Eusko Jaurlaritzangailu elektronikoak

eta gizarte sareak

erabiltzekogomendioak

SEGURTASUNEZ

Zure pasahitz eta ziurtagiri digitalakera egokian erabiltzen dituzu?

Gizarte sareetansegurtasun etapribatutasunjarraibideak betetzendituzu?

Bidaltzen duzu berezikibabestutako informaziorik

WhatsApp-en edo WiFi publiko baten bidez?

Badakizu geokokapenanoiz eta zergatik

aktibatu behar duzun?

Zure aisialdian,zure segurtasunaz

arduratzen zara?

Zure gailu mugikorrakeguneratu etababesten dituzu?

1

1234!

!

PUBLIC

Baduzu galderahauentzat erantzun

ziurrik?

Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Gutxienez, 8 karaktere

Erabili zenbakiak, hizkiak(letra larriz eta xehez)

eta ikurrak ($, @, &, #, etab.).

Zure pasahitz eta ziurtagiri digitalakera egokian erabiltzen dituzu?

2

Pasahitz seguru bat izateko baldintzak

AEBetako presidenteordetzarako

hautagai izandako batek,pasahitz ahula zuen

yahoo-ko kontu bat erabiltzenomen zuen bere mezu

o�zialetarako, eta ikasle batekkontu hori urratu zuen

(2008ko iraila).

1234!

1A b#%

Zuk bakarrik ezagutzenduzun esaldi bat erabili.

blablablabla Ez erabili 123456, 1q2w3e,

123QWEasd, password, zure izena, beste edozein hizkuntzatan existitzen den hitzik edo zurekin

erlaziona daitezken hitzik(zure maskotaren izena, ondorengoenak, etab.).

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Zure pasahitza nabigatzaileanedo mugikorreko aplikazioetan

sartzen duzun bakoitzean, gordenahi duzun galdetzen dizute. Zuregailua beste norbaitek erabiltzen

badu, erosotasun horrek segurtasuneza eragin dezake.

Kontuz ibili zure pasahitzazurea ez den ordenagailuren

batean sartzerakoan.

3

Pasahitza zuzen erabili:

Erabili ziurtagiri elektronikoak (info.+: www.izenpe.com) edo NAN elektronikoa agiriak sinatzeko edo onarpen segurua eskatzen duten prozeduretarako.

REMEMBER?

!

Zure pasahitz eta ziurtagiri digitalakera egokian erabiltzen dituzu?1234

!

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

4

Erabili Eusko JaurlaritzarenGizarte Sareetako Gida (Irekia)

gizarte sareak egoki erabiltzeareninguruan zalantzak dituzun guztietan.

Gizarte sareetan pribatutasuna ziurtatzeko erarik egokiena dagizarte sareetako orrialde hauetan sartzea (beti egoten dira eguneratuta):

Gizarte sareetan segurtasun etapribatutasun jarraibideak betetzen dituzu?

Segurtasuna eta pribatutasuna gizarte sareetan

Facebook Twitter LinkedIn

Google Plus

Aholkulari famatubatek bere alabari joko baten

bidez erakutsi zion zein garrantzitsuaden pribatutasuna egoki kon�guratuaizatea: bere ”laguna” izan gabe, berak

aurkitzea nahi izango ez zukeeninformazio pertsonala eskuratu

zuen (2013ko urtarrila).

!

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

5

Gida azkarra (Irekia)

Zure kontuaren inguruko aholkuak

Segurtasuna eta pribatutasuna Facebook-en

Bideotutorialak (DBEB)

Kon�gurazioaBabesa Lagunak bilatzea etairadokizunen funtzioaErabiltzaileak blokeatzea Bilaketa motorrenemaitzetan agertzeaAplikazioekin partekatutako informazioa

Pribatutasun aukerak I

Aplikazio bati baja ematea

Zerrendak sortu eta kudeatzea Pribatutasun aukerak II

Kontrolatu “timeline” berria

! Gizarte sareetan segurtasun etapribatutasun jarraibideak betetzen dituzu?

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

6

Segurtasuna eta pribatutasuna Twitter-en

Gida azkarra (Irekia)

Zure kontuaren inguruko aholkuak Bideotutorialak (DBEB)

Kon�gurazioa Babesa Txioak ezabatzeaKontua ezabatzeaSPAMaren berri ematea

Pribatutasun ohar orokorrak

Geokokapenaren arazoakPribatutasun aukerak

! Gizarte sareetan segurtasun etapribatutasun jarraibideak betetzen dituzu?

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Segurtasuna eta pribatutasuna LinkedIn-en

Kon�gurazioa

Zure kontuaren inguruko aholkuak

Laguntza Segurtasun zentroa Babestu zure nortasunaBabestu zure kontua Babestu zure pribatutasuna

7

! Gizarte sareetan segurtasun etapribatutasun jarraibideak betetzen dituzu?

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

8

Segurtasuna eta pribatutasuna Google Plus-en

Gida azkarra (Irekia)

Zure kontuaren inguruko aholkuak

Kon�gurazioa Zure kontuaren pribatutasuna Segurtasuna Besteek zure pro�larekin eragitea

! Gizarte sareetan segurtasun etapribatutasun jarraibideak betetzen dituzu?

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

9

Erabili beti SIM txartelaren PINagailu mugikorretan, eta,

badaezpada, aldatu aldizka.

Aktibatu blokeo automatikoarenaukera (Adib.: hatzamarrarekin

aktibatu beharreko patroia/PINa/Pasahitza/blokeo biometrikoa).

ZZZ

Erabiltzen ez duzunean,itzali pantaila: blokeatu

gailu mugikorra. Segurtasunaareagotzeaz gain, bateria

aurreztuko duzu.

Lana bukatutakoan,itzali gailu mugikorra.

Etenaldietan, hasi eta itxi saioa.

ZZZ!

Kodetu berezikibabestutako datuak.

Egoki kon�guratu haririkgabeko konexioak,erabiltzen direnean

bakarrik egon daitezen aktibatuta.

Ez partekatu hirugarrenekinzure informazio pertsonala,

ez argitaratu eta ez bidaliposta elektronikoz edo

berehalako mezularitza bidez.

Zure gailu mugikorrak eguneratueta babesten dituzu?

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Eguneratuta eduki programa,aplikazio eta sistema eragileak.

Horiek eguneratzeko mezuakjaso ohi ditugu (baieztapena

eskatzen dute).

Adi ibili gizarte sareetanargitaraturiko edo masiboki

bidalitako mezuen estekekin edo�txategi erantsiekin, SPAMa

edo malwarea izan baitezakete.

Erabili segurtasun programak:antibirusak, etab. (beti

hornitzaile �dagarrienak).

Egin segurtasun kopiakaldizka, prozesu hori

automatikoki burutzekoera asko dago.

Eusko Jaurlaritzaren terminalbati baja ematen zaionean,

telefono-operadoreak informazioguztia ezabatzen du, eta ez

dago berreskuratzeko modurik.

10

Gorde zure gailu mugikorrarenIMEI zenbakia, gailua galtzen

baduzu eskura izateko (markatu *#06#).

Zure gailu mugikorrak eguneratueta babesten dituzu?

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Ez instalatu jatorriezezagunetako aplikaziorik(soilik jatorri o�zialetakoak,

adib.: Apple Store, Google Play...).

Kontuz ibili ezezagunengandikjasotako SMS, mezu elektroniko

eta estekekin.

Errespetatu terminalarenbermea. Ez desblokeatu.

11

!

Gailu mugikorretan aplikazioakinstalatzean, maiz, datu pribatuak

atzitzeko baimena ematen dugu;egitekotan, ziurtatu badakizula

zertarako baimena ematen ari zaren.

!

Automatikoki eguneratuinstalatuta dituzun aplikazioak.

Automatikoki eguneratusistema eragilea (Android, iOS...)

azken bertsioarekin.

Zure gailu mugikorrak eguneratueta babesten dituzu?

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Ez bidali inoiz bereziki babestutako informaziorik

WiFi publikoen bidez.

Eusko Jaurlaritzako langileentelefono mugikorrek SIM txartelak

eskainitako garraio-zerbitzuak erabilikodituzte beti, ezin da telefonoen

kon�gurazioa aldatu.

Kontuan izan informazioaWiFi publikoen bidez transmititzean

igorpena publikoa dela eta,hortaz, ez dela segurua.

Bidaltzen duzu bereziki babestutako informaziorikWhatsApp-en edo WiFi publiko baten bidez?

12

“Seguridad ofensiva”blogeko segurtasun aditubik ariketa praktiko baten

bidez erakutsi dute WhatsAppez dela segurua eta, hortaz,

blindatu beharkolitzatekeela

(2013ko azaroa).

!

!

PUBLIC

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Nortasunaordezkatzea.

Zerbitzuaezeztatzea.

“Phishing” mezuakbidaltzea.

Mezuak masibokibidaltzea.

Erabiltzaileakzerrendatzea.

Pasahitzakerauztea.

Elkarrizketakerauztea.

Gomendatzenda tresna hori lanerako

ez erabiltzea etaadministrazioaren gailu

mugikorretanez instalatzea.

13

!

WhatsApp-en arriskuak

Bidaltzen duzu bereziki babestutako informaziorikWhatsApp-en edo WiFi publiko baten bidez?

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Zure aisialdian, zure segurtasunazarduratzen zara?

Datuak atzitzea pertsonekin

harremanetanjartzen zarenean.

Ziberkriminalek ezzaitzatela engaina.

Malwareabidaltzea.

Nortasunaordezkatzea.

Joko sozialen arriskuak

Segurtasun aholkuak

14

Erantzukizun handiko kargudun baten

mugikorrean instalaturiko jokosozial batek haren twitter pro�lean

automatikoki publizitate mezuakargitaratu zituen, eta horrek

egunkarietan oihartzunhandia izanzuen(2012ko uztaila).

Kontuz erabili zureerabiltzaile kontua: ezeman ezezagunei zure

datu pertsonalak.

! !

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Arretaz irakurri geokokapenekozerbitzuen eta gizarte sareen

pribatutasun baldintzak eta saiatu ulertzen.

Egoki kon�guratu zure kokapena azaltzenduten loturak, eta ahalik eta gehien murriztu

publikoki ematen duzun informazioa.

Kontuz ibili argitaratzen dituzunedo zu etiketatuta azaltzen zaren

argazkiekin eta bideoekin,non zauden jakiteko arrastoak

eman baititzakete.

Orokorrean, ez �datu ezagunakez diren pertsonekin.

Kon�guratu geokokapeneko sare edoaplikazioek sortutako informazioa ikusiahal izango duten erabiltzaileen taldea.

15

Badakizu geokokapena noizeta zergatik aktibatu behar duzun?

!

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Iruzur, nortasun ordezte edo lapurretaren bat jasaten baduzu,

SALATU Ertzaintzan edo Poliziandelituinformatikoak@ertzaintza.net

16

Aldatu, lehenbailehen,mugikorrean instalaturiko

zerbitzuetarako sarbide gakoak.

Aktibatu arakatze etabilaketa aplikazioak.

Zure gailu mugikorra galdu baduzu edo lapurtu badizute

Ezabatu datuak urrunetik(ziur bazaude ez duzula

berreskuratuko).

Jarri harremanetan Erabiltzaileen Arretarako Zerbitzuarekin (EAZ) 400zenbakian edo, barne saretik kanpo deitzen baduzu, +34 945 016 400 zenbakian.

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

Segurtasuneko oinarrizko hamar aholkuak

Ondo aukeratu pasahitzak etaera seguruan erabili.

Adi ibili estekak etaatxikitako �txategiakjasotzen dituzunean.

Zaindu eta bermatuzure pribatutasuna

gizarte sareetan.

Eguneratuta eduki sistemaeragileak eta aplikazioak,

eta babestu segurtasunsoftwarearekin.

Zure gailuak eskainitakozerbitzuen bitartez

konektatu eta ez bidalibereziki babestutako

informaziorik WiFipublikoak erabilita.

Zure beharren araberaaktibatu edo desaktibatu

geokokapena.

Aisialdian, ardurazerabili zure gailu

mugikorra.

17

Ez argitaratu unejakin batean non zaudenjakiteko baliagarria izandaitekeen informaziorik.

Ez bidali inoizbereziki babestutako

informaziorikWhatsApp bidez.

Iruzur, nortasun ordezteedo lapurretaren bat

jasaten baduzu, salatuErtzaintzan edo Polizian.

!

1234!

PUBLIC

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak

18

Oharra: marka bakoitza bere jabearena da: Google, Facebook, LinkedIn, Twitter, WhatsApp, etab.

1go edizioa, 2013ko abendua

Apple Store: Apple (iOS) aplikazioen ataria.

DBEB: Datuak Babesteko Euskal Bulegoa (http://www.avpd.euskadi.net).

Geokokapena: geoerreferentziazioa ere deitua, kokapen geogra�koa automatikoki ezagutzeko balio du, eta objektu batek koordenatu sistema batean duenkokapen zehatza adierazten du.

Google Play: lehen “Android Market” deitzen zen, eta Android sistema eragilea duten gailu mugikorretarako “software” produktuen online denda da.

IMEI: “International Mobile Equipment Identity”, Gailu Mugikorraren Nazioarteko Nortasunaren ingelesezko sigla. Sarera konektatzen den gailu mugikor�sikoa okerrik gabe identi�katzeko kodea da, eta lapurreta kasuetan hura blokeatzeko aukera ematen du.

Irekia: Euskadiko gobernu irekiaren ataria (www.irekia.euskadi.net).

Phishing: ingelesezko “�shing” hitzetik (arrantza). Erabiltzaileen informazio sekretua lortzeko, amuak erabiliz “arrantzatzean” datza. “Password harvesting�shing” hitzen laburdura dela ere esan da (gakoak jasoeta arrantzatzea).

PIN: “Personal Identi�cation Number”en sigla (Identi�kazio Zenbaki Pertsonala ingelesez). Orokorrean, 4 digitu izaten ditu, eta gailu mugikorra erabili etablokeatzeko aukera ematen du.

Sare geosozialak: sarea osatzen duten kideei elkarri eragiteko aukera ematen dieten eta kokalekua oinarri hartzen duten sare sozialak.

SIM: tamaina txikiko “txip” adimendun desmuntagarria da eta zerbitzuaren harpidedunak sarean identi�katzeko darabilen informazio osoa gordetzen du,aukera emanez linea terminal batetik bestera aldatzeko, txartela aldatze hutsarekin.

WiFi: uhin bidez eta haririk gabe komunikatzeko teknologia da. IEEE 802.11 estandarrean oinarritzen da, eta Internetera haririk gabe konektatzeko erabiltzen da.

Terminoen glosarioa

Aurkibidera itzuli Eusko Jaurlaritzan gailu elektronikoak eta gizarte sareak SEGURTASUNEZ erabiltzeko gomendioak