1

FRANTZIAKO IRAULTZA

Iker Hernndez Jauregi D.B.H 4

2

Aurkibidea

Aurkibidea 2

Frantziako Iraultza 4

I. Iraultzaren zergatiak 4

II. 1789ko Estatu Orokorrak 5

III. Nazio Biltzarra (1789) 7

IV. Biltzar Nazional Konstituziogilea (1789-1791) 8

a. Bastillaren hartzea 8

b. Konstituziorako bidean 10

c. Iraultza eta Eliza 10

d. Alderdien agerpena 11

V. Biltzar Legegilea (1791-1792 12

a. Gerra 13

b. Krisialdi konstituzionala 14

VI. Konbentzio Nazionala (1792-1795) 14

a. Girondinoak eta jakobinoak aurrez aurre. 14

b. Errepublika kolokan 16

c. Robespierre eta Izualdi Handia 17

VII. Directoire (1795-1799) 18

VIII. Iraultzaren ondorioak 20

3

IX. Kronologia 22

1787. 22

1788. 22

1789. 22

1790. 23

1791. 23

1792. 23

1793. 24

1794. 25

1795. 25

1797. 25

1799. 25

4

Frantziako Iraultza

Frantziako Iraultza (frantsesez Rvolution franaise) 1789tik 1799ra

bitartean Frantzian aldaketa azkar eta sakonak ekarri zituen prozesu

sozial eta politikoa izan zen. Prozesu horretan, Frantziako Antzinako

Erregimenaren egitura politikoa (monarkia absolutua, pribilegio

feudalekin aristokraziarentzat eta klero katolikoarentzat) irauli zen,

Ilustrazioko printzipio arrazionaletan oinarrituta eta Libert, galit,

fraternit leloan bilduta.

Aldaketa horiek bortizki astindu zuten Frantzia osoa. Errepublikaren

aldekoak eta erregearen aldekoak elkarren kontra borrokatu ziren, eta

Izualdian, exekuzioak zabaldu eta errepresioa areagotu zen, baita

errepublikanoen artean ere. Kanpo harremanei dagokienez, Frantziari

gerra egin zioten Europako botere nagusi guztiek garai honetan, lehengo

egoera politikora itzularazi nahian.

Iraultza Napoleon Bonapartek boterea eskuratzean amaitutzat jo

zen. Inperio bat eta gerra ugariren ondoren, 1815ean monarkia berrezarri

zen Frantzian.

Aro Garaikidea Frantziako Iraultzaren atzetik etorri da. Harrezkero,

errepublikak eta demokraziak ugaldu eta hedatu dira, eta ideologia

modernoak sortu, Frantziako Iraultzan jaiotako liberalismoaren,

nazionalismoaren, sozialismoaren eta sekularizazioaren argitan.

I. Iraultzaren zergatiak

Frantziako egoera orokorra oso zaila zen iraultzaren bezperan,

faktore negatibo asko baitzeuden momentu horretan. Arrazoi horien

artean ilustrazioaren ideiak, burgesiaren gorakada, krisi ekonomikoa eta

uzta txarrak zeuden beste askoren artean.

5

Egitura kariei begira Frantzian, momentu hartan, monarkia

absolutista krisi sakonean zegoen, bere egitura eta erakundeak

estatuaren eta herritarren beharrei irtenbide bat emateko kapazak ez

baitziren. Alde batetik burgesiaren gorakada handia egon zen XVIII.

mende osoan zehar. Honek gero eta garrantzia ekonomiko handiagoa

zuen, haien eskuetan baitzeuden finantzak, merkataritza eta produkzio

bideak, besteak beste. Honen ondorioz estatuaren ondasun sortzaile eta

honen ekonomiaren euskarri ia bakarrak bihurtu ziren. Honez gainera,

haiek ziren, halaber, ikasketak egiten zituztenak, eta Ilustrazioaren

berdintasun politikoaren eta gobernu eta gizarte arrazionalen ideiak hartu

zituzten besteak batzuen artean. Guzti honen ondorioz, bere

garrantziaren kontzientzia hartu zuten eta orduan ia ez zuten ordezkapen

politikoa eskatzen hasi ziren.

Azkenik, aipatutako krisi ekonomiko sakon hori are larriago bihurtu

zen Frantziak AEBen independentziako gerraren gastuen ondorioz. Krisi

ekonomikoko kinka honetara nekazaritza krisia eta uzta txarrak gehitu

ziren, eta ondorioz pobrezia eta gosea gehiago zabaldu ziren. Baina honen

beste ondorio larria ere izan zen industriaren produktuen eskaria jaistea,

krisi industriala sortu zenarekin.

II. 1789ko Estatu Orokorrak

Luis XVI.a tronura igo zen krisi ekonomiko baten erdian; estatua

porrotaren gertu zegoen eta gastuak sarrerak baino handiagoak ziren.

Egoerak Zazpi Urteko Gudan eta Ameriketako iraultzan parte hartzean

zeukan erroa. 1776ko maiatzean, Turgot ogasun ministroa egotzi zuten

erreformak ezartzeko gai izan ez zelako. Hurrengo urtean, Jacques

Necker, atzerritar bat, Ogasun Comptroller Orokorra izendatu zuten. Ezin

izan zuten ministroa izendatu protestantea zelako.

6

Necker zerga atzeragarriek

herri xumea zapaltzen zutela

konturatu zen, aitoren semeentzat

eta elizgizonentzat salbuespen

ugari zeuden bitartean. Herrian

zerga gehiago ezin zirela ezarri eta

salbuespenak kendu behar zirela

esan zuen; eta mailegu gehiago

eskatuz gero, herriaren diru

eskasia konponduko zela iradoki

zuen. Necker txosten bat

argitaratu zuen aldarrikapen hau

sustatzeko (bertan defizita

gutxiesten zuen 36 milio

liberatan), eta legegizonen

boterea murriztea proposatu

zuen.

Erregeen ministroek ez zuen

txostena onartu eta Neckerrek,

bere posizioa sendotzeko ministro

egiteko eskatu zion erregeari. Hark

uko egin zion, Necker egotzi zuen,

eta Charles Alexandre de Calonne

aukeratu zuen. Calonne dirua

xahutzen hasi zen, baina,

berehala, herriaren ogasun egoera

larriaz jabetu zen eta zerga kode

berria proposatu zuen.

Proposamenaren arabera lurraren gaineko zergak ezarriko ziren,

beraz, aitoren semeei eta elizgizonei eragingo zien. Legebiltzarrak

proposamenari aurre egin zionez, Calonnek Handikien Biltzarra antolatu

zuen. Hala ere, Biltzarrak ez zituen Calonneren proposamenak onartu eta,

gainera, kritikak zirela medio, bere posizioa ahuldu zuen. Hortaz, erregeak

Estatu Orokorrak bildu nahi izan zituen 1789ko maiatzerako, 1614tik

lehenengo aldiz. Hori Borboi monarkiaren ahuleziaren seinalea izan zen,

herri xumearen erabakiaren pean geratuko baitzen.

Estatu Orokorrak hiru estatutan antolatuta zeuden: elizgizonak,

nobleak, eta gainerakoak. Batzartu ziren azken aldian, 1614an, estatuek

boto bana izan zuten, beraz, bik bati irabazi ahal zioten. Pariseko

Legebiltzarra gobernuak iruzur egiteko beldur zen; emaitzak moldatuko

zituelakoan baitzegoen. Hori horrela, biltzarra 1614ko bezalakoa izateko

eskatu zuten. 1614ko arauak ez zetozen bat tokian tokiko arauekin,

haietan, legebiltzarkideek boto bana zeukaten; hirugarren estatuaren

7

legebiltzarkideen zenbakia (herri xumea) bikoitza zen; legebiltzarkideak

hautatzeko hauteskundeak zeuzkaten eta legebiltzarkide bat-boto bat

araua zeukaten, estatuka botoa eman beharrean.

Batzartu baino lehen,

Hogeita hamar laguneko

komitea, Parisko liberalen talde

bat, estatuka bozkatzearen aurka

hasi zen. Talde hark (batez ere

aberatsak ziren) Estatu

Orokorrean Dauphin bozketa

metodoa erabiltzearen alde agertu

zen. Taldekideek antzinako

aurrekariak ez zirela nahikoak

esaten zuten, burujabetza herrian

zeutzalako. Neckerrek handikien

bigarren bilkura bat antolatu zuen,

bertan, bitartekaritza bikoitza

egozten zuten, 333 boto aldeko

eta 111 boto aurkako

emaitzarekin. Erregeak, hala ere,

abenduaren 27an proposamena

onartu zuen; baina Estatu

Orokorrent

zat boto

bakoitzaren

pisuaren

eztabaida

utzi zion.

Hauteskundeak 1789ko udaberrian izan ziren; hirugarren estaturako

boto-emaile izateko, 25 urte edo goragoko frantses gizonezkoa izan;

zergak ordaindu eta bozkatuko zen lekuan bizi behar zen.

III. Nazio Biltzarra (1789)

Hilabete bateko eztabaiden ostean, Hirugarren Estatuak ekimena

hartu zuen. Abb Sieysek proposatuta, 1789ko ekainaren 17an, Estatu

Orokorrek Frantziako Nazio Biltzarra izena hartu zuten, orain nazioa bera

(eta ez estamentuak) ordezkatzen baitzuen biltzarrak. Beste bi

estamentuei bat egiteko gonbita luzatu zien, baina haiek gabe ere

jarraitzeko asmoa agertu zuen. Ekainaren 19an, xeheen arazoez

8

arduratuta zeuden apaizek bat egin zuten Hirugarren Estatuarekin, baita

nobleziako 47 kidek ere.

Ekainaren 20an, erregeak

biltzeko lekua itxi zien, prozesua

mugatzeko asmoz. Hala ere,

biltzarra aldameneko pilotaleku

batean bildu zen. Hor Pilotalekuko

Zina egin zuten, zeinetan Frantziak

idatzitako konstituzioa izan arte

biltzen jarraituko zutela hitzartu

zuten.Ekainaren 27rako,

erregearen aldeko alderdiak

amore eman zuen, nahiz eta

Parisera eta Versaillesera soldadu

asko hurbildu ziren. Biltzarrari

babes- eta adore-mezu ugari iritsi

zitzaizkion Frantziako hiri askotatik

bidalita. Uztailaren 9an, biltzarrak

Nazio Biltzar Konstituziogile izena

hartu zuen.

IV. Biltzar Nazional Konstituziogilea (1789-

1791)

a. Bastillaren hartzea

Orduko, Necker Frantziako

gorteko kide askok etsaitzat

zeukaten Hirugarren Estatua

babestu eta gidatzeagatik. Marie

Antoinette erreginak, Artoisko

kondeak (Luisen anaia gazteagoak)

eta erregeko kontseilu pribatuko

beste kide atzerakoiek limurtu

zuten erregea Necker kanporatu

zezan. Uztailaren 11n, erregeak

Necker bota zuen, finantza

ministerioa guztiz eraberritzen

zuen bitartean.

Paristar askok ust