euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara...

10
1 1 , euskara eremu euskara eremu euskara eremu euskara eremu komertzialea komertzialea komertzialea komertzialean Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza, 31 2010-04-26 1. LABURPENA Molde eta marka ugari apurtu ditu “Gaztea”k bere hogei urteko ibilbidean zehar. Euskaraz irrati formula egiten zuen lehen irratia izatetik, mundu osoko gazteei interesatzen zaizkien gaiak euskaraz jorratzera pasa da. Hedabideak jasaten ari diren entzule gazteen galerari bizkarra emanez, “Multimedia marka” izaten asmatzen ari dela dirudi, horretan ere lehenengoetakoa izanik. Kritikatua nahiz goraipatua, “Gaztea”k ere badu zer erakutsi. Batez ere, hainbat euskal komunikabide kinka larrian izango diren aro berri honetan. 2. SORRERA “Gaztea” (duela urte gutxi arte “Euskadi Gaztea” irratia) 1990eko martxoan sortu zen EITB komunikazio taldearen altzoan. Euskal irrati publikoetan gazteei zuzendutako edukien gabezia konpontzeko sortu zen nagusiki, hots, haurtzaroa amaitu berri zutenei Radio Euskadi, Euskadi Irratia edo Radio Vitoria-rako zubi- lana egiteko. Bide batez, Euskal Herriko musika ekimen berriei bultzadatxoa emateko ere bai. 3. HIZKUNTZAREN HAUTAKETA “Euskadi Gaztea”k bi programazio ezberdin emititzen zituen lehen urteetan. Gipuzkoa eta Nafarroarako euskaraz (Donostiatik) eta Bizkaia eta Arabarako gaztelaniaz (Bilbotik). Dena den, urte gutxira biak elkartu eta guztia euskaraz emititzen hasi ziren. Gaur egun, ez gaitu harritzen irrati formula euskaraz egin eta entzuteak. Baina, duela 20 urte, erronka izan zen Euskal Herri osoko gazteei zuzendutako euskarazko lehen irratia martxan jartzea. Are gehiago irrati formula euskaraz egiten hastea. Izan ere, landu gabeko irrati-generoa zen: Esapideak, hiztegia, ahoskera… Guztia zegoen sortzeke. Horregatik, “Euskadi Gaztea” gazteentzako euskal komunikabideen artean aitzindari izateaz gain, erreferente ere izan zen, eta oraindik ere bada. Irratiaren logo zaharretako bat Esker mila lan hau egin ahal izateko informazio garrantzitsua eskaini didan “Gaztea”ko koordinatzaile Jon Lamarka-ri.

Transcript of euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara...

Page 1: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

1 1111

,,,, euskara eremueuskara eremueuskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialea komertzialeannnn

Gorka Otaegi Uriya

Kazetaritza, 31

2010-04-26

1. LABURPENA

Molde eta marka ugari apurtu ditu “Gaztea”k bere hogei urteko ibilbidean zehar. Euskaraz irrati

formula egiten zuen lehen irratia izatetik, mundu osoko gazteei interesatzen zaizkien gaiak

euskaraz jorratzera pasa da. Hedabideak jasaten ari diren entzule gazteen galerari bizkarra

emanez, “Multimedia marka” izaten asmatzen ari dela dirudi, horretan ere lehenengoetakoa

izanik. Kritikatua nahiz goraipatua, “Gaztea”k ere badu zer erakutsi. Batez ere, hainbat euskal

komunikabide kinka larrian izango diren aro berri honetan.

2. SORRERA

“Gaztea” (duela urte gutxi arte “Euskadi Gaztea” irratia)

1990eko martxoan sortu zen EITB komunikazio

taldearen altzoan. Euskal irrati publikoetan gazteei

zuzendutako edukien gabezia konpontzeko sortu zen

nagusiki, hots, haurtzaroa amaitu berri zutenei Radio

Euskadi, Euskadi Irratia edo Radio Vitoria-rako zubi-

lana egiteko. Bide batez, Euskal Herriko musika ekimen

berriei bultzadatxoa emateko ere bai.

3. HIZKUNTZAREN HAUTAKETA

“Euskadi Gaztea”k bi programazio ezberdin emititzen zituen lehen urteetan. Gipuzkoa eta

Nafarroarako euskaraz (Donostiatik) eta Bizkaia eta Arabarako gaztelaniaz (Bilbotik). Dena den,

urte gutxira biak elkartu eta guztia euskaraz emititzen hasi ziren.

Gaur egun, ez gaitu harritzen irrati formula euskaraz egin eta entzuteak. Baina, duela 20 urte,

erronka izan zen Euskal Herri osoko gazteei zuzendutako euskarazko lehen irratia martxan

jartzea. Are gehiago irrati formula euskaraz egiten hastea. Izan ere, landu gabeko irrati-generoa

zen: Esapideak, hiztegia, ahoskera… Guztia zegoen sortzeke. Horregatik, “Euskadi Gaztea”

gazteentzako euskal komunikabideen artean aitzindari izateaz gain, erreferente ere izan zen, eta

oraindik ere bada.

Irratiaren logo zaharretako bat

Esker mila lan hau egin ahal izateko informazio garrantzitsua eskaini didan “Gaztea”ko koordinatzaile Jon Lamarka-ri.

Page 2: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

2 2222

4. ZEIN EREMU GEOGRAFIKO DU HELBURU?

Hasieran, “Euskadi Gaztea” Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan entzuten zen irrati

hargailuen bidez. Egun, interneti esker, mundu osoan zehar entzun daiteke “Gaztea” irratia

zuzenean. Baita webguneak eskaintzen dituen eduki eta zerbitzuak erabili ere. Alor horretan ere,

jauzi bat eman du “Gaztea”k. Euskal Herritik Euskal Herrirako egiten zen irrati bat izatetik,

mundu osoko euskaldunentzako multimedia hedabidea izatera pasa baita.

Une honetan, FM bidez EAE eta Iparralde osoan entzuten da. Nafarroari dagokionez, arazoak

dituzte. Izan ere, gobernuen arteko tira-birak direla eta, seinalea ez da eskualde guztietara

iristen. Iruñeako gune batzuetan, Elizondo inguruetan eta Sakanan izan ezik, ia ez da posible

“Gaztea” irrati hargailuan sintonizatzea. Bestalde, Burgos eta Errioxako zenbait zonaldetara ere

heltzen da seinalea, eta, audientzia neurketen arabera (EGM) han ere baditu entzuleak, asko ez

badira ere.

ETB 3ko saioak, LTD bidez ikus daitezke EAEn, Iparraldeko kostaldean eta Nafarroako gune gutxi

batzuetan. Iparraldeko gainerako guneetan, kable bidez edo seinale analogikoaren bidez har

daiteke ETB 3. Nafarroako egoera larriagoa da. Izan ere, foru-gobernua eta Eusko Jaurlaritza ez

dira oraindik ados jarri emisio digitalen finantziazioaren inguruan. Nafarroako gobernuak

kostuak Eusko Jaurlaritzak ordain ditzala nahi du. Eusko Jaurlaritzak, aldiz, dirua bi erakundeek

jartzea eskatzen du. Bitartean, zenbait udal eta ikastola azpiegiturak ordaintzen ari da, bere

zonaldean ETB LTD bidez ikus dadin.

5. ZEIN GIZARTE-TALDE DU HELBURU?

Edukiak 14 eta 24 urte bitarteko gazteentzat egiten dituzte. Dena den, badakite 24 urtetik

gorako entzuleak eta 14tik beherakoak ere badituztela. Ahalik eta gazte gehienengana iristea

dute helburu, inolako mugarik gabe. Baina, bereziki, euskal gazteen erreferentzia izan nahi dute.

Hona hemen, “Gaztea” irratiaren entzuleen profilari dagokionez, CIESek 2009ko bigarren aldiari

buruz kaleratutako datuak (ehunekoetan eta “40 principales”ekoekin alderatuz):

PROPROPROPROFILA:FILA:FILA:FILA:

2ª 20092ª 20092ª 20092ª 2009

Tot.Pobl. Temática C.40 Gaztea

SEXUASEXUASEXUASEXUA Giz. 48,6 47,4 44,0 52,4

Emak. 51,4 52,6 56,0 47,6

ADINAADINAADINAADINA 14-24 11,4 17,9 26,4 31,7

25-44 36,4 53,2 60,5 50,2

45-64 31,0 20,9 10,8 13,9

65+ 21,2 7,8 2,2 4,1

Page 3: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

3 3333

LURRALDEALURRALDEALURRALDEALURRALDEA Araba 14,3 14,0 18,2 10,4

Bizkaia 53,5 56,3 55,4 42,5

Gipuzkoa 32,2 29,7 26,4 47,2

EUSKAEUSKAEUSKAEUSKARARARARA Ulertzen du 22,6 24,6 24,6 16,5

Hitzegiten du 37,9 44,8 44,4 78,1

Ez du ulertzen 39,6 30,6 31,0 5,4

Azpimarratzekoa da “Gaztea”ren entzuleen %78,1 euskal hiztuna dela. Horrek garbi uzten du,

batetik, “Gaztea” ongi iristen dela euskal jendearengana, eta bestetik, euskaldunek ez dituztela

hedabideak militantziagatik kontsumitzen.

6. IKUSENTZULE ETA IRAKURLE KOPURUA

Apirilaren erdialdean hedabideetako arduradunei helarazi zaizkien EGMaren datuen arabera,

“Gaztea” irratia entzunena da EAEn entzuten diren irrati tematiko guztien artean. Lehenbiziko

aldiz lortu du, “40 principales” irratia gainditzea. EITB taldeko gazteen irratiak 89.000 entzule

dituen bitartean, SER taldearen irrati-formulak 84.000 ditu. Gainera, azken urteotan gorakada

nabarmena izan du “Gaztea”ren entzule kopuruak.

Ikus ditzagun tauletan, irratiaren audientziak (iturria:CIES).

OHARRAK:

• Zifrak milakoetan adierazita daude.

• EITBko zuzendaritza nagusiak soilik dituenez, 2010eko lehen aldiko kopuruak ez dira

azaltzen.

GAZTEA irratiaren entzule kopurua GAZTEA irratiaren entzule kopurua GAZTEA irratiaren entzule kopurua GAZTEA irratiaren entzule kopurua 2003200320032003----2009 (astelehenetik igandera)2009 (astelehenetik igandera)2009 (astelehenetik igandera)2009 (astelehenetik igandera)

EAE EAE+Naf

2003 59 62

2004 55 61

2005 59 62

2006 50 53

2007 63 67

2008 62 67

2009200920092009 90 97

Iturria: CIES

Iturria: CIES

Page 4: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

4 4444

Argi dago, “Gaztea” irratiaren entzule kopurua gora egiten ari dela etengabe. Azken datuen

ondoren, “40 principales”i ateratzen dioten alde hori mantentzen saiatuko dira.

eitb.com/gaztea atariari dagokionez, “Nielsen” enpresak ateratako 2010eko urtarrileko datuen

arabera, 66.893 bisita izan zituen hil horretan. Erabiltzaile horiek 337.789 orrialde ikusi zituzten.

Datu horiei 58.913 “stream”ak gehitu behar zaizkie (zuzeneko irrati nahiz telebista emisioak

internet bidez jarraitu zituzten erabiltzaileak).

7. NOLAKO KOMUNIKAZIO PRODUKTUAK ESKAINTZEN DITUZTE?

Edukiei dagokienez, “Gaztea”k hiru aldi nagusi izan dituela esan dezakegu. Lehena, sorrera eta

finkatzearena izan zen (bi emisorak bateratu, irrati formularen oinarriak ipini…). Berehala etorri

zen bigarrena, irratiko arduradunak ohartu zirenean Euskal Herri osoko gazteentzako irrati

bakarrak musikaz gain, beste zerbait ere eskaini behar zuela. Ahalegin horretan sortu ziren

GAZTEA GAZTEA GAZTEA GAZTEA LURRALDEKALURRALDEKALURRALDEKALURRALDEKA

ARABAARABAARABAARABA 99999999 00000000 01010101 02020202 03030303 04040404 05050505 06060606 07070707 08080808 09090909 ASTELEHEN-OSTIRAL 4 5 5 3 5 5 7 7 4 3 9999

LARUNBATA 4 2 3 3 3 4 5 7 10 2 4444

IGANDEA 4 4 2 2 4 3 5 3 2 3 9999

GUZTIRA 4 5 4 3 5 4 6 6 5 3 9999

BIZKAIABIZKAIABIZKAIABIZKAIA 99999999 00000000 01010101 02020202 03030303 04040404 05050505 06060606 07070707 08080808 09090909 ASTELEHEN-OSTIRAL 33 20 33 24 26 25 23 18 27 25 43434343

LARUNBATA 11 19 15 19 18 17 21 25 22 25 35353535

IGANDEA 16 11 15 13 14 20 14 13 23 19 18181818

GUZTIRA 28 18 28 21 23 23 22 18 26 24 38383838

GIPUGIPUGIPUGIPUZKOAZKOAZKOAZKOA 99999999 00000000 01010101 02020202 03030303 04040404 05050505 06060606 07070707 08080808 09090909 ASTELEHEN-OSTIRAL 28 35 32 32 34 31 35 30 35 39 46464646

LARUNBATA 23 24 20 17 27 30 25 17 24 31 48484848

IGANDEA 18 8 12 22 17 12 15 18 26 17 25252525

GUZTIRA 26 30 27 28 31 28 31 26 32 35 43434343

RANKING IRRARANKING IRRARANKING IRRARANKING IRRATITITITI FORMULAFORMULAFORMULAFORMULAKKKK

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009200920092009

CADENA 40 145 130 149 119 126 133 129 151 161161161161

GAZTEA 59 53 59 55 59 50 63 62 90909090

CADENA 100 56 45 29 33 33 34 35 52 75757575

KISS 53 72 71 51 52 46 55555555

DIAL EUSKADI 15 12 19 22 26262626

Eitb MUSIKA 4 5 14 11 19 26 21 17 23232323

M80 25 33 33 25 20202020

Iturria: CIES

Page 5: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

5 5555

Klaudio Landaren “Prime time”, Dani Arizalaren

“Hi bizi haiz hi!”, Edurne Garmendia, Itziar

Alduntzin eta beste hainbaten “Salgai”, Andoni

Mutiloaren “Party Gaztean”… Saio hauetan

sexualitateaz, kulturaz, txutxu-mutxuez… modu

fresko, alai, eta, aldi berean, profesionalean hitz

egiten zuten. Bestalde, entzuleekin egiten ziren

atalek garrantzia handia zuten: Lehiaketa

umoretsuak, lagunak eta planak egiteko

tarteak… Parte-hartze ikaragarria lortu zuten.

“Euskadi Gaztea” musikazaleentzako irrati bat izateaz gain, Euskal Herriko gazteentzako irrati bat

izatea lortu zuten. Baina, interneten agerpenak gauzak zeharo aldatu zituen. Chat-en,

bilatzaileen, web orrialdeen… hedakuntzak irratiari esparru hori kendu zion. Baita aukera berriak

eman ere. Puntu horretan erein zen gaur egungo “Gaztea”ren hazia. Webgunearen sorrerarekin,

“Euskadi gaztea” “Egaztea” bihurtu zen, eta atal interaktibo eta tematiko ez musikal gehienak

webgunera pasa ziren. Irratia hirugarren aroan sartu zen, multimedia izaera duen marka

bihurtuz. ETB 3ren sorrerak bultzada garrantzitsua eman zion proiektuari, “Gaztea”ren telebista

saioak ugalduz. Ondorioz, gaur egun ezin da esan Gaztea irratia denik. Irratia ere bada, baina

baita telebista eta webgunea ere. Ikasturte honen hasieran, gainera, sare sozialetan sartu dira

“Gaztea”ko hainbat saio.

Hauek dira, une honetan, “Gaztea”k eskaintzen dituen eduki nagusiak:

• Irratiz:

o Eguneko ordurik gehienetan, irrati-formula.

o Astelehenetik ostiralera, goizez, “Dida” magazina: Umorea, musika, informazioa,

atal tematikoak… Guztia errealizazio bizi eta freskoarekin.

o Iluntzero, musika saio espezializatuak. Formula komertzialetik ateratzen direnak

edo musika estilo zehatz bati eskainiak.

o Asteburu goizetan “Top gaztea” zerrenda. Entzuleen bozketek erabakitzen

dutena.

• Telebistaz (ETB 3):

o “Gaztea klip” bideoklipen saioa.

o “Gaztea live”: Talde garrantzitsuen Euskal Herriko kontzertuak grabatu eta

eskaintzen dituen saioa.

o Bereziak: BBK Live bezalako jaialdien eta bestelako ekitaldi garrantzitsuen

jarraipenak.

Irratiaren estudio nagusia (Donostia)

Page 6: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

6 6666

• Internetez (www.eitb.com/gaztea ataria eta sare

sozialak):

o Irrati eta telebistako saioak entzun, ikusi

eta deskargatzeko aukera

o “Dida”, “B aldea” eta “Top Gaztea” saioen

“tuenti”, “facebook” eta “twitter” guneak.

o Bideoklip eta abesti berriak

o Musika albisteak

o Modaren inguruko kontuak

o Elkarrizketak

o Blogak: Sexualitatea, “Gaztea live”…

o Pod cast-a

o Irrati eta TBko edukiei buruzko

informazioa

o Lehiaketa eta zozketak

o …

• Bestelako ekimenak:

o Maketa lehiaketa (91tik), Gaztea sariak

(98tik), EHko dantzalekuetan egiten

dituzten Global Funk festak, “Gaztea

gaua”k festarik garrantzitsuenetan,

kontzertuak…

8. ZEIN HIZKUNTZA EREDU HEDATU NAHI DU?

Euskal Herri osorako lan egiten dutenez, euskara batua

erabiltzen dute, orokorrean. Nahiz eta irratiko esatariei

lizentziatxo batzuk ere ematen zaizkien beren euskalkian

hitzen bat edo beste esateko (Itziar Alduntzin eta Ilaski

Serrano izan ziren Gazteako gipuzkeraren hegemonia

apurtzen lehenengoetakoak).

Arazoak, erregistroaren erabileran sortzen dira. Argi dago

gazte hizkera erabili behar dutela. Baina, euskarak ba al

du gaztelaniatik eratorri gabeko gazte hizkerarik?

eitb.com/gaztea

Page 7: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

7 7777

Galdera horri erantzuna eman eta, bide batez, esatariek irratian erabili beharreko euskarari

buruz hausnarketa bultzatzeko asmoz, 2005ean, Kike Amonarriz eta Joxerra Gartziak urtebeteko

ikerketa lana egin zuten “Euskadi Gaztea”ko esatariekin.

Lanaren balantze-txostenean irakurri daitekeen bezala, “Euskadi Gaztea”k zeregin oso

garrantzitsua du euskal gazte hizkeraren sorreran: Erreferente izatea. Izan ere, lanaren nondik

norakoak biltzen dituen txostenean irakur daitekeenez,

“…helburu dugun gazte-euskara hori asmatu egin behar baita neurri batean. Etxe-kaleetan sortu

ohi da berez gazte-hizkera, baina etxe-kaleek kale egiten dute euskal herri gehienetan, egiteko

horri dagokionez behintzat. Eskolak, berriz, (…) bere mugak ditu hizkuntzaren alderdi ludiko-

gozagarriak lantzeko orduan (…) Gauzak horrela, nekez aurkituko dugu gazte-euskararen

arazoari aurre egiteko “Euskadi Gaztea” baino tresna hoberik”.

AMONARRIZ, KIKE eta GARTZIA , JOXERRA, “Euskadi gaztea. Hizkuntza hobekuntzarako proiektua (2005eko udazkeneko lanen

balantze-txostena)”, Tolosa-Donostia, 2006ko urtarrila (4. or.)

Hori lortzeko, lehenik, irratiko esatarien jarduna aztertu zuten grabazioen bidez; Donostiako

estudioan bertan zuzenekoak behatuz; grabazioak, laginak eta “jingle”ak entzunez… Ondoren,

esatariekin astero eta zuzendaritzarekin hilero bilduz, ahulgune eta indar-guneak detektatu,

akatsen konponbideak erabaki eta, guztien iritziak kontuan izanik, jarraitu beharreko pausu

batzuk atera zituzten.

Laburbilduz, euskararen kalitatea zaintzeko, erdararen erabilera arau zehatz batzuen bidez

mugatzeko (sms eta entzuleen deietan, fikziozko pertsonaietan, elkarrizketetan, grabazioetan…),

estilo-liburu bat sortzeko eta esatarien kezka linguistikoak argitzeko zerbitzu bat sortzeko lehen

urratsak proposatu ziren.

Urteek aurrera egin ahala, koordinatzaile aldaketa tarteko, argi ikusi da ikerketa haren zenbait

ondorio kontuan hartu direla, eta beste hainbat ez. Horrek ezinegona sortu du, besteak beste,

ikerketa hura egin zutenen artean. Kontuan izan diren ondorioen artean, esatarien euskara

aholkulariaren figura sortzearena dago. EITBko euskara zerbitzuak “Gaztea”ko euskara kontuez

arduratzen den kide bat du. Horrek, grabatutako material guztien gidoiak gainbegiratzeaz gain,

akatsak egiten dituzten esatariei aholkulari lanak egitea proposatzen die, beraien saioak entzun

eta egindako akatsen konponbideak elkarrekin adosteko. Hala ere, badira zenbait esatari

gainbegiratze hauek eta aholkulariaren figura begi onez ikusten ez dituztenak.

Page 8: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

8 8888

9. ZER EKARPEN EGIN DIO EUSKARAREN GARAPENARI ETA NORMALIZAZIOARI?

“Euskadi Gaztea”k oso modu argian egin du euskara zuzenaren eta euskara egokiaren arteko

bereizketa. Gaur egun, euskal kazetari edo kazetari-gai orok daki euskara zuzena ez dela beti

euskara egokia. Genero, entzule, gai… bakoitzak bere hizkera behar duela gogoratzea txorakeria

izan liteke gaur egun. Baina, “Euskadi Gaztea” sortu zenean (duela 20 urte) euskaraz emititzen

zuten irratiek zerabilten eredua urrun zebilen “Euskadi Gaztea”ren hizkera fresko, zuzen eta

arinetik. Hedabideek garrantzia euskara jasoa eta gramatikalki zuzena egiteari ematen zioten

garaian, “Euskadi Gaztea”k moldeak apurtu zituen, gazteei zuzena eta gertukoa egiten zaien

hizkeran hitz eginez. Natural, espontaneo eta gidoirik gabe aritzen dira esatariak.

Atal interaktiboen kasua ere esanguratsua da. Hona hemen “Eingo al deu?” sexualitate blogaren

adibidea. Izenetik hasita, irakurleak lagunarteko hizkera ez formala erabiliz, euskaraz eta

sexualitateaz hitz egiten jartzen dituen tartea (ez da gutxi). Irakurle batek bidalitako mezuaren

zati honek argi islatzen du zertaz ari naizen:

“Erabat preokupatuta nao ta ia enekin ze

in. Oaindik ez det sexuik praktikatu, baino

azken hilabeten bi aldiz saiatu naiz mutil

batekin ta ezin izan det egin. Zakila

sartzen saiatu danen, geatzeko eskatu

behar izan diot min haundia emate

zialako.

Beatzakin baita ta gauza berdina.

Azkenekon berriz saiatu ta kriston minakin

odol pixkat atera zitzaiten. Urrengo

egunen minakin eon nitzen ta gañea

goizen pixa iteakon odol pixkat atea

zitzaiten.

Eztakit ze pentsatu, gañea tenporadak

izateitut azkure haundia eukitzetela, ta pixa iteakon erretasuna sentitzetela. Eztet inungo sexu

motaik praktikau…”

Hizkera “gaztea” erabiltzen aitzindaria izateaz gain, irrati formula komertziala (generoak

eskatzen dituen errealizazio eta hizkera moldeekin) lantzen hasi zen lehen euskal irratia izan zen.

“Euskadi Gaztea”k euskal irrati-formula sortu zuen. Ametsa gauzatzeko hainbat bilera eta

eztabaida egin zituzten, dena baitzegoen egiteke. Euskaraz jorratu gabeko esparru batean

“Eingo al deu?” sexualitate bloga

Page 9: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

9 9999

aitzindari izateak lan eskerga eskatzen du, “Euskadi Gaztea”ko hasierako langileek egin zutena

bezalakoa.

EITBko irrati gazteak euskararen unibertsoa zabaldu du. Euskara gauza “moderno”, berritzaile

eta apurtzaileekin lotuz (nola adjektibatu, bestela, Klaudio Landak egiten zuen “Prime time”

saioa bezalakoak?). Europako gazte guztiei interesatzen zaizkien gai eta arazoak euskaraz

jorratzeak, hizkuntzak zuen hutsune bat betetzen du.

“Gaztea” euskararen plastikotasunari probetxua ateratzen ahalegintzen da. Hau da, hizkuntza

estetikoki lantzen du erakargarri bihurtuz. Irratiko hautaprobetan esatari berri bat hartu orduko,

argi esaten diote arduradunek, esaten dena bezain garrantzitsua (edo garrantzitsuagoa) dela

NOLA esaten den. “Gaztea”ko esatariak hizkuntzaren erakargarritasunaz baliatu behar du

entzulea harrapatzeko. Emozioak transmititu behar ditu (alaitasuna, bizitasuna, gaztetasuna…)

entzulea era “naturalean” erakarriz. Gaztea jarraitzen duen jende gehienak ez du militantziagatik,

euskal komunikabideak bultzatzeagatik… jarraitzen. Besterik gabe atsegin zaiolako baizik.

Fermin Etxegoienen “Neurona eta zeurona” liburuan, euskal komunikabideek biziraun nahi

badute, bide hori jorratu beharko dutela aipatzen da. Eta audientziek hori baieztatzen dute,

euskal komunikabideen akabera “euskadigazteizatzetik” etorriko dela dioten kazetarien kontra.

Kuantitatiboki, hedabide klasikoen audientzia gainbehera doan garaian (bereziki, gazteen

artean) 14 eta 24 urte bitarteko euskarazko hedabide batek lidergoa lortzea ez da euskal

hedabide askoren eskuetan dagoen zerbait. Inguruko erdal hedabideen artean ere, gutxi dira

azken aldian audientzia hain nabarmen hobetu dutenak.

Beharbada, aurreko puntua argitzen lagundu dezakeen arrazoia, “Gaztea”, euskarazko

komunikabideen artean, “multimedia marka” formatua ondoen erabiltzen duen hedabidea dela

da. Baita gure inguruko beste hizkuntzetako hedabideekin alderatuz ere. Gaur egun ezin da

esan “Gaztea” irratia denik, ezta telebista edo webgunea ere. Hori dena baita aldi berean.

Hedabideak jarraitzen dituzten gazteek internetez entzuten dute irratia, bideo bat ikusi eta

lagunekin “chateatzen” duten aldi berean. Guztia ordenagailutik mugitu ere egin gabe.

Hedabideen krisiaren irtenbidea hortik etorriko dela dirudi. Egitura eta euskarri zurrun klasikoak

“Gaztea” irratiko lantaldea

Page 10: euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea … · 2010-05-05 · 11111,,,, euskara eremueuskara eremu komertzialea komertzialea komertzialean nnn Gorka Otaegi Uriya Kazetaritza,

10 10101010

alde batera utzi, multimedia bihurtu eta besteengandik bereizten diren hedabideek lortuko dute

bizirautea. Egoera horretan, euskal hedabide bat ondo kokatuta egoteak, hizkuntzari bultzada

ematez gain, euskarazko beste hedabideek etxeko erreferente bat izatea eragingo luke. Alegia,

bidea eginda aurkituko luketela.

Euskarazko hedabideen eskaintza handitzen ere laguntzen du “Gaztea”k. 20 urteren ondoren

ere, ez baitago horrelako beste hedabide “komertzialik”.

Asko ados ez dauden arren, “Gaztea”k betidanik bultzatu du euskal kulturgintzaren zati

garrantzitsua den euskal musika. Irrati formulan, euskal musika bestelako musika

komertzialarekin homologatu du. Ondorioz, euskal musika soilik jartzen duen saio bati noiz

entzungo ez luketen hainbat gaztek “Ken 7”, “Seiren” edo “Kerobia” bezalako taldeen musika

ezagutu dute.

“Gaztea”ri komertziala izatea leporatzen dio zenbaitek, mespretxatzeko intentzioarekin. Baina,

“Gaztea” harro dago euskaraz hedabide komertzial bat egitea posible dela demostratu duelako.

Argi utziz, euskara bera ere komertziala izan daitekeela.

“EITB kultura”k “Gaztea”ren hogei urteetako ibilbideari eta lan honetan jorratu ditudan hainbat

gairi buruz egindako bideo-erreportaje bat ikusi nahi izanez gero, egin klik esteka honetan:

http://www.eitb.com/bideoak/gaztea/gazteak-20-urte/osoa/387891/gaztea-irratiaren-20-urtetako-ibilbidea/