GAIA: ESKOLA TXIKIAK • ESPERIENTZIA: LAMIAKO MASKARADA ... · GAIA: ESKOLA TXIKIAK •...

hhG A I A : E S K O L A T X I K I A K • E S P E R I E N T Z I A : L A M I A K O M A S K A R A D A• E K A R P E N A : H A U R H E Z K U N T Z A K O H E Z I T Z A I L E A K • G A L D E I D A -Z U E : M A R I A J E U R A N G A • J O X E M A R I A G I R R E T X E “ P O R R O T X ”

1015 EURO • 2005EKO URRIA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

ELKARRIZKETA

Mari Jose Ortiz“Oso zaila da, ezinezkoa ez bada,zoriontsua den haurra erasokorra izatea”

hik hasi

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 . Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com;Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua:SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz Erredakzioa:Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakziobatzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz,Josi Oiarbide,Fito Rodriguez,Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak:Jaione Apalategi,AbelAriznabarreta,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua,Felix Basurko Aines Dufau,Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga,Kepa Perez Urraza,Lore Erriondo, Idoia Fernandez,AmaiaVazquez,Lontxo Oihartzabal,Juanjo Otaño eta Pruden Sudupe. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua:TRAM•Graf!k Maketazio,aurreinpresioa:Xangorin.Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia:Mari Jose Ortiz (Hik Hasi). Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2005-IX-30). Kopurua:3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8gaia

ESKOLA TXIKIAKBESTE ESKOLA EREDU BATEuskal Herrian eskola txiki ugari daude, batzuk elkarren arteanbildurik eta beste batzuk ez. Ezaugarri desberdinak dituztebeste eskolekin konparatuta, eta horregatik beste eredu batosatzen dute. Horrretaz mintzo dira bertako protagonistak.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

MARI JOSE ORTIZAdimen emozionalaz gero eta gehiago hitz egiten daeta hari horri tiraka hasi gara Mari Jose Ortiz EHUkoirakaslearekin. Espero bezala, soka luzea ekarri dugai konplexua bezain zirraragarria den honek.

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

ESKOLA TXIKIAKBESTE ESKOLA EREDU BAT 16 elkarrizketaMARI JOSE ORTIZ24 esperientziaLamiako MaskaradaNieves Saratxaga

27 ekarpenaHaur Hezkuntzako profil profesionaleiburuzCristina Elorza

32 galdeidazue Mariaje Uranga35 berriak

41 ...goza nazazu gehiago!Iñaki Eizmendi. Ttakun kultur elkartea

42 Atzeko atetikJoxe Mari Agirretxe “Porrotx”

Harpidetza orria

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

101. zenbakia. 2005eko urria • hik hasi • 5

e d i t o r i a l au r r i aHik Hasik 10 urte bete ditu

Euskal Herriko ikasleei eta herritarreizor diegun kalitatezko eta ongi finkaturiko hezkuntza eredu barneratzaile edo inklusibo bat osatzen ari gara.

Hik Hasik 10 urte bete ditu. Oraindela 10 urte sortu zen oinarri progra-matiko bat abiapuntu hartuta. HikHasi proiektua kokatzen zuen etabaita helburuak ere. Orain, 10 urtepasa ondoren, oinarri haiei, urtehauetan emandako urratsei eta etor-kizuneko ildoei begira jartzekounea iritsi da.

Euskal hezkuntzan emaitza han-diak lortzen joan gara azken hamarurteotan. Hala ere, kezka berriaksortzen doaz etengabe gure hez-kuntza sistema propioari dagokio-nez.

Nafarroa, Iparraldea eta EuskalAutonomia Erkidegoaren artekolotura guneak jaiotzen doaz apur-ka-apurka. Mugimendu horri guz-tiari, euskal hezkuntza sistema dei-tzen diogun horri, gizartean ongierroturiko norabide euskaldun ba-

terantz bideratzen jarraitzea da etor-kizunerako lana, normalizazioa lor-tu arte. Zatiketa gainditzea eta herri-tarren kohesioa lortzea izan behardugu helburu.

Hezkuntza, eskubide unibertsalizateaz gain, lehentasunezko ele-mentua da garapen pertsonalerakozein herri baten garapenerako.

Hori ahaztu gabe, gure hezkun-tzaz dihardugunean, zehatzago esa-teko eta laburbilduz, hontaz ari gara:euskal kulturan eta munduko gai-nerako gizarteekiko zabaltasuneanoinarritutako curriculum propioaz,irakasle zein hezitzaile iraunkor etaeuskaldunaz, euskaldunok geureesperientzia eta behar propioetatikeraikitako hezkuntza eredu batetaz,zentro bakoitzaren autonomiaz zeinbaliabide publiko nahikoaz; azkenbatean, Euskal Herriko ikasleei eta

herritarrei zor diegun kalitatezko etaongi finkaturiko hezkuntza eredubarneratzaile edo inklusibo batetazari gara.

Jada 10 urte konplitu ditu Hik Ha-si aldizkariak. 10 urte Euskal Herrikoikastetxe eta irakasle gehienen es-kutan. Hilero ikuspuntu eta atal des-berdinak jorratuz. Hezkuntzakoarazoei arnas emanez. Haur eta gaz-tetxoekin lan egiten dugunon hile-roko informazio, eztabaida eta el-kargunerako tresna bilakatu zaigualdizkaria. Euskal hezkuntza mun-duan nolabaiteko erreferentzia iza-tera ailegatu garela ere esateraausartuko ginateke.

Guztion ekarpenen beharreanjarraitzen du aldizkari honek, ateakzabalik ditugu orain ere, duelaharmar urte bezalaxe, nahi duzuenguztiok parte har dezazuen.

6 • hik hasi • 101. zenbakia. 2005eko urria

H i z k u n t z a k s o r t z e n d i t u , o r a i n d i k

% 41 dira D ereduanEuskal Herrian

Euskara hutsean ikasten dutenakerdia baino gutxiago dira. Datu horiunibertsitarioak ez diren ikasleei da-gozkie. D ereduak zenbaki ezberdinahartzen du hiru administrazioetan: EA-En % 52, Nafarroan % 24 eta Iparraldean% 4,6.

Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Dereduak gero eta ikasle gehiago ditu.Orain 10 urte, hirutik batek soilik hau-tatzen zuen D eredua, eta aurtengoikasturtean bitik batera pasa da kopuruhori. Etorkizunean ere euskararen hau-tua gero eta gehiagok egingo duela di-rudi, izan ere, Haur Hezkuntzan % 7,8baino ez dira arituko aurten gazteleraz-ko A ereduan (euskara ikasgaia da). Deredua hautatzen du % 62k.

Nafarroan gaztelania hutseko Gereduan eman du izena % 54k. D ere-duan ari direnak % 24 dira, eta A eredu-

koak % 21. B eredu elebiduna 4 ikasleksoilik hautatu dute.

Lapurdin, Nafarroa Beherean etaZuberoan 2.200 ikaslek jardungo dutemurgiltze ereduan. Frantsez hutseanikasiko du % 95,6k.

A eta B ereduek ez dute euskal-duntzen,baina eskaintzen dira

Hizkuntza ereduen eztabaidak itxizuen joan den ikasturtea, eta berria eregatazka berak ireki du. Anjeles Iztuetakzuzentzen zuen Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Sailak euskara maila neur-tzeko azterketa egin zien EAEko 16 ur-teko 1.192 ikasleri (ingelesezko Firstmailaren pareko froga zen). Emaitzakargigarriak ziren: euskaraz komunika-tzeko gaitasuna, A ereduko bakar batekere ez zeukan, B ereduko % 33 zen gaieta D ereduan % 68.

EAEko hizkuntz ereduen sistemahori, duela 23 urte indarrean jarri zena,gaur aldatzeko premian dagoela esate-an bat datoz eragile guztiak, baina errit-moetan ez daude ados. EHBErentzataztoratzekoa da. “Administrazioak hiz-kuntz eredu batzuek indarrean dagoenlegedia ez dutela betetzen aitortzen du,baina, bitartean, hizkuntz eredu horiekeskaintzen jarraitzen du”. Xabier Men-diguren Kontseiluko idazkariaren us-tez, hezkuntza sistemak haur guztiakeuskalduntzeak “lehentasun politikoa”izan behar du.

Seaskak gero eta ikaslegehiago ditu, baina Frantziako

Hezkuntza Ministerioak ezdizkio behar adina irakasle

postu eman nahi: bost postuerdi gehiago, alegia.

“Frantziako HezkuntzaMinisterioak ez du galarazten,

ofizialki, ikastolen garapena,baina euskararen galera

indartzen duen logika bateansartu da”, Ixabel Xarriton

Seaskako lehendakariarenhitzetan.

Postuak ukatzeko motiboa,“eskualdeetako ikastetxeenarteko berdintasun eredua”

dela argudiatu du HezkuntzaMinisterioak. Ikasgelatako

haur kopurua hartzen duhaintzat, ez hizkuntza

helburuak lortzeko behar direnbaliabideak.

Irailaren 14an Seaskako 50kidek Paueko Akademia

Ikuskaritza okupatu zuten,ahalik eta ikuskariak bilkura

baterako hitzordua eman zienarte. Poliziak indarrez atera

zituen gero.

kronika


e r e , b u r u h a u s t e r i k h a n d i e n a k

Ikastolen mugimenduak eta eskolak egiten duten ekarpe-na handia izan arren, ikasleen gaitasun komunikatiboakez dira parekoak euskaraz eta gaztelaniaz. Gaitasunkomunikatibo hori parekoa ez den bitartean diglosianbiziko gara.

Jose Manuel Odriozola

Nafarroan D ere-dua: “prefabrika-tua”edo “alegala”

Patxi Larrainzar ikastetxean hau-rrak ez dira eskolan hasi irailean. Gura-soek hori dute greba egiteko modua.Eraikin berria eskatzen diote adminis-trazioari, masifikazioa dela-eta. Egun,Ave Maria ikastetxearekin (gaztela-niazko eredua) partekatzen dute erai-kin bera, prefabrikatua, gainera.Guzti-ra 610 ikasle daude, eta ez dago haurguztientzat tokirik. Hezkuntza Depar-tamentuko ordezkariek kontrakoaerantzun diete, ordea: “aurten izenaeman duten haur guztiak hartzeko to-kia sobera dago. Ikastetxe horretan ezdago aparteko arazorik”.

Sortzen-Ikasbatuaz-ek beste behinere salatu du Nafarroan D ereduko ikas-tetxe publikoek duten egoera. Haurrenmatrikulazioa etengabe igotzen ari da,

Erlijioak ikastetxeetan egon beharduen ala ez, horixe da Hego

Euskal Herrian hautsak harrotudituen gaia. Izan ere, Espainiako

PSOEren Gobernua prestatzen ariden Hezkuntzarako Lege

Organikoan hauxe da aurreikustendena: ikastetxeak erlijioa ikasgaia

eskaintzera behartuta egongodira, baina ikasleentzat hautazkoa

izango da, eta emaitzak ere ezdira selektibitateko bataz

besterako kontuan hartuko. Bizkaiko Ikasle Katolikoen Guraso

Elkartea lege proposamenarenaurka azaldu da, euren ustez

erlijioa ikasgaiak derrigorrezkoeta ebaluagarri izan behar baitu.Era berean, Eliza Katolikoarena

ez den beste sinesmenen batdutenek ere sinesmen horri

buruzko ikasgaia eduki beharkoluketela diote, eta bestetik,

inolako erlijio ikasgairik emannahi ez dutenek ere libre behar

dutela ikasgai horretara ezjoateko.

Beste zenbaitek, erlijioen kulturaeta historia ezagutarazteko

ikasgai bat sortu behar dela dio. Sokaren beste muturretik,

erlijioek eskola orduetan inongolekurik ez dutela eduki behar

diote. EILAS sindikatuko PedroMatxoren aburuz, erlijioen kulturaedo historia jasoko lukeen balizko

ikasgaia sortzearen inguruandagoen eztabaida “faltsua” da:

“eduki horiek orain ere badaudecurriculum ofizialetan. Geografia

eta Historian eta Filosofian betiikasi dira. Are gehiago, bi ikasgai

horietan oinarrizko gaia da”.

baina inbertsioak ez omen dira neurriberekoak. Sortzenen arabera, Iruñe-rrian sei eskola berri eta lau institutuegin beharko lirateke.

Bost ikastola legeztatu ezindaNafarroan bost ikastolek alegalak

izaten jarraitzen dute: Beran, Irunbe-rrin, Lodosan, Tuteran eta Vianan dau-de, Gobernuak “zonalde ez euskaldu-na” izendaturikoan (Berakoak izanezik). Bostak kooperatibak dira, hauda, legez ezarritakoak, baina baimenadministratiborik gabeak. 540 ikasle di-tuzte, eta 21-30 urte bitarteko antzinata-suna dute.

Legeztatzeko, Nafarroako Gober-nuak eskatzen dituen baldintzak bete-tzea ez da erraza: instalazio jakin batzukbehar dira eta 18 ikasle, gutxienez, ikas-turte bakoitzean. Gurasoek 7 milioi eu-ro baino gehiagoko inbertsioak egin di-tuzte orain artean. Nafarroako Ikasto-len Elkarteak bost urteko trantsizio pla-na proposatu du ikastola horiek kon-tzertatuak izateko: Gobernuak urtero90.000 euro gehiago eman beharko li-tuzke inbertitutakoa berreskuratzekoeta ikastolak kontzertuan sartzeko.

Legeztatzeko epea pasa da, bainalegearen arabera ikastolek oraindik erebadute denbora negoziatzeko. CDNhorren alde agertu da; UPNk, aldiz,ikastolei diru laguntza bereziak kentze-ko bideak jorratu nahi ditu.

G A I A


Eskola TxikiakBeste eskola eredu bat

G

Ikasturte hasiera izanarren,Euskal Herriko herritxiki askotan ez da ikastetxehandietako zalapartarik en-tzun,eskolak txikiak baitira.

Landa eremuko herri txi-kietako (1.000 biztanle bainogutxiago) edo auzo sakaba-natuetako eskolak dira,etabertako hezkuntza eskaintzabakarra da. Zortzi ikas unita-te baino gutxiago dituztenez,gelatan adin desberdinetakoikasleak eskolatzen dira. Be-rezitasun horiengatik diradesberdinak.

Euren artean desberdinta-sunak ere badituzte. Batzukdozena erdi bat haurrekindaude,eta beste batzuk 50e-kin edo 90ekin. Egoerak ezindira orokortu,baina ezauga-rri,kezka eta behar komunakbadituzte. Horregatik,elka-rren berri badute eta harre-manetan daude. Gu ere harre-manetan jarri gara beraiekin.


Zaila da Euskal Herriko eskola txikiguztiak argazki bakar bat egitea. Izanere, euren arteko harremana ez da berdi-na leku guztietan. Iparraldean, esatera-ko, “eskola txikiak” kontzeptua ez daerabiltzen. Ikastetxe publikoa, giristino-ak edo ikastolak daude, eta horien ba-rruan handiak, ertainak eta txikiak. Az-ken horiek ez daukate lotura bereziriktxikiak izateagatik. Hegoaldean, ordea,eta batik bat Gipuzkoan eta Nafarroan,txikitasun horrek elkartu egin ditu.

Eskola txiki gehienak nekazaritzaeremukoak dira, baina hor ere badau-de eskola handiak. Araban, esate bate-rako, eskola txiki gutxi daude kontzen-trazioaren ondorioz. Herri batzuetanpilatzen dira inguruko haurrak eta ikas-le asko dituzte. Ondorioz, ez dira esko-la txikitzat hartzen nahiz eta landa ere-muan egon. Arabako Errioxako zentro-ekin gertatzen da hori.

Nafarroa Beherean eta Garaian etaZuberoan, ostera, batzuk hain dira txi-kiak, ezen ixteko arriskuan dauden.Egoera horretan aurkitu ziren Larraine-ko eta Garaibiko eskolak, baina me-mentoz, herritarren mobilizazioak tar-teko, ateak irekita segitzen dute.

Gainerako lekuetan ez da horrela-ko mehatxurik sumatzen. Gipuzkoanitxi baino gehiago ireki egin dira azkenurteotan. EAEn Haurreskolak Partzuer-goaren zentroak ere ireki dira hainbatherritan 0-3 urteko haurrentzat. Ho-rrek, gerora Lehen Hezkuntzako ikas-tetxea irekitzeko aukera ekar dezakeeta albiste ona da.

Herriak aldatzen, eskolak ere baiHerri txikietan eskola txikiak dau-

de, baina ez eskola gutxituak. Popula-zio txikiko eremuetan kokatuta daude-nez, ikasle kopuru txikiak dituzte, etaondorioz eskola antolaketa berezia du-te gaur egungo eskola eredu nagusiare-

Herrian pisu handia duteeskola txikiek

kin konparatuz gero.1970eko Ley General de Educación

delakoak herri txikietako eskolak hil-tzera kondenatu zituen, zortzi unitatebaino gutxiagoko eskolak itxiz eta kon-tzentrazioak bultzatuz. Eskola asko itxiegin ziren eta besteak abandonatu sa-mar gelditu ziren. 1990ean LOGSE eza-rri zenean egoera aldatu egin zen, esko-la txikiak aintzat hartu baitzituen.

Legeak soilik ez, herri txikietakoegoera ere aldatzen ari da. Nekazaritzaeremuaz hitz egitean, nekazariak etor-tzen zaizkigu burura. Baina, gaur egun,askotan nekazaritza eremuetako eko-nomia aktibitate nagusia ez dira neka-zaritza eta abeltzantza, zerbitzuak bai-zik. Herri txiki asko aisialdirako gunebihurtzen ari dira.

Horrekin batera, etxebizitza berriakegiten ari dira hainbat herritan, eta be-raz, familia berriak datoz bizitzera. On-dorioz, herriak asko ari dira aldatzen,eta hor eskolak ere badu lana. Familiaberri horiek herrian integratzeak ga-rrantzi handia du.

Eskola txikien beste ezaugarri bathurbiltasuna da. Denek elkar ezagu-tzen dute eta norbanako bakoitzak pisuhandia du, beste eskoletan baino han-diagoa. Zeren irakasle bat eskolarenlaurdena izan daiteke, edo familia bateskolaren hamarrena. Ikastetxe handibatean sei familiek alde egiten badute,ez da ezer gertatzen. Baina eskola txikihauetan bai.

Aldaketa horiei guztiei egin behardiete aurre, eta aldi berean, desberdinizatearen “zamari” eutsi. Beste eskolaeredu bat osatzen dute eta poliki-polikieuren nortasuna sendotuz doa. Elkar-tzeak asko lagundu die horretan.


Baztango eskola txikiak

15 herri txiki dira Baztanen eta ha-marretan dago eskola. Txikienak 7ikasle ditu eta handienak 39. Amaiu-rren 18 daude,Azpilkuetan 7,Erratzun21,Arizkunen 29,Gartzainen 16, Iruri-tan 39, Almandozen 23, Zigan 21,Arraiotzen 10 eta Oronozen 36. Eskolahandienetan 3 irakasle daude eta txi-kienetan bakarra. Beste bostetan (El-bete, Elizondo, Lekaroz, Aniz eta Be-rroeta) lehen baziren eskola txikiak,baina behin itxi ondoren, ez dituzteireki,nahiz eta haurrak egon.

Eskola horiek guztiek osatzen duteBaztango Herrietako Eskolak eta urteasko daramate elkartuta. Bakoitzak be-re dinamika eta martxa ditu, eta horrezgain, elkarrekin gauza anitz egiten di-tuzte: proiektuak, irteerak, kanpal-diak...

Astelehenetan herri guztietako 3.mailatik gorakoak Elizondon elkartzendira mailaka. Adibidez, AzpilikuetanAmaia da 6. mailako bakarra, eta Eli-zondon maila bereko beste 21ekin el-kartzen da. Egun horretan espezialita-teak ematen dituzte: ingelesa, musikaeta gorputz hezkuntza.

Astean zehar, berriz, eskolak bina-ka elkartzen dira kasu batzuetan: aste-lehenetan Arraiozkoak Oronezera joa-ten dira; asteartetan Zigakoak Alman-dozera; ortziraletan AzpilkuetakoakAmaiurrera. Gainerako herrietan ko-puru handiagoak dira eta bakoitza berelekuan geratzen da. Egun horietan ereespezialitateak lantzen dituzte.

Haurrak bezala, irakasleak ere Eli-zondon elkartzen dira, espezialistak eta2. eta 3. zikloetako tutoreak. Horrela, es-pezialistak eskolak ematen egoten diraeta tutoreek komunak dituzten gaiaklantzen dituzte; paper kontuak, udale-txeekoak, Nafar Gobernukoak... Horegindakoa astelehenetako bileratangainerakoei azaldu eta pasatzen diete.

Elkarrekin egoteak abantailak di-tuela dio Maite Oteiza Azpilkuetakoirakasleak. “Alde batetik elkarbizitzaedo harremanak sendotzeko balio du,eta bestetik gu ere babestuago gaude.Eskola batean bakarrik baldin bazaudeeta ingurukoekin deskonektatuta ezduzu erreferentziarik. Modu honetankoordinatuta gaude. Eskola guztien ar-tean materiala, ekoizpenak eta abar tru-katzen ditugu. Modu horretan gure la-nek helburu bat dute, bertze eskoleierakustea. Era berean, iritziak ere jaso-tzen ditugu. Elkarlana aberasgarria da

eta haurren artean ere harremanak sen-dotu egiten dira”.

Koordinazioak ongi funtzionatzendu, baina falta botatzen dutena denen-tzako zuzendaritza bakar bat izatea da.“Badira gauza anitz gelditzen direnakpixka bat zintzilik” dio Maitek. “Errannahi dut, baldin bagenuke zuzendari-tza talde bat, horrek agian hartuko lituz-ke erabaki batzuk edo bera izanen zengai espezialistekin solas egiteko edoarazoren bat konpontzeko. Baina ha-mar izanik, pixka bat laxo gelditzen da.Aldika gure bilerei dinamika edo fun-tsezko martxa falta zaiela ohartarzi da-kute, bana hori da dugun aukera etamemento bakarra gai guztiak ukitzeko.Azken finean, 10 zuzendari gara lekudesberdinetan eta, gure ustez, denen-dako inportantea da, eskola osoko fun-tzionamendurako”.

Egun bat Azpilikuetako eskolatxikian

Maite Oteiza irakaslea eta herrikozazpi haur sartzen dira Azpilikuetakoeskolara egunero. 300 biztanlera iristenez den herritxoa da Azpilkueta. Amaia6. mailan dago, Leire 3. mailan, Manexeta Maria 1. mailan, Iratxek 5 urte ditu,Naiarak 4 eta Sara aurten hasi da 3 urte-rekin. Orain dauden haurren artean ez

Baztango eskola txikibakoitzak bere dinami-

ka eta martxa ditu,baina astean bitan

elkartzen dira haur guz-tiak. Proiektu eta lan

anitz egiten dituzteelkarrekin, bai ikasleek

eta baita irakasleek ere.


G A I A Eskola txikiakbeste eskola eredu bat

dago adintarte han-dirik. Urte

batzuetantarte gehiago

egon dela aipa-tu du Maitek. Ho-

rregatik, herrian haurnal-di bat baldin bada, festa izaten da, esko-larako haur bat gehiago erran nahi bai-tu.

Gaur Haur Hezkuntzakoekin ko-rroa egin du Maitek, eta bitartean 3. eta6. mailakoak euren liburu eta koader-noarekin lana egiten hasi dira. Korrokomartxa bukatutakoan Haur Hezkun-tzako txiki horiei lantxo bat jarri die Mai-tek, eskolako telefono gida egiten aribaitira. Puzzlea egiteko tenorean baka-rrik utzi ditu eta handiengana hurbilduda, azalpenak behar badituzte-edo.Gero, txikienak Ingeleseko irakaslea-rengana joan dira, eskolako sarrerara,bertan eskola bat emateko aprobetxatudute, bikoizketa baita. Tarte horiekaprobetxatzen ditu Maitek handieiarreta handiagoa behar duten azalpe-nak emateko. Ondoren 1. mailako Ma-nex eta Maria joan dira Ingeleseko ira-kaslearengana. 4-5 urtekoak ordena-gailura hurbildu dira eta handienek la-gundu diete. “Elkarri aunitz laguntzendiote, beraiek ere irakasleak dira”.

“Hemen ez dugu ordutegirik segi-tzen” dio Maitek. “Ikasturte hasieranegiten dugu bat Iruñera igortzeko, bai-na gero gure airera moldatzen gara”.Amaiak eta Leirek barre egiten dute.“Gauza bat egiten gustura baldin ba-gaude, denbora gehixeago jarraitzendugu. Eta aspergarria bada, moztu egi-ten dugu”.

Bost arlo erakusten dizkie Maitek:matematika, ingurunea, plastika, gaz-

Maite OteizaAzpilkuetako eskola

txikiko irakaslea

telania eta euskara. Matematikan ba-koitzak bere mailari dagokion liburuajarraitzen du. Euskaran, aldiz, ez dutetestu libururik erabiltzen, proiektuekinegiten dutelako lan. “Halere, lan koa-dernoak erabiltzen ditugu, autonomiaematen duelako bakoitzak bere lanaegiteko eta niri beste haurrekin egote-ko”. Ingurunea zikloka antolatzen duteeta dagokien gaitegia bi multzotan ba-natzen dute: A eta B. Modu horretan, zi-klo bukaeran gaitegi osoa lantzen dute.“Une honetan Euskal Herria gaia lan-tzen ari gara. Ziklo desberdineko ikas-leak ditudanez, bakoitzari bere mailaraegokituz lantzen dugu” argitzen diguMaitek.

Haur Hezkuntzan ez dute libururikerabiltzen. Hiruhileko bakoitzean gaibat hartu eta horren inguruan egitendute lan.

Gelan giro lasaia dago, etxeko gi-roa, goxoa. Bai irakaslea eta bai ikasle-ak pazientzia eta errespetu handiz mu-gitzen dira. “Lan egiteko beste modubat da, arras diferentea”, dio Maitek.“Beste eskoletan baino ordu gehiagosartzen ditugu eta ez dugu tarterik libra-tzen. Baina goxotasuna, giroa eta hau-rrekiko harremana jasotzen ditugu tru-kean. Balantzan jarrita, argi daukatnahiago dudala eskola txiki batean ari-tzea”.

Nabari da Maite ohituta eta gusturadagoela eskola txiki batean, baina ira-kasle guztiei ez zaie gauza bera gerta-tzen. Etorri berri gehienak eskola han-dietako erreferentziarekin edo eske-marekin iristen dira eta eskola txikie-tako errealitatea desberdina denez,moldatu beharra dago. “Dagoenare-kin eta daudenekin moldatu behardugu gure lana, eta alde horretatikaberatsa da”.

Eraikin zaharregiakBaztango Herrietako Eskolei bu-

ruhauste handiena zentroen egoeraksortzen die. Arizkungo eskolan zola go-ratu eta saneatu egin behar zuten lur az-piko olibondoak ustelduak zeudelako.Joan den Eguberrietan Amaiurko esko-lako gela bateko sabaia lurrera erorizen. Erratzuko eskolan uda amaierahonetan berogailua aldatzen ari zireneta zola azpikoa saneatzeko gelditu da.Iaz Zigako eskola osorik erori zen, etaberria egin arte apaizaren etxean dau-de. Almandozen aspalditik ari dira es-kola berria aldarrikatzen. Oronozko es-kolan udan izandako sutearen ondo-rioz psikomotrizitate gela erabat erretagelditu zen eta gainerako geletako ma-terial gehiena hondatuta.

Azken urteotan dagokion adminis-trazioak ez du ezer askorik egin herrihauetako eskolen alde. Bertakoek gal-dera bat darabilte buruan: Amaiur, Erra-tzu, Azpilkueta, Arizkun, Gartzain, Iru-rita, Arraioz, Oronoz, Ziga eta Alman-doz gutxiago al dira bertzeak baino?

Maite Oteiza: “Lan egi-teko beste modu bat da.

Beste eskoletan bainoordu gehiago sartzen

ditugu eta ez dugu tar-terik libratzen. Bainagoxotasuna, giroa eta

haurrekiko harremanajasotzen ditugu

trukean”.


Gipuzkoako eskola txikiak baturik

nagusia da eskola txikien errealitateaezagutaraztea eta dituzten ezaugarribereziak baloratzea, bai irakasleek etabai gurasoek, herriek, administrazioeketa gizarteak.

Eskola txikien I. topaketak2004-05 ikasturtearen amaieran Es-

kola Txikien I. Topaketak egin zirenBergaran. Bizkaiko eta Gipuzkoako es-kola txikietako irakasleak eta gurasoakbildu ziren eta hainbat gai jorratu eta ez-tabaidatu zituzten elkarrekin. Hurren-goan Arabakoak, Nafarroakoak etaIparraldekoak gehituko balira, askoaberastuko litzateke.

Topaketon helburu nagusia elka-rren berri jakitea eta harreman finkoa-go bat sortzea da. Lau gai jorratu zirentaldetan banaturik: zuzendaritza eta es-kola kudeaketa, adin aniztasuna gelan,eskolen arteko harremanak eta guraso-en partaidetza.

Zuzendaritza eta eskola kudeaketaEskola txikietan kezka pizten duen

gaia da zuzendariena. Zuzendariak ezditu eskola gehienetan bezala zuzenda-ri lanak soilik egiten, hori eta gehiagoegitea tokatzen zaio. Beste edozein es-kolatan dituen ardura eta lan berberakditu. Lanak beste dimentsio bat du, bai-na lan kopuru bera da. Horrek izugarriz-ko pisua eta ardura ematen dizkio. Ere-dua eskola handiei begira egina dago e-ta ez eskola txikiei begira. ItziarOlaskoaga Gipuzkoako Eskola Txikienkoordinatzaileak adibide batekin azal-tzen digu hori. “Administrazioko pape-rak betetzeko eredu batzuk egon ohi di-ra, baina sarritan ez dira egokiak gure-tzat. Horrek buruhausteak sortzen diz-kigu”. Gainera, eskola gehienetan ad-ministrazio lanetarako langileak daude,baina eskola txikietan ez.

Itziar Olaskoagak dioenez, “zuzen-

daritzari buruzko marko orokor bat ba-dago, baina guk gurea beharko genuke.Guk geronek bilatu behar ditugula al-ternatibak. Gure egoerara egokitutakoproposamenak geronek egiten ez badi-tugu, inork ez ditu egingo guretzat”.

Irakasleen ezegonkortasuna ere az-tergai izan zuten. Izan ere, eskola txikiguztietan bizi den egoera da eta kezkahandia sortzen duena. Irakasleak askoaldatzen dira, eta horrek zaildu egiten duproiektu sendo bat aurrera eramatea.

Adin aniztasuna gelanHori da eskola txikien ezaugarri na-

gusia: adin desberdinetako haurrak ba-tera egotea gelan. Transmisio bidezkoikasketa nagusi denean, kezka horiegotea normala izan daiteke. Izan ere,irakasleak irakasten du eta ikasleek ho-ri jasotzen dute. Egoera horretan ga-rrantzitsua izan daiteke ikasle guztiekahalmen berdina izatea, irakasleak ira-kasten duena denek jaso ahal izan de-zaten. Baina LOGSEk beste eredu batproposatu zuen eta talde lanari, peda-gogia aktiboari, balioei eta aniztasunarigarrantzia ematen die. Kasu horretan,adin desberdinetako haurrak gela be-rean edukitzea ez da arazo: eskola ba-koitza komunitate txiki bat da, nonikasle bakoitzak bere ikasketen prota-gonista izanik besteekin ikasten duen,batzuetan berak baino gehiago dakite-

Gipuzkoako eskola txikien sarea1987an abiatu zen. Garai hartan herritxikietako eskolak oso egoera ahuleanzeuden 1970eko Ley General de Edu-cación delakoak kontzentrazioak bul-tzatu zituelako. Horrez gain, herri as-kotan, nahiz eta eskola izan, familiaaskok herritik kanpoko eskola auke-ratzen zuen prestigioagatik eta he-rrian euskaraz ikasteko aukerarik ezzegoelako.

Egoera horretan, irakasle talde ba-tek, eskola txikien balioaz jabeturik, el-kartu eta lanari ekin zion bi helburu na-gusirekin: eskola txikien garrantzia al-darrikatzea eta arazoak plazaratzea; etairakasleen formazioa eta koordinazioabultzatzea. Horrek eskola txikien arte-ko antolakuntza berri bat ekarri zuen,eta irakasleen elkarlanari gurasoenagaineratu zitzaion. Horrela, 1993an Gi-puzkoako Eskola Txikietako GurasoElkarteen Koordinadora sortu zuten.Elkarri babesa emateko, hainbat zere-gin elkarrekin egiteko eta eskola txi-kien nortasuna sendotzeko aukera iku-si zuten.

Une honetan 26 herri eta auzo dau-de Koordinadoran: Abaltzisketa, Adu-na, Aginaga, Aia Andatza, Aia Lardiza-bal, Aizarna, Aizarnazabal, Albiztur, Al-kiza, Altzo, Angiozar, Arroa, Berastegi,Berrobi, Bidegoian, Ereñozu, Errezil,Gabiria, Igeldo, Ikaztegieta, Lizartza,Oikia, Olaberria, Zerain, Zizurkil SanMillan eta Zubieta. Elkarren berri badu-tela esan daiteke. Euren arteko harre-manak bultzatzen dituzte proiektu ko-munen bidez eta esperientziak eta ma-terialak trukatuz. Sarritan antzeko ara-zoak izaten dituzte eta Koordinadoraarduratzen da administrazioaren aurre-an ordezkari papera egiteaz. Helburu

G A I A


Eskola txikiakbeste eskola eredu bat

nekin eta bestetan gutxiago dakitene-kin. Gainera, horrek haur bakoitzarenrola aldatzeko aukera ematen du; urtebatean txikiena dena hurrengo bateanhandiena izango da, eta ez beti zaharre-na edo gazteena. Eskolatik at ere adindesberdinetakoak elkarrekin egotenbadira herri txikietan, eskola barruanzergatik ez?

Antolaketa horrek lan gehiago es-katzen die irakasleei. Gelan egiten di-ren planteamenduek zabalagoak izanbehar dute eta merkatuan dauden testuliburuak ez dira aproposenak horreta-rako. Izan ere, kontua ez da denak gelaberean egotea baina bakoitza bere mai-lako testu liburuarekin, orduan ez baili-tzateke talde bat izango. Planteamendumalguagoak eskatzen ditu eredu ho-nek. Garrantzitsuena errespetua etaguztiei leku egitea da, eta hori askozaintzen da.

Eskolen arteko harremanakEskola bakoitzak bere proiektuak

dauzka, baina beste eskolekin bateragauzak egiteko beharra ikusten da. Ga-rrantzi handia ematen zaio eskolen ar-teko harremanari, oso aberasgarria de-lako. Ikasleei begira, “haurrak ateraegin behar dira eta beste haur batzue-kin harremanetan jarri. Gure kasuan,hoberena beste eskola txiki batekoekinelkartzea da”. Eskolei dagokienez, in-dartsuago eta babestuago sentitzen di-ra antzeko beste eskola batekin erlazio-natzean eta nortasuna sendotzeko ba-lio izaten du. Eta irakasleei begira, onada elkarrekin ikasteko eta laguntza ja-sotzeko.

Harremanak eskola txikien ereduaeraikitzen joateko ere balio du. “Zerenbadirudi eskola eredu bat dagoela etabakarra dela. Eta eredu hori ez da one-na guretzat. Horregatik, beste eredu batnahi dugu”.

Bizkaian guztira 29 eskola txiki daude sei bailaratan banatuta: lau Bus-turialdean, bosna Uribe-Kostan, Enkarterrietan eta Lea-Artibain, bi Du-rangaldean eta zazpi Arratia-Nerbioin. Bi eta zortzi gela artean dituzte;gehienek lau edo bost. Ez dago unitate bakarreko eskolarik beste herrial-detan bezala. Izan ere, Bizkaiko herriok handiagoak ei dira eta haurgehiago dago. Bidenabar, azkenaldian herriak handitzen ari dira eta haurkopurua igotzen. Zeberion, esate baterako, 90 ikasle daude. Hala eta guz-tiz ere, eskola txikiak izaten jarraitzen dute. Eurak diotenez, “herri han-dien antza gehiago dugu, baina ez dago hango eskoletan adinako pilake-tarik. Oraindik ere ikasle gutxi dira eta herriko haurrak izaten jarraitzendute, desberdinak”.

Bizkaiko eskola txikiak ez daude inongo koordinadoratan edo elkar-tetan batuta, ez dute lotura finkorik. Koordinatzaile bat egongo balitz eu-ren arteko harremanak erraztuko lirateke segur aski, baina inor ez dagoprest ardura hori hartzeko mementoz, nahiz eta Hezkuntza Saila horreta-rako prest agertu. “Horrelako figurak kezka edo beharrizan bat dagoene-an sortu behar dira, eta guk ez dugu argi ikusten beharrizan hori” dio Ne-kane Otxoa Arrankudiagako eskola txikiko irakasleak.

Horri baino garrantzi handiagoa ematen diote haur eskolen eta eskolatxikien arteko harremanari. 11 herritan ireki dituzte haur eskolak, bainaez dute inolako erlaziorik euren artean. “Helburua zera izango litzateke:herri guztietan 0-2 zerbitzua eskaintzea, eta ahal dela, herri txikiak garenneurrian, denok erantzun bateratu eta koordinatu bat ematea”.

Arratia-Nerbioiko kasu bereziaArratia-Nerbioiko hiru eskola txikik harreman berezia dute euren ar-

tean; Arrankudiagakoak, Areatzakoak eta Zeberiokoak. Lehen nahikoarrunta omen zen eskola txikien artean batzarrak egitea, gurasoak elkar-tzea, material kurrikularrak elkarrekin prestatzea eta abar. Baina, ohiturahori galdu egin da denborarekin eta irakasleek beste interes batzuk izandituztelako. “Gurean ez, gurean gero eta indartsuago dago” dio NekaneOtxoak. Aipatu hiru herrietako eskolak elkarrekin egiten dute lan. “Arlometodologikoan ia-ia klaustro bakarra izango bagina moduan funtziona-tzen dugu” , azalatzen digu Nekanek. “Konstruktibismoaren ikuspuntuada gure eskoletan nagusi. Ondorioz, testu libururik ezdaukagunez eta lana proiektuekin egiten dugunez,bildu egiten gara materialak sortzeko, gelatan gerta-tzen denaz eztabaidatzeko, gure esku-hartzea azter-tzeko, proposamen berriak diseinatzeko... Edozeineskola handietan maila berean irakasle edo gela batbaino gehiagoren artean dagoen funtzionamenduaguk hiru eskolon artean egiten dugu”. Horretarako,ziklo bakoitzeko irakasleek astean zehar bi ordu har-tzen dituzte elkartzeko, koordinatzaile batekin.

Bizkaian lotura gutxiago


Gurasoak aktiboki lanean

Eskola txikietan ikasle kopuruabaxua bada, familiena ere bai. Ondo-rioz, familia bakoitza garrantzitsuada, ondo zaindu beharrekoa. Eta fami-liek ere eskola ongi zaindu behar dute.Gurasoek badakite hori, elkarren be-harra dutela, alegia. Ahal dela herrianeskolatu nahi dituzte haurrak. Askodira hori pentsatzen dutenak eta Gi-puzkoako Eskola Txikietako GurasoElkarteen Koordinadoran bilduta dau-de. Horko lehendakaria da Gloria Cas-taños. Eskola txikietan sinesten du-ten gurasoen koordinadorako lema-zaina izan da azken urteotan.

Nola funtzionatzen du Koordinado-rak?

Gipuzkoako Eskola Txikietako Gura-so Elkarteak dira Koordinadorako partai-deak. Hainbat gauza elkarrekin egiten di-tugu, baina herri eta eskola bakoitzak be-re autonomia dauka. Gainera, herri ba-koitzak bere izaera propioa du, bere fun-tzionatzeko era eta bere ohiturak. Hori e-rrespetatu egiten da.

Eskola txikien izaerari lotuta, Gipuz-koako eskola guztiok antzeko ikuspegiaeta helburuak eduki ditzakegu, eta horre-tan elkarrekin jardun gaitezke.

Zein da guraso gisa eskola txikiezduzuen ikuspegia?

Oso garbi ikusten dugu herriak esko-la behar duela eta eskolak herria beharduela. Denoi interesatzen zaigu Haur etaLehen Hezkuntza herrian izatea. Garran-tzitsua iruditzen zaigu. Denok garbi dau-kaguna zera da: gure herrian edo auzoandagoen eskola mantendu egin nahi du-gula.

Zergatik ematen diozue hainbes-teko garrantzia haurrak herrian geldi-tzeari?

Guretzat oso garrantzitsua da hau-rrak herrian egitea lagun koadrila. Lehenharremanak hor ematen dira, eskolareninguruan: eskolan, parkean, eskolazkanpoko jardueratan… Seme-alabakdauden lekuan, gurasoak ere hor egotendira. Eta konturatu gabe, herrian daude,herriko partaide dira, eta horrek herria bi-zirik mantentzen du. Horixe da, hain zu-zen ere gure leloa: eskola txikiak bizirik,herri txikiak bizirik. Eta hori da errealita-tea. Herri bat noiz dago bizirik? Bizitzadaukanean kalean eta jendea joan-eto-rrian ikusten denean. Eta nork ematendio bizitza handiena? Haurrek.

Horretan sinesten dugu gurasook etahorregatik nahi dugu haurrak ahal delaherrian bertan gelditzea. Pena ematen duhaur bat aldameneko herriko eskolara jo-aten dela eta gero herrian integratu eziniketa loturarik gabe gelditzen dela ikusteak.

Zer lan egiten dituzte Guraso El-karteek eta Koordinadorak?

Helburu nagusia eskola txikiak sen-dotzea, duten nortasuna onartzea etaonarpen publikoa izatea da.

Ikusten ditugun beharrei erantzutensaiatzen gara. Gura azken urteetako la-nak zerbitzuen inguruan egin dira. Esko-lak eta herriak dituzten zerbitzuak hobe-tzen jardun gara. Zergatik? Beharra dago-elako.

Azken urteotan jangelaren beharrasortu da. Lehen aiton-amonekin edo ize-ba-osabekin bazkaltzen zuten gurasoaklanean baldin baziren, baina gaur egunherrian aiton-amonarik edo izeba-osaba-rik ez duten asko daude eta horiek non-bait bazkaldu behar dute. Eskola askotanez zegoen jangela irekitzeko lekurik etaherriko jatetxe batera joaten dira. Jange-laren beharra herri askotan zegoenez,bakoitza bere aldetik jardun beharrean,Koordinadora jardun da eskaerak egiteneta abar.

Hurrengo erronka goizeko zaintzakizango dira. Leku batzuetan martxandaude eta beste batzuetan ez. Bakoitzabere aldetik ari da eta agian Koordinado-rak esku hartu beharko luke tamainahandiko gaia delako.

Horrelako zerbitzuak lortzeko, etabatez ere iraupena izateko, diru lagun-tzak behar dira eta Koordinadora ardura-tzen da horien eskaera egiteaz.

Zein da Eusko Jaurlaritzaren jarre-ra eskola txikiekiko?

Sailburu berriarekin ez gara bildu eta

Gloria CASTAÑOSGIPUZKOAKO ESKOLA TXIKIETAKO GURASO ELKARTEEN

KOORDINADORAKO LEHENDAKARIA

G A I A Eskola txikiakbeste eskola eredu bat


ez dakigu gai honekiko zer jarrera, iritzi,proposamen eta kriterio dituen. Aurrekolegealdian batzorde bat sortu zen eta au-rrerapauso batzuk eman dira, baina gukgehiago nahi dugu. Erritmo kontua izan-go da agian. Guk beste martxa bat nahikogenuke eta agian Lakuarentzat azkarraeta dena izan daiteke. Hiruburu bateanhamar etxebizitza egitea huskeria bat da,baina 300-400 biztanle dituen herri bate-an kopuru handia da eta horrek aldaketahandia ekar dezake eskolan, ez baita ber-din haur bat edo bi jaiotzea edo hamar.

Udalen parte-hartzea nolakoa da?Herri guztietan ez da berdin. Udale-

txetan ere, dauden taldeen eta haien in-plikazioaren arabera, aldatu egiten da.Orokorrean udalek ere sinesten dute es-kolan. Mantendu egin behar direla eta la-gundu egin behar zaiela pentsatzen dute.

Zein dira eskola txikietako gura-soen kezka nagusiak?

Lehen Hezkuntza bukatu eta institu-tura joan behar dutenean hainbat kezaksortzen zaizkie batzuei: nahikoa maila e-dukiko al dute? Talde txikian ohituta, tal-de handi batean moldatuko ote dira? Ho-rrenbeste irakaslerekin moldatuko otedira? Nahikoa prestatuta joango al dira?

Lagunak egiteko trebetasunik edukiko aldu?

Normalean irakaslearekin egiten di-ren bileratan planteatzen dira kezka ho-riek eta irakasleak aintzat hartzen ditu.Institutuko irakasleekin ere harremane-tan egoten dira. Aurreko urteetan institu-tura joan direnen erreferentziak ere betilasaitzen dute. Ahozko transmisioa betidago.

Beste kezka mota bat da semea edo a-laba eskolan bere adineko bakarra iza-tea. Pixka bat zaharragoak edo gazteago-ak ere baldin badaude, ez dira asko kez-katzen. Baina tartea handiagoa deneankezka handitu egiten da.

Zuen ustez, zein da eredu hobea,eskola txikietakoa ala handietako?

Ez da bat bestea baino hobea. Kalita-tea ona izan daiteke eskola handi bateaneta eskola txiki batean. Eta berdin-berdinegon liteke erdipurdiko kalitatea eskolahandi batean eta txiki batean. Nik uste duteskola txikietan kalitatea badagoela. Se-me-alabak institutura joaten direneanbeste ikasleen antzera ibiltzen dira. Ezhobeto eta ez okerrago, besteak bezala-tsu. Maila horretan ez dut uste aldaketahandirik dagoenik.

Topaketetan hainbat guraso elkar-tu zineten. Zer ondorio atera dituzue?

Garrantzitsutzat jo genuen guraso el-karteen artean hainbat gai jorratzea. Has-teko, guraso elkarteek nola funtziona-tzen duten, zer eginkizun bete beharko li-tuzketen, zer sortu behar duten eskole-tan, zer harreman dituzten edo eduki be-harko lituzketen eskola kontseiluan, ira-kasleekin, herriarekin, udalarekin eta he-rrian dauden edo egon litezkeen besteerakundeekin…

Beste gai bat herri txikien egoerari lo-tuta dago. Herri batzuk handitzen ari diraetxebizitzak egiten ari direlako eta jende

berria datorrelako. Herri txiki horrek fun-tzionatzeko ohitura batzuk ditu eta fami-lia berriek egoera horretara egokitu be-har dute. Eskolari begira, bai eskolak etabai familia berriek ohitura desberdinakeduki ditzakete, eta bien arteko loturaegin behar da. Horrekin batera, hizkun-tzaren arazoarekin egiten dugu topo. Da-tozen familiak erdaldunak baldin badira,oztopo bat gehiago izan daiteke harre-manetarako. Zer harreman mota edukibehar dugu? Zer hizkuntza erabili behardugu? Nola integratu familia horiek bainaeuskaldun izate hori mantenduz?

Hirugarren gaia bizkaitarrei dagokie-na da. Egoki ikusten dute Bizkaian erekoordinadora bat sortzea. Gipuzkoan es-kola txikietakoak sentitzen gara. Biz-kaian batzuk bai eta beste batzuk ez. Ho-rren beharra somatzen dute eta koordi-nadora bat sortzeko urratsak ematen has-tekoak dira.

Gloria Castaños:“Osogarbi ikusten dugu

herriak eskola beharduela eta eskolak herriabehar duela. Horregatikgaude gure herriko edoauzoko eskola manten-

tzearen alde”.

2006ko ekainaren 11an os-patuko da Gipuzkoako EskolaTxikien Festa Igeldon. “Esko-la txikiak bizirik, herri txikiakbizirik” leloa izango du, ohikomoduan, hasierako aldarri-kapenek oraindik indarreanjarraitzen baitute.

2006aneskola txikien festaIgeldon

mari joseortizE L K A R R I Z K E TA

“Emozioei beldurra diegu, ezdakigulako nola egin aurre

Psikologian doktoreaEHUko irakaslea

”16 • hik hasi •101. zenbakia. 2005eko urria

“Adimen emozionala”, gaur denenahotan dagoen hitza da. Baina zeresan nahi du zehazki?

Emozioek indar izugarria dute etabizirauteko balio izan digute, oso mol-dakorrak baitira. Esaterako, beldurrakarriskutik babesten gaitu, amorruak za-palketari aurre eginarazten digu, tristu-rak laguntzen digu galdu dugun objek-tuarengandik edo pertsonarengandikbanatzen. Ikuspegi horretatik, adimenemozionala emozioek duten energiahori eta egoerara egokitzeko gaitasunhori erabiltzea litzateke, baina inteli-genteki, emozioak gainezka ez egitekomodu neurtu batean, eraginkorra izandadin eta pertsonalki zein sozialki on-do senti gaitezen.

Emozioak modu burutsuan erabiltzeko, zer gaitasun behar dirazehazki?

Lehenik eta behin, emozioarenkontzientzia hartzea da funtsezkoa; ja-betzen zarenean zer den sentitzen du-zuna, eta behin mentalki “haserre na-go” edo “beldur naiz” esatera iristen za-renean, jada aktibazio emozionala mo-dulatu egiten da, eta orduan zaude ego-erari aurre egiteko moduan.

Beste oinarrizko gaitasun bat daemozioak onartzea eta ulertzea, bai zu-reak eta bai besteenak: jakitea emozio-ek zer espresio dituzten, zer kausa, zerondorio. Eta ulertzea, gauza berarenaurrean denek ez dutela berdina senti-tzen.

Besteen emozioen aurrean enpatiaadieraztea ere funtsezkoa da. Enpatiada besteen emozioak sentitzeko gaita-suna, eta laguntzaren sustatzaile da,pertsonen arteko harremanak erraztenditu eta erasoaren inhibitzaile oso in-dartsua da. Erasotzaileek falta izatendutena, batez ere, da bestearen sufri-mendua sentitzeko gaitasuna, alegia ezduela sentitzen zer sufrimendu arizaion eragiten besteari.

Adimen emozionalak, bestetik, es-presio arauak ezagutzea eta errespeta-tzea eskatzen du. Harrotasuna ona da,baina neurriz gain adieraziz gero, ingu-rukoengan atzerakoa eragingo duzu.

18 • hik hasi •101. zenbakia. 2005eko urria

mari joseortiz

E

Psikologian doktoreada,eta EHUn Hezkuntza-ren Garapen Ebolutibokotitularra. Ikerketatangehien landu dituen gaiakatxikimendua,altruismoaeta gizartearen aldekojarrera zein haurren gai-tasun soziala dira,hau-rrak enpatikoak eta so-zialki gaituagoak izateafamiliako eta emozioenmunduko zer aldagairenesku dauden ikertuz.

Hezkuntza esku-har-tzea altruismoaren gara-penera eta emozioen lan-ketara bideratu du.

Egiten ari den azkenikerketan zera bilatu du:zer lotura dagoen atxiki-menduaren, familiakohezkuntza estiloen etamoralaren barneratzea-ren artean.

“Gaur erakutsibehar den gauzarikgarrantzitsuena da,

zintzoa izateakmerezi duela, eta

jende gehiena onadela, kontrako eredua

ari baitzaizkigusaltzen. Gehiengoa

ona dela pentsatzenduzunean, zerorri ere

eskuzabala zara, ezduzu beldurrik.

”


De-sen-gainuare-kin berdin: opa-ria jaso eta ez da onar-tzen esatea, nahiz benetan hala pentsa-tu, “itsusi amorratua da-eta!” (desengai-nuaren kontrol bat bada). Espresioarauak aldatu egiten dira kulturaren etageneroaren arabera. Esaterako, guregizartean askoz gehiago onartzen daamorrua mutilek adieraztea, neskekbaino, eta tristura adierazterakoan, al-diz, kontrakoa.

Adimen emozionalak, emozioakkontrolatzea eskatzen al du?

Kontrolatzea baino, gehiago daemozioen intentsitatea eta iraupenaerregulatzea. Badira modulatzeko me-kanismo batzuk: entretenitzea, egoera-ri buelta ematea, pentsatzea besteakzer arrazoi izan zitzakeen modu horre-tan jokatzeko, helburuen maila jaistea,modu baketsuan konpontzea arazoa...Onargarria da haurrak amorrua senti-tzea edo beste haur batekiko jeloskoregotea; baina onartzerik ez dagoena dahorregatik jotzea edo baztertzea.

Zergatik da hain funtsezkoaemozioen kontzientzia hartzea?

Haurrek hasieran emozioa senti-tzen dute, baina ez dakite zer den senti-tzen dutena, ez dakite esaten “amorruadut”; emozioen formatu linguistikoa(kontzientea) garatzeke daukate. Hiz-kuntzak bi funtzio garrantzitsu bete-tzen ditu hor: lehenik eta behin, kon-tzientzia hartzea. Ez baduzu kontzien-tzia hartzen, ez duzu bulkada kontrola-tzen, eta edozer egin zenezake. Kon-tziente izateak erraztu egiten du egoera

ho-rri au-

rre egitea,energia hori

modu burutsuan era-biltzea. Eta bestetik, emozioa izendatzehutsak erlaxatu egiten zaitu, esateaktentsioa deskargatu egiten du, eta or-duan zaude zer egin pentsatzeko mo-duan.

Kontzientzia hartzeko, zer eginirakasleak?

Haurrari erakutsi sentitzen duenemozio hori aurpegiko espresioarekineta dagokion hitzarekin lotzen, eta geroegoerari aurre egiten lagundu. Beti ezgara kontzienteak, ezta helduok ere,baina gaitasun hori indartzea oso osa-suntsua da.

Zergatik eman zaio orain garrantziaadimen emozionalari?

Denbora askoan emozioak osoprentsa txarra izan du eta inteligentzia-ren aurkakotzat jo izan da. Arrazoiarenaztoratzailetzat jotzen zen, patologikoazen kasik.

Gaur onartzen da emozioak osoerabilgarriak direla, ingurura molda-tzen laguntzen baitigute baita ezeroso-ak zaizkigunek ere. Esaterako; beldu-rra, tristura, amorrua, edo kulpa. Baina,gainera, ikerketa eta esperientzia klini-koak frogatu du pertsonak, izan hau-rrak zein helduak, emozionalki konpe-tenteak direnean (hau da, euren egoeraemozionalez kontziente direnak, emo-zioak ezagutzen eta ulertzen dituzte-nak, horiei buruz hitz egiten dutenak,besteen emozioekin enpatizatzen du-tenak eta euren emozioak eta adieraz-penak erregulatzeko gai direnak), on-

gizate afektibo eta sozial handiagoasentitzeaz gain, arrakasta gehiago dute-la eskolan zein eremu profesionaleaneta, are gehiago, osasun hobea izatendutela. Aldiz, oraindik orain eremu ba-tzuetan emozioei beldurra zaiela naba-ri da.

Eta zergatik diegu beldurraemozioei?

Guraso eta hezitzaile batzuk emo-zioak arriskutsuak direla pentsatu ohidute, ahula bihurtzen zaituztela, sufria-razi egiten dutela, edota haurraren ma-nipulazio ahalegin bat direla, eta beraz,emozioak lehenbailehen paretik ken-tzea dela onena.

Nola? Haurra zerbaitegatik triste da-torrenean, hitz egin beharrean gertatuzaionaz, gurasoak entretenitu egitenduenean, garrantzia kentzen dionean.Edo irakaslearen kasuan, haur bat amo-rratuta dagoenean besteak burla egindiolako, jo edo mespretxatu duelako,esaten dionean “nahi gabe izan da, la-gunak izan behar duzue”.

Kasu horietan zer egin beharlitzateke?

Emozioek beldurra ematen dute, ezdakigulako nola egin aurre. Aldiz, gura-soak eta irakasleak izugarri lasaitzen di-ra eta lan handia egin dezakete kontu-ratzen direnean pasarte emozional ho-riek denak heziketarako aukera ezinhobeak direla; egoera horien bidez era-kutsiko baitiezu emozioen kontzien-tzia hartzen, izendatzen, eta modu ego-kituan aurre egiten tristurari, amorrua-ri, inbidiari, kulpari edo bazterketari.

Eskolak zer funtzio bete behar duarlo emozionalean?

Haurrak berehala eramaten ditugueskolara. Gainera, ordu asko pasatzendituzte bertan, eta intentsitate handizbizi dituzten emozio asko eskolan ger-tatzen dira: lagunekin, irakasleekin, jo-las orduan, gelan. Bestalde, heziketaemozionala eskolan lantzen badugu,eskola bera da hobera egiten duena,gelako giroa izugarri hobetzen delako,eta baita eskolako errendimendua ere.Beti dikotomia gisa planteatzen da,


eta ikusarazi beldur horiek, kezka ho-riek erabat normalak direla, denok di-tugula.

Eguneroko bizitzan beste baliabidebat da gatazkak erabiltzea, borrokak,bazterketak eta, azken batean, sufri-menduaren edozein agerpen baliatzeagelan enpatia garatzeko eta bestearenlekuan jartzeko gaitasuna sakontzeko.

Bestetik, irakasleak balia dezakebere eredu izatea, emozioak nola adie-razi eta horiei aurre nola egin erakuste-ko. Eredu den aldetik haurrei erakustendie berak nola adierazten duen poza,harrotasuna, amorrua; eta, irakasleak,gehiegikeriaz jokatzen duenean (ira-kasleok ere batzuetan kontrola galduegiten dugulako eta pasa egiten garela-ko), ikasten badu esaten “garrasi egindizut eta barkatu, zeren haserretu naite-ke eta ondo dago gainera haserretzea,baina horregatik ez dizut zertan garrasi-rik egin”; hori esaten ikasten badu, hau-rrei ematen dien lezioa izugarria da,barkamena eskatzen, kulpa kudeatzeneta eragindako mina konpontzen ira-kasten baitie.

Ba al dago ekintza zehatzik horidena lantzeko?

Bai, eta nahiz asko ez izan, gero etaerrekurtso didaktiko gehiago daude.Emozioak ezagutzeko jokoak, marraz-kiak, eta abar daude. Gainera, badafuntsezko gauza bat: jolas sinbolikoa.Hori sustatzea da irakasleak egin deza-keen gauzarik handienetakoa. Jolassinbolikoetan elkarrizketen % 99 gaiemozionalei buruz izaten dira (haurrekeuren esperientzia emozionalak berbi-zitzen dituzte). Bestearen lekuan jar-tzen dira, eta irudimen proiektiboaz eu-ren sentimenduak bestearengan jar-tzen dituzte (bestea haserre dagoena-ren papera egiten dute), eta emozio ho-riek erregulatzen dituzte. Hor sekulakoeremua dago. Eta bestetik ipuinak ditu-gu: emozioak lantzeko ipuin oso onakdaude egun.

Emozio asko ukatu egiten ditugu:“ez haserretu” esaten zaie haurrei,edo “ez duzu ahizpa jaio delakojeloskor egon behar”...

“ Neskenagresibitate

psikologikoa ere ezdago onartzerik; ez

dute heinbeste jotzen,baina harremanagresibitatearen

indizea izugarria da.Eta hori irakasleek

badakite, baina nola ezden hainbeste ikusten,

apenas esku hartzenden.

”

“emozioak lantzeari denbora ematenbadiogu, ez dugu matematikarako asti-rik”, eta kontrakoa da: lan horrek erraz-tuko du matematikatan ere gusturagoegotea eta lan gehiago egitea.

Arazoa da irakasleak oso ondoprestatuta daudela nor bere diziplinan,baina ez hain beste emozioen alorrean.Gainera oraindik orain baliabideak fal-ta dira, esku hartzeko proposamen ba-lioztatuak falta dira, eta eskola sistema-ren arduradunek eta gurasoek gaihauek benetan zer garrantzia dutenkontzientzia hartzea falta da.

Zer egin daiteke Haur Hezkuntzangarapen emozionalerako?

Lehenik eta behin, giro bat sortu be-har da haurra emozionalki seguru sen-titzeko. Irakasleak haurrarentzat atxi-kimenduko irudi behar du izan. Zeregin horretarako? Haurrari erantzun,ulertu, ukitu, aurpegira begiratu, den-bora eskaini. Zure energia guztia horre-tan jarri, benetan inportantea hori dela-ko, karratu eta hirukien fitxak egiteabaino gehiago.

Behin haurra seguru sentitzen de-nean, orduan has gaitezke beste alorhauek lantzen: emozioen kontzientziahartzea, sentitzen dutena izendatzenlaguntzea; besteen emozioez jabetzea,nola espresatzen dituzten jabetzea etaulertzea zergatik hunkitzen diren bes-teak; enpatia; edozerk ez duela balioikastea, alegia, sentimendu guztiak zi-legi direla (baita amorrua, inbidia edojeloskortasuna ere), baina ez dela zilegihorregatik edozer gauza egitea; eta adi-men emozionalean oso garrantzitsuaden beste gauza bat, asebetetze uneaatzeratzen irakastea.

Haur Hezkuntzan aipatu duzun horiguztia lantzeko, zer balia dezakeirakasleak?

Eguneroko bizitza eta haur horienemozioak. Aprobetxatu mementoansortzen den hori (haur eskolan haurrekoso sarri adierazten dituzte emozioak),esan beharrean “gaur beldurra landu-ko dugu”. Irakasleak badaki garai ho-rretan zein diren haurren benetakokezkak; bada, hitz egin lasai horietaz,

mari joseortiz

E


Eta nola ez da, bada, jeloskor egon-go! Pentsa bikotea datorkizula esanez“begira, neska hau topatu dut, oso atse-gina bera, eta etxean sartuko dugu, etazuk asko-asko maite behar duzu”. Je-loskortasuna normala da. Eta amorrua,eta inbidia, eta urguilua. Egin behar de-na ez da emozio horiek ukatu edo de-bekatu, baizik eta emoziook ulertzeneta erregulatzen lagundu.

Lehen Hezkuntzan, berriz, zein diraklabeak?

Lehen Hezkuntzan ere garrantzi-tsua da emozioak izendatzea, besteenemozioak ulertzea, enpatia agertzeaeta zeure emozioak erregulatzea. Ho-rretarako egoera naturalak baliatu dai-tezke (ikasle berri bat etorri izana, la-gun arteko gatazkak eta abar), edo ira-kaslearen proposamenak bestela. Ipui-nak egokiak dira adin honetan ere,edota filmatzea (izugarri gustatzenzaie, gainera): emoziozko egoera batantzeztarazi (esaterako, haserre egoe-ra), filmatu eta gero ikusi zer jarrera ezziren egokiak eta zein izan daitezkeenalternatibak. Edota kaxa bat jarri gelanikasleek euren kezkak bota ditzatenanonimoki, eta gero gai horiei buruzhitz egin. Adin honetan garrantzia har-

tzen duten gaiak hauek dira: bazterke-ta, lagunen burla, autoestimua (sozialaeta akademikoa).

Beste funtzio bat da emozio mora-lak (esaterako kulpa, lotsa edo urgui-lua) garatzea eta egoki baliatzea. Kulpasentitzea ona da, eta sanoa da inork mi-na eragin duenean kulpa sentiaraztea(bestearen lekuan jarriaraziz, haren su-frimenduarekin enpatizatuz), eta fun-tsezkoa da kulpa erregulatzen, eginda-ko kaltea konpontzen eta barkamenaeskatzen irakastea. Urguilua ere landubeharreko emozioa da; urguilua beha-rrezkoa da, eta haur denek dute harrosentitzeko eskubidea (bereziki gehieginabarmentzen ez direnek). Haur de-nek ematen dute nahiko motiborik,alor batean ez bada bestean, bere lanaedo jarrera goraipatzeko. Arrakastaga-tik harro sentitzea klabea da barne-mo-tibaziorako eta autoestimurako, eskolaporrota saihesteko oinarrizkoak dire-nak.

Bigarren Hezkuntzan, zer? Nerabezarorako proposamen gu-

txiago daude. Euren kezkak zein direnikustetik eta lan erabilgarriago bat egi-tetik hasi behar da. Etapa honetako ga-rapen ezaugarriak, erronka handien

eta emozioen orekarik ezaren iturri di-ra. Kideek onartuko ote dituzten kez-kaz ari gara hizketan (talde presioak au-rreko etapatan baino garrantzia han-diagoa hartzen du), autoestimuarengorabeherez ari gara (gutxitu egiten daeta hauskorragoa da), gorputzaren au-toirudiarekin dituzten zailtasunez (gu-txi onartua), maitemintze eta maitasunporrotez, sexualitatearen eta orientabi-de sexualaren onarpenaz (beste ezeinetapatan baino indartsuagoa dena),helduekiko anbibalentzia harremanez(amorrua eta kulpa eragiten dutenak),bokazioz zein ideologikoki identitatebat garatzeko beharraz, eta abar.

Gai horietako batzuetan badira es-ku hartzeko proposamenak, baliozta-tuak daudenak (sexualitatean eta ga-tazken ebazpenean), eta talde tutore-tzatan erabiltzen diren aktibitateak hordaude: egoerak asmatuz, antzeztuz etagero aztertuz, filmak, irakurgaiak, ideiajasak, eztabaidak, eguneroko bizitzakokasuak…

Heziketa emozionalerako,irakasleentzat materialik edoerreferenterik ba al da hemen?

Gaztelaniaz orain hasi dira argital-pen batzuk ateratzen, aurrerago zita-tzen ditudanak bezalakoak (ikus “Go-mendiozko irakurgaiak” atala, artiku-luaren amaieran). Dena den, nahitaez-koa iruditzen zait irakasleek hasierakoformazio bat izatea garapen emoziona-lean, behin hori jasota seguru bainagoirakasleari nahi beste aktibitate burura-tuko zaizkiola bere gelan gauzatzeko,berak ezagutzen duelako beste inorkbaino hobeto zein etapatan daudenbere ikasleak.

Zein da gurasoen funtzioa heziketaemozionalean?

Heziketaren ardura gurasoena da,eta ezin da eskolaren esku utzi. Seme-alaben heziketa morala zein emoziona-la euren esku dago, eta horretaz osokontziente egin behar ditugu. Haurrekemozioen kontzientzia hartzeko etaerregulatzeko zein arau moralak bar-neratzeko bitarteko bat dute: gurasoen


atxikimenduak ematen dien segurtasu-na. Heziketa emozionalean ere klabeagurasoak dira.

Emozioekiko jarreraren arabera,guraso askotarikoak daude. Haurrarenemozioei beldurra dien gurasoak emo-zioak minimizatzen ditu, eta entrete-niarazi egiten du haurra. Autoritarioa-goa den gurasoak pentsatuko du hau-rra bera manipulatu nahian dabilela,eta ez dio emozioa adierazten ere utzi-ko. Beste estilo bat “laissez faire” (“utziegiten”) deritzona da, emozioak erabataskatu behar direla, iristen diren mutu-rreraino askatu behar direla pentsatzenduten gurasoak. Nahiz eta hiru estilohorietan gurasoek euren asmo onene-kin egin, ez diote garapen emozionala-ri onik egiten. Aldiz, seme-alabak emo-zionalki hezten dituzten gurasoek, ha-lako egoera bakoitza haurrari bizitzaemozionaleko gauzak erakusteko au-kera polit gisan ulertzen dute: denboraeskaintzen diote, euren lekuan jartzendira, haurraren emozioekin enpatiza-tzen dute,izendatzen laguntzen dioteeta egoerari aurre egiten. Kontua da gu-rasook ere ikasi egin behar dugula,orain ari garelako alor emozionaleanjokatzen ikasten.

Harremanik ba al dago moralareneta emozioen artean?

Bai, izugarria. Emozio moralak diraurguilua, kulpa, lotsa eta enpatia. Ur-guilua arauak betetzen dituen zerbaitegin duzula eta norbaitek ikusten zai-tuela sentitzen duzuenean sortzen da(norbait hori imajinarioa izan daiteke).Urguilua gozamenarekin lotutako sen-tsazioa da, eta arauak errespetatzen ja-rraitzera motibatzen zaitu. Lotsa, berriz,kontrako egoeran sortzen da: arauenkontrakoa egiten duzunean (barregarrigeratzen zarenean). Eta kulpa sortzenda inori min egin eta pertsona hori sufri-tzen ari dela sentitzen duzunean (enpa-tia sentitzen duzu), eta zeure gain har-tzen duzunean sufrimendu horrenkausa. Kulpa eta lotsa sentsazio osoezerosoak dira, prebentiboak dira, etahurrengoan berriz halakorik ez senti-tzeko ez ditugu arau moralak hautsiko

edo ez diogu inori minik egingo. Joka-bide morala gehien erregulatzen dute-nak emozio horiek dira, ezagutza mo-rala baino are gehiago.

Agresibitatearen prebentziorako,beraz, oinarrizkoa da kulpa etaenpatia emozioak lantzea...

Hala da, beste zenbait gauzaren ar-tean. Ze erasotzaileen arazo larrieneta-ko bat da ez dutela biktimaren sufri-mendua sentitzen, ez dakitela enpatiasentitzen, eta beraz kulparik ere ez dutesentitzen. Gerok unitate didaktiko ba-tzuk sortu genituen, ondo funtziona-tzen ari direnak, enpatia garatzeko,perspektiba hartzea, elkarlana zein gi-zakiaren irudi positiboa lantzeko. Dizi-plina induktiboa erabiltzeak ere susta-tzen du enpatia eta enpatiazko kulpa.

Jokabide erasokorra duenhaurrarekin, zer egin?

Lehenik eta behin aztertu haur ho-rren agresibitatearen kausa zehatzakzein diren, eta lehenbailehen esku har-tu, baina hori bai, ez utzi erasotzen.Haurrak ez dira bat-batean erasokorbihurtzen 8 edo 10 urterekin, haur es-kolan jada ikusten zaizkie jokabide ho-riek. Haur bat erasokor egiten dutenkausak asko dira. Hiperaktibitate arazobatetik eratorriak diren kasuak kendu-ta, nik uste haur erasokor baten atzeanzera dagoela: edo haur oso triste eta osomingostu bat, ez duelako behar adinamaitasun eta arreta jasotzen, edota bes-tela heziketa eta jokabide kontrolarenarazo bat, biak ere familiaren eremuan.Diziplina kontrolari dagokionez, baiguraso oso autoritarioek (zigor fisikoaerabiltzen dutenek), eta bai gehiegi uz-ten dutenek ere, haur erasokorrak sor-tzeko arriskua dute. Oso zaila da, ezi-nezkoa ez bada, zoriontsua den haurraeta emozionalki seguru dagoena eraso-korra izatea.

Gelan haur erasotzaile bat baduzu,zer egin?

Zuzenean gurasoekin hitz egin, etaproposatu eskolan eta familian bateraegiteko esku-hartze bat. Erasotzea ez

mari joseortiz

E

“ Jolassinbolikoa sustatzea da

irakasleak egindezakeen gauzarik

handienetakoa. Jolassinbolikoetan

elkartrizketen %99 gaiemozionalei buruz

izaten dira. Bestearenlekuan jartzen dira,

euren sentimenduakproiektatzen dituzte,

emozioak erregulatzendituzte. Hor sekulako

eremua dago.

”


da zerbait normala eta ezta zerbaitonargarria ere, zenbait gurasok eta ira-kaslek dion modura, “astokilo xamarradelako” edo “haurren kontuak direla-ko”; ezin da hain astokiloa izan, etahaur horri norbaitek esan beharko dioezetz.

Eta nesken agresibitate psikologi-koarekin, berdin; ez dute hainbeste jo-tzen, baina harreman agresibitatearenindizea izugarria da. Eta hori irakasleekbadakite, nabarmena da neskek nolafuntzionatzen duten (gai dira talde oso-ak neska bat bazter dezan lortzeko),baina nola ez den hainbeste ikusten,apenas esku hartzen den. Besteak sufri-tzen ikusita gozatzeko gustu hori, en-patia duen haur batean desagertuko li-tzateke, kulpa sentituko bailuke.

Eta zer egin biktimarekin eta bestetalde osoarekin?

Lehenik eta behin biktima defenda-tu, munduko zorroztasun guztiarekin.“Matoien” beste jokabide oso sibilinoabaita, laguntza eskatzen duen biktimalotsagarri uztea. Bigarrenik, biktimekaskotan trebetasun sozialak falta dituz-te, dependiente xamarrak izaten dira.

Hor badago zer landua. Bestetik, eraso-tzaileak ez du erasoko, lagun talderikeduki ezean. Eta irakasleok hor esku-hartu genezake asko: gainerako taldeosoan Landu bazterketarekiko dutenbeldurra, landu lidergoa (lidergo min-garri bat apurtzera ere iritsi gaitezkehelduok), landu giza eskubideak, en-patia, pertsona ona izatearen abantai-lak, eta abar. Bizitza honetan moralaizan behar dela, ezin dela edozer gauzaonartu, hori da taldearekin landu behardena. Batzuetan erasotzailearekin eginbeharreko eskuartzean psikologo edopsikoterapeuta baten laguntza behar-ko da, baina gainerako ikasle guztiekinegin dezakezuna asko da.

Morala izatea, “zintzoa” izatea,gaur ez dago modan, “inozo” gisahartzen da...

Egia da, eta niretzat horixe da gaurerakutsi behar den gauzarik garrantzi-tsuena: zintzoa izatea ona dela, eta me-rezi duela benetan, ez dela sakrifiziobat (erlijio kristauak hori transmititzendigun arren). Alderantziz: zintzoa denamaitatuagoa da, harreman hobeak di-tu, gusturago bizi da. Eta erakutsi behar

GOMENDIOZKO IRAKURGAIAK

-BISQUERRA, R .: Educación

emocional y bienestar,Praxis, Bartze-

lona, 2000.-IBARROLA, Begoña: Cuentos

para sentir 1 eta 2 liburukiak, S.M.,Madril.

-HYSON, M.C.: The emotionaldevelopment of young children.Building an emotion-centered cu-rriculum, Teachers College Press,Londres, 1994.

- LÓPEZ RODRIGUEZ, F.: Emo-ciones y educación: Qué son y cómointervenir desde la escuela, 2003.

-ORTIZ BARÓN, M. J.: “El desa-rrollo emocional”, in LÓPEZ, F.,ETXEBERRIA, I., FUENTES, M.J.;ORTIZ, M.J. :Desarrollo afectivo ysocial, Pirámide, Madril, 1999.

diegu jende gehiena ona dela, horixebaita saltzen ari zaizkigun beste eredua:gizartean jende gehienak min egitekobeldurrik ez duela, eta gehiengoa bere-koia dela. Eta ez da hala. Gehiengoaona dela pentsatzen duzunean, zerorriere eskuzabala zara, ez duzu beldurrik.

Lamiako Maskarada

Leioako auzo horretan maskarada berezia ospatzen da.Ikasleek Maskarada Txikia sortu dute.


Lamiako eskolan egiten dugunekintza baten berri kontatu nahidizuet: Lamiako Maskarada Txi-kia. Lamiako Leioako auzoa da,eta tradizio handiko maskaradaospatzen da urtero, maiatzarenazken ostiralean. Orain dela hiruurte, gure ikasleek ikasturteamaieran sorpresa bat eman nahizigutela esan ziguten, eta guriezer esan gabe, isilpean, beraienkabuz eta ekimenez, LamiakoMaskarada Txikia eskaini zigu-ten. Geroztik, urtero ospatzen du-gu jaialdia.

Lamiako Maskarada ez da Zuberoa-ko maskaradak bezalakoa, ez eta hainospetsua ere, zoritxarrez. Haatik, auzo-tarrentzat garrantzi itzela du, eta EuskalHerriko mitologian ere leku pribilegia-tua du. Lamiakoko maskaradaren bere-zitasunetako bat izenak berak azaltzendigu. Lamiak dira pertsonaia nagusiak,protagonista nagusiak, eta horiekin ba-tera, beste pertsonaia mitologiko ugariagertzen dira. Musika, dantzak eta mi-toak, horiek denak nahastuta osatzenda gure maskarada.

Auzoaren izena bera ere hortik da-tor: Lamiako. Urte asko dituen ohituraedo tradizioa da maskarada ospatzea-rena. Auzotar guztiek hartzen dute par-te. Horrelako ohiturek bizirik jarrai de-zaten, garrantzitsua izaten da zahar etagazte, haur eta heldu, denek parte har-tzea eta dantzak eta istorioak ikastea. Ezdakigu eskolako haurrek kezka hori

zuten edo ez, baina kontua da eurenjaialdi txikia egitea bururatu zitzaiela.

Eskola txikia da gurea; 28 ikasle di-tugu Haur Hezkuntzan, eta 29 LehenHezkuntzan. Horri esker, ikasleen arte-ko harremanak gertukoak dira, eta bai-ta irakasleekikoak ere. Gertutasun han-dia dugu, eta ongi ezagutzen dugu el-kar. “Gauza txiki bat egingo dizuegu”,esanez etorri zitzaizkigun orain hiru ur-te ikasturte amaieran, eta izugarria eginziguten. Ikasturte amaierako azkenegunean maskarada antzeztu ziguten.Auzoan egiten den berdina, baina xu-meago. Prestakuntza handirik gabe,baina intentzio osoz eta eskolako Le-hen Hezkuntzako haur guzti-guztienpartaidetzarekin.

Isilpean aritu ziren entseguak egi-ten, elkarri erakusten, musika lor-tzen… Atsedenaldiak baliatu zituztenpertsonaien banaketa egiteko, arropak

e s p e r i e n t z i a k

Nieves SARATXAGALAMIAKO ESKOLAKO IRAKASLEA


biltzeko, maskarak egiteko, dantzakikasteko eta abar. Irakasleok txunditutagelditu ginen auzoan euskal mitolo-giak zuen tradizioa gure ikasleek bere-ganatu zutela ikusitakoan.

Jarraipena eman dioguHorrelako ilusioarekin egindako

lanari jarraipena eman behar zaio, ho-rretan dudarik ez genuen, eta ikasleeiurtero jaialdia egiten laguntzeko eraba-kia hartu genuen. Asmo horrekin, ge-roztik gauzak hobetzen eta osatzen jo-an gara.

Auzoko Maskaradako kideekin ha-rremanetan jarri ginen eta maskarak etamozorro batzuk utzi zizkiguten. Arro-pak bilatzen eta prestatzen laguntzendiegu guk, eta irakasle batzuek antzez-lanean parte hartzen dute.

Iaz Maskaradaren aurkezpena,azalpen testuak, doinuak eta musikaCD batean grabatu genituen, eta mega-foniaren bitartez entzun ahal izan zenemanaldiaren unean. Horrek asko la-gundu zuen ulertzen.

Leioako gainerako ikastetxeetakoikasleak gonbidatu genituen, eta azkendantzan, lamia dantzan, denek hartuzuten parte. Auzotarrak ere harro senti-tzen dira haurrek egiten duten jaialdia-rekin, eta gainera, badakite horrek au-zoko Maskaradari jarraipena emango

diola eta haur horiek han ere parte har-tuko dutela. Hitz batean esanda, tradi-zioari eutsi egingo zaiola.

Lamiako Maskarada1. zatiaMaskaradaren lehen zatian, dantza

eta musika artean, pertsonaiak ager-tzen eta aurkezten dira pixkana.

Nagusiak lamiak dira, emakumeengorputza eta ahate hankak dituztenpertsonaiak. Ura atsegin zaie eta harenzurrumurruak abestera bultzatzen ditu,beren adats luzeak orrazten dituzten bi-tartean.

Mari emakumezko jeinu nagusiada. Lurraren barnealdean bizi ohi da.Haren ikurra igitaia da, eta tximistarenaurka babesten du.

Sugar erdi suge erdi gizon itxuraduen jeinua da. Mariren senarra omenda eta ostiralero elkartzen dira, Suga-rrek Mari orrazteko.

Aker itxuraz azaltzen den jeinua daAker. Sorginarekin dantzatzen da.

Sorgin kobazuloetan bizi ohi dengaueko jeinua da. Mariren menpe dago.

Ieltsu sua darion jeinua da eta txoriitxura du. Bat-batean agertzen da, etabeldurra eragiten du.

Galtzagorri edo deabrua gizakieikalte eragiten dien espiritu gaizkileadugu.

Inguma jeinu gaiztoa etxeetan azal-tzen da gauez lotan gaudenean.

Horiekin batera, hainbat jainkodaude:

Mendi: oihartzunari dagokion jei-nua.

Gau: hilen espiritu eta arimei dago-kiena.

Ilazki: hildakoen arimak argitzendituena.

Eguzki: lurraren magalean dagoena.Lur: Eguzkiren eta Ilargiren ama.Elur: ondasunen jainkoa.Su: gaizkileengandik babesten ditu

etxeko biztanleak.Oinaztarri: ekaitzaren jainkoa.Ur: gauez espiritu gaizkileen men-

pean dagoena.Haize: hodeiak mugitzen dituena.Hasieran, Maiatz pertsonaia ager-

tzen da “maiatza” oihukatuz, eta MarikSugarrekin “udaberri dantza” dantza-tzen du. Hirurak elkarri eskutik heldutalamiak dauden lekura joaten dira. La-miek eta Sugarrek “lamia dantza” egi-ten dute.

Elkarri eskutik helduta GaltzagorriMendirekin borrokatzen den lekuradoaz. Ondoren, jainkoengana hurbil-tzen dira, eta haiek “ingurutxoa” dan-tzatzen dute.

Inguma dagoen lekura hurbiltzendira eta hark “arku dantza” egiten duMarirekin.

Berriro elkarri eskutik helduta, Sor-ginengana doaz. Marik eta biek “sorgindantza” dantzatzen dute.

Eskutik helduta Akerrengana doaz, etahark “lamia dantza” egiten du lamiekin.

Gero Ieltsurengana doaz, eta harkMarirekin “soka dantza” egiten du.

Pertsonaia guztiak bilduta daudela-rik bukatzen da lehen zatia.

Bitartean, Prudentzia jende arteandabil, semea non dagoen galdezka.

Guk, irakasleok, hainbatgauzatan laguntzen diegu,baina beraiek dira gidari-tza daramatenak. Behardutena eskatzen dute etahorretan laguntzen diegu,horretara mugatzen gara.Gainerakoa eurek egitendute: antolaketa, entse-guak…


2. zatiaPrudentziaren istorioa kontatzen

da zati honetan.Kondairak dioenez, XVII. mendea-

ren hasieran Berriz mendian Pruden-tzia bizi zen, eta ondoko baserri batean,Martin. Laiatzeko garaian lanerako el-kartzen ziren, eta hortik maitasuna sor-tu zen. Ezkondu egin ziren. Prudentziahaurdun zegoela, Martin gaztainondobatetik erori eta hil egin zen. Handik bihilabetera euren semea jaio zen: Inazio.Prudentziak, ahaleginak eginez, semeahazi zuen eta gurasoen tradizioari jarraiziezaion saiatu zen, hots, lurra lantzea-ri. Baina soroen jabe izateko adina zue-nean, dena saldu eta itsasoratu eginzen, hura baitzen haren ilusiorik han-diena.

Prudentzia triste geratu zen, zeru-mugari begira semearen ontzia desa-gertu arte. Arratsalde batean Berrizmendian zegoelarik, itsasontzi zuri batikusi zuen. Orduan, korrika basoa etapadura zeharkatuz, ontziaren bila joanzen. Txalupa ondora iritsi zenean, ga-rrasi mingarri bat eginez lurrera erorizen. Ez zen Inazioaren txalupa. Ahalzuen moduan etxera iristen saiatu zen,eta Ondizko paduretan hil zen. Me-mento horretan lamien kantua entzunzen, eta Prudentzia lamia bihurtu zelaesaten da. Kantu goxo hori mendi ho-rien semea itsasoratzen denean entzu-na da. Geroztik Ondizko padurei La-miako Hondartza izena ematen zaie,eta hortik dator gure auzoaren izena.

3. zatiaSugarrek lamiei deitzen die, eta

haiek lamien abestia kantatzen dutenbitartean, Prudentzia inguratzen duteeta emakumea lamia bihurtzen da.

Lamiek “lamia dantza” egiten dute.Txalaparta entzuten da, eta makilak ba-tzen dituzte denek. Ondoren, Maiatzateratzen da “maiatza” oihukatuz etairrintziak botaz.

Ieltsu zuzi batekin agertzen da, etahirugarren irrintzian sua pizten du bil-dutako makilekin. Kanpaiak jotzen di-ra eta apaiza agertzen da jentilei dei-tzen.

Txalaparta joz Mari igo egiten dute.Ieltsu altxa egiten da, eta zera esaten du:

- Hau gure herria da, gure bizitza etagure ohiturak. Altxa denok!

Denak altxatzen dira eta musikaren

laguntzaz suaren gainetik salto egitendute.

Amaitzeko, pertsonaia guztiek “la-mia dantza” egiten dute eta ikusleak eregonbidatzen dituzte.•


Gizarteak bizi dituen aldaketen za-ti funtsezkotzat hartu behar dira fami-liak berak ere bizi dituen aldaketak. Ul-rich eta Elisabeth Beck-en hitzetan,“merkatuko subjektua, azken-azkene-an, norbanako ezkongabea da, maita-sun, ezkontza edo familia harremanek‘zangotrabatu’ gabea. Merkatuko gi-zartea azkeneraino eramanda, beraz,haurrik gabeko gizartea litzateke, noneta haurrak ez diren hazten aita eta amaezkongabeekin, hara-hona ibiltzen di-renekin”. Eskolan nabari da bikoterikgabeko emakumeen edo amen pre-sentzia, bananduta bizi diren familiakedota berregindako familiak, gurasobakarreko familiak, nazioarteko adop-zioetatik datozen haur euskaldunak,familiarekin immigratu duten neskati-lak, desegituratutako familiatan bizi di-ren mutikoak, edota arrazoi ekonomi-ko, sozial zein kulturalengatik bazter-

tzeko arriskuan dauden familietan bizidirenak.

Lan mugikortasunak, lagundurikougalketa teknika berriek, emakumeaetxetik kanpoko lan mundura sartze-ak, horrek denak eragiten du emaku-meek haur gutxiago eta adinean aurre-rago joanda edukitzea, semea erregetirano bihurrarazteko tentazioan ero-riz. Gainera, arrakasta pertsonalazgehiegi kezkatzen den gizarte hone-tan, gaixotasunarekiko eta zahartzaro-arekiko jarrera txarrak sortzen dira, be-launaldi ezberdinetako senideen arte-an harreman falta ekar dezaketenak.Amonengana apenas jotzen den hone-tan eta oinordeko gazteak zalantzenerantzun bila dabiltzan honetan, hez-kuntza eskaintza lokarri pertsonalakhobetzeko eta elkarkidetzen sarearibultzada emateko lanetan murgildutadago.

Gizartean nabari diren aldake-tek eskakizun berriak planteatzendizkiote eskola instituzioari. Zeindira Mendebaldeko egungo gizar-tearen ezaugarriak? Informazioeta komunikazio teknologiak, ko-lektiboen eta herrien arteko harre-manak, norberaren hizkuntzakmenperatzeak eta atzerriko hiz-kuntzak ezagun izateak duen ga-rrantzia, migrazio mugimenduak,edota haurtzaroari buruzko kon-tzepzioa dira kontuan hartu behardirenak,kalitatezko hezkuntza es-kaintza bat definitzeko orduan. Al-diz, ezin da definitu eskola batMendebaldeko gure gizartearenbeharrei erantzungo diena, saiatugabe aberastasunaren banaketabidegabea gainditzen eta gizartesolidario bat eraikitzeko konpro-misoa lortu gabe.

Haur Hezkuntzako profil profesionalei buruz

e k a r p e n a k

Cristina ELORZAADARRA PEDAGOGI ERAKUNDEKO KIDEA

Eskolaren funtzioa gaurkogizartean

Gaurko gizarteaz eta eraiki nahi dengizarteaz egindako analisiaren fruitu,haur eskola definitzeko proiektuaksortzen dira. LOGSEk Haur Hezkuntzaderrigorrezkoa ez den heziketa etapagisa definitzen zuen. Hamabost urteberanduago araudi berriak argitaratzenari dira, txikienen heziketa eskaerariadministrazioek ematen dioten eran-tzuna izango direnak.

Haur Hezkuntza familientzat derri-gorrezkoa ez den etapa da, baina 2 urte-tik aurrera oso orokortua dago EuskalAutonomia Erkidegoan. 3 eta 6 urte bi-tarteko biztanleria ia % 100 dago esko-latua, 700 zentro inguruk erantzutendie 3 urtez beherako 26.600 haurri. Hiz-kuntza faktoreek, gizarte faktoreek etasareen arteko konpetentziak indartuegin dute eskolatzearen hedapen hori,lehen haurtzaroari eta euren familieizuzentzen zaien arreta eskaintza bakarmodura.

Kontuan hartzeko beste alor bat danekazaritzaguneetan edota herri txi-kietan bizi den biztanleriak baliabidee-tara iristeko zer aukera duen. EuskalAutonomia Erkidegoan arazo larririkez dago komunikazio bitartekoetan,baina nahitaezkoa da ziurtatzea herritxiki batean bizitzeko aukera egiteak ezduela esan nahi baliabide gutxiago edokalitate eskasagokoak edukitzea. Herrihoriei zuzendutako hezkuntza eskain-tza, inplikatutako kolektiboek definitubehar dute, euren behar eta eskaerenneurrira eginez, euren ezaugarrietaraegokituz, malgutasuna edukiz hobe-kuntzak sartzeko eta ez, ordea, baliabi-deak mozteko.

Zein dira Haur Hezkuntzakoirakasleen funtzioak eta egitekoak?

Gaur eskoletatik asko espero da.Hezitzaileek prestigioa galdu dute az-ken hamarkadotan eta, aldiz, eskolarigero eta gauza gehiago eskatzen zaiz-kio. Lehen eskolak ezagutzak transmi-titzen zituen eta heztea familiari zego-kion; gaur exijitzen zaio balioak susta

Zaintzen ari diren per-tsona horiek, nork

zaintzen ditu? Haurtxikienak hezitzeko

ardura dutenek berenlana balioesten delaikusi behar dute, eta

baliabideak eskuraizan behar dituzte

egoera bereziei edotapertsonalki gogorrakdirenei erantzuteko.

di-tzala,

ohiturakerakuts ditzala, jokabide zuzenak etaabar, eta hori dena kontzientzia etikoa-rekin, ingurumenarekiko errespetuz,sexu diskriminazioa zein kontsumis-moa gaindituz. Haur eskolako pertso-nen ardura dutenei eskatzen zaizkienegitekoak, beraz, asko eta mota guztie-takoak dira. Eskolan irakastea eta hez-tea espero da, eta gainera espero dazaintzari buruz, haurraren hazte proze-sua laguntzeko moduei buruz errefe-rentzia koherenteak ematea. Familiekeuren hezteko ardura eskolarekin par-tekatzen dute, eta neska-mutilek esko-lan bizi dituzte talde bizitzako esperien-tzia oinarrizkoenak, bai lotura afekti-boak finkatze aldetik, eta baita jada fa-milia eremu pribatukoak soilik ez direnbestelako egoera batzuei dagokienazere, esaterako jatea, atseden hartzea, loegitea. Hala, Haur Hezkuntzako irakas-leen funtzioak konplikatu egiten diraeta, Vicenç Arnaizek idatzitakoarenarabera, “hezkuntza pertsona bakoi-tzaren gaitasunen garapenerako pro-zesutzat ulertzen dutenentzat, helduaez da jakintza eredu eta imitatu beha-rreko eredu, baizik eta inguruaren an-tolatzaile, ‘haurraren garapena sustatuahal izateko eta haurrak esanahi kultu-ralak eraikitzea bultzatu ahal izateko’.Ikuspegi horretatik irakaslea ikasleare-kin etengabeko elkarrekintzan ari da,batetik bere mailara egokituz, eta bes-tetik helduak planifikatu dituen inten-tzionalitateetara eramanez”.

Funtzio horiek dakartena hau da:hezitzaileek harreman estuak sortu be-harra ez soilik ikasleekin, baita ere eu-

ren familia arduradunekin, eta halabergure gizartean elkarbizitza hobetzeazarduratzen diren beste erakunde zeinhurbileko antolamendu sareekin. Gai-nera, eskolak bere funtzio hezitzaileabeste eragile batzuekin ere partekatzendu; esaterako, kultur animazioko edoaisialdiaren gestiorako ekimenekin, e-ta eragile horiekin esku-hartzeko eta la-guntza trukerako oinarrizko irizpideakzehaztu egin behar dira.

Hezkuntza administrazioek txikie-nen beharrei erantzuna emateko gai-nerako administrazioekin koordinatubehar dute, era berean, 6 urtez behera-ko haurrekin (izan eskola edo beste e-zaugarri batzuetako gune bat) egitenden hezkuntza esku-hartzerako helbu-ruak eta curriculuma ezartzen dituztenaraudiak ere beharrezkoak dira.

Haur eskolari dagokio familiagune-tik gune kolektibo hezitzaile bateraigarotze hori erraztea. Eskolatze goiz-tiarraren prozesuak mimo handiz pla-nifikatu behar dira, eskolako lehen es-perientzia hori aberasgarria izango de-la ziurtatzeko, hein berean ziklo, etapaedo hezkuntza zerbitzuen arteko segi-da bermatuz. Komeniko litzateke hez-kuntza funtzio antzekoak burutzen di-tuzten pertsonek titulazio eta soldatabera edukitzera jotzea. Zentro berekoprofesionalen arteko koordinazioa, etabaita derrigorrezko hezkuntzako zen-



troen artekoa ere nahitaezkoa da hez-kuntza esku-hartze koherente bat ziur-tatzeko.

Irakasleek zer gaitasun, zerteknika eta estrategia garatubehar dituzte Haur Hezkuntzan?

Entzuteko gaitasuna funtsezkoa da.Entzutea, behatzea, itxaroten jakitea,galdetzen eta erantzun irekiak ematenjakitea ezinbestekoa da haur eskolanhezkuntza esku-hartzea diseinatzeko.Besteekiko, ezberdina denarekikoerrespetua, aurreiritziak eta ideia este-reotipatuak saihestea, haur bakoitza-rengandik, familia zein lankide bakoi-tzarengandik ahal den guztia itxarotea,heterogeneotasuna aberastasun iturri-tzat hartzea, elkarrizketa eta ingurukoelementuek eskolako bizitzan partehartzea sustatzea estrategia bihur dai-tezke, berdintasunezko eskola integra-tzaile bat lortzeko.

Etorkizuneko profesionalei balia-bideak bideratzea ere nahitaezkoa da,gelan euren praktikaren protagonistaizan daitezen, hausnarketa kritikoareneta ikerketaren bidez. Concha Sanche-zek dioenez, ikerketak “kritika susta-tzen du, irakasleak euren praktikaren-ikerle bihurtzen baitira, besteekiko ez-tabaidaren bidez, eta horrek esan nahidu gero eta kontzientzia gehiago hartuzekintza eta interpretazioetan norberakdituen esanahi ideologikoez lan egitea,eta baita esanahiok norabide komuni-katibo baterantz eraldatzeko konpro-

misoa hartzea ere (“komunikatibo” hi-tzari Habermasek ematen dion zen-tzuan), hala, parte hartzeko espazioaksortzeko eta menpeko harremanenkontra, bazterketaren kontra zein bes-telako injustizia sozialen kontra borro-katu ahal izateko”.

Garrantzitsua da, halaber, irakasle-ak prestakuntzako proiektu pertsonalbatean parte hartzea ere. Bere presta-kuntzan zer hutsune dituen detekta-tzea, edota taldean erabakitzea zein di-ren ikertu edo aztertu beharreko gako-ak, horiek dira partekatutako kulturaprofesional bat eratzen duten pausoak,eskola bere inguru sozialean integra-tzen laguntzen dutenak.

Garrantzitsua da talde bateko par-taide zarela jakitea, ontzi bereko kide,non garbi ezagutu behar den zein nora-bidetan egin arraun portura iristeko etanor dituzun bidaia lagun. Zentroko an-tolamendutik datozen ardurak taldeosoak hartu behar ditu bere gain, lider-goa gauzatzeko gaitasuna duen zuzen-daritza batekin, lana eta elkarlanaerraztuko duena. Adostutako doku-mentuak sortzea (zentroko proiek-tuak, zentroko barne dokumentazioa,familiari banatzen zaiona edo hormairuditan jartzen dena zein topaketa pro-fesionaletan azaltzen dena) berezikizaindu behar da eta lan taldeari oina-rriak eskaini behar zaizkio bere egune-roko esku-hartzea koherentea izan da-din. Eguneroko jarduerak diseinatzera-koan, lan taldeak jolas kooperatiboenproposamenetara jo dezake, pentsa-

tzen eta elkarrizketan parte hartzenikasteko materialetara, elkarbizitzenirakasteko eta adostutako irizpide me-todologikoak ezartzeko. Guztion egi-tekoa da barrutik bizkarrezurra sendoduen eskola bat osatzea: koordinazioaaberastea, irakasle zein ikasleen abil-dade sozialak zaintzea eta heziketaekintza koherente bat definitzea. Lantaldeak irakasle espezialistak baditu(hizkuntzatakoak, esaterako) garran-

tzitsua dahori

tal-deari

aberastasunaematen dion elementu bat izatea, hala,koordinatu gabeko lana saihestuz, bai-ta ere zentzua falta duten esku-hartzepuntualak.

Hainbeste exijentzia dituen profilhonen aurrean, ezin ahaztu irakasleen-tzat laguntza bilatzeak duen garrantzia.Zaintzen ari diren pertsona horiek,nork zaintzen ditu? Haur txikienak hez-teko ardura dutenek beren lana balio-esten dela ikusi behar dute, eta baliabi-deak eskura izan behar dituzte egoerabereziei edota pertsonalki gogorrak di-renei erantzuteko.

Zer edukik egon behar luketeHaur Hezkuntzako irakasleenprestakuntzan?

Ideia bat kendu behar dugu buru-tik: Haur Hezkuntzako edukiak “lehenmailakoak bezalakoak direla, bainamaila xumeagoan landuta”. Lehen ur-teetan egin beharreko hezkuntza esku-hartzean, nukleoa zer alderdik osatzen

30 • hik hasi • 101 zenbakia. 2005eko urria

duten hautatu behar dugu, kontu han-diz. Horien artean ahaztu behar ez dire-nak, honako hauek dira: hizkuntzarenjabekuntza eta garapen prozesuak ko-munitate elebidunean, atzerriko hiz-kuntza sartzea etaparen amaieran, atxi-kimendu loturak eta segurtasun afekti-boa eraikitzea, kultura anitzekikoerrespetua, eskola bakoitzean presen-te dauden hizkuntzen oinarrizko eza-gutza, familiekiko harremana, oinarriz-ko kultur baliabideen ikaskuntza (ma-tematikak, irakurketa, idazketa), es-presiorako baliabideak erabiltzea (kei-nu bidezkoak, gorputz espresiokoak,ikusmenekoak, plastikoak) eta komu-nikazio teknologietarako sarbidea es-kaintzea. Eduki horiek guztiak modusortzailean eta serioan landu daitezke,aztertzen bada zein diren txikienenezaugarriak eta berauentzat pentsatu-tako metodologiak. Lehen ziklokohaurrek mundua ezagutzeko dutenmodura hurbilduz, euren keinu, behar,galdera eta algaretara hurbilduz ordenadaitezke edukiak, eguneroko esku-hartzea artikulatuko dutelarik. JeromeBrunerren hitzak izan daitezke abia-puntu: “edozein gai irakatsi dakiokeedozein adinetako edozein haurri, mo-du zintzo batean”.

Hasierako prestakuntza osatukoduten kontzeptuak, prozedurak eta ja-rrerak bideratu behar dira, sustatu di-tzaten talde lanerako gaitasuna, ardu-rak hartzea, informazio kanalak zaba-lik izateko gaitasuna eta prestakuntzabeharrak eraginkorki asetzeko ahal-mena. Unibertsitateak, era berean, zen-troen antolamendurako baliabideakerraztu behar ditu curriculumaren etametodologiaren arlotik, eta hezkuntzakomunitateko kide guztiek eskolanparte har dezaten bultzatu behar du.Ezagutza klabe bat, gaur, informazioabilatzea eta hautatzea da. Haur Hez-kuntzako irakasleak profesionalki haziegingo dira jakiten badute inguru so-zio-ekonomikoan kokatzen, eta talde-rik badute, bertan parte hartuz eurenburua formatzeko eta gizartea kritikokiaztertzeko.

Ordea, irakasleen hasierako presta-

kuntza ezin da diseinatu kontuan izangabe gaur etengabeko prestakuntzakhartu duen indarra. Miguel Angel Za-balzak dioenaren arabera, “zirkunstan-tzia eta faktore asko medio bizitza per-tsonal, sozial eta laboral berri baten es-zenategian gaude, eta horrek gure hel-buruak eta horiek lortzeko baliabideaketengabe berregokitzera behartzengaitu. Azkenean, etengabeko presta-kuntza nahitaezko prozesu bilakatu da,eta atzera bueltarik ez duena. Zentzuhorretan, ezagutza eta etengabeko ho-bekuntzarekiko presioa, tradizionalkieskola “espirituari” lotua zena, egun as-koz lotuago dago eskola instituziozkanpo sortzen diren eta zentzua handuten faktoreei, “gure garaiko kultura”deritzan eremu orokorreko parte direnfaktoreei. Gainera, faktore horietaraegokitzeko unibertsitateak zailtasunakizaten ditu maiz edota, besterik gabe,bete-betean egokitzeko uzkur azaltzenda”.

Geroz eta gehiago eskatzen zaio es-kolari haziera orientabideak ematekoeta oso positiboa litzateke inguruko au-tonomia erkidegoetan jada martxan di-ren eskaintzak ezagutzea (txikienen-tzat eta euren familientzat diseinatuak)eta prestakuntza lokarriak finkatzea.Haur hezitzaileentzat etorkizunekobeste alternatiba batzuk pentsa daitez-ke, hala nola emakumeei haurdunal-dian eta erditu ostean prestakuntza es-

kaintzea, osasun zerbitzuekin koordi-natuta.

Ez dezakegu ahantz familia etorki-netako haurren ezaugarriak ikertzekodagoen beharra, eskolan euren presen-tzia erritmo geldiezinean ugaritu baitaazken bost urteotan, eta horrek haus-narketarako zein hiritarren eskubideeieman beharreko erantzunak diseina-tzeko guneak sortzea exijitzen du. •

AIPATUTAKO LIBURUAK- SÁNCHEZ BLANCO, Concha: De

la educación infantil y su crítica: refor-

ma, investigación e innovación y for-

mación del profesorado, Sevilla, MCEP,

2001.

- ZABALZA, Miguel Angel: La ense-

ñanza universitaria. El escenario y sus

protagonistas, Narcea, Madril, 2002.

- BECK, Ulrich; BECK-GERNS-

HEIM, Elisabeth: El normal Caos del

Amor, El Roure, Bartzelona, 1998.

- ARNAIZ, Vicenç: “La seguridad

emocional en la Educación Infantil”, in

Educación Infantil. Orientaciones y Re-

cursos (0-6 años). Koordinatzaileak:

Montserrat Antón eta Blanca Moll. Ciss-

praxis, Bartzelona, 2001.

- BRUNER, Jerome: La educación,

puerta de la cultura, Visor, Madril, 1997.

www.hikhasi.comBerriak . Materialen salmenta . Udakotopaketak . Kontaktuak . Harpidetza .


Eskolaren eta familiaren artekoerlazioa eta kolaborazioa

funtsezkoak dira, baina ez da betierraza izaten. Nola lortu ahalik eta

harremanik egokiena

Mariaje URANGAPSIKOMOTRIZISTA, FAMILIA TERAPEUTA

ETA IRAKASKUNTZAN DABILENA

Erlazioa eta kolaborazioa. Betirakoden gai bat ukitu dugu hor: erlazioak.Nire ustez, horretan datza ia-ia besteguztia eta horixe da zailena guztiontzat.Irakasle gisa, gurasoekiko ditugun erla-zio motak zailak ala errazak dira? Etaanai-arreben arteko erlazioak? Lagune-kiko erlazioak? Lankideekiko erlazio-ak? Bikotearekiko erlazioak?... Nolako-ak dira? Eguneroko harremanak ba-tzuetan izan daitezke ez errazak, jar-tzen garen lekuan jartzen garela. Etanoski, erlazioak errazak ez direnean,eta kontuan hartuta batetik familia osoinstituzio konplexua dela, eta bestetikeskola ere, instituzio bezala, oso kon-plexua dela, bada horrek ez ditu erla-zioak errazten.

Bizitzeko erlazio txarrak sortzenbaditugu, arazoak ere izango ditugu.Niri oso zaila egingo litzaidake zurekinkolaboratzea erlazio txarrak baldin ba-ditugu.

Kolaborazioa. Dena dela, ez dakitdenok ulertzen ote dugun zer den kola-borazioa edo kolaboratzea. Batzuetaniruditzen zait pentsatzen dugula gureideia besteari sartzea eta hark onartzeadela kolaboratzea. Askotan pentsatzen

dugu gure ideia hoberena dela, besteakere hala uste behar duela, eta gurekinlanean jartzen ez bada, ez duela kola-boratzen diogu. Ez dakit ez ote dugunpazientzia gutxi hartzen besteari entzu-teko. Horren ordez gure ideia sartu be-harrean aritzen gara, eta gainera, gerobesteak ez duela kolaboratzen ere esa-ten da batzuetan.

Askotan eskolan ez da denborarikhartzen familiarekin kolaboratzeko etafamiliarekin egon aurretik bilera pres-tatzeko. Hori dena ordutegitik kanpo

gelditzen da gehienetan. Kasu horie-tan, familiarekin egotea lan estra bihur-tzen da. Eta egotea ez da seme-alabakMatematikan ongi egin duela eta NaturZientziatan ez esatea. Ez da hori. Horiez da bestearekiko erlazio bat hasteaeta kolaboraziorako bide bat urratzenhastea.

Beste alde batetik, nik nahiko maizikusi dudana da familiak eskolari bel-durra diola, eta eskolak zenbait familia-ri ere beldurra diola. Bi aldeetatik, biinstituzioetatik aurkezten dira halakokezkak. Irakasleek pentsatu ohi dute:Zer esango ote dit? Zer exijituko ote dit?Nola azalduko dut nik baliagarria nai-zela beren seme-alabentzat, hala naize-la egia izanda? Eta familien aldetik ber-din; zer esango ote digute?, zer ikusikoote digute? galdetzen da eskolara joate-an. Epaitze bat egoten da eta horrek be-ti beldurra ematen du. Zenbait familiabeldurrez josita eta defentsan jarrita jo-aten dira sarritan irakaslearengana etaegoera horretan ez dira egokiak ez gal-detzeko erak eta ezta erantzutekoakere. Defentsak jarrita dator familia etadefentsan jarrita dago eskola. Askotandefentsa horiek erabat inkontzienteak

galdeidazue

?


izaten dira, ez dugu jakiten zergatikgauden horrela. Beraz, hor arazo handisamarra dugu denok.

Familien konplexutasunareneta aniztasunaren aurrean

Oso zabala eta konplexuak dira er-lazio, komunikazio eta kolaboraziokontuak. Eta konplexutasun horretan,gaur egun familia mota ugarirekin egi-ten dugu topo. Familia moten anizta-sun horrek aberastu egiten du, bainazaildu ere bai. Irakasle modura, anizta-sun hori onartzen eta aurreiritzirik gabeikusten jakin behar dugu eta hor dagogakoa. Izan ere, gutako bakoitzak geu-re istorioaren araberako ikuspuntuadugu eta zaila da hortik ateratzea. Horihor dago. Dibortziatutako familia bate-kin baldin banago, ni neu ere dibortzia-tua baldin banaiz eta nire dibortzioa ka-os bat izan baldin bada, nola aurkeztu-ko naiz familia horren aurrean? Nire fa-milian istiluak sortu aurretik alde egite-ko joera egon bada eta balio hori eraku-tsi baldin bazait, nire aurrean daukadanfamiliarekin gauza bera egingo dut; isti-lua sortu baino lehen beste aldera begi-ratu.

Aurreiritziek orokortzeko joera ereizaten dute, eta ahaztu egiten dugu fa-milia bakoitza desberdina dela. Oraindela urte batzuk ama ezkongabeak se-me edo alaba batekin eskolatzen zire-nean alarguna, haurra nahi gabe izanzuena eta dibortziatua izan ohi ziren.

Hiru kasu desberdin dira, baina halakoaurreiritzi edo “pre” bat jartzen genienhorien haurrei: edo super babestuaizango da haurra (eta ez genuen esaten“ote”) edo aurreratuegia. Bi horiek, ezzegoen besterik. Eta bi alargun haur ba-narekin erabat desberdinak dira. Be-raz, nik ere desberdin kokatu beharkodut horien aurrean.

Ez da ahaztu behar ez daudela bi fa-milia berdin. Eta bakoitzak mementodesberdinak bizitzen ditu. Eta krisialdihandiak. Eskolak ere bai, krisialdi han-diak ditu.

Pentsa zenbat rol desberdin bete-tzen saiatzen garen! Ama, aita, profesio-nal, bikotekide, maitale, lagun, lanki-de, bizilagun... gara aldi berean, eta ho-rrek faktura pasatzen digu nahitaez.Zenbait mementotan nik ama gisa, pro-fesional gisa, bikoteko partaide gisa,ezingo ditut zenbait gauza egin. Eta no-zitu, nork nozitzen du? Neska-mutilek,ahulenak direnek. Orduan, hori asumi-tu egin behar dugu. Ni ezin naiz hainirakasle ona izan, ezingo dut egin garaibatean 15ekin egiten nuena orain 25e-kin. Ezingo dut ez dakit zenbat gauza-tan espezialista izan, ama eta aitak ezin-go duten bezala ez dakit zenbat gauzaegin garai batean bezala. Garai bateanamona edo ama beti zegoen etxean. Nigogoratzen naiz amonarengana joateazer zen. Hark entzun egiten zizun, begi-ratu egiten zizun, hura zegoen ondoan.Hori erabat aldatu da. Ez da hobea edotxarragoa, desberdina baizik. Agian,orain, gure bilobek aldamenean maki-nita bat eduki beharko dute.

Gaur egun aitak eta amak biek lanaegin behar dute. Hala nahi dugu, sines-ten dugu edo hala da. Eguerdian seme-alaba etxera etortzen denean bakarrikdago eta telebista du lagungarri. Ikasiedo irakurri egin beharo luke, edo erla-zio bat eduki, baina hori ezinezkoa da.Gero, gauean gurasoak etortzen dire-nean, telebista ikusten jarraituko du,eguerdian lagun izan den hori gaueanere hor izango da. Zergatik? Gurasoakbeteta, nekatuta etorri direlako eta hu-rrengo egunean goiz altxa behar dela-ko.

Hori etxeetan geratzen den bezala,eskolan ere gauza bera. Gai asko uki-tzen dira eta ukitu beharrekoak dira,gainera. Baina zenbateraino ukitzen dafamiliarekin izan beharreko harrema-na? Nola hurbildu familiarengana? Nolaprestatu eta zenbat denboran familiare-kin izan beharreko bilera erlazioak sor-tzeko edo hobetzeko, komunikazioabideratzeko eta gero kolaborazioa iza-teko?

Eskolaren esku uztearenmugak

Errealitate horretan kokaturik, gauregun familiak heziketa kontuetangehiegi jarrita daukate irakasleengan,eskolan. Utzikeria dago? Behin eta be-rriz ari gara esaten, aspertzen ere hasiakgaude, eskolak bakarrik ezin duela he-zi. Hezitzen du, baina neurri batean soi-lik, beste zatia familiak egin behar du.Nahiz eta irakasleei iruditu familiak ezduela nahikoa egiten, familiak ere gau-za bera pentsatzen du, eskolak ez due-la nahikoa egiten. Hori garai bateanneurri batean ematen zen, eta gauregun beste neurri batean.

Sarritan aipatzen da gizartea ere.Baina zein da gizartea? Gizartea ni neunaiz. Familia ni neu naiz. Ni naiz ema-kume ezkongabe bat, adopzio bat, de-segindako familia bat... Ni neu nago de-nean ama gisa, profesional gisa, lagun

Eskolaren etafamiliaren arteko

banaketa ez da erreala.Nolabait familia zabal

bat garela esangonuke, helburu komun

batekin: neska-mutilakaurrera ateratzea.

Nik uste dut gaur egunirakasleei eskatzen

zaiena ezinezkoa dela,ezin da denean espe-

zialista izan. Eta eska-tzen duenak badaki

ezinezkoa eskatzen aridela. Horregatik esatendiet gurasoei irakasle-

ak zaintzeko.


gisa, maitale gisa... ni leku guztietan na-go. Horregatik, eskolaren eta familia-ren arteko banaketa hori ez da erreala.Nolabait familia zabal bat garela esangonuke, helburu komun batekin: neska-mutilak aurrera ateratzea.

Heziketa indibidualizatua aipatzenda, hitz polita da, baina ezinezkoa. Ho-rretan ari garen guztiok dakigu ezinez-koa dela. Nik uste dut gaur egun irakas-leei eskatzen zaiena ezinezkoa dela.Ikasturte bakoitzaren hasieran gauzaberriak hartu beharra dugu, eta ez dakitnork esan behar digun horrez ordez zerutzi behar dugun. Ezinezkoa da irakas-lea hainbeste estutzea.

Zer egin?Gurasoei irakaslea zaintzeko esan-

go nieke. Zaindu ezazue irakaslea. Az-ken finean, zuen neska-mutilek nozi-tzen dute. Errua ezin zaio inori bota.Baina irakasleari hainbeste eskatzenzaionean, denean espezialista izan da-din eskatzen zaionean, ezinezkoa da,ezin du bete. Eta eskatzen duenak ba-daki ezinezkoa eskatzen ari dela. Or-

duan, zaindu dezagun irakaslea, be-netan diot. Zenbat eta hobeto egon ira-kaslea, eta gurasoekiko erlazioa erehobea izan, neska-mutilek ere hobetoikasiko dute. Benetan, familia baten-tzat zaila baldin bada familia aurreraateratzea, zer esan behar du irakaslebatek 25 familietako seme-alabekinaritu behar badu? Gaur egun eskakizu-nak besterik ez ditu. Irakasleekin lanegiten dudanean ikusten dut zenbatneska-mutilek kentzen dieten loa.

Eskolari dagokionez, irakaslea,autobusetako profesionalak, jangela-koak, garbitzaileak... denek osatzendute instituzio konplexu hori eta de-nak hartu behar dira kontuan. Bakoi-tzak bere aurreiritziak ditu eta norbe-raren bizitzaren, balioen eta kulturamailaren araberakoak izango dira.Denek zaindu behar dute erlazioa etakolaborazioa.

Ni familia batekin egoten naizene-an, egun horretan niretzat garrantzi-tsuena familia hori izango balitz beza-la jokatu beharko nuke. Nahiz eta az-keneko bilera gaizki joan, inori erruabota gabe, egun horretako bilerangauzak ahalik eta ondoen egiteko as-moa izaten dut. “Ea gaur emakume ho-rri entzuten diodan”, “ea gaur lortzendudan aita ulertzea”, pentsatzen dut.Entzun eta ulertu. Entzun eta ulertu.Hori da egin behar dena. Eta agian, ba-tzuetan, lortuko dut.

Irakasle gisa batzuetan hori ezi-nezkoa izaten da, gure bizitzako unehorretan agian ez gaudelako horreta-rako. Orduan, laguntza eskatu beharda: “Nik ezin dut familia honekin. Nor-baitek lagundu beharko dit”. Nik ustedut ezina azaldu egin behar dugula,ezin aktibo bat. Eta laguntza eskatzehorrek zer sortu behar du? Beste profe-sionalekin, agian kanpokoekin, lanegitea. Ez badigute denbora gehiagoematen gurasoekiko erlazio hori lan-tzeko, gauza berari bueltak eta bueltakematen jardungo gara. Irakaslea zain-tzea da aholkularien, zuzendarien,psikologoen laguntza jasotzea eta en-tzutea. Irakasleari entzun egin beharzaio berak familiari entzun diezaion.

Zenbait ikastetxetan hasi dira gaihoni denbora dedikatzen, hau da, erla-zioak nola zaindu, nola eduki, noiz etaeta nola elkartu, zertarako... Kasu ba-tzuetan zuzendaritza taldeak horri ga-rrantzia ematen diolako ari dira horre-tan, eta beste batzuetan irakasleek in-dar handia dutelako eta horrelako for-mazioa errebindikatzen dutelako.

“Familiekin ezin da lanik egin” en-tzuten da, baina ez da egia. Agian fami-lia batzuekin ez, edo irakasle batzue-kin ez. Ez dira, ordea, irakasle guztiak,ez dira ama guztiak, ez dira aita guztiak,eta ez dira eskola guztiak. Leku batzue-tan lanean ari dira, buru-belarri, kon-promiso bat hartuta eta helburu txikiakjarrita: “ea lortzen dudan familia horre-kin elkartzea”, “saiatuko naiz ea ulerta-razten diodan...”. Eskolak ez du familiaaldatu behar, eta familiak ere ez eskola.Eguneroko lanean edo harremaneangauzatzeko moduko helburu txikiakezarri beharko genituzke. “Orain artemutil honekin gauzak gaizki joan badi-ra, ea nik zerbait egin dezakedan”.

Badaude “sobreinbolukratzen” di-ren irakasle batzuk ere, eta hori ere ezda ona. Denean bezala, neurria hartzeada zailena.

Nik esango nuke oso adi egon be-har dugula bai guraso gisa familian etabai irakasle modura. Gehiegi dago jo-koan, neska-mutilak, hain zuzen ere.Familiaren eta eskolaren arteko erla-zioak ez baldin badira onak, azkeneanneska-mutilek galduko dute. Neska-mutilak familiaren eta eskolaren arte-ko lehialtasun gerrate batean jartzenditugu askotan, hor erdian. Hainbestegauzatan daude erdian... Eta haiek dirabitarteko gutxien dituztenak. Horrega-tik diot gehiegi ari garela jartzen joko-an. Orduan, adi egon behar dugu lehe-nengo entzuteko, gero ulertzeko etaagian laguntza eskatzeko.

Eta beti itxaropena mantendu.“Orain arte gaizki ibili banaiz edo, eagaur zer moduz”. Merezi baitu. Bainabaita ere familiok eta profesionalokosatzen ditugun erlazio jokoak uler-tzea. Hori ere garrantzitsua izango li-tzateke.•

Oso adi egon behardugu, gehiegi baita-go jokoan; neska-

mutilak, hainzuzen ere.Familiareneta eskola-

ren arteko erlazioakez baldin badiraonak, azkeneanneska-mutilek gal-duko dute.

?


Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakurria


Campos jauna, agur eta erdi: Hez-kuntza kontseilari izendatu zintuztene-tik denbora gutxi pasa da, eta badakiguoraindik zeure burua kokatzen egongozarela, kontseilaritzako paper mordoairakurri eta aztertzen. Jakina da, gaine-ra, hezkuntza ez dela batere eremuerraza, eta beraz, zure denbora hartubeharko duzu egunean jartzeko. Hobeduzu hasieran tentuz hitz egitea irristegin nahi ez baduzu, testu liburuen in-guruko adierazpen horiekin bezala.Baina zoritxarrez edo zorionez, erabakigarrantzitsuak hartu beharko dituzuepe motzean.

Oliveriren kudeaketa gris eta ne-gargarriaren ostean, Iztuetaren garaiakbestelakoak izan ziren. Anjeles Iztuetaabertzale zintzoa zen eta borondateonenarekin hartu zuen hezkuntza kon-tseilaritza; bere lehenengo adierazpe-nentan euskal hezkuntza sistemarendefentsa sutsua egin zuen. Alabaina,denboraren poderioz eta (batez ere)EAEko hezkuntza administrazioarenmuga estrukturalen ondorioz, Iztueta-ren hasierako grina hura hustuz joanzen. Pentsatzekoa da PPren gobernua-ren legeak Araban, Bizkaian eta Gipuz-koan aplikatu behar izatea ataka gaiz-toa izan zela Iztuetarentzat. Bera saiatuegin zen espainiar hezkuntza sistema-ren nagusitasunaren adierazpen argihaiek nola edo hala saihesten, hori bai,ez maila praktikoan baizik eta diskurtsomailan. Benetan ikusgarria zen nolakodribling erretorikoa egiten zituen Iz-tuetak. Euskal Herritik Europara eta Eu-ropatik Euskal Herria zihoan, Espainiaezertarako aipatu gabe... Madriletikeuskal ikastetxeetako eguneroko bizi-tza baldintzatzen zuten lege eta dekretuzaparrada zetorren bitatetaean! Ustez-ko euskal hezkuntza sistema bati buruzhitz egiteko gai zen, Espainiako hez-kuntza sistemaren errealitatea ezin mo-du gordinean azaltzen ari zenean gureherrian. Diskursoak idatzi zizkionari,erretorikari dagokionez, gure zorio-

nak; politikari dagokionez, ordea, gurekrtikarik gogorrena. Izan ere, Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan legokeen“Euskal Hezkuntza Sistemaren” mitoaelikatzerak kaltea baino ez baituguekarri, egungo errealitatea zein denikustea eragotzi eta, ondorioz, erreali-tate horretatik abiatuta, gure herriak be-har duen hezkuntza sistema nazionalaeskuratzeko ildo estrategikoak definitueta modu eraginkorrean aplikatzeaezinezkoa bilakatzen baitu.

Iztuetak estatuarekiko zuzenekokonfrontazioari ihes egin zion beti. (...)Baina Kalitate Legearena gehiegizkoaizan zen. Ez zegoen Madriletik zetorrenkolpe berri hura inondik inora saiheste-rik. Iztueta (ohi bezala) legearen kontraazaldu bazen ere, berau aplikatzen zu-ten dekretuak diseinatzen hasia zego-en (ohi bezala baita ere). Eta orduan,martxoak 11 ailegatu zen. PSOEk Es-painikoa Gobernua eskuratu zuen etaPPren hezkuntza erreforma guztia gel-diarazi zuen. Iztuetak eta bere taldeaklasaitu ederra hartu zuten.

Esan liteke kontseilari jantzia estue-gia geratu zitzaiola Iztuetari. (...) Bainanahiko lukeen guztia ez zuela egiterikizan iruditzen zaigu. Agian horrexega-tik, bere agintaldia amaitzera zegoela,lau urtetan zehar burutu ez zituenak ka-xoitik atera eta mahai gaineran jarri zi-tuen. Lanbide heziketan inoiz eginda-ko euskarazko eskaintzarik zabalenaegin zuen. Eta, garrantzitsuena dena,azken hogei urtetan indarrean egonda-ko hizkuntza ereduen politikaren po-rrota aitortu zuen.

Ziurrenik zure mahaiaren gaineanizango duzu informea (...). Hezkuntza-ko eta euskalgintzako eragileok urte-tan salatu duguna baieztatzen du infor-me horrek, alegia, EAEko hezkuntzapolitikak ez duela euskalduntzen.Orain informea zure mahaian dago etapilota zure teilatuan. (...) Pentsatukoduzu, agian, ez dela bidezkoa. Hezkun-tza kontseilaritza hamar urtez zure al-

derdikideen esku egon ostean, zuri to-katu behar izatea horrelako afera ga-rrantzitsu eta korapilotsuari irtenbideaematea. Baina kargua hartzerakoan ho-nen eguztiaren jakinaren gaineranegongo zinen, ezta?

Bestalde, pentsa ezazu ongi: aukeraona da zuretzat. Izan ere, hizkuntza po-litika berria finkatuko duen hezkuntzakontseilaritzat oroitua izatea ez daahuntzaren gauerdiko eztula. Adarre-tatik heldu behar diozu afera honi, Ton-txu. Eta ez zaizu zezenik faltako, Ber-tendonakoak kasu. Baina ez dago bes-te aukerarik. Milaka ikasleren hizkun-tza eskubideak bermatzeko (ala urra-tzen jarraitzeko) erabakia zure eskue-tan dago. Esan duzu hainbat aldaketaegiteko prest zaudela, besteak bestea,A ereduari dagoionez. Kasu!: ez daepelkerietarako unea. A eta B eredue-tan ikaten ari diren 154.161 ikasle ho-riek ez dira euskaldunduko, eta D ere-duan dihardutenek osoki euskaldun-tzeko arazo handiak izango dituzte, zu-re sailetik ezer egiten ez baduzue. Alda-keta orokorra beharrezkoa da, eta ezpartxe huts bat.

Horregatik, euskara ezagutzeko es-kubidea bermatuko duen hizkuntzapolitika berria definitzeko prozesuaabaian jar dezazun eskatzen dizugu. Bi-dezkoa da eta, gainera, hori da legeakagintzen dizuna: Arabako, Bizkaiko etaGipuzkoako gazte guztiek, derrigo-rrezko ikasketak bukatzerakoan, bihizkuntza ofizialak (euskara eta gazte-lania) menperatzea. (...) Ez gara aboka-tuak, baina egoera bere horretan man-tentzekotan, prebarikaziotzat jo otedaitekeen galdetzen diogu geure bu-ruari. Euskararen salbatzaile ala prebe-rikatzaile politikoa, horra hor bi bide.

Aukera egokia egingo duzulakoan,jaso ezazu besarka bat gure partez.

Igor ArroyoEdurne Larrañaga

EHBEko kideak

Tontxu Camposi gutun irekia


DonostianUztailak 4, 5 eta 6

9:00 - 14:00

Saio libreak

Goizez

Arratsaldez

Udako Topaketak:primeran600 irakaslek hartu zuten parte,eta baloraziotan pozik agertu dira

Uztailean egin ziren VI. Hik HasiUdako Topaketa Pedagogikoak. 24ikastaro, 600 partaide eta arratsal-detako saio libreetan ateak edonorizabalik, horiexek edizio honen be-rezitasunak. Balorazioetan gehien-goa gustura agertu da ikasitakoare-kin eta ikastaroen planteamendue-kin. Emaileek,berriz,parte hartzai-leen jarrera aipatu dute bereziki:irakasle inplikatuak direla eta for-mazioa jasotzera euren gogoz etorridirela nabaritu egiten omen da.

Uztaileko lehen egunetan EuskalHerri osotik etorritako lagunez bete zi-ren Donostiako Pedagogia Fakultatea,Informatika Fakultatea eta Ekintzaikastola. Aurten ere, gehienak irakasle-ak ziren, emakumeak ( % 84) eta Haureta Lehen Hezkuntzan dihardutenak.Dena dela, Bigarren Hezkuntzako pro-fesionalak beste urtetan baino gehiagoizan dira, eta gizonezkoen kopuruakere gora egin du.

24 ikastaroetatik 11 berriak izan di-ra. Horien artean, eskari gehien izandutenak “Adimen emozionala”, “Ha-rremanak gelan” (bullying-ari zuzen-dutako ikastaroa) “Dislexia”, “Disgra-fia” eta “Photoshop” izan dira. “Birzi-klatuz sortu” eta “Ikas-estilo eta estrate-

giak” ikastaroetan parte hartu dutenekere, asebetetze maila altua agertu dute.

Saio libreak: Euskal Curriculu-maz, irudiaren heziketaz eta ipuinkontaketa

Saio libreetan oro har 80 lagunekhartu zuten parte. Interesik gehien Pe-llo Añorgaren ipuin kontaketa saioakpiztu zuen: irakasleak ume, lurrean bi-ribilean eserita egon ziren, adi-adi, or-du t´erdiz. Pedro Mari Legarretak Esko-laldirako Euskal Curriculuma aurkeztuzuen, eta ondorengo eztabaida irekianere atera zen mamirik. Bestetik, AliciaGaraialdek eta Joxe Mari AuzmendikHik Hasiren Ilargiaren sekretua filmanoinarritutako material didaktikoa aur-keztu zuten. Parte-hartzaile denek na-barmendu zuten eskolan begiradarenheziketa lantzeko dagoen premia bai-na, bestetik, heziketarako dagoen den-bora falta, gaur eskolari dena eskatzenzaiola-eta.

Datorren uztailan, gehiagoHurrengo Udako Topaketei begira

jarriak gara, aurtengoak xaxatuta.Par-te-hartzaileek ikastaro berrien propo-samenekin zerrenda luzea utzi digute.Zuk ere ikastaroren bat egiteko irrikarikbaduzu, luzatu proposamena: bidalie-maila ([email protected]) edodeitu telefonoz: 943 371 408.

Lekua: Gasteizko Europa Jauregia. Antolatzailea: Bergarako UNE-

Deko Luzaro Psikomotrizitate Eskola. Matrikulatzeko epea: azaroaren

3 arte.Prezioa: 115 euro /100 euro, Lu-

zaro Psikomotrizitate Eskolako ikas-leek.

Informazio gehiagorako: 943 76 90 33

Azaroak 18

17:00 Material banaketa

18:00 Jardunaldien hasiera

18:15-20:30*Hizlaria: PHILIPPE LEMENUPsikologoa, psikomotrizista, Ase-

fop-eko Formakuntza batzordeko Ko-ordinatzailea.

Gaia: “Identitatea eta Nerabeza-roa”. 1. zatia.

Azaroak 19

9:30-13:30· Hizlaria:BERNARD AUCOUTU-

RIER Psikomotrizitate Praktikaren sor-

tzailea eta Asefop-eko Sorrerako Presi-dentea.

Gaia: “Identitate desoreka eta es-kola ikasketarako zailtasunak: nolalagundu haurrari?”

15:30-17:30*Hizlaria: ALBERTO LASA

Haur psikiatraGaia: “Identitatearen genesia eta

famili harremanak”

17:30-19:00*Hizlaria: PHILIPPE LEMENUGaia: “Identitatea eta nerabeza-

roa”. 2. zatia

19:00*Jesus Rodriguez: “Poesia irakur-

tzen ez dutenentzako poesia”.

Azaroak 20

9:30-13:30*Hizlaria: BERNARD AUCOUTU-

RIERGaia: Jarraipena. “Identitate deso-

reka eta eskola ikasketarako zailtasu-nak: nola lagundu haurrari?”

GOGOETA OROKORRA ETA MA-HAI INGURUA

Parte-hartzaileak: Bernard Au-couturier, Philippe Lemenu eta Berga-rako Luzaro Psikomotrizitate EskolakoIrakasleak.

Psikomotrizitate PraktikakoVII. jardunaldiak Gasteizen

Gaztetxulok 5 urte beteko ditu hila-bete honetan, eta hori ospatzeko Gaz-tetxulo Busa jarri dute abian. EuskalHerri osoan zehar ibiliko den autobusada, eta geldialdi bakoitzean tokian toki-ko ikastetxe batean solasaldi banaegingo da. Ikastetxe horietako ikasleekeuskal kulturaren egoera eta xehetasu-nak ezagutzeko aukera izango dute.Hona hemen solasaldi eta geldialdi na-gusiak:

Urriak 17 Donostiako Lauaizeta ikatetxeanK belaunaldiaKauta taldeko kide batKeike taldeko kide batKokein taldeko kide batKerobia taldeko kide bat

Urriak 18Baionako Bernat Etxepare lizeoanBertsolaritza vs. RapaSustrai KolinaAmets ArzailusMAK taldeko Jon Eiherabide

Urriak 19Zornotzako Lauaxeta ikastetxeanGazteak eta fikzioaIban GarateUrtzi UrrutikoetxeaAinhoa GaraiIlaski Serrano

Urriak 20Gasteizko Koldo Mitxelena ikastetxeaAntzerki gazteaItziar UrretabizkaiaOihana MaritorenaAitziber GarmendiaGetari Etxegarai

Urriak 21Iruñeko San Fermin ikastolanNafarroako kultur sorkuntzaGorka UrbizuEstangaJoana LasherasHiart Leitza

BadatorGaztetxulo Busa

38 • hik hasi • 101 zenbakia. 2005eko urria

Euskal curriculuma herriz herri


Euskal curriculuma osatze bidean,ikasturte honetan gizarteko erakunde-en eta eragileen ekarpenak jasoko dira,bai hezkuntza arlokoak eta bai gainera-ko esparrutakoak. Ekarpen horiek jasoeta 2006. urterako euskal curriculumaegina egotea espero da, gero praktikanjartzeko urratsak ematen hasteko.

Aurtengo lanari begira jarrita, Eus-kal Herriak Bere Eskolak ekimen berribat jarri du martxan: euskal curriculu-ma herriz herri. Urriaren 22tik aben-duaren 3ra bitartean euskal curriculu-ma biltzen duen artxibategi edo doku-mentu biltegi bat herriz herriz ibilikoda. Herri bakoitzean idatziko da zer

den herri horretatik euskal curriculu-mak jaso beharko lukeen ezagutza.

Artxibategia egun bakoitzean herridesberdin batean egongo da, eta egunhorretan zehar euskal curriculumareninguruko hausnarketa eta ekimenakegingo dira, goizez zein arratsaldezikasle, irakasle, guraso, herri eragilezein herritarrekin. Goizetan ikastetxee-tara egingo dituzte bisitak EHBEko ar-duradunek irakasleekin eta ikasleekinbiltzeko. Artxibategiak irakasle esko-lak ere bisitatuko ditu, euskal curriculu-maren garapenean eta ezarpenean be-rebiziko garrantzia baitute. Arratsalde-tan gurasoekin, herri eragileekin eta

herritarrekin hitzorduak egingo dira.Hona hemen artxibategiak bisitatu-

ko dituen herriak:- Urriaren 22an Tafalla- Urriaren 27an Iruñea (Iruñerria)- Urriaren 29an Gasteiz- Azaroaren 4an Aretxabaleta- Azaroaren 5ean Bergara- Azaroaren 10ean Oiartzun- Azaroaren 12an Orereta- Azaroaren 14an Donostia- Azaroaren 16an Zarautz-Orio- Azaroaren 19an Lea-Artibai- Azaroaren 25ean Leioa- Azaroaren 26an Bilbo- Abenduaren 3an Durango

Teknoskopioa,irudimena lantzekolehiaketa

Elhuyar Fundazioak Teknosko-pioa lehiaketa jarri du martxan. Bar-txilergoko eta Lanbide Heziketakoikasleentzako lehiaketa da, asma-tzaile gazteentzako lehiaketa.

Parte-hartzaileek etorkizuneanerabili ahalko den asmakuntza batproposatu beharko dute. Horreta-rako, irudimenezko ariketa bat eginbeharko dute, horixe sarituko baita,irudimena.

Lanak aurkezteko epea urriaren27an bukatuko da.

Informazio gehiagorako:www.zientzia.net/teknosko-

pioa

Karmele Alzuetasaria

EAEko HH, LH, DBH, LanbideHastapenetarako eta Batxilergokoikastetxeetan 2004-05 ikasturteangaratutako hezkuntza berriztatze-ko proiektuen sariketara aurkezte-ko epea urriaren 14an amaitzen da.Informazio gehiago: www.euska-di.net web gunean.

Sare 2005: “Egungo neskak,etorkizuneko emakumeak” jardunaldiak

Jardunaldion helburua generoaklehen mailako sozializazioan duen era-gina aztertzea da, helduaroan emaku-me izango direnen jabekuntzaren aldeegiteko. Donostiako Kursalen izangoizango da azaroaren 8 eta 9an.

Besteak beste gai hauek jorratukodira eskainiko diren hitzaldietan:Genero-nortasunen ondorengotzeagizartean: neskatoak emakumebihurtu; Hemengo neskatoak etamundukoak; Hezkuntza interpe-latuta: gizartean eta generoen artekoharremanetan sortzen ari direnarazoak. Hemengo zein nazioartekohizlariek hartuko dute parte.

Horiekin batera, zenbaitesparrutan sailkatutako hainbat panelaurkeztuko dira.

1. panela: Familiaren esparrua:Emakume izaten ikasten familiabarruan: helduarorako ereduak etaigurikizunak: generoa eta ereduakfamilian; jolasa eta genero-nortasuna.

II. panela: Eskolaren esparrua:Eskola: gizartearen ondoren-

gotzearen eta aldaketaren artean.Genero-nortasuna eskolan: neskatoizaten ikasten eskolatik beretik;adiskidetasun taldeak eta generosozializazioa; komunikaziorako etaharremanetarako ereduak.

III. panela. Literatura etaKomunikabideak: Emakumeei buruzkontatzen dizkiguten ipuinak... etakontatzen ez digutena: irakurriditzagun haurrentzako liburuetakoirudiak; sexuaren araberako ikas-kuntza ikus-entzunezko komunika-bideetan.

IV. panela. Gorputza, afektibitateaeta sexualitatea: Elkar maite dutenneskatoak, emakume maitatuak,maite duten emakumeak: gorputza:borroka eremua; aldaketarako maita-sun eta erotismo eredu berriak.

Izena emateko epea: urrriak 26

Informazio gehiagorako:www.sare-emakunde.com943 428 111


argitalpenak

Barrillo eta uraIRUÑERRIKO

MANKOMUNITATEAIngurumen heziketarako material

didaktikoa da, Haur Hezkuntzara zu-zendua. Uraren erabilera zentzuzkoabultzatzea du helburu. Irakasleentza-ko gidan unitate didaktikoak eskain-tzen dira, metodologia oinarriekin, lanplastikoak egiteko proposamenekinzein bestelako aholkuekin. Materialosagarri gisa, gelarako argazkiak, hor-mirudiak eta CDa ere eskaintzen dira•

Joxe Panpin, jostailu saltzaile finJuan Kruz Igerabide

ELKARHaur literaturako Xaguzar sail kla-

sikoak historia luzea du, eta ehun etahogeita hamar titulutik gora ditu berekatalogoan. Orain, horiek guztiak be-rritu egingo dituzte, apaindura eta itxu-ra guztiz berria eta modernoa emanezeta beren birtuteei eusten ahaleginduz.Hiru libururekin ekin diote lan horri etahau da horietako bat•

Derechos lingüísticos y euskera en el sistema educativo

Iñigo UrrutiaLETE

Hizkuntza aldetik, nolakoa beharluke etorkizuneko Euskal Herriak? Etaberaz, irakaskuntza sistemaren norabi-deak zein behar luke? Irakaskuntza sis-tema herritarron hizkuntza integrazio-rako tresna eraginkor bilakatu beharda, euskal gizartearen aniztasuna etahizkuntza kohesioa uztartuz•

Euskal mitologia konparatua:jentilen akabaera

Juan Inazio HartsuagaGAIAK

Lehen zatia euskal mitologia bereosotasunean interpretatzeko inoiz eginden lehen saioa da. Antzinako euskal-dunek mundua nola irudikatzen zutenaztertu eta beste mitologiekin konpara-tzen du. Bigarrenean, Euskal MitologiaKonparatuko metodologia aplikatzenda, “Jentilen akabera”ren esanahia argi-tzeko•

ElementuakEuklides

ELHUYAR FUNDAZIOAEuklidesek K.a. 300. urte inguruan

idatzi zuen Elementuak lana. Garaikomatematika ia osoa bildu zuen, 13 libu-rutan. Obrak duen garrantziaren frogada, XIX. mende bukaera arte liburuaeskoletan erabili izana matematika ira-kasteko. Orain, euskaraz irakurtzekoaukera dugu, Patxi Anguloren itzulpe-nari esker •

PirataJose A. Lopetegi

SAUREKomiki liburu honek gaurko kale

giroko istorio eta ateraldi laburrak bil-tzen ditu, gaztetxoentzako estetika era-kargarriz. Denek Julen Bandera Beltzaizenez, “Pirata” deituraz, kalaberadunbixera gorria soinean beti, eta hizkerabarrabasa mihian. Marrazkiek umoretonuari eusten diote, kolore bizitan.Koldo Bigurik itzulitako komikia da•

... goza nazazugehiago


Hezitzaileek asko egin dezaketeeuskararen erabilera sustatzeko

Haurrek eta gazteek euskara egitealortu nahi bada, eskola orduz kanpokojardueratan euskararen erabilera susta-tzea oso garrantzitsua da. Jarduerahauek, ikastorduetan egiten den lana-ren osagarri oso garrantzitsuak dira.Lan hori egiteko, noski, agente nagusiahezitzailea izango da.

Baina, helburuak behar bezala ze-hazten al dira? Neurgarriak al dira? Hezi-tzaileek ba al dituzte tresnak lan horiegiteko? Modu planifikatuan lan egitenal da? Nola laguntzen diete hezitzaileeijardueren erakunde antolatzaileek?

Iñaki EizmendiTtakun Kultur Elkartea

Beraien artean inoiz euskaraz egitenez duten haur eta gazteen kasuan, ez dabatere eraginkorra euskaraz egiteko es-katuz aritzea. Egokiena, hezitzailea jar-dueran taldeko zentro edo parte dene-an eragitea da (horretarako hainbat es-trategia erabiliz) eta, hor helburuak lor-tzen dituen neurrian lortu ahal izangodu bera taldetik kanpo dagoenean erehaurrek eta gazteek euskaraz egitea.

ZER EZ EGIN

Non kokatu behar du hezitzaileak erabileran eragiteko? · Haurrek guztia erdaraz egiten dute.

Hezitzaileak taldeko zentro deneaneragiten hasi behar du.

· Haurrek hezitzaileari euskaraz egitendiote, baina beraien artean gaztelaniazegiten dute.Hezitzaileak taldeko parte eta taldekozentro denean eragin behar du. Bera tar-tean dagoenean elkarrizketa guztiakeuskaraz izatea lortu behar du.

· Haurrek euskaraz egiteko ohitura dute,baina erdararako joera duen talde ba-tekin biltzen hasi dira, eta erdarara jo-tzen dute batzuetan.Euskaraz ari diren bitartean hezitzailea-ren kokapenak ez du garrantzirik. Gaz-telaniara jotzen dutenean hezitzaileaktaldeko parte bihurtu behar du taldekohizkuntzan eragiteko.

ZER EGIN

Modu horretako galderei erantzunnahian, Hezitzaileek asko egin dezake-teproiektua landu du Ttakun Kultur El-karteak. Haurrekin eta gazteekin lanegiten duten hezitzaileei zuzendua: ki-rol entrenatzaileak, aisiako begiraleak,antzerkiko irakasleak, gaztelekuetakohezitzaileak...

Proiektuaren nondik norakoa ikus-teko, ondorengo lerroetan, oinarri sin-ple baina oso garrantzitsu bat aurkez-ten dugu.

Non koka daitezke hezitzaileakjarduera batean?

Hezitzaileak hiru leku bete ditzaketaldean:

- Taldeko zentro izan daiteke: jar-duera zuzentzen duenean (entrena-mendu batean teknika lantzerakoan,udalekuetan tailer bat zuzentzerako-an...).

- Taldeko parte izan daiteke: jardue-ra zuzendu ez, baina parte hartzen due-nean (jolas batean, entrenamendukopartiduan gazteekin batera aritzean...).

- Taldetik kanpo egon daiteke: hau-rrak eta gazteak beraien kabuz dabil-tzanean.


Badira hogei urte Magisteritza Es-kolan hezkuntzaren zirrikituetatikabiatu nintzela. Ondoren, nola den bi-zitza!, Porrotxen begietatik eskola askoezagutzea egokitu zait.

Porrotxek eta biok Euskal Herrianzehar urtetan egin dugun bidaia luzeak,noizbait, Zarauzko Salbatore Mitxele-na ikastolara eraman gintuen. Bertan,Oteiza hunkitzen ikusi nuen urteak be-tetzen zituen bakoitzean bere balkoi-pean haurrak zorion kantak abesterajoaten zitzaizkionean.

Juan Gorriti ikusten dut haurrekinbat eginda urtero Zarautzen edo Arri-ben mendialdeko istorioak kontatzenedo itsasaldekoak entzuten, emozioeibidea ematen.

Lanetik aspaldi jubilatutako Mendipintorea ikusten du astelehenero ikas-

tolan haurrekin batera pintatzen, hau-rrei begiratzen eta, batez ere, ikustenirakasten.

Ostiralero haurrak kalejiran ikusteneta entzuten ditut Txapas maisuareneskusoinuarekin amaitzear dagoen as-teari eta datorren berriari kantari; lanaketa jaiak duten balioa goraipatuz, etabietan gozatzen ikasten.

Eta hori guztia ikusten dudan bitar-tean, munduan, eta eskolan, askatasu-na ezabatzen ari da segurtasunaren ize-nean: “Badaezpada” gailendu da gureeskolan, eta horren izenean bat-bate-kotasuna galtzen ari gara. Nire barruanbegiratzen dut eta oroimenean eskolanhainbeste ordutan ikasitako ezagutzakaurkitzen saiatzen naiz. Oso gutxi topa-tu ditut, gehienak denborak eta erabil-garritasun ezak eraman ditu. Baina es-kolan hunkitu, harritu, emozionatuninduenak hor dauzkat betirako gor-derik.

Horregatik, urtean behin, Zarauzkoikastolan ospatzen duten sudurgorrienfestan izaten naiz. Egun hori ez da inoniragartzen. Goiz batean ikasleak eta ira-

kasleak bildu eta lehentxeago prestatudugun ikuskizunari ekiten diogu. Hau-rrak, sudur gorriz eta irri zintzoz, bere-hala murgiltzen dira bat-batekotasune-an, egunak ekarri dien sorpresan. Ira-kasleak ekinean ari dira, eskola antola-keta zurrunak alde batera utzi eta bizi-tza sorpresaz eta poz txikiz bete behardela sinestuta. Gorritik dioen bezala:“sentitu, pentsatu, ekin!”

Txapas eta bere eskusoinua dira sal-tsa guztietako perrexila. Txapas berariere jubilatzeko ordua iritsi zaiola esandiote urteek eta legeek. Baina ideiak,ilusioak, harritzeko gaitasunak, lanagustura egiteak, ez dute adinik, horiekez dira jubilatzen. Denok dugu askoemateko eskolan, artistek, etxean ditu-gun aiton-amonek, jendeak, oro har.

Anima zaitezke, ahaleginak merezidu. Utzi bakoitzak gure barruan dara-magun umea azalarazten, ez izan bel-durrik. Ordaina neurtezina da. Eta zu,Txapas, ez zaitzatela jubilatu!•

atzeko atetik

Munduan 103 milioi haur eskolatu gabe daude.Horietatik 3/4 Saharaz hegoaldeko Afrikan eta Asia hego-mendebaldean bizi dira.Eskolatu gabeko pertsona helduen 2/3 emakumeak dira.

Joxe Mari AGIRRETXE“Porrotx”

MAGISTERITZAN DIPLOMATUA ETA PAILAZOA

Hunkitzen, emozionatzen,harritzen duten irakasleak

*

10 ORDUKO PROGRAMA• 2 orduko 5 saio gazteekin.• Gaiak: haserretzea, adarra jotzea eta ligatzea.

8 ORDUKO PROGRAMA• 2 orduko 3 saio gazteekin eta 2 orduko saio batirakasleekin.

• Gaiak: haserretzea, adarra jotzea eta ligatzea.

2 ORDUKO PROGRAMA• 2 orduko saio bat gazteekin.• Gaiak: ligatzea edo haserretzea eta adarra jotzea.

OHARRAKIrakasleek gida didaktikoa jasotzen dute, saioen jarraipena egiteko.Ikasleek, berriz, Hitzontzia izeneko liburuxka bana, eta, horrez gainera,Kuxkuxeroa txat-gunean parte hartzeko aukera eskaintzen zaie.

Ezaugarriak Eskaintza zehatza

GAIA: ESKOLA TXIKIAK • ESPERIENTZIA: LAMIAKO MASKARADA ... · GAIA: ESKOLA TXIKIAK •...

Documents

Transcript of GAIA: ESKOLA TXIKIAK • ESPERIENTZIA: LAMIAKO MASKARADA ... · GAIA: ESKOLA TXIKIAK •...