FILOTHEA - klasikoak.armiarma.eus · baitzen. Eta Iondone Ioanis ebanjelistak ez othe zuen bere...

FILOTHEA

Silvain Pouvreau

3

Iturria: San Frances de Sales Genevako Ipizpicuaren Philothea, Silvain Pouvreau. Paris, 1664.

Klasikoen Gordailuan:http://klasikoak.armiarma.com/idazlanak/P/PouvreauFilotea.htm

Klasikoen Gordailuak egindako lanak oro dominio publikokoak dira,eta, Jabego Intelektualaren Legearen arabera jatorrizko idazlanak bestelako eskubiderik ez baleuka, nahi bezala erreproduzi daitezke.

Pouvreau S, Filotea.qxd 05/11/2006 12:09 PÆgina 2

5

San Franzes de Sales,Jenebako ipizpikuaren

FILOTHEA eta Xapeletaren andre dana Mariaren ohoretan

debozionerekin erraiteko antzea

Silvain Pouvreau apezak eskaraz emana

ParisenM. DC. LXIV.

avec approbation


Silvain Pouvreau

7

irakasmenduak errazago direla, hark aitzinetik obratu dituela ikusirik.Gizon hura ethorki noble eta aberats batetarik sorturik, nobleak haztenohi diren bezala, bertutetan eta szienzia ederretan gazte danik ikasia zen.Erregeen Kortetan, Prinzeen Palazioetan, Partikularen etxetan, adiski-deen batzarretan, munduko egitekoetan, debozionezko eserzizetan,Ipispikuari dagoskan eginbidetan eta lanetan hura gure mendean ikusidugu hain ohorezki eta sainduki zebillala eta hari zela, non gure alferta-suna aithorturik, behar baigindeske ahalkez gorritu, ikusteaz mundukolegeak, egiteko handiak edo gure ethorkizko ozpea gatik eskusatzen gare-la egiazko Giristinoari dagokan bizitzeari lotzetik. Bada zer ere Gizonhandi haren Filotheaz erran baitut, orobat haren Theotimoz, erran nahida, Iainkozko amorioaren gainean egin duen urrezko liburuaz, eta utziderauzkigun eskiribu guziez erraiten dut. Hek eskuztatzen eta irakurtzenditudanean gauaz eta egunazm ezub bagije garebn dotrinatik hitz ederre-nak eta puntu prinzipalak hautatu, bildu eta beregain eman gabe, geroastiak diostanean, hekin erabilteko neure gogoan, ene baitan barrena sar-tzeko, eta hala erraitera, neure odolean eta sustanzian ahal bezanbatnahasteko. Hori da nik diodana Gizon saindu hartaz, eta hau da emaitenderautzudan konseillua, ene illoba prestua, baldin hura hautatzen baduzuzure saihetseko lagun eta Senekak zioen arauera, zure bizitzearen xuxen-tzaille eta nausi hartzen baduzu, hura zurekin bazendu bezala bazabiltza,eta haren keinura prestik bazaude, etzait urrikituko nik zuri eman konsei-lluaz, eta zuk eztuzu sekulan izanen damurik hari iarraikitzeaz. Hitz batez,ene illoba maitea, Horaziok dioena erraiten derautzut, Iainkoak dizulaosasuna, zaude zure gogara, eta abisu hauk baino hobeagorik badakizu,gogotik egidazu parte, hobeagorik ezpaduzu, hautaz balia zaite ni bezala.

Koloniatik Apirillaren lehenean 1642

OTHOITZA

Alexandro VII gure Aita Sainduak egina Franzes de Sales Doatsuaren besta egu-neko, zeina egin baitzen lehenik Erroman, Iondone Petriren eliza nausian, urtha-

rrillaren 8, 1662

ANTIFONAO Iainkoaren elizako Apez eta Ipizpiku merezizkoa, bertuteen obra-

tzaille miragarria, haren pobluaren Arzain leiala, othoitz egiozu Iainkoari

ALEXANDRO,IZEN HUNEZ ZAZPIGARREN AITA

SAINDUAREN GUTHUNA,DON ANTONIO BIXO BERE

ILLOBA GANA,SAN FRANZES DE SALES, JENEBAKO

IPISPIKUAREN FILOTHEAREN GAINEAN

Ene illoba maitea, damu harturik zu ene ganik urruntzeaz, berriz hasnadintzat zurekin minzatzen elkarganako guthunetan, hemendik abiatuzinenean erran nerauskitzun hitzez orai ere urrun zarelarik orhoituko zai-tut. Arren nagotzu, noiz eta non ere nahi den, duzun Franzes de Salesmaite, laket bekizu haren baitan, iar zaite haren seme obedienta, hura ira-kur ezazu erneki, har ezazu haren gainean prestuki bizitzeko moldea.Haren Filothea, erran nahi da, bizitze deboterako introdukzionea ganahogoi urthetarik huna, Iainkoaz lekora zordun naiz, deus ere bada enebaitan kutsu gabekorik. Hura hamarretan irakurri eta ehunetan irakurtzenbadut ere, bethi iduri dagot geiago erraiten derautala, lehen erran derau-tan baino. Zinetsten banauzu, liburu hari itxekiko diozu zure bizitzeko,bai kanpoko, bai barreneko urratz guzien moldatzeko eta neurtzeko.Ezterautzu erraiten har dezazula bide hersirik, egon zaitezila ermitauabezain bakarrik, besarka dezazula ohiz kanpoko bizitze thaillurik: bainagogoan duena da, zure ekartzea giristinoaren prefekzionera, eta zurizinezko debozionearen irakaztea nor nahiri dagokan antzeaz. Bertutea,zioen zahar batek ikus ahal baledi kolore biziz errepresentaturik, berebegitartearen botherez diren guziak ekar letzake bere ganako amoriora.Segur hori, ene ustez, ardietsi du Franzes de Sales handiak, hain amolsu-ki, hain konpliki bertutearen maiestatea, edertasuna eta grazia guziabegien aitzinean emaiten baiterauku ezen. Ordea haren liburuetan ohore,laudorio eta amorio geiago merezi duena da, zeren gure Salbatzailleamirail eta molde harturik, hasi baita bera lehenik ongi egiten, eta gure ira-kasten: hala non erran baititeke, noiz ere haren konseilluak irakurtzen etaenseiatzen baititu, haren bizitzea ere irakurtzen duela, eta frogatzen haren

FILOTHEA

6


egon baitzen, zeren ezpaitzeakien bere peinturaren itzulten, Glyzerakbere flokak egiten zituen bezanbat moldetara; halaber Espiritu sainduakbere serbitzarien mihiez eta eskiribuez emaiten dituen irakasmenduakhain bertze maneraz ordenatzen eta arrimatzentu, non haren Dotrinabethi bera bat delarik, guziarekin ere hartaz egiten diren liburuak hagitzdiferent baitira bata bertzetik, hekin egiteko antze diferenten arauera.Gerthuz, Introdukzione hunetan ezin eskiriba dezaket, eta eztut nahi, ezbehar ere eskiribatu, gure aitzinekoek debozionearen gainean iadanikargira eman dutenaz bertzerik. Lore berak eskaintzen derauskitzut, eneIrakurlea, bainan hetaz egin dudan floka ezta hekinenak bezalakoa izanen,zeren hura bertzela arrimatu baitut.

Debozionezko libururik egin duten guziak hurren, iarri dira mundu-ko tratuetarik urrun apartatu direnei irakazten, edo ezpere mundutikosoki apartatzen duen debozione suerterik irakatsi dute. Ene intenzioneada hirietan, mainadetan, Kortetan, Palazioetan eta bere bizitze thailluaz,kanpoko lanez bezanbatean, bide komun batetara obligatuak direnei ira-kasteko, iakinik hainitzetan horrelakoek buruan sartu duten ustezko ezi-naren aitzakiaz eztutela orhoitu ere nahi bizitze debotari lotzeaz, zinets-ten dutela, nola ezpaita ausart den animaliarik Palma Christi daritzon bel-harraren hazitik dastatzera, halaber eztela nihor Giristinoaren debozione-ko palma ardietsiren duelako uste behar duenik, munduko egitekoetanbalsaturik dagozino. Eta nik erakuzten derauet ezen, perla-amak itsasoanbizi diren bezala itsas-ur xortik hartu gabe, eta nola Kelidoniako Irla aldehetan ur eztizko ithurririk baita, nola Piraustak ere hegaldaka baitabiltzasuaren karretan bere hegalak erre gabe, halaber arima bihotzdun etafermu batek bere bizia daramakeiela munduan, munduko egiterik hartugabe, aurki dezakeiela debozione ezti batetako ithurbururik mende hune-tako uhin gazien eta zaminen erdian, eta hegaldaka dabilkeiela lurrekoguthizietako karren artean, bizitze debotazko desir sakratuen hegalak erregabe. Egia da hori gaitz dela, eta halakotz desira nuke hartara bere antzeaekar balezate berokiago, nihork hunerainokoan oraino egin duen baino,ni febleena naizelarik eskiribu hunez enseiatzen naizen bezala lan sainduhorri bihotz handi batez lotuko zaizkonei nolazbait heltzera.

Halarik ere ordea Introdukzione hau ezta ilki argira, nik neure buruzedo oldez nahirik. Arima ohorez eta bertutez egiazki bethe batek zenbaiturthez gerostik Iainkoa ganik izan zuenean bizitze debotera ardietsinahizko grazia, desiratu zuen ni partikularki hartarakotzat hel eta lagunnenkion, eta nola hainitz aldetara zordun bainintzen haren gana, lehenaspaldi danik haren baitan debozionerako antze hainitz ikusirik, artha

Silvain Pouvreau

9

gure gatik. O Franzes Doatsua, zarela gure ararteko Iainkoaren aitzinean.Arren gai gertha gaitezin Iesu Kristo haren seme gure Iaunaren prome-sez gozatzeko.

O Iainkoa, nahi izan duzuna arimen salbamenduko Franzes Doatsuazure Konsesora eta Ipizpikua egin ledin guzia guzientzat; iguzu grazia,guk zure konseillu onez gidaturik, haren merezimenduak lagundurik, zurelorian sekulako bozkarioak ardiets detzagun. Hortaz gagozkitzu IesuKristo zure Seme, gure Iaunaren izenean, zeina Espiritu sainduaren bata-sunean zurekin bizi eta Errege baita Iainko bera sekula sekuloronekotz.Biz hala.

GOMENDIOZKO OTHOITZA

O Iesus eztia, ene Iauna, ene Salbatzaillea eta ene Iainkoa, hura nizure Maiestatearen aitzinean ahuzpez iarririk, eskiribu hau zure loriarenaitzinamenduari konsekratzen diodala. Bizi etzatzu hartan dauntzanhitzak zure benedizinoz, arren, zeinen ere gatik hura egin baitut, arimekhura irakurriz har detzaten desiratzen deraustedan inspirazione sakratuak,eta bere othoitzez ene gainera bereziki zure neurrigabeko miserikordiarenerakartzekoa; beldurrez bertzei mundu hunetan debozionerako bideakerakutsiz gero, neroni bertzean egon nadin bethierekotz ahalkaturik etaarbiuaturik: aitzitik bizitze hilkizun hunetako kasuen eta perillen artean,zure gana fidel naizelako seinaletzat, neure bihotz guziaz hekin bateanbozkariozko kantaz sekulakotz kanta dezadan ahoan dudan hitz eder hau:Bizi dadilla Iesus. Bizi dadilla Jesus. Bai, Jesus Jauna, bizi zaite, eta iar zaitegure bihotzetan Errege sekula sekuloronekotz. Biz hala.

PREFAZA

Ene irakurle maitea, othoitzez nagotzu prefaza hunen irakurtzeaz zure eta ene satifazinotan.

Glyzera flokagilleak hain zotilki zeakien hainitz aldetara loreen orde-natzen, itzulten eta nahasten, non lore berez hainitz floka molde egitenbaitzuen; hala non Pausias Peintadorea, nor hobekienik bezala hari zela,bere koloreez hek ziren bezain bertze ardietsi nahiz, ezin bertzez hutsik

FILOTHEA

8


kuzten diot nola hetarik itzul eta urrunago iragan diteken. Finean bortz-garren partean hura aphur bat erakartzen dut apartera bere burua gana,freska dadin, hats har dezan, eta indar berririk bil dezan gatik, arren geroagudokiago bidean abia, eta bizitze debotean aitzinago dadin.

Mende hunetako jendea xoil da bihurria: badakusat aitzinetik etaurruitik, hainitzek erranen dutela Fraidei eta debozionetiarrei baizen ezta-gotela hain antze partikularik egitea nihor saindutasunera gidatzeko; har-tarakotzat asti eta epe geiago behar dela, nik dudan Diozesa bezain pisua-ren kargua duen Ipizpikuak ahal dukeien baino; horrelako lanak barraia-tzenegi duela kontuzko gauzetan enplegatu behar den adimendua.

Nik ordea diotsut, ene Irakurle maitea, San Denys handiak zioenbezala, Ipizpikuei, beregainki dagotela arimen perfekzionatzea, zerenhekin Ordena gainekoa baita gizonen artean, Serafinen Ordena Angeruenartean gainekoa den bezala; hala non Ipizpikuek ahal duketen astia ezinhobeki eman baitezakete debozionezko tratuetan aino. LehenagokoIpizpikuek eta elizako Dotorek gutienean guk bezanbat afekzione gutenbere karguetara, halarik ere artha zedukaten bere gomendioan iarten zirenarima partikularren gidatzeaz, hekin guthunetarik ageri den bezala.Hortan Apostoluei zerraisten, zeinek mundu guziko ustaillean bihi buruseinalatuago batzu biltzen baitzitusten afekzione berezi eta partikularbatez. Nork eztaki Thimoteo, Tiro, Filemon, Onesimo, Santa Thekla etaApia, Iondone Paulo handiaren umeak zirela San Marko, eta santaPetronila, Iondone Petrirenak ziren bezala? Santa Petronila diot, zeina,Batroniok eta Galoniok ederki frogatzen duten arauera, ezpaitzenIondone Petriren belhauneko umea, baina xoilki hren alaba espiritualabaitzen. Eta Iondone Ioanis ebanjelistak ez othe zuen bere guthunetarikbat eskiribatu Elektra andre debota gana?

Pena da, aithortzen dut, arimak, zein beregain gidatzea, baina nohorarintzen eta konsolatzen duen pena da, eta ogi epailleek edo beruinsaleekduten bezalako pena da, ezen hek eztira nihoiz ere heuregiago, lan etakarga handirik daramatenean diren baino. Trabaillua da egiazki, bainalotzen zaiskonei bihotza sosegatzen eta bizitzenderauena hartarik helduzaiena eztitasun gozoaz, usain onezko zinamonak egiten derauen bezala,hura Arabia doatsuan darabillatenei.

Erraiten da tigre emeak kausitu duenean bere umetarik bat, ihizta-riak bidean utsiten dioena haren eragoiteko eta gibelatzeko, berak ber-tzeak eramaitaen dituen bizkitartean, ume arukitu hura berea gainean har-tzen duela, zenbat ere lodi-larri baita, eta eztela hargatik pisuago aitzitikarinago dela egiten duen lasterrean haren gordetzeko bere lupeko zilho-

Silvain Pouvreau

11

handi batez iarri nintzen hari ongi irakazten; eta hura gidatu nuen ondo-an haren desirari eta kondizioneari zegosten eserziza eta bide guzietarik,utsi niotzan eskiribu eta seinale batzu, hetaz behar orduan baliatzeko.Hark gero erakuzi ziotzan gizon handi iakinsun eta Iainkotiar bati, zeingizonek, ustez hainitzek probetxu athera lezaketela hetarik, handirogomendatu baitzerautan hek kanpora netzala guzien serbituko. Horierrazki ardietsi zuen ene ganik, zeren haren adiskidetasunak eta iujea-menduak esku eta bothere handia zuten ene borondatean eta iujeamen-duaren gainean.

Bada den guzia hobeago eta ederkiago egitea gatik, hura berriz mira-turik eta irakurririk, hartan zenbait elkarren ondoko iarraikitza ezarri dut,hainitz abisu eta irakazmendu geiago emanik ene intenzionearen arauera;bainan hori guzia egin dut astirik bat ere hurren enuela. Hargatik eztuzuhemen deusik eztudiaturik ikusiko, baina xoilki bilduma bat fede onezkokonseilluez egina, deklaratzen ditudala hitz ageriez eta adi diteskeienbezala, behintzat hala egiteko desira izan dut; hitzkuntzako edergailluezbezanbatean, nola hainitz bertze egiteko baitut, eztut gogorik ere izanhetaz orhoitzeko. Ene hitzak erraiten diotzat Filotheari, zeren nola hai-nitz arimaren probetxuko hari bainaiz, lehenik batentzat xoilki egin nueneskiribua, hari emaiten diot debozionean iarri nahi duten guziei dagotenizena, ezen Filothea erran nahi da Iainkoa maite duen arima, edo arimaIainkotiarra.

Behatzen diodala beraz hortan guzian debozioneko desirazIainkoaren amoriora heltzeko gogo duen arimari, Introdukzione hau egindut bortz partetan berezirik. Lehen partean enseiatzen naiz zenbait abi-suz eta eserziziez Filothearen desir sinplearen ekartzera erresoluzione osobatetara, zein erresoluzione noizbait finean egiten baitu konfesione jene-ralaren ondoan zin zinezko premez eta protestazione batez, gero komu-nione sainduan bere burua emaiten dioela bere Salbatzailleari, etaSalbatzaille hari berea, doatsuki sartzen da haren amorio sainduan. Horieginik, aitzinago haren gidatzea gatik erakuzten diotzat bi bide handi geia-gotik guziagora bere buruaren bat egiteko Iainkoaren maiestate saindua-rekin: bata da Sakramenduez usatzea, zeren hek direla bide Iainko guzizona heldu da gure gana, bertzea da Orazionea, zeren hartaz Iainkoakbereganatzen gaitu. Hunetan emaiten dut bigarren Partea. HirugarrenPartean erakuzten diot nola enplegatu behar den bere aitzinamenduarihobeki dagozkan bertutetan, eta hargatik nihon bertzetan edo bere buruzezin errazki hartuko zituen abisu partikular batzu xoilki emaiten diotzat.Laugarren Partean agertzen diotzat bere etsaien zelatak eta sareak eta era-

FILOTHEA

10


ekartzen ditudanean debozioneko ur salbagarrietara eginen duela enearima debozionearen espos, emanen dituela ene beharrietan bere amudiosainduaren urrezko hitzak eta ene besoetan hekin arauera obratzeko inda-rrak, zeinetan baitatza egiazko debozionea, othoitzez nagokalaIainkoaren maiestateari hura digula niri eta bere Elizako ume guziei, zeinelizaren eskuetan eta iujeamenduaren azpian ezarri eta sekulakotz utsinahi baititut ene eskiribu, obra akzione, hitz, borondate eta pensamenduguziak.

Anerin Santa Madalena egunean, 1608

Silvain Pouvreau

13

an, naturalezazko amudioak hura bere kargaz arinduz. Zenbatenaz gogo-tikago aitaren bezalako bihotz batek bere karguan hartuko du prefekzio-ne sainduaren desiran arukitu dukeien arima? Zenbatenaz hura minduri-kiago besoetan eta bulharretan iasanen du, ama batek bere haurtxoa iasai-ten duen bezala, fardela maite hartaz unhatu gabe? Ordea, dudarik gabe,hori da aitari dagokan bihotz baten egitekoa, hargatik eztaritzate aski delabere diszipuluei erraitea gure haurrak, bainan are mindurikiago erraitenderauezate, gure haurtxoak.

Gainerakoan, ene Irakurle maitea, egia da eskiribatzen dudala bizitzedebotaz, debot enaizelarik; bainan enago segur desir gabe noizbait debotizaiteko, eta hau da oraino zure debozionearen irakazteko bihotzik emai-ten derautan afekzionea, ezen gizon iakin handi batek zioen arauera, ikaz-teko bide ona, da ikazten iartea; hobea, da enzutea; hoberena, da irakaz-tea. San Agustinok bere Florentina debota gana eskiribatzen dueneanerraten du, bertzei partitzeko ofizioak edo eginbideak dadukala merezi-menduaren lekua gero hartzeko, eta irakazteko ofizioa dela ikaztekozimendua.

Alexandrok hanbat maite zuen Konpaspe donzeilla ederra peintaarazi zioen Apellez zeritzon beregaineko peintadoreari, eta ApellesekKonpasperen edertasuna luzaro miratuz eta konsideratuz haren begitar-tearen arraidurak telaren gainean trazatzen zituen eredura, haren amo-riozko dardoak sartu zituen bere bihotzean, eta hala gertatu zen hartazpasionaturik, non Alexandrok hori ezaguturik, urrikalduz hura eman bai-tzioen emaztetzat, eta horrela bere Peintadorearen amorea gatik beragabetu zen munduan zuen maiterik maitenaz; hortan, dio Pliniok, berebihotzaren handitasuna erakutsi zuen, eginen zuen bezanbat, biktoria sei-nalaturik eraman balu bere etsaietarik.

Bada iduri dagot, ene irakurle maiea, Ipizpiku naizenaz gero, iainko-ak nahi duela gizonen bihotzen gainean peinta detzadan ez xoilki ohikobertuteak, bainan oraino haren debozione guziz maitea eta guziz oneri-tsia; eta nik lan hura gogotik hartzen dut, bai ene ganik hori nahi dutenenobeditzea eta ene eginbidearen egitea gatik; bai zeren esperanza baitutdebozionea bertzeen arimetan eskiribatzen dudan bizkitartean, agianenea hari sainduki amoratuko zaiola. Bada Iainkoaren Maiestateak nihoizere ikusten banau hartaz biziki ukiturik eta harturik, hura emanen derautsekulako espostzat. Errebeka ederra eta garbia, Isaken abreak eradanez,hautatu izan zen haren espos izaiteko, eta hartarakotz hark ez eman izanzeiskon beharri-dilindakariak eta urrezko esku-muturioiak; ni halaber fidanaiz ene Iainkoaren neurrigabeko ontasuna baitan haren ardi maiteak

FILOTHEA

12


Zein den egiazko debozionea

LEHEN KAPITULUA

Baduzu, Filothea, debozionearen ardietsteko goga eta desira, zeren,nola giristino baitzara, badakizu bertute hura Iainkoaren Majestateariguziz eder zaiola. Zeren ordea egiteko baten hastetik egiten diren hutsxipiak, aitzinerakoan emendatzen baitira, eta azkenean ezin kasik erreme-dia baititezke, behar da, gauza guziak baino lehen, iakin dezazun, zer dendebozionezko bertutea: Ezen, nola ezpaita egiazkorik, bat baizen, bai fal-sorik eta banaloriazkorik hainitz, ezagutzen ezpaduzu, zein den egiazkoa,engana ahal zindezke, eta iarraiki zinkidizkeo zenbait debozione erhori,errebelaturi eta legez kanpokori.

Areliok peintatzen ohi zituen egiten zituen imajinen begitarte guziakmaite zituen emazteen idurira eta airera: eta guziak ere peinturatzen dutedebozionea, nork bere buruaren eta gogoaren arauera. Nor ere barurtze-ra emana baita, uste izanen du xoil debot dela barurtzen bada, bihotzaherraz bethea ekartzen duelarik, eta ausart eztela mihiaren bustitzeramahats-arnoz, ez urez ere, hain zuhur eta hersia baita ezen, eztu dudarikeginen haren sartzeaz lagunaren odolean barrena bere erran gaixtoez etafalsoez. Bertzeak bere burua debot daduka, zeren hainitz orazione errai-ten duen egun guziez, gero hekin ondoan haren nihia urtzen delarik hitzgarratz, gaitz, gaixto muthiri, eta urguillu suerte guzietan, etxekoen etahauzoen artean. Bertzeak gogotik aumoina atheratzen du molzatik pobreiemaiteko, bainan emadurarik eztezake bihotzetik ekar, bere etsaiei barka-tzeko. Bertzeak barkatuko deraue bere etsaiei, bainan bere hartzekodunezkonturik eztezake egin, iustiziaren bortxa hutsez baizen. Jende hek guziakkomunzki debotzat ahotan dabiltza, eta bizkitartean eztira debot bat ere.Saulen jendeak Dabiten bilha zebiltzan bere etxean: Mikolek zurezkoimajina bat haren ohean emanik, eta Dabiten tresnez estalirik, zinetsarazizerauen Dabit bera zela, eta lo zetzala eriz: hala ere hainitz estaltzen diradebozione sainduari dagotzan obra kanpoko batzuez; eta munduakzinetsten du debot direla, bainan egiazki eztira debozionearen itxurakbaizen.

Debozione egiazkoak eta biziak, Filothea, bertze guziak baino lehen,nahi du Iainkoaren amudioa; aitzitik debozionea ezta Iainkoaren egiazkoamudioa baizen; ez ordea nola halako amudioa, zeren Iainkoaren amu-

Silvain Pouvreau

15

FILOTHEA EDO BIZITZE DEBOTERAKO

INTRODUKZIONEALEHEN PARTEA

Non baitauntza behar diren abisuak, eta exerzizak arimaren gidatzeko,bizitze debotaz hartu duen lehenbiziko desiratik, haren besarkatzeko

erresoluzione oso batetaraino.

FILOTHEA

14


debozionea deitzen da; hala non debozioneak ezpaitio karitatearen suaribertzerik emaiten geiago, karra baizen, zeinak egiten baitu karitatea erne,agudo eta arthatsu, ez xoilki Iainkoaren manamenduen begiratzera, bai-nan eta zeruko inspirazioneen eta konseilluen besarkatzera ere.

Silvain Pouvreau

17

dioa, gure arima edertzen duen bezala konsideraturik, grazia deitzen da;eder egiten baigaitu Iainkoaren begien aitzinean; obra onik egiteko inda-rra emaiten deraukun bezala konsidraturik, deitzen da karitatea, bainanardietsi duenean perfekzionearen puntura, non, ez xoilki obra onik eragi-ten baiterauku, baina bai obra arazitzen baigaitu arthatsuki, maiz eta agu-doki, orduan deitzen da debozionea. Austruxak eztira behin ere hegalda-tzen, oilloak bai, bainan pisuki, eta hala ere behera, eta gutitan, ordea arra-noak, usoak, enadak, maiz, laster, eta gora hegaldatzen dira: hala bekato-reak eztira hegaldatzen Iainkoa baitara, aitzitik bere laster guziak egiten-tuzte lurrean, eta lurrarentzat; debozionea oraino ardietsi eztuten jendeprestuak Iainkoa baitara hegaldatzen dira: hala bekatoreak eztira hegalda-tzen Iainkoa baitara, aitzitik bere laster guziak egitentuste lurrean, etalurrarentzat; debozionea oraino ardietsi eztuten jende prestuak iainkoabaitara hegaldatzen dira bere obra onez, bakanki eta gutitan ordea, bara-txe eta pisuki; presuna debotak hegaldatzen dira Iainkoa baitara, maiz,agudoki eta gora. Hitz batez, debozionea ezta bertzerik, agudotasun etabizitasun espiritual bat baizen, zeinaren bidez karitateak egiten baititu bereobrak gure baitan, edo guk egiten baititugu haren bertutez agudoki etaafekzionatuki. Eta nola karitateari baitagoka gure Iainkoaren manamenduguzien jeneralki, eta non nahi, obra arazitzea, hala ere debozioneari dago-ka guri hekin eragitea agudoki eta arthatsuki. Hargatik nork ere ezpaitituIainkoaren manamendu guziak begiratzen, ezin estima diteke ez on; ezdebot dela; halaz eta on izaitekotz, karitatea bere baitan izan behar duenazgero; eta debot izaitekotz, karitateaz bertze alde, karitatezko obretan bizi-tasun eta agudotasun handi bat ekarri behar duenaz geroztik.

Eta zeren debozionea baitago karitate ekzelentaren gradu batetan.ez gaitu xoilki agudo, fexo, eta arthatsu egiten Iainkoaren manamenduenbegiratzera, bainan are geiago, erxatzen gaitu ahal bezanbat obra onikagudoki eta gogotik egitera, manatuak eztirelarik, bainan xoilki konseilla-tuak eta inspiratuak. Ezen nola zenbait eritasunez gizon sendatu berrianezesario duen bezanbat baitabilla, baratxe ordea eta pisuki, hala bekato-rea bere bekatuetarik sendatu denean, badabilla Iainkoak manatzen duenbezanbat, badarik ere pisuki eta baratxe, debozionea ardietsi duen artean;zeren orduan gizon ongi sendatua bezala, ez xoilki dabilla, bainan orainolasterka doa, eta iausika Iainkoaren manamenduen bidean, eta gero aitzi-nago iragaiten da, eta laster egiten du zeruko konseilluen eta inspirazio-neen bide xidorretan. Finean ezta diferenzia geiago karitatearen eta debo-zionearen artean, karrarean eta suaren artean den baino. Zeren karitatea,nola su espiritual bat baita, hagitz irazekia, pitztua eta karreztatua denean,

FILOTHEA

16


da egiazko azukre espirituala, mortifikazionetan kausitzen den kirastasu-na eta latztasunak kentzen du, eta beagiratzentu konsolazioneak kalterikegitetik, eramaiten deraue pobrei bere tristegitasuna, eta aberatsei berearthatsuegitasuna; hura dela moien bertzeren maliziaz bidegabezki kalte-tan erori dena, eta atsekabeztaturik dagoena ezta deskonsolatzen, etafaborea bere alde duena ezta urguillutzen, begiratzentu bizitze apartatuadaramatenak melankoniatzetik, eta konpainietan dabiltzanak largoegi izai-tetik. Debozionea da sua neguan, eta ihintza udan: badaki frankiaz goza-tzen, eta pobreziaren ere pairatzen; ohoretik bezala, mespreziotik ere oro-bat atheratzendu probetxu; atsegina eta atsekabea bihotz bethi kasik ber-din batez hartzen du, eta gozotasun ezti eta miragarri batez bethetzengaitu.

Miratzatzu Iakoben zurubiak (zeren debozionearen egiazko imajinada) saiets biek, zeinen artetik ikaiten baigara, eta zeinetan sartuak baitirapausamakillak, errepresentatzen dute Iainkoaren amudioa, orazioneakardietsten duena, eta errepresentatzentuzte Sakramenduak, amudio huraemaitendutenak: pausamakillak eztira bertzerik, karitatearen gradu etagradu baizen, zeinen bidez baigabiltza bertutetik bertutera, edo iautsizgure obrez lagunari heltzera, edo kontenplazioneaz ikanez Iainkoarekikobatasun amolsura. Ordea miratzatzu, othoi, zurubien gainean daudezi-nak, gizonak dira Angeruzko bihotzak ituztenak, edo Angeruak diragizonen bezalako gorputzekin: eztira gazte, bainan badirudite gazte dire-la, zeren sendo dira eta agudotasun espiritual batez betheak; hegalak ituz-te hegaldatzeko eta Iainkoa baitara oldartzen dira orazione sainduaz;oinak ere ituzte gizonekin ibilteko konbersazione saindu eta amoriozkobatez: hekin begitarteak eder dira eta arrai, zeren gertatzen zaizten gauzaguziak plazerki eta mansoki hartzentuzte, hekin zangoak, besoak etaburua ageriak dira, zeren bere afekzionetan eta obretan eztute bertzeborondaterik Iainkoari on eta eder zaionaren egiteko baizen: gainerakogorputza estalia dute, bainan arropa eder eta arin batez, zeren serbitza-tzen dira, egia erraitera, munduaz eta munduko gauzez, bainan maneragarbi batez, hetarik hartzen dutela bere kondizioneak agintzen duenbezanbat xoilki; halakoak dira presuna debotak. Zinets nazazu, Filothemaitea, debozinea da eztitasunen eztitasuna, bertuteen erregina, karita-tearen perfekzionea. Baldin karitatea esne bat bada, debozionea harengoiena da, landarea bada, debozionea haren lorea da; harri preziatua ada,debozionea haren distiadura da; balsamu preziosa bada, debozioneaharen usaina da, eta usain ona gizonak bortitzten dituena, eta Angeruakalegeratzen.

Silvain Pouvreau

19

Debozionearen proprietatea eta ekzelenzia

BIGARREN KAPITULUA

Israeltarrak gibelatzen zituztenek lur prometature ioaitetik, erraitenzerauen herri hark iretsten zituela han zeudezinak, erran nahi da, haingaixtoa zela airea, non hartan ezin bizi baitzitekeien nihor luzeki, etaberriz bertze alde, hango jendeak hain harrigarriki handi zirela, non ber-tze gizonak iaten baitzituzten larrepothe gisa. Hala ere munduak, Filothemaitea, beltzten du debozionea ahal bezanbat, peintatzen dituela presunadebotak bisaia gaitz, triste eta zimurtu batekin, eta leku guzietan darasalaezen debozioneak emaiten dituela humore melankoniosak eta ezin paira-tuzkoak. Bainan nola Iosuek eta Kalebek seguratzen baitzituztenIsraeltarrak, ez xoilki lur prometatua ona zela eta ederra; baina bai hanegoitea dulze izanen zela, eta etzela arraitasunik baizen izanen, halaEspiritu Sainduak Saindu guzien ahotik, eta gure Salbatzailleak berakseguratzen gaituzte bizitze debota, bizitze eztia dela, bizitze doatsua, etamaitatzekoa.

Badakusa munduak barurtzen direla debotak, othoitzetan daudezila,atsekabeak eta bidegabeak pairatzen dituztela, eriak serbitzatzen dituzte-la, pobrei aumoina emaiten derauela, beillak egitentuztela, bere kolerabortxatzen dutela, bere pasioneak eta gutiziak ithotzen dituztela, sensue-tako plazerez berak gabetzen direla, halako eta bertze suertetako obrakegitentuztela, zeinak beronez, bere izaitez, eta nolakoak diren konsidera-turik, gaitzak baitira eta garratzak. Bainan munduak eztakusa barrenekoeta bihotzeko debozionea, zeinaren bertutez akzione hek guziak amolsu,dulze eta erraz baitira. Miratzatzu erleak xarpotaren gainean, han aurki-tzen dute ur hagitz kirats bat, bainan edoskiz hura eztira ganbiatzen dute,zeren hekin naturalezak hala baitakarke. O mundukoa! arima debotek hai-nitz kiratstasun kausitzen dute bere mortifikazioneko exerzizetan: egia da,bainan hek egiten dituzten orduan berean eztitasunera eta gozotasuneraganbiatzentuzte; suak, karak, arrodak, ezpatak iduritzen zitzaiztenMartirei loreak eta usain onezko keak zirela, zeren debot ziren. Baldindebozioneak eman ahal badieze eztitasunik krueltasun handienei etaherioari berari, zer eginen du bertutezko akzioneak gatik? Azukreak ezti-tzentu fruitu zorhitu eta ondugabeak, edekiten deraue gordintasuna zor-hitu eta ondu direnei, eta begiratzentu gaitzik egitetik. Bada debozionea

FILOTHEA

18


Enganamendua da, bai eta fedearen kontrako puntua, bizitze debo-taren deserratzea soldaduen artetik, ofizialeen botiketarik Prinzeen korte-tik, jende ezkonduen etxetik. Egia da, Filothea, kontenplazione hutseraemana den debozionea, ermitauei eta fraidei dagotena, eztagokeiela tratuhetan: bainan hirur debozione suerte hek bertze alde direla, badira hainitzbertze suertetako, munduko estatuetan dabiltzanei prefekzionearen emai-teko onak. Abraham, Isaak, Iakob, Dabid, Iob, Tobias, Sara, Errebeka etaIudith lekuko dira Lege zaharraren liburuetan; eta Lege berrian SainIosef, Lidia ea S. Krispino, bere botiketan xoil debot izan ziren; SantaAna, Santa Monika, Akila, Priszila, bere etxeko filden artean; Kornelio,San Sebastiano, San Maurizio armen eta gerlateen artean. Konstantino,Helena, Sain Luis, Amadeo doatsua, Sain Eduard bere tronuetan. Bai etagertatu da, hainitzek galdu dutela prefekzionea bakarrik eta jendetarikapartaturik egonez, bakar-lekuak haindesiratzekoak direlarik prefekzio-nearen ardietsteko, eta hura begiratu dutela jendeen artean ibilliz, diru-dielarik munduko abarrotsak hain guti faboratzen duela prefekzionea.Loth, dio Sain Gregorio, kasto eta garbi izan zen hirian zebillala, eta han-dik ilkirik, bera bakarrik zegoela lizundu zen. non ere baigara, prefekzio-nea ardiets dezakegu, eta gogoa hartara behar dugu etxatu.

Silvain Pouvreau

21

Debozionea dagotela jende-thaillu guziei,zer ere ofizio eta estatu duten

HIRURGARREN KAPITULUA

Iainkoak mundua kreatu, eta bere parte guziez konplitu zuenean,manatu zituen landareak, eta belhar suerte guziak, iasan zezatela, zeinekbere motharen araberako fruitua; hala ere manatzentu giristinoak, zeinakbaitira Elizaren landare biziak, ekar dezatela debozioneko fruitu, zeinekbere ofizioaren eta eztatuaren eredura. Debozioneari bertzela iarraikibehar zaio Aitonen Semea, eta bertzela ofizialea, langillea eta mutilla; ber-tzela Prinzea, eta bertzela emakume alharguna, ezkongaia edo ezkondua;eta ez hori xoilki, bainan debozionezko obretan ere, behatu behar da bat-bederaren indarretara, egitekoetara, eta eginbidetara. Othoi, Filothea,arrazoin othe lizate, Ipizpikuak nahi balu gelan egon gorderik, Kartrusakbezala? eta ezkonduek nahi ezpalute deus ere bildu, Kapuzinek bainogeiago? ofizialeak iragan baleza eguna Elizan, fraideak bezala? eta fraideksar baleza burua inkontru eta egiteko suerte guzietan lagunaren serbitzu-ko, Ipizpikuak bezala? Debozione hura ez othe lizate irrigarria, erreglatikilkia, eta ezin pairatuzkoa? Badarik ere falta hura maiz gertatzen da, etamunduak, nola ezpaitu emaiten, edo ezpaitu eman nahi diferenziarikdebozionearen eta bere burua debot daukatenen indiskrezionearenartean, badarasa, eta debozionea gaizki aipatzen du, faltarik eztuelarikdesordenu hetaz.

Ez, ez, Filothea, debozioneak eztu deus ere gaizkitzen, egiazkoadenean; aitzitik den guzia konplitzen du, eta noiz ere nohori dagokan ofi-zioaren kontra iarten eta hari baita, duda gaberik, falsoa da. Erleak, dioAristotek, eedoskitzen du bere eztia loretarik, hei kalterik egin gabe, oso-rik eta freskorik utzten dituela, kausitu dituen bezala: bainan egiazkodebozioneak hobeki egiten du oraino. ezen, ez xoilki eztu gaixtatzen, ezofiziorik, ez egitekorik bat ere, aitzitik ordenatzentu eta ederkitzen. Harripreziatu suerte guziak eztian barrena emanik, hartarik athera direnean,distiatzenago dute, zeinek bere kolorearen arauera: hala ere bere ofizioa-ri ederkiago lotzen zaio, eta gogotikago hari da nihor, hartzen dueneandebozionea lagun. Etxeko mainada baketiago da, senhar-emaztearen arte-ko amudioa garbiago, Prinzeari zor zaion serbitzua fidelago eta egitekosuerte guziak eztiago eta gogarakoago dira.

FILOTHEA

20


guzien gainetik halako lagun baten beharra baitugu gure akzioneen gida-tzeko haren abisuez eta konseilluez, eta manera hartaz gure begiratzekogaixtoaren saretatik eta enganamenduetarik; adiskide hura guretzat izanenda zuhurziaren tresora bezala gure aflikzionetan, tristezietan eta erorte-tan; hura izanen dugu miritzinatzat gure bihotzen arintzeko eta konsola-tzeko eritasun espiritualetan; hark begiratuko gaitu gaizkitik, zerbait onikbadugu, hura eginen du hobe, eta zenbeit flakotasun gerta dakigunean,hura trabatuko du heriotzeraino hedatzetik, zeren hartarik atherako bai-gaitu.

Ordea nork aurkituko du adiskide hura? zuhurrak ihardetsten du,Iainkoaren beldur direnek, erran nahi da, bere aitzinamendu espiritualahagitz desiratzen duten humillek hura aurkituko dutela. Halaz eta,Filothea, hambat doatsunaz gero ida on batekin ioaitea debozionearenbide saindu hunetan, zagotza zinetan Iainkoari othoitzez, dizula berebihotzaren arauerako bat, eta eztagizula dudarik, zeren Angeru bat zeru-tik igorri behar balerautzu ere, Tobias gaztearei egin zioen bezala, on etafidel bat emanen derautzu.

Bada kontu egin behar duzu bethiere gida hura zuretzat Angeru batdela, erran nahi da, hura aurkituko duzunean, eztadukazula gizon sinplebat bezala; eta etzaitezila fida haren batan, ez eta haren munduko iakinta-sunean, bainan fida zaite Iainkoa baitan; hura zure alde iarriko baita, etaminzatuko baitzaitzu gizon haren mihiaz, emaiten duela haren bihotzeaneta ahoan zer ere behar baita zure zori onik ekartzeko: hala non huraenzun behar baituzu zerutik iautsten den Angeru bat bezala, zure halaberzerura eramaiteko.

Minza zaite harekin bihotz ageriz, garbiki eta fidelki, hari klarki era-kusten diozula zure ongi eta gaizki guzia, bernizarik eta disimularik gabe,eta bide hartaz zure ongia frogaturen da eta segurago izanen da, eta zuregaizkia erremediaturen da eta onera itzuliko; handik arinduko zara etabortitztuko zure aflikzionetan, handik ordenatuko ditutzu zure konsola-zioneak eta neurriz hartuko. Duzun haren baitan fidanza guziz handi baterreberenzia sakratu batekin, hala non erreberenziak guti eztezan fidanza,eta fidanzak traburik ekar eztiozon erreberenziari; fida zaite haren baitan,alaba batek bere aitari ekartzen dioen bezalako errespeturekin, zagotzaerrespetuz seme batek bere ama baitan duen bezalako fidanzarekin. Hitzbatez, behar da adiskidetasun hura den bortitz eta ezti, guzia saindu, guziasakratu, guzia Iainkozko eta guzia espiritual.

Hartarakotzat hauta zazu gida bat millaren artetik, dio Abilak, etanik diot hamar millaren artetik; zeren erran ditekeien baino gutiago edi-

Silvain Pouvreau

23

Gidari baten beharra dugula debozionean sartzeko eta aitzinatzeko

LAUGARREN KAPITULUA

Tobias gaztea manatu izan zenean Erragezara ioaiteaz; eztakit, dio,biderik, zoaz bada, diotza berriz Aitak, bilha zazu gizon bat zure gidatze-ko. orobat nik ere, Filothea, erraiten derautzut, nahi zaizko zinetan debo-zioneari iarraiki? bilha zazu zenbait gizon prestu zure gidatzeko harenbidean. Hau da abertimenduen abertimendua; zeren ere bilha baitzabiltza,dio Abila debotak, sekulan eztuzu Iainkoaaren borondatea hain seguratu-ki aurkituko, nola aurkituko baituzu aitzineko debotek hanbat gomenda-tu eta iduki duten obedienzia humil haren bidez. Theresia ama doatsuak,ikusirik Katalina Korduako andreak penitenzia handiak egiten zituela,desir handi bat hartu zuen hark bezala egiteko, bere konfesoraren abisua-ren kontra, eta hura debekatzen zuelarik halakorik egitetik, aiertzen zenharen ez obeditzera puntu hartan. Eta Iainkoak erran zioen, ene alaba,bide onean eta segurean zabiltza. Ikusten duzu hark zer penitenzia egitenduen? Nik ordea kasu geiago egiten dut zure obedienziaz. hala ere bertu-te hura hanbat zuen maite, non bere superiorei zor zerauen obedienziazlekora, botu guziz partikular bat egin baitzioen gizon ekzelent bati, harenobeditzeaz, obligatzen zela haren konseillu eta erran guziei iarraikitera.Hala egiteaz neurrigabeki konsolatu izan zen, bai eta hainitz bertze arimaprestu, haren ondoan, eta hura baino lehen, handiro konsolatu dira bereborondatea iainkoaen serbitzarien borondatearen azpian emanez,Iainkoaren hobeki obeditzea gatik, zein baita Santa Katalina Sienekoakfingabeki laudatzen duena bere liburuetan. Santa Elizabet Prinzesa debo-ta obedienzia paregabeko batekin iarri zen Iaun Konrad Doktorareneskuetan. Eta huna Sain Luis Franziako errege handiak hil baino lehenbere semeari utzi ziotzan abisuetarik bat, Konfesa zaite maiz, hauta zazuegiteko ditutzen gauzak seguratuki irakats diatzaketzun konfesor iakinsuneta zuhur bat.

Adiskide fidela, dio Eskiritura Sainduak, begirale eta defendatzaillebortitza da, hura ediren duenak tresor bat ediren du. Adiskide fidela dabizia emaiten duen, eta hiltzetik begiratzen duen miritzina; Iainkoarenbeldur direnek hura edireiten dute. Iainkozko hitz hauk, dakusazun beza-la, behatzen diote sekulako bizitzeari, zeinaren ardietstea gatik guza

FILOTHEA

22


Hasi behar dela arimaren purgazionetik

BORTZGARREN KAPITULUA

Loreak, dio Espos Sakratuak, ageri dira gure lurrean, garbitzeko etaebakitzeko denbora etorri da. Zein dira gure bihotzetako loreak, OFilothea, desir onak baizen? Bada ageri diren bezain sarri, puda hartubehar da eskuan gure konszienziatik obra hillen, eta sobera diren guzienebakitzeko.

Atz-herriko alabak israeltarrarekin esposatsekotz behar ditu beregathibutasuneko arropak erauntsi, bere behatzak motztu eta bere burukoilleak ebaki; Iainkoaren Semearen espos izaiteko ohorearen bilha dabillanarimak ere behar du gizon zaharra erauntsi, eta berria iauntsi bekatua utzi-rik, gero Iainkoaren amoriotik hura errebelatzen eta gibelatzen dutentrabu suerte guziak behar ditu motztu eta ebaki; gure osasunaren lehen-biziko hasteada ur gaixtoetarik purgatzea. Iondone Paulo berehala purga-tu izan zen purgazione oso batez, Santa Katalina Jenekoa ere, SantaMadalena, Santa Pelajia, eta bertze batzu; bainan berehalako purgazionehura mirakuilluz da guzia eta ordinariozko legetik kanpoan, graziarenbide komunaz bezanbatean, nolakoa baita hilletarik pitzberritzea, natura-lezaren legea konsideraturik, hala non ezpaitugu halakoaren esperanzarikbehar. Ordinariozko purgazionea, dela gorputzena, dela arimena, eztaegiten baratxe, gerotik gerora, aitzinatuz eta aitzinatuz, nekez eta astirekinbaizen.

Angeruek hegalak ituzte Iakoben zurubien gainean, bainan eztirahegaldatzen; aitzitik ikaiten dira eta iautsten bata bertzearen ondoan, pau-sutik pausura bekatutik debozionera berriz ikaiten den arima konparatzenda argi begiarekin, zeinek goiti ilkiten denean ezpaititu berehala ilhunbeakkasatzen, bainan baratxeka; emeki eta baratxe egiten den osasuna, diomidikuak, segurago da bethiere. Bihotzeko eritasunak, gorputzekoakbezala, zamariz heldu dira, eta laurerroz, bainan oinez bihurtzen dira etaurrats geldian.

Bihotz ona beraz eta pazienzia behar da, O Filothea, egiteko hune-tan. Helas! zein urrikalkizun diren arimak, zeinek dakusatela hainitz eska-setan erorkorrak direla, debozioneari emaiten dioten denbora batenburuan hasten baitira unhatzen, asaldatzen eta bihotz flakatzen, berebihotza hurren utzten diotela den guziaren largatzeko eta gibela itzulteko

Silvain Pouvreau

25

reiten da ofizio hartako gai eta baso denik. Behar da karitatez, iakintasu-naz eta zuhurziaz den bethea; hirur parte hetarik baten eskasa badu, badaperil; ordea berriz erraiten derautzut, eska zakizko Iainkoari, halako batdizula, eta hura ardietsi dukezunean, benedika zazu IainkoarenMajestatea, zaude fermu, eta etzabiltzala bertzerik bilha, aitzitik zoaz sin-pleki, humilki eta fidatuki, zeren xoil zori onezko bidea eginen duzu.

FILOTHEA

24


Lehen purgazioneaz,zein baita bekatu mortalez

SEIGARREN KAPITULUALehen egin behar den purgazionea da bekatu mortalez, haren egite-

ko bidea da Penitenziazko Sakramendu saindua: bilha zazu ahalik konfe-sor hoberena, har ezazu eskuetan ongi konfesatzen irakasten duten libu-ruetarik bat, irakur ezazu erneki, eta mira zazu puntuz puntu zertan ofen-satu duzun, hasten zarela arrazoinaz baliatu zarenetik oren hunetaraino.Eta fida ezpazara zure memorioaz, eskiribuz emazu orhoitu zarena, etahala preparaturik eta zure konszienziaren garriak bildurik, arnega zazuhetaz damu eta dolu zure bihotzak iasan dezakeien bezain handi batez;konsideratzen duzula bekatua dela kausa Iainkoaren grazia galdu duzula,zure Parabisuko partea utzi, Ifernuko sekulako penak hartu etaIainkoaren bethiereko amorioari uko egih. Badakusazu, Filothea, monzonaizela zure bizitze guziaz egin behar duzun konfesione jeneral batez;aitortzen dut egiazki eztela behtiere osoki haren premiarik, bainan konsi-deratzen dut ere neurrigabeki on izanen zaitzula lehenbizi haste hunetan.Geienetan bizitze komuna eta lanoa daramatenen ordinariozko konfesio-neak alfer dira, eta eskas handiz betheak. Zeren hainitzetan bada prepa-ratzen eztenik, edo guti baizen, eta behar bezalako urrikirik eztueniuk:aitzitik maiz gertatzen da nihor konfesatzera doala bekatutara bihurtzekoborondate ixillarekin, zeren nahi eztuen bekatuaren okasionetik ihes egin,eta bere bizitzearen oneratzeko behar den bidea hartu; kasu hautan guzie-tan konfesione jenerala behar da, arimaren seguratzeko.

Bainan hortaz lekora, konfesione jeneralak erakartzen gaitu gureburuaren ezagutzera, gonbidatzen gaitu gure bizitze iraganaz ahalkadurasalbagarrizko baten hartzera, miretzaraziten derauku Iainkoaren miseri-kordia, ikusirik pazienziarekin egon dela gure begira, baketzentu gurebihotzak, arintzentu gure espirituak, borondate onak pitztentu gure bai-tan, emaiten dio gure Aita espiritualari leku guri gure estatuari hobekidagokan konseillurik eta abisurik emaiteko; finean idekiten derauku biho-tza gure ongi eta fianzarekin preparatzeko hemendik harako konfesione-tara.

Beraz minzo naizenean gure bihotzaren berritze jeneral batez, etagure arimaren Iainkoa ganako itzultze osoaz, bizitze debotean sartzeko,badut arrazoin, ene ustez, Filothea, zure konseillu emaiteaz konfesionejeneral bat egin dezazun.

Silvain Pouvreau

27

tentazioneari eramaitera; bainan bertze alde, ez othe da peril handi batarima hekintzat, zeinek bertze tentazione kontrako batez zinets araztenbaitiote bere buruari bere eskasetarik purgatuak direla bere lehenbizipurga egunean; uste dutela perfet direla, kasik egin ziren baino lehen, etahegaldatu nahiz dabiltzala hegalik gabe? OFilothea, zein peril handitandiren berriz erorteko, zeren lasterregi ilki diren midikuaren eskuetarik!Ha! etzaiteztela iaiki argitu baino lehen, dio profetak, iaiki zaitezte iarririkegon zareten ondoan; eta bera, bere erranari datxekola, lehen garbitu izanzelarik, othoitzez dago berriz garbi dadin.

Arimako purgazionearen exerziza ezin akaba diteke, eta ezta ere aka-batu behar gure biziarekin baizen; ezgaitezila bada nahas gure eskasakgatik, zeren gure perfekzionea da hekin kontra gerla egitea; ezin egindezakegu ordea hek ikusten ezpaditugu, ezin ere garai gakidizkeie buruzburu hari ezpagara; gure garaia ezta hekin ez sentitzea, baina bai ez kon-sentitzea.

Ordea hetaz penatua izaitea, ezta hekin konsentitzea, hala ere beharda, gure humiltasunari lan emaitea gatik, zenbati aldiz gudu espiritual har-tan zaurt gaitezin; badarik ezgara sekulan garaituak, edo bizia edo biho-tza galtzen dugun orduan baizen. Bada gure eskasek eta bekatu benialekezin eraman diazakegute bizitze espirituala, zeren ezta galtzen bekatumortalaz baizen. Beraz gainerakoa da, bihotza galaraz eztiazaguten. Libranazazu Iauna, dio Dabitek, bihotzgabetasunetik; kondizione doatsua daguretzat, gerla hortan garaia gure alde bethi izaitea, baldin gudukatu nahibadugu.

FILOTHEA

26


lizatekeien perillaz lekora, afekzione esteiari eta miserable hek bethierezure espiritua langi araz eta pisu egin lezakete halako maneraz, non obraonak ezin egin bailetzake agudoki, erneki eta usuki, non baitago bizkitar-tean debozionearen egiazko puntua. Bekatuaren estatutik ilki diren, etaafekzione eta langiadura hek oraino dituzten arimak, ene ustez kolorehoriak dituzten neskatoen iduria dute, zeinak ezpaitira eri, baina bai hekinakzione guziak dira eri, iaten dute gusturik gabe, lo egiten dute pausatugabe, irri egiten dute alegeratu gabe, eta herrestatzenago dira ibilten direnbaino. Zeren orobat arima hek ongia egiten dute hain espirituzko unha-dura handirekin, non edertasun guzia edekiten baiterauezate bere exerzi-zio onei, guti eta txipi direlarik.

Silvain Pouvreau

29

Bigarren Purgazioneaz,zein baita bekatuaren afekzionez

ZAZPIGARREN KAPITULUA

Israeltar guziak ilki ziren egiazki Ejipteko lurretik, etzuten ordeaguziek haren ganako afekzionea utzi: hargatik desertuaren erdian hetarikhainitzek damu zuten zeren etzituzten berekin Ejipteko tipulak eta hara-giak. Hala ere bada penitent bekatutik egiazki ilkiten denik, ez ordeagogoz eta afekzionez: erran nahi da, gogoa hartzen dute ez geiago beka-tu egiteko, bainan bihotzean garri bat dutela bekatuaren atsegin dohaka-beez gabetzeaz, eta ez gozatzeaz; hekin bihotzak uko egiten dio bekatua-ri, eta hartarik apartatzen da; halarik ere hainitzetan alde hartara itzultzenda, Lothen emaztea Sodomara bezala; begiratzen dira bekatu egitetik,eriak meloin iatetik bezala, eztute hetarik iaten zeren Midikuak erraitenderauen hillen direla iaten badute, bainan damu dute ez iateaz; hetazminzo dira, galdea dute ea ian lezaketenz, hekin usaina bederen aditu nahidute, eta doatsu dadukate hetarik iaten duena; zeren manera berean peni-tent flako eta bihotzgabe hek muga batetakotz begiratzen dira bekatu egi-tetik, bainan damurekin, nahi lukete egin ahal balezate bere buruak dan-natu gabe; minzo dira bekatuaz sentimendurekin eta gusturekin, eta ustedute kontent direla bekatua egiten dutenak.

Mendekatzeko borondatea buruan sartu duen gizonak bere gogohura ganbiatuko du konfesionean, bainan handik sarri hura arukitukoduzu bere adiskideen artean atsegin hartzen duela bertzerekin izan duenaaharraz eta guduaz minzatzeaz, erraiten duela Iainkoaren beldurra gatikezen, hori eta hori eginen zuela, eta Iainkoaren legea barkatzeko artikuluhortan gaitza dela; Iainkoak nahi luela zori lizen mendekatzea. Ha! norkeztakusa gizon gaizo hura, bekatutik ilki delarik, guzia korapillatua delabekatuaren afekzioneaz, eta Ejiptetik kanpoan delarik, hango apetituadeula, bere han iaten ohi zituen baratxurien eta tipulen gutiziaz? orobatda emazteki hartaz, uko egin deraute bere amuruskeria gaixtoei, guziare-kin ere atsegin hartzen du bere burua solastaturik eta inguraturik ikusteaz.Helaz! zein peril handitan daudezin halako jendeak.

O! Filothea, bizitze debotari zinetan lotu nahi zaizkonaz gero, eztu-zu xoilki bekatua utzi behar; bainan osoki behar duzu zure bihotza garbi-tu bekatuari datxezkon afekzione guzietarik, zeren hetan berriz erortzeko

FILOTHEA

28


dan bezala, bat baizen hartzen eztuzula egun bakoitzeko; hura eginenduzu, ahal badagizu, goizean, zein baita mugarik hoberena espirituarenakzione guzien egiteko, eta hura gogoan erabilliko duzu egun haren garai-tikoan. Baldin oraino usatua ezpazara meditazione egiten, mirazazu zererranen den hartaz bigarren partean.

Silvain Pouvreau

31

Bigarren purgazione hunen egiteko maneraz

ZORTZIGARREN KAPITULUA

Bada bigarren purgazione hunen lehenbiziko bidea eta zimendua, dabiziki eta zinki ikustea, zein handi den bekatuak ekartzen deraukun gai-tza, zein ikusteren bidez sartzen baigara urrikimendu bortitz eta barrene-ko batetan. Zeren nola urrikimenduak, egiazkoa bada, zenbat ere txipibaita, eta guzien gainetik Sakramenduen bertutearekin iuntatua denean,aski den bezala garbitzen baigaitu bekatutik; hala, handia denean eta bor-titza, garbitzen gaitu bekatuari datxezkon afekzione guzietarik.Gaitzerizte arin eta ezdeus bezalako batek bihotzean emaiten deraukuhigoindura bat gaitzesten dugunaz, eta ihes eragiten derauku haren kon-painiatik, bainan gaitzerizko bortitza eta heriotzerainokoa bada, ez xoilkiihes egiten diogu gaitzesten dugunari bainan are, ezin sar, ezin ibil, ezinbizi gaitezke haren ahaidekin eta adskidekin, ezin ikus dezakegu ere hareniduria urtsaren, taularen edo paperaren gainean, nardatzen gara eta erdei-natzen hari ukitzen zaizkon, eta haren diren guziez. Manera berean peni-tentak gaitzesten duenean bekatua urrikimendu arin, bainan egiazkobatez, egia da borondate hartzen duela ez geiago bekaturik egiteko; ordeahura gaitzesten duenean urrikimendu bortitz eta zinezko batez, ez xoilkibekatuaz arnegatzen du, baina bai haren ganako afekzione, hari datxez-kon, eta hartara daramaten gauza guziez. Behar dugu bada Filothea, gureahal guziaz gure urrikimendua emendatu, berretu eta handitu, bekatuariukitzen zaizkon gauzetarik txipienetaraino heda dadin amorea gatik. HalaMadalenak Iainkoa ganat itzuli zenean, bekatuen eta lehen hetan hartuzituen atseginen gustua halako suertez galdu zuen, non ezpaitzen geiagohetaz egundaino orhoitu; Dabitek ere zinetan zioen ez xoilki bekatua gai-tzesten zuela, bainan eta hartara daramaten bide guziak; puntu hunetandago, profeta hark berak arranoaren berritzearekin konparatzen duen ari-maren gaztetze berria.

Bada bekatuak dakarkeien gaitza ikus dezazun, eta hartaz behar denurrikimendua ardiets dezakezun amorea gatik, behar da arthatsuki hari etaegon zaitezin hemen diren meditazioneen gainean. Baldin ongi baza-rraizte, zure bihotzetik, Iainkoren graziarekin batean, bekatua atherakodute errotik, eta bekatua ganako afekzione prinzipalak; hala ere osoki har-tarakotzat egintut. Hek eginen tutzu bata bertzearen ondoan, eman ditu-

FILOTHEA

30


4. Behiti zaite eta apal Iainkoaren aitzinean. O ene arima, iakin ezazuiainkoa dela zure Iauna, hark egin zaitu eta etzara zeronek egina, OIainkoa, ni naiz zure eskuetako obra.

Eztut beraz nahi sekulan geiago ene baitan ene plazera eman, nitazdeus ere enaizenaz geroztik. Zertaz loriatzen zara hautsa eta erhatusa?Ordea, Oegiazko ezdeusa, zertaz altxatzen zara? Bada ene humiltzeagatik, nahi dut hunelako eta halako gauza egin, halako eta halako mes-prezioa pairatu, nahi dut bertze bizitze bat hartu, nahi batzaio hemendikhara ene kreatzailleari iarraiki, hura nahi dut ohoratu eman derautan izai-tearen kondizioneaz, hura osoki enplegatzen dudala haren borondatesainduaren obeditzeko, irakasiko zaizkidan, eta ene aita espiritualari gal-deginen diotzadan bideez.

Konklusionea1. Eskerrak emoitzu Iainkoari. Benedikazazu zure Iainkoa, O ene

arima, eta ene barreneko guziek lauda bezate haren izen saindua, zerenharen ontasunak athera nau ezdeusetik, eta haren miserikordiak kreatunau.

2. Ofrenda egiozu. O ene Iainkoa, ofrendatzen derautzut emanderautazun izaitea neure bihotzarekin batean, hura bihurtzen derautzuteta konsekratzen.

3. Othoitz egiozu. O Iainkoa, bortitz nazazu afekzione eta erresolu-zione hautan. O Birjina saindua, gomenda nazazu zure seme maitearenmiserikordiari, eta gomenda diotzotzu ene othoitzetan parte behar dutenguziak ere, etc.

Pater noster. Abe Maria, etc.Meditazionetik ilki ondoan, apur bat pasajeatzen zarela, bil ezazu

debozionezko flokatxo bat egin ditutzun konsiderazionetarik, haren usai-naren hartzeko egun hartan.

Silvain Pouvreau

33

Lehen meditazionea.Kreazioneaz

BEDERATZIGARREN KAPITULUA

Preparazionea.1. Iar zaite Iainkoaren presenzian.2. Othoitz egiozu inspira zaitzala.

Konsiderazioneak1. Konsidera zazu eztuela hunein bertze urthe baizen etzinela mun-

duan, eta zure izaitea egiazko ezdeus bat zela. Non ginen, O ene arima,orduan? munduak iadanik hainitz iraun zuen, eta gutaz etzen berririk batere.

2. Iainkoak athera zaitu ezdeus hartarik zure egitea gatik zaren beza-lakoa, zure beharrik etzuelarik, bainan bere ontasun hutsaz.

3. Konsidera zazu Iainkoak eman derautzun izaitea, zeren ikustendiren munduko izaitetarik lehena da; gaia eta baso baita sekulakotz bizi-tzeko, eta Iainkoaren maiestatearekin bizitzeko, eta Iainkoaren maiesta-tearekin osoki bat izaiteko.

Afekzioneak eta erresoluzioneak1. Humil zaitez hagitz Iainkoaren aitzinean, bihotzez erraiten duzu-

la errege profetarekin, Hâ Iauna! ni naiz zure aitzinean ezdeus egiazko batbezala, nolatan orhoitu zara nitaz ene atheratzeko ezdeus hartarik? Helaz,ene arima! hondatua zinen ezdeus zahar hartan, eta han ginundezke oraiere, Iainkoak ekarri ezpazinitu handik, zer zeneidike ezdeus hartan?

2. Emoitzu Iainkoari eskerrak. O ene kreatzaille handia eta ona, zeinzordun naizen zure aldera, ene ezdeusean hartu nauzunaz geroztik eneegiteko zure miserikordiaz naizen bezalako! Zer eginen dut sekulan zureizen sainduaren behar legez benedikatzeko, eta zure neurrigabeko onta-sunari eskerren emaiteko?

3. Ahalka zaite. Bainan, helaz! ene kreatzaillea, zurekin bat amudiozeta serbitzuz iarri behar bidean, zure kontra altxatu naiz ene afekzionedesordenatuez, zure ganik hastandu naiz eta apartatu, bekatuari lotzeko,geiago ohoratzen enuela zure ontasuna, ene kreatzaillea izan ezpazinebaino.

FILOTHEA

32


3. Itzul zaite Iainkoa gana. Zu, O ene Iainkoa, ene Salbatzaillea, zuxoilki izanen zara hemendik hara ene gogoeta eta pensamendu guzienxede bakhoitza, ez ez, sekulan eztut neure gogoan pairatuko zure gogaraezten gauzarik. bizi naizen egun guziez betheko dut neure memoria haineztiki ene aldera erakutsi duzun zure emetasunaren handitasunaz, zu iza-nen zara ene bihotzeko plazerak, eta ene afekzioneen eztitasuna.

Bada, zinetan nago, halako eta halako nenrabillaten ergelkeriaz, eneegunak eramaiten zerauzkidaten halako eta halako ioan-etorrian, enebihotza amarraturik zedukaten halako eta halako afekzioneak hemendikhara higoinduko zaizkit, eta hartarakotzat serbitzatuko naiz halako etahalako erremedioz.

Konklusionea1. Emozu esker Iainkoari, zeren egin zaituen hunein fin ekzelent

batetako. Egin nauzu, Iauna, zuretzat, arren zure neurrigabeko loriazsekulakotz goza nadin, noiz izanen naiz gai eta baso, eta noiz benedika-tuko zaitut egin behar zaitudan bezala?

2. Ofrenda egizu. Ene kreatzaille maitea, ofrendatzen derauzkitzutene afekzione eta erresoluzione hek berak, ene arima eta bihotz guziarekin.

3. Othoitz egizu. Ene Iainkoa, othoitzez nagotzu ene desiren etabotuen gogo onez hartzeaz, eta ene arimari zure benedizinoaren emai-teaz; zure Semeak gurutzearen gainean isuri duen odolaren merituz hekkonpli ahal detzan amorea gatik.

Egizu debozionezko floka.

Silvain Pouvreau

35

Bigarren meditazionea.Zertara kreatuak garenaren gainean

HAMARGARREN KAPITULUA

Preparazionea.1. Iar zaite Iainkoaren aitzinean.

2. Othoitz egiozu zure inspiratzeaz.

Konsiderazioneak1. Iainkoak etzaitu ezarri mundu hunetan zure beharrik zuelakotz,

ikusirik ezdeusgai zarela harentzat; bainan xoilki bere ontasunaren era-kustea gatik, emaiten derautzula bere grazia eta bere loria. hargatik emanderautzu adimendua, haren ezagutzeko, memoria, hartaz orhoitzeko,borondatea, haren maitatzeko, imajinazionea, haren ongi-eginen gogora-tzeko, begiak, haren obra miragarrien ikusteko, mihia, haren laudatzeko,eta hala bertzeez.

2. Intenzione hartara kreatua, eta mundu hunetan ezarria zarenazgero, haren kontrako akzione guziak behar dira arbuiatu eta urrun igorri,eta fin hartara heldu eztirenak mesprezatu behar dira, alferrak eta ezdeu-setakoak bezala.

3. Konsidera zazu munduaren dohakabetasuna. Eztu hori gogora-tzen, bainan bizi da uste balu bezala, eztela kreatua etxerik egiteko, zuhai-tzik landatzeko, aberastasunik biltzeko eta ergelki ibiltzeko baizen.

Afekzioneak eta erresoluzioneak1. Ahalka zaite, erakus diozozu zure arimari bere miseria, hain han-

dia izan baita hunerainokoan, non hori guzia ezpaitu gogoan izan ere, edoguti baizen. Helaz! erranen duzu, zer nuen gogoan, ene Iainkoa, zu etzi-nitudanean? Zertaz orhoitzen ninzen, zutaz ahantzirik nengoenean? zernuen maite, zu etzinitudanean maite? Helaz! egiaz bizi behar nuen, etabazkatzen nintzen banaloriaz, nik serbitzatzen nuen mundua, eta munduaezta egina ene serbitzatzeko baizen.

2. Haserra zaite zure bizitze iraganaren kontra. Arnegatzen dut zue-taz gogoeta alferrak, orhoitzapen ezdeusetakoak eta madarikatzekoak,arnegatzen dut zuetaz adiskidetasun falsoak, serbitzu galduak, ongi-egineskergabeak, begitarte eman fastikagarriak.

FILOTHEA

34


mansotasunaren ithurria! Erran diezegun guziei, ene arima, zenbat graziaegin derauzkigun Iainkoak.

2. Harri zaite zure eskergabetasunaz. Ordea zer naiz ni, Iauna,orhoitu baitzara nitaz? O zein merezigabea naizen! helaz! oinetan zapatuitut zure ongi-eginak; desohoratu itut zure graziak, hetaz baliatu naiz zureontasun beregainekoaren mesprezatzeko, ene eskergabetasun handia iarriarazi dut zure grazia eta fabore handiaren kontra.

3. Atzar zaite eskerren emaitera. Ea bada, ene bihotza, etzarela geia-go falso eta eskergabe hain ongi-egille haidiaren aldera. Eta nola? enearima ezta gaurgero Iainkoaren azpian iarriko, dakiela hain bertze mira-kuillu eta grazia egin duela ene baitan eta enetzat?

4. Ha! beraz, Filothea, apartazazu zure gorputza halako eta halakoplazer lizunetarik; ezarezazu harentzat huneinbat egin duen iainkoarenazpiko; iararaz ezazu zure arima haren ezagutzen eta hari esker emaiten,hartarakotzat on diren halako eta halako exerzizez. Balia zaite artharekinelizan diren bideez zure salbatzeko eta Iainkoaren maitatzeko. Bai, iarrai-kiko natzaio meditazioneari, eta Sakramenduei, enzunen dut Iainkoarenhitz saindua, eginen dut emanen zaizkidan inspirazioneen eta konseilluenarauera.

Konklusionea1. Eskerrak emoitzu Iainkoari orai eman derautzun zure eginbidea-

ren ezagutzaz, eta huneraino haren ganik izan ditutzun ontasun guziez.2. Ofrenda diozozu zure bihotza, zure erresoluzione guziekin.3. Othoitz egiozu dizula indar hekin fidelki egiteko bere Semearen

pasionearen merituz; harezazu Birjina sakratua, eta bertze sainduak ararteko.Pater noster. Abe Maria etc

Egizu floka espirituala.

Silvain Pouvreau

37

Hirurgarren Meditazionea.Iainkoaren ongi-eginez

HAMEKAGARREN KAPITULUA

Preparazionea.1. Iar zaite Iainkoren presenzian.2. Othoitz egiozu inspira zaitzala.

Konsiderazioneak1. Konsidera etzatzu Iainkoak emaiten derauzkitzun gorputzeko

graziak, nolako gorputza, nolako onhasunak haren mantenatzeko, nolakoosasuna, nolako sori diren konsolazioneak, nolako adiskideak, nolako hel-zakitzak; bainan hori konsidera zazu zure burua konparatzen duzula hainbertze, dohain hetaz gabeturik daudezin eta dabiltzan jendekin, zuk bainogeiago balio dutelarik; batzu daude gorputzez, osasunaz eta mienbroezgaldurik; bertzeak laidoetan, mespreziotan eta desohoretan daude erori-rik; bertzeak dabiltza errumesturik eta hondaturik; Iainkoak eztu nahiizan hain ondikozko zinundezin.

2. Konsideratzatzu espirituaren dohainak. Zenbat dabiltza munduanadimendugabeturik, arindurik, erhoturik, errabiaturik? zergatik etzarahetarik bat? Iainkoak faboratu zaitu. Zenbat dira basaki haziak, eta egun-daino deus ere ikhasi eztutenak? zu bizkitartean korteski eta ohorez alxa-tu izan zara, eta Iainkoak hala nahi izan du.

3. Konsidera etzatzu grazia espiritualak. O Filothea, zu zare elizakoumetatik bat, Iainkoak irakhasi derautzu hartaz behar zenduen ezagutzazure gazte danik. Zenbatetan eman derauzkitzu bere Sakramenduak? zen-batetan inspirazioneak eta barreneko argiak igorri derauzkitzu? zenbate-tan eranzunak egin diotza zure bihotzari zure oneratzeko? zenbatetanbarkhatu derauzkitzu zure faltak? zenbatetan libratu zaitu zure galtzekozinen okasione agerietarik? ioan diren urthe hetan ez othe zenduen ephe-rik eta lekurik aski zure arimaren onean aitzinatzeko? Beha zazu xehero,zein eme eta grazios izan den Iainkoa zure gana.

Afekzioneak eta erresoluzioneak1. Miretsezazu Iainkoaren ontasuna. O zein on den ene Iainkoa ene

aldera! O ontasuna! O ene Iaunaren bihotzaren miserikordios izana! O

FILOTHEA

36


Behar othe nituen halako ordainaz ene kreatzaillearen ongi-eginak, etaene Salbatzaillearen odola pagatu?

2. Eska zakizko barkhazino, eta egotz zaite Iaunaren oinetara, semegastosa bezala, Madalena bezala, bere espos-ohea bekhatu lizun suerteguziez lizundu lukeien emazte bat bezala. O Iauna, miserikordia arimabekatores hunen gainean; Helaz! miserikordiaren ithurri bizia urrikalbekizu inkontru gaitzezko kreatura hau.

3. Har ezazu gogo hobeki bizitzeko. O Iauna, ez sekulan, ez geiagozure graziarekin batean; ez, sekulan eztiot bekhatuari lekurik emanen.Helaz! eztut hura sobera baizen maitatu. O miserikordiaren Aita, nahi dutbizi eta hil zure baitan.

4. Ene bekhatu iraganen hiltzea gatik, hetaz zinetan akhusatukonaiz, eta eztut utziko bat ere, kanpora egotzi gabe.

5. Egin ahala eginen dut hekin landareen errotik osoki atheratzekoene bihotzetik, eta partikularki geienik darraizkidan eta unhatzen nautenhalakoak eta halakoak etxatukotut.

6. Hala egitekotzat, zinki besarkatukotut emanen zaizkidan konsei-lluak eta bideak; uste eztudala sekulan aski eginen dudala, hain falta han-dien erremediatzeko.

Konklusionea1. Esker emozu Iainkoari, zeren iguriki derautzun oren hunetaraino,

eta afekzione on hek eman derauzkitzun.2. Emozu zure bihotza.3. Othoitz egiozu bortitz zaitzala etc.

Silvain Pouvreau

39

Laugarren meditazionea.Bekhatuez

HAMABIGARREN KAPITULUA

Preparazionea.1. Iar zaite Iainkoaren presenzian.2. Othoitz egiozu zure inspiratzeaz.

Konsiderazioneak1. Orhoit zaite noizez geroztik hasten zaren bekhatu egiten, eta mira

zazu lehenbizi haste haren danik, zenbat berretu diren bekatuak zurebihotzean; nola egun guziez hek handitu itutzun Iainkoaren kontra, zureburuaren kontra, lagunaren kontra, obrez, hitzez, desirez, gogoz.

2. Konsidera etzatzu zure inklinazione gaixtoak, eta zenbat iarraikizaizten. Eta bi puntu hetaz ikusiko duzu geiago direla zure faltak zureburuko illeak, bai eta itsas-hareak baino.

3. Konsidera zazu beregain Iainkoaren alderako eskergabetasunarenbekatua; zein baita bekatu jeneral bat bertze guzietara hedatzen dena, etahek infinituki handiago egiten dituena; beha zazu bada zenbat ontasunegin derauzkitzun Iainkoak, eta nola guziez gaizki baliatu zaren emaillea-ren kontra; bereziki, zenbat inspirazione mesprezatu itutzun, zenbat gogoeta gogoramendu on utzitutzun alferrik. Eta zein baita geiago zenbatetanSakramenduak errezebitu ditutzun; eta non da probetxua? Zer egin diraure eta preleria preziatu hek, zeinetaz zure espos maiteak edertatu eta bis-tatu zinituen? Hori guzia estalirik dago zure gaixtakerien azpian. Zer pre-parazionerekin errezibitu itutzu? Orhoitezazu zure burua eskergabetasunhartaz; Iainkoak hanbat bide zure ondoan egin duela zure salbatzeko, etazu bethi ioan zaizkola ihesi zure galtzeko.

Afekzioneak eta erresoluzioneak1. Ahalka zaite zure miseriaz. O ene Iainkoa, nolatan ausartzen naiz

zure begien aitzinan agertzera? Helaz! enaiz munduko handitsu zaurnatu,enaiz eskergabetasunaren eta gaixtakeriaren putzu lizun bat baizen. Egiaothe da hain traidore izan naizela, non ezpaitut utzi ene sensuetarik, enearimako inarretarik bat ere galdu eta lizundu gabe; eta eztela bizi izan nai-zen egunetarik bat ere iragan, non eztudan hain obra gaixtorik egin?

FILOTHEA

38


guti baizen, eta eztela zutaz orhoitzapenik izanen, bertzeez izan duzunbaino geiago. Iainkoak demola bakea, erranen dute, eta horra guzia. Oherioa, zein konsiderazionegabea zaren! zein eztuzun nihor urrikari.

5. Konsidera zazu arimak, gorputzetik ilkhi denean, bere bidea har-tzen duela, edo eskuin, edo ezker. Helaz! norako da zurea? zer bidez abia-tuko da? etzaio bertzeri jarraikiko munduan lehenik egin zaionari baizen.

Afekzioneak eta erresoluzioneak1. Othoitz egiozu Iainkoari, eta laster egizu haren besoetara. Ha

Iauna, har nazazu zure gomendioan egun harrigarri hartako. Biz orenhura zure graziaz ene faboretan, eta bira lehen bizi izan naizen bertzeguziak enetzat triste eta damugarri.

2. Mesprezazu mundua. Eztakidanaz geroztik zer orenetan utzibehar aizen, O mundua, eztiat hirekin amarratu nahi. O ene adiskide etaahaide maiteak, utz nazazue maita etzaitzatedan, sekulakotz iraun deza-keien maitarasun saindu batez baizen; Ezen zergatik amarratuko natzai-tzue utsi eta urratu behar den amarraz? Nahi dut bada preparatu orenhartara, eta behar den artha iduki iragaitza haren doatsuki egiteko; Nahidut ene konszienziaren estatua seguratu neure ahal guziaz, nahi ditut hala-ko eta halako egiten ditudan hutsak erremediatu.

KonklusioneaEsker emozu Iainkoari eman derauzkitzun erresoluzione hetaz, eta

ofrenda diotzotzu haren maiestateari; berriz egiozu othoitz dizula bereSemearen heriotzearen merituz doatsuki hiltzeko grazia. Gomenda zakiz-te Andre Dana Mariari eta Sainduei.

Pater noster. Abe Maria, etc.Egizu floka bat mirrhaz.

Silvain Pouvreau

41

Bortzgarren meditazionea.Heriotzeaz

HAMAHIRURGARREN KAPITULUA


2. Eska zakizko bere grazia.3. Iduri bekizu ohean zauntzala eriturik

hiltzeko hiltzeko puntuan, esperanzarik gabe handik ilkiteko.

Konsiderazioneak1. Konsidera zazu eztela hillen zaren egunaz segurantzarik. O ene

arima ilkiko zara egun batez gorputz hunetarik. Noiz ordea? udan alaneguan? hirian ala kanpoan? gauaz ala egunaz? ustegaberik edo abertitu-rik? erituz edo kasuz? izanen othe duzu astirik konfesatzeko, edo ez?lagunduko othe zaitzu zure konfesora eta aita espirituala? Helaz! hortazguziaz eztakigu deus ere; gauza bat xoilki dakigu segurik, hillen garela, etabethi uste dugun baino lehen.

2. Konsidera zazu orduan munduak fina izanen duela ukitzen zai-tzunaz bezanbatean; ezta izanen zuretzat geiago; itzuliko da azpitik gorazure begien aitzinean. Segur, zeren orduan munduko plazerak, banaloriak,alegrianzak idurituko zaizkitzu ingumak, itxurak eta izaizunak bezala. Ahgaizoa! zer fits eta ergelkeriak gatik ofensatu dut ene Iainkoa? Ikusikoduzu Iainkoa utzi dugula ezdeus gatik. Kontrara debozionea, eta obraonak hain desiratzeko eta ezti idurituko zaizkitzu, non erranen baitutzu,he! zergatik enatzaio bide arrai eta eder hari iarraiki?orduan xipi ziduritenbekhatuak, ageriko dira mendiak bezain handi, eta zure debozionea xoilxipi.

3. Konsidera etzatzu zure arimak mundu behereko huni erranendiotzan adiu handiak eta langituak; adiu erranen deraue aberatstasunei,banaloriei, konpainia alferrei, plazerei, dostetei, adiskidei, hauzoei, ahai-dei, umei, senharrari, emasteari, hitz batez kreatura guziei; eta finean beregorputzari, hura utzten duela deseginik, harrigarriturik, erpildurik xar-paildurik, usteldurik, kirasturik.

4. Konsiderazazu nola khexatuko diren gorputz haren alxatzera, etalurrean estaltzera; hori eginik, munduak eztuela zutaz konturik eginen

FILOTHEA

40


Pisa etzatzu hitz pisu hek; zoazte, dio, Iainkoak dohakabe hetaz egitenduen sekulako arbuiamenduaren hitza da, desterratzen dituela sekulakotzbere begietarik. Madarikatuak erraitaen deraue: O ene arima, zer madara-zino! Madarazino jenerala, gaitz suerte guziak bere baitan dadutzana,madarazino ezin ganbiatuzkoa, sasoin, urthe, mende guziak eta sekulako-tasuna bera serratzen ituela. Dio geiago, sekulako penetako eternitatea,zein harrigarri zaren.

7. Konsidera zazu bertze alde prestuei erraiten zaien sentenzia:Zatozte, dio Iujeak, ah! agur-hitz eztia da, zeinetaz Iainkoak bereganatzenbaigaitu eta bere ontasunaren alzora hartzen. Ene aitaren benedikatuak;O benedizino maitea, den benedizino guzia dadukana! Iabe zakizkotemunduaren hastetik preparatu izan zaitzuen erresumari. O Iainkoa, zergrazia? zeren Erresuma hark eztu sekulan finik izanen.

Afekzioneak eta erresoluzioneak1. Ikhara zaite, O ene arima, hautaz orhoiturik. O Iainkoa, nork

segura nazake egun hartako non zeruko harroinak ikharatuko baitiraizialduraz.

2. Arnega zazu zure bekhatuez, zeren hek xoilki gal zaitzakete egunizigarri hartan.

Ah! neronek orai iujeatu nahi dut neure burua, orduan iujea enadin-tzat: nahi dut ene konszienzia examinatu, akusatu, kondenatu, eta xuxen-du, Iujeak egun beldurgarri hartan kondena enazan amorea gatik.Konfesatuko naiz bada, hartukotut behar diren abisuak etc.

KonklusioneaEmoitzu Iainkoari eskerrak, zeren eman derautzun ordukotz zure

seguratzeko bidea, eta penitenzia egiteko muga. Emozu zure bihotzaetaothoitz egiozu dagizula grazia haren ongi egiteko, eta konplitzeko.

Pater noster. Abe Maria etc.Egizu floka espirituala.

Silvain Pouvreau

43

Seigarren meditazionea.Iujeamenduaz

HAMALAUGARREN KAPITULUA


2. Othoitz egiozu zure inspiratzeaz.

Konsiderazioneak1. Finean, Iainkoak mundu hunen irauteari finkatu dioen muga eto-

rri denean, eta hainitz seinale aitzindari eta harrigarri, zeinak gatik gizo-nak ihartuko baitira beldurrez eta izialduraz, gerta ditezkeienean, uholdebat bezala etorriko den suak lurreko zabaltasun guzia erreko du eta hautseginen, haren gainean ikusten ditugun gauzetarik bat ere hartarik itzuligabe.

2. Khar eta hozpin uholde haren ondoan, gizon guziak pitzberritu-ko dira lurretik (iadanik pitztu direnez lekhora) eta Arkanjeluaren bozeankausituko dira Iosafateko haranean. Helaz ordea! nolako diferenziarekin!zeren batak han izanen dira bere gorputz loriosekin, alde guzietarik dis-tiatzen dutela, eta bertzeak bere gorputz itsusiekin nondik nahi harritzendutela.

3. Konsidera zazu nolako Maiestaterekin guzien gaineko Iujea eto-rriko den, Angeru eta Saindu guziez inguraturik, bere aitzinean duelaGurutzea, iguzkia baino argia, zein baita graziaren seinalea prestuentzat,eta koleraren, gaixtoentzat.

4. Gaineko Iuje hark bere manu izigarriaz, eta berehala konplitukodenaz berezikotu prestuak gaixtoetarik, batak bere eskuinean, bertzeakezkerrean ezarten dituela; sekulako berezitzea, zeinaren ondoan bi kon-painia eta biltzarre hekl ezpaitira sekulan elkharrekin geiago kausituko.

5. Hek hala apartaturik, eta konszienzietako liburuak zabaldurik,ikusiko da klarki gaixtoen malizia, eta Iainkoaz egin zuten mesprezioa;bertze alde ageriko dire prestuen penitenzia, eta iainkoa ganik izan zutengraziaren obrak. Deus ere ezta gordeko edo estaliko. O Iainkoa! nolakoahalketasun hekintzat, nolako konsolazionea bertzentzat!

6. Konsiderazazu gaixtoei aurtikiko zaien azken sentenzia; zoaztemadarikatuak deabruari eta haren lagunei preparatu zien sekulako sutara.

FILOTHEA

42


1. Izi ezazu zure arima Ioben hitzez. O ene arima, bizi othe zinatez-ke arduraki, behti dirauten khar hetan, eta su iretsle hartan? Nahi otheduzu zure Iainkoa utzi sekulakotz?

Aitor ezazu hura merezi izan duzula, bainan zenbatetan? Badahemendik hara nahi dut haren kontrako bidez abiatu. Zergatik iautsikohaiz putzu hondatzaille hartara? Hargatik neure buruari eginen diot hune-lako eta halako bortxa bekhatutik ihes egiteko, hark xoilki heriotze seku-lako hura eman diazakedanaz geroztik.

Esker, offr. othoitz.

Silvain Pouvreau

45

Zazpigarren meditazionea.Ifernuaz

HAMABORTZGARREN KAPITULUA

Preparazionea.1. Iar zaite Iainkoaren presenzian.

2. Humil zaite, eta eska zakizko hel dakizula.3. Iduri bekizu ikusten duzula hiri ilhunbetsu bat

sufrez eta bikez erretzen, ezin ilki ditezkeien jendez betherik.

Konsiderazioneak1. Dannatuak ifernuko lezean eta putzuan barrena daude hiri inkon-

tru gaitzezko hartan bezala, non pairatzen baitituzte ezin erranezkopenak bere sensu eta mienbro guzietan, zeren nola bere sensuez eta mien-broez baliatu baitira bekhatu egiteko, hala ere hetan guzietan pairatukoituzte bekhatuari zor zaizkon penak: begiak, bere behatze falsoak etagaixtoak gatik, penatuko dira deabruen eta ifernuaren ikuste harrigarriaz;beharriek, zeren plazer hartu zuten solas lizunetan eta gaixtoetan, eztutesekulan enzunen nigarrik, hatsbeherapenik, marraskarik baizen, eta halabertzez.

2. Pena hetaz guziez lekhora, bada oraino handiago bat, zein baitaiainkoaren loriaz gabetua izaitea, ezpaitute hura sekulan ikusiko. BaldinAbsalonek bazedukan bere aita Dabiten begitarte maitea ikusi gabe egoi-tea gaitzago eta unhagarriago zitzaiolea, zeinetan bait zegoen desterruabaino. O Iainkoa, zer damu eta dolu, zure begitarte eztiaz eta emeaz seku-lakoz gabetzea.

3. Konsidera zazu guzien gainetik pena hekin sekulakotasuna, hurabera gatik bertzerik ezpaliz ere ezin iasanezkoa baita Ifernua. Helaz! bal-din khukusu batek gure beharrian, sukhar arin batek gau labur bat egitenbaderauku hain luze eta unhagarri, zein harrigarri izanen da sekulako guaahanbat penarekin? sekulakotasun hartarik sortzen dira sekulako etsitzeak,bethiereko burhoak eta neurrigabeko errabiamenduak.

Afekzkoneak eta erresoluzioneak

FILOTHEA

44


benedizinoz. Benedikatuak zaretela sekulakotz, dio, ene kreatura maiteak,munduan serbitzatu nauzuenak, eta sekulakotz laudatuko nauzuenakhain amorio eta bihotz handirekin.

Afekzioneak eta erresoluzioneak1. Zaude herri zeruko haren miretsten eta laudatzen. O zein eder

zaren ene Hierusalem maitea, zein doatsu diren zure burgesak.2. Eranzute egiozu zure bihotzari, zergatik hain flako izan den orai

arteraino, zergatik hanbat apartatu den egoitza doatsu hartarako bidetik.Zergatik hain urrundu naiz ene guzien gaineko ontasuna ganik? Ha mise-rablea! plazer hain arin eta desplazergarri hekin gatik millatan, eta milla-tan neurri eta mugagabeko plazer hek utzitut. Zer espiritu nuen hainontasun desiratzekoen mesprezatzeaz hain desir mesprezatzekoak etaezdeusak gatik?

3. Badarik ere etxazazu bortitzki zure gogoa egon-leku plazertsuhartara. O halaz eta, ene Iaun ona eta beregainekoa, plazer izan ditutzu-naz geroztik ene urratsak xuxendu zure bidetan, ez, sekulan enaiz gibelabihurtuko. Goazen, O ene arima maitea, goazen errepausu infinitu harta-ra, erdu gaitezin prometatu zaikun lur benedikatu hartara. Zer hari garaEgipteko lurrean?

Libratuko naiz bada, bide hartarik errebelatzen edo gibelatzen nau-ten halako eta halako gauzetarik.

Eginentut bada hara gida, eta ekhar nazaketen halako eta halakogauzak.

Esker, ofr, othoitz.

Silvain Pouvreau

47

Zortzigarren meditazionea.Parabisuaz

HAMASEIGARREN KAPITULUA


2. Gomenda zakizko.

Konsiderazioneak1. Konsidera zazu gau eme eta eder bat, eta ikusazu zein gauza ona

eta arraia den Zeruaren ikustea bere izar guziekin, bada emazu orai eder-tasun hura egun eder baten edertasunarekin, hala non iguzkiaren argita-sunak eztezan traba izarren eta illargiaren ageriz ikustetik, gero errazuausartki edertasun hura guzia elkharrekin bildurik eztela deus ere Parabisuhandiaren exzelenziaren aldean. O leku desiratzekoa eta maitatzekoa! Ohiri preziatua.

2. Konsidera zazu herri doatsu hartako burgesen noblezia, eta eder-tasuna, Angeruen, Kerubinen, Serafinen miliunak eta miliunak,Apostoluen kopainia, martiren, Konfesoren, Birjinen, Andre sainduentropelak; ezin konda ditezke, hanbat hainitz izanez. O konpainiaren doa-tsua! ederrago da hetarik xipienaren ikustea mundu guziaren baino, zerizanen da guzien ikustea? Ene Iainkoa zein doatsu diren: bethi kantatzendute bethiereko amorioaren kanta, bethi gozatzen dira ardurako bozka-rioaz, batak bertzeari ezin erranezko kontentamenduak emaiten diotzate,bizi dira batasun doatsu eta ezin ethenduzko baten konsolazionean.

3. Konsidera zazu finean zer ontasun duten guziek Iainkoaz goza-tzeaz; hark sekulakotz bere begi maiteez behatzen deraue, eta begitartehartaz plazeretako itsaso neurrigabeko bat isurtzen du hekin bihotzetara.Zer ontasun bere ithurburuarekin sekulakotz iuntaturik egoitea? han diraezin zinetsizko plazerez alde guzietarik inguratzen dituenIainkotasunaren airean sekulakotz hegaldaka dabiltzan, eta kantaz daude-zin xori doatsuak bezala; han guziek, nork hobeki eta bekhaiztu gabekantatzen tuzte Kreatzaillearen laudorioak. Benedikatua zarela sekula-kotz, O gure guzien gaineko Kreatzaille eztia, O gure Salbatzaille maitea,gure aldera hain on izan zarena, hain bizargi zure loria partitzen derau-kuzuna. Eta ordainez Iainkoak benedikatzentu Sainduak bethiereko

FILOTHEA

46


egun batez zure bihotzaren berearekin iuntaturi ikusteko baizen,Iainkoaren sekulakotz laudatzeko; seguratzen zaituztela Zeruko bideaeztela munduak dioen bezain gaitza. Ausartki, diote, arima maiteena,Nork ere ongi konsideratuko baitu, zeinetaz ikhan garen eebozionearenbidea, ikusiko du etorri garela plazer hautara plazer gozoagoekin konpa-razinorik gabe mundukoak diren baino.

Hautua1. O Ifernua, orai arnegatzen diat hitaz sekulakotz, arnegatzen diat

hire penez, eta hire inkontru gaitzezko eta dohagabeko eternitateaz;guzien gainetik arnegatzen diat Iainkoaren kontra bethi eta bethi aurtiki-tzen dituan blasfemioez, burhoez eta madarazinoez; zure gana, OParabisu ederra, itzulten naiz bihotzez eta arimaz, O sekulako loria, bet-hiko doatsutana, hautatzen dut sekulakotz, eta ezin ganbia dakidikedanborondatez ene egoiteko lekua zure etxe ederretan eta sakratuetan.Benedikatzen dut, ene Iainkoa, zure miserikordia, hartzen dut egin plazerderautazun eskaintza. O Iesus ene Salbatzaillea, besarkatzen dut zureegundainoko amorioa; hartzen dut, enetzat Hierusalem doatsu hartanerosi duzun lekua; ez bertze deusetako hanbat, nola zure maitatzeko etabenedikatzeko sekulakotz.

2. Haretzatzu Andre Dana Mariak eta Sainduek presentatzenderauzkitzuten faboreak, prometa diezezu erdutuko zarela hekin gana;emozu zure Angeru begiraleari eskua gida zaitzan gatik; zaude bihotzguziaz hautu hartan.

Silvain Pouvreau

49

Bederatzigarren meditazionea.Parabisuaren hautatzeko kontuan bezala

HAMAZAZPIGARREN KAPITULUA


2. Humil zaite haren aitzinean, eta othoitz egiozu inspira zaitzala.

KonsiderazioneakIduri bekizu landa handi eta ordoki batetan zarela bakharrik zure

Angeru onarekin, Tobias gaztea zen bezala Erragezara zioanean, eta goitierakusten derautzula Parabisua idekirik, Parabisuaz egin duzun medita-zionean errepresentatu zaizkitzun plazerekin, eta behereko aldetik era-kusten derautzula Ifernua zabaldurik, Ifernuaz egin duzun meditazioneandeklaratzen diren penekin. Hala iarririk zaudezila iduriz, eta zure Angerubegiralearen aitzinean belhaunikaturik.

1. Konsidera zazu egia dela Parabisuaren eta Ifernuaren erdian zau-dela, eta bata eta bertzea idekirik daudela zure hartzeko eginen duzunhautuaren arauera.

2. Konsidera zazu bataz edo bertzeaz mundu hunetan egiten denhautuak bertzean iraunen duela sekulakotz.

3. Eta bata eta bertzea idekiak direlarik zure hartzeko hautatukoduzun bezala, guziarekin ere Iainkoak, nola preparatua baita, edo zuribataren emaitera bere iustiziaz, edo bertzearen bere miserikordiaz, desira-tzen du desir paregabeko batez Parabisua hauta dezazun, eta zure Angeruonak hartara ertxatzen zaitu bere ahal guziaz, eskaintzen derauzkitzulaIainkoaren partez milla eta milla helzakitza zuri laguntzeko ikhaiten.

4. Gure salbatzailleak zerutik goiti behatzen derautzu bere mansota-sunean, eta gonbidatzen zaitu emeki; zato, O ene arima maitea, sekulakoerrepausura ene ontasunaren besoetara, zeinak prepaeatu baiterauzkitzubethiereko atseginak bere amorioaren frankian. Beha zazu barrenekobegiez nola Birjina Sanduak gonbidatzen zaituen ama legez. Har ezazubihotz, ene alaba, eztetzatzula mespreza ene semearen desirak, eta zuregatik aurtikitzen ditudan hatsbeherapenak, nahiz hark bezala sekulakotzsalba zaitezin. Ikusazu nola Sainduek bihotz emaiten derautzuten, nolamilla eta milla arima sainduk gonbidatzen zaituzteneztiki, desirik eztutela

FILOTHEA

48


ren amorioarekin. Beha zazu jeneralki alde guzietara, guziak ikusikotutzuerremangu saindu, eme, eta onetsgarri batetan, gure Salbatzaillearenenzuten daudezila, eta hura guziek nahi luketela bere bihotzaren erdianlandatu.

Bozten dira bainan bozkario graziatsu, begitartetsu, karitatetsu, etaongi ordenatu batez, maitatzen dute elkhar, bainan maitarasun sakratuazeta garbienaz. Poblu debot hartan aflikzionerik dutenak eztira hargatikhagitz khexatzen eta eztora añdaratzem bat ere. Finean ikusazu nola gureSalbatzailleak konsolatzen dituen bere begiez eta nola hek ere guziek elk-harrekin bere gogoak dituzten haren gana.

3. Utzi duzu gaurgero Sathana bere tropela itsusi eta zori gaixtozkoharekin, hartu ditutzun gogo onez, eta halarik etzara oraino etorri IesusErrege gana, etzara oraino sartu haren deboten konpainia doatsuan etasainduan, bainan egon zara bethi bataren eta bertzearen artean.

4. Munduan bizi zian diren Birjina sainduek, Sain Iosefek, SainLuisek, Santa Monikak eta bertze ehun millak zure deia dute, eta bihotzemaiten derautzute.

5. Errege gurutzatuak deitzen zaitu zure izenaz: zato, ene maitea,zato khoroa zaitzadan.

Hautua1. O madarikatzeko tropela, O mundua, ez, sekulan enauk ikusiko

hire banderaren azpian. Utzitiat sekulakotz hire gaixtakeriak eta banalo-riak. O Errege urguillua, inkontru gaitzezko Erregea, Ifernuko espiritua,arnegatze diat hitaz hire banaloriazko ponpiresunekin; madarikatze aut,eta hire obra guziak.

2. Zure gana, ene Iesus eztia, zure gana, ene Errege doatsua, etasekulako loria, itzulten naiz, besarkatzen zaitut ene arimako indar guziez,adoratzen zaitut ene bihotz osoaz. Hautatzen zaitut orai eta sekulakotzene Erregetzat, eta ene ezin hautsizko fideltasunaz emaiten natzaitzu,sekulan neure eskuko ezin iar naitekeien bezala, bethiere zure lege etaordenanza sainduen obedienziaren azpian nagoela.

3. O Birjina saindua, ene Andre maitea, hautatzen zaitut ene gidari-tzat, iarten naiz zure banderaren azpian, prometatzen derautzut errespe-tu eta erreberenzia partikular bat.

O ene Angeru saindua, presenta nazazu biltzarre sakratu hartara, etaenazazula utz hel nadin artean konpainia saindu haren gana, zeinarekinbatean, egiten dudan hautuaren seinaletzat erraiten baitut eta sekulakotzerranen. Bizi bedi Iesus, bizi bedi Iesus.

Silvain Pouvreau

51

Hamargarren meditazionea.Bizitze debotaren hautatzeko kontuan bezala

HEMEZORTZIGARREN KAPITULUA


2. Beheitizaite haren begien aitzinean, eta othoitz egiozu lagun dakizula.

Konsiderazioneak1. Iduri bekizu berriz landa zabal eta ordoki batetan zarela, zure

Angeru begiralearekin bakharrik, eta ezkerreko aldean ikusten duzulaDeabrua Tronu handi batean gora iarririk, eta hainitz Ifernuko espiritudaudela haren aldean, eta haren inguruan mundukoen saldo handi bat,guziek burua agerturik, xapelak erauntzirik, hura Iaun etsten dutela, etaagur egiten diotela, batak bekhatu batez, bertzeak bertze batez. Mira zazuErrege madarikatu haren Kurtisano dohakabe guzien erremangua; behazazu nola batak errabiatzen diren herraz, inbidiaz eta koleraz; bertzeekelkhar hiltzen duten, bertzeak gogoetatsu daudezin, eta gero khexa dabil-tzan aberatstasunak bildu nahiz, bertzeak banaloriari darraizkon, plazerikeztutela bat ere ezpada alferrik eta ezdeusetakorik; bertzeak lizundurik,galdurik, usteldurik bere urdezko maitarasunetan. Ikusazu nola direnerrepausurik, ordenanzarik eta erremangurik gabe; nola batak bertzeamesprezatzen duten eta eztuten elkhar maite itxura falsoz eta gezur-mai-naz baizen. Finean ikusiko duzu Errege madarikatu hark nausiturik dara-billan erresuma galdu bat eta urrikalduko zaitzuna.

2. Eskuineko aldean ikusazu nola Iesus gurutzean iosia bihotzekoamudio batez othoitz dagoen deabrutu gaizo hekin gatik, hekin athera-tzeko tiranotasun hartarik, eta nola bere gana deitzen dituen. Ikusazuharen inguruan bere angeruekin dauden deboten tropela handia, zagotzadebozioneko Erresuma haren edertasunare beha. Zein eder egiten duten,ala gizon, ala emaste Birjina hek! Andre Dana Maria arrosa baino xuria-go dira. Zein eder diren berriz mortifikazione sainduaz eta humiltasunbarrenaz betheak diren Alhargun hek! Ikusazu hainitz presuna ezkontu-ren arrimua; hain eztiki bizi dira elkharrekin elkharganako errespeturekin,non ezin baititeke karitate handi bat gabe. Mira zazu nola arima debothekl bere kanpoko etxeaz duten arthaz ezkontza saindu bat egiten dutenbarrenekoaz dadukaten artharekin, senharraren amorioaz zeruko esposa-

FILOTHEA

50


Protestazione seinalatua Iainkoaren serbitzatzeko

erresoluzionearen ariman eskiribatzeko,eta penitenziazko akteen serratzeko

HOGOIGARREN KAPITULUA

Nik hemen beherean neure izena emanik natzan horrek, Iainko han-diaren eta Zeruko korte guziaren aitzinean iarririk nagoela, haren ontasu-naren ene alderako miserikordia neurrigabekoa konsideraturik, nola, krea-tura ezdeus eta merezigabeko bat naizelarik, ezdeusetarik athera nauen,nola begiratu, mentenatu, hanbat perilletarik libratu, eta hanbat ontasunezbethe izan nauen. Bainan guzien gainetik konsideraturik, nola bere ezinerranezko eztitasunaz eta emetasunaz hain mansoki pairatu nauen enegaixtakerietan, hain maiz eta hain maiteki inspiratu eta gonbidatu oneraitzultzera, hain pazientki iguriki derautan ene adineko urthe N. hunetarai-no, ea eginen nuenz penitenzia eta urrikituko zitzaitanz, hura hain ahal-kegabeki ofensatu dudalarik ene esker eta leialgabez, bethi luzatuz harengana itzuli gabe, eta haren egunorozko graziak mesprezatuz.Konsideraturik oraino ene Bataio Sakratuaren egunean hain zori onez etahain sainduko eman eta konsekratu izan nintzaiola ene Iainkoari ni harenalaba izaiteko, eta orduan ene izenean egin zen profesaren kontra hanbateta hanbat aldiz hain inkontru gaixtoz eta maradikatuki lizundu eta gaix-tatu dudala enen espiritua, haren iainkozko Majestatearen kontra alxatuxeta iararaziz; orai finean bihurtzen naizela neure gana, Iainkozko iustizia-ren thronuaren aitzinean bihotzez eta espirituz neure burua lurrerainoegoitzirik, ezagutzen dut, aitortzen eta konfesatzen legezki edireiten etaerakusten naizela hobenduri Iainkoaren Majestate ofensatuaz, eta Iesusene Salbatzaillea paira eta hilarazi dudala nik egin ditudan bekhatuez, zei-nak gatik hil baita eta gurutzeko penak pairatu baititu, hala non merezibaitut sekulakotz gal eta dana nadin.

Bainan Iainko handi haren beraren neurrigabeko miserikordiarenthronua itzulirik, neure bihotz osoz eta neure indar guziez arnegatzendudala ene bizitze iraganaren gaixtakeriez, othoitzez nago ahal dagidanbezain humilki, eman dakidala ene bekhatuez barkhamendu eta absolba-zione osoa, ene arimaren Salbatzaille eta iaun haren beraren pasionearen

Silvain Pouvreau

53

Nola egin behar den konfesione jenerala

HEMERETZIGARREN KAPITULUA

Horra bada, Filothe maitea, gure intenzionearen arauera behar direnmeditazioneak. Hek egin dituzketzunean zoaz gogotik espiritu humillare-kin zure konfesione jeneralaren egitera, bainan othoi, etzaitezila asaldazein ere nahi den beldurrez. Ausiki gaituen arluria pozointsua da ausiki-tzen gaituenean; ordea bera egin denean olio, erremedio handi da bereausikiaren beraren kontra; bekhatua ezta ahalkatsu, hura egiten duguneanbaizen; bainan konfesatua denean eta penitenziara itzulia, ohoratua da etasalbagarria. Kontrizionea eta konfesionea hain dira eder eta usain onez-ko, non khentzen eta borratzen baitute bekhatuaren itsuskeria, eta harenusain gaixtoa airatzen. Simon sorhaioak zioen Madalena bekhatoresa zela;bainan gure Salbatzailleak ezez dio, eta ezta minzatzen banatu zituenusain onez eta haren karitate handiaz baizen; humil aski bagara, Filothea,damu paregabeko bat izanen dugu gure bekhatuaz zeren iainkoa denofensatua; bainan gure bekhatuaz eginen dugun akusazionea izanen zaikuezti eta gogarako, zeren hartaz ohoratzen baita iainkoa; nolazpait arintzengara midikuari penatzen gaituen gaitzaren erraiteaz. Zure Aita espiritua-laren belhaunetara zarenean iduri bekizu Kalbarioko mendian zarelaIesus gurutzatuaren oinen azpian, eta odol preziosa kantoin guzietarikdariola, zure garbitzeko zure gaixtakerietarik. Zeren haren odola beraorduan isurten eztelarik, badarik ere Pasionean isuri zen odolaren merituada, penitentak konfesatokietan largoki bustitzen dituena. Zabalezazubada zure bihotza, hartarik bekhatuen atheratzeko konfesioneaz; zerenilkiko diren arauera, Iainkoaren Pasionearen meritu preziosa sartuk zaio,haren bethetzeko benedizinoez.

Ordea erraitzu guziak sinpleki eta ageriki, diren bezala; kontentaza-zu ongi zure konszienzia aldi on batetako. Hori eginik enzun etzatzuIainkoaren serbitzariak emanen derauzkitzun abisuak eta ordenanzak, etaerrazu zure bihotzean: minza zaite, Iauna, zeren zure neskatoak enzutenzaitu. Bai Filothea, Iainkoa da zuk enzuten duzuna, erraiten derauneazero bere Bikarioei, enzuten zaituztenak enzuten nau. Harezazu geroeskuan hemen eman dudan protestazionea; hura izanen da zure kontri-zionearen azken burua, eta behar da hura lehen erabilli duzun gogoan etakonsideratu. Hura bada irakur ezazu erneki, eta ahal dukezun sentimen-du handienarekin.

FILOTHEA

52


Konklusionea lehen purgazione hunez bezanbatean

HOGOI ETA BATGARREN KAPITULUA

Protestazione hau eginik zaude ernerik, ta zabal etzatzu zure biho-tzeko beharriak, espirituz enzuteko, nola zure arimaren Salbatzailleakberak bere miserikordiaren thronuan iarririk Zeruan gora, Angeru etaSaindu guzien aitzinean, bere ahoz emanen derautzun absolbazionea,Apezak haren izenean hemen beherean absolbatuko zaituen puntuanberean. Hala non doatsuen tropela hark guziak, zure zori onaz bozturik,kantatuko baitu kanta espirituala paregabeko alegrianzaz, eta guziek ema-nen baitiote bakezko musua zure bihotz graziara bihurtarazi eta saindu-tuari.

O Iainkoa, Filothea, zein miragarri den kontratu hau! zein tratu doa-tsu egiten duzun Iainkoaren majestatearekin, halaz eta hari zure buruazeronek emaiten diozunean, zuk hura irabazten duzunaz geroztik eta zureburua ere bera sekulakotz bizitzeko? Ezta gainerakorik lekhat plumaeskuan harturik, bihotz onez zure promesa zure seinaleaz firma dezazun,eta gero zoazin aldarera, non Iainkoak ere bere aldetik bere seinalea etasigillua emanen baitu zure absolbazionearen, eta bere Parabisuaz eginenderautzun promesaren gaienan, berak bere burua bere Sakramenduazkaxeta eta sigillu bat bezala ezarten duela zure bihotz berrituaren gainean,Manera hartaz, ene ustez, Filothea, zure arima egondn da bekhatuaz etabekhatuaren afekzione guziez garbiturik. Ordea zeren afekzione hekberriz errazki sortzen baitira gure ariman gure flakotasuna eta gutiziagaixtoa dela kausa, ikusirik mortifika ditekeiela, ezin ordea hil, hemenbeherean bizi gareino, emanen derauzkitzut abisu batzu, zeinek, ongi egi-nik, begiratuko baitzaituzte hemendik aitzina bekhatu mortaletik, etaharen afekzione guzietarik sekulan zure bihotzean lekurik ardiets eztezangatik; eta nola abisu hek berak on baitira oraino purgazione perfetagobatentzat, hek eman diatzatzudan baino lehen, zerbait erran nahi derau-tzut garbitasun osoago hartaz, zeinetara nahi baitzaitut gidatu.

Silvain Pouvreau

55

eta heriotzearen bertutez; zeinaren gainean, ene esperanzaren zimendubakhoitzaren gainean bezala, permatzen naizela, laudatzen baitut berriz,eta berriz egiten ene Iainkoari ene partez bataiatu nintzenean eginzitzaion profesa eta promesa fidel izanen nintzela, ukho egiten diodaladeabruari, munduari eta haragiari, arnegatzen dudala hekin gogoratze,banaloria eta gutizia gaixtagarri guziez orai bizi naizen orduko, et sekula-kotz. Eta bihurtzen naizela ene iainko emea eta urrikalsua gana, sekulanhautsi nahi eztudan desira, goga eta borondatea hartzen dut haren serbi-tzatzeko eta maitatzeko orai eta sekulakotz, hartarakotzat emaiten etakonsekratzen diodala ene espiritua eta arima bere indar guziekin, enebihotza bere afekzionekin, eta ene gorputza bere sensu guziekin; zinetannagoela enaizela bliatuko ene izaitetik ditudan partetarik batez ere harenborondate sainduaren eta guzien gaineko Majestatearen kontra, sakrifi-ziatzen diodala ene espiritua, kreatura leial, obedient eta fidel haren alde-ra izaiteko, nahi eztudala, sekulan ene hitzaz ukhatu edo urrikitu. Helazordea! baldin etsaiak gogora ekharriz, edo neroni flakoz eroriz gertatzenbaninz orai hartzen dudan erresoluzionearen eta neure buruaz egitendudan konsekrazionearen zerbaitetan hautsten, orai danik deliberatzendut eta goga zinetan hartzen, Espiritu sainduaren graziarekin batean, han-dik iaikiteko, ene hutsa ezagutuko dudan bezain sarri, eta berriz bihurtu-ko naizela Iainkoaren miserikordia gana, bat ere berandu eta luzatu gabe.Hau da ene borondate, ene intenzione, ene erresoluzione sekulan ezhautstekoa eta ez itzultzekoa, erakusten eta finkatzen dudana, deus erelekhatu gabe, ene iainkoaren presenzian berean, Zeruan loriaz gozatzenden Elizaren eta hemen bere etsaien kontra guduan hari den Eliza ama-ren begien aitzinean, zeinek ene deklarazione hau enzuten baitu, obrahunetan haren partez eta haren orde bezala Aita espiritualak enzutennauen puntuan. Plazer duzula, Oene bethiereko Iainkoa, guziz bothere-tsua, guziz ona, ene baitan erresoluzione hau firmatu, eta neure buruazegiten derautzudan bihotzezko eta barreneko sakrifizioa, usain on batbezala begi arraiez hartu. Eta nola plazer izan baiterautazu erresoluzionehunen hartzeko inspirazionea, eta haren egiteko borondatea eman, inda-zu halaber haren konplitzeko behar dudan grazia eta indarra. O Iainkoa,ene Iainkoa zare, ene bihotzaren Iainkoa, ene arimaren Iainkoa, ene espi-rituaren Iainkoa, halako zaitut ezagutzen eta adoratzen orai eta sekula-kotz. Bizi bedi Iesus.

FILOTHEA

54


Afekzione hek, Filothea, xuxen ioiten dute debozionearen kontra,bekatu mortaletarako afekzioneek karitatearen kontra egiten duten beza-la: espirituaren indarrak langi arazitzentuzte, Iainkoa ganikako konsola-zioneak trabatzentuzte, tentazionei athea idekitzen deraue, eta arima hil-tzen eztutelarik, hura azken punturaino eritzen dute. Uliek bere hillez, diozuhurrak unguentaren gozoa gaixtatzen dute eta hiltzen. Erran nahi duuliek unguentaren gainean ez egonez, guti bat baizen, eta hartarik iragai-tean ianez, eztutela gaixtatzen hartzen dutena baizen, eta gainerakoa oso-rik dagoala, baiñan hiltzen direnean unguentan barrena, eramaiten diote-la bere balioa eta prezioa, eta hura mespreziotan ezarten dutela; Hala erebekhatu benialek arima debotean sartuz, eta ez luzeki egonez, eztiotekalte hainitz egiten, bainan bekhatu hek berak ariman badaude, hetanemaiten duen afekzionea gatik, dudagaberik galarazitzen diote unguenta-ren gozoa, erran nahi da, debozione saindua.

Armiermek eztituzte erleak hiltzen, bainan hekin eztia gaixtatzendute, hekin kofaue-zilhoak eta beraskak nahastentuzte hetan egiten dituz-ten sareez, hala non erleek ezin egin baitezakete bere lana hori aditzendela armiermak han luzeki daudezinean. Manera berean bekhatu benialakeztu gure arima hiltzen, bizkitartean ordea gaixtatzen du debozionea, etaarimako indarrak hain bortitzki nahastekatzentu inklinazione gaixtoez,non ezin geiago hari baititeke agudoki karitatezko obretan, zeinetan bai-tatza debozionea; bainan hori aditzen dela, bekhatu benialak gure kons-zienzian hainitz egun egiten duenean, hari ekharten diogun afekzioneaz.Ezta deus, Filothea, zenbait gezur arin erraitea, hitzketan, akzionetan,behatzetan, tresnetan, edergailluetan, iokotan danzetan aphur bat errebe-latzea, kondizinorekin armierma espiritual hek, gure konszienzian sartudiren bezain sarri, etxa eta desterra detzagun, erleek dabilzten armiermabiziak bere artetik khentzen dituzten bezala. Ordea utzten baditugu gurebihotzetan leku hartzera, eta ez hori xoilki, bainan afekzionerik hartzenbadugu hekin idukitzeko eta utzteko emendatzera gure baitan, sarri ikusi-ko dugu gure eztia galdurik, eta gure konszienziaren kofauea nahasteka-turik eta urraturik. Berriz bad diot, zer arrazoin iduri du arima bihotzdunbatek atsegin har dezan bere Iainkoari atsekabe egiteaz, gogotik iar dadinharen gogoaren kontrakorik egiten, eta nahi duen hark nahi eztuela etaunhagarri zaiola dakien gauzarik?

Silvain Pouvreau

57

Purgatu behar dela nihork bekhatu benialetara dituen afekzionetarik

HOGOI ETA BIGARREN KAPITULUA

Egunaren argia heldu zaizun eredura, klarkiago ikusten ditugu gurebisaiaren nothak eta lizundurak; hala ere Espiritu sainduaren barrnekoargiak gure konszienzia argitzen duen arauera, xeherokiago eta klarkiagoikustentugu egiazko debozionearen ardietstetik traba ahal gaitzaketenbekhatuak, inklinazioneak, eta inperfekzioneak. Eta notha eta eskas hekerakusten derauzkigun argiak berak berotzen gaitu, eta hetarik garbitzekodesira har arazitzen derauku.

Ikusiko duzu bada, ene Filothe maitea, bekhatu mortalez eta bekatumortalen afekzionez lekhora, zeinetarik garbitu baitzara lehen eman zaiz-kitzun exerzizez, zure ariman oraino hainitz inklinazione eta afekzioneduzula bekhatu benialetara; eztiot bekhatu benialik ikusiko duzula, bainandiot hetarako afekzioneak eta inklinazioneak ikusiko ditutzula; bada dife-renzia handia da bataren eta bertzearen artean, zeren ezin gaudezke seku-lan osoki bekhatu benialetarik garbi, behintzat luzeki garbitasun hartanirauteko; bainan bagaudezke bekhatu benialetarako afekzionerik izan etaiduki gabe. Gertuz bertze gauza bat da behin ezpa bietan bihotz alegerazgezur erraitea kontu gutitako gauzetan; eta bertze bat da gezur erraiteanlakhetzea, eta halako gezurretara afekzione izaitea.

Badiot beraz orai gure arima garbitu behar dugula bekhatu beniale-tara dituen afekzione guzietarik, erran nahi da, eztugula borondatezkiiduki behar bekatu benialetan, zein ere nahi den, egoiteko eta finkatzekoborondaterik. Ezen hala ere laxotasun handiegi bat lizate, iakiara gurekonszienzian Iainkoari hain itsusi zaion gauza baten haztea, nola baitaharen gogoaren kontrakorik egiteko borondatea. Bekhatu beniala zenbatere xipi baita, Iainkoari itsusi zaion, hain itsusi etzailarik, non haren gatiknahi gaituen danatu edo galdu. Baldin bekhatu beniala haren gogoarenkontrakoa bada, bekatu benialetara nihork duen borondatea eta afekzio-nea ezta bertzerik, haren Majestate sainduari lakhet etzaion gauzarik egi-teko erresoluzionea baizen. Egin othe diteke arima ongi sortu eta ikhasibatek nahi duen, ez xoilki bere Iainkoari lakhet etzaion gauzarik egin; bai-nan eta hari desplazer egiteko afekzionerik iduki?

FILOTHEA

56


Purgatu behar dela inklinazione gaixtoetarik

HOGOI ETA LAUGARREN KAPITULUA

Baditugu oraino, Filothea, naturalezatik sortzen diren inklinazionebatzu, zeinak, zeren eztuten bere sortzea hartu gure bekatu partikulareta-rik, ongi minzatzera, ezpaitira bekatu, ez mortal ez benial, bainan erraitendugu inperfekzioneak direla, eta hekin egitea dela eskasa eta hutsa.Exenplutzat, Santa Paulak, Sain Hieronimok eskiribatu duen bezala, inkli-nazione handi bat zuen tristezietara eta doluetara, hala non haren haurraketa senharra hil zirenean, bethi damuz hiltzeko perillean iarri baitzen.Hori zen inperfekzione bat eta ez bekhatu, haren gogoaren eta boronda-tearen kontrako gauza zenaz gero. Bada naturalezaz jende arinik, badanabarbenik eta molde gaitzik, bada gogorrik bertzeren erranak nekhezhartzen dituenik, bertzeak mesprezakor dira, bertzeak haserrekor, ber-tzeak amoriora emanak dira; hitz batez guti edireiten da zenbait halakoinperfekzionetarik eztuenik, eta hura noizbait erakusten eztuenik.

Ordea batbederaren naturalezati datxezkolarik, halarik ere arthaekharriz eta hekin kontrako afekzionea hartuz neurrira eta onera ekharditezke, eta hetarik garbi eta libra diteke ere nihor. Ediren da bideaarmendola ondo khiratsen eztitara ganbiatzeko, ondoan zilhatze hutsazhandik gozo khiratsaren ilki araztzeko, zergatik gure inklinazione gaixto-ak ezin kanporako ditugu hobe gaitezintzat? Ezta hain naturaleza onez-korik, non ezin gaixta dadin ohitza gaixtoez, ezta ere hain olha gaitzik,non Iainkoaren graziaz lehenik, gero antzez eta arthaz ezin hez eta garaidadin.

Banoa bada orai eman eta erakus detzadan abisuak eta exerzizak,zeinen bidez garbituko baituzu zure arima afekzione perillosetarik, inper-fekzionetarik eta bekhatu benialetarako afekzione guzietarik, eta zurekonszienzia geiagotik geiagora seguratuko baituzu bekatu mortal guzienkontra.

Iainkoak dizula grazia hei ongi iarraikiteko.

Silvain Pouvreau

59

Nihor purgatu behar dela ezdeusetako,eta perillos diren gauzetarako afekzionetarik

HOGOI ETA HIRURGARREN KAPITULUAIokoak, danzak, banketak, ponpiresunak, komediak beronez eztira

niholatako maneraz gaixto; aitzitik ez on ez gaixto dira, ikusirik ongi etagaizki har eta egin ditezkeiela; halarik ere bethi perillos dira, eta hetangogo emaitea, are perillosago. Nik diot bada, Filothea, sori delarik ioko-tan eta danzetan haritzea, bere buruaren edertatzea, komedia garbirikenzutea, banketatzea, badarik hetarako afekzionerik izaitea, debozionea-ren kontrako gauza dela xoil kaltegarri eta perillos. Ezta gaizki halakorikegitea, baina bai hetan afekzione emaitea. Kalte da gure bihotzeko lurreanhain afekzione banaloriazkorik eta erhorik ereitea; hartzen dute ereitzaonen eta espiritualen lekua, eta trabatzen dute gure arimaren gozoa inkli-nazione onezko fruiturik ekhartzetik.

Hala leheneko Nazareoak zeudezin ez xoilki hordi zezaketen guzie-tarik edan gabe, bainan oraino mahatsik eta agaratzik ere ian gabe; ezzeren mahatsak edo agaratzak hordi dezakeien, bainan zeren peril baitzenagaratzik iaten bazuten, mahats ere iateko gutizia pitz zezaten, eta maha-tsik iaten bazuten, mahats-arno ere edateko aphetitua erakhar zezaten.Eztiot ordea ezin har dezakegula gauza perillos hetarik, baina diot seku-lan ezin demakegula hetan afekzionerik, debozioneari kalte ekharri gabe.Oreinak, sobera gizendu direnean, uruntzen dira eta bere berroetan sar-tzen, ezaguturik bere gizenegiz kargatuak direla, eta hala eliratezkeiela gailaster egiteko, suertez akometa balitez; gizonaren bihotza kargatzendenean afekzione ezdeusetako eta perillos hetaz, duda gabe bereIainkoaren ondoan ezin ibil diteke lasterka, agudoki eta errazki, zein baitabizkitartean debozionearen egiazko puntua. Haur xumeak afekzionatzendira eta izertzeraino khexatzen pinpirinen eta xixiteren ondoan; eztu horinihork gaizki hartzen, zeren haurrak baitira; bainan ez othe da gauza irri-garria, bai aitzitik nigargarria, gizon eginak ikusteaz khexatzen eta beregogoaren sartzen hain guti merezi duten fitsetan, nola baitira erran ditu-danak, zeinek bereezdeuzetarasunaz lekhora, perillean ezarten baigaituz-te gure buruaren nahasteko eta errebelatzeko gure hei iarraikiteaz?Hartarakotz, ene Filothe maitea, erraiten derautzut purgatu behar zarelaafekzione hetarik, eta halakorik noizbait egitea eztelarik bethi debozio-nearen kontra egitea, guziarekin ere hetaratzen diren afekzioneek bethiekharten diotela debozioneari kalte.

FILOTHEA

58


Orazionearen premiaz

LEHEN KAPITULUA

1. Nola Orazioneak ezarten baitu gure adimendua Iainkoaren argian,eta gure borondatea paratzen baitio zeruko amudioaren berotasunari, eztudeusek ere gure adimendua bere iakingabetarik eta gure borondatea bereafekzione gaixtoetarik orazioneak bezanbat garbitzen. Orazionea da bene-dizinozko ura, bere ihinztaduraz gure desira onen landareak berriz hezaeta lora araziten dituena, gure arimak bere inperfekzionetarik garbitzendituena, eta gure bihotzak bere pasioneen egarsutik libratzen dituena.

2. Bainan guzien gainetik konseillu emaiten derautzut mentalari,erran nahi da, bihotzezkoari eta bereziki gure Salbatzaillearen bizitze etapasione sainduaren gainean egiten denari lotzea zeta iarraikiteaz; harimaiz behatzen diozula meditazionez, hartaz betheko da zure arima, harenibil-bideak eta iar-mainak ikhasiko tutzu, eta zure akzioneak harenen gai-nean moldatuko. Hura da munduko argia, beraz haren baitan, harenganik, eta haren gatik behar gara argitu; hura da desirazko arbola, zeina-ren itzalean behar baigara freskatu; hura da Iakoben ithurri bizia gure gar-bitzeko lizundura guzietarik. Finean haurrek bere amak maiz adituz etahekin batean mihia erabilliz, mothelki bada ere, ikhasten dute hek bezalaminatzen. Guk halaber gure Salbatzaillearen aldean bagaude meditazio-nez, eta behatzen baderauegu haren hitzei, akzionei eta afekzionei, harengraziarekin batean ikhasiko dugu hura bezala minzatzen, hark bezala egi-ten, eta duen bezalako nahiaren hartzen. Hortan egon behar da, Filothea,eta zinets nazazu ezin goazke Iainko aita gana athe hartaz baizen, zerennola mirail baten berinak ezin geldi bailezake gure bista, estainu edoberun iratxekiten ezpalitzaio gibeletik; hala ere Iainkotasuna ezin ongimira genezake mundu behere hunetan, iuntatu ezpaliz gureSalbatzaillearen gizontasun sakratuarekin, zeinaren bizitzea eta heriotzeabaitira gure ordinariozko meditazionetzat hauta dezakegun xederik etapunturik hoberena, gozoena, plazersuena, probetxosena,eta gure indarrenarauerakoena. Gure Salbatzailleak eztu ezdeus gatik Zerutik iautsirikakoogiaren izena hartu, zeren nola ogia behar baita ian iaki fuerte guziekin,hala ere gure Salbatzaillea behar dugu meditatu, konsideratu eta bilhatugure Orazione eta akzione guzietan.

Silvain Pouvreau

61

FILOTHEAREN BIGARREN PARTEA

Hainitz abisu dadukana arimaren Iainkoagana alxatzeko orazioneaz etasakramenduez

FILOTHEA

60


rakoago da eta zure arimarentzat hobeago, lekhatzen dut elizako ofizioa,obligatua bazara haren erraitera, zeren kasu hartan eginbidea pagatubehar da.

9. Baldin gertatzen bazine zure goiz guziaren iragaiten orazionementalik egin gabe, edo egiteko sobera izanez, edo zerbiat bertzerik lize-la kausa, zure ahala egin behar duzularik hala gerta eztadin, enseia zaitezure huts egin haren erremediatzera barazkal ondoan, othuruntzatik zen-bait oren urrunenean, zeren orazione egin bazeneza othurunza hartubezain sarri, eta iadanik hagitz eho baino lehen, hainitz logaletasun etorlekidikezu eta zure osasuna zaurt liteke.

10. Baldin egun guzian ezin egin badezazu bat ere, kalte hura erre-mediatu behar duzu hainitz orazione labur usu zerura aurtikiz, zenbaitdebozionezko liburu irakurriz, eta zenbait penitenzia hartuz, zure begira-tzeko halako hutsik geiago egitetik; gero egizu erresoluzione bortitz batbiharamun berean zure debozionearen bidean berriz sartzeko.

Silvain Pouvreau

63

3. Haren bizitzea eta heriotzea hainitz puntutan berezia da liburue-tan, irakhastea gatik zer eta nola medita. Emazu hetan egun guziez orenbat barazkaldu baino lehen, ahal badagizu goiz hastean, zeren orduanespiritua izanen duzu idekiago, gutiago nahasia eta freskoago gauazkopausuaren ondoan. Ez eman ere oren bat baino geiago, zure aita espiri-tualak berariaz erraiten ezpaderautzu geiago eman dezazun.

4. Zure meditazionea egin ahal badezazu elizan, eta han bakerik askiedireiten baduzu, gauza xoil erraza izanen da zuretzat, zeren elizan orenbat egoitetik ezin trabatuko zaituzte arrazoinekin ez aitak, ez amak, ezemasteak, ez senharrak, ez bertze nihork ere, bainan norbaiten azpikobazara, etzenduke naski oren baten ephea hain osorik zure etxean.

5. Has ezazu orazione suerte guzia, dela bihotzezkoa, dela hitzezkoa,Iainkoaren presenziatik, eta erregla hau idukazu lekhatzerik gabe, eta iku-siko duzu denbora gutiren barrenean zein probetxu handi ekharrikoderautzun.

6. Zinetsten banauzu, erranen duzu zure Paterra, Abe Maria etaKredoa latinez, bainan ikhasiko duzu ere ongi, zer hetan diren hitzek errannahi duten zure hitzkuntzaz, arren hek erraiten ditutzularik eliza amarenhitzez, gozoki erabil ahal dezakezun hetan datzan endelegu miretstekoaeta plazergarria. Hargatik hek erraiten ditutzunean finka zazu zure gogoahetan barrena, eta pitzkitzu zure afekzioneak erran nahi dutenaren gai-nean, eta etzaitezila bat ere lehia hainitzen erraitera, bainan hari zaite erra-nen duzunaren bihotzki erraiten, zeren Pater batek, sentimendurekin erra-nik, geiago balio du hainitz lasterka iraganek baino.

7. Xapeleta da probetxu handizko manera othoitzteko, baldin bada-kizu haren ongi erraiten; eta halakotz har ezazu haren erraiteko bidea zen-bait irakhas diazakezun liburu. On da ere Iesusen, Andre Dana Mariaren,Sainduen letarinen eta liburu aprobatuetan diren bertze ahoko othoitzguzien erraitea; kondizinorekin ordea orazione mentarlaren egitekodonua baduzu, lekurik prinzipalena emanen diozula; hala non hura eginondoan, edo hainitz egiteko izanez, edo zenbait bertze arrazoin gatik ezinegin badezakezu ahoko othoitzik, ezpaitzara hargatik khexatuko, bainabai kontentatuko Pater nosterraren, Abe Mariaren eta Kredoaren bertze-rik gabe erraiteaz.

8. Baldin ahoko othoitzik egiten duzunean, sentitzen baduzu zurebihotza gonbidatua eta eramana dela barreneko edo bihotzeko orazione-ra, ez egin ukhorik, aitzitik utzazu zure espiritua emeki ioaitera alde har-tara, eta eztuzula axolarik deliberatu zinituen ahoko othoitzak ez erranagatik; zeren hekin orde eginen duzun orazione mentala Iainkoaren gogo-

FILOTHEA

62


guzietan eta non nahi dela. Orazionerakoan bada zure bihotz guziaz etazure bihotzarei erran ehar diozu, O ene bihotza, ene bihotza, egiazIainkoa hemen da.

Bigarren bidea presenzia sakratu hartan iarteko, da gogoan erabiltea,ez xoilki Iainkoa zu zaren lekuan dela, bainan partikularkienik zure biho-tzean eta espirituan barrena, hari bizia eta arima emaiten dioela bere pre-senzia sainduaz, han dagoela zure bihotzeko bihotza eta zure arimakoarima bezala; zeren nola arima gorputzeko parte guzietara hedaturik,hetan guzietan edireiten baita, eta halarik bihotzean baitago, egoite parti-kular batez; manera berean Iainkoa gauza guzietan delarik, guziarekin erefazoin beregaineko batez gure espirituan dago. Hargatik Dabitek Iainkoadeitzen zuen, bere bihotzaren Iainkoa, eta Iondone Paulok zioen ezenIainkoa baitan bizi garela, gabiltzala eta gaudezila. Egia hau konsideratzenduzula bada pitztuko duzu erreberenzia handi bat zure bihotzean Iainkoagana, dakizula hartan barrena dela.

Hirurgarren bidea da konsideratzea gure Salbatzailleak gizon bezalaZerutik behatzen derauela munduan diren guziei, bainan partikularkigiristinoei, zein baitira haren umeak, eta are partikularkiago orazioneandaudenei, bereziki ikusteko nola hari diren, eta zer erremangu dadukaten.Ordea ezta hori iduripen huts bat, bainan egiazko egia bat, zeren huraikusten eztugularik, gain hartarik konsideratzen gaitu. Iondone Estebekhura hala ikusi zuen bere martirioaren denboran, hala non erran baiteza-kegu Espos Andrearekin, horra non den pareta gibelean lehioetarik ikus-ten duela, ielosietarik behatzen duela.

Laugarren fazoina da iduritze sinpleaz serbitzatzea, gure espirituarierrepresentatzen diogula gure Salbatzaillea bere gizontasun sakratuan,gure aldean baliz bezala; hala nola gure adiskideak ekhartzen ohi baititu-gu gure begietara, erraiten dugula, iduritzen zait horrelakoa ikusten duda-la hala eta hala egiten. Bainan Aldareko Sakramendu Sainduaren aitzineanbazine, orduan presenzia hura egiazkoa lizate eta ez idurizkoa xoilki;zeren ogiaren iduriak karpeta eta tapizeria bat bezala liratezke, zeinarengibeletik gure salbatzailleak egiazki dagoela ikusten baigaitu eta konside-ratzen, guk hura den bezala ikusten eztugularik. Hartuko duzu bada laubide hautarik bat zure arimaren ezarteko Iainkoaren presenzian orazioneegin dezazun baino lehen, eta eztira guziak batetan hartu behar, bainanaldian bat xoilki, eta hori laburki eta sinpleki.

Silvain Pouvreau

65

Antze laburra meditazionearen egiteko,eta lehenik Iainkoaren presenziaz,

zein baita preparazionearen lehen puntua

BIGARREN KAPITULUA

Ordea eztakizu naski Filothea, nola egin behar den orazione menta-la, zeren gauza bat da, zori gaixtoz gutik dakitena gure adinean; hargatikpresentatzen derautzut antze labur eta erraz bat haren egiteko, haren gai-nean eskiribatu izan diren liburuak irakurriz eta guzien gainetik zeronimaiz meditazioneari iarraikiz geiago ikhas dezakezun artean.Preparazionea emaiten derautzut lehenik, eta hura bi puntutan dago:lehena da Iainkoaren presenzian iartea, bigarrena hari othoitz egitea lagundakizula. Bada Iainkoaren presenzian iartekotzat, lau bide prinzipal emai-ten derauzkitzut, zeinetaz serbitza zaitezke lehenbizi haste hunetan.

Lehena da biziki eta erneki, Iainkoaren leku-guzikotasuna gogoansartzea, erran nahi da, Iainkoa dela gauza guzietan eta non nahi. Eztalekurik ez gauzarik mundu hunetan, non ezten egiazko presenziaz, hlanon, nola xoriek nora ere hegaldatzen baitira, bethi airea aurkitzen baitu-te, guk halaber, nora ere baigoaz, non ere baigaude, Iainkoa aurkitzen bai-tugu han dela; aitortzen dute guziek hori hala dela, ez ordea guziek bizikikonsideratzen. Itsuek ikusten eztutelarik hekin aitzinean den Prinzea,badarik errespetuz iarten dira erraiten bazaie han dela; bainan egia da,zeren eztuten hura ikusten, errazki ahantzten zaiela hura bere aitzineandutela, eta ahantzi ondoan, errazkiago are galtzen dutela hari zor diotenerrespetua. Helaz, Filothea! eztugu ikusten Iainkoa gure aitzinean dela,eta fedeak erraiten deraukularik hura garen lekuan dugula, halarik ere,zeren eztugun hura gure begiez ikusten, hainitzetan ahatzten zaiku, etaorduan bagabiltza Iainkoa gure ganik urrun baliz bezala; ezen dakigularikgauza guzietan dela, badarik ez akhordatuz ikusten gaituela, ezpageneakibezanbat da. Hargatik bethi orazionean iarri baino lehen, gure arimaatzartu behar dugu zinetan orhoitzera eta konsideratzera Iainkoaren aitzi-nean garela. Hori gogoan zuen Dabitek oiuz bezala zioenean: ikhaitenbanaiz Zerura, ene Iainkoa, han zaude; iausten banaiz ifernuetara, han zare. Halaere hartu behar ditugu Iakoben hitzak zeinek zurubi sakratuak ikusirik,zein beldurgarri den leku hau, dio, egiaki Iainkoa hemen da, eta eneakien, errannahi du etzela orhoitzen; zeren ezin zegokeien iakin gabe Iainkoa gauza

FILOTHEA

64


Misterioaren begietaratzeaz,zein baita preparazionearen hirurgarren puntua

LAUGARREN KAPITULUA

Meditazioneko bi puntu ordinariozko hekin ondoan, bada hirurga-rren bat Meditazione suerte guzietara hedatzen eztena: hari batzuk errai-ten diote, leku aphaintzea, bertzeek, barreneko lekzionea. Bada puntu hauezta bertzerik, lekhat meditatu nahi dugun misterio osoaren erakusteagure gogoari, gure aitzinean egiaz eta eginez egiten baliz bezala.Exenplutzat, nahi baduzu gure Salbatzaillea gurutzean meditatu, kasuemanen duzu Kalbarioko mendian zarela, eta ikusten Pasione eguneanegin eta erran zen guzia, edo nahi baduzu, zeren orobat da, idurituko zai-tzu zaren lekuan berean gurutzefikatzen dela gure SalbatzailleaEbanjelistek eskiribatzen duten maneran. Gauza bera eginen duzu medi-tatuko duzunean heriotzea, lehen erakusi derautzudan bezala, orobat ereIfernuazko Meditazionean, eta bertze halako misterio guzietan, egitendirenean ikus eta senti ditezkeien gauzen gainean: zeren Iainkoaren han-ditasunari ukitzen zaizkon bertze misterioez, bertutearen exzelenziaz,zertako kreatu garen finaz bezanbatean, nola ezin ikusizko gauzak baiti-ra, ezta zer halako iduritzearen edo leku aphaintzearen bilhatzerik. Egiada zenbait konparazione bat ditekeiela konsiderazioneari heltzeko, bainannolazbait gaitz da halakorik kausitzea, eta eztut zurekin hari nahi, ahaliksinplekiena baizen, eta hala non zure espiritua eztadin hagitz nekha deu-sik asmatzean. Bada deklaratzen dudan imajinazione hunen bidez serra-tzen dugu gure espiritua meditatu nahi dugun misterioan, hara huna las-ter egin eztezan gatik, xoria kagiolan emaiten den, edo belatza bere lok-harriez lotzen den bezala, eskuaren gainean iar dadintzat. Halarik ereerranen derautzute batzuk hobe dela fedezko gogo sinpleaz, eta osokiespiritual den konsiderazione huts batez serbitzatzea, misterio hekin erre-presentatzean, edo konsideratzea, gauza hek egiten direla zure espirituanberean, bainan hori zutilegi da lehen hasteko: eta Iainkoak gorago alxazaitzan atean konseillu emaiten derautzut, Filothea, erakusten derautzu-dan behereko haranean egoiteaz.

Silvain Pouvreau

67

Inbokazioneaz,zein baita preparazionearen bigarren puntua


Inbokazionea hunela egiten da: zure arimak sentitzen dueneanIainkoaren presenzian dela, erreberenzia handi batetan sartzen da, ezagu-tzen duela hari eztagokala bat ere hain majestate beregainekoaren aitzi-nean egoitea; guziarekin ere dakiela ontasun handi hark berak hala nahiduela, eskatzen ziao grazi haren ongi serbitzatzeko eta adoratzeko medi-tazione hartan. Baldin nahi baduzu, serbitzatuko ahal zara zenbait hitzlaburre eta irazekiz, nolakoak baitira Dabitek erraiten zituen hauk:Enazazula khen Iainkoa, zure begitartetik, eta eztiazadazula zure EspirituSaindua edeki; Argi araz ezazu zure begitartea zure serbitzariaren gainean,eta konsideratuko itut zure miragarriak, indazu endelegamendua, etabehatuko diot zure legeari, eta hura begiratuko dut ene bihotz guziaz. Ninaiz zure serbitzaria, indazu espiritua; eta bertze halako hitzak.

Hartarakotz on izanen da ere zure Angeru begiraleari gomendatzea,eta meditatuko duzun misterioan edirenen diren presuna sakratuei, halagure Salbatzaillearen heriotzeko misterioan gomendatuko ahal zaizkoAndre Dana Mariari, Iondone Ioannisi, Madalenari, ohoin onari, arrenpartale egin zaitzaten berek hartan izan dituzten sentimenduetan. Etazure heriotzeko Meditazionean gomendatuko ahal zaizko orduan zurekinizanen den Angeru onari zuri behar bezalako konsiderazioneen inspira-tzeaz. Eta orobat da bertze misterioez ere.

FILOTHEA

66


Afekzioneez eta erresoluzioneez zein baita Meditazionearen hirurgarren partea

SEIGARREN KAPITULUA

Meditazioneak isurtzen tu atzarmendu onak gure borondatean, edogure arimaren afekzionezko partean, nola Iainkoaren eta lagunaren amu-dioa, Parabisuaren eta loriaren desira, arimen salbamenduaren zeloa, gureSalbatzaillearen bizitzearen imitazionea, bihotzberatasuna, urrikalsutasu-na, admirazionea, botztasuna, Iainkoaren graziaren galtzeko beldurtasu-na, Iujeamenduazko eta Ifernuazko izialdura; bekhatuaren gaitzerizkoa,Iainkoaren ontasuna eta miserikordia baitako fidanza, gure bizitze gaizkiiraganazko ahalketasuna; eta behar da gure espiritua ibil eta heda dadinafekzione hetan ahal bezanbat. Baldin nahi baduzu hortan hel dakizunik,harezazu esuan Don Capilliak Meditazioneen gainean egin duen lehenliburua, eta irakur haren prefaza: zeren hartan erakusten du nola behar-tutzun zure afekzioneak hedatu, eta are geiago aita Ariasek Orazionearengainean egin duen liburuan.

Guziarekin ere, Filothea, ezta afekzione jeneral hetan hanbat trikatubehar, non eztezazun hetaz erresoluzione partikularik egin zure onera-menduko. Konparazionera: Gure Salbatzailleak gurutzearen gaineanerran zuen lehenbiziko hitzak isuriko du dudagabe zure ariman afekzioneon bat haren imitatzeko, eta hekin onetsteko. Badiot beraz orai deus gutidela hori, erresoluzione partikular bat hartzen ezpaduzu geiago, hunela.Ea bada, enaiz geiago minduko hunelako eta hunelako hauzokoek, edoetxekoek nitaz erraiten duten halako eta halako tarritagarrizko hitzak,hunelakok edo halakok nitaz egiten duten halako eta halako mesprezioaz;aitzitik eginen dut halako eta halako gauza hekin ematzeko eta irauastekoene gana, eta hala bertzeez. Bide hunetaz, Filothea, gutiren barreneanzure faltak xuxendukotutzu, bainan afekzione xoillez berant erremediatu-ko itutzu, eta nekhez.

Silvain Pouvreau

69

Konsiderazioneez,zein baita Meditazionearen bigarren partea


Imajinazioneak bere lekua aphaindu duenean, iarten da adimenduabere lanaren egiten, zein baita Meditazione deitzen duguna, eta ezpaita ber-tzerik, gure afekzioneen Iainkoa baitan eta Iainkoaren gauzetan pitztekoeta finkatzeko hartzen eta gogoan erabilten dugun konsiderazione batezpa hainitz baizen. Hargatik Meditazionea diferent da bertze estudiatze-tarik eta konsiderazionetarik, zeinak ezpaitira egiten bertutearen ardiets-teko edo Iainkoaren amorioz, bainan zenbait bertze fin eta intenzionegatik, hala nola iakinsun izaitea gatik, hetaz liburu egitea edo disputatzeagatik. Zure espiritua bada zerratu duzunean, erran dudan bezala, medita-tu nahi duzun sujetean barrena, edo imajinazioneaz, sujeta senti baditeke,edo porposizione sinpleaz, ezin senti ditekeiena bada, hasiko zara harengainean konsiderazione egiten, zeinetaz exenplu moldatuak ikusiko baiti-tutzu eman derauzkitzudan meditazionetan.

Baldin zure espirituak aurkitzen badu gustu, argi eta fruitu aski kon-siderazione hetarik baten gainean han finkatuko zara, urrunago iragangabe, egiten duzula erleek bezala, zeinek ezpaitute lorea utzten hartan eztibiltzekorik aurkitzen duteino. Ordea kausitzen ezpaduzu zure gutiziarenarauerakorik konsiderazionetarik batetan, hura aphur bat erabilli eta ense-yatu ondoan, iraganen zara bertze batetara, bainan zoaz baratxe, eta sin-pleki lan hunetan zure burua kexatu gabe.

FILOTHEA

68


Probetxu handitako abisu batzu Meditazione sujetaren gainean


Behar da guzien gainetik, Filothea, Meditazionetik ilki zaitezineaniduki detzatzun hartu ditutzun erresoluzioneak eta deliberazioneak, hekinarthatsuki obratzeko egun hartan. Hoiri da Meditazionetik heldu denfruitu handia, zeina gabe ez xoilki hainitzetan ezpaitakharke probetxurik,baina bai kalte: zeren bertute meditatuek eta ez obratuek, batzutan han-txen dute espiritua eta bihotza, iduritzen zaizula hala ere, deliberatudugun bezalako garela, eta hori duda gaberik egia da, baldin gure erreso-luzioneak bizi eta zail badira; bainan eztira hala, aitzitik banaloriazkoakdira eta perilosak, obratzen ezpadira: behar da beraz antze guziez enseia-tu hekin obratzera, eta hala egiteko okasioneak, direla xipi, direla handibehar dira bilhatu. Exenplutzat, gogoan hartu badut ene manso iarrizeneganako dudala ofensatzen nautenen espiritua, egun hartan behatukodut non kausi detzakedan, hekin maiteki salutatzeko, edo ezin ikus bade-tzat, bederen hetaz ongi minzatuko naiz, eta othoitz eginen diot Iainkoarihekin faboretan.

Orazione bihotzezko hartarik ilki zaitezinean, begiratu behar zarazure bihotzaren berehala inharrostetik. Zeren isur zenezake orazionetikathera duzun balsamua, erran nahi dut, aphur bat, egin ahal badadi, ixilegon behar duzula, eta zure bihotza emeki erabilli orazionetik egitekoeta-ra, ahalik luzekiena dadutzatzula hartu dituzketzun sentimendu onak etaafekzioneak. Ur prezio handitako bat untzi preziatu ere batetan hartulukeien gizona bere etxera ekhartzeko, baratxe lebilke saietsera behatugabe, bainan bere aitzinean, zenbait harritara ioiteko, edo urrats gaixtorikegiteko beldurrez, gero beha lezake bere unzira, ikusteko, ea ezten isur-tzen: gauza bera egin behar duzu Meditazionetik ilki zarenean: etzaitezilaberehala barraya, bainan beha zazu sinpleki zure aitzinean, erran nahibaliz bezala, kausitu behar bazara norbaitekin eta obligatua bazara harenenzutera, edo harekin solasik egitera, ezta erremediorik, hala behar daegin, bainan halako maneraz non beha diozozun halaber zure bihotzari,zure orazioneko ur saindua ahalik gutiena baizen isur eztadin gatik.

Bai eta kostuma hartu behar duzu iakiteko nola iraganen zarenOrazionetik zure bizitze-tailluak zuzenaz eta legez nahi dituen lan suerte

Silvain Pouvreau

71

Konklusioneaz eta flokha espiritualaz


Finean Meditazionea zerratu behar da ahalik humilkiena egin behardiren hirur akzionez. Lehena da, Iainkoari eskerren emaitea eman deraus-kigun afekzioneak, eta erresoluzioneak gatik, eta Meditazioneko miste-rioan agertu zaizun haren ontasuna eta miserikordia gatik. Bigarrena da,Iainkoari ofrenda egitea bere ontasunaz eta miserikordia beraz, bereSemearen heriotzeaz, odolaz eta bertuteez eta hekin batean gure afekzio-neez eta erresoluzioneez.

Hirurgarrena da Iainkoari othoitz egitea, zinetan eske gagozkalaarren partidatzagula bere Semearen graziak eta bertuteak, eman diezelabere benedizinoa gure afekzionei eta erresoluzionei, hek fidelki konpliahal detzagun gatik. Gero othoitz egiten diogu halaber, Eliza gatik, gureArzainak, ahaideak, adiskideak eta bertzeak gatik, hartarakotzat arartekoemaiten ditugula Andre Dana Maria, Angeruak, eta Sainduak. Azkeneanerran dut erran behar dela Pater Nosterra, eta Abe Maria, zein baita fidelguzien othoitz jenerala eta nezesarioa.

Haukin guzien ondoan erran dut debozionezko flokhaxo bat bildubehar dela, eta huna zer erran nahi dudan. Baratxe eder batetan ibilli dire-nak eztira gogotik ilkiten lau ezpa bortz lore eskuan hartu gabe hekinusainaren aditzeko, hartzeko eta idukiteko egun guzian: hala ere gure espi-rituak solas egin duenean Meditazionez zenbait misterioren gainean, hau-tatu behar dugu gure aitzinamenduko hobe iduritu zaizkigun puntuetarikbat, edo bia, edo hirur, hetaz orhoitzea gatik egun hartan, eta hekin usai-naren espiritualki aditzea gatik. Bada hori egiten da meditazionea egindugun leku beraren gainean, han gaudezila Meditatu dugunaren gogoanerabilten, edo meditazionearen ondoan zenbait aphur gabiltzala bakha-rrik, pasajetan bezala.

FILOTHEA

70


Meditazionean gertatzen diren agorteez eta idortasunez


Gertatzen bazaitzu, Filothea, gusturik eta konsolazionerik ez izaiteaMeditazionean, arren nagotzu, etzaitezila aldara; bainan ideki diezazubatzutan athea ahoko hitzeiu: egizu zure burua urrikalkizun gureSalbatzaillearen aitzinean, erakuzazu zure merezigabea, othoitz egiozulagun dakizula, emozu haren imajinari musu, baldin baduzu, erroitzuIakoben hitz hauk: Bada etzaitut utziko, Iauna, zuk niri zure benedizinoa emanartean; edo Kanako emastearenak, hunela: Bai, Iauna, potxo bat naiz, bainanpotxoek iaten dute bere nausiaren mahaineko paporretarik.

Bertze aldiz harezazu liburu bat eskuan, eta irakur erneki, zure espi-ritua iratzar, eta bere gana bihur dadin artean. Eragiozu batzutan zurebihotzari zenbait kanpoko debozioneko erremanguz eta higuimenduz,lurrean ahuspez iarriz, besoak bulharraren gainean gurutzatuz, gurutzefi-ka bat besarkatuz, hori aditzen dela, zenbiat baster-lekutan bazara. Baldinhaukin guzien ondoan konsolatu gaberik bazaude, zenbat ere handi baitazure idortasuna, etzaitezila aldara; aitzitik zaude bethiere erremangudebot batetan zure Iainkoaren aitzinean. Zenbat Kortezale ehunetan urt-hean sartzen dira Prinzearen ganbartan hari mintzatzeko esperanzarikgabe: bainan xoilki hark ikus detzan gatik? Hala iarri behar dugu, eneFilothe maitea, orazione sainduan garbiki eta sinpleki gure eginbidearenegiteko eta gure fideltasunaren erakusteko. Baldin Iainkoaren Majestateakplazer badu gurekin minzatu eta solas egin bere inspirazione sainduez, etabarreneko konsolazionez, duda gabe ohore handi eta plazer guziz gozoizanen da guretzat; bainan plazer ezpaderauku grazia hura egin, han utz-ten gaituela guri minzatu gabe, ikusten ezpaginitu, eta haren aitzineanezpagine baino geiago, eztugu hargatik ilkhi behar: aitzitik egon behardugu beregaineko ontasun haren aitzinean erremangu debot eta bakezkobatekin, eta orduan falta gabe gogotik behatuko dio gure pazienziari, etaseinaletan emanen du gure finki egona, hala non bertze aldi batez bihurgaitezinean haren aitzinera, faboratuko baigaitu, eta gurekin eginen baitusolas bere konsolazionez erakusten deraukula orazione sainduaren arrai-tasuna. Ordea egin ezpaleza ere, kontenta gaitezila, Filothea, ohore handibaino handiago zaizula haren aldean eta begietan egoiteaz.

Silvain Pouvreau

73

guzietara, iduritzen zaitzularik urrun direla Orazionean hartu ditutzunafekzionetarik. Erran nahi dut, abokat batek iakin behar du nola ilkikoden Orazionetik hauzikeriara, merkatariak bere tratura, emaste eskon-duak eskonzako eginbidera, eta etxeko lanetara, halako emetasunarekineta bakerekin, non hargatik haren espiritua eztadin aldara: zeren bata etabertzea Iainkoaren borondatearen arauerakoak direnaz gero, batetik ber-tzera iragan behar da debozioneko eta humiltasuneko espirituarekin.

Batzutan gertatuko zaitzu preparazionearen ondoan berehala zureafekzionea Iainkoa baitan guzia pitztuko dela: orduan, Filothea, utzazulargo ioaitera, nik eman antzeari lotu gabe. Zeren komunski konsidera-zionea aitzindu behar zaiztelarik afekzionei eta erresoluzionei; badarik ereEspiritu Sainduak konsiderazionea baino lehen afekzioneak emaitenderauzkizunean, eztuzu zer ibil konsiderazione bilha, egiten eztenaz geroafekzioneen pitzteko baizen. Hitz batez, afekzioneak presenta dakizki-tzunean begitarte eta leku egin behar derauezu, heldu badira ere konside-razioneak bain lehen edo hekin ondoan. Eta afekzioneak ezarri ditudala-rik konsiderazione guzien ondoan, eztut hala egin, Orazioneko parteenhobeki berezitzeko baizen: zeren, nahiz dena dela, erregla jeneral bat da,etzaiela sekulan afekzionei athea hersi behar, bainan bethiere utzi behardirela ilkitera presentatzen direnean. Eta hori erraiten dut, ez xoilki ber-tze afekzioneak gatik, bainan eta konsiderazioneen artean egin eta emanditezkeien eskerrak, ofrenda, eta othoitza gatik ere, zeren eztira gelditubehar bertze afekzioneak baino geiago, gero berriz Meditazionearenserratzeko hartu eta erabilli behar direlarik.

Ordea erresoluzioneez denaz bezanbatrean, egin behar dira afekzio-neen ondoan, eta Meditazionea osoki akabatzerakoan konlusionea bainolehen, zeren nola orduan gauza partikularak eta familierak behar baite-rauzkigute gogora erakharri, ezar ginitzakete barraiatzeko eta errebelatze-ko perillean, hek egin bagenetza afekzionetan gauden mugan.

Afekzionetan eta erresoluzionetan on da batean gureSalbatzaillearekin solas egitea, bertzean Angeruekin, Misterioan errepre-sentatzen diren presunekin, Sainduekin, bere buruarekin, sentimendu-gabeko kreaturekin, ikusten dugun bezala Dabitek hala egiten duela bereSalmoetan, eta bertze sainduek bere Meditazionetan eta orazionetan.

FILOTHEA

72


batean Iainkoaren Majestateari, othoitz egiten diozula haren bere gomen-dioan hartzeaz eta hari indar emaiteaz haren serbitzuan ongi haritzeko;eta hori hitz barreneko hautaz edo hauk bezalakoez: O Iauna, horra, zureontasuna ganik hainitz afekzione on errezebitu duen bihotz gaizoa: Helazordea; flakoegi da egin nahi lukeien ongiaren egiteko zuk ezpadiozu zurezeruko benedizinoa partitzen: Hartakotzat haren eske nagotzu, O aitabihotz bera, zure Semearen Pasionearen merituz, haren ohoretan konse-kratzen dudala egungo eguna eta ene gainerako bizitze guzia. Gomendazakizko Andre Dana Mariari, zure Angeru onari, eta Sainduei, arren heldakiskitzula hala egiten.

5. Ordea akzione espiritual hek guziak egin behar dira laburki etabiziki, gelatik ilkhi baino lehen, ahal badadi, arren exerziza hunen moie-nez egun hartan eginen duzun guzia Iainkoaren benedizinoaz ihinztadadin; bainan othoitzez nagotzu, Filothea, ez behin ere faltatzeaz horrelaegin gabe.

Silvain Pouvreau

75

Goizeko exerzizaz


Orazione mental oso eta formatu hartaz, eta egunean behin eginbehar ditutzun bertze ahoko othoitzez lekhora, badira bertze bortzothoitz suerte laburragoak, eta zeinak baitira, hala mintzatzera, bertzeOrazione handi haren aldakak, xertoak eta aphareillua. Hekin arteanlehena da, goizean egiten den othoitza eguneko obra guzietarako prepa-razione jeneral bat bezala: Hura bada hunela eginen duzu.

1. Eskerrak emoitzu Iainkoari, eta hura adorazazu hagitz humildurikegin derautzun grazia gatik zure begiratzeaz aitzineko gauean, eta hartanbekhaturik egin baduzu, eskazakisko barkhamendu.

2. Orhoitzaite egungo eguna emaiten zaitzula datorken sekulakoeguna hartan irauas ahal dezazun gatik, eta harezazu borondate fermu bategunaren iragaiteko obra onetan fin hartara.

3. Behazazu aitzinetik zer egiteko eta zer tratu erabilli behar duzun,eta zer okasione gerta dakidikezun egun hartan Iainkoaren serbitzatzeko,eta zer tentazione etorriko ahal zaitzun haren ofensatzeko, ala koleraz, alabanaloriaz, ala zerbaot bertze desordenamenduz, eta erresoluzione sain-du batez prepara zaite presentatu behar zaizkitzun bideez baliatzeraIainkoaren serbitzatzeko eta zure debozionearen aitzinatzeko; eta kontra-ra zaude erne nola ihez eginen duzun zure salbamenduaren etaIainkoaren loriaren kontra iaiki ditezkeien gauzetarik, nola eginen deraue-zun buru, nola garaituko zaizten. ETa ezta aski erresoluzione haren har-tzea, bainan preparatu behar dira bideak haren ongi konplitzeko.Exenplutzat, aitzinetik ikusten badut behar dudala egiteko batez minzatupresuna pasionatu eta haserrekor batekin, ez xoilki deliberatuko dut ezlargo izaitera haren ofensatzera, bainan preparatukotut hitz emeak hariaitzintzeko, eta hartuko dut hura iduki dezakeien lagun bat. Aitzinetikikusten badut zenbait eri bisita dezakedala, hartuko dut haren muga etaorena, eta preparatukotut hari eman behar diotzadan konsolazioneak: etahala bertzeez.

4. Hori eginik humil zaite Iainkoaren aitzinean, ezagutzen duzulazeronek zure buruz ezin daidikezula deliberatu duzun gauzarik, dela gaiz-kiari ihes egiteko, dela ongiaren egiteko. Eta zure bihotza eskuetan bazi-nadutza bezala, hura ofrenda diozozu zure deliberazione on guziekin

FILOTHEA

74


Bakhartze edo aparta espirituala


Hemen, hemen, Filothe maitea, da ene desir handia afekzionezzarraiskon ene konseilluari: zeren artikulu hunetan zure aitzinamenduespiritualeko bide segurenetarik bat datza.

Erakharzu ahalik maizena egunean zure espiritua Iainkoaren pre-senziara erakusi derauskitzudan lau maneretarik batez: behazazu zer hariden Iainkoa, eta zu zer hari zaren; ikusikotutzu haren begiak zure ganaitzulirik, eta bethiere zure gainean finkaturik ezin konpratuzko amoriobatez. O Iainkoa, erranen duzu, zergatik ezterautzut bethi behatzen, zukniri bethi behatzen derautazun bezala? Zergatik hunein maiz gogoannadukazu, eta nik zergatik hunein gutitan gogoratzen zaitut? Non gare, Oene arima? gure egiazko lekua da Iainkoa, eta bizkitartean non kausitzengara?

Nola xoriek bere habiak baitituzte zuhaitzen gainean, hetan gorde-tzeko behar duten orduan, eta Oreinek ere bere beroak eta sasipeak, nonsartzen baitira udan eta gerizatzen, itzaleko freskaduraren hartzea gatik:Hala, Filothea, gure bihotzek egun guziez hautatu eta hartu behar dutezenbait leku, edo Kalbarioko mendiaren gainean, edo gureSalbatzailearen zaurietan, edo zenbait bertze lekutan haren hurbillean,harat apartatzeko okasione suerte guzietn, eta gure buruaren han arintze-ko eta sosegatzeko kanpoko egitekoen artean, eta forta edo azkarlekubatetan bezala egoiteko tentamenduetarik begiratzea gatik. Doatsu izanenda arima gure Salbatzailleari egiaz erranen ahal dioena, zu zare, Iauna,nora ihesi ahal noaken etxea, zu ene murailla segura, zu ene geriza, hega-tza eta teillatua uriaren kontra, zu ene itzala beroaren kontra.

Orhoitzaite bada, Filothea, bethi hainitz bakhartzeren edo apartarenegiteaz zure bihotzeko bakhartokian. Gorputzez jend-artean eta egiteko-tan zabiltzan bizkitartean bakhartoki mental hura ezin niholatako mane-raz traba diteke zure ingurunetan jende hainitz izana gatik, zeren eztaudezure bihotzaren, bainan xoilki zure gorputzaren inguruan; hala non zurebihotza baitago bera bakharrik Iainko ber beraren presenzian. Hori egi-ten zuen Errege Dabitek hanbat zituen egitekoen artean, berak dioenbezala bere Salmoetako milla lekutan, hala nola erraiten duenean: OIauna, ni halaber zurekin naiz bethiere: ene Iainkoa ikusten dut bethi ene

Silvain Pouvreau

77

Arratseko exerzizaz, eta konszienziaren examinaz


Nola gorputzeko baraskaria baino lehen eginen baituzu baraskariespirituala Meditazionea dela moien; hala afal zaitezin baino lehen eginbehar duzu afaritxo, edo ezpere kolazino debot eta espiritual bat.Hautazazu bada zenbait ephe, afal-muga baino lehexe, eta Iainkoarenaitzinean beheititurik, zure espiritua biltzen duzula Iesus gurutzatuarenaldean (hura errepresentatuko baitiozu zure buruari konsiderazion sinple,eta barreneko begistatze batez) pitzberrizazu zure bihotzean goizekomeditazionearen sua dozena bat hatzgorapen biziz, humilmendu eta olda-zarre amoriozkoz, hek aurtikhitzen ditutzula zure arimaren Salbatzaillemaite haren gana, edo goizeko meditazionean gozo geiago emand derau-tzuten puntuak bihotzean berriz iraganez, edo zenbait bertze gauzarengainean afekzioneak pitztuz, hobe zaitzun bezala.

Bethiere ohera baino lehen egin behar den konsziaren examinazbezanbatean, batbederak daki nola egin behar den.

1. Eskerrak emaiten diotzagu Iainkoari zeren begiratu gaituen iraganegunean.

2. Examinatzen dugu nola ibilli garen eguneko oren guzietan, etahorren erraskiago egiteagatik, konsideratuko dugu, non, norekin, eta zeregitekotan hari izan garen.

3. Ikusten badugu zerbait onik egin dugula, hartaz emaiten diotzaguIainkoari eskerrak; kontrara zerbait gaizki egin badugu gogoz, erranez,edo obraz, barkhamendu eske gagotza Iainkoari, borondaterekin lehenbi-zi orduan hartaz konfesatuko garela, eta artha handi batekin halakorik ezgeiago egitetik begiratuko.

4. Haukin ondoan gomendatzen diotzagu Iainkoari probidenziarigure gorputza, arima, Eliza, ahaideak, adiskideak, Othoitz egiten dioguAndre Dana Mariari, gure Angeru onari, eta bertze Sainduei gure gaineaneta gure gatik iratzarririk egoiteaz, eta Iainkoaren benedizinoa harturik,hark nahi izan duen bezala behar dugun errepausuaren hartzera goaz.

Ezta sekulan exerziza hunez ahantsi behar goizekoak baino geiago:zeren goizekoak idekitzen diotzatzu zure arimako lehioak IustiziakoIguzkiari, eta arratsekoaz hertsten deraustetzu ilhunbei.

FILOTHEA

76


Hatsgorapenez, othoitz aurtikiez eta gogoeta onez


Iainkoa gana eramaiten gara zeren hatsgorapenez hari gagozka,haren gana heltzeko; hala non Iainkoa ganako hatsgorapena eta Iainkoabaitarako aparra espirituala elkharri baitatxezko, eta bia sortzen eta heldubaitira gogoeta onetarik.

Zabilzko bada maiz Iainkoari hatsgorapenez, Filothea, zure biho-tzeko oldar aldi laburrez, bainan irazekiez; mirets ezazu haren edertasu-na, othoitz egiozu hel dakizula, iar zaite gogoz gurutzearen oinetan, adorazazu haren ontasuna, galdegiozu maiz zer izanen den zure salbamenduaz,emozu millaten zure arima egunean, saretzatzu zure barreneko begiakharen eztitasunean, heda diozozu eskua haur xume batek bere aitari egi-ten dioen bezala, gida zaitzan gatik, hura emazu zure bulharren gaineanflokha plazergarri bat bezala, hura landa zazu zure ariman bandera batbezala, eta milla oldarzarre egitzu bihotzez Iainkoaren amudioaren pitz-teko zure baitan, eta zure atzartzeko iainkozko espos haren maitarasunpasionatu eta samur batetara.

Hala egiten dira othoitz aurtikiak, zeinetaz San Agustin handiak hainkonseillu hertsi emaiten baitzioen Broba zeritzon andre debotari.Filothea, gure espiritua familierki eta olheki bere Iainkoarekin iarriz etausatuz usain oneztatuko da haren perfekzione guziez, eta ezta gaitz egi-tea; zeren exerziza hura sar diteke gure lan eta egiteko guzietan, hei trabugarabik ekharri gabe; ikhusirik dela aparta espiritualean, dela barrenekooldarmenduetan eztirela egiten Iainkoa ganako itzul-aldi laburrak baizen,deusetan ere tarabatzen ez gaituztenak, aitzitik bilha gabiltzanarenardietsteko hagitz on direnak. Arno guti bat bihotzaren alegeratzeko, etaahoaren bustitzeko hartzen duen bidezko gizonak, aphur bat trikatzendelarik, eztu hargatik bere bidea hautsten, aitzitik indar hartzen du laste-rago eta errazkiago haren iragaiteko, ikusirik eztela gelditzen hobeki ioai-teko baizen.

Hainitzek hainitz hitzezko hatsgorapen bildu ituzte, eta egiaz pro-betxu handitako dira, guziarekin re, neure konseilluz, etzaizko hitzez hitzlotuko hetarik nahiz den suerteri bat ere, bainan bihotzez edo ahjoz erra-nen tutzu amudioak berehala ekharriko derauzkitzunak, zeren hark ema-nen derautzu nahi duzun bezanbat. Egia da badirela hitz batzu indar par-

Silvain Pouvreau

79

aitzinean: goititu itut ene begiak zure gana: ene Iainkoa Zeruetan zaude-na, ene begiak zure gana daude bethiere.

Hala ere konpainiak eztira bethi hain hersiak, non noizbaitetik noiz-baitea gure bihotza ezin aparta dezagun hetarik, haren sar arazitzekoberriz ere Iainkozko bakhar-egoitza hartan.

Santa Katalina Sienekoari aitak eta amak edeki ziotenean den lekueta ephe suerte guzia othoitz eta Meditazione egiteko, gure Salbatzailleakinspiratu zioen barreneko orazinotegitxo baten egiteaz bere bihotzean,arren bera hartan gogoz sartzen zela harekin kanpoko egitekoen arteanminza ahal zedintzat halako bihotzezko bakhar-egoki sainduan. Gerostikmunduak hura akometatzen zuenean etzuen trabu garabik sentitzen;zeren, zioenez, sartzen baitzen bere barreneko gelan, non konsolatzenbaitzen bere zeruko Esposarekin. Hala ere ordu hartarik konseillu emai-ten zerauen bere ume espiritualei gela baten egiteaz bere bihotzean etahan egoiteaz.

Bihurezazu bada batzutan zure espiritua zure bihotzean barrena,non gizonetarik berezirik bihotzez bihotz minza ahal zaitezin zure arimazbere Iainkoarekin, Dabitekin batean erraiteko: Egon naiz iratzarririk, etaegin naiz bakharrik dagoen pelikanaren kide, egin naiz, harri zaharretan dagoenhontza bezala, eta teillatuetako Elizatxori bakharra bezala. Zein hitzek, eskiri-baturik dauntzan bezala aditurik, seinale emaiten dutelarik Errege handiharkoren iakin batzu hartzen zituela bakharrik egoiteko gauza espiritua-len konsideratzen, erakusten baiterauzkigute bere endellegatze mistikoanhirur aparta exzellent, hirur ermitautasun bezala, zeinetan egin baitezake-gu gure bakhar-zokoa gure Salbatzaillearen imitazionetan. ZerenKalbarioko mendiaren gainean izan da bere xito hillak pitzberritzendituen bakhar-lekuetako Pelikana bezala, Bere sortzean izan da establialargo-utzi batean harri zaharretako hontza bezala plainuz eta nigarrrezzegoela gure bekhatuak gatik: eta bere zeruratze egunean izan da Eliza-xoria bezala, hegaldaka ioanez zerura, zein baita munduko teillatua beza-la, eta hirur leku hetan guk ere gure gordelekuak egin detzakegu gure egi-teko tratuen artean. Elzear Probenzako Ariango Konde Doatsua hainitzdenbora egonik Delfina bere emazte garbia eta debota ikusi gabe, Andrehark gizon bat igorri zioen berariaz iakitea gatik ea osasunarekin zegoenz,eta ihardetsi zion: Ene emaste maitea, osasuna dut, eta nahi banauzu ikusibilhanazazu gure Iesus eztiaren saietzeko zaurian, zeren han da ene egoi-teko lekua, eta han kausituko nauzu, bertzetan alferrik bilhatuko nauzu.Hura, hura zen zaldun Giristinoa.

FILOTHEA

78


San Fulgenzio Erruspeko Ipizpikua gertatu zenean ErromakoAitonen semeen biltzarre jeneral batetan, non Theodoriko Gothen erre-gea minzo baitzitzaien bere thronutik, hain bertze iaun handi ederkilerroz lerro, nor bere graduaren eta tituluaren arauera iarririk ikusirik; oIainkoa, zioen, zein eder behar den izan zeruko Hierusalema, hemen behereanlurreko Erroma hain ponpirosa denaz geroztik! Eta mundu hunetan hanbathandiresun emaiten bazaie banaloriazalei, zer loria preparatu behar zaiebertzean, iarri direnei egia hutsaren miratzen?

Erraiten da San Anselmo Kantorbiako Arzipizpikua (zeinaren sor-tzeak handiro ohoratu baititu gure mendiak) miragarri zela halako pensa-mendu onik egiten. Herbino batek, potxoek kexaturik, laster egin zuen,orduan bidean zebillan Prelat saindu haren zamariaren sabel-azpira, hil-tzeko peril ageriak emaiten zioen ihes lekura bezala, eta haren inguruansaingaz deudezin potxoak, ezin ausartuz bere ihiziaren atheratzera sartuzen begira-lekutik. Ikuskari gerthuz ohitugabea, zeina gatik irriz baitzeu-dezin guziak, bizkitartean ordea Anselmo handia hatsbeherapenez hasizen eta nigarrez: Ha! zioen, irriz zaudete, bainan animalia gaizoa eztagoirriz; arimaren etsaiek hura behin akometatu dutenean, eta bekatu suerteguzietako sar-ilkietan hainitz moldez gaizki erabilli eta bilhakatu duteneanheriotzeko bide hersian daude haren begira, haren atzemaiteko eta irets-teko, eta hura alde guzietarik iziturik, guzietan leku bilha dabilla nora ihesegin eta non gorda; baldin aurkhitzen ezpadu nondik itzul, hartaz burla-tzen dira etsaiak eta irriz dagozka; hori erranik ioan zen hatsbeherapenez.

Konstantino handiak egun batez ohorezki eskiribatu zioen SanAntoniori, hala non harekin ziren fraideak espantatu baitziren; hark ordeaerran zerauen, nolatan miretsten duzue errege batek gizon bati eskiriba-tzeaz? aitzitik mirets ezazue nolatan bethiereko Iainkoak bere legea eski-ribatu derauen hil behar diren gizonei, bai eta nola minzatu zaien ahozaho bere semearen ahotik.

San Franzesek ardi bat ikusirik hainitz akherren artean, ikusazu, zio-tsan bere lagunari, nola ardi gaizo hori manso den ahutz hekin balsan,gure salbatzaillea hala zebillan manso eta humil fariseuen artean. Bertzealdi batez saindu hark berak ikusirik urde batek bildots bat iaten zuela,He! bildotsa, zioen nigarrez, zein biziki begietaratzen derautazun ene sal-batzaillearen herioa.

Franzes Borgia gure mendeko gizon handi hark (orduan KandiakoDuke zen oraino) ihizian zebillala milla gogoeta saindu egiten zituen:miretsten nuen, zioen berak gero, nola aztoreak bihurtzen dire esku gai-nera, nola bere begiak utzten dituzten estaltzera, eta aztaparrak hagan

Silvain Pouvreau

81

tikular bat dutenak bihotzaren kontentatzeko leku hunetan, nolakoak bai-tira Dabiten Salmoetan hain usu diren oldarzarre espiritualak, KantikenKantikan dauntzan amoriozko tragazak: kanta espiritualak on dira ere finhartako gogo finkaturekin kantatzen badira.

Finean nola nork ere nihor maite baitu naturalezako amorioz, bethihurren bere gogoetak baititu maite duenaren aldera itzuliak, bere bihotzaafekzionez, eta ahoa laudorioz betheak baititu harentzat, eta harekin ezte-nean ezpaitu utzten okasionerik ioaitera bere amorioa guthunez erakusigabe, eta ezpaitu aurkitzen zuhaitzik non eztuen maite duenaren izenaeskiribatzen haren azalaren gainean; hala nork ere Iainkoa baitu maite,ezin dagoke geldirik hartaz gogoeta egin gabe, harentzat hats hartu gabe,haren gana hatsgorapenez alxatu gabe, eta hartaz minzatu gabe, eta nahiluke, ahal balegi, munduan diren guzien bulharren gainean Iesus izensaindua eta sakratua eskiribatu.

Hala egitera ere gauza guziek gonbidatzen tuzte Iainkoa maite dute-nak, eta ezta kreaturarik bere maitearen laudorioa erran eztiezenik; etaSan Agustinok, San Antonioren ondoan dioen bezala, zer ere munduanbaita, hitzkuntza ixil, bainan klarki adi ditekeien batez minzo zaie bereamorioaren faboretan, gauza guziek atzartzen tuzte gogoeta onik egitera,eta handik sortzen dira gero hainitz oldarmendu eta hatsgorapen iainko-agana. Huna exenplu batzu. San Gregorio Nazianzako Ipizpikua, berakbere pobluari kondatzen zioen bezala, pasajetan zebillala itsas-hegian,iarri zen konsideratzen nola uhinek utzten zituzten harearen gainerabarraiaturik itsasoak iraitzten zituen, eta hala erraitera, thuak bezala hegi-ra etxatzen zituen maxkorrak, adarxoak, belhar ondoak, ostria azalak, ziz-tapurrak, eta bertze halako nahaskeriak eta ezdeuskeriak; gero nola itsa-soak, berriz bihurtzen zela bertze uhinez, berriz ere fitskeria hetarik partebat hartzen zuen eta iretsen, inguruetako arrokak bizkitartean tinketzzeudezila higitu gabe, hek urak bortitzki ioiten zituelarik. Bada horrengainean gogoeta eder hau athera zuen, flakoak direla ostria hezurrak, ada-rrak eta belhar zathiak bezala, eta batean aflikzioneari, bertzean konsola-zioneari utzten diotela bere burua eramaitera fortunaren uhinek nahiduten aldera; ordea bihotz handiak finko eta ezin higituzko daudezila ten-pesta suerte guzien kontra. Eta gogoeta hunetarik athera zituen Dabitenoldarmendu hauk. O Iainkoa, salba nazazu, zeren urak sartu dira ene arima-raino; Iauna, athera nazazu ur barrenetatik; eramaiten naiz itsas-hondora eta ten-pestak hondatu nau. Zeren orduan aflikzionetan zegoen, Maximok hari bereIpizpikutasuna bidegabezki eramanez.

FILOTHEA

80


Hieronimok egin zuen bere Santa Paularen hilharri gaineko eskiribudebota, zeren eder da ikustea nola den bethea ordu eta inkontru guzietanAndre hark atheratzen zituen hatsgorapen eta gogoeta sakratuez.

Bada aparta espiritualaren eta orazione aurtikitzkoen eserziza hune-tan datza debozionearen obra handia, zeren hark bertze othoitz guzieneskasia konpli dezake, bainan hura utzten bada, ezin kasik errepara dite-ke niholatako maneraz. Hura gabe ezin ongi egin diteke bizitze konten-patiba, eta aktiba ezin diteke gaizki baizen; hura gabe errepausua eztaalferkeria baizen, eta trabaillua ezta nahaskeria baizen; hargatik arreneznagotzu haren besarkatzeaz zure bihotz guziaz, nihoiz ere hartarik apar-tatu gabe.

Silvain Pouvreau

83

estekatzera, eta bizkitartean gizonak hain gor eta gogor direla Iainkoarenhitzera.

San Basilio handiak dio ezen arrosak elhorrien artean lekzione hauegiten derauela gizonei: Zer ere munduan baita ederrenik, O hil beharrak,tristeziaz nahasia da, ezta deus garbirik, bethi alegrianzari datxeko damua,ezkontzari alharguntza, hainitz onhasun eta haur izanari artha, loriari lai-doa, ohorei gastua, gauza gozoei nardamendua eta osasunari eritasuna.Lore ederra da arrosa, dio gizon saindu hark, ordea tristezia handi batemaitend eraut, orhoitzen bainau ebe bekhatuaz, zeina gatik lurra konde-natu izan baita aranzeen ekhartzera.

Arima debot batek, xirripa baten miratzen zegoela, eta hartan zeru-ko izarrak gau eme batez ikusten zituela errepresentaturik: O ene Iainkoa,zioen, izar hauk berak ene oinen azpian izanen dira, har nazazunean zureleku sainduetara, eta zeruko izarrak lurrean errepresentatzen diren beza-la, hala lurreko gizonak errepresentatzen dira zeruan Iainkozko karitatea-ren ithurri bizian.

Bertze bat, ibiri bat ikusirik beheiti ioaiten, oiuz hasi zen hunela, enearimak eztu sekulan hartuko pausurik honda dadin artean iainkotasuna-ren itsasoan, zeina baita haren ithurburua.

Santa Franzesa, xirripa eder baten konsideratzen hari zela, harenhegian belhaunikaturik bere othoitzaren egiteko, eraman zen gogoz beregainera, hitz hauk berriz eta berriz erraiten zituela emeki. Ene Iainkoarengrazia horrela iarieiten da emeki xirripa xume hau bezala.

Bertze bat, arbolak liliturik eta loraturik ikusirik hatsbeherapenezhasi zen: zergatik xoildurik nago loregabea elizako baratzean?

Bertze batek, xitoak ikusirik amaren azpian bildurik: O Iauna, zioen,begira gaitzatzu zure hegalen itzalaren eta gerizaren azpian.

Bertzeak iguzki belharra ikusirik: Noiz ene Iainkoa, zioen, noiz enearima iarraikiko zaie zure ontasunaren dei amolsuei? eta baratzeko ielo-siak ikusirik, zeinak baitira ederrak ikusteko bainan usaingabeak: he, dio,halakoak dira ene gogoetak, ederrak dira erraiteko, bainan obra eta frui-tugabeak.

Horra, ene Filothea, nola atheratzen diren gogoeta onak eta hatsgo-rapen sainduak bizitze hilbehar hunetan hainitz eta hainitz moldez begie-taratzen diren gauzetarik. Dohakabe dira, kreaturak bere kreatzailleaganik bekhatutara itzulten dituztenak. Doatsu dira, kreaturak bere krea-tzaillearen loriara ordenatzen dituztenak eta hekin banotasuna egiarenohoretan emaiten dutenak. Gertuz, dio san Gregorio Nanzianzakoak, enekostuma da gauza guzien ekhartzea ene probetxu espiritualera. Irakur ezazu San

FILOTHEA

82


kin, eta egitzu zaren lekuan, zenbait elizan egiazki bazinunde meza sain-duaren enzuten, egin zenetzakeien barreneko akzioneak berak.

5. Ordea haren enzutekotzat behar bezala, dela gorputzez, delagogoz. 1. lehen hastetik, apeza aldarean sar artean, egizu preparazioneaharekin batean, erran nahi da, iar zaite Iainkoaren presenzian, ezaguteza-zu zure merezigabea, eta eska zakizko zure bekhatuez barkhamendu. 2.apeza aldarean sartu denetik ebanjelioraino, konsidera zazu gure salba-tzaillearen mundu hunetarako etortea, eta bizitzea konsiderazione sinpleeta jeneral batez. 3. ebanjeliotik kredoa erranez geroraino, konsidera zazugure salbatzaillearen predikua, eta zinetan errazu nahi duzula bizi eta hilharen hitz sainduaren fedean eta obedienzian, eta eliza katholikaren bata-sunean. 4. kredotik pater nosterraraino, zatxezte bihotzez sakrifizio sian-du hartan egiaz eta izanez errepresentatzen diren gure salbatzaillearenpasioneko eta Heriotzeko misterioei, sakrifizio hura zuk ere apezarekineta gainerako pobluarekin batean ofrendatzen diozula Iainko aitari, hare-nohoretan eta zure salbamendutan. 5, pater nosterratik komunioneraino,zure ahalaz pitzkitzu milla eta milla desir zure bihotzetik, beroki erraitenduzula nahi zendukeiela sekulakotz iuntatua eta bat egina bazine gureIaunarekin, zeina baita sekulako amorioa.

6. Komunionetik azkeneraino, eskerrak emoitzu haren majestatesainduari bere inkarnazionea, bere bizitzea, bere pasionea, eta sakrifiziosaindu hartan erakusten deraukun amorioa gatik, zinetan zagozkala arrenbere amorio bera gatik gerta dakizuela begitartetsu, zuri eta zure ahaidei,adiskidei eta elizan diren fidel guziei; gero zure bihotz osoz humiltzenzarela har ezazu debotki zure salbatzailleak bere apezaren eskuz emaitenderautzun benedizino saindua.

Ordea meza erraiten den bizkitartean nahi baduzu zure meditazio-nea egin egunetik egunera zarraisten misterioen gainean, ezta premiarikizanen egon zaitezin akzione partikular hekin egiten; aitzitik aski izanenda hasterakoan xuxen dezazun zure intenzionea eta gogoz erran dezazunnahi duzula zure meditazionea eta orazionea egin sakrifizio saindu harenadoratzeko eta ofrendatzeko, dakizula meditazione guzietan lehen errandiren akzione hek kausitzen direla edo klaraturik edo ixilik eta adi ditez-keien bezala.

Silvain Pouvreau

85

Meza sainduaz, eta nola enzun behar den


1. Enatzaitzu oraino minzatu eserziza espiritualen Iguzkiaz, zeinbaita mezaren sakrifizio eta sakramendu guziz saindua, guziz sakratua etaguziz sendagarria, giristinozko errelijionearen punturik barrenera, debo-zionearen bihotza, Iainkotiartasunaren arima, ezin erranezko misterioa,jainkozko karitatearen ondogabeko itsasoa bere baitan dadukana, etazeina dela bide, Iainkoak gurekin egiazki iuntaturik, largoki partitzen bai-terauzkigu bere graziak eta faboreak.

2. Iainkozko sakrifizio harekin batean egiten den orazioneak ezinerranezko indarra du, hala non Filothea, haren bidez arima gainerainobethetzen baita zeruko faboreez, permatua bezala dagoela bere maitearengainean, zeinak hura hanbat bethetzen baitu usain eta eztitasun espiritua-lez, non baitirudi khezko arroin bat dela usaingarrizko egurrez, mirhaz,inzensuz eta usaingillearen erhauts on guziez egina, Kantiketan erraitenden bezala.

3. Egizu beraz zure ahal guzia egun oroz meza sainduaren enzuteko,zure salbatzaillearen sakrifizioa Iainko aitari zuretzat eta giristino guzien-tzat apezarekin batean ofrenda diozozun gatik.

Bethiere hainitz eta hainitz angeru elkharrekin bildurik hartan kau-sitzen dira, san Krisostomok dioen bezala, misterio saindu haren ohora-tzeko, eta hartan aurkhitzen bagare gu ere hekin batean, eta duten beza-lako intenzionerekin, ezin gaudezke hainitz ontasun ardietsi gabe halakokonpainiaren moienez, zeren zeruko eta lurreko elizako fidel guzienbatzarreak elkharganatzen dira, eta iuntatzen zaizko gure salbatzaillearijainkozko obra hartan, arren harekin batean, haren baitan eta haren arar-tekotasunaz Iainko aitari bere bihotza eraman diozotentzat, eta harenmiserikordia osoki egin dezatentzat gurea. Zein zori on zaion arima batihalakoekin bere afekzioneen debotki ezarteaz, hain ontasun preziatu etadesiratzeko baten ardietstea gatik.

4. Baldin zenbait bortxa bortxatuz beregaineko sakrifizio hura egi-ten denean ezin kausi bazaitezke hartan, gorputzeko presenzia batez,bederen hara eramazu zure bihotza haren enzuteko presenzia espiritualbatez. Halakotz goizeko zenbait orenetan zoaz gogoz elizara, ezin bazo-azke bertzela, iunta zazu zure intenzionea giristino guzien intenzioneare-

FILOTHEA

84


Sainduak ohoratu eta othoitztu behar direla


Halaz eta Iainkoak hainitzetan inspirazioneak igortzen derauzkigunazgero bere angeruak mandatari eginik, guk halaber maiz igorri behar dio-tzagu gure hatsgorapenak, Angeruak berak ararteko emanik. Parabisuanangeruekin dauden, eta, gure salbatzailleak dioen bezala, angeruen pare etaberdin diren arima saindu ioanek ere ofizio bera egiten dute; gure gatikhatsgorapenez baitaude, eta gogoramendu onak ardietsten baiterauzkigutebere orazione sainduez. Ene Filothea, bil detzagun gure bihotzak zerukoespiritu eta arima doatsu hekin gana. Errosiñol umeek ikhasten dute kan-tatzen handiekin kantatuz, guk ere, sainduekin eginen dugun tratu sainduazhobeki iakinen dugu othoitz egiten, eta Iainkoaren laudorioen kantatzen.Salmoak kantatuko itut, zioen Dabitek, angeruen aitzinean.

Ohore, erreberenzia eta errespetu ekhar diozozu amorio beregainbatez Andre Dana Maria Birjina sakratuari eta loriosari, gure guzien gai-neko aitaren ama da, eta halatan gure amasoa da. Dagigun bada lasterharen gana, eta haren illobatxoak edo haurxoak bezala sar gaitezin harenalzopean fidanza guziarekin; ordu eta leku guzietan dei dezagun amamanso eta ezti hura, gomenda gakizkon haren amazko amorioari, etaenseia gaitezin haren bertutei iarraikitera, ekartzen dugula haren alderaegiazko umeek ohi duten bezalako bihotza.

Treba zaite hagitz angeruekin, mira zazu maiz gogoz nola ezin ikusditezkeien bezala zurekin daudezin eta beha dagozkan zure bizitzeari;guzien gainetik ohore eta amorio ekhar diezezu zu zaudezin Diozesako,eta zeinekin bizi baitzara, hekin angeruei, beregainki ordea zureari:othoitz egiezu maiz, laudorio emezu arduraki, gomenda zakizte zure egi-teko guzietan, bai espirituzkoetan, bai mundukoetan, zure intenzionetanhel eta lagun dakizkitzun amorea gatik.

Pierres Faber Iesusen izeneko konpainia sainduko lehen apezak,lehen predikariak, lehen theologu nausiak, eta Sant Ignazio konpainiaharen zimendatzaillearen eta buruzagiaren lehenbiziko lagunak, egunbatez heldu zela enperadorearen lurretarik, non hainitz serbitzu saindurikegin baitzuen Iainkoaren loriatan; eta iragaiten zela Genebako diozesatik,zein baita haren sor lekua, kondatzen zuen ezen bide egiten zueneanfedearen kontrako hainitz lekutarik, milla konsolazione izan zituela sar-

Silvain Pouvreau

87

Bertze exerziza publikoez eta komunez


Hautaz lekhora, Filothea, bestetan eta igandetan kausitu behar zaraelizan egiten diren goizeko eta arratseko ofizioetan zure egitekoek agin-duko duten bezanbat, zeren egun hek Iainkoarentzat konsekratuak dira,eta hetan obra geiago egin behar da haren ohoretan eta loriatan bertzeegunetan baino: bide hartaz milla debozionezko eztitasun sentituko itu-tzu, San Augustinok bezala; berak erraiten baitu bere Konfesionetan,Iainkoaren federa lehenbizi itzuli zenean, elizako ofizioak enzuten zituenorduan, bihotza urtzen zitzaiola eztitasunetan eta begiak debozionezkonigarretan. Eta hala ere behin guzietakotz derradantzat, bethi ontasun etakonsolazione geiago da elizako ofizio publikoetan, akzione partikularetanbaino, Iainkoak hala ordenaturik guziendakotasunari eman dakiola garaiapartikulartasun suerte guzien gainean.

Sar zaite gogotik zaren lekuko konfrarietan beregainki bere exerzi-zez fruitu geiago eta exenplu hobe dakharketenetan, zeren hortan hagitzIainkoaren gogarako den obedienzia suerte bat eginen duzu, zeren elizakmanatzen eztituelarik konfrariak, badarik ere gomendatzentu, eta erakus-tea gatik desir duela hainitz sar ditezin hetan, konfrariakoei emaitenderauzte induljenziak eta pribilejioak. Geiago ere bethi karitate handizkogauza da hainitzekin biltzea eta bertzei laguntzea bere borondate onenkonplitzen. Eta gerta ditekeielarik nihork, bera denean, egin dezakeielakonfrarioko guziekin egiten den bezain obra onik, eta naski lakhetagolekidikeola hekin egitea bere partikularean, halarik ere Iainkoari loria geia-go heldu zaio gure anaiekin eta lagunekin egiten ditugun obra onetarik.

Orobat erraiten dut othoitz eta debozione publiko suerte guziez,zeinetan ahal bezanbat exenplu onik erakusi behar baitugu, gure lagunarimirail saindu baten emaiteko; eta ahal bezanbat afekzione ere ekharri,Iainkoaren loriaren eta guzien intenzione onaren aitzinatzeko.

FILOTHEA

86


Nola enzun eta irakurri behar den Iainkoaren hitza


Zarela debozionetsu Iainkoaren hitzera: dela hartaz minza zaitezinsolhas familieretan zure adiskide espiritualekin, dela hura enzun dezazunpredikuetan; hura bethiere enzun ezazu erneki eta erreberenziarekin;egizu hartaz probetxu onik, eta hura eztezazula utz lurrera erortera; aitzi-tik sar ezazu zure bihotzean, birjina guziz sainduak egiten ohi zuen beza-la, zeinak berean barrena gordetzen baitzituen bere semearen ohoretanerraiten ziren hitz guziak. Eta orhoitzaite gure salbatzailleak biltzen ditue-la gure othoitzetan erraiten diotzagun hitzak, guk predikuetan harkhezerraiten zaizkigunak biltzen ditugun arauaz.

Duzun bethiere zure aldean zenbait debozionezko liburu eder, nola-koak baitira Iesusen Imitazioneazkoa, Gudu espirituala, edo bertzerik,aurkhitzen baduzu. Egunoroz irakur ezazu hetarik zerbait aphur debo-zione handirekin, guthunik irakur bazeneza bezala sainduek zure ganazerutik igorririk zure hango bidearen erakustera eta bihotz emaitera haraioaiteko.

Irakuretzatzu halaber sainduen historiak eta bizitzeak, zeren hetanmirail batetan bezala ikusiko duzu giristinoak hartu behar duen bizitzekomoldea, eta balia zaite hekin akzioneez zure probetxuko, zuk daramazunestatuaren eta ofizioaren arauera. Ezen munduko tratuetan eta egitekoe-tan dabiltzanek ezin osoki imita detzaketelarik sainduen akzione guziak,badarik ere iarraiki dakidizkeie edo hurbilletik edo urrunetik.

San Paulo lehenbiziko ermitaua bakharrik zegoen mundutik aparta-turik, hura imita dezakezu, zure aparta espiritualetan eta berariazkoetan,lehen erran eta gero erranen dugun bezala.

San Franzes ezin erran bezanbat pobre zen, hura imitatuko duzupobrezia besakatzen baduzu erakusiko dugun maneran.

Egia da historia batzuk argi geiago emaiten deraukutela gure bizia-ren gidatzeko bertzeek baino; nolakoak baitira Santa Theresaren, San LuisFranziako erregearen bizitzeak.

Badira bertzeak lehen miretsi behar direnak imitatu baino, nolakoakbaitira Santa Maria Ejiptienaren eta bertze batzuen bizitzean; halarik erebertzeak bertze direla jeneralki emaiten dute gustu handi bat Iainkoarenamorio sainduaz.

Silvain Pouvreau

89

tzen zen herrietako angeru begiralei agur egiteaz, eta frogatu zuela hekizan zituela alde eta lagun, dela haren begiratzeko Hignoten artetarik, delahainitz arimaren mansotzeko era erakhartzeko salbamenduko dotrinarenhartzera. Eta hori halako bihotzez eta gomendioz erraiten zuen, non don-zeilla gazte batek gauza bera haren ahotik enzunik, hura sentimendu pare-gabeko batez kondatzen baitzuen eztu lau urthe baizen, erran nahi da,enzun zuenetik hirur hogoi urthe baino geiagoz geroztik. Iaz konsolatunintzen aldare baten konsekratzeaz Iainkoak gizon saindu hura iaio arazizuen lekuaren gainean, Villareteko herri xumean gure mendi gaitzenenerdian.

Hautatzatzu saindu batzu partikularki hekin bizitzearen hobekigozatzeko, zeinen gainean zurea molda dezazun eta zeinen arartekotasu-nean fidanza beregain bat ezar dezazun. Zure izeneko saindua iadanikordenatu ziatzu zure bataiotik.

FILOTHEA

88


hagitz desobligatua lizate, gero ere nahi ezpalio niholatan hitz eman desi-deratzen duen ezkontzaz.

Inspirazionetan nihork hartzen duen atsegina abiadura handia daIainkoaren loriara, eta iadanik atsegin hura dela bide, halakoa hasten daIainkoaren maiestatearen gogarako izaiten, ezen atsegin hura eztelarikoraino konsentimendu oso bat, guziarekin ere hartarako preparamendunolazbaitekoa da, bai eta seinale ona da, eta probetxu handizko gauzaatsegin hartzea Iainkoaren hitzaren enzuteaz, zein enzute kanpoko inspi-razione bat bezala baita. Gauza ona da halaber eta Iainkoaren gogarakoabarreneko inspirazionetan plazer hartzea. Plazer hartaz espos Andresakratua minzo denean hunela dio, Ene arima urtu da bozkarioz ene maiteaminzatu den orduan.

Orobat ere kontentik dago aitonen semea serbitzatzen duen donzei-llaz, eta badaduka faboratua dela dakusanean atsegin duela hark egitendioen serbitzuaz.

Finean konsentimenduak konplitzen du bertutezko obra, zeren ins-piratu izan garenean eta inspirazionean lakhetuz gero emaiten ezpadioguIainkoari gure konsentimendua, neurrigabeki eskergabe gare harenIainkozko maiestatearen aldera, ezen badirudi hortan mesprezio geiagobadela. Hori gertatu zitzaion espos andreari, zeren bere maitearen hitzeztiak ukitu zioelarik bihotza bozkario saindu batez, badarik ere etzioenathea ideki, bainan eskusa ezdeus bat eman zioen, hargatik esposa samur-turik ioan zen urrunago eta hura utzi zuen. Halaber baldin aitonensemeak donzeilla bati denbora handiz iarraiki eta bere serbitzua onetsara-zi ondoan, balekusa arbuiaturik eta mesprezaturik dagoela, arrazoin geia-go luke haserretzeaz, izan zukeien baino hari begitartetik egin ezpalio, etaharen ioan-etorriak onetsi ezpalitu. Harezazu bada borondate Filothea,Iainioak egin plazer derauzkitzun inspirazioneen bihotz onez hartzeko,eta hel ditezinean sar arazkitzu, eta egiezu begitarte, zurekin ezkontzekodesira duen zeruko erregeren anbasadorei bezala. Enzun ezazu plazerkizer erraitaen derautzuten, konsidera zazu nolako amudiorekin inspiratzenzaren, eta egiozu inspirazione sainduari amor. Emozu konsentimendu,ordea oso, amoriozko eta finko bat, zeren manera hartan ezin obligadezakezun Iainkoak idukiko du bere burua zure gana obligaturik zureafekzionea gatik; ordea inspirazioneak konsenti detzatzun baino lehenkontuzko, extraordinariozko eta lehen ez bezalako gauzetan, engana zai-tezin beldurrez, konseilla zaite bethi zure gidariarekin, froga dezantzat eainspirazionea denz egiazkoa, ala falsoa, zeren etsaiak dakusanean arimabatek laster konsentitzen dituela inspirazioneak hainitzetan ekhartzen dio

Silvain Pouvreau

91

Nola hartu behar diren inspirazioneak


Inspirazioneen hitzaz aditzentugu Iainkoak gure baitan egiten dituenerakhartze, eranzute, barreneko ausiki, argi eta ezagutza guziak, noiz ereaitzintzen baitzaio gure bihotzare bere benedizinoez aita bati dagokanarthaz eta amudioz gure atzartzeko, iraikhiteko, ertxatzeko eta erakhar-tzeko bertute sainduetara, zeruko amudiora, erresoluzione onetara,finean gure sekulako ontasunera garamatzaten gauzetara.

Badio espos sainduak hori dela athearen bulkatzea, eta bere esposandrearen bihotzari minzatzea, haren iratzartzea lo datzanean, hari oiuegitea, haren deitzea kanpoan denean, haren gonbidatzea bere eztitik iate-ra, bere baratzean sagarrak eta loreak biltzera, eta bere boz eztiaz kanta-laritzera haren beharrietan.

Konparazione baten beharra dut ene erranaren adiarazteko.Ezkontza baten osoki egitekotzat, hirur gauza behar dira, nohork ezkon-du nahi duen donzeillaz edo andre gaiaz bezanbatean. Lehenik erraitenzaio norekin ezkonduko den; hark gero erakusten du on zaiola, eta azke-nean bere konsentimendua emaiten du. Halaber Iainkoak nahi dueneangure baitan, gure eskuez eta gurekin batean zenbait karitatezko obrahandi egin, lehenik hura deklaratzen derauku bere inspirazioneaz gerohura on ea ederetsten dugu, azkenean konsentitzen dugu. Zeren nola bek-hatutan iautsteko hirur pausu baitira: tentazionea, atsegina eta konsenti-mendua; halaber hirur gradu dira bertutetara ikhaiteko; Iainkoa ganikakoinspirazionea, tentazinearen kontra, inspirazionean hartzen dugun atsegi-na, tentazioneak eskaintzen deraukun plazeraren kontra, eta inspirazio-nearei emaiten diogun konsentimendua tentazioneari egin giniozokeonamoraren kontra.

Inspirazioneak iraun baleza ere bizi garen mende guzian ezginatez-ke hargatik niholarako maneraz Iainkoaren gogarako, hartan lakhetzenezpalitzaigu; aitzitik haren maiestate saindua ofensa liteke, egin zen beza-la Israeltarren kontra, zeren berrogoi urthez, berak dioen bezala, egonzen hekin aldean, gonbidatzen zituela onera bihur zitezila, eta egundainoetzuten haren hitza enzun nahi izan: hargatik bere haserrean hekin kon-tra zin egin zuen, sekulan etzirela sartuko haren errepausuan. Maneraberean aitonen semea, denbora handiz donzeilla bat serbitzatuz gero

FILOTHEA

90


Konfesione sainduaz


Gure salbatzailleak utzi dio bere elizari penitenziazko eta konfesio-neko sakramendua, arren hartan garbi gaitezin gure bekhatu guziez hetanlohituko eta nothatuko garen ordu guzietan. Beraz, Filothea, eztezazulanihoiz ere zure bihotza utz denbora luzez bekhatuz lizundurik, hain erre-medio prestik eta errazik duzunaz geroztik. Lehoin emea leopardarekinbatu denean, laster garbitzera doa, batze hark utzi dioen usain gaixtoarenkhentzeko bere ganik, lehoina hel dadinean haserre eztadintzat. Bekhatuakonsentitu duen arimak bere burua harritu behar du, eta lehen bai lehengarbitu, hari beha dagokan maiestate sainduaren begiei ekharri beharderauen ohorea gatik. Ordea zergatik hillen gare arimako herioaz, hainerremedio beregainekoa dugunaz geroztik?

Konfesa zaite humilki eta debotki zortzi egun guziez, bethiere eginahal bazaitez errezebi dezazunean, zure konszienziaren gainean sentitzeneztuzularik bekhatu mortaleko narriorik edo garririk; zeren konfesionea-ren bidez ez xoilki ardietsiko duzu konfesatuko ditutzun bekhatu benia-len absolbazionea, bainan oraino indar handi bat hetarik itzulteko ethor-kizunera, argi handi bat hekin ezagutzeko, eta grazia franko, hek eginzerautzuten kaltearen erremediatzeko. Iarraikiko zaizte humiltasunari,obedienziari, sinpletasunari eta karitateari, bai eta konfesioneko akzionehuts hartaz bertute geiagotan iarriko zaren bertze akzione guziez baino.

Duzun bethiere desplazer egiazko bat konfesatuko ditutzun bekha-tuez, zenbat ere xipi baitira, borondate fermurekin handik hara hetarikapartatzeko. hainitzak bekhatu benialez konfesatzen dira ohitzaz, haladagidanz eta bere buruaren ederki atheratzeko, axolarik eztutela hetarikitzulteaz, eta horrela hainitz ontasun eta probetxu espiritual galtzen dute.Bada konfesatzen bazare gezurrik erran duzula, nihori kalterik ekarrieztioelarik, edo behar ez legezko hitzez minzatu zarela, edo iokotan sobe-ra hari izan zarela, duzun hetaz urriki eta borondate tinkezko batez geia-go halakorik egiteko; zeren enganamendu bat da bekhatu mortalik edobenialik konfesatzea, hetarik purgatu nahi gabe, halaz eta konfesioneahartarakotzat baizen ordenatua eztenaz geroztik.

Ez erran ere deusik eztakharkeien akusazionerik, batzuek egitenduten bezala, bere ohiko usanzaz erraiten dutela: eztut Iainkoa behar

Silvain Pouvreau

93

falsorik haren enganatzeko, baina sekulan eztaidike deus, hark bere gida-ria humilki obeditzen dueino.

Konsentimendua emanik, behar dira artha handirekin inspirazionea-ren arauerako obrak bilhatu eta egin, zein baita egiazko bertutearenmukurua; ezen konsentimendu idukitzea bihotzean, hura obratu gabe,hori lizate mahasti bat landatzea eta ez nahi izaitea mahatsik ekhar dezan.

Bada hunetakotzat miragarriki on da goizeko eginbidea, eta lehenerakusi ditudan aparta espiritualak ongi egitea, zeren bide hartaz prepa-rañtzen gara ongiaren egitera, ez xoilki preparazione jeneral, bainan orai-no partikular batez.

FILOTHEA

92


Eztagizula dudarik behar den guziaren erraiteaz ongi adiaraztekonolakoa den zure falta, hala nola zergatik haserretu zaren, edo zer delakausa norbaiten eskasak eztitutzun pairatu. Exenplutzat, nardatzen nauenbatek erranen deraut hitz arin bat irri egiteko; hura gaitzera hartuko duteta samurtuko naiz, ene gogarako den bertze batek garratzagorik erranbaleraut, onera hartuko nuen; eztut bada dudarik eginen erraiteaz, larga-tu naiz haserragarrizko hitzen erraitera presuna baten kontra, zerbaiterran derautanik gaitzera hartuz, ez haren hitzak berak gatik, baina zerenpresuna hura ezpaitzen ene gogarakoa; eta erran behar bada oraino nola-ko hitzak partikularki erran ditutzun zure faltaren ongi erakusteko, ustedut on lizatekeiela hekin erraitea; ezen zeroni hala akusatzen zarenean, ezxoilki egin ditutzun bekhatuak agertzen tutzu, bainan oraino zure azturaeta usanza gaixtoak eta bekhatuaren erro guziak, eta hek erakusirik aitaespiritualak osokiago ezagutzen du tratatzen duen bihotza, eta nolakoerremedioak behar zaizkon eman; guziarekin ere bethi behar duzu ahalbezanbat ixil egon, zurekin bekhatu egin duen lagunaz.

Zaude beha, hainitzetan sentitu gabe zure bihotzean bizi diren etanausitzen duten bekhatu hainitzen gainean, hetaz konfesa eta garbi ahalzaitezkentzat. Hartarakotzat irakur etzatzu erneki hirurgarren parteko sei,hogoi eta zazpi, hogoi eta zortzi, hogoi eta bederatzi, hogoi eta hamasei-garren kapituluak, eta laugarren parteko zortzigarren kapitulua.Eztezazula errazki zure konfesora ganbia; bainan bat hautatuz gero,emozu arduraki kontu zure konszienziaz, hartarakotz hartu ditutzuenegunetan erraiten diozula bihotz ideki eta largo batez zer bekhatu egindukezun; eta noizbatetik noizbaitera, hala nola illabethetik illabethera,edo bi illabethetarik bi illabethetara, errozu oraino nola zaudezin eta zer-tara emana zaren, nolakoak diren zure inklinazioneak hekin gatik bekha-turik egin eztuzularik; konparazionera, ea tristeziak akometatzen zaituenedo alegrianzak eramaiten, ea onhasunik biltzeko guthiziak ukhitzen zai-tuen, eta hala bertzeez.

Silvain Pouvreau

95

nuen bezain maite izan, eztitut neure debozioneak egin behar bezanbate-ko debozionerekin, eztut giristino laguna behar nuen arauera oneritsi,eztitut sakramenduak behar bezalako erreberenziarekin errezebitu, etahala bertzeez; zeren horrela minzo zarenean eztuzu deus berezirik errai-ten, konfesorari adi araz diozokeonik nolako estatuan den zure konszien-zia, ikusirik parabisuko saindu eta lurreko gizon guziek gauza hek berakerran ahal letzaketela konfesatzen balira. Mira zazu bada, zergatik parti-kularki egin behar duzun halako akusazionerik, eta ikusten duzunean zerarrazoin duzun hala erraiteko, akusa zaite hartan egin duzun hutsaz,ordea sinpleki eta ageriki. Exenplutzat, akusatzen zara eztuzula lagunamaite izan behar zenduen bezala, agian zeren pobre bat behar handitanikusirik ezpaituzu hartaz konturik egin, hura errazki konsola eta faborazenezakeielarik eta hel zinenkidikeolarik; Ea bada, akusa zaite hortaz par-tikularki eta errazu, pobre behar bat ikusi dut eta enatzaio heldu izan ahalbezala, ansi gabez, edo bihotz gogorrez edo mesprezioz, halako faltarenokasionea ezagutugo duzun arauera; berriz, ezterrazula Iainkoa eztuzulaothoitztu behar duzun bezalako erreberenziarekin; bainan izan baduzuborondatezko barraiamendurik, edo izan ezpaduzu axolarik zure othoi-tzen erneki egiteko behar zen lekuaren, mugaren eta erremanguaren har-tzeaz, akusa zaite hortaz sinpleki, jeneralki minzatu gabe, ezen hala kon-fesatzeaz ezta hotzik ez berorik ageri.

Etzaitezila kontenta erraiteaz bekatu benialik egin duzula, bainanerrazu oraino zer dela kausa egin ditutzun. Konparazionera, eztakizulaiduri aski dela erraitea, nihori kalterik ekharten eztioen gezurra erranduzula, bainan deklara zazu ea hura erran duzunz banaloriaz, zure burua-ren laudatzeko eta eskusatzeko, edo alegrianzaz airaturik edo nabarben-durik; bekhaturik egin baduzu iokotan, errazu, ea irabazi nahiz, edo ber-tzeekin atsegin hartzea gatik, eta hala bertzeez. Errazu ea ephe luze emanduzun zure gaizki egitetan, zeren komunzki denbora uzeak hagitz handi-tzen du bekhatua, iakinik bertze gauza bat dela oren laurden batez gogo-an iragan zaizun banaloria airatua eta hagitz berzeago gure bihotzean tri-katu dena egun bat, bia, hirur; beraz erran behar da zer bekhatu egindugun, zergatik egin dugun, eta zenbat egon garen haren egiten. Ezenkomunzki premiarik eztelarik hain zorrotzki bekhatu benialen konfesa-tzeko, eta, zein baita geiago, nihor obligatua eztelarik hetaz bada eta ezpa-da konfesatzera, badarik ere bere arima ongi garbitu nahi dutenek, debo-zione sainduaren hobeki ardietsteko, behar diote midiku espiritualariartha handirekin aditzera eman senda arazi nahi duten gaitza, zenbat erexipi baita.

FILOTHEA

94


guziei konseillu emaitea maiz errezebitzeaz; eta zeren preparazione hurabereziena bada ere, ediren baititeke hainitz arima prestutan, ezta on ereguziak jeneralki hartarik urruntzea, bainan hori uijeatu behar da batbede-raren barreneko estatua partikularki konsideratuz.

Zuhurgabetasuna lizate guziei orobat hain maiz errezebitzeko kon-seillu emaitea; bainan zuhurgaberia ere lizate nihortaz gaizki erraitea,zeren maiz errezebitzen duen, behintzat gidari zuhur baten konseilluaribadarraio. Santa Katalina Sienekoak ederki ihardetsi zuen, erran zitzaio-nean bere maizko errezebitzearen gainean, San Agustinok etzuela lauda-tzen, ez eta kondenatzen egunorozko errezebitzea. Ea bada, zioen, SanAugustinok hura kondenatzen eztuenaz gero, othoi, eztezazuela zuek erekondena, eta kontent izanen naiz.

Ordea, Filothea, badakusazu San Augustinok zin zinezko konseilluemaiten duela igande guziez errezebitzeaz, zarraisko bada ahal bezanbat.Halaz eta, kontu egiten dudan bezala, eztuzunaz gero ez bekhatu morta-lerako, ez benialerako afekzionerik, San Augustinok nahi duen prepara-zionean zare, eta are desiratzen duen baino handiagoan, zeren ez xoilkiezpaituzu bekhatuaren egiteko afekzionea, bainan oraino zeren bekhatu-tarako afekzionea ezpaitadukazu. Hala non zure aita espiritualari on bali-tzaio, probetxurekin errezebi baitzenezake igande guziez baino maizago.

Guzia gatik ere hainitz arrazoinezko trabu gerta dakidikezu, ez halaere zure aldetik, bainan, zeinekin bizi baitzara hekin burutik, eta hargatikeman liozokete leku gida zuhurrari zuri erraiteko eztezazula horrein maizerrezebi.

Konparazionera, nola ere nahi norbaiten azpikoa bazare, eta zureganik obedienzia eta ohore behar dutenak hain gaizki ikhasiak eta hainbihurriak badira, non asalda eta fastika ditezin ikusteaz hain maiz erreze-bitzen duzula, agian gauza guziak konsideraturik, on izanen da hekinsensu apurrari amor egitea, eta ez errezebitzea hamabortzetik hamabor-tzetara baizen; bainan hori aditzen dela kasu emanik nihola ere trabu huraezin khen ditekeiela. Hori ezin ongi ordena diteke jeneralki minzatzera;aita espiritualak erranen duena egin behar da, segurtzat ahal derrakedala-rik luzenazko errezebitzea dela illabetherik illabetherakoa Iainkoa debo-zionerekin serbitzatu nahi dutenen artean.

Zuhur bazare, ezta aitarik, ez amarik, ez emazterik, ez senharrikmaiz errezebitzetik trabatuko zaituenik. Zeren dakusatenean errezebitzenduzun egunean etzaudezila hargatik geldirik artha iduki gabe zure esta-tuari eta kondizioneari dagotzan gauzez, emeago eta begitartetsuago zare-la hekin aldera, eta eginbide suerte guziak egiten derauztetzula, ezta ageri

Silvain Pouvreau

97

Maizko errezebitzeaz


Erraiten da Mithridatez Ponteko erregeak bere espiritutik egin zue-nean oraiko botikariek darabillaten haren izeneko miritzina, hartaz beregorputza hala bortitztu zuela, non bera gero enseiatu bazen ere bereburuaren pozoinez hiltzera Erromakoen gathibutasunetik itzultzeko,nihola ere hura ezin hil baitzuen pozoinak. Gure salbatzailleak ordenatudu eukaristia guziz sainduaren guzien gaineko sakramendu hura, zeinakbaitaduka egiazki haren haragia eta odola, arren hura iaten duena sekula-kotz bizi dadin. Hargatik nork ere hura maiz hartzen baitu debozionere-kin, halako maneraz azkartzen eta finkatzen du bere arimaren osasuna etabizia, non ezin kasik pozoa baititeke niholatako afekzione gaixtoz; nor erebiziaren haragi hartaz othuruntzatzen baita, ezin bizi diteke herioarenafekzioneez; eta nola lur-parabisuan zeudezinek ahala baitzuten gorputzezez hiltzeko, Iainkoak baratze hartan ezarri zuen fruitu bizigarriaren inda-rrez; hala ere sakramendu bizitzaille hunen bertutez badu batbederak eskuez hiltzeko arimako herioaz. Baldin fruitu samurrenak eta bustelkorrak,nolakoak baitira gereziak, abrikotak eta arregak, errazki begiratzen etagordetzen badira urthe bethean azukrez edo eztiz konfituraztaturik, eztazer miretsirik, baldin gure bihotzak, zenbat ere hautskor eta flako baitira,begiratzen badira bekhatuaren ustelduratik, Iainkoaren semearen ezinustelduzko haragiaz eta odolaz azukreztatu eta eztiztatu direnean. OFilothea! danatuko diren giristinoak egonen dira deus ere ezin ihardetsiz,iainkoak erakus diezenean falta handia izan dutela arimako herioaz hil-tzeaz, hain errazki mantena zitezkeienaz gero bizirik eta sendorik, ian izanbalute hartarakotz utzi zerauen bere gorputza. Dohakabeak, erranen du,zergatik hil zarete, biziaren fruitua eta iakia eskuetan zendutenaz geroztik?

Egun oroz eukaristia sainduaren hartzea, eztut erraiten ongi dela, ezeta gaizki dela; ordea igande guziez errezebitzeaz guziei emaiten derauetkonseillu, eta zinetan emaiten; kondizionerekin, bihotza izanen dutelabekhatutarako afekzione guzietarik libro. San Agustinen hitzak berak dire,zeini narraiola ezpaitut osoki erraiten gaizki dela, ez eta ongi dela egunguziez errezebitzea, bainan hori utzten diot iujeatzera puntu hunen gai-nean deliberatu nahiko duenaren aita espiritualaren zuhurziari; zeren nolahain maiz errezebitzeko preparazionea behar baita bereziena izan, ezta on

FILOTHEA

96


Nola errezebitu behar den


Has zaite aitzineko arratsetik komunione saindura preparatzen hai-nitz amoriozko hatsgorapen usuz, eta goizago etzan zaite goizago ereiaiki ahal zaitezintzat. Baldin gauaz iratzartzen bazare, bethe zazu bereha-la zure bihotza eta ahoa zenbait usain onezko hitzez, eta hetaz usainztazazu zure arima esposaren hartzeko, orhoitzen zarela hura erne dagoelazu lo zauntzan bizkitartean, eta preparatzen dela zuri milla grazia etafabore ekhartzera, zure aldetik edireiten bazare preparaturik hetaz goza-tzera. Goizean iaiki zaite bozkario handi batekin zori doatsu haren espe-ranzan, eta konfesatu ondoan zoaz fidanza handirekin, ordea humiltasunhandirekin ere sekulakotz othurunzatu behar zaituen zeruko ianhariharen hartzera. Gero hitz hauk erranik: Domine non sum dignus, etc, errannahi da, Iauna, eztut merezi ene baitan sar zaitezin, bainan errazu hitz huts bateta salbo izanen da ene arima. Eztezazula burua, higi ez ezpainak ere, delaothoitzik egiteko, dela hatsbeherapenik atheratzeko, bainan ahoa emero,baratxe eta aphur bat idekiten duzula, eta burua altxaturik behar denbezanbat, apezak ikus dezantzat zer egiten duen, fedez, esperanzaz etakaritatez betherik, Iaun hura har ezazu, zeina baitan, zeina dela bide etazeina gatik zinetste, esperanza eta amorio baituzu. O Filothea, iduri beki-zu, nola erleak zeruko ihinza eta lurrekko gozorik hautuena eta hoberenaloreen gainetik bildu eta eztitara itzuli duenean, hura baitarama berekofauera: hala apezak aldarearen gainean hartu duenean munduaren sal-batzaillea, Iainkoaren egiazko semea, zerutik ihinza bezala iautsi dena etabirjina sainduaren egiazko semea ere dena, gure gizontasunetik lore batbezala ilkhi dena emaiten duela zure ahoan eta gorputzean iaki gozoga-rritzat. Hura errezebitu ondoan, gonbida zazu zure bihotza datorla salba-menduko errege hura agur egitera, minza zaite harekin zure barrenekoegitekoez, hura konsidera zazu zure baitan, nola iarririk dagoen zure bet-hetzeko zori on guziez. Finean egiozu begitarte ahalik hoberena, eta halazabiltza, non zure obra eta hitz guzietan guziek ezagut dezaten Iainkoazurekin duzula.

Ordea ontasun hura ezin ardiets dezakezunean meza sainduan harenerrezebitzeaz hostia sakratuaren azpian, hura bederen errezebi zazu biho-

Silvain Pouvreau

99

seinalerik nahiko zaituztela debozione hartarik gibelatu, dakitela ezte-rauela kalterik ekharriko, baldin berez xoil puntutsu eta desarrazoinezkoezpadira; kasu hartan erran dudan bezala, agian zure gidariak nahiko duamor egin diezezun.

Hitz hau erran behar dut ezkonduentzat. Lege zaharrean etzitziaonIainkoari on hartzekodunak besta egunetan eska litezin zor zitzaiena; bai-nan etzuen egundaino erakusi zordunek etzutela ongi egiten hartzekorikeskatzen zirenei emaiteaz eta pagatzeaz. Gauza itsusia da, eztelarik bek-hatu handi, errezebi egunean bere lagunaren gonbidatzea ezkontzakoeginbidearen emaitera; bainan ezta gauza itsusia, aitzitik merituzkoa dabere esposaren obeditzea. Hargatik bere lagunari ezkonzako eginbideapagatzen dioena ezta sakramendu sainduaz gabetu behar, bertzenakdebozioneak emaiten badio haren errezebitzeko desira. Segur, lehenago-ko giristinoek egun guziez errezebitzen zuten, ezkonduak zirelarik, etahaur hainitz izaiten zutelarik ere. Hargatik erran dut maizko errezebitzeakezterauela kalte garabik ekhartzen ez burasoei, ez senharrei, ez emaztei,zuhur bada errezebitzen duen arima. Gorputzeko eritasunez bezanba-tean, ezta bat ere legezko traburik partaletasun saindu hari ekhar diozo-keon legezko traburik, goiti ekhartzera eta entorzera maiz ertxa lezakeieneritasuna lekhaturik.

Nihork zortzi egun guziez errezebitzekotzat, behar da eztuen bek-hatu mortalik ez eta bekhatu benialerako afekzionerik, eta behar da desorhandia duen komuniatzeko; bainane gun guziez errezebitzekotz, behar daerran dugunaz lekhora, garaitu zaien bere geien inklinazione gaixtoei, etaiarraiki dakion bere aita espiritualaren konseilluari.

FILOTHEA

98


FILOTHEAREN HIRURGARREN PARTEA

Hainitz abisu dadukana bertuteen eserzizaren gainean

Silvain Pouvreau

101

tzez eta gogoz, zure burua zure salbatzaillearen haragi bizigarri harekikobat egitren duzula haren ganako desir bero batez.

Behar duzun intenzionerik handiena errezebitzen duzunean, da,Iainkoaren amorioan aitzinatzeko, zure buruaren bortitzteko, azkartzekoeta konsolatzeko; zeren hartu behar duzu amorioa gatik, amorio hutsakeman arazten derautzuna. Ez ez, gure salbatzaillea ezin konsidera ditekeobra amolsuago, ez eta bihotzgarriago batetan, hau den baino; zeinetanhala eraitera, ezdeusten eta ianhari egiten baita gure arimetan barrena sar-tzeko, eta bere fidelen bihotzekin eta gorputzekin bat osoki egin dadin-tzat.

Mundukoek galdegiten baderautzute zergatik horrein maiz errezebi-tzen duzun, errozute hori egiten duzula, khasteko nola Iainkoa beharduzun onetsi, zure garbitzeko zure eskasetarik, zure libratzeko zure mise-rietarik, zure konsolatzeko zure ordu gaitzetan, zure permatzeko zurefeblezietan. Erran diezezu bi jende suertek behar dutela maiz errezebitu;prestuek eta konpliek, zeren ongi preparatuak direnean, falta handia bai-lukete perfekzionearen ithurburuari ez hurbiltzeaz, inperfetek eta eskasekorobat behar dutela maiz errezebitu, arren noizpait perfekzionearen bidezabala xuxen ardiets ahal dezaten; bortitzek, flaka eztitezin gatik, flakoek,bortitz ditezin gatik; eriek, senda ditezintzat, sendoek, eri eztitezintzat;zutaz denaz bezanbatean, nola eskas, flako, erbal eta eri baitzare, premiaduzula zure perfekzioneari, zure indarrari, zure midikuari maiz hurbiltze-ko eta minzatzeko. Errozute hainitz munduko egitekorik eztutenek behardutela maiz errezebitu, zeren denbora eta astia baitute; eta hainitz mun-duko lan dutenek ere, zeren haren beharra baitute; eta hainitz nekhetaneta trabaillutan dagoenak, ianhari ere zaillak eta indarsuak ian behar ditue-la, eta maiz. Errozute sakramendu saindua hartzen duzula, ikhastekoharen ongi errezebitzen, zeren obra bat gutitan egiten baita ongi, maizerabilliz eta usatuz baizen.

Errezibi zazu maiz, Filothea, eta ahalik maizena, zure aita espiritua-laren konseillua harturik; eta zinets nazazu, herbiak neguan gure mendie-tan egiten dira xuri, zeren eztuten ikusten eta iaten elhurraz bertzerik, zuere edertasuna, ontasuna eta garbitasuna bera iainkozko sakramendu har-tan maiz eta maiz adoratuz eta ianez, guzia eginen zara eder, on, eta garbi.

FILOTHEA

100


nitz eta laster bildu behar dugu guzietarako bertute hautarik, hetaz behtikasik baliatu eta serbitzatu behar garenaz geroztik.

Bertutezko lanetarik lehen hautatu behar dugu gure eginbidearihobeki dagokana, ezen ez gure gustuaren arauerago dena. Gozo zitzaionSanta Paulari bere gorputzarren garratzki heztea eta sebatzea, eztitasunespiritualez errazkiago gozatzea gatik, bainan obligatuago zen bere supe-rioren erranen egitera. hargatik San Hieronimok aitortzen du gaizki egi-ten zuela bere ipizpikuaren konseilluaren kontra neurrigabeko barurikegiteaz. Apostoluek kontrarea, ikusirik ordenatuak zirela ebanjelioarenpredikatzeko, eta zeruko ogiaren arimei partitzeko, ongi xoil iujeatu zutenhuts handi bat eginen zutela prediku sainduaren utzteaz, iarraikitzea gatikpobreez artha duen bertuteari, guziz exzelenta delarik. Batbederaren bizi-tze thailluak zenbait bertute bereziri lotzeko premia du. Bertute batzudagotza elizako buruzagiari, bertze batzu prinzeari, bertzeak soldaduari,bertzeak emazte ezkonduari, bertzeak alhargunari, eta guziek behar dituz-telarik bertute guziak izan, etzaizte guziei orobat lotu behar bainan bat-bedera partikularki iarraiki behar zaizte hartu duen bizitzeko antzearibeha dagozkan bertutei.

Gure eginbide partikularari ukitzen etzaizkon bertuteen artean hartubehar dira ekzelentenak, ez eder eta handi iduriago dutenak. Kometek,erran nahi da, izar adats, xirlo eta buztan dunek komunzki handiago diru-dite egiazko izarrek baino, eta leku gegiago dadukate gure begietan; bada-rik ere eztira izarrekin konparatzekoak, ez handitasunaz, ez eta ahalaz edobertutez, eta eztirudite handiak direla, zeren gure gana hurbillago diren,eta materia lodiago bati datxezkon baizen. Manera berean badira bertutebatzu, zeinak, zeren ukitzen ditugun eta sentitzen, eta, hala erran beharbada, zeren materian dauntzan, handiro eta bethi berzeak baino geiagoestimatzen baitira jende xehearen artean; hala komunzki kontu geiago egi-ten da gorputzeko aumoinaz, ezen ez espiritualaz; baruraz, zilizioaz,sedazko athorraz, billustasunaz, diziflinaz eta gorputzaren hezturaz, ezenez emetasunaz, mansotasunaz, modestiaz eta bihotzaren sebadura guziez,hagitz ekzelentagoak direlarik. Hautatzatzu bada, Filothea, bertute pro-betxosenak, ez estimatuenak; beregainekoenak ez itxurazkoenak; hobere-nak, ez berreginenak edo begiztatuenak.

On da batbederak hauta dezan zenbait bertute berezirik, harenarauera obratzeko, ez ordea bertzeen utzteko kontuan, baina ba bere espi-rituaren xuxenkiago iarririk idukitzeko bere lanetan.

Neskato gazte eder eta iguzkia baino argiago bat, erregina bezalaberregindurik, azitun arramuzko khoro batez khoroaturik agertu zitzaion

Silvain Pouvreau

103

Egin behar den hautuaz bertuteen eserzizaz bezanbatean

LEHEN KAPITULUA

Erleen erregea ezta behinere kanpora ilkhiten, non ezten bere poblueta jende xehe guziaz inguratua; halaber karitatea ezta nihoiz ere bihotzbatetan sartzen, non eztuen hartan berekin ostatatzen bertute guzienkonpainia; hek ordenatzen dituela, eta zein bere lanean eta eginbidean iararazten duela, kapitain batek bere soldaduak manaiatzen dituen bezala;bainan ezterauzte bere lanak ordenatzen, ez berehala, ez berdin, ez ordu,ez leku guzietan. Gizon iustua da dabillan uraren aldean landatua den, etabere fruitua bere mugan iasaiten duen arbolaren pare, zeren karitateakarima bat ihinztatzen duenean, haren baitan dagoela, obra bertutetsuakekhartzen tu, zein bere denboran. Kantak, berez hain plazergarri direla-rik, orduz kanpokoak dira doluan, dio errefauak. Eskas handi dute haini-tzek, zenbait bertute partikulareko lani lotzen zaizkonean; thematzen bai-tira haren erakustera ordu eta leku guzietan, eta nahi baitute, filosofozaharrek bezala, edo bethi nigar, edo bethi irri egin, eta gaizkiago orainoegiten baitute, darasatenean eta erraiten dutenean berak bezala darraitstenbertutei bethi eztarraistenek eztutela ongi egiten. Alegerekin alegeratubehar da, eta nigarrez daudenekin nigar egin, dio apostoluak; hala erekaritatea pazienziatsua da, mansoa, idekia, zuhurra, begiratua, amorgillea,begitartetsua.

Guziarekin ere badira bertuteak, zeinen eginbideak eta ofizioakhurren alde guzietakoak baitira, eta zeinek ezpaitituzte xoilki bere obrakegin behar beregian; aitzitik behar baitute bere bezalakotasuna bertze ber-tute guzien obretara hedatu eta barraiatu. Bortitztasunaren, bihotz handi-tasunaren, handiresunaren erakusteko ordua eta okasionea eztira maizedireitan; bainan mansotasuna, neurriztasuna, ohoreztasuna eta humilta-suna bertute batzu dire, zeinez gure biziaren obra guziak behar baitirakoloreztatu.

Badira hauk baino bertute ekzelentagoak, badarik ere hautazkousanza premiazkoago da. Azukrea ekzelentago da gatza baino, bainangatza maizago eta gauza geiagotara hartzen da. Hartarakotzat bethi hanitzeta laster bildu behar dugu guzietarako bertute hautarik, hetaz bethi hai-

FILOTHEA

102


edertatzen eta aldareen berregintzen, eta bertzeak gizonen artean bakea-ren emaiten. Hortan brodatzailleak bezala dira, zeinek hainitz mothazkooialaren gainean hainitz moldez ere sartzen baitituzte sirikuak, urrea etazilharra suerte guzietako lorerik egiteko, zeren zenbait debozionezko lanbereziri hala lotzen zaizkon arima debozione zaleak hartaz baliatzen diraoial huts batez bezala bere brodadura espiritualaren egiteko haren gaineangertze bertute guziak, zein bere lekutan ezarteko eta hedatzeko, eta halabere akzioneak eta afekzioneak hobeki dadutzate bizirik eta arrimaturik,hek bere lan espiritualera ordenatuz, eta bere espiritua erakusten dutebere aldagarri urre irunez iosiarekin, eta hainitz obradura moldez bere-ziarekin.

Bizio batek akometatzen gaituenean, haren kontrako bertutearibehar gaizko ahal bezanbat iarraiki; zeren bide hartaz garaituko gaizkogure etsaiari, eta ez gare hargatik egonen bertute guzietan aitzinatu gabe.Urguillukeriak edo kolerak eramaiten banau, beharko dut gauza guzietanneure burua apaldu, makurtu eta plegatu humiltasunaren eta mansotasu-naren aldera, eta hartarakotzat orazioneaz, sakramenduez, prudenziaz,fermutasunaz neurriztasunaz baliatuko naiz. Ezen nola basurdeek hor-tzak hortzez agurtzen baitituzte eta garbitzen, hekin zorrotzteko, eta nolabatak eta bertzeak orobat hagitz zorrotzten baitira eta pikagarritzen, halagizon bertutezaleak borondatea hartu duenean bere buruaren begiratze-ko, beharrago duen bertutearen osoki ardietsteko; hura behar du limazta-tu eta zorrotztu bertze bertuteen eserzizaz, eta hala hek ere, batak bertzeaongituz, finkatuz eta edertuz, ekzelentago eginen dira eta ederrago. Halagertatu zitzaion Iobi, zeren nola partikularki baitzerraion pazienziari,hura akometatzen zuten hain bertze tentazioneren kontra, alde guzizkosaindu egin zen, eta bertutetsu bertute guzietan. Halaber, San GregorioNazianzakoak dioen bezala, gertatu da presuna batek ardietsi duela ber-tuteez neurria mukuru, xoilki zenbait bertute ongi eta tinkezki segituarenobra batez, Rahaben exenplua ekhartzen duela, zeinak bidezkoen ostata-tzeko ofizioa behar legez eginik, bere gaineko loria bat ardietsi baitzuen;hori ordea aditzen da halako obra egiten denean ahalik hobekiena, bihotzbero eta karitate handi batekin.

Silvain Pouvreau

105

San Iuan Alexandriako ipizkuari, eta erran zioen: Ni naiz erregeren andre-gaia, nahi banauzu maitetzat hartu, gidatuko zaitut haren ikustera.Ezagutu zuen andre hura zela pobreen alderako miserikordia, etaIainkoak bertute hura gomendatzen zioela; hala ere gero halako maneraziarri zen aumoin edo limosna egiten, non hargatik leku guzietan hari bai-tzaritza San Iuan aumoinera edo limosnaria.

Eulojio Alexandrinok desira harturik zenbait serbitzu berezirikIainkoari egiteko, eta indarrik aski ez izanez bakharriko bizitzearen besar-katzeko, ez eta bertzeren eskuaren azpian iartzeko, hartu zuen bere etxe-ra gizon ondikozko, lazeriatu, galdu eta sohaiotasunez bethe bat, berekaritatearen erakusteko haren baitan, eta bere buruaren bildumatzeko.Hori egitekotzat merezimendu geiagorekin, botu egin zuen hura ohora-tuko errekaitatuko eta serbitzatuko zuela mutil batek bere nausia eta iaunaegin zezakeien bezala. Ordea zenbait tentamendu gertaturik, bai sorhaio-ari, bai Eulojiori elkharren largatzeko, ioan ziren San Antonio handiaga-na konseillu eske, eta hark erran zerauen begirauzue, haurrak, elkharganik apartatzetik, zeren nola biok zuen azken finari hurbildu baitzaizko-te, angeruak edireiten ezpazaituzte elkharrekin, zuen khoroen galtzekoperil handitan zarete.

Sain Luis Franziako erregeak, dirua irabazi nahiz bezala, bisitatzenzituen hospitaleak, eta eriak serbitzatzen zituen bere eskuez. SanFranzesek pobrezia zuen maite guzien gainetik, eta hura deitzen zuenbere andrea. San Domingo besarkatu zuen predikuaren ofizioa, eta harenordenakoak handik deitzen dira predikadore.

San Gregorio handiak plazer hartzen zuen sainduralei begitarte etaserbitzu egiteaz, Abraham patriarka mirailtzat harturik, eta hala ere harkbezala loriako erregea ostatatu zuen saindurale baten iduriaren azpian.Tobiasek bere karitatea emaiten zuen gorputzen ehorztean. SantaElisabetek, zenbat ere prinzesa handi baitzen bere buruaren beheitimen-dua zuen maite guzien gainetik. Santa Katalina Genesekoa alhargunduzgeroztik iarri zen hospitalean erien serbitzatzen. Kasianok kondatzen dudonzeilla debozionetsu bat, desira harturik norbaitek eman liozonpazienziazko bertutearen ardietsteko bidea, ioan zela San Athanasio gana,eta hark haren galde enzunik, eman zuela harekin lahargun errumes, gri-natsu koleratsu, burugogor, arrankurati eta ezin pairatuzko bat, zeinakbethiko liskarrez, hitz gaitzez, arrankurez eman baitzioen andre iainkotiarhari leku franko emetasunean eta obedienzian behar bezala iarteko.Halaber Iainkoaren serbitzarien artean batzu iarten dira erien serbitza-tzen, bertzeak arima galduen eta errebelatuen hoberatzen, bertzeak elizen

FILOTHEA

104


hora beretarik nihor hiltzen zenean hala bere burua largatzen zuela damu-ra eta dolura, non bethi bera sartzen baitzen hiltzeko perillean; azkeneanhunela dio, erranen dute andre saindu haren laudorioak eskiribatu beharbidean, eskiribatzen ditudala haren eskasak, makhurrak eta baiak, lekukoegiten dut hark serbitzatu duen, eta nik ere serbitzatu nahi dudan Iesusiauna, eztudala gezurrik erraiten, ez alde batetik, ez bertzetik; aitzitik har-taz dena garbiki erraiten dudala, giristinoak giristinoaz behar duen beza-la, erran nahi da, eskiribatzen dudala haren bizitzearen lerroa, ez laudo-rioetako liburua, eta haren bizioak bertzeen bertuteak direla. Erran nahidu Santa Paula baitan ziren eskasak eta makhurrak izanen zirela bertutearima gutiago konpli batetan; eta egiaki badira akzione batzu inperfekzio-ne estimatzen direnak presuna perfetetan, eta halarik prefekzione handiestima liratezkeienak inperfetetan. Seinale ona da eri batentzat zangoakhantzen bazaizko eritasunetik ilkhiten denean; zeren hantura hark era-kusten du naturaleza iadanik bortitztuak iraitsten dituela soberazko urak;bainan seinale hura bera gaixto lizate barraiatzeko eta kanporatzeko. EneFilothea, uste ona behar dugu bertuteen ondoan dabiltzan guziez, hainitzeskas egiten dutelarik, sainduek berek maiz halako hutsik egiten zutenazgero bertutei zerraistenean. Ordea gutaz bezanbatean artha iduki behardugu bertutean iartzeaz eta haritzeaz, ez xoilki fidelki, bainan zuhurki ere;eta hartarakotzat hersiki begiratu behar da zuhurraren konseillua, ez gare-la permatu behar gure zuhurziaren gainean, baina bai Iainkoak emanderauzkigun gidarien zuhurziaren gainean.

Badira gauza batzu, uste baitute hainitzek bertuteak direla, eta ezpai-tira nihola ere; hetaz hitz bat erran behar derautzut: hek dira extasak, sen-titu eta pairagabetasunak, bat egite Iainkogarriak, bertze formaratasunak,eta bertze horrelako perfekzioneak, zeinez liburu batzu minzo baitira,prometatzen dutela bide hetaz arima altxatuko dutela kontenplazioneosoki endeleguzko batetara, espirituaren aplikazione esenzialera eta bizi-tzerik gorenera. Ikusten duzu, Filothea? perfekzione hek eztira bertute,aitzitik bertuteak gatik Iainkoak emaiten dituen errekonpensa, edo areethorkizuneko bizitzeko doatsutasunen limar eta erakuskari batzu dira,zenbait aldiz gizonei presentatzen zaiztenak parabisuan gora diren pezaosoez guthizia arazitzeko. Ordea hargatik ez gara nekhatu behar halakograziak ardietsi nahiz, hetaz bat ere premiarik eztugunaz gero Iainkoarenongi serbitzatzeko eta oneritzteko, zein behar baita gure xede bakhoitzaizan: hala ere hainitzetan eztira graziak nihoren trabailluz eta antzezardiets ditezkeienak, ikusirik hek egin ditezkeiela gure baitan, ez ordeaguk eginik. Geiago diot, eztugula borondate hartu gizon prestu eta debo-

Silvain Pouvreau

107

Bertuteez egin behar den hautu beraren gainean

BIGARREN KAPITULUA

San Augustinok ederki dio, debozionean lehenbizi hastetik iartendirenek egiten dituztela huts batzu gaizki hartzeko direnak debozionekolege hersien arauera, halarik ere laudatzekoak direla, aitzinetik emaitenduten ethorkizuneko debozione beregaineko baten seinalea gatik, bat etadebozionerako preparazione bat direla. Beldurtasun lodi eta larri hura,bekhatuetako bide zabaletik berriroki ilkhiten diren arimetan narrioak etagarriak ezarten dituena, da bertute gomendatzeko bat lehenbizi haste har-tan eta seinale aitzindari segura gero ere konszienziaren garbitasuna ardie-tsiko dutela; bainan beldur hura bera gaizki erraitekoa lizate debozioneaniadanik hainitz aitzinatu direnetan; hekin bihotzetan manatu behar baitubeldurtasun hura aphurka eta baratxe khentzen eta kanporatzen duenamorioak.

San Bernardo bere lehenbizi haste hetan xoil zen hersia eta garratz-tasunez bethea, haren gobernuaren azpian iarten zirenen aldera, eta bere-hala erraiten zerauen gorputza erauntsi behr zutela, eta haren gana etho-rri espiritu irutsarekin. Hekin konfesioneak enzuten zituenean, ezindeklaratuzko garratztasunaz erabilten zituen eskas suerte guziak, zenbatere xipi baitziren, eta perfekzionearen ikhastun berri gaizo hek hala etxa-tzen zituen, non khexatuz eta khexatuz debozionetik apartatzen baitzi-tuen; bihotza eta hatsa galtzen baitzuten ikusteaz hark bethi eta bethilehiatzen zitzaiela hain ikhe xut eta gora batetan. Ikusten othe duzu,Filothea? garbitasun oso baten desir guziz irazeki hark bulkatzen zuensaindu handi hura halako biderik hartzera, eta zelo hura bertute handi batzen, ordea etzen laudatzekoa. Hala ere Iainkoak berak behingo aldi sakra-tu batez hari agerturik bertze bide bat hararazi zioen, isurtzen zuela harenarima baitara espiritu eme, manso, maitagarri eta urrikalmendutsu bat, etahala guziz bertze bat eginik, akusatu zuen bere burua handiro, zeren haingarratz eta hersi izan zen, eta hain amolsu eta begitartetsu egin zen guzienaldera, non egin baitzen nahiz nahia guzientzat guziak irabaztea gatik.

San Hieronimok kondatu duenean santa Paula bere alaba espiritualmaitea ez xoilki sobera iarria, bainan are thematua zela bere gorputzekomortifikazionetan, hala non ezpaitzioen amor egin nahi San Epifaniobere ipizpikuak hartarakotz eman zioen kontrako abisuari, eta hortaz lek-

FILOTHEA

106


Pazienziaz


Pazienziaren beharra duzue, arren Iainkoaren borondatea egiten duzuela,hark egin promesa ardiets dezazuen, dio Apostoluak; bai, zeren gureSalbatzailleak erran zuen bezala, zuen pazienzian eginen zarete zuen arimeniabe. Gizonak, Filothea, ahal dukeien zori onik handiena da bere arimareniabe izaitea, eta zenbatenaz perfetago bata pazienzia, hanbatenaz perfe-kiago iabetzen gaizte gure arimei. Orhoitzaite maiz gure Iaunak salbatugaituela bere penez eta pairamenduez, eta guk halaber gure salbamenduaobratu behar dugula aflikzioneak iasanez, ahalik emekiena pairatzen ditu-gula gaizki erranak, kontrakotasunak eta atsekabeak.

Eztezazula zure pazienzia epha egiten edo eginen zaizkitzun horre-lako edo halako bidegabetan, bainan hura heda zazu iainkoak zure gaine-ra igorriko edo ethortera utziko dituen ondiko guzietara; badira pairatunahi eztutenak tribulazione ohorezkorik baizen, nolakoak baitira gerlanzaurtu izaitea, gerlako presoner sartzea, gaizki erabilli izaitea fedea gatik,pobreturik gelditzea zenbait irabazi, duten hauzi edo gudu gatik; horrela-koek eztute tribulazionea maite, baina bai tribulazioneak ekhartzen duenohorea. Egiazko pazientak eta Iainkoaren zinezko serbitzariak berdinkiiasaitentu tribulazioneak, hala laidozkoak, nola ohorezkoak. Gizonbihotzdunarentzat ezta eztitasunik baizen, hura gaixtoek mesprezatzen,gaizki aiphatzen eta akusatzen dutenean; bainan prestuek, adiskidek etaahaideek hura gaizki erraiten, akusatzen eta erabilten duten orduan, hor-tan doa seinalerik hoberenaz. Kontu geiago egiten dut mansotasunaz, zei-narekin San Xarles Borromeo handiak luzeki pairatu baitzituen ordenaguziz hertsi batetako predikari famatu batek kadiratik haren kontra guzienaitzinean aurtikhitzen zituen eranzuteak, bertzetarik izan zituen akometa-mendu guziez baino. Ezen nola erleen aursikiak edo ezten-kolpeak min-garriago baitira ulienak baino; hala prestuek egiten derauzkiguten gaizkiaketa kontratasunak gutiago hagitz paira ditezke bertzek baino; guzia gatikere hori hainitzetan gertatzen da, bi gizon prestuk, biek intenzione onadutelarik, zein bere usteari iarraikiz batak bertzeari gerla eta kontratasunhandiak egiten diotzatela.

Zarela pazienziatsu, ez xoilki etorriko zaizkitzun aflikzioneak berakgatik jeneralki, bainanoraino hek berekin eta bere ondotik dakhazketen

Silvain Pouvreau

109

zionetsu, emazte prestu eta debozionetsu izaiteko bazen, hargatik behargare hartara ongi enplegatu. Baldin Iainkoak nahi bagaitu angeruzko per-fekzione hetaraino goititu, angeru prestu izanen gara ere; bainan bizkitar-tean iar gaitezin eta hari gaitezin sinpleki, humilki eta debotki bertutexipietan, zeren gure salbatzailleak utzi dio gure arthari eta trabailluarihetaz egin ditekeien irabazia; halakoak dira pazienzia, mansotasuna, obe-dienzia, pobrezia, kastitatea, lagunaren alderako bihotzberatasuna, hareneskasen pairamendua, agudotasun eta berotasun espiritual saindua. Utzdetzagun gogotik gaingoititasunak arima gaingoitituentzat, eztugu mere-zi hain leku gora bat Iainkoaren serbitzuan: doatsuegi izanen gara huraserbitzatzen badugu bere kuisinan, bere okintzan, haren lekhaio,karga+garraitzaille, axelari, ganbarazain bagara ere; hari dagoka gero, pla-zer badu, gure sararazitzea bere sekeretuzko gelan, eta konseillari berezienartean. Bai, Filothea, zeren loriaren errege hark eztitu bere serbitzariaksariztatzen egiten dituzten ofizioetako graduaren arauaz, bainan hetanekhartzen eta erakusten duten amorioaren eta humiltasunaren ereduz.Saulek bere aitaren astoen bilha zebillala aurkhitu zuen Israeleko erresu-ma; Errebeka Abrahamen kameluak eradaten zituela egin zen harensemearen espos. Ruth Boozen ogi epailleen ondoan ogi buruzkak biltzenhari zela, eta haren oinetan etzanez, ekharri izan zen haren saietsera, etaharen espos egin zen. Gertuz ohi gabeko gauzen hain nahitze gorak etaalxatuak hagitz dira suiet lilluramenduetara, enganioetara eta falserietara,eta batzutan gertatzen da bere burua angeru dadukatenak eztirela xoilkigizon prestu eta debozionearen gainean egiten dituzten hitz mothak han-diago direla, hartaz duten sentimendua eta obratzen dutena baino; bada-rik ezta deus ere mesprezatu, ez eta arinki iujeatu behar, bainan Iainkoabenedikatzen dugula bertzeen gaingoititasunaz, gaudezin humilki gurebide beheragoan, dakigula hura hobeki dagokala gure ahalari eta aphur-keriari; hartan humilki eta fidelki bagabiltza, Iainkoak goitituko gaitu han-diresun guziz handietara.

FILOTHEA

108


satzen ohi dutenei. Baldin on bada nihori zure arrankurak erran diotzo-tzun, edo egin zaitzun ofensaren erremediatzeko, edo zure gogoarenbaketzeko, behar derauztetzu egin gizon bakezkoei eta Iainkoa zinetanmaite dutenei; bertzela zure bihotza arindu behar bidean, hura leramake-te asaldu handiagotara, eta zilhatzen zaituen aranzea athera utsez, hurabarrenago sar lezakete zure oinetan.

Hainitzek, erituz geroztik, edo nihork bidegabeztatu dituenean, egia-ki bere burua dadukate arrankuratu eta minberadurarik erakusi gabe,zeren uste baitute, eta hala da, erakus lezaketela indarrak flakatu zaiztelaeta bihotzek eztutela; hala bainan handiro desiratzen dute eta hainitz mol-dez enseiatzen dira, batbederak urrikari dituen, eta zinets dezan, ez xoilkipenetan daudela, bainan oraino pazienzia eta bihotz handia dutela. Badahori da, hala ere pazienzia bat, ordea pazienzia falsoa, bere izaitez anbi-zionerik eta banaloriarik finena, eta ez bertzerik: Loria dute, dio aposto-luak, ez ordea Iainkoaren aitzinean.

Egiazko pazienta ezta nihoiz ere bere gaitzaz arrankuratzen, eztudesirik nihork hura duen urrikari, bere ondikoaz minzo da garbiki, egiakieta sinpleki, plainurik gabe, arrankurarik gabe, bere mina hitzez handitugabe: nihork hura plainatzen badu, pazientki utzten du egitera, lekhathura plainatzen badu zenbait eztuen gaitzez; zeren orduan klarki etamodetski erraiten du eztuela halako gaitzik, eta manera hartan baketidago egiaren eta pazienziaren artean, bere gaitza aithorturik, hartaz plai-natu gabe.

Debozioneko bidean gertatuko zaizkitzun kontratasunetan (berdineztira faltatuko) orhoitzaite gure salbatzaillearen hitzaz: emazteak alhadurahandiak itu erditzen denean, bainan haurra sorturik ikusirik, bere hertsturezahantzten da, zeren gizon bat iaio baitzaika mundura. Ezen zuk ere zure arimankonzebitu duzu munduan den haurrik hoberena, zein baita Iesu Kristo;hartaz osoki erdi zaitezin baino lehen ezin zaudezke nekhatu gabe; duzunordea bihotz ona, zeren dolore hek iraganez gero sekulako bozkarioa iza-nen duzu, halako gizona zuk mundura emanez. Bada osoki sortua izanenda zuretzat, zuk hura zure bihotzean eta obretan osoki formatu dukezu-nean, zure bizia harenaren gainean moldatuz.

Eri zaitezinean ofrendatzatzu zure dolore, pena eta langiaduraguziak gure Iainuren serbitzuko, eta egiozu othoitz hek ezar detzala berakzure gatik hartu dituen penekin. Obedizazu midikua haretzatzu miritzi-nak, edariak, iakiak eta bertze erremedioak Iainkoaren izenean, orhoitzenzarela gure gatik edan zuen minaz, desira zazu sendatzera hari serbitzuegiteko; zaude gogotik langiaduretan, haren obeditzeko, eta prepara zaite

Silvain Pouvreau

111

gertanzak eta kasuak gatik. Hainitzek nahi lukete zerbait gaitz izan, kon-dizionerekin ordea traburik elizela egin. Eztut damurik, dio batak, zerenpobretu naizen, lekhat zeren pobreziak trabatuko nauen ene adiskideenserbitzatzetik, ene umeen handitzetik, eta neroni ohorezki bizitzetik, desi-ra nukeien bezala. Bertzeak erranen du, enuke ansiarik, munduak usteezpalu hori gertatu zaitala neure faltaz. Bertzeak atsegin har lezake nor-bait hartaz gaizki minzo baledi, eta hori gogotik paira lezake, kondizio-nerekin nihork gaizki erraillea zinetsten eluela. Badira bertzeak bere gai-zetik, uste dutenez, hartu nahi dutenak zenbait trabu, ez ordea guzia: ezti-ra pazienziatiak ilkhiten, diote, zeren eri diren, bainan zeren eztuten diru-rik bere buruaren errekaitatzeko, edo zeren hekin aldean direnak traba-tzen diren eta penatzen.

Bada nik diot, Filothea, pazienzia behar dugula, ez xoilki zeren erigaren, bainan eta zren halakatu garen Iainkoak nahi duen eritasunaz, nahiduen lekuan, nahi duen jendeen artean, eta nahi duen penekin, eta orobatda bertze tribulazioneez. Gaitzik gerta dakizunean, har etzatzu harenkontrako erremedio ahalezkoak eta Iainkoarenm arauerakoak, zeren ber-tzela egitea, lizate haren maiestate sainduaren tentatzea, bainan hori egi-nik ere, osoki iarten zarela Iainkoaren borondatearen azpian, zaude begi-ra zer plazer duen erremedioek egin dezaten. Plazer badu gaitzari garaidakizkon, hari eskerrak emanen diotzatzu; bainan plazer badu gaitza garaidakien erremedioei, hura benedikatuko duzu pazienziarekin.

Ni narraio San Gregorioren konseilluari; zuzenez akusa zaitezineanzenbait egin duzun hutsez, humil zaite hagitz, aitor ezazu geiago mereziduzula zure kontra egiten den akusua baino. Baldin akusua gezurrezkoabada, eskusa zaite zinero, ukhatzen duzula hobenduri zarela, zeren ohorehura zor eta ekharri behar diozu egiari, eta laguna gatik eman beharduzun exenplu onari; ordea zuk egiazko eta legezko eskusa ekharriz gero,zure akusatzaillea hala ere lehiatzen bazaitzu, etzaitezila niholaz ere asal-da, eta ez khexa zure eskusa balia arazi nahiz, ezen zure eginbidea eginezgero egiaren aldera, hura humiltasunari ere egin behar diozu. Manera har-tan eztiozu kalterik ekharriko zure aiphamen ona zbehar duzun arthari,eta bihotzeko bakeari, mansotasunari eta humiltasunari zor derauezunaafekzionea eztuzu galduko.

Arrankura zaite ahalik gutiena eginen zaizkitzun bidegabeez; berdingauza segura da, nor ere arrankuratzen baita, hark egiten ohi duela bek-hatu; zeren gure buruari diadukogun amorioak bethi erraiten deraukugure atsekabeak handiago direla diren baino. Guzien gainetik ordea eztie-tzetzula zure arrankurak egin errazki haserretzen direnei eta gaizki pen-

FILOTHEA

110


Kanpoko humiltasunaz

LAUGARREN KAPITULUA

Zoaz, diotsa Eliseo profetak emazte alhargun pobre bati, maillegazazu zure hauzoko guzietarik hainitz untzi hutsik, eta duzun olioa isurezazu heta-ra. Nahi badugu Iainkoaren grazia gure bihotzetan sararazi, hutstu beharditugu gure buruko estimaz. Kreserela daritzon xoriak oiu eginez etahegaztin ihizilariak begiztatuz, hek izitzentu berari dagokan eta nihorkeztakien bertute batez; hargatik usoek hura dute maite bertze xori etahegaztin guzien gainetik, eta segurik bizi dire haren aldean; halaber humil-tasunak kanporatzen du Satana, eta gure baitan begiratzentu EspirituSanduaren graziak eta dohainak. Horren gatik saindu guziek, beregainkiordea Sainduen erregeak eta haren ama sakratuak bethi ohore eta amudiogeiago ekharri diote bertute merezi onezko hari, gizona zuhur eta prestudezaketen bertze guziei baino.

Erraiten dugu gure buruari emaiten diogun loria dela banoa, noiz ereloriatzen baigara, edo gure baitan eztenaz, edo gure baitan denaz, bainagure eztenaz, edo gure baitan denaz eta gure denaz, baina balio eztuenazhargatik loria gaitezin. Ethorkizko aitonen semetasuna, handien faborea,jendarteko ohorea, gauzak dire gure baitan eztirenak, bainan edo gureaitzinekoetan dauntzanak, edo urlien uste onean eta ahotan dabiltzanak.Badira burukaritzen eta kokotzlarritzen direnak, zeren zaldi on baten gai-nean ikhanak diren, zeren plumaia duten xapelan, zeren aberatski berre-gindurikako aldagarria darabillaten, ordea erhokeria hura nork eztakusa?zeren baldin loriarik bada halako gauza gatik, zaldiarentzat da, xoriaren-tzat, eta dendariarentzat. Eta zer bihotz gaberia da bere balentia maille-gatzeaz, zamari, plumaia, blanxeta edo koleta hantu eta ixurtu batetarik?Bertzeak prezatzen, gorgoinatzen eta mirailletan dira mustaxa xutak etaarmatuak, bizar ongi orraztatua, xirlo ixurtuak, eta esku leunak gatik,zeren danzan lindo, iokoan artez, kantetan fetxo diren; ordea ez othe dirabihotz flakatuak hain gauza fitsezkoz eta ergelez bere balioa eta aipha-mena handitu, berretu eta alxatu nahi dutenean? Bertzeek, zeren zerbaitdakiten, nahi dute munduak ohore eta agur egin diezen, guziek hekingana eskolara ibilli behar balute, eta hek nsusitzat iduki behar balituztebezala; hargatik basherriko irakhastunlariak deitzen dire. Bertzeak han-tzen eta paoatzen dira bere edertasuna miratuz, eta zinetsten dute mundu

Silvain Pouvreau

113

hiltzera, hala plazer badu, haren laudatzeko eta hartaz gozatzeko.Orhoitzaite erleak bizi direla belhar xoil khiratsetarik eta saminetarikianez eztia egiten duten denboran, eta guk ere sekulane zin daidikegulaeztitasun ea pazienzia handiagoko obrarik, eta bertute beregainekoetakoeztia ezin bil dezakegula hobeki, khiratstasunezko ogia iaten dugun, etahersturetan bizi garen orduan baino. Eta nola erle belharraz, zein baitabelhar xume eta khirats bat, egiten den eztia guzietarik hoberena baita;hala beherenak eta mesprezatzekoenak diren tribulazionetako khiratstu-ran lantzen den bertutea guzietarik ekzelentena da.

Mira zazu maiz barreneko begiez Iesu Kristo gurutzean itzatua,billusia, gaizki aiphatua, arnegatua eta finean unhadura, tristezia eta nek-hadura molde guziez zapatua, eta konsidera zazu zure pairu guziak, ezizanez harenak bezalakoak eta bezanbatekoak, eztirela nihola ere konpa-ratzekoak haren penekin, eta sekulan eztuzula deusik haren gatik pairatu-ko, hark zure gatik pairatu duenaren aldean.

Konsideratzatzu lehenagoko martirek pairatu zituzten, eta orai hainbertzek pairatzen dituzten, konparazionerik gabe, zuk ditutzun bainopena gaitzagoak, eta errazu: Helaz! ene nekheak dira konsolazioneak, etaene penak dire arrosak, konparatzen banaiz helzakitzarik eta arintzarikgabe ardurako herio batetan bizi direnekin, ondiko neurrigabeki handia-goetan hondaturik.

FILOTHEA

112


mesprezatzeko eta gaizki erraiteko izaiten. Onera sorturikako bihotzakeztire trikatzen ohoreen graduetako nahaskerietan eta agur nahikundetan,badute zer egin bertzerik; hori dagote bihotz alferrei. Perleriarik ahaldekeiena ezta kargatzen maxkorrez, eta bertutea ardietsi nahiak eztirakexatzen ohoreak gatik. Gerthuz, sar diteke nihor bere graduan eta har-tan ahal dagoke, humiltasunari athekarik edo kalterik egin gabe, baldinhala dagidanz eta iharduki gabe hari bada. Ezen nola Perutik heldu dire-nek, handik atheratzen duten urreriaz eta zilharreriaz lekhora, ximiñoakere eta papagaiak ekartzen baituzte, zeren etzaizten hainitz gosta, etauntzia guti kargatzen duten; halaber bertuteari darraizkonak eztaude har-gatik zor zaizten graduak eta ohoreak hartu gabe, kondizionerekin ordea,hortan ansia eta artha guti gostako zaiela, eta den guzia eginen dela alda-ratu, afaldatu, iharduki eta bilhakatu gabe. Badarik ere enaiz minzatzenkomunari behatzen dioen gradurik eta kargurik dadukatenez, ez eta kontuhandizko dainurik edo kalterik bere ondorean gero ere dakhasketen oka-sione partikular batzuez: zeren hortan batbederak behar du bereari itxe-ki, karitatea eta kortesia lagunak dituen zuhurziarekin.

Silvain Pouvreau

115

guziak datutzala begiak hekin gainean: hori guzia neurrigabeki ergel, erhoeta itsusi da, eta hain gauza aphurretarik eta floxetarik hartzen den loriazerraiten ohi da loria ergela, erhoa eta fitsezkoa dela.

Egiazko ontasuna ezagutzen da egiazko balsamua bezala: balsamuaenseiatzen eta frogatzen da urera isuriz, hondoratzen eta azpian iartzenbada iujeatzen da finena eta preziosena dela: halaber ezagutzekotz eagizon bat egiaz zuhur, iaginsun, bihotzdun eta noble denez, ikusi behar daea haren baitan diren ontasunak xedatzen eta abiatzen direnz humiltasu-nera, modestia eta obedienziara, zeren orduan egiazko ontasunak izanendira; bainan gainetik igerikatzen badira, eta nahi badute agertu, ontasunakizanen dire hanbatenaz gutiago egiazkoak, zenbatenaz agerturenago bai-tira. Haizetzean eta igorziri karrasketan zortzen eta hazten diren perleriekeztute perla-azala baizen, eta barrenean eztute sustanziarik ez mamirik;halaber urguillukerian, ban[]atasunean eta banokerietan iaiotzen etagurentzen diren gizonen bertute eta abantail ederrek eztute on iduri hutsabaizen, gozorik, muinik eta zailtasunik bat ere gabe.

Ohoreak, graduak, kargu handiak safrana bezalakoak dire; hura sen-doago eta usuago sortzen baita oinetan zapatua izanez. Eder izaitea eztageiagotik ohore, nihork edertasuna gatik bere buruaren miratzen haridenean; edertasuna eder izaitekotz, behar da ansigabeztatua izan: iakinta-sunak desohoratzen gaitu hantzen gaituenean eta irakhaztunkeriara itzul-tzen denean.

Puntutsu bagare graduak, iar-lekuak eta tituluak gatik, bertze aldedela leku emaiten diogula bertzeari nor, nongo, eta nolakoak garen bilha-tzeko, sondatzeko eta kontrakoaren erakuzteko, geurok apurtzen etaitsustentugu gure abantaillak; zeren dohainik emanez eder den ohorea,itsusi egiten da khexadurarekin haren bilha eta eske gabiltzanean. Paboa,itzul-inguruz manaiatzen denean bere gorputzaren miratzeko bere plumaederrak axatuz zizkurtzen da guzia, eta alde batetik eta bertzetik agertzendu zer ere baitu itsusienik: lurrean landaturik eder diren loreak zimeltzeneta ihartzen dira eskuztatuz. Eta nola mandragoraren usaina urruititik etairagaitzaz aditzen dutenek eztitasun gozogarri bat hartzen baitute harta-rik, bainan hurbilletik eta luzaro hartaz usainztatzen direnak lolaetzen etaeritzen baitira: halaber ohoreek konsolazione ezti bat emaiten diote hekinusaina aditzen duenari urruititik eta arinki, hetan trikatu eta hetaz kexatugabe, bainan hetara gogoa eta xatzen duena eta hetaz baskatzen dena bai-tan xoil baiatzekoak dira eta gaizki erraitekoak.

Bertuteari iarraikiz eta bertutea oneritsiz hasten gare bertutetsu izai-ten, bainan ohoreen ondoan ibilliz eta ohorezale izanez hasten gara ere

FILOTHEA

114


Hala Birjina sainduak aitortzen du Iainkoak egin diotzala gauzaguziz handiak, bainan hori eztu egiten bere buruaren humiltzeko etaIainkoaren handietsteko baizen. Ene arimak, dio, handiro laudoriotzen duIainkoa, zeren gauza handiak egin baiterauzkit.

Hainitzetan erraiten dugu ezgarela deus ere, miseria bera, eta mun-duko istilla garela, baina damu handi genduke nihork hitzean har bagini-tza, eta guzietan erran baleza gukurok diogun bezalakoak garela: Aitzitik,ihez eta gorde iduri egiten dugu, berzeek laster dagitentzat gure ondoaneta bilha gaitzaten gatik: itxura egiten dugu nahi dugula azkenik etamahainaren lekurik beberenean iarri; bainan horrela gaude mahain buru-ra abantail geiagorekin ikhaiteko. Egiazko humiltasunak eztu humil iduri-rik egiten, eta humiltasuneko hitz guti atheratzen du, zeren eztu xoilkidesiratzen bertze bertuteen estaltzeko, baina bera oraino, eta beregainkigorde nahia da. Eta zilhegi baliz gezur erraitera, ezten bezalakoa iartzera,edo lagunari eskandalurik emaitera, burugogorka iar liteke, eta urguillu-keriazko obrak egin letzake, bere buruaren hekin azpian estaltzeko etahan bizitzeko gorderik eta ezagungaberik. Huna beraz ene konseillua,Filothea, edo ezterragula humiltasuneko hitzik, edo derratzagun egiazkosentimendu barreneko, eta kanpora atheratzen ditugun hitzen arauerakobatekin: eztetzagula nihoiz ere begiak beheiti, bihotzak humildurik bai-zen: eztagigula azkenik iarri nahi garelako iduririk, non bihotz onez azkenlekuan eztugun iarri nahi. Bada erregla hori hain hedatua dadukat guzien-tzat, non ezpaitut hartarik deus ere lekhatzen, gauza bat xoilki diot geia-go, korteziak nahi duela, batzutan abantailla eskaini diezegun hura dudagaberik hartuko eztutenei: hargatik ezta hortan bi aldetarako aditzerik, ezeta gezurrezko humiltasunik, zeren orduan abantaillaren eskaintze hutsada eman nahi dugun ohorearen abiatze ta haste bat; eta hura osorik ezineman daidikeienaz gero, ezta gaizkirik hei hatsapenaren edo liparrarenbedere emaiteaz. Orobat diot ohorezko eta errespetuzko hitz batzuez,zeinek, zorrotzki harturik, ezpaitirudite egiazkoak direla, behar bezanbategiak direlarik, baldin hek erraiten dituenaren bihotzak egiaz gogo badu,noren ere gatik erraiten baititu, haren ohoratzeko eta errespetatzeko.Ezen gure hitzek nolazpaiteko soberaniaz erraiten duguna klaratzen dute-larik, badarik ere eztugu gaizki egiten hekin enplegatzeaz, ohiko usanzazhala nahi duenean. Egia da nahi nukeiela hala ere gure hitzak liren gureafekzioneen ahalik arauerakoenak, bihotzeko idekitasunaren eta trebeta-sunaren non ere eta zertan ere nahi den erakusteko. Gizon egiazki humi-llak nahiago luke bertze batek hartaz erran lezan, ezteiarra dela, gaizoadela, eztela deus ere, eztuela deus balio, berak erran baleza baino: ezpere

Silvain Pouvreau

117

Barrenago humiltasunaz

BOTZGARREN KAPITULUA

Ordea desira duzu, Filothea, aitzinago gida zaitzadan humiltasuneanbarrena; zeren erran dudan bezala haritzea eta egitea, zuhurziago dahurren, humiltasun baino: orai bada urrunago noa. Hainitzek eztute nahi-rik ez ausartziarik ere Iainkoak hereziki egin derauzten grazien gogora-tzeko eta konsideratzeko, beldurrez hardezaten banaloriarik edo gogal-gintzarik: hortan segun enganatzen dire. Zeren Angeruzko Dotor han-diak dioen bezala, halaz eta Iainkoak egin derauzkigun ontasunen konsi-derazionea haren amoriora heltzeko bide egiazkoa denaz gerostik, zenba-tenaz haren ongi eginak ezaguturenago baititugu, hanbatenaz hura izanendugu maiteago: Eta nola guri bereziki egiten zaizkigun ontasunek atzar-tzenago baigaituzte, guziei oro bat egiten zaiztenek baino, behar dire hala-ber ernekiago konsideratu. Gerthuz, deusek ere ezin humil gaitzakeIainkoaren miserikordiaren begietan, hark egin derauzkigun ortasunenhainitztasunak humil gaitzakeien bezanbat, eta deusek ere ezin humil gai-tzake haren iustiziaren aitzinean, gure gaizki egin handiek bere hainitz iza-nez egin gaitzaketen bezanbat. Konsidera dezagun zer egin duen guregatik, eta zer egin dugun haren kontra; eta gure bekhatuak xehero konsi-deratzen ditugun bezala, konsidera detzagun halaber haren graziak xehe-roki. Ezta beldur behar gure baitan eman dituen ontasunen ezagutzakhant gaitzan, baldin erneki beha bagozka egia huni, zer eta gure baitanonik baita, eztela gure ganik. Helaz! Mandoak ez othe dira bethiere abrepizuak, eta galtzen othe dute bere usain gaixtoa, Prinzearen filda edo tres-na preziatuez eta usain onetakoez kargatuak direlarik? Zer dugu onikeman etzaikunik? eta hura bertzeren ganik badugu, zergatik nahi hartazurguillutu? Kontrara, eman zaizkigun grazien konsiderazione biziak egi-ten gaitu humil, zeren ezagutzak baitakharke eskerrak. Ordea Iainkoakegin derauzkigun graziak ikusirik, zenbait banaloria suerte heldu balizgure kilikatzera, ezin faltatuzko erremedioa izanen da, laster konsidera-tzea, zein eskergabe garen, zein eskas, zein miseriatsu. Miratzen baduguzer egin dugun, Iainkoa gurekin etzenean, ongi ezagutuko dugu egitendugun guzia, hura gurekin denean, eztela heldu gure antzetik edo burutik.Egia da guk ongi eginaz gozatuko eta boztuko garela zeren gure baita,baina Iainkoari xoilki hartaz emanen diogu loria, zeren haren eskutikheldu baita.

FILOTHEA

116


dana dakidala, ez eta eztakidala. Karitateak nahi duenean, trebeki etaemeki minzatu eta hari behar da lagunarekin, ez xoilki haren irakhasmen-duko, bainan eta konsolazioneko on eta premiazko diren gauzez. Ezenhumiltasunak gordetzen eta estaltzen dituelarik bertuteak, hekin begira-tzeko; badarik ere agertzen ditu, hekin emendatzeko, handitzeko eta kon-plitzeko, karitateak manatzen duenean. Jprtam Tylozko Irletako zuhaitzbaten pare da, zein zuhaitzek gauaz hertsten baititu eta serraturik baita-dutza bere lore-gorri ederrak, eta ezpaititu zabaltzen iguzki ilkhitean bai-zen, hala non herri hartakoak baitiote lore hek lo dauntzala gauaz: zerenhumiltasunak horrela estaltzen eta gordetzen tu gure bertute eta perfek-zione guziak, eta eztitu nihoiz ere eraksten karitatea gatik baizne, zeinkaritate, nola ezpiata gizonaren trazazkoa, baina zerukoa, ez nihorenmoldeazkoa, baina Iainkozkoa, eta haren ganik sortua, Bertuteen egiazkoIguzkia baita, zeinen gainean bethi nausi iarri behar da: hala non karita-tearen kontrako humiltasunak duda gaberik falsoak baitire.

Enuke nahi neure burua erho, ez eta zuhur egin: zeren humiltasunaknahi ezpadu zuhur egin dezadan, sinpleziak ere eta trebetasunak eztutenahiko erho egin nadin; eta banaloria humiltasunaren kotrakoa bada, arte-zia ere, bernizadura eta disimulakeria iarriak dire oro bat trebetasunareneta sinpleziaren kontra. Baldin Iankoaren serbitzari handi batzuk erho-iduri egin badute bere burua munduaren begietan xipiago egitea gatik,hetaz miretsi behar da, ezta ordea hek bezala egin behar: zeren gizonekhalako soberaniazko puntura iragaiteko izan tuzte arrazoinak, beretzathain bereziak eta ohigabeak, non ezpaita hek bezala egiteko themarikhartu behar duenik. Dabidetez bezanbatean, lege zaharreko Arkarenaitzinean dansan eta iausika hari izan zen, aphur bat geiago ohiko ederki-tasunak agintzen zuen baino: etzuen hargatik bere burua erho egin nahi,baina sinpleki eta artifiziorik gabe, kanpoko iauskeria hek egiten zituen,bihotzean sentitzen zuen ohi eta neurrigabeko alegrian zaren eredura.Egia da Mikol zeritzon haren emazteak eranzute egin zionean hortaz,erhokeria batez bezala, hark etzuela damurik hartu ikusteaz gutietsten zelahargatik, aitzitik bethi trebeki bere zinezko bozkarioari iarraikiz, adiarazizuen atsegin zuela laido guti baten izaiteaz bere Iainkoa gatik. Horrenondoan erranen derautzut ezen, debozione egiazko, trebe eta ideki batenobrak gatik erho edo deus guti etsten bazare, humiltasunak bozkariotukozaituela laido doatsu hartaz, iakinik hark eztuela zure baitan lekurik, bai-nan hura egiten derautzutenetan dagoela.

Silvain Pouvreau

119

aditzen badu erraiten dela halakoa dela, eztu ukhatzen, aitzitik bihotzonez amor egiten du eta ixilik dago; zeren nola fermuki zinetsten baituaiphatzen den bezalakoa dela, ategin du berzeek ere berak bezalako iujea-mendu egin dezaten. Hainitzek erraiten dute Orazione mentala utstendutela perfetentzat, berak eztirela gai eta eztutela merezi jartzea haren egi-ten: badiote bertzeek eztirela ausartzen Sakramendu sainduari maiz hur-biltzera, zeren ezpaitadukate garbi aski direla: bertzeek erraiten dute bel-dur direla bere miseria eta erorkortasun handia gatik debozioneari deso-hore eta laido egin diozoten, hartan iartzen badire: bertzeek finean eztu-te bere antzea eta iakina enplegatu nahi Iainkoaren eta lagunaren serbi-tzuko; zeren, diote, ezagutzen baitute bere feblezia, eta beldur direlaurguillu ditezin, zerbait onik eragiten badute, eta berak gal eta erre dite-zin bertzei argi eginez. Hori guzia ezta bernizadura eta artifizio hutsik bai-zen, eta humiltasun motha da, ez xoilki falsoa, baina gaixtoa ere: hartaznahi baituzte iainkoaren gauzak ixilik eta zotilki hitzez gutitu eta mespre-zatu, edo ezpere bere usteari, azturari eta nagitasunari diadukoten amo-rioa humiltasunaren aitzakiaz estali eta bernizatu.

Eska zakizko Iainkoari seinale bat zeruan gor, edo beherean itsasoan barre-na, ziotsan Profetak Akab dohakabeari, eta hark ihardetsi zioen: Ez bada,enaiz eskatuko, eztut Iauna tentatuko. O gizonaren gaixtoa! Iduri egiten duohore handia ekhartzen dioela Iainkoari, eta humiltasunaren itxurapenazeta estakuruaz desenkusartzen da, eta gibela doako Iainkoaren ontasunakeskaintzen dioen graziari. Ordea ez othe dakusa iainkoak egin nahi derau-kunean graziari, urguillukeria dela graziari ukho egitea? Iainkoaren dohai-nek obligatzen gaituztela hekin hartzera? humiltasun dela obeditzea, etaharen desirei ahalik hurbillenetik iarraikitzea? Bada Iainkoaren desira da,perfekzionea eta saindutasuna ardiets dezagun, gu harekin bat eginik,gure bizitzea haren bizitzearen gainean ahalik finkiena moldatuz. Bereburuaz fida den superbioak arrazoin du deusik egiteko ausartziarik ezhartzeaz; bainan humilla hanbatenaz bihotzdunago da, zenbatenaz eza-gutzenago baitu indarrik eztuela; eta bere burua gaizo dadukan eredura,ausartzenago da, zeren bere fidanza guzia baitaduka Iainkoa baitan,dakielia Iainkoaren plazerik gozoena dela bere bothere handiaren erakus-tea gure indargabetasunean, eta bere miserikordiaren gainean. Berazbehar gare humilki eta sainduki ausartu egitera zer ere gure arimen gida-riek iujeatzen baitute on eta eder gure salbamenduaren aitzinatzeko.

Nihork uste badu eztakiena dakiela, erhotasun ageri da; nahi badubere burua zerbaitez iakinsun egin, ezagutzen duelarik zer hura eztakiela,ezin pairatuzko banaloria da. Nitaz bezanbat; enuke erakusiere nahi daki-

FILOTHEA

118


tzeak ahurpegian; hark eztu gaitza baizen, bainan hunek gaitzaz lekhoramesprezioa, higoindura, nardamendua eta beheramendua ere du. Badanik orai diot, ez xoilki oneritsi behar dugula gaitza, zein baita pazienzia-ren bertutez egiten duguna, bainan hartarik heldu zaikun beheramenduaere behar dugula maite izan, zein baita humiltasunaren bertutez egitenduguna. Geiago, bada beheramenduzko bertuterik, bada ohorezkorik ere:pazienzia, mansotasuna, sinplizitatea eta humiltasuna bera dire bertuteak,mundukoek deus guti eta putruz daduzatenak; kontrara, kontu handi egi-ten dute zuhurtasunaz, balentiaz edo bortitztasunaz eta bizartasunaz:Badire oraino bertute berbatetarik sortzen diren obra batzu, zeinetarikbatak mesprezatzen baitira, eta bertzeak ohoratzen: limosna emaitea, etaofensak barkhatzen karitatezko bi obra dire; lehena ohoratzen duteguziek, eta bertze mesprezaturik dago munduko begien aitzinean.Aitonen seme edo Andre gazte bat largatzen ezpada konpainia ahalkega-be batetan erastera, dansatzera, edatera, berregintzera, hura trufatuko etagaizki erabilliko dute guziek, eta erranen dute haren modestia eta zuhur-zia dela, edo debozionezko itxura edo bernizadura: hori maite izaitea, dabere beheramendua izaitea maite. Huna bertze mothazkorik. Bagoazerien ikhertzera eta bisitatzera, igortzen banaiz ezteiarrena gana, behera-mendu izanen da enetzat munduaren arauaz; hargatik hura izanen dutmaite: bidaltzen banaiz zerbait handi direnak gana, beheramendu da espi-rituaren arauera, zeren hortan ezpaita bertzetan bezanbat bertute ezmerezimendu; beraz beheramendu hartan lakhetuko zait. Nihor karrikanerorten denean, gaitzaz edo minaz lekhora, ahalkatzen da; beheramenduhura onetsi behar da. Bai eta badira huts batzu, zeinetan ezpaita bertzegaitzik beheramendua bera baizen, eta humiltasunak eztu nahi halakohutsik berariaz egin dezagun, ordea nahi du hek eginez gero asalda ez gai-tezin. Halakoak dira erhokeria, deskortezia eta ustegatasun batzu; bainanolas behar baigare hetarik begiratu, hetan eror gaitezin baino lehen, kor-tesiari eta zuhurziari leku emaitea gatik; hala ere halako hutsik egin dugu-nean, behar dugu handik heldu zaikun beheramendua pairatu, eta bihotzonez besarkatu, humiltasun sainduari iarraikitzea gatik. Geiago diot orai-no, kolerak eraman banau, edo largatu banaiz hitz itsusirik erraitera, ikus-ten badut Iainkoa eta laguna hetaz ofensatuak direla, zinetan urrikitukozait, eta neurrigabeko damu hartuko dut egin dudan ofensaz, enseiatukoere naiz haren erremediatzera ahalik hobekiena; badarik ere onera hartu-ko dut handik heldu zaitan beheramendua eta mesprezioa: eta bata ber-tzetik berez ahal baledi, neure ahal guziaz bekhatua arbuia eta urrun neza-ke, eta beheramendua besarka niro.

Silvain Pouvreau

121

Humiltasunagatik onetsten dugula gure beheramendua

SEIGARREN KAPITULUA

Aitzinago noa, eta badiotsut, Filothea, gauza eta leku guzietan onetsdezazula zure beheramendua. Ordea, erranen derautazu, zer erran nahidu horrek, onetszazu zure beheramendua? Ihardetsten derautzut, behe-ramendua erran nahi dela humiltasuna, eta humiltasuna erran nahi delabeheramendua. Hala Andre Dana Mariak bere Kantu saziatuan erraitenduenean: zeren gure Iaunak behatu baitio bere neskatoaren humiltasunari, harga-tik jende guziek hura erranen dute doatsu, erran nahi du, gure Iaunak gogoonez behatu duela haren beheramendura, aphurkeriara eta xipitasunera,haren mukurutzeko saboreez, eta graziez gaindireino bethetzeko.

Guziarekin ere bada diferenzia humiltasuneko bertutearen eta behe-ramenduaren artean: zeren beheramendua da gure baitan, uste eztugula-rik, den xipitasana, aphurkeria, eta deusgutitasuna; ordea humiltasunekobertutea da gure beheramenduaz dugun egiazko eta borondatezko ezagu-tza. Bada humiltasun haren punturik gorena da, ez xoilki gure behera-mendua borondatezki ezagutzea; bainan haren onetstea, eta hartan lak-hetzea, ez indar, edo bihotz gabez, baina Iainkoaren Maiestatearen han-diago etsteko, eta lagunaz hagitz kontu geiago egiteko, gure buruaz baino.Horrela egitera gonbidatzen zaitut, eta hobeki endellega dezazun gatik,iakinezazu pairatzen ditugun gaitzetarik batzu direla mendretsiak, eta ber-tzeak direla ohorezkoak. Hainitzek begitarte egiten derauezate ohorezkogaitzei, eta nihor gutik egiten du kontu beheramenduzkoez. MirazazuErmitau debozionetsu bat zirzildurik eta hortzez hirriturik: guziek oho-ratzen dute haren arropa ihetzea eta urratua, guziei urrikaltzen zaie paira-tzen duena gatik: baldin ordea ofiziale pobre, aitonen seme erori, donzei-lla on behartu edo errumeztu bat erremangu hartan badago, hura mes-prezatzen dute eta trufatzen: horra nola haren pobrezia den beheramen-duzkoa. Fraideak emeki eta debozionerekin hartzen du eranzute garratzikbere Superiora ganik, edo umeak aita ganik; guziek erranen dute mortifi-kazionea, obedienzia eta zuhurzia dela; Zaldun, edo Andre batek gauzabera pairatuko du norbaiten ganik, eta Iainkoa gatik pairatzen dutelarik,guziek erranen dute flakotasuna eta bihotzgaberia dela. Horra bada orai-no bertze gaitz beheramenduzko bat. Batak du xamarra besoan, eta ber-

FILOTHEA

120


Nola begiratu behar den aiphamen ona humiltasunari garraizkolarik


Laudorioa, ohorea eta loria etzaizte gizonei emaiten edozein bertu-te gatik, baina bertute beregainekoa gatik. Ezen laudorioaz, nahi deraue-gu bertzei zinetzarazi norbaiten ekzelenzia estimatzekoa dela: ohoreaz,guzietan erakusten dugu geurok hura estimatzen dugula: eta loria eztabertzerik, ene ustez, omen onezko argidura iakin bat baizen, hainitz lau-dorioren eta ohoreren elkharganamendutik ilkhitzen dena; hala non oho-reak eta laudorioak baitira harri preziatu batzu bezala, zeinen bildumatikloria sortzen baita, distiadura edo pikailladura bat bezala. Bada nolahumiltasunak ezin paira baitezake bertzeak bainoago garelako, edo ber-tzeen gainean abantailla behar dugulako usterik dugun; halaber ezin pairadezake geientasunari edo ekzelenziari xoilki zor zaion laudorioa, ohoreaeta loria bilha dezagun, guziarekin ere leku emaiten dio Zuhurraren abi-suari, erraiten deraukunean, artha iduki dezagula gure aiphamen onaz,zeren omen ona da estima bat egiten dena, ez norbaiten ekzelenziaz,baina xoilki haren jendarteko prestutasunaz eta bizitze garbiaz, eta humil-tasunak konsentitzen du prestutasun hura geuron baitan ezagut dezagula,eta gero ere prestu garelako omena desira dezagula. Egia da humiltasunakmespreza lezakeiela bere aiphamen ona, haren beharrik ezpalu karitateak;ordea zeren hura baita jendarteko tratuaren zimenduetarik bat, eta huragabe ez xoilki ezdeusetakoak, bainan eta guzientzat kaltegarriak baigara,gure gatik harten duten eskandalua dela kausa, halakotz karitateak nahi dueta humiltasunak konsentitzen du gure aiphamen ona desira eta prezios-ki mantena dezagula.

Hortaz lekhora, nola arbolen ostoak, berez hagitz prezatzekoak ezti-relarik, guziarekin ere hagitz onak baitira, ez xoilki arbolen edertzeko bai-nan eta fruituen begiratzeko, oraino samurrak eta ondugabeak direnean;halaber omen ona, berez eztelarik hagitz desiratzekoa, badarik premiaguziz handizkoa da, ez xoilki gure biziaren ederkitzeko, bainan eta gurebertuteen, eta beregainki bertute uzterren eta flakoen begiratzeko. Gureomen onaren mantenatzeko, eta estimatzen garen bezalakoak izaitekodugun obligazioneak bulkatzen du bihotz sendo bat borxa bortitz etaeme batez. Begira detzagun gure bertuteak, ene Filothea, zeren

Silvain Pouvreau

123

Ordea gaitzetik heldu den beheramendua maite dugularik, guziagatik re hura ekharri duen gaizkia erremediatu behar dugu on eta zuze-nezko diren bideez, guzien gainetik guk egin gaizkia kontuzkoa eta seina-latua denean. Baldin begitartean badut min itsusgarririk, enseiatuko naizhartarik sendatzera, bainan eman derautan notha eta beheramendua etzaithargatik ahantsiko: Egin badut nihor ofensatzen eztuen gauzarik, enaizhartaz eskusatuko, zeren, eskas bat delarik, ezpaitago bethiere: beraz ezineskusa nindeke, hartarik heldu zaitan beheramendua gatik baizen; hori daordea humiltasunak ezin paira dezakeiena nik egin dezadan: baina uste-gabez, edo erhoz, nihor ofensatu edo eskandolizatu badut, ofensa erre-mediatuko dut zenbait egiazko eskusaz, zeren nik egin gaizkia baitago, etakaritateak obligatzen bainau haren khentzera eta borratzera.Gainerakoan, batzutan gertatzen da karitateak nahi duela gure behera-mendua erremedia dezagun lagunaren hobea gatik, harentzat premiadenean gure aiphamen onari garraizkon eta gatxezkon, baina kasu hartangure beheramendua edo mesprezio khentzen dugularik lagunaren begie-tarik, beldurrez eskandalurik har dezan, hura bihotzean serratu eta gordebehar dugu, gure ganik exenplu onik har dezantzat.

Ordea iakin nahi zenduke, Filothea, zein diren beheramendu hobe-renak: klarki erraiten derautzut ezen arimari probetxu geiago egiten dio-ten eta Iainkoaren gogorago diren beheramenduak, direla, edo kasuz, edogure bizitzen thaillutik heldu zaizkigunak, zeren ezpaititugu geurok hau-tatu, bainan izan baitigu Iainkoak igorri derauzkigun bezala, dakigula harkegin hautua bethiere hobeago dela gurea baino. Guk beheramendurikhautatu behar bagendu, handienak dire hoberenak, eta handienak estima-tzen dire gure gogoaren kontra iarriago direnak; baldin ordea gure bizi-tzeko antzearen arauerakoak badire: zeren, behin guzietan derradantzat,egiten dugun hautuak gure gehien bertuteak gaixtatzen tu eta gutitzen.Ha! nork eginen derauku grazia Errege handi harekin erraiteko: Lehen hau-tatu dut Iainkoaren etxean beheraturik egoitea, ezen ez bekhatoreeen iauregietan?Grazia hura nihork ezin eman diazakegu, Filothe maitea, lekhat, gure goi-titzea gatik hala bizi eta hil izan denak, non guzien mesprezioa eta laidoaegin baita. Hainitz erran derautzut gogor idurituko zaitzunik, konsideradezazunean; baina zinetsnazazu, guziaz eztiago izanen dire asukrea etaeztia bera baino, hek obretan eman detzatzunean.

FILOTHEA

122


iujeamenduak heldu direla jende ergeletarik, zure aiphamena galdu beharbazendu ere, etzenduke hargatik bertutea utzi behar, ez eta haren bidetikaldaratu, dakizula fruituak geiago prezatu behar direla, ostoak baino,erran nahi da, barreneko eta arimako ontasunari eman behar zaiola garaiakanpoko ontasun guzien gainean. Ielozkor iarri behar gare gure aiphame-naz, bainan hartaz eztugu Iainkoaizunik egin behar; eta nola prestuenbegia ezpaitugu ofensatu behar, halaber gaixtoen begiari eztiogu atsegineman behar.

Bizarra da edergarri bat gizonaren begitartean, eta illeak emakumea-ren buruan. Atheratzen badira, edo bizarra kokotzetik, edo illeak burutik,nekez bihurtuko dira sekulan; baina xoilki motztzen badire, bai eta naba-laz ebakiten, berriz eta sarri sortuko dira uzuago eta saillago: halaber gureaiphamen ona pikatzen edo arraz ebakiten bada ere gaizki errailleenmihiaz, zeina baita Dabitek erranik, Nabal zorrotza bezala, ezta ansiarikbehar, zeren laster sortuko da, ez xoilki lehen zen bezain eder, baina baizaillago. Ordea gure aztura largoak, gure bihotzgaberiak, gure bizitzegaixtoak eramaiten baderaukute aiphamen ona, nekhez bihurtuko da,zeren errotik athera baita: bada aiphamen onaren erroa da, ongi eta pres-tuki bizitzea, eta prestutasu hark, gure baitan dagoeino, bethi berrekhardezake zor zaion ohorea.

Leheneko elkharganatze banaloriazkoa, tratu ez deusetakoa, adiski-detasun alferra, konpartimendu ergela utzi behar dire, aiphamen onariekhartzen badiote kalterik, zeren ohorezko aiphamenak geiago balio du,banaloriazko kontentamendu guziek baino. Baldin ordea, zerenIainkotiartasunean iartzen zaren, zeren debozionean aitzinatu nahiz zabil-tzan, eta sekulako ontasunera abiatzen zaren, bertzeek badarasate, mutur-tzen badira, eta gaizki aiphatzen bazaituzte, utzkitzu ozarrak illargiarenkontra sainga egitera: Zeren edozein iduripen edo estima gaixto alxa ahalbadezate gure aiphamenaren kontra, eta horrela gure omenaren illeak etabizarra motz eta ebaki ahal badetzate, berriz pitztuko da sarri, eta gaizkierrailleen nabalak on eginen dio gure ohoreari, pudak mahastiari egitendioen bezala, hari fruitu geiago eta hobeagorik erakhartzen baitio motz-tuz eta pikatuz.

Ditugun bethi begiak Iesu Khristo gurutzatuaren gainean: gabiltzanharen serbitzuan fidanzarekin eta sinplizitaterekin, baina zuhurki eta begi-ratuki, Iesus izanen da gure aiphamenaren begirale, eta utzten badu era-man dakigun, hori eginen du guri hobe baten bihurtzeko, edo gure aitzi-na arazitzeko humiltasun sainduan; iakinik unza huts batek humiltasunazgeiago balio duela, milla liberek ohoreaz baino. Gaizki erraiten bagare

Silvain Pouvreau

125

Iainkoaren gogarakoak diren, zeina baita gure obra guzien xede handiaeta guzien gainekoa. Ordea nola fruituak gerokotz begiratu nahi dituzte-nek ezpaitalitzate aski dela hekin konfituratzea, bainan ezarten baitituzteere hekin begiratzeko gai diren untzietan: halaber Iainkozko amorioa gurebertuteen begiralerik prinzipalena delarik, badarik ere, nola prestutasu-nezko omena guziz ona baita bertutearen mantenatzeko, hartaz orainobalia gaitezke.

Ezgare bizkitartean sobera bero, zorrotz eta puntutsuegi iarri beharharen begiratzen: zeren hain khilika, minbera eta sentikor direnak bertzeaiphamenaren gainean, gaitz xipi guzien kontrako edariak hartzen dituz-tenen pare dira; ezen halakoek bere osasuna begiratu ustez, hura aldeguziz gaixtatzen ute, eta bertzeek bere omena hain leunki begiratu nahiz,hura osoki galtzen dute. Zeren minberatasun hartaz egiten dira molde-gaitz, bihurri, muthiri ezin pairatuzko, eta gaizki errailleen malizia pitstendute.

Egiten zaikun atsekabearen eta eransten zaikun falseriaren mespre-zatzea eta ez iakin iduri egitea, ohi da erremedio hagitz sendagarriago,ezen ez sentimendu hartzea, ihardukitea eta aspertzea; mesprezaturikairatzen dira; haserretzen bagare, badirudi aitortzen ditugula. Krokodilekeztute zaurtzen hekin beldur direnez bertzerik; eta gerthuz gaizki erranekeztiote nihori minik egiten, hetaz axolatzen direnei baizen.

Aiphamen onaren galtzeko beldurtasun handiegia, seinale da fidahandi ezgarela haren zimenduaz, zein baita prestuki bizi garelako segu-ranza. Ur handien gainean zurezko zubirik duten hiriak uholde guzietanbeldur dira, hek eraman ditezin; bainan harrizko zubiak dituztenek eztu-te ansiarik ohiz kanpoko ur iaustiriak eta uholdeak gatik baizen: maneraberean arima zinetan Giristino dutenek mesprezatzen ohi tuzte mihi gaix-toen uholdeak, baina bere burua flako sentitzen dutenak asaldatzen direordu eta aire guzietan.

Gertuz, Filothea, nork ere nahi baitu guzien artean aipamen onazgozatu, hura galtzen du guzien artean; eta merezi du ohorearen galtzea,nork ere ohorerik nahi baitu bere bizitze gaixtoaz laidoztaturik dabiltza-nenganik.

Aiphamen ona ezta bertzerik, seinale, arramu edo bandera bat beza-la baizen, erakusteko non bertuteak duen bere ostatua; beraz bertuteakabantailla behar du gauza eta leku guzietan. Hargatik nihork erraiten baduhipokrita edo itxurazko zarela, zeren debozionean iarten zaren; nihorkbazadutza bihotz eroritzat, zeren barkhatu diozun bidegaberik eginderautzunari, trufa zaite hortaz guziaz. Ezen, bertze alde dela, horrelako

FILOTHEA

124


Lagunaren alderako mansotasunaz,eta haserretasunaren kontrako erremedioaz


Krisma saindua, zeintaz Apostoluek irakhasirik, serbitzatzen baigareIainkoaren Elizan Konfirmazionetako eta benedizinoetako, egina da oliozbalsamuarekin nahasirik, eta bertzeen artean errepresentatzen ditu gureSalbatzaillearen presuna sakratua baitan argitzen zuten bi bertute maiteak,beregainki gomendatu derauzkigunak, gure bihotza hekin bidez haren ser-bitzuari bereziki konsekratu, eta haren imitazioneari iratxeki behar bali-tzaio bezala: Ikhazazue ene ganik, dio, bihotzez manso eta humil naizela.

Humiltasunak perfekzionatzen gaitu Iainkoaren aldera, eta manso-tasunak lagunaren aldera. Ur suerte guzien hondora, lehen erran dudanbezala, bethi doan balsamuak errepresentatzen du humiltasuna? eta bethigaineratzen den olioak errepresentatzen du emetasuna eta mansotasuna,gauza guziei garaitzen zaiena eta bertze bertuteen gainean nausi dagoena,nola karitatearen lorea baita, zein karitatek, San Bernarten erranera, bereperfekzionea ardietsi baitu, ez xoilki pazienziatsu, bainan, hortaz lekhora,eme eta manso denean. Ordea behazazu, Filothea, ea emetasunaz etahumiltasunaz eginikako Krisma mistiko hura duzunz zure bihotzeanbarrena: ezen etsaiak bere artezia handienetarik batez hala egiten du, nonhainitzak iartzen baitira bi bertute hetaz hitzgiten, eta bere buruarenordenatzen edo gobernatzen hekin kanpoko seinaleen arauera; baina berebarreneko afekzioneak ongi sondatu faltaz, uste dutelarik humil etamanso direla, eztira niholatan ez bata ez bertzea. Hori ezagutzen da,zeren bere emetasun eta humiltasun guziarekin, paregabeko superbiota-sunaz hantzen eta altxatzen baitira erraiten zaien hitz makhurrik arinena,edo egiten zaien atsekaberik xipiena gatik.

Erraiten omen da Iondone Pauloren Grazia komunzki daritzonkontrapozoina hartu dutenak eztirela hantzen biperak edo sugeak ausikidituenean, Grazia hura fina bada, manera berean humiltasunak eta man-sotasunak baldin onak eta egiazkoak badire begiratzen gaituzte atseka-beek eta bidegabeek gure bihotzetan pitzten ohi tuzten hanturatik etasukharretik. Baldin gaizki errailleek eta etsaiek ausikitzen gaituzteneanurguilluki alxatzen, hantzen eta thematzen bagare, seinale da gure humil-

Silvain Pouvreau

127

zuzenaren kontra, derragun guk ere egia falseriaren kontra: baldin gurekontrako erran gaixtoa bethi badabilla, humil gaitezin gu ere bethi; horre-la gure aiphamena eta arima utzten dugula Iainkoaren eskuetan, hura ezinhobeki segura dezakegu. Serbitza dezagun Iainkoa, ongi edo gaizki aip-hatzen garelarik, Iondone Pauloren gainean mirail harturik, erran ahaldezaguntzat Dabitekin: O ene Iainkoa zure gatik pairatu dut laidoa, eta zuregatik ahalkeriak estali deraut begitartea.

Badarik ere lekhatzen tut gaizki erran eta akusu hain beltz, eta deso-horagarri batzu, non ezpaitu nihork pairatu behar hetaz kargaturik dago-en, hetarik deskarga ahal badadi zuzenaren bidez: presuna batzu ere lek-hatzen tut, zeinen aiphamen onari baitatxeko hainitzek hartuko dutenprestuki bizitzeko mirailla. Zeren kasu hartan bihotz eme eta pausatubatez behar dute egin zaien bidegabeaz satisfazione bilhatu, Theologenabisuak harturik.

FILOTHEA

126


kolerak gaua ardietsten badu, eta Iguzkias sartzen bada haren gainean(zein baita Apostoluak debekatzen duena) hura gaitzeristera itzuliz gero,ezta kasik biderik geiago haren khentzeko, zeren orduan milla zinetste fal-soz baskatzen da, egundaino gizon haserrerik ikusi eztenaz gero, zuzengabe haserretu delako uste izan duenik.

Beraz hobe da kolerarik gabe bizitzera enseyatzea, ezen ez erraiteakoleraz nahi dugula neurriz eta zuhurki baliatu: eta eskasez edo flakozgertatzen garenean kolerak atzemanik, hobe da laster haren khentzea,ezen ez harekin bai-ezean iartzea; zeren emaiten zaion epherik laburrenagatik, nausi eta Andre iarten da sartzen den lekuan, eta sugeak bezala egi-ten du, zeinak non ere burua sartzen baitu, handik gorputz guzia errazkiatheratzen baitu. Ordea nola kanporako dut? Erranen derautazu. Hurasenti dezakezun bezain sarri, ene Filothea, behar ditutzu berehala zureindarrak bildu, ez lehiaka, ez burugogorka, bainan emeki, hala ere zinzinez. Ezen dakusagun bezala hainitz Iustizia-kortetan eta ParlamentetanSerjenta athalzainek oiu eginez, ixilik, ixilik, azanza geiago egiten dutela,ixil arazi nahi dituztenek egiten duten baino: halaber hainitzetan gurekolera bueltaka hautsi nahi dugunean geurok asaldu geiago pitztzen dugugure bihotzean, kolerak egin zuen baino, eta gure bihotza, horrela aldara-turik dagoela, ezin geiago egin diteke bere buruaren nausi.

Ahaleko enseiu eme hura eginik, zarraizko San Augustino ia zaha-rrak Auxilio Ipizpiku gazteari emaiten zioen abisuari: Egizu, ziotzan, gizo-nak egin behar duena. Gertatzen bazaitzu Iainkoaren gizonak Salmoan dio-ena, ene begia aldaratua da kolera handiz, laster egizu Iainkoa gana, iouz zago-zela, Urrikal nakizula, Iauna, bere eskuina heda dezantzat zure haserredu-raren iraungitzeko. Erran nahi dut, othoitz egin behar diogula Iainkoarihel dakigula, ikusten dugunean kolerak garamatzala, Apostoluek eginzuten bezala itsaso haserreak eta haize muthiriek zerabiltzatenean: ezenmanatuko itu gure buruko bueltak ixil ditezila, eta kalma handi eginen da;baina bethi abisatzen zaitut presenteko eta khexagarrizko koleraren kon-tra egiten den meditazionea egin behar dela emeki eta pausatuz, ez gogor-ki edo thematuz; zein baita gaitz haren kontrako erremedio guzietan segi-tu behar dena.

Horrekin batean, ikusiko duzun bezain sarri kolerazko akzionerikegin duzula, erremediazazu falta egina, noren kontra haserretu baitzinen,haren beraren aldera eginen duzun mansotasunezko akzione batez. Ezennola gezurraren kontrako erremedio beregainekoa baita, orduan bereanbere erranaren iatea, nihork dakusan bezain laster, gezur erran duela;manera berean koleraren kontrako erremedio ona da, berehala haren

Silvain Pouvreau

129

tasunak eta emetasunak eztirela egiazkoak eta garbiak, bainan arfiziotsuaketa itxurazkoak direla.

Iosef Patriarka saindu eta famatu hark, bere anaiak Egiptetik igor-tzen zituela bere aitaren etxera, abisu hau xoilki eman zerauen:Etzakizkotela elkharri haserra bidean. Orobat diotsut, Filothea, bizitze ondi-kozko hau ezta bizitze doatsurako abiadura baizen: ezgakizkola beraz elk-harri haserra bidean, gabiltzan ure anaiekin eta lagunekin mansoki, bakez-ki eta amolsuki; ordea erraiten derautzut garbiki eta lekhatzerik gabe,etzaitezila bat ere haserra, ahal bada, eta zein ere estakuruz nahi den,eztiozozula zure bihotza ideki haserramenduari.Zeren Iondone Iakuak laburki trinkatzen du deus ere lekhatu gabe, gizo-naren haserredurak eztuela Iainkoaren arauerako iustutasuna obratzen. Egiazki,kontra egin behar zaio gaizkiari, eta gure karguan dadutzagunen bizioakbehar dire bortizki eta zorrotzki pikatu, eta ebaki, bainan emeki eta bake-rekin. Deusek ere eztu Elefanta ematzen haserre denean, bildots bat ikus-teak egiten duen bezanbat, eta deusek ere eztu artilleria aurtikhiaren inda-rra hautsten, ardi illeak egiten duen bezain errazki. Haserreduratik helduden erantzukia, arrazoinez egiten delarik, ezta prezatzen, arrazoin hutse-tik sortzen dena bezanbat. Ezen nola arrazoinezko arima naturalezazarrazoinaren azpikoa baita, kolerari ezin azpira dakidikeo tiranotasunazedo borxatuz baizen; eta halakotz arrazoinak, kolera lagun duenean gai-tzeriztekotzen da, eta zuzenak emaiten dioen iauntasuna alfertzen da,lagun duenean tiranotasuna. Prinzeek bere pobluak neurrigabeki ohora-tzen tuzte eta konsolatzen hek bisitatzen tuztenean bakezko konpainiabatekin, bainan armadak ekhartzen tuztenean, hekin ethorteak bethi des-gogarakoak eta kaltegarriak dire; Zeren manatzen dutelarik armada-legeak hersiki begira ditezin soldaduen artean, badarik ere ezin hala egindezakete, non ezten zenbait desordenu gertatzen, zeintaz etxedun gaizoakaltiartzen baita: molde berean, arrazoina erregina deino, gastigurik etaeranzuterik bakezki egiten dueino, hersiki eta garratziki hari delarik,guziek hura maite dute, ongi hartzen eta laudatzen, baianan haserretasu-na eta liskarrak, zeinak baitire, dio San Agustinok, haren soldaduak, bere-kin ekhartzen dituenean izigarriago egiten da, maitatzekoa den baino, etaharen bihotza bera bethi handik gelditzen da zapaturik eta gaizki erabilli-rik. Hobe da, dio Saindu hark Profuturo zeritzon bere adiskideari eskiri-batzen dioela, iustu eta zuenezko den kolerari athearen ukhatzea, ezen ezharen utstea sartzera, zenbat ere arin eta xipi baita: Ezen behin sartudenean, gaitz da haren atheratzea ikusirik sartzen dela urthume bat beza-la, eta den gutienaren buruan loditzen eta fontal egiten dela. Baldin gure

FILOTHEA

128


Gure buruaren alderako mansotasunaz


Egin detzakegun mansotasunezko lan onetarik bat, da, gure baitandiren gauzak gatik manso izaitea, nihoiz ere despitatzen ezgarela gureburuaren, ez eta gure eskasen edo makhurren kontra. Ezen arrazoinaknahi duelarik hutsik egiten dugunean, hartaz damu har dezagun: halarikere begiratu behar gare gure hutsak gatik desplazer grinatsurik, garratzik,despitezkorik eta kolerazkorik hartzetik. Hortan huts handi egiten dutehainitzek, zeinak koleratuz gerostik, koleratzen baitira zeren koleratudiren; grinetan sartzen baitira zeren grinatu diren, eta despitatzen baitirazeren despitatu diren. Ezen bide hartaz bere bihotza dadukate koleransarturik eta nahasirik: eta dirudielarik bigarren kolerak lehenekoa khen-tzen duela; guziarekin ere athea eta bidea idekiten du kolera berri batensararazitzeko lehenbizi gertatuko den okasionean: bertze alde dela, nihorkbere buruaren kontra pitzten dituen hitz, despitasun eta grina garratz hekabiatzen direla urguillukeriara, eta eztutela bertze ithur-bururik, gureburua ganako amudioa baizen: zeina nahasten baita eta aldaratzen ikus-teaz eskas garela. Beraz gure falta eginez desplazer bakezko, pausatu etafermu behar dugu izan. Zeren, nola Iujeak hobeki sensatzen baititu gaix-taginak, arrazoinez eta espiritu pausaturekin bere sentenzia emaiten due-nean, ezen ez bueltaz edo pasionaturik hari denean, ikusirik pasioneziujeatzen duenean, eztituela faltak gastigatzen, diren bezala, baina beranolakoa den bezala: hala guk ere hagitz hobeki sensatzen dugu gure buruaurrikitze emez eta fermuz, ezen ez damu gaitzez, khexatuz eta koleratuz;iakinik bueltaka hartzen diren urrikimenduak eztirela hartzen gure faltakhandi diren eredura, baina bai gure azturaren arauera. Exenplutzat, kasti-tatea bihotzez maite duena despitatuko da paregabeko mindura batez kas-titatearen kontra egin duen falta xipiena eta arinena gatik, eta eztu eginenirririk baizen erein duen norbaiten kontrako gaizki-erran handiaz.Kontrara, gaizki erraitetasuna hastio duenak afruntatuko du bere burua,zeren arinki minzatu den nihoren kontra, eta eztu konturik eginen kasti-tatearen kontra egin duen falta itsusiaz: eta hala bertzeez. Hori ezta ger-tatzen bertze gauza gatik, lekhat zeren eztuten bere konszienzia iujeatzenarrazoina enzunik, baina pasioneak eramanik.

Zinetsnazazu, Filothea, nola aitak bere umeari emero eta bihotzezegiten diotzan eranzunek hagitz indar geiago baitute haren oneratzeko

Silvain Pouvreau

131

erremediatzea mansotasunezko akzione batez: zeren (erraiten ohi denbezala) zauri berriak errazkiago serratzen dira eta sendatzen.

Gainerakoan, bakez zaudenean eta zer koleratzerik eztuzunean, bile-zazu mansotasun eta emetasun franko, zure hitzak erraiten dituzula, etaobra guziak, ala xipiak, ala handiak egiten tutzula ahal daidikezun maneraemeenarekin. Orhoitzen zarela Kantiketako Espos Andreak eztuela eztiaespainetan eta mihiaren puntan xoilki, bainan oraino mihiaren azpian,erran nahi da bulharrean, eta hartan eztuela eztia xoilki, bainan eta ugatzaere baduela: halaber ezta asko hitz eztiak izaitea lagunaren aldera, bainanoraino bulhar ostoa, erran nahi da, gure arimako barrenaldi guzia beharda eztiz izan. Ezta ere aski usain onezko eztiaren eztitasuna, erran nahida, kanpokoekiko ibilte kortesaren amolsura izaitea, bainan oraino esnea-ren eztitasuna behar da etxekoen eta hauzokoen artean: hortan huts handiegiten dute, karrikan Angeru eta etxean Deabru diruditenek.

FILOTHEA

130


Egitekoak erabilli behar direla artharekin,khexamendurik eta grinarik gabe


Egitekoetan behar dugun artha eta ernetasuna hagitz diferent etaurrun dire grinatik eta khexamendutik. Angeruek artha dute gure salba-menduaz, hura erneki bilhatzen dute eta aitzinatzen, hargatik ordea eztu-te grinarik ez kexamendurik. Zeren artha eta ernetasuna hekin karitatearidagozka; bainan grina eta kexamendua osoki liratezke hekin doatsutasu-naren kontrakoak: halaz eta arthak eta ernetasunak arimako pausua etabakea lagun ahal dituzketenaz gero, ez ordea grinak eta gutiago are khe-xamenduak.

Zarela bada artthatsu eta erne, Filothea, karguan ditutzun egitekoguzietan: zeren Iainkoak eman derauzkitzunaz gero errekaitatzera, nahidu artha handi duzun hetaz, bainan ahal badagizu, etzaitezila grina hekingatik, erran nahi da, etzakiztela lot pausugabeki, tematuki eta berokiegi,etzaitezila khexa hekin egitean: zeren zein ere nahi den khexadurak nahas-ten du arrazoina eta iujeamendua, eta trabatzen gaitu, zeintaz khexatzengaren gauzaren ongi egitetik.

Gure Salbatzailleak Santa Martha abisatzen duenean, Martha,Martha, diotsa, grinatzen zare, eta nahasten hainitz gauzagatik. Ikusten duzu?artha sinple bat iduki izan balu, etzen nahasiko: baina zeren baitzegoengrinatan eta pausugabean, khexatzen da eta nahasten. Eta hori da zerga-tik gure Salbatzailleak erraiten dioen etzuela ongi egiten. Emeki bere bidearrunteran dabiltzan ur handiek, edo ibaiek untzi handiak eta marxandizaaberatsak garraiatzen tuzte, eta landetan edo larretan emero erorten direnuriek, hei belhar eta hazi franko erakharten derauezate: ordea lurrarengainera uhin handiz barraiatzen diren uholdeek bere hauzoak galtzentuzte eta hondatzen, eta tratuaren galgarriak dire, urite bortitzek eta ten-pestatsuek landak, erripirak, penseak osoki galtzen dituzten bezala.Bueltaz eta khexaz eginikako obra ezta egundaino ongi egin izan: emekiioaki, urrun ioaki, dio errefrau zaharrak. Lehiatzen denak, dioSalomonek, peril du behaztopatzeko: bethi laster aski egiten dugu, ongiegiten dugunean. Lixtorrek abarrotz edo azanza geiago egiten dute, etakhexatzenago dira hagitz erleak baino, ordea eztute egiten ezkorik baizen,eta eztirik ez: hala khexatzenegi direnek eztute nihoiz ere ez hainitz, ez eta

Silvain Pouvreau

133

eta eginbideratzeko, ezen ez haserramenduek: hala gure bihotzak hutsikegin dukeienean, eranzunak egiten badiotzagu emeki eta paustuki, lehenharen urrikariz, ezen ez haserrez hura oneratzera atzartuz, bero faltazhartuko duen damua hagitz barrenago eta hobeki sartuko zaio, ezen ezdespitaturik, muturturik, hitzgaitzkaturik, eta aldaraturik hartuko duenurrikimendua.

Nitaz bezanbatean, baldin banu, konparazionera, banaloriazkobizioan ez erortzeko afekzione handirik, eta halarik ere hartan eroribaninz erorte handi batez, eniozokeo neure bihotzari eranzun hitz hau-taz: Ez aiz bada gaixtoa eta arnegatzekoa, hanbat erresoluzione eginik,utzten baituk hire burua banaloriari eramaitera, hil adi ahalkez, itsua, ahal-kegabea, traidorea, falsoa hire Iainkoaren aldera, ez geiago alxa begiakzerura: baina nahi nozokeo bere hutsa erakusi arrazoinez eta urrikarizbezala. Ea bada, ene bihotz gaizoa, putzuan erori gare, hanbatetan hartugenduelarik hartarik itzultzeko erresoluzione: ah! alxa gaitezin hemendik,utz dezagun banaloria sekulakotz, dagiogun Iainkoaren miserikordiarioiu, dugun esperanza esku emanen deraukula hemendikl hara fermuagoiarteko, bihur gaitezin humiltasunaren bidera. Ea bada, demogun aitzine-rakoan gure buruari guardia, Iainkoa lagunduko zaiku, harekin bateanaskiko gara. Gero nahi nuke eranzun horren gainean erresoluzione fermueta sail bat egin ez geiago huts hartan erorteko, hartarakotzat on diratez-keien bideak eta ene gidariaren abisuak harturik.

Guziarekin ere norbaitek, ikusten badu bihotza ezin uki dakidiokeo-la aski eranzute eme hortaz, gogorki eta bortitzki liskartuko ahal zaio,haren osoki ahalkatzeko: kondizinorekin bere bihotza garratzki erabillieta haserretu duenean, azkhenean hura arinduko duela, eta bere damu etahaserredura guzia serratukoduela Iainkoa baitako fidanza eme eta saindubatez, egiten duela penitent handi hark bezala, zeinak bere arima dolutu-rik ikusirik, hura alxatzen baitzuen hunela. Zergatik triste zara, ene arima, etazergatik aldaratzen nauzu? Duzun esperanza Iainkoa baitan, zeren hura benedi-katuko dut oraino ene begitartearen salbamendua, eta ene egiazko Iainkoa bezala.

Alxazazu bada emeki zure bihotza eror dadinean, Iainkoaren aitzi-nean hagitz humiltzen zarela zure miseriaz duzun ezagutza gatik, zureerorteaz bat ere izitu gabe, miretsterik eztenaz gero flakotasuna flako,feblezia feble, eta miseria miseriatsu izanaz. Badarik ere zure indar guziezarnegazazu Iainkoari egin diozun ofensaz, eta bihotz handirekin iainkoia-ren miserikordia baitan fidaturik, bihur zaite utzi zenduen bertutearenbidera.

FILOTHEA

132


Obedienziaz


Karitate hutsak ezarten gaitu perfekzionean: bainan obedienzia, kas-titatea eta pobrezia dire haren ardietsteko hirur bide handiak: obedienziakgure bihotza, kastitateak gure gorputza, eta pobreziak gure dirua konse-kratzen diote Iainkoaren amorioari eta serbitzuari. Hek dira gurutze espi-ritualeko hirur adarrak; halarik ere hirurak dire zimendatuak laugarrena-ren gainean, zein baita humiltasuna. Eztut deusik erranen hirur bertutehetaz, botu ageriz prometatuak diren bezala konsideraturik, zeren horre-la harturik ezpaitute ukhitzen Fraideez bertzerik, ez eta botu sinple batezbesarkatzen diren bezala, zeren botuak hainitz graiza eta meritu bethiereemaiten derauelarik bertute guziei, badarik ere, perfet egin gaitezintzat,ezta premiarik hetaz egin dadin boturik: aski da begira detzagun. Zerenbotuak, eta beregainki guzien aitzinean prometatuak direnean, gizonaezarten dutelarik perfekzioneko estatuan; guziarekin ere haren ezarteko-tzat perfekzionean, aski da bertute hek begira detzan; iakinik diferenziahandia dela perfekzioneko estatuaren eta perfekzionearen artean: zerenIpiziku eta Fraide guziak perfekzioneko estatuan dire, eta halarik ereguziak eztira perfekzionean, sobera baizen ikusten ezten bezala. Enseiagaitezin bada, Filothea, hirur bertute hei iarraikitera, nor bere bizitze tai-lluaren kredura. Ezen ezarten ezgaituztelarik perfekzioneko estatuan,badarik emanen deraukute perfekzionea bera; berdin guziok obligatuakgare hirur bertute hekin arabera bizitzera, guziak orobat obligatuak ezga-relarik hekin obratzera manera berbatez.

Bi obedienzia suerte dira, bata da obligazinozkoa, bertze boronda-tezkoa. Obligazinozkoaz bezanbatean, humilki obeditu behar ditutzuElizako Superiorak, nola Aita Saindua, Ipizpikua, Erretora, eta hekin par-tez esku dutenak. Behar ditutzu munduko Superiorak obeditu, erran nahida, zure Prizea, eta hark zure herriaren gainean ordenatu dituenKargudunak: finean erxeko Superiorak, erran nahi da, zure Aita, Ama etaNausia behar ditutzu obeditu. Bada obedienzia horri daritza beharrezoeta obligazionezko obedienzia, zeren nihor ere ezin libra diteke erranditudan Superioren obeditzeko eginbidetik, ikusirik Iainkoak emanderauela esku eta bothere manatzeko eta gobernatzeko, batbederak guregainean kargu duen arauera. Egitzu beraz hekin manuak, berdin hala

Silvain Pouvreau

135

ongi egiten bere ansia errez eta bruitosez. Uliek ez gaituzte penatzen bereakometaduraz, baina bere ozteaz eta hainitz izanaz: halaber egiteko han-diek ez gaituzte hanbat nahasten, nola xipiek, hainitz direnean.Haretzatzu bada gertatuko zaizkitzun egitekoak bakerekin, eta enseiazaite hekin egitera, zein bere lekuan, bata bertzearen ondoan. Zeren bere-hala egin nahi baditutzu, bata bertzearekin, eta behatu gabe, noiz, non, etanola egin behar diren, eginen tutzu zapatuko zaituzten eta espiritua lagia-tuko derautzuten borxazko enseiuak, eta geienean geldituko zare zamarenazpian eroririk, eta deusik egin gabe.

Egiteko guzietan perma zaite osoki Iainkoaren probidenziaren gai-nean, zeina xoilki dela bide, zure egin nahi guziak behar baitira behar denburura erakharri: guziarekin ere zure aldetik hari zaite baratxe eta emekiprobidenzia zuhur karekin batean, zure egitekoen egiten, eta gero zine-tsezazu, Iainkoa baitan ongi fidatu bazare, zer ere gertatuko baitzaitzuhandik, bethi zuretzat hobe izanen dela, zure buruko iujeamenduarenarauaz, iduri zaitzularik edo gaixto dela.

Egizu haur xumeek bezala, zeinek esku batez itxekiten baitiote aita-ri, bertzeaz biltzen baitituzte arregak, martutsak edo matsokak hezienbasterretan. Ezen hala mundu hunetako ontasunak zure eskuetarik batezbiltzen eta erabiltzen ditutzularik, bertzeaz zatxezko bethi ere zeruko aita-ren eskuari, noizetik noizera itzulten zarela haren gana, ikusteko, ea zuretratuak eta lanak on eta eder zaizkonz. Guzien gainetik begira zaite hareneskuaren eta laguntzaren utsetik geiago bilduren duzulako ustez: zerenlargatzen bazaitu eztuzu urratsik eginen lurrera sudurraz io gabe. Errannahi dut, Filothea, noiz ere iarririko baitzare hain ernetasun handirik etatinkhezkorik behar eztuten egiteko eta lan arrunteretan, geiago behadezazula Iainkoa gana, ezen ez egitekoetara. Egitekoak hain kontu handi-tako direnean, non zure gogo guzia behar baitute ongi egin ditezintzat,noizetik noizera behatuko duzu Iainkoa gana, itsasoan dabiltzanek egitenduten bezala, zeinek, nahi duten leiohrrera ioaitekotzat, behatzenago bai-tute goiti zerura, ezen ez beheiti urak daramatzan lekura: Horrela haribazare, Iainkoa hariko da zurekin, zure baitan, eta zuretzat, eta zure tra-bailluari konsolazionea iarraikiko zaio.

FILOTHEA

134


Errozu zure aita espiritualari ordena diatzatzula egin behar ditutzundebozionezko lanak, zeren hala ordenaturik, hobe izanen dira, eta bi gra-zia eta bi ontasun izanen tuzte: bata beretik, debozionezkoak direnazgero; bertzea, hek ordenatuko dituen obedienziatik, zeinaren bertutezeginen baitira. Doatsu dira obedientak, zeren Iainkoak eztitu sekulan utzi-ko errebelatzera.

Silvain Pouvreau

137

behar da; ordea perfet izaiteko, zarraizte oraino hekin konseilluei, bai etadesirei eta inklinazionei, karitateak eta prudenziak aginduko duten bezan-bat: obedizazu ordenatuko derautzutenean gogorako gauzarik, nola baitaiatea eta alegeratzea; zeren dirudielarik eztela bertute handirik kasu har-tan obeditzea, halarik ere bizio handia lizate ez obeditzea. Obedizazu oro-bateko gauzetan, nola horrelako edo halako aldagarri iauntsteaz, bidebatetarik edo bertzeetik ioaiteaz, konpainietan ibilteaz, edo bakhar iar-teaz, kantatzeaz edo ixil egoiteaz, eta hori izanen da iadanik hagitzgomendatzeko obedienzia. Obedizazu gauza gaitzetan, garratzetan etagogorretan, eta obedienzia konplia izanen da. Finean obedizazu emekikontra ihardetsi gabe; berehala, berandu gabe; arraiki, grinatu gabe, etaguzien gainetik obedizazu amolsuki, gure ganako amorioa gatikGurutzeko herioraino obedient egin dena gatik, zeinak, San Bernardokdioen bezala, nahiago izan baitu bizia galdu, ezen ez obedienzia.

Errazki ikhasteko zure Superioren obeditzen, zarraizko gogotik zurekideen borondateari, amor egiten diozula hekin usteari edo iujeamendua-ri, gaixto eztiren gauzetan, iharduki eta nabarmendu gabe: egizu gogotikzure azpikoen desiren arauera, arrazoinak nahiko duen bezanbat, hekingainean nausitasunezko eskurik erakuzi gabe, onak direino. Enganioa dazinetstea, Fraide edo Serora bagine errazki obedi genezakeiela, nekhez etamuthiriki obeditzen baditugu Iainkoak gure gainean ordenatu dituenak.

Erraiten dugu hura dela borondatezko obedienzia, zeintara obliga-tzen baigare, geurok hautaturik, eta ez nihork bertzek ordenaturik.Komunzki nihork eztu hautatzen bere Prinzea eta Ipizpikua, bere aita etaama, hainitzetan ez bere senharra ere, guziek ordea bere Konfesora etaGidaria hautatzen dute. Bada, dela norbaitek, bere aita espirituala hauta-tu duenean, botu egin dezan haren obeditzeko (erraiten den bezala SantaTheesiak bere Ordenako Superiorari botu ageriaz prometatu zioen obe-dienziaz lekhora, botu sinple batez obligatu zela Aita Graziano bereGidarti espiritualaren obeditzeko) edo dela boturik gabe iar dadin nor-baiten manuko, hura obeditu nahiz; bethiere erraiten da obedienzia huradela borondatezkoa, haren zimendua gure borondatearen eta hautuarengainean permatua izanez.

Obeditu behar dire Superior guziak, badarik ere nor gure gaineanesku duen arauera. Munduko tratuetan eta guziei ukhitzen zaizten gauze-tan Prinzeek obeditu behar dira; Elizako ordenanzetan, ElizakoBuruzagiak; etxeko gauzetan, aita, nausia, senharra; arimako gidamendupartikularetan, Gidari eta Konfesor partikularra.

FILOTHEA

136


bainan oraino ezkontza zilhegiki hartu zituzten plazerek burura ekhardetzaketen gogoramenduen kontra iarteko, zeren hargatik pitzkorragoakbaitira beitha itsusietara. Hunen gatik San Agustino miretsirik dago bereAlipio maitearen garbitasunaz; ikusirik osoki ahantzi zeizkola haragizkoplazerak eta arbuiatu zituela, batzutan hek frogatu zituelarik bere adingaztean. ETa egiaz, fruituak oso direino begira ditezke, batak lastoarengainean, bertzeak harean barrena, eta bertzeak bere ostopean: bainabehin pikatuz edo idekiz gero, ezin kasik begira ditezke eztiz eta asukrezkonfituraturik baizen. Halaber, oraino zaurtu eta hautsi ezten kastitatea,hainitz moldez begira diteke: baina behin edekiz gerostik, hura deusekezin begira diro beregaineko debozione batek baizen, zein debozione,maiz erran dudan bezala, espirituen egiazko eztia eta asukrea baita.

Birjinek kastitate paregabeki sinple eta minbera baten beharra dute,nahi diren pensamendu kuriosen desterratzeko bere bihotzetik, eta mes-prezio soz plazer lizun suerte guzien mesprezatzeko; hala ere plazer hekeztute merezi gizonak hetaz guthizia ditezin, halaz eta astoak eta urdeakhetara geiago direnaz gerostik. Beraz arima garbi hek begira bitez sekulanduda egitetik kastitatea konparaziongaki hobea ezpaliz bezala, kastitatea-rekin ezin dagokeien guzia baino. Ezen San Hieronimo handiak dioenbezala, etsaiak bortitzki ertxatzen tu birjinak haragizko plazeren froga-tzeko guthiziara, gogoan erraiten derauela neurrigabeki plazersuago etagozoago direla, diren baino; eta halakotz hainitzetan hagitz nahasten dirabere baitan, uste duteino, dio saindu hark, eztakitena eztiago dela dutenabaino. Zeren nola pinpirina, argia ikusirik, kurioski baitabilko helgaldakainguruz inguru frogatzea gatik, ea eder den bezain ezti eta gozo ere denz,eta nola uste hartaz eramanik ezpaita gelditzen, non ezten galtzen lehenfroga aldian: manera berean haragiaren pitzturetan plazerik delako ustefalsoak eta erhoak hainitzetan hala daramatza jende gazteak, non hainitzgogoratze kuriosen ondoan, azkenean baitoaz hetan bere buruaren gal-tzera, hortan erhoago izanen pinpirinak baino, zeren pinpirinek zenbaitokasione dute uste izaiteko sua dela plazersu, hain eder denaz gero: ordea,jende gasteek dakitelarik, bilhatzen duten hura bera neurrigabeki lizunadela, badarik ere prezatzenago dute hartarik har diteken atsegintasunaabrezkoa eta erhoa.

Bainan ezkonduez bezanbatean, gauza segura da, eta bizkitarteanjende komunak ezin gogora dezakeiena, kastitatea premia handizko delahekintzat: zeren ezkonduak kasto izaitekotz, ezta aditzen haragizko pla-zerez osoki gabetuko direla, baina plazeren artean neurri idukiko dutela.Bada nola manamendu hau, haserra zaitezte eta eztagizuela bekhatu, ene

Silvain Pouvreau

139

Kastitataren beharraz


Kastitatea da bertuteen lilia, edo Andre Dana Maria arrosa; hark egi-tentu gizonak kasik Angeruen berdin, ezta deus ederrik garbitasunaz bai-zen eta gizonen garbitasuna da kastiatea. Kastitateari daritzo ohoreztasu-na, eta kastitatea dadukanaz erraiten da, ohorea duela. Kastitateak izenadu, osotasuna, eta haren kontrakoak izengoitia du, galdura. Hitz batez,bere loria guziz du beregain, zeren hura baita arimako eta gorputzekobertute ederra eta xuria.

Ezta nihoiz ere sori gorputzez plazer itsusirik hartzea, nola ere nahiden, behar legezko ezkontzan baizen; zein ezkontzako saindutasunekzuzenezko ontasun orde batez konpli ahal baitezake gorputzari helduzaion eskasia hartzen duen atsegiñean. Hala ere ezkontzan berean inten-zionezko ohoreztasuna begiratu behar da, arren gertatzen bada ederezten gauzarik gorputzak hatzen duen atsegintasunean, ohoreztasunikbaizen eztadin aurkhi atseginari lotzen zaion borondatean.

Bihotz kastoa da perla-ama bezala, nihondik ere zerutik baizen urxortik ezin har dezakeiena: zeren bihotz kastoak ezin har dezake plazerik,zeruak ordenatu duen ezkontzakoa baizen hartaz kanpoan ezta nihor zil-hegi halako gauzarik gogoan erabiltera gogoramendu atsegintsu, boron-datezko eta luzarozko batez.

Bertute hunetarako lehen graduaz bezanbatean, begirazaite,Filothea, debekatuzko atsegintasun suerterik utsetik sartzera, nolakoakbaitira ezkontzatik kanpoan hartzen direnak, edo ezkontza berean ere,ezkontzako legearen kontra hartzen direnean.

Bigarrenaz bezanbat, aparta zaite ahal bezain urrun, ezdeusetakoeta alfer diren plazeretarik, zilhegi zarelarik hekin hartzera, eta bere soridirelarik.

Hirurgarrenaz bezanbatean, eztaduzazula gogoa manatuak eta orde-natuak direna plazeretan. Zeren premiazko atseginak, erran nahi da,ezkontza sainduaren xedera eta intenzionera behatzen dutenak segitubehar direlarik, badarik bihotza eta gogoa eztira nihoiz ere hetan amarra-tu behar.

Gainerakoan, nor nahik bertute hunen behar handia du.Alhargundurik daudenek behar dute kastitate bihotzdun eta sendo batiduki, ez xoilki begietaratzen eta begietarako zaizten gauzen arbuiatzeko,

FILOTHEA

138


Kastitateareen begiratzeko abisuak


Zarela paregabeki erne eta agudo itzultzera lizunkeriarako bide etabeitha guzietarik. Ezen gaitz hura hari da, nihork ohartu eta sentitu gabe,eta baratxeko abiadurez, aitzina darama kasu eta erorte handietara. Bethierrazago da hari ihez egitea, ezen ez hartarik sendatzea.

Gizonen gorputzak dira behiren pare, zeinak ezin erabil baititezkebata bertzearekin, elkhar ukitzen dutela, elkhar hautsteko peril gabe: frui-tuen ere pare dire, zeinak oso eta ongi aphaindu direlarik, nothatzen bai-tira batak bnertzea ukituz Urak berak, zenbat ere freskoa baita untzi bate-tan, zenbait lurreko animaliak hura ukitzen badu, ezin luzeki begira deza-ke bere freskura. Eztezazula behin ere nihor utz, Filothea, zure ukitzeradeskortezki, nahiz trufakeriaz, nahiz begitarte onez bezala, zeren agiankastitatea begira ditekeielarik lehen arin, ezen ez malizios diren ukitzehetan, guziarekin ere kastitatearen lore freskoak bethi dainu eta kalte han-dik hartzen du: ordea bere buruaren utstea desohorezki ukitzera, hori dakastitatea osoki galtzea.

Kastitatea bihotzean datza bereithurburuan bezala, baina behatzendio gorputzari bere lankideari bezala. Hargatik galtzen da gorputzarenkanpoko sensu guziez eta bihotzeko gogoetez eta guthiziez. Bere burualizuntzea da gauza itsusirik miratzea, enzutea, erraitea, sudurretara ekhar-tzea, eta ukitzea, bihotza hetan trikatzen denean atsegin hartzeko. Hitzbatez Iondone Paulok dio, haragizko obra lizuna eztadilla ere aipha zuenartean. Erleek ez xoilki eztituzte haragi hillak ta ustelak ukitu nahi, bainanoraino neurrigabeki gaitzetsten tuzte hetarik banatzen diren usain gaixto-ak, eta ihesi doazte. Kantikhetako kantikhan Espos Andre Sakratuareneskuei mirrha darie, zein baita uron bat busteltzetik edo galtzetik begira-tzen duena. Haren espainak lotuak dira xingola gorri batez, seinaletzatohorezki ahalkeria dela bere hitzetan: haren begiak uso-tortoillarenbegiak dire, bere garbitasuna gatik: haren beharriek urrezko dilindakakituzte, eta hek dira garbitasunaren bandera: haren sudurra da LibangoZedroa bezalakoa, zein baita ezin bustel ditekeien zuhaitza: halakoa beharda arima debota izan, kastoa, garbia, xahua, ohorezkoa, eskuez, espainez,beharriez, begiez eta gorputz guziez.

Silvain Pouvreau

141

ustez gaitzagoa baita, hau den baino etzaiteztela bat ere haserra, eta erraza-go baita kolerari bidearen ebakitea, ezen ez hari neurri emaitea: halabererrazago da haragizko atseginetarik osoki begiratzea, hetaz neurriz balia-tzea baino. Egia da ezkontzako zilhegitasun sainduak indar partikular batduela guthiziazko suaren iraungitzeko eta hiltzeko, baina konturik eztite-ke egin plazer hetaz gozatzen direnetarik zenbat iragaiten diren zilhegita-sunetik neurrigabetasunera, eta usanzatik soberaniara. Eta ikusten dugunbezala, hainitz aberatzek ebatsten dutela, ez beharrez, bainan abariziaz;orobat ikusten dugu hainitz ezkonduk lizunki darabillatela bere buruaegon nahigabe, eta lizundu nahi hutsez, begien aitzinean dutelarik hekiduki behar, eta iduki letzaken legearen arauerako laguna; hekin guthizia-dura baitoa huna hara, nihon ere pausatu gabe, xixpiltzen dabillan hai-zeak erabillirikako sua bezala. Bethi gauza perillosa da edar bortitzak har-tzea, zeren nihork hetarik hartzen badu behar baino geiago, edo ongi pre-paratuak ezpadira, hainitz kalte ere hartuko du. Ezkontza benedikatu etapartez ordenatu izan da haragizko guthiziaren erremediotzat, eta duda-gaberik guziz erremedio ona da, halarik ere bortitza, eta halakotz perillo-sa, zuhurki hartzen ezpada.

Geiago diot, bertze alde direla eritasun luzeak, munduko egitekoek,hainitz manerazkorik izanez, maiz urruntzen dituztela senharrak bereemaztetarik. Hargatik ezkonduek bi kastitate suerte behar tuzte, bat,osoki egoiteko haragiaren mugidari iarraiki gabe, elkhar ganik urrun dire-nean, orai erran ditudan okasionetan: eta bertzea, ezkontzaz neurriz balia-tzeko elkharrekin direnean bere ohiko tratuan. Egiaz Santa KatalinaSienekoak hainitz arima ikusi zituen danatuen artean garratzki penaturiketa erabillirik, zeren ezkontzako saindutasuna hautsi eta lizundu baitzu-ten: eta hori gertatu zen, zioen Andre saindu hark, ez zeren bekhatu hurahandia zen, iakinik hiltzekak, eta Iainkoaren kontrako burhoak handiagodirela, ordea zeren ezkontzako legearen kontra bekhatu dagitenek ezpai-tadukate hartaz konturik, bekhatu ezpaliz bezala, eta halatan denboraluzez hartan baitaude.

Badakusazu beraz jende suerte guziek kastitatearen beharra dutela.Zarraizkote guziekiko bakeari, dio Apostoluak, eta saindutasunari, zeina gabenihork ezpaitu Iainkoa ikusiko. Bada saindutasunaren hitzaz aditzen du kas-titatea, San Hieronimok eta San Krisostomok erakusi duten bezala. Ez,Filothea, eztu nihork Iainkoa ikusiko, kastitatea ezpadu, ezta nihor sartu-ko haren palazio sainduan, bihotzez garbia ezpada, eta Salbatzailleakberak dioen bezala, ozarrak eta lizunzaleak handik desterratuko dira, etadoatsu dira bihotzez garbiak, zeren hek ikusiko dute Iainkoa.

FILOTHEA

140


Zaude bethi Iesu Khristo gurutzefikatuaren aldean, eta gogoz hurabihotzean darabillazula meditazioneaz, eta eginez hura hartzen duzulakomunione sainduaz. Zeren, nola Agnus castus daritzon belharraren gai-nean etzaten direnak, egiten baitira kasto eta garbi, hala bihotza pausatzenduzula gure iaunaren gainean, zeina baita egiazko bildots kastoa eta not-hagabea, ikusiko duzu zure arima eta bihotza garbituren direla itsuskeriaeta lizundura guzietarik.

Silvain Pouvreau

143

Horren gainean presentatzen derautzut Kasiano Aita zaharrak eski-ributan ezarri duen hitz bat San Basilio handiaren ahotik ilkhi zen beza-la; hark, dio San Basilio, egun batez bere buruaz minzo zela, hitz hauerran zuela: eztakit zer den emastekiez, eta halarik enaiz Birjina. Gertuz han-bat maneraz gal diteke kastitatea, zenbat lizunkeria eta ahalkegaberiasuerte baitira, eta handi edo xipi diren arauera, batzuek hura flakatzendute, bertzeek zauritzen eta bertzeek osoki hiltzen. Badira trebetasundeskortez, trufatu, arin, ergel eta sensuetarako batzu, zeinek, den bezalaerraitera, ezpaitute kastitatea hautsten, badarik ere hura erbaltzen baitu-te, langiarazten, eta haren xuritasun ederra erdi beltzten baitute. Badirabertze trebetasuna pasionatuak, ez xoilki deskortesak, baina biziosak, ezxoilki trufatuak, baina deshonestak, ez xoilki sensuezkoak, bainan hara-gizkoak, eta horrelakoez kastitatea gutienean hagitz zuartzen da eta dai-natzen. Gutienean, diot, zeren osoki hiltzen eta galtzen da, noiz ereergelkeria eta lizundura hek plazer itsusiaren konplidura emaiten baitio-te haragiari, bai eta orduan desohoreskiago, gaixtokiago eta dohakabe-kiago galtzen da kastitatea, ezen ez galtzen denean bertzerekiko bekha-tu sinpleaz, eta ere bertzeren esposarekin edo bere ahaidearekin egitenden bekhatuaz, zeren azkenik erran ditudan lizundura suerte hauk eztirebekhatu baizen, bainan bertzeak, Tertulianok kastitatearen gainean eginduen liburuan dioen bezala, gaixtotasunaren eta bekhatuaren harrigarri-tasunak dire. Ordea Kasianok eztu sinetsten, ez nik ere, San Basiliominzo zela halako desordenuez, erraiten zuenean etzela Birjina; Ezenuste dut hori etzuela erraiten gogoramendu gaixtoak eta plazergarriakgatik baizen, zeinek, haren gorputza lizundu etzutelarik, guziarekin erenothatu baitzuten haren bihotza, zeinaren kastitateaz arima bihotzdunakparegabeki ielozkor baitire.

Etzabiltzala nihola ere presuna lizunekin, behintzat oraino ahalkega-be badira, bethi kasik diren bezala. Zeren nola akherrek armendola-ondoeztiak mihiaz ukituz, hek zamintzen eta khiratsten baitituzte: hala arimaurrindu eta bihotz bustel hek gutitan minzo dira nihorekin, dela emaku-me, dela gizon, non hura eztuten nolazbait erorarasten garbitasunetik,pozoina dute begietan eta hatsean, basilikek bezala.

Aitzitik, zabiltza prestuekin eta garbiekin, maiz irakurtzatzu gauzasakratuak eta gero erabiltzatzu gozoki zure gogoan barrena, zereIainkoaren hitza kasto da, eta hartan lakhetzen zaiztenak kastetzen tu;hargatik Dabitek Iainkoaren hitza konparatzen du Topazion erraiten zaionharri preziatuarekin, zeinak bere bertutez iraungitze baitu guthiziadurarensua.

FILOTHEA

142


gutuzkoago, zenbatenaz bortitzago eta erreago baita. Moysek ikusi zuensu sakratua berro bat erretzen zuena, hura bat ere iaten etzuela; bainakontrara, abariziaren su falsoak iaten eta iretsten du abariziosa, eta biski-tartean hura eztu nihola ere erretzen; behintzat bere bero eta errealdi han-dienetan iantatzen da munduan den freskurarik gozoenean dagoela, etabadaduka bere ezin asezko egarsua dela egarsu bat guziz naturalezakoaeta xoil gozoa.

Luzeki, beroki, eta khexatuki guthiziatzen bazara eztituzun aberats-tasunez, nahiz bezanbat ahal derrakezu, hek eztituzula nahi zuzenarenkontra: zeren halarik egiazki abarizios izanen zara bethiere. Luzeki, bero-ki, eta khexadurarekin edan nahiz dagoenak, urik baizen edan nahi eztue-larik, hala ere erakusten du sukharra duela.

O Filothea, eztakit ea zuzenezko desira denz bertze batek zuzenezbere duen gauzari iabetzeko desiratzea: zeren badirudi desir haren bidezongi iarri nahi dugula bertzeren gaizki izanaz. Lur bat zuzenez dadukanakez othe du arrazoin geiago haren idukitzeko zuzenarekin, guk dugunbaino haren zuzenki guretzeko? Zergatik bada hedatzen dugu gure desi-ra hark duenaren gainera, hari edekiteko? Zer ere baita, desir hura zuze-na bada, segur ezta karitatezkoa: zeren ezgenduke nahi nihork desiralezan, zuzenarekin bada ere, guk zuzenarekin guretzat iduki nahi duguna.Hori zen Akhaben bekhatua, zeren Nabothen mahaztia nahi zuen zuze-naz beretu, eta Nabothek hura nahi zuen zuzen geiagorekin iduki, huraAkabek desiratu zuen beroki, luzeki eta khexatuki, eta halatan Iainkoaofensatu zuen.

Igurikazu, Filothea, eta etzaitezila has lagunaren ontasunaren desira-tzen, hura has dadin artean haren saltzeko desiratzen hartzen. Zerenorduan haren desirak ez xoilki zure desira eginen du zuzenazkoa, bainaneta karitatezkoa ere: bai, zeren nahi dut artha iduki dezazun zure onhasu-nen emendatzeaz eta berretzeaz, ordea ez xoilki zuzenki, bainan orainoemeki, baratxe, eta karitateak agintzen duen bezala.

Hagitz afekzionatzen bazare ditutzun onhasunetara, hainitz lan etaegiteko emaiten baderautzute, zure bihotza eta gogoa hetan sartuz etaamarratuz, eta beldurtasun bizi, bortitz eta khexatu batez beldur bazarehekin galtzeaz, zinetsnazazu, baduzu oraino zeinbait sukhar suerte: zerensukharra dutenek edaten dute emaiten zaion hura osasuna dutenek usa-tzen eztuten lehiadura, eta atsegin batekin. Nihori ezin hagitz lakhet daki-dikeo gauza batetan, non hainitz afekzione eztuen hartan ezarten. Kasuzdeusik galtzen baduzu, eta sentitzen baduzu hargatik zure bihotza hagitzdeskonsolatzen dela, zinetzazu, Filothea, hainitz afekzione duzula harta-

Silvain Pouvreau

145

Aberatstasunen artean begiratzen den gogozko pobreziaz


Doatsu dira gogoz pobre direnak, zeren hekina da zeruetako erresuma: berazdohakabe dira gogoz aberats direnak, zeren hekintzat da Ifernuko mise-ria. Gogoz aberats da gogoan aberatstasunak dadutzana, edo aberatstasu-netan gogoa dadukana. Gogoz pobre da, aberatstasunak gogoan eztadu-tzana, edo gogoa aberatsasunetan eztuena. Alzion daritzan itsas-xoriakbere ohatsea egiten du pilota bezain biribil, eta eztio utzten zilhoxo batbaizen gaineko aldetik; hura arrimatzen du, itsas-hegian, eta oraino hainiunt, finko eta ezin iraganezko egiten du, non uhinek hura daramatenean,nihoiz ere ur xortik ezin sar baititeke hartan barrena, baina bethi itsas-gai-netik dabillala, itsasoan baitago eta itsasoaren nausi.

Zure bihotza, Filothea, halakoa behar da izan zerura xoilki idekiaaberatstasunentzat eta gauza erorkorrentzat osoki tapatua. Baldin baduzumunduko onhasunik, idukhazu bihotza hetarako afekzionetarik libraturik:har beza bethi leku hekin gainean, bego aberatstasunen artean aberatsta-sunik gabe eta aberatstasunen nausi. Ez, Filothea, eztemazula duzunzeruko espiritua lurreko ontasunetan, hala egizu non bethi dagoen hekingainean, ez hetan barrena. Bertze gauza, da pozoina etxean idukitzea, etabertze bat, pozoatua izaitea. Botikari guziek kasik pozoinak dadutzate,hetan baliatzeko hainitz ordu eta kasu suertetan, bainan hargatik eztirapozoatuak, zeren ezpaitute pozoina gorputzean, baina bai botiketan; zukhalaber ahal dituzketzu aberatstasunak, hetaz pozoatu gabe, baldin etxeanedo molzan badadutzatzu eta ez bihotzean. Izanaz aberatz izaitea, etagogoz pobre egoitea, da Giristinoaren zoririk hoberena; zeren bide har-taz aberatstasunen abantaillak itu mundu hunetako, eta pobreziaren mere-zimendua du bertze munduko.

Helaz, Filothea, eztu nihork behinere aitortuko abarizosa dela,guziek ukhatzen dute hain bihotz eroria eta behera iarria dutela; erraitendute ume hainitz izanak khexatzen dituela; zuhurziak nahi duela diru bildezaten: nihoiz ere eztute sobera, bethi gertatzen dira behar aldi batzugeiagoren izaiteko; abariziosenek berek ez xoilki eztute aitortzen abari-zios direla, baina bere konszienzian ere eztute uste halakoak direla: ez,zeren abarizia ezin erran bezalako sukharra da, eta hanbatenaz ezin eza-

FILOTHEA

144


Nola nihor iar diteken egiazki pobre,egiazki aberats dagoelarik


Parrasio zeritzon peintadoreak Athenako jendea peintatu zuen asmuhagitz espiritutsu batrez, hura errepresentatzen zuela hainitz olde molde-ko, koleratsu, iniustu, fermugabeko, kortez, begitartetsu, bihotzbera, urri-kalsu, handinahizko, urguillu, humil, ausartsu, ihesiti, eta hori guzia figu-ra edo erretaula batetan: Nik ordea, Filothea, zure bihotzean ezarri nahinituzke aberatstasuna eta pobrezia bata berzearekin, bai eta artha eta mes-prezio handi bat munduko gauzez.

Zarela arthatsuago zure ontasunek probetsu eta fruitu ekhar deza-ten, mundukoak diren baino. Arren erradazu, Prinze handien baratzezai-nek ez othe dadukate kontu geiago bere karguan dituzten baratzeen erne-ki lanteaz, agudoki iraulteaz, eta kurioski edertatzeaz, bereak, balituztebaino? Ordea zergatik hori horrela? Gertuz, zeren konsideratzen baitute,hek direla Prinzeen eta Erregeen baratzeak, eta desira baitute hekin begi-tartearen irauasteko bere serbitzuez. Ene Filothea, ditugun ontasuak ezti-ra gureak, Iainkoak eman derauzkigu lantzera, eta nahi du fruitu eta pro-betxu erakhar diezegun, eta halatan serbitzu gogarakoa egiten diogu hetazartha idukiteaz.

Beraz behar da gure artha hura handiago eta saillago den munduko-ek bere ontasunez dutena baino, zeren hek eztire hari bere burua ganakoamudioa gatik baizen, eta guk Iainkoaren amorioa gatik behar dugu tra-baillatu. Ordea nola nihork bere buruari diadukon amudioa, amudioabortitza, nahasgarria etakhexatua baita, hala beretzat hartzen duen artha,nahastez, grinaz, asalduz bethea da: eta nola Iainkoa ganako amudioa,emea, baketia, eta pausatua baita, hala haren ganik sortzen den artha,munduko onhasunez hartzen bada ere, amolsua, maitagarria, eztia, emeaeta arraia da. Dugun bada artha grazios hura mundu hunetan ditugunontasunen begiratzeko eta emendatzeko, zuzenezko okasioerik eskhain-dakigunean, eta gure kondizioneak agintzen duen arauaz: zeren Iainkoaknahi du horrela hari gaitezin haren amorioz.

Ordea begira zaite zure burua ganako amudioak etzaitzan engana;Ezen batzuta hain artezki hartzen du Iainkoa ganako amudioaren iduriaeta egitatea, non erran bailiteke Iainkoaren amudio bere dela. Bada enga-

Silvain Pouvreau

147

ra; ezen deusek eztu hala erakusten gauza galdua gatik dugun afekzionea,nola haren galtzeaz hartzen dugun damuak.

Eztezazula beraz eztuzun ontasuna desira desir oso eta formatubatez, eztezazula bihotza ditutzunetan barrenegi sar, etzaitezila deskon-sola gertatuko zaizkitzun kalteak gatik, eta zerbait arrazoin izanen duzuzinetsteko, izanaz aberats zarelarik, etzarela afekzionez aberats; bainagogoz eta bihotzez pobre zaudela, eta halatan doatsu zarela; ezen zerue-tako erresuma zure da.

FILOTHEA

146


la) iarten ohi zen eritasun itsusienik zutenen serbitzatzen, nolakoak baiti-ra sorhaioak, xamartsuak, eta bertze halakoak; eta serbitzu hura egitenzerauen xapela erauntsirik, eta lurrean belhaunikaturik, munduko salba-tzaillea errespetatzen zuela hekin baitan, eta hek maitatzen zituela amaamolsu batek bere umea maita ahal lezakeien bezain amudio samur, bera,eta mindurizko batez.

Santa Elizabetha Hongriako Erregearen alaba iarten ohi zenpobreen balsan, eta batzutan dostatu nahiz emakume pobre baten gizakotresnak iauntsten zituen bere Donzeillen aitzinean, erraiten zerauela:pobre baninz hunela nenbilke bestiturik. Ah Iainkoa! Filothe maitea,Prinze eta Prinzeza hura zein pobre ziren bere aberatstasunetan, zein abe-rats ziren bere pobrezian! Doatsu dira horrela pobre direnak, zeren heki-na da zeruetako erresuma. Gose izan naiz, eta emanderautazue iatera; egarrinintzen, eta eman derautazue edatera, billusirik nenbillan, eta estali nauzue, sar zai-tezte iabe munduaren hastetik preparatu zaitzuen erresuman erranen du pobreeneta Erregeen Erregeak bere iujeamendu handian.

Ezta noizpait zerbiatez eskas eztenik. Batzutan ongi hartu eta erre-kaitatu nahi eta behar gendukeien arrotsa heldu zaiku etxera, ordu hartanezta hari emaitekorik, eta zertaz egin begitarte; Betzeak leku batetan beretresna ederrak dadutza, eta bertze batetan hekin beharra luke, behar beza-la burua erakusteko. Batzutan ardandegiaren arnoak nahasten dire, alen-tatzen eta gaixtatzen, ezta sobratzen gaixtorik eta ferderik baizen. Bertzealdi batez gertatzen garta herriz kanpoan zenbait herri xumetan, nongauza guziak eskasten baitira, non ezpaita oherik, gelarik, mahainik, ser-bitzurik, errekaiturik: hitz batez erraz da zerbait eskas izaitea, zenbat ereaberats baita nihor. Bada hori da egiaz pobre izaitea eskas ditugun gauzezbezanbatean. Filothea, duzun atsegin behar aldi hetaz, haretzatzu bihotzonez, eta pairatzatzu arraiki.

Gerta dakizunean, dela hainitzez, dela gutiz probetuko zaitueninkontrurik, nolakoak baitira babazuzak, harriak, suak, uholdeak, agor-teak, arrogazeriak, hauziak: orduan, Filothea, orduan da egiazko sasoinapobreziari iarraikiteko, emetasunarekin hartzen tutzula zure ontasunengutimenduak, eta gogo pausatu eta finko batez zure egitekoak egitentutzula pobremendu haren eredura. Esau presentatu zitzaion bere aitarieskuak zituela illez estaliak, eta Iakob ere orobat; zeren ordea Iakobeneskuetako illeak ezpaitzitxezkon larruari, bainan esku larruei, edeki zeki-dizkeon ille hek, hari minik egin gabe eta hura larrutu gabe: kontrarazeren Esauren eskuetako illeak baitzitxezklon larruari, hura sortzetik ille-tsua izanez, nihork athera nahi izan baliotza, min handi eginen zioen,

Silvain Pouvreau

149

na gaitzan beldurrez eta munduko ontasunez behar dugun artha huraabariziara itzul eztadintzat, aitzineko kapituluan erran dudanaz lekhora,maiz behar gare egiaz eta eginez pobre iarri eta egon, Iainkoak emanderauzkigun ontasunetan eta aberatstasunetan.

Beraz utzazu bethiere zerbait aphur zure ontasunetarik, hura bihotzonez pobrei emaiten derauezula, zeren duenak duena emanez, hanbatezpobretzen da, eta zenbatenaz geiago emanen baituzu hanbatenaz pobre-turenago zare. Egia da iainkoak hura bihurtuko derautzula, ez xoilki ber-tze munduan, bainan eta hunetan ere, zeren ezta deusik munduko onta-sunak geiago emenda detzakeienik, aumoinak baino: ala bainan Iainkoakhura bihur diazazun artean, bethi egonen zare hartaz pobreturik. O zeinsaindu eta aberats den, aumoinaz egiten den pobremendua.

Ditutzun pobreak eta pobrezia maite, zeren maitatasun hartaz egi-nen zara egiazki pobre, halaz eta, Eskiriturak dioen bezala, nolakoak baiti-re maite ditugun gauzak, hek bezalakoak egiten garenaz gero. Amudioak egitentu amudio dutenak berdin. Nor dago penetan, non ez naizen harekin bateanpenatzen? dio Iondone Paulok. Erran zukeien: nor da pobre, non enaizenharekin pobre? zeren amudioak hura egiten zuen maite zituenak bezala-koa: beraz maite baditutzu pobreak, egiazki izanen zare hekin pobrezianpartale eta pobre, hek bezala.

Ordea maite baditutzu pobreak, iarzaite maiz hekin artean, hareza-zu atsegin hekin ikusteaz zure etxean, eta bisitatzeaz beretan, solhas egie-zu gogotik, duzun atsegin hurbil dakizkitzun Elizetan, karrikhetan, etanon nahi: Zarela mihiaz pobre hek bezala, minzatzen zaiztela hekinlagunkidea bezala; baina, nola geiago baituzu hek baino, zarela eskuezaberats, partitzen derauezula zure ontasunetarik.

Nahi duzu oraino geiago egin, Filothea. Eztaritzazula aski delapobre izaitea pobreak bezala, baina zarelapobreak baino pobreago; etanolatan hori? Serbitzaria mendreago da nausia baino, iarzaite badapobreen serbitzari, zoaz hekin serbitzatzera eri direnean zure eskuez:zarela hekin kuisinari, bai eta zure gastuz, zarela hekin xuritzaille eta anto-latzaille O ene Filothea, serbitzu hura loriosago da erregetasuna baino.Ezin aski mirets dezaket nolako berodurarekin Sain Luis FranziakoErregea abisu horri iarraiki zitzaion. Hala ere iguzkiak egundaino ikusidituen Errege handienetarik bat zen, ERrege handia diot, handitasunsuerte guzietan: hazten zituen pobreak, maiz serbitzatzen zituen mahai-nean eta egun guziez kasik hirur pobre erakhartzen zituen bere mahaine-ra, eta hainitzetan hekin sopen ondarrak iaten zituen paregabeko amu-diorekin. Erien hospitaleak bisitatzen zituenean (maiz egiten zituen beza-

FILOTHEA

148


Nola gogozko pobrezia ahal dukeen nihork,izanaz pobre denean


Ordea egiaz pobre bazare, Filothe maitea, Iainkoaren amorez, zare-la gogoz ere pobre, egizu bortxa bertute, eta balia arasezazu pobreziazkoharri preziatu hura balio duen bezanbat. Haren distiadura ezta agerimundu hunetan; badarik ere neurrigabeki ederra eta aberatsa da.

Duzun pazienzia, konpainia onean zaude. Gure Salbatzaillea, AndreDana Maria, Apostoluak, hainitz gizon eta emazte saindu izan dirapobre,eta aberatstasunez goza ahal zitezkeielarik, eztute nahi izan. Zenbatmunduko Iaun eta Andre handi, bere mundua utzirik, hainitz kontrakoizanagatik, ioan dira paregabeko arthaz konbentuetara eta hospitaletarapobrezia sainduaren bilha? Hainitz pena hartu dute haren kausitzeko.Lekuko dira San Alexiz, Santa Paula, San Paulino, eta bertzerik hainitz: etahorra, Filothea, non pobrezia hura zure aldera begitartetsuago eginik,zure gana heldu den: hura aurkitu duzu, haren bilha ibilli eta nekhatugabe, hura besarkazazu bada Iesusen adiskide maitea bezala, orhoitzenzarela, hura sortu, bizi eta hil izan dela pobreziarekin, eta bere bizitzeguzian izan duela pobrezia unhide.

Zure pobreziak, Filothea, bi pribilejio handi ditu, zeinez bidez hai-nitz merezimendu ardiets baitzetzakezu. lehena da, etzaitzula etorri zukhura hautaturik, baina Iainkoaren borondate hutsez; hark egin baitzaitupobre, zure borondateak hari biderik eta parterik eman gabe. Bada zer erehartzen baitugu, xoilki eta garbiki zeren Iainkoak hala nahi duen, bethie-re den gauzarik gogorakoena zaio, hura hartzen badugu bihotz onez etaharen borondate sainduaren amorea gatik. Non ere gutiago baita gurerik,han geiago da Iainkoarenik. Iainkoaren borondatea sinpleki eta garbikihartzeak, penadura bat egiten du neurrigabeki garbi.

Zure horrelako pobreziaren bigarren pribilejioa da, zure pobreziaegiazki pobre dela. Pobrezia laudatua, ongi etorria, ohoratua, estimatua,bere beharretan faboratua nolazbait aberatsa da, ezpere ezta alde guzizpobre; ordea pobrezia mesprezatua, arbuiatua, eskarniatua eta utzia egiaz-ki pobre dago. Halakoa ohi da laikoen pobrezia: zeren nola ezpaitirapobre, bere hautuaz baina bortxaz, ezta hetaz kasu handirik egiten; etazeren nihork ezpaitadutza kontu handitan, hekin pobrezia pobreago da

Silvain Pouvreau

151

iarriko zen marraskaz, egin ahala eginen zuen bere eskuen begiratzeko.Gure ontasunak bihotzean sartu zaizkigunean, denbora gaixtoak, ohoi-nak, hauzilarik eramaiten baderauku hetarik zenbait zathi, nolako arran-kurak, nolako asalduak, nolako alhadurak eta despazienziak itugu? Ordeagure ontasunak dadutzagunean, ez bihotzean barrena, baina xoilkiIainkoak nahi duen bezanbateko artharekin; eramaiten bazaizkigu, eztuguhargatik ez burua, ez bakea galduko. Hori da bestien eta gizonen arteanden diferenzia arropez bezanbatean; bestien arropak haragiari datxezko,eta gizonen arropak laurraren gainean xoilki iauntsiak dira, hala non noiz-nahi iaunts eta eraunts baitetzakete.

FILOTHEA

150


Adiskidetasunaz, eta lehenik gaixtoaz eta fitsezkoaz


Amorioak lehen lekua daduka arimako pasioneen artean: hura dabihotzeko higuidura eta ibilmendu guzien erregea: gainerako guzia beregana itzutzen du, eta egiten gaitu berak maite duenaren bezalakoak.Begirazaite beraz, Filothea, amorio gaixtorik hartzetik, zeren berehala zuere guziz gaixtoa zinateke. Bada amorio guzietarik perillosena da adiski-detasuna, zeren bertze amorioak ahal daudezke bertzerekiko partaletasu-nik gabe; ordea nola adiskidetasuna osoki ziemndatua eta permatua baitabertzerekikotasunaren gainean, nihork nihorekin eztuke kasik adiskideta-sunik, non ezten partez bata bertzea bezalako egiten. 1. Amorio guziaezta adiskidetasuna, zeren nihork nihor ahalduke maite, hura bertzeakmaite eztuelarik, eta orduan bada amorio, ezta ordea adiskidetasunik, iku-sirik adiskidetasuna dela elkharganako amorioa, eta elkharganakorik ezpa-da, ezta adiskidetasunik. 2. Ezta ere aski elkharganakoa den, baina beharda elkhar maitedutenek iakin dezaten bere elkharganako afekzionearenberria, zeren hura ezagutzen ezpadute amorio izanen dute, ez ordea adis-kidetasunik. 3. Behar da oraino zenbait parte elkharri egin diozoten beregogoaren berriaz, adiskidetasunaren zimendatzeko.

Partaliartasunak hainitz moldezko izanez, adiskidetasunak ere hai-nitz moldeko dire, eta partaletasunak bertze eta bertze dira, batak ber-tzearekin elkhartzen dituen ontasun diferenten arauera. Elkharri ekhar-tzen badiote ontasun falsorik eta banalorioazkorik, falsoa eta banalorioz-koa da adiskidetasuna; egiazko ontasunak badira, egiazko adiskidetasunada, eta zenbatenaz ontasunak izanen baitira ekzelentago, hanbatenazekzelentago izanen da adiskidetasuna. Ezen nola ekzelentago baita eztiabiltzen denean lore hoberenen mokoetan, halaber ekzelentago da amo-rioa, zimendatua denean elkharrekitasun hobeago baten gainean. Etanola Ponteko Heraklean baita ezti pozoinsurik, hartarik iaten dutenakerhotzen dituenik, leku hartan franko den akonitaren gainean bildua iza-nez, halaber batak bertzeari bere ontasun falsoetan eta biziosetan parteeginez, hekin adiskidetasun guzia da falsoa eta gaixtoa.

Haragizko atseginen elkharganamendua abreek ohi duten pitzturaeta elkharganagarri bat, gizonen artean adiskidetasunaren izena geiagomerezi eztukeiena, asotek eta zamariek obra hetarakotzat bere artean

Silvain Pouvreau

153

Fraideena baino, bertzenaz Fraideen pobreziak ekzelenzia guziz handiaeta ezin aski gomendatuzkoa duelarik, hura hautatu eta besarkatu dutenenbotua eta intenzionea gatik.

Etzaitezila beraz arranzura, Filothe maitea, zure pobreziaz: zerenezta nihor arranzuratzen desgogara zaionaz baizen, eta pobrezia zere des-gogarakoa bada, etzare geiagorik gogoz pobre, aitzitik bihotzez eta nahizaberats zare.

Etzaitezila deskonsola zeren bertzeak etzaizkitzun heltzen beharlizatekeien bezala, ezen hortan datza pobreziaren ekzelenzia. Nahi badu-zu pobre izan, eta penarik ez izan pobreziatik, sobera handi nahia zare;zeren horrela nahi zenduke pobreziaren ohorea, eta aberatstasunen pro-betxua.

Etzarela ahalke pobre izaiteaz, eta Iainkoaren izenean aumoin eska-tzeaz. Harezazu emanen zaitzuna humiltasunarekin, eta ukhoak pairatza-tzu emetasunarekin. Orhoitzaite maiz Andre Dana Mariak iragan zuenEgipterako bideaz, hara bere seme maitea eramaiten zuenean, eta zenbatmesprezio, zenbat pobrezia, eta lazeria behar izan zituen pairatu. Horrelabizi bazare, guziz aberats izanen zara zure pobrezian.

FILOTHEA

152


Amuruskeriez


Adiskidetasun ergel hek erabilten direnean gizonkien eta emaku-meen artean, eta eskontzeko borondaterik gabe, erraiten da, amuruske-riak direla; eta izen hura dute, zeren nola ezpaitira egiazko adiskidetasu-naren haur ekhoitste, ilhor edo itxurapen batzu baizen, ezin dukete, ezadiskidetasunaren, ez eta amorioaren izena bere ezin konparatuzko bano-tasuna eta eskasia gatik. Bada hek direla bide gizonen eta emakumeenbihotzak gertatzen dira atzemanik eta bata bertzearekin korapillaturik,lehen erran ditudan elkharganatasun ergel eta begitarte fitsezko hek dak-hazketen afekzione alferretan eta erhoetan. Eta xoriburuko amorio hekkomunski doazilarik satsukeria eta haragitasun xoil itxusietan sartzera etahondatzera, badarik ere hetan erorten direnek eztute hori lehenetik nahi,bertzela eliratezke amuruskeriak, bainan elkharkoitasun eta haragizkobekhatutarasun ageriak. Bai eta batzutan hainitz urthe iraganen dira, nonezpaita gertatuko gorputzeko garbitasunaren kontrako den berriazkogauzarik erhokeria hartaz ukhituak direnen artean; ikusirik hari direla xoil-ki bere bihotzen nahastn eta urtzen desirketan, nahikundetan, hatsbehe-rapenetan, sorlhaskerietan eta bertze halako ergelkerietan eta banalorie-tan, eta hori hainitz eta hainitz manerazko gauza buruan darabillatenarauera.

Batzuk eztute bertze gogorik bere bihotzen asetzeko baize amorioemanez eta hartuz, hortan darraizkola bere inklinazione amurusari:horrelakoek eztiote deusi behatzen, bere amorioen hautuaz bezanbatean,bere gustuari eta gogo naturalari baizen, hala non eder zaienik aurkitzendutenean, berehala frogatu gabe nolakoa den bere baitan, eta nolako erre-mangu daraman, hasiko baitute elkharrekiko amuruskeria hura, eta bereburua sartuko baitute miseriagarrizko saretan, zeinetarik gero nekhez ilk-hiko baitira. Bertzeak hartara daramatza banaloriak, uste dutela eztelaloria xipia bihotzak amorioz atzemaitea eta amarratzea. Horiek bere hau-tua loria gatik eginez, bere arteak egiten eta sareak hedatzen tuzte itxuraederreko, handiresuneko, aiphameneko eta nihor guti trebe den lekuetan.Bertzeak olde amurus batek eta banaloriak ere darabiltza; zeren bihotzadutelarik amoriora itzulia, guziarekin ere eztute amoriorik hartu nahi zen-bait loriazko abantaillekin baizen. Adiskidetasun hek guziak gaixto dira,

Silvain Pouvreau

155

dutenak baino: eta hartaz bertze elkharrekitzerik ezpaliz ezkontzan, eliza-te ere adiskidetasunik; baina zeren ezkonduak elkharganatze hartaz lek-hora, elkharrekin bizi baitira, elkharri emaiten diotela parte bere antzetan,ontasunetan eta afekzionetan, bata bertzeari datxokola ezin etheduzkofideltasunaz, hargatik ezkontzako adiskidetasuna egiazkoa da eta saindua.

Adiskidetasuna sensuezko atseginen gainean iarria, toldezkoa daguzia, eta eztu merezi adiskidetasunaren izena; ez eta fetsezko edo bana-loriazko bertuteen gainean permatua denak, ikusirik horrelako bertuteaksensuei datxeztela, sensuetarik sortzen direla, eta sensuetan dauntzala.Sensuezko plazerez minzo naizenean, aditzen tut kanpoko sensuei arte-korik gabe eta bereziki lotzen zaizten plazerak, nolakoak baitira edertasunbaten ikusteko, kantari arrai baten enzuteko, zerbaiten ukhitzeko, eta ber-tze halakorik egiteko plazerak. Fitsezko bertuteez aditzen tut fetxotasunbanaloriazko batzu, zeinak espiritu eskasek erraiten baitute bertute etaperfekzione direla. Enzunezazu nola geien neskak, emakumeak eta jendegazteak minzo diren; eztute dudarik eginen erraiteaz, horrelako zaldunakbertute handia du, hainitz perfekzione du; ederki hari da danzan, iokoguzietan fetxo da, apunki dabilla soinaz, kantari ona da, hitztun letrantada, begitarte ederra du. Ximiñolariek ere bere artean dadukate hark ber-tute geiago duela nor ere burlari, trufari eta irri egille handiena baita. Badanola gauza hek guziek behatzen baiterauezate sensuei, halaber hetariksortzen diren adiskidetasunez erraiten da sensuezko, banaloriazko, fitzez-ko adiskidetasunak direla, eta lehen merezi dutela ergelkeriaren ezen ezadiskidetasunaren izena. Horrelakoak ohi dire gazteen adiskidetasunak,zeinen egitatea baita mustatxak erhi puntez goiti biribiltzea, xirloakbarraiatzea, begi dardoak aurtikitzea, kapa ukhondoaz zabaltzea, buruagorgoinatzea, mihia hitzkerietan erabiltea: hauk dira amurusen adinekoadiskidetasunak, zeinek ezpaitute oraino bertuterik, luman eta illetan bai-zen, ez eta iujeamendurik mokoan baizen: hala ere horrelako adiskideta-sunak berehala iragaiten dira eta urtzen, elhurra iguzkitan bezala.

FILOTHEA

154


dituela zure borondate sainduak, eta zure omen ona kheetara igorri duela,oiuz dago zuhurra: Nori urrikalduko zaio sugeak ausiki duen inkantadorea? Niere hura bezala oiuz nago, O erhoak eta adimendugabeak, uste otheduzue hala inkantatuko duzuela amorioa, non hura eskuetan erabil ahaldezazuen zuen nahiaren arauera? Dostetan hari nahiduzue harekin, gaix-toki ausikiko zaituzte, eta badakizue gero zer erranen den? Batbedera tru-fatuko da zuetaz, eta irri eginen du ikusteaz amorioa inkantatu nahi izanduzuela, eta seguranza falsoa harturik, arima gaixtatu eta ohorea galduderautzuen perilgarrizko sugea zuen gokoan ezarri nahi izan duzuela.

O Iainkoa! zer itsutasun da hori, fitsezko bahikundeen gainean gurearimako parterik hoberenaren horrela hala dagidanz iokateaz? BaiFilothea, zeren Iainkoak eztu gizona nahi arima gatik baizen, eta arimaborondatea gatik baizen, ez eta borondatea amorioa gatik baizen. Helaz!urrun gare behar dugun amorioaren neurritik eta kontutik. Erran nahi dutamorioz neurrigabeki eskas garela, erraiteko amoriorik aski dugulaIainkoaren ontsteko; eta bizkitartean guk miserable hauk duguna erebarraiatzen eta emaiten dugu gauza erhoetan, banaloriazkoetan eta alfe-rretan, sobera bagendu bezala. Ha! gure arimetako amorioa xoilki etahutsik beretzat ordenatu zuen Iainko handiak eskerrak eman liotzotengatik zeren kreatu, begiratu eta libratu zituen, kontu hersi bat eman-ara-ziko derauku gure amorioaz egiten ditugun gastu erho hetaz. Baldin hainkontu xehe bilhatu behar badu hitz alferrez, zer eginen du adiskidetasunerhoez, ergelez eta galgarriez?

Elzaurondoak kalte handi egiten deraue mahaztiei eta landei hetanlandatua denean. Zeren bere hain handi izanez edoskitendu lurraren gozoguzia, hala non ezpaitu gero indarrik aski bertze landareen azteko; harenostoak hain uzu dira non itzalpe handi eta ilhun bat egiten baitute, etafinean bere gana erakhartzen tu bideazkoak, zeinek elzaurrak lurreraegoitsi nahiz haren ingurunean den guzia zapatzen baitute eta galtzen.Amuruskeriek kalte berak egiten diotzate arimari: zere hura hala daduka-te eta hain bortitzki bereganatzen tuzte haren barren aldi guziak, nongero ezpaitu indarrik aski obra onik egiteko: amuruskerien ostoak, errannahi da, elkharganatasunak, konpartimenduak, solhaskeriak hain uzu dira,non barraiatzen baitute arimak ahal dukeien denbora guzia. Eta azkeneanhanbat tentazione, errebelu, idurikortasun eta bertze ondore gaixto dak-harkete, non bihotz guzia baitago zapaturik eta galdurik. Laburki erraite-ra, amuruskeria hek desterratzen dute ez xoilki zeruko amorioa, bainanoraino Iainkoaren beldurtasuna, flakatzendute espiritua eta omen onagutitzen; hitz batez, kortezaleen iokoa, eta bihotz garbien ikurria dire.

Silvain Pouvreau

157

erho eta banaloriazko: gaixtoak dire, zeren azken buruan sartzen, etaephatzen dire haragizko bekhatuan, eta ebatsten diote Iainkoari, emaz-teari eta senharrari zor zitzaien amudioa eta bihotza: erhoak dire, zereneztute ez zimendurik, ez arrazoinik: banaloriazkoak dire, zeren eztakhar-kete ez probetxurik, ez ohorerik, ez kontentamendurik. Aitzitik galtzendute amurusaren denbora, nahastekatzen dute haren ohorea, bertze pla-zerik emaiten eztiotela lekhat khexadura bat noizpait finean ardietsikoduela bere esperanzaren arauera, iakin gabe, zer nahi duen, ez eta zerenondoan dabillan. Zeren espiritu xume eta flako hek bethi uste dute bade-la eztakit zer desiratzekorik erakusten zaizten ordainezko amorioaren sei-naletan, eta ezin derrakete zer hura zer den. Handik heldu da hekin desi-rak eztuela azkhen bururik, baina bethi hekin bhotza khexu darabillalaardurako ielozkortasunetan, nihori ezin fidatuz, nihon ezin pausatuz.

San Gregorio Nazianzakoa, eskiribatzen duela banaloriazko emazte-kien kontra, miragarriki minzo da horren gainean. Huna haren hitzetarikparte labur bat, egiaki emakumei erraiten derauena, baina gizonei eremerezi onez dagotena: zure edertasun naturala aski da zure senharrarentzat,baldin hura hainitzentzat idekia baduzu sare hedatu bat bezala xori ozte baten atze-maiteko, zer gertatuko da? hura eder izanen zaitzu, nori ere izanen baitzaio zureedertasuna eder: aurtikiko duzu begi kheinu begikheinuaren, begitarte begitartearenordain: handik laster ethorriko dira irri ixilak eta amoriozko mandatuxoak lehen-bizian gordaka igorriak: ordea sarri elhatuko zarete, eta guzien aitzinean iarrikozarete elkharren solhastatzen. Begira, ene mihi minzatia, begira erraitetik zer gerta-tuko den gero, badarik ere egia hau erranen dut oraino. Morroinek eta emakumeekbegitarte erho hetaz elkharrekin egiten duten tratuetan ezta deus ere akuillu eta pitz-garri handirik gabe. Amuruskerietako korapilladura guziak bata bertzeari datxez-ko eta darraizko, hala nola aimantaren bertute ixilaz eramaiten den burdinak hai-nitz bertze burdin bata bertzearen ondoan bere gana baitakharke.

O zein ederki minzo den Ipizpiku handi hura! Zer uste duzu egin?amorio eman nahi duzu, ez othe? ordea nihork eztu bere oldez amorio-rik emaiten, non eztuen bada eta ezpada amorio hartzen. Ioko hartanatzemaillea atzemana da. Aproxis daritzon belharrak sua hartzen du, suaikusten duen bezain laster; gure bihotzek orobat nihor ikusten dutenbezain sarri hekin gana amorioz sustaturik, berehala suakhartzen direharen aldera. Norbaitek erranen deraut, amorio hartu nahi dut, eztutordea hagitz barrena sartu nahi. Helaz! enganatzen zare, amoriozko suabiziago da eta barrenago sartzen da iduri zaitzun baino: uste duzu inharbat xoilki hartuko duzula, eta espantaturik ikusiko duzu begi irekian iarridela zure bihotzaren iabe eta nausi, hautsa bezala xehatu eta porrokatu

FILOTHEA

156


detasunak ahaideen, urkhoen, ogi egilleen, hauzokoen eta bertzeen alde-ra, minzo naiz zeronek hautatzen ditutzunez.

Hainitzek erranen derautzute agian eztuzula niholatako afekzioneeta adiskidetasun berezirik hartu behar nihoren gana, zeren horrelako tra-tuak bihotza dadukan amarraturik, espiritua barraitzen duen, inbidiakdakhazken; bainan enganatzen dire bere konseilluetan. Ezen, zeren ira-kurri duten haintz gizon sainduren eta debozionetsuren eskiribuetan,adiskidetasun espiritualek eta ohizkanpoko afekzioneek neurrigabeko kal-teak ekharten derauztela Fraidei, uste dute orobat dela munduan daude-zin gainerakoez ere, baina diferenzia handia da; zeren ikusirik Konbentuongi ordenatutan guziek hartu dutela egiazko debozionearen ardietstekoborondatea, ezta mengoarik halako elkharrekikotasun berezirik egindezaten, beldurrez guzientzat behar dena beretzat bilhatzen badute, ira-gan ditezin partiluartasunetarik partitzetara; ordea mundukoen arteandaudezinez eta egiazko bertutea besarkatzen dutenez bezanbatean, adis-kidetasun saindu eta sakratu baten beharra dute, bata bertzeari lotzeko:zeren hura dela bide elkharri bihotza pitzten diote, elkharri heltzen zaiz-ko, elkhar gonbidatzen dute ongi egitera. Eta nola landa zabalean etaordokian doazinez ezpaitute premiarik elkharri eskuaz itxekitzeko, bainabai bide pelkharretan eta legunetan direnak elkharri biatatxezko seguratu-kiago ibiltea gatik; hala konbentuetan daudenek eztute adiskidetasun par-tikularen premiarik: baina munduan dabiltzanek hekin beharra dute elk-harren alxatzeko eta elkharri heltzeko, hanbat iragan behar duten bidegaitzetan. Munduan eztute guziek xede bat buruan, ez eta espiritu edogogo bera: beraz dudagaberik apartatu behar gare, eta norbaite egin behardugu adiskide berezi eta beregain gure gogoaren arauera, eta partikularta-sun hark egiaki bereztura edo apartatze bat egiten du, ordea apartatzesaindua, bertzetik berezten edo apartatzen eztuena ongitik gaizkia, ardie-tarik ahonzak, erletarik lixtorrak baizen, zein baita premiazko bereztasu-na eta apartatzea.

Gertuz nihork ezin ukhadezake gure Salbatzailleak amudio begitar-tetsuago eta bereziago batez maite zituela Iondone Ioannis Ebanjelista,Lazaroa, Marta eta Madalena, zeren eskiritura saindua da lekuko.Badakigu Iondone Petrik minberaki eta samurki maite zituela San Markoeta Santa Petronilla, eta Iondone Paulok bere Timotheo eta Santa Thekla.San Gregorio Naziazakoa ehunetan loriatzen da San Basilio handiarekinizan zuen adiskidetasunaz eta bere eskiribuetan hartaz hunela minzo da:Bazirudien arima bat baizen bi gorputz zerabiltzana, behar ezpadira zine-tsi erraiten dutenak gauza guziak gauza guzietan direla, badarik ere zinets-

Silvain Pouvreau

159

Egiazko adiskidetasunez


O Filothea, duzun batbedera maite karitate handizko amorioz; ordeaeztezazula adiskidetasunik egin bertuteari ukhitzen zaizkon gauzez zure-kin minza ditezkeneik baizen, eta zenbatenaz ederrago eta hobeago iza-nen baitira zuen artean konpartituko ditutzuen bertuteak, hanbatenazzuen adiskidetasuna izanen da konpliago. Zuen elkharrekiko solahsetanminzo bazarete iakintasunez, zuen adiskidetasuna segur hagitz laudatze-koa da, eta are laudatzekoago hari bazarete bertuteez, prudenziaz, diskre-zioneaz, bortitztasunaz eta iustutasunaz. Baina zuen arteko konpartimen-duak egiten badire karitateaz, debozioneaz, eta Giristinoaren perfekzio-neaz, O Iainkoa, zein prezios izanen da zuen adiskidetasuna! Ekzelentaizanen da, zeren Iainkoa ganik heldu den; ekzelenta, zeren Iainkoa ganadoan; ekzelenta, zeren Iainkoa den haren amarra; ekzelenta, zeren seku-lakotz iraunen duen Iainkoa baitan: O zein on eta gozo den lurrean elk-har maite izaitea, zeruan direnek elkhar maite duten bezala, eta ikhasteaelkhar onetsten mundu hunetan, bertzean batak bertzea sekulakotz one-tsiko dugun bezala. Enaiz hemen minzatzen karitatezko amorio sinpleaz,zeren hura behar derauegu guziei ekharri; baina minzo naiz adiskidetasunespiritualaz, non bi ezpa hirur arimak edo geiagok batak bertzeari egitenbaitiote parte bere debozioneaz, bere afekzione espiritualez eta espirituber bat egiten baitira bere artean. Zein merezi onez kanta ahal dezaketehalako arima doatsuek: Huna zein eder etaon den anaiak elkharrekin egoitea!Bai, zeren debozioneko balsamu gozoa iarieten da bataren bihotzetik ber-tzearen bihotzera eta ardurako partaletasun batez, hala non erran baitite-ke Iainkoak adiskidetasun haren gainera isuri duela bere benedizionea etasekula sekuloronetako bizia.

Badaritzat bertze adiskdetasun guziak eztirela itzalak eta itxurak bai-zen hunen aldean, eta hekin amarrak eztirela berinazko gathe batzu bai-zen, debozione sainduaren amarra handi haren aldean, zeina baita guziaurrez egina.

Eztagizula bertze suertezko adiskidetasunik, minzo naiz egiten ditu-tzun adiskidetasunez: zeren eztira hargatik utzi edo mesprezatu beharnaturalezak edo aitzineko eginbideek ordenatzen derauzkitzuten adiski-

FILOTHEA

158


Egiazko eta banaloriazko adiskidetasunen arteko diferenziaz


Huna bada, ene Filothea, abisu handia. Herakleako eztipozointsuakbertze ezti sendagarri dirudi: peril handia da nihork bata har dezan ber-tzea delako, edo biak hardetzan nahastaturik, zeren bata on izan gatik,bertzeak kalte egin lezake. Erne egon behar da adiskidetasun hetan ezenganatzko, beregainki gizonen eta emakumeen artean egiten direneanzein ere aitzakia gatik nahi den: zeren hainitzetan Satanek emaiten derauemaite dutenei ganbioa. Haste dira bertutezko amoriotik, bainan hagitzzuhur ezpadire, amorio ergela hekin balsan sartuko da, gero sensuezkoamorioa, gero haragizko amorioa, bai eta peril da amorio espiritualeanere, guardia onik egiten ezpada, gaitzago delarik amorio espiritualetik ber-tzetara iragaitea, zeren haren garbitasunak eta xuritasunak hobeki ager-tzen baitu Satanek hartan sar-arazi nahi duen lizunkeria; hartarakotz espi-ritu likhitz hark halakorik ardietsi nahi duenean artezkiago hari da, etaenseiatzen da lizunkerien sar arastera kasik senti eztitezkeien bezala.

Munduko adiskidetasuna ezagutuko duzu sainduaren eta bertutez-koaren artetik Herakleako eztia bertzearen artetik ezagutzen den bezala.Herakleako eztia mihiaren gainean eztiago da ohiko eztia baino, hari ezti-tasun geiago emaiten dioen akonita daritzon pozoina gatik: mundukoadiskidetasunak hainiz hitz eztiztaturik atheratzen du mihitik, solhastake-ria emeki darabilla hitztto pasionatu batzuez aphaindurik, laudatzen duedertasuna, grazia, apuntasuna, gorputzekoeta espirituko abantaillak:ordea adiskidetasun sainduak hitzkuntza garbia eta idekia du, eta ezinlauda dezake bertuteaz eta Iainkoaren graziaz bertzerik, zein baita zimen-du bakhoitza, zeinaren gainean finko baitago. Herakleako eztiak, iretsidenean, burua hara huna darabilla, eta adiskidetasun falsoak ere espiritualilluratzen du, aleatzen duela nihor, ea kastitatean eta debozionean iarrikodenz, aurtiki arazitzen dioela begi dardo afaitaturik, legunik eta uzuegirikeragiten dioela sensuezko balakurik, legegabeko hatzbeherapenik etanolazpaiteko arrankurarik, zeren ezten onetsia eta maitatua, hura iar-aas-ten duela ustez hala dagidanzko, bainan estudiaturikako eta amorgarrizkoerremangu, apunkeria, muzukeria eta bertze korteziagabeko trebetasuneta zilhegitasun batzuetan, zeinak baitira aitzin-seinale segurak eta duda-

Silvain Pouvreau

161

te eman behar zaizu biok ginela gutrik baten baitan, eta bata ere bertzeabaitan; bada gure bion xedea zen bertutearen landatzen eta lantzen hari-tzea, eta gure bizitze taillua ethorkizuneko esperanzetara ordenatzea,horrela lur hilkor hunetarik ilkhiten ginela, lurrean hil baino lehen. SanAugustino da lekuko eta ikusle san Ambrosiok beregainki maite zuelaSanta Monika haren baita ikusten zituen paregabeko bertuteak gatik, etaSanta Monikak ordainez onetsten zuela San Ambrosio Iainkoa ganikakoAngeru bat bezala.

Ordea huts egiten dut hala zure idukiteaz hain gauza ageriaren gai-nean. San Hieronymok, S. Augustinok, S. Gregoriok, S. Bernardok, etaIainkoaren serbitzari handienek adiskidetasun guziz bereziak izan dituztebere perfekzioneari athekarik eta kalterik egin gabe. Iondone Paulok eran-zute egiten derauenean Jentillei bere gaizki ibilliaz, akusatzen tu bere afek-zionegabeaz, erran nahi da, etzutela adiskidetasunik bat ere. Eta SanThomasek Filosofo zuhur guziek bezala, aitortzen du adiskidetasuna delabertute bat. Bada minzo da adiskidetasun partikularaz, halaz eta, berakdioen bezala, adiskidetasun konplia eta perfeta hainitzetara ezin hedaditekeienaz gerostik. Beraz ezta perfekzione, adiskidetasunik ez izaitea,baina adiskidetasun onik, saindurik, eta sakraturik baizen ez izaitea daperfekzionea.

FILOTHEA

160


Adiskidetasun gaixtoen kontrako abisuak eta erremedioak


Ordea zer erremedio amuruskeriazko, erhokeriazko, eta lizunkeriaz-ko kasta eta xinhaurritzen hekin kontra? Hek senti detzaketzun bezainsarri itzul zaite berehala bertze aldera, eta banaloria hartaz osoki arnega-tzen duzula, laster egizu Salbatzaillearen gurutzera, harezazu haren aran-zezko khoroa, zure bihotzaren hartaz inguratzeko, azeari ume hek urbileztakizkon gatik. Begirazaite etsai harekin nihola ere deliberatzetik, ezte-rrazula hura enzunendut, bainan eztut eginen erranen derautan gauzarik;beharria paratuko diot, baina hersiko diot bihotza. O ene Filothea,Iainkoaren amorez zaude hersi eta garratz halako okasionetan: bihotzaeta beharriak elkharri datxezko, eta nola mendi gainetik behera abiatu denuholdea ezin geldi baititeke, halaber gaitz da beharrietan sartu den amo-rioaren trabatzea bihotzean barrena iaustetik. Ahontzak, Alemeonenerranera, hats hartzen dute beharriez, eta ez sudurraz; egia da Aristotekhori ukhatzen duela: bada hortaz zern den eztakit, bizkitartean ongi dakitgure bihotzak hatsa hartzen duela beharritik, eta bere pensuak mihiaz kla-ratzen eta airatzen dituen bezala, halaber bertzeen pensamenduak airea-rekin batean hartzen dituela beharriaz. Begir detzagun bada artharekingure beharriak hitz erhoen airetik, zeren bertzela gure bihotzak laster har-lezake hekin izurria. Eztezazula niholatako mandaturik enzun, zein ereaitzakia gatik nahi den, kasu hortan xoilki ezta perillik deskortez eta mol-degaitz izaiteaz.

Orhoitzaite zure bihotza Iainkoari botuz eman diozula, eta zureamorioa sakrifiziatu diozunaz gero, sakrilejio lizatekeiela hari hartarik denbihirik edo izpirik edekiteaz: aitzitik sakrifizia diozozu berriz milla erre-soluzionez eta promezez, gero hetan tink eta finko zaudezila, oreina bereazkar-lekuan edo fortan barrena dagoen bezala, oiu egiozu Iainkoari: hel-duko zaitzu eta haren amorioak zurea hartuko du bere gomendioan,harentzat xoilki eta osoki bizi dadintzat.

Baldin iadanik atzemana bazare amudio erho hekin sareetan, OIainkoa, zein gaitz denhetrik ilkhitea! Iarzaite Iainkoaren maiestatearenaitzinean, haren presenzian ezagutzezazu zure miseriaren handitasuna,zure feblezia eta banaloria, gero bihotzeko ahalik enseiu eta indar han-

Silvain Pouvreau

163

gabekoak garbitasuna eta ohorea laster erortera doazila: ordea adiskideta-sun sainduak eztu begi garbirik eta ohorezkorik baizen, eztu egiten begi-tarte xahurik eta zilhegizkorik baizen, eztu hatzbeherapenik zerura bai-zen, eztu arrankurarik, lekhat zeren Iainkoa ezten onetsten, zeinak baiti-ra ohorestasunaren ezin faltatuzko seinaleak. Herakleako eztiak nahastendu bista, eta munduko adiskidetasunak nahasten du iujeamendua, halanon hartaz ukhituak direnek uste baitute ongi egiten dutela gaizki egitendutelarik, eta baitaritzate bere eskusak, aitzakiak eta hitzak direla egiazkoarrazoinak. Argiaren beldur dira, eta ihunbeak maite tuzte: bainan adiski-detasun sianduak begi argiak itu, eta ezta gordetzen; aitzitik gogotik ager-tzen da jende prestuen aitzinean. Finean Herakleako eztiak khraitstasunhandi bat emaiten du ahoan; halaber adiskidetasun falsoak azkenean itzul-ten dira hitz busteletara eta haragizko galdetara: edo, ukhorik egitenbazaie, gaizki erranetara, gezurretara, falserietara, tristezietara, ahalketasu-netara eta ielozkortasunetara, zeinak maiz hondatzen baitira aberatsune-tan eta errabiamendutan: bainan adiskidetasun garbia bethi orobnat daohorezko, kortez, amolsu, eta behin ere ezta itzulten, bihotzetako batasunosoago eta garbiago batetara baizen: zein baita zeruan daudenek bereartean dadukaten adiskidetasun doatsuaren imajina eta seinale bizia.

San Gregorio Nazianzakoak dio ezen Paoa oiuz dagoenean, bereitzul inguruz paoatzen den orduan, hura aditzen duten pao emeak handi-ro pitzten dituela bere koitasunera. Ikusten denean nihor paoatzen delaeta beregindurik heldu dela emaste edo neskato baten beharrietara hitz-katzera, solhastatzera, legezko ezkontzan sartzeko borondaterik gabe, ha!dudagaberik eztu halakorik egiten, zenbait lizunkeriara haren erakhartze-ko baizen, eta ohorezko emazteak tapatukotu beharriak, hura artezkiinkantatu nahi duen pauo inkantadore haren oiuaren eta hitzen ez enzu-tea gatik: baldin beharria zabaltzen badio, O Iainkoa! zein seinale gaixtoden bihotza gero galduko duela.

Jende gazteek darabillatenean erremangurik, gorgoinamendurik,balakurik edo hitzkeriarik, zeinetan ezpailukete nahi aitak, amak, senha-rrak, emazteak edo konfesorak atzeman letzaten, erakusten dute ohoreazeta konszienziaz bertzerik darabillatela bere artean. Andre Dana Mariaizitu zen Angeru baten ikusteaz gizon iduriaren azpian, zeren bera bak-harrik baitzegoen, eta hark paregabeko laudorioak emaiten baitziotzan,zerukoak zirelarik. O munduaren Salbatzaillea! gizon iduritakoAngeruaren beldur da garbitasuna, zergatik bada garbigabetasuna eztagizonaren beldur izanen, Angeru iduria balu ere, hura laudatzen dueneangorputzeko eta munduko abantaillak gatik?

FILOTHEA

162


tarik libraturik, lekhat hura Iainkoa gatik onetsiko baituzu karitate guzizgarbi batez. Baldin ordea zure urrikimendua eskas izanez oraino zure bai-tan badago inklinazione gaixtorik, bilha diozozu zure arimari gogokobakhar-leku bat, lehen irkasi derautzudan bezala, eta hartan sarzaite aha-lik maizena eta milla bihotzeko oldarmendu uzuz ukho egiezu zure inkli-nazione gaixtoei, arnegazazu hetaz zure indar guziez, liburu saindu geia-go irakurezazu maizago; minza zaite humilki, garbiki eta klarki horre gai-nean etorriko zaizkitzun gogoramendu eta tentazione guziez zure gida-riarekin, ahal badagizu, edo ezpere bertze arima fidel eta zuhur batekin.Eztagizula dudarik, Iainkoak libratuko zait guthizia gaixto guzietarik,fidelki arduratzen bazare eserziza saindu hetan.

Ah! erranen derautazu, ez othe da eskergabetasun izanen hain urri-kalgabeki adiskidetasun baten hautsteaz? O zein zorionezko denIainkoaren gogarakoak egiten gaituen eskergabetasuna! Ez, Iainkoariesker, Filothea, ezta eskergabetasunik izanen; aitzitik izanen da zure amu-rusari eginen diozun ontasun handia: zeren zure amarrak hautsten tutzu-la, harenak ere hautsiko tutzu, biak orobat amarratuak zinetenaz gerostik,eta hark bere zori ona orduan berean eztakusalarik, hura laster ezagutukodu, eta milla esker emanik zurekin kantatuko du, O Iauna, hautsituzu eneamarrak, laudoriozko hostia sakrifiziatuko dut, eta zure izen sainduari gomendio-ko oiu eginen diot.

Silvain Pouvreau

165

dienaz madarikatzatzu hasi ditutzun amorio hek, arnegazazu hetan bana-loriazki eman zaizkitzun promez guziak, eta borondate handi eta osobatez finkazazu zure bihotzean nihoiz ere etzarela geiago bihurtuko amo-riozko elhe eta ioko hetara.

Urrun ahal bazindez amorio emaiten deratzuna ganik, hori neurri-gabeki laudanezake: zeren nola sugeek ausiki dituztenak ezin errazkisenda baititezke ausikidura beraz lehen zaurtu izan direnen presenzian;hala amorioak ausiki duena nekhez sendatuko da pasione hartarik, hartazukhitu izan denaren hurbil dagoeino. Leku aldatzea paregabeko erreme-dio da, dela damuzko dela amoriozko beroduren eta asalduen ematzeko!Morroina, zeintaz minzo baita San Ambrosio penitenziazko bigarrenliburuan, urrun ibilliz gerotik bihurtu zen erabilli zituen amuruskeriaerhoetarik osoki libraturik, eta hala ganbiaturik non amorante ergelakhura ikusi zuenean eta erraiten zioela: enauk bada ezagutzen? ni nintzenbera nauk hark ihardetsi baitzioen; bai segur, ezagutzen aunat, tordea nienaun lehen nintzena bera: urruntzeak hura horrela zori onez ganbiatuzuen. San Augustinok ere erraiten du bere adiskidearen herioaz hartuzuen damuaren arintzea gatik, ilkhi zela Tagastatik, hura hil zen lekutik,eta ioan zela Kartagera.

Ordea ezin urrun ditekeienak zer egin behar du? Bada eta ezpadaebaki behar du elkharrekiko ibilte berezi edo partikular guzia, gordakakosolhas, begiko arraidura, azpitiko irri guzia, eta jeneralki khendu behar duusain gaixtozko eta khegarrizko su hura baska dezakeien elkharganatzeneta pitzkarri guzia: edo geieneko puntura, ezin bertzez minzatu beharbadu bere bekhatuaren lankidearekin, minzabekio hari ausartki, laburki,zinetan eta bortitzki deklaratzeko sekulakotz ukho egin dioela tratu lizu-nari. Gora nagote oiuz amuruskerietako saretan erori diren guziei, pika,ebaki, urra: ezta egon behar adiskidetasun erho hekin aphurbana ethen-tzen, urratu behar dira, hekin iosturak eztira baratxe lexatu behar, hautsiedo pikatu behar dire; berdin handik atera ditezkeien kordoinak eta lok-harriak eztira deusetako. Ezta fildarik sobratu behar Iainkozko amorioa-ren hain kontrako den amorioarentzat.

Ordea esklabotasun itsusi haren gatheak nik hala hausi dituzkeda-nean, badarik ere zenbait ondore eta sentimendu izanen dut hetaz, etaburdin hekin seinaleak gero ere egonen dira ene oinetan. Ez ez, Filothea,zure gaitzaz merezi duen bezanbat damu hartu baduzu. Zeren hori eginikeztu deusek bertzerik zure gogoa erabilliko, amorio laidozko hartaz etahartarik pitsten den guziaz etorriko zaitzun neurrigabeko harridurak bai-zen; eta egonen zare largatu dukezun khidearen alderako afekzione guzie-

FILOTHEA

164


elkharri amori eginez, edo batak bertzeak bezala egin nahiz. Bad eztahorrelakorik egin behar nihola ere, zeren batbederak aski itu bere inkli-nazione gaixtoak, bertzerenak bere gainera hartu gabe; eta adiskidetasu-nak ez xoilki eztu horrelakorik nahi, aitzitik obligatzen gaitu elkharriordainez heltzera eta laguntzera bata bertzearen libratzen eskas suerteguzietarik. Dudarik gabe emeki behar dugu adiskidea iasan eta pairatubere makhurretan, ordea hura eztugu hetara eraman behar, eta gutiagooraino behartugu haren eskasiak gure baitara ekharri.

Bainan enaiz minzo eskasiez edo makhurrez baizen: zeren bekha-tuez bezanbatean, eztitugu adiskidea baitara ekharri, eta haren baitan pai-ratu behar. Adiskidetasun flakoa edo gaixtoa da, ikustea adiskidea galtzendela eta hari ez heltzea, handitsu batez hiltzera doala, eta ez ausartzeaharen lehertzera eranzutearen nabalaz haren sendatzeko. Adiskidetasunegiazkoa et abizia ezin dagoke bekhatuen artean. Erraiten da Salamandraksua iraungitzen duela, hartan etzanez, eta bekhatuak galtzen du adiskide-tasuna, hartan ostaratuz: bideazko bekhatua bada, adiskidetasunak huraberehala igorten du ihesi bere eranzunez, bainan trikatzen bada zenbaitegunez, berehala adiskidetasuna galtzen da, zeren ezin dagoke egiazkobeartutearen gainean baizen: zenbatenaz gutiago bada bekhatu egin beharda adiskidetasuna gatik? Adiskidea etsai da nahi gaituenean bekhatutaraeraman, eta merezi du adiskidetasunaren galtzea, nahi duenean adiskideagaldu eta danatu; bai eta adiskidetasun falsoaren seinale segurenetarik batda, noiz ere egiten eta idukitzen baita presuna biziotsurekin, zein ere bek-hatu suertez nahi den. Biziosa bada guk maite duguna, duda gabe gureadiskidetasuna biziosa da: zeren egiazko bertuteari ezin beha diozozkeonaz gero, bada eta ezpada behatu behar du zerbait bertute ergelera etazerbait ontasun sensualera.

Merkatarien artean munduko probetxua gatik egiten den tratua edobatzarrea ezta egiazko adiskidetsunaren figura baizen, zeren egiten baitaez elkhar maitez, bainan irabasia hutsa gatik.

Finean Iainkozko bi hitz hauk bi arroin handi dira giristinozko bizi-tzearen ongi seguratzeko; bata da zuhurrak errana: Nor ere Iainkoaren bel-dur baita, hark izanen du ere adiskidetasun ona. Bertzea da Iondone Iakuarena:Mundu hunetako adiskidetasuna, Iainkoaren etsaia da.

Silvain Pouvreau

167

Bertze abisu batzu adiskidetasunaren gainean

HOGOI ETA BIGARREN KAPITULUA

Kontuzko abisu bat dut oraino horren gainean. Adiskidetasunakpartaletasun handi bat nahi du adiskideen artean, bertzela ezin sort dite-ke eta ezin dagoke. Hargatik hainitzetan gertatzen da adiskidetasunekopartaletasunarekin hainitz bertze partaletasun uste gabe iragaiten direlabihotzetik bihotzera batak ordainez eta aldizka bere afekzioneak, inklina-zioneak eta egiteateak bertzea baitara isuriz. Guzien gainetik hori gerta-tzen da, noiz ere onetsten duguna handiro prezatzen baitugu; zerenorduan haren adiskidetasunari hara zabaltzen diogu gure bihotza, nonharekin batean haren inklinazioneak eta egitateak errazki sartzen bai-tzaizkigu bihotzean, direla onak, direla gaixtoak. Gertuz, Herakleako eztiabiltzen duten erleek eztute bilhatzen eztiaz bertzerik, bainan eztiarekinbatean, sentitzen eztutelarik, edoskiten dute akonitaren bertute pozoin-sua, bere eztiaren gaia haren gainean bilduz. O Iainkoa, Filothea, egitekohunetan itxeki behar diogu gure arimen Salbatzailleak erraiten ohi zuenhitzari, zaharrek irakasi deraukuten bezala; zaretela ganbiador eta dirugi-lle zuhurrak, erran nahi da, eztezazuela har diru falsoa diru onarekin, ezeta urre-ondarra urre finarekin: berezizazue preziosa guti etsiaren artetik;bai, zeren ezta nihor kasik zerbait eskas-makhur eztuenik. Zer arrazoin daadiskidearen eskasak edo makhurrak zure baitan orobat har detzatzunharen adiskidetasunarekin batean? Egiazki hura onetsi behar duzu, bainanharen eskasia eztuzu ez onetsi, ez hartu behar; ezen adiskidetasunak nahidu partale garen elkharren ongian, ez gaizkian. Beraz nola Tageko legarraatheratzen dutenek berezten baitute hartan aurkhitzen duten urrea, bere-kin eramaiteko, eta harea utzten baitute bazterrean ur hegiaren gainean;hala zenbait adiskidetasun onetan partale direnek handik behar dute eska-sien harea apartatu, eta hura eztute utzi behar bere ariman sartzera. Segur,San Gregorio Nazianzakoak erraiten du, hainitzak San Basilio oneritsizeta miretsiz iarri zirela hark bezala egiten, bere kanpoko eskasietan ere,hura bezala baratxe eta espiritu pisu eta gogoetatsu batez minzatzen, harkbezala bizarra ekhartzen, hura bezala bidean ioaiten. Orai ere ikustendugu senhar, emazte, haur, adiskide batzuk, zeren bere adiskideez, bura-soez, senharrez eta emazteez kontu handi dadukaten, milla egiteko mane-ra tilletsu iauntsten tuztela elkharrekiko adiskidetasunaren tratuetan, edo

FILOTHEA

166


ardietstea, ontasun handia da bethi nausi izaitea sabelaren edo gormandi-zaren hersteko, eta guthizia sensualaren eta gorputzaren iar arasteko espi-rituaren legearen azpian; eta hainitz barur egiten eztugularik, badarik ereetsaia gure beldurrago da ezagutzen duenean badakigula barurtzen.Asteazkena, orziralea eta larunbata dira egunak, zeinetan lehenagokoGiristinoak geiago barurtzen bitziren. Harezazu bada egun hetarik barur-tzeko, debozioneak eta zure gidariaren diskrezioneak konseillu emanenderautzuten arauera.

Gogotik erran nezake San Hieronimok Leta Andre prestuari erranzioen bezala, Barur luzeak eta hersiegiak xoil desgogara zaizkit, guzien gainetikadin samurrean edo gastean oraino daudenetan. Frogaturik ikhasi dutAstokumea bidean unhatua denean bilha dabillala nora aparta: erran nahida, jende gazteak sobera barurtuz erbalduak errazki bihurtzen dira gauzagozoetara. oreinek nekhez egiten dute laster bi sasoinetan, gizenegi etaargaleki direnean. Hagitz idekiak gare tentazionetara gure gorputza sobe-ra sendo, eta sobera flako denean; zeren bere aisiak ituenean ergeltzen da,eta eztituenean etsitzen du. Eta nola hura ezin baitaramakegu gizenegidenean, hala ere hark ezin garamatzake argalegi denean. Neurria ez idu-kiz baruretan, disziplinetan, ziliziotan, sedazko athorretan, gerrikoetaneta garratztasunetan hainitzen urthe hoberenak ezdeusetakotzen diraIainkoaren eta lagunaren serbitzuko, San Bernardo berari egin zeikanbezala, urrikitu baitzitzaion bere leheneko garratzegi izanaz. Halakoekzenbatenaz gaizkiago erabilli baitute bere gorputza lehenbizian, nahieztutelarik hura behar dute azkenean lausengatu. Ez othe zuketen hobe-ki egin hura berdinki errekaitatu balute bere bizitze thailluak emaitenzerausten ofizioen eta trabailluen eredura?

Barurak eta trabailluak haragia sebatzen dute eta azpiratzen. Eginenduzun trabaillua premiazko bada eta hagitz ona Iainkoaren loriaren aitzi-natzeko, nahiago dut paira dezazun trabailluaren pena, barurarena baino.Elizaren sentimendua da, zeinak Iainkoaren eta lagunaren serbitzukobehar diren trabailluetan hari direnak hargatik libratzen baititu barureta-rik, manatuak badira ere. Bata penatzen da barurtzeaz, bertzea erien ser-bitzatzeaz, garzelatuen bisitatzeaz, konfesatzeaz, predikatzeaz, deskonso-latuei heltzeaz, othoitzteaz, eta bertze horrelakorik egiteaz; pena harkgeiago balio du barurarenak baino, zeren bertze alde dela, orobat nekha-tzen duela hagitz fruitu desiratzekoagorik ekhartzendu. Halakotz jeneral-ki minzatzera, hobe da gorputzari indar geiago emaitea premia duenbaino, ezen ez hari geiago edekitea behar den baino. Zeren bethi indarraknoiz nahi ebaki dakidizkeo, ordea bethi ezin bihur ditezke noiz nahi.

Silvain Pouvreau

169

Kanpoko mortifikazioneko eserzizez

HOGOI ETA HIRURGARREN KAPITULUA

Larretako eta landetako gauzez minzo direnek seguratzen gaituztenihork eskiribatzen badu zenbait hitz armendodola oso baten gainean,eta hura berriz ezartzen badu bere azalean edo hezurrean, eta landatzenbadu ongi plegaturik eta serraturik, hartarik sortuko den arbolaren fruituguziak izanen duela hitz hura bere baitan eskiribatua, eta inprimatua.Nitaz bezanbat, Filothea, egundaino ezin ederetsi dut gizonaren hobera-tzea gatik, kanpoko gauzetarik, erremangetarik, tresnetarik, illetarik, xir-loetarik hasten direnen antzea eta manera.

Aitzitik iduri dagot hasi behar dela barrenetik: Bihur zaitezte ene ganazuen bihotz guziaz, dio Iainkoak. Ene haurra indazu zure bihotza. Zeren nolabihotza akzioneen ithurburua baita, nolakoa baita bihotza halakoak direakzioneak ere. Espos sakratuak gonbidatzen duenean arima: Eman naza-zu, diotsa, kaxeta bat bezala zure bihotzaren gainean, kaxeta bat bezala zure beso-aren gainean. Bai gertuz, ezen, nork ere Iesus baitaduka bere bihotzean,hark gero hura laster du bere kanpoko obra guzietan. Hargatik, Filothemaitea, gauza guziak baino lehen, zure bihotzaren gainean eskiribatu nahiizandut hitz saindu eta sakratu hau: Bizi dadilla Iesus, segur bainaiz,armendolondoa bere hezurretik sortzen den bezala, zure bihotzetikduzun biziak ekharriko dituela bere akzione guziak, zeinak baitira harenfruituak, salbamenduzko hitz hortaz beraz eskiribaturik eta nprimaturik,ta nola Iesus maite hura biziko baita zure bihotzean, biziko dela halaberzure erremango guzietn, eta ageriko delaure begietan, ahoan, eskuetan,bai eta illeetan, eta sainduki erranen ahal duzula Iondone Paulok bezala,Ni bizi naiz, aitzitik ez ni geiago, baina Iesus bizi da ene baitan. Hitz batez, norkere irabasi baitu gizonaren bihotza, gizona osoki irabasi du. Ordea bihotzhark berak, zeintarik hasi nahi baitugu, nahi du irakhasdiozogun nola berekanpoko iartea eta ibiltea moldatu behar duen: arren hartan ez xoilkidebozione saindua, bainan oraino zuhurzia eta diserezione handi bat ikusdadintzat. Hartarakotz hainitz abisu laburki emaitera noatzu.

Barura paira badezakezu, ongi eginen duzu zenbait egunez barur-tzeaz, Elizak manatzen dituen barurez lekhora; zeren, bertze alde delabaruraren ordinariozko obra, zein baita espiritua goiti alxatzea, haragiarenheztea, bertuteari iarraikitea, eta zeruan sari eta golardo handiagorik

FILOTHEA

168


Dana Maria argi alba, uste dut bertutezko artha dela muga onez lotaraioaitea, goiz onez iratzartzeko eta iaikiteko. Gertuz denbora hura arraia-go da, emeago eta gutiago nahasia; xoriek berek orduan atzartzen gaituz-te iaikitera eta Iainkoari laudorio emaitera, hala non goiz iaikitea ona baitasendo eta saindu izaiteko.

Balaam bere asto-emearen gainean ikhanik Balaken aurkitzera zioan,zeren ordea ezpaitzuen intenzione xuxena, Angeru bat egon zen bideanharen begira, espata eskuan zedukala haren hiltzeko: astoa hiruretan gel-ditu zen Angerua ikusirik, gibelatsu bezala: bizkitartean Balaamek huramakhillaz bortitzki zehatzen zuen haren abia arazitzeko, hala non hirur-garren zeha aldian Balaamen azpian eroririk mirakuillu handiz minzatzubaitzitzaion, ziotsala; Zeregin derautzut, zergatik zehatu nauzu iadanik hirure-tan? Eta handik laster begiak ideki zitzaizko Balaami, eta ikusi zuenAngerua, erraiten zioela: Zergatik zehatu duzu zure astoa? itzuli ezpaliz eneaitzinetik hillen zinitudan, eta hura utziko nuen bizirik. Orduan Balaamekerran zioen Angeruari: Iauna, bekhatu egin dut, zeren eneakien ene kontra iar-ten zinela bidean. Ikustenduzu, Filothea? Balaamek du falta, eta zehatzen dubere asto gaizoa hobenik eztuelarik. Horrela maiz gertatzen zaiku gureegitekoetan: zeren emazte hark ikusten du bere senharra edo haurra eri-turik, eta berehala iarten da barur egiten, sedazko gerrikoaren iauntsten,bere gorputzaren azotatzen eta zinganatzen, Dabitek egin zuen bezala,gauza bera gatik: helaz! adiskide maitea, asto gaizoa zehatzen duzu, zuregorputza gaizki darabillazu, eta eztu hobenik, zure gaitza ezta haren ganikheldu, Iainkoak eztaduka huragatik espata zure gainean billusirik.Xuxenezazu zure bihotza senhar hura Iainkotzat dadukana, haurra millabiziotara zilhegitzen zuena eta urguillukeriara, banaloriara, eta handi nahi-tasunera zeramana. Badakusa gizon batek maiz itsuski erorten dela hara-gizko bekhatutan: barreneko liskarra heldu zaio espata eskuan konszien-ziaren kontra, hare iragaiteko beldurtasun saindu batez. Eta berehalaharen bihotza bere gana bihurturik: ah! haragi traidorea, dio, ah! gorputzfalsoa, saldu nauzu. Eta horra non iarten den kolpe handiz haragi harenazotatzen, legerik eztuten baruren egiten, neurrigabeko isziplinen har-tzen, ezin pairatuzko athorra sedazkorik iauntsten. O arima gaizoa, zureharagia minza ahal baledi Balaamen astoa bezala, erran liazakezu: ondi-kozkoa, zergatik zehatzen nauzu? zure kontra, O ene arima, zure kontraIainkoak armatzen du bere mendekua, zu zare hobenduria: zergatik nara-mazu jendarte gaixtoetara? zergatik ene begiak, ene eskuak, ene espainaksartzen tutzu lizunkerietan? zergatik nahasten nauzu gogogarri itsusiez?Egizu gogoeta onik, eta eztut eragintza gaixtorik izanen. Zabiltza garbie-

Silvain Pouvreau

171

Iduri dagot erreberenzia handitan iduki behar dugula Iesus gure sal-batzailleak eta libratzailleak bere diszipuluei erran zerauen hitza,Ianezazue aitzinera emanen zaitzuenetik. Bertute handiago da, ene zinetstez,presentatzen zaitzunetik hautatu gabe, eta presentatzen den bezala iatea,lehena lehenik, azkena azkenik, zure gustura delarik, edo eztelarik, ezenez gutien on dena bethi hautatzea. Zeren dirudielarik bizitzeko azkenmanera hori hersiago dela, badarik ere bertzea iarriago da orobatasu-nean, ezen, hartaz ez xoilki ukho egiten diogu gure gustuari ere; eta eztahersitasun xipia gure gustua alde guzietara itzultzea, eta haren idukiteaazpiko heldu diren inkontruetan. Geiago da oraino, zeren mortifikazio-ne suerte hura ezta bat ere ageri, eztio nihori traburik emaiten, eta xoildagoka jendeen arteko bizitzeari. Iaki baten gibelatzea bertzearen har-tzea gatik, gauza guziak erhi puntez erabiltea, ganbetaz arraskatatzea,deusik behin ere ez kausitzea ongi aphaindurik edo garbirik, ahamenguzietan misterio egitea, bihotz umu, malgu, flako, platetara erne etaemana baten seinalea da. Kontu geiago egiten dut zeren San Bernardokolio edan zuen, ura edo arnoa zelakotz, absinthiozko urik iakiara eta bereoldez edan balu baino, ezen seinale zen etzuela gogoan zer edaten zuen.Ez axola izaitea zer ian eta zer edan, da perfekzionerekin hitz sakratuhunen konplitzea; Ianezazue aitzinera emanen ziatuzena. Guziarekin ere lek-hatzentut osasunari kalte egiten dioten, eta espiritua ere trabatzenduteniakiak, nolako kalte eta trabu hainitzi egiten baitiote ianhari beroek espe-ziatuek, khe, lanbo eta haizegarriek, nauturalezak beharra duenean ale-geratzeko, arintzeko eta indar hartzeko, zerbait lan Iainkoaren loriatanegitea gatik. Ardura eta neurriz guti aitea hobe da hainitz ordutako barurhersiegiak diren baino, btaren eta bertzearen artean largamendu hanbdi-rik eta soberaniarik egiten denean.

Disziplinak bertute miragarri bat du debozioneko aphetituaren ira-tzartzeko, neurriz hartzen bada. Sedazko athorrak hagitz sebatzen du gor-putza, bainan hartaz usatzea, ordinarioki eztagote ezkonduei, gorputzdelikatua dutenei, ez eta bertze pena handirik iasan behar dutenei. Egia dapenitenziazko egun seinalatuetan iaunts ditekeiela Konfesor zuhur batenkonseilluz.

Gauetik hartu behar da lo egiteko, bat-bederaren indarren arauera,behar den bezanbat, gero egunaz ongi eta probetxurekin zein bere laneanerneki haritzeko. Eta zeren ehun maneraz Eskiritura sainduak, Sainduenexenpluek, eta arrazoinak berak handiro gomendatzen baiterauzkigutegoiztirak gure egunetako parte hoberenak eta fruitutsuenak bezala; zerenoraino gure Salbatzaillea bera deitzen baita goizeko iguzkia, eta Andre

FILOTHEA

170


Jendarteko ibilteez eta bakhar-egoiteaz

HOGOI ETA LAUGARREN KAPITULUA

Konpainien bilha ibiltea, eta hetarik ihez egitea bi gauza dire batabertzetik urrun direnak, eta minzo natzaitzun debozione kortesean gaiz-ki erraitekoak. Konpainietarik ihesi doanak erakusten du laguna higoin-tzen zaiola eta hura mesprezatzen duela, eta konpainien bilha dabillanakaditzera emaiten du alfer dagoela, eta egitekorik eztuela. maite behar duzulaguna zure burua bezala; bada erakusteko, hura maite duzula, etzaizkoioan behar ihesi haren konpainiari, eta erakusteko zure burua maite duzu-la, zure baitan zaudenean, han egon behar duzu. Bada zure baitan zaudebakharri zaudezinean. Orhoitzaite zure buruaz, dio San Bernardok, eta gerobertzeez. Beraz deusek khexatzen ezpazaitu konpainietara ioaitera, edokonpainiarik etxean hartzera, zaude zure baitan, eta solhas egizu zurebihotzarekin. Ordea konpainia heldu bazaitzu, edo zenbait arrazoinekgonbidatzen bazaitu bertzetara ioaitera, zoaz Iainkoarekin, Filothea, etaikuzazu zure laguna bihotz eta begi onez.

Erraiten ohi da konpainia gaixtoak direla zenbait intenzione gaixtozegiten direnak: edo hetan sartzen direnak biziosak, ergelak eta ahalkega-beak direnean: hetarik apartatu behar da, erleak lixtorren eta abeen ozte-tik egiten diren bezala. Ezen nola ozar errabiatuez ausiki izan direnenizerdia, hatsa eta ahagozoa perillosa baita, eta beregainki haurrentzat etagorputz delikatua dutenentzat: hala eztiteke konpartimendurik jendebizios eta desordenatu hekin artean perillekin baizen, behintzat debozio-ne oraino berria eta minbera dutenentzat.

Badira konpainiak bertze deusetako on eztirenak xoilki buruarenalegeratzeko eta tinkhezko lanetarik edo egitekoetarik arintzeko baizen.Hetaz bezanbatean, nola ezpaitzaie itxeki behar, hala ere eman dakidikeiealegeratzeko ordenatu den denbora.

Bertze konpainiek ohoreztasuna dute xedetzat, nolakoak baitira elk-harren bisitak, eta lagunaren ohoratzeko egiten diren biltzarre batzu.Hetaz bezanbat, nola ezpaita hetan arduratu behar, hutsik baliz bezalahekin utzteaz, eztira ere deskorteski mesprezatu behar, baina modestiare-kin egin behar da hekin alderako eginbidea, larre eta xori buru ez izaiteagatik.

Silvain Pouvreau

173

kin, eta ene guthiziadurak enau akometatuko. Helaz! zuk egoitsen nauzusutara, eta eztuzu nahi erre nadin. Khea ekahrten derautazu begietara, etaeztuzu nahi irazeki ditezin. ETa duda gaberik Iainkoak kasu hetan eraitenderautzu; zeha, hautz, arrailla, porokatzatzue zuen bihotzak prinzipalki,zeren hekin kontra beregainki haserre da ene kolera. Segur hatsaren sen-datzeko ezta hanbat premia mainatzeko eta garbitzeko, nola odolarenatheratzeko eta herraien freskatzeko: hala gure bizioetarik sendatzeko, onda egiazki haragiaren sebatzea, ordea guzien gainetik behar dira gure afek-zioneak garbitu eta bihotzak freskatu: bada zer ere eta zertan ere nahi denezta niholatan gorputzeko penitenzia garratsik hartu behar gure gidaria-ren konseilluz baizen.

FILOTHEA

172


konstumatu dut neure buruaren largatzeko eta ohiko egunorozko unhadurez aphurbat arintzeko. Eta horren gainean minzo da egin zuen gogoeta onaz, lehenerran derautzudan bezala. Eginen duzu oraino San Ambrosio mirailtzatharturik: hartaz erraiten baitu San augustinok ezen hainitzetan sartu zelaharen ganbaran (zeren etzitzaion nihori hersten) eta beha zegokala nolairakurtzen zuen, eta aphur bat egonez gero haren begira, bihurtzen zelahitzik erran gabe hari traburik egiteko beldurez, konsideraturik Arzainhandi hari sobratzen zitzaion ephe labur hura bere espirituari indar berri-rik emaiteko, eta haren largatzeko hanbat egitekotarik etzitzaiola eramanbehar. Hala egun batez Apostoluek gure Salbatzailleari erran zioteneannola predikatu eta hainitz gauza egin zuten, hark erran zerauen: zatoztebakhar lekura eta pausazazue aphur bat.

Silvain Pouvreau

175

Gainerakoak dire arimaren probetxuko konpainiak, nolakoak baitirepresuna debotenak eta bertutetsuenak. O Filothea! bethi re zuretzat onta-sun handi bt izanen da maiz halakorik kausitzea. Azitunondoen arteanlandatua den mahaztiak iasaitentu mahatz gizenak eta azitunen gozoadutenak, bertutetsuekin maiz dabillan arima ezin dagoke hek bezalakoaegin gabe. Lixtorrek, berak diren bezala, ezin egin dezakete eztirik, bainanerleekin batean elkharri heltzen zaizko ezti egiten. Debozionean ongi iar-teko eta haritzeko abantail handia da guretzat, arima debotekin ibiltea.

Elkharganatze guzietan bihotz idekia, trebea, sinplea, emea etamodesta bethi da abantaillatuena: badira nihola ere iarten, iaikiten, etahigitzen eztirenak, ezpada hanbat artifiziorekin non guziak unhatzen bai-tituzte. Eta nola behin ere urrats kontatuz baizen pasajeatu, edo kantazbaizen minzatu nahi elukeienak fastika bailetzake bertzeak, halaber arti-fiozko erremangu dadukatenek, eta deusik egiten eztutenek kondatuz etapisatuz baizen neurrigabeki unhatzen dute konpainia: eta jende moldehetan bada bethiere zeinbait urguillukeria. Neurrizko alegrianza behar ohida aitzin-nausi iarri gure konpartimenduetan. San Erromualdo eta SanAntonio paregabeki laudatzen dira zeren begitartea eta hitza baitzutenbozkarioz, arraitasunaz eta kortesiaz bethea, bere buruaren aldera guzizhersiak eta garratsak zirelarik. Alegera zaite alegerekin: Berriz ere erraitenderautzut Apostoluarekin, zarela bethi alegera, baina gure Iauna baitn eta zuremodestia biz ageria guzien aitzinean. Gure Iauna baitan alegera zaitezintzatzerk ere emaiten baiterautzu alegeratzekorik, hura behar da ez xoilki sori,bainan eta ohorezko izan: hala diot, zeren gauza batzu sori dire, zeinakbizkitartean ezpaitire ohorezkoak, eta zure modestia ager dadintzat, begi-razaite bethi dudarik gabe gaizki erraitekoak diren ahalkegaberietarik.Bataren eror arazitzea, bertzearen beltztea, aldekoaren ximikatzea, erhobati min egitea, irri eta alegrianza erhoak eta ahalkegabekoak dire.

Ordea bethiere gogoan barreneko bakhar-egokiaz lekhora, zeinetansar baitzaitezke, konpainia handietan bazara ere; lehen erran dudan beza-la; atsegin hartu behar duzu leku apartean gorputzez egoiteaz, ez ioaite-ko desertuetara, Santa Maria Egipziena, S Paulo, San Antonio, Arsenio etabertze Ermitau zaharrak bezala, bainan aphur bat egoiteko zure gelan,zure baratsean, edo nonbait bertzetan, arren gogotikago zure espirituaekhar dezazun zure bihotzera, eta zure arima alegera dezazun zenbaitgogeta onez eta sainduz, edo zenbiat liburu onik aphur bat irakurriz,Nazianzako Ipizpiku handiak egiten zuen bezala; erraiten baitzuen bereburuaz minzo zela: Pasajetan nenbillan neroni neure buruarekin Iguzkia sartze-rakoan, eta denbora iragaiten nune itsasoaren bazterretan, zeren alegeramendu hura

FILOTHEA

174


Bethi trufa egiten da zaharrez nahi dutenean berregindurik ibilli; erhoke-ria hura ezin paira diteke gaztetan baizen.

Zabiltza ederki, Filothea, ez utz zure gainean pertalezko gauzarik etaongi eztagoenik. Norekin ere baitzabiltza, hura mesprezatzen duzu harenkonpainian bazaude itsuski bestiturik: ordea begira zaite afaitadura, bana-loria, kuriostasun eta ergelkeria guzietarik. Zaude bethiere, ahal bezanbat,sinpletasunaren eta modestiaren alde, zein baita duda gabe edergarririkhandiena eder direnentzat, eta eskusarik hoberena eder eztirenentzat.Iondone Petrik emazte gazteak prinzipalki abisatzen tu, buruko illeakeztetzatela ekhar horreinbat ixurturik, komaturik, biribildurik, eta sugegisa korapillaturik. Hain umu eta flako diren gizonak non ederkeria hetandenbora galtzen baitute, leku guzietan aiphatzen dira erdi gizon eta erdiemakume balite bezala. Eta emazte banaloriatsuez erraiten ohi da berekastatean eta ohorean floxak eta flakoak direla: ezpere baldin kastitaterikbadute, hura ezin ezagut diteke hanbat nahasgarriren eta fitzkeriarenartean. Erraiten omen dute, hortan eztutela deus gaizkirik pensatzen;baina nik berriz diot, lehen ere erran dudan bezala, deabruak halako gau-zetan bethi zerbait gaizki pensatzen duela. Nitaz bezanbatean, nahi nukeene debota, dela gizon, dela emakume, bethi bere konpainiako guziakbaino obeki bestitua lizen, ordea ponpiresun eta afaitadura gutiagorekin:eta errefauetan errana den bezala, aphareillatua lizen graziaz, ederkitasu-naz, eta mereziez. San Luis Franziako Erregeak hitz batez trinkatzen du,batbedera behar dela bestitu bere graduaren eta estatuaren eredura, halanon zuhurrek eta prestuek ezin erran dezaketen, sobera egiten duzu, ezeta gazteek, gutiegi egiten duzu. Baina kasu emanik gazteek eztutela nahi-ko ederkitasunaz kontentatu, egon behar da zuhurren erranetan.

Silvain Pouvreau

177

Tresnen ederkitasunaz

HOGOI ETA BORTZGARREN KAPITULUA

Iondone Paulok nahi du emazte debotak (orobat erran behar dagizonez) ibil ditezila hei dagozten bezalako arropez ederki bestiturik gogogarbirekin eta soberaniarik gabe.Bada aldagarrien eta bertze trenen ederkitasuna heldu da estofatik, mol-detik eta xahutasunetik. Xahutasunaz bezanbatean, hura bethi kasik ber-din iduki behar da gure arropetan, eta ahal badaidigu, eztugu kutsurik edolizunik bat ere utzi behar hekin gainean. Kanpoko xahutasunak nolazbaitseinalatzen du barreneko garbitasuna eta ohorea. Iainkoak berak gorpu-tzeko garbitasuna nahi du haren aldaretara hurgiltzen diren eta debozio-neaz kargu prinzipala dadukaten gizonetan.

Arropen gaiaz eta moldeaz bezanbat, hekin ederkitasuna hainitzaldetarik konsideratzen da, denborari, adinari, graduari, konpainiei, oka-sionei behaturik. Ordinarioki nihor ederkiago preparatzen da besta egu-netan, eta are hobeki besta buruetan. Penitenziazko denboran, nolaGarizuman, hagitz beharago iarten da: esteietan estei arropak iauntstentu, eta doluzkoak ahukuetan: Prinzeen aitzinean alxatzen du bere estatua,eta etxekoen artean hura beheititu behar du. Emazte eskonduak bereburua ederki iduki dezake, eta behar du ere, bere senharraren aitzinean,hark hala nahi duenean. Orobat egiten badu senharra kanpoan denean,galdeginen zaio noren begiak nahi dituen faboratu artha partikular hor-taz. Edergaillu geiago utzten zaie ezkongaiei, zeren zilhegiki desideradezakete hainitzi eder izaiteko, hala egiten eztutelarik, xoilki eskontzasaindu batez espos baten irauasteko borondaterekin baizen. Halabernihork eztu gaizki hartzen berriz eskondu nahi duten alhargunak nolaz-bait apuntzen badire, baldin ergelkeriarik erakusten ezpadute; zeren nolaiadanik etxeko andre izan baitira eta alhargun-dolua iragan baitute, nornahik uste du brua dadukatela pausatua eta zuhurra. Ordea gorputzezbezala bihotzez ere egiazki alhargun direnez bezanbatean, hei eztagotebertze edergarririk humiltasuna, modestia eta debozionea baizen: zerennahi baderauezate gizonei amoriorik eman, eztira egiazko alhargunak; etaegiazko alhargunak ezpadira, eta nahi ezpadiote nihori amoriorik eman,zertako darailtzate amoriogarrizko sukaiak eta errementak? Arrotsik osta-tatu nahi eztuenak khendu behar du arramua edo seinalea bere etxetik.

FILOTHEA

176


baitadukate, eta ordu, bai leku guzietan hainitz hitz saindu eta pitzgarriz-ko erraiten baitute solhasak dakharkeien bezala, hetan gogoa eztadukate-larik batere. Eta hitz eder hek erranez gero uste dute nolakoak baitirahitzak, berak ere halakoak direla; bizkitartean ezta egia.

Silvain Pouvreau

179

Minzatzeaz, eta lehenik nola minzatu behar denIainkoaz

HOGOI ETA SEIGARREN KAPITULUA

Midikuek ezagutza handi hartzen dute gizonaren osasunaz edo erta-sunaz haren mihia ikusiz, eta gure hitzak dira egiazko seinaleak erakuste-ko nola eta zerta iarriak diren gure arimak. Zure hitzez, dio gureSalbatzailleak, iustu erakusiren zare, eta zure hitzez kondenaturen. Eskua bere-hala ekhartzen dugu minik sentitzen dugu lekura, eta mihia maite dugungauzara.

Beraz Iainkoa hagitz maite, baduzu Filothea, maiz minzatuko zareIainkoaz zure etxekoekin, adiskidekin eta hauzoekin eginen ditutzun sol-has familieretan. Bai segur: zeren iustuaren ahoak zuhurzia erabilliko du gogo-an, eta haren mihiak iujeamendua aiphatuko du. Eta nola erleek bere mokoxo-az ezpaitute erabilten eta berezten eztiaz bertzerik, hala zure mihia bethibere Iainkoaz eztiztaturen da, eta eztu gozo handiagorik izanen sentitzeazbaino zure ezpainetarik iarieten direla haren izen sainduaren laudorioaketa benedizinoak, San Franzesez erraiten den bezala, Iesus izen sakratuaaiphatzen zuenean, bere espainak edoskiten zituela eta limikatzen, mun-duko eztitasunik, handiena hetarik atheratzeko bezala.

Ordea bethi Iainkoaz minzazaite, Iainkoaz bezala, erran nahi da,erreberenziarekin eta debozionerekin: ez; zure burua egiten duzula iakin-sun eta predikari, bainan espiritu eme, karitatetsu eta humil batekin debo-zionezko eta Iainkozko gauzen ezt gozoa emero isurtzen duzula xortaka,batean bataren, bertzean bertzearen beharrietara, Kantikhetan EsposAndreaz erraiten den bezala: Iainkoari zure bihotzean barrena othoitzezzagotzala plazer duela ihinza saindu hura enzuten zaituztenen bihotzerai-no sararazi.

Guzien gainetik Angeruzko ofizio hura egin behar da eztiki etagozoki, ez eranzule gisa, bainan inspirazinoz bezala; zeren gauza miraga-rria da, zein hamu eta beitha botheretsu den bihotzen erakhartzeko, zer-bait onez mansoki eta emeki bertzeekin minzatzea.

Beraz ez sekulan minza Iainkoaz hala dagidanz, elhe gisa eta solhasegin nahiz bezala; bainan hartaz minza zaite bethi zinetan eta debozione-rekin. Horrela minzo natzaitzu zure libratzeko hainitzen baitan kausitzenden banaloria seinalatu batetarik: zeinek bere burua debozionean nausi

FILOTHEA

178


direla, edo bertzetara itzulten zarela, edo zerbait bertzez, zure zuhurtziakirakhasiko derautzun arauera.

Espiritu batek ahal dituzkeien kondizione gaixtoenetarik bat, da,burlari izaitea Iainkoak bizio hura neurrigabeki gaitzesten du eta hartazezin erran ditezkeien bezalako gastiguak egin izantu. Deus ere ezta halaiarria karitatearen eta geiago are debozionearen kontra, nola lagunarenmesprezioa eta gutimendua. Bada lagunaz egiten den burlakeria eta irriaezta nihoiz ere egiten mesprezio hura gabe; hargatik bekhatu hagitz han-dia da, hala non Dotorek arrazoin baitute erraiteko, burlakeria dela lagu-nari hiutzez egin dakidizkeon ofensa eta bidegabe guzietarik gaixtoena;zeren zerbait bertze maneraz nihork nihor ofensatzen duenean zerbaitkontutan daduka ofensatzen duena, baina burlakeriak ofensatzen du mes-preziorekin eta gutimendurekin.

Ordea hitzezko iokoez bezanbatean, zeinak egiten baitira bataz edobertzeaz bozkario eta arraitasun emerekin, hek Eutrapelia daritzon bertu-teari dagote; guk hari konbersazione onaren izena eman diozokegu eta hitzalegera hetaz errekreazione honesta eta amolsua hartzen dugu batbedera-ren eskas makurrek emaiten dituzten fitsezko okasioneen gainean. Xoilkibegiratu behar gare arraitasun kortes hartarik burlatasunera iragaitetik.Bada burlatzeak ertxatzen gaitu lagunaz irri egitera hura mesprezatuz etamendreetsiz; bainan arraitasunak eta dostaketak irri eragiten deraukulibertate lano, fidanza garbi, eta largotasun familier batez zenbait hitzez-ko sotilleziarekin. San Luisek, barazkan-ondoan fraideak gauza goiezminzatu nahi zitzaizkonean, ezta ordua, ziosten, horrelakoez minzatzeko,baina zenbait hitz iokolariz eta dostailluz alegeratzeko, berra batbederak nahi duenakorteski. Hori erraiten zuen bere aitonen semeak faboratzea gatik, zeinakharen aldean baitzeudezin zenbait begitarte izaiteko haren maiestateaganik. Zer ere baita, Filothea, hala iragan dezagun denbora dostaketez,non eternitate saindua begira dezagun debozioneaz.

Silvain Pouvreau

181

Hitze ohoreztasunaz, eta batbederari zor zaion errespetuaz

HOGOI ETA ZAZPIGARREN KAPITULUA

Nihork hitzez egiten ezpadu bekhaturik, dio Iondone Iakuak, hura dagizon konplia. Begira zaite erneki hitz itsusirik bat ere atheratzetik: zerenhalakorik erraite eztuzularik intenzione gaixtoz, badarik ere enzuten dute-nek bertzela hardezakete. Hitz itsusia bihotz flako batetan eroririk, heda-tzen eta barraiatzen da olio xorta oialaren gainean bezala, eta batzutanbihotzean hala sartzen da, non hura bethetzen baitu milla haragizkogogoramenduz eta pitzgarriz. Ezen gorputzeko pozoina ahotik sartzenden bezala, bihotzeko pozoina ere beharritik sartzen da, eta hura ekhar-tzen duen mihia hiltzaille da, zeren hark aurtikhi duen pozoinak bere kol-pea kasuz egin eztuelarik, enzuleen bihotzak zenbait kontrapozoinezborthitztuak izanez, guziarekin ere ezta haren falta izan zeren eztituen hil.Eta nihork ezterradiazadala halakorik eztuela gogoan, zeren gogoarenberriak dakizkien salbatzailleak erraiten du, mihia minzo dela, bihotzak gain-di eginez. Eta gogo gaixtorik eztugularik, badarik ere gaixtoak hainitz gaiz-ki pensatzen du, eta bethi hitz gaixto hetaz ixilik baliatzen da norbaitenbihotzaren iragaiteko. Erraiten da Anjelika daritzon belhar batetarik iandutenek bethi hatsa dutela ezti, plazent eta gozo, halaber ohoreztasunaeta kastitatea, zein baita angeruzko bertutea, bihotzean dadukatenek,hitzak ituzte bethi garbiak, kortesak eta ohorezkoak. Gauza itsusiez etaerhoez bezanbatean, apostoluak eztu nahi aipha ditezin ere, seguratzengaituela deusek ere eztituela aztura onak hala gaixtatzen, nola solhas gaixtoek.

Hitz lizunak estaliki, sotilki eta artezki erraiten badira, neurrigabekidira pozoinsuagoak; ezen nola zenbatenaz dardo bat zorrotzago baita,hanbatenaz errazkiago sartzen baita gure gorputzetan, halaber zenbate-naz hitz gaixto bat artezago baita, hanbatenaz iragaitenago da gure biho-tzetan. Eta uste dutenek gizon fetxo direla, halako hitzik konbersazioneanerranez, eztakite zertako eginak diren konbersazioneak; zeren bildu behrdira, erle-elzoak bezala, eztiaren atheratzeko zenbait konpartimenduamolsutik eta bertutezkotik, ez ordea deus usteldurik edozkiteko, elkhar-ganatzen diren lixtafinen ozteak egiten duen bezala. Zenbait rehok errai-ten baderautzu eder ezten hitzik, erakusazu zure beharriak ofensatuak

FILOTHEA

180


gutiko gauza xumea baliz bezala hekin aldean. Ni enaiz bertze gainerako gizo-nak bezala, zioen fariseu zoro hark. Batzuek eztadukate urguillukeria agerihura, bainan eztakidan atsegindura zer bat xoilki hartzen dute bertzerengaizkiaren konsideratzeaz, bere baitan, ustez, duten gozokiago dastatze-ko eta bertzei dasta arazteko. Eta lakhetze hura hain da gordea eta ezinezagutuzkoa, non begi onek ezpaditu nihork, ezin hura ikus baitezake, etahartaz ukituak direnek berek hura ezin ezagut baitirote, norbaitek erakus-ten ezpaderaue. Bertzeek, bere buruaren lausengatzea eta ederki athera-tzea gatik, bere konszienzian dituzten garrien eta ausikien ematzea gatik,errazki iujeatzen dute bertzeak kutsatuak direla berek besarkatu dutenbizioaz, edo enbait bertze bezain handiz. Hainitzak iarten dire arinkiiujeatzen, xoilki zeren plazer hartzen duten hortik hemendik asmuz min-zatzeaz, nolakoak diren bertzeak bere gogoaren hala dagidanz largatzeagatik. Baldin suerte gaitzez egia batzutan kausitzen badute bere iujea-menduetan, bethi gaizki iujeatzeko ausartzia eta guthizia hala berretzenzaie, non nekhez hura utz baitezakete. Bertzeek uijeatzen dute bere pasio-nearen arauera, bethi ongi maite dutenaz, eta behi gaizki gaitzesten dute-naz, kasu miragarri, bainan egiazko batetan baizen; zeintan amorio sobe-ra izanak ertxatzen baititu iujeamendu gaixtorik emaitera maite dutenazere. Gauza lastimagarria, bainan hala ere amorio itsusi, eskas, nahasi etaerbal batetarik sortzen dena, zein baita ielosia; zeinak, nor nahik dakienbezala, begitarte sinple baten gainean, munduan den irri ixilik arinenagatik, bere kidea kondenatzen baitu fedea hautsi balu eta bertzerekin bek-hatu egin baleza bezala. Finean beldurrak, handi-nahitasunak, eta bertzehorrelako buruko febleziek maiz hainitz leku emaiten dute idurikortekoeta iujeamendu arinik egiteko.

Ordea zer erremedio? Ethiopiako osiusa daritzon belhar uretik eda-ten dutenek uste dute leku guzietan ikustentuztela sugeak eta gauza iziga-rriak; urguillukeria, inbidia, handi-nahitasuna, gaitzerizkoa iretsi dutenek,eztute ikusten gauzarik, non eztaritzaten hura gaixtoa eta gaizki erraite-koa dela. Lehenbizi hek senda ditezintzat, palma-arnotik hartu behardute, eta orobat erriaten dut azkeneko hautaz. Edan ezazu, ahal bezanbat,karitatearen arno sakratua; libratuko zaitu uijeamendu makhur hek pitz-ten derauzkitzuten fuineko khe gaixtoetarik. Karitatea beldur da gaizkia-rekin inkontra dadin, ezta beraz perillik haren bilha doan, eta hura inkon-tratzen duenean, itzulten du burua hartarik, eta ez ikusi iduri egiten du;aitzitik begiak serratzentu hura ikus dezan baino lehen, haren ikustekosentitzen duen seinalerik xipienean; eta gero sinplezia saindu batez zinets-ten du etzela gaizkia bera, baina xoilki gaizkiaren itzala edo zenbait itxu-

Silvain Pouvreau

183

Jujeamendu arinez

HOGOI ETA ZORTZIGARREN KAPITULUA

Eztezazuela nihork iujea, eta etzarete iujeaturen, dio gure arimen salba-tzailleak. Eztezazuela nihor kondena, eta etzarete kondenaturen. Ez, dio apos-tolu sainduak, eztezazuela iujea, denbora baino lehen, Iauna datorren artea, harkagertuko du ilhunbetako sekeretua eta bihotzetako konseilluak erakusiko tu. O zeindesgogara zaizkon Iainkoari iujeamendu arinak! Arinak dire gizonkumeeniujeamenduak zeren eztira bata bertzearen iuje, eta iarten direnean iujea-tzen, gure Iaunaren ofizioa betetzen dute. Arinak dire, zeren bekhatuarenmalizia eta gaixtakeria prinzipala heldu da bihotzeko intenzionetik etakonseillutik zein baita ilhunbetako sekeretua guretzat. Arinak dire, zerenbatbederak aski du zer egin, bere burua iujeatu nahi badu, bere lagunaiujeatu gabe. Iujeatua ez iazitekotzat, gauza orobat premiazkoa da, nihorbertzerik ez iujeatzea, eta bere burua bera iujeatzea. Ezen gure iaunakbata debekatzen deraukun bezala, apostoluak manatzen gaitu bertzea.Geurok gure burua iujea bageneza, ez gindezke iujea. O Iainkoa ordea! guzizkontrara hari gare, zeren debekatu zaikuna ardura egiten dugu; bethierelaguna iujeatzen baitugu, eta eztugu behin ere egiten manatuak garena,zein baita geurok gure burua iujea dezagula.

Iujeamendu arinen kontrako erremedioak eman behar dira, behatu-rik nondik, eta zertarik heldu diren. Badira bere naturalezaz, gaitz,garratz, latz eta samin diren bihotzak, eta halaber hartzen duten guziasamintzen dutenak. Hetaz dio profetak itzulten dutela iujeamenduaabsinthiora, ikusirik eztutela nihoiz ere iujeamendu emaiten lagunaz aha-lik zorrotzkiena eta garratzkiena baizen. Halakoak behar handia dutemiduku espiritual on baten eskuetan erorteko; zeren nola bihotzekokharmintasun hura baitute sorkuratik, gaitz da hari garaitzea, eta berezbekhatu eztelarik, bainan eskas-makhur bat xoilki delarik, guziarekin ereperillosa da, zeren, hura dela bide, iujeamendu arinak eta gaizki erranaksartzen eta nausi iarten baitire ariman barrena. Batzuek arinki iujeatzendute, berak ez garratz, baina bai urguillu izanez, uste dutela, bere ohoreagoititzen dutela bertzerena beheititzen duten eredura. Espiritu superbio-ak eta burupetsuak. Bere buruarekin loriatzen, pinpirinatzen, eta haingora iarten dira bere kontuz, non gainerako guzia ikusten baitute, deus

FILOTHEA

182


minzatzeko. Iujeak haren borondatearen deklaratzailleak eta erakusleakdira, eta eztute sentenziarik eman behar haren ganik ikhasirik baizen, iaki-nik ordenatuak direla guri harkhez erraiteko zer nahi duen. Bertzela egi-ten badute bere buruko pasionei iarraikiz; orduan egiaki berek iujeatzendute, eta halatan berak iujeaturen dira. Ezen debekatuak dira gizonakgizon bezala bertzeen iujeatzetik.

Gauza bat ikustea edo ezagutzea ezta hartaz iujeatzea; zeren iujea-menduak (behintzat eskiritura sainduaren minzatzeko maneraren arauera)lehen egiten du kontu zerbait trabu, dela xipi, dela handi, dela egiazkodela idurizko, ba dela sondatzeko, klaratzeko eta khentzeko. Hargatikbadio, zinetsten eztutenak iadanik iujeatuak direla, zeren ezpaita hekindanazioneaz dudatzerik. Ezta beraz gaizkirik lagunaz duda egiteaz? Ez,zeren ez gara debekatuak dudatzetik, bai iujeatzetik; guziarekin ere ordeaez gara zilhegi dudatzera, ez eta iduripen hartzera xehez xehe baizen, arra-zoinek eta seinaleek dudatzera bortxatzen gaituzten bezanbat; bertzeladuda eta idurikortasuna temerariozkoak dire.

Zenbait begi gaixtok ikusi balu Iakob, Errakeli ur putzuaren aldeanmusu eman zioenean, edo ikusi balu Errebeka Eliezer ganik esku mutur-ioiak eta beharri dilindakak hartzen, nola gizon ezagutu gabea baitzenherri hartan, duda gabe gaizki gogatuko zen bi mirail kastitatezko hetaz,ordea arrazoinik eta zimendurik gabe; zeren akzione bat berez orobate-koa denean, temerariozko idurikortasuna da, hartarik gaizkirik atheratzea,hainitz aitzindarizko eta ordu bereko seinalek indar emaiten ezpadiotehartaz egiten den arrazoinamenduari. Temerariozko iujeamendua ere da,egin baten gatik erraitea nork ere hura egin baitu gaizki erraitekoa dela:bainan hori sarri klarkiago erakusiko dut.

Finean, bere konszienziaz zinetan artha dadukatenak guti emanakdire iujeamendu arinik egitera. Zeren nola erleak, denbora brumatsua,goibela eta uritsua ikusirik, sartzen baitira bere kofauetan, eztiaren erre-kaitatzeko; halaber arima prestuen gogoetak eztira ilkhiten gauza nahas-tekatuen gainera, eta lagunaren obra ilhunbetsuetan eztira sartzen; aitzitikhekin ez inkontratzea gatik, biltzen dira bere bihotzean barrena, bere one-ramendurako erresoluzione onen arrimatzeko eta ordenatzeko.

Arima alfer baten egitekoa da, bertzeren bizitzearen zelatatzen, son-datzen eta miratzen iartea. Lekhatzentut, bai etxeko mainadan, bai herrianbertzeez kargu dutenak: zeren hekin konszienziaren parte handi bat da,begiak iduki detzaten eta erne daudezin bertzeen konszienziaren gainean.Begite bada bere eginbidea amudiorekin: hori eginik, beudez bere baitan,horatz denaz bezanbatean.

Silvain Pouvreau

185

ra zela. Baldin bortxaz ezagutzen badu gaizkia bera dela, berehala itzultenda hartatik, eta egin ahala egiten du haren iduriaz ahanzteko; karitateaerremedio handia da gaitz guzien eta beregainki hunen kontra.Horitasuna dutenen begiei iduritzen zaie horiak direla gauza guziak; errai-ten da hekin sendatzeko min hartarik, eman behar zaiela enada-belharraoin solaren azpian eta haren gainean ibilli behar dutela. Gertuz, iujea-mendu arinezko bekhatua horitasun espirituala da; hartaz ukhituak dire-nei iduri dagote gaixto direla guziak; bainan hartarik sendatu nahi duenakbehar ditu erremedioak eman, ez begietan, ez adimenduan, bainan afek-zionetan; zeinak baitira arimaren oinak. Zure afekzioneak eme badira,zure iujeamendua eme izanen da; karitatetsu badira, orobat izanen da zureiujeamendua karitatetsu. Hirur miragarrizko exenplu emaiten derauzki-tzut begien aitzinean. Isakek erran zuen Errebeka zuela arreba; Abimelekikusi uen harekin hari zela dostetan, erran nahi da, hura maiteki karesa-tzen zuela, eta berehala iujeatu zuen haren emaztea zela; begi nordest etagaixto batek iujeatu zukeien haren amorantea zela, edo haren arrebabazen, harekin egiten zuela bekhatu; ordea Abimelek egitate hartarik ahalzukeien opinione karitatetsuena hartu zuen. Orobat egin behar da bet-hiere, Filothea: iujeatu behar duzu lagunaren faboretan ahal bezanbat.Akzione batek ehun begitarte ahal balitu, behatu behar zaio ederrenean.Andre Dana Maria izorra zen, San Iosefek hori klarki ikusten zuen, ordeazeren bertze alde ikusten baitzuen hura guziz saindua, guziz garbia, guzizangeruzkoa zela, nihoiz ere ezin zinetsi zuen izorra zitekeiela bere egin-bidearen kontra, hala non deliberatu baitzuen haren ganik apartatzera, etaIainkoari utztera hartaz iujeamendu eman zezala, eta Birjinaz opinionegaixtorik hartzeko seinalea handi eta bortitz izana gatik, berak etzuenhura niholatan iujeatu nahi izan. Zergatik ez ordea? zeren Iosef gizon ius-tuak geiago ezin eskusa dezakeienean bertzenaz prestutzat ezagutzenduen gizonaren obra eta intenzionea, halarik ere eztu hura iujeatu nahi,bainan hartaz den guzia khentzen du bere espiritutik, eta Iainkoari utztendio iujeatzera. Halaber gure Salbatzailleak, gurutzean iosirik zegoela, hurairatxekiten zutenen bekhatua ezin osoki eskusa zezakelarik, bederen hekinmalizia guritu zuen, erraiten zuela etzeakitela zer hari ziren. Bekhatua ezineskusa dezakegunean, derragun ezpere urrikalkizuna dela bekhatorea, etaiakin gabez edo flakoz erori dela, ahal dukeien aitzakiarik hoberena ekhar-tzen dugula haren faboretan.

Beraz sekulan ezin iujea dezakegu laguna? Gertuz ez sekulan.Iainkoak, O Filothea, kortetan iujeatzentu hobenduriak eta gaixtaginak.Egia da serbitzatzen dela Iustizia-gizonen hitzez gure beharrietan klarki

FILOTHEA

184


ageri direnen emendatzetik, obra onak gaizkira itzultzetik, nihoren baitanezagutzen duzun ongiaren ukhatzetik, maliziozki disimulatzetik eta hitzezgutitzetik: zeren manera hetan guziez Iainkoa handiro ofensa zenezake;guzien gainetik ordea guzurrezko akusurik egin bazeneza, eta egia ukha-tzen bazendu lagunaren kaltetan. Ezen bi bekhatu dira, gezur erraitea, etabertan lagunari kalte egitea.

Gaizki erraitekotzat aitzin-ohorezko hitzik atheratzen, eta zotillezia-rik, edo trufakeriarik, batak bertzearen artean erraiten dutenak, gaizkierraille guzietarik artezenak eta pozointsuenak dire. Zinetan nago, diote,hura dut maite, eta gainerakoaz gizon ongi egina da, bizkitartean ordeaegia erran behar da, falta zuen halako traidorekeriarik egiteaz: Neskatohagitz bertutetsu da, bainan atzeman eta erori zen; orobat da bertzehitzezko edergailluez. Ez othe duzu artea ikusten? Arkuaz aurtiki nahiduenak, tragaza bere gana ahal bezanbat tiratzen du, bainan eztu hala egi-ten, bortitzkiago haren dardatzeko baizen. Badirudi horrelako bernizariekbere gaizki erranak erakhartze tuztela bere gana; bainan eztute horrelaegiten bere hitz gaixtoen tinketzago aurtikitzeko baizen, enzuleen biho-tzetan barrenago sar ditezintzat. Trufaz bezala ereiten den gaizki erranaguzietarik hilgarriena da oraino; zeren nola zeguta ezpaita berez pozoinhagitz khexagarri, bainan aski baratxezko, eta errazki erremediatuzko,ordea mahatzarnoarekin edanik ezin khenduzko baita: halaber gaizkierrana berez arinki beharri batetik sar, eta bertzetik ilkhi litekeiena, errai-ten ohi den bezala, finkatzen da enzuten dutenen fuinean, presentatzenzaienean zenbait hitz zotilletan eta alegeretan. Aspidearen pozoina dute bereespainetan, dio Dabitek. Aspideak bere ausikia egiten du ezin kasik ikusiz-koa, eta haren pozoinak berehala emaiten du atsegingarrizko hasgite bat,zeinaren bidez bihotza eta erraiak zabaltzen baitira, eta pozoina hartzenbaitute, hala non ezpaita gero erremdiorik haren kontra.

Ezterrazula, horrelakoa da hordilari bat, hura ikusi duzularik hordi-turik: ez eta haragizko bekhatuzalea da, hura bekhatu hartan aurkituduzularik, ez eta bere ahaidearekin lizunki dabilla, hura inkontru gaixtohartan kausitu baduzu ere; zeren beihingo obrak eztio gauza bati izenaemaiten. Iguzkia behin gelditu zen Iosueren biktoriaren faboretan, etabertze aldi batez ilhundu zen gure Salbatzaillea hil zenean: hargatiknihork eztu erranen Iguzkia ezin higituzkoa, edo ilhuna dela. Noe behinhorditu zen, eta Loth bertze behin, eta Lothek, horditzeaz lekhora, gor-putzez egin zuen bekhatu bere alabekin; badarik ere etziren hordilari izanez bata ez bertzea, eta azkena etzen hargatik alabakoia: Iondone Petrioraino etzen odol-isurtzaille, behin odol isuri bazuen ere, eta etzen arne-

Silvain Pouvreau

187

Gaizki erranez

HOGOI ETA BEDERATZIGARREN KAPITULUA

Iujeamendu arinak edo temerarioak bihotzean emaiten du asaldua,lagunaren mesprezioa, urguillukeria, bere burua baitako gogalgintasuna,eta ehun bertze galgarrizko obra egitentu, zeinen artean gaizki erraitekaklehen lekua eta gradua baitaduka, jendartekotasunaren egiazko izurriteaizanez. O zergatik eztut Aldare sainduko ikhatz gorrietarik bat gizonenespainak ukhitzeko, hekin gaixtotasunaren khentzeko, eta bekhatuarengarbitzeko, Serafinak Isaiasen ahoa garbitu zuen bezala! Nihork gaitzerraitekak kehn baletza mundutik gaixtakeriazko bekhatuetarik partehandi bat khen lezake.

Nork ere bidegabezki omen ona edekiten baitio bere lagunari, egi-ten duen bekhatuaz lekhora, obligatua da hari bere ohorearen bihurtzera,bertzela edo bertzela, hartaz erran dituen gaizkiak hainitz moldezko direneredura. Zeren nihor ezin sar diteke zeruan bertzeren ontasunik badadu-ka goraturik, eta kanpoko ontasunetarik hoberena da aiphamen ona.Gaitz erraiteka, da hiltzeka bat. Ezen baditugu hirur bizitze; badugu bizi-tze espirituala, zeina baitago Iainkoaren grazian; badugu gorputzekoa,zeina baitago ariman; badugu jendartekoa, zeina baitatza omen onean.Bekhatuak eramaiten derauku bizitze espirituala, herioak gorputzekoa, etagaizki erranak ebakiten derauku jendarteko bizia: Ordea gaizki errailleakmihi aurtiki batez hirur heriotze egiten ohi tu: hiltzen du bere arima, etahura enzuten duenarena hiltzeka espiritual batez, eta nortaz ere gaizkiminzo baita, hari edekiten dio jendarteko bizia. Ezen San Bernardokzioen bezala, gaizki errailleak, eta gaizki erraillearen enzuleak, biek orobatdeabrua dute bere gainean: ordea batak hura du mihian, eta bertzeakbeharrian. Dabitek, gaizki errailleez minzo dela, Bere mihiak zorroztu ituz-te, dio, sugeak bezala. Bada sugeak mihia du bi adarretakoa, eta bi punteta-koa, Aristotek dion bezala, eta halakoa da gaizki erraillearen mihia, zerenaurtiki aldi batez enzulearen beharria, eta gaizki aiphatzen denaren oho-rea eta omen ona ausikitzen du pozoatzen.

Arren nagotzu bada, Filothe guziz maitea, nihortaz gaizkirik ezerraiteaz, ez xuxen, ez makhur. Begira zaite gezurrezko hobenik edo bek-haturik lagunaren gainean emaitetik, estalirik daudezin eskasen agertzetik,

FILOTHEA

186


zuhur gabeko trebetasunak, horrelakoaren edo halakoaren erorgarri direnhitzezko edo erremanguzko largoegitasunak aiphatzen dire neskatoenaitzinean, ni minzo ezpanaiz libroki halako gaizkiaren kontra, eta huraeskusatu nahi badut, halako solhasa entuzten duten arima gazteek etauzterrek hartuko dute leku bere buruaren largatzeko zerbait halakorik egi-tera; beraz hekin kontra orduan berean largoki minza nadin, lekhat egonahal banadi bertze ordu hobeago baten begira, hei serbitzu on haren egi-teko, eta aiphatzen direnen kalte gutiagorekin.

Hortaz lekhora, behar da oraino ene eginbidea den halako gauzarenkontra minzatzea, hala nola konpainiako lehenetarik bat naizenean, etaminzo ezpanaiz, idurituko baitzaie bizioaren alde naizela; azkenetarikbanaiz, eztut eskurik hartu behar deusik kontra erraiteko; guzien gainetikordea behar naiz ere hitzetan hersiki xuxen kausitu, hala non hitz bat eresobera erran eztezadan. Konparazionera, minzo banaiz gizon gazte edoneskato baten trebanziaren kontra, zeren sobera regel eta perillosegi den;O Iainkoa, Filothea, pizuak xuxen iduki behartut gauzaren ez emenda-tzeko izpi batez ere; iduripen arin bat baizen ezpada, eztut deus bertzerikerranen: ustegabetasun huts bat baizen ezpada, eztut erranen geiagorik;ustegabetasunik, edo gaizkirik delako iduripen egiazkorik ezpada, bainaxoilki zenbait espiritu maliziosek handik hartu nahi badu gaizki erraitekoaitzakiarik, eztut erranen deus ere, edo hura bera erranen dut. Ene mihia,lagunaz minzo naizenean, ene ahoan dago, nabala berberaren eskuanbezala zainen eta hezurren artean ebaki nahi duenean. Behar da emanendudan kolpea hain xuxen den, non eztezadan erran ez geiagorik ez gutia-gorik, dena den baino. Finean bekhatuaren kontra minza zaitezinean,guzien gainetik orhoitu behar zare, hura egin duenaren ahalik arinkienaukhitzeaz.

Egia da bekhatore itsusiez, feriatuez eta ageriez minza gaitezkelalibroki, kondizionerekin hetaz minzatuko garela karitatezko gogoz, etahekin urrikariz, ez ordea urguilluki eta burugogorka, ez eta bertzearengaizkiaz atsegin hartzea gatik; zeren, azkeneko hunez bezanbat, bihotzerori eta ez deus baten egitekoa da. Guzien artetik lekhatzen tutIainkoaren eta elizaren etsai famatuak, zeren ahal bezanbat oiu egin beharda hekin kontra, nolakoak baitira fedearen kontra iarri direnen eta eliza-ko batasuna zathitzen dutenen ozteak edo saldoak, eta hekin buruzagiak.Karitatea da otsoari oiu egitea ardien artean sartu denean, bai eta non erebaita.

Batbederak hartzen du esku prinzeez minzatzeko eta iujeamenduemaiteko, hjerri eta erresuma osoez gaizki erraiteko, hekin aldera dituen

Silvain Pouvreau

189

gari, behin arnegatu bazuen ere: Nihork bizio edo bertute baten izenahartzekotzat, behar da hartan aitzinatu eta ohitu den. Beraz falseria daerraiteaz gizon bat haserretsu eta ohoin dela, behin ikusi izan delarikhaserretzen edo ebatsten.

Norbait luzeki biziotsu izan delarik, peril da nihork gezur errandezan, biziotsuaren izena emaiten badio. Simon Sorhaioak erraiten zuenMadalena bekhatoreza zela, zeren ezpaitzuen denbora handi halakoa zela;badarik ere gezurra zioen; zeren etzen geiago bekhatoreza, baina penitentguziz saindu bat zen: hala ere gure Salbatzaillea iarri zen haren alde.

Fariseu erhoak publikanoa zedukan bekhatore handitzat, edo naskiiniustutzat, emakhoitzat, arrogatzailletzat ere, bainan handiro enganatuazen, zeren oren hartan berean iustuturik zegoen. Helaz! Iainkoaren onta-suna hin handia denaz gero, non begi kheinu bat aski baita haren grazia-ren ardietsteko, zer seguranza ahal dukegu atzo bekhatore zena egun erebekhatore dela? Aitzineko egunak eztu oraikoa iujeatu behar, ez eta orai-koak aitzinekoa: azkenak xoilki iujeatuko itu bertze ioan diren guziak.

Beraz ezin derrakegu gizon bat gaixtoa dela, gezur erraiteko perillikgabe: minzatu behar bada, erran dezakegun guzia, da, halako orduan obragaixto bat egin zuela, gaizki bizi zela, orai gaizki egiten duela; ordea niho-la ere ezin athera dezakegu atzoko egunetik nolakoa den egun, ez etaegungotik nolakoa ze atzo, eta gutiago are nolakoa izanen den bihar.

Guziz zuhurrak eta begiratuak egon behar dugularik lagunaz gaizkiminzatu gabe, halarik ere begiratu behar gare batzuk egiten duten hutsguziz bertze batetarik, zeinek, gaizkirik ez erraitea gatik, bizioa laudatzenbaitute eta ederki aiphatzen. Kausitzen bada egiaz gaizki erraille denik,ezterrazula haren eskusatzea gatik, hura dela trebe eta idekia: agerikibanaloriatsu den batez ezterrazula bihotzduna dela eta ederki dabillala;trebanzia perillosak gatik ez erran naturalezaren oldeak direla. Eztezazuladesobedienzia zeloaren, urguilleria librotasunaren, eta haragizko lizunke-ria adiskidetasunaren izenaz berniza. Ez, Filothe maitea, gaizki erraitekobekhatuari ihes egin ustean, eztira bertzeak faboratu, lausengatu, edomantenatu behar; aitzitik garbiki eta trebeki gaizkiaz gaizki erran beharda: eta on edo eder eztiren gauzak eztira laudatu behar: horrela eginezIainkoaren loria aitzinatzen dugu baldin hari bagara erraitera noan kondi-zionekin.

Nihor ongi hartua eta laudatua izaitekotzat, bertzeren eskasen edomakhurren kontra minzo denean, behar da, nortaz ere minzo baita, etanori ere minzo baitzaio, bataren eta bertzearen probetxuak nahi duen halaminza dadin. Halako neskaren eta halako mutillaren ageriz perillos diren

FILOTHEA

188


Bertze abisu batzu minzatzearen gainean

HOGOI ETA HAMARGARREN KAPITULUA

Biz zure minzoa manso, eme, libro, idekia, egiati, xuxen eta fidel.Begira zaite bi ahotakotasunetik, artezietarik eta disumulatzetarik; oneztelarik bethi egia guzien erraitea, badarik ezta behin ere sori egiarenkontra minzatzea; kostuma zaite gezurrik sekulan ez erraitera iakiara, delaeskusaz, dela bertzela, orhoitzen zarela Iainkoa dela egiaren Iainkoa.Ustegabez erraiten baduzu gezurrik, eta hura berehala xuxen ahal bade-zazu, xuxen ezazu nolazpaiteko deklarazinoz, edo hura ongi datekeienbezala itzuliz; egiazko eskusa batek hagitz grazia eta indar geiago du niho-ren eskusatzeko, gezurrak baino.

Batzutan egia zuhurki itzuli eta estali ditekeielarik zenbait hitz arte-zez, guziarekin ere hori ezta egin behar, lekhat kontuzko gauzetan etaIainkoaren loriak, edo serbitzuak hala nahi dutenean baizen. Hortaz kan-poan arteziak perillos dira; zere hitz sakratuak dioen bezala, espiritu sain-duak eztu egoiterik espiritu disimulatu eta bi aldetarako batetan. Ezta hain arte-zia onik eta desiratzekorik, nola sinpletasuna baita. Munduko zuhurziaketa haragizko artifizioak mende hunetako umeentzat dira, bainaIainkoaren umeak itzul-ingururik gabe dabiltza, eta bihotz idekia dute,gorda-lekurik gabe sinpleki dabillana, dio zuhurak, fidanzarekin dabilla; gezu-rra, bi mihikotasuna eta disimulamendua bethi dira espiritu flako eta eroribaten seinaleak. San Augustinok erran zuen bere konfesionetako lauga-rren liburuan bere arima eta adiskidearena etzirela arima huts bat baizen,eta zeraman bizia higointzen zitzaiola, eta hura hastio zuela bere adiski-dea hillez geroztik, zeren ezpaitzuen erdi bizi nahi; eta halaber orobatbeldur zela hiltzeaz, bere adiskidea osoki hil eledintzat. Iduritu zitzaiongero hitz horiok artezegiak eta sobera afaitatuak zirela, hala non hekborratzen baititu, berak bere eskiribuen kontra egiten duen liburuan, etaerraiten baitu halako hitzak direla erhokeria bat. Ikusten duzu, Filothea,arima saindu eta eder hura zein begiratua eta minbera den hitzezko afai-taduraz emaiten duen sentimenduan? Gertuz fidelki, egiaki, garbiki etaklarki minzatzeak edergaillu handia emaiten dio giristinoaren bizitzeari.Nik erran dut behatuko derauet ene ioan ethorriei, ene mihiaz bekhatu eztagidan

Silvain Pouvreau

191

bertzelako eta bertzelako afekzioneen arauera. Filothea, eztagizula halakohutsik; zeren, Iainkoaren ofensaz lekhora, zure hitzek milla inkontru gaix-to ekhar ahal liazakezute.

Nihor aditzen duzunean gaizki erraiten, ezar ezazu akusua dudatan,ahal badagizu arrazoinekin: ezin badaidizu, eskusa zazu akusatuarengogoa eta intenzionea; hori ere ezine gin badadi, erakus ezazu hura duzu-la urrikari; urrun ezazu solhas hura, orhoitzen zarela, eta konpainia ereorhoitzen duzula hutsetan erorten eztirenek jainkoari eskerrak emanbehar diotzatela. Erakharzu gaizki erraillea bere gana zenbait antze man-soz; errazu zerbait bertze ongirik presuna ofensatuaz, bat ere badakizu.

FILOTHEA

190


Pasa-tienpoez eta alegera-aldiez eta lehenik sori eta laudatzeko direnez

HOGOI ETA HAMEKAGARREN KAPITULUA

Bada eta ezpada gure espiritua eta gorputza ere batzutan utzi behardira largo zenbait alegrianzaren hartzera. Kasianok kondatzen duen beza-la, ihistari batek egun batez aurkhitu zuen Iondone Ioanis ebanjelista eperbat eskuaren gainean zedukala, eta hura balakatzen zuela dostetan bezala;ihistariak galdegin zioen, nolatan halako graduko gizon izanez denborairagaiten zuen hain gauz aphurrean eta ezdeusean; eta Iondone Ioanisekerran zioen, zergatik zuk ere zure arkua eztarabillazu bethi bandaturik?ihardetsi zioen ihistariak, hala egiten dut beldurrez bethi makhurturikbadadukat zabaltzeko indarra gal dezan aurtiki behar orduko. Eztezazulabada mirets, berriz erran zioen apostoluak, zeren neure espiritua aphurbat largatzen dudan bere hersitasunetik eta tinkhezko gogoetetarik alege-ra aldi baten hartzeko, arren gero zeruko gauzen bizikiago miratzen harinadin. Duda gaberik bizio da, hain hersi, hain larre eta basa-gizon izaitea,non berak eztuen nahi beretzat zanbait alegera aldi hartu, eta bertzeak ezutzi hartzera.

Airearen hartzea, pasajeatzea, solhas arraik eta amudiozkorik egite,gitarraz edo zenbait bertze soinugarriz haritzea, kantatzea, ihisian ibiltea,hain ohorezko alegeragarriak dira, non hetaz ongi baliatzeko ezpaita ber-tzerik behar, ohiko prudenzia baizen; hark gauz guziei ordenatzen baite-raue zeini bere gradua, lekua, ordua eta neurria.

Iokoak, zeinetan irabazia baita gorputzeko edo espirituko fetxotasu-naren eta antzearen saria eta golardoa, nolakoak baitira pilotako, balona-ko, billartako, erhastunerako korsuko, esxetetako, tauletako iokoak, berezpasatienpo onak dira, eta sori da hetan haritzea; xoilki begiratu behar da,dela denbora, dela diru sobera emaitetik; zeren denbora sobera emaitenbazaie, ezta pasatienpo, baina bai lana da; gorputza ezta hetaz arintzen,aitzitik tontotzen da eta zapatzen. Bortz ezpa sei orenez esxetetan harizgero, handik ilkirik unhatua da espiritua, errebelatua eta nahasia. Pilotanluzez haritzea, ezta gorputzaren arintzea, baina bai haren hondatzea da,ordea prezioa, erran nahi da, iokoan ezarten diren gauzen balioa handie-

Silvain Pouvreau

193

gatik. He! Iauna, emoitzu guardiak ene ahoari; eta athe bat ene ezpainei hekin hers-teko, zioen Dabitek.

San Luis Franziako erregeren abisuetarik, bat, da, nihoren hitzazeztela erran behar, hura eztela hala, lekhat bekhatu bada, edo kalte handibaliz haren konsentitzea: hori erraiten zuen ihardukimendu guzien khen-tzea gatik. Bada premia denean hitz egiteko norbaiten hitzaren kontra, etabere ustearen klaratzeko haren erranaren kontra, xoil mansoki eta begira-tuki hari behar da, borondaterik gabe bertzearen espirituari borxa egite-ko; berdin ezta probetxurik garratzki iartzeaz.

Lehenagoko zuhurrek hanbat gomendatu duten gutizko minzatzeaz,ezta aditzen hitz guti erran behar dela, baina bai eztela hainitz hitz alfe-rrik erran behar; zeren minzatzeaz denaz bezanbatean, ezta konturik egi-ten zenbat minzo den nihor, baina nola eta zer minzo den. Ezen nihorknahi badu bere burua egin handi eta zuhuregi elkharren arteko konparti-menduetan egiten diren solhas familiaretan sartu, eta aldizka bertzerekinminzatu nahi gabez, badirudi edo hark eztuela fidanzarik aski bertzeenbaitan, edo nolazbait mesprezatzen dituela; bertze alde, bethi minzatzeaeta erastea, bertzei bere gogara minzatzeko astirik eta lekurik eman gabe,hori xori buruaren eta airatuaren seinalea da.

San Luisek etzuen ongi hartzen nihor ixilik eta konseilluz minzobazen konpainian eta beregainki mahaiean, arren idurikortasunik emanelezan bertzeez gaizki minzo zela; nork ere, zioen, mahainean eta konpainiaonean dagoela, zerbait alegera eta plazergarri baitu erraiteko, hura erran behar du,guziek adi dezaketen bezala; kontuzko gauza bada, hura behar du ixilik iduki har-taz minzatu gabe.

FILOTHEA

192


Ioko debekatuez

HOGOI ETA HAMABIGARREN KAPITULUA

Datuetako, kartetako eta bertze horrelako iokoak, zeinetarik irabaziakasuz prinzipalki eta sortez heldu baita, eztira xoilki errekreazione peri-llosak, danzak bezala, baina bertzerik gabe, eta diren bezala konsideratu-rik gaixtoak dira, baiatzekoak eta gaizki erraitekoak; hargatik debekatuakdire hala kortetako, nola elizako legeez. Ordea, erranen derautazu, zergaizki handi da hetan? Halako iokoetan irabazia eztaheldu arrazoinarenarauera, bainan kasuak eta sorteak emanik; hainitzetan erorten baita fetxoeta antzatzugabez deus ere merezi etzuena gana; beraz hortan ofensatuada arrazoina. Ordea hala egin dugu paktua, diozu. Hori ongi da erakuste-ko irabazten duenak ezterauela bertzei bidegaberik egiten, bainan eztahandik atheratzen paktua eztela arrazoinez kanpokoa, eta iokoa ere; ezenfetxotasunaren sari izan behar den irabazia egiten da sortearen sari; badasorteak eztu saririk bat ere merezi, hura gure eskuko nihola ere eztenazgeroztik.

Hortaz lekhora, ioko hei errekreazionea daritzte eta hartarakotz egi-nak dire, guziarekin ere eztira errekreazioneak niholatako maneraz, bainabai buruko lan eta egiteko bortitzak dire. Zeren ez othe da lan handiabethi gogoa idukitzea ardurako zelata batetan finkaturik, thematurik,sosegu gaberik, beldurturik eta khexaturik? Othe da gogorik iokarienabaino tristeagorik, ilhunagorik, eta melankoliatsuagorik? Hargatik eztaiokoaren gainean minzatu behar, ezta irri egiterik, etzaio biderik emanbehar estulari, bertzela horra non tarritatzen diren iokariak.

Finean ezta iokoan bozkariorik irabazten duenarentzat baizen, etabozkario hura ez othe da zuzenaren kontrakoa, ezin izan ditekenaz gerolagunaren kalteaz eta damuaz baizen? Bozkario hura gertuz itsusia da etalaidozkoa. Hirur arrazoin hek direla kausa iokoak debekatuak dire. SanLuis errege handia, aditurik Anjuko kondea bere anaia, eta GautierNemursko iauna iokoan hari zirela, eri bazen ere iaiki zen, eta ahal beza-la ioanik hekin ganbarara, hartu zituen taulak, datuak, eta diruaren partebat, eta lehioetarik iraitsi zituen itsasora, hekin kontra hagitz haserreturiketa samurturik. Sara donzeilla saindua eta garbia Iainkoari minzo zaiolabere hobengabetasunaz; badakizu Iauna, dio, enaizela egundaino ibilliiokarien artean.

Silvain Pouvreau

195

gia bada, iokarien gogoak edo afekzioneak desordenatzen dira, eta hortazlekhora, zuzenaren kontrako gauza da prezio handirik ezartea hain kontugutitako eta ezdeusetako fetxotasunetan eta antzetan, nolakoak baitiraiokoetakoak. Ordea guzien gainetik, Filothea, begira zaite hortan guzianzure gogoarenedo afekzionearen amarratzetik; ezen zenbat ere honestabaita pasatienpoa, bizio da hartan bihotza ega afekzione emaitea. Eztioteztuzula iokoan hartu behar atseginik, iokoan hari zarenean, zeren ber-tzela elizateke alegeratzerik edo arintzerik; baina badiot eztuzula zureafekzionea iokoan ezarri behar, haren desiratzeko, hartan trikatzek, harilotzeko eta itxekiteko.

FILOTHEA

194


bait basilikek aurtikitzen badio behatze lizunik, amoriozko begiztatzerik,haren bihotza errazki atzematen da eta pozoatzen.

O Filothea, errekreazione ergel hek ohi dira perillosak: barraiatzendute debozionezko espiritua, flakatzen tuzte indarrak, hotzten dute kari-tatea, eta milla afekzione gaixto pitzten tuzte ariman; hargatik hetaz ser-bitzatu behar da zuhurzia handi batekin.

Guzien gainetik ordea, erraiten da ondoetarik ianez gero edan behardela mahatz+arno preziosetik. Eta nik diot ezen dansatu ondoan hartubehar duzula zenbait konsiderazione on eta saindu, bidearen herstekoagian hartu dukezun banaloriozko plazerak burura ekhar liatzaketzungogorapen perillosei. Ordea nolako konsiderazioneak hartukoitut?

Lehenik, orhoitzaite zu dansetan zinen orduan berean hainitz arimaerretzen zirela ifernuko suan dansa dela kausa, edo dansetan egin zituz-ten bekhatuak gatik.

Bigarrenean, hainitz fraide eta presuna debozionetsu oren hartanberean zeudezila Iainkoaren aitzinean haren laudorioen kantatzen, etaharen edertasunaren miratzen. O zein doatsukiago iragan duten bere den-bora, zuk zurea baino.

Hirurgarrenean, dansan hari izan zaren bitartean hainitz arima ioandirela mundu hunetarik herstura handitan; milla milliun gizonek etaemaztek bere ohetan, hospitaletan, karriketan pairatu dituztela oinhaze,dolore, nekhe handiak, hezurretako mina, harria, sukhar egosia eta errea.Helaz! eztute pausurik izan bat ere: etzaizkitzu bada urrikalduko? Eztuzubada uste zu ere egun batez hek bezala auhenez egonen zarela, bertzeokdansatuko duten bizkitartean, zuk egin duzun bezala.

Laugarrenean, gure Salbatzailleak, Andre Dana Mariak, Angerueketa sainduek ikusi zaituzte dansetan. Ha! zein urrikaldu zaizten, zekusate-la zure bihotza trikaturik hain ergelkeria handitan, eta erne zegoelaezdeuskeria hartara.

Bortzgarrenean, Helaz! han zinundenean denbora ioanda, herioahurbildu da, mirazazu nola trufatzen den zutaz, eta nola deitzen zaituenbere dansara, non zare bekhatuen auhenak izanen baitira xiribikari, etanon ezpaituzu eginen urrats bat baizen bizitzetik heriotzera. Dansa hurahilkizunen egiazko pasatienpoa da, halaz eta orduan amen batetan tien-potik sekulako ontasunetara, edo gaitzetara pasatzen direnaz gero.Konsiderazione labur horiok emaiten derauzkitzut, baina Iainkoak hainitzbertzerik ekharriko derautzu gogora fin hartarakotz, haren beldur bazare.

Silvain Pouvreau

197

Sori, baina perillos diren balez eta pasatienpoez

HOGOI ETA HAMAHIRURGARREN KAPITULUA

Dansak eta balak bere izaitez eztira, ez on, ez gaixto; bainane gitenohi diren maneraren arauera konsideraturik, hagitz dira gaizkiaren alderamakhurtuak eta lixturtuak, eta halatan kasuz eta perillez betheak. Gauazegiten dira, eta ilhunpean erraz da hainitz kasu ilhunbetsurik eta bioziosiksararazitzea, berenez hagitz gaizkirakor direnen artera. Hetan luzekidaude dansazaleak ohera gabe, gero biharamuneko goiztiriak galtzen dira,eta halatan galtzen da goizean Iainkoaren serbitzatzeko bidea eta ordua.Hitz batez, bethi erhokeria da guna gau egitea, argia ilhunbe, eta obraonak ergelkerietara itzultea. Halako biltzarretara batbederak banaloriadarabilla, zeinek geiago; eta banaloria hain bide handia da afekzione gaix-toetara, eta amorio perillosetara eta baiatzekoetara, non errazki batakbertzea baitakharke dansetan.

Dansez diotsut, Filothea, midikuek ondoez eta gorringoez diotenbezala: hoberenek eztute deus balio, diote, eta nik erraiten derautzutdansa hoberenak on guti direla; guziarekin ere hetarik ian behar bada,beha zazu ongi aphain ditezin. Baldin ezin ederki itzul zaitezken okasio-nea gatik ioan behar baduzu dansara, beha zure dansa ongi den aphain-dua. Ordea nola behar da aphaindu? modestiaz, zuhurziaz, eta intenzioneonaz. Ianezazu guti hetarik eta gutitan, diote midikuek, ondoez etagorringoez minzo direla, zeren zenbat ere ongi aphainduakl baitira, heta-rik hainitz iatea da pozoina. Dansa zazu guti eta gutitan, Filothea, zerenbertzela eginez perillean iarriko zara hetan zure gogoaren eta afekzionea-ren ezarteko.

Ondoek eta gorringoek, Pliniok dioen arauera, barrenetik eta kan-potik umu izanez, diren bezala errazki edoskiten dute bere ingurunekoaire gaixto eta lizun guzia, hala non sugeen aldean badira, sugeen pozoi-na hartzen baitute; Gauazko dansek eta halako batzarre ilhunek erakhar-tzen ohituzte leku batetan diren bizioak eta bekhatuak, lizkarrak, inbidiak,eskarnioak eta amorio erhoak. Eta nola dansetan haritzeak egiten baitiogorputzeko izerdiari bide, hala ere bihotzeko bideak idekiten diotza zeinere nahi den erhokeriari. Hori hala dela, zenbait sugek hitz itsusirik, bala-kurik, hitztunkeriarik ekhartzen badu dansariaren beharrietara, edo zen-

FILOTHEA

196


Fidel behar dela okasione handietan eta xipietan

HOGOI ETA HAMABORTZGARREN KAPITULUA

Espos sakratuak badio kantiketan, ezen bere espos andreak eramandioela bihotza bere begietarik batez, eta bere buruko ille-izpi batez. Badagizonak gorputzan dituen kanpoko parte guzien artean ezta nobleagorikbegia baino, dela konsidera dezagun nolako artifizioz egina den, dela nolabera dabillan eta hari den; ezta ere ezdeusagorik buruko illeak diren baino.Hargatik Iainkozko esposak nahi dua di arazi ez xoilki gogara zaizkolapresuna deboten obra handiak, baina bai aphurrenak eta beherenak ere,eta haren serbiatzatzekotzat bere gustura, artha handia behar dugulaharen ongi serbitzatzeaz gauz handietan eta goretan xipietan eta behere-tan, halaz eta orobat handiez eta xipiez hari bihotza gure amudioak ebatsdiozokeonaz geroztik.

Prepara zaite bada, Filothea, hainitz aflizione handi pairatzera gureIauna gatik, martirioa baliz ere; harezazu borondate hari emaiteko zer erebaituzu preziatuenik, hura hartu nahi badu, aita, ama, anaia, senharra,emaztea, umeak, bai zure begiak eta zure bizia bera. Ordea zerenIainkoaren probidenziak ezpaiterautzu igortzen hain aflikzione minik etahandirik, emoitzu bedere zure buruko illeak. Erran nahi dut, pairatzatzuemeki egun oroz heldu zaizkitzun atsekabe arinak, zerbaitezko eskasiak,deus gutitako kalteak; zeren okasione xehe hetaz gogo eta amorio onezbaliatzen bazare haren amorioa gatik, haren bihotza osoki irabaziko duzu,eta hura oso eginen duzu zure egunorozko aumoina xipi hek, buruko minhura, hortzetako oinhaze hura, burutikako ur iautste hura, senharrarenedo emaztearen bihurritasuna, behira hautsi izan den hura, esku larru,erhastun, mukanes galdu hura, hartzen den pena xipi hura muga onezohera ioaiteaz eta goiz iaikiteaz, orazione egitea eta komuniatzea gatik,heldu den ahalketasun arin hura guzien aitzinean zenbait debozionezkoakzionerik egiteaz; hitz batez pena xume hek guziak hartzen eta besarka-tzen dira amorio onez, Iainkoaren ontasuna neurrigabeki kontentatzendute; prometatu baiteraue bere fidelei doatsutasun guziko itsasoa behirabat ur gatik, eta zeren okasione hek ordu guzietan presentatzen baitira,hetaz ongi serbitzatzea eta baliatzea bide handia da hainitz aberatstasunespiritualik biltzeko.

Silvain Pouvreau

199

Noiz sori den iokoan edo dansetan haritzea

HOGOI ETA HAMALAUGARREN KAPITULUA

Sori izaitekotz iokatzea eta dansatzea, den guzia egin behar da dos-tailluz ez afekzionez, denbora gutitako, ez unhatzeraino, edo zoratzerai-no, eta oraino gutitan. Zeren hetan ohitzen denak errekreazionea egitendu lan. Ordea zer okasionetan hari naiteke iokoan eta dansan? Dansareneta iokoaren ez on ez gaixto diren arrazoinezko okasioneak maizago ger-tatzen dira; ioko debekatuenak bakhanago dira, nola halako iokoaz hagitzperillosago baitira eta gaizkiago erraitekoak. Bainan, hitz batez deeradan,dansa zazu eta hari zaite iokoan erakusi derauzkitzudan kondizioneenarauera, noiz ere izanen zaren ohorezko konpainiari amor eta atsegin egi-tea gatik, prudenziak eta deskrezioneak emanen baiterautzute konseillubertzeek bezala egiteko, zeren nola amora karitatearen xerto bat baita,hark guzietara orobat diren gauzak egitentu on eta perillosak egitentusori; bai eta gaixtorik dena khentzen du nolazbait gaixto direnetarik.Hargatik hasarteko iokoak, bertzela baiatzekoak balira ere, eztira gaizkierraiteko, baldin batzutan arrazoinezko amorak hetara bagaramatza.Konsolatu izan naiz San Xarles Borromeoren bizitzean irakurri dudaneanhark amor egiten zerauela Suisei gauza batzuetan, zeinetan bertzenazhagitz hersi eta zorrotz baitzen, eta San Ignazio Loiolakoa gonbidatuaizan zenean, iarri eta hari izan zela iokoan. Santa Elizabeth Hongriakoazbezanbatean, noizik behin iokotan eta dansetan sartzen zen, athekarikegin gabe bere debozioneari, zeinak hain erro barrenak gin baitzituenharen ariman, non Errietteko lakuaren inguruan dauden arroak uhinekioz handitzen diren bezala, halaber haren debozionea emendatzen bai-tzen, hura bere kondizioneak sararazitzen zuen ponpiresunetan eta bana-lorietan. Su handiak pitztenago dira haizean, bainan su xipiak berehalahiltzen dira eramaiten ezpadire estalirik eta ehorzirik.

FILOTHEA

198


guziak Iainkoaren izenean, eta guziak izanen dira ongi eginak. Dela ian,dela edan, dela lo egin dezazun, dela alegera zaitezin, dela gerrena biradezazun, baldin badakizu zure lanez ongi baliatzen, hagitz probetxatukozaren Iainkoaren aitzinean, gauza hek guziak egiten tutzula, zerenIainkoak nahi duen egin detzatzun.

Silvain Pouvreau

201

Santa Katalina Sienekoaren bizitzean horrenbat espirituko eramaitzaega goramendu, horrenbat zuhurziazko hitz, bai eta hark egin predikuakikusi ditudanean, eztut egin dudarik bere zeruko esposaren bihotza era-man zuela kontenplazioneko begi hartaz; bainan orobat izan naiz konso-latu, hura ikusi dudanean bere aitaren kuisinan humilki gerrenaren bira-tzen, suaren aitzinatzen, haragien edo iakien aphaintzen, ogiaren orha-tzen, eta etxeko serbitzu beherenen egiten bere Iainioa ganako karitatezeta amorioz betherikako bihotz batez eztut ere gutiago estimatzen ofizioezdeus eta humilgarri hetan egiten zuen meditazione xipia eta behera,hanbatetan izan zituen estasak eta eramaitzak baino, ikusirik agian etzi-tzaizkola eman izan bere humiltasun eta beheramendu haren saritzat bai-zen. Bada haren meditazionea hunelako zen, Iduri zegokan bere aitaren-tzat zerbait aphaintzen zuenean, hura gure salbatzaillearentzat aphaintzenzuela, Santa Marthak bezala, bere amak zedukala Andre Dana Mariarenlekua, eta anaiek apostoluena. Manera hartan bere burua atzarturik zeru-ko korte guziaren gogoz serbitzatzera, serbitzu putruz hetan hari zengozotasun handi batekin, zeren baitzeakien halakoa zela Iainkoarenborondatea. Exenplu hura ekharri dut, Filothea, dakizuntzat zenbat doa-kun gure akzione guzien, zenbat ere xipi baitira, Iainkoaren maiestatearenserbitzura ongi xuxentzeaz.

Hartarakotz ahal bezanbat konseillu emaiten derautzut Salomonhandiak hanbat laudatu duen emazte bortitz haren imitatzeaz, zeinak,dioen bezala, eskua emaiten baitzuen gauza bortitzetara, handietara, gore-tara; zeina bizkitartean iruten hari baitzen eta ardatzaren erabilten. Eskuaeman du gauza bortitzetara eta haren erhiek erabilli dute artatza. Zuk ere emazueskua gauza bortitzetan, iar zaite orazione eta meditazione egiten, usazaite Sakramenduetan, egizu zure ahala arimei iainkoa ganako amudioa-ren emaiteko, inspirazione onik bihotzetan barrena isurtzeko, eta fineanobra handirik eta kontuzkorik egiteko, daramazun bizitze thailluak agin-tzen duen eredura; ordea eztakizkitzula ahantz zure ardatza eta khilloa,erran nahi da, lot eta iarraiki zakizte gurutzearen aldean, loreak bezala,handitzen diren bertute xipiei eta beherei, zeinak baitira, pobreak serbi-tzatzea, eriak bisitatzea, etxeko errekaituaz eta ukitzen zaizkon lanez arthaidukitea, eta alferrik utziko etzaituen ernetasun agudoa. Gauza hekinguzien artean pitzazu orai aiphatu derautzudan Santa Katalinak pitztenzuen bezalako konsiderazionerik.

Iainkoaren serbitzatzeko okasione handiak bakhan heldu dira, bainaxipiak noiznahikoak dire: Bada, nor ere fidel izanen baita gauza gutitan, diosalbatzailleak berak, hura ezarriren da hainitzaren gainean. Egitzu beraz gauza

FILOTHEA

200


naz, eta eztugu nahi nihor gutaz arrankura dadin. Zer ere egiten baitugubertzea gatik, bethi iduri dagoku hainitz dela, hark gure gatik egitenduena, ezta deus gure iduriz. Hitz batez, bi bihotz dituzten Patagoniakoeperrak bezalakoak bare: ezen bihotz eme, grazios eta kortes bat dugugure aldera, eta bertze bihotza dugu gogork hersi eta garratz laguna gana.Bi pisu itugu, bata gure deusen pisatzeko ahal dukegun abantail handie-narekin; bertzea lagunaren ontasunen pisatzeko ahal ditekeien desaban-taillarekin. Ordea, eskiriturak dioen bezala, gezurrezko ezpainak minzatudire bihotzean eta bihotzean, erran nahi da, bi bihotz dituzte, eta bi pisuizaitea, bata bortitz, hartzekoetan, eta bertzea arin, emaitekoetan, gauzamadarikatua da Iainkoaren aitzinean.

Filothea, zaude iustu, xuxen eta berdin zure akzionetan, iar zaitebethi lagunaren laekuan, eta hura emazu zurean, eta horrela ongi iujeatu-ko duzu; egin zaite saltzaille erostean, eta erosle saltzean, eta zuzenki sal-duko eta erosiko duzu. Zuzenaren kontrako tratu hek guziak dira xipiak,zeren ezpaitute obligatzen deusik bihurtzera, iakinik gu gaudezila dugu-naren xoilki balia arazteko muga hersietan, badarik ere obligatzen gaituz-te halakorik ez gegiago egitera; zeren hek dira, bai arrazoinaren, bai kari-tatearen eskasia handiak, eta guzien buruan tratu hetan ezta enganioriketa falseriarik baizen. Eztu nihork deus galtzen, bizarki, nobleki, korteski,bihotz xuxen, arrazoinezko eta erregeri dagokan bezalako batez bizitzeaz.Orhoitzaite bada, Filothea, maiz zure bihotzaren iraultzeaz, ea halakodenz lagunaren aldera, nolakoa nahi baitzenduke harena lizen zure alde-ra, haren lekuan bazinunde; zeren hortan da egiazko arrazoinaren puntua.Traianori erran ziotenean bere saietserako ongi ethorriek bere ustez sobe-ra familiertzen zuela enperadorearen maiestatea; bai bada, ihardetsi zuen,ez othe naiz halako enperadore iarri behar, nolako enperadore nahi bai-nuke kausitu neroni partikular baninz.

Silvain Pouvreau

203

Behar dugula espiritua iustu eta arrazoinezko iduki

HOGOI ETA HAMASEIGARREN KAPITULUA

Ez gara gizon arrazoinaz baizen, eta bizkitartean gauza bakhana dagizon arrazoinezkorik kausitzea, zeren gure burua ganako amudioak maizerrebelatzen baigaitu arrazoinetik, eta sentizen eztugularik eramaiten bai-gaitu milla iniustutasun eta bidegaberia xipietara, ordea perillosetara, zei-nek, kantiketan erraiten den arauera azeari umeek bezala galtzen baitituz-te mahatstiak, zeren nola xumeak baitira ezta hetaz konturik egiten, etanola hainitz baitira, hala ere hainitz kalte egiten dute. Erraitera noazki-tzunak ez othe dira zuzenaren eta arrazoinaren kontrako bideak?

Gauza aphurra gatik akusatzen dugu laguna, eta gure burua hagitzeskusatzen. Garestia saldu nahi dugu, eta merkhe erosi. Nahi dugu iusti-zia egin dadin bertzeren etxean, eta gurean miserikordia, ez ikusi edo iakiniduri eginik. Nahi dugu gure hitzak har ditezin onera, eta beretzeren erra-nen gainean puntutsu gara eta zorrotz. nahi genduke lagunak bere dituenontasunak utz liatzagun, hura pagatzen dugula, ez othe da zuzenagoberak iduki detzala bere, guri gure dirua utzirik? Bekhaitzten gaizko zerenezterauzkigun eman nahi, ez othe du arrazoin geiago damu izaiteko zerenedeki nahi diotzagun?

Gogoa emana badugu ofizio batetara, bertze guziak mesprezatzen-tugu, eta gure gustura heldu ezten guzia baiatzen dugu. Baldin gure azpi-ko batek ezpadu grazia onik, edo haren gainean behin hortza finkatubadugu, zer ere egiten baitu, hura gaitzera hartzen dugu, ez gara gelditzenharen tristatzetik, eta bethi hitzez hari gare haren putxatzen. Kontrara,baldin nihor gure gogarakoa bada zenbait gorputzeko grazia gatik, eztuegiten eskusa eztezagun gauzarik. Badira ume bertutetsuak, burhasoekezin kasik ikus detzaketenak zenbait gorputzeko eskas gatik, badira bizio-tsuak zenbait kanpoko grazia gatik maite direnak. Guzietan abantaillaemaiten derauegu aberatsei pobreen gainean, pobreak baino kondizionehobeagoko eta hek bezain bertutetsu eztirelarik; bai eta ederkiago tresna-tuei aitzin-lekua eta ohorea emaiten derauegu. Nahi dugu gure zuzenahersiki paga dakigun, eta bertzeak korteski etor ditezin berearen eskatze-ra. Gure iar-lekuak puntutsuki begiratzen tugu, eta nahi dugu bertzeak iarditezin humil, eta amor egin diazaguten. Errazki arrankuratzen gare lagu-

FILOTHEA

202


hobeagorik, duena baino; zeren halako desirak ezdeusak dire, eta batbe-derak nolakoa baitu espiritua, haren lantzeko behar duen desiraren lekuadadukate, are enuke nahi desira letzan Iainioaren serbitzatzeko eztituenbideak, baina nahi nuke dituenez fidelki balia ledin. Ordea hori aditzen dabihotza alferrik dadukaten desirez, zeren desirkundeez bezanbatean, hekeztute kalterik egiten, usu eta maizkoak ezpadira.

Eztezazula gurutzerik desira, gerthatu zaizkitzunak ongi iasan dituz-ketzun eredura baizen, zeren abusua da martirioa desiratzea eta bihotzikez izaitea hitz gaixto baten pairatzeko. Etsaiak hainitzetan pitzten derau-ku desir handirik urrun diren eta sekulan ethorriko eztiren gauzez, guregogoaren aldaratzeko begietan eta eskuetan ditugunetarik, zeinetzaz, zen-bat ere xipi baitire, hainitz probetxu egin baigenezake. Gogoz gudukatzendugu Afrikako animalia harrigarrien kontra, eta eginez, guk behatu faltaz,bidean diren suge xumeak utztentugu gure hiltzera.

Eztezazula tentazionerik desira, zeren temerariotasuna da, bainabalia zaite zure bihotzaz hei igurikitzeko gizon gisa, eta hei buru egitekohel ditezinean.

Ianhariek, bertze eta bertze izanez (behintzat hainitz hartzen badahetarik) bethi kargatzen dute estomaka, eta flako bada, hura galtzen dute.Eztezazula zure arima bethe hainitz desirez; ez mundukoez, zeren osokigal zinitzakete, ez eta espiritualez, zeren nahas eta korapilla zinitzakete.Gure arimak, purgatuz eta garbituz gero, sentitzen duenean deskargatuadela bere azturazko ur gaixtoetarik, xoil du aphetitu handi gauza espiri-tualez, eta goseak hirritua baliz bezala, iarten da mortifikazioneko, peni-tenziako, humiltasuneko, karitateko, orazioneko eta bertze debozionekomilla eserziza eta lan suerterik desiratzen. Seinale ona da, Filothea, horre-lako aphetitu on izaitea; ordea mira zazu ongi, ea ian nahi duzun guziaeho dezakezunz. Hautatzatzu bada zure aita espiritualaren konseilluz hainbertze desiren artetik orai egin eta konpli ditezkeienak; hek balia arazki-tzu ongi, hori eginik, Iainkoak igorriko derautzu bertzerik, zeinak halaberobratuko baititutzu zein bere sasoinean, eta horrela eztuzu denbora gal-duko desir alferretan. Eztut erraiten galdu behar dela desir onetarik batere, badiot ordea bata bertzearen ondoan egiaz eta eginez erakusi behardirela, eta orai presenteon ezin obra ditezkeienak gorderik idukitzekoakdirela zenbait bihotzeko zokholutan hekin erakusteko ordua dathorre-nean, bitartean sasoinezkoak eta ondu direnak obretan eman behar dire-la; eta hori eztiot desir espiritualez xoilki, baina mundukoez ere; berdinhori gabe ezin bizi gaitezke asaldaturik eta khexaturik baizen.

Silvain Pouvreau

205

Desirez

HOGOI ETA HAMAZAZPIGARREN KAPITULUA

Batbederak daki begiratu behar dela gauza biziotsurik desiratzetik,zeren gaixkiaren desiratzeak egiten baigaitu gaixto. Ordea geiago diotsut,ene Filothea, eztetzatzula desira zure arima perilletan ezar dezaketen gau-zak, nolakoak baitira dansak, iokoa eta bertze harlako dostaketak, ez desi-ra ere ohoreak eta karguak, ez ta bisioneak eta extasak; ezen hainitz peril,hainitz banaloriatze, eta hainitz enganio da halako gauzetan. Eztetzatzuladesira urrun handi diren gauzak, erran nahi da, denbora handiren buruanbaizen ezin gertha ditezkeienak, hainitzek egiten duten bezala, zeinek halaeginez bere bihotzak alferrik unhatzen eta barraiatzen baitituzte, eta bereburua ezarten baitute asaldu handiren perillean. Gizon gazte batek hagitzdesiratzen badu kargu batetan sartzera, denbora hel baino lehen, othoi,halako desirak zer ekhartzen dio? Emazte ezkonduak desiratzen baduserora sartzeko, zer arrazoin du? Desiratzen badut ene hauzokoaren bereduenare erosteko, hark saltzeko borondatean duen baino lehen, ez othedut neure denbora galtzen desir hartan? Baldin eri naizenean desira har-tzen badut predikatzeko edo meza sainduaren erraiteko, bertze erien bisi-tatzeko, eta sendo direnei dagozten eginbideen egiteko halako desirak ezothe dira alfer, halaz eta denbora hartan halakorik ezin daididanaz geroz-tik. Eta bizkitartean desir alfer hek behar nituzkeien desiren lekua dadu-kate, zeren orduan hartzeko nukeien desira behr lizate pazienziatsu izai-teko, Iainkoaren eskuetan zinetan iartzeko, neure buruaren ongi bilduma-tzeko, obeditzeko, eta ene penetan eme egoiteko; zein baita Iainkoak nahiduena orduan egin dezadan; ordea hartzen ohi tugu emazte izorren desi-rak, zeinek nahi baitute gerezia berririk uda iragan denean, eta mahatsfreskorik uda-hastean.

Etzait nihola ere eder zenbait eginbidetan edo ofiziotan sartu denpresuna iar dadin desiratzen bere eginbideari dagokan bizitze thailluko, ezeta bere orduko kondizionearekin eztagozkeien lanez bertzerik; zerenhalako desirak bihotza barraiatzen du eta langiatzen premiazko lanetan.Desiratzen badut bakhar egoitea Xartrusa bezala, galtzen dut denbora,eta desir hark oraiko ofizioan ongi haritzeko behar dudan desiraren lekuadaduka. Ez, enuke ere nahi nihork desira lezan espiritu eta iujeamendu

FILOTHEA

204


dio hura bethi iduki dute bere artean; baina nik diotsuet apostolu handia-ren ondoan, senharrak maitatzatzue zuen emazteak Iesu Kristok bere eliza maiteduen bezala; emazteak maitatzatzue zuen senharrak elizak bere salbatzaillea maiteduen bezala. Iainkoak Eba ekharri zioen Adam gure lehen aitari, eta huraeman zioen emaztetzat; eta Iainko hark berak, O ene adiskideak, bere ezinikusizko eskuaz egin du zuen ezkontzako amarra sakratuaren korapilloa,eta bata bertzeari eman zaituzte, zergatik bada eztuzue elkhar maite amu-dio guziz saindu, guziz sakratu, eta guziz Iainkozko batez?

Amudio haren lehenbiziko obra da, bihotzen ezin urratuzko batasu-na, bi pinu zathi kolaz elkharrekin iratxekiten badire, kola fina bada, hekiniratxekidura hain bortitz izanen da, non zathiak lehen arrailla bailitezkebertze lekuetan, ezen ez bere iratxekiduraren lekuan; ordea Iainkoak sen-harra eta emaztea egitentu bat bere odolean berean; hargatik batasun hurahain da bortitza, non arima lehen apartatu behar baita bataren eta ber-tzearen gorputzetik, ezen ez senharra emaztea ganik. Ordea batasun huraezta bereziki aditzen gorputzaz, baina bai bihotzaz, afekzioneaz eta amu-dioaz.

Amudio hark egin behar duen bigarren gauza da, bataren bertzeaganako hautsi behar ezten fideltasuna. Kaxetak lehenago eskiribatuak etainprimatuak ziren erhietako erhastunetan, eskiritura saindua bera lekukoden bezala. Huna bada esteietan egiten den zeremoniaren sekeretua.Elizak apezaren eskuz benedikatzen du erhastuna, eta hura gizonari lehe-nik emaiten dioela, erakusten du haren bihotza sakramendu hartaz sigi-llatzen eta kaxetatzen duela, aarren sekulan geiago sar eztadin hartan ber-tze emakumeren izenik eta amudiorik, emaiten zaion emaztea bizi deino;gero esposak erhastun hura emaiten du bere esposaren eskuan, arren harkere iakin dezan bere bihotzak eztuela sekulan hartu behar afekzioneriknihor bertze gizon gana, Iainkoak orduan eman dioena lurren dagoeinobizirik.

Ezkontzako hirurgarren fruitua da, haurrak izaitea eta hekin azteaiainkoaren legearen arauera. Ohore handi zaitzue, O ezkonduak, zerenIainkoak, nola nahi baitu hainitz eta hainitz arima eman mundura, hartzenbaitzaituzte lagun eta lankide hain obra beregaineko baten egiteko, seku-lakotz haren benedikatzeko eta laudatzeko; zuek emaitentutzuela gorpu-zak, zeinetara gero hark isurtzen baititu arimak zeruko xortak bezala,ezdeusetarik atheratzen dituenean berean.

Idukazue beraz, O senharrak, amorio samur, finko eta bihotzezkobat zuen emazteak gana; hartarakotzat Iainkoak emaztea athera du lehen-bizio gizonaren bihotzaren hurbilleneko saietsetik, senharrak emazte

Silvain Pouvreau

207

Abisuak ezkonduentzat

HOGOI ETA HEMEZORTZIGARRENKAPITULUA

Ezkontza sakramendu handia da, bai diot Iesu Kristo eta haren elizabaitan; ohorezkoa da guzientzat, guzien baitan eta den guzian, erran nahida, bere parte guzietan ohorezkoa da guzientzat, zeren birjinek berekhura behr dute ohoratu humiltasunarekin. Ohorezkoa da guzien baitan,zeren orobat saindua da hala pobreen nola aberatsen artean. Ohorezkoada gauza guzietan, zeren bere lehen ordenatze danik saindua da, hartarikatheratzen diren probetxuak dire sainduak, haren egiteko moldea, eta zer-taz egiten baita saindu da guzia giristinotasunaren mindegia da lurra fide-lez bethetzen duena, hautatuen kontuaren zeruan konplitzeko, hala nonezkontzako ontasunaren mantenamendua neurrigabeki kontuzkoa baitakomunarentzat; ezen haren xirripia guzien erroa eta ithurburua da ezkon-tza.

Iainkoak ailliotsa haren seme maitea gonbidatua lizen eztei guzieta-ra, Kanako hirikoetara gonbidatu izan zen bezala, sekulan elizateke hetankonsolazionezko eta benedizinozko mahats arno eskasik; ezen arrazoinazergatik ezkontzetan lehenbizi hastean komunzki arno guti baizen ezpai-ta, da, zeren hetara gure Iesus Iauna ekharri behar bidean Adonis dari-tzon amuiruskerietako iainkoa ekharten baitute, eta Benus iainkosa lizunaiararazitzen baitute Andre Dana Mariari eman behar liozoketen lekuan.

Nork ere nahi baitu Iakobek bezala bildots ederrik, nabarrik etapikartik izan, hark bezala ere ardiei behar derauste hainitz kolorezko zigo-rrak eta zuhaitz adarrak begien aitzinera presentatu, elkharganatzen dire-nean batzeko, halaber nork ere nahi baitu zori onik ardietsi bere ezkon-tzatik, hark behar liozokeo sakramendu hunen saindutasunari eta handi-tasunari behatu; ordea hori egin behar bidean esteieran milla desordenugerthatzen dira dostaketetan, bankezietan et hitzketetan. Ezta beraz zermiretsirik, baldin hetarik heldu diren obrak desordenatuak badire.

Guzien gainetik, arrenez nagote ezkonduei har dezatela eskiriturasainduan espiritu sainduak hanbat gomendatzen derauen elkharganakoamudioa. O ezkonduak, ezta deus erraitea, maita zazue elkhar amudionaturalaz, zeren uso tortoil pareak hori egiten du; ez eta erraitea, maitazazue elkhar gizonak gizona maite ohi duen bezala, zeren paganoek amu-

FILOTHEA

206


garbi daudezin? zabiltzate garbiki hekin aldera. Eta Iondone Paulok dioenbezala; batbederak iakin beza bere untziaren idukiten saindugarritasunean. Baldinkontrara, zuok irakhatsten baderauezue doillorkeriarik, ezta mirakuilludesohorerik baduzue hekin galduran. Zuek ordea, O emazteak, zeinenohorea ezin apartatuz bezala baitatxeko garbitasunari eta ohoreztasunari,begirazazue ieloskorki zuen loria eta eztezazuela lizunkeriarik bat ere utzzuen aiphameneko xuritasunaren goibeltzera.

Zarena, Filothea, hurbiltze suerte guzien beldur, zenbat ere aphu-rrak baitira; eztezazula lausenguzkeriarik nihoiz ere paira zure aldean.Nork ere heldu baita zure edertasunaren eta graziaren laudatzera, hartazbehar duzu dudatan iarri, zeren ezin eros diroen marxandiza laudatzenduena, ohi da handiro tentatua haren ebatstera. Ordea laudatzen zaitue-nak are mespreziorik egiten badu zure senharraz, hark neurrigabeki bide-gabeztatzen zaitu, ezen gauza ageria da, ez xoilki galdu nahi zaituela,baina bai bazadutzala iadanik erdi galdua, tratuaren erdia egin denaz gerobigarren merkataduriarekin, lehenekoa higointzen denean.

Lehenagoko, bai oraiko andreek kostuma dute hainitz perleria beha-rrietan dilindaka iratxekitzeko, duten atsegina gatik, dio Pliniok, hekinsentitzeaz kraskabillatzen, elkhar ukitzen dutenean. Nitaz bezanbateanordea, nola baitakit Isaak Iainkoaren adiskide handiak beharri dilindake-tak igorri ziotzala Errebeka garbiari bere amorioen lehen seinaletzat,zinetsten dut edergaillu mistiko hark aditzera emaiten duela, senharrakemaztea ganik ardietsi behar duen, eta emazteak senharrari fidelki begira-tu behar dioen lehen gauza dela beharria, arren aharantzarik edo azantzikbat ere hartan sar eztadin hitz garbien eta zuhurren soinularitasun emeaeta amudiozkoa baizen, eta hauk dira ebanjelioko perla orientalak; zerenbethi orhoitu behar da arimak pozoatzen direla beharriaz, eta gorputzaahoaz.

Amorioa eta fideltasuna elkharrekin daudenean, bethi ekhartzendute trebetasuna eta fidanza; hargatik senhar emazte sainduek hainitzordainezko begitarte kostumatu dute bere ezkontzetan, begitarte gerthuzamolsuak, baina garbiak, baina mindurizkoak, baina trebeak eta idekiak.Hala Isaak eta Errebeka, zeinak baitziren lehenagoko mendetako ezkon-duen parerik garbienak, lehiotik ikusi izan ziren elkhar karesatzen zutela,hala non desohorezko gauzarik ezpazen ere, Abimelekek ezagutu bai-tzuen ezin ziratezkeiela senhar-emazte baizen.

San Luis Franziako errege handia, bere gorputzaren aldera garratza,eta orobat bere emaztea ganako amorioan begitartetsua, gaizki erraitenzen sobera zegoelakotz halako karesamendutan, egiaz lehen merezi zue-

Silvain Pouvreau

209

bihotzezago eta mundurikiago maite duen gatik. Zuen emazteak, delabere gorputzeko, dela espirituko flakotasunak eta eskasiak gatik, etzizki-tzute higoindu behar; aitzitik emeki eta amoriozki urrikaldu behar zaizki-tzue, dakizuela Iainkoak kreatu dituela halakoak, non, zuen menean dau-dezila, ohore eta errespetu geiago eman diazazueten, eta hek hala ditu-tzuen lagun, non hekin buruzagi eta nausi zaudeten. Zuek ere, O emaz-teak, maitatzatzue iainkoak eman derauzkitzuen senharrak samurki, biho-tzezki, ordea amorio errespetuz eta erreberenziaz bethe batez; zeren egiazIainkoak hartarakotzat kreatu itu naturaleza sendoago eta nausiago bate-kin, eta nahi izan du emaztea lizen gizonaren zathi bat, haren hezurreta-rik hezur, haren haragitik haragi, haren saietsetik eta beso azpitik athera-rik, erakustea gatik behar deuala egon senharraren eskuaren eta gober-nuaren azpiko. Eskiritura saindu guziak azpikotasun hura hersiki gomen-datzen derautzut, zein azpikotasun halarik ere eskiriturak berak egitenbaiteratzue ezti; ikusirik ez xoilki nahi duela hartan iar zaitezten amorio-rekin, bainan oraino ordenatzen derauela zuen senharrei balia ditezilazuen gainean emaiten derauen bothereaz maitarasun, bihotzberatasun etamansotasun handi batekin. Senharrak, dio Iondone Petrik, zaudete zuhurkizuen emazteekin, untzi hautskorrago batekin bezala, ohore ekhartzen derauezuela.

Ordea gonbidatzen zaituztedan bitartean elkharri zor diozuen amo-rioaren geiagotik geiagora berretzera, begirauzue hura eztadin itzul zen-bait ielosia suertera; zeren maiz gertatzen da ezen, harra sagar onduene-tik eta hoberenetik sortzen den bezala; halaber ieloskortasuna sortzendela ezkonduen amorio beroenean eta mindurienean, eta hura osoki gaix-tatzen eta galtzen duela, zeren aphur bana ekhartzentu liskarrak, guduaketa elkharganikako apartatzeak. Gerthuz, ezta nihoiz ere ielosiarik gerta-tzen elkharren arteko amorioa zimendatua denean egiazko bertutearengainean; hargatik ieloskortasuna da dudagabeko seinalea halako amorioanolazpait dela sensuetarakoa, lodia, eta iarria bertute eskas, mudakor, etaguti fidatzeko bat aurkitu duen lekuan. Beraz erhoki lotiatzen da adiski-detasunaz nork ere hura nahi baitu handitu ielosiaz; zeren ielosia hala ereseinale da adiskidetasuna dela handia eta larria, ez ordea ona, garbia etakonplia dela iakinik ezen adiskidetasunaren konplitasunak, bertzerikbaino lehen, emaiten duela maite den gauzaren bertuteaz seguranza, etaielosiak segurgabetasuna.

Nahi baduzue, O senharrak, zuen emazteak fidel diren zuen aldera,egiezue lekzionea zuen exenpluaz. Nolako bekokiz, dio San GregorioNazianzakoak, nahi duzuen zuen emazteek bere garbitasuna iduki dezaten, zuoklizunki bizi bazarete? nolatan emaiten ezterauezuenaren eske zagotzate? nahi duzue

FILOTHEA

208


minen ume, haren arima Iainkoa gana itzuliz, haren odolaren ume izanzen baino, hari gorputza emanez.

Iondone Paulok artha utzten deraue emaztei etxeko mainadaz: har-gatik hainitzek egiazko uste hau dadukate hekin debozioneak probetxugeiago ekhartzen dioela mainadari, senharrenak baino; zeren nola senha-rrak ezpaitaude hain arduraki etxekoen artean, hargatik ezin xuxen detza-kete bertutera emazteek bezain errazki. Konsiderazione hunen gatikSalomonek dio bere proberbioetan, etxeko zori on guzia datxekola fama-tzen duen emazte sendo eta bortitz haren arthari eta antzeari.

Jenesako liburuan eskiribatua datza ezen Isaakek ikusirik Errebekabere emaztea zegoela haurrik ezin izanez, Iainkoari othoitz egin zioelaharen gatik, non Hebraiko minzoaren arauera, bere othoitza egiten bai-tzuen harekin batean saietsez saiets, bata baitzegoen othoitzkiko aldebatetik eta bertzea bertzetik; hala ere senharraren othoitza molde hartaneginik enzun izan zen. Senhar emaztearen batasunik handiena eta fruitu-tsuena da debozione sainduan egiten dena, zeini nor hobeki iarraikiterabatak bertzea behar baitu gonbidatu. Badira fruituak, irasagarra bezala,bere gozo minaz on guti direnak konfiturarik baizen. Badira bertzeak,uzterrez eta umuz ezin dirauketenak konfituratzen ezpadire, nolakoakbaitira geresoak eta abrikotak; halaber emazteek behar dute desira beresenharrak konfitura ditezila debozionez asuerean; zeren debozionegabe-riko gizona da animalia gaitza, garratza eta gogorra, eta senharrek behardute desiratu bere emazteak debozioneari iarraiki dakizkola; zeren debo-zionegabeko emaztea hagitz da hautskor, erorkor eta goibelkor bertuteanIondone Paulok erran du fedea eztadukan gizona saindutzen dela emazte fede-tiarraz, eta fedea eztuen emaztea senhar fededunaz, zeren ezkontzazko ahaikohersi haren bidez batak errazki ekhar baitezake bertzea bertutera. Ordeazer benedizino da senharemazte fidelek elkhar saindutzen duteneanIainkoaren egiazko bertutean?

Gainerakoan, bataren eta bertzearen elkharganako sostengua hainbehar da handi izan, non biak sekulan eztitezin bertan eta berehala gert-ha haserrerik, arren hekin artean ikus eztadin kontrestik eta gudurik.Erleak ezin daudezke oiarzunek, oiuek eta soinuek ihardetsten dutenlekuan; segur Espiritu saindua ere ezin dagoke azantzik, liskarrik, oiuriketa gudurik den etxean.

Badio San Gregorio Nazianzakoak bere denboran ezkonduek bestaegiten zutela bere ezkontzako urthaburuan; gerthuz on neritzake konstu-ma hura ekhar baledi, kondizinorekin ordea segi ezledilla munduko apha-reilluez eta sensuetarako dostaketez, baina senhar-emazteek egun hartan

Silvain Pouvreau

211

larik laudorio, iakiteaz bere buru gerlatiaren eta bihotzdunaren largatzenezkontzako amudioaren begiratzeko behar diren eginbide aphur hetara;zeren amudio garbiaren eta idekiaren seinaletxo hek bihotzak amarratzeneztituztelarik, guziarekin ere elkharganatzen tuzte, eta ederkitasun arraibat emaiten diote elkharrekiko bizitzeari.

Santa Monika izorra zenean San Augustino handiaz, hainitz ofrezi-menduz hura ordenatu zuen giristinoen legera eta iainkoaren loriako ser-bitzura, bera lekhuko den bezala erraiten duenean, Iadanik dastatu zuelaiainkoaren gatza bere amaren sabelean. Hori da irakasmendu handi bat giristi-no diren emazteentzat, bere sabeletako fruituak, kanpora ilkhi bainolehen ere, Iainkoaren maiestateari ofrezitzeaz, zeren nola Iainkoak bihotzhumil eta borondatezko baten promesak ederetsten eta hartzen baititu,amaren afekzionei heltzen ohi zaizte erditzeko muga hartan. Lekhukodira Samuel profeta, San Thomas d'Akin, San Andriu de Fiesola eta ber-tzerik hainitz. San Bernardoren amak, halako semearen merezizko amabaitzen, bere haurrak bere besoetan harturik sortu ziren bezain laster,Iesus gure Iaunari ofrezitzen ziotzan, eta orduan danik hek maite zituenerrespeturekin, gauza sakratua eta Iainkoak begiratzera eman zioenabezala; eta hori hain zori onez gertatu zitzaion, non haren zazpi umeakizan baitziren guziz saindu.

Bainan haurrak munduraz gero, eta hasten direnean arrazoinazbaliatzen, burhasoek artha handi behar dute iduki Iainkoaren beldurtasu-nean sararazteaz hekin bihotzetan. Blanka zeritzon erregina prestuakeginbide hura beroki egin zuen S. Luis bere seme erregeren aldera, maizerraiten zioela: ene seme maitea, nahiago zinituket ene begien aitzinean hillik ikusi,ezen ez bekhatu mortal batez kutsaturik. Hitz hura hain barrena sartu zenseme saindu haren bihotzean, non, berak zioen bezala, ezpaitzuen biziizan zeneko egunik iragan, hartaz orhoitu gabe, bere ahal guzia egitenzuela iainkozko dotrina hari itxekitzeko. Gerthuz, arrazak eta leinuak gurehitzkuntzaz deitzen dira etxeak, eta hebraikek berek haur egitearei erraitendiote etxe egitea. Ezen endellegu hartan errana da Iainkoak egin zerauztelaetxeak Egypteko emaginei. Bada hori horrela da, erakusteagatik etxe onbat egitea, eztela hainitz munduko onhasun hartara biltzea; baina baiumeak Iainkoaren beldurtasunean aztea eta alxatzea. Zein baita zertanezpaita lan eta neke trabaillurik bat ere guphida behar, halaz eta umeakaitaren eta amaren khoroa direnaz geroztik.

Horrela Santa Monika hain beroki eta fermuki iarri eta hari izan zenSan Augustinen azta gaixtoen kontra gudukatzen, non hari itsasoz etaleihorrez iarraiki ondoan, hura zori hobeagoz egin baitzuen bere nigar

FILOTHEA

210


Espos oheko ohoreztasunaz

HOGOI ETA HEMERETZIGARREN KAPITULUA

Espos oheak behar du notha gabea izan, Apostoluak dioen bezala,erran nahi da, eztela hartan ediren behar garbitasunaren kontrako gauza-rik eta aiphatzeko ezten kutsurik. Hala ere ezkontza saindua lehenik orde-natu izan zen lur parabisuan, non egundaino oren hartaraino ezpaitzenizan guthiziamenduzko desordenurik, ez eta desohorezko gauzarik.

Nolazpait elkhar dirudite ahalkegarrizko atseginek eta ian-edanekoplazerek, zeren biek orobat behatzen baitute haragira, lehenbizikoei bereabrekeriazko buelta gatik hutsik haragizkoak daritztelarik. Hetaz badaezin derrakedana deklaratuko dut ian-edana gatik erranen dudanaz.

Lehenik. Iana ordenatua da batbederaren mantenatzeko, bada nolaiatea, hutsik norbaiten azteko eta sendorik idukitzeko, gauza ona, sainduaeta manatua baita; halaber ezkontza egiten dena, haurrik izaiteko etamunduaren hainitzteko, gauza ona eta guziz saindua da, zeren hau baitaezkontzen xede prinzipala.

Bigarrenean. Iatea ez biziaren mantenatzeko, baina batak bertzearizor diogun elkharrekiko tratuaren idukiteko eta amor egiteko, gauza xoilarrazoinezkoa eta ohorezkoa da; orobat ere badio Iondone Paulok parti-da bien ezkontza sainduan elkharrekiko eta legezko batzea dela eginbidea;ordea hain eginbide handia, non ezpaitu nahi partidetarik bat bere oldezhartarik aparta dadin bere lagunaren borondatezko konsentimendurikgabe; ez eta debozionezko eserzizak gatik, zein baita zergatik erran baitutKomunione sainduko kapituluan hartarakotz ezarri dudan hitza: zenbate-naz gutiago bada aparta diteke nihort eginbide hartarik bertuterako nahi-tze enganarizkoak, edo haserraldiak eta higoindurak gatik?

Hirurgarrenean. Nola konpainiako eginbidea gatik iaten dutenekbehar baitute trebeki ian, eta ez borxaz bezala, eta geiago are enseiatubehar baitira erakustera gogotik iaten dutela, halaber ezkontzako eginbi-dea bethi segitu behar da fidelki, trebeki eta haurrik izaiteko esperanzarikbaliz bezala, zerbait dela kausa halako esperanzarik ezpaliz ere.

Laugarrenean. Iatea, ez bi lehenbizio arrazoinak gatik, bainan hutsikguthiziaren asetzea gatik, gauza pairaditekeiena da, ez ordea laudatzekoa.

Silvain Pouvreau

213

ongi konfesaturik eta komuniaturik ohi baino berokiago Iainkoarigomenda liozotela bere ezkontzako aitzinamendua, bere gogo onakberriztaturik haren geiago eta geiago saindutzeko elkharrekiko adiskide-tasun eta fidelatsun batez, eta hatz berri harturik gure Iauna baitan, berebizitze thailluko nekhe-trabailluen iasaiteko.

FILOTHEA

212


hartu duen atseginean, hartan dagoela hitzez eta gogoz, eta bere espirituairaultzen duela ahamenak iretstean hartu duen plazeraren orhoitzape-nean, egiten duten bezala barazkal-aitzinetik gogoa gerrenean eta baraz-kal-ondoan platetan dadukatenek. Halakoek merezi lukete mutil kuisinaxukatzaille arri; bere sabela, Iondone Pauloren erranera, egiten baitute Iainko.Ohorezko jendeek eztute gogoa mahainean, hartan iarten direnean bai-zen, eta othurunza ondoan garbitzentuzte eskuak eta ahoa ian dutenazkogusturik eta usainik ez geiago izaitea gatik. Elefanta animalia lodi-larri batda, baina lurraren gainean bizi direnetarik ohorezkoena, eta sensu geiagoduena, hitz bat erran nahi derautzut haren ohoreztasunaz. Eztu bereemeaz bertzerik nihoiz ere hartzen, eta behi hautatu duena samurki maitedu, eta halarik ere ezta harekin batzen hirur urthetarik hirur urthetara bai-zen, eta hori bortz egunekotz xoilki, eta hain gordaka, non hura nihorkezpaitu nihola ikusten tratu hartan, bainan hala bada ere, agertzen da sei-garren egunean, non bertze guziak baino lehen, xuxen baitoa zenbaitibaiara, zeinetan barrena gorputz guzia ikhuzten eta garbitzen baitu, nahieztuela bat ere artaldera bihurtu non ezten lehenik osoki garbitu izan. Ezothe dire aztura eta atun ederrk eta honestak halako animaliarentzat? zei-netaz gonbidatzen baititu jende ezkonduak ez egoitera gogoz loturik berebizitze thailluaren arauera hartu dituzten gorputzeko plazeretan, bainanhek iragan direnean, hetarik ahalik lasterrena bihotzaren eta gogoarengarbitzera gero arimako libertate osoz akzione garbiagorik eta goragorikegitea gatik. Abisu hortan datza Iondone Paulok Korintiakoei emaitenderauen dotrina exzelentaren obramendu osoa eta konplia: Denbora laburda, dio, gainerakoa da emazte dutenak daudezila, ezpalute bezala. Ezen SanGregorioren arauera, hark emazte du, bat ere ezpalu bezala, zeinak hare-kin gorputzeko konsolazionek hala baititu hartzen, non hargatik gogoaezpaitzaio aldaratzen eginbide espiritualetarik. Bada zer ere erraiten baitasenharraz, orobat aditzen da emazteaz. Munduaz usatzen dutenak, dioApostoluak berak, beude hartaz usa ezpalezate bezala beraz guziak serbitzabitez munduaz; nor bere bizitze thailluaren eredura; ordea halako moldeznon hartan gogoa amarratu gabe trebeki eta agudoki Iainkoa serbitzadetzaten munduko traturik ezpalebillate bezala. Gizonaren gaitzik han-diena, dio San Augustinok, da nahi izaitea gozatu, xoilki usatu behar duengauzaz, eta nahi izaitea usatu, xoilki gozatu behar dituenez: Gozatu behargare gauza espiritualez eta xoilki serbitzatu gorputzekoez, zeinetaz serbi-tzatu behar bidean, heldu garenean hetaz gozatzera, gure arrazoinezkoarima egiten baita animalia eta abre-arima. Uste dut erran dudala errannahi nuen guzia, eta erran nhi eznuena adiarazi dudala, erran gabe.

Silvain Pouvreau

215

Zeren ian-edaneko guthiziaren plazerak berak ezin duke arrazoinik aski,hala non obra bat laudatzekoa den, aski da pairaditekeiena den.

Bortzagarrenean. Iatea, ez aphetitua gatik xoilki, baina soberaniazeta desordenatuki, gauza geiago edo gutiago baitatzekoa da, soberaniahandi edo aphur izanaren eredura.

Seigarrenean. Ordea ian-edaneko soberania eztatza xoilki soberata-sunean, bainan oraino iateko moldean eta maneran edo erremanguan.Gauza miragarria da, Filothe maitea, erleentzat hain on eta osasungarriden eztia, guziarekin ere hain kaltegarri zaiela non batzutan eritzen baiti-tu, hala nola hartarik sobera iaten dutenean uda hastean; zeren iate harkemaiten deraue iarietea, eta batzutan ezin itzulizko herioa ere, behintzateztiztatuak direnean buru aitzinetik eta bere hegalxoetarik. Egia erraiterahain saindu, hain zuzenezko, hain gomendatzeko, eta Komunarentzathain premiazko den ezkontzako tratua, guziarekin ere zenbait ordu iaki-netan perillos da hari darraizkonentzat, zeren batzutan hekin arimakhagitz eritzentu bekhatu benialaz, soberania sinpletan gertatzen den beza-la, eta zenbait aldiz hiltzentu bekhatu mortalaz, gertatzen den bezala hau-rrik izaiteko bide ordenatuaz bertzerik hartzen denean; zein kasutan legehartarik nihor geiago edo gutiago errebelatzen den eredura, bekhatuakgeiago edo gutiago hastiogarriak dire, baina bethiere mortalak. Ezen nolaezkontzaren xede prinzipala eta lehena baita haurrak izaitea, nihor nihoizere ezin apartaditeke ordenaturikako legetik, zerbait bertzerik dela kausahaurrik ezin ditekeielarik gerthatzen den bezala umerik ezin ditekeieneanemaztea agorra edo iadanik izorra izanez: zeren kaus eta ordu hetan hala-rik ere gorputzeko tratua da legezkoa eta saindua, haurrik izaiteko bideaketa legeak begiratzen badire, ikusirik eztela gertatzen ezkontzako xedeprinzipalak eman duen legea hauts dezaken gauzarik. Gerthuz, Onanzeritzonak bere ezkontzan egiten zuen obra itsusia eta madarikatzekoaIainkoaren aitzinean hastiogarria zen Eskiritura sainduak Jenesako hogoieta hemezortzigarren kapituluan dioen bezala. Eta gure mendeko Hignotbatzuk (zeinak millatan gaizkiago erraitekoak baitira San HieronimokEphesakoak ganako Epistolaren gainean izendatzen dituen Zinikakbaino) erran nahi izan dutelarik gizon gaixto haren gogoa eta intenzioneaxoilki desgogara zitzaiola Iainkoari, badarik ere Eskiritura saindua bertze-la minzo da, eta bereziki seinalatzen du gauza bera zela hastiogarrizkoaeta maradikatzekoa Iainkoaren aitzinean.

Zazpigarrenean. Bihotz alfer, likhits eta putruz baten egiazko seina-lea da haragietan eta ianharietan gogoa sarturik idukitea othurunza bainolehen; eta are geiago, othurunzatuz gero trikatzen denean jan-edanetan

FILOTHEA

214


ra nuke hain doatsu izanen diren arimak, non hei iarraikitzeko boronda-terik hartuko baitute, hari litezila zuhurki, sainduki eta sailki egiteko har-tan, bere bihotzeko indarrak ongi sondaturik zeruko inspirazionea eska-turik, eta Gidari zuhur eta debozionetsu baten konseillua harturik: zerenhorrela den guzia probetxu geiagorekin eginen da.

Bigarrenean. Hortaz lekhora bigarren ezkontzazko ukho hura eginbeharda garbiki eta hutsik bere afekzione guziak iainkoa gana itzultzeko-tzat garbitasun geiagorekin eta bere bihotzaren alde guzietrik iostekoIainkozko maiestatearen bihotzarekin; zeren umeak aberatsturik utztekodesirak, edo zenbait bertze munduko abantaillik ardietsteko usteak alhar-guna alhargundurik badaduka, izanen du naski laudorio, ez ordea segurIainkoaren aitzinean, halaz eta Iainkoaren begietan deusek ere egizko lau-doriorik ezin dukeienaz gerostik Iainkoa gtik egiten denak baizen.

Geiago, behar da alharguna, egiazki alhargun izatekotzat, apartatuaden eta borondatezki billusia mundurazko kontentamenduetarik.Atseginketan bizi den alharguna, dio Iondone Paulok, hil da bizirik. Nahi izai-tea alhargun izan, eta halarik ere atsegin artzea, begietsia, balakatua etasohastatua izaiteaz; nahi bada dansaketan eta bankezietan aurkhitu, nahibadu usainztaturik, berregindurik eta totildurik ibilli, hori da alhargunbizia izaitea gorputzez, bainan alhargun hilla izaitea arimaz bezanbatean.Zer ansia da, othoi, Adonisen eta amorio lizunaren etxeko bandera egindadin kukurusta xuriz plumaia giza gotiturik, ala sedazko belo ixurtuzbegitartearen inguruan sare gisa hedaturik? aitzitik hainitzetan banaloria-ren emendaillutzat beltza xuriaren gainean emaiten da haren kolorearenabantaillatzea gatik. Alhargunak enseiatu duenean emazteek ohi dutengizonen begietan eder izaiteko antzea, beithaeta pitztura perillosagoakaurtikitzentu hekin bihotzetara: beraz plazer ergel hetan bizi den alhargu-na, bizi delarik hil da, eta ongi erraitera, ezta alhargunaizuna edo alhargunitxura baizen.

Ebakitzeko denbora ethorri da, usotortoillaren boza enzun izan da gurelurrean, dio Kantikak: Munduko soberaniak ebaki behar ditu nork eredebozionez bizi nahi baitu, guzien gainetik ordea ebakimendu hura pre-miazkoa da egiazko alhargunarentzat, zeina, uso+apal garbi bat bezala,bere senhar ioanaren gainean nigarrez, hartzbeherapenez eta auhenezorai berehala egon baita. Noemi bihurtu zenean Moabetik Betleemera,hura ezkondu berrian ezagutu zuten hiriko Andreak hasi ziren erraiten, ezothe da hori Noemi? Ordea ihardetsi zerauen: arren enazazuela izendaNoemi (ezen Noemi erran nahi da graziosa, arraia eta ederra) bainanizenda nazazue Mara, zeren Iaunak berretu baiteraut arima khiratsturaz.Hori erraiten zuen zeren hil baitzizaion senharra: halaber alhargun debo-

Silvain Pouvreau

217

Abisuak alhargunentzat

BERROGOIGARREN KAPITULUAIondone Paulok lekzione egiten deraue Elizako Buruzagi guziei bere

Timotheo baitan, erraiten duela, Ohoratzatzu egiazki alhargun diren emaztealhargunak; bada egiazki alhargun direntzat, gauza hauk behardira.

Lehenik, behar da emazte alharguna alhargun den ez xoilki gorpu-tzez, bainan eta bihotzez ere, erran nahi da, behar du deliberatu ezin hau-tsizko deliberamendu batez bere buruaren begiratzera eta idukitzeraalharguntza garbi batetan; zeren alhargun eztirenak birezkontzeko paradahel artean baizen, eztire gizonetarik apartatuak gorputzeko atseginazbezanbat baizen, bainan hei datxezte bihotzez eta borondatez. Baldinegiazko alhargunak bere buruaren finkatzeko alharguntzako estatuan,botuz ofrezitu nahi baido Iainkoari bere gorputza eta kastitatea, edergai-llu handi bat iratxekiko dio bere alharguntzari, eta seguranza handi bate-tan ezarriko du bere erresoluzionea: Zeren, ikusirik botu eginez geroeztuela geiago eskurik bere kastitatearen utzteko, parabisua utzi gabe,hain ieloskor izanen da hartu duen gogoaz, non ezpaititu ezkontzazkogogoeta arinenak ere utziko bere bihotzean den gutiena trikatzera; halanon botu sakratu hartaz burdin-athe bortitz bat ezarriko baitu bere ari-maren eta erresoluzionearen kontrako mandatuketen edo eskhaintzenartean. Gerthuz, San Augustinok botu hura handiro xoil konseillatzen dioalhargun giristinoari, eta lehenagoko Origenes iakinsuna aitzinago doa,zeren konseillu emaiten deraue emazte ezkonduei botu egiteaz alhargun-tzazko kastitatean egoiteko, baldin senharrak hiltzen bazaizte, berakbaino lehen, arren bere ezkontzatan ahal dituzketen plazeren artean,badarik ere goza ahal ditezken alharguntza garbiaren merituaz aitzinda-rizko promez haren bidez. Botuak egitentu botuaz gerostik obrakIainkoaren gogorakoago, bortitzten du bihotza hekin egiteko, eta eztiotzaxoilki Iainkoari emaiten obrak, zeinak baitira gure borondate onaren frui-tuak bezala, baina konsekratzendio oraino gure borondatea bera, zeinabaita gure obren eta akzioneen arbola bezala. Kastitate sinpleaz gure gor-putza prestatzen diogu Iainkoari, zilhegi gaudelarik bertze aldi batzuezharen utztera bere plazeretara, ordea kastitatezko botuaz emaitza oso etaezinitzul arazizko bat egiten diogu hartaz gure buruari eskurik utzi gabegure hitzaren iateko. Manera hartan, haren gathibu eta meneko iartengarela, zeinaren serbitzatzea hobe baita erregetasun guzia baino. Badanola bi Dotor handi hekin abisuak neurrigabeki on baitzaizkit, hala desi-

FILOTHEA

216


tzen baita aimanta gana, diamanta urrundu den bezain laster; halaberIainkoa gana ezin osoki oldar ziteken alhargunaren bihotzak etaIainkozko amorioaren deiei ezin zerraiki zikeienak senharra bizi zeino,berehala, hura hil denean, beroki egin behar du laster zeruko usain one-tara, erran baleza bezala espos sakratuak dioena, O Iauna, orai ni osoki neurenaizenean har nazazu guzia zure, erakhar nazazu zure ondotik lasterka eginendugu zure usain onak aditurik.

Alhargun sainduari dagotzan eta besarkatu behar dituen bertuteakdire, ukho egitea ohorei, graduei, batzarrei, tituluei eta bertze horrelakobanaloriei; haren egitekoa da pobreak serbitzatzea, eriak ikhertzea, ondi-katuak konsolatzea, neskato gazteak bizitze debotera ekhartzea eta bero-ri bertute guzietako mirail ageri iartzea emazte gazteen aldera.Xahutasuna eta doia dira hekin tresnen bi edergailluak; humiltasuna etakaritatea dira hekin akzioneen bi edergailluak; ohoreztasuna eta mansota-suna dira hekin mintzoaren bi edergailluak; modestia eta ahalkekortasunadira hekin begien bi edergailluak, eta Iesus gurutzatua da hekin bihotze-tako amorio bakoitza.

Hitz batez, egiazko alharguna da elizan marxoko bioleta daritzonlore xumea, paregabeko eztitasunik banatzen duena bere debozionearenusainaz, eta bethi kasik gorderik dagoena bere xipitasunaren osto zabalenazpian, eta bere kolore guti biziz eta erdi ilhunez mortifikazionea erakus-ten duena. Sortzen da leku freskoetan eta ez landuetan, nahi ezpaitu hrs-tua izan mundukoen ibilketez bere bihotzeko freskuraren hobeki begira-tzea gatik ontasunen, ohoreen edo are amorioen desirak ekhar liotzoke-ten pitztura guzien kontra; doatsu izanen da, dio apostoluak, horrela badago.

Hainitz bertzerik erraiteko nuke gauza horren gainean; baina denguzia erran izanen dut, erran dukedanean bere estatuko ohoreaz ieloskorden alhargunak erneki irakur detzala San Hieronimo handiak eskiribatzendituen guthun ederrak Furia, Salbia eta bertze andre prestuak gana, zei-nak guziz zori onezkoak izan baitziren hain aita espiritual handiren alabaespiritualak izaiteaz. Zeren ezin deusik iratxeki dakidikeo erraiten deraue-nari abisu hau baizen, egiazko alhargunak nihoiz ere bertzeak eztituelagaizki erran eta ez baiatu behar, zeren bigarreneko edo are hirurgarrene-ko eta laugarreneko ezkontzetara iragaiten diren; ezen kasu iakin batzue-tan Iainkoak hala ordenatzen du bere loria handienetan. Eta bethi beharda zaharren dotrina hau begien aitzinean iduki, alharguntzak eta birjinita-teak eztadukatela zeruan gradurik, humiltasunak ordenatzen derauenabaizen.

Silvain Pouvreau

219

tak eztu nahi behin ere eran dakion, eta estima dadin ederra eta graziosadela, aski eritsten baitu Iainkoak nahi duen bezalako, erran nahi da, berebegietan humil eta xipi izaitea.

Lanpek, zeinetako olioa aromatika baita, usain gozoago banatzendute argiak hillez: hala alhargunek, zeinen amorioa izan baita garbi ezkon-tzan, bertutezko eta kastitatezko usain hobeago eta handiago isurtzendute, hekin argia, erran nahi da senharra, iraungi denean herioaz.Senharra maite izaitea bizi deino, gauza aski komuna da emazteen artean.baina senharra maite izaitea, hala non hura hillez gero, eztuen emazteakbertzerik nahi, amoriozko gradu eta titulu da egiazko alhargunei baizeneztagotena. Iainkoa baitan esperanza izaitea, senharra iabe eta habe dago-eino, ezta gauza hain bakhana; baina Iainkoa baitan esperanza izaitea alha-riabe hartaz gabetuz gerostik, hainitz laudorio merezi duen gauza da.Hargatik laharguntzan errazkiago ezagutzen da nihork bere ezkontzanizan dituen bertuteen perfekzionea.

Umeak dituen alhargunak haren ntzearen eta gidaritasunaren beha-rren daudenak, eta beregainki hekin arimari eta bizitzeko zimendamen-duari behatzen derauezaten gauzetako, ezin utz detzake niholatako mane-raz, eta eztitu ere utzi behar. Ezen Iondone Paulok klarki dio obligatuakdirela hetaz artha idukitera bere burhasoei ordainaren bihurtzeko, eta aregeiago zeren norbaitek ezpadaduka bere etxetiarrez eta beregainki beremainadakoez artha eta kontu, hura gaixtoago baita fedea eztuena baino,ordea halakoak badira umeak non eztuten gidaren beharreik, orduanalhargunak behar ditu bere afekzione eta gogoeta guziak batetara erakha-rri, hetaz garbikiago baliatzekotzat bere buruaren aitzinatzeko Iainkoarenamoriora. Baldin zenbait borxazko borxak obligatzen ezpadu egiazkoalharguna kanpoko nahasketara, nolakoak baitira hauziak, konseillu emai-ten diot alhargunari hetan ez bat ere sartzeaz, eta bere egitekoen errekai-tatzeko antze eta bide emeenari, bakezkoenari eta geldienari iarraikiteazezpalirudi ere fruitutsuena lizela. Zeren munduko ioan ethorrietak frui-tuak xoil behar dira izan handi, konparatzekoak badira bake geldi eta sain-du baten ontasunekin; bertze alde dela, hauziek eta bertze halako nahas-keriek barraiatzen dutela bihotza eta hainitzetan athera idekiten deraue-zatela kastitatearen etsaiei, nihor iarten denean debozionearen kontrakoeta Iainkoari eder etzaizkon erremenguetan, noren ere faborearen beha-rra baitu, hari begitarte egiteko.

Biz orazionea alhargunaren ardurako eserziza, zeren nola ezpaituamoriorik behar Iainkoarentzat baizen, eztu geiago hitzik ere kasik beharIainkorentzat baizen; eta nola burdina, ezin darraikidikeonean aimant-harriaren erakhartzeari, diamanta aitzinean edo bien artean izanez, oldar-

FILOTHEA

218


INTRODUKZIONEAREN LAUGARREN PARTEA

Maizagoko tentazioneen kontrako abisu premiazkoak dadutzana

Silvain Pouvreau

221

Hitz bat Birjinentzat

BERROGEI ETA BATGARREN KAPITULUA

O birjinak! eztut hirur hitz hautaz bertzerik zuei erraiteko, zeren gai-nerakoa aurkhituko duzue berzetan. Baldin munduko ezkontzan sartunahiak bazarete, idukazue bada ieloskorki zuen behenbiziko amorioazuen lehenbiziko senharrarentzat. Uste dut enganamendu handi dela,bihotz garbi baten orde, bihotz higatu, amorioz nahasi eta erabilli batekhartzea. Ordea zori onak deitzen bazaituzte kastitatezko eta birjinezkoeztei espiritualetara, eta nahi baduzue zuen birjinitatea sekulakotz begira-tu: O Iainkoa! begirauzue zuen amorioa ahalik mindurikiena zuenIainkozko esposarentzat; dakizuela, nola hura baita garbitasuna bera,eztuela deus garbitasuna bezain maite, eta hari gauza guzien premiziakzor zaizkola. San Hieronimoren guthunek emanen derauzkitzute premiaditutzuen abisu guziak. Eta zuen kondizioneak obedienziara obligatzenzaituztenaz geroztik, hauta zazue gidari bat, zeinaren gidamenduz zuenbihotza eta gorputza saindukiago konsekra ahal diotzotzuen Iainkoarnmaiestateari.

FILOTHEA

220


erranen du gure alegrianzak direla largoegitasunak, gure mortifikazioneakdirela tristeziak, eta horrela behatzen deraukuino begi gaixtoz, sekulanezin garatezke haren gogorako. Gure eskasak emendatzentu eta lekuguzietan erraiten du bekatu direla; gure bekatu beniala egiten du mortal,eta erorkorrez egiten ditugun bekatuak hartzentu, maoiziaz egin baginitubezala. Iondone Paulok dio karitatea manso dela, eta mundua kontra gaiz-ki egin nahi ada; karitateak eztu gaizkirik pensatzen, mundua kontra bethigaizki pensatzen iarria da, eta gure eginak ezin akusa detzakeienean, aku-satzentu gure intenzioneak, dela xikiroek duten adarrik, dela eztuten, deladiren xuri, dela diren beltz, otsoak hargatik eztitu utziko ian gabe, ahalbadagi.

Zer ere eginen baitugu, munduak eginen derauku bethi gerla; luzezbagaude konfesoaren aitzinean galdeginen du zer hanbat dugun erraite-ko; guti bagaude, erranen du eztugula guzia erraiten; gure urrats guziakzelatatukoitu, eta koleran largatuko dugun hitz arina gatik, leku guzietanbanatuko du ezin pairatuzkoak garela; gure egitekoez izanen dugu arthaidurituko zaio abarizia dela, eta gure emetasuna dela inozenkeria; mundu-ko umeez bezanbatean, hekin kolerak, dire bihotz handitasunak, hekinabariziak dire zuhurziak, hekin trebetasunak dire ohorezko konpainia-menduak; finean armiermek bethi gaixtatzentuzte erleen lanak.

Utz dezagula mundu itsu hura, Filothea, dagoela oiuz nahiz bezan-bat, hontza bezala, argiko xorien izitzeko; garela finko hartu dugun gogo-an, ezgaitezila itzul egin ditugun erresoluzionetarik; bethi puntui hortanbagaude, ageriko da ea egia denz zinetan sakrifiziatu gaizkola Iainkoari,eta bizitze debotean iarri garela. Izar adatsdunek eta finko dabiltzanekgure iduriz orobat hurren egiten dute argi, bainan adatsdunak gutirenburuan ilhuntzen dire, nola ezpaitira iragaitzazko su batzu baizen, eta ber-tzeek bethi datxeten argia dute. Halaber itxurapenak eta egiazko bertuteakelkharren iduri handia dute kanpotik; baina bata bertzetik errazki ezagu-tzen da, zeren itxurapenak eztu irauterik eta barraiatzen da goiti doankhea bezala; ordea egiazko bertutea bethi dago fermu eta finko.

Ezta guretzat on guti gure debozioneko hatsapenaren seguratzeko,haren gatik izaiten badugu laidorik eta gaizki errailleen ahotan erabiltenbagare, zeren bide hartaz begiratzen gara banaloriaren eta urguillukeria-ren perilletik, zeinak baitira Ejipteko emaginak bezala, hek manatu baiti-tu iferuko faraonek hil detzatela Israeleko semeak sortuko diren egunberean. Gurutzean iosiak gare munduaz denaz bezanbatean, eta behar damundua den gurutzean iosia gure aldera; hark xori+burutzat gadutza,dadukagun guk ere hura erhotzat.

Silvain Pouvreau

223

Eztela konturik egin behar munduko umeen erranez

LEHEN KAPITULUAMundukoek ikusiko duten bezain sarri bizitze debotari iarraiki nahi

zaizkola, aurtikhiko tuzte zure gainera milla tragaza bere burlakeriez etagaixki erranez; gaixtoenek erranen dute itxuraz eta artez zabiltzala, mun-duak begitarte gaixto egin derautzula, eta hark zuri ukho eginez, bazoazi-la Iainkoa gana; zure adiskideak iarriko zaizkitzu milla eta milla abisu,bere ustez, zuhurrik eta karitatezkorik emaiten. Eroriko zara (erranenderautzute) zenbait melankolia beltzetan, galduko duzu munduan duzunkerdita, ezin pairatuzko eginen zara, zahartuko zare muga baino lehen,zure etxeko egitekoak gaizkituko dira, bizi behar da munduan mundukogisa, eta milla halako nahaskeria.

Ene Filothea, hori guzia ezta hitzkatze erhorik eta banaloriazkorikbaizen; jende hek eztute ansiarik zure osasunaz, ez eta zure egitekoez;mundukoak bazinete, dio salbatzailleak, munduak bere duena onets lezake,baina zeren etzareten mundukoak, hargatik gaitzez dagotzue. Ikusi duguaitonen semerik eta andrerik gau guziaren, bai hainitz gau osorik bata ber-tzearen ondoan datuetan, kartetan eta bertze iokotan iragaiten; othe dalan grinatsuagorik, tristeagorik eta gogoetatsuagorik hura den baino?guziarekin ere mundukoek etzuten hitzik erraiten, adiskideak etziren har-gatik axolatzen, eta oren batetako meditazionea gatik, zeren ikusten dutenlehen baino aphur bat goizago iaikiten garela komunione saindura prepa-ratzea gatik, laster egiten dute midikua gana gure senda arazitzeko ur bel-tzetarik eta horitasunetik; illabethe batetako gau guziak iraganen tuztedansetan, nihork eztu arrankurarik, eta hutsik eguerri gaueko beilla gatik,eztula dute guziek eta marraskaz daude sabeleko minez biharamunean.Nork eztakusa mundua dela iuje gaixto bat, bere umeentzat eme eta begi-tartetsu, baina Iainkoaren umeentzat gaiz eta garratz.

Ezin gaudezke munduarekin ongi, harekin batean galtzen gareneanbaizen. Ezta biderik haren kontentatzeko, zeren sobera aldetara itzultzenda, Ioanis etorri da, dio gure salbatzailleak, iaten eta edaten eztuela, eta badiozuedeabrua duela; etorri da gizonaren semea, iaten eta edaten duela, eta badiozueSamaritano dela. Egia da, Filothea, largatzen bagare konpainiari amor egi-nez irri gitera, iokatzea, dansatzera munduarekin, eskandalua hartuko du;harekin hari ezpagare, akusatuko gaitu itxurazkoak eta melankoliatuakgarelako; ederki aldagarriztatzen bagara, erranen du zerbait egin nahizgabiltzala; edergailluak utzten baditugu, usteko du bihotz eroria dugula;

FILOTHEA

222


nen garela erle espiritualak, eta hegaldatuko garela, eta han artean bizi gai-tezin debot zaharrek utzi derauzkiguten irakhasmenduetako eztiaz, etadagiogun Iainkoari othoitz, dizkigula usoaren bezalako hegalak, ez xoilkioraiko biziak diraueino hegaldatzeko, bainan etorkizunekoaren sekulako-tasuan doatsuan gozoki pausatzeko.

Silvain Pouvreau

225

Bihotz ona behar dugula

BIGARREN KAPITULUA

Argiak, ederra delarik eta desiratzekoa, lilluratzentu gure begiak,ilhunbetan luzeki egon direnean, eta herri batako jendekin trebaartean,zenbat ere kortes eta begitartetsu baitire, halarik ere nolazbait izi-tzen gara. Naski, Filothe maitea, bizitzeko ganbiatze hunetan hainitzgogorapen alxatuko da zure barrenean, eta munduko erhokeriei erranderauezun adiu handiak zenbait tristezia eta flakeza emanen derautzubihotzean; hori gertatzen bazaitzu duzun pazienzia guti bat, othoi; zerenezta deus izanen, ezta izidura guti bat baizen, bizitze berriak ekhartzenderautzuna, hura ioanez gero, hamar milla konsolazione izanen tutzu.Lehenbizian damutuko zaitzu agian zure banotasunetan erhoek eta burla-riek emaiten zerautzuten oriaren utzteaz, bainan, O Iainkoa! nahi othezenduke galdu Iainkoak egiaz emanen derautzun sekulakoa? Iar-egon, etaioan-ethorri banaloriazkoek, zeinetan eman baititutzu zure aitzineko urt-heak presentatuko zaizko oraino zure bihotzari, hura beithatu, bazkatueta bere gana berriz erakharri nahiz, bainan othe zenduke bihotzik seku-lakotasun doatsuari ukho egiteko hain arinkeria enganarizkoak gatik?Zinets nazazu bethi fermuki hari bazara eta finko bazaude, etzara hainitzegonen hain eztitausn gozorik eta plazergarririk hartu gabe, non aitortu-ko baituzu munduak eztuela behazun kharminik baizen ezti haren aldean,eta debozioneko egun batek geiago balio duela milla munduko bizitzea-ren urthek baino.

Ordea ikusten duzu giristinoaren perfekzioneko mendia neurrigabe-ki dela gora; he! ene Iainkoa, diozu, nolatan ikhanen ahal naiz? bihotzzaite, Filothea, erle-umeak hasten direnean bere formaren hartzen dei-tzen dire Ninfak, eta orduan ezin oraino hegalda ditezke loretara ez men-dietara, ez aldapa hurbilletara eztiaren biltzeko; bainan aphurka amekaphaindu derauezaten eztitik ianez, ninfa xume hek hartzentuzte hegalak,eta hala azkartzen dire, non gerro hegaldatzen baitira nora nahi berakbere bizikaiaren bilha. Egia da debozionean oraino erle-umetxoak gare,ezin ikhan gaitezke gure gogoaren arauera, zein gogo ezpaita gutiago,Giristinoaren perfekzioneko goren puntura ardietsteko baizen: badarikere hasten gara formaren hartzen gure desirez eta erresoluzioneez, hega-lak hasten zaizkigu sortzen. Esperanza behar dugu bada egun batez iza-

FILOTHEA

224


dakizula eta orhoitzen zarela bertze gauza dela tentazionearen sentitzea,eta bertze bat haren konsentitzea. Ezen senti detzakegu, gure gogoarenkontrako badira ere, ezin ordea konsentidetzakegu hetan atsegin hartugabe, iakinik atsegina komunski dela konsentimendura heltzeko urratzaeta pausua. Beraz gure salbamenduaren etsaiek eskaini diazagutela nahizbezanbat beitha eta baska, beudez arduraki gure bihotzeko athetan sartunahiz, erran diazagutela nahi duten bezanbat elhe, baina gogoa dadukagi-no hetan atseginik ez hartzeko, Iainkoa ezin ofensa dezakegu, erranderautzudan Prinzesaren senhar Iaunak ezin gaizkira har dezakeien beza-la, hark enzuna gatik igorri zitzaion mandatari lizuna, haren erranetan pla-zer suerterik hartu ezpadu.

Guziarekin ere diferenzia hau da arimaren eta Prinzesa haren artean,zeren Prinzesak desohorezko mandatua enzun duenean, on bazaio kan-pora dezake mandataria, hura geiago enzun gabe, bainan eztago bethi ari-maren ahalean tentazionearen ez sentitzea, bethi ahala duelarik haren ezkonsentitzeko; hargatik tentazioneak luzeki dirauelarik, kalterik ezin egindiazakegu, gure desgogarakoa deino.

Ordea tentazionearen ondoan etor ditekeien atseginaz bezanbatean,zeren bi parte baititugu gure ariman, bat beherekoa, bertzea gainekoa, etabeherekoak ezpaitarraio bethiere gainekoari, aitzitik bere lanak egiten bai-titu beregain, hainitzetan gertatzen da behereko parteak atsegin duela ten-tazionean gainekoaren konsentimendua gabe, aitzitik haren oldearen kon-tra: eta hori da Apostoluak deklaratzen duen gudua eta gerla, erraitenduenean bere haragia guthiziatzen dela espirituaren kontra; badutelamienbroek lege bat, eta espirituak bertze lege bat duela, eta hala bertzehorrelako gauzez.

Ikusi othe duzu egundaino, Filothea, suko ikhatz gorri murru handibat hautsez estalirik? nihor heldu denean hamar edo hamabi orenenburuan handik su bilha, eztu kausitzen guti bat baizen sukhaldearenerdian, ta oraino nekhez; han zen bada, kausitzen denaz gero: eta hartazbertze ikhatz lehen hillak berriz pitz eta irazeki ditezke: orobat da gurebizitze espiritualean tentazione handien eta bortitzen artean dagoen kari-tateaz. Zeren tentazioneak, bere atsegina sararazirik behereko partean,arima guzia hautsez, iduriz behintzat, estaltzen du, eta Iainkoaren amu-dioa den lekurik xipienean hertsten du: zeren ezta geiago ageri nihon erebihotzaren erdian, espiritupean barrena baizen, badirudi ere eztela haneta nekhez aurkhitzen da. Badarik ere egiaz han da, halaz eta, gure arima-ko eta gorputzeko ondar guziak nahasiak direlarik, gogoa fermu daduka-gunaz gero ez bekhatuaren, ez tentazionearen konsentitzeko, eta gure

Silvain Pouvreau

227

Nolakoak diren tentazioneak,eta zer diferenzia den tentazionearen

sentitzearen eta konsentitzearen artean


Iduri bekizu, Filothea, Prinzesa gazte bat bere esposak neurrigabekimaite duena, eta zenbait gaixtok hura galdu eta haren espos-ohea lizundunahiz, igorten dioela norbait amorezko mandatari lizun harekin bere nahigalgarriaz minzatzera. Lehenbizirik, mandatari hark Prinzesari erakustendio bere nausiaren gogoa. Bigarrenean, Prinzesak mandatua hartzen du,edo gogotik, edo ez gogotik. Hirurgarrenean, edo konsentitzen du, edoeztu konsentitzen: halaber Satanek, munduak, eta haragiak, arima batIainkoaren semearekin esposaturik ikusirik, igorten diotzate tentazioneaketa gogoramenduak, eta hek direla bide, lehenik erakusten zaio bokhatua.Bigarrenean, gogoramendu hetan edo lakhetzen zaio, edo etzaio lakhet;finean edo konsentitzen du, edo eztu konsentitzen; eta hauk dire laburkierraitera, hirur pausuak gaizki egitera iautsteko, tentazionea, atsegina, etakonsentimendua. Eta hirur akzione hek hain agerriz ezagun eztirelarikbertze bekhatu suerte guzietan, badarik ere ezagutzen dira, ukhi ditez-keien bezala, bekhatu handietan eta gaixtoenetan.

Zein ere nahi den bekhaturen tentazioneak iraun baleza ere, gurebizitze guzian, ezin egin ginitzake Iainkozko maiestatearen desgogarako,hartan lakhetzen ezpazaiku, eta konsentimendurik emaiten ezpadiogu.Arrazoina da, zeren tentazionea hari denean ezpaigara gu hari, bainan pai-ratzen baitugu, bada hartan atseginik hartzen eztugunaz gero, ezin duke-gu hobenik bat ere. Iondone Paulok denbora handiz pairatu zituen hara-giaren tentazioneak, ordea ez xoilki etzen hargatik Iainkoaren desgogora-ko, aitzitik hek zirela kausa heldu zitzaion Iainkoari loria. Angela deFoligni doatsuak sentitzen zituen hain haragizko tentazione bortitzak,non urrikalkizuntzen baita hetaz minzo denean. Handiak ere ziren SanFranzesek eta san Benediktok pairatu zituzten tentazioneak, batak elho-rripetan, bertzeak elhurpean sartu eta erabilli baitzuten bere gorputzabillusgorriturik, hekin iraungitzeko; badarik ere etzuten hargatikIainkoaren grazia nihola ere galdu, aitzitik hura bere baitan hagitz emen-datu zuten. Bihotz sendo bat behar duzu bada, Filothea, tentazioneenartean, eta ez sekulan iduki garaitua zarela zure desgogarako direino, bethi

FILOTHEA

226


Bi exenplu eder horren gainean

LAUGARREN KAPITULUA

Hanbat doatsu erran dudanaren ongi aditzea, non ezpaitut dudarikeginen zuri haren luzeki deklaratzeaz. San Hieronimok dio gizon gaztebat ohe guri baten gainean hedatu eta lotu izan zela firikuzko lokharrilegunez, eta emakume lizun batek berariaz haren fermutasunaren inha-rrotseko, harekin etzanik eskuztatze eta balaku likhitz suerte guziez huragonbidatzen eta ertxatzen zuela; hark ez othe zuen parerik eztuen hara-gizko pitzturarik sentitu behar? Haren sensuak ez othe ziren atsegindurazbethe behar? Haren burua eta fuina ez othe ziren ordu hartako berekoplazergarriez iragan behar? bai segur, eta halarik ere hura inguratzenduten hain bertze asalduren, eta atsegingarriren artean, tentazionetakobizuntza eta erauntsia izigarrizko haren erdian erakusten du bere bihotzaeztela garaitua, eta borondateak eztuela nihola ere konsentitzen: halaz etaikusi zuenean gauza guziak zituena bere kontra alxatuak, eta bere gorpu-tzeko partetarik etzuela bat ere bere manuko mihia baizen, hura hortzeztrinkatu eta aurtikhi zuenaz gero burreuek eztirez eta bertze errementezgorputza pena zezaketen baino kruelkiago hare arima zerabillan emazte-ki lizun haren begitartera; hala ere Tiranoak ez fidaz hari garai lekidikeo-la doloreez, uste izan zuen garaituko zitzaiola atseginez.

Santa Katalina Sienekoak gauza beraren gainean izan zuen guduarenhistoria guziz da miragarria: huna laburki nola den. Espiritu gaixtoak eskuizan zuen Iainkoa ganik birjina saindu haren garbitasunaren akometatze-ko ahal zukeien errabiadura handienaz, kondizionerekin ordea etzuelahura ukhituko: ekharri ziotzan bada bihotzera gogoramendu lizun mothaguziak, eta haren geiago pitzete gatik, bera bere lagunekin gizon eta ema-kume iduriak harturik, milla eta milla haragizkotasun eta lizunkeria suer-te giten zituen haren begien aitzinean, hura gonbidaztzen eta ertxatzenzuela hitz eta sohas ahal diratezkeien itsusienez, eta gauza hek guziak kan-pokoak zirelarik, guziarekin ere sensuen bidez barrena sartzen ziren bir-jina garbi haren bihotzean, zeina, berak gero aitortzen zuen bezala, hetazbaitzen bethea, hala non ezpaitzitzaion azkhendu lizunkeria eta haragizkoatsegin lizunen uholdeak eta erauntsiak inharrosi etzuen gauzarik, gaine-ko borondate hutsa eta finena baizen. Gudu hartan denbora handiz egonzen, eta gure Salbatzailleak, egun batez hari bere begitartea erakusi zioe-

Silvain Pouvreau

229

kanpoko gizonak duen atsegina barrenekoari desplazer zaionaz gerostik.Eta gure borondatearen ingurunetan dagoelarik, ezta halarik ere hartanbarrena; hargatik ezagun da halako atsegina dela nahi gabezkoa, eta hala-koa deino, ezin ditekeiela bekhaturik.

FILOTHEA

228


Bihotzgarria tentazionetan den arimarentzat


Ene Filothea, akometadura handi eta tentazione bortitz hek Iainkoakeztitu nihoiz ere utzten etortzera, bere amudio garbi eta beregaineko har-tara alxatu nahi dituen arimen kontra baizen, bainan ezta hargatik erranbehar segur direla haren ardietsteko: zeren hainitzetan gertatu da akome-tatze bortitzetan fermu egon zirenak, Iainkozko laguntzari gero ez fidelkiiarraikiz, erori direla tentazione arinetan. Hori erraiten dut, arren gerta-tzen bazara behin ere hain tentazione handiz akometaturik, iakin dezazunIainkoak egiten derautzula ohigabeko faborea eta hartaz deklaratzenderautzula nahi zaituela handi egin bere begien aitzinean; eta halarik erebethi zaudezin humil eta beldurti, seguranzarik hartzen eztuzula garaitu-ko ahal zaiztela tentazione xehei, handiei garaitu zaiztelarik, IainkoarenMaiestatearen aldera izanen duzun ardurako fideltasunaz baizen.

Zer ere tentazione bada gertatuko baitzaitzu, eta zer ere atsegin han-dik etorriko, zure borondatea finko dagoeino bere konsentimendua emangabe ez xoilki tentazioneari, bainan eta atseginari, etzaitezila hargatik asal-da, zeren Iainkoa ezta bat ere ofensatzen.

Norbaiti bihotza flakatu zaionean, eta bizitzeko seinalerik geiagoemaiten eztuenean, eskua emaiten zaio bihotzaren gainean, eta sentitzenbada den gutiena dabillala, iujeatzen da bizi dela, eta zenbait ur preziatuzedo bertze zenbait erremedio eginez, berriz erakhar dakidikeola indar etasentimendua; hala batzutan gertatzen da tentazioneak borthitz izanez,badirudiela gure arimari indarrak osoki flakatu zaizkola, eta hatsik ezpalubezala, jeztuela geiago ez bizitze ez egite espiritualik, bainan ezagutu nahibadugu hartaz zer den, pausadezagun eskua haren bihotzaren gainean.Konsidera dezagun ea bihotzak eta borondateak dutenz oraino bere egiteespirituala, erran nahi da, ea bere eginbidearen arauera tentazioneari etaatseginari konsentimendua ukhatzen dioten hari iarraiki gabe; zeren gurebihotza ukhoan dagoteino bere baitan, segur gara ezen karitatea, zeinbaita gure arimako bizia, gure baita dagoela ere, eta Iesus gureSalbatzaillea aurkhitzen dela gure ariman, gorderik eta estalirik dagoelarik,hala non orazioneari arduraki iarraikiz, Sakramenduez usatuz, Iainkoabaitako fidanzan egonez beldurtuko baitzaizkigu gure indarrak, eta bizi-tze oso eta gozo batez biziko baigara.

Silvain Pouvreau

231

nean, erran zioen Andre saindu hark: Non zinen, ene Iauna maitea, enebihotza ilhunbez eta lizunkeriez bethe zenean? Horren gainean ihardetsizioen: Alaba, zure bihotzean ninzen. Eta nola, hark berriz, ene bihotzeanzinunden hain bertze lizunkeriekin? hain leku likhitsetan egon nahi duzubada? Eta gure Iaunak erran zioen: Erradazu, alaba, zure bihotzeko pen-samendu hek emaiten othe zerautzuten plazerik edo damurik? khiratzothe ziren edo gozo? Enuen, Iauna, dio, neurrigabeko khiratstasunik etatristeziarik baizen. Eta hark berriz: nork ezarten zuen khiratstasun etatristezia handi hura zure bihotzean nik baizen ene goderik egonaz zurearimaren erdian barrena? Zinetzazu, ene alaba, zurekin orduan izan ezbaninz zure borondatea inguratzen zuten eta ezin hauts zezaketen gogo-ramendu hek, dudagaberik hari garaituko eta barrena sartuko zitzaizkon,eta nola zure borondatea batera edo bertzera zilhegi baita, plazerki har-tuko zituen, gero manera hartaz zure arimari herioa emanen zioten; bainazeren barrenean bainengoen ezarten nuen zure bihotzean frogatu duzundamua, eta tentazioneari athea ahal bezanbat hertsten zioen gudua; etazeren ezin baitzidekeien nahi zuen bezanbat, hargatik desplazer eta gai-tzeritzte handiago sentitzen zuen tentazionearen eta bere burua berarenkontra: manera hartan pena hek merezimendu eta irabasia handi bat zirenzuretzat, eta zure bertutearen eta bortitztasunaren emendagaillu handia.

Ikusten duzu, Filothea, nola su hura estalirik zegoen hautspean?nola tentazionea eta atsegina sartu ziren bihotzean barrena? nola ingura-tu zuten borondatea? Ikusten duzu, nola borondateak xoildurik, zihardu-kan eta guduka hari zen gogora ekharten zitzaion gaizkiaren kontrakokhiratstasunez, desplazerez eta arnegamenduez, bethi finko zegoela kon-sentimendurik eman nahi gabez hura inguratzen zuen bekhatuari? OIainkoa! zer hetstura Iainkoa maite duen arimarentzat, ez iakiteaz niholaere ea Iainkoa duenz bere baitan, edo eztuenz, ea zeina gatik dihardukaniainkoaren amorioa haren baitan osoki iraungia denz edo ez! halabainazeruko amorioaren perfekzioneko lorerik finena eta punturik gorena da,amoriodunaren paira eta guduka arazitzea amorioa gatik, iakin dezan gabeea duenz, zeina gatik eta zeinarekin batean horrela gudukatzen den amo-rioa.

FILOTHEA

230


Tentazionetik heldu den atseginari itzuli ahal gaizkonean eta ezpai-gaizko itzuli, bada bethi zerbait bekhatu, hartan guti edo hainitz egongaren eredura, eta hartu dugun atseginari leku eman diogun arauera.Baldin emakume batek lekurik ez emana gatik solhastatua izaiteko, plaze-rik hartzen badu nihork hura solhasta dezan, gaizki erraitekoa da harga-tik, hartan hartzen duen plazera heldu ezpada solhastaketatik baizen.Konparazionera, baldin hari amorio eman nahi dioen mutil totillak eder-ki ukhitzen badu gitarra, eta plazerik hartzen badu, ez zeren haren amo-rioaren ihisian dabillan, bainan zeren eztiki eta ederki ukhitzen duen gita-rra, ezta bekhaturik izanen, luzez egon behar eztuelarik plazer haren har-tzen, beldurrez eman dezan lekurik, plazer hartarik iragaiteko mandatua-ren hartzeko atseginera. Orobat bada, nihork irakhatzen baderaut zenbaitarte pensuz eta artifizioz betherik ene etsaiari aspertzeko, nik plazerikhartzen ezpadut, eta konsentitzen ezpadut erraiten zaitan bezala asper-tzea, baina xoilki lakhetzen bazait halako pensuaren eta artifizioarenikhasteaz, dudarik gabe, eztut bekhatu egiten; on eztelarik plazer hartanhainitz trika nadin, bledurrez aphurka eraman nazan aspertzearen berarenedozein atseginera.

Batzutan tentazionearen ondoan berehala zenbait atseginazko khili-kamendu sartzen zaiku kasik akorda gaitezin baino lehen, eta hori ezinditeke bekhatu benial arin bat baizen, bainan handiago egiten da baldinakordatuz gero zer gaitzetan gaudezin, ansigabez egoiten bagara delibe-ratzen, ea atsegindura hartuko edo khenduko dugunz; handiago are da,baldin hura sentitzen dugunean, hartan bagaude zenbait denboraz ansi-gabe hutsez, haren khentzeko borondaterik bat ere gabe; baina noiz ereborndatezki eta deliberatuki gogoa hartzen baitugu halako atsegintasu-nean lakhetzeko, gogo deliberatu hura bera da bekhatu handi bat, gauzazergatik atsegin hartzen baitugu, seinalatuki gaixtoa bada.Emakumearentzat bizio handi bat da amorio gaixtorik iduki nahi badu,sekulan nahi eztioelarik amurusari gorputza largatu.

Silvain Pouvreau

233

Nola tentazionea eta atsegina diratezkeien bekhatu

SEIGARREN KAPITULUA

Aiphatu dugun Prinzesak eztu hobenik egiten zaion mandatu deso-horezkoa gatik, halaz eta, kasu emandugun bezala, bere gogoaren kontraheldu zaionaz gerostik: baina kontrara zenbait begitartez lekurik emanbazuen halako mandaturik hari egiteko, haren ondoan dabillanari beraklehenik amorio eman nahiz, dudarik gabe hobenduri lizate mandatua beragatik; eta, minbera iduri egin baleza ere, mereziluke eranzute eta gastigu.Halaber gertatzen da batzutan tentazione hutsak bekhatutan ezarten gai-tuela, zeren geurok tentazionea bilhatzen baitugu. Konparazionera, bada-kit iokotan hari naizenean, zin eta burho errazki egiten dudala, eta tenta-zioneak hori ekartzen derautala, bekhatu egiten dut noiz ere iokotan haribainaiz, eta hobenduri naiz iokoan etorriko zaizkidan tentazione guziez.Baldin badakit zenbait konpainiak ekhartzen derautala tentazionerik etaerorterik, eta halarik ere hartaratzen banaiz neure gogoz, dudarik gabehobenduri naiz han hartuko ditudan tentazione guziez.

Tentazionetik heldu den atseginari athea herts dakidikeonean, bethibekhatu da hari idekitea, hartarik hartzen den plazera, eta emaiten zaionkonsentimendua handi edo xipi, luze edo labur den eredura. Bethi gauzabaiatzekoa egiten du erran dugun Prinzesak, ez xoilki enzuten badu egi-ten zaion mandatu lizuna; bainan oraino hura enzunez gerostik, hartanlakhetzen bazaio bere bihotza kontentamendurekin haren gainean erabi-lliz: zeren konsentitu nahi eztuelarik egiten zaion mandatuaren araueraegiteko, guziarekin ere hartan hartzen duen kontentamenduaz konsenti-tzen du bihotzak gogoz obra dezala: eta bethi gauza lizuna da obra lizu-nari edo bihotzez, edo gorputzez lotzea, aitzitik gauza lizunari bihotzezlotzea halako maneraz da lizuntasuna bera, non, bihotzak nahi eztuelarik,gorputza lizuntzen bada, ezin baititeke bekhaturik.

Tenta zaitezinean bada zenbait bekhaturen egitera, konsiderazazu eazure borondatez eman duzunz lekurik tentatua izaiteko, eta orduan ten-tazioneak berak ezarten zaitu bekhatutan, zeroni sartu zare perilla gatik.Hori aditzen dela, baldin okasioneari errazki itzuli ahal bazaizko eta aitzi-netik ikusi baduzu edo ikusi behar bazenduen tentazionea etorriko zitzai-zula; bainan eman ezpadiozu tentazioneari etortzeko biderik, niholaz ereeztiteke zuretzat bekhatu.

FILOTHEA

232


nola neskatoak ezin ezkon baititezke ez ez dioteino, hala arima, aldaratuaizana gatik, ezin sekulan zaurt diteke ezean dagoeino.

Ez iharduki zure etsaiarekin, eta eztiozozula sekulan hitzik ihardets,gure Salbatzailleak haren ahalkatzeko eta ixiltzeko erranzioena baizen:Urrun Satana, adoratuko eta serbitzatuko duk hire Iainkoa; eta nola emaztegarbiak ezpaitio hitzik erran, ez eta behatu behar zerbait desohorezki era-gin nahiz darraion lizunari; bainan hura berehala largarturik behar baitubere bihotza itzuli bere esposa gana eta prometatu dioen fideltasunaberriz firmatu hitzketanm iarri gabe: halaber arima debotak ikusten due-nean zenbait tentazionek hura akometatzen duela, eztu nihola ere egonbehar ihardukitzen eta ihardetsten; baina behar da sinpleki itzuli Iesusbere esposaren aldera, eta berriz zinetan prometatu behar dio leial izanenzaiola, eta nahi duela sekulakotz osoki harena izan, nihori parterik emangabe.

Silvain Pouvreau

235

Tentazione handien kontrako erremedioak


Tentazionerik sentitzen duzun bezain sarri, egizu haurrek egitenduten bezala otsoa edo artza larrean ikusten dutenean: ezen berehala las-ter egiten dute aitaren edo amaren besoetara, edo bederen oiu egiten dioteheldakiela; zuk halaber laster egizu Iainkoa gana, eta gomendua zakizkoharen miserikordiari eta helzakitzari: gure Salbatzailleak berak irakhastenduen erremedioa da, erraiten duenean: zaudete othoitzez, tentamendutan erorzaitezten beldurrez.

Ikusten baduzu, halarik ere tentazioneak dirauela, edo berretzendela, laster egizu gogoz Gurutze sainduaren besarkatzera, Iesus gurutza-tua zure aitzinean ikus bazeneza bezala. Errozu zinetan eztuzula sekulantentazionea konsentituko eta eska zakizko hel dakizula haren kontra, etatentazioneak diraueino, zin zinez errazu eztuzula konsentitu nahi.

Ordea promezik egiten duzun eta konsentimendua ukhatzen duzunbizkitartean, eztezazula tentazionearen begitartera beha, baina xoilki behadiozozu gure Salbatzailleari; zeren behatzen baduzu tentazionea gana,behintzat bortitza denean, zure fermutasuna inharrots eta kordoka ahalliro.

Itzul ezazu zure espiritua zenbait lan onetara, zeren hek zure biho-tzean sarturik eta lekua harturik, kanporako ituzte tentazione eta gogora-mendu gaixtoak. Erremedio handia tentazione guzien, ala handien, alaxipien kontra da gure gidariari gure bihotza erakustea, eta heldu zaizkigungogoramendu, sentimendu, eta afekzione guziak erraitea: zeren kontuegizu espiritu gaixtoak enganatu nahi duen arimarekin lehenbizi egitenduen paktua dela ixilik egoiteaz, egiten duten bezala bertzeren emazterikedo neskatorik enganatu nahi dutenek; debekatze baitituzte lehenbizitikeztiozotela ez senharrari, ez aitari parterik eman bere artean izan dituztenhitzez; kontrara Iainkoak bere inspirazionetan, gauza guzien gainetik,nahi du gure ganik, hek eman dietzegun gure Superiorei eta Gidariei eza-gutzera.

Baldin haukin guzien ondoan tentazionea tematzen bada gure nek-hatzen eta khexatzen, eztugu bertzerik egiteko, lekhat gu ere temagaite-zin, zinetan eta zinetan erraiten dugula, eztugula konsentitu nahi: ezen

FILOTHEA

234


Nolako erremedio ekhar diteken tentazione xeheen kontra

BEDERATZIGARREN KAPITULUAEa beraz, banalorioazko, idurikortasunazko, grinazko, ielosiazko,

amuruskeriazko eta bertze horrelako nahaskeriezko tentazione xeheak,uliak eta ulitxiak bezala, heldu zaizkigunean begietara, batean mazelan,bertzean sudurretan ausikitzera, nola ezpaigaudezke hekin oztetik osokilibraturik, egin dakidikeien kontrarik hoberena da, hetaz konturik ez egi-tea; zeren, zenbat ere baitira, ezin egin diazakegute kalterik, unha gaitza-ketelarik, tinkhetz bagaude Iainkoa serbitzatu nahiz.

Mesprezatzatzu bada horrelako akometadura xeheak, eta etzarelaorhoit ere zer erran nahi duten; bainan utzkitzu buheskatzera zure beha-rrietara, eta huna hara zure inguruan ibiltera, uliak bezala, eta helditzezi-nean zure ausikitzera, ikusirik zure bihotzean nolazpait trikatzen direla,khenetzatzu hala dagidans; etzaitezila guduka hari hekin kontra, eztieze-zula ihardets; bainan egizu hekin kontrako akzionerik, nolakoa ere nahiden, beregainki ordea Iainkoa ganako amoriozkorik. Ezen sinetstenbanauzu etzare thematuko sentitzen duzun tentazionearen kontrako ber-tuteari lotzera, zeren hori lizate kasik iartzea tentazionearekin iharduki-tzen, bainan epherik izan baduzu, nolakoa den tentazionea, ezagutzeko,buruz buru haren kontrako den bertuteazko akzione bat eginik, zurebihotza kheinu batez itzuliko duzu Iesus gurutzatuaren aldera, eta harenganako amoriotze batez muzu emanen derauezu harenoin sakratuei. Horibiderik hoberena da etsaiari garaitzeko, dela tentazione xipietan, delahandietan: Ezen nola Iainkoa ganako amorioak bere baita bertute guzienperfekzione guziak eta bertuteek berek bano beregainkiago baitadutza,hura ere bizio guzien kontrako erremediorik beregainekoena da: eta zurearima kostumatzen bada heldu zaizkon tentazione guzietan ihes-lekujeneral hartara laster egitera, ezta obligatua izanen behatzera eta sonda-tzera nolako tentazioneak ituen, bainan emero sentiturik asaldatzen dela,pausatuko du erremedio handi hartan, zein erremedio, hortaz lekhora,hain izigarria baita espiritu gaixtoarentzat, non dakusanean tentazioneekatzartzen gaituztela Iainkoaren amudiora; ixiltzen baita eta gelditzen guretentatzetik.

Horra zer den tentazione xehez eta maizkoez, zeinen kontra nihorknahi balu xehero buruz buru iarri, morfundi bailiteke eta ezpaileide deu-sik.

Silvain Pouvreau

237

Kontra egin behar zaiela tentamendu xehei


Guduka hari behar garelarik tentazione handien kontra ezin garai-tuzko bihotz batez, eta hekin gainean ardietsten dugun garaiak xoil onta-sun handi ekhartzen deraukularik; badarik ere probetxu geiago agianatheratzen dugu tentazione xeheen kontra ongi gudukatuz. Zeren han-diek, bere handi izanaz xeheak xitzen dituzten bezala, xeheak ere hainneurrigabeki geiago dira, handiak diren baino, non hetarik eramaiten dengaraia konpara baititeke handienetarik ardietsten den garaiarekin.

Otsoak eta Artzak dudagabe perillosago dira uliak baino: badarik ereeztute gure pazienzia asaldatzen, unhatzen eta frogatzen uliek bezanbat.Erraz da nihor hil gabe egoitea, baina gatz da ordu eta leku guzietan pre-sentatzen diren kolera xipietarik itzultzea. Erraz da bertzeren senharrare-kin edo emaztearekin lizundu gabe egoitea, bainan ezta hain erraz begiz-tatzerik edo amoriotzerik ez emaitea edo hartzea grazia eta fabore xipirikez eskatzea, edo igortzea, hitz maitagarririk ez erraitea edo enzutea. Errazda senharrari eta emazteari ielosgarririk ez emaitea gorputzez, bainan eztahain erraz halakorik ez emaitea bihotzez; erraz da espos ohearen ez lizun-tzea, baina gaitz da espos amudioaren ez zaurtzea; erran da bertzerenonhasunik ez ebatstea, baina gaitz da hartaz ez guthiziatzea; erraz dagezurrezko lekhukotasunik ez ierraitea iujeen aitzinean, baina gaitz dabertzeen artean gezurrik ez erraitea; erraz da ez horditzea; baina gaitz daneurriz iatea eta edatea; erraz da bertzeren herioaren ez desiratzea, bainagaitz da hari gaitzik ez desiratzea; erran da hari aiphamen gaixtorik ezemaitea, baina gaitz da haren ez mesprezatzea. Hitz batez tentazionexeheak, nolakoak baitire, haserraldiak, idurikortasunak, bekhaitstasunak,amuruskeriak, ergelkeriak, banaloriak, bi-bihotztasunak, afaitaketak, arte-ziak, gogoratze lizunak, hek, diot dira debozionean deliberatuenak direnarimen ardurako lanak eta eserzizak. Halakotz, ene Filothe maitea, behargare artha handiz gudu hartara preparatu, eta zarela segur, zenbat garaiaeramanen baititugu etsai xume hekin kontra, hain bertze harri preziatuiosiko direla Iainkoak bere Parabisuan preparatzen deraukun loriako kho-roan. Hargatik diot, iratzarririk gaudezila tentazione handien kontra agu-doki eta bortitzki haritzeko, heldu badira, erneki eta azkarki hari behardugula akometamendu xehe eta arin hekin kontra.

FILOTHEA

236


Hitz batez, bake denboran erran nahi da, darraitzun bekhatuarententamenduek geiago khexa etzaitzatenean, egizu harne kontrako bertu-teazko obra hainitz, eta horrela egiteko okasioneak heldu ezpadira, zoazzu lehenik hekin bilha: zeren bide hartaz bortitztuko duzu zure bihotzaethrokizuneko tentazionearen kontra.

Silvain Pouvreau

239

Nola bortitztu behar den bihotza tentazioneen kontra


Konserazazu noizbaitetik noizbaitera zer pasionek nausitzenagoduten zure ariman, eta hek ezaguturik, harezazu gogoz, hitzez eta obrezhekin kontrako bizitze manera. Konparazionera, sentitzen baduzu bana-loriazko pasioneak zaramatzala, orhoitzaite maiz munduko biziaren mise-riaz, zein unhagarri izanen zaizkon konszienziari halako banaloriak herio-tzeko egunean, zein ezta gosean bihotz handi bati, eztirela haurren ioko-ak eta dostetak baizen; eta bertze horrelako gauzarik iraulezazu gogoan.Minzazaite maiz banaloriaren kontra, eta iduri zaitzularik zure oldearenkontra minzo zarela, etzaudezila hargatik banaloria zinetan mesprezatugabe: ezen bide hartaz obligatua izanen zara, guzien aiphamenaz ere,haren kontra haritzera, berdin gauza baten kontra minzatuz atzartzengare haren gaitzetztera, lehenbizian hartarako afekzionerik genduelarik.Egizu beheramenduzko eta humiliagarrizko ahal bezanbat obrarik, iduridagotzularik damurekin egiten tutzula, zeren horrela humiltasunean ohi-tuz zure banaloria zapatzen duzu, hala non tentazionea datorrenean, zureinklinazionea ezin iarriko baita haren alde lehen bezanbat, eta indar geia-go izanen baituzu hari gerla egiteko.

Abariziari emana bazare, egizu maiz gogoeta bekhatu haren erhoke-riaren gainean, gure serbitzuko baizen eginak eztiren gauzen gathibu egi-ten gaituela, bada eta ezpada heriotzeko orenean utzi beharko direlaguziak, eta naski hek barraiatuko dituen, edo bere kaltetan eta danazione-tan hetaz serbitzatuko den urliaren eskuetan. Minzazaite hagitz abarizia-ren kontra, laudazazu handiro munduak merezi duen pesrezioa, borxaza-zu zure burua hainitz aumoin eta karitatezko obrarik egitera, eta zenbaitaldiz utzkitzu zerbaiten biltzeko okasioneak eta paradak.

Ohitua bazare amoriorik emaiten edo hartzen, maiz erabilezazu gogo-an, zein perillos den, bai zuretzat, bai bertzeentzat, horrela egitea, zein itsu-si den zure arimako afekzionerik nobleenaren emaitea eta lizuntzea halakodostaketetan, zein bide zabal den erran erazitzeko burua neurrigabeki arinduzula; minzazaite maiz garbitasunaren eta bihotzeko sinpleziaren fabore-tan, eta egizu ahal bezanbateko akzionerik zuk erranen duzunaren arauera,ihes egiten duzula afaitadura eta solhastakeria guzietatik.

FILOTHEA

238


Pausugabetasuna heldu da nihork sentitzen duen gaitzetik libratuaizaiteko, eta uste duen ontasunaren ardietsteko desir desordenatu bateta-rik; eta bizkitartean ezta gauzarik gaitza berretzenago eta ontasuna urrun-tzenago duenik pausugaberiak eta khexadurak egiten duen baino. Xoriakzareetan eta lazoetan daude atzemanik, zeren hetan sartuz gero hegalakkhexatuki baitarabiltzate ilki nahiz, eta horrela eginez, hanbatenaz kora-pillatzenago dira. Noiz ere bada zenbait gaitzetarik atheratzeko edo zen-bait ontasunen ardietsteko desirak khexatuko baitzaitu, bertze guziakbaino lehen, ezarezazu zure espiritua errepausuan eta bakean, iar araziza-zu zure iujeamendua eta borondatea, eta gero emeki eta baratxe bilhaza-zu zure desiraren konplimendua, hartzentutzula bata bertzearen ondoanhartako on diren bideak. Eta erraiten dudanean, emeki eta baratxe harizaitezila, eztut erran nahi ansigabeki, baina khexatu eta asaldatu gabe, ber-tzela zure desiraren konplimendua ardietsi behar bidean, guzia gaixkitukoduzu, eta geiago hagitz nahasiko zara eta amarratuko.

Ene arima ene eskuetan dago bethiere, Iauna, eta zure legea etzait ahantsi,zioen Dabitek. Mirazazu egunean behin bano geiago, bederen ordea goi-zean eta arratsean, ea zure arima zure eskuetan duzunz, edo ea zenbaitpasionek eta asalduk ezterautzunz eraman. Konsiderazazu ea zure biho-tza zure manuko duzunz, edo ea etzaitzunz itzuli eskuetarik zenbait afek-zione desordenatuz zenbait herrari, inbidiari, gutiziari, beldurrari, unha-durari, edo alegrianzari lotzeko. Errebelatua bada, zabiltza haren bilhabertzerik baino lehen, eta hura bihurezazu Iainkoaren presenziara, zureafekzione eta desir guziak ezarten ditutzula haren borondate sainduarenobedienziaren eta manuaren azpian. Ezen nola gauza preziatu baten gal-tzeko beldur direnek, hura hersiki baitadukate eskuan, halaber, Erregehark bezala, bethi erran behar dugu, O ene Iainkoa! perillean da enearima, hargatik hura bethiere eskuetan dadukat, eta halatan etzait zurelege saindua ahantsi.

Eztemozutela zure desirei eskurik zure asaldatzeko, zenbat ere xipieta kontu gutitako baitire; zeren xipien ondoen handiek eta kontu geiago-koek zure bihoitza kausi lezakete preparatuago aldaramendura eta desor-denura. Senti dezazunean pausugaberia heldu zaitzula, gomendazakizkoIainkoari, eta zaude finko eztuzula eginen zure desirak zure ganik nahiduen gauzarik, khexadura osoki iragan dadin artean, lekhat gerora ezinluza ditekeien gauzarik bada, eta orduan borxa edo enseiu eme eta bakez-ko batez zure desiratzen lasterkatasuna gelditu behar duzu, hura ahalbezanbat ematzen duzula eta neurrira ekhartzen. Eta horren gainean,egizu egin behar dena, ez zure desiraren, baina bai arrazoinaren arauera.

Silvain Pouvreau

241

Pausugabeaz, edo khexuaz


Pausugabetasuna edo khexadura ezta tentazione sinple bat, bainaberekin hainitz tentazione ekhartzen deraukun ithurburua. Tristezia eztabertzerik, lekhat bihotzean dugun damua gure baitan, nahi eztugularik,den gaitza, dela gaitz hura den kanpokoa, nola pobrezia, eritasuna, mes-prezioa, dela barrenekoa den, nola iakingabetasuna, idortasuna, gogoarenkontrakotasuna, eta tentazionea. Arimak bada sentitzen duenean zerbaitgaitz duela, damutzen da haren izaiteaz, eta hori da tristezia, eta berehaladesideratzen du hartarik ilkitea, eta haren khentzeko biderik aurkhitzea.Eta hunerainokoan badu arrazoin, ezen batbederak ona desideratzen du,eta gaitz delako uste duenetik ihezi doa.

Baldin arimak bilhatzen baditu bideak bere gaizetik libratzekoIainkoari diadukon amorioa gatik, hek bilhatuko tu pazienziarekin, man-soki, humilki, eta bihotz pausaturekin, esperanzaturik Iainkoaren ontasu-nak eta probidenziak hura lehen libratuko duela, ezen ez berak ekhardezaken trabailluak, antzeak eta agudeziak. Baldin bere libranza bilhatzenbadu bere burua ganako amudioa gatik khexatuko da eta beroki ibillikobere buruaren libratzeko bideen bilha, ontasun hura haren baitan, Iainkoabaitan baino geiago baliz bezala. Eztiot halako usterik duela; baina diotkhexatzen dela hala uste balu bezala.

Baldin berehala aurkhitzen ezpadu desira duen arauera, sartzen daasaldu eta despazienzia handietan, eta nola ezpaitute aitzineko gaitzaatheratzen, aitzitik hura berretzen baitute, arima sartzen da neurrik eztu-ten hersturetan, bihotza eta indarrak hala flakatzen zaizkola, non iduri-tzen baitzaio bere gaitzak eztuela geiago erremediorik. Beraz ikustendu-zu lehenbizian zuzenezko den tristeziak ekhartzen duela gero bertzeguziz perillosago den tristeziazko emendaillua. Khexadura edo pausuga-betasuna da arimari etordakidikeon gaitzik handiena, bekhatua lekhaturik.Ezen nola hiri edo herri batetakoen artean alxatzen diren guduek eta kon-trakotasunek hura osoki galtzen baitute eta edekiten baitiote bidea kan-poko etsaiari buru egiteko, halaber gure bihotzak bere baitan aldaratuadenean, galtzen du ardietsi zituen bertuteen mantenatzeko indarra, etabidea ere etsaiaren tentazionei kontra egiteko, zein etsaik orduan egitenbaitu bere ahal guzia ur nahasian, dioten bezala, arranzatzeko.

FILOTHEA

240


Tristeziaz


Iainkoaren araerako tristeziak, dio Iondone Paulok, obratzen du peniten-zia salbamenduko: munduko tristeziak obratzen du herioa. Beraz tristezia on etagaixto daiteke, gure baitan egiten dituen hainitz manerako obren eredura.Egia da gaizkirik geiago egiten duela ongirik baino; zeren bi ontasun bai-zen eztitu egiten, zein baitire miserikordia eta penitenzia, eta sei gaitz egi-tentu, zein baitira bihotzeko herstura, nagitasuna, higointza, ielosia, inbi-dia, eta despazienzia. Hargatik erran du zuhurrak: Tristeziak hainitz hil-tzentu eta hartan ezta probetxurik, zeren tristeziaren ithurburutik sortzendiren bi xirripa onak gatik, sei hagitz gaixto heldu dire hartarik.

Etsaia baliatzen tristeziaz bere tentazioneen erabilteko prestuen alde-ra: ezen nola enseiatzen baita gaixtoen boz arastera bere bekhatutan, hala-ber enseiatzen da prestuen tristatzera bere obra onetan: eta nola ezin era-gin baitezake gaizkia, hari eder iduria emanez baizen, hala ezin itzul gai-tzake ongitik, gaitz dela erakusiz baizen. Gaixto hari lakhetzen zaio triste-zian eta melankolian, zeren nola bera triste eta melankoliatua baita, eta iza-nen ere sekulakotz, hargatik nahi luke guziak bera bezalakoak balire.

Tristezia gaixtoak nahasten du arima eta asaldatzen, legegabeko bel-durtasunak emaitentu, orazionerik egiteko gustua edekiten du, fuina zapa-tzen du eta tontotzen, arima gabetzen du konseilluz, erresoluzionez,iujeamenduz, bertutez, eta indarrak flakatzen eta eramaitentu: hitz bateztristezia da lurreko edertasun guzia ebakiten duen eta animalia guziak har-paz motheltzen dituen negu gogorra bezala; zeren arimari edekiten diobere gozo guzia, hura hurren hebaintzen du eta indargabetzen bere parteguzietan.

Sekulan gertatzen bazare, Filothea, tristezia gaizto hartaz akometa-turik, balia zaite hemen diren erremdioez: Nihor triste da? dio IondoneIakuak, iarbedi othoitztan. Othoitza da erremedio beregaineko bat; zerenarima goititzen du Iainkoa baitara, zein baita gure bozkario eta konsola-zione bakhoitza, bainan othoitzez zaudenean hari zaiten Iainkoak ganakofidanzara eta amudiora eraman zaitzaten ala barreneko, ala kanpoko afek-zionez eta hitzez, hala nola, O miserikordiazko Iainkoa, ene Iainko guzizona, ene Salbatzaille bihotzbera, ene bihotzeko Iainkoa: ene bozkario, eneesperanza, ene espos ederra, ene arimare maitea, eta bertze horrelakoez.

Silvain Pouvreau

243

Zure pausugabetasuna ager ahal badiozozu zure arimaren gidariari,edo ezpere zenbait adiskide leiali eta debozionetsuri, eztagizula dudarikberehala apazegatuko zarela; zeren elkharri bihotzeko minen erraiteak ari-man egiten du, odol atheratzeak ardurako sukharra duenaren gorputzeanegiten duen gauza bera: hura da erremedioen erremedioa. Hargatik SanLuis Erregeak abisu hau eman zioen bere semeari: baldin bihotzeanbaduzu garririk hura errozu berehala zure Konfesorari edo zenbait gizonpresturi, eta hala zure gaitza arinki iasanen ahal duzu hark emanen derau-tzun bortitzgarriaz.

FILOTHEA

242


Konsolazione espiritualez eta sentitzen direnez,eta nola hetan gobernatu behar garen


Iainkoak mantenatzen du mundu handi hunen izaitea eta iraupenabethiko aldizkatze batetan, zeina dela bide eguna ganbiatzen baita bethigauera, uda-hastea edo belhartzea udara, uda belhar ihartzera edo larazk-henera, larazkhena negura, eta negua uda-hastera; eta egunetarik bata eztabehinere bertzearen osoki berdin; ikusten dugu hedoitsurik, utitsurik, ido-rrik, haizetsurik, eta bertzelatze hark edertasun handi bat emaiten diomundu huni guziari. Orobat da gizonaz, zeina baita, zahrren erranera,mundua bera batetan laburki serraturik; zeren eztago behin ere estatu ber-batetan. Haren bizia iarieten da lurraren gainean ura bezala, hainitz mol-dezko uhinetan bethi igerika dabillala, batean esperanzaz goititurik, ber-tzean beldurtasunaz beheititurik, aurki konsolazioneaz eskuinera, aurkiaflikzioneaz eskerrera eramanik, eta nihoiz ere haren egunetarik ez etaorenetarik bat ezta osoki bertzea bezalakoa.

Hau da orhoitgarri handi bat. Enseiatu behar dugu bihotzeko ardu-rako eta ezin hautsizko berdintasun baten idukitzera hain berdingabekogertanzen artean. Eta gauza guziak gure ingurunean hainitz maneraz itzul-ten eta ganbiatzen direlarik, egon behar dugu fermuki higuitu gabe, bethibehatzen dugula gure Iainkoagana, hara gogoz eta obrez ardietsi nahiz.harbezal Itsas-unziak nahizden bidea, abia dadilla Arratstirira, Goztztirira,Hegoara, Nortera, eta zein ere nahi den haizek hura eraman beza, badrikere sekulan haren Itsas-orratsak eztu behatuko bere izan ederrera eta polo-ra baizen. Itzul bedi den guzia azpitik gora, eztiot xoilki gure ingurunetan,bainan are gure baitan, erran nahi da, dela gure arima triste, dela alegera,dagoela eztiki, dagoela zaminki, bakean, tribulamendutan, argian, ilhun-bean, tentazionean, errepausuan, gusturekin, gusturik gabe, idorturik,beraturik; hura Iguzkiak erre, edo ihinzak freska beza. Ha! behar da guzia-rekin ere bethi eta sekulakotz gure bihotzaren punta, gure espiritua, gureborondate gainekoa, zein baita gure itsas-orratza beha dagoen epherikgabe, eta arduraki heda dadin Iainko bere Kreatzaillearen, bereSalbatzaillearen, bere ontasun bakhoitzaren eta guzien gainekoaren amu-diora, dela bizi garen, dela hil gaitezin, dio Apostoluak, Iainkoarenak gare, etanork apartatuko gaitu Iainkoaren amudiotik eta karitatetik? Ez! sekulan deusek

Silvain Pouvreau

245

Hari zaite biziki tristeziaramenduen kontra, eta iduri zaitzularik orduhartan egiten duzun guzia egiten duzula hotzki, tristeki eta laxoki, halarikere hari zaite egin ahalaren egiten. Zeren nola etsaiak nahi baigaitu triste-ziaz langia arazi obra onetan, dakusanean ez garela gelditzen ongi egite-tik, eta obra onak bada eta ezpada egiten direnean geiago balio dutela, gel-ditzen da gure penatzetik.

Kantazazu kanta espiritualik, zeren gaixto hark hainitzetan bide har-taz utzi du egiten zuena egin gabe: lekuko da Saul Erregea penatzen etaerabilten zuen espiritua, zemaren indarrak hautsi baiziren salmo kantaz.

On da kanpoko lanei lotzea, hainitz eta hainitz manerazko obra ahalbezanbat hartzea arimaren apartatzeko gauza tristagarrietarik, bihotzengarbitzeko eta berotzeko, ikusirik tristezia datxekola beronez hotz eta idorden azturari.

Egizu kanpoko obra berogarrizkorik, gusturik gabe hasi zarelarik,Gurutzefikaren imajina besarkatuz, haren oinak eta eskuak muzuskatuz,zure begiak eta eskuak zerura hedatuz, zure boza Iainkoa gana amorioz-ko eta fidanzazko hitzez alxatuz, erraiten duzula. Ene maitea ene da, eta niharenan naiz, ene maitea mirrhazko floka da enetzat, ene bulharren erdian egonenda. Ene begiak zure gainena, O ene Iainkoa, urtzen dire, erraiten dudala, noiz kon-solaturen nauzu? O Iesus, zarela enetzat Iesus, bizi bedi Iesus, eta ene arimabiziko da. Nork apartatuko nau ene Iainkoaren amudiotik? Errazu bertzehorrelakorik. Disziplina neurriz harturik ona da tristeziaren kontra, zerenborondatezko pena kanpoko hark barreneko konsolazinea ekhartzen du,eta arima, doloreak kanpotik sentiturik, ahantsten da barrenekoez. Maizerrezebitze ezin erran diteke zein beregaineko erremedio den hartarakotz,zeren zeruko ogi hark azkartzen du bihotza eta espiritua bozkariotzen.

Zure tristeziatik heldu diren sentimendu, afekzione eta gogoramen-du guziak agerdiotzotzu zure Gidariari eta Konfesoreari humilki eta fidel-ki; bilhatzatzu presuna espiritualak, eta zabiltzkote ahalik maizena tristedenbora hartan. ETa guzien buruan iarzaite Iainkoaren eskuetan prepa-raturik tristezia unhagarri haren, zure banaloriazko alegrian zen gastiguzuzenezko baten bezala, pazienziaz pairatzera. Eta eztagizula nihola eredudarik Iainkoak frogatu zaituenean libratuko zaituela gaitz hartarik.

FILOTHEA

244


horrelako batzu kausitzen dira, beratzen baitzaie bihotza Iainkoaren onta-suna eta Salbatzaillearen pasionea konsideraturik, hain sentimendu han-diak baitituzte, non hatsbeherapen, nigar, othoitz eta eskerminak aurtiki-tzen baituzte, hala non erran bailiteke debozione guziz handi bat dutelabihotzean: bainan erranetk eginera etorri behar den orduan, ikusten da,nola uda bero batetako iragaiten diren uriak lurrera xort larriz eroriakgatik ezpaitira hartan barrena sartzen, eta ezpaitira on, gorringorik iaioarazitzeko baizen; halaber horrelako nigarrek eta beratasunek bihotzbiziotsu baten gainera eroririk hartan barrena sartu gabez eztiotela onta-sunik egiten; zeren gauza hek guziak gatik ere jende gaizo hek elezaketeardit bat utz dadutzaten ontasun gaizki ardietsietarik, eliozokete bereafekzione gaixtoetarik bati ere ukho egin, eta elukete den trabaillurikxipiena hartu nahi Salbatzaillearen serbitzua gatik, hainitz nigar egin dute-larik haren gainean; hala non izan zituzten sentimen onak ezpaitira koko-ma eta kakutxa espiritual batzu baizen, zeinak ez xoilki ezpaitira egiazkodebozionea, bainan hainitzetan etsaiaren arte handiak baitira, zeinek ari-mak konsolazione xehe hetan trika arazirik hetaz kontenta arazitzen bai-titu, geiago eztabiltzantzat debozione egiazkoaren eta saillaren bilha,zeina baita iainkoaren gogorako gauzen egiteko borondate finko, delibe-ratu, agudo eta harilari baten izaitea.

Haur batek minki eginen du nigar ikusten badu amari emaiten zaio-la lanzeta piko bat odol atheratzeko, bainan orduan berean, zeina gatiknigar egiten baitzuen ama eskatzen bazaio eskuetan duen sagarrik edokonfiturarik, eztu nihola ere utzi nahiko. Halakoak dira gure gehien debo-zione minberak; ikusten dugunean Iesus gurutzatuarik bihotza iragaitendioen lanza kolpea emaiten zaiola, minki iarten gare nigarrez. Helaz!Filothea, ongi da gure Aitaren eta Libratzaillearen herio eta Pasione dolo-rezko haren gainean nigar egitea; zergatik bada eztiogu zinetan emaitengure eskuetan dugun, eta zinetan eskatzen zaikun sagarra, erran nahi da,gure bihotza, zein baita Sabatzaille maite hark gure ganik nahi duen amo-riozko sagar bakhoitza? Zergatik eztiotzagu utzten afekzione, atsegin,bata bertzea ganako begitarte xehe hek, zeinak nahi baiterauzkigu eskue-tarik eraman eta ezin, zeren gure asukreak baitira, zeinetaz zaleago baiga-re haren zeruko graziaz guthiziatzen garen baino? ha! horiok dire haurrenamudiotasunak, samur dira, baino flako, baina fantastiko, bainan obragabeko ere dira: debozionea beraz eztatza beratasun eta sentimenazkkoafekzione hetan, ikusirik batzutan heldu direla naturalezatik, zeina horre-la baita uzterra eta erraza nork eman nahi dioen pleguaren hartzeko;

Silvain Pouvreau

247

ere ezgaitu apartatuko amudio hartarik, ez tribulazioneak, ez hersturak, ezherioak, ez biziak, ez presenteko doloreak, ez etorkizuneko kasuen beldu-rrak, ez espiritu gaixtoen arteek, ez konsolazione gorek, ez aflikzionebarrenek, ez beratasunak, ez idortasunak, nahiz denak ezgaitu sekulanapartatu behar karitate saindu hartarik, zeina baita Iesus baitan zimenda-tua.

Hain tinkhezko erresoluzione hau ez sekulan Iainkoaren largatzeko,eta haren amudio eztiaren ez utzteko, da kontrapizu bat gure arimentzathekin idukitzeko bere berdintasun sainduan bizitze hunetako kondizio-neak ekhartzen diotza hainitz manerazko erabilmenduen berdingabetasu-nean. Zeren nola erleek dakusatenean haizeak larrean akometatzen ditue-la, harri batzu besarkatzen baitituzte airean pisuago izaitea gatik, bizun-tzak hain errazki eraman detzan beldurrez, halaber gure arima, bere erre-soluzioneaz biziro besarkatu duenean bere Iainkoaren amudio preziosa,finko dago, ala espirituko, ala gorputzeko, bai kanpoko, bai barrenekokonsolazioneen eta aflizioneen finkogabetasunean eta aldizkatzean.

Ordea dotrina jeneral hunetaz lekhora, zenbait irakhasmendu parti-kularren beharra dugu. Lehenik diot bada, debozionea eztatzala bihotzaksentitzen duen gozotasunean, eztitasunean, konsolazionean eta beratasu-nean, nigarra, eta hatzbeherapenak erakhartzen derauzkigularik, eta zen-bait eserziza espritualetan satisfakzione lakhetgarririk eta gozorik emaitenderaukularik. Ez, Filothea maitea, debozionea eta hori eztira gauza bera.Zeren badira arimak beratasun, eta konsolazione hek dituztenak, eta hala-rik ere hagitz bizios direnak: eta halatan eztute egiazko amudiorik bat ere,eta gutiago are egiazko debozionerik. Saul bere ahal guziaz zerraiolaharen begietatik Engadiko desertuetara ihesi zioan Dabit gaizoari harenhiltzeko, sartu zen bera bakharrik leze batatan, non baitzegoen Dabit berejendekin gorderik: Dabitek ordu hartan hura millatan hil zukeielarik, biziaeman zioen, eta etzuen ere izitu nahi izan, aitzitik hura utsirik bere plaze-rarekin ilkitera, deitu zuen gero, hari erakustea gatik hobenik etzuela etabera erori zela haren menean eta esku izan zuela hari gaizki egiteko. Badahorren gainean zer etzuen egin Saulek erakusteko beratu zitzaiola bihotzaDabiten aldera? Hari erran zioen, ene semea, iarri zen nigarrez guzienaitzinean, hasi zen haren laudorioen erraiten, aitortu zuen guziz mansozela, milla othoitz egin ziotzan Iainkoari haren gatik, segurik iakin izanbalu bezala erran zioen handi izanen zela etorkizunekotz, eta berak bereondokotzat utzi behar zituenak gomendatu ziotzan. Zer mansotasun etabihotzberatasun handiago erakus zezakeien? badarik ere etzuen berearima ganbiatu, aitzitik bethiere Dabiti zerraion lehen bezain garratzki:

FILOTHEA

246


dire arbolak, afekzioneak eta pasioneak dira hekin adarrak, eta obrak edoakzioneak dire fruituak; ona da afekzione onak dituen bihotza, eta onakdire gure baitan obra onik eta saindurik egiten duten afekzioneak etapasioneak. Baldin eztitasunak, beratasunak, eta konsolazioneak direlabide egiten bagara humillago, pazientago, akortago, karitatetsuago etahekin gatik bihotzberago bagare lagunaren aldera, gure guthiziak eta aztu-ra gaixtoak berokiago sebatzen baditugu, fermuago bagaude gure lanespiritualetan, prestago bagare gure gainean esku dutenen obeditzera, sin-pleago bagare gure bizian, eta erremanguetan, duda gaberik Filothea,Iainkoa ganik dira; bainan eztitasun hek guretzat baizen ezti ezpadira, etaegiten bagaituzte kurios, garratz, puntutsu, urguillu, gogor lagunarenaldera, eta ustez iadanik saindu batzu garela, nahi ezpadugu geiago enzungidaririk, ez eta xuxentzaillerik, dudarik gabe konsolazione falsoak eta gal-garriak dire. Arbola onak eztakharke fruitu onik baizen.

Halako eztitasunik eta konsolazionerik izan dezagunean, hagitzhumildu behar gare Iainkoaren aitzinean, begira gaitezin eztitasun hekingatik erraitetik: O zein naizen on! Ez, Filothea, zeren hek dire ontasunakhobetzen ezgaituztenak, eta erran dudan bezala, debozionea eztago gauzahetan, bainan erran dezagun, O zein on eta gozo den Iainkoa haren bai-tan esperanza dutenentzat, haren bilha dabillan arimarentzat! azukreaahoan duenak ezin erran dezake ahoa ezti duela, baina bai azukrea eztidela; halaber eztitasun espiritual hura xoil ona, eta hura emaiten deraukunIainkoa guziz ona delarik, ezta hargatik atheratzen hura hartzen duenadela ona.

Ezagut dezagun haur xumeak garela oraino, eta ugatzaren beharradugula, eta biho azukreztatu hek emaiten zaizkigula, zeren espiritua orai-no samurra, uzterra eta delikatua baitugu, eta hargatik halako beithareneta baskarren beharra dugula gure erakhartzeko Iainkoaren amudiora.

Bainan haukin ondoan, jeneralki eta komunzki minzatzera, hardetzagun humilki grazia eta fabore hek, eta zinets dezagun neurrigabekihandi direla, ez hanbat ,zeren handi diren bere baitan, nola zerenIainkoaren eskuak emaiten derauzkigun bihotzera, ama batek bere hau-rraren ematzeko berak azukre bihiak bata bertzearen ondoan ahora emanliotzokeon bezala; zeren adimendurik balu haurrak, geiago preza lezakeamak egiten dioen balakuaren eztitasuna azukrearen beraren eztitasunabaino; eta halatan hainitz da, Filothea, eztitasunak izaitea, bainan eztita-sunen eztitasuna da konsideratzea Iainkoak bere esku amolsuaz ezartenderauzkigula ahoan, bihotzean, ariman eta espirituan.

Silvain Pouvreau

249

batzutan heldu dira etsaia ganik, zeinak gure iar araziteko trikamenduhetan, atzartzen baigaitu halako gauzarik gero egiteko gogoaren hartzera.

Bigarrenean, beratasun eta eztitasun afekzionetsu hek halarik erebatzutan guziz dire onak eta probetxu handitakoak: zeren arimako apeh-titua pitzten dute, espiritua indarztatzen eta debozioneko agudotasunariemaiten diote arraitasun eta alegrianza saindu bat gure obrak kanpotikere, eder eta plazent egiten dituena. Hura da Iainkoaren gauzetan nihorkfrogatzen duen gustua, zeina gatik oiuz bezala baitzegoen Dabid erraitenzuenean, O Iauna zein ezti diren zure hitzak ene gangan, eztia baino eztiago diraene ahoan. Eta egiazki, debozionetik izaiten dugun konsolazionerik xipie-nak geiago balio du, nola ere nahi den, munduko alegrianza handienekbaino. Iainkozko esposaren bulharrak eta ugatza, erran nahi da, harenfaboreak hobe dira arimarentzat, lurreko plazeretarik ahal ditekeinmahats-arnorik preziatuena baino; nork ere dastatu baititu, bertze gaine-rako konsolazione guziak mintzat eta absintiotzat dadutza. Eta nola sziti-ka daritzon belharra ahoan dadukatenek hain eztitasun neurrigabeko bathartzen baitute hartarik non ezpaitute sentitzen, ez goserik, ez egarsurik,hala nori ere Iainkoak eman baitio barreneko konsolazionezko eta gozo-tasunezko iaki zerukoa, hark ezin desira eta ezin har detzake mundukokonsolazioneak, behintzat hetan gusturik hartzeko eta afekzionerik emai-teko. Sekulako gozotasunen gustu aitzindari xipi batzu dira, Iainkoakharen bilha dabiltzan arimei emaiten derauztenak; bihi azukreztatuak direbere haurrei partitzen derauztenak, hekin beithatzeko eta erakhartzeko,ur bihotzgarriak dira eskaintzen derauztenak hekin indarztatzeko, etabatzutan ere sekulako errekonpensen aitzineko seinaleak eta bahiak dira.Erraiten da Alexandro handiak itsaso zabalean zebillala, ezagutu zuelalehenik Arabia doatsuari hurbiltzen zitzaiola, handik haizeak ekhartenziotzan usain onez, eta hargatik bihotztu zela eta lagunei ere piztu zeraue-la bihotza, halaber hainitzetan bizitze hilkizun hunetako itsasoan eztita-sunak eta gozotasunak izaiten tugu, zeinek dudarik gabe sentiarazten bai-terauzkigute gogoz eta borondatez bilha gabiltzan zeruko herri hartakoplazerak.

Hirurgarrenean, ordea erranen derautazu, denaz geroztik sentime-nazko konsolazionerik on denik eta Iainkoa ganik heldu denik, eta bertzealde ez deusetakorik, perillosik, bai eta galgarririk, edo naturalezatik, edoare etsaia ganik heldu denik, nolatan ezagut dezaket bata bertzetik, etazein diren gaixtoak edo ezdeusetakoak onen artetik? Dotrina jenerala da,Filothe maitea, gure arimetako afekzioneez eta pasioneez bezanbatean,ezagutu behar ditugula ekhartzen oi tuzten fruituetarik; gure bihotzak

FILOTHEA

248


Idorte eta agorte espiritualez


Eginen duzu beraz orai erran derautzudan bezala, Filothe maitea,konsolazionerik izanen duzunean. Ordea denbora eder hark eztu iraunenbethiere; aitzitik gertatuko zaren batzutan debozionezko sentimenduzhala gabeturik, non uste izanen baituzu zure arima dela lur utzia, agortua,ezdeusetakoa, eta hartan eztela ezbiderik, ez xidorrik iainkoaren aurkhi-tzeko, ez eta graziazko urik hura busti dezakeienik, agortasunak direlakausa, zeinek, iduriz, hura osoki alfertuko baitute. Helaz, zein urrikalki-zun den estatu hartan dagoen arima, eta guzien gainetik gaitz hura borti-tza denean! zeren orduan Dabit bezala bazkatzen da nigarrez gau etaegun; etsaia bizkitartena milla gogoramenduz hari esperanzaren gal arazi-tzeko, hartaz burlatzen da eta erraiten dio, ah gaizoa! non da hire Iainkoa?zer bidez hura aurkhituko ahal dun? nork sekulan bihurtuko ahal derau-nan haren grazia sainduaren bozkarioa?

Zer eginen duzu bada muga hartan, Filothea? Begira nondik helduzaitzun gaitza. Hainitzetan geurok garela kausa idortasun eta agortasunhel heldu zaizkigu. 1. Nola amak ezpaitio azukreea emaiten bere haurrarixixariak dituenean; halaber Iainkoak edekiten derauzkigu konsolazioneak,hetaz banaloriazko plazerik hartzen dugunean, eta urguillukeriazko xixa-riak gure hertzetan egiten direnean; on da enetzat, O ene Iainkoa, zerenhumildu nauzun, ezen humil nendin baino lehen utzi zinitudan. 2.Ansiarik eztugunean Iainkoaren amudiozko eztitasunen eta plazeren ordudenean biltzeaz eta hartzeaz, hark urruntzentu gure ganik gure nagitasu-naren sensatzeko. Mana goiztirian biltzen etzuen Israeltarrak ezin bilzezakeien iguzkia ilkiz gero; zeren hura kausitzen zuen guzia urturik. 3.Batzutan bagauntza sensuetako atseginen eta konsolazione galkorrenohean, Kantiketako espos andre sakratua zetzan bezala; gure arimenesposak bulkatzen du gure bihotzeko athea, ertxatzen gaitu gure eserzizaespiritualetara bihurtzera, bainan harekin hari gara baiezean deliberatzen,zeren damu baitugu banaloriazko trikamendu hekin utzteaz, eta konten-tamendu falso hetarik apartatzeaz; hargatik urrunago iragaiten da, eta utz-ten gaitu geldirik lurrean etzanik, gero haren bilha gabiltzanean, nekhezhura aurkhitzen dugu; hala ere merezi dugu, hain leial gabeko izan gare-naz gero haren amorioaren aldera, non hura utzi baitugu munduko gau-

Silvain Pouvreau

251

Hek horrela humilki harturik, balia gaitezin hetaz arthatsuki, emai-ten derauzkigunak duen intenzionearen arauera. Zertako uste duguIainkoak eztitasun hek emaiten derauzkigula? bat bederaren aldera eme,eta haren gana amoriotsu garen amorea gatik. Amak azukre bihia emaitendio bere haurrari, hark ere musu eman diozon gatik. Demogun berazmusu hain bertze eztitasun emaiten deraukun salbatzaille maiteari. Badasalbatzailleari musu emaitea, da haren obeditzea, haren manamenduenbegiratzea, haren borondatearen egitea, haren desirei iarraikitea, hitzbatez, haren besarkatzea maiteki, obedienziarekin eta fideltasunarekin;noiz ere bada zenbait konsolazione espiritual izanen baitugu, egun hartaniarri behar gara ernekiago ongi egiten, eta gure buruaren humiltzen.

Hortaz guziaz lekhora, ordutik ordura ukho egin behar deraueguhalako eztitasunei, beratasunei eta konsolazionei, gure bihotza hetarikapartatzen dugula eta zinetan erraiten dugula, hek humilki hartzen etamaite ditugularik, zeren Iainkoak igortzen derauzkigun eta ekhartzen gai-tuzten haren amudiotara, badarik ere ez gabiltzala hekin bilha, baina baiIainkoaren eta haren amudio sainduaren; gu ez gaudela konsolazionearen,baina konsolatzaillearen; ez eztitasunaren, baina salbatzaille eztiaren; ezberatasunaren, baina zeruko eta lurreko gozotasuna bera denaren begira,eta afekzione hartan preparatu behar gare Iainkoaren amorio sainduanfermu egoitera, sekulan gure bizitze guzian konsolazione garabik izanbehar ezpagendu ere; eta hala iarri behar dugu, non borondatea dugunerraiteko orobat kalbarioko eta Tabor mendi gainean, O Iauna! on zaitzurekin izaitea, dela zaren gurutzean, dela zaren lorian.

Finean, baderautzut abisu hau; suertez gertatzen bazine zenbaitfrankia seinalaturik izaiten halako konsolazionez, beratasunez, nigarrez,eta eztitasunez, edo hetan zerbait ohiz kanpokorik gerta balekizu, hetazguziez fidelki minzatzeaz zure gidariarekin, arren ikhas dezazun zer neu-rriz hartu behar ditutzun, eta nola hetan gobernatu behar zaren. Zereneskiribatua da: Aurkitu duzu eztia? ian ezazu hartarik aski den bezanbat.

FILOTHEA

250


arima ihartzen duana, zato zu konsolazionetako haize emea, sar zaite enebaratzean, eta haren afekzione sainduek usain gozoa banatuko dute.

3. Zoaz zure konfesora gana, zabal diozozu ongi zure bihotza, era-kus diotzotzu zure arimako zoko-moko guziak; har etzatzu emanenderauzkitzun abisuak, sinplezia eta humiltasun handirekin. Zeren nolaIainkoak obedienzia neurrigabeki maite baitu, hainitzetan gure probetxu-ko on egitentu bertzeren ganik, eta guzien gainetik arimetako gidarienganik hartzen ditugun konseilluak, bertzenaz hetan on-iduri handirikeztelarik. Hala Eliseok ordenatu zioenean Naaman prinzeari maina zedi-lla Iordango uretan bere sorhaiotasunetik garbitzeko, etzen mundukoarrazoin iduririk, hartako onak zirela Iordango urak, badrik ere Iainkoaknahirik, sendatu zen hetan mainatuz.

4. Ordea guzien buruan, ezta hain gauza onik, hain probetxosikhalako idortasunetan eta agortasunetan, nola hetarik libratua izaitekoafekzioneari ez lotzea; eztiot eztugula libratua izaiteko desirkunderik aur-tiki behar, baina badiot eztugula gogoa desir hetan ezarri behar; aitzitikIainkoaren probidenzia bereziaren merxede hutsaren azpian behar dugu-la iarri; harren nahi duen bezanbat, serbitza dadilla gutaz aranze eta desirhekin artean. Derrogun beraz Iainkoari orduan, aita egin ahal badadi, khenezazu kalitza hau ene ganik; berehala erran dezagun ere bihotz handiz; bada-rik egin bedi zure borondatea, ez enea; eta gaudezin horrela ahalik pausu geia-gorekin. Zeren Iainkoak ikus gaitzanean orobatasun saindu hartan, kon-solatuko gaitu hainitz graziaz eta faborez, Abraham patriarka egin zuenbezala; ezen ikusi zuenean hura deliberaturik zegoela bere semeaz gabe-tzera, aski eritzi zuen haren ikusteaz orobat iarria zela deliberazione osohartan, eta hura konsolatu zuen ikuskari eder batez eta benedizino guzizeztiez. Bada gertatzen zaizkigun ala gorputzeko, ala arimako aflikzioneguzietan, eta sentitzen ohi den debozionea errebelatzen edo eramaitenzaikunean, erran behar dugu bihotz guziaz, eta barrena humildurik,Iaunak eman derauzkit kondolazioneak, Iaunak edeki derauzkit, benedika dadillaharen izen saindua. Zeren finko bagaude humiltasun hartan, bihurtukoderauzkigu bere fabore plazersuak, Iobi egin ziotzan bezala, ikusirik hala-ko hitzez baliatzen zela bere ondiko guzietan.

5. Finean, Filothea, gure idortasun eta agortasun guzietan, eztezagu-la bihotza gal, baina pazienziarekin gaudezila konsolazioneak bihur dite-zin artean, garraizkon bethi gure bideari, eztezagula hargatik debozione-ko eginbiderik bat ere larga; aitzitik, ahal badakigu, emenda detzagun gureobra onak, eta gure espos maiteari ezin presenta badiozokegu konfiturahezerik, eskaini diozogun idorrik; ezen guzia orobat zaio, baldin halako-

Silvain Pouvreau

253

zen amorioari iarraikitea gatik. Ah! Ejipteko irina duzuenaz gero, zerukoianharia eztuzue izanen. Erleek gaitzestentuzte artifiziozko usain guziak,eta espiritu sainduaren gozotasunak ezin daudezke munduko atsegin arti-fiziotsuekin.

4. Bere gidariarekiko solhas espiritualetan eta konfesionetan egitenden bi mihikotasunak eta fineziak ekhartzentu igorteak eta agorteak; ezenespiritu sainduari gezur erraiten diozunaz gero, ezta mirakuillu ikhatzenbaderautzu bere konsolazionea; eztuzu nahi lano eta idekia izan haur batbezala, eztuzu beraz haurren azukre bihirik izanen.

5. Ase zara munduko kontentamenduez, ezta mirakuillu nardatzenbazare plazer espiritualez; iadanik ase diren usoei, dio errefau zaharrak,gereziak zaizte samin eta khirats. Gose zirenak, dio andre dana Mariak,bethe izantu ontasunez, eta aberatsak utzi ditu hutsik; munduko plazerezaberats direnak eztira gai espiritualetara.

6. Ongi begiratu othe ditutzu aitzineko konsolazioneen fruituak?beraz izanen duzu berririk. Zeren duenari, eztuena ere edekiko zaion,erran nahi da, gabetuko da preparatu zitzaizkon graziez. Egia da, uriakbizia emaiten deraue ferdedurarik duten landarei, baina ferde eztireneiedekiten deraue eta eztuten bizia ore, zeren osoki busteltzen baititu.Hainitz halako arrazoin gatik galtzentugu debozionezko konsolazioneaketa espirituko idortasunean eta agortasunean erorten gara. Mira dezagunbada gure konszienzia, ea ikusiko dugunz gure baitan zerbait halako eska-sik. Bainan orhoitzaite, Filothea, eztugula gure konszienzia khexurekineta kurioskiegi miratu behar, baina gure ibil-bideak fidelki konsideratuondoan, horrez bezanbatean, gure baitan aurkhitzen badugu gure gaitza-ren ithurburua, Iainkoari eskerrak eman behar diotzagu; zeren erdi sen-datua da gaitza, nondik heldu den ageri denean. Baldin kontrara ikustenezpaduzu deusik prtikularki, zure ustez, idortasun hura ekharri derautzu-nik etzaudezila kurioskiago miratzen nondik eta nola heldu zaitzun, bainasinpletasun oso batez, partikulartasunik geiago fondatu gabe, egizu nikerranen derautzudana.

1. Humil zaite hagitz Iainkoaren aitzinean zure ezdeustasuna etamiseria ezaguturik. Helaz! zer da nitaz, neroni naizenean? Ez bertzerik,Iauna, lur idor bat, alde guzietarik irritua eta arraillatua bere egarsua etazeruko uriaren nahia erakusten duena baizen; eta bizkitartean haizeakhura barraiatzen eta hautsera igortzen du.

2. Zagotza Iainkoari oiuz, eta eska zakizko bere alegrianza. Bihur dia-zadazu, Iauna, zure salbagarrizko alegrianza. Aita, egin ahal badadi, khen ezazukalitza hau ene ganik. Khen adi hemendik Norteko haize galgarria ene

FILOTHEA

252


garraiztenean, hanbatenaz ageriago da Iainkoaren amudio hutsez harigarela. Haurrak gogotik musuztatzen du ama, azukrea emaiten dioenean,baina seinale da hura duena hagitz maite, musu emaiten badio harkabsinthio edo khelderra eman dioen ondoan.

Silvain Pouvreau

255

rik presentatzen dioen bihotza osoki deliberatua bada haren maitatzera.Uda berria eder denean, erleek ezti geiago egiten dute, eta ume gutiago;zeren denbora eder deino, hanbat hari dire biltzen eta bere abuztuarenegiten loreen gainean, non ezpaitira orhoitzen umerik egiteaz. Bainan udaberria gaitz eta hedoitsu denean, ume geiago egiten dute eta ezti gutiago.Zeren ezin ilkhiz eztiaren biltzeko, hari dire bere pobluaren egiten etabere kastaren emendatzen. Hainitzetan gertatzen da, Filothea, arimakikusten duenean konsolazione espiritualetako udaberri ederra duela, han-bat trikatzen dela hekin biltzen eta edoskitzen, non plazer ezti hetaz goza-tuz, hagitz gutiago egiten baitu obra onik; eta kontrara, gaitztasun etaagortasun espiritualetan, dakusanean debozioneko sentimendu gozoezgabetua dela, hanbatenaz zailkiago hainitzten dituela bere obra onak, etabere baitan barrena egiazko bertuteak, pazienzia, humiltasuna, bereburuaren beheramendua, eta beronen ganako amudioazko ukhoa franko-ki pitzten dituela.

Beraz hainitzen, eta bereziki emazteen enganio handia da, zinetsteagusturik gabe, bihotzeko beratasunik eta sentimendurik gabe Iainkoariegiten diogun serbitzua, gutienik dela haren majestate sainduaren gogara;gure akzioneak direnaz gero arrosak bezala, zein arrosak ederrago direla-rik freskoak direnean, badarik ere idorturik usain eta indar geiago baitu-te. Ezen orobat gure obra bihotz beratuz eginak gogarago zaizkigularik,guri diot, nola ezpaitugu behatzen gure atsegin partikularera baizen; hala-rik ere idortean eta agortean egiten direnean usain eta blaio geiago duteIainioaren aitzinean. Bai, Filothe maitea, denbora idorrean gure boronda-teak eramaiten gaitu Iainkoaren serbitzura, borxa borxatuz bezala, etahalatan behar da sendoago eta fermuago den beradurazko denboranbaino. Ezta hain gauza handia prinze bat serbitzatzea bake denbora emebatetan, eta korteko plazeren artean; bainan haren serbitzatzea gerlategaitzean, tribulamenduen eta persekuzioneen artean, fermutasunaren etafideltasunaren egiazko seinalea da. Angela de Foligny doatsuak dioIainkoaren gogarago den orazinea dela borxaz egiten dena, erran nahi da,iarten garenean orazione egiten, ez hartzen dugun gustua gati, ez etazeren gogoak hala agintzen deraukun; baina zeren garbiki Iainkoaren pla-zeraren egitea gatik, hartara gure borondateak garamatzan bihotzarenborxaz bezala, kontrara alxatzen diren idortasunak eta kontrestak borxa-turik eta hautsirik. Orobat diot obra on suerte guziez; zeren zenbatenaz,dela kanpoko, dela barreneko kontragarri geiago baitugu hekin egitean,hanbatenaz estimatzenago dira Iainkoaren aitzinean eta prezatzenago.Zenbatenaz gutiago bilhatzen baitugu gure amorio partikulara bertutei

FILOTHEA

254


perilla ikusirik, sartu zen eliza handik hurbil batetan harentzat Iainkoariothoitz egiteko, eta Geofre bizkitartean tristeziaz hondaturik, burua harribaten gainean pausaturik, loakhartu zen. Baina gutiren buruan biak iaikiziren, bata orazionetik eskatu zen grazia ardietsirik, eta bertzea lotarik,hain begitarte emerekin eta arraiarekin, non haren adiskide maiteak, hainmudanza handiz eta ustegabekoz espantaturik eta miretsirik, ezin egonbaitzen hari bere arrankurak maiteki egin gabe lehenxe ihardetsi zioena-ren gainean. Geofrek berriz ere erran zioen: lehen erran baderautzuteninzela sekulan alegera izanen, orai seguratzen zaitut enaizela sekulantriste izanen.

Horrela ioan zen gizon debot haren tentazionea: ordea historiahunen gainean orhoit zaite Filothe maitea.

Lehenbizirik, Iainkoak komunzki zeruko atseginak aitzinetik nolaz-bait dasta arazitzen derauztela haren serbitzuan sartzen direnei, hekinatheratzeko lurrekoetarik, eta hei bihotz emaitekotzat Iainkozko amorio-aren ondoan ibilteko, ama batek egiten duen bezala, eztirik emaiten due-nean bere dithi mokoaren gaiean, haurrari bulharraren hararazitzeko.

Bigarrenean, orhoi zaite Iainko amolsu hark berak halarik ere batzu-tan, bere ordenanza sainduaren arauera, edekiten deraukula konsolazio-netako ugatza eta eztia, arren horrela hertsirik gadutzala dulzezkorik gabeikhas dezagun nardaduretan eta tentazionetan frogaturikako debozionesendoago baten ogi idorretik eta sailletik iaten.

Hirurgarrenean, Iakin ezazu tentazione xoil handirik alxatzen delaidortasunen eta agorteen artean, eta orduan tinkhets iharduki eta haribehar dela tentazioneen kontra, zeren ezpaitira Iainkoa ganik heldu, bainaidortasunak pazienziaz iasan behar dire, Iainkoak ordenatu dituenaz gerogure indarrak frogatzea gatik.

Laugarrenean, eztugula nihoiz ere bihotza galdu behar barrenekoilhunbeak edo unhadurak gatik, ez eta erran Geofrek bezala, sekulanenaiz alegera izanen; zeren gaua denean iguriki behar diogu argiari; berrizere ahal dukegun denbora espiritual ederrenean, eztela erran behar, enaizsekulan unhatuko; ez, zeren zuhurrak dioen arauaz, zori onezko egunetanorhoitu behar da zori gaitzaz. Esperanza behar da nekhe-trabailluetan, etabeldur behar da ongi doakunean, eta batean bezanbat bertzean ere bethibehar da humil iarri.

Bortzgarrenean, beregaineko erremedio bat dela gure gaitza ager-tzea eta erakustea deskansa gaitzakeien adiskide espiritual bati.

Finean, hain premiazko abisu hunen serratzekotzat, orhoitzen zaitutgure Iainko onak eta gure etsaiak, gauza guzietan bezala, hautan ere elk-

Silvain Pouvreau

257

Lehen erranak deklaratzen eta firmatzen dira exenplu seinalatu batez


Ordea dotrina hunen guziaren agerikiago erakuste gatik, hemen eza-rri nahi dut peza ekzelent bat san Bernaten historioatik atherarik, huraeskiribatzaille iakinsun eta antzetsu baten eskiribuetan kausitu dudanbezala; hunela dio bada. Gauza aruntera da Iainkoaren serbitzatzen has-ten diren guzientzat kasik, eta oraino frogatu eztutenentzat zer denIainkoaren graziaz gabetzea, eta nola gauza espiritualak aldizkatzen diren,sentimenazko debozioneko gustu eta Iainkoaren bidean lehiatzera gonbi-datzen dituen argi eder hura eskasten zaienean, bere hala, hats bahitzea,eta bihotz urritasunean eta tristezian erortea. Iakinsunek eta adituek arra-zoin hau emaiten dute haren gainean: arrazoinezko naturalez aezin hai-nitz dagokeiela goseturik, eta zenbait, ala zeruko, ala lurreko plazerikgabe. Bada nola bera baino gorago alxaturikako arimak gaineko plazerakfrogatuz, errazki ukho egiten baiterauezate ikusten diren gauzei; halaber,noiz ere Iainkoak hala ordenaturik, bozkario espirituala eramaiten bai-tzaie, ikusirik ere bertze alde gabetuak direla gorputzeko konsolazioneez,eta oraino usatuak ez izanez pazienziarekin begira egoitera egiazko iguz-kia bihur dakien artean, iduritzen zaie eztirela, ez zeruan, ez lurrean, etabethiko gau batetan ehorzirik dauntzala, hala non, bulharretarik khentzendiren haur xumeak bezala, ehk ere bere konsolazionetako bulharrak gal-durik, langiatzen, plainatzen, eta prinzipalki bere buruaren unhagarri egi-ten baitira. Hori bada erraiten dugun bidean gertatu zitzaion GeoffrePeroneko zeritzon konpainiako bati, iarri berria zenean Iainkoaren serbi-tzuan; hura berehala idor eginik, konsolazionez gabeturik, barrenekoilhunbez betherik, hasi zen bere munduko adiskideez, ahaideez, utzizituen onhasunez orhoitzen, eta bide hartaz hain tentazione bortitz batezakometatu izan zen, non hura ezin estaliz bere egitatetan haren fidagoe-tarik batek hori ezagutu baitzuen, eta hari sotilki hurbildurik, hitz emeezerran baitzioen ixilik; Geofre, zer erran nahi du horrek? Orduan Geofrekbarreneko hatsbeherapen batez: ah! anaia, ihardetsi zioen, sekulan bizinaizeino enaiz alegera izanen. Bertze lagun hura halako hitzez bihotzeanukiturik anaiak ohi duen amudio batez, berehala ioan zitzaion SanBernardo bien aita espiritualari zen guziaren erraitera. Gizon saindu hura,

FILOTHEA

256


INTRODUKZIONEAREN BORTZAGARREN PARTEA

Arimaren berriztatzeko eta debozionean finkatzeko eserzizak eta abisuak dadutzana

Silvain Pouvreau

259

harren kontrako xedeak eta nahiak dituztela; ezen Iainkoak nahi gaitubihotzeko idortasunen bidez ekharri bihotzeko garbitasun handi bateta-ra, nahi du ukho oso bat egin diezegun ukhitzen zaizkigun guziei, harenserbitzuaz doanean, bai eta gure buruaz beraz osoki billus gaitezin; ordeaespiritu gaixtoa enseiatzen da nekhadura hetaz baliatzera guri bihotzarengalarazitzeko, gure bihurarazteko sensuetarako plazeretara, eta finean halaegiteko, non bertzeen eta are gure buruaren beraren unhagarri gerta gai-tezin, debozione saindua baia eta gaizki aipha dadintzat; baina bazarraiz-te eman derauzkitzudan irakhasmenduei, hagitz emendatuko duzu zureprefekzionea penadura hekin artean eginen duzun lanaz eta eserzizaz,zein pneazko solhasa ezpaitut serratu nahi, oraino hitz hau zuri errangabe. Batzutan gustugabetasunak, agorteak eta idorteak heldu dira gor-putza ez ongi aurkituz, hala nola sobera beillatuz, nekhatuz, barurtuz,guzia kausitzen denean unhaturik, logaleturik, zapaturik eta bertze horre-lako maneraz gaitzturik, zeren trabu hek gorputzari datxezkolarik, espiri-tua ere trabatzen dute, bata bertzearekin hersiki iuntatuak eta amarratuakizanez. Bada halako orduetan bethi orhoitu behar da bertuteko akzione-rik hainitz egiteaz gure espirituaren eta gaineko borondatearen puntaz,zeren dirudielarik gure arima lo datzala eta logalez edo unhez tontorikdagoela, badarik ere gure espirituko akzioneak xoil dire hargatikIainkoaren gogara. Orduan ahal derrakegu espos sakratuak bezala; ninatza lo, bainan ene bihotza dago ernerik. Eta lehen erran dudan bezala, bal-din gustu gutiago bada horrela egiteaz, halarik ere merezimendu eta ber-tute geiago da; bainan horrelakork gertatzen denean erremedioa da gor-putzari indar berriak emaitea zenbait legezko arin eta alegeragarriz. HalaSan Franzesek ordenatzen zerauen bere fraidei halako neurriz hari zitezi-la bere lanen egiten, non espirituaren indarra elezaten sobera zapa.

Eta Aita lorios hartaz minzo garenaz gero, behin espirituko melan-kolia hain barren batek hura akometatu zuen, non ezin baitzegokeienhura erakusi gabe bere egiteko maneretan; zeren nahi bazuen bere fraide-kin solhasik egin, izen zezakeien, hetarik apartatzen bazen, gaizkiago zen,iangabeak eta gorputzeko sebadurak hura akabatzen zuten, eta orazio-neak berak hura etzuen nihola ere arintzen. Bi urthez egon zen erreman-gu hartan, hala non iduri baitzegokan iainkoak hura osoki utzi zuela;ordea azkenean halako tormenta garratza humilki pairatu ondoan, guresalbatzailleak berehalako aldi batez kalma eta bake doatsu bat bihurtuzioen. Hori erran nahi da Iainkoaren serbitzari handienak ere horrelainharrotsten direla, eta xipienek eztutela miretsi behar zenbait aldiz halaerabilten badira.

FILOTHEA

258


Filothe maitea, prepara gaitezin eserziza hartara gogotik, eta iar gaitezinzinetan haren egiten.

Beraz hartarakotz on den denbora zure aita espiritualaren konseilluzhautaturik, lehen baino geixeago, bai arimako, bai gorputzeko bakhar-lekuan sarturik, eginen duzu meditazione bat, ezpa bia, ezpa hirur, oraierranen derauzkitzudan puntuen gainean, bigarren partean eman derau-tzudan antzearen arauera.

Silvain Pouvreau

261

Urthe guziez deliberazione onak berriztatu behar direla hemen diren eserzizez

LEHEN KAPITULUA

Eserziza haukin lehenbiziko puntua da ongi ezagutzea zein kontuz-ko diren. Gizonaren naturaleza errazki erorten da bere afekzione oneta-rik gure haragiaren hautskortasuna eta inklinazione gaixtoa dela kausa;hark zapatzen baitu arima eta bethiere beheite eramaiten, maiz alxatzenezpada goiti erresoluzioneen podorez; hala nola xoriak berehala lurreraerorten baitire, hegalak usu ezpadarabiltzate nahi duten bezanbat hegal-datzeko. Hartarakotzat, Filothe maitea, premia duzu hartu ditutzunIainkoaren serbitzatzeko deliberazione onen maiz pitzteko eta berrizta-tzeko, beldurrez hori egin faltaz eror zaitezin zure leheneko estatuan, edoare gaixtoagoan, zeren erorte espiritualek hori dute beregain, bethi behe-rago iraitsten baigaituzte, ginundezin estatua zen baino, goiti debozione-ra ikhan garenean. Ezta orenik, zenbat ere ona baita, egunean bietan, goi-zean, eta arratsean alxatu eta bandatu behar eztenik, eta gero hortaz lek-hora, urthean behin bederen haren peza guziak behar dira urratu, eginzaion herdoillaren khentzeko, peza makhurtuen xuxentzeko eta higatuenantolatzeko. Halaber nork ere egiazko artharik baitaduka bere bihotz mai-teaz, hura behar du Iainkoa gana berriz alxatu arratsean eta goizean, lehenerakusi ditugun eserzizez; hortaz kanpoan, maiz behar du bere estatuakonsideratu, xuxendu, antolatu eta guzien buruan behin ezpere urtheanberegain eman eta xehero miratu behar ditu haren peza guziak, erran nahida, haren afekzione eta pasione guziak, hetan ahal diratezkeien eskasguzien konplitzeko. Eta nola orengilleak zenbait olio guriz olioztatzenbaititu bere orenaren arroda, erresorta eta higuigarri guziak, legunkiagoibil, eta gutiago herdoil dadintzat, halaber presuna debotak bere bihotza-ren pezak urratu ondoan, haren ongi berriztatzekotz, hura behar duolioztatu konfesione eta eukaristia sainduaren sakramenduez; horrela egi-nez, denboraz ahitu zaizkitzun indarrak erreparatuko dire, eta zure espi-rituaren bertuteak birloratuko dira.

Lehenagoko giristinoak horrela egiten ohi zuten gure salbatzailleabataiatu izan zen urthaburuko egunean, hala non, San GregorioNazianzakoak dioen bezala, berriz egiten baitzituzten sakramendu harenhartzean egiten diren profesa eta promesak; dagigun guk ere hek bezala,

FILOTHEA

260


bakezko gogoetak zerabiltzan, eta zuretzat amoriozko meditazioneakmeditatzen zituen.

5. Konsidera zazu noiz Iainkoak ekharri zinituen erresoluzionehandi hetara; zure adinaren lorean segur. Ha! zein zori doatsu, muga onezikhasteaz ezin dakikeguna berantegi baizen! San Augustino ikusirik hogoieta hamar urthetako adinean ekharri izan zela Iainkoaren serbitzura, oiuzzegoen: o aspaldiko edertasuna, nolatan horrein beranduan ezagutu zaitut? Helaz!ikusten zinitudan, eta etzinitudan konsideratzen. Zuk ere ahal derrakezu, Oaspaldiko eztitasuna, zergatik etzaitut lehen dastatu? Helaz! hala ereetzenduen orduan merezi hark beregana zinitzan; hargatik ezagutzenduzula zer grazia Iainkoak egin derautzun zure gaztetasunean, errazuDabitekin: ene Iainkoa, argitu eta ukhitu nauzu neure gazte danik; nik ere seku-la sekulororaino aiphatuko dut zure miserikordia. Zu ia zaharturik ekharribazaitu bere gana, helaz! Filothea, nolako grazia, ikusteaz aitzineko urt-heez horrela gaizki baliatuz geroztik, Iainkoak deitu zaituela bere gana,herioak eraman zinitzan baino lehen, eta zure bizitze gaixtoaren korsuahautsi duela, sekulakotz miseraitsu zinen denboran, bethi bere abiadurahandian ibilli baliz.

6. Konsidera zazu Iainkoaren serbitzurako erakhartze hark zer eginduen zure baitan, aurkituko duzu ene ustez, ganbiamendu onik, konpara-tzen baduzu zer zaren orai, eta orduan zer zinen. Ez othe dadukazu zoriona dela zuretzat zeren dakizun nola Iainkoarekin minza orazionean?zeren gogo eta borondate duzun haren maitatzeko? Ez othe zaitzu gauzahandi, ikusteaz asaldatzen zinituzten pasioneak edo guthiziak sebatu etaematu ditutzula? hainitz bekhatutarik eta konszienziazko korapillotarikitzuli zarela? zeren finean zure Iesus maitearen gorputz preziosa maizagoerrezibitu duzun, eginen zenduen baino, zu bat eginik sekulako grazienithurburu beregaineko harekin? Ha! zein handi diren grazia hek! eneFilothea, pisatu behar dira pisu sainduetan, ezen hori guzia Iainkoareneskuineko eskuak egin du. Iainkoaren esku maiteak, dio Dabitek, egin du ber-tute; haren eskuinak alxatu nau. Ha! enaiz hillen; aitzitik biziko naiz, eta harenontasunaren miragarriak leku guzietan erranen tut bihotzez, ahoz eta obrez.

Konsiderazione haukin ondoan, zeinek dakusazun bezala, nahizbezanbat afekzione onik emaiten baitute, zure orazionea sinpleki serratubehar duzu Iainkoari eskerrak emaiten diotzatzula, eta gogotik othoitzezzagozkala, dizula konsiderazione hetaz ongi probetxatzeko grazia; gerogeldi zaite humilki eta Iainkoa baitako fidanza handirekin, utzten duzulaerresoluzioneen tinkhetz eta zinetan egiteko muga, eserziza hunen biga-rren puntua erabil artean.

Silvain Pouvreau

263

Konsiderazioneak Iainkoak egiten deraukun ontasunaren gainean bere serbitzura

deitzen gaituenean, lehen eman dugun promes seinalatuaren arauera

BIGARREN KAPITULUA

1. Konsideratzatzu zure promesaren puntuak. Lehena da, sekulakotzbekhatu mortal guzia utzi duzula, iraitsi, ukhatu, arbuiatu, arnegatu.Bigarrena, zure arima, zure bihotza, zure gorputza eta hei dagoten etadatxeten guzia konsekratu diozula Iainkoaren amorioari eta serbitzuari.Hirurgarrena da, gertha bazindez zenbait akzione gaixtotan erorten, alxa-tuko zinela berehala Iainkoaren graziarekin batean; ordea ez othe diraerresoluzione ederrak, zuzenezkoak eta bihoz handiarenak? Egizu gogo-eta zure arimarekin promes hura zein den saindu, zein arrazoinezko, zeindesiratzeko.

2. Konsidera zazu nori promes hura egin diozun, zeren Iainkoariegin diozu. Gizon bati eman diotzagun arrazoinezko hitzek hersiki obli-gatzen bagaituzte, zenbatenaz geiago obligatuko gaituzte Iainkoari emandiotzagunek? Ha! zuri, Iaiuna, zioen Dabitek, zuri ene bihotzak hori erranderautzu, hitz on hura athera du ene bihotzak; ez, sekulan etzait ahantziko.

3. Konsidera zazu noren aitzinean egin duzun; zeren hura zerukokorte guziaren aitzinean eman duzu; Helaz! birjina saindua, San Iosep,zure angeru begiralea, San Luis, konpainia benedikatu hura guzia behazegotzun, bozkariozko eta ongi etorri zinelako hatsbeherapenez zegoenzure hitzen gainean; ezin erranezko amorioen begiez ikusten zuen nolazure bihotza salbatzaillearen oinetan apaldurik konsekratzen zeikan harenserbitzuari; hargatik bozkario beregain bat egin zen zeruko Ierusalemehartan, eta orai ere orduko alegrianzaren orhoitzapena eginen da, bihotzonez berriztatzen baditutzu zure erresoluzioneak.

4. Konsidera zazu zer bidez egin zenduen zure promesa. Helaz! zeineme, zein begitartetsu izan zeitzun Iainkoa orduan! Ordea, errazu egia, ezothe zinen gonbidatua espiritu sainduaren erakhargarri amolsuez?Sokhak, zeinetaz Iainkoak ekharri baitzuen zure barkhu xumea salbaga-rrizko portu hartara, ez othe ziren amorioz eta karitatez eginak? nolaorduan beithatu zaitu bere Iainkozko azukreaz, sakramenduez, liburuonez, eta orazioneaz? Helaz Filothe maitea, lo zinundezin, eta Iainkoazegoen ernerik zure gainean; gogoa zedukala zure bihotzaren gainean

FILOTHEA

262


zuen bezala; oiuz baitzegokan Iainkoari bihotzez humildurik, Arren, OIauna, ezagut zaitzadan eta neure burua ere ezagut dezadan. Eta san Fransesekbezala, galde hau egiten baitzioen Iainkoari, zu Iauna, nor zare? eta ni nornaiz? Errazu zin zinez, eztuzula zure aitzinaramendua ezagutu nahi, har-taz bozteko zure buruarekin, baina bai Iainkoa baitan; ez eta hartaz loria-tzeko, baina bai Iainkoari loria eta eskerrak emaiteko.

Promes egizu, baldin uste duzun bezala, ikusten baduzu guti aitzi-natu, edo gibelatu zarela, eztuzula nihola ere hargatik hartu duzun bideahautsi nahi, ez eta zure burua utzi hotztera, zerk ere bihotza epel eta flakadiazakezun gatik; aitzitik nahi duzula bihotz geiago hartu, zure buruahumildu eta Iainkoaren graziarekin batean zure eskasak erremediatu.

Hori eginik, konsidera zazu emeki eta bakerekin nola oraiko orene-raino ibilli zaren Iainkoarekin, lagunarekin, eta zure burua berarekin.

Silvain Pouvreau

265

Gure arimaren examinatzeaz bere bizitze deboterako aitzinamenduaren gainean


Eserzizaren bigarren puntu hau luzexe da, eta erranen derautzutezen, haren konplitzekotzat, eztela beharrik hura oso egin dezazun aldibatez, bainan hainitz alditan; behingo aldi batez hartzen duzula miratze-ra, nola ibilli eta hari izan zeren Iainkoaren aldera; bertze batez nola zau-dezin zure buruaren aldera, hirurgarrenean nola gobernatu zaren laguna-ren aldera, era azkhenekoan nola dabiltzan zure pasioneak. Ezta behar, ezon ere zaudezin belhaunikaturik, ezpada hastean eta akabatzean non pitz-ten baitira afekzioneak. Examenaren gainerako puntuak probetxurekinegin detzaketzu non nahi zabiltzala, eta are probetxu geiagorekin oheanzauntzala, suertez etzanik bazaudezke zenbait denboraz logaletu gabe etaongi iratzarririk; bainan horrela egitekotz behar da ongi irakurri ditutzunaitzinetik.

Guziarekin ere bigarren puntu hau guzia egin behar duzu luzenazhirur egunen eta bi gauen barnean, hartzen duzula egun eta gau bakhoi-tzetik zenbait oren, erran nahi dut, zenbait muga edo ephe, zure ahalbezala. Zeren eserziza hau egiten ezpaliz bata bertzetik hainitz urrundu-rikako denboretan baizen, bere indarra gal lezake, eta gogo berri onaklaxoegi liratezke. Examenaren puntu bakhoitzaren ondoan, seinale eginenduzu zertan eskas zaren, eta zertan bereziki sentitzen duzun errebelatuazarela, gero haren deklaratzekotzat, kondeillu hartzeko, erresoluzioneberririk egiteko, eta espirituaren bortitzteko. Eserziza hori eta bertzeakeginen ditutzun egunetan, mengoarik ezpada ere osoki aparta zaitezinjendekin ibiltetik, badarik aphur bat apartatu behar zare, guzien gainetikarratsaldetan, muga hobeagoz ohera ahal zaitezkentzat, eta konsiderazio-neen egiteko premia den espirituko eta gorputzeko errepausua har deza-zun gatik. Egunaz hainitz hatsgorapen usu aurtiki behar dire Iainkoagana, andre dana Maria gana, angeruak eta zeruko Ierusalemeko burjesguziak gana; behar duzu oraino den guzia egin Iainkoaren eta zure ari-mako prefekzionearen amolsuki bilha dabillan bihotz batez. Beraz exa-men horren ongi hastekotzat. Lehenik, iar zaite Iainkoaren presenzian.

Bigarrenean, espiritu saindua dei zazu zure gana, othoitzez zagoz-kala dizula argia zure buruaren ongi ezagutzeko, san Augustinok egiten

FILOTHEA

264


Emazte baten senharra urrutitik heldu bada, emazte hark dakienbezain sarri bihurtu dela, eta haren hitza enzuten duenean, egitekotanamarratua delarik, eta zenbait konsiderazione bortitzek hura bertzenartean badaduka ere, badarik haren bihotza eztago loturik, aitzitik bertzegogoeta guziak largatzentu, bere baitan solhas egiteko senhar ethorriare-kin. Orobat gertatzen zaie Iainkoa zinetan maite duten arimei, hagitzamarratuak direlarik, Iainkoaren orhoitzapena hurbiltzen zaieneanahantzten dira kasik gainerako guziez, duten atsegina gatik ikusteaz orhoi-tzapen maite hura bihurtu zaiela, eta seinale neurrigabeki ona da.

6. Nolako da zure bihotza Iesus Iainko eta gizon amolsuaren alde-ra? Lakhet othe zaitzu haren aldean? Erlei lakhetzen zaie bere eztiareningurunean, eta abadotei usain gaixtoen aldean; halaber arima prestuekbere atsegina hartzen dute Iesusen aldean, eta amudio guziz mingera duteharen gana; bainan arima gaixtoek bere plazerak ituzte banalorietan?

7. Nolako da zure bihotza Andre Dana Maria, zure angeru ona, etasainduak gana? Othe itutzu hagitz maite? othe duzu fidanza berezirikhekin begitarte amolduan? Hekin imajinak, biziak, laudorioak othe zaiz-kitzu eder? othe dira zure gogara?

8. Zure mihiaz bezanbatean, nola minzo zare Iainkoaz? Hartzenothe duzu atseginik hartaz solhas onik egiteaz zure bizitze thailluaren etaiakinaren arauera? Maite othe duzu haren laudoriozko kantarik kantatzea?

9. Obrez denaz bezanbat, mira zazu ea bihotzik duzunz Iainkoarenkanpoko loriarentzat, eta zerbaiten egiteko haren ohoretan; ezen nork ereIainkoa maite baitu maite du halaber haren etxearen edergaillua.

Orhoit othe zindezke zenbait afekzione utzi duzula, eta zerbaitiukho egin diozula Iainkoa gatik? zeren seinale ona da nihor maite duela,zerbaitez gabetzen denean maite duena gatik. Zer utzi duzu bada hune-rainokoan Iainkoari diadukozun amorioa gatik?

Silvain Pouvreau

267

Examena nola dagoen gure arima Iainkoaren aldera

LAUGARREN KAPITULUA

1. Nolado da zure bihotza bekhatu mortalaren kontra? Othe duzuzinetan deliberatu haren ez sekulan egitera zer ere ggerta dakidikezungatik? erresoluzione hura izan othe da finko zure promes seinalatua eginzenduen ordutik huneraino? Erresoluzione hartan datza bizitze espiritua-laren zimendua.

2. Nolako da zure bihotza Iainkoaren manamenduen aldera? Othezaizkitzu on, ezti, eder? Ha! ene alaba, nork ere gustua baitu on, eta esto-maka sendo, iaki onen zale da, eta gaixtoak higoin zaizko.

3. Nolako da zure bihotza bekhatu egin gabe hemendik edo hortik,bainan ez othe da zenbait, zure inklinazionea partikularki dadukanik, etazein bailizate gaixtoenik, othe da bat ere zure afekzionea eta amudioadaramanik?

4. Nolako da zure bihotza eserziza espiritualetara? Maite othe tutzueta prezatzen? Ez othe zaituzte fastikatzen eta nardatzen? zeinetan senti-tzen duzu gutiago edo geiago lakhet zaitzula? Iaikoaren hitzaren enzutea,irakurtzea, meditatzea, Iainkoa gana hatsgorapen egitea, konfesatzea,abisu espiritualak hartzea, komunionera preparatzea, errezebitzea, biho-tzeko afekzioneak hertstea, zer da hortan guzian zure gogoari garririkegin diozonik? Aurkhitzen baduzu zerbait zure bihotz hari gutiago lakhetzaionik, mira zazu nondik heldu den nardamendu hura, eta zerk huradakharken.

5. Nolako da zure bihotza Iainkoaren beraren aldera? Lekhet othedu Iainkoaz orhoitzea? Hura gogora zaionean, sentitzen othe du eztita-sun gozorik? Ha! dio Dabitek, orhoitu naiz Iainkoaz, eta lakhetu zait.Frogatzen othe duzu bihotzean amolsura begitartetsu bat haren gana, etagustu partikular bat haren amudioa dastatzen duzunean? Zure bihotzakhartzen othe du atseginik Iainkoaren neurrigabetasuna, ontasuna, eztita-suna gogoan erabilteaz? Iainkoa gogoratzen bazaitzu munduko egitekoeneta banalorien artean, sartzen othe da zure bihotzean lekhu hartzeko?Othe dagotzu iduri zure bihotz hura itzulten dela haren aldera, eta zen-bait maneraz ilkhiten zaiola bidera? Gertuz, bada horrela gertatzen zaionarimarik.

FILOTHEA

266


Examena nola dagoen gure arima lagunaren aldera

SEIGARREN KAPITULUA

Egia da amudio ezti eta eme, fermu eta finko batez onetsi behardirela senharra eta emaztea, eta lelhenik zeren Iainkoak hala ordenatu etanahi duen. Orobat diot umeez, ahaideez, urkhoez, eta oraino adiskideez,zein bere graduaren eredura.

Ordea jeneralki minzatzera, nolako da zure bihotza lagunaren alde-ra? Hura othe duzu maite bihotzez eta Iainkoa gatik? Horren ongi eza-gutzekotzat, zure begien aitzinean ezarri behar tutzu jende unhagarri etamoldegaitz batzu, zeren hek maite baditutzu, hortan ezagun da lagunagana duzun amudioa, eta geiago hagitz baldin eginez edo erranez gaizki-rik egiten derautzutenak maite bditutzu. Mira zazu ongi ea zure bihotzalano eta idekia denz hekin aldera, eta ea nekhez eta bihotzaren borxazmaite ditutzun.

Ez othe zara emana berehala gaizki minzatzera zure lagunaz, bere-gainki ordea maite etzaituztenez? Ez othe diozu gaizkirik egiten lagunari,dela ageriz, dela ixilik. Arrazoinezkoa bazare hori errazki ezagutuko duzu.

Silvain Pouvreau

269

Examena nola zaudezin zeroni zure buruaren aldera


1. Nola maite duzu zeronek zure burua? Ez othe sobera munduhunen gatik? Horrela bada, izanen duzu desira bethi hemen egoiteko, etaparegabeko artha idukiko duzu lur hunetan zure egoitzaren finkatzeaz;ordea zure burua maite baduzu zerukotz, zure desira izanen da hemendikilkhiteko gure Iaunak plazer duenean, edo ezpere errazki obedituko duzuilkhi behar orduan.

2. Othe daukazu zure burua ganako amudioa ongi ordenaturik? ezenezta gure burua ganako amudioa ordenatugabeaz bertzerik galtzen gai-tuenik. Bada amudio ordenatuak nahi du maiteago dugun arima, gorpu-tza baino, nahi du artha geiago iduki dezagun bertuteen bilhatzeaz, nahizden bertzerik biltzeaz baino, kontu geiago egin dezagun zeruko ohoreaz,lurrekoaz eta erorkorraz baino. Bihotz ongi ordenatuak maizago erraitendu, zer erranen dute angeruek, horrelakork gogoan badarabillat, iarten banaiz horre-lakorik egiten? ezen ez, zer erranen du munduak?

3. Zer amorio ekharten diozu zure bihotzari? Othe duzu damurikharen errekaitatzeaz bere eritasunean helaz! egin behar duzu hartazkontu, hari heldu eta lagundu behar zaizko, errekaituak bilhatu behar dio-tzatzu, pasioneek hura gaizki darabillatenean, eta gainerako guziak behar-tutzu hargatik largatu.

4. Zer uste duzu zarela Iainkoaren aitzinean, segur ez deus. Badaezta humiltasun handirik uliak badaduka ez deus bat dela mendi batenaldean, ur xortak erraiten badu eztela deus itsasoarekin konparaturik, suinharrak aitortzen badu ezdeus dela Iguzkiaren aldean, ordea humiltasu-na hunetan dago, beurok gure burua prez aeztezagula bertzeak bainogeiago, eta ez nahi ere nihork nohir baino geiago preza gaitzan. Nola zarehortaz bezanbatean.

5. Eta mihiaz, ez othe zara bantatzen edo hunela, edo horrela; ezothe duzu zure burua lausengatzen, zutaz minzo zarenean?

6. Obrez bezanbatean, ez bide duzu zure osasunaren kontrako pla-zerik hartzen, erran nahi dut, banaloriazko plazerik, alferrik, mengoagabeko beilla luzeegirik, eta bertze horrelakorik?

FILOTHEA

268


datuz edo largatuz, halaber gure arimako amorioa, gaizterizkoa, desira,beldurtasuna, esperanza, tristezia, alegrianza ukhituz eta sondatuz, kausi-tzen badugu eztirela ongo heldu nahi dugun soinura, zein biataIainkoaren loria, behar den elkarrekiko neurrira ekhar detzakegu harengraziarekin, eta gure aita espiritualaren konseilluarekin batean.

Silvain Pouvreau

271

Examena gure arimako afekzioneen gainean


Horrela hedatu itut puntu horiok, zeren hek ongi miraturik ezagu-tzen baita nolako aitzinamendu espiritual egin dukegun. Bekhatuen exa-menaz bezanbatean, hura utzten dut debozionean aitzinatzeko gogorikeztutenen konfesionentzat.

Badarik ezta penatu behar artikulu hautarik bakhoitzaren gaineanemeki baizen, konsideratzen dugula nola hetaz bezanbatean egon dengure bihotza hartu dugun erresoluzioneaz geroztik, eta zer huts seinala-turik egin dugun hekin kontra.

Ordea den guzia laburtzera, gure examena serratu behar dugu gurepasioneak bilhatuko itugun kontuan; eta penarik badugu hain xeherokikonsideratzeaz erran dugun bezala, hunela examina gaitezke, nolakoakizan garen, eta nola bizi eta ibilli garen.

Nolako amorio izan dugun Iainkoa gana, laguna gana, gure buruabera gana.

Nolako gaitzeritzte ekharri diogun gure baitan, eta are bertzeen bai-tan kausitzen den bekhatuari; zeren desiratu behar dugu eta gure, eta ber-tzeren baitan aurkitzen den bekhatua borra, khen eta hil dadin.

Nolakoak diren gure desirak eta guthiziak onhasunez, plazerez etaohoreez bezanbatean.

Nola beldur garen eror gaitezin bekhatu egiteko perilletan, etamundu hunetako ontasunak gal detzagun; zeren bataren sobera beldurgara, eta bertzearen gutiegi.

Zertan esperanza ezarten dugun, ea sobera munduan eta kreature-tan, edo gutiegi Iainkoa baitan, eta sekulako gauzetan.

Ea tristeegi garen ezdeusetako eta banaloriazko gauzak gatik.Ea sobera alegeratzen garen, eta merezi eztuten gauzak gatik.Finean nolako afekzioneek dadukaten gure bihotza amarraturik, zer

pasionek hura nausitzen duten, zertan bereziki errebelatu den; ezen ari-mako pasioneak miratuz, eta bata bertzearen ondoan ukhituz, ezagutzendu nihork zer estatutan dagoen; zeren nola soinulariak bere gitarraren zai-nak edo sokhak erhi puntaz ukhituz eta erabilliz, bide bezalako soinuemaiten eztutenak behar neurrira eta puntura ekhartzen baititu edo ban-

FILOTHEA

270


Hartu ditugun gogo onen berriztatzeko konsiderazioneez


Examena eginik, eta zenbait gidari zuhur eta presturekin ongi delibe-raturik zure eskasen erremediatzeko bideen gainean, hartuko itutzu hemendiren konsiederazioneak: bat eginen duzu egun bakhoitzean meditazionezbezala, hartan emaiten duzula zure orazioneko denbora, eta bethiere pre-parazionearen egiteko eta afekzioneen pitzteko antzea bera dadukazula,lehen parteko meditazionetan egin duzun bezala; gauza guziak baino leheniarten zarela Iainkoaren presenzian, hari bere grazia eskatzen zaizkola zureongi finkatzeko haren amorio eta serbitzu sainduan.

Silvain Pouvreau

273

Examenaren ondoan pitztu behar diren afekzioneak


Examenaren puntuak xehero eta emeki konsideraturik, eta zertanzaren ikusirik afekzionetara etorriko zare, hunela.

Eskerrak emoitzu Iainkoari zure erresoluzionea hartu zenduenetikhuneraino zure bizitzean aurkhitu duzun aitzinamendu aphur haren gatik,eta aitor ezazu haren miserikordia hutsak hura egin duela zure baitan, etazuretzat.

Humil zaite hagitz Iainkoaren aitzinean, ezagutzen duzula ezen, hai-nitz aitzinatu ezpazare, hori egin dela zure faltaz, zeren etzaizten fidelki,zinki eta finki iarraiki orazionean eta bertzetan eman derauzkitzun inspi-razionei, argiei eta gogoramendu sainduei.

Promes egiozu sekulakotz hura laudatuko duzula zure aldera egindituen graziak gatik zure ekhartzeko zure inklinazionetarik oneramenduaphur hunetara.

Eska zakizko barkhamendu zeren etzaren fidel eta leial izan hariihardetstera eta iarraikitera.

Egiozu ofrenda zure bihotzaz, arren iar dadin haren gainean iaun,iabe eta nausi.

Zagotza othoitzez egin zaitzala alde guziz fidel bere borondatetara.Gomenda zakizte Birjina sainduari, zure angeruari, zure patroinari,

San Iosepi, eta bertze sainduei.

FILOTHEA

272


Bigarren konsiderazionea,bertuteen ekzelenziaz


Konsidera zazu bertuteek eta debozioneak xoilki zure arima kon-tenta dezaketela mundu hunetan; mira zazu zein eder diren; elkhar etza-tzu bertuteak eta hekin kontrako bizioak; zein gozo eta plazersu denpazienzia, mendekuaren aldean? mansotasuna, haserretasunaren eta gri-naren; humiltasuna, urguillukeriaren eta handi-nahitasunaren; liberaltasu-na, abariziaren; karitatea, inbidiaren; doia, soberanien aldean? Hunetanmiragarri dire bertuteak; bozten baitute arima paregabeko eztitasunbatez, nihor hetan hariketuz geroztik, baina bizioek hura utzten dute neu-rrigabeki unhaturik eta gaizki bilhakaturik. Ea beraz zergatik eztugu eginahala eginen gozotasun hekin ardietsteko?

Bizioez bezanbatean, nork ere ezpaitu bizio guti baizen, ezta kon-tent, nork ere hainitz bizio baitu, deskontent da; ordea bertute guti bai-zen eztuenak, iadanik bedere kontentamendu du, eta gero bethi geiagoeta geiago. O bizitze debota, zein eder, zein ezti, zein arrai, zein gozozaren! zuk tribulazioneak ematzen, zuk deskonsolazioneak gozogarritzentutzu; zu gabe on dena da gaitza, plazerak dire asalduz, nahasmenduz, etaeskasez betheak; ha! nihork ezagut bazinitza, ahal lerrake Samaritanakbezala, Domine, da mihi hanc aquam; Iauna, indazu ur hura. Hatsgorapenhori maiz atheratzen zuten Santa Theresak eta Santa KatalinaGennekoak, gauza diferentaen gainean horrela minzo zirelarik.

Silvain Pouvreau

275

Lehen konsiderazionea,gure arimaren ekzelenziaz

HAMARGARREN KAPITULUAKonsidera zazu zure arimaren noblezia eta ekzelenzia; nola duen

adimendu bat, nola adimendu hark ezagutzen duen, ez xoilki ikusten denmundu hau guztia, bainan oraino badirela angeruak eta badela parabisubat, badela Iainko bat, eta hura gauza guzietan guziz gainekoa, guziz onaeta ezin erranezkoa dela; hark daki badela sekulakotasun bat, eta are eza-gutzen du zer den hoberenik ongi bizitzeko muneu hunetan, angeruenlagun iarteko parabisuan, eta Iainkoaz gozatzeko sekulakotz.

Geiago, badu zure arimak borondate guziz noble bat, zein boronda-tek Iainkoa onets baitezake, eta hura ezin gaitzets baitiro bere baitanIainko bezala, mira zazu zure bihotza, zein on eta handi-nahia den; zerennola erleak ezin geldi bititezke ustelduretan, baina lorren gainean xoilkiiarten eta trikatzen baitire; halaber zure bihotzak ezin duke pausurikIainkoa batan baizen, eta ezta hura ase dezakeieen kreaturarik.Gogoratzatzu zinetan zure bihotzean leku hartu zuten plazergarri mai-teenak eta minenak, eta egiaz iujea zazu, ea etzirenz betheak asaldu gai-tzez, gogoeta errez eta grina khexoez, zeinen artean zure bihotz gaizoabaitzegoen ondikaturik.

Helaz gure bihotzak laster dagienean keraturetara, hara doa khexa-rekin, ustez hetan kausituko duela bere guthizien asetzekorik; bainanarukhitu dituen bezain sarri badakusa berriz hasi behar dela, eta eztelaharentzat aski den gauzarik; Iainkoak ezpaitu nahi gure bihotza aurkhidezan lekurik non pausa, usoak aurkhitu etzuen bezala Noeren untzitikilkhi zenean, arren bihur dadin bere Iainkoa gana, zeina ganik ilkhi baita.Ha! zein eder den gure bihotza bere naturalezaz! Zergatik bada hura beregogoaren kontra idukiko dugu kreaturen serbitzatzen.

Errazu beraz, O ene arima ederra, Iainkoa ezagut dezakezu, Iainkoanahi ahal dukezu, zergatik geldituko zaren hura baino gutiago diren gau-zetan? Hel zaitezke sekulako iraupenera, zergatik trikatuko zare laster ira-gaiten diren puntuetan? Seme gastosaren damuetarik bat zen ikusteaz,lehen plazerki bizi zitekeielarik bere aitaren mahainean, orduan likhitzkiizaten zuela urdeen askan. O arima! Iainioaz gozatzeko gaia zare; zori gai-tza zuretzat Iainkoaz baino gutiagoz kontentatzen bazara. Alxa zazuhagitz zure arima konsiderazione hunen gainean, erakus diozozu nolabethierekoa den, eta nola bethieretasun doatsua ahal dukeien; hant dio-zozu bihotza hartarakotz.

FILOTHEA

274


Laugarren konsiderazionea,Iesu Kristok ekhartzen deraukun amorioaz


Konsidera zazu amudiorekin Iesu Kristo gure Iaunak hain bertzepairatu duen mundu hunetan, eta beregainki Olibeteko baratzean, etaKalbarioko mendiaren gainean. Amorio hura beha zegotzun, eta berepena eta trabaillu guziez Iainko aita ganik zure bihotzarentzat ardietstenzituen erresoluzione eta protestazione onak, eta bide hartaz beraz ardiets-ten zerautzun premia duzun guzia erresoluzione hekin mantenatzeko,bortitzteko eta konplitzeko. O erresoluzionea! zein prezios zaren, zarenazgeroztik halako amaren alaba, nolakoa baita ene salbatzaillearen pasionea.O! zein onetsi, zenbat prezatu behar zaituen ene arimak, ene Iesusi han-bat gosta zaizkonaz gero! O ene arimaren salbatzaillea! hil zinen nirineure erresoluzioneak ardeitstea gatik. He! egidazu grazia, lehen hil nadin,hek gal detzadan baino.

Ikusten duzu, ene Filothea? Gauza segura da gure Iesus maitearenbihotzak gurutzearen gainetik ikusten zuela zure bihotza, eta hura zuelamaite, eta amorio hartaz ardietsten ziotzala sekulan izanen ditutzun onta-sun guziak, eta bertzeen artean zure erresoluzioneak; bai, Filothe maitea,guziok ahal derrakegu Ieremiasek bezala; O Iauna! nintzen baino lehen behazinagozkidan, eta deitzen nenduzun neure izenaz; zeren egia da Iainkoarenontasunak bere amudioan eta miserikordian preparatu zituela gure salba-menduko bide jeneral eta partikular guziak, eta halatan gure erresoluzio-neak. Bai dudarik gabe, emazte izorra batek mundura ekharri uste duenhaurrarentzat, oraino sortu eztelarik, sehaska, xatarrak, troxak, lokharriaketa are unhide bat preparatzen dituen bezala, gure Salbatzailleak ere bereontasuna zedukala zutaz izorrarik, zutaz salbamendura erdi, eta zu berealaba egin nahiz, preparatu zuen gurutzeko arbolaren gainean zuretzatpremia zen guzia, zure sehaska espirituala, zure trapuak eta lokharriak,zure unhidea, eta zure zori onetako behar zen guzia; erran nahi da,bideak, deiak eta grazia guziak, zeinetaz gidatzen baitu zure arima, etahura nahi baitu perfekzionera ekharri.

Ah! ene Iainkoa, zein barrena behar genduken hitz hau gogoansartu! Egin othe diteke ene Salbatzailleak maite izan nauen, eta hain amol-suki maite, non nitaz partikularki orhoitu den, eta kontu iduki duen bide

Silvain Pouvreau

277

Hirurgarren konsiderazionea,Sainduen exenpluaren gainean


Konsidera zazu suerte guzietako sainduen exenplua zer eztute eginIainkoa maitatzeko eta Iainkotiar debot izaiteko? Ikuskitzu bere erreso-luzionetan ezin inharrosizko martirak; nolako penak eztituzten iasan etapairatu hekin mantenatzeko? ordea guzien gainetik bere garbitasuneanazuzena baino xuriago, karitatean arrosa baino gorriago ziren andre edereta lilitu hek, batzuk hamabi, bertzeek hamahirur, hogoi, hogoi eta bortzurthetan nahiago izan tuzte milla martirio suerte pairatu ezen ez ukhorikegin bere erresoluzionei, ez xoilki fedeazko profesari, bainan eta debo-zioneazko promesari ukhitzen zeizten gauzetan; hetarik batzuk nahiagoizan durte hil birjinitatea utzi baino, bertzeek erien serbitzatzetik, pene-tan zeudezinen konsolatzetik, eta hillen ehortztetik gelditu baino. OIainkoa! horrelako okasionetan zer fermutasun erakusi dute bere gorputzerorkorretan.

Beha zazu hain bertze konfesor sainduak gana. Nolako bertitztasu-narekin mesprezatu dute mundua? nola ezin garaituzko egin dira bereerresoluzionetan? Deusek ere ezin itzuli hetarik; besarkatu, iduki eta men-tenatu ituzte bat ere lekhatu eta utzi gabe. Ene Iainkoa! zer dio SanAugustinok santa Monika bere amaz? Nolako sormutasunarekin itxekidio hartu zuen borondateari Iainkoaren serbitzatzeko bere ezkontzan etaalharguntzan? eta San Hieronimok zer eztio santa Paula bere alaba espi-ritual maiteaz? zein finko egon zen hain bertze gudu, kasu, gertanza dife-renten artean, ordea guk zer eztugu eginen hain molde ekzelenten gai-nean; gu garena hek ere ziren, egiten zutena egiten zuten guk ere dugunIainkoa bera gatik, bertuteak berak gatik; zergatik gure kondizionean etabesarkatu dugun bizitze thailluaren arauera eztugu hek bezanbat eginengure erresoluzione maitea, eta promes saindua gatik?

FILOTHEA

276


Bortzgarren konsiderazionea,Iainkoaren alderako egundainozko amorioaz


Konsidera zazu Iainkoak egundainotik ekharri derautzun amorioa;zeren iadanik Iesu Kristo gure salbatzailleak, gizon bezala gurutzean zuregatik paira lezan baino lehen, Iainkoaren majestateak zutaz deliberatzenzuen bere guzien gaineko ontasuna baitan, eta neurrigabeki maite zini-tuen. Ordea noiz hasi zen zuri amorio ekhartzen? Hasi zenean Iainkoizaiten. Eta noiz hasi zen Iainko izaiten? Ez egundaino; zeren bethi izanda Iainko, hasterik gabe, eta finik ere gabe, eta orobat bethi izan zaitumaite egundainoz geroztik; hartarakotz preparatzen zerauzkitzun eginderauzkitzun graziak eta faboreak. Hala dio profetaren ahotik minzo zai-tzula, bertzerik nohori bezain ongi, maite izan zaitut bethiereko karitatez etahalatan athera zaitut eta erakharri, zutaz urrikaldurik. Beraz bertzeak bertzedirela, kontu iduki du orai haren serbitzatzeko ditutzun erresoluzioneenzure eragiteaz.

O Iainkoa! nolako erresoluzioneak diren, Iainkoak pensatu, medita-tu, deliberatu dituenak bere egundainotasunaz geroztik! zein maite, zeinprezios behar ditugun iduki! zer ez genduke pairatu behar hetarik denpunturik, den izpirik aphurrena utzi baino lehen, ez bat ere segur, munduguzia galdu behar baliz ere, zeren mundu guziak eztu arima bat balio, etaarima batek eztu deus balio guare erresoluzioneak gabe.

Silvain Pouvreau

279

xehe hetaz guziez ene ekhartzeko bere gana? Hori guzia beraz zein mai-tatu, zein prezatu, zein ongi enplegatu behar dugun gure probetxuko?Bertze hitz hau ere xoil amolsua da: ene Iainkoaren amoriozko bihotzakgogoan zedukan Filothea, hura zuen maite, eta milla bide salbamendura-ko preparatzen ziotzan, munduan izan ezpalu bezala bertze arimarik har-taz orhoitzeko; hala nola iguzkiak lurreko kantoin bat argitzen duenean,hura ezpaitu gutiago argitzen nihon bertzetan argi ezpaleza, eta hura xoil-ki argi baleza baino; orobat gure salbatzailleak gogoa eta artha zedukanbere ume maite guziez, hala non gutariak batbederaz orhoit baitzen ber-tze gainerako guziez orhoitu ezpaliz bezala. Maite izan nau, dio IondonePaulok, eta eman du bere burua enetzat, erran baleza bezala, bertze gainera-koentzat deusik egin ezpalu bezala. Hori, Filothea, behar duzu zure ari-man sartu eta eskiribatu, hartu duzun erresoluzionearen ongi maitatzekoeta mantenatzeko, hain prezios izan denaz gero zure salbatzaillearenbihotzean.

FILOTHEA

278


eta bortitz dezala zure promesaren berriztamendua. Gomenda zakiztebirjina sainduari, zure angeru begiraleari, san Luisi, eta bertze sainduei.

Zure bihotz bero hartan zoaz zure aita espiritualaren belhaunetara,akusa zaite zure konfesione jeneralaren ordutik orhoitu zaren huts prin-zipalez, eta har ezazu absolbazionea, lehen egin zenduen manera berean;bihotzez eta ahoz egizu hren aitzinean zure zinezko promesa edo protes-tazionea, eta emazu zure seinalea haren gainean, eta finean zoaz zurebihotz berrituaren aldareko sakramendu sainduan iuntatzera bere ithur-buruarekin eta salbatzaillearekin.

Silvain Pouvreau

281

Afekzione jeneralak erran diren konsiderazioneen gainean,

eta eserzizaren konklusionea


O erresoluzione maiteak, zuek zarete bizitzearen arbola ederra, eneIainkoak, ene bihotzaren erdian bere eskuz landatu duena, ene salbatzai-lleak bere odolaz ihinztatu eta busti nahi duena, hari fruitu erakhartzeko;lehen hil badilla millatan haizerik bat ere uts dezadan baino lehen zuenatheratzera. Ez segur, ez banaloriak, ez plazerek, ez aberatstasunek, ezatsekabeek, guziak batetan bilduak balira ere, sekulan ezterautate athera-ko edo eramanen hartu dudan gogoa eta borondatea.

Helaz Iauna! zuk ordea hura landatu duzu, zuk zure aitazko bulha-rretan egundainotik arbola eder hura iduki eta begiratu duzu ene baratze-ko; helaz! zenbat arma dire nik bezanbat fabore izan eztutenak? Nolatanbetaz sekulan aski humil nindeke zure miserikordiaren azpian?

O erresoluzione ederrak eta sainduak, begiratzen bazaituztet, begi-ratuko nauzue; bizi bazarete ene ariman, ene arima biziko da zuetan. Bizizaitezte bada sekulakotz, O ene Iainkoaren miserikordia baitan egundai-nokoak zareten erresoluzioneak; zaudete eta bethierekotz bizi zaitezteene baitan; sekulan etzaitzatedala utz edo larga.

Afekzioneen ondoan hautatu behar tutzu bide partikularak erreso-luzione maite haukin mantenatzeko, eta zinetan prometatu behar duzu,nahi duela hetaz fidelki baliatu, iarraikiko zaiztela orazioneari, sakramen-duei, karitatezko obrei, eserzizaren bigarren puntuan zure ezagutu ditu-tzun eskasak erremediatuko tutzula, ihes eginen duzula okasione gaixtoe-tarik hartarakotz emanen zaizkitzun abisuak hartuko, idukiko eta begira-tuko ditutzula.

Hori eginik, hats eta indar berri harturik bezala zinetan eta millatanerrazu itxekiko derauezula zure erresoluzionei, eta zure bihotza, zurearima, zure borondatea, eskuetan baziniduka bezala, konsekra eta sakrifi-zia diozozu Iainkoari, prometatzen diozula promes bezala zure boronda-tea ezutzula geiago zuretuko, bainan hura utziko duzula haren maiestatesainduaren eskuan, haren ordenanzei gauza guzietan eta non nahi osokiiarraikitzeko; othoitz egiozu Iainkoari zaren guzia berri zaitzala, benedika

FILOTHEA

280


Nola ihardetsi behar den introdukzione hunen kontra

ekhar ditezkeien bi punturen gainean


Munduak erranen derautzu, ene Filothea, eserziza eta abisu haukhanbat eta hainbertze direla, non nihork nahi baditu begiratu, eztuelabehar izanen zer egin bertzerik. Helaz! Filothe maitea, bertzerik ezpage-neidi, aski geneidike, egin genezakeienaz gero mundu unetan egin beharduguna; ordea ez othe dakusazu artea? Eserziza horiok batetan guziakegin behar balire egun guziez, egiazki gure denbora guzia eraman liazake-gute; bainan eztira egin behar, ordu eta leku iakinean baizen, zein beremugaren arauera. Zenbat lege dauntza iustizia-liburuetan eskiribaturik?Guziak begiratu behar dira, bainan hori aditzen dela dasuek agintzenduten eredura, ez ordea behar direla guziak egun guziez obretan eman.Zer ere baita, Dabit erregea xoil egiteko gaitzez bethea zen, eta halarikeserziza espiritual geiago hagitz egiten zuen, nik eman derautzudan baino.San Luis errege miragarriak, ala gerlan, ala bakean, artha paregabekobatez iustizia-kortean hari zelarik bat-bederari bere zuzenaren baliatzen,eta berak bere erresumako egitekoak errekaitatzen zituelarik, egun guziezenzuten zituen bi meza, bezperak eta konpletak erraiten dituen bere ape-zarekin, egiten zuen bere meditazionea, bisitatzen zituen hospitaleak orzi-rale guziez, konfesatzen zen, disziflina hartzen zuen, xoil maiz enzutenzituen prdikuak, hainitzetan gizon espiritualak biltzen zituen Iainkoarengauzez minzatzeko; guziarekin ere erresumako kanpoko ontasunari behazekion okasionerik etzuen utzten, hura hartu, ordenatu eta behar zenburura erneki ekharri gabe; bizkitartean haren Kortea ederrago eta lorea-go zen, egundaino haren aitzinekoen mendetan izan zen baino. Egitzuberaz ausartki zure eserziza horiok eman derauzkitzudan bezala, etaIainkoak emanen derautzu astirik eta indarrik aski zure gainerako egite-koen egiteko, bai eta iguzkia geldi arazi behar balu ere, egin zuen bezalaIosueren denboran. Bethiere aski egiten dugu, Iainkoa gurekin hari denean.

Munduak erranen du nik kontu egiten dudala neure hitz guzietankasik ene Filotheak orazione mentalaren egiteko donua duela, eta halarikhura eztuela guziek, hala non introdukzione hori ezpaita guzientzat onizanen. Egia da, dudarik gabe; kontu hura egin dut, eta egia da oraino

Silvain Pouvreau

283

Eserziza hunen ondoan iduki behar diren sentimenduez


Berrimendu hura egin dukezun egun hartan, eta gerokoetan, maizeta maiz bihotzez eta ahoz erran behar tutzu Iondone Pauloren, SanAgustinen Santa Katalina Gennekoaren eta bertze sainduen hitz hauk:Ez, enaiz geiago neure, dela bizi naizen, dela hil nadin, ene salbatzaillearena naiz;eztut geiago nirik, ez neurerik: ene ni da Iesus, ene neure da harena izaitea; O mun-dua! zu bethi zarena bera zare, eta ni bethiere nintzena bera izan naiz, bainanhemendik hara enaiz geiago izan naizena bera izanen. Ez, ezgare geiago garenakberak izanen, zeren bihotza izanen dugu ganbiatua, eta hanbat enganatugaituen mundua izanen da enganatua; ezen nola zpaitu gure ganbiamen-dua ikusiko aphurka baizen, usteko du Esau ohikoak gaudezila, eta edire-nen da Iakob egiazkoak garela.

Eserziza hek guziek behar dute gure bihotzean pausatu, eta konsi-derazionetik edo meditazionetik ilkhi gaitezinean, emeki eta baratxe sartubehar gara egitekoetan eta jendartetan, beldurrez gure erresoluzioneengozoa berehala isur dadin; zeren sartu eta iragan behar du gure arimakoparte guzietan barrena, badarik ere den guzia egin behar da borxarik egingabe ez espirituari, ez gorputzari.

FILOTHEA

282


Hirur azkhen abisu prinzipalak introdukzione hunetako


Illabetheko lehen egun guziez berriz egizu lehen partean den pro-testazionea edo promes seinalatua meditazionearen ondoan, eta noiz nahiden errazu, zin zinez hura nahi duzul iduki eta begiratu, erraiten duzulaDabitekin; ez, ene Iainkoa, sekulan zure iujeamendu sainduak etzaizkitahantziko; zeren hetan eman derautazu bizia. Eta senti dezazuneanbarraiamendurik zure ariman, har ezazu zure protestazionea edo prome-sa eskuan, eta espirituzko humiltasun batez apaldurik, hura errazu etairaul ezazu zure bihotz guziaz, eta arintza handi bat aurkhituko duzu.

Errazu guzien aitzinean ageriki nahi duzula debot izan; eztiot errandezazula, debot zarela, baina nahi duzula debot izan, eta etzarela ahalkeIainkoaren amudiora gidatzen gaituzten akzione komunez eta premiaz-koez; aithor ezazu ausartki enseiatzen zarela meditazione egitera; nahiagozendukeiela hil, ezen ez bekhatu mortalik egin; nahi zaiztela iarraiki sakra-menduei, eta zure gidariaren konseilluei (hainitzetan premiarik eztelarikhura izenda dezazun hainitz arrazoin gatik) zeren horrela trebeki erraiteaeta erakustea Iainkoa serbitzatu nahi duzula, eta afekzione berezi batezharen amudioari konsekratu zaizkola, da haren maiestate sainduari hagitzgogara zaion gauza; ezpaitu nahi nihork duen ahalkerik hartaz, ez etaharen gurutzeaz. Gero ere trebetasun hark bidea ebakiten dio bertzelaharitzera eta bizitzera hainitz oldez eta moldez gonbidatu nahi giniguzkenmunduari, eta omenaz beraz obligatzen gaitu debozioneari iarraikitera.Filosofek leku guzietan erraiten zuten filosofo zirela, bertzeek utz letza-ten gatik filosofo gisa bizitzera; guk ere erakusi behar dugu debozioneazguthiziatzen garela, debotki bizitzera utz gaitzaten gatik. Norbaitek errai-ten baderautzu debotki bizi ditekeiela nihor abisu eta eserziza horietaniarri gabe, eztezazula ukha, bainan ihardets diozozu arraiki, zure flakota-suna hain handia dela, non hargatik bertzeek baino beharago duzula nor-bait hel eta lagun dakizun.

Finean, ene Filothe maitea, arrenez nagotzu zeruan eta lurrean sain-durik eta sakraturik den guziaz, ardietsi duzun bataioaz, Iesus haurrakhartu zituen ama birjinaren bulharrez, hark ekharri derautzun bihotz kari-tatetsuaren amorioaz, eta esperanzatzen zaituen Iainkozko miserikordia-

Silvain Pouvreau

285

eztuela guziek orazione mentalaren donua; ordea egia ere da, hura guziekkasik ardiets dezaketela, bai eta adimendu motzenek ere, baldin gidarionik badute eta gauzak merezi duen bezanbat trabaillu nahi badute hartuharen ardietsteko. Eta edireiten bada donu hartan parterik bat ere eztue-nik (uste eztudalarik gerta ditekeiela halakorik guti eta bakan baizen) aitaespiritual zuhurrak errazki konpli araziko deraue eskas hura, irakhastenbaderaue meditazionetan ezarri ditudan konsiderazioneen erneki irakur-tzen, edo enzuten.

FILOTHEA

284


BIZI DADILLA IESUS

Xapeletaren debotki erraiteko, eta andre dana Mariaren ongi serbitzatzeko antzea.

Zure xapeleta hartuko duzu gurutzetik, hartaz seinaturik musu ema-nen diozu, eta Iainkoaren presenzian iarririk, erranen duzu Kreso guzia.

Lehenbiziko biho larriaren gainean, Iainkoari gomendatuko zaizko,othoitzez zagozkala onera har dezala egin nahi diozun serbitzua, eta beregraziez hel zaitzala haren ongi erraitera.

Hirur lehenbiziko biho xeheen gainean othoitz eginen diozu Birjinasakratuari gertha dakizula ararteko: lehenbiziko bihian hura salutatukoduzu Iainko aitaren alaba maiteena bezala; bigarrenean, Iainko semearenama bezala; eta hirurgarrenekoan Iainko espiritu sainduaren espos guzizonetsia bezala.

Hamar bakhoitzaren gainean gogoan erabilliko duzu arrosariokomisterioetarik bat, astirik dukezun arauera, orhoitzen zarela hautatuduzun misterioaz, beregainki izen saindu hauk, Iesus eta Maria, aiphadetzatzunean, hek ahoan erabilten tutzula bai bihotzeko, bai gorputzekoerreberenzia handi batekin. Heldu bazaitzu bertze sentimenik (hala nolazure bekhatu iraganezko damua, edo onratzeko gogoa) hura meditaturenahal duzu ahalik hobekiena xapeleta osoki erran artean, eta orhoitukozaren sentimendu hartaz, edo bertze batez, Iainkoak gogora ekharrikoderautzun arauera, bereziki atherako ditutzunean hitz sakratu hauk, Iesuseta Maria. Azken hamarraren buruan den bihi larrian eskerrak emanendiotzatzu Iainkoari, zeren eman derautzun grazia xapeletaren erraiteko.Gero hirur ondoko biho xehetara iraganik, salutatuko duzu birjina sakra-tua, othoitz egiten diozula lehenbiziko bihiaren gainean, ofrenda diozolazure adimendua aita eternalari, sekulakotz haren miserikordiak konsideraahal detzatzun gatik. Bigarrenaren gainean othoitz eginen diozu zurememoriaren ofrezitzeaz bere semeari, arren gogoan haren herioa etapasionea arduraki iduki ahal dezazun. Hirurgarrenaren gainean, othoitzeginen diozu zure borondatea presenta diozola espiritu sainduari, sekula-kotz haren amorio sakratuaz irazeki ahal zaitezintzat. Xapeletarenburuan den bihi larrian othoitz eginen diozu Iainkoaren maiestateari, denguzia har dezala bere loriatan, bere elizaren aitzinamendutan, bere beso-etan eta alzopean iduki zaitzala, eta hartara erakhar detzala errebelatudiren guziak eta zure adiskideak gatik othoitz eginik, hasi zaren bezala,

Silvain Pouvreau

287

ren erraiez, zatxezko orai, eta bethiere bizitze debotaz hartu duzun zorionezko borondateari. Badoazi gure egunak: Tronpetak, dio San GregorioNazianzakoak, etxera-seinalea emaiten du, batbedera presta bedi; zeren iujeamen-dua hurbil da. San Sinforianen amak, ikusirik hura eramaiten zela martirio-ra, oiuz, zegokan, ene semea, ene semea, orhoit adi sekulako biziaz, beha-zak zerura, mira zazu han dagoen erregea, hurbil duan finak sarri epha-tuko dik bizitze hunetako korsu laburra. Ene Filothea, orobat erranenderautzut, beha zazu zerura, hura eztezazula utz lurra gatik beha zazuifernura, eztezazula zure burua hartara egoitz bizitze hunetako puntulaburrak gatik, beha zazu Iesu Kristo gana, eta eztezazula hartaz ukhamundua gatik; eta iduri dakizunean bizitze debotaren trabaillua gaitz etagogor dela, kanta zazu San Franzesekin; Uste ditudan ontasunak gatik, tra-bailluak pasatienpo zaizkit.

Bizi dadilla Iesus, hari aitarekin eta espiritu sainduarekin bateanohore eta loria, orai, eta bethiere, eta sekula sekuloronekotz. Biz hala.

FILOTHEA

286


Silvain Pouvreau

azkenean ere eginen duzu fedezko aithorra, Kredoa erranez, eta gurutzeazseinaturik.

Xapeleta ekharriko duzu gerrikoan, edo bertze leku ageri batetan, sei-naletzat, iakin arazi nahi derauezula guziei zure desir guzia dela Iesus guresalbatzaillearen eta Andre dana Maria birjina haren ama sakratuaren serbi-tzari leial izaiteko, eta eliza katholika, apostolika eta Erromako sainduarenegiazko ume batek behar duen bezala bizitzeko eta hiltzeko. Biz hala.

FILOTHEA

288


FILOTHEA - klasikoak.armiarma.eus · baitzen. Eta Iondone Ioanis ebanjelistak ez othe zuen bere...

Documents

Transcript of FILOTHEA - klasikoak.armiarma.eus · baitzen. Eta Iondone Ioanis ebanjelistak ez othe zuen bere...