•Basajaun basoan bizi den izakia da. •Gizakiaren aurretik nekazaritza ezagutzen

zuen eta hainbat gauza erakutsi omen zizkion: zerra gaztainondoaren hostoa bezalakoa dela; boluaren ardatza haltzaren zuraz egin behar dela; burdina soldatzeko lohia erabil daitekeela.

• Tena, Anso eta Broto haranetan, euskal toponimia gordetzen duten lekuak. Bertan Basajarau, Bonjarau edo Bosnerau izena ematen diote.

•Iratxoak euskal mitologiako pertsonaiak dira.• Bere ira aurrizkia euskarazko Iratzetik omen dator eta txikitasuna adierazten duen txo atzikiaz osatzen da.•Euskal sinesmen zahar baten arabera, iratxoak San Joan Gauean iratzeek edo garoek emandako hazitik sortzen omen dira. •Neurri txikiko izaki mitologikoa da. • pertsonai hau Euskal Herrian osoan edaturik dago,bai iparralde nahiz hegoalde.• Iratxe emakumezko izenarekin nahasten dute, halere bi izenek ez dute batere zerikusirik, Iratxe izena Nafarroako Iratxeko Monastegian baitu bere jatorria eta Iratxok berriz pertsonaia mitologikoan.

• Lamia Euskal Mitologiako izakia da. • Lamiak, laminak edo amilamiak erreka zuloetan egoten dira. ilea urrezko orraziaz orrazten. •Ahate oinak dituzte eta gizakumeak liluratuta lagatzen dituzte. •Kostaldean, lamiak gerritik behera arrain dira eta itsaslamia izena dute.

•Olentzero Euskal Herrian Eguberria iragartzen duen pertsonaia da.

•Eguberriaren bi zentzuetan: neguko solstizioa, betidanik; eta Jesusen etorrera, kristautasuna ezarri zenez geroztik.

•Tradizio batzuetan, bizirik iraun duen azken jentila da, basajaun eta basandererekin batera.

• Otsagin abenduaren 27an ospatzen da.