Euskaltzaindia, 2011 LEIOAKO LEKU-IZENAK...ARGITALPENAREN EGILEAK: Mikel Gorrotxategi Iratxe Lasa...
3
ARGITALPENAREN EGILEAK: Mikel Gorrotxategi Iratxe Lasa Goizalde Ugarte 1. Euskal Herriko udalen izendegia Euskaltzaindia, 2011 2. Leioako leku-izenak Euskaltzaindia, 2011 LEIOAKO LEKU-IZENAK EUSKALTZAINDIA REAL ACADEMIA DE LA LENGUA VASCA ACADÈMIE DE LA LANGUE BASQUE La labor de Onomástica de Euskaltzaindia tiene como finalidad el estudio de los nombres, tanto antropónimos (nombres de pila, apellidos...) como topónimos (mayores, menores, exónimos, callejeros, oicónimos...). Tras recoger, clasificar, analizar y establecer la forma normativizada de los nombres, Euskaltzaindia considera imprescindible darlos a conocer, a fin de que las formas correctas vayan implantándose en el uso habitual, al igual que ocurre en toda lengua normalizada. Ese es el objetivo de la presente colección IZENAK. Le travail d’Onomastique d’Euskaltzaindia a pour but l’étude des noms, aussi bien des anthroponymes (prénoms, noms de famille...) que des toponymes (principaux, secondaires, exonymes, noms de rue, noms de maison...). Après les avoir répertoriés, classés, analysés et établis selon les normes, Euskaltzaindia considère indispensable de les faire connaître, afin de favoriser l’emploi habituel des formes correctes, comme c’est le cas de toutes les langues normalisées. Voilà l’objectif de cette collection IZENAK. The main aim of Euskaltzaindia’s Onomastic work is the research of basque names that are classified in proper nouns (names of persons, surnames...) and place names (main and minor toponyms, exonyms, street names, house names...). After collecting, classifying, analizing and deciding the standardized form of those names, Euskaltzaindia considers it is a must to announce them, so that the correct forms are adopted in the every-day use as it happens with any standardized language. That is the purpose of this IZENAK collection. LEIOAKO LEKU-IZENAK Euskaltzaindiaren Onomastika lanak euskal izenen ikerketa du helburu, bai antroponimoena (ponte izenak, deiturak...) bai toponimoena (toponimia nagusia, txikia, exonimia, kale izendegiak, etxe izenak...). Izen horiek bildu, sailkatu, ikertu eta arautu ondotik, beharrezkotzat jotzen du Euskaltzaindiak izenen forma zuzenak plazaratzea, euskararen erabileran eta normalizazioan eragina izan dezaten. Hori da, hain zuzen ere, IZENAK bilduma honen xedea. 2 I ZENAK B ILDUMA I ZENAK B ILDUMA I ZENAK B ILDUMA IZENAK BILDUMA
Transcript of Euskaltzaindia, 2011 LEIOAKO LEKU-IZENAK...ARGITALPENAREN EGILEAK: Mikel Gorrotxategi Iratxe Lasa...
ARGITALPENAREN EGILEAK:Mikel GorrotxategiIratxe LasaGoizalde Ugarte
1. Euskal Herriko udalen izendegiaEuskaltzaindia, 2011
2. Leioako leku-izenakEuskaltzaindia, 2011
LEIOAKO LEKU-IZENAK
E U S K A LT Z A I N D I AREAL ACADEMIA DE LA LENGUA VASCA
ACADÈMIE DE LA LANGUE BASQUE
La labor de Onomástica de Euskaltzaindia tiene como finalidad elestudio de los nombres, tanto antropónimos (nombres de pila,
apellidos...) como topónimos (mayores, menores, exónimos, callejeros,oicónimos...). Tras recoger, clasificar, analizar y establecer la forma
normativizada de los nombres, Euskaltzaindia considera imprescindibledarlos a conocer, a fin de que las formas correctas vayan implantándose
en el uso habitual, al igual que ocurre en toda lengua normalizada.Ese es el objetivo de la presente colección IZENAK.
Le travail d’Onomastique d’Euskaltzaindia a pour but l’étude desnoms, aussi bien des anthroponymes (prénoms, noms de famille...) quedes toponymes (principaux, secondaires, exonymes, noms de rue, noms
de maison...). Après les avoir répertoriés, classés, analysés et établisselon les normes, Euskaltzaindia considère indispensable de les faireconnaître, afin de favoriser l’emploi habituel des formes correctes,
comme c’est le cas de toutes les langues normalisées.Voilà l’objectif de cette collection IZENAK.
The main aim of Euskaltzaindia’s Onomastic work is the research ofbasque names that are classified in proper nouns (names of persons,surnames...) and place names (main and minor toponyms, exonyms,
street names, house names...). After collecting, classifying, analizing anddeciding the standardized form of those names, Euskaltzaindia considersit is a must to announce them, so that the correct forms are adopted in
the every-day use as it happens with any standardized language.That is the purpose of this IZENAK collection.
LE
IOA
KO
LE
KU
-IZ
EN
AK
Euskaltzaindiaren Onomastika lanak euskal izenen ikerketa du helburu,bai antroponimoena (ponte izenak, deiturak...) bai toponimoena
(toponimia nagusia, txikia, exonimia, kale izendegiak, etxe izenak...).Izen horiek bildu, sailkatu, ikertu eta arautu ondotik, beharrezkotzat
jotzen du Euskaltzaindiak izenen forma zuzenak plazaratzea, euskararenerabileran eta normalizazioan eragina izan dezaten.
Hori da, hain zuzen ere, IZENAK bilduma honen xedea.
2
I Z E N A K
B I L D U M A
I Z E N A K B I L D U M A
I Z E N A K B I L D U M A
IZENAKBILDUMA
43GAUR EGUNGO AUZOAK
Sestao Aketxetik
Ibaiondo izena berria da Leioan eta auzoa baino lehen futbol zelaia zen. XX .men dean ohikoa izan zen Euskal Herrian izen berriak sortzeko -ondo eta -aldeposposizioak erabiltzea.
El nombre Ibaiondo es nuevo en Leioa y antes de nombrar un barrio se llamó así elcam po de fútbol. En el siglo XX en Euskal Herria era muy común usar posposiciones como-ondo o -alde para crear nuevas palabras.
Lamiako izena ere XIX. mende erdian dokumentatu dugu lehenengoz, aurrekoabezala. Gaur egun jende askorentzat Lamiako Leioako auzoa bada ere, izatez Ge -txo ko zati bat ere bada. Santa Ana baseliza dagoen ingurua, Lamiakoko zati batbaino ez da. Getxoko inguru hori hiritartzeak izenak bereiztea ekarri zuen, jato-rrizko Lamiako zokoratuz.
Lamiako izenean Barandiaranen ustez lamia hitza dago, ‘lamien lekua’ esan na-hiko luke. Ez dirudi oker ibiliko zenik, gogoan hartzen badugu lamia pertsonaiamitologikoak erreka inguruan bizi direla eta auzoa erreka eta ibai batez inguraturikdagoela. Lamiak, edo laminak, emakume ederrak ziren eta ibai handietan edo itsasondoan arrain buztana zuten; barruko aldean, berriz, ahate oinak.
Truebak 1851n argitaratu zuen Libro de los Cantares liburuan izen honen etimoaargitzen du “El canto de Lamia” ipuinean. Gertaera Ondizko nekazari bati bildu zioladio idazleak. Prudentzia izeneko andre bat Ignazio semea noiz itzuliko zain zegoeneta Deustu gaineko Berriz auzotik semearena izan zitekeen itsasontzia ikustean ari-neketan joan zen erreka ondora eta Ondiz inguruko paduran ito zen, hurrean. Or-dutik deitzen ei zaio Lamiakoko plaia lamiaren kantu gozoa entzuten den leku honi.
XX. mendearen hasieran “Viuda de Máximo Aguirre e hijos” elkarteak kiroldegia,zalditegia, futbol-zelaia eta poloan aritzeko zelaia eraiki zituen. Zelai horretan arituzen garai batean Athletic Club taldea. XX. mendearen hasieran aireportu moduan era -bili zen eta lehenengo lurrartzea 1914ko urrian egin zuen Juan Pombo Ibarra jaunak.
Industrializazioak eragindako hirigintza garapenak zuzenean eragin zion Lamiakoauzoari eta udalerriko industria nagusia gune honetan kokatu zen, besteak beste, La-miakoko beira lantegia (Vidriera) edota Delta bezalako lantegiak izan ziren bertan.
44LOS BARRIOS HOY
Gerra hasi zenean, garaiko Euzko Jaurlaritzak erositako Bristol Bull-Dog abioi za -ha rrak izan ziren bertan, ingeles boluntarioek gidatuta. Geroago, hauek ordezkatzekoGregori Tjor-en aginduetara zegoen errusoen eskoadrila bi egon ziren I-15 abioizhornituta.
Errusoak joan zirenean, Gloriosak (Espainiako Errepublikaren Aire Armada) hartuzuen lekua Felipe del Ríoren aginduetara. Lamiako gainean borrokatu eta hil zen ai -pa tutako pilotua 1937ko apirilaren 22an. Goian Bego Felipe jauna betiko hegaldian.
El nombre Lamiako, al igual que el anterior, también se documenta por primera vez amediados del siglo XIX. Aunque hoy en día para mucha gente Lamiako sea un barrio deLeioa, de por sí, también es parte de Getxo. La zona en la que hoy está la ermita deSan ta Ana no es más que una parte de Lamiako. Urbanizar esa zona supuso diferenciarlos nom bres y Lamiako quedó restringido a Leioa.
Según Barandiaran en el nombre Lamiako está la palabra lamia, y significaría ‘lugarde lamias’. No parece que estuviera equivocado si tenemos en cuenta que la lamia esun personaje mitológico que vive en las orillas de los ríos y que el barrio esta rodeadopor un río y la ría. Las lamias eran mujeres hermosas que cerca del mar o grandes ríos te-nían cola de pez, y en el interior, en cambio, tenían pies de pato.
Trueba en 1851 en el Libro de los Cantares explica este étimo en el cuento El canto deLamia. Cuenta el escritor que el suceso se lo contó un labrador de Ondiz. Al parecer, unamujer llamada Prudencia estaba esperando la llegada de su hijo Ignacio y desde el barrioBerriz que está encima de Deustua vio llegar el que podía ser el barco de su hijo. Entoncesfue corriendo al lado del río y se ahogó en la marisma cercana a Ondiz. Desde aquel mo-mento llaman Lamiakoko plaia a este sitio en el que se oye el dulce cantar de la lamia.
A principios del siglo XX, la sociedad “Viuda de Máximo Aguirre e hijos” construyó unpo lideportivo, una caballeriza, un campo de fútbol y un campo para jugar al polo. Duranteun tiempo el Athletic Club jugo ahí sus partidos.
Posteriormente, fue usado como aeropuerto y el primer aterrizaje lo hizo el señor JuanPombo Ibarra en octubre de 1914.El desarrollo urbanístico originado por la industrializaciónafectó directamente al barrio de Lamiako donde se asentó una importante zona industrial,entre otros, la fábrica de vidrio de Lamiako (Vidriera) o fábricas como Delta.
Al comienzo de la guerra, el Gobierno Vasco compró unos viejos aviones Bristol Bull-Dog que fueron tripulados por voluntarios ingleses hasta que fueron sustituidos por dos es-cuadrillas rusas a las órdenes de Gregori Tjor con aviones I-15.
Cuando se fueron los rusos, el lugar lo tomó la Gloriosa (Fuerzas Aéreas de la RepúblicaEspañola) a las órdenes de Felipe del Río. El piloto luchó y murió el 22 de abril sobre La-miako. Que la muerte le depare un vuelo sin fin.
