EUSKARAREN Berripapera · literatura idatziaren mapa kontzeptuala barne, bai eta historia,...

4
4 550 egileren berri bildu du bertan Ikastolen Elkarteak Euskal Literatura Idatzia, gaiari buruzko lehen CD-ROMa Berripapera EUSKARAREN 111. zenb. • H IZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA • 2001eko abuztua I kastolen Elkarteak Euskal Literatura Idatzia kaleratu du, euskal literaturari buruzko lehen CD-ROMa. Bertan 550 egileren inguruko lanak bildu ditu. CD-ROM honen bidez erabiltzaileak egile bakoitzari dagokion testuinguru historikoa- ren informazio dena izateko modua du, izan ikuspegi politiko- tik, ekonomikotik, sozialetik eta kulturaletik. Bestalde, hamai- ka gairen arabera ere bil daiteke informazioa: garaia, egilea, jeneroa... Bereziki deigarri da bideoaren erabilera. Izan ere, horren bidez egungo 24 egilek beraien lanetako zati hautatuak irakurtzen dituzte. CD-ROMak berrehun zati ere jasotzen ditu, euskal literatura idatziaren mapa kontzeptuala barne, bai eta historia, baliabide eta jeneroen berri zehatza ere. Oinarrizko dokumentazioa bi liburutatik bildu dute egileek: Joan Mari Torrealdairen Euskal Idazleak Gaur lanetik, batetik, eta Xabier Mendiguren Elizegi eta Koldo Izagirreren Euskal Literaturaren Antologia liburutik, berriz, bestetik. Euskal Literatura Idatzia argitalpena euskarazko literaturaren zale direnei dago zuzendurik baina, bereziki, Bigarre n Hezkuntzan ari diren ikasleei. Euripean kantari The Pub Ibiltariaren lehen artxiboa O rain bost u rte abia- razi zuen O s k o rrik “The Pub Ibiltaria”. Azkenengo bost urte honetan, eta Santo Tomasekin bat eginez, kontzert u a k grabatu ditu, gero eta musikari eta kantari gehiagok parte hartu duela. Bost CD dira emaitza, behin-behinekoa, Oskorrik aurrera egiteko asmoa baitu, kantu asko gehitzeko. Orain arte emandakoak ez ahanzteko eta erraz gogoratzeko, berriz, egun arte argi- taraturiko denak poltsiko-koaderno itxuran bildu dituzte, kantari ari nahi duenak eskuragarri izateko dela afari, txango edo lagunartean. Euripean kantari (Singing in the rain) dugu liburuttoaren izena, eta letra txikian, “Lasai desafinatzeko 87 kantu” dio. “The Pub Ibiltaria”-ren lehen artxibo honek kanten partiturak, hitzak eta gaztela- niazko eta frantsesezko itzulpenak dakartza. Agur jaunak!, Aitorren hizkuntza zaharra, Ikusten duzu goizean, Itsasoa laino dago, Salamancara, Ziburutik Sarara eta beste kanta zahar asko berritzeko aitzakia, Oskorriren eskutik. Lege-gordailua: VI-572-1992 ISSN: 1138-3038 E u s k a ra ren Berripapera zure etxean doan jaso edo ezagunen bati bidaltzea nahi baduzu, idatzi helbide honetara: Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza Donostia-San Sebastián, 1 01010 Vitoria-Gasteiz (Araba) Tel.: 945 01 81 16 e-posta: [email protected] EuskarazGaztelaniaz Izen-deiturak: .............................................. .......................................................................... .......................................................................... Helbidea: ...................................................... .......................................................................... Herria: ............................................................ Kodea: ............................................................ Lurraldea: ...................................................... Tel.: .................................................................. e-posta:..........................................................

Transcript of EUSKARAREN Berripapera · literatura idatziaren mapa kontzeptuala barne, bai eta historia,...

Page 1: EUSKARAREN Berripapera · literatura idatziaren mapa kontzeptuala barne, bai eta historia, baliabide eta jeneroen berri zehatza ere. O i n a r rizko dokumentazioa bi liburutatik bildu

4

550 egileren berri bildu du bertan Ikastolen Elkarteak

Euskal Literatura Idatzia, gaiari buruzkolehen CD-ROMa

BerripaperaEUSKARAREN

111. zenb. • H IZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA • 2001eko abuztua

Ikastolen Elkarteak Euskal Literatura Idatzia kaleratu du,euskal literaturari buruzko lehen CD-ROMa. Bertan 550egileren inguruko lanak bildu ditu. CD-ROM honen bidez

erabiltzaileak egile bakoitzari dagokion testuinguru historikoa-ren informazio dena izateko modua du, izan ikuspegi politiko-tik, ekonomikotik, sozialetik eta kulturaletik. Bestalde, hamai-ka gairen arabera ere bil daiteke informazioa: garaia, egilea,jeneroa...

Bereziki deigarri da bideoaren erabilera. Izan ere, horren bidezegungo 24 egilek beraien lanetako zati hautatuak irakurt z e ndituzte. CD-ROMak berrehun zati ere jasotzen ditu, euskalliteratura idatziaren mapa kontzeptuala barne, bai eta historia,baliabide eta jeneroen berri zehatza ere.

O i n a rrizko dokumentazioa bi liburutatik bildu dute egileek:Joan Mari Torrealdairen Euskal Idazleak Gaur lanetik, batetik,eta Xabier Mendiguren Elizegi eta Koldo Izagirre ren E u s k a lLiteraturaren Antologia liburutik, berriz, bestetik.

Euskal Literatura Idatzia argitalpena euskarazko literaturare nzale direnei dago zuzendurik baina, bereziki, Bigarre nHezkuntzan ari diren ikasleei.

Euripean kantariThe Pub Ibiltariaren lehen artxiboa

Orain bostu rte abia-razi zuen

O s k o rrik “The PubIbiltaria”. Azkenengobost urte honetan, etaSanto Tomasekin bateginez, kontzert u a kgrabatu ditu, gero etamusikari eta kantarigehiagok parte hart uduela. Bost CD dira emaitza, behin-behinekoa, Oskorrik aurrera egiteko asmoabaitu, kantu asko gehitzeko.

Orain arte emandakoak ez ahanzteko eta erraz gogoratzeko, berriz, egun arte argi-taraturiko denak poltsiko-koaderno itxuran bildu dituzte, kantari ari nahi duenakeskuragarri izateko dela afari, txango edo lagunartean. Euripean kantari (Singing inthe rain) dugu liburuttoaren izena, eta letra txikian, “Lasai desafinatzeko 87 kantu”dio.

“The Pub Ibiltaria”-ren lehen artxibo honek kanten partiturak, hitzak eta gaztela-niazko eta frantsesezko itzulpenak dakartza. Agur jaunak!, A i t o rren hizkuntzaz a h a rr a, Ikusten duzu goizean, Itsasoa laino dago, S a l a m a n c a r a, Z i b u rutik Sararaeta beste kanta zahar asko berritzeko aitzakia, Oskorriren eskutik.

Lege-gordailua: VI-572-1992ISSN: 1138-3038

✄E u s k a ra ren Berripapera zure etxeandoan jaso edo ezagunen bati bidaltzeanahi baduzu, idatzi helbide honetara:

Hizkuntza Politikarako SailburuordetzaDonostia-San Sebastián, 1

01010 Vitoria-Gasteiz (Araba)Tel.: 945 01 81 16

e-posta: [email protected]

Euskaraz Gaztelaniaz

Izen-deiturak: ........................................................................................................................

..........................................................................Helbidea: ................................................................................................................................

Herria: ............................................................Kodea: ............................................................Lurraldea:......................................................

Tel.: ..................................................................e-posta:..........................................................

Page 2: EUSKARAREN Berripapera · literatura idatziaren mapa kontzeptuala barne, bai eta historia, baliabide eta jeneroen berri zehatza ere. O i n a r rizko dokumentazioa bi liburutatik bildu

E u s k a ra ren azpiegitura estra t e g i k o a k

1

BerripaperaEUSKARAREN

111 . zenb . • H I Z K U N TZ A P OL I T I K A R AK O SA I L B U R U O R D E TZ A • 200 1eko abuz tua

a u r k i b i d e a

1

2

3

4

• E u s k a r a ren azpiegiturae s t r a t e g i k o a k

• PROTAGONISTA:Juan GarmendiaLarrañaga

• LABURRAK:

Iruñeko Udalarenhaur-literaturalehiaketa

Larreko sariak

• AGENDA:

Euskadi Siouxerakusketa

• Xiberoko Makiapastorala

• Escòla Occitanad’Estiu

• Euskal literatura ida-tziaren CD-ROMa

• Oskorri etaEuripean kantari

Euskararen azpiegitura estrategikoei lanerakobaliabide duinak eskaintzeko ahalegin bere-zia egin du Hizkuntza Politikarako

S a i l b u ru o rdetzak (HPS), azken urteotan, euskara-ren normalkuntza bizkortuko duen ikerketa-poli-tikari bultzada berezia emanaz.

Hainbat urtetarako hitzarmenak

Ildo horretan, iaz lehen aldiz, HPS-k urte anitzera-ko hitzarmenak sinatu zituen LabayruIkastegiarekin (Bizkaiko Foru Aldundiarekin bate-ra), Euskal Idazleen Elkart e a rekin eta EuskalH e rriko Bertsozaleen Elkart e a rekin. Aurt e n g ouztailean hitzarmen horiei atxikitako pro t o k o l o a ke re sinatu dituzte. Protokolootan 2001 urt e a nzehar elkarte bakoitzak burutuko dituen lan-egi-tasmo zehatzak azaltzen dira eta lanok aurrera era-mateko erakundeek elkarteei luzatuko dizkietendirulaguntzak.

Iazko udaberrian, Euskaltzaindiaren lan-egitasmonagusiak (lexikografia, gramatika, hizkuntza atlasa,h e rri literatura, onomastika…) indartzeko asmoz,batetik Euskaltzaindiaren eta, bestetik, EuskoJ a u r l a r i t z a ren, Nafarroako Gobern u a ren etaAraba, Bizkaia eta Gipuzkoako lurralde historiko-etako Foru Aldundien artean bost urterako hitzar-mena izenpetu zuten. Aurten, 2001eko apirilean,h i t z a rmen horri atxikitako protokoloa sinatu duteEusko Jaurlaritzak eta Araba, Bizkaia etaGipuzkoako Foru Aldundiek batetik etaEuskaltzaindiak bestetik.

Euskarazko komunikabideentzakolaguntzak

Euskararen sustapenean urrats sendoak eman dira,orain arteko diru-baliabideak nabarmen gehituz:euskarazko komunikabideak sustatzeko laguntzakgehitu dira (guztira 645.000.000 pta / 3.876.528e u ro banatuko dira 2001ean) nazio, eskualde zeintoki mailako prentsa, irrati, telebista etaI n t e rneteko ekimen guztiak dirulaguntza deialdibakar baten pean egituratuz.

Diru-banaketa era honetara egin da: 275 milioi ptaeguneroko prentsarako; 77 milioi pta astekarietara-ko; 34 milioi pta haur eta gazte aldizkarietarako;57.268.808 pta bestelako aldizkarietarako;60.045.353 pta Euskal Autonomia Erkidegokotoki-aldizkarietarako; 47.746.565 pta irr a t i e t a r a k o ;

euskarazko herri-telebistetarako 2001.urt e r a k o25.000.000 pta eta 2002.erako 50.000.000 pta; etamultimedia taldeak sendotzeko edota euskarazkokomunikabideetan teknologia berrien erabilerasendotzeko egitasmoetarako, azkenik, 18.913.125pta. Deialdian haur eta gazte aldizkarien alorr aindartu izana azpimarratu behar da. 2001eko deial-dian 12 argitalpen gehiago aurkeztu dira.

Euskalgintza deialdia

Euskalgintza dirulaguntza-deialdiaz ditugun eska-era guztiak asebetetzetik oraindik oso urru nbagaude ere, 126 eskaera babestu dira. Guztira,134.000.000 pezeta / 805.356 euro banatu dira. Gisahonetara egin da: euskararen ondarea jaso, gord eeta gizarteratzeko egitarauetan 15.438.759 pta; gaz-teentzako euskaraz egindako materialak sustatze-ko eta bideragarriago egiteko ekimenak bultzatze-ko 55.265.938 pta; euskarazko irakurz a l e t a s u n asustatzeko egitarauetan 14.634.318 pta; euskarare nerabilera aisian, haur eta gazteen hizkuntza gaita-suna sendotzeko antolaturiko egitarauak, monito-reen prestakuntza, material-sorkuntza, pro d u k t uk o n k retuen gaineko bideragarritasun azterketak,e u s k a r a ren historian edo hizkuntzari loturikohainbat eremutan izen handia duten pert s o n a i a komentzeko edo bestelako ospakizunak antolatze-ko jardueretan 40.198.504 pta;

Page 3: EUSKARAREN Berripapera · literatura idatziaren mapa kontzeptuala barne, bai eta historia, baliabide eta jeneroen berri zehatza ere. O i n a r rizko dokumentazioa bi liburutatik bildu

Juan Garmendia Larrañaga etnologo tolosarrak jasoko du 2001.u rteko Eusko Ikaskuntza-Euskadiko Kutxa saria euskal kulturaherrikoia ikertu eta zabaltzen egindako lan handiarengatik.

Juan Garmendia Larrañaga (Tolosa, 1926) zorte handiko gizona izanda. Gaztetan Merkatari Ingeniaritza ikasi arren, ez zuen behin ere lanhorretan jardun. Afizio zuena egin zuen lanbide: etnologia. Joxe MielBarandiaran izan zuen lehen irakasle eta, gero, berriz, Satrustegi, CaroBaroja, Mitxelena... 57 urte zituela Geografia eta Historia lizentziatural o rtu zuen eta handik urtebetera doktore genuen Antro p o l o g i aFilosofikoan, lexikoari buruzko ikerketa tarteko. Euskaltzain urg a z l eizendatu zuten lan honen ondorioz.

G a rmendia Larrañagak herrietako jaiak, jolasak, hileta-elizkizunak,a rtisautza eta herri-medikuntza ikertu ditu hainbat arg i t a l p e n e t a n :Ume jolasak, I ñ a u t e r i a, El pensamiento mágico vasco, C o s t u m b res yritos funerarios en el País Vasco , Gremios, oficios y cofradías en el PaísVasco, Jentilak, sorginak eta beste, El mendigo, Estudio histórico-etno-l ó g i c o, Rituales y plantas en la medicina popular vasca, C o n j u ros nos i e m p re ort o d o x o s . . . I n f o rmazioa biltzeko asmoz hainbat jende elka-rrizketatu du. Horixe gustatzen zaio gehien: herriz herri ibili eta jen-dea elkarrizketatzea. Berak guztiz aintzakotzat hartzen du elkarrizke-tatu dituen adineko pertsonen balioa: “Lekuko bat hiltzen denean,entziklopedia oso bat galtzen da”. Dena den, artxibo eta liburutegietanere ordu asko eman ohi ditu.

Berrogei liburutik gora argitaratu ditu eta, aurten berean, bizian zeharbildu dituen gertaera historiko eta etnografikoen bilduma osoa kalera-tu du. Artikuluak ere hainbat idatzia da, eta hitzaldi eta biltzarre t a nere eurrez hartu du parte.

Juan Garmendia Larrañaga,Eusko Ikaskuntza-

-Euskadiko Kutxa saria:“Lekuko bat hiltzen denean,

entziklopedia oso bat galtzen da”

2

L a b u r ra k

Iruñeko Udalarenhaur-literatura lehiaketa

I ruñeko Udalak argitaratu berr idu 2000. urteko udaberr i a nb u rutu zen XIII. haur- l i t e r a t u r al e h i a k e t a ren lan irabazleak bil-tzen dituen argitalpena. LehenHezkuntzako eta Derr i g o rre z k oB i g a rren Hezkuntzako lehenzikloko ikasleek hartu ahal izanzuten parte, hiru arlotan:m a rrazkia, ipuina edo komikia.2.500 bat haurrek hartu zutenp a rte lehiaketan, eta horietatik

500 izan ziren ikastetxeek sarietara hautagai aurkeztuzituztenak.

Larreko sariakE u s k a r a ren aldeko jarrera izan duten 58u d a l e rrietako alkateek jaso dute aurt e n g oL a rreko saria. Euskalerria Irr a t i aE l k a rteak banatzen duen saria joan dene k a i n a ren 15ean banatu zen Iruñean eginzen lagunarteko afari handian. SariekPablo Fermin Irigarai L a rre k o, medikueta idazlearen izena ohoratzen dute.

A g e n d a

P E R TS ON A J E A

BerripaperaEUSKARAREN

111. zenb. • H IZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA • 2001eko abuztua

Euskadi Sioux erakusketa“Euskadi Sioux. Umorea eta disidentzia Euskal Herr i k otrantsizio politikoan” da Bilboko Bidebarrieta liburu t e-gian jarri duten erakusketaren izena. Euskadi Siouxaldizkaria 1979. urtean sort uzen Gipuzkoan, musika, lite-ratura eta arte munduko hain-bat lagunen ekimenez:B e rn a rdo Atxaga, JonZabaleta, Rosa Va l v e rd e ,Bixente Ameztoi , AnttonOlariaga. .. Urtebete iraunzuen eta zazpi zenbaki kalera-tu zituen. Erakusketa hauiraila arte izango da zabalik.

Page 4: EUSKARAREN Berripapera · literatura idatziaren mapa kontzeptuala barne, bai eta historia, baliabide eta jeneroen berri zehatza ere. O i n a r rizko dokumentazioa bi liburutatik bildu

"Una setma-na occitanaper totis!"

EscòlaOccitanad’Estiu

Udako Eskola Okzita-n i a rrak kultur asteaantolatu du Vi l a n è v a

d’Òlt herrian, abuztuaren 19tik25era. Bertan, hizkuntza ikasiahal izango du bert a r a t z e ndenak: okzitaniera-ikastaro a k( i k a s t a ro arrunta eta trinkoaaukeran), dialekto-ikastaro a k ,katalanera hastapen-ikastaro a . . .Kultur ikastaroak ere izango

dira: historia, literatura, eko-nomia, artea, irakaskun-

tza... bai eta hainbatlantegi ere, botani-kaz, sukaldaritzaz,k a n t a g i n t z a z ,dantzaz, ipuingin-tzaz, onomastikaz,i n f o rm a t i k a z ,I n t e rnetez, irr a t i-

gintzaz...

Nautafaja La To rh e rriko Picapol-eko

Kultur-zentroa da antola-tzaile. Informazio gehiago,

honako e-posta helbidean:[email protected] edo

05.53.413243 telefonoan.

3

BerripaperaEUSKARAREN

111. zenb. • H IZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA • 2001eko abuztua

Joan den hilaren 15 eta 21ean Sohütaneman zuten Jean Louis DavantenX i b e roko makia, aurtengo pastorala

baita, eta hil honetan ere ikusgai izangoda, aurtengoz azken aldiz.

Beñat Oihartzabal irakaslearen araberapastoralak Erdi Aroko Europako miste-rioen urruneko hondarrak dira,Frantziako nekazari antzerkiaren bidezZuberoara helduak. Ez dirudi Zuberoatikkanpo Euskal Herrian inoiz ere erro r i kegin duenik, eta ez da segur ere noiz hasizen Zuberoan. Hitzaren lekukotasunikzaharrena Oihenartek 1665ean egindakoada. Idazleak Jean de Etchegaray izenekoapaiza aipatzen du frantsesezko idazlanbatean, A rtzain gorr i a p a s t o r a l a ren egileo m e n

E t c h e g a r a y,XVI. mendeare ne rdialdean Donibane--Garazin eman izan zena. Ezdago jakiterik, ordea, Oihenart e kfrantsesezko pastorale hitza erabili zuela-rik, Zuberoako pastoralak gogoan zituenedo ez. Eta badira antzeko adibide gehia-go ere. Ondorioz, pastoralaren jatorr i a r ib u ruzko eztabaidak irauten du oraindik.Bestalde, türk deiturak gogoan hart u r i k(khirixtiak eta türkak baitira pastoralaren

p e rtsonaje nagusiak), mendebaldekoEuropa turkiarren beldur zen garaia aipa-tzen dute, XVI. mendea alegia.

Egun, berrogeita hamar obra baino gehia-gori dagozkion eskuizkribuak dira gorde-rik, gai erlijiozkoak gehienak, bai eta per-tsonaje historikoen gainekoak ere.

B i g a rren Mundu Gerr a ren ondore n ,Etxahun Irurik berpiztu zituen pastora-lak. Harre z k e ro, bizirik irauten duZ u b e roako pastoralak eta JunesCasenave, Jean Louis Davant, RogerI d i a rt, P. P. Berçaits eta beste ari dira tes-tuen idazten.

Xiberoko Makia, aurtengo pastorala

Zuberoatik kanpoEuskal Herrian

errorik egin ez duen antzerkia

N A F A R R O A

A R A B A

B I Z K A I A

Ligi

Maule

Arrokiaga

Urrustoi-Larrabile

Santa Grazi

Sohüta

BarkoxeIruriAtharratze