Euskarazko produkt guztiau katalogk bakao bateanr . •e ...Egunkaria Iruñerria • Euskarazko...

7
Egunkaria Iruñerria • Euskarazko produktu guztiak katalogo bakar batean. Patxi Huarte • »Komiki bilduma horietari ideologia riabarmena da». lVlonasterioa zinema-plato bilakatu zeriekoa Joseba Salegi zinemagile altsasuarra lone sube al eielo bere lehen film luzea filmatzen ari da egunotan Abartzuzan, lrantzuko monasterioan. Lekaime etxe batean filmaketa talde batek pelikula bat nola egiten duen kontatzen da pelikulan. Ustez oso ezberdinak diren bi munduk, zinemarenak eta mojenak, talka eginen dute. Komedia ukituarekin, uste baino ezaugarri komun gehiago dutela frogatuko da.

Transcript of Euskarazko produkt guztiau katalogk bakao bateanr . •e ...Egunkaria Iruñerria • Euskarazko...

Egunkaria

Iruñerria • Euskarazko produktu guztiak katalogo bakar batean.

Patxi Huarte • »Komiki bilduma horietari ideologia riabarmena da».

lVlonasterioa zinema-plato bilakatu zeriekoa

Joseba Salegi zinemagile altsasuarra lone sube al eielo bere lehen film luzea filmatzen ari da egunotan

Abartzuzan, lrantzuko monasterioan. Lekaime etxe batean filmaketa talde batek pelikula bat nola egiten

duen kontatzen da pelikulan. Ustez oso ezberdinak diren bi munduk, zinemarenak eta mojenak, talka

eginen dute. Komedia ukituarekin, uste baino ezaugarri komun gehiago dutela frogatuko da.

iH W i ^

\ j a f a r k a r i a

2 Bera •

Bertsolariak Xaltoan Mafarroako bertsolari gazteeritzako txapelketa gaur hasiko da, Berari

Nafarroako

bertsolari gazteenak

biltzen dituen Xalto

sariketa gaur hasiko

da Beran, eta

hurrengo bi

ortziraletan

Hendaian eta

Goizuetan ariko dira

kantuan. Aurten,

Nafarroako

Txapelketan parte

hartzen dutenek ez

dute abestuko,

gazteenei aukera bat

emate aldera. Iparraldeko eta Nafarroako bertsolariek mingaina neurtzeko aukera izanen dute. lazko irabazleak, Xabier Legarreta aranoarrak, aurten ez du parte hartuko. • ARTXIBOKOA

NAFARROAKO BERTSOLARI GAZte-

entzat jokatzen den Xalto s a r i k e t a r e n b o r t z g a r r e n

aldia gaur abiatuko da, Beran. Joan den ur tean bezala, aurten ere afalostean mahai inguruan ar iko dira be r t so la r i gaz teak , lotsa gainditzea errazagoa izan d a d i n . O r o t a r a 15 b e r t s o l a r i ariko dira aurtengo Xalto sarike-tan. Antzinatik, horietako inork ez du irabazi sariketa hau.

Nafa r roako e ta Ipa r ra ldeko bertsolari gazteek k a n t u a n ari-tzeko aukera guti izaten dutela ikusirik, Nafarroako Bertsozale Elkar tearen inguruan Zortziko Ttikia elkartea osatu zuten gaz-teek. Helburua, bertzeak bertze, gazteentzat jendaurrean aritzeko aukerak eskaintzea izan da.

Hori horrela, bi urtez txapel-dun ateratzen zenak txapelketan

berriz ez kan ta tzea del ibera tu zuten. Estitxu Arozenak irabazi z u e n l e h e n bi a l d i e t a n , e t a Xabier Silveirak h i r u g a r r e n a . S i lve i rak u r t e h a r t a n b e r t a n Nafarroako Txapelketa eskuratu zuenez joan den urteko gazteen t xape lke t an ez zuen k a n t a t u , be re l ekua ber r ie i u z t e a r r e n . Xabier Legarreta aranoarrak ira-bazi zuen joan den ur tean Goi-z u e t a n , b e r a z , a u r t e n ez d u parte hartzerik izanen.

Xalto sariketako lau aldietan garaile atera diren hiru txapel-duneta t ik bik Nafarroako Txa-pelketa irabazia dute, horietatik bitan Estitxu Arozenak, eta ber-tze b e h i n Xab ie r S i lve i rak . Xabier Legarretak txapela janz-tea lortu ez duen arren, joan den urtean bigarren izan zen txapel-ketan.

Hamabortz bertsolari Iparraldeko eta Nafarroako ber-tsolariak bilduko dira Xalto sari-k e t a n . Hor ie t a t ik a n i t z e n t z a t lehenbiziko aldia izanen da, eta batzuentzat eskola arteko txapel-ketatik bertze pauso bat emateko tenorea izañen da. Gaur Berako Gure Txokoa e lka r t ean eginen den saioan, Iparraldeko hiru gaz-te ariko dira: Xumai, Amets Arza-l lus e ta Miren Arte txe ; J u l e n Zelaieta, Igor Lasaga eta Beñat Telletxea be ra ta r rak eta Eneko Lazkoz eta Joseba Beltza etxa-rriarrak. Gaur zortzi, Hendaian, Eneritz Zabaleta, Itsaso Arzallus eta Sustrai Kolina ariko dira Ipa-rraldetik, eta Hegoaldetik, berriz, Erika Lagoma, Ekhine Etxepete-leku, Alaitz Rekondo eta Xabier Terreros l e saka r r ak ar iko dira aurrez aurre.

Zortziko nagusian bina bertso k a n t a t u beharko dituzte ofizio-t an , e ta ber tze b i n a n e u r r i t t i-kian. Ondotik, lau oinekin bertso bat osatu beharko dute, eta kar-tzelan gai bati bertso bat kantatu beharko diote. Bi saioetatik pun-tu gehien biltzen du ten sei ber-tsolariak igaroko dira abendua-ren 1 l n Goizuetan eginen den fi-nalera. Urtero legez, Goizuetan izanen da f inala, be r t akoa bai-tzen Xalto bertsolaria.

Bertso eskoletan egiten duten l ana ren f r u i t u a da txapelketa . Ga ine ra , ez da a h a n t z i b e h a r bertso eskola horietan irakasle moduan ari diren gehienak Nafa-rroako bertsolari gazteak direla, Es t i txu Arozena, Es t i t xu Fer-nandez edo Joxema Leitza, kasu.

— ^ Jon Abril

1 7 ^ r i ci •

Udalak seinaleak jarri ditu

bisitarientzako

IZABA TURISTIKOKI HOBEKIAGO

an to l a tu eta b idera tzeko helburuarekin eta bisitaria ongi g ida t zeko be rez ik i m a r g o t u t a k o s e i n a l e a k jarri ditu bertako Udalak. Izabara joaten den turista oro a h a l den h o b e k i e n informatzeko eta gidatzeko a s m o a r e k i n h e r r i a k eskaintzen dituen eta inte-res turistikoa duten hain-bat zerbitzuren berri ema-ten du martxan jarri duten ekimenak.

Marraztutako seinaleon kokapena berria da Nafa-r r o a n . Angel Luis de Miguel, Izabako a lkateak 'dioenez, seinaleekin «bisi-t a r i guz t i ek i r a k u r k e t a bera izatea lortu nahi da». Hor taz , I z a b a r a j o a t e n d e n a k i n t e r e s geh i en d u t e n tokien eta e ra ik in publ ikoen kokapena zein den seinaleon bidez jakin ahal izanen du, joan den u d a n i reki tako Etnograf i amuseo, kasu.

Izabako Udalak bi hel-buru nagusi bete nahi ditu abiatu berri duen ekimena-r e k i n . Ba t e t i k , t u r i s t a herr iko ba rnea ldean sar-tzea nahi luke, arkitektura aldetik hobekien zainduta-ko gunea baita . Bestetik, he r r i a zeha rka tzen d u e n e r r e p i d e t i k b a z t e r t u r i k g e r a t u d i r en z e r b i t z u a k b u l t z a t z e a n a h i du . Ildo horretan, herriko Turismo Bulegoak egunero eskain-tzen duen informazio zerbi-t zuaz l anda , ka l i t a tezko tur ismoa emateko bidean j a r r a i t u nah i du Udalak, beste baliabide batzuk era-biliz.

—6» Fernando Hualde

xoko ttikia

ESTITXU FERNANDEZ

Hotza Goizeko zazpiak eta iaurdenetan ernatu

(iratzargailuak bederen ordu horretan jotzen du). Ohatzeko goxotasunetik

kanpoko hotzera (edo izotzera) atera, nire etxe-ko ur beroa ere hormatua baitago. Ez dut inoiz kronometratu baina errango nuke pijama kendu eta galtzerdi, kulero, galtza bakero, sujetadore, jertse eta botak janzteko ez ditudala bortz segundu baino gehiago erabiltzen. Artista bat naiz etxeko bata gainetik kendu gabe arropa hori guzia paratzen (zin dagit ez dudala bata kentzen, serio). Goizeko hoberena gosaria iza-ten da; goxo-goxo hartzen ditut Xorroxinekin nire kola-kaoa eta gailetak. Lehendabiziko

xurrupa hartu orduko hasten da nire gorputza 36 graduak berreskuratzen. Hortzak garbitzera komunera joatean tenperatura bere horretan mantentzen zait oraindik, baina abrigoa bela-rrietaraino lotuta etxetik ateratzen naizenean, zero gradu azpitik dabiltza nire neuronak, ziur nagol Eskerrik hilotzegoera horretan segundu batzuk bertzerik egoten ez naizen. Kotxean sartu, motorra eta kalefakzioa martxan pa-ratu, eta oraindik abrigoa soinetik kendu gabe, Iruñerako bidea hartu. Belatetik barrena Be-rriozar, Burlata, Atarrabia edo Txantreara. Goizeko bederatzietarako ikastetxean egon behar, Lazkao Txiki, doinu, zortziko txiki; zaz-

pi eskale, errima eta horrelakoen inguruan aha-lik eta errezen, ahalik eta xinplen, bederatzi eta hamaika urte bitarteko haurrekin lan egiteko. Ez da erraza, batez ere haur batzuek, euska-ra, ikasteko tresna gisa bakarrik darabiltelako. Ez da erraza, batez ere gehienek bertsoa zer den jakin bai, baina guti gehiago dakitelako bertsolaritzari buruz. Ez da erraza, batez ere klase bakotxean sei ordu bertzerik ez ditudala-ko ematen. Hala ere, hagitz erraza da klasea ematea, haurren ilusioa izugarria delako. Kla-sean sartu orduko egun guzirako kentzen zait goizean goiz hezurretaraino sartzen zaidan hotza.

Egunkaria ostirala, 1998ko azaroaren 1 3a

Uzarra

San Andres feria igandean SAN ANDRES EGUNA DATORREN

a s t e a r t e a n bada ere, etzi o s p a t u k o da L iza r ran haren omenez urtero egiten den fer ia . Haa t ik , be s t e z e n b a i t , ek i t a ld i a s t e barruan eginen dira. Bihar, bertako txakurren erakus-taldia izanen da Santiago enpa ran t zan , l l : 3 0 e t a n , eta arratsaldeko 16:00etan txakur lehiaketa eginen da. Txakur eder rena , onena , barregarriena eta jabearen antza handien duena sari-t u k o d i t uz t e . E k i t a l d i a aurreneko urtez eginen da Lizarran, eta horrekin bate-ra berr ikuntzar ik ere iza-nen da: Nafarroako pottoka arabiar arrazako zaldiekin g u r u t z a t z e k o egin d i ren saiakeren erakusketa. Eki-taldia igandean izanen da Los Llanos p a s e a l e k u a n , l l : 30e tan . Ondoren, zaldi eta zaldunen t rebe tasuna agerian jarriko duten hain-bat erakustaldi eginen dira.

Dena den, ur te ro jende gehien erakartzen duen eki-taldia ganadu feria da. Bba-dakigu duela 600 ur te t ik egiten dela feria hori Liza-rran. Garai batean ganadu feriak hemeretzi egun irau-ten bazuen ere, egun egun batekin konformatu behar. Hortaz, au r ten ere potto-kak, behorrak, zaldiak, txa-ha lak , b igantxak, a s toak eta abarrak saldu edo eros-teko izanen dira Santiago plazan. Foruen plazan, be-rriz, Urbasako gazta dasta-keta eta artisau erakuske-ta. Oro ta ra e h u n a r t i s a u bilduko dira. Azkenik, aste-l e h e n e a n h a m a i k e t a k o a banatuko zaie doan Foruen enparan tzara joaten dire-nei.

Kristina Berasain

Iruñerria

Euskarazko guztiak katalogo bakarrean Aisialdirako makina bat produktu bildu ditu liburuxkak

Jostailuak, jolasak,

aldizkariak, bideoak,

liburuak...

Eguberrietako

erosketak egiteko gida

aproposa izan daiteke

euskara zerbitzuek

kaleratutako

katalogoa

EMAN ZUEN SEME-ALABEI EUSKA-

r azko p r o d u k t u h a u e t a z goza tzeko a u k e r a , hor i b a i t a behar duten hazia euskarak izan dezan beneteko bizia». Horrela amaitzen da Euskarazko Produk-tuen Katalogoaren h i tzaur rea . Nolabait ere, ederki aski labur-tzen du Nafar roako uda le t ako euskara zerbitzuek katalogo hau k a l e r a t z e r a k o a n izan d u t e n asmoa.

Gabonak ere ger tu dira , e ta opariak erosi beharra izaten da. Bizitza euskaraz egin nahi due-nak, opariak ere euskarazkoak egin beharko lituzke. «Askotan, gurasoek hori nahi izaten dute, baina behar besteko informazio-rik ere ez d u t e i za t en . Ora in , behintzat, ez dute aitzakia hori», dio Paula Kasares, Baztango eus-kara teknikariak. Izan ere, gura-soei zuzendutakoa da, batik bat, katalogo hau, eta haiengana hela-razteko hainbat bide erabili dira.

Zabaltzen eta Hizkuntza Politi-karako Zuzendaritza Nagusiaren

Euskara zerbitzuek kaleratutako katalogoaren azala.

dirulaguntzaz, 16.000 ale argita-ra tu dituzte. 45 orrialdeko libu-ruxkak marrazki eta argazki uga-ri ditu, eta kolore biziek berehala erakartzen dute irakurlea. Paula Kasaresen esanetan, «liburu eta diskoei dagokienez, berrikuntzak baino ez ditugu sartu. Informati-karen atalean, ordea, gauza asko-rik ez dagoenez, dagoen guztia sar tu dugu ia-ia». Produktu ba-

koi tzaren a rgazk ia ren a lboan, ezaugar r i nagus i ak ; s a l n e u r r i orientatiboa eta zein adinetako haurrentzako egokiak diren adie-razten da. Baliteke denda batetik bes tera prezioetan a ldaketaren bat izatea. Gune horietan, bestal-de, katalogoko produktu horiek badi tuz te lako adierazgarr i ba t izango.

Urko Aristi

her r i a l d i z k a r i a k Edurne Elizondo

Berako Fundizioak pribatizatzen Ttipi-ttapa aldizkariak Bortzirietako lantegien gaia landu du azken zenbakian, Aitor Aroze-na kazetariak sinatu erreportaiaren bidez. Bi lantegiren inguruko artikulua idatzi du Ttipi-ttapako kideak, Savera eta Funvera, alegia, lehenengoak bigarrenaren kapitalaren % 51 erosiko baitu. «Duela bortz urte, Berako Fun-dizioak krisi larrian zegoenean, erosi zuen Nafarroako Gobernuak. Bertze aterabiderik ez omen zegoen: administrazioak eskutik hartu edo 1917an sortu zen lantegia itxi. Or-dutik honat nabarmenki aldatu dira kon-tuak. Langileen kopurua bikoiztu eta faktu-razioa ere goiti egiten ari da. Iaz, aspaldiko

urtetan lehen aldiz, irabaziak izan zituen Funverak. Nafarroako Gobernuak eskua as-katzeko tenorea ailegatu dela uste du eta ha-sierako akordio baten arabera, kapitalaren % 51 salduko dio Berako bertako Savera enpre-sari. Epe ertainean gainerakoa ere bertze so-zio bati salduko omen dio administrazioak».

Ttipi-ttapako artikuluak azpimarratzen duenez, enpresaren esku aldaketak enple-guan eta produkzioan eragina izanen du; inbertsioak ere aurreikusi dira: «Savera eta Nafarroako Gobernuak prestatzen ari diren plangintzaren arabera 600 edo 700 milioi pezetako inbertsioa eginen da Fundizioetan,

dirutza horretatik 250 bat milioi, jubilazio eta aurrejubilazioak ordaindu eta zorrak ordaintzeko erabiliko delarik. Nafarroako Gobernua eta Saveraren ustez, Fundizioak produkzioan eta enpleguan eragina izanen duen errekonbertsioa behar beharrezkoa du. Funveraren produkzioaren % 75 sortzen duen kamioien balaztak egiten segituko dute. Autoen sektorerako tortsio-barraren fabrikazioa, ordea, usteko asmoa dute hiru urteren barrenean. Aktibitate honek 46 lan-gile enplegatzen ditu eta ez da balazten pro-dukziorako beharko direnekin inondik inora orekatuko».

urdai

mintzoa Xabier Larraburu

Neotribalismoa ; ematia, ametsgaizto berak :

isita egiten dit gauero.Tribu :

xiki batean bizi naiz mendien i

magaletan, basoaren ondoan. •

Nire burua txabola barruan j

kusten dut ehizatutako azken i

reinaren kiratsarekin batera. i

Oreina ez da nolanahikoa, ala- ;

ainkoa!, ehiztari trebea naiz i

ero. Bapatean buelta bat ema- i

eko gogoa piztu eta banoa

herrixkaren kale bakarretik ;

gora gainerako tribukideak i

agurtzen ditudan bitartean. i

Esna egongo banintz bezala •

aditu ditzazket «Aupa Xabi a ;

zer nolako oreina harrapatu i

duzun!»etanire«ezdahain- i

besterako gizona!» erantzun ;

altsuak. Hau da gehien gusta- ;

tzen zaidan atala. Niregatik i

balitz kalean gora kalean behe- i

ra emango nuke amets guztia. ;

Bainan ametsaren jabea ez naiz i

ni. Batek daki nor den jabea. i

Deabru zikin eta txiki bat izan- ;

go da. Eta kondenatua nago, ;

eta ez dut beste irtenbiderik, i

eta derrigorrez Juaristiri sari •

bat eman diotela entzun behar ;

izaten dut hala esaten didalako i

batek, eta haserretzen naiz i

ametsaren zati ilunean murgil- •

tzen naizelako orduan. Juaristi. ;

Ongi ezagutzen dut noski. Nire ;

txabolaren metro erdira bizi da. i

«Orein haundia harrapatzeaga- ;

tik baldin bada nik badut txabo- ;

lan bat haundiagoa»-erantzu- i

ten diot nik ametsaren alde ona i

berreskuratu nahiean. «Ez ez- ;

esaten didate- kontua da epo- ;

peia bat sortu duela, kantu epi- i

koa». Segituan zazpi metro

exkaxetara dagoen plaza nagu- ;

sira abiatzen naiz sari banake- ;

tan parte hartzeko. Han Juaristi !

eta epaimahaikeak aurkitzen

ditut. Ni txistuka hasten naiz

oso modu tribalean «tongo!

tongo! jajajajaj! tongo redios!».

Herriko polizi bakarrak, bera

ere epaimahikidea, nire neska-

lagunaren ahizparen adiskide

baten semea dena (familiakoa

ia ia) ongi tratatzen nau halae-

re, «hala xabi, benga, faborez,

joan zaitez txabolara iskanbila-

rik atera gabe!», bainan nik

kasurik ez eta azkenean kolpa-

tzen nau (oso modu tribalean

kolpatu ere). Hemen bukatzen

da ametsgaiztoa. Euskaraz egi-

ten dut amets. Nere neskalagu-

nak «aski da!, aski da!» oihuka-

tzen dudala esan dit. Amets-

gaiztoa mila bider errepikatu

da. Ez dakit zenbat sari eman

dizkioten Juaristiri dagoeneko.

Honek amaigabea dirudi.

ostirala, 1998ko azaroaren 13a Egunkaria

Abartzuzari, lraritzuko moriasterioan, 'lone sube al cielo'

pelikula filmatzen ari da Joseba Salegi altsasuarra

Joseba Salegi zinemagile altsasuarra lone sube al cielo bere lehen film luzea

filmatzen ari da egunotan Irantzuko monasterioan. Lekaime etxe batean filmaketa

talde batek pelikula bat nola egiten duen kontatzen da. Ustez oso ezberdinak

diren bi munduk, zinemarenak eta mojenak, talka eginen dute. Komedia

ukituarekin, uste baino ezaugarri komun gehiago dituztela frogatuko dute.

1: IZARRATIK KILOMETRO GUTXIRA, ABARTZUZan,

Irantzuko monasterioan, zalaparta da nagu-si egunotan, filmaketa talde batek monasterioa okupatu baitu. XII eta XIV. mendeko zistertar eraikineko isiltasuna eta sosegua apurtu du Joseba Salegi zuzendariaren Ione sube al cielo fil-maketa taldeak. Pelikula monasterioak duen XII. mendeko klaustro dotorean ari dira grabatzen. Bertan bizi diren hiru erlijiosoak bisitetara ohi-tuak badaude ere —bisita gidatuak eta aterpea eskaini ohi dute— filmaketa taldea osatzen duten 65 lagun inguruk beste kolore bat ematen diote grisa nagusi den monasterioari. Taldea goi-zeko 08:00etan hasten da filmatzen eta, otordua egiteko hartzen duen ordua kenduta, arratsalde-ko 19:00ak arte errodatzen du. Harri landuez egindako eraikinean hotz egiten badu ere, zuzen-dariaren, aktoreen eta teknikarien arteko giroa gori-gori dago. Plano bat ez dakit zenbat bider errepikatzeak etengabeko mugimendua sortzen du pelikula grabatzako egokitu den klaustroko agertokian. Joseba Salegi oso urdur i dago, sekuentzia bat grabatzen ari direnean bakarrik esertzen da, gainerakoan, aginduak ematen eta isiltasun eske dabil.

«Sekuentzia hau bazkaldu baino lehen bukatu behar genuen, baina aktore asko daude eta kamera mugitzen hasten bazara dena nahasten

Joseba Salegi zinemagilearen agindutan hainbat aktore eta tekniko daude egunotan.

• M I K E L S A I Z

«Printzipioz, gizartean

kontrajarriak dauden bi

munduren arteko lotura aztertu nahi

nuen. Zinema, barrutik ikusten

baduzu, uste baino moralistagoa da, eta bizitzaren oso ikuspegi ohikoa dute horretan

aritzen direnek. Zinema munduaren

isla da».

da. Gaur (asteartea) uste baino motelago bagoaz ere, filmatzen ari garena kalitatezkoa da», dio zuzendariak, ezinegonak hartuta.

Zinema zinemaren barruan Salegik «gauzak kontatzeko eta probatzeko gogoa» zuen, eta hori egitea erabaki du bere lehen film luzean. Hortaz, filmaren bidez bilatze prozesu bat garatu nahian, antzerkiaren tekni-kak zinemaratzen saiatu da. «Zineman antzerki interpretazioa berrekuratzen saiatzen ari naiz. Antzerkiko eszenaratzea egiten ari naiz, baina grabatu egiten dudanez, ikusleei egiten dioten entsegu hoberena eramaten dut. Zuzendari beza-la bi alde ditudalako: gauzak nola egin eskatzen duena, eta, era berean, ikusle naiz», azaldu du otordurako atsedenaldia baino lehenagoko azken sekuentzia grabatzean. Ordu eta erdi iraungo duen laneko minutu bakan batzuk hartzen goiz oso bat eman du taldeak. Egiten ari naizen entsegu hoberenekin entsegu orokorra egingo dut, baina salbuespen batekin, muntatu dudan entsegu orokor horretan eta estrenaldian era-kusten dudan lanean aktorea bera ikusle izanen dela. Eta hori da zinemaren magia», gaineratu du. Ione sube al cielo pelikulan zinemaren fikzioa eta errealitatea nahasten dira maiz, eta batek ez daki nor den benetako zuzendaria, Salegi bera

Egunkaria ostirala, 1998ko azaroaren 27a

edo filmean rol bera hartzen duen Karlos (Mar-txelo Rubio aktorea). Gidoia zuzendariarena berarena eta Jose Antonio Vitoriarena da, eta Salegik berak egindako beste pelikula batean du hasiera.

Aita-ama batzuen arteko maitasun istorioa egin nahi izan zuen, baina garestia zenez bazter-tu eta jadanik bizi izandakoa kontatuko du Sale-gik. «Ama fundatzailearen bizitza egiteko deituzi-gun erlijio ordena batek, eta hartan oinarritu da gidoia. Beste istorio bat asmatu dut, eta pelikula

hartan izan nuen sentipena kontatzen da», azal-du du zinemagile altsasuarrak.

Ustez gizartean kontrajarriak dauden erlijioso-en eta zineman murgilduta dabilen jendearen artean sortzen diren harremanak azaltzen ditu lekaime etxe batean filmaketa talde batek peliku-la bat nola egiten duen kontatzen duen istorio honek. «Printzipioz gizartean kontrajarriak dau-den bi munduren arteko lotura aztertu nahi nuen. Zinema barrutik ikusten baduzu, uste bai-no moralistagoa da, eta bizitzaren oso ikuspegi

ohikoa dute horretan aritzen direnek. Zinema munduaren isla da», dio Salegik. Finean, zinema-ren munduari emandako begirada bat da. «Intere-satzen zitzaidana da ustez mundu espiritual eta ez-materialistarekin lan egiten duten bi alderdiok elkartzen direnean helburu bakarra dutela ikus-taraztea, euren xede merkantilista eta botere nahia», gaineratu du.

Film luze baterako lehen gidoia zuenez, umore ukitua eman nahi izan dio Salegik, eta komedia bat egiten dihardu. Aktoreen mundua ulertu

nahirik, eta kritiko izateari utzi gabe, hasten den jendeari omenaldi bat egin nahi dio Salegik. Horretarako, aktoreek atsegin zuten gidoia egiten saiatu da. «Kontatzen ari naizen istorioa sinplea da, gehienen bizitza kontatzen ari naizelako. Baina pertsonaiak dimentsio osoan agertzea nahi dut. Batzuetan onak eta bestetan txarrak, eta, gainera, garatu egiten dira», argitu du. «Ikustara-zi nahi nuen zein zaila den lanbide honetan sar-tzea. Ione protagonistak (Anabel Arraiza) uste du pelikula batetik deitu dutelako aktorea dela. Eta oso oker dago, eta pelikulak erakutsiko dio akto-re izateko prestatu egin behar duela eta zinema egiten jakin», azpimarratu du.

Protagonista askoko pelikula Zuzendariaren irudiko, protagonista askoko pelikula da. Hori frogatzeko Salegik bere lehen film luzea egiteko euskal agertokietan ezagunak diren hainbat izen aukeratu ditu: Klara Badiola, Kike Diaz de Rada [yuppie-arena eginez), Mar-txelo Rubio eta Ana Isabel Arraiza, Aitzpea Goe-naga edo Patxi Santamaria. Horiei gehitu behar zaizkie Mario Pardo aktore espainiarraren espe-rientzia edota Amara Carmona hasi berriaren lan egiteko gogoak. Monasteriora pelikula filma-tzera joan den taldearen eztabaida jasotzen den sekuentzia filmatzen den bitartean, Amara Car-mona eta Ana Isabel Arraiza hotza uxatu nahian gira eta buelta dabiltza. Arraizak adi-adi jarrai-tzen du filmaketa eta talde teknikoak egiten dituen material aldaketak. ETBko Goenkale seriean ohitua, lakuntzarrak bere lehen film luzea du. «Lehen aldia dut, baina oso gustura nago bai jendearekin bai egiten ari naizen per-tsonaiarekin. Gidoia iraku^rita asko gustatu zitzaidan. Bukatzean ikusi behar zer ateratzen den». Dena dela, harrituta dago eszena bat gra-batzeak zenbat lan ematen duen. «Telebistatik zinemarako saltoa oso handia da. Goenkale-n egunean kapitulu bat egiten dugu, eta hemen, zineman, motelagoa da. Plano bakoitza behin eta berriro errepikatzen da, ongi gelditu arte. Dena dela, zinema politagoa iruditzen zait. Ez da aukera askorik izaten, eta tokatzen denean aprobetxatu egin behar dira».

Ione sube al cielo film luzea azaroaren 12an hasi zen filmatzen Salegi Donostiako Apaizgaite-gian. Dena uste bezala badoa, abenduaren 23an bukatuko da grabaketa. 130 milioi pezetako aurrekontua du (5,2 milioi libera). Gaztelaniaz errodatuko bada ere, euskarazko bertsioa ere eginen du Zine Zero produktorak, aktore gehie-nak euskaldunak baitira. Estrenaldia, berriz, udan eginen dute, Europako zinemaldiren bate-an, Donostiakoan bertar? Auskalo!. Hori etorki-zunak erakutsiko diw

—0 lrene Arrizurieta

P e l i k u l a r e z e n d a r i

«Bizitzaren nire i erpretazioa kontatzen ari naiz» JOSEBA SALEGI ZUZENDARI ALTSA-

sua r rak f i lmaketaren har-tualditik hartualdira grabaketak utzi dion tarte eskasean erantzun digu. Zuzentzeko presarik ez zue-la dio, eta lanbidean urteotan ika-sitakoa plazaratzen saiatu dela. • Zineman hamalau urte bada-

ramazu ere, lehen ñlm luzea duzu hau? Konturatu nintzen artisau zi-

nema asko zegoela, baina ez hiz-kuntza lantzen zuenik. Gainera, hizkuntzaren aurkikuntza ezagu-tza zehatz batzuk izanda baka-rrik lor zitekeela uste nuen, eta horregatik joan nintzen Madrile-

ra, unibertsiatera, zuzendaritza karrera ikastera.

Zineman lanean hasi nintzen, baina behin ere ez dut izan presa-rik zuzentzeko. Pelikula bat zu-zentzeko prestatua zaude eta en-kargu bat ematen dizute, edo, gainerakoan, bizitza bizi behar duzu zerbait kontatu nahi duzula jakiteko. Bizitza bizitzea aukera-tu nuen, eta dudan esperientzia-

. rekin bizitzaren nire interpreta-zioa kontatzen ari naiz. • Beraz, nahiago izan duzu lan-

bidean eskarmentua hartu zuzentzeko arduran hasi bai-no lehen?

ietako Sarobe zinema e iditudan ikasleei beti esa-t ;t zinemari arteaz duen pkendu behar zaiola. Lau a daude, horiek egiten dute zi, eta beste asko itxuraz 1 ra, nahiz eta horiek egin p la gehienak. Artea ez da e en, batek badu edo ez du. B jaratzen duen lehena lan-bla. Gero garatu ahal iza-n artea. Ikuspuntu horreta-t tek lan egiten du mezura i o eta hori egin nahi izan c

rilen bukatu eta gero, lortu 'oduktore laguntzaile pos-

tua Albaniako konkistan. Aitaren Talbot 150 bat pelikulako aktore-ak garraiatzeko erabili nuen. Lau urtetan hamasei pelikuletan Es-painiako aktore hoberenak ga-rraiatzen ibili nintzen: Paco Ra-bal, Vitoria Abril edo Angela Moli-na. Haiek konta tu takoarekin ikusten hasi nintzen ofizioan zeu-den arazoak. Horrek sentsibilita-te bat sortu zidan; horrenbestez, aktoreak errodatzean eroso egon daitezen saiatzen naiz. • Ez zenuen eskaintzarik jaso?

Produktoreek segurura jotzen dute. Izen bat baduzu zuzentzen duzu, eta ez baduzu, ez. Izena

duzu zuzendari zarelako edo harreman politikoak dituzulako. Ni bezalako teknikari bat bazara, oso ona izango zara zurean, bai-na nahiago dute zuzendari bezala jarraitzea pelikula bat eskaintzea baino. Hori dela eta, eta itxaroten egon beharrean, konturatu nin-tzen nik aurki tu behar nuela pelikula bat neure burua aurkez-teko zuzendari moduan. • Zer moduzkoa suertatzen ari

da zure lehen erronka? Ez da erronka, zuzendari izan

nahi badut , film luze bat egin behar dut, behartu egiten naute. Zuzendaria naizela esateko

modu bat da. Laguntzaile izatetik zuzendari izatera pasatzeko asko aldatu behar duzu jarrera. Peli-kula unibertsoaren aldetik balo-ratu behar duzu, gero pelikula-ren unibertsoa bera sortzeko. Bizitza bezala, bidea da. • Pelikula bukatu eta gero,

zer? Abentura hau bukatuta bizi-

tza a lda tuko zait. Orain arte oharkabean pasatu naiz, tekni-kari bezala lan egiteak beste modu batean jokatzea esan nahi baitu. Zuzentzen jarraitu nahi nuke. A! eta amerikarrek deitzea espero dut.

ostirala, 1998ko azaroaren 27a Egunkaria

K l a s i k o b i t x i • a r r o r i t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

Periko Alejandriaz oroit «Iruñeko patroiaren bezperan Nafarkaria zaleon

gozagarrirako, zer egokiago irunseme xalo baten istorioaz aipu egitea baino»

ALEJANDRIAKO PERIKO EZA-

rri zioten grazia, bataio eguneko santua baitzen. Jaio-tzeguna, baina, segurtamen osozezinjakin, 1817.ekoaza-roaren 25ean orduan Jauregi-ko aldapan zegoen Etxandiko tornuan laga zuten eta, txatar garbitan eta urak hartuta -jaio eta hurrengo bi egunetan behiala eman ohi zen ur azu-kreduna, hots-. Esan eta na-saiegi errepikatu izan da, gerok ere bai, Iruñean antzezle zego-en italiar baten semea zela gure Periko, alta, argi geratu da ez zela horrela izan, eta Goñi abi-zena ez izan arren, ia seguru da Iribarrenen gora handiko iduri-menaren keinua genuela, berri zehatzagorik ezean, interpreta-tzen jakin izan ez dena.

Urtea ahitu aitzinetik, Etxandikoek non sartu idoro zioten Perikori, Descalzos ka-rrikako 32 zenbakian, Kristobal Esainen etxean hain zuzen ere. 41 urteko zuriaindar hau, bero-nen emaztea zen Mikaela Ezku-rra berriotarra eta etxe berean apopilo zegoen Angel Ihaben jostun itsasoarra izan ziren Pe-rikoren gurasordeak. Etxean, jostuna izan ezik, artzainak zi-ren lanbide, eta ikasketa haun-dirik egin gabe, gazte hasia zen ardien lagun Periko, baita 1828.ean Kristobal leinuburu txiroa zendurik, sendi osoa Errotxapeara aldatu zenean, Perikoren arrebaorderenera.

Karlista'detan galduxea zaigu haren arrastoa, alta ez dirudi soldadu ibiliko zenik. Halako batean agertzen zaigu Periko-

- ren hatza paperetan, zapatagin ikasle, baina ezin zehaztu zein neurritan halaxe izan, edota udalarekin diru kontuak garbi-tzeko aitzaki garbia zenentz. Iz-kuta ezina zaiguna zera da, le-trak ikasteko galdutako auke-ra, non edo non kausitu zuela, idazle fina agertzen baizitzai-gun, neurri bederik ere eskolatua.

1854.eanudalak berak udal garitegian funtzionari lan egiteko egin eskariari uko egin zion, gauza bitxi be-zain arraroa. Bitxia

errefuxatzea, arras lanpostu ona eta desiratua baitzen; arra-roa, berriz, udala izatea eskeini zuena. Handik gutxira, 1848.ez geroz, udalaren bigarren pre-goilaria izan zen bulta labuprez, Juan Belberren ondorean, tu-ruta ta guzti, harik eta 1852.eko ekainean, aurreko egunetan erabat mozkor eginda kartzeleratu zutelako, bere kar-gutik kendu zuten arte; Pedro Salbide izan zen bigarren pre-goilari berria. 1855.erabitarte-an beste dozenaka alditan atxi-lotu zuten antzeko arrazoienga-tik. Dena dela, 1861.etik Karri-ka Nagusian Nikolas Esain anaiordearekin bizi zenetik, ze-haro aldatuta genuen; orduda-nik idazle sarturik, 1869. ean bigarren aldikoz pregoilaria izanzen, eta 1871.ean Pelleje-ria karrikara joan zen bizitzera bakarrik, estrainekoz.1872.eko azaroaren 6an Urepeleko Maria Zurginarekin ezkondu zen, bai-nagutxira, 1875.eko irailaren 28an, zendu zitzaigun, Iruñeko setioa bukatu ostean.

Egin zuen lehenbiziko lan ezaguna 1862.ean agertu zen: LG cartera de Perico: llena de mentiras, verdades, sandeces y necedades, listu ekoizle batek egina. Heldu zen urtekoa, El pamplones: guia de la ciudad y manual de curiosidad, San Ni-kolas karrikako 17.zenbakian zegoen Sisto Diaz-Espadaren etxean argitara ateratako 108 orrialdeko izkribua dugu. Idaz-kiaren atarikoan 15 egunetan izkiriatu lana dela aitortzen ba-zuen ere. handisko bazen ema-ten zuen datu elia. Honetan euskaldunondako interesekoa bada eskeini zuen Iruñeko ego-era linguistikoaren ebazpena, behin baino gehiagotan aipatu izan dena han eta hemenka: «Los vecinos habitantes y mora-dores de Pamplona usan en sus tratos y contratos cuatro len-

guas, tres son del pais vasco

navarro y la cuarta es la france-

. sa, que sirve de auxiliar

en el comercio y relaciones con J| el vecino imperio. La ciudad es , el centro de las tres zonas de lenguas», eta honen adibide-tzat: «Jaingoicua ematen badit I / Neri osasuna / Orañik izango | det / Andregay bet ona».

Perikoren lanik ezagunena, J ordea, bere El Pamplones aste- % kariadugu, 1864.ezgerozigan- I deoro ateratzen zena. Aldizkari I honen ostean La arroba de risa izenekoa atera zuen. Urte har-tanere, Lacarteradelrustico: costumbres populares de nava-rra y su capital.

Zetozen urteetan lan ugari atera zituen: Noticia del Ilmo. sr. ;

D. Arnaldo de Barbazano, obis-po de Pamplona por espacio de 38años 1865.ean. Programade losjuegos depirotecnia civil 1866.ean, Elpamplones-Jiestas delaño 1867, edota 1871.eko Cantares de lasjuentes de Pam-plona y sus arrabales, hiriko 31 iturriei eskeinia. Iruñeko N. Goienetxe baitan 1868.ean ar-gitara emaniko La cartera de un navarro: libro destartalado y cu-rioso: comodidad, utilidad e ins-truccidn, Manual indispensable en las ojicinas y comercios de to-das clases consultor interesante para los viajeros y muy necesa-rio en el hogar domestico por la copia de datos que se encuen-tran reunidos y son de utilidad liburuan ere euskararen aipa-mena bazekarren: «Se atribuye a Tubal la fundacion de varias poblaciones como Tudela y Ta-falla, etc, todas de dudoso ori-gen. Mas las academias de ciencias, en las investigaciones que han practicado acerca de las lenguas, han manifestado que el vascuence o lengua eus-kara es un dialecto del fenicio; si es asi nos cabe la satisfac-cion de poseer el idioma mas anciano del pais».- Urte honetan ere Navarrajovial: costumbres del siglo XIX atera zuen, non gabon kanta hau jarri zigun: «Iru erregueac / Etorri ciren / Jesusen adoracera / Guk ere bada / Emenchen gatoz / Be-rroyen copelacera (sic) / Pipe-rrarequin especie / Aragoatic ecarrie / Nausi Jauna / Eman bizagu / Itce etsateco licencie».

P a t z i k P e r u r e n a

Sotanetatik pilota

E USKARAZKO «PILLOTA»

hitzak, nafar erro-mantze zaharretik s o r t u a b e h a r du .

Haratx zer atera zuen Florencio Idoatek, 1408an Oliteko Jaure-gia berritzeko lanen artetik: «an-daron a facer de fusta el terrado para jugar la peillota». Ez al da gure «pillota» honen oso antze-ko? Dena den, hortik ateratzen du, Idoatek, joto honen zale iza-nen zela Karlos Noblea. Balite-ke, baina, lehenagoko sust ra i ilunak ditu, gure eskupilotak.

A ipamen ik z a h a r r e n a 1331koa da: «Pedro de Olaiz carpintero fezo de nueuo en la claustra de los frayres prediga-dores de pamplona vn tablado para jugar a la palma». Halare, f r an t sesezko «jeu de paume» hartzen da beti eskupilotaren oinarritzat, izan ere, eskupilo-ta, fraide domingotarrek zabal-du bai tzuten Erdi Aroan (XII-XIV) Frantziatik honuntz, batez ere Santiobidea barrena: Paris, I ruña, San to Domingo... Ho-rratx, beraz, «apez pilotaria» de-lako leiendaren sustrai ongi az-tertu gabeak.

Dudarik ez, eskupilota ere, beste joko asko bezala, gizarte osora zabalduko zela gero, ha-lamoduko j endea ren eskut ik jauntxoerventretenigarri. Bai-na, hirutan edo lautan ehun ur-te igaro, eta urak bide beretsu-tik datoz. Isidoro Urtsuak bere estilo xamur horretara Iruñeko Eliz Artxibo Haunditik atera di-tuen XVII mendeko apez pilota-rien kontu b ihur r iak lekuko. Lehengo b a t e a n , I tu rengoak berritu nituen. Gaurkoan ber-tagora natorkizu.

Aresoko elizako benefiziodu-na zen Pedro Guilleron apeza, baina, 1602 urteko udatzen al-dera, Leitza abaderik gabe gel-ditu, eta haren ordezkotza ere berak egiten zuen, Aresotik Lei-tzara joan etorriak mendiz egi-nez, bere arkaputza bizkarre-an; gorroto izugarria baitzion jendeak.

Azkenean salatu egin zuten, bere izakera bel tzarroagatik, esanez; «que dispara apalomas

y otras aves»;yuega a pelota en calças yjubon y otras veces en camisa con mucha nota»; «que ha jugado publicamente en la plaça de Leiça la colacion y dine-ros». Baietz, apezak, baina: «que a naypes solojuega en laposa-da donde se hospeda», (Leitza-ko kontzeju zaharrean, Txatxu-nen);»que tiene permiso del Or-dinario para llevar arcabuz, pa-ra dejenderse de sus enemigos» eta holako zuzenketak eginez bere buruaren defentsan. Hala-re, sententziak zorrotz eskatzen dio: «que nojuegue apelota en lugares publicos ni a ningun otro juego en tabernas».

Horratx, gaurko leienda, or-duko bizimodu: apezak pilotari, ehiztari, jokuzale, gonazale... Leitzako «Abaden Gurutzea» le-kuizena datorkit gogora. Eliza-ko auzi gehienetan kontu ber-dintsuak gailentzen dira. Bis-tan da, garai h a r t a k o j i tor ik haundiena, zentzurik osoene-an, apeza zela gure herriotan. Zaletasun horiek eta antzeko beste hainbat beregan nahas-ten dituenari, ongi baitatorkio oraindik «ijito» gaitzizena. Zer-gatik ote? Neure obsesio hutsa dela? Baliteke, baina, ez kendu obsesio (intuizio?) ederrok niri, bestela, betiko leienda asperre-tan galduko naiz eta.

Hala dio J . J . Arazurik: «Apro-bechando uno de los muros del baluarte de Labrit comojrontis o rebote, desde la tercera decada de neustro sigloJue ulilizada co-mojronton. Posteriormente se adecento el lugar y se aliso el suelo. Como los clientes mas asiduosjueron siempre los gita-nos, los castizos bautizaron al rebote con el gracioso titulo cald-vasco de«Gito-Alai».

Salbuespen ttar bat, esanen duzu. Ez nik. Erdi Aroko do-mingotar haiengandik hasi, eta egundainoko euskal pilotaren historia genealogikoa eginen balitz, j i to kas t akoak nabar -men gailendu baietz eginen bai-nuke apustu . Oraindik nabari du txapeldunenetik hasi eta afi-zionatuetan dabiltzan gazteeta-ra iritsi arte.

Motxorrosolo

Elkar susta

KONTU H I S T O R I K O A DA. E R D A R A BALIATU E U S K A R A S U S T A T Z E K O .

Inoiz ere, eztabaida iturri. Tenore honetan, bestelako ple-g u a k bizi dira . Molde z a h a r r e k bere h o r r e t a n b a d i r a u t e ere, o r a i n g o a n e u s k a r a d a r a b i l t e e r d a r a s u s t a t z e k o , n a g u s i k i , e r d a r a z i zanen b a i t a e g u n e r o k o be r r i a . E u s k a r a s u s t a t u k o duen erdara nonbait .

Egunkaria ostirala, 1998ko azaroaren 1 3a

p ; ] f ^ j J - J l j ^ j J ^ f # Komikigi lea

«Komiki bilduma h o i i e i f f l ideologia nabarmenflM

TMEO aldizkariak urtean bitan gaztelaniaz kaleratzen duen bildumak Patxi Huarte

komikigilearen lanak bildu ditu Zaldi Eroa izenburupean. Zaldi eroa baita Patxik

gizartean ikusten duen hainbat gertaerez eta pasadizoez iseka egiteko erabiltzen duen

aitzakia. Berak dioenez, ideologia nabarmena da bere lanean.

HONETAZ ETA HARTAZ MINTZA-

TZEA gus tuko duen arren, komikigintzaz hitz egitean ez du jario handirik. Dena dela, umore burutsuaz erantzuten dio itaun-dutakoari. • TMEO-ren azken bilduma bete

du zure lanak. Norbait salba-tu da zure ironiatik? Bai, jende asko. Atera direnak,

batez ere, poliziak dira. Anarkista naiz, gutaz eta gure saltsez barre egiten dut. Gainera, ohartu naiz nire karikatura'eta guzti atera du-dala. Bestalde, konturatu naiz ez dagoela eskuineko ideologiaren arrastorik, eta ez naizela inorekin s a r t zen zuzenean . Gauza abs -traktuez egiten dut iseka, eta poli-ziaz, militarrez eta erlijioaz. Bil-duma nahiko biguna da. • Zer-nolako harremana du Pa-

tx ik Zaldi Eroa-n s o r t u dituen pertsonaiekin? Batekin oso zuzena dut, nire

karikatura delako. Lehendabizi-ko pertsonan kontatzeko aitzakia da. Bestela, pertso-n a i a gu tx i d i t u t . Noski , J a t o r da nire euska l tasuna biderkatua, eta ez dut beste pertsonai a e s a n g u r a t s u r i k . Bilduman ez dago p e r t s o n a i a r i k . Bako i t zak be re pertsonaia du edo p e r t s o n a i a r i k gabeko istorio sol-teak dira. • Inspiraz ioare-

kin erraz egiten duzu topo? Bai, oso erraz aurkitzen dut.

• Beraz, paper zuriaren aurre-an usu jarri beharrak ez zaitu izutzen? Ez, batere ez. Batzuek diote

musak eta inspirazioa izan badi-rela , b a i n a l a n e a n h a r r a p a t u behar zaituztela. Beti izan ditut

«Ez zait gustatzen

gauza panfletarioak

egitea. Dogmak ez

ditut maite, eta horiek

mantetzenko lanik ez

dut egiten, baina

kritikaren oinarrian

ideologia dago»

gidoiak marrazteko, eta ez badut gehiago egiten da lan asko era-maten duelako marrazteak. Gai-nera, azkeneko momentuan egi-ten dut maiz lana. Eskatutakoa igorri baino bi egun lehenago egunkariko berri xelebreren bat hartu eta haren inguruko ipuin bat egiten saiatzen naiz. Irakas-pen baten bat sortzen dut. • Beraz, zure tirak moralistak

dira? Bai. Komiki bilduma honetan

ideologia n a b a r m e n a da. Beti sartzen dut ideologia, oso zolia eta zeharkakoa bada ere. Ez zait gusta tzen gauza panfletarioak egitea. Dogmak ez ditut maite, eta horiek mantentzenko lanik ez dut egiten. Hala ere, nire kri-tikaren oinarrian ideologia dago. • Nafarkaria-ko irakurleek

ostiralero Maikel eta Primi-tiborekin egiten dute topo. Dena den, berriki Maikel akabatu egin duzu. Zerbait berria eskaini behar duzu?

Nire us tez jendea a s p e r t u egin da Maikel eta Primiti-b o r e n a s t e r o k o agerraldiekin, eta horrela esan dida-te ad i sk ide b a t z u e k . Uztea p e n t s a t u n u e n , b a i n a gero o tu z i t za idan molda-tzea , e ta , o r a in , ber ra rag iz ta tzea-ren ideia lan tzen ari naiz. Horrekin j o k a t u k o d u t ,

b a i n a epe l a b u r r e a n ez b a d a deus onik ateratzen, utzi eginen dut. • Kritika sotila bada ere, kriti-

ka egiten duen batek erraz onartzen ditu kritikak? Bai, oso e r raz . Min egi ten

didate, baina nahiago ditut kriti-kak alabantza hutsalak baino.

• Pentsatu duzu zure komikiak In terne ten nabigatzen jar-tzea? Ez dut pentsatu. Internet ape-

n a s e r ab i l t z en d u d a n . Aurk i -tu n u e n e a n izan n u e n b o l a d a b a t a sko erabi l i n u e n a , b a i n a orain oso motel doa, eta garestia da. • Beraz, ez da baliagarria zure

lanerako? Bai, oso egokia da mezular i

l anak eta e txet ik lan egiteko. Dena dela, I n t e rne t e rako web orrialdeak egiten baditut ere, iru-zurra da. • Hortaz, latza da umoret ik

bizitzea? Bai, ziur naiz oso latza dela. Ni

ez naiz umoretik bizi, umoreare-kin jasotzen dut nire soldataren %7. • Umoreaz landa , i d a z t e n

duzu. Behar askotako gizona zara. Bai, idazten dut, eta ez dut uste

hain gaizki egiten dudanik. Dena den, marrazkigile eta idazle baino gehiago irakurle eta voyeur naiz. Beti esan izan dut oso gustuko is-torioak irakurtzea zein zineman ikustea. Dena da gauza bera, isto-rioak kontatzea. Are gehiago, pen-tsatzen dut komikiak egitea idazle izatea dela. Gauza bera egin behar

Euskalerria Irratiko teknikari izana urte frankotan, artikulu eta ilustrazio egile, idazle... ofizio askotako gizona da Patxi Huarte iruindarra. Astero orriotan

irakurleari umore keinu bat egiten badio ere, euskaldunberria izanik, bere burua gaztelaniaz erosoago ikusten duela aitortu du.

»

TMEO-n bildu dituen umore puskak azken bost urteetan han eta hemen argitaratutakoak dira, eta gehienak gaztelaniaz idatziak badira ere, euskaraz argitaratutako baten batzuk ere jaso ditu. Patxiren esanetan, bere lanaren

ikuspegi orokorrago bat izateko aukera da tfgitaratutakoa. •

Etorkizunerako asmorik ez duela esan badu ere, eleberri bat idazteko ideiak biltzen ari da. Denbora eta historia ardatz dituen saiakera bat egitea gustatuko litzaioke, Egiptoko obelisko ibiltaria marka bezala hartuz, istorio txikiak idatzi. Berea saiakera poetikoa izanen omen litzateke. «Oharrak hartzen eta ikertzen

ari naiz, baina ez dakit noiz idatziko dudan», esan du.

duzu, istorio bat kontatu. • Zer geratzen zaizu arakatze-

ko? Dena, dena dago irakurtzeko

e t a m o l d a t z e k o . Dena e s a n a dago, baina dena konta daiteke m o d u e z b e r d i n b a t e a n , e ta 'horretan ari gara denok. Eleberri ba t ka le ra tzen denean seguru nago hor i mila b ider k o n t a t u d u t e l a b e s t e e leber r i b a t e a n , ba ina bet i bes te modu b a t e a n izanen da. Historia bera bes te modu batean kontatzea da, eta

h o r r e k b a d u b e r e x a r m a e t a garrantzia. • Nola definituko zenuke zure

umorea? Azkarra eta britainiarra.

• Jarri adjektiboak. Zolia eta fina. Gordina ez, ego-

sia baizik. • Etorkizunerako baduzu pla-

nik? _Ez dut ba t bera ere. Sekulan

ez dut izan etorkizunerako planik.

— l r e n e Arrizurieta

ostirala, 1998ko azaroaren 13a Egunkaria

Pello Goñi

Eskalea

GAUR ISTORIO BAT KONTATUKO DI-

zuet, aspaldian gertatua, hiri-ko jendea zur eta iur utzi zuena. Gaur egun bezalaxe, garai hartan ere lote-riaren antzeko zozketa bat egiten zen Eguberrietan. Zerri bat zozketatzen zen, edo axuri pare bat. Halere, behin batean erabaki zen saridunak hiriko Jauntxoarekin afaltzeko eskubidea eskuratuko zuela, eta afariak ziraue-no nahi adina eskatzen ahalko ziola. Zoriak pobreetan pobreenari eman nahi izan zion saria. Abiatu zen gure eskalea Jauntxoaren jauregira, iraba-zitakoa jasotzeko asmoz. Abegi ona egin zioten. Bainu bat har arazi eta ge-ro, atorra berria eskaini zioten. Gisa hartan joan zen Jauntxoarengana. Galeper pare bat erreta atera zioten, eta orduantxe egin zuen lehen eska-ria: etxe eder bat haren galsoro eta mahastiekin. Jauntxoak 'keinu bat egin zion eskribauari aktan agertarazi zezan. Bigarren eskaria faisaiarekin batera etorri zen. Etxea behar bezala gobernatzeko andre bat behar zuen. Jauntxoak neskameen artean hauta-tzeko esan zion. Erabaki orduko, az-ken platera ekarri zuten: txerrikumea. Eskaleak Jauntxoaren begietara zu-zen-zuzenean begiratu eta hirugarren eskaria egin zuen: kintal bat urre. Jauntxoak hau ere onetsi zuen jokua amaitutzat emanez. Baina postrea fal-ta zen. Eskaleak hatz erakuslea jaso eta esan zion: «Jauna, oraindik ez du-gu bukatu, beraz, badut azken eskaria egitea. Jasotakoa balio handikoa da, baina defenditzeko zeure gudarien er-diak beharko nituzke». Jauntxoa sutu egin zen, eskalea akabatu nahi zueri. Artzapezpikuak hitza betetzeko agin-du zion. Gero gertatu zena ez dago gar-bi, baina batzuk diotenez, gerla ikara-garria hasi zen eskale eta Jauntxoaren artean, hamar urtez iraun zuena. Es-kaleen aldekoak garaile izan ziren eta hortik omen dator gure erresumako lehen dinastia. Alan bazan, ezpazan, sartu zerilta, kalabazan, erta urten deiela, Durangoko plazan.

KONTZERTUAK

I Irunea: Pablo Sarasate Orkes-tra, Iruñeko Orfeoiak eta Iru-ñeko Katedraleko musika ka-p e r a k o n t z e r t u a n etzi , 1 l:00etan, Done Saturdi eli-zan.

I Etxarren: Behin betiko, Iheitza eta Sakatrik taldeen kontzer-t u a b iha r , p i l o t a l e k u a n , 24:00etan.

I Gares: Gariren mintzaldi-kon-t z e r t u a gaur , 2 1 : 3 0 e t a n , udaletxeko erabilera anitze-tako aretoan.

I Berriozar: Oskorriren emanal-dia bihar, 20:00etan, Men-dialde ikastetxean.

ANTZERKIA

I Zizur Nagusia: L' Home dibuixat taldeak Subete al carro lana a u r k e z t u k o du gaur , 20:00etan, Kultur Etxean. AZ Produccionesek, berriz, Mis-terio bufo lana t au l a ra tuko du da to r ren as te lehenean , 20:00etan, Kultur Etxean.

I Berriozar: XXL taldeak Melilla tuvo que ser lana taularatuko du etzi, 19 :00etan , Kul tur Etxean.

> Ipuñea: Teatro Adrok Nano lana antzeztuko du bihar eta etzi, Nafarroako Antzerki Esko-lan, 20:00etan.

BESTELAKOAK

t Agoitz: XXI. mendeko akordioa, bai euskarari! kanpa inaren herri batzordeak antolatuta, h i t za ld i a i z a n e n da gaur , Udaletxeko Kultur Aretoan. Horretan hizlari izanen dira Asis Arbide Kontseiluko zu-zendaritzako kidea, eta Gon-tzal Agote, kanpainaren Na-farroako koordinatzailea.

I Iruñea: Ficciones hechas carne. ' Cuerpos sexuados e identida-des de sexo alfilo del siglo XXI hitzaldia eskainiko du Lour-des Mendez antropologoak gaur, 12:00etan, Gurbitzak

eraikineko Nicolas Oresme gradu aretoan.

I Zangoza: Prevencion para la de-presidn hitzaldia emanen du Fernando Trebol psikologoak

d a t o r r e n a s t e a r t e a n , 20:00etan, Jubilatuen areto-an.

I Inuñea: Gaztediaren Etxeak bi mintegi an to la tu ditu, ba ta

ikas ten ikasteko eta bes tea k u t x a t i l a k eg i teko . Biak abenduaren 14tik 23ra arte i r aunen dute . Informazioa: Zangoza kaleko 30ean.

Urdirzo-Lacostini .