbolinean erreta edo egosita jateaEuskal Herrian jaia ospatzeko ohitura izan da.

Hator hator lagun etxera gaztaina xi-melak jatera!�

���� � � � � � � � � � �aitziber aizpuru� � �

Gaztaina

6. Sarri aldatzen al dabizikleta?Afizio handia duenak biurtean behin. Orain krisia... 7. Bizikleta puntuanizateko aholku bat.Utzia ez izan eta errepasoaeman irteera bakoitzean.�

� Ainitze Agirrezabala

� � � � � � � � � jakiteko 33

UhinetatikkanpokoakEuskadi Irratiko kirol berriemaileaofizioz, baina handik kanporaegindakoez eta egiteko dituenezbadu zer kontatua. �� A. Agirrezabala

Begiratu batera gizon se-rioaren planta badu ere, ama errezildarraizaki, odolean darama Erniopeko Akerrek be-rezkoa duten hizketarako gatza eta etorri ziri-katzailea. Hizkuntzaren jolas horretan, ordea,eragin nabarmena izan du, dudarik gabe,Landetako Ondarbide tabernan zerbitzariibili izanak. “Tabernaren munduan hazitakoanaiz ni. 18 urte nituela, Antonio anaiak taber-na hartu zuen eta mutil zahar artean ibili iza-nak, horrek ematen dizun kultura eta aberas-tasuna izugarria da. Han besterik ez zegoen,

sieran futbolari izan nahi nuen, baina segi-tuan konturatu nintzen ezinezkoa zela. Mutilkoskorretan txikia nintzen oso. Indarrik bate-re ez, alu-alua, eta ordezko jokalaria nintzenbeti”. Ume aurpegia eta txikia izate horrenbueltan pasadizo bat baino gehiago du:behin, Cristina F pelikula ikustera joan ginenkoadrilakoak, Zelaitxora. 16 urtetik gorako-entzako zen; nire lagun denak barrura eta niriez zidaten sartzen utzi. 16 urte banituen,baina kalean geratu nintzen, bakar-bakarrik.UBIko lehenbiziko eskola-egunean, berriz,

adarra jotzea eta elkarri egundokoak bota-tzea. Niri betidanik gustatu izan zait adarra jo-tzea, baina ez mina egiteko, ondo pasatzeko,baizik. Adarra jotzerakoan jakin behar da bo-tatzen eta aditzen”.

Txikia izatearen≠ buruhausteakMunduratzeko presak medio, etxean jaio zen,Atxuiyan, eta bederatzi urtera arte han biziizan zen, familia osoa kalera etorri zen arte.Txikitatik garbi izan zuen kirolarekin harrema-na zuen zerbaitetan lan egin nahi zuela. “Ha-

jakiteko � � � � � � � � � bestaldetik: txetxu urbieta34

17 urterekin, Historiako irakaslea gelan sartueta hala esan zuen gaztelaniaz: ‘Gela hone-takoak direnak gera daitezela, eta gainontze-koak kanpora! Zu ere bai!’, niri begiratuta. ‘Ez,ez, ni gela honetakoa naiz’, nik. Unibertsitate-an hastean, orduan hasi nintzen hazten. Urte-betean 14 zentimetro irabazi nituen”.

EtxekogizonaEuskadi Irratiko Hiru Erregeen Mahaia saio-ko esataria izaki, asteburuetan eta kirol agen-dak hala agintzen duenean izaten du lana Ur-bietak. Astelehenetik ostiralera, etxekogizo-na da, “aita modernoa”. “Nik andrearekin ia-iaezin dut haserretu ere egin. Astegunean, gujaikitzerako ateratzen da etxetik lanera; etaetxera etortzen denerako ohera bidean iza-ten gara. Asteburuan, berriz, ni lanean etahura alabekin izaten da. Alargunaren biziaegiten dugu biok ere”. Zentzu horretan, “la-gunarteko afariak ere faltan asko botatzen”ditu. “Nik libre dudanean beraiek lana izatendute eta haiek libre dutenean nik lana”.

Etxerako erosketak egin, otorduak presta-tu eta bederatzi eta bost urteko bi alabak bai-natu, jantzi eta eskolara eramatea, egunero-ko zereginak ditu. “Erosketak egitera ez dutzerrendarik eramaten eta ez zait inoiz ezerahazten. Buruak egin dezala lana. Lantegiguztien artean egitekorik txarrena alabakorraztea da. Horretan ez dut behin ere ikasi-ko. Ordubete orrazten jardun eta lehen bainookerrago uzten ditut”. Etxeko lanei dagokie-nean, bere “mugak” badituela dio: “plantxaez dut ukitu ere egiten, horixe falta zait ikaste-ko, baina ez dut horretan hasteko asmorik”.

Osasun aldetik, bolada “makala” pasatudu Urbietak. Lanerako erreminta ahotsa du,eta hura ondo zaintzea, ezinbestekoa. “No-dulotik bi aldiz operatuta nago, tuberkulosia,

errefluxua eta sabeleko eta eztarriko arazohandiak izan ditut”. Hori dela eta, zarata han-diko lekuak ekidin, elikadura-ohiturak aldatueta kirola egitea utzi behar izan ditu.

Bilboko mediku baten bidez, “asko osatueta indartu” da eta kirola egiten hasteko“gogoz” dagoela dio: “Egunero 20 minutuhartzen ditut etxean ariketak egiteko etaegundoko aldea nabari dut”.

Mundua ezagutu nahiaMundua ezagutzeko astirik apenas izan duUrbietak. Bidaia gehienak Diego Garcia atle-ta eta lagun minarekin egin zituen. “Bosto-nen izan ginen, Bartzelonan bi aldiz, Sevillan,Madrilen... Nire ametsetako bat hori da,oinez, ibilian bidaiatzea. Mendiko bakarda-dea ere eskertzekoa da. Jubilatzen naizeneangustatuko litzaidake kultura eta leku berriakezagutzea”. Asmoak eta zereginak ez zaizkioez falta.

� � �Teknologia berrien zalea da Urbieta, bainasare sozialak, batez ere, “lanerako etaadarra jo eta xextrarako” erabiltzen ditu;inolaz ere ez hain modan dagoen bizitzapribatua zabaltzeko. “Telefono mugikorra,uneoro, poltsikoan izaten dut eta bostminuturo sartzen naiz Twitterren, lanerakoinformazioa lortzeko. Informazioarenmorroia naiz ni; argazki pribaturik ez dutigotzen. Txetxu profesionalareninformazioa badago sarean, baina Txetxumaila pribatuan, etxean geratzen da”.

Letren mundukoa izanda, egunkariak etaaldizkariak “irentsi” egiten ditu. Ez, ordea,liburuak. “Horiek leitzeko alperra izan naiz.Lotsa ematen dit esateak, baina irakurriditudan liburuen %95 eskolan agindutaizan dira. Neure kasa leitutakoak hiru bat”.

Sare sozialak

≠1. Azpeitiko txapelketa irabazieta Gipuzkoan bigarren eginzuen Txalintxok, 1982an (Urbietagoiko ilaran, eskubitik bigarrena).2. Mutil-koskorretan. 3. Erlon,Hiru Erregehen Mahaia saiokolankideekin (gurutzearen kontradagoena da Txetxu Urbieta).

1

2

3

bestaldetik: txetxu urbieta � � � � � � � � � jakiteko 35

UDALETXEA � � �Asteguna: 08:30-14:00 � � �Larunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

09:30-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 09:30-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-14:00 ZAPO TXOKO

� � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

1-8-23

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

2-6-20-27-28

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

3-4-7-22

Beristain (Azpeitia).

943 811949

5-10-11-21-26-31

Jacome (Azpeitia).

943 080258

9-19-24-25

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

12-13-14-15-16-17-18

Ruiz (Azkoitia).

943 851966

29-30

Gisasola (Azkoitia).

943 851235

GAUEZ

1-8-12-17-18-23-29

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

2-6-15-20-27

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

3-4-7-16-22-28

Beristain (Azpeitia).

943 811949

5-10-11-14-21-26-31

Jacome (Azpeitia).

943 080258

9-13-19-24-25-30

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

EGUNEZ

� � �FARMAZIAK (urtarrila)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�BULEGO BERRIA.Urola Erdiko Mankomunitateak bulegoberria du Enparan kaleko 34. zenbakian.Astegunetan izango da zabalik, etaaurrerantzean bertan jaso beharko dira,adibidez, poltsa organikoak eta giltzak.

� � �GARRAIOA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ALDALUR 943 85 27 18

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

� � �autobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

� � �ORDUTEGIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �ERABILGARRI� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

� � �TELEFONO ZENBAKIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

LARRIALDIAK

112ODOL-EMAILEAK

Urtarrilaren 28an izango

dute hitzordua, 17:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Plax! 688 897 920

Iraurgi Berritzen 02 60 69

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturri Txiki ludoteka 15 11 79

Txiki-Txoko ludoteka 15 05 16

Gaztelekua/ GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

KIUB 15 72 01

Igerilekua 81 41 21

Emakumeen Txokoa 15 70 55

Ertzaintza-Azkoitia 08 37 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

Hamaikabat 15 72 00

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatua 81 45 18

Udal Euskaltegia 81 19 47

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

Uztaro 81 31 90

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi 943 08 06 88

MICHAEL MAYERKarolina iparraldea, AEB

Inguruanhainbeste mendiikustea ederra da”

Iraurgi Saskibaloi Taldeak eurekinjokatzeko aukera eskaini eta uda ostetikAzpeitian bizi da Mayer. � Ainitze Agirrezabala

“

Saskibaloiak ekarri zaitu Az-peitira...Udan txapelketa bat jokatu nuen Leonen etaIraurgikoek ikusi eta deitu egin zidaten.Abuztu bukaeran etorri nintzen. Aurretik eznuen ezagutzen Iraurgi Saskibaloi Taldea. Zer moduz moldatu zara hemengo bi-zimodura? Jendea oso jatorra da eta gustatzen zaithemen bizitzea. Imanol Zubizarretak jendeaaurkeztu eta lagun batzuk ere egin ditut. Ka-letik noanean mundu guztiak agurtzen nau,eta gure partidak ikustera etortzen den jen-detza izugarria da. Zer gustatzen zaizu gehiena? Ingurura begiratu eta hainbeste mendi ikus-tea ederra da. Han hiru ordura dugu mendia.Eta gutxiena? Euria. Euria ari du denbora guztian. Hangoeguraldia gehiago gustatzen zait.Saskibaloian jokatzeaz gain, Iraurgiikastetxean ingelesa ematen duzu...Asko gustatzen zait irakastea. Iraurgiko zu-zendariak galdetu zion Xubiri (Jose Luis Zu-bizarreta) ea amerikarrik ba al zegoen ingele-

sa irakasteko eta hala proposatu zidaten.Astean bitan joaten naiz, zortzi orduz. DBH1, 2 eta batxilergoko ikasleekin aritzen naiz.Nolakoa da zure egunerokoa?Ingelesa irakasteaz gain, entrenamentuakizaten ditugu, goizez eta arratsaldez. Denbo-ra librean gaztelera ikasten dut Internetez.Lau lagun bizi gara pisuan eta otordu guztiakIraurgi tabernan egiten ditugu.Zer botatzen duzu faltan? Familia. Apirila bukaera arte ez naiz bueltatu-ko. Halere, nire neskalaguna eta familia bisi-tan etorriko dira urte bukaeran.Euskararekin zer moduz? Ez dut ezer ulertzen. Hamar arte kontatzendakit eta hitz batzuk esaten: kaixo, agur, izo-tzik gabe... Oso zaila da.Gitarra jo eta kantatu ere egiten duzu.Garagardo azokan gitarra bat utzi zidateneta jo egin nuen. Ez dut inoiz talderen bateanjo izan, neure buruarentzat jotzen dut.Inguruko bazterrak bisitatu al dituzu?Bai. Kostaldeko ibilbidea egin genuen etaasko gustatu zitzaidan. Zarautz ikaragarrigustatu zitzaidan, oso hondartza polita du.�

1

2

3

hementxe bertan � � � � � � � � � jakiteko 37

1. Iraurgi Saskibaloi Taldearen taberna atarian.2. Garagardo azokan gitarrarekin. 3. Partidabatean, baloia eskuetan (Argazkia: A. Beloki).

Ez dugu ulertzen. Jakin ereez dakigu zein den korapiloa askatzeko giltza,baina honek ez du martxarik. Martxa, urtarrila-ren 10ekoa. Urterokoa. Nekagarria ere bada.

–Askoz nekagarriagoa barruan daudenen-tzat! –batek, aldamenetik.

–Eta barruan senideren bat daukagunon-tzat! –besteak, berak ere albotik.

–Edo laguna! Hemen denok gaude ederkiizorratuta! –hirugarrenak, ondotik.

Egoitzek urtebete darama zuloan. Dueñas,Soto del Real, Navalcarnero... Puerto SantaMarian ez dagoenean! Baina han ere badagobaten bat. Eta egonda daudenak! Egoitzekurtebete zuloan, diligentzia bat bera ere gabeoraindik. Aurretik, lau urte egin zituen kartze-lan. Lau urte, eta, gero, libre, kargurik gabe,azalpenik gabe, kalte-ordainik gabe.

–Dagoela lasai. Ez izan presarik. Urtea ereez du kartzelan egin oraindik –epaileakesana. Iturritik dakit. Ur garbia dut informa-zioa. “Urtea ere ez du kartzelan egin orain-dik”. Erraz esaten da...

Bitartekaritza lanetan omen zebilen. Bitar-tekaritza bitartean ere ez zuten harrapatu. Le-poratu diotena besterik ez da hori. Kargurikgabe libre irtengo da hurrengo batean. Orduartean, ikasten hasi nahi izan du. Horretarakoere ezinak, ordea. Erraztasunik ez. EuskalHerriko Unibertsitatean ikasketak egiterik ez.Marketin ikasi nahi zuen. Ez alferrik, Urrunekounibertsitatean ekin behar izan dio, Espainia-koan. Han Marketinik ez, eta Gizarte langin-tza aukeratu du. Ingelesari ere heldu dio.

–Ekarri ingelesezko liburuak. Nobelak,erraz irakurtzeko gauzak –Egoitzek.

Liburuak ere, tantaka. Binaka sartzerikbesterik ez dago. Hilean, bi. Bisitaldiko.

Zigarroari utzi eta korrikari lotu zaio. Las-trekan dabil kartzelako patioan.

–Zenbat kilometro dira, bada? –bisitariak.–Horretan ez dago alderik kanpoan nahiz

barruan. Hogei kilometro –zulotik. –Patioan egiten dituzue hogei kilometro?

Eskapo

� � �Ez omen da kartzelarenerrua. Eta zeinena da, bada?Ez omen da dispertsioarenerrua. Eta zeinena da, bada?

� � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

–Bueltan-bueltan, ehun eta hogei metroegiten ditugu. Denera, 175 buelta egiten di-tugula uste dut. Mareatzeko ere!

Geure erruaEta Egoitz kartzela barruko patioan bueltakamareatzen ari den bitartean, senideak joaneta etorrian mareatzen. Mareatzen, onenean.Akabatu direnak ere badira. Eta istripua izandutenak gutxi ere ez. Ez omen da kartzelarenerrua. Eta zeinena da, bada? Ez omen da dis-pertsioaren errua. Eta zeinena da, bada?

–Geurea, bertara joan eta kartzela paretakeraisten ez ditugunona –batek, aldamenetik.

–Geurea, bertara joan eta kartzela, osorik,lurrarekin berdintzen ez dugulako –besteak,berak ere albotik.

–Geurea, San Frantzisko-Kaliforniako do-trina aplikatzen ez dugulako gurean –hiruga-rrenak, ondotik.

San Frantziskoko badian da Alcatraz uhar-teko kartzela izandakoa. Hari begirako turis-mo dendetako elastikorik deigarrienak preso

baten irudia dakar, ‘Alcatraz triath-lon’ letren azpian. Irudian, pre-

soa, igeri, korrika eta bizikle-ta.

Nolanahi, eskapobeti.�

iritzia � � � � � � � � �38