Euskal Hezkuntza Sistemaren Diagnostikoa · 4.2 Baliabideen adierazleak 4.3 Emaitzen adierazleak 5....

Euskal Hezkuntza Sistemaren Diagnostikoa

Hezkuntza Saila 2019ko Ekaina

1

Aurkibidea

1. Aurkezpena 2. Hezkuntza-diagnostikorako erreferentzia-esparrua

2.1 Erreferentziazko esparru arauemailea

2.2 Erreferentziazko esparru teorikoa

2.3 Erreferentziazko informazio- eta ebaluazio-sistema

3. Euskadiko eskola-ingurunearen analisia 3.1 Eskola-sistemako ikastetxeak

3.2 Ikasleen eskolatzea

3.3 Irakasleak ikastetxeetan

3.4 Zerbitzu osagarrien erabilera

4. Hezkuntza-sistemaren adierazle nagusien analisia 4.1 Testuinguruaren adierazleak

4.2 Baliabideen adierazleak

4.3 Emaitzen adierazleak

5. Hezkuntza-politikaren esparru estrategikoei buruzko analisia 5.1 Sistema modernizatzea, ekitate eta bikaintasun handiagoa lortzeko

5.2 Bizikidetza positiboa eskola inklusiboan

5.3 Elebitasuna hezkuntza eleanitzaren sisteman

6. Hezkuntza-inbertsioaren analisia 6.1 Aurrekontua gauzatzearen analisia kapituluka

6.2 Aurrekontua gauzatzearen analisia programaka

6.3 Ikastetxeetako gastu publikoaren analisia

7. Laburpena 8. Eranskinak

8.1 Hezkuntza-adierazleen konparazioa

8.2 Emaitzen analisia

2

1. Aurkezpena

Euskal hezkuntza-sistema gure ondorearen zati bat da. Gure legegintzaldiaren

hasieratik, Hezkuntza herrialde-mailako erronkatzat defendatu dugu, hezkuntza-

komunitate osoari eragiten digun erronka kolektibotzat. Hala, Eusko Jaurlaritzak,

bere XI. legegintzaldian, lehentasunezko jardun-ardatz gisa jaso du Hezkuntzaren

esparrua. Horrelaxe aintzatesten da esplizituki Hezkuntza, giza-oreka bermatzen

duen bikaintasunezko hezkuntza bat jaso baita giza garapenarekin,

gizarteratzearekin, berdintasunarekin eta zerbitzu publikoekin lotutako Oinarrian.

Ildo horretatik, legegintzaldi honetarako herrialde-mailako 15 helburuen artean,

eskola-uzte tasa % 8 azpitik jartzea dago. Bestalde, ildo beretik, gobernu-programa

eta Nazio Batuen Agenda lotzen dituen Agenda 2030 Euskadik Garapen

Jasangarrirako 4. helburutzat jasotzen du kalitatezko hezkuntza inklusiboa eta

ekitatiboa bermatzea eta pertsona guzientzat etengabe ikasteko aukerak sustatzea.

Etengabe aldatzen ari den testuinguru honetan, indar eraldatzaile horri eusteak

eskatzen du inertziak gainditzea eta gara berrietara egokitzeko bidea emango

diguten ekimen indibidual eta kolektiboak garatzea. Garai berri hauetan premia

berri eta aldakorrak ditugu, konfigurazio eta parametro sozial berriak, eskuragarri

dagoen informazio eskerga, ezagutza partekatua, irakasteko metodo berriak eta

ikasteko era berriak.

Legegintzaldiaren hasieratik, gobernuak adierazi zuen aldaketa horiek baterako

gogoeta eta ikuspegi desberdinen egokitzapena eskatzen zuela euskal hezkuntza-

komunitatearen aldetik. Helburu horrekin, hezkuntza-hitzarmenerako prozesu bat

bultzatu genuen. Prozesu horrek komunitate osoa inplikatu behar zuen eta lege

berrirako adostasun-oinarritzat balio behar zuen. Arau berriak aukera eman behar

digu gure hezkuntza-sistemaren oraingo eta etorkizuneko erronkei modu malguan

eta berritzailean erantzuteko. Ezin konta ahala pertsona, kolektibo eta

erakunderen ekarpenak entzun ondoren, baita Euskadiko Eskola Kontseiluarenak

eta Eusko Legebiltzarrarenak berarenak ere, emaitza izan zen “Hezkuntzaren

aldeko Akordioa” izenburua daraman dokumentua onartzea.

Lege berria landu aurreko analisi- eta eztabaida-helburu banaezin berarekin,

Sailean diagnostiko-ariketa bat bideratu dugu, gure hezkuntza-sistema ikuspegi

global, zorrotz eta eguneratu batetik ulertu ahal izateko. Badakigu gure hezkuntza-

sistema ibilitako bidearen gainean eraikitzen joan dela, lehendik eraikitakoaren

gainean. Oinarri sendoa eta finkatua dugu abiaburu, eta, Hezkuntzan aldaketek

bereizgarri duten zerbait baldin badago, denbora behar dutela da hori. Horregatik,

etorkizunari eta lege berri bati aurre egiteko helburuarekin, beharrezkoa dugu

diagnostiko bati ekitea. Diagnostiko horrek, gure hezkuntza-sistemaren

3

berezitasunak aintzat hartuta, analisi eta datu objektiboak ekarri beharko ditu

haren egoeraren eta etorkizunerako erronken inguruan.

Jarraian aurkezten dizuedan txostenean bildutako analisi diagnostikoa

erreferentzia-esparru zehatz batean dago oinarrituta. Hasieran, hezkuntza-

politikaren arau-aurrekariak aztertzen dira eta gure eskola-sistemaren osagai

nagusien argazki eguneratua aurkezten da. Ondoren, hezkuntza-adierazle nagusien

analisian geratzen da eta gure hezkuntza-sistemaren esparru estrategikoetan

sakontzen du. Azkenik, hezkuntza inbertsioaren analisia eskaintzen du.

4

2. Hezkuntza-diagnostikorako erreferentzia-esparrua

2.1. Erreferentziazko esparru arauemailea

Euskadiko Estatutuak Hezkuntzaren arloko erabateko eskumena esleitzen dio

autonomia-erkidego honi, Estatuko Administrazioari erreserbatutako arloen

kaltetan izan gabe. Gure autonomia-erkidegoak, gainera, baditu hezkuntza-

sistemak kontuan hartu beharreko ezaugarri kultural propioak eta bi hizkuntza

ofizial, eta hezkuntza-sistemak horiek garatzen lagundu behar du. Gainera,

hezkuntzaren esparruan, ebatzi beharreko gatazkak ere baditu oraindik.

Eskumenen banaketari dagokionez, Gernikako Estatutuak, 16. artikuluan, EAEri

eskumen esklusiboa ematen dio hezkuntzaren arloan, “lehen Erabaki Gehigarrian

erabakitzen dena aplikatzeko”, hau da, eskubide historikoak, eta “zabalera, maila,

gradu, era eta espezialitate guztietan”.

Ildo horretatik, Euskadiko Hezkuntzaren arloko eskumenekiko errespetua eskatu

behar da, adostasunean oinarrituta, gure hezkuntza-sistemaren garapena

ahalbidetzeko.

Euskadik helburu duenez hezkuntza plurala lortzea, hezkuntzarako sarbidean

berdintasunaren eta ekitatearen printzipioetan oinarritutakoa, gizartearen

zerbitzurakoa, elebiduna, desberdinkerien konpentsatzailea eta integratzailea,

funtsezkoa da injerentziarik ez egotea eskumen horien jardunean.

Euskal Eskola Publikoari buruzko otsailaren 19ko 1/1993 Legea1 onartzearekin

batera, lege-esparru egonkorra sortu zen, eskola publikoaren eredua zehaztu zuten

arau-aukerak ezarri zituena. Honela definitzen da euskal eskola publikoa:

elebiduna, demokratikoa, euskal gizartearen zerbitzurakoa, sozialki eta kulturalki

bere ingurunean sustraitua, partaidetzakoa, desberdinkerien konpentsatzailea eta

aniztasunaren integratzailea, bitarteko materialez eta giza bitartekoez behar adina

zuzkitua, inplikatutako sektore sozial guztiek parte hartuko dutena eta ikastetxeek

autonomia eraginkorra izango dutena.

Autonomia Estatutuak, gainera, Euskadiko botere publikoen esku uzten du

euskararen erabilera garatu eta normaliza dadin ziurtatzera bideratutako neurriak

hartzea, kontuan hartuta euskararen bi dimentsio hauek: Euskal Herriko kultura-

ondarean funtsezko zati izatea eta, gaztelaniarekin batera, erabilera ofizialeko

hizkuntza izatea Autonomia Erkidegoaren lurraldean.

1 https://www.euskadi.eus/bopv2/datos/1993/02/9300650a.pdf

5

Helburua da euskara aintzatestea gure erkidegoaren zeinu agerikoentzat eta

nortasun-xedetzat, hura ezagutuz eta erabiliz gizabanakoa erkidego honetan

erabat integratzeko tresnatzat.

Hizkuntza euskal herritar guztien elementu integratzaile gisa aintzatetsita, gure

ordenamendu juridikoan sartu behar dira euskal herritarrek dituzten eskubideak

hizkuntzaren arloan; bereziki, bi hizkuntza ofizialetako edozeinetan hitz egiteko

eskubidea eta gure hizkuntza babesteko bermea, gure kultura-ondarearen

funtsezkoa zati den heinean.

Hala, 10/1982 Legeak, azaroaren 24koak2, Euskararen erabilera normalizatzeko

oinarrizkoak, jarraibide sendo eta eraginkorrak eskaintzen ditu irakaskuntzan

euskararen erabilera zuzena bideratu eta sustatzeko. Ildo horretatik, ikasle orori

aitortzen zaio hezkuntza-maila guztietan irakaskuntza bai euskaraz, bai

gaztelaniaz jasotzeko eskubidea.

Bestalde, kontuan hartuta Euskadiren errealitate soziolinguistikoa eta bi

hizkuntzak eraginkortasunez ezagut daitezen bermatzeko premia, beharrezkoa

da hezkuntza-prozesu osoan ahalegin bat egitea, benetan errealitate bihur dadin

ikasleak gai izatea euskaraz eta gaztelaniaz, bai ahoz, bai idatziz, ulertzeko eta

hitz egiteko. Hortaz, Hezkuntza Administrazioaren eta administrazio eta

instantzia sozialen arteko elkarlana ezartzen da, eta irakasleak euskalduntzeko

urte anitzeko plan bat egitea aurreikusten da.

Bestalde, Jaurlaritzak beharrezko neurriak hartu beharko ditu ikasleei benetako

aukera emateko, baldintza-berdintasunean, derrigorrezko irakaskuntzako

ikasketak amaitzean bi hizkuntza ofizialen behar besteko ezagutza praktikoa izan

dezaten. Era berean, bitartekoak jarriko ditu ikastetxeetako giroan euskara,

gaztelania bezalaxe, erabiliko dela ziurtatzeko, bai barruko jardueretan, bai

kanpokoetan eta, baita ere, Administrazioaren jardunetan eta dokumentuetan.

Hezkuntza-sistemako gizarte-partaidetzari dagokionez, 13/1988 Legea, urriaren

28koa, Euskadiko Eskola Kontseiluei buruzkoa onartu zen, irakaskuntzaren

sustapen orokorrean gizarte-partaidetza bideratzea ahalbidetuko duten kide

anitzeko organoak sortzeko helburuarekin.

Hezkuntza-sisteman parte hartze hori ezinbesteko behartzat hartu zen egun dugun

gizarte demokratikoan. Gainera, zinez sentitutako partaidetza da eraginpeko

sektoreen aldetik, Konstituzioan aditzera ematen denez.

2 https://www.euskadi.eus/bopv2/datos/1982/12/8201955a.pdf

6

Erakunde hori abian jarri ondoren, Euskadiko Eskola Kontseiluaren eskumenak

zabaltzeko beharra hauteman zen, unibertsitatez kanpoko irakaskuntzaren

programazio orokorrean inplikatutako gizarte-sektoreentzat parte hartu,

kontsultatu eta aholkatzeko organo gorena den heinean.

2.2. Erreferentziazko esparru programatikoa

Euskadiko hezkuntza-sistemaren diagnostiko honek Heziberri 20203 plana hartzen

du erreferentzia nagusitzat. Planak helburu hau du: Europako esparruan,

hezkuntzaren eta prestakuntzaren arloan, 2020rako ezarritako berrikuntza- eta

garapen-ildo estrategikoak bateratzea hezkuntzak gure testuinguruan eta

ingurunean dituen erronkekin, etorkizuneko belaunaldiak ondo prestatuta egon

daitezen Euskadin eta munduan bizitzeko.

Hala, Euskadik bere egiten ditu Europan lankidetza bultzatzeko Europako

Batzordearen “Hezkuntza eta Prestakuntza 2020” (ET 2020)4 esparru

estrategikoaren helburuak eta horiek lortzeko ezarritako jomugak:

Ekitatea, gizarte-kohesioa eta herritartasun aktiboa sustatzea;

hezkuntzaren eta prestakuntzaren kalitatea eta eraginkortasuna hobetzea;

hezkuntzaren eta prestakuntzaren maila guztietan sormena eta berrikuntza

areagotzea, ekintzailetza barne dela;

etengabeko ikaskuntza eta mugikortasuna errealitate egitea.

Bestalde, “EAEko Hezkuntza-sistema Hobetzeko Plana – Bikaintasunerantz

ekitatean oinarrituta”5 planak —erreferentzia hartuta Heziberri 2020 planaren

“Hezkuntza-eredu pedagogikoaren esparrua” eta Haur Hezkuntzarako6, Oinarrizko

Hezkuntzarako7 eta Batxilergorako dekretuak8— ildo estrategiko hauek ezartzen

ditu:

Hezkuntza-komunitatearen prestakuntza;

eskola inklusiboa eta aniztasunaren trataera;

elebitasuna hezkuntza eleaniztunaren baitan;

3 http://www.euskadi.eus/heziberri/aurkezpena/web01-a3hbhezi/eu/

4 https://ec.europa.eu/education/policies/european-policy-cooperation/et2020-framework_es 5http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/heziberri_2020/eu_dokument/adjuntos/Hobetzeko_Plana_2016_martxo_e.pdf 6 37/2015 DEKRETUA, abenduaren 22koa, Haur Hezkuntzako curriculuma zehaztu eta Euskal Autonomia

Erkidegoan ezartzekoa

7 236/2015 DEKRETUA, abenduaren 22koa, Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma zehaztu eta Euskal

Autonomia Erkidegoan ezartzen duena

8 127/2016 DEKRETUA, irailaren 6koa, Batxilergoko curriculuma zehaztu eta Euskal Autonomia Erkidegoan

ezartzekoa

7

ikasmaterialak eta Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak;

ebaluazioa eta ikerketa;

ikastetxe publikoen autonomian sakontzea.

Era berean, funtsezko erreferentziak dira UNESCOren (2015) “Rethinking

Education: Towards a global common good?”9 (hezkuntza berriz planteatzea:

munduko ondasun komun baterantz?) dokumentua eta berriena den Garapen

Jasangarrirako Agenda 203010. Euskadik agenda horretan ekarpen bat egin nahi

izan du Euskadi Basque Country 2030 Agenda11 dokumentuaren bidez.

Hezkuntzaren esparruan agendak dituen nahiak, funtsean, garapen jasangarrirako

4. helburuan jasotzen dira: “Guztiontzako kalitatezko hezkuntza inklusiboa nahiz

bidezkoa bermatzea eta etengabeko ikaskuntzarako aukerak bultzatzea”12.

Horretarako, hamar helmuga lortu behar dira. Hezkuntzaren helburuaren hamar

helmugak lortzeko ibilbide-orria Hezkuntzarako Ekintza Esparrua 203013

dokumentuan ezarri zen. Berori Incheon-eko Deklarazioan onartu zen eta

gobernuei eta horien bazkideei orientazioa eskaintzen die konpromisoak ekintza

bihurtzeko.

2.3. Erreferentziazko informazio- eta ebaluazio-sistema

Egindako analisi diagnostikoak abiapuntu du sistema hauetatik lortutako

informazioa: batetik, hezkuntza-adierazleen sistema ofizialak eta, bestetik, barruko

eta kanpoko emaitza akademikoak ebaluatzeko sistemak.

Sistema horiek helburu dute hezkuntza-sistemari buruzko garrantzizko

informazioa ematea hezkuntza-administrazioei, partaidetza-organo instituzionalei,

hezkuntza-prozesuan inplikatutako eragileei (familiak, ikasleak, irakasleak eta

bestelako profesional eta erakundeak), baita, oro har, herritarrei ere; sistema

horren eraginkortasun- eta efizientzia-maila ebaluatzen eta erabakiak hartzeko

garaian orientatzen saiatuz.

Alde batetik, txosten honetan bildutako diagnostikoak informazio-iturri nagusitzat

hartzen du hezkuntzaren adierazleen euskal sistema14 —Hezkuntza Sailak sistema

horren kudeaketa Irakaskuntza Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundeari (ISEI-

9 https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000232697

10 Agenda 2030 Nazio Batuen Erakundeko 193 estatu kideek hartutako konpromisoaren emaitza da. Horiek,

2015ean, 17 helburu (169 helmugarekin) onartu zituzten 2030ean munduan garapen jasangarria lortzeko: https://www.un.org/sustainabledevelopment/es/2015/09/la-asamblea-general-adopta-la-agenda-2030-para-el-desarrollo-sostenible/ 11

http://www.euskadi.eus/garapen-jasangarrirako-2030-agendari/web01-s1leheki/eu/ 12

https://www.un.org/sustainabledevelopment/es/education/ 13

https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000245656_spa 14

http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/web/guest/indicadores

8

IVEI) zuzendu dio— eta, iturri gehigarritzat, Estatuko eta Europako adierazle-

sistema hauek hartzen ditu erreferentziatzat:

Europako adierazle-sistema, hezkuntza eta prestakuntzarako 2020rako

Europako esparru estrategikoaren helburuetan oinarritutakoa. Horren

jarraipena Education and Training Monitor15 dokumentuaren bidez egiten

da.

ELGAren adierazle-sistema. Horren jarraipena urtero argitaratzen da

Education at a Glance txostenean eta horren Panorama de la Educación16

gaztelaniazko bertsioan.

Hezkuntza Adierazleen Estatuko Sistema (SEIE)17, Hezkuntza eta Lanbide

Heziketa Ministerioarena. Horren azken jarraipen-txostena 2018an

argitaratu zen18.

Sistema horiek, era berean, elikatu egiten dira Euskal Estatistika Erakundeak

(EUSTAT19) prozesatutako informazio estatistikoarekin eta, modu osagarrian,

honako hauek ematen dutenarekin: Europako Erkidegoko Estatistika Bulegoa

(EUROSTAT20) eta Estatistikako Institutu Nazionala (INE21). Horiek, dagozkien

hezkuntza-kontuen bitartez, dagozkien hezkuntza-sistemei buruzko informazioa

bildu eta analizatzen dute. Gainera, Hezkuntza Sailaren estatistika-zerbitzuak

aldizka eskola-matrikularen analisia egiten du22, baita irakasleei buruzko

estatistika bat23 eta bi urtean behingo beste bat ere ikastetxeetako informazioaren

eta komunikazioaren teknologien inguruan24. Informazio estatistikoaren baterako

esparru horrek (jarraian laburbiltzen da) aukera ematen du euskal hezkuntza-

sisteman deskribatzen diren aldagai eta adierazleen analisi sistematikoa eta

sendoa lortzeko. 15

https://ec.europa.eu/education/sites/education/files/document-library-docs/volume-2-2018-education-and-training-monitor-country-analysis.pdf 16

ELGAren argitalpenaren Espainiako Panorama de la educación txostena (Education at a Glance, ingelesez) erakunde horrek ematen dituen nazioarteko adierazleen laburpen bat da, eta Espainiako datu aipagarrienak jasotzen ditu herrialde kide eta komunitarioekiko. Txostena datu hauei buruzko informazio-iturri bat da: ikastetxeen emaitzak; ikaskuntzaren inpaktua herrialde bakoitzean; hezkuntzako gastua, hezkuntzarako sarbidea eta eskolatzea; eta ikastetxeen ikaskuntza- eta antolamendu-ingurunea. Azken txostena: http://www.educacionyfp.gob.es/inee/dam/jcr:2cba4aaa-4892-40d7-ac8b-00efbc95b8a2/Panorama%20de%20la%20Educacion%202018_final.pdf 17

Estatistika Plan Nazionalaren eragiketa, Hezkuntza Ebaluatzeko Institutu Nazionalak eta Estatistika eta Ikasketen Zuzendariordetza Nagusiak batera egindakoa, autonomia-erkidegoetako hezkuntzako kontseilaritzekin/sailekin koordinatuta. Hezkuntza Adierazleen Estatuko Sistemak (SEIE) hezkuntzako estatistiken eta ebaluazioen adierazle nagusiak eskaintzen ditu, autonomia-erkidegoka bananduta eta nazioarteko datuekin aberastuta. SEIEn, informazioa adierazleen hiru multzo nagusitan zatitzen da: lehenengoan, eskolatzearekin eta hezkuntza-ingurunearekin lotutako adierazleak jasotzen dira; bigarrenean, hezkuntzaren finantzaketari buruzko informazioa ematen dutenak; eta, azkenik, hezkuntzako emaitzekin lotutako multzoa dago. 18

http://www.educacionyfp.gob.es/dms/mecd/servicios-al-ciudadano-mecd/estadisticas/educacion/indicadores/sistema-estatal/SEIE_2018.pdf 19 http://eu.eustat.eus/estadisticas/opt_0/id_299/ti_Hezkuntza/arbol.html 20 https://ec.europa.eu/eurostat/web/education-and-training/data/database 21

https://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/categoria.htm?c=Estadistica_P&cid=1254735573113 22 http://www.euskadi.eus/matrikula-2018-2019/web01-a2hestat/eu/ 23 http://www.euskadi.eus/informazioa/edd-argitalpenak/web01-a2hestat/eu/ 24 http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/publicacion_tic/eu_def/adjuntos/IKT2016.pdf

9

Bestalde, ISEI-IVEIk mandatua dauka kanpoko ebaluazio estandarizatuen emaitzei

buruzko analisi-diagnostikoa egiteko, bai ebaluazio diagnostiko propioari

dagokionez, bai nazioarteko ebaluazioei dagokienez25: PISA26, PIRLS27, TIMSS28,

PIACC29. Kanpoko ebaluazio horiek analisi-ikuspegi osagarria dira barruko emaitza

akademikoen analisitik30 lortzen den eta Hezkuntza Saileko ikuskaritza zentralak

ematen duen ikuspegiarekiko. Gainera, ISEI-IVEIk gure sistemaren erronka

nagusiekin lotutako ikerketak egiten ditu. Azken urteetan ikerlan bat egin du31

hainbat esparrutan —eskola-eraginkortasuna, inklusioa, bizikidetza eta

eleaniztasuna, besteak beste—, eta lankidetza estuan aritu da Arrue Proiektuan32.

Proiektu horrek, ebaluazio diagnostikoaren informaziotik abiatuta, eskola-

25

Ebaluazio-prozesu bat dira, ikastetxeak eta hezkuntza-sistema hobetzeko. Prozesu horretan, unibertsitatez kanpoko oinarrizko irakaskuntzetan eskolatutako ikasle bakoitzaren oinarrizko konpetentzien garapen-maila baloratzen da. Bi xede ditu: batetik, baloratzea eskolak zein mailatan prestatzen duen bizitzarako eta ikasleak zein neurritan dauden behar adina prestatuta herritar gisa duten egitekoa bere gain hartzeko; eta, bestetik, ikastetxeei laguntzea euren hezkuntza-jardunak hobetzen eta Administrazioari bere hezkuntza-politika bideratzeko informazio baliotsua ematea. 26 ELGAren PISA proiektua nazioarteko ebaluazio estandarizatu bat da, 15 urteko ikasleei aplikatzen zaiena. Errendimendua hiru esparru hauetan ebaluatzen da: Irakurmena, Matematika eta Zientziak. 27

Irakurmenaren Bilakaerari buruzko Nazioarteko Azterketak (PIRLS – Progress in International Reading Literacy Study) urteak daramatza Lehen Hezkuntzako 4. mailako ikasleen errendimendua ikertzen, batez ere, funtsezko konpetentzia batean: irakurmena. 28

TIMSS azterketa lau urtean behin egiten da, eta herrialdeei aukera aparta ematen die Matematikako eta Zientzietako irakaskuntzan egindako aurrerabidea neurtzeko. 29

Helduen konpetentziaren ebaluazioa. Ebaluazio honek lanaren munduarekin lotutako konpetentzia kognitiboak neurtzen ditu. Horiek beharrezkoak dira gizabanakoek gizartean arrakastaz parte hartzeko eta ekonomiak aurrera egiteko. 30

Curriculumaren ebaluazio bat da, Hezkuntza Administrazioak proposatu eta irakasleak interpretatzen duena. Curriculum ofiziala osatzen duten arlo eta ikasgaien inguruan ebaluazio-batzordeek egiten dute balio-judizioa ekartzen du. http://www.euskadi.eus/ikuskaritza-eskola-emaitzak/web01-a2hikus/eu/ 31

http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/web/guest/investiga 32

Hezkuntza Sailak Soziolinguistikako Klusterrari eskatua: http://www.euskadi.eus/euskara-beste-proiektu-batzuk/web01-a2heusk/eu/

Hezkuntza Adierazleen Sistemak

Hezkuntzaren adierazleen euskal sistema (ISEI-IVEI)

ELGAren adierazle-sistema-panorama/education at a glance

Europako sistema: ET2020-Estrategia- Education and Training Monitor

Hezkuntza Adierazleen Estatuko Sistema MECD-Las cifras de la educación

Estadistica Zerbitzuak

EUSTAT: adierazle demografikoak eta hezkuntzaren kontua

EUROSTAT: hezkuntza adierazleak eta Labour Force Survey

INE: hezkuntza adierazleak eta EPA

Hezkuntza Sailako estatistika zerbitzua

10

ingurunean ikasleek euskara erabiltzeari buruzko analisia egiten du. Azken Arrue

txostena33 2011-2015 aldiari buruzkoa da.

Adierazleen eta emaitzen analisia aberastu egiten da, era berean, kanpoko azterlan

eta ikerketekin. Alde batetik, bi urtean behin, Euskadiko Eskola Kontseiluak gure

eskola-sistemaren azterlan diagnostiko bat egiten du. Berriki argitaratutako azken

diagnostikoan34 eskaintzen den analisian, 2015-2017 ikasturteei buruzko

informazioa jasotzen da ikuspegi osatu batetik: Euskadin hezkuntzak duen

bilakaera eta egungo egoera; hezkuntza-sistemaren finantzaketa eta baliabide

ekonomikoak; hobetzeko prozesuak eta eskola-emaitzak. Bestalde, kanpoko

erakundeek —hala nola unibertsitateek edo ikastetxeek— hezkuntzaren arloko

askotariko ikerketak egiten dituzte.

Hurrengo grafikoan erreferentzia-esparrua laburbiltzen da. Bertan, euskal

hezkuntza-sistemaren diagnostiko honetarako erabili diren txosten eguneratuenak

jasotzen dira:

33

http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/dih4/eu_2091/adjuntos/Arrue_2011_2015_uso_del_euskera_alumnado_entorno_escolar_e.pdf 34 http://www.consejoescolardeeuskadi.hezkuntza.net/c/document_library/get_file?uuid=33daf6c8-deaf-

4e97-9e4c-92db628ee155&groupId=17937

Ebaluazio Diagnostikoa (2017)

(ISEI-IVEI)

Eskolako Eraginkort

asuna EAEko

ikastetxeetan

Bikaintasunerantz

Genero Berdintas

una

Berdinen arteko tratu

txarrak

Arrue Proiektua

Barne Ebaluazioak

Kanpoko ikerketa etak eta

analisiak

PISA

txostena

(2015)

SEIE adierazleen

jarraipena (2018)

Education at a

Glance

(Panorama) (2018)

Education and

Training Monitor

(2018)

Euskadiko Eskola-Hezkuntza 2015/2017. Eskola Kontseilua

11

3. Euskadiko eskola-ingurunearen analisia

Kapitulu honetan, Euskadiko eskola-ingurunearen ikuspegi bat ematen da,

Hezkuntza Saileko estatistika-zerbitzuaren informazio eguneratutik abiatuta35.

Zehazki, 2017-2018 ikasturteari dagokion informazioa aurkezten da, ikastetxeen,

matrikularen, irakasleen eta zerbitzu osagarrien inguruan.

3.1 Euskadiko eskola-sistemako ikastetxeak

2017-2018 ikasturtean, Euskadiko eskola-sistemak 1.203 ikastetxe ditu. % 49,38

Bizkaian daude, % 35,58 Gipuzkoan eta % 15,05 Araban. Ikastetxeen % 66,17

publikoak dira, eta % 33,8 titulartasun pribatukoak.

Taulan, lurralde historiko bakoitzeko ikastetxeen sailkapen bat agertzen da, horiek

ematen duten hezkuntza-mailaren arabera: 342 ikastetxe Haur Hezkuntzakoak

dira soilik36 (horietatik % 73 publikoak dira); 331 ikastetxe Lehen Hezkuntzakoak

dira soilik (% 95,77 publikoak dira); 102k Lehen Hezkuntza eta DBH eskaintzen

dute (% 88,23 pribatuak dira); 281 ikastetxek DBH eta/edo Batxilergoa eta/edo

Lanbide Heziketa eskaintzen dute (% 65 publikoak dira); eta 104k maila guztiak

ematen dituzte (guztiak, bat izan ezik, pribatuak dira). Gainera, Hezkuntza

Bereziko 10 ikastetxe daude (1 Araban, 5 Gipuzkoan eta 4 Bizkaian), eta Helduen

Hezkuntzako 33 ikastetxe espezifiko (16 Bizkaian, 14 Gipuzkoan eta 3 Araban).

35http://www.euskadi.eus/matrikula-2018-2019/web01-a2hestat/eu/ 36

Haurreskolak Patzuergoko eskolen, eta udal haur eskolen matrikula barne.

0

50

100

150

200

250

300

350

400

Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua

Araba Gipuzkoa Bizkaia

Ikastetxeen banaketa, lurralde, sare eta mailaren arabera (2017-2018)

Helduen Hezkuntzako espezifikoak

Hezkuntza Bereziko espezifikoak

LMH eta DBH, eta Batxilergoa edo LH

DBH edo Batxilergoa edo LanbideHeziketa

Lehen Mailako Hezkuntza eta DBH

Lehen Mailako Hezkuntza

Haur Hezkuntza soilik

12

I. taula: ikastetxeen banaketa mailaren37 eta lurraldearen arabera. 2017-2018 ikasturtea

IKASTETXE MOTA ARABA GIPUZKOA

BIZKAIA EUSKADI

Guztira 181 428 594 1.203

Haur Hezkuntza soilik 65 120 157 342

Lehen Mailako Hezkuntza 54 113 164 331

Lehen Mailako Hezkuntza eta DBH 17 32 53 102

DBH edo Batxilergoa edo Lanbide Heziketa

28 106 147 281

LMH eta DBH, eta Batxilergoa edo LH 13 38 53 104

Hezkuntza Bereziko espezifikoak 1 5 4 10

Helduen Hezkuntzako espezifikoak 3 14 16 33

Publikoa 135 287 374 796





22 69 92 183

LMH eta DBH, eta Batxilergoa edo LH 1 0 0 1



Pribatua 46 141 220 407





6 37 55 98

LMH eta DBH, eta Batxilergoa edo LH(2) 12 38 53 103



3.2 Ikasleen eskolatzea Euskadiko eskola-sisteman

2017-2018 ikasturtean 334.686 ikasle daude Haur Hezkuntzako, Lehen

Hezkuntzako, DBHko eta Batxilergoko mailetan eskolatuta Euskadiko eskola-

sisteman. % 50,25 sare publikoan daude, eta % 49,75 itunpeko sarean. Horietatik,

% 48,9 emakumeak edo neskak dira.

Lurraldearen araberako banaketan ikusten denez, ikasleen % 50 Bizkaiko

ikastetxeetan daude eskolatuta, % 34,2 Gipuzkoakoetan eta % 15,8 Arabakoetan.

Hurrengo taulan eta grafikoan matrikularen banaketa agertzen da lurraldearen,

sarearen eta hezkuntza-mailaren arabera.

37 Lanbide Heziketa azterlan honen xede ez bada ere, Lanbide Heziketa ere eskaintzen duten ikastetxeak sartu dira, ezinezkoa baita hezkuntza-maila hori banantzea.

13

II. taula: ikasleen banaketa mailaren, lurraldearen, sarearen eta generoaren arabera. 2017-2018

ikasturtea

2017-2018 ikasturtea HH LMH DBH BATX HB38 GUZTIRA

Euskadi Guztira Guztira 89.023 130.625 83.225 30.398 1.415 334.686

Emakumeak 43.046 63.357 40.632 16.156 498 163.689

Publikoa Guztira 46.544 67.712 38.474 14.734 688 168.152

Emakumeak 22.320 32.544 18.701 8.168 244 81.977

Pribatua Guztira 42.479 62.913 44.751 15.664 727 166.534

Emakumeak 20.726 30.813 21.931 7.988 254 81.712

Araba Guztira Guztira 14.656 20.747 12.735 4.431 272 52.841

Emakumeak 7.074 9.995 6.200 2.409 94 25.772


Emakumeak 4.251 6.066 3.004 1.200 64 14.585


Emakumeak 2.823 3.929 3.196 1.209 30 11.187

Gipuzkoa Guztira Guztira 30.211 44.590 28.786 10.492 441 114.520

Emakumeak 14.704 21.584 14.039 5.654 159 56.140


Emakumeak 7.680 10.939 6.631 2.980 63 28.293


Emakumeak 7.024 10.645 7.408 2.674 96 27.847

Bizkaia Guztira Guztira 44.156 65.288 41.704 15.475 702 167.325

Emakumeak 21.268 31.778 20.393 8.093 245 81.777


Emakumeak 10.389 15.539 9.066 3.988 117 39.099


Emakumeak 10.879 16.239 11.327 4.105 128 42.678

38

Premia bereziak dituzten ikasleak; ikastetxe espezifikoetan edo ikastetxe arruntetako gela egonkorretan eskolatuak daudenak.

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua


Matrikula, maila, sare eta lurraldeka (2017-2018)

HH LMH DBH BATX HB

14

Ikasleen banaketa ereduaren arabera eginez gero ikusten denez, ikasleen ia hiru

laurdenak (% 72,54) D ereduan daude eskolatuta; % 7,45 A ereduan; % 19,3 B

ereduan; eta % 0,68 atzerriko ikastetxetan (X eredua) 39.

III. taula: ikasleen banaketa mailaren, ereduaren eta lurraldearen arabera. 2017-2018 ikasturtea

2017-2018 ikasturtea

HH LMH DBH BATX HB GUZTIRA

Euskadi 89.023 130.625 83.225 30.398 1.415 334.686

A 2.590 5.166 6.625 9.802 766 24.949

B 15.190 27.812 20.148 1.351 185 64.686

D 70.749 96.608 55.912 19.035 464 242.768

X 494 1.039 540 210 0 2.283

Araba 14.656 20.747 12.735 4.431 272 52.841

A 445 1.146 2.055 1.904 181 5.731

B 4.740 7.826 4.278 241 39 17.124

D 9.471 11.775 6.402 2.286 52 29.986

X 0 0 0 0 0 0

Gipuzkoa 30.211 44.590 28.786 10.492 441 114.520

A 683 1.124 752 2.132 140 4.831

B 870 3.681 4.429 471 100 9.551

D 28.658 39.785 23.605 7.889 201 100.138

X 0 0 0 0 0 0

Bizkaia 44.156 65.288 41.704 15.475 702 167.325

A 1.462 2.896 3.818 5.766 445 14.387

B 9.580 16.305 11.441 639 46 38.011

D 32.620 45.048 25.905 8.860 211 112.644

X 494 1.039 540 210 0 2.283

39

X eredua: 806/1993 Dekretuaren bidez baimendutako atzerriko ikastetxeei dagokie.

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

A B D X A B D X A B D X


Matrikula, eredu, lurralde eta mailaka (2017-2018)

HB

BATX

DBH

LMH

HH

15

Jarraian aurkezten diren grafikoetan, ikasleen banaketa portzentual bat agertzen

da lurraldearen arabera, kontuan hartuta eredua eta sarea. Gipuzkoan, D eredua

nagusitzen da maila guztietan, eta Bizkaian eta Araban ere beheko mailetan batik

bat, Araban A eta B ereduaren estaldura handiagoa bada ere.

Sare bakoitzean eskolatutako ikasleen ehunekoari dagokionez, ikusten da sare

publikoak ikasleen proportzio handiagoa matrikulatzen duela itunpeko sareak

baino Haur Hezkuntzan eta Lehen Mailan, batik bat Arabaren kasuan. Bigarren

Hezkuntzan eta Batxilergoan, berriz, itunpeko sareak ikasleen proportzio pixka bat

handiagoa eskolatzen du.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

HH

LMH

DBH

BATX

HB

HH

LMH

DBH

BATX

HB

HH

LMH

DBH

BATX

HB

HH

LMH

DBH

BATX

HB

Eu

skad

iA

rab

aG

ipu

zko

aB

izk

aia

Eredu bakoitzeko ikasleen ehunekoa, mailaka eta lurraldeka (2017-2018)

A B D X

0% 20% 40% 60% 80% 100%

HHLMHDBH

BATXHBHH

LMHDBH

BATXHBHH

LMHDBH

BATXHBHH

LMHDBH

BATXHB

Eu

skad

iA

rab

aG

ipu

zko

aB

izk

aia

Sare bakoitzeko ikasleen ehunekoa, mailaka eta lurraldeka (2017-2018)

Publikoa Pribatua

16

Bestalde, 2013tik 2017-2018 ikasturtera arte matrikulak izandako bilakaerari

buruzko analisian egiaztatzen da haurren matrikula bi sareetan pixkanaka

murrizten ari dela, sare publikoan Lehen Hezkuntza eta itunpeko sarean

Batxilergoa zertxobait igo direla, eta bi sareetan DBHko matrikula mailaka gora

egiten ari dela.

IV. taula: matrikularen eboluzioa, mailaren eta ereduaren arabera

2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Guztira 394.921 398.663 400.131 401.381 402.753

Publikoa 216.116 217.980 218.193 217.449 217.497

Pribatua 178.805 180.683 181.938 183.932 185.256

HH 95.483 94.433 93.318 91.103 89.023

Publikoa 50.142 49.571 48.921 47.676 46.544

Pribatua 45.341 44.862 44.397 43.427 42.479

LH 124.276 127.001 128.198 129.521 130.625

Publikoa 63.003 65.003 65.940 66.851 67.712

Pribatua 61.273 61.998 62.258 62.670 62.913

DBH 75.161 77.169 79.374 81.389 83.225

Publikoa 34.741 35.837 36.783 37.739 38.474

Pribatua 40.420 41.332 42.591 43.650 44.751

Lanbide H 4.076 4.238 4.083 4.385 4.607

Publikoa 1.683 1.861 1.183 1.244 1.302

Pribatua 2.393 2.377 2.900 3.141 3.305

HHE 31.715 30.044 30.089 27.926 27.435

Publikoa 31.419 29.651 29.708 27.624 27.146

Pribatua 296 393 381 302 289

BATXI 29.607 29.988 30.045 30.231 30.398

Publikoa 15.051 15.121 15.284 15.004 14.734

Pribatua 14.556 14.867 14.761 15.227 15.664

HB 1.204 1.238 1.308 1.375 1.415

Publikoa 591 594 628 666 688

Pribatua 613 644 680 709 727

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

HH LMH DBH BATX HB

Matrikularen eboluzioa mailaka (ikastetxe guztiak)

2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

17

Ikasleen matrikularen bilakaera zuzenean lotuta dago joera demografikoei. Ildo

horretatik, EUSTATek 2014an 2031ko horizonterako egindako proiekzioan40

beheranzko joera aurreikusten da, eta iragartzen da, eskola-adinean diren biztanle

guztiek epe ertainean beheranzko joera ageri badute ere, ibilbideak eta erritmoak

desberdinak izango direla hezkuntza-ziklo batzuetan eta besteetan, jaiotza-tasen

mailetan diren gorabeherek, denboran zehar, eragiten duten ahala.

Eskolaurreko biztanleek murrizten joateko joerari eutsiko diote, harik eta 2028an

49.000 pertsonaz azpiko minimo batera iritsi arte; hortik aurrera, goranzko joera

apala abiaraziko da. Haur-hezkuntzan eskolatutako biztanleek beheranzko joera

izango dute denbora-tarte osoan, eta 2016 eta 2031 artean biztanle horietan %

21eko murrizketa dago aurreikusita. Lehen Hezkuntzako zikloan, azken urteetako

goranzko joerari eutsiko zaio, eta ia 129.000 biztanleko maximoa lortuko da

2018an; ondoren, beheranzko joera jarraitua hasiko da, ziklo horretara jende

gutxiagoko taldeak iristen diren heinean, harik eta 2031n 2009an lortutako zifren

tankerakoak lortu arte. Azkenik, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako adinean

diren biztanleek ere antzeko joera izango dute, nahiz eta denboran desplazatua:

88.000 pertsonako maximoa izango du 2024an, 2016an baino % 13 gehiago, eta,

ondoren, biztanle horiek beheranzko joerari ekingo diote.

40

“Biztanleri proiekzioak 2031. Emaitzen analisia”. EUSTAT 2018: http://eu.eustat.eus/elementos/ele0014200/Biztanleri_proiekzioak_2031/inf0014234_e.pdf

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

HH LMH DBH BATX HB

Matrikularen eboluzioa mailaka (ikastetxe publikoak)

2013/14 2014/15 2015/16

2016/17 2017/18

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

HH LMH DBH BATX HB

Matrikularen eboluzioa mailaka (ikastetxe pribatuak)

2013/14 2014/15 2015/16

2016/17 2017/18

18

Iturria: EUSTAT

Azkenik, hizkuntza-ereduaren arabera matrikulak izandako bilakaerak erakusten

duenez, D ereduan matrikulatzen den ikasle kopuruaren etengabeko goranzko

joera dago, eta kopurua egonkortu egiten da 2016-2017 ikasturtetik aurrera.

3.3 Irakasleak Euskadiko ikastetxeetan

2017-2018 ikasturtean, Estatistika Sailaren arabera, Euskadiko eskola-sistemak

37.227 irakasle izan ditu: % 62 ikastetxe publikoetan eta % 38 itunpeko

ikastetxeetan. % 73,11 emakumeak dira, eta % 26,88 gizonak.

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Ikasleen bilakaera ereduka

Guztira A B D X

19

V. taula: irakasleen banaketa emandako hezkuntza-mailaren, generoaren eta titulartasunaren

arabera

2017-2018 ikasturtea EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA

Guztira 27.220 10.007 37.227

Haur - Lehen Hezkuntza 16.090 2.764 18.854

Bigarren Hezkuntza 9.592 6.477 16.069

Helduen Hezkuntza 450 226 676

Eskolarik ematen ez dutenak 1.255 561 1.816

Publikoa 17.163 5.901 23.064


Bigarren Hezkuntza(2) 6.040 3.849 9.889


Eskolarik ematen ez dutenak 760 337 1.097

Pribatua 10.057 4.106 14.163


Bigarren Hezkuntza(2) 4.156 2.876 7.032


Eskolarik ematen ez dutenak 313 194 507

Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako mailetan dago irakasle kopuru

handiena, zehazki sare publikoan, eta gehienak emakumeak dira. Proportzionalki,

gizon gehiago daude itunpeko sarean publikoan baino.

Hurrengo taulan, Hezkuntza Sailaren mendeko ikastetxe publikoetako ratioak

erakusten dira41. Mailaren araberako ratioen analisiak islatzen duenez, irakasle-

41 Ez da eskolaurreei buruzko informaziorik barne hartzen, ezta haurren udal-ikastetxeei buruzkorik ere, ez

baitagokio Sailari soilik.

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

18.000

20.000

Emakumeak Gizonak Emakumeak Gizonak

Publikoak Pribatuak

Irakaslegoa, sare, maila eta generoaren arabera (2017-2018)

Klaserik ematen ez dutenak

Helduen Hezkuntza

Bigarren Hezkuntza

Haur - Lehen Hezkuntza

20

talde ratioa 2,5 da Bigarren Hezkuntzan eta 1,7 Lehen Hezkuntzan; ikasle-irakasle

ratioa 7,4 da Bigarren Hezkuntzan eta 10 Lehen Hezkuntzan; eta, ikasle-talde

ratioa 16,7 da Lehen Hezkuntzan eta 18,6 Bigarren Hezkuntzan. Bi kasuetan, lan-

baldintzak arautzen dituen akordioak (22 artikuloa)42 ezarritako gehieneko

ratioen azpitik daude.

VI. taula: irakasleen ratioa ikasleen eta taldeen arabera. 2017-2018 ikasturtea

2017-2018 ikasturtea – Hezkuntza Sailaren mendeko ikastetxe publikoak

Lehen - Bigarren Hezkuntza Bigarren Hezkuntza

Irakasleak 10.358 Bigarren Hezkuntzako kidegoak 9.080

Maisu-maistren kidegoa 1.481

Taldeak 6.182 Taldeak 4.187

Ikasleak 103.281 Ikasleak 77.926

Irakasle-talde ratioa 1,7 Irakasle-talde ratioa 2,5

Ikasle-talde ratioa 16,7 Ikasle-talde ratioa 18,6

Hezkuntza Sailaren mendeko araubide orokorreko ikastetxeetako irakasleen

sailkapena adinaren arabera erakusten du gehienak, %45a, 50-59 urte artekoak

direla, %25a 40-49 urte artekoak; eta %21a, 30-39 urte artekoak

42 185/2010 DEKRETUA, uztailaren 6koa, Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitateaz kanpoko irakasle

funtzionarioen lan- baldintzak arautzen dituen akordioa onartzeko dena.

http://www.euskadi.eus/bopv2/datos/2010/07/1003455a.pdf

0100020003000400050006000700080009000

10000

Irakaslegoaren sailkapena adinaren arabera (N)

3%

21%

25%

45%

6%

Irakaslegoaren sailkapena adinaren arabera (%)

<30

30-39

40-49

50-59

60-64

>64

No consta

21

3.4 Zerbitzu osagarrien erabilera

Hezkuntza Sailak eskaintzen dituen zerbitzu osagarrien barruan jantokia eta

garraioa daude. 2017-2018 ikasturtean, jantoki-zerbitzuaren erabiltzaileak

190.801 izan ziren, eta garraio-zerbitzuarenak 54.194.

VII. taula: zerbitzu osagarrien erabilera mailaren eta sarearen arabera. 2017-2018 ikasturtea


HH LMH DBH BATX HB GUZTIRA

Jantokia Guztira Erabiltzaileak 57.579 92.260 36.542 3.613 807 190.997

Ehunekoa % 65 % 71 % 44 % 12 % 57 % 51

Publikoa Erabiltzaileak 29.461 50.315 17.030 2 381 97.299

Ehunekoa % 63 % 74 % 44 % 0 % 55 % 51

Pribatua Erabiltzaileak 28.118 41.945 19.512 3.611 426 93.698

Ehunekoa % 66 % 67 % 44 % 23 % 59 % 51

Garraioa Guztira Erabiltzaileak 11.245 22.869 16.067 3.369 644 54.964

Ehunekoa % 13 % 18 % 19 % 11 % 46 % 15

Publikoa Erabiltzaileak 4.182 9.339 7.946 153 200 21.919

Ehunekoa % 9 % 14 % 21 % 1 % 29 % 12

Pribatua Erabiltzaileak 7.063 13.530 8.121 3.216 444 33.045

Ehunekoa % 17 % 22 % 18 % 21 % 61 % 18

Zerbitzu osagarrien erabilera aldatu egiten da mailaren arabera, eta aldeak ditu

sareari erreparatuta. Zehazki, Batxilergoan, sare publikoan zerbitzu horien

erabilera-ehunekoa ia hutsala da, eta sare pribatuan % 20tik gorakoa. Beheko

mailetan, jantoki-erabiltzaileen ehunekoa handiagoa da, eta sare publikoan

nabarmendu egiten dira Lehen Hezkuntzako erabiltzaileak (% 71).

Garraio-zerbitzuari dagokionez, aipatzekoa da Hezkuntza Bereziko ikasleen

erabilera-ehunekoa. Gainerako kasuetan, erabilera aldatu egiten da mailaren

arabera, eta Haur Hezkuntzan eta Batxilergoan besterik ez du % 20 gainditzen.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua

Jantokia Garraioa

Zerbitzu osagarrien erabiltzaileen %, sareka eta mailaka

HH LMH DBH BATX HB

22

Erabiltzaileen ehunekoa aldatu egiten da, era berean, lurraldearen arabera.

Erabiltzaileen % 60 Bizkaian eskolatuta daude. Beste lurraldeekiko, jantokiaren

erabiltzaileak nabarmentzen dira. Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan % 75

baina gehiago dira. DBHren eta Batxilergoaren mailetan, jantokiaren erabiltzaile-

ehunekoa txikiagoa da, bereziki Araban.

VIII. taula: zerbitzu osagarrien erabilera mailaren eta lurraldearen arabera. 2017-2018 ikasturtea

2017-2018 ikasturtea HH LMH DBH BATX HB GUZTIRA

Jantokia Euskadi Erabiltzaileak 57.579 92.260 36.542 3.613 807 190.997

Ehunekoa % 65 % 71 % 44 % 12 % 57 % 51

Araba Erabiltzaileak 6.807 11.443 2.112 52 128 20.592

Ehunekoa % 46 % 55 % 17 % 1 % 47 % 34

Gipuzkoa Erabiltzaileak 17.403 27.615 11.231 641 310 57.250

Ehunekoa % 58 % 62 % 39 % 6 % 70 % 45

Bizkaia Erabiltzaileak 33.369 53.202 23.199 2.920 369 113.155

Ehunekoa % 76 % 81 % 56 % 19 % 53 % 61

Garraioa Euskadi Erabiltzaileak 11.245 22.869 16.067 3.369 644 54.964

Ehunekoa % 13 % 18 % 19 % 11 % 46 % 15

Araba Erabiltzaileak 1.239 2.464 2.112 326 74 6.256

Ehunekoa % 8 % 12 % 17 % 7 % 27 % 10

Gipuzkoa Erabiltzaileak 3.171 7.080 4.470 457 219 15.501

Ehunekoa % 10 % 16 % 16 % 4 % 50 % 12

Bizkaia Erabiltzaileak 6.835 13.325 9.485 2.586 351 33.207

Ehunekoa % 15 % 20 % 23 % 17 % 50 % 18

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Araba Gipuzkoa Bizkaia Araba Gipuzkoa Bizkaia

Jantokia Garraioa

Zerbitzu osagarrien erabiltzaileen %, lurraldeka eta mailaka

HH

LMH

DBH

BATX

HB

23

4. Hezkuntza-sistemaren adierazle nagusien analisia

Hezkuntzaren adierazleak lantzeko eta horien jarraipena egiteko euskal sistema da

unibertsitatez kanpoko Irakaskuntza Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko

Erakundearen (ISEI-IVEI) jardun-ildoetako bat. Horretarako, honako hauen

lankidetza du: Hezkuntzako Ikuskaritza Teknikoa, Hezkuntzaren Estatistika

Zerbitzua eta Euskal Estatistika Erakundea (EUSTAT).

Sistema baten askotariko alderdiak diseinatzean sailkapen ugari egin badaitezke

ere, ISEI-IVEIk aukeratu du lau adierazle-kategoria kontuan hartzea. Horiek bidea

ematen dute sailkapen eta konparazio erraza egiteko beste hezkuntza-sistema

batzuen adierazleekiko, hau da: testuinguruaren, baliabideen, prozesuen eta

emaitzen adierazleak.

Testuinguruaren adierazleek testuinguru sozioekonomikoaren egoera

esplizitatzen dute. Besteak beste, honako hauek daude: baldintza

demografikoak eta eskolatze-baldintzak, baldintza sozioekonomikoak eta

baldintza kulturalak; eta biztanleriaren itxaropenak hezkuntzarekiko.

Baliabideen adierazleetan biltzen dira helburuak lortzeko dauden

sistemarako sarrerak (input) edo baliabideak: baliabide materialak

(ekonomikoak eta azpiegituretakoak) eta giza baliabideak (irakasleak eta

ikasleak).

Prozesuen adierazleek ikastetxeen antolamendu eta funtzionamenduaren,

hezkuntza-jardunaren eta eskola-giroaren berri ematen dute. Adierazle

kualitatiboak dira kuantitatiboak baino gehiago, eta lantzeko zailtasun

handiagoa dakarte.

Hezkuntza-sistemaren emaitzen, irteeren edo lorpenen adierazleak alderdi

hauetan gauzatzen dira: ebaluazio-emaitzak; eskolatze-tasak; oinarrizko

gaitasunak, jarrerak eta balioak; lortutako tituluen ziurtagiriak; adin-

egokitasuna derrigorrezko etapetan; eta lan-merkatuan sartzea eta laneko

diru-sarrerak.

Txosten diagnostiko honen ondorioetarako, adierazleak lehenetsi43 dira eta lan

horren eguneratzea44 jarraian aurkezten da. Eranskinean, konparazio-hurbilketa

batean oinarritutako analisia jasotzen da.

43

Ez dira prozesuen adierazleak aztertzen, informazio eguneratua falta delako. 44

Eguneratzeko erreferentzia-daten aldakuntzen arrazoia da kontsultatutako iturriek denboraldi desberdinak kudeatzen dituztela horiek jarraitzeko eta eguneratzeko.

24

Jarraian agertzen den analisiak erreferentzia hartzen du hezkuntzaren eta

prestakuntzaren esparruko Europako lankidetzarako esparru estrategikoa ("ET

2020"). Horrek derrigorrezko hezkuntzarekin lotutako 4 helmuga ezartzen ditu,

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak bere egiten dituenak:

1. Hezkuntza eta prestakuntza goiz uztea % 10en azpitik murriztea.

2. Amaitutako goi-mailako hezkuntzan % 40ko kuotara iristea 30 eta 34 urte

arteko biztanlerian.

3. Lehen haurtzaroaren hezkuntzan eta zainketetan % 95eko partaidetzara

iristea.

4. Irakurmenean, Matematikan eta Zientzietan errendimendu txikia % 15

azpitik murriztea.

4.1 Testuinguruaren adierazleak

Testuinguruaren analisirako, lehentasuna eman zaie adinaren araberako

eskolatze-tasa garbiekin lotutako adierazleei45. Zehazki, analizatu dira

derrigorrezkoak ez diren Haur Hezkuntzako hezkuntza-mailei (0-5 urte)

dagozkien tasak eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren Ondoko mailei (16-18

urte) dagozkienak; hain zuzen, adierazle horiek islatzen baitute gure hezkuntza-

sistemaren sarbide- eta inklusibotasun-maila.

Beste alde batetik, helduen prestakuntza-maila analizatzen da —oraingo eta

etorkizuneko gizartearen garapenarekin eta enplegu-mailekin lotutako adierazlea

baita—, Europa 2020 Estrategiaren ildotik. Horren helburua da goi-mailako

enplegua, iraunkortasuna eta gizarte-kohesioa izango duen gizartearen garapena

lortzea. Horretarako, bi adierazle hauek hartzen dira erreferentzia gisa: lan egiteko

adinean, 25-64 urte, dauden helduen prestakuntza-maila eta goi-mailako ikasketak

dituzten 30-34 urte bitarteko helduen ehunekoa. Azken adierazle hori Europako

helmuga bati dago lotuta.

45

Eskolatze-tasa garbiak adinaren arabera: adin horri dagokion irakaskuntzako ikasle kopuruaren eta kontuan hartutako adina duen biztanleria osoaren arteko erlazio portzentuala. INEren 2017ko urtarrilaren 1eko biztanleriaren errolda arteko zenbatespenak erabili dira.

Testuinguruko adierazleak

•Eskolatze tasa garbia, 0-5 urte •Eskolatze tasa garbia, 16-18

urte •25-64 urte bitarteko

biztanleriaren formazio maila •30-34 urte bitarteko

biztanleriaren formazio maila

Baliabideen adierazleak

•Gastu hezkuntzan BPG-rekiko •Ikasleko gastua •Irakasle / ikasle ratioa eta

ikasle-talde ratioa

Emaitzen adierazleak

•Eskola-uzte goiztiarraren tasa •Promozio eta Graduazio tasa •Adin egokitasun tasa •Ikasle errepikatzaileak

25

Eskolatze-tasa garbia 0 eta 5 urte artean

Adin goiztiarretan eskolatzearen helburua da 3 eta 6 urte arteko ikasleak erabat

eskolatzea eta, arian-arian, 3 urtetik beherakoen eskolatze-maila igotzea. Gero eta

ebidentzia enpiriko handiagoa dago eskolaurreko hezkuntzak, lan- eta familia-

bizitzaren arteko kontziliazioa errazteaz gainera, eskola-arrakasta eta gizarte-

mugikortasuna sustatzen dituela, bereziki ingurune ahuletako ikasleen kasuan.

Horregatik, adin horietan eskolatzea da hezkuntza-politiken helburuetako bat.

Euskadik 2012 ezkero bilakaera positiboa du 0 eta 5 urte arteko adinean

eskolatutako haurren tasan. 2016-2017 ikasturtean, 1 urtetik beherakoen % 15eko

eskolatzea gainditu zuen (% 17,5), 1 urteko adinean % 45,7ko tasa zuen, 2 urteko

adinean % 93,5ekoa, eta 3, 4 eta 5 urteko adinean erabateko eskolatze-tasa

deritzona.

Beraz, euskal hezkuntza-sistemak bete egiten du Europako 2020rako esparruaren

sei helmugetako bat; zehazki, honako hau: 4 urteko adinetik derrigorrezko

eskolatze-adinera arteko haurren % 95ek Haur Hezkuntzan parte har dezaten

lortzea, eta Estatuaren eta Europako herrialde gehienen batezbestekoa gainditzea.

IX. taula: eskolatze-tasa garbiak 0-5 urteko adinean Euskadin. 2012-13- 2016-17 ikasturteak.Eustat

2012-2013 2013-2014 2014-2015 2015-2016 2016-2017

Adina 20 17,5 17,3 18,3 17,5

1 urte 44,3 43,2 44,2 45 45,7

2 urte 92,2 92,3 93,1 93,8 93,5

3 urte 98,6 99 99,3 99,2 99,3

4 urte 99,3 99,5 99,8 100 99,6

5 urte 99,8 99,3 99,6 100 99,8

Iturria: EUSTAT.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 Urte Urte 1 2 Urte 3 Urte 4 Urte 5 Urte

Eskolatze-tasa garbia 0 eta 5 urte artean Euskadin. Eboluzioa

2012/2014

2013/2014

2014/2015

2015/2016

2016/2017

26

Eskolatze-tasa garbiak 16-18 urte artean

Euskadi nabarmendu egiten da tasa altuak izateagatik 16 eta 18 urte arteko

adinetan. Horrek aditzera ematen du eskola goiz uzteko tasa baxua duela.

2016-2017 ikasturtean, Euskadi16 urteko adinean % 99,7ko eskolatze-tasara iritsi

zen (bai emakumeen artean, bai gizonen artean); 17 urteko adinean % 97,8ko

tasara; eta 18 urteko adinean 39,3kora. Azken ehuneko baxuago horren azalpena

da ez daudela sartuta unibertsitate-ikasketetan matrikulatutako gazteak, adin

horretan gehiengoa baitira Euskadin.

Oro har, 16 eta 17 urtetik aurrera, emakumeen eskolatze-tasak gizonenak baino

altuagoak dira. Horrek esan nahi du emakumeek gutxiago uzten dutela hezkuntza-

sistema gizonek baino.

X. taula: eskolatze-tasa garbiak 16-18 urteko adinean Euskadin, generoaren arabera. 2016-2017

ikasturtea. Hezkuntza eta Lanbide Heziketa Ministerioa.


Guztira Gizonak Emakumeak

16 urte GUZTIRA 99,7 99,7 99,7

Derrigorrezko Hezkuntza46 20,3 22,8 17,7

Bigarren Hezkuntzako 2. etapa47 79,3 76,8 82,0

Unibertsitatez kanpoko goi-mailako irakaskuntza48 0,0 0,0 0,0

Helduen Hezkuntza 49 0,1 0,1 0,0

17 urte GUZTIRA 97,8 97,8 97,7

Derrigorrezko Hezkuntza 6,6 7,8 5,4

Bigarren Hezkuntzako 2. etapa 90,8 89,6 92,1

Unibertsitatez kanpoko goi-mailako irakaskuntza 0,0 0,0 0,0

Helduen Hezkuntza 0,3 0,4 0,2

18 urte GUZTIRA 47,5 55,1 39,3

Derrigorrezko Hezkuntza 0,8 0,9 0,7

Bigarren Hezkuntzako 2. etapa 33,5 39,0 27,5

Unibertsitatez kanpoko goi-mailako irakaskuntza 10,1 11,6 8,6

Helduen Hezkuntza 3,0 3,6 2,4

Hezkuntza-mailaren arabera, aipatzekoa da 16 urteko adinean —derrigorrezko

irakaskuntzen ondokoa hasteko adin teorikoan— euskal gazteen % 80 inguru

eskolatuta daudela Bigarren Hezkuntzako bigarren etapan (gizonen % 76,8 eta

emakumeen % 82). 17 urteko adinean, berriz, proportzio hori % 90eraino

areagotzen da (gizonen % 89,6 eta emakumeen % 92,1).

46

Barne direla: DBH eta Hezkuntza Berezia. 47

Barne direla: Batxilergoa, Oinarrizko LHko HZ, bestelako prestakuntza-programak, erdi-mailako LHko HZ, Arte Plastikoak, erdi-mailako Kirol Irakaskuntzak, Musika eta Dantza Irakaskuntza Profesionalak, eta maila aurreratuko Hizkuntzak. 48

Barne direla: goi-mailako LHko HZ eta Arte Plastikoak, goi-mailako Kirol Irakaskuntzak eta goi-mailako Arte Irakaskuntzak. 49

Barne dela: Helduen Hezkuntza (oinarrizkoa eta bigarren mailakoa).

27

Iturria: Hezkuntza eta Lanbide Heziketa Ministerioa. 2016-17 ikasturtea.

16 eta 17 urteko adinean, eskolatze-tasa garbiak etengabeko bilakaera izan du, 16

urteko adinean tasaren gorakada arinaz eta 16 urteko adinean tasaren beherakada

arinaz 2016an 2015arekiko.

Iturria: Hezkuntza eta Lanbide Heziketa Ministerioa

Biztanleriaren prestakuntza-maila 25-64 urte artean

2018an, Euskadiko 25 eta 64 urte arteko biztanleen % 71,2k amaitu dituzte

Bigarren Hezkuntzako bigarren etapako ikasketak, gutxienik. Horietatik, % 49,6k

goi-mailako ikasketak dituzte, % 21,5ek Bigarren Hezkuntzako bigarren

etapakoak, eta % 28,8k Bigarren Hezkuntzako bigarren etapatik beherako

ikasketak dituzte.

20,3 6,6 0,8

79,3 90,8

33,5

10,1

0,1 0,3

3,0

16 urte 17 urte 18 urte

Eskolatze-tasa garbiak 16-18 urte artean

Derrigorrezko Hezkuntza Bigarren Hezkuntzako 2. etapa

Unibertsitatez kanpoko goi-mailako irakaskuntza Helduen Hezkuntza

100 98,9 99,4 99,2

98,2 98,2 98,9

97,9

80

82

84

86

88

90

92

94

96

98

100

2012 2013 2014 2015

Eskolatze-tasa garbiak 16 eta 17 urtetan. Eboluzioa

16 URTE

17 URTE

28

Hurrengo taulan ikusten da Euskadin goi-mailako ikasketak dituen biztanleriaren

bilakaera 2012tik 2018ra arte, Espainiarekiko eta EB-28rekiko. Urte guztietan, bai

gizonen kasuan, bai emakumeen kasuan, Euskadik joera positiboa erakusten du.

XI. taula: hirugarren mailako ikasketak50 egin dituen 25-64 urte arteko biztanleria-ehunekoaren bilakaera, generoaren arabera. EUROSTAT

EAE 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Guztira 46 46,8 47 47,8 48,6 49,7 49,6

Emakumeak 45,6 47,5 47,7 48,8 50,1 51,3 51

Gizonak 46,5 46,1 46,2 46,8 47,1 48,1 48,1

Euskadiren eta Espainia eta EB-28ren arteko konparazioak islatzen duenez, alde

nabarmena dago goi-mailako ikasketak burutu dituen 25-64 urte arteko adinetako

biztanleria-ehunekoan.

Iturria: Eurostat.


Europar Batasunak 2020rako helburutzat ezartzen du 30 eta 34 urte arteko

adinetan dauden pertsonen gutxienez % 40k arrakastaz betetzea hirugarren

mailako hezkuntza. Helburu hori Euskadik aise gainditzen du. Izan ere, pixkanaka,

Goi-mailako Hezkuntzako tituludunen % 44,6ra iritsi da 2000n eta % 57,1era

2018an. Hala, 28 herrialdeen Europar Batasunaren batezbestekotik 20 puntu

gainetik dago.

50

Goi-mailako unibertsitate-hezkuntza, unibertsitatez kanpoko goi-mailakoa eta goi-mailako LH barne hartzen ditu

46 46,8 47 47,8 48,6 49,7 49,6

32,6 33,7 34,7 35,1 35,7 36,4 37,3

27,7 28,6 29,3 30,1 30,7 31,5 32,3

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Goi-mailako ikasketak dituen 25-64 urte arteko biztanleriaren eboluzioa

Euskadi Espainia EB-28

29

Informazioa generoaren aldagaiaren arabera bananduz gero, ikusten da Euskadin

emakume gehiago daudela titulatuta Goi-mailako Hezkuntzan gizonak baino, 10,4

puntuko aldeaz, 2018an.

XII. taula: hirugarren mailako ikasketak egin dituen 30-34 urte arteko biztanleria-ehunekoaren

bilakaera, generoaren arabera.

EAE 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Guztira 60,8 61,3 58,5 54,2 56,9 55,1 57,1

Gizonak 57 55,7 53,2 47,6 48,7 47,2 51,8

Emakumeak 64,7 67 63,8 60,8 64,9 62,9 62,2

Euskal Autonomia Erkidegoaren eta Espainia eta EB-28aren arteko konparazioan,

goi-mailako ikasketak bukatu dituzten 30-34 urteko biztanleen ehunekoan Euskal

Autonomia Erkidegoa berriz ere gorago dago, Europako batezbestekoarekiko 16

puntutik gorako aldeaz.

Iturria: Eurostat.

60,8 61,3 58,5

54,2 56,9 55,1 57,1 57 55,7 53,2

47,6 48,7 47,2 51,8

64,7 67 63,8

60,8 64,9 62,9 62,2

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Goi-mailako ikasketak dituen 30-34 urte arteko % biztanleriaria Euskadin

Guztira Gizonak Emakumeak

60,8 61,3 58,5

54,2 56,9 55,1 57,1

41,5 42,3 42,3 40,9 40,1 41,2 42,4 36 37,1 37,9 38,7 39,1

39,9 40,7

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Goi-mailako ikasketak dituen 30-34 urte arteko biztanleriaren eboluzioa

Euskadi Espainia EU-28

30

4.2 Baliabideen adierazleak

Baliabideen analisirako, Europan erreferentzia diren hiru adierazle erabili dira:

hezkuntzako gastua BPGd-arekiko eta hezkuntzako gastua ikasle bakoitzeko.

Bestalde, kontuan hartuta pertsonal-inbertsioa gastu publikoaren inbertsio

garrantzitsuena dela, ikasle-irakasle eta ikasle-talde ratioen adierazleak

analizatzen dira.

Gastua hezkuntzan BPGd-arekiko

Adierazle honek erakusten du bai erakunde publiko eta pribatuek, bai etxeek eta,

baita ere, irabazi-asmorik gabeko bestelako instituzioek egiten duten gastuak duen

bilakaera barne-produktu gordinarekiko (BPGd).

ELGAko iturrien arabera, 2015. urtean, Europako estatuek, batez beste, beren

BPGd-aren % 4,9 zuzendu zuten hezkuntzara, eta, Espainiak, berriz, % 4,3.

EUSTATen arabera, portzentaje hori % 5 da Euskal Autonomia Erkidegorako.

BPGd-aren ehuneko gisa hartuta, gastuak islatu egiten du hezkuntza-instituzioetan

egindako gastua lehen etapatik Unibertsitatera arte, eta, denboran nahiko

egonkorra bada ere, 2007-2009 artean ia puntu bateko igoera ikusi zen. Ondoren,

krisialdi ekonomikoaren zikloarekin bat etorriz, puntu erdiko jaitsiera egon zen.

2001-2014 aldian, finantzaketa publikoa, batez beste, hezkuntzako gastu osoaren

% 79 da BPGd-arekiko, finantzaketa pribatuaren % 21aren aldean. Hurrengo

grafikoan, guztizko gastuaren eta etxeen gastuaren arabera banantzen da tasa.

Iturria: Eustat.

4,77 4,744,54 4,55

5,44

5,01 5,02

0,77 0,80 0,70 0,69 0,75 0,83

0

1

2

3

4

5

6

2001 2003 2005 2007 2009 2012 2014

Hezkuntzako gastu osoa Etxeguneen gastua

BPGaren %an (2010 oinarri)

31

Gastua hezkuntzan ikasle bakoitzeko

Indize hau hezkuntzaren kalitatearekin lotzen da eta adierazle honen xede da.

Ikasle bakoitzeko batez besteko gastutzat (eurotan) adierazten da. Horren baitan

sartuta daude hezkuntza-gastuaren kontzeptu guztiak: irakaskuntzako eta

irakaskuntzaz kanpoko pertsonalaren ordainsariak, ondasun eta zerbitzuetako

gastu arruntak, azpiegitura eta ekipamenduko inbertsioak, itunak eta irakaskuntza

pribaturako dirulaguntzak.

Espainiako hezkuntzari buruzko zifren azken txostenaren arabera51, 2016an,

Euskadik gasturik handiena egin zuen ikasle bakoitzeko unibertsitatez kanpoko

ikastetxe publikoetan (9.054 €), eta handiena ere bi sareetan ikasle bakoitzeko

egindako gastua kontuan izanez gero (6.502 €). Bi kasuetan, datu horiek

gehikuntza adierazten dute 2015arekiko.

Iturria: Hezkuntza eta Lanbide Heziketa Ministerioa.

2012tik aurrerako bilakaerak jaitsiera arinerako joera erakusten du ikasle

bakoitzeko gastuan (ikastetxe publikoak eta itunpekoak barne), 2015 arte. Urte

horretan, gastua berreskuratzen hasi zen. 2016an, Estatuko batezbestekoarekiko

aldea ikasle bakoitzeko 1.500 eurotik gorakoa zen.

51

http://www.educacionyfp.gob.es/servicios-al-ciudadano-mecd/estadisticas/educacion/indicadores-publicaciones-sintesis/cifras-educacion-espana/2016-17.html

4.743 4.879 5.436 5.607

6.437 6.502

8.973 9.054

2015 2016 2015 2016

ikastetxe publiko eta pribatua ikastetxe publikoa

Gastua hezkuntzan ikasle bakoitzeko. Konparatiba

Guztira Estatua Euskadi

32


Eskola Kontseiluaren azken txostenaren arabera52, bi sareen artean ikasle

bakoitzeko gastuaren eta unitate bakoitzeko gastuaren arteko aldearen arrazoia

da, % 80tik gorako portzentajean, sare batean eta bestean irakaskuntzara guztira

zuzentzen den pertsonalaren konpentsazioa. Alde hori faktore hauen eraginpean

dago:

Irakasleen soldata-konpentsazioa (sare publikoan zertxobait handiagoa da

pribatuan baino, hainbat arrazoi direla eta).

Ikasle-irakasle ratioa eta ikasgela bakoitzeko ikasle kopurua (sare

publikoan txikiagoak dira).

Irakasleen eskola-orduak eta ikasle bakoitzeko heziketa-denbora

(itunpekoan altuagoak dira)

Sarearen presentzia handiagoa edo txikiagoa unitate bakoitzeko kostu

handiena duten etapetan (adibidez, Batxilergoa edo Lanbide Heziketa).

Ikasle-irakasle eta ikasle-talde ratioa

Ikasle-irakasle ratioak ikasle kopurua irakasle kopuruarekin alderatzen du

hezkuntza-maila eta hezkuntza-instituzio mota batean; eta ikasle-talde ratioak

hezkuntza-talde bakoitzeko batez besteko ikasle kopurua neurtzen du

unibertsitatez kanpoko irakaskuntzan.

52

http://www.consejoescolardeeuskadi.hezkuntza.net/c/document_library/get_file?uuid=33daf6c8-deaf-4e97-9e4c-92db628ee155&groupId=17937

6.583 6.475 6.448 6.437 6.502

4.729 4.569 4.537 4.743 4.879

2012 2013 2014 2015 2016

Gastua hezkuntzan ikasle bakoitzeko. Eboluzioa

Euskadi España

33

Euskadiko eskola-sistema bere osotasunean hartuta, ikasle-irakasle ratioak

bilakaera positiboa erakutsi zuen 2012-2013 aldian, eta egonkortasuna 2014

ezkero.

Ikasle-irakasle ratioa53 Euskadin54 aldatu egiten da maila bakoitzean eta sarearen

arabera. Hala, itunpeko sarean ratioak altuagoak dira sare publikoan baino,

hurrengo grafikoen ikusten denez.


Euskadiko ikasle-talde ratioaren bilakaerari dagokionez, ikusi da 2012-2016

aldian Haur Hezkuntzako mailan ratioa jaitsi zela, Lehen Hezkuntzan mantendu

zela, DBHn pixkanaka igotzen ari zela eta Batxilergoko mailan puntu erdiraino

jaitsi zela azken urtean.

53

Lanaldi osoko baliokideetan neurtuta. 54 Euskadin, irakasleei buruzko erabilitako datuak aurrerapen-datuak dira, eta kalkuluan ez dira barne

hartzen atzerriko ikastetxeei buruzko datuak, ezta Haur Hezkuntzako ikastetxe pribatuei buruzkoak ere.

11,8

12

12,1 12,1 12,1

2012 2013 2014 2015 2016

Ikasle-irakasle ratiaroaren eboluzioa Euskadin

12,1

5,4

11,1

15,3

9,3

19,0

3,6

9,4

5,4

11,0 10,2 8,3

11,5

2,5

17,3

0

13,8 16,1 15,4

19,1

3,7

Guztira Hhko eskolak Lhkoikastetxeak

LH eta DBHkoikastetxeak

DBH eta/edoBatxi eta/edo

LanbideHeziketakoikastetxeak

LH, DBH, Batxieta LanbideHeziketakoIkastetxeak

Hezkuntzaberezirakoikastetxeak

Ikasle-irakasle ratioa ikastetxe mota eta titulartasunaren arabera (2016-2017)

Ikastetxe guztiak Ikastetxe publikoak Itunpeko ikastetxeak

34


4.3 Emaitzen adierazleak

Kontuan izanik hurrengo kapituluan ikasleek Euskadin izandako emaitza

akademikoak analizatzen direla, atal honetan lehentasuna ematen zaie ekitatearen

eta bikaintasunaren ikuspegitik funtsezkoak diren sistemaren beste adierazle

batzuei. Horien artean daude graduazio-tasak, adin bakoitzerako egokitasun-tasak

eta errepikatzaile-maila.

Eskola-uzte goiztiarraren tasa

2010erako eskola-uzte goiztiarra55 % 10 azpitik murriztea ezarri zuen

erreferentzia-puntu gisa Europako Kontseiluak 2003an, Europako hezkuntza- eta

prestakuntza-sistemen aurrerabidea kontrolatzeko. Helburu hori lortzeko

zailtasunaren aurrean, berorri eutsi zaio, baldintza beretan, 2020rako. Euskal

Gobernuak, legealdi honetan betetzeko helburua, %8an ezarri du.

2018an, % 6,9ko eskola-uztearen ehunekoaz, Euskadik bi helburuak lortzen ditu

eta horrez gain eutsi egiten dio Estatuko uzte-tasarik baxuenari, Estatuko (% 18,3)

eta EB-28ko (% 10,3) batezbestekoaren oso azpitik.

XIII taula: eskola-uzte goiztiarraren tasaren eboluzioa Euskadin, generoaren arabera

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Euskadi 12,4 9,9 9,4 9,7 7,9 7 6,9

Emakumeak 11,8 7,3 7 7,4 5 5,5 4,5

Gizonak 13 12,4 11,8 11,9 10,7 8,5 9,4

55

Goi-mailako Bigarren Hezkuntza bukatu ez duen eta inolako prestakuntzatan ari ez den 18-24 urte arteko biztanleriaren ehunekoa.

17,1 17,3 17,2 17 16,8

21 21,2 21,4 21,5 21,5 21,5 21,6 22 22,2 22,5

25,1 25,6 25,9 26,1 25,5

2012 2013 2014 2015 2016

Ikasle-talde ratioaren eboluzioa, mailaka Euskadin

HH LH DBH Batxi

35

Euskadik tasaren bilakaera positiboa erakusten du bi sexuetan. Hala ere,

emakumeen kasuan hobekuntza handiagoa izan da: % 11,8ko tasatik % 4,5ekora

pasatu da 2012-2018 artean. Gizonen kasuan ere hobekuntza nabaria da, azken

urtean gorakada txikia izan den arrean. 2018an, tasa-aldea ia 5 puntukoa da.

Iturria: EUROSTAT

Hurrengo grafikoan, Euskadiko, Espainiako eta EB-28ko eskola-uzte goiztiarraren

tasak izandako bilakaeraren konparazioa erakusten da. Konparazio horretan

ikusten denez, Euskal Autonomia Erkidegoak lortu du tasa neurri handienean

murriztea.

Iturria: EUROSTAT

12,4

9,9 9,4 9,7

7,9 7 6,9

11,8

7,3 7 7,4

5 5,5 4,5

13 12,4

11,8 11,9 10,7

8,5 9,4

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Eskola-uzte goiztiarraren tasaren eboluzioa Euskadin, sexoaren arabera

Euskadi Emakumeak Gizonak

12,4

9,9 9,4 9,7 7,9 7 6,9

24,7 23,6

21,9 20

19 18,3 17,9

12,7 11,9 11,2 11 10,7 10,6 10,6

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Eskola-uzte goiztiarraren tasaren eboluzioa. Konparatiba.

Euskadi Espainia EU-28

36

Graduazio-promozio tasak

2016-2017 ikasturtean, 12 urteko ikasleen % 87,7k (mutilen % 85,9k eta nesken

% 89,5ek) bukatu zuten Lehen Hezkuntza Euskadin, Hezkuntza Ministerioaren

datuen arabera. Ehuneko hori egonkor mantentzen da 2006 ezkero.


Bestalde, Euskal Autonomia Erkidegoak, 2016-2017 ikasturtean, DBHko

gradudunen % 85,8ko tasa gordina zuen, eta tasarik altueneko autonomia-

erkidegoa zen. Nahiko bilakaera lineala izan du 2012 ezkero, nahiz eta azken

ikasturtean tasak puntu bat behera egin duen.


87,8

86,8

87,7

85,5 84,9

85,9

90,2

88,7 89,5

2006-2007 2011-2012 2016-2017

12 urtekin LH bete duten ikasleen ehunekoa Euskadin. Eboluzioa

Guztira Mutilak Neskak

85,6 85,4 84,7 86,8

85,8

70

75

80

85

90

95

100

2012 2013 2014 2015 2016

DBHko gradudunen tasaren eboluzioa Euskadin

37

Egokitasun-tasa

Egokitasun-tasak —halakotzat ulertuta beren adinerako eta adin horretako

biztanleriarako ikasturte teorikoki egokian matrikulatutako eskola-ikasleen arteko

erlazioa— bilakaera positiboa izan du Euskadin, batez ere 15 urteko adinean. Hain

zuzen, adin horretan 2015ean ia bi puntu hobetu zen 2014arekiko.

Tasa metagarria denez, arrazoizkoa da haren beheranzko aurrerapena ikustea

adinean aurrera egin ahala. Horrela, 2015ean, 8 urteko adinean, haurren % 94,6

eskolatuta zeuden adinaren arabera zegokien mailan. 10 urteko adinean, tasa %

91ra jaitsi zen, 12 urteko adinean % 87,8ra, 14 urteko adinean % 79,2ra eta 15

urteko adinean % 76ra. Aipatzekoa da 12 eta 14 urte arteko adinean izaten dela

alderik handiena egokitasun-tasan.


Ikasle errepikatzaileak

2016-2017 ikasturtean, lehen etapako ikasle errepikatzaileen ehunekoa aldatu

egiten da mailen artean. Lehen Hezkuntzako bigarren mailan dago

errepikatzaileen ehuneko handiena (% 3,8 mutilen kasuan eta % 3,0 nesken

kasuan) eta bosgarren mailan baxuena (% 1,6 mutilen kasuan eta % 1,1 nesken

kasuan).

94,5 94,4 94,3 94,6 90,9 90,5 90,7 91

87,2 86,8 87,3 87,8

77,6 77,5 78,6 79,2 72,8 72,6 74,1 76

2012 2013 2014 2015

Egokitasun-tasaren eboluzioa Euskadin

8 urte 10urte 12 urte 14 urte 15 urte

38

Bestalde, 2016-2017 ikasturtean, DBHko lau mailetan errepikatzen duten ikasleen

ehunekoari buruzko analisiak erakusten du mutilek proportzio handiagoan

errepikatzen dutela neskek baino. DBHko lehen mailan dago ikasle

errepikatzaileen ehuneko handiena (% 9,3 mutilen kasuan eta % 5,1 neskenean),

eta laugarrenean txikiena (% 5,2 mutilen kasuan eta % 3,7 neskenean).


Bestalde, aipatzekoa da maila guztietan errepikatzaileen ehunekoa handiagoa dela

mutilen artean nesken artean baino, eta aldea ia puntu batekoa dela Lehen

Hezkuntzako seigarren mailan.

Hurrengo grafikoan ikusten denez, Euskadik bilakaera positiboa du 2012 ezkero

DBHko maila guztietan, baina 2016-2017 ikasturtean, bigarren eta hirugarren

mailan, igoera arina ematen da.

1,9

3,4

1,6

2,2

1,4

2,0 1,9

3,8

1,8

2,4

1,6

2,5

1,8

3,0

1,3

2,0

1,1

1,6

LH1 LH2 LH3 LH4 LH5 LH6

LHn errepikatzen duten ikaslegoaren %, mailaka (2016-2017)


7,3

6,1 6,4

4,4

9,3

7,4 7,7

5,2 5,1 4,6

5,1

3,7

DBH1 DBH2 DBH3 DBH4

DBHn errepikatzen duten ikaslegoaren %, mailaka (2016-2017


39


8,2 8,3 8,1 7,4 7,3 7,5 7,3

6,9

5,9 6,1

6,7 6,9 6,5 6,1 6,4

5,9 5,2

4,7 4,6 4,4

2012 2013 2014 2015 2016

DBHko Ikasle errepikatzaileen eboluzioa Euskadin

DBH1 DBH2 DBH3 DBH4

40

5. Euskal hezkuntza-sistemaren esparru estrategikoei

buruzko analisia

Euskal Hezkuntza Lege berri bat lantzeko prozesuari begira diagnostiko

zehatzagoa izateko helburuarekin, jarraian, zehaztasun handiagoaz analizatzen

dira euskal hezkuntza-sistemaren esparru estrategikoetako hiru hauek:

bikaintasuna eta ekitate handiagoa lortzeko sistemaren modernizazioa; bizikidetza

positiboa eskola inklusiboan; elebitasuna hezkuntza eleanitzaren sisteman.

5.1 Sistema modernizatzea, ekitate eta bikaintasun handiagoa lortzeko

Hezkuntza-sistema bat ekitatibotzat jotzen da gai denean biztanlerian dauden

desberdintasun sozioekonomikoak arintzeko. Horrela, ikasleei aukera-

berdintasuna eskaini ahal izango zaie kalitatezko hezkuntza eskuratzeko, eta, era

berean, bermatu egingo die haien errendimendu akademikoa euren ahaleginak eta

gaitasunak baldintzatuko dutela, beren testuinguru soziala, ekonomikoa eta

familiakoa edozein izanik ere. Bestalde, bikaintasuntzat uler daiteke pertsonen

erabateko garapena lortzea, hau da, ikasle bakoitzari aukera ematea bere

konpetentziak ahalbidetzen dion bezain urrun, zabal eta sakon iristeko.

Jarraian aurkezten den analisiak kontuan hartzen ditu ISEI-IVEIk landutako

2017ko ebaluazio diagnosikoaren txostena56 eta 2015eko PISA ebaluazioaren

txostena57; ISEI-IVEIk 2016an egindako bikaintasunari buruzko azterlana58;

hezkuntza-sistemari buruzko Eskola Kontseiluaren azken txostena59; eta esparru

akademikoan egindako zenbait ikerketa60.

Ebaluazio guztietan, ekitatea nabarmentzen da gure sistemaren bereizgarritzat.

Euskal Autonomia Erkidegoak ikasleen ehuneko handiak ditu errendimendu-maila

ertainetan, eta, gainera, ELGAren batezbestekoaren azpiko ehunekoa

errendimendu-maila txikietan, PISAn ebaluatutako konpetentzia guztietan. Hori

da, hain zuzen, Euskadiko hezkuntza-sistemaren alderdi edo bereizgarri positiboa;

bere indarguneetako bat da.

56 http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/c/document_library/get_file?uuid=d9d48006-bea8-4e81-b84b-ebc16c117a88&groupId=635622 57

http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/c/document_library/get_file?uuid=db84ebcb-c594-44b9-a1fc-a3e18508bab4&groupId=635622 58

“Hezkuntza-bikaintasunerantz”: http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/web/guest/bikaintasuna 59

“Euskadiko eskola-hezkuntza 2015-2017”: http://www.consejoescolardeeuskadi.hezkuntza.net/c/document_library/get_file?uuid=33daf6c8-deaf-4e97-9e4c-92db628ee155&groupId=17937 60 Besteak beste: “Eskolaren eraginkortasuna Euskadiko ikastetxeetan” eta “Balio erantsi handiko ikastetxeen

ezaugarriak eta jardunbide egokiak”, ISEI-IVEIk eta Luis Lizasoain buru dela EHUko talde batek eginak.

41

Era berean, ikaskuntzaren emaitzari buruzko analisitik ondorioztatzen denez,

Euskadiko hezkuntza-sistemaren erronka nagusietako bat da bikaintasun-maila

hobetzea ikaskuntzaren emaitzetan. Izan ere, PISAko emaitzen analisian agerian

geratu denez, ebaluatutako konpetentzietan errendimendu-maila gorenak lortzen

dituzten Euskadiko ikasleen batezbestekoa, oro har, ELGAko batezbestekoa baino

txikiagoa da.

ISEI-IVEIk 2016an egindako hezkuntza-bikaintasunari buruzko azterlanean,

PISA12an oinarrituta ekitate- eta bikaintasun-analisi bat aurkezten da. Analisi hori

eguneratu egin da, diagnostiko honen ondorioetarako, PISA15 erreferentzia

hartuta.

Euskal Autonomia Erkidegoak, PISA 2015eko matematikarako konpetentzian,

ikasleen % 73 ditu errendimendu-maila ertainetan, ELGAko herrialdeen

batezbestekoaren (% 67) gainetik. Alabaina, bikaintasunean ELGAren

batezbestekoaren azpitik dago: ikasleen % 7k lortzen dituzte 5. eta 6. bikaintasun-

mailak konpetentzia horretan. ELGAko herrialdeen batezbestekoa, berriz, % 10 da.

Iturria: ISEI-IVEI, PISA15 oinarri hartuta.

Grafikoaren ardatz bertikalak erakusten du puntuaziorik baxuena duten ikasleen

% 5en eta puntuaziorik altuena duten ikasleen % 5en arteko aldea. Euskadin,

pertzentil baten eta bestearen arteko aldea 265,33 puntukoa da matematikarako

konpetentzian. Alderatuz gero, Euskal Autonomia Erkidegoak Kanadak baino

ekitate-maila altuagoa du, eta Finlandiak baino zertxobait altuagoa, baina

bikaintasuna areagotu beharra dauka. Estoniak, Irlandak, Danimarkak eta

Nafarroak antzeko maila dute ekitatean Euskal Autonomia Erkidegoarekiko, baina

42

altuagoa bikaintasunean (eskuin goialdeko koadrantea). Bestalde, erregresio-

zuzenak (lerro gorriak) erakusten duenez, joera orokorra kontuan izanda,

bikaintasun handiagoarekin batera sistemen ekitatea murrizten da. Hala ere,

posible da bikaintasun-maila handiagoa lortzea sistemak ekitaterik galdu gabe, eta

horren erakusgarri da Nafarroa, Estonia edo Irlandako eredua.

Bestalde, ED17 ebaluazio diagnostikoaren emaitzek, ekitatearen ikuspegitik

analizatuta, berriro ere baieztatzen dute euskal hezkuntza-sisteman ekitatea

dagoela eta errendimendu handiko eta txikiko ikasleen arteko konpetentzia-aldea

egonkor mantentzen dela.

Hurrengo taulan ikusten da puntuazioen arteko aldea matematikarako

konpetentzian Lehen Hezkuntzako 4. mailako eta DBHko 2. mailako ikasleen

artean, 90 pertzentiletik 10 pertzentileraino. Lehen Hezkuntzan, konpetentzien

arteko aldea egonkor mantentzen da 2015arekiko, eta hobetu egin da 2009ko

ebaluazio diagnostikoarekiko. Bigarren Hezkuntzan, emaitzak hobekuntza bat

dakar 2010eko, 2011ko eta 2013ko ebaluazioaren aldean, baina nolabaiteko

atzerapena ED15arekiko. Horren arrazoia da 90 pertzentilean dauden ikasleen

gehikuntza.

314 316 315 321 315 311

182 183 190 189 186 183

132 133 125 132 128 128

1,73 1,72 1,66 1,70 1,69 1,70

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

0

50

100

150

200

250

300

350

ED09 ED10 ED11 ED13 ED15 ED17

LHko 4.maila. Matematikarako konpetentzia. 90 eta 10 pertzentilen arteko puntuazioaren aldeen bilakaera.

90 pertzentila 10 pertzentila Aldea Ratioa

43

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 3.3.1.a. eta 3.3.1.b. grafikoak.

Matematikarako konpetentziaren emaitzetatik abiatuta ISEI-IVEIk egindako

ekitatearen analisi horrek, era berean, agerian uzten du gizarte-egoera egokian eta

ahulean dauden ikasleen emaitzen arteko aldea 7 puntu igo dela Lehen

Hezkuntzako 4. mailan, 2017an, aurreko edizioen aldean, eta egonkor mantentzen

dela DBHko 2. mailan. Lehen Hezkuntzan dagoen alde handiagoaren arrazoia da

maila altua duten ikasleen puntuazioa igo dela (260tik 264ra) eta, aldi berean,

maila baxuko ikasleen puntuazioa jaitsi dela (227tik 224ra). Bigarren Hezkuntzan,

aipatzekoa da ED15arekiko aldeak behera egiten duela eta, bai maila altuko

ikasleek, bai maila baxukoek, hobetu dituztela euren puntuazioak.

316 318 319 317 310 315

186 184 183 185 184 185

130 134 136 132 126 130

1,70 1,73 1,74 1,72 1,68 1,71

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

0

50

100

150

200

250

300

350


DBHko 2.maila. Matematikarako konpetentzia. 90 eta 10 pertzentilen arteko puntuazioaren aldeen bilakaera.

90 pertzentila 10 pertzentila Aldea Ratioa

262 261 268 264 260 264

232 227 235 235 227 224

30,0 33,3 33,0 29,0 33,0 40,0

0

50

100

150

200

250

300


LHko 4. maila. Puntuazioaren bilakaera eta aldeak matematikarako konpetentzian ikastetxearen ISEK maila altuan eta baxuan.

Maila altua Maila baxua Maila altuaren eta baxuaren arteko aldea

44


Bestalde, Eskola Kontseiluak, ED17tik abiatuta, bere azken azterlan diagnostikoan

emaitzen analisi espezifiko bat egin du ekitatearen ikuspegitik, eta analisi hori

osatu du sistemaren funtsezko hiru adierazleei buruzko analisiaren bidez. Horren

eguneratzea diagnostiko honen aurreko kapituluan sartu da: eskola-uztearen

tasa61, sarbide goiztiarraren tasa eta egokitasunaren-errepikatzearen tasa. Hiru

kasuetan, Euskadi ekitate handieneko erkidegoen artean dago eta Europak

ezarritako helmugak gainditzen ditu.

Kanpoko ikuspegitik, Estatuko hezkuntza-ekitatearen inguruan berriki egindako

azterlan batek62 hezkuntzaren arloko desberdintasuna eta ekitatea analizatzen

ditu, askotariko dimentsioak eta adierazleak kontuan hartuta. Labur-labur esanda,

azterlan horren emaitzek agerian uzten dute Galizia dela eskualde ekitatiboena —

ondoren, Gaztela eta Leon eta Euskadi datoz—, eta emaitza ekitatiboagoak dituela

ELGAk baino eta ekitate handiko zenbait herrialdek baino (hala nola Finlandia,

Kanada edo Norvegia). Bestalde, hezkuntza-bikaintasunaren kontzeptualizazio

zabalagoa eginez gero —adibidez, berriki argitaratutakoa63; horretan, Hezkuntza

Ministerioaren “Las cifras de la educación en España. Curso 2016-2017”

azterlanetik ateratako 58 adierazle konparatzen dira—, EAE erkidego liderra da

hezkuntza-bikaintasunean Estatu-mailan.

61 Eskola uztearen tasa Eurostaten konstruktu estatistikoa da, hezkuntza-sistemen kalitatea alderatzea

helburu eta honako definizio hau du: “18 eta 24 urte bitarteko ikasle-portzentajea da, gehienez Oinarrizko Bigarren Hezkuntzako ikasketak (CINE 2, DBH) bukatu duena eta ez dagoena bestelako ikasketa-prestakuntza batean”. 2010erako eskola-uzte goiztiarra % 10 azpitik murriztea ezarri zuen erreferentzia-puntu gisa Europako Kontseiluak 2003an, Europako hezkuntza- eta prestakuntza-sistemen aurrerabidea kontrolatzeko. 62

“Equidad educativa en España: comparación regional a partir de PISA 2015” https://www.fundacionareces.es/recursos/doc/portal/2018/03/20/equidad-educativa-en-espana.pdf 63 “Las políticas educativas en España: Ranking de Excelencia Educativa 2019”:

http://profesionalesetica.org/wp-content/uploads/2019/04/PPE-Ranking-Excelencia-Educativa-2019.pdf

265 268 267 266 263 265

230 228 226 228 223 227

35,3 40,0 41,0 38,5 40,0 38,0

0

50

100

150

200

250

300


DBHko 2. maila. Puntuazioaren bilakaera eta aldeak matematikarako konpetentzian ikastetxearen ISEK maila altuan eta baxuan.

Maila altua Maila baxua Maila altuaren eta baxuaren arteko aldea

45

Hortaz, agerian da azken urteotan Euskal Autonomia Erkidegoak lortu duela

ekitatean eta bikaintasun-adierazle ugaritan erreferentziazko hezkuntza-sistema

bat eratzea. Hala ere, aurrean bi erronka garrantzitsu ditu oraindik: maila

aurreratuan dauden ikasleen proportzioa zabaltzea eta errendimendu-maila

baxuenean dauden ikasleena murriztea. Ondorio horrek berretsi egiten du sistema

osoak hezkuntzako bikaintasunerantz eta kalitaterantz aurrera egiten jarraitzeko

beharra.

Duela hamarkada bat jadanik, nazioarteko kanpo-ebaluazioetan emaitza bikainak

lortzen dituzten hezkuntza-sistemen ezaugarriak analizatu zituen nazioartekoko

azterlan batek. McKinsey txostenak (2010)64 agerian utzi zuen hobera egiten duten

sistema guztiek antzeko esku-hartze multzoak ezartzen dituztela errendimendu-

maila espezifiko batetik hurrengora igarotzeko, kultura, geografia, politika edo

historia edozein izanik ere. Geroxeago, ELGAk ere baliabide, politika eta

jardunbideen gida bat65 landu zuen, oinarri hartutako PISA12an emaitza onak

lortu zituzten ikastetxeen ebidentziak eta jardunbide egokiak. Bi hurbilketak bat

datoz jarraian adierazten diren elementuak hezkuntza-bikaintasunerako

funtsezkotzat hartzeari dagokionez: lidergo partekatua eta banatua; eskolaren

deszentralizazioa eta autonomia; itxaropen handiak ikasle guzientzat; ikasteko

metodo pertsonalizatuak; irakasleen sormena eta berrikuntza askatzen dituzten

inguruneak; lanbiderako sarbide-sistema zorrotzak; irakasleak prestatzeko

ikastetxe barruko eta berdinen arteko programak; karrera profesional

eragingarriak eta irakaskuntza-lanbidearen ospea; eta erantzunkidetasunetik

abiatuta ikasten duten komunitateak.

Euskal-hezkuntza sistema hobetzeko kezka etengabea izan da. 2015ean,

Hezkuntza Sailak ISEI-IVEIri “Hezkuntza bikaintasunerantz” izeneko ikerketa

egiteko mandatua egin zion. Horren helburua zen analizatzea Euskadi zein

egoeratan zegoen euren hezkuntza-sisteman bikaintasun-maila egokia duten

herrialdeekiko. Ikerketa horrek, oinarrizko ildo batetik abiatuta, epe labur, ertain

eta luzean hobetzeko helburuak planteatu zituen, baita horiek gauzatzeko

proposamenak ere. Gogoeta horren emaitza gisa, hainbat esku-hartze jarri ziren

abian, hala nola: Prestakuntza Plan Globala, konpetentzietan oinarritutako

ikaskuntzara eraldatzeko zereginean laguntzea helburu duena; Bikaintasunerantz

programa, ikastetxeetan bikaintasunerantz prestatzeko proiektuak sustatzea

helburu duena, zenbait modalitatetan oinarrituta (berrikuntza-eredu integralak,

curriculuma aberasteko proiektuak, hezkuntza berritzeko prestakuntza-

proiektuak, “partekatuz ikasi” esperientziak); eta adimen-gaitasun handiko

ikasleei zuzenduta plan berriena.

64 Mckinsey (2007): How the world’s best-performing school systems come out on top? 65 What Makes schools successful? Resources, Policies and Practices:

https://www.oecd.org/pisa/keyfindings/pisa-2012-results-volume-IV.pdf

46

Egun, eskolak eta hezkuntza-sistemak kalitatean eta bikaintasunean oinarrituta

modernizatu eta hobetzeko ahalegina egiten jarraitu behar dute. Hori da bide

bakarra gure hezkuntzak bere eraldatzeko ahalmena garatzeko eta oraingo eta

etorkizuneko erronkei erantzuteko. Modernizazio horrekiko kezka argiro adierazi

da Hezkuntzaren aldeko Akordioa: Akordioaren Oinarriak agirian, eta, kezka horri

erantzuteko, ahalegina egin behar da aniztasun ekitatibo eta eraginkorrago batera

irekitako eskola eraikitzeko.

5.2 Bizikidetza positiboa euskal eskola inklusiboan

Eskola inklusiboa da aniztasuna bere jardunaren oinarritzat hartzen duena, eta

guztiek, aukera-berdintasunean, kalitatezko, bidezko eta ekitatezko hezkuntzarako

sarbidea izatea bermatzen duena. Nazioarteko komunitateak eskubide-izaera

eman dio helburu horri eta, harrezkero, lehentasun bihurtu da gure lurraldeko

hezkuntza-agintarientzat.

Eskola inklusiboaren aldeko bultzada euskal hezkuntza-sistema identifikatzen

duen funtsezko elementua da eta izan da, EAEko hezkuntza-sistema hobetzeko

Planean haren ildo estrategikoetako bat ez ezik. Urteotan zehar neurri ugari hartu

dira eskola inklusiboa bultzatzeko eta aniztasunari erantzun egokia emateko, eta,

era berean, gauza asko lortu dira harrezkero.

Hezkuntzaren aldeko Akordioaren Oinarriak eta Eskola inklusiboa garatzeko

Esparru Plan berria (2019-2023)66 urrats bat haratago doaz, eta nortasun-zeinu

propiotzat proposatzen dute bizikidetza ezartzea, bere esanahi zabalenean,

inklusioa eta ekitatea bultzatzen dituzten hezkuntzako politika eta programen

ardatz egituratzaile gisa.

5.2.1 Hezkuntza-laguntzako premia espezifikoak dituzten ikasleak

Euskadi aitzindaria izan da Haur Hezkuntzako etapan adin txikienetik eskolatzea

bultzatzen, eskolatzeak konpentsatzailea izan behar duela ulertuta, premia

espezifikoak dituzten ikasleentzat bereziki. Horrekin loturik, arreta goiztiarreko

eredu67 baten aldeko apustua egin zen, inplikatutako hiru sistemen (osasun-

sistema, gizarte-sistema eta hezkuntza-sistema) zerbitzuak eta baliabideak

sistematikoki koordinatzea oinarri hartuta. Eredu hori gauzatzeko, premia

bereziak dituzten umeekiko arreta-prozesu integratua (PAINNE)68 garatu da eta

66

http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/dig_publicaciones_innovacion/eu_escu_inc/adjuntos/16_inklusibitatea_100/Plan_Marco_Escuela_Inclusiva_2019_2022_e.pdf 67

Arreta Goiztiarreko Eredua Euskal Autonomia Erkidegorako: http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/atenciontemp/eu_doc/adjuntos/Atencion%20Temprana%20-euskera.pdf 68

https://www.osakidetza.euskadi.eus/contenidos/informacion/osk_publicaciones/eu_argital/adjuntos/espezializatua/guia_painne_2017_eu.pdf

47

arreta goiztiarra baloratzeko taldeak (AGBT) eratu dira. Horietan, hiru sistemek

parte hartzen dute. Prozesu horren behin betiko bultzada honako hauek onartzeari

esker iritsi da: arreta goiztiarreko esku-hartze integralari buruzko Dekretua69,

Arreta Goiztiarrerako Esparru Plana70 eta Haurren Garapenaren Jarraipenerako

Protokoloa71. Azken biak aintzatetsi egin ditu Eskualde Batuen Garapen eta

Antolamendurako Nazio Batuen Programak (ORU Fogar) mundu-mailako

kudeaketa-jardunbide egokitzat72.

Eskola inklusiboa garatzeko Esparru Plan berriak (2019-2023) helburu du jardun

guztiei koherentzia eta estaldura ematea, plan, programa edo proiektu moduan,

baldin eta ikasleen berariazko beharrei erantzuten badiete eta haien garapen

integrala eta eskola-arrakasta errazten badute edo asmo horiek badituzte.

Hurbilketa berri bat da eta planteatzen du, beste esku-hartze batzuen artean,

aniztasunaren trataerari buruzko dekretu berri bat lantzea, 98ko arau-

erreferentziak gaindituko dituena73 eta bidea emango duena laguntza-zerbitzuen

eta ikastetxeko eragileen esku-hartzea berriz zehazteko, aniztasunerako

erantzunaren aurrean.

Eskola inklusiboaren errealitatearen argazki eguneratua izateko asmoz,

hezkuntza-laguntzako premia espezifikoak dituzten Euskadiko ikasleei buruzko

analisia eskaintzen da. Informazioa 2017-2018 ikasturteari dagokio, eta Hezkuntza

Saileko Hezkuntza Berriztatzeko Zuzendaritzak eta Estatistika Zerbitzuak emana

da.

2017-2018 ikasturtean hezkuntza-laguntzako premia espezifikoak dituzten 21.097

ikasle identifikatu dira, hau da, analizatutako mailetan matrikulatutako ikasleen %

5etik gora. Horietatik, % 40,28 hezkuntza-premia bereziak74 dituzten ikasleak dira,

eta % 56,26 beste kategoria batzuei lotutako premia espezifikoak75 dituzten

69 13/2016 DEKRETUA, otsailaren 2koa, Euskal Autonomia Erkidegoko Arreta Goiztiarreko esku-hartze integralari buruzkoa: https://www.euskadi.eus/bopv2/datos/2016/03/1601007e.pdf

70http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/atencion_temprana_que_es/eu_def/adjuntos/Arreta_Goiztiarreko_Marko-Plana.pdf 71http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/dig_publicaciones_innovacion/es_escu_inc/adjuntos/16_inklusibitatea_100/1000181_Pub_EJ_Haurren_Garapenaren_Jarraipenerako_Protokoloa_Protocolo_de_Seguimiento_del_Desarrollo_Infanti.pdf 72

http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/dig_publicaciones_innovacion/eu_escu_inc/adjuntos/16_

inklusibitatea_100/100018_Arreta_goiztiarra_ORU_PO_e.pdf

73 http://www.euskadi.eus/berariazko-hezkuntza-laguntza-premiak-araudia-euskal-autonomi-

erkidegoan/web01-a3hinklu/eu/ 74

Hezkuntza-premia bereziak (HPB) dituen pertsonatzat ulertzen da laguntza edo arreta espezifiko batzuk behar dituena, bere gaitasun pertsonal fisiko, psikiko, kognitibo, sentsorial edo jokabidekoetan dituen aldeen ondorioz. 75

«Hezkuntza-laguntzako premia espezifikoak» (HLPE) dituen ikasletzat ulertzen da hezkuntza-behar bereziak nahiz bestelako hezkuntza-premiak dituena honako hauen ondorioz, nagusiki: ikasteko zailtasun espezifikoak (IZE), arreta-defizitaren nahasmenduak hiperaktibitatearekin edo gabe (ADNH) baldintza pertsonal bereziak, hezkuntza-sisteman berandu sartzea edo adimen-gaitasun handiak (AGH) izatea, edota komunikazioaren eta hizkuntzaren arloko zailtasunak izatea.

48

ikasleak. Horietatik, % 3,25 adimen-gaitasun handiko ikasleak dira. % 20,85

Araban daude eskolatuta, % 47,63 Bizkaian, eta % 31,53 Gipuzkoan.

XIV. taula: hezkuntza-laguntzako premia espezifikoak dituzten ikasleak kategoriaren eta

lurraldearen arabera.

HEZKUNTZA-LAGUNTZAKO PREMIA ESPEZIFIKOAK DITUZTEN IKASLEAK

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA EAE %

Entzuteko desgaitasuna 89 211 125 425 2,01

Desgaitasun motorra 121 358 353 832 3,94

Adimen-desgaitasuna 337 1116 709 2.162 10,25

Ikusteko desgaitasuna 42 129 69 240 1,14

Garapen-nahasmendu orokortuak 334 1770 692 2.796 13,25

Jokabide-nahasmendu larria 275 879 545 1699 8,05

Desgaitasun anizkoitza 54 150 140 344 1,63

HPB-AK DITUZTEN IKASLEAK GUZTIRA 1252 4613 2633 8498 40,28

Hizkuntza- eta komunikazio-nahasmendua 618 829 732 2179 10,33

Ikasteko zailtasun espezifikoak 653 868 576 2097 9,94

Heltzeko moteltasuna 399 883 471 1753 8,31

Arreta-defizitaren eta hiperaktibitatearen nahasmendua

363 449 317 1129 5,35

Mugako adimen-gaitasuna 847 1209 1384 3440 16,31

Adimen-gaitasun handia 129 283 273 685 3,25

Desgaitasunaren ondorioz banatu gabe 115 312 159 586 2,78

BESTE HLPE BATZUK DITUZTEN IKASLEAK 3124 4833 3912 11869 56,26

Zehaztu gabe 22 602 106 730 3,46

IKASLEAK GUZTIRA 4.398 10.048 6.651 21.097 100

LURRALDEAREN EHUNEKOA 20,85 47,63 31,53 100

Hurrengo grafikoetan erakusten da lurralde bakoitzean hezkuntza-laguntzako

premia espezifikoak dituzten ikasleen kopurua, bereizita premia bereziak dituzten

ikasleak eta beste kategoria batzuei lotutako premia espezifikoak dituzten

ikasleak. Bizkaian antzeko ikasle kopurua dago bi kategorietan, eta Gipuzkoan eta

Araban, berriz, gehiago dira premia bereziez bestelako beharrak dituzten ikasleak.

49

Jarraian erakusten da hiru lurraldeetako bakoitzean dauden ikasleen sailkapen bat

identifikatutako premia espezifikoaren arabera. Premia gehienek mugako adimen-

gaitasunarekin eta garapen-nahasmendu orokortuekin dute zerikusia (azken

horiek Bizkaian, bereziki).

Premia bereziak dituzten ikasleen artean bereizketa eginez gero, aipatzekoa da

ikasleen % 75ek hiru (azpi)kategoria hauetakoren bat diagnostikatuta dutela:

nahasmendu orokortuak (% 33), adimen-desgaitasuna (% 25) eta jokabide-

nahasmendu larriak (% 20).

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA Euskadi

Ikasleen banaketa kategorietan, lurraldeka (N)

HPB-AK DITUZTEN IKASLEAK GUZTIRA

BESTE HLPE BATZUK DITUZTEN IKASLEAK

Zehaztu gabe

40%

56%

4%

Ikasleenbanaketa kategorietan, lurraldeka (%)

HPB-AK DITUZTEN IKASLEAK GUZTIRA

BESTE HLPE BATZUK DITUZTEN IKASLEAK

Zehaztu gabe

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA Euskadi

Premia bereziak dituzten ikasleen banaketa (2016-2017)

Entzuteko desgaitasuna

Desgaitasun motorra

Adimen-desgaitasuna

Ikusteko desgaitasuna

Garapen-nahasmendu orokortuak

Jokabide-nahasmendu larria

Desgaitasun anizkoitza

Hizkuntza- eta komunikazio-nahasmendua

Ikasteko zailtasun espezifikoak

Heltzeko moteltasuna

Arreta-defizitaren eta hiperaktibitatearennahasmendua

Mugako adimen-gaitasuna

Adimen-gaitasun handia

Desgaitasunaren ondorioz banatu gabe

Zehaztu gabe

50

Hezkuntza-laguntzako premien beste kategoriei dagokienez, mugako adimen-

gaitasuna nagusitzen da (% 29). Ondoren, honako hauek datoz: hizkuntza- eta

komunikazio-nahasmendua (% 18) eta ikasteko zailtasun espezifikoak (% 18).

Premia bereziak dituzten ikasleek 2014 eta 2018 artean izandako bilakaerari

buruzko analisiak erakusten du haien kopurua % 22,10 areagotu dela. Hala,

2014an premiaren batekin diagnostikatutako 6.960 ikasle izatetik 2018an 8.488

ikasle izatera pasatu dira. Proportzioan, kategoria hauek izan dute igoera

handiena: garapen-nahasmendu orokortua (% 46,85) —gainera, ugariena da— eta

desgaitasun anizkoitza —% 40,41 igo da, baina ikasleen kopuru txiki batean du

eragina—. Gainerako kasuetan, ikasleen gorakada neurrizkoa izan da.

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

HPB-ikasleak kategoriaren arabera (N)


Desgaitasun motorra

Adimen-desgaitasuna


Garapen-nahasmenduorokortuak

Jokabide-nahasmendularria


5%

10%

25%

3%

33%

20%

4%

HPB-ikasleak kategoriaren arabera (%)


Desgaitasun motorra

Adimen-desgaitasuna


Garapen-nahasmenduorokortuak

Jokabide-nahasmendularria


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

HLPE-ikasleak kategoriaren arabera (N)

Hizkuntza- etakomunikazio-nahasmendua

Ikasteko zailtasunespezifikoak


Arreta-defizitaren etahiperaktibitatearennahasmendua



Desgaitasunarenondorioz banatu gabe

18%

18%

15% 9%

29%

6% 5%

HLPE-ikasleak kategoriaren arabera (%)

Hizkuntza- eta komunikazio-nahasmendua

Ikasteko zailtasunespezifikoak


Arreta-defizitaren etahiperaktibitatearennahasmendua



Desgaitasunaren ondoriozbanatu gabe

51

XV taula: HPB dituzten ikasleen eboluzioa

2014-15 2015-16 2016-17 2016-17 Δ17/14

Entzumen Urritasuna 398 420 408 425 6,78%

Mugimendu Urritasuna 791 852 787 832 5,18%

Urritasun Intelektuala 2.070 2.167 2.126 2.162 4,44%

Ikusmen Urritasuna 215 218 240 240 11,63%

Garapenaren Erabateko Nahastea

1.904 2.277 2.545 2.796 46,85%

Jokabidearen Nahaste Larria

1.337 1.568 1.608 1699 27,08%

Askotariko urritasuna 245 248 305 344 40,41%

HPB DITUZTEN IKASLEAK

6.960 7.750 8.019 8498 22,10%

Premia espezifikoen beste kategoria batzuetan sartutako ikasleen kasuan,

aipatzekoa da 2014 ezkero nahiko igoera handia izan dela tipologia guztien

diagnostikoan. Hala, guztira 9.116 ikasletik 2018an 11.869 ikaslera igo da

kopurua, hau da, % 20,3ko gorakada izan da. Adimen-gaitasun handia

diagnostikatuta duten ikasleak % 80 gehiago dira, ikasteko zailtasun espezifikoak

dituztenak % 62 gehiago, eta hizkuntza- eta komunikazio-nahasmenduak

dituztenak % 51 gehiago. Igoera txikiena izan duen premia mugako adimen-

gaitasunarekin lotutakoa da, baina ugariena da oraindik ere.

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

2014-15 2015-16 2016-17 2016-17

HPB dituzten ikasleen eboluzioa

Entzumen Urritasuna

Mugimendu Urritasuna

Urritasun Intelektuala

Ikusmen Urritasuna

Garapenaren ErabatekoNahastea

Jokabidearen Nahaste Larria

Askotariko urritasuna

52

XVI taula: HPBE dituzten ikasleen eboluzioa

2014-15 2015-16 2016-17 2016-17 Δ17/14

Mintzairaren eta Komunikazioaren Nahasteak

1.442 1.809 1.983 2179 51,11%

Ikaskuntzako zailtasun espezifikoak

1.292 1.563 1.802 2097 62,31%

Heltzeko moteltasuna 1.243 1.346 1.531 1753 41,03%

Arreta-nahasteak eta hiperaktibitatea

928 1.065 1.136 1129 21,66%

Mugako Adimen Gaitasuna 3.165 3.504 3.468 3440 8,69%

Adimen Gaitasun Handia 379 487 566 685 80,74%

Zabaldu eta zehaztu gabe 1.252 1.293 1.135 586 -53,19%

HPBE IKASLEAK 9.116 11.067 11.621 11869 30,20%

Ikastetxe edo gela tipologiaren araberako eskolatzeari dagokionez, aipatzekoa da

HLPE ikasle gehienak (% 92-93) gela arruntetan eskolatzea lortu dela. Hurrengo

grafikoan ikusten da 2013 ezkero bilakaera egonkorra izan dela.

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

2014-15 2015-16 2016-17 2016-17

HPBE ikasleen eboluzioa

Mintzairaren etaKomunikazioaren Nahasteak

Ikaskuntzako zailtasunespezifikoak


Arreta-nahasteak etahiperaktibitatea

Mugako Adimen Gaitasuna

Adimen Gaitasun Handia

Zabaldu eta zehaztu gabe

92,20% 92,70% 93,40% 93,50% 92,50%

7,80% 7,30% 6,60% 6,50% 7,50%

2013-2014 2014-2015 2015-2016 2016-2017 2017-2018

Eskolatze eredua

Gela arrunta Gela egonkorra

53

Integratzeko aukera gutxi edo premia bereziak dituzten eta arreta intentsiboa

behar duten ikasleentzat, badira Hezkuntza Bereziko ikastetxeak eta ikastetxe

arruntetako gela egonkorrak, laguntza-premiei eraginkortasun handiagoaz

erantzun diezaieketenak. Taulan, ikastetxe berezietan eta gela egonkorretan

eskolatutako ikasleen banaketa agertzen da. 2017-2018 aldiko azken estatistiken

arabera, eskolatze modalitate horretan dauden guztira 1.415 ikasleetatik, 487

ikastetxe espezifikoetan daude eskolatuta (43 publikoetan eta 444 pribatuetan),

eta 928 gela arruntetan (645 ikastetxe publikoetan eta 283 pribatuetan).

XVII. taula: hezkuntza bereziko ikastetxeetan edo gela egonkorretan eskolatutako ikasleen

banaketa.

IKASTETXE GUZTIAK H. Bereziko ikastetxe espezifikoak

Ikastetxe arruntetako gela egonkorrak

Guztira

Ikastetxe publikoak

Ikastetxe pribatuak

Guztira

Ikast publikoa

k

Ikast pribatua

k

Guztira

Ikast publikoa

k

Ikast pribatua

k

EAE 1.415 688 727 487 43 444 928 645 283

Araba 272 198 74 43 43 0 229 155 74

Gipuzkoa

441 166 275 220 0 220 221 166 55

Bizkaia 702 324 378 224 0 224 478 324 154

Premia bereziak dituzten ikasleen igoerak, baliabide pertsonalen esleipena

handitzea ekarri du. 2017-2018 ikasturtean, ikastetxe publikoentzako baliabide

pertsonalen esleipena honako hau da Lehen Hezkuntzako etapan: gela arruntean

(GA), 554 pedagogia terapeutikoko irakasle (PTI) eta 538 hezkuntza-laguntzako

espezialista (HLE) lanaldi osoan; 144 PTI eta 133 HLE lanaldi partzialean. Bestalde,

gela egonkorrean (GE) 51 PTI eta 56,5 HLE esleitu dira. Entzumen- eta hizkuntza-

irakasleei (EHI) dagokienez, ikastetxeei zuzenean 135 esleitu zitzaizkien.

43 155

74

220

166

55

224

324

154

Ikastetxe publikoak Itunpeko ikastetxeak Ikastetxe publikoak Itunpeko ikastetxeak

Ikastetxe espezifikoak Ikastetxe arruntak

Hezkuntza Bereziko ikaslegoa, ikastetxe mota eta lurraldeka


54

Hurrengo taulan zehazten da Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako

ikastetxeetan azken 4 urteetan esleitutako profesionalen kopurua76, eta grafikoan

ikusten da baliabideak batik bat gela arruntetan gehitzen direla77.

XVIII. taula: profesionalen banaketa Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetan.

PTI HLE EHI

GA O GA P GE GA O GA P GE

2014-15 505 115 50 451 122 51,5 115

2015-16 508 129 49 454 140 53,5 118

2016-17 532 131 50 487 119 56 129

2017-18 554 144 51 538 133 56,5 135

GUZTIRA 3593,5 738,33 327 3020,52 1092 347 823,4

Ikastetxeetako esleipenari dagokionez, Bigarren Hezkuntzako gela arruntean,

2017-2018 ikasturtean, 241 pedagogia terapeutikoko irakasle (PTI) eta 37

hezkuntza-laguntzako espezialista (HLE) daude lanaldi osoan, eta 60 PTI eta 34

HLE lanaldi partzialean. Bestalde, gela egonkorrean (GE) 78 PTI eta 51 HLE esleitu

dira. Zereginen ikaskuntzarako geletan (ZIG), 45 PTI, 45,5 lantegiko maisu-maistra

(LM) eta 33 HLE esleitu dira.

76

PTI: pedagogia terapeutikoko irakasleak; EHI: entzumen- eta hizkuntza-irakasleak; HLE: hezkuntza-laguntzako espezialista; LM: lantegiko maisu-maistra. Barne dira lanaldi osoan (O) eta lanaldi partzialean (P) dihardutenak. 77

Lanaldi partzialerako esleitutako pertsonak lanaldi osorako pertsona erditzat zenbatu dira grafikorako.

0

100

200

300

400

500

600

700

2014-15 2015-16 2016-17 2017-18

Profesionalen esleipena LH (ikastetxe publikoak)

PTI GA

PTI GE

HLE GA

HLE GE

EHI

55

XIX. taula: profesionalen banaketa Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan.

PTI ZIG HLE

PTI GA O

PTI GA P

PTI GE PTI ZIG LM ZIG HLE GA O

HLE GA P

HLE GE

HLE ZIG

2014-15 221 55 65,5 38,5 43 56 26 47 19

2015-16 225 46 70 44 44 48 24 47 23

2016-17 236 48 74 45 44 44 24 48 30

2017-18 241 60 78 45 45,5 37 34 51 33

GUZTIRA 1651,8 337 434,5 281 287,56 418,285 162 193 122

Hurrengo grafikoetan, bereizi egiten da PTIen eta LMen esleipena HLE-en

esleipenarekiko. Gero eta goranzko bilakaera handiagoa ikusten da PTIen eta

LMen kasuan. HLE-en kasuan, joera etena da haiekiko egon ahal izan diren arau-

aldaketen ondorioz.

Profesional horiez gainera, badira beste espezialista batzuk, Sailak berritzegune

zonalei esleitzen dizkienak zona bakoitzeko ikasleei diagnostikatutako premien

arabera. Bertatik, HLPE ikasleei laguntza edo zerbitzu espezializatuak eskaintzen

dizkiete. 2017-2018 ikasturtean, 35 fisioterapeuta eta 10,5 terapeuta okupazional

esleituta zeuden.

Gainera, ikasleek aholkularien laguntza dute esparru horretan espezializatu diren

berritzegune zonaletan. Bestalde, Sailak irakasle espezifikoak esleitzen dizkie

ospitaleko eta etxeko hezkuntza-arretarako eta arreta terapeutiko-hezigarrirako

(OETH) zentroei eta lurralde-mailako itsuen baliabidetegiei (IBT). Horiek ere

aniztasunaren trataeran laguntzeko egituratzat funtzionatzen dute. IBTen

zuzkidura denboran nahiko egonkor mantentzen da (50 profesional inguru), baina

ospitaleko arretakoa aldakorragoa da, ikasturte jakin batean arreta hori behar

duen ikasle kopuruaren arabera.

0

50

100

150

200

250

300

2014-15 2015-16 2016-17 2017-18

PTI eta LM esleipena DBHn (ikastetxe publikoak)

PTI GA C PTI GE PTI ZIG LM ZIG

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2014-15 2015-16 2016-17 2017-18

HLE esleipena DBHn (ikastetxe publikoak)

HLE GA C HLE GE HLE ZIG

56

Bestalde, itunpeko ikastetxeetan eskolatutako HLPEa duten ikasleei Sailak

zuzendutako inbertsioa bide hauetatik egiten da: oro har, itunaren bitartez —

adibidez gela irekien (PTI), gela egonkorren (PTI) eta lantegiko maisu-maistren

kasuan—; dirulaguntzen bidez —hezkuntza-laguntzako espezialistak—; edota

Hezkuntza Sailak egindako esleipenaren bidez —adibidez, entzumen- eta

hizkuntza-irakasleen kasuan (EHI)—.

Jarraian, itun-moduluen bidez finantzatuta dauden Hezkuntza Bereziari lotutako

gela kopuruaren bilakaera erakusten da. Gela irekien kasuan, bilakaera goranzkoa

izan da, Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako etapan bereziki.

XX. taula: Hezkuntza Bereziko itundutako gelen banaketa.

HB, gela irekia Zereginen ikaskuntzarako

gela

HB, gela egonkorra

H H. eta LH. DBH

2014-15 220 214 21 100

2015-16 223 213 21 104

2016-17 227 211 23 111

2017-18 245 213 23 115

2018-19 262 219 23 115

Horrez gain, HLEak kontratatzeko laguntzetarako esleipen globalak bilakaera

positiboa erakusten du itunpeko ikastetxeen kasuan. 2015 ezkero gorakada bat

dago, diruz lagundutako orduen gehikuntza dela eta.

0

50

100

150

200

250

300

2014-15 2015-16 2016-17 2017-18 2018-19

Itundutako gelen eboluzioa

E.B gela irekia HH eta LH

E.B gela irekia DBH

Zereginen ikaskuntz. gela

Zereginen ikaskuntz. gelaE.B gela egonkorra

57

Analisi honen ondorio orokorretako bat da asko aurreratu dela hezkuntza-premia

espezifikoak dituzten ikasleak ikuspegi goiztiar, integral eta integratutik detektatu

eta baloratzeko garaian. Lorpen horrek erraztu egin du indarrean dagoen araudi

espezifikoan oinarrituta baliabideak antolatu eta esleitzeko lana.

Bestalde, esan daiteke neurri handi batean lortu dela gizarteratzearen eta

hezkuntzako esku-hartze goiztiarraren helburua hezkuntza-premia espezifikoak

dituzten ikasleekin. Hala ere, oraindik ere jarraitu beharra dago gelako ohiko

jarduerari lotuagoa egongo den hezkuntza-erantzun espezifiko bat bultzatzen,

baita erantzun inklusibo bat ere, ikastetxearen jarduera eta espazio guztietan.

Ildo horretatik, sendotze-ekintzen eraginkortasuna bultzatuko du esku hartzeko

eredu integralagoen ereduetarantz aurrera egiteak eta gela barruan laguntza

normalizatuak diseinatu eta abiarazteak, Akordioaren Oinarriak dokumentuan

jasotzen denez. Ildo beretik, Eskola inklusiboa garatzeko Esparru Plan berriak

lagundu egingo du ikasle guztien garapen integralean eta eskola-arrakastan, eta

bidea emango du ikastetxe guziek modu efizientean erabil ditzaten euren baliabide

pertsonalak eta materialak estrategia eraginkorren garapenean, eskola inklusiboa,

bizikidetza positiboa eta bikaintasuna bultzatuko dituen esparruan.

5.2.2 Eskolatze orekatua gizarte-testuinguru berri batean

Azken urteetan gure lurraldera atzerriko biztanleriaren iritsiera areagotu izanak

isla handiagoa izan du euskal hezkuntza-sisteman, eta erronka berriak ekarri

dizkio eskolari, bereziki, eta eskola-sistemari, oro har; zehazkiago, helburu hauei

dagokienez: ekitatea ikaskuntzaren emaitzetan, ikasle taldeen kohesioa eta

ikastetxeetan ikasleak eskolatzean lortu beharreko oreka.

Hezkuntza Sistema Hobetzeko Planari lotuta, eta Aniztasunaren Arretarako Plana

2012-2016 planaren esparruan, 2016-2020ko eskola inklusiboaren eta kultura

€9.000.000,00

€9.500.000,00

€10.000.000,00

€10.500.000,00

€11.000.000,00

€11.500.000,00

€12.000.000,00

HLEak kontratatzeko dirulaguntzak (Gastu orokorra)

58

artekoaren eremuan ikasle etorkinei hezkuntza-arreta emateko II. Plana78 da

lehentasunezko helburu honekin landutako plan berriena: gure sisteman sartu

berriak diren eta familia atzerritarretakoak diren ikasleen inklusioa bultzatzea, eta

horiek gizartean partaidetza erreala izatea. Horretarako, ekimen arauemaileak,

antolamendukoak eta metodologikoak bultzatuko dira. Jardun horiek ikastetxeetan

egiten diren ekintzetan lagunduko dute eta helburu izango dute ikasle horiek

sisteman sartu eta bertan gera daitezen erraztea eta, baita ere, hezkuntzan aurrera

egitea.

Eskola inklusiboaren eta kulturartekoaren aldeko apustuak berekin ekarri du

ikastetxeko proiektu globalak bultzatzea, kulturarteko ikuspegitik hezkuntzako

esku-hartzea sustatzen dutenak; hezkuntza-sistemaren esku jartzea figura

espezifikoak (hala nola hizkuntza sendotzeko irakasleak); eta deialdi espezifikoak

egitea ikastetxeetan kulturartekotasuna eta bizikidetza sustatzeko, beste jardun

batzuen artean.

Helburu hartuta errealitate hori sakonago ezagutzea eta ikasle guztien hezkuntza-

arrakasta eta gure sistemaren kohesioa bermatuko duten esku-hartzeak zehaztu

edo egokitzea, Hezkuntza Sailak, 2018-2019 ikasturtean, diagnostiko sakona egin

du ikasle atzerritarren EAEko eskolatzearen inguruan79. Diagnostiko horrek

aberastu egiten ditu ISEI-IVEIk inklusioaren, aniztasunaren trataeraren80 eta

bizikidetzaren81 esparruan egin dituen ikerketak, eta bidea eman du erronka

berriak zehazteko eta neurri berriak proposatzeko, gure sisteman ekitatea eta

bizikidetza hobetzea helburu dela.

Txostenak hurbilketa bat dakar (hainbat ikuspegitatik) EAEko eskola-sisteman

biztanleria atzerritarraren eskolatzea analizatzeko, zenbait iturritatik abiatuta:

2017-2018 ikasturteko matrikula; 2018ko matrikulazio-kanpaina; eta

lurraldeetako eskolatze-batzordeek emandako informazioa.

Lehenik eta behin, Lehen eta Bigarren Hezkuntzako etapetan ikasleek gure eskola-

sisteman duten banaketa analizatzen da, haien jatorri geografikoaren arabera.

Ondoren, atzerriko familien eskolatze-lehenespenak analizatzen dira, eskola-

sistemara sartzeko garaian (ikasleak 2 urte dituenean) familiek egiten dituzten

eskaeren arabera. Informazio hori osatu egin da ikasle iritsi berrien (edo ohiko

matrikularik kanpo iritsitakoen) eskolatzeari buruzko analisiarekin. Analisi hori

lurraldeetako eskolatze-batzordeek egiten dute. Analisiak, era berean, ikuspegi

espezifiko bat jasotzen du tokiko testuinguruaren arabera. Izan ere,

immigrazioaren fenomenoaren proiekzioak ez dio eredu berari jarraitzen eskola-

esparruan. 78

http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/alum_inmigrante/eu_def/adjuntos/II_Plana_ikasle_etorkinei_arreta_emateko.pdf 79 “Atzerriko ikasleen eskolatzea EAEko eskola-sisteman”: http://www.euskadi.eus/albistea/2018/cristina-uriartek-atzerriko-ikasleen-eskolatzea-eaeko-eskola-sisteman-azterlana-aurkeztu-du/web01-s2hhome/eu/ 80 http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/web/guest/aniztasunari-arreta 81 http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/web/guest/bizikidetasuna

59

Jarraian, atzerriko ikasleen eskolatzeari buruzko diagnostikoaren laburpena

agertzen da.

Jatorri atzerritarra duen ikasleria, hau da atzerrian jaiotakoa edo eta aurrekoren

bat atzerritarra duena, EAE-ko ikasleria osoaren %15,7a da.

Ehunekoetan, Lehen Hezkuntzan, Euskadin eskolatutako ikasleen % 16,4 atzerrian

jaio dira (J_atz) edo aurrekoak atzerritarrak dituzte (A_atz), eta Bigarren

Hezkuntzan % 14,6 dira. Zenbaki absolutuetan, 21.227 ikasle daude eskolatuak

Lehen Hezkuntzan eta 11.852 Bigarren Hezkuntzan, hau da, guztira 33.079.

Hauetatik, %58,5a Estatuan jaioak dira eta jatorri atzerritarra dute, hau da,

bederen, aurreko bat atzerritarra dute, eta %41,5a atzerrian jaiotako ikasleak dira.

Bi kategoriak bereizten baditugu (aurrekoak atzerritarrak dituzten ikasleak eta

atzerrian jaiotako ikasleak), ikus dezakegu etapa bakoitzean banaketa desberdina

dela.

Lehen Hezkuntzan, aurrekoak atzerrikoak dituzten hemen jaiotako ikasleak

% 12 inguru dira, eta %5 baino gutxiago (%4,7-a) atzerrian jaiotakoak dira.

Bigarren Hezkuntzan, berriz, alderantziz gertatzen da; hau da, atzerrian

jaiotako ikasleak gehiago dira aurrekoak atzerrikoak dituzten ikasleak

baino, % 9,3 eta % 5,3, hurrenez hurren.

Ikasleen banaketak, jatorriaren arabera, etapa baten eta bestearen arteko aldeak

ere erakusten ditu bi eskola-sareak alderatuz gero. Sare publikoan, bi etapetan,

jatorri atzerritarra duten ikasle proportzio handiagoa dago.

Lehen Hezkuntzan, atzerriko ikasleen ehunekoa handiagoa da sare publikoan

itunpeko sarean baino (% 22,8 eta % 9,6, hurrenez hurren). Bigarren Hezkuntzan,

berriz, alde hori murriztu egin da: ikasleen % 18 atzerritar jatorria dute sare

publikoan, eta % 11,6 itunpeko sarean.

80,9

11,7 4,7 2,7

83,9

5,3 9,3 1,5

Ber_1 A_atz J_atz EDE_ika

Ikasleen banaketa jatorri geografikoaren arabera EAEn (%)

Lehen Hezkuntza - % Bigarren Hezkuntza - %

104683

15097 6130 3454

68191

4276 7576 1206

Ber_1 A_atz J_atz EDE_ika

Ikasleen banaketa jatorri geografikoaren arabera EAEn (K)

Lehen Hezkuntza - K Bigarren Hezkuntza - K

60

Informazioa bi kategorien artean bananduz gero, Lehen Hezkuntzako etapan,

handiagoa da aurrekoak atzerritarrak dituzten ikasleen proportzioa (% 17 ere sare

publikoan eta % 6 itunpeko sarean). DBHn, jaoitzez edo jatorriz atzerritarrak

direnen balioak antzekoagoak dira (% 11 sare publikoan eta % 8 itunpeko sarean).

Ehuneko horiek nabarmen aldatzen dira etapa bakoitzeko mailen edo kurtsoen

artean. Maila zenbat eta altuagoa izan, aurrekoak atzerritarrak dituzten ikasleen

proportzioa are eta handiagoa da (lau aldiz gehiago Lehen Hezkuntzako 1. mailan).

22,8 18,0 9,6 11,6

Lehen Hezkuntza Bigarren Hezkuntza

Atzerritarrak (J + A) etapa bakoitzean eskola-sarearen arabera (%)

Sare publikoko atz % Itunpeko sareko atz %

15216,0

6781,0 6011,0 5071

Lehen Hezkuntza Bigarren Hezkuntza

Atzerritarrak (J + A) etapa bakoitzean eskola-sarearen arabera (K)

Sare publikoko atz K Itunpeko sareko atz K

76,8 85,3

16,9 6,1 5,9 3,5 0,4 5,1

PUB ITU

Lehen Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, sare bakoitzean (%)

Ez du jatorria adierazten %Jatorriz atzerritarra (J_atz) %Aurrekoak atzerritarrak (A_atz) %Jatorriz bertakoen %-a

51107 53576

11239 3858 3947 2183 252 3202

PUB ITU

Lehen Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, sare bakoitzean (K)

Jatorriz bertakoak KAurrekoak atzerritarrak (A_atz) KJatorriz atzerritarra (J_atz) KEz du jatorria adierazten K

81,9 85,6

7,1 3,7 10,9 7,9 0,0 2,7

PUB ITU

Bigarren Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, sare bakoitzean (%)

Bertakoen %-a % (A_atz)

% (J_atz) Adierazten ez dutenen %-a

30839

37352

2669 1607 4112 3464

15 1191

PUB ITU

Bigarren Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, sare bakoitzean (K)

Bertakoen K K (A_atz)K (J_atz) Adierazten ez dutenen K

61

Datuak sareen artean bereizten baditugu, zera ikusten dugu: Lehen Hezkuntzan,

bai aurreko atzerritarrak dituen ikasleak, sare publikoan matrikulatzen dira

gehien bat. Bigarren Hezkuntzan oreka gehiago dago.

Lehen Hezkuntzako ikasleen % 74,4a (11.239 ikasle) sare publikoan daude

eskolatuta, eta, atzerrian jaiotako ikasleen kasuan, %64,4a (3.947 ikasle) sare

publikoan eskolatuta daude, eta %35,5a itunpeko sarean.

DBHn errealitatea orekatuago dagoela ikus daiteke. Atzerrian jaiotako ikasleen

kasuan, %54a (4.112 ikasle) sare publikoan eskolatuta daude, eta %46a (3.464

ikasle) itunpeko sarean.

Analisi xehatuagoa eginez gero egiaztatzen denez, atzerriko ikasleen eskolatzean

aldeak ez daude soilik sareen artean, baizik eta sare bereko ikastetxeen artean ere.

Ikastetxe publiko eta itunpeko batzuek atzerriko jatorria duten ikasle gutxi

eskolatzen dituzte (kasu batzuetan, nahiz eta ikastetxe horiek atzerriko jatorria

duten pertsona asko bizi diren tokietan egon), beste batzuk, ordez, proportzio

handia eskolatzen dute.

Lehen Hezkuntzan, itunpeko sareko ikastetxeen % 86k (181 ikastetxe) eta

sare publikoko % 58k (187 ikastetxek) % 20 atzerritar jatorriko ikasletik

behera eskolatzen dituzte; eta itunpeko sareko ikastetxeen % 3,3k (7

48,8 74,4 64,4

7,3

51,2 25,6 35,6

92,7

Jatorrizbertakoen %-a

aurrekoakatzerritarrak

(A_atz) %

Jatorrizatzerritarra

(J_atz) %

Ez du jatorriaadierazten %

Lehen Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, sareen artean (%)

PUB ITU

51107

11239

3947 252

53576

3858 2183 3202

Jatorrizbertakoak K

aurrekoakatzerritarrak

(A_atz) K

Jatorrizatzerritarra

(J_atz) K

Ez du jatorriaadierazten K

Lehen Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, sareen artean (K)

PUB ITU

45,2 62,4 54,3

1,2

54,8 37,6 45,7

98,8

Bertakoen %-a % (A_atz) % (J_atz) Adierazten ezdutenen %-a

Bigarren Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, sareen artean (%)

PUB ITU

30839

2669 4112 15

37352

1607 3464 1191

Bertakoen K K (A_atz) K (J_atz) Adierazten ezdutenen K

Bigarren Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, sareen artean (K)

PUB ITU

62

ikastetxe) eta sare publikoko % 7,6k (25 ikastetxe), berriz, % 50 atzerritar

jatorriko ikasletik gora eskolatzen dituzte.

Bigarren Hezkuntzan, berriz, atzerriko ikasleen proportzio txikia duten

ikastetxeen ehunekoa handiagoa da, eta proportzio handia dutenena

txikiagoa: itunpeko sarean ikastetxeen % 84k (170 ikastetxe) eta sare

publikoan % 71ek (93 ikastetxe) % 20tik behera eskolatzen dituzte; eta

ikastetxeen proportzio antzekoagoan (% 4 eta % 3, hurrenez hurren), %

50etik gora eskolatzen dituzte.

120

57,1

61

18,7

61

29,0

126

38,5

14

6,7

65

19,9

6

2,9

24

7,3

2

1,0

26

8,0

7

3,3

25

7,6

K

%

K

%

ITU

PU

BLehen Hezkuntzako ikastetxeen sailkapena eskolatzen dituzten atzerritar

jatorriko ikasleen %-aren arabera, sareka

% 50etik gora % 40 eta 50 artean % 30 eta 40 artean

% 20 eta 30 artean % 10 eta 20 artean % 10 edo gutxiago

63

Hizkuntza-ereduaren arabera, ikasleen banaketari buruzko analisiak erakusten

duenez, aurrekoak atzerrikoak dituzten EAEn jaiotako ikasleek bertakoen antzeko

eskolatze-patroia dute, bereziki lehen hezkuntzan. Atzerrian jaiotakoen kasuan,

lehentasun hori ez da hain handia A eta B ereduan dute lehentasuna, gehienbat

itunpeko ikastetxeetan eskolatutako ikasleen kasuan.

Lehen Hezkuntzan, aurrekoak atzerritarrak dituzten ikasleen % 71,2 eta jatorriz

atzerritarrak direnen % 63,6 D ereduan daude eskolatuta; eta, Bigarren

Hezkuntzan, % 60,6 eta % 43, hurrenez hurren.

Sareen artean analisi bereizia eginez gero, alde nabarmenak ikusten ditugu, eredu

batean eta bestean dagoen ikaspostu-eskaintza desberdinak baldintzatuta, neurri

handi batean. Sare publikoan, ikasle atzerritar gehien-gehienak D ereduan daude

eskolatuta, baina, itunpeko sarean, D ereduan eskolatuta dauden atzerrian jaiotako

ikasle kopuruak ez du % 40 gainditzen Lehen Hezkuntzan edo % 20 DBHn.

108

53,7

21

15,9

62

30,8

72

54,5

15

7,5

22

16,7

6

3,0

8

6,1

2

1,0

5

3,8

8

4,0

4

3,0

K

%

K

%

ITU

PU

B

Bigarren Hezkuntzako ikastetxeen sailkapena eskolatzen dituzten atzerritar jatorriko ikasleen %-aren arabera, sareka

% 50etik gora % 40 eta 50 artean % 30 eta 40 artean

% 20 eta 30 artean % 10 eta 20 artean % 10 edo gutxiago

4,2 4,7 8,7 0,4

22,2 24,0 27,0

7,0

73,1 71,2 63,6

92,5

0,6 0,1 0,7 0,1

Bertakoen %-a (A_atz) % (J_atz) % Adierazten ezduten %

Lehen Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, ereduka (%)

A B D X

6,8 13,4 25,3

0,8

24,5 25,9

31,4

5,2

68,2 60,6 42,9

93,9

0,5 0,1 0,4 0,0

Bertakoen %-a

% (A_atz) % (J_atz) Adierazten ezdutenen %-a

DBHko ikasleen banaketa jatorriaren arabera, ereduka (%)

A B D X

64

Laburbilduz, ereduak dagoeneko ez dira erabakigarriak atzerriko haurrak

eskolatzeko garaian.

Bestalde, Lurralde Historikoen araberako analisiak erakusten du, Araban, eta

bereziki Haur eta Lehen Hezkuntzan dagoela –proportzionalki- jatorri

atzerritarreko ikaslerik gehien, eta oreka gutxiago euren eskolatzean.

Lehen Hezkuntzan, Araban ikasleen %25a dira jatorri atzerritarrekoa;

Bizkaian eta Gipuzkoan, aldiz, %15a inguru dira. % 14,7%-a eta %15.1-a

hurrenez hurren.

Bigarren Hezkuntzan, Araban %20a dira (Lehen Hezkuntzako etapan baino

bost puntu gutxiago), Gipuzkoan %13,2a eta Bizkaian %13,9ª. (Lehen

Hezkuntzako etapan baino puntu bat edo bi baino gutxiago).

Sareka, Lehen Hezkuntzan, itunpeko sareak, atzerri jatorriko ikasleen proportzioa

antzekoa da hiru lurraldeetan (% 9,5 inguru). Baina Araban, sare publikoan

nabarmentzeko aldea ikusten da, eskolatutako ikasleen % 35 inguru atzerriko

72,7 83,4 81,0

18,8 10,7 9,9

6,0 4,0 5,2 2,6 1,8 3,9

Araba Bizkaia Gipuzkoa

Lehen Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, lurraldeka (%)

Ez du jatorria adierazten %

Jatorriz atzerritarra (J_atz) %

14644

53996

36043

3781 6925 4391 1199 2611 2320

523 1186 1745


Lehen Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, lurraldeka (K)

Jatorriz bertakoak K Aurrekoak atzerritarrak (A_atz) K

Jatorriz atzerritarra (J_atz) K Ez du jatorria adierazten K

78,2 85,3 84,5

7,7 5,1 4,4

12,4 8,8 8,7 1,7 0,8 2,4


Bigarren Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, lurraldeka (%)

Bertakoen %-a % (A_atz)

% (J_atz) Adierazten ez dutenen %-a

9633

34772

23786

943 2084 1249 1531 3583 2462

205 334 667


Bigarren Hezkuntzako ikasleen banaketa jatorriaren arabera, lurraldeka (K)

Bertakoen K K (A_atz) K (J_atz) Adierazten ez dutenen K

65

jatorrikoak dira (horietatik % 26,6 aurrekoak atzerritarrak dituztenak dira); beste

lurraldeetan baino 15 puntu gehiago.

Bigarren Hezkuntzan, bertakoak ez diren ikasleen ehunekoa sare bakoitzean oso

antzekoa da Bizkaian eta Gipuzkoan: % 17 inguru sare publikoan eta % 10-11 artean

itunpeko sarean. Araban, sareen arteko aldeak handiagoak dira, baina, nolanahi ere,

Lehen Hezkuntzako etapan antzemandakoak baino txikiagoak. Hala, sare publikoan

eskolatutako ikasle guztien ia % 25 atzerritar jatorrikoak dira (aurrekoen aldetik eta

jatorriz), eta itunpeko sarean, berriz, % 16,1.

Atzerriko immigrazioaren fenomenoak eskola-eremuan izan duen islak alde

handiak agertzen ditu lurralde bereko udalerrien artean, tokiko testuinguruaren

ezaugarri espezifikoen arabera. Ondorengo mapetan, EAEko udalerriak agertzen

dira, bertako ikastetxeek eskolatzen dituzten atzerriko ikasleen proportzioaren

65,2 84,0 79,5 87,2 79,2 82,8

26,6 6,8 15,2 6,3

14,0 5,7

8,0 2,7 4,8 3,3 6,4

4,0 0,1 6,4 0,5 3,2 0,4 7,5

PUB CON PUB ITU PUB ITU

Araba Bizkaia Bizkaia Gipuzkoa

Lehen Hezkuntzako ikasleen banaketa sare bakoitzean jatorriaren arabera, lurralde historikoka (%)

Bertakoen %-a A_atz % J-atz % ez du adier %

75,6 80,7 83,1 87,1 83,2 85,6

9,8 5,7 7,0 3,6 6,0 3,0 14,6 10,4 9,9 7,9 10,7 7,0 0,0 3,2 0,0 1,5 0,1 4,4

PUB ITU PUB ITU PUB ITU

Araba Bizkaia Bizkaia Gipuzkoa

Bigarren Hezkuntzako ikasleen banaketa sare bakoitzean jatorriaren arabera, lurralde historikoka (%)

Bertakoen %-a % (A_atz) % (J_atz) Adierazten ez dutenen %-a

66

arabera, Lehen Hezkuntzako ikasleak (lehenengo mapa) eta Bigarren

Hezkuntzakoak bereizita (bigarren mapa)82.

Bestalde, 2 urteko haurren 2018ko matrikula-kanpainan, guztira 16.766 eskaera

jaso dira; horietatik 215 atzerrian jaiotako 2 urteko haurren eskaerak dira (guztien

%1,28a); 1.223k atzerriko nazionalitatea dute (%7,29a); eta, gutxi gorabehera,

%23ek gutxienez atzerriko guraso bat dute.

Oro har, atzerriko familien lehentasunek bat egiten dute kideko biztanleria dagoen

ikastetxeetan, eta, ikusi dugunez, Haur Hezkuntzako etapan haiek gehienbat sare

publikoan eskolatzen dira.

XXI taula: eskaeren laburpena, jatorriaren arabera (%)

Bi urteko matrikula kanpaina

Eskaerak Guztira

Atzerrian jaiotakoen

eskaerak (%)

Atzerritar nazionalitatea

duten eskerak (%)

Aita atzerritarran duten eskaerak (%)

Araba 2.598 0,2% 10,9% 25%

Bizkaia 8.564 1,3% 6,4% 18,7%

Gipuzkoa 5.604 1,9% 7,5% 20,8%

GUZTIRA 16.766 1,3% 7,3% 24%

Analisi honek (txostenean datu xehatuagoak ematen dira lurralde bakoitzerako)

bidea eman du egiaztatzeko bereizketa-dinamika bat dagoela ikastetxeen artean

kategoria horretako ikasleen eskolatzean (sare publikoaren barruan ere). Hortaz,

ondoriozta dezakegu 2 urtekoen sarbideak eragin handia duela gure lurraldeko

ikastetxeen osaera sozialean dauden aldeetan.

Ikasle iritsi berrien eskolatzeari dagokionez, 2017-2018 ikasturtean, Eskolatze-

batzordeek 4.314 ikasle iritsi berri eskolatu dituzte guztira (950 Araban, 1.985

Bizkaian eta 1.379 Gipuzkoan). Ikastetxean irizpide beren arabera eskolatu badira

82

Dokumentuaren eranskinetan, datu osoak daude, 2016-2017 ikasturteko matrikulazioa (EAEko udalerrien arabera bereizia)

oinarritzat hartuta.

67

ere, banaketan alderen bat badagoela ikus daiteke lurraldeka; batez ere, atzerriko

biztanleriak lurralde bakoitzean duen banaketa desberdinagatik eta ikaspostuen

eskaintzarekin eta horien eskuragarritasunarekin zerikusi duten kontuengatik,

besteak beste.

Araban, hizkuntza-ereduen araberako banaketa herenetan egin da gutxi

gorabehera A, B eta D ereduen artean, ondorengo grafikoan ikus

daitekeenez. Hala ere, proportzio hori nabarmen desberdina da etaparen

arabera. A ereduan eskolatzen diren Haur Hezkuntzako ikasle iritsi berriak

ez dira % 2ra iristen. DBHn, berriz, guztien % 23 dira.

Bizkaiko lurraldean, Eskolatze-batzordeak ikasle iritsi berrien % 64,4

itunpeko sarean eskolatu ditu, eta % 35,57 sare publikoan. Sareen arteko

aldea handiagoa da Bigarren Hezkuntzako etapan Haur Hezkuntzako eta

Lehen Hezkuntzako etapetan baino. Azpimarratu beharra dago Eskolatzeko

Batzordeak 2017-18 ikasturtean matrikulatutako ikasleen % 35 inguru

Bigarren Hezkuntzako ikasleak direla.

20,90%

14,70%

18,30%

13%

29,30%

3,80%

A PUB A ITU B PUB B ITU D PUB D ITU

Iritsi berrien banaketa Araban sarearen eta ereduaren arabera (%)

4,53%

9,52%

3,43%

39,04%

27,61%

15,87%


Iritsi berrien banaketa Bizkaian sarearen eta ereduaren arabera (%)

68

Gipuzkoako lurraldean, Eskolatze-batzordeak 1.379 ikasle iritsi berri

eskolatu ditu, % 59 sare publikoan eta % 41 itunpeko sarean. % 72,7 D

ereduan eskolatu dira, % 24,5 B ereduan eta % 2,8 A ereduan. Horietatik

guztietatik, ia % 30 Bigarren Hezkuntzan eskolatu dira (400 ikasle inguru),

% 44,95 Lehen Hezkuntzan eta % 25,96Haur Hezkuntzan..

Egindako diagnostikotik ateratako ebidentzia nagusietako bat da ikastetxeen

gizarte-osaerak alde nabarmenak erakusten dituela gure lurraldeko udalerrien

artean. Ikusitako errealitateak lotuta daude, batetik, eskola-eskaintzaren

aukerarekin eta estaldurarekin eta, bestetik, tokiko testuinguru jakin batean bizi

diren familiek eskola hautatzean dituzten lehenespenekin, baina, baita eremu

zabalago bateko beste alderdi batzuekin ere: biztanleriaren bizitegi-banaketa;

baldintzatzaile ekonomikoak; lan-aukerak; biztanleriaren ezaugarri

sozioekonomikoak eta soziolinguistikoak; kultura-ereduak; etab.

Era berean, egiaztatu da atzerriko ikasleen kolektiboa bereziki heterogeneoa dela:

askotariko jatorriak eta kulturak ditu, curriculum-maila desberdinak, profil

soziolinguistiko zabala eta maila desberdinetako integrazioa. Aniztasun handi hori

gure eskolen oraina eta geroa da eta, horrenbestez, gure sistema inklusibo eta

ekitatiboak aniztasun horri erantzun beharko dio inklusibotasun eta bizikidetza

positiboaren printzipioetan oinarrituta eta, hortaz, ez osabidezko hezkuntzaren

ikuspegitik derrigorrean, atzerriko jatorria duten ikasle guztiei, hezkuntza-premia

espezifikoak diagnostikatzen ez zaien neurrian.

5.3 Elebitasuna hezkuntza eleanitzaren esparruan.

Eskolak euskararen normalizazioari begira erdietsi dituen lorpenak ukaezinak

dira. Euskarak 1981tik hona irabazi dituen 300.000 mila hiztun baino gehiagotik bi

heren eskolari esker lortu dira. Gaur egun 16-24 adin-tartearen biztanleriaren

0% 2,83%

10,80% 13,71%

48,73%

23,93%


Iritsi berrien banaketa Gipuzkoan sarearen eta ereduaren arabera (%)

69

%71,4 euskalduna da VI Inkesta soziolinguistikoaren83 arabera, 1991an

zegoen kopuruaren ia halako hiru eta EUSTATen aurreikuspenen arabera,

2036an 24 urtetik beherakoen artean %83,4ra igoko da euskaldunen kopurua84.

Lorpen handi hau hezkuntza-komunitate osoaren ahaleginari esker gertatu eta

bereziki irakasleek egindakoa profil linguistikoa hobetzeko (duela 40 urte

prozesua hasi zenean %8 bat baino ez zen gai euskaraz irakasteko, gaur egun %95

da85); halaber, euskaldun ereduengan, gurasoek egin duten hautu sendoari esker

(2017-18 ikasturtean haur hezkuntzan, ikasle guztietatik ia %97 D eta B ereduetan

eskolatuta daude, eta %80a D ereduan).

Etapa honetako lorpenak aitortuta, irakasleen hizkuntza-trebakuntzan sortu den

eraldaketa tipologikoak eta ikasleen profilean aldi berean izan diren aldaketek

eskatuko dute, hizkuntzaren ikuspegitik, hezkuntza-komunitateaz, bere

osotasunean, dagoen ikuskera egokitzea, eskola eleanitzaren erronka berriei

erantzun ahal izateko.

Zentzu horretan, VI Inkesta Soziolinguistikoak adierazten du azken hiztun horien

presentzia asko handitu dela: 16-24 adin-tartean hiztun berriak, euskara familiatik

kanpo ikasi dutenak, euskaldun guztien %55,7 dira, eta kasu askotan euskara oso

gutxi erabiltzen den testuinguruan bizi dira. Arestian aipatutako aurreikuspenen

arabera, hogei urte barru 20 urte baino gazteagoen %90 baino gehiago

euskaldunak izango dira baina euretariko asko izango dira gaztelaniaz hobeto

moldatuko diren elebidunak, ulermen gaitasun bikaina baina ekoizpen abilezia

mugatuak izango dituztenak, eta testuinguru ez hain euskaldunetan biziko direnak.

Testuinguru honetan, Euskarazko eta gaztelaniazko hizkuntza-komunikaziorako

konpetentzietako emaitzak ikuspegi orokorrago batetik neurtu behar dira; hau da,

elebitasunaren aurrerapenaren edo atzerapenaren ikuspegitik, euskara

gutxiengoaren hizkuntza den testuinguruan, azken hamarkadetan euskarak

garapen eta aurrerapen izugarri handia izan badu ere, oraindik diglosia-egoeran

eta gutxiengoan jarraitzen duela kontuan hartuta. Gainera, Euskadiren egoera

berezia da, gehiengoaren hizkuntzaren (gaztelania) eta gutxiengoaren

hizkuntzaren (euskara) artean alde handia dagoelako.

ISEI-IVEIk, ED17ko txostenean, analisi espezifiko bat aurkezten du euskara

konpetentziarekin lotuta, Inkesta Soziolinguistikoan egiten den elebitasun-

tipologia eta euskararen irabazien eta galeren analisian oinarrituta, behar izan

83

VI Inkesta Soziolinguistikoa Euskal Autonomia Erkidegoan. Argitaratu gabeko dokumentua (2016/10/14). https://www.irekia.euskadi.eus/uploads/attachments/8569/VI_Inkesta_Soziolinguistikoa_EAE.pdf?1476439692 84

Baztarrika, P. eta Erize, X. (2016). Eta hemendik aurrera zer? Euskararen garapenaren iraunkortasuna edo «dabillan harriari etzaika goroldiorik lotzen». Eusko Jaurlaritza, Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. http://www.euskara.euskadi.eus/contenidos/noticia/eta_hemen-dik/eu_def/adjuntos/Eta%20hemendik%20aurrera%20zer_2016-05-03.pdf 85

Eusko Jaurlaritza, Hezkuntza Saila.

https://www.irekia.euskadi.eus/uploads/attachments/8569/VI_Inkesta_Soziolinguistikoa_EAE.pdf?1476439692

http://www.euskara.euskadi.eus/contenidos/noticia/eta_hemen-

http://www.euskara.euskadi.eus/contenidos/noticia/eta_hemen-

http://www.euskara.euskadi.eus/contenidos/noticia/eta_hemendik/eu_def/adjuntos/Eta%20hemendik%20aurrera%20zer_2016-05-03.pdf

70

denean Ebaluazio diagnostikora egokituz. Zehazki, formulatu den elebitasun-

tipologiak ondoko zazpi kategoria hauek jasotzen ditu, eta kategoria horien

ezaugarri nagusiak ere laburbilduta aurkezten dira ondoko tauletan:

XXII taula: elebitasun-tipologiak. ISEI-IVEI ED17

TIPOLOGIA ERRENDIMENDU MAILA LHko ikasle% DBHko

ikasle%

Gaitasunik gabeak Maila baxua Maila baxua 8,5% 10,9%

Erdaldun elebakarrak Maila baxua Maila baxua

gainditzen du

28,7% 34,4%

Euskaldun elebakarrak Maila baxua

gainditzen du

Maila baxua 2,4% 1,6%

Elebidun orekatuak Erdi maila Erdi maila 26,9% 22,7%

Erdal elebidunak Erdi maila Nivel avanzado 9,5% 13,4%

Euskal elebidunak Maila altua Erdi maila 10,5% 4,4%

Elebidun orekatu goi mailakoak Maila altua Maila altua 13,9% 12,5

El análisis del ISEI-IVEI permite extraer varias conclusiones:

Elebitasun-tipologiak erlazio nabarmena du zenbait aldagairekin eta, aldi berean,

aldagai horiek eragin handia dute zientzietarako eta matematikarako

konpetentzietako emaitzetan, eta ingelesezko hizkuntza-komunikaziokoan. Izan

ere, ikasleen ISEK mailak, adin-egokitasunak eta jatorriak baldintzatu egiten dute,

neurri handi batean, ikasleen hizkuntza-konpetentzia bi hizkuntza ofizialetan:

Ez euskaran ez gaztelanian gaitasunik ez duten ikasleak dira ISEK maila

txikiena dutenak, eta jatorriz etorkinak diren ikasleen eta errepikatzeen

ehunekorik handiena dutenak. ingelesezko hizkuntza-komunikazioan,

matematikarako eta zientzietarako konpetentzietan ere emaitza okerrenak

dituztenak dira.

Ikasle erdaldun elebakarrek aurrekoen antzeko profila dute, hain

muturrekoak ez diren balioekin, ordea.

Beste muturrean, ikasle elebidun orekatu goi-mailakoak daude: ISEK maila

altuena dute, errepikatze-tasarik txikiena jatorriz etorkinak diren ikasleen

ehunekorik txikiena. Emaitza akademiko onenak lortzen dituzten ikasleak

dira.

Tartean, ikasle elebidun orekatuak daude, erdi-mailako balioekin ia aldagai

guztietan. Ikasle erdal elebidunak ere, ISEK maila hobearekin, adin-

egokitasun tasa handiagoarekin eta jatorriz etorkinak diren ikasleen

71

ehuneko txikiagoarekin, euskara familia-hizkuntza dutenen ehuneko

txikiagoarekin, ordea.

Orokorrean, elebidunen zazpi kategorien karakterizazioa, bai Lehen Hezkuntzan

bai DBHn, ia aldaezin mantentzea urteen joanean, aztertutako zazpi kategorien

pisua aldatu izan den arren 2009 eta 2017 urte bitartean.

XXIII taula: elebidun tipologia desberdinen karakterizazioa LH4ko ikasleak. ISEI-IVEI. ED17

ED17. DBHko 2. maila ISEK indibiduala

Adin-egokitasuna

Jatorri etorkina

Familia-hizkuntza euskara

L1 euskara

Gaitasunik gabeak -0,56 62,5 11,6 16,2 30,9

Erdaldun elebakarrak -0,14 78,2 10,0 7,9 22,4

Euskaldun elebakarrak -0,13 88,6 4,2 44,3 63,6

Elebidun orekatuak 0,13 93,1 4,2 26,9 49,2

Erdal elebidunak 0,33 95,5 3,2 11,3 31,2

Euskal elebidunak 0,32 97,5 0,8 55,2 75,7

Elebidun orekatu goi mailakoak

0,52 98,8 2,2 31,6 55,4

GUZTIZKOA 0,05 85,8 6,4 19,2 37,8

XXIV taula: elebidun tipologia desberdinen karakterizazioa DBH2ko ikasleak. ISEI-IVEI. ED17

ED17. LHko 4. maila ISEK indibiduala

Adin-egokitasuna

Jatorri etorkina

Familia-hizkuntza euskara

L1 euskara

Gaitasunik gabeak -0,52 83,4 12,6 26,7 32,7

Erdaldun elebakarrak -0,23 89,5 13,1 13,4 21,5

Euskaldun elebakarrak -0,04 94,4 6,1 56,8 68,7

Elebidun orekatuak 0,04 95,6 7,5 28,5 43,7

Erdal elebidunak 0,27 98,1 7,4 9,7 23,0

Euskal elebidunak 0,31 99,2 2,9 55,8 72,6

Elebidun orekatu goi mailakoak

0,46 99,4 2,9 32,7 52,0

GUZTIZKOA 0,02 93,9 8,4 26,5 39,3

Analisiak nabarmentzen duen beste ondorio nagusia da, familia-hizkuntzak eta

lehen hizkuntzak eragina dutela elebitasun-mailan. Hau da, euskarari eta

gaztelaniari lotutako hizkuntza-konpetentzia, nabarmen baldintzatzen dute

familia-hizkuntzak eta lehen hizkuntzak (L1).

DBHko 2. mailan, ikasle erdaldun elebakarren % 77,6k euskara ez den beste

hizkuntza bat izan dute lehen hizkuntzatzat; beste hainbeste gertatzen da ez

72

euskaraz ez gaztelaniaz gaitasunik ez duten ikasleen 2/3etik gorakoen

artean (% 69,1); eta baita ikasle erdal elebidunen artean ere (% 68,8).

Ikasle elebidun orekatuak eta ikasle elebidun orekatu goi mailakoak,

euskara lehen hizkuntzatzat izan dutenak eta euskara lehen hizkuntzatzat

ez den beste bat izan dutenen parean daude.

Azkenik, euskara izan dute lehen hizkuntza euskaldun elebakarren % 63,6k

eta euskal elebidunen % 75,7k.

Lehen Hezkuntzako 4. mailan oso antzekoak dira ondorioak, nahiz eta

aldeak antzematen diren ikasle elebidun orekatuen eta elebidun orekatu

goi-mailakoen artean; gutxiengoa dira euskara lehen hizkuntzatzat izan

dutenak.

Bestalde, familia-hizkuntza euskara aldagaiak biltzen dituen familietan, gutxienez,

gurasoetako batek hitz egiten du euskaraz eta etxean euskaraz nahiz gaztelaniaz

hitz egiten dute, euskaraz gehiago gaztelaniaz baino. Elebitasun motaren

araberako familia-hizkuntzaren datuek gauza bera adierazten dute: DBHko 2.

mailan, euskara da ikasle euskal elebidunen % 55,2ren familia-hizkuntza;

euskaldun elebakarren % 44,3rena; goi-mailako ikasle elebidun orekatuen %

31,6rena, eta elebidun orekatuen % 26,9rena. Ordea, gaitasunik gabeko ikasleen %

16,2rena; erdal elebidunen % 11,3rena; eta erdaldun elebakarren % 7,9rena.

Horrez gain, ISEI-IVEIk agerian jartzen du euskarara erakarriak izan direnak

galerak gainditzen dituztela.

Familia-hizkuntza aldagaia eta elebitasun-tipologia gurutzatzen baditugu aukera

izango dugu euskararen galera86- eta mantentze-prozesuak87 ebaluatzeko, eta

baita euskarara erakarriak88 izan direnak ere:

Euskararen galeran biltzen dira familia-hizkuntza euskara izanda

euskarako hasierako maila gainditzen ez duten ikasleak (ikasle gaitasunik

gabeak eta ikasle erdaldun elebakarrak).

Euskararen mantentze-prozesuan biltzen dira familia-hizkuntza euskara

izanda hizkuntza horretako erdi-maila edo maila aurreratua duten ikasleak

(ikasle euskaldun elebakarrak, elebidun orekatuak, erdal elebidunak, euskal

elebidunak, elebidun orekatu goi-mailakoak).

Euskarara erakarrien edo euskaren irabazien kategorian sartzen dira

familia-hizkuntza euskara ez duten ikasleak baina euskaran erdi-maila edo 86

Euskararen galeran biltzen dira familia-hizkuntza euskara izanda euskarako hasierako maila gainditzen ez duten ikasleak (ikasle gaitasunik gabeak eta ikasle erdaldun elebakarrak).

87 Euskararen mantentze-prozesuan biltzen dira familia-hizkuntza euskara izanda hizkuntza horretako erdi-maila edo maila aurreratua duten ikasleak (ikasle euskaldun elebakarrak, elebidun orekatuak, erdal elebidunak, euskal elebidunak, elebidun orekatu goi-mailakoak). 88 Euskarara erakarrien edo euskaren irabazien kategorian sartzen dira familia-hizkuntza euskara ez duten ikasleak baina euskaran erdi-maila edo maila aurreratua dutenak (ikasle euskaldun elebakarrak, elebidun orekatuak, erdal elebidunak, euskal elebidunak, elebidun orekatu goi-mailakoak).

73

maila aurreratua dutenak (ikasle euskaldun elebakarrak, elebidun

orekatuak, erdal elebidunak, euskal elebidunak, elebidun orekatu goi-

mailakoak).

Gainerako ikasleen familia-hizkuntza ez da euskara eta ez dute gainditzen

hasierako maila euskaran (ikasle gaitasunik gabeak eta erdaldun

elebakarrak).

Azken finean, analisi honek aukera ematen du hezkuntza-sistemak elebitasunari

egindako ekarpena ebaluatzeko, Euskararen Erabilera Arautzeko 10/1982

Oinarrizko Legean,helburutzat zuena.

Adibide gisa hartzen baditugu ED 2017ko DBHko 2. mailako ikasleen datuak,

ondokoa ikusten da:

Familia-hizkuntza euskara duten ikasleak ez dira % 20ra iristen (3.400

pertsona inguru). Beraz, gehiengo handiak (14.200 pertsona inguru, %

80,8) ez du euskara familia-hizkuntzatzat.

Aldiz, ia 9.600 ikaslek, hau da, ikasle guztien erdia baino zerbait gehiagok

(% 54,7) gainditzen dute euskarako hasierako maila: familia-hizkuntza

euskara duten ikasleen hiru laurdena dira, eta familia-hizkuntza euskara ez

duten ikasleen erdia.

Beraz, agerikoa da hezkuntza-sistemak elebitasunari egin dion ekarpena,

ikasle elebidunen kopurua ia hiru aldiz handiagoa baita familia-hizkuntza

euskara duten ikasleen aldean.

XXV taula: DBH2 ikaslearen ezaugarriak elebidun tipologia bakointzantzat. ISEI-IVEI. ED17

ED17. DBHko 2. maila Familia-hizkuntza euskara (Z)

Familia-hizkuntza eusk (% kol)

Familia-hizkuntza ez euskara (Z)

Familia-hizkuntza ez eusk (% kol)

Guztizko populazioa

Gaitasunik gabeak 309 9,2 1.595 11,3 1.904

Erdaldun elebakarrak 476 14,1 5.555 39,3 6.031

Euskaldun elebakarrak 128 3,8 161 1,1 289

Elebidun orekatuak 1072 31,8 2.907 20,5 3.979

Erdal elebidunak 267 7,9 2.088 14,8 2.355

Euskal elebidunak 424 12,6 343 2,4 767

Elebidun orekatu goi mailakoak 696 20,6 1.502 10,6 2.198

GUZTIZKOA 3.371 100 14.152 100 17.523

19,2 80,8

Hurrengo grafikoan erakusten dira galera eta irabaziei buruzko analisiaren

emaitzak —edizio bakoitzeko ebaluazio diagnostikoetan ikasle guztiak

ebaluatuta— Lehen Hezkuntzako 4. mailan eta DBHko 2. Mailan.

74

Iturria: ISEI-IVEI ED17 txosteneko 3.6.2. grafikoa

Analisi honek erakusten duenez:

Euskarara erakarrien kopurua gehiengoa izan da ia edizio guztietan; orain,

% 40 ingurukoa da bai Lehen Hezkuntzan bai DBHn, baina etengabe jaisten

joan da 2009tik 2015era eta, 2017an, egonkortu egin da Lehen Hezkuntzan,

eta zerbait hobetu DBHn.

Euskara egonkor mantendu da % 20 inguruko ehunekoan Lehen

Hezkuntzan; DBHn, berriz, % 13tik % 20ra igo zen 2009 eta 2013 urte

bitartean; ordea, jaitsi egin da % 15era arte 2017an.

Euskararen galerak gora egin du % 3tik % 6ra Lehen Hezkuntzan, eta %

4,5era DBHn.

Analisi honek agerian jartzen du hezkuntza-sistemak, bakarrik, ezin duela bermatu ikasle guztien elebitasuna.

Izan ere, euskal hezkuntza-sistemara milaka hiztun berri gehitzen dira urtero,

maila guztietan, bai Lehen Hezkuntzan bai DBHn. Baina kontuan hartzen badugu

EAEko eremu soziolinguistiko desberdinetan euskararen egoera minoritarioa eta

minorizatua, eta lehen hizkuntzak eta familia-hizkuntzak haien seme-alaben

elebitasun mailan duten eragina, euskal hezkuntza-sistemak, bakarrik, ezin du

bermatu ikasle guztiak elebitasunera gehitzea. Era berean ezin du bermatu,

galerak egon ez daitezen familia-hizkuntza euskara duten ikasleen artean, ez eta D

ereduan ere.

ED09 ED11 ED13 ED15 ED17 ED09 ED11 ED13 ED15 ED17

Euskararen galera 2,2 2,9 4,1 5,0 6,1 2,8 3,1 3,8 5,3 4,5

Euskararen mantentzea 16,1 20,8 21,4 21,3 20,3 13,2 17,8 19,9 16,3 14,8

Euskarara erakarriak 51,3 49,4 48,2 42,8 42,5 49,1 46,7 43,9 38,2 40,0

Euskarara ez erakarriak 30,4 26,9 26,3 30,9 31,1 34,9 32,4 32,4 40,2 40,8

% 0

% 10

% 20

% 30

% 40

% 50

% 60

Euskararen galera eta irabazien bilakaera.

LHko 4. maila DBHko 2. maila

75

Aurretik adierazi bezala, elebitasun-tipologiako zazpi kategorietako ikasleek oso

ezaugarri desberdinak dituzte, haietako batzuk eskolaratuta dauden ikastetxe-

motarekin zerikusia dutenak.

ED 2017aren arabera, ikasleen ia erdia DBHko 2. mailan (% 41,3) eta Lehen

Hezkuntzakoan (% 47,3) D geruza publikoan daude eskolatuta.

Hasieratik kontuan hartzen badugu, euskaran edota gaztelanian, hasierako mailan

dauden ikasleek ez dutela hezkuntza-sistemak ezarritako elebitasunaren helburua

lortzen, ikasle elebidunen tipologiako lehenengo hiru kategoriak (ikasle gaitasunik

gabeak ez euskaran ez gaztelanian, ikasle erdaldun elebakarrak eta ikasle

euskaldun elebakarrak) adierazletzat hartu beharko lirateke, hain zuzen ere

ikusteko hezkuntza-sistemak, bakarrik, ez duela elebitasunaren helburua lortzen:

DBHn, ez dute lortzen elebitasunaren helburua A geruza publikoko % 98,2k,

B geruza publikoko % 77,7k eta itunpeko A geruzako % 77,6k, ez eta

itunpeko B geruzako % 57,8k ere. D ereduan ere ez da bermatzen D geruza

publikoko % 43,6k eta itunpeko D geruzako % 32,5k elebitasunaren

helburua lortzea.

Lehen Hezkuntzan hobetu egiten da egoera neurri batean; elebitasunaren

helburua, ordea, lortu gabe jarraitzen dute A geruza publikoko % 91,2k,

itunpeko A geruzako % 66,6k eta B geruza publikoko % 59,4k. Aldiz,

itunpeko B geruzako % 53,3k lortu egiten dute helburua, eta baita D geruza

publikoko % 61,5k eta itunpeko D geruzako % 71,3ek ere.

Elebitasun-tipologian ikasleak banantzen diren zazpi kategorietan hain ezaugarri

desberdinak ikusita, eta ikasle elebidun mota desberdinak bereizitako geruza

desberdinetako ikastetxeetan eskolatzen direla kontuan hartuta, beharrezkoa da

erantzun malguak eta egokituak ematea ahalbidetuko duten tresnak eta neurriak

diseinatzea.

Bosgarren konklusioak erakusten du D ereduan ere errepikatu egiten direla joera

orokor hauek.

D eredua euskaran murgiltzeko sistema bat da; ordea, euskarak, azken

hamarkadetan aurrerapauso nabarmenak eman baditu ere testuinguru

soziolinguistikoan, hizkuntza minoritarioa eta minorizatua izaten jarraitzen du.

Ebaluazio diagnostikoaren sei edizioak biltzen dituzten bederatzi ikasturteetan, D

ereduan, garrantzizko gehikuntza gertatu da ikasle erdaldun elebakarretan, bai

geruza publikoan bai itunpekoan. Honela gertatu da:

sare publikoan, 2009ko % 11,6tik 2017ko % 26ra Lehen Hezkuntzan, eta %

16tik % 29,5ra DBHn

eta itunpeko sarean, % 8,1tik % 18ra Lehen Hezkuntzan, eta % 13,5etik %

22,2ra DBHn

76

Gainera, murrizketa bat gertatu da ikasle euskal elebidunetan eta baita ikasle

elebidun orekatuetan Lehen Hezkuntzan, bi hezkuntza-sareetan.

Testuinguru horretan, nabarmentzekoa da euskaran eta gaztelanian gaitasuna

duten ikasleen gehikuntza: horrekin batera mantendu egiten da sare publikoan,

eta gehitu egiten da itunpeko sarean, ikasle elebidun orekatuen ehunekoa Lehen

Hezkuntzan; DBHn, berriz, 6 puntu inguruko murrizketa gertatu da bi sareetan:

Iturria: ISEI-IVEI ED17 txosteneko 3.6.4.a eta b grafikoak


Gaitasunik gabeak (hasierako maila) 13,3 9,7 4,7 9,2 9,7 11,9 9,6 12,2 11,2 11,6

Erdaldun elebakarra 11,6 16,7 21,0 24,1 26,0 16,0 18,3 17,8 30,0 29,5

Euskaldun elebakarra 6,7 3,0 2,3 2,5 2,8 4,7 3,3 4,5 2,6 2,5

Elebidun orekatua 27,9 30,4 34,1 29,1 28,8 32,3 34,2 31,4 27,1 26,4

Erdal elebiduna 5,8 5,7 8,5 7,9 7,3 12,6 10,5 10,9 11,5 11,9

Euskal elebiduna 17,5 17,5 12,9 11,5 11,2 8,4 9,1 8,7 5,8 5,1

Elebidun orekatu goi mailakoa 17,2 17,0 16,5 15,7 14,2 14,0 14,9 14,6 11,8 13,0

% 0

% 5

% 10

% 15

% 20

% 25

% 30

% 35

% 40

Ikasleen ehunekoaren bilakaera elebitasunaren tipologiaren arabera D eredu publikloan.



Gaitasunik gabeak (hasierako maila) 10,7 6,4 4,2 7,1 7,3 9,4 6,2 9,0 8,7 8,4

Erdaldun elebakarra 8,1 10,2 15,6 17,0 18,0 13,5 12,6 13,5 22,8 22,2

Euskaldun elebakarra 6,8 3,4 1,9 2,9 3,5 4,4 2,7 4,3 2,8 1,8

Elebidun orekatua 26,8 29,6 34,0 30,7 30,6 34,8 35,3 31,9 29,2 29,3

Erdal elebiduna 4,7 4,0 8,5 6,5 6,6 12,6 10,4 9,1 12,5 13,3

Euskal elebiduna 23,1 23,8 16,0 15,6 16,6 9,3 13,7 12,5 7,8 7,3

Elebidun orekatu goi mailakoa 19,8 22,6 19,8 20,3 17,5 15,9 19,2 19,7 16,3 17,6

% 0

% 5

% 10

% 15

% 20

% 25

% 30

% 35

% 40

Ikasleen ehunekoaren bilakaera elebitasunaren tipologiaren arabera itunpeko D ereduan.


77

Aztertu beharrekoa da aldi horretan aldaketa nabarmenak gertatu ote diren bi

geruza horietan eskolatzen diren ikasleen ezaugarrietan, batez besteko puntuazio-

galera horren arrazoi batzuk aurkitu ahal izateko.

D eredu publikoaren eta itunpekoaren aldagaiei (egokitasuna, jatorria, ISEKa,

familia-hizkuntza, hizkuntza-erabilera) buruzko 2009 eta 2017 arteko konparazio-

analisian egiaztatzen da ikasle-aniztasun handiagoa dagoela duela urte batzuk

baino. Agian, horrek eragina izan du geruza horretan puntuak galdu izatean, batik

bat sare publikoan. Gogoan izan behar dugu errepikatze-aldagaiak eragiten duela

arrailarik handiena; 40 puntu baino gehiago konpetentzia honetan, 2017an, eta

familia-jatorria aldagaiak jarraitzen dio, 24 puntuko arrailarekin.

Azkenik, ikastetxeetako euskararen erabilerari buruzko analisiarekin lotuta, joera

zertxobait beheranzkoa hautematen da, eta horrek, azken batean, emaitzak

baldintzatzen ditu hizkuntza-konpetentzia honetan.

Hurrengo grafikoetan erakusten da ikastetxeetan euskara erabiltzeari buruzko

ebaluazio diagnostikoak azken hiru edizioetan izandako bilakaera, ikasleek

emandako erantzunaren arabera, Lehen Hezkuntzako 4. mailan eta DBHko 2.

mailan. Bilakaera egonkorra da bi etapetan, nahiz eta jaitsiera arina (hamarren

batekoa) ikusten den bai gela barruan, bai kanpoan irakasleekin euskaraz hitz

egiten dutela dioten ikasleen ehunekoan Lehen Hezkuntzako 4. mailan eta DBHko

2. mailan.

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

2013 2015 2017

Euskararen erabileraren eboluzioa ikastetxeetan (LH4ko ikasleen arabera)

Arrue1 Lagunekin hitz egin gelan

Arrue2 Lagunekin hitz jolastokian

Arrue3 Irakasleekin hitz egingelan

Arrue 4 Irakasleekin hitz gelazkanpo

Ikaslearen euskara erabileraorotara eskolan

78

Iturria ISEI-IVEI Arruentzat

Hortaz, hezkuntza-sistemaren ekarpenak, oso nabaria bada ere, ezin du berez

bermatu ikasleen elebitasuna. Izan ere, euskal hezkuntza-sistemak milaka hiztun

berri hartzen ditu urtero maila guztietan, bai Lehen Hezkuntzan, bai DBHn. Baina,

Euskal Autonomia Erkidegoko hainbat zona soziolinguistikotan elebitasuna egoera

minoritarioan eta minorizatuan dagoenez, ikastetxeetan gutxi erabiltzen denez eta,

era berean, lehen hizkuntzak eta familia-hizkuntzak eragina duenez seme-alaben

elebitasun-mailan, hezkuntza-sistemak ezin du berez bermatu ikasle guztiek

elebitasunarekin bat egitea.

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

2013 2015 2017

Euskararen erabileraren eboluzioa ikastetxeetan (DBH2ko ikasleen arabera)

Arrue1 Lagunekin hitz egingelan

Arrue2 Lagunekin hitzjolastokian

Arrue3 Irakasleekin hitz egingelan

Arrue 4 Irakasleekin hitzgelaz kanpo

Ikaslearen euskara erabileraorotara eskolan

79

6. Hezkuntza-inbertsioaren analisia

Euskadi hazkunde ekonomikoko ziklo batean dago. Hazkunde hori dagoeneko 4

urtez (2014-17) luzatzen ari da, 2008tik 2013ra bitarteko aldian izandako krisia

gainditu ondoren. Krisi horren ondorioz, hezkuntza-inbertsioa murriztu egin zen

herrialde-mailako politikak zirela eta, horietara egokitu beharra baitzegoen.

Hezkuntzaren adierazle ekonomikoek Euskadi konparazio-egoera aldekoan jartzen

dute Espainiarekiko eta gainerako autonomia-erkidegoekiko, eta homologatu

egiten dute bere hezkuntza-inbertsioa EB22ko herrialdeenarekin, Eskola

Kontseiluaren azken txostenean jasotzen denez.

Gastu publikoaren analisiak89 erakusten duenez, Hezkuntza Sailak90 gauzatutako

aurrekontuetan oinarrituta, gauzatutako aurrekontuak bilakaera positiboa du

2013 ezkero, % 4,92ko igoeraz 2014 eta 2017 artean, eta % 8,18ko gorakadara

iritsi da aurrekontu exekutiboan izandako aldakuntza kontuan hartuz gero.

XXVI taula: Hezkuntza arloaren aurrekontua (milioika €-tan), eta urte 2014 eta 2017 arteko gehikuntza.

2014 2015 2016 2017 Δ 17/14

Hasierako aurrekontua 2.540 2.602 2.608 2.665 % 4,92

Aurrekontu gauzatua 2.578 2.625 2.681 2.789 % 8,18

% gauzatzea % 101 % 101 % 103 % 105

89

Analisiaren datu guztiak gauzatutako aurrekontuei dagozkie, eta Ogasun eta Ekonomia Sailaren dagozkion likidazioetan adierazita datozen bezala jasota daude. 90 Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak, 2012ko abenduan, bat egin zuen Kultura Sailarekin, eta horrela

sortu zen Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Dena dela, analisi honen ondorioetarako, hezkuntza-arlo espezifikoari dagozkion datuak besterik ez dira biltzen.

2.784 2.761

2.625

2.462

2.578 2.625

2.681

2.789

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Hezkuntza arloan gauzatutako aurrekontuen eboluzioa (milioika €-tan)

80

Aztergai diren lau ekitaldietan, hezkuntza-aurrekontuak aurrekontuan

jasotakoaren zertxobait gainetik gauzatu dira (2017an baino % 5 gehiago),

hurrengo grafikoan agertzen denez.

Hezkuntza-inbertsioa da Eusko Jaurlaritzaren lehentasun nagusietakoa.

Hezkuntza-arloaren aurrekontua Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuarekiko % 25

baino gehiago da. Zorraren ordainketa deskontatuta, portzentaje hori %

27,93raino igo zen 2017an. Bi kasuetan, areagotu egin da 2014ko ekitaldiaren

aldean. Guztizko gastua jaitsi egin zen 2010etik 2013ra, eta igo 2013tik 2016ra,

2017an 2.789 milioi eurora iristeraino.

XXVII taula: Sailak gauzatutako aurrekontua Eusko Jaurlaritzak guztira gauzatutakoarekiko (milioi eurotan)

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Hezkuntza-arloa 2.784 2.716 2.625 2.462 2.578 2.625 2.681 2.789

Eusko Jaurlaritza 10.327 10.173 10.246 9.579 10.053 10.161 10.365 10.824

% hezkuntza/guztira % 26,96 % 26,70 % 25,62 % 25,70 % 25,64 % 25,83 % 25,87 % 25,77

Zorraren ordainketa deskontatuta

10.129 9.861 9.881 9.166 9.329 9.250 9.592 9.985

% hezkuntza / guztira zorra deskontatuta

% 27,49 % 27,54 % 26,57 % 26,86 % 27,63 % 28,38 % 27,95 % 27,93

Hurrengo grafikoan ikusten da Sailak gauzatutako aurrekontuak 2010 eta 2017 artean izandako bilakaera Eusko Jaurlaritzak guztira gauzatutakoarekiko (%), zorraren ordainketa barne hartuta eta deskontatuta.

2.540

2.602 2.608

2.665

2.578

2.625

2.681

2.789

2014 2015 2016 2017

Hezkuntza aurrekontuaren eboluzioa (milioika €-tan)

Hasierako aurrekontua Aurrekontu gauzatua

81

6.1 Aurrekontua gauzatzearen analisia kapituluka

Aurrekontua kapituluka gauzatzearen analisiari dagokionez, aipatu behar da

2017an, langile-gastuen I. kapitulua eta gastu arruntetarako dirulaguntzen IV.

kapitulua aurrekontu osoaren % 89 direla (% 46 eta % 43, hurrenez hurren).

Hurrengo grafikoan, 2017ko aurrekontuaren banaketa ikusten da, kapitulu

bakoitzeko aurrekontu-proportzioaren arabera.

26,96% 26,70%

25,62% 25,70% 25,64% 25,83% 25,87% 25,77%

27,49% 27,54%

26,57% 26,86%

27,63%

28,38%

27,95% 27,93%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Aurrekontuaren % bilakaera, Eusko Jaurlaritzaren osoarekiko

% hezkuntza/guztira % hezkuntza / guztira zorra deskontatuta

1.271.350

208.578

213

1.214.846

41.076

51.270

1.089

335

Langile-gastuak

Funtzionamendu-gastuak

Finantza-gastuak

Dirulaguntza arruntak

Ikastetxe publikoetako inbertsioak

Kapitaleko dirulaguntzak

Finantza-aktiboen gehikuntza

Finantza-pasiboen murrizketa

2017ko aurrekontua kapituluka (€)

82

Aurrekontuak kapituluka izandako bilakaerari dagokionez, 2014ko, 2015eko,

2016ko eta 2017ko ekitaldiak kontuan hartzen badira, ikusten da aurrekontuaren

bilakaera positiboa dela eta igoera dagoela 2014-2017 artean kapitulu nagusietan

(langile-gastuak eta dirulaguntza arruntak). Funtzionamendu-gastuei eta

kapitaleko dirulaguntzei buruzko kapituluak zertxobait jaitsi dira (% 6 eta % 8,

hurrenez hurren).

XXVIII taula: Hezkuntza-arloan gauzatutako aurrekontuaren bilakaera kapituluka (milaka €-tan)

Kapitulua

2014 2015 2016 2017 % guztira (2017)

Δ17/14

I. Langile-gastuak

1.165.022 1.201.394 1.228.332 1.271.350 % 45,59 % 9,13

II. Funtzionamendu-gastuak

221.980 220.877 214.111 208.578 % 7,48 -% 6,04

III.Finantza-gastuak 205 143 402 213 % 0,01 % 3,90

IV.Dirulaguntza arruntak 1.098.271 1.103.935 1.150.647 1.214.846 % 43,56 % 10,61

VI.Ikastetxe publikoetako inbertsioak

34.957 38.610 37.526 41.076 % 1,47 % 17,50

VIIKapitaleko dirulaguntzak

55.893 58.629 48.284 51.270 % 1,84 -% 8,27

VIII.Finantza-aktiboen gehikuntza

1.488 1.272 1.141 1.089 % 0,04 -% 26,81

IX.Finantza-pasiboen murrizketa

321 326 331 335 % 0,01 % 4,36

Guztira 2.578.137 2.625.184 2.680.773 2.788.757 % 100,00

46%

7%

0%

44%

1% 2% 0% 0%

2017ko aurrekontua kapituluka (%)

Langile-gastuak


Finantza-gastuak


Ikastetxe publikoetakoinbertsioak

Kapitaleko dirulaguntzak

Finantza-aktiboen gehikuntza

Finantza-pasiboen murrizketa

83

6.2 Aurrekontua gauzatzearen analisia programaka

Aurrekontuaren analisia programaka eginez gero, ikusten da Bigarren H., eta Lanbide

Heziketa (1.010.579 M €) eta Haur H. eta Lehen H. (963.660 M €) programek dutela

zuzkidura ekonomiko handiena. Bien artean, aurrekontu osoaren % 71 hartzen dute.

Unibertsitate H. eta “Hezkuntza Sustapena” programek hezkuntzako aurrekontu

osoaren % 12 eta % 9 hartzen dute, hurrenez hurren.

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

1.400.000

2014 2015 2016 2017

2017ko aurrekontuaren bilakaera kapituloka (€)

Langile-gastuak


Finantza-gastuak


Ikastetxe publikoetakoinbertsioak

Kapitalekodirulaguntzak

0 400.000 800.000 1.200.000

Egitura eta laguntza

Haur H. eta Lehen H.

Bigarren H., Osabidezko H. eta LH

Unibertsitate H.

Araubide Bereziko H.

H. Berriztatzea eta Irakasleen…

Etengabeko Ikaskuntza eta HHE

Hezkuntza Sustapena

Sistema euskalduntzea

Ikerketa

Berrikuntza-funtsa

2017ko aurrekontuaren bilakaera programaka (€)

84

Urte arteko bilakaerari dagokionez, programa nagusiek gora egin dute eta, horien

artean, nabarmendu egiten da 2014 eta 2017 artean Bigarren Hezkuntzako,

Unibertsitate Hezkuntzako eta Hezkuntza Sustapeneko programetan izandako %

10etik gorako igoera. Aipatzekoa da, baita ere, ikerketako programa % 24 igo dela.

Gainerako programetan, gorabeherak txikiagoak dira, “Sistema euskalduntzea”

programan izan ezik, horrek % 24,5eko murrizketa izan baitu.

XXIX taula: ekitaldiaren itxieran gauzatutako aurrekontuaren bilakaera programaka (milaka €-tan)

Programa 2014 2015 2016 2017 % guztira (2017)

Δ17/14

Egitura eta laguntza 35.206 36.364 36.255 36.575 % 1,31 % 3,89

Haur H. eta Lehen H. 905.296 930.209 938.651 963.660 % 34,56 % 6,45


914.785 939.626 980.260 1.010.579 % 36,24 % 10,47

Unibertsitate H. 306.704 312.349 313.716 339.224 % 12,16 % 10,60

Araubide Bereziko H. 64.454 62.847 60.287 59.227 % 2,12 -% 8,11

H. Berriztatzea eta Irakasleen Prestakuntza

30.734 31.912 31.330 32.448 % 1,16 % 5,58


37.711 35.551 35.137 35.678 % 1,28 -% 5,39

Hezkuntza Sustapena 217.504 211.771 220.144 245.435 % 8,80 % 12,84

Sistema euskalduntzea 21.252 19.192 16.831 16.042 % 0,58 -% 24,52

Ikerketa 34.971 34.213 32.256 43.565 % 1,56 % 24,57

Berrikuntza-funtsa 9.520 11.150 15.906 6.325 % 0,23 -% 33,56

Guztira 2.578.137 2.625.185 2.680.773 2.788.757 % 100,00 8,17

1%

35%

36%

12%

2%

1% 1%

9%

1%

2%

0%

2017ko aurrekontua programaka (%)




Unibertsitate H.


H. Berriztatzea eta IrakasleenPrestakuntza


85

Jarraian, sakonago analizatzen dira nahitaezko hezkuntzarekin lotutako programen aurrekontuak.

Egitura eta Laguntzako programa

Programa honi dagokion aurrekontua Hezkuntza Administrazioaren egitura eta

ohiko funtzionamendua finantzatzera zuzentzen da. Aurrekontuaren % 80 langile-

gastuei dagokie. 2014ko eta 2017ko ikasturteen artean, % 3,89 igo da, bereziki bi

kapitulu nagusietan: langile-gastuei zuzendutakoan (% 3,99ko igoera) eta

funtzionamendu-gastuei buruzko II. kapituluan (% 13,7ko igoera). “Finantza-

gastuak” III. kapitulua % 47,59 murriztu da, eta “inbertsio errealak” kapitulua %

43,59.

XXX taula: Egitura eta laguntzako programa gauzatzea (milaka €-tan)

2014 2015 2016 2017 Δ17/14

I. kap. Langileak 28.222 29.256 29.301 29.347 % 3,99

II. kap. Funtzionamendua

5.312 5.657 5.449 6.040 % 13,70

III. kap. Finantzarioak 145 89 353 76 -% 47,59

VI. kap. Inbertsio errealak

39 91 11 22 -% 43,59

VIII. kap. Finantza-aktiboen gehikuntza

1.488 1.272 1.141 1.089 -% 26,81

Gauzatua guztira 35.206 36.364 36.255 36.575 % 3,89


% gauzatzea % 0,40 -% 28,77 -% 43,85 -% 43,32

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

2014 2015 2016 2017

Aurrekontuaren eboluzioa programaka




Unibertsitate H.


H. Berriztatzea eta IrakasleenPrestakuntza


86

Haur eta Lehen Hezkuntzako programa

Programa honek hezkuntza-arloari dagokion aurrekontu osoaren % 34,5 hartzen

du, eta 2017an ia % 6,45 igo da 2014arekiko. Igoeraren arrazoia da, funtsean, I.

kapituluan inbertsio ia % 10 handiagoa egin dela. Funtzionamenduaren,

inbertsioen eta kapitaleko dirulaguntzen kapituluetan jaitsiera egon da. Dena den,

programan pisu gutxien dituzten kapituluak dira.

XXXI taula: Haur eta Lehen Hezkuntzako programa gauzatzea (milaka €-tan)

2014 2015 2016 2017 Δ17/14

I. kap. Langileak 495.912 512.357 524.659 544.381 % 9,77

II. kap. Funtzionamendua 26.479 27.651 26.568 24.530 -% 7,36

III. kap. Finantzarioak 363.075 366.379 370.090 375.873 % 3,52


11.732 16.058 9.255 11.179 -% 4,71

VII. kap. Kapitaleko dirulaguntzak

8.097 7.764 8.079 7.697 -% 4,94



% gauzatzea -% 0,04 % 2,12 % 3,95 % 3,88

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

2014 2015 2016 2017

Egitura eta Laguntzako programaren eboluzioa kapituloka (milaka €-tan)

VIII. kap. Finantza-aktiboengehikuntza


III. kap. Finantzarioak


I. kap. Langileak

87

Bigarren Hezkuntzako eta Lanbide Heziketako programa

2017an, programa honen aurrekontu-gauzatzea % 10,47 igo da 2014arekiko.

Igoera handiena lotuta dago, funtsean, I. kapituluari (programa osoaren % 57

hartzen du) eta, neurri txikiagoan, IV. kapituluari (programa osoaren % 33,2

hartzen du). Aipatzekoa da ikastetxe publikoetako inbertsioen kapituluak % 124

baino gehiago egin duela gora. Horrek konpentsatu egiten du kapitulu berean

ikusitako beherakada Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako programan.

Azpiprogramen arabera, igo egin dira Batxilergokoa (% 30,37) eta Lanbide

Heziketakoa (% 10,32), eta jaitsi egin da DBHkoa (% 8,21). Osabidezko

Hezkuntzara eta HLKPetara zuzendutako programa jaitsi izanaren arrazoia da

azken horiek Oinarrizko Lanbide Heziketako programa bihurtu direla. Programa

horiek, 2015etik aurrera, Lanbide Heziketako azpiprograman sartuta daude.

XXXII taula: Bigarren Hezkuntzako eta LHko programa gauzatzea (milaka €-tan)

2014 2015 2016 2017 Δ17/14

I. kap. Langileak 519.919 538.390 555.100 576.868 % 10,95

II. kap. Funtzionamendua 65.231 68.133 67.946 67.909 % 4,11

IV. kap. Dirulaguntza arruntak

315.784 316.392 330.366 335.695 % 6,31

VI. kap Inbertsio errealak 13.076 15.935 26.101 29.342 % 124,40


774 776 747 766 -% 1,03

DBH 280.340 283.129 287.956 257.311 -% 8,21

Batxilergoa 351.884 369.171 397.431 458.734 % 30,37

Lanbide Heziketa 265.506 273.408 293.349 292.902 % 10,32

Osabidezko H. eta HLKP 17.054 13.918 1.524 1.631 -% 90,44

Gauzatua guztira 914.784 939.626 980.260 1.010.579 % 10,47


% gauzatzea % 2,00 % 3,54 % 4,92 % 5,33

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

900.000

1.000.000

2014 2015 2016 2017

Haur eta Lehen Hezkuntzako programaren eboluzioa kapituloka (milaka €-tan)

VII. kap. Kapitalekodirulaguntzak


III. kap. Finantzarioak


I. kap. Langileak

88

Hezkuntza Berriztatzeko eta Irakasleak Etengabe Prestatzeko programa

Programa honetan gauzatutako aurrekontua % 5,58 igo da 2014arekiko, eta

aurreikusitakoa baino ia % 30 txikiagoa da. Partida nagusia langileen kapituluari

dagokio (aurrekontu osoaren % 83). Kapitulu hori, gehienbat, laguntza-zerbitzuen

azpiprogramari lotuta dago. Kapitulu guztiek egin dute gora, zenbateko txikienekoa

den inbertsioarenak izan ezik. 1. eta 4. kapituluen gehikuntza (% 13,21)

nabarmentzen da. Horien xedea da, batik bat, itunpeko irakaskuntzarako laguntzak

ematea, ikastetxeetako prestakuntza-planetarako eta prestakuntza- eta berrikuntza-

proiektuetarako.

Azpiprogramen arabera, laguntza-zerbitzuen aurrekontua % 4,73 igo da, eta

hazkunde nabarmena izan dute bai irakasleak prestatzeko aurrekontuak (% 9,95), bai

kalitatea sustatzera zuzendutakoak (% 24,32).

XXXIII taula: Hezkuntza Berriztatzeko eta Irakasleak Etengabe Prestatzeko programa gauzatzea (milaka €-tan)

2014 2015 2016 2017 Δ 17/14

I. kap. Langileak 25.424 26.304 26.001 26.717 % 5,09

II. kap. Funtzionamendua 2.493 2.644 2.212 2.574 % 3,25


2.764 2.925 3.104 3.129 % 13,21

VI. kap. Inbertsio errealak 54 39 13 28 -% 48,15

Irakasleen prestakuntza 2.783 3.731 3.152 3.060 % 9,95

Laguntza-zerbitzuak (ISEI-IVEI, berritzeguneak)

27.364 27.488 27.509 28.658 % 4,73

Berrikuntza eta kalitatea sustatzea

588 693 669 731 % 24,32



% gauzatzea -% 29,24 -% 28,52 -% 30,64 -% 29,57

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

900.000

1.000.000

2014 2015 2016 2017

Eboluzioa kapituluka

I. kap. Langileak II. kap. Funtzionamendua

IV. kap. Dirulaguntza arruntak VI. kap. Inbertsio errealak


0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

900.000

1.000.000

2014 2015 2016 2017

Eboluzioa programaka

DBH Batxilergoa

Lanbide Heziketa Osabidezko H. eta HLKP

89

Etengabeko Ikaskuntzako eta Helduen Hezkuntzako programa

Programa honen gastuaren % 94 Helduen Hezkuntzako azpiprogramari dagokio, eta

gainerakoa Etengabeko Ikaskuntzako programei dagokie. Bien aurrekontua jaitsi egin

da 2014arekiko, batez ere etengabeko ikaskuntzarena (% 20,59), nahiz eta bilakaera

egonkorra duen 2015 ezkero.

Aipatzekoa da programa honen gastuaren % 91,4 langile-gastuen 1. kapituluari

dagokiola. Kapitulu horrek, 2014arekiko % 4 jaitsi arren, bilakaera zertxobait

positiboa izan du 2015 ezkero. 2014arekiko, jaitsiera dago kapitulu guztietan, batik

bat gastua zerbitzuaren beharretara doitzeagatik.

XXXIV taula: Etengabeko Ikaskuntzako eta Helduen Hezkuntzako programa gauzatzea (milaka €-tan)

2014 2015 2016 2017 Δ 17/14

I. kap. Langileak 34.023 32.072 32.024 32.631 -% 4,09



1.966 1.902 1.865 1.765 -% 10,22


Etengabeko Ikaskuntza 2.652 2.492 2.215 2.106 -% 20,59

Helduen Hezkuntza 35.059 33.059 32.921 33.572 -% 4,24

Gauzatua guztira 37.711 35.551 35.137 35.678 -% 5,39

Hasierako aurrekontua 36.170 35.747 35.685 35.482 -% 1,90

% gauzatzea % 4,26 -% 0,55 -% 1,54 % 0,55

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

2014 2015 2016 2017


VI. kap. Inbertsio errealak IV. kap. Dirulaguntza arruntak

II. kap. Funtzionamendua I. kap. Langileak

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

2014 2015 2016 2017


Berrikuntza eta kalitatea sustatzea

Laguntza-zerbitzuak (ISEI-IVEI, berritzeguneak)

Irakasleen prestakuntza

90

Hezkuntza Sustapeneko programa

Programa honen pean finantzatzen dira zerbitzu osagarriak (garraioa eta jangela)

—gauzatutako gastu osoaren % 48— eta bekak —% 51—.Aipatzekoa da beketako

gastuaren igoera. Horren arrazoiak dira emandako beken igoera eta horien

ordainketaren periodifikazio berria. Zerbitzu osagarrietako gastua arian-arian

jaitsi da 2014 ezkero, urte horrekiko % 10eko aldakuntzaz. Horren arrazoia da,

neurri handi batean, BEZaren ordainketa aldatu izatea eta jantokiak kudeatzeko

egindako esleipen berria.

XXXV taula: Hezkuntza Sustapeneko programa gauzatzea (milaka €-tan)

2014 2015 2016 2017 Δ 17/14

I. kap. Langileak 13.886 14.240 14.631 13.560 -% 2,35


IV. kap. Dirulaguntza arruntak 88.053 86.616 99.347 129.524 % 47,10

VI. kap Inbertsio errealak 91 93 79 94 % 3,30


0 468 717 1.256

Garraioa eta jangela 132.050 127.415 124.419 117.827 -% 10,77

Bekak eta laguntzak 84.268 84.105 93.814 126.506 % 50,12

Jardueretarako laguntza (IGE) 1.186 251 1.912 1.101 -% 7,17



% gauzatzea % 27,19 % 23,78 % 21,47 % 41,12

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

2014 2015 2016 2017




0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

2014 2015 2016 2017


Helduen Hezkuntza

Etengabeko Ikaskuntza

91

Euskalduntzeko programa

Programa honi lotutako gastuak 2017an % 25 inguru behera egin du 2014arekiko.

Bereziki aipagarria da langile-gastua: % 20 jaitsi da eta aurrekontuaren % 68

hartzen du. Jaitsieraren zatirik handiena 4. kapituluan biltzen da; zehazki, IRALEko

ordezkapenetarako dirulaguntzetara zuzendutako partidan (% 36,6 jaitsi da 2014

ezkero) eta inbertsioen. Jaitsi egin da, baita ere, inbertsioen kapitulua (nolanahi

ere, zenbateko txikia du). Bi kasuetan, horren arrazoia da irakasleen aldetik

zerbitzu horren eskaera jaitsi dela; izan ere, irakasle gehienek dagoeneko lortu

dute eskatutako hizkuntza-eskakizuna.

Azpiprogramen arabera guztiek egin dute behera, batez ere IRALEra

zuzendutakoak (% 26) eta EIMAn egindako gastuak (% 44,6).

XXXVI taula: Hezkuntza Sistema Euskalduntzeko programa gauzatzea (milaka €-tan)

2014 2015 2016 2017 Δ 17/14

I. kap. Langileak 13.581 13.942 11.388 10.870 -% 19,96


IV. kap. Dirulaguntza arruntak 5.948 3.803 3.772 3.574 -% 39,91


IRALE 16.585 15.209 12.494 12.146 -% 26,77

EIMA 1.112 735 840 616 -% 44,60

NOLEGA 3.156 2.943 3.147 2.884 -% 8,62

Glotodidaktika/EGA 399 305 349 396 -% 0,75

Gauzatua guztira 21.252 19.192 16.831 16.042 -% 24,52


% gauzatzea % 50,61 % 46,00 % 39,50 % 37,90

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

2014 2015 2016 2017


VII. kap. Kapitaleko dirulaguntzakVI. kap Inbertsio errealakIV. kap. Dirulaguntza arruntakII. kap. FuntzionamenduaI. kap. Langileak

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

2014 2015 2016 2017


Jardueretarako laguntza (IGE)

Bekak eta laguntzak

Garraioa eta jangela

92

6.3 Ikastetxeetako gastu publikoaren analisia

Berriki egindako azterlan batean91, analisi xehatua egiten da Haur Hezkuntzako

bigarren zikloko, Lehen Hezkuntzako eta DBHko mailetan ikastetxe publiko eta

itunpekoetan dauden ikasleentzako gastu publikoaren inguruan, eta 2010-2011

eta 2017-2018 arteko horien egitura eta bilakaera deskribatzen da. Ikastetxeetako

gastu erregularraz gainera, honako hauekin lotutako gastuen analisia jasotzen da:

funtzionamendua, azpiegiturak, Hezkuntza Berezia, bekak eta Sailaren

lehentasunezko jardun-esparruak (analisi honetarako eta berariaz zehaztutakoak

eta hiru kategoria hauetan banatutakoak: ekitatea, berrikuntza eta euskalduntzea).

Analisiaren emaitza garrantzitsuenak honela laburtu daitezke:

Termino agregatuetan, gastu publikoa nabarmen jaitsi da 2010-2011 eta 2012-

2013 artean, eta ondoren ia erabat berreskuratu da 2017-2018 aldian. 2010-2011

eta 2012-2013 artean gastu publikoak izandako jaitsieraren arrazoia izan da,

funtsean, zuzeneko gastuak behera egin izatea92 ikastetxe batez ere publikoetan

(ikastetxeetako nominen kapituluaren bidez93 eta funtzionamendu-gastuen bidez),

91

“Irakaskuntzarako gastu eta zerbitzu publikoaren analisia”, Sara de la Rica, Fernando Fernandez-Monge, Lucas Gortazar, Ainhoa Vega Bayo. UPV/EHU (2019). 92 Azterlan honen ondorioetarako, ikastetxe-mailan zuzenean gauzatutako gastu-partidak dira. Ikastetxe

publikoen kasuan, honako hauek dira: pertsonal-nominak, funtzionamendu-gastuak, zuzeneko ekipamendukoak, jantokiko zuzeneko gastuak, liburuetarako zuzkidura eta lotutako zuzkidura (nominak baztertzen dituzten partidetarako). Horiek txosten honetan kontuan hartzen diren Sailaren hiru jardun-ardatzei dagozkie. Itunpeko ikastetxeei dagokienez, itunen moduak lirateke (itun-partida orokorra eta ordainketa eskuordetua barne hartzen dituzte), baita Sailaren hiru jardun-ardatzetako programetarako zuzkidura ere. 93 Horren arrazoia da honako arau hauek aplikatzea: 8/2010 Errege Dekretua, maiatzaren 20koa, defizit

publikoa murrizteko ezohiko neurriak hartzekoa (soldaten % 5eko murrizketa); 20/2012 Errege Lege Dekretua, uztailaren 13koa, aurrekontu-egonkortasuna bermatu eta lehiakortasuna sustatzekoa (aparteko ordainsariak etetea); eta 20/2011 Errege Lege Dekretua, abenduaren 30ekoa, defizit publikoa zuzentzeko aurrekontu, zerga eta finantza arloko premiazko neurriei buruzkoa (Itzarri ekarpenak ezabatzea).

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

2014 2015 2016 2017




0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

2014 2015 2016 2017


IRALE EIMA

NOLEGA Glotodidaktika/EGA

93

eta, baita ere, sistemaren zeharkako gastua jaitsi izatea94 (batez ere, azpiegituretan

eta IKTetan). 2017-2018rako, ikastetxeetako zuzeneko gastuak gainditu ditu

dagoeneko 2010-2011ko mailak, eta zeharkako gastua, berriz, 2010-2011ko

mailen 45 milioi euro azpitik dago.

Analizatutako aldian Euskal Autonomia Erkidegoak duen testuinguru

demografikoak eta ekonomikoak eragina dute guztizko gastuaren eta ikasleko

bakoitzeko gastuaren bilakaeran. Maila demografikoan, 2 eta 16 urte arteko

ikasleen % 10eko igoera izan da 2010 eta 2017 artean (2018ko hasieran jaisten

hasi da). Horrek presioa eragin du euskal hezkuntza-sisteman inbertitzeko

beharren gainean. Bestalde, analizatutako aldian zehar, aztertutako gastua EAEren

bilakaera ekonomikoari eta aurrekontu-bilakaerari lotuta egon da.

Aurreko grafikoetan erakusten da analizatutako gastuaren banaketa azterlan

honen ondorioetarako. Gastua honela dago sailkatuta: ikastetxeei zuzendutako

zuzeneko gastua, zeharkako gastua eta ikasleei zuzendutako beka-gastua.

Aurreneko grafikoan, informazioa termino absolutuetan agertzen da (milioi

eurotan), eta, bigarren grafikoan termino portzentualetan.

94

Azterlan honen ondorioetarako, ikastetxean zuzeneko eragina duten sistemaren partidak dira, prozesu administratiboak edo proiektuak ez daudelako nahitaez ikastetxeei zuzenduta (adibidez, laguntza-zerbitzuak edo etengabeko prestakuntza) nahiz informazioaren egiturak ez duelako biderik ematen horren jarraipena egiteko zerbitzugintzako unitateraino, ikastetxeraino (IKTen gastuarekin gertatzen den bezala).

1.093 1.055 1.014 1.049 1.066 1.088 1.083 1.109

170 157

133 120 120 125 125 125

39 40

39 42 44 44 45 44

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Mil

iok

a e

uro

Zuzeneko Gastua Zeharkako Gastua Bekak

94

Iturria: azterlanaren autoreak

Ikasle bakoitzeko gastu publikoan aldeak ikusten dira ikastetxearen

titulartasunaren, hezkuntza-mailaren edo ikastetxe-tamainaren arabera. Azken

hori gastuarekin bereziki lotutako aldagaia da: ikastetxe txikienetan, ikasle

bakoitzeko gastua gutxienez bi aldiz handiagoa da ikastetxe handietan baino,

hurrengo grafikoan ikusten denez.


84,0% 84,3% 85,6% 86,6% 86,7% 86,6% 86,4% 86,7%

13,0% 12,5% 11,2% 9,9% 9,7% 9,9% 10,0% 9,8%

3,0% 3,2% 3,3% 3,5% 3,5% 3,5% 3,6% 3,5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Zuzeneko Gastua Zeharkako Gastua Bekak

462 759 151 503 474 428 431 542 819 503 517 568 409

4086 4800

3337 4092 4121 4036 3575

5377

7536

5472 4831 4569 3417

163

214

110

151 188 135 178

126

202

202 187 181

146

4712

5774

3597

4745 4783 4599 4184

6046

8558

6176 5535 5319

3972

Guztiak Publikoak Itunpekoak Araba Bizkaia Gipuzkoa HH eta LH DBH 50 -100ikasle

100 - 200ikasle

200 - 300ikasle

300 - 400ikasle

400 ikaslebaino

gehiago

Guztiak Titulartasuna Lurralde Historikoa Maila/etapa Ikastetxearen tamaina

Ikasle bakoitzeko gastua publikoa eurotan (2017-2018)

Zeharkako Gastua Zuzeneko Gastua

Beka Gastua Guztira

95

Titulartasun publikoko ikastetxeetan, ikasle bakoitzeko funtzionamendu-gastua

(bere baitan hartzen du hornidurako, ekipamenduko, jantokietako eta

ikasliburuetako gastua, eta analizatutako gastu osoaren ia % 5 da) pixkanaka jaitsi

da 60 milioi eurotik 44ra analizatutako aldian zehar. Gastua gehien jaitsi duen

partida jantokien zuzeneko kudeaketari lotutakoa da95.


Titulartasun publikoko ikastetxeetan, ikasle bakoitzeko azpiegitura-gastuak

jaitsiera nabarmena izan zuen96 2010-2011 eta 2014-2015 artean. Ondoren,

hurrengo ikasturteetan partzialki berreskuratu da. Era berean, IKTetako gastua97

pixkanaka jaitsi da 2010-2011 eta 2017-2018 artean. Hala ere, analizatutako azken

ikasturtean ikusten da gorakada bat dagoela, ikastetxeetan banda zabala

hedatzearen aldeko apustuagatik eta ekipamendua mantendu eta berritzeko

egindako inbertsioagatik.

95 Murrizketa horren arrazoi bat baino gehiago dago; nagusiki: BEZaren ordainketa aldatzea eta esleipen

berriak berekin ekarri zuen aurrezpena.

96 Krisi ekonomikoaren faseari lotutako aurrekontu-mugaketen ondorioz zuzenean eragindako gastua.

97 Horren arrazoia da, neurri handi batean, Eskola 2.0 programa amaitu izatea. Horrek inbertsio handia ekarri

zuen ikastetxe guztiak hardware informatikoaz hornitzeko.

27,2% 27,5% 25,4% 28,2% 30,1% 33,1% 37,0% 37,5%

10% 10% 5% 3%

4% 6%

5% 5%

55,4% 56,2% 60,5% 61,5% 57,4% 51,4% 47,1% 46,3%

7% 6% 9% 7% 8% 10% 11% 11%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Ga

stu

a m

ilio

ka

eu

rota

n

Ga

stu

are

n b

an

ak

eta

(%

)

Hornidurak, materialak eta bestelakoak Ekipamendu

Jantokiak Liburuak

96


Hezkuntza Berezian egindako gastuak inbertsio handia dakar euskal hezkuntza-

sistemarentzat. Izan ere, nabarmen areagotu da 2010-2011 eta 2017-2018 artean

(hasierako beheraldi txikiaren ondoren), HLPE ikasleen gehikuntzarekin batera (ia

bi puntu portzentualeko igoera). Gehikuntzaren arrazoia da, gehienbat,

titulartasun publikoko ikastetxetako pertsonalean egindako inbertsio handiagoa,

ikastetxe bakoitzean arreta jarrita Hezkuntza Bereziko pertsonalaren

proportzioan, bertako HLPE ikasleen proportzioarekiko.

Grafikoan erakusten da hezkuntza-laguntzako premia espezifikoei lotutako gastua,

hiru bide hauen bitartez: alde batetik, itunpeko ikastetxeei zuzendutako gastua,

itunen bidez (PTIak eta LMak) edo zuzeneko esleipenaren bidez (HLEak); bestetik,

ikastetxe publikoetan premia bereizi eta espezifikoei erantzuteko profesionalen

esleipen espezifikoari dagokion gastua (PTIak, HLEak eta EHIak); eta, azkenik,

sistema osoan eragina duen gastua, hala nola profesionalena (terapeuta

okupazionalak eta fisioterapeutak) eta ekipamendu espezifikoarena

(berritzeguneen bitartez kudeatzen da) edota itsuen baliabidetegiekin (IBT)

lotutako gastua eta ospitaleko hezkuntza-arretarako zentroekin lotutakoa.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Mil

iok

a e

uro

Gastua IKT eta azpiegituretan (ikastetxe publikoak)

IKTak Azpiegiturak

97

Hezkuntza Sailaren analizatutako hiru jardun-ardatzetan —berrikuntza, ekitatea

eta euskara—, gastuak behera egin zuen 2010-2011 eta 2013-2014 artean (74

milioitik 62 milioira, eta ondorengo ikasturteetan igo egin zen (68 milioira 2017-

2018 ikasturteetan). Horren arrazoia izan da irakasleak euskalduntzeko gastua

murriztu izatea. Horrek zerikusia izan dezake kolektibo horren mailakako

trebakuntzarekin eta lan-eskaintza publikoetan hizkuntza-eskakizuna

egiaztatzearekin.

Ezkerraldeko grafikoan erakusten da hiru ardatzetako bakoitzarekin lotuta dagoen

analizatutako gastua, eta, eskuinaldean, analizatutako kategoria nagusien

araberako gastua: ikastetxe publikoei zuzendutako irakasle-esleipen gehigarria

edo ordu-kreditua berrikuntza-programak edo -proiektuak egiteko (lanpostu-

zerrenda publikoak); ikastetxe publikoei eta itunpekoei zuzendutako esleipenak,

berrikuntza-zerbitzuaren deialdi publikoen bidez; euskalduntzeko programei

lotutako gastua (IRALE eta NOLEGA, batez ere).

33,1 33,1 33,0 33,3 33,4 34,3 35,0 37,0

2,5 2,5 0,4 2,3 2,4 2,7 4,2 3,2

66,3 66,3 66,3 60,5 69,1 70,5

74,0 78,6

0

20

40

60

80

100

120

140

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Mil

iok

a e

uro

Dirulaguntzak eta itunak (itunpekoak) Zeharkako gastua (sistema) LPZ (publikoak)

98


Aipatutako aldian, guztizko beka-gastuak gora egin du ikasle kopuruaren

hazkundeak baino proportzio handiagoan. Ondorioz, ikasle bakoitzeko batez

besteko beka-gastuak eta ikasle bekadun bakoitzeko batez besteko beka gastuak

gora egin dute 2010-2011 eta 2017-2018 artean.

7,0 8,8 7,5 7,3 7,8 9,5 9,4 9,3

30 30 27 25 27

28 28 28

37,1 36,4

30,5 30,2

33,8 33,5 30,9 30,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Mili

oka

eu

ro

Gastua jardun-ardatzetan

Berrikuntza JA Ekitatea JA Euskara JA

27,7 28,6 24,5 23,5 25,5 27,6 26,3 27,9

13 13 13 11

12 12 13 12

34,1 33,2

27,3 27,7

31,1 30,7

28,5 28,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Mil

iok

a e

uro

Gastua jardun-ardatzen, kategoriaren arabera

LPZ (publikoak) Ikastetxeentzat dirulaguntzak EA Euskara zuzeneko gastua

99


Azterlanak gastu publikoaren ekitateari buruzko analisi espezifikoa egiten du.

Horretarako, ikastetxeak bost multzotan (kintilak) sailkatzen ditu, horien maila

sozioekonomikoaren eta beste aldagai batzuen arabera98. Analisiaren bi ondorio

nagusiak honako hauek dira:

Euskal hezkuntza-sistema ekitatiboa da gastu publikoaren ikuspegitik.

Ikasle bakoitzeko gastu nabarmen handiagoa egiten du egoera

98

HLPE ikasleen ehunekoa; ikasle bekadunen ehunekoa; atzerriko nazionalitatea duten ikasleen ehunekoa; ebaluazio diagnostikoan parte hartzen duten ikasleen batez besteko ISEKa.

22% 22% 22% 20% 20% 20% 20% 20%

1% 0% 0% 0% 0% 1% 1% 0%

77% 77% 78% 79% 80% 80% 80% 79%

0

10

20

30

40

50

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Gas

tu o

roko

rra

(mili

oak

)

Gas

tuar

en b

anak

eta

be

keta

n

Beka gastua, guztira eta gastuaren banaketa

% Materiala % Gainerakoa % Jantokia Guztia (milioka)

163

214

110

178

126

151

188

135

202 202

187 181

146

0

50

100

150

200

250

Guztiak Publikoak Itunpekoak HH eta LH DBH Araba Bizkaia Gipuzkoa 100 ikaslebaino

gutxiago

100 - 200ikasle

200 - 300ikasle

300 - 400ikasle

400 ikaslebaino

gehiago

Titulartasuna Maila/etapa Lurralde historiako Ikastetxe tamaina

Ikasle bakoitzeko beka-gastua, ikastetxeen ezaugarrien arabera (2017-

2018)

100

sozioekonomiko ahuleneko (Q1 eta Q2) ikasleak dituzten ikastetxeetan.

Hori bi sareetan geratzen da, baina neurri handiagoan sare publikoan eta bi

etapetan (bereziki Bigarren Hezkuntzakoan).

Egoera sozioekonomikoaren eta inbertsioaren arteko lotura hori ahuldu

egin da 2010-2011 eta 2012-2013 artean (nabarmenago lehen kintilaren

kasuan), baina ondoren zertxobait hobetu da. Grafikoan ikusten da ikasle

bakoitzeko gastuaren bilakaera ikastetxeak sailkatzeko kintilaren arabera.


0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

Guztira Publikoak Itunpekoak HH eta LH DBH HH eta LH DBH HH eta LH DBH

Guztiak Publikoak Itunpekoak

K1 (desabantaila gehiago) K2 K3 K4 K5 (desabantaila gutxiago)

3000

3500

4000

4500

5000

5500

6000

6500

7000

7500

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Eu

ro

Ikasle bakoitzeko gastua, ikastetxearen sailkapenaren (kintilak) arabera

K1 (desabantaila gehiago) K2 K3 K4 K5 (desabantaila gutxiago)

101

Azkenik, azterlanak gastu publikoaren efizientziari buruzko analisi bat99

jasotzen du eskola-arrakastako emaitzen inguruan100. Analisi hori bereiz egin da

hezkuntza-sare bakoitzerako, eta erakusten du ikastetxeen % 60 eta % 80 arteko

efizientzia-aldeak neurri handi batean faktore sistemikoen ondorio direla: ikasleen

arteko alde sozioekonomikoak ikastetxe batetik bestera eta ikastetxeen tamaina

(ikasle kopurua).

Grafikoetan erakusten da ikastetxeen efizientzia-ehunekoa ikastetxe

efizienteenarekiko, adi bakoitzerako eta etaparen arabera (Haur Hezkuntza eta

Lehen Hezkuntza, Bigarren Hezkuntza), bi sailkapen hauetan oinarrituta: ekitatea

analizatzeko erabiltzen dena (kintilak) eta ikastetxearen tamaina.

99

Emaitzetara bideratutako eredu baten bitartez neurtua (2016-2017 ikasturtea). Emandako input-etan oinarritzen da (baliabide ekonomikoak eta profesionalen esleipena). Ikastetxeko ikaslearen ikaskuntzaren emaitzak maximizatzeko gaitasuna analizatzen da. 100

Bi adierazle kontuan hartzen dira: ebaluazio diagnosikoaren emaitzen batezbestekoa Euskararako eta Matematikarako konpetentzian, eta errepikatzen ez duten ikasleen ehunekoa.

102


103

7. Laburpena

Egindako diagnostiko-ariketak gure sistema haztatzea ahalbidetzen du,

indarguneak eta aurrerapen-puntuak detektatzeko.

Gure sistemak bikaintasunezko hezkuntza-adierazleak ditu eskolatze-tasan, bai

adin goiztiarretan (% 93,5ekoa 2 urteko adinean eta erabatekoa 3 eta 4 urteko

adinean), bai derrigorrezko hezkuntzaren ondokoan (% 99,7koa 16 urteko

adinean eta % 97,8koa 17 urteko adinean). Gainera, promozio- eta graduazio-tasa

altuak ditu (% 85,8koa DBHn), baita egokitasun-tasa altuak ere (% 76,2koa 15

urteko adinean). Azken urteetan, errepikatzaileen kopurua jaitsi egin da maila

guztietan, eta Europako eskola-uzte tasarik txikienetakoa lortu dugu (% 6,9), baita

goi-mailako tituludunen tasarik altuenetakoa ere (% 57,1). Bi kasuetan, aise

gainditzen ditugu Europak 2020rako ezarritako helburuak. Gainera, nazioarteko

mailan sistemarik ekitatiboenetakoa izanik erdietsi ditugu lorpen horiek.

Hezkuntza-inbertsioari dagokionez, Hezkuntzako aurrekontuak Eusko

Jaurlaritzaren aurrekontu globalaren % 25 hartzen du eta bilakaera positiboa

erakusten du, 2014 eta 2017 artean % 4,92ko gorakadaz. Eskuragarri dauden

azken datuen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoak gure lurraldearen BPGd-aren

% 5 baino gehiago inbertitzen du. Horrek aukera ematen du ikasle bakoitzeko

Estatuko gasturik handiena izateko. Azken urteotan Euskal Autonomia Erkidegoak

lortu du ekitatean eta bikaintasun-adierazle ugaritan erreferentziazko hezkuntza-

sistema bat eratzea. Hala ere, emaitzen azken ebaluazioek hobetzeko bi puntu

ematen dituzte aditzera: errendimendu akademikoko maila aurreratuan dauden

ikasleen proportzioa zabaltzen jarraitzea eta errendimendu-maila baxuenean

dauden ikasleena murriztea. Horrek berretsi egiten du sistema osoak hezkuntzako

bikaintasunerantz eta kalitaterantz aurrera egiten jarraitzeko beharra.

Analisi diagnostikoan egiaztatzen da euskal eskola inklusiboa finkatzen ari dela.

Izan ere, maila handi batean lortuta dago ikastetxe arruntetan hezkuntza-

laguntzako premia espezifikoak dituzten ikasleei zuzendutako gizarteratzeko eta

hezkuntzan goiz esku hartzeko helburua. Analizatutako informazio horrek

erakusten du asko aurreratu dugula premia desberdinak dituzten ikasleen

detekzioan eta balorazioan, ikuspegi goiztiar, integral eta integratutik. Horrek, aldi

berean, berekin ekarri du ikasle horiei arreta emateko behar diren baliabideak

mailaka areagotzea.

Eskola-inguruneak errealitate berri bat bizi du (gero eta aniztasun etniko, sozial,

kultural, sexual eta linguistiko handiagoa dago), eta horrek berretsi egiten du gure

sistemak bizikidetza positiboa eta ekitatea hezkuntzako politika eta programen

ardatz egituratzailetzat ezartzeko beharra, hezkuntza-sistema inklusiboa eta

104

kohesionatua bermatzeko, beren inguruabarrak edozein izanik ere ikasle guztien

eskola-arrakasta bultzatuko duen sistema.

Ildo horretatik, atzerriko ikasleak eskolatzeari buruzko diagnostikotik ateratako

ebidentzietako bat da ikasle horiek kolektibo heterogeneoa osatzen dutela,

askotariko jatorri eta kulturekin, curriculum-maila desberdinekin, profil

soziolinguistiko zabalarekin eta integrazio-maila desberdinekin. Analisiak

egiaztatzen du, era berean, ikasle horiek eskolatzeak ikastetxe batzuen osaera

sozialean aldaketak ekarri dituela, udalerri eta eskola-zona batzuetan eragin

handiagoarekin. Ikusitako errealitateak lotuta daude zenbait faktorerekin —

batetik, eskola-eskaintzaren aukerarekin eta estaldurarekin eta, bestetik, tokiko

testuinguru jakin batean bizi diren familiek eskola hautatzean dituzten

lehenespenekin—, baina, baita hezkuntza-esparruaz kanpoko beste alderdi

batzuekin ere: biztanleriaren bizitegi-banaketa; baldintzatzaile ekonomikoak; lan-

aukerak; biztanleriaren ezaugarri sozioekonomikoak eta soziolinguistikoak;

kultura-ereduak; etab.

Azkenik, egindako diagnostikoak berriz ere baliarazi egiten du eskolak egiten duen

ekarpena gure gizarteko haur askoren euskalduntzean, urtero milaka hiztun berri

barne hartzen baititu maila guztietan, bai Lehen Hezkuntzan, bai DBHn. Baina, aldi

berean, diagnostikoak agerian uzten du euskararekin bat egiteko erritmoa

moteltzen ari dela eta eskolak, bakarrik, ezin duela elebitasuna bermatu. Joera hori

argitzen duten analizatutako faktoreetako batzuk hauek dira: testuinguru

soziolinguistikoak, lehen hizkuntzaren eta familia-hizkuntzaren eragina eta

ikastetxean euskara erabiltzea.

Diagnostiko hau beharrezko ariketa bat da, balorazio-tresna bat, eta espero dugu

eragile guztiei lagunduko diela Euskal Hezkuntza Lege berria onartzeko prozesuan

gogoeta egiteko eta parte hartzeko garaian. Lege horrek bidea eman behar dio

eskolari eta, bere osotasunean, sistemari modernizatu eta hobetzeko ahalegina

egiten jarraitzeko, kalitatea eta bikaintasuna helburu hartuta. Izan ere, hori da bide

bakarra euskal hezkuntza-sistemak bere eraldatze-ahalmena garatuko duela eta

egungo erronkei erantzungo diela bermatzeko.

105

8. Eranskinak

8.1. Hezkuntza-adierazleen konparazioa

Jarraian erakusten den analisiak erreferentzia hartzen du hezkuntzaren eta

prestakuntzaren esparruko Europako lankidetzarako esparru estrategikoa ("ET

2020"), eta 5 adierazle hauen arteko konparazioa egiten du:

Hezkuntza eta prestakuntza goiz uztea % 10en azpitik murriztea. Amaitutako goi-mailako hezkuntzan % 40ko kuotara iristea 30 eta 34 urte

arteko biztanlerian.

Lehen haurtzaroaren hezkuntzan eta zainketetan % 95eko partaidetzara

iristea.

Tituludun berrien artean % 82ko enplegu-tasara iristea.

Ikaskuntzan helduen % 15eko partaidetza-kuotara iristea.

Hurrengo taulan, Euskadiren 2014ko, 2017ko eta 2018ko batez besteko emaitzak

erakusten dira, baita Espainiarenak eta Europarenak ere 2017rako; eta, grafikoan,

Euskadiren 2017ko sailkapena ikusten da, Espainiaren eta EBren 2017koaren

aldean.

XXXVII taula: ET2020 helburuen lorpena. EUROSTAT

Espainia 20017

EB 2017

EAE 2017

EAE 2017

EAE 2018

Uzte goiztiarra (10-24 urte) 18,3 10,6 9,4 7,0 6,9

Tituludunak Hirugarren Mailako Hezkuntzan 41,2 39,9 58,5 55,1 57,1

Haur Hezkuntza eta haurtzaroarekiko arreta 97,3 95,5 99,4 99,7

Gradudun berrien enplegu-tasa 71,9 80,2 73,1 75,4 83,1

Helduen partaidetza etengabeko ikaskuntzan 9,9 10,9 11,9 13,2 12,7

0

20

40

60

80

100

Uzte goiztarra tasa(10-24 urte)

Goi mailan titulatuak

Haur hezkuntza etahaurtzaroan arreta

Tituladun berrienenplegu tasa

Helduen partizipazioetengabekoikaskuntzan

España 2017 UE 2017 EUSKADI 2017

106

Jarraian, diagnostiko honen 3. atalean jasotako adierazleen konparazio-analisia

egiten da, Europako eta Estatuko iturrietatik eskuratutako informazioan

oinarrituta101.

Eskolatze-tasa garbia haur-hezkuntzan

0-3 urte artekoen eskolatzeari buruzko konparazio-azterketa bat eginez gero,

nabarmentzen da Euskadidela 1 urtetik beherakoen % 15eko eskolatze-tasa

gainditzen duen autonomia-erkidego bakarretakoa (% 17,5 lortzen du). 1 urtekoen

% 45,7eko tasa eta 2 urtekoen % 93,5koa du, gainerako autonomia-erkidegoen oso

gainetik. Lehenago aipatu den moduan, Europako helburua betetzen du.

0-2 urte-tarteari erreparatuta, Euskal Autonomia Erkidegoa, halaber, nabaritu

egiten da % 52,8ko tasarekin, Madrilgo Erkidegoaren oso aurretik (berori da, hain

zuzen, tasa altueneko bigarren erkidegoa). Bi urtetik aurrera, bete-beteko tasa

lortzen du eta Europako helburuak lortzen ditu.

XXXVIII taula: 0-3 urte eskolatze tasa garbiaren erkidegoen arteko konparaketa.

2016-2017 ikasturtea 0 urte 1 urte 2 urte 0-2 urte 3 urte

GUZTIRA 10,9 38,4 58,7 36,4 96,3

Andaluzia 9,8 44,4 67,1 40,9 96,9

Aragoi 10,9 37,5 55,5 35,2 95,0

Asturias 8,7 21,3 31,2 20,6 97,2

Illes Balears 5,9 22,3 31,6 20,1 93,3

Kanariak 6,3 16,5 26,4 16,6 93,4

Kantabria 3,4 9,0 68,9 28,0 96,5

Gaztela eta Leon 6,0 22,2 34,3 21,2 97,6

Gaztela-Mantxa 9,9 35,1 55,4 33,8 96,8

Katalunia 10,3 41,4 60,6 37,9 96,0

Valentziako Erkidegoa 8,9 33,9 52,2 32,2 96,1

Extremadura 8,0 30,0 46,5 28,4 98,5

Galizia 16,7 45,2 67,8 43,6 97,1

Madril 17,7 51,2 71,5 47,2 95,6

Murtziako Eskualdea 3,7 20,0 32,7 19,1 97,1

Nafarroa 6,9 28,9 42,3 26,4 97,5

Euskal Autonomia Erkidegoa 17,5 45,5 92,9 52,8 98,7

Errioxa 9,8 38,3 57,7 35,9 97,0

Ceuta 2,4 9,1 27,1 13,2 100,0

Melilla 4,5 18,3 39,1 21,3 86,2

101 Las cifras de la Educación. Hezkuntza eta Lanbide Heziketa Ministerioa (2019); SEIE adierazleen

jarraipena. Hezkuntza eta Lanbide Heziketa Ministerioa (2018); Education at a Glance (OCDE 2018); EUROSTAT.

107


0-3 urte adin-tarteko eskolatze-tasa garbiari dagokionez, Euskadiren ezaugarri

nabarmenena da 2 urteko adinean lortzen den maila —% 92,9 (% 93,1 nesken

kasuan eta % 92,7 mutilen kasuan)—. Tasarik altueneko erkidegoen oso gainetik

dago.


Europarekin alderatuta, 2016-2017 aldian, Euskal Autonomia Erkidegoak 3 eta 4

urtekoen bete-betekotzat har daitekeen eskolatze-tasa duten Europar Batasuneko

herrialdeen artean jarraitu du. Grafikoan, 4 urtekoen eskolatze-tasaren

konparazioa agertzen da, Europar Batasuneko 6 herrialderekiko egindakoa.

0,010,020,030,040,050,060,070,080,090,0

100,0

Eskolatze-tasa garbia 0-3 urteko adinean autonomia-erkidego bakoitzean (2016-2017 ikasturtea)

0 urte

Urte 1

2 urte

3 urte

0,010,020,030,040,050,060,070,080,090,0

100,0

Eskolatze-tasa garbia 2 urteko adinean autonomia-erkidego bakoitzean (2016-2017 ikasturtea)

Guztira

Neskak

Mutilak

108

Iturria: Eurostat.

Eskolatze-tasa garbia 16-18 urte artean

Euskal Autonomia Erkidegoak autonomia-erkidegoen artean eskolatze-tasarik

altuenetakoa du 2016-2017 ikasturtean. Estatu-mailan alderatuta, Euskadin, 16

urtekoen eskolatze-tasak alde txikiaz gainditzen du Nafarroako eta Gaztela eta

Leongo tasa. 17 urtekoen tasa altuena du, eta 3 puntuz gainditzen du Gaztela eta

Leon. 18 urtekoei dagokienez, unibertsitatez kanpoko ikasketetan, eskolatze-tasa

Estatuko batezbestekoaren barruan dago.


Mailaka, aipatzekoa da 16 urtekoen eskolatze-tasa altuagoa dagoela Bigarren

Hezkuntzako 2. etapan: Euskadin, gizonen % 76,8 eta emakumeen % 82; eta

Estatuan, berriz, % 64 eta % 71,5, hurrenez hurren. 17 urtekoen baitan, aldea

handiagotu egiten da: Euskadin, gizonen % 89,6 eta emakumeen % 92,1; eta

Estatuan, berriz, % 76,5 eta % 82,2, hurrenez hurren.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Euskadi Danemark Allemagne Irlande Pays-Bas Finlande Suède

EB-6 konparazioa. Eskolatze-tasa garbia 4 urteko.

2013

2014

2015

2016

0,010,020,030,040,050,060,070,080,090,0

100,0

Eskolatze-tasa garbia 16-18 urte artean, generoaren arabera (2016-2017)

16 urte 17 años 18 años

109

XXXIX taula: eskolatze-tasa garbia 16-18 urte artean, mailaren arabera. Konparatiba.

Adina 16 urte 17 urte

Maila GUZ. DBH.102 Bigarren H.ko 2. etapa

Unibertsitatez kanpoko Irak.

Helduen H.103

GUZ. DBH. Bigarren H.ko 2. etapa

Unibertsitatez kanpoko Irak.

Helduen H.

Bi sexuak

ESP 95,9 28,0 67,6 0,0 0,3 89,7 9,4 79,2 0,1 1,0

EUS 99,7 20,3 79,3 0,0 0,1 97,8 6,6 90,8 0,0 0,3

Gizonak

ESP 95,0 30,6 64,0 0,0 0,4 88,0 10,3 76,5 0,1 1,2

EUS 99,7 22,8 76,8 0,0 0,1 97,8 7,8 89,6 0,0 0,4

Emakumeak

ESP 96,9 25,3 71,4 0,0 0,2 91,4 8,4 82,2 0,1 0,8

EUS 99,7 17,7 82,0 0,0 0,0 97,7 5,4 92,1 0,0 0,2


Hurrengo grafikoetan agertzen da mailakako eskolatze-tasaren konparazioa 16 eta

17 urteko adinetan, 2016-2017 ikasturtean.


102Barne direla: DBH eta Hezkuntza Berezia. 103

Barne dela: Helduen Hezkuntza (oinarrizkoa eta bigarren mailakoa).

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

Eskolatze-tasa 16 urteko adinean, autonomia-erkidegoaren mailaka



0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

Eskolatze-tasa 17 urteko adinean, autonomia-erkidegoaren eta mailaka



110

Europarekiko, 16 urteko adinean, Euskadi Finlandia eta Danimarkaren aurretik da;

Irlanda, Suedia eta Lituaniaren atzetik bakarrik, ELGAren datuen arabera.

Eskolako bizi-itxaropena 6 urteko adinean unibertsitatez kanpoko

irakaskuntzetan

2016-2017 ikasturtean, Euskal Autonomia Erkidegoak eskolako bizi-itxaropen

handiena du104: 15,1 urte (15,5 urte gizonen kasuan eta 14,7 emakumeen kasuan).

Jarraian, 6 urteko adinerako eskolako bizi-itxaropenaren konparazioa agertzen da.

Hor ikus daitekeenez, Euskadi nabarmendu egiten da eskolako bizi-itxaropen

handienarekin, gizonen kasuan batik bat.


104

Eskolako bizi-itxaropena 6 urteko adinean: ikasketak 6 urterekin hasten dituen haur batek Unibertsitatearen aurreko mailetan batez beste emandako denbora. Barne direla: unibertsitatez kanpoko araubide orokorreko irakaskuntzak, Arte Plastikoetako eta Diseinuko HZ, Kirol Irakaskuntzak, goi-mailako Arte Irakaskuntzak, Musika eta Dantza Irakaskuntza Profesionalak (16 urte edo gehiago), maila aurrera Hizkuntzen Irakaskuntza (16 urte edo gehiago), Helduen Hasierako Irakaskuntzak eta helduentzako Bigarren Hezkuntza.

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

Euskadi Danimarka Alemania Irlanda Herbehereak Finlandia Suedia

UE6 konparazioa-16 urte (2012-2015)

2012

2013

2014

2015

12,012,513,013,514,014,515,015,516,0

Eskolako bizi-itxaropena 6 urteko lurraldeka eta generoaren arabera

GUZTIAK GIZONEZKOAK EMAKUMEZKOAK

111

XL taula: eskolako bizi-itxaropen 6 urtetan. Konparaketa.

2016-2017 ikasturtea BI SEXUAK Gizonak Emakumeak

GUZTIRA 14,3 14,3 14,3

Andaluzia 14,1 14,1 14,2

Aragoi 14,5 14,6 14,5

Asturiasko Printzerria 14,5 14,7 14,4

Illes Balears 13,4 13,4 13,4

Kanariak 14,6 14,5 14,6

Kantabria 14,8 14,9 14,7

Gaztela eta Leon 14,7 14,7 14,7

Gaztela-Mantxa 14,5 14,4 14,5

Katalunia 14,2 14,1 14,3

Comunitat Valenciana 14,4 14,3 14,4

Extremadura 14,5 14,4 14,6

Galizia 14,8 14,9 14,7

Madrilgo Erkidegoa 14,1 14,2 14,0

Murtziako Eskualdea 14,1 14,1 14,0

Nafarroa 14,0 14,1 13,9

Euskal Autonomia Erkidegoa 15,1 15,5 14,7

Errioxa 14,6 14,5 14,8

Ceuta 15,1 15,1 15,0

Melilla 14,6 14,4 14,9


2017an, Hezkuntza eta Lanbide Heziketa Ministerioaren datuen arabera,

Euskadiko 25 eta 64 urte arteko biztanleen % 71,2k amaitu dituzte Bigarren

Hezkuntzako bigarren etapako ikasketak, gutxienik. Horietatik, % 49,6k goragoko

mailako ikasketak dituzte.

Estatu-mailan, 25-64 urte arteko biztanleen % 22,7k Bigarren Hezkuntzako

bigarren etapako ikasketak dituzte, eta % 31,2k goragoko mailako ikasketak egin

dituzte. Madrilgo Erkidegoak (biztanleen % 25,9k dituzte Bigarren Hezkuntzako

ikasketak, eta % 47k goragoko mailakoak) besterik ez du Euskadi gainditzen

(gutxigatik). Hala ere, Euskal Autonomia Erkidegoak lidergoari eusten dio goi-

mailako ikasketak dituzten biztanleen proportzio handienari dagokionez.

112

Iturria: Hezkuntza eta Lanbide Heziketa Ministerioa, Biztanleria Aktiboaren Inkestan oinarrituta.

Hurrengo grafikoetan, hirugarren mailako ikasketak dituzten biztanleen tasaren

konparazioa erakusten da, erkidegoen artean alderatuta eta Europa-6ko

herrialdeekiko. Euskadilehen tokian dago, beste Europako herrialdetik tarte

nabarmenera.


0,00%10,00%20,00%30,00%40,00%50,00%60,00%70,00%80,00%90,00%

100,00%

25 eta 64 urte arteko biztanleriaren prestakuntza-maila autonomia-erkidegoaren arabera. 2017. urtea

DBH baino gutxiago Bigarren Hezkuntzako bigarren etapako (derrigorrezko post) Goragoko mailako ikasketak

49,6

36,9

46,1 40,6

45,4

38,7 38,4

47,2

36,2

28,4 26,5

40,8 35,7

29,7 30,3 31,2 26,5

29,9 30,5

37,3 32,3

Autonomia-erkidegoen arteko konparazioa. Hirugarren mailako ikasketak dituen 25-64 urteko biztanleria-tasa (2018)

113

Iturria: Eurostat.


Europar Batasunak helburu estrategikotzat planteatu du % 40 goi-mailako

tituludun izatera iristea 30 eta 34 urte arteko biztanlerian. 2018an, Euskadiren

ehunekoak 17,1 puntutan gainditzen du helburu hori, eta Espainiako batez

bestekoa (% 42,4) baino handiagoa da, baita Europar Batasuneko batez bestekoa

(% 40,7) baino handiagoa ere. Horiek, era berean, gainditu egin dute Europar

Batasunak 2020rako aurreikusitako helburua.

2018an, Euskadi Europar Batasuneko herrialde guztien artean hirugarren tokian

dago goi-mailako titulazioa duten 30-34 urte arteko biztanleei dagokienez.

Kontuan hartuta hura osatzen duten 28 herrialdeak, horietako 13k gainditzen

zuten jadanik 2010ean helburu hori, eta 2018an 19 dira dagoeneko. 2018an,

ehuneko handieneko herrialdeak hauek dira: Lituania (% 57,6), Zipre (% 57,1),

Irlanda (% 56,3) eta Luxenburgo (56,2%). Beste muturrean, berriz, ehuneko

txikienekin, honako hauek daude: Errumania (% 24,6), Italia (% 27,8) eta Portugal

(% 33,5).

0

10

20

30

40

50

60

EB-6 konparazioa. Hirugarren mailako ikasketak dituen 25-64 urteko biztanleria-tasa (2012-2018)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

114

Iturria: EUROSTAT. Labour Force Survey (Biztanleria Aktiboaren Europako Inkesta). Urteko

batezbestekoak.

Kontuan hartuta 17 autonomia-erkidegoak eta Ceuta eta Melilla hiriak, 8 bakarrik

ez ziren iristen helburu horretara 2018an. Ehuneko handieneko erkidegoak hauek

dira: Euskadi(% 57,1), Asturias (% 52,1) eta Madril (% 49,5). Hona balio txikienak

dituzten erkidegoak: Ceuta (% 31,8), Melilla (% 32,0) eta Andaluzia (% 32,5).

Iturria: EUROSTAT. Urteko batezbestekoak.

Europar Batasunaren batezbestekoa 2010eko % 33,8tik 2018ko % 40,7ra pasatu

da. Autonomia-erkidegoen kasuan, batezbestekoak bilakaera hau izan du: 2000ko

% 29,2tik 2010eko % 42,0ra eta 2018ko % 42,4ra. Euskadiren kasu zehatzean,

2000n zeuden goi-mailako hezkuntzako % 44,6 tituludunetik 2018ko % 57,1ra

pasatu gara.

Sexuaren aldagaiaren arabera bereizketa eginez gero, ikusten da bai Europar

Batasunean, bai autonomia-erkidegoetan (Euskadibarne), gizon baino emakume

tituludun gehiago dagoela goi-mailako hezkuntzan. Batez besteko aldeak hauek

dira: 10,4 puntu Euskadin, 10,1 puntu Europar Batasunean eta 12,5 puntu

Espainian.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Orokorra Gizonezkoak Emakumezkoak%

EUROPAR BATASUNAren helburua %40

59

,8

42,9

53

,0

50,6

44

,3

42,7

46

,3

44,4

48

,7

42

,0

46,0

38

,0

29,3

36

,7

37,5

33

,1

26,5

35

,3

25

,3

26,7

0

10

20

30

40

50

60

70

2010 2018

Objetivo UNIÓN EUROPEA 40%

115

Bizialdi osoko ikaskuntza-prozesuan parte hartzen duten helduen

ehunekoa

Ikaskuntzan helduen % 15eko partaidetzara iristea da Europak 2020rako

ezarritako beste helmugetako bat. Euskal Autonomia Erkidegoak ez du helburu

hori gainditzea lortzen, nahiz eta Estatuko eta Europako batezbestekoaren gainetik

dagoen.

Hurrengo grafikoetan ikusten denez, Europako herrialdeen arteko aldeak nabariak

dira. Danimarka, Suedia eta Finlandia dira tasa nabarmen altuagoa duten

herrialdeak. Autonomia-erkidegoen artean aldeak txikiagoak dira, eta Euskal

Autonomia Erkidegoa tasa handieneko erkidegoen artean dago.

Fuente: Eurostat

13,9 13,6

11,9 12,9

11,7

13,2 12,7

11,2 11,4 10,1 9,9 9,4 9,9

10,5 9,2

10,7 10,8 10,7 10,8 10,9 11,1

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Bizialdi osoko ikaskuntza-prozesuan parte hartzen duten helduen %. Konparazioa

Euskadi Espainia EB-28

0

5

10

15

20

25

30

35

Bizialdi osoko ikaskuntza-prozesuan parte hartzen duten helduen %. Eboluzioa EB-6

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

116

Fuente: Ministerio de Educación y Formación

Gastua hezkuntzan BPGd-arekiko

Hezkuntzan BPGd-arekiko batez besteko gastu handiena, 28 herrialdeen Europar

Batasunean, Suediak izan zuen (% 7,14), eta gastu txikiena Errumaniak (% 2,75).

Euskadi zerrendaren erdialdean dago, Europako batezbestekoaren parean (%

5,10) eta Espainiaren (% 4,15) gainetik.

12,7

9

12,1

8,6 10,1 10

11,6

9,1 10,4

8,8 9,2

12,5

10,2 10,4 12,1

14,3

12,2 12,2 10,7 10,5

Bizialdi osoko ikaskuntza-prozesuan parte hartzen duten helduen %. Konparazioa lurraldeka

117

Iturria: EUROSTAT (hezkuntzako gastua) eta EUSTAT (bertan landua, EUSTATen datuetan oinarrituta).

Gastua hezkuntzan ikasle bakoitzeko

Espainiako hezkuntzari buruzko zifren azken txostenaren arabera105 (Hezkuntza

Ministerioak 2019an argitaratu zuen), 2016an, Euskal Autonomia Erkidegoak

gasturik handiena egin zuen ikasle bakoitzeko unibertsitatez kanpoko ikastetxe

publikoetan (9.054 €), eta handiena ere bi sareetan ikasle bakoitzeko egindako

gastua kontuan izanez gero (6.502 €). Bi kasuetan, datu horiek gehikuntza

adierazten dute 2015arekiko.

105

http://www.educacionyfp.gob.es/servicios-al-ciudadano-mecd/estadisticas/educacion/indicadores-publicaciones-sintesis/cifras-educacion-espana/2016-17.html

2,75

3,84

4,08

4,09

4,15

4,22

4,37

4,63

4,91

4,92

4,99

5,04

5,07

5,10

5,28

5,40

5,52

5,53

5,85

6,04

6,39

6,49

6,81

7,14

3,07

4,51

4,29

4,06

4,82

3,82

5,17

4,98

4,94

6,15

5,68

5,27

4,80

5,25

4,96

5,8

5,68

5,93

5,98

7,96

7,87

6,55

6,76

6,82

0 2 4 6 8 10

Errumania

Txekiar Errepublika

Italia

Eslovakia

ESPAINIA

Bulgaria

Lituania

Alemania

Polonia

Irlanda

Eslovenia

Portugal

EUSKADI

EB (28 herrialde)

Letonia

Austria

Frantzia

Herbehere

Erresuma Batua

Malta

Zipre

Belgika

Finlandia

Suedia

2011

2014

BPGaren %an (2010 oinarri)

118


2012 eta 2015 artean, Europar Batasuneko herrialde guztiek (Eslovakia, Hungaria,

Bulgaria eta Errumania kenduta) beherakada izan zuten hezkuntzan egindako

gastu publikoan ikasle bakoitzeko, biztanleko BPGd-arekiko. Herrialde hauek izan

zuten jaitsierarik handiena: Irlanda (% 10,3), Letonia (% 6,0) eta Malta (% 5,1).

2015ean, hezkuntza-maila guztietan (Haur Hezkuntzako lehen zikloa salbuetsita),

ikasle bakoitzeko gasturik handieneko herrialdea Luxenburgo izan zen (16.873

euro - PPS), eta gasturik txikieneko herrialdea Errumania (2.638 euro - PPS).

Espainiak eta Euskal Autonomia Erkidegoak 6.984 euroko eta 6.204 euroko gastua

izan zuten, hurrenez hurren.

Hurrengo taulan erakusten da hezkuntzan ikasle bakoitzeko egindako gastu

publikoa, denbora osoaren baliokidea (eurotan), biztanle bakoitzeko BPGd-arekiko

eta hezkuntza-mailaren arabera, 2015ean.

4.7

43

4.2

20

4.8

91

5.7

47

5.1

02

4.6

27

5.6

44

5.3

72

4.5

45

4.5

80

4.6

28

5.5

95

5.5

85

3.9

57

4.5

45

5.7

31

6.4

37

5.0

04

4.8

79

4.4

19

5.1

31

5.8

14

5.3

28

4.9

91

5.9

34

5.5

29

4.6

19

4.7

21

4.8

19

5.6

78

5.6

99

3.9

45

4.6

13

5.8

29

6.5

02

5.1

49

Gastu publiko eta pribatua ikasleko (sare publikoa eta itunpekoa). 2015-2016 bilakaera

2015 20165

.43

6

4.7

35

5.6

31

6.6

79

5.9

17

5.1

02

6.5

95

6.3

99

4.8

85

5.1

97

5.2

46

6.2

55

6.4

60

4.5

93

5.0

74

6.9

51

8.9

73

5.8

63

5.6

07

4.9

43

5.9

17

6.7

85

6.3

79

5.5

14

6.9

17

6.5

38

4.9

88

5.3

86

5.5

10

6.3

41

6.5

98

4.5

91

5.1

59

7.1

28

9.0

54

6.0

52

Gastu publikoa ikasleko (sare publikoa). 2015-2016 bilakaera

2015 2016

119

Danimarkak eta Kroaziak ez dute daturik. (*) Euskal Autonomia Erkidegorako, EUSTATen datuak.

Ikasle-irakasle ratioa

Autonomia-erkidegoen araberako konparazioan, aldakortasun handia ikusten da.

Euskal Autonomia Erkidegoak, Galiziarekin batera, ikastetxe publikoetako ratiorik

txikiena du (9,4). Adibidez, Madrilgo edo Kataluniako erkidegoetan, ordea, 13,6ko

eta 12,5eko ratioa dute, hurrenez hurren. Itunpeko ikastetxeetan, berriz, Euskadi

da ratiorik handieneko erkidegoetakoa, Ceuta, Extremadura eta Melillaren atzetik

soilik.

2051

2446

3863

5641

6638

3868

4978

5600

5083

4848

6933

6191

6488

6424

5314

7260

8377

6686

7773

8306

9683

8564

7794

8273

10339

8413

16036

2981

2871

3874

7786

7796

5443

5682

5198

6386

5357

5596

8498

7661

7301

5910

8316

6451

10747

10690

8202

12851

10498

10524

8486

11871

8154

15198

5055

5787

5682

0

0

6809

6003

7287

8428

9717

7915

8108

9083

9567

12919

8746

13283

12726

13609

15674

9927

14321

15170

18286

13300

20751

36961

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

Errumania

Bulgaria

Lituania

Grezia

Irlanda

Hungaria

Letonia

Polonia

Txekiar Errep.

Estonia

Eslovenia

EUSKADI*

Portugal

ESPAINIA

Eslovakia

Italia

Finlandia

Frantzia

Alemania

Malta

Zipre

Belgika

Herbehere

Suedia

Austria

Erresuma Batua

Luxenburgo

Lehen Hezkuntza eta Bigarren 1en etapa Bigarren Hez. 2en etapa Goiko Hezkuntza

Ikasleko Euroak (PPS)

120


Mundu-mailan, Education at a Glance-ren (ELGA) azken edizioaren arabera,

ikastetxeen titulartasunak eragina du ikasle-irakasle ratioetan ere. Bigarren

Hezkuntzako mailaren kasuan, hurrengo grafikoan ikusten da Portugalek,

Norvegiak eta Espainiak ratiorik txikienak dituztela (9, 10 eta 10, hurrenez

hurren). Txilek, Brasilek eta Mexikok, ordea, ratio handienak dituzte. ELGAko

herrialdeen batezbestekoa irakasle bakoitzeko 13 ikaslekoa da, eta EB-22an 12koa.

11,5 12,2 10,5

9,7 10,4 12,2

10,1 9,6 11,2

12,5 11,5

9,6 9,4

13,6

11,6

9,7 9,4 11,0

12,6 13,4

Ikasleen batez besteko kopurua irakasleko (ikastetxe publikoak)

15,1 16,1

14,8 15,7

13,7 15,3

13,9 15,3

16,4 14,3

15,4

17,7

14,1 14,5 15,2 15,2 17,3

15,3

18,0 17,4

Ikasleen batez besteko kopurua irakasleko (ikastetxe itunpekoak)

121

Iturria: Education at a Glance 2018

Taldearen araberako ikasle-ratioak

Taldearen araberako ikasle-ratioak alde nabarmenak erakusten ditu autonomia-

erkidegoen arteko konparazioan. Ia kasu guztietan, ratioa handiagoa da mailan

aurrera egin ahala. Euskadi batezbestekoaren inguruan dabil.

Nazioarteko datuekin alderatuta, aipatzekoa da talde bakoitzeko ikasleen kopurua

ELGAko eta EB-22ko batezbestekoen inguruan dagoela ikastetxe publikoetan.

Lehen Hezkuntzan batezbesteko hori taldeko 21 ikaslekoa da ELGArentzat eta 20

EB-22rentzat, eta DBHn 23koa eta 21ekoa, hurrenez hurren. Herrialde guztietan,

DBHn taldeak ugariagoak dira Lehen Hezkuntzan baino, eta talde bakoitzeko batez

0

5

10

15

20

25

30

35

G

UZ

TIR

A

A

nd

alu

zia

A

rago

i

A

stu

rias

ko

Pri

ntz

erri

a

I

lles

Bal

ears

K

anar

iak

K

anta

bri

a

G

azte

la e

ta L

eon

G

azte

la-M

antx

a

K

atal

un

ia

C

om

un

itat

Val

enci

ana

E

xtre

mad

ura

G

aliz

ia

M

adri

lgo

Erk

ideg

oa

M

urt

ziak

o E

sku

ald

ea

N

afar

roak

o F

oru

Ko

mu

nit

atea

E

usk

al A

uto

no

mia

Erk

ideg

oa

E

rrio

xa

C

euta

M

elil

la

Taldearen araberako ikasle-ratioen konparaketa, etapaka. (2016)

HH LH DBH Batxi

122

besteko ikasle kopurua areagotu egiten da analizatutako herrialde guztietan,

Finlandian izan ezik.

Iturria: Education at a Glance 2018

Eskola-uzte goiztiarra

2018an, Euskal Autonomia Erkidegoak (% 7ko tasa), Kantabriarekin batera (%

8,9ko tasa), besterik ez du erdietsi Europako helburua (% 10), eta 2020rako

Estatuak finkatutako helburuaren (% 15) azpitik jartzea lortu du.

Kasu guztietan, mutilek ehuneko handiagoan uzten dituzte goiz ikasketak neskek baino, Kantabriaren kasuan izan ezik. Bertan, neskek uzten dute ehuneko handiagoan prestakuntza 18-24 urte bitartean mutilek baino.

Iturria: EUROSTAT (Biztanleria Aktiboaren Europako Inkesta). Datuak urteko batezbestekoari dagozkio.

13

,1

23

,9

16

,8

22

,2

23

,4

22

,8

22

,3

23

,8

28

,9

27

,2

28

,2

28

,4

33

,4

31

,6

29

,8

34

,6

45

,8

34

,9

36

,5

35

,4

05

101520253035404550

2010 2018%

Objetivo UNIÓN EUROPEA 10%

123

Europarekin alderatuta, Euskadi Irlandaren atzetik besterik ez dago, eta bere

bilakaera positiboa ez da, ordea, erreferentziazko herrialdeetan ikusten (hala nola

Suedian, Danimarkan edo Alemanian).

2018an, Europar Batasuneko herrialde guztietan, salbu eta emakumeek ikasketak

gizonek baino gehiago uzten dituzten Eslovakian (0,5 puntu) eta Bulgarian (0,2

puntu), gizonek ikasketak goiz uzten dituzte emakumeek baino proportzio

handiagoan. Sexuaren araberako alderik handieneko herrialdeen artean, hauek

daude: Estonia (9,7 puntu), Espainia (7,7 puntu) eta Letonia (6,6 puntu).

Iturria: EUROSTAT (Biztanleria Aktiboaren Europako Inkesta). Datuak urteko batezbestekoari dagozkio.

0

2

4

6

8

10

12

14

Eskola-uztearen tasaren konparazioa EB-6 (2012-2017)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

0

5

10

15

20

25

Guztira Gizonezkoak Emakumezkoak%

EBren helburua: %10

124

Graduazio- eta igarotze-tasak

2016-2017 ikasturtean, 12 urteko ikasleen % 87,7k (mutilen % 85,9k eta nesken

% 89,5ek) bukatu zuten Lehen Hezkuntza Euskadin, Hezkuntza Ministerioaren

datuen arabera.

Autonomia-erkidegoen artean, Katalunia da (% 92,5eko graduazio-tasarekin)

maila handieneko erkidegoa.

XLI taula: Igarotze tasa (lehen hezkuntzan)12 urterekin

2016-2017 ikasturtea Guztira Mutilak Neskak

GUZTIRA 85,7 83,6 87,9

Andaluzia 85,9 83,9 88,1

Aragoi 80,8 78,3 83,3

Asturias 87,2 85,5 89,1

Balears 79,8 77,1 82,9

Kanariak 81,7 78,3 85,3

Kantabria 86,9 84,9 88,9

Gaztela eta Leon 83,9 81,8 86,1

Gaztela-Mantxa 81,2 78,3 84,4

Katalunia 92,5 91,5 93,5

Valentziako Erkidegoa 84,1 81,8 86,6

Extremadura 83,9 81,2 86,6

Galizia 86,6 84,0 89,3

Madril 84,1 82,4 86,0

Murtzia 80,7 77,9 83,6

Nafarroa 86,5 84,7 88,4

Euskal Autonomia Erkidegoa 87,7 85,9 89,5

Errioxa 84,1 81,5 86,8

Ceuta 78,0 76,2 80,1

Melilla 84,4 79,7 89,0


0,010,020,030,040,050,060,070,080,090,0

100,0

12 urterekin Lehen Hezkuntza egin duten ikasleen ehunekoa (2016-2017 ikasturtea)


125

Euskal Autonomia Erkidegoak, 2015-2016 ikasturtean, DBHko gradudunen %

85,8ko tasa gordina zuen, eta tasarik altueneko autonomia-erkidegoa zen.

Mailakako igarotzeari dagokionez, DBHko lehen mailan ikasleen % 92,5ek berori

gainditu zuten, bigarren mailan % 89,8k, hirugarren mailan % 90,3k eta laugarren

mailan % 92,0k. Kasu guztietan, emakumeen igarotze-tasa 3-4 puntu altuagoa da

gizonena baino. Hurrengo taulan ikus daitekeenez, Euskadi da Bigarren

Hezkuntzan igarotze-tasa hoberenak dituen autonomia-erkidegoetakoa.


85,8 73,7 76,1 79,7

69,2 72,1 78,7

68,6 78,3 83,1

56,2 66,7

75,2 77 76,1

56,4

76,2 82,4

69,2 75,6

Autonomia-erkidegoen arteko konparazioa. Graduazio-tasa gordina DBHn (2016)

0,010,020,030,040,050,060,070,080,090,0

100,0

Kurtsoa igarotzen duten ikasleen ehunekoa mailaka (2015-2016)

DBH1 DBH2 DBH3 DBH4

126

Egokitasun-tasa

Hezkuntza Ministerioko iturrien arabera, autonomia-erkidegoka, 12 urteko

adinean —teorian, orduan igarotzen da Nahitaezko Bigarren Hezkuntzara Lehen

Hezkuntza amaitu ondoren—, egokitasun-tasa altuenak erkidego hauetakoak dira:

Katalunia (% 92,5), Euskadi(% 87,7) eta Asturiasko Printzerria (% 87,2).

15 urteko adinean —teorian, orduan lortzen da Nahitaezko Bigarren Hezkuntzako

laugarren eta azken maila edo hasten da Oinarrizko LHa—, egoera oso antzekoa

da. Tasarik altuenak Kataluniak ditu (% 77,9), eta ondoren Euskal Autonomia

Erkidegoak (% 76,2). Kasu guztietan, emakumeen egokitasun-tasak altuagoak dira

gizonenak baino, eta aldeak gero eta handiagoak dira adinean aurrera egin ahala.

XLII taula: Egokitasun-tasa 8, 10, 12,14 eta 15 urterekin. Konparaketa


8 urte 10 urte 12 urte 14 urte 15 urte

Guz M F Guz M F Guz M F Guz M F Guz M F

GUZTIRA 93,6 92,6 94,7 89,7 88,4 91,1 85,7 83,6 87,9 74,4 70,3 78,6 68,6 64,3 73,0

Andaluzia 93,9 92,8 95,0 90,2 88,7 91,7 85,9 83,9 88,1 70,9 66,6 75,4 64,8 60,2 69,6

Aragoi 91,7 90,2 93,4 87,5 86,1 89,1 80,8 78,3 83,3 61,1 57,8 64,6 58,5 55,1 62,1

Asturias 94,3 93,4 95,1 91,1 89,9 92,4 87,2 85,5 89,1 78,7 76,1 81,4 71,5 67,5 76,1

Balears 90,9 90,1 91,9 85,3 83,4 87,4 79,8 77,1 82,9 69,2 64,0 74,9 64,1 59,1 69,2

Kanariak 92,8 91,7 94,0 88,1 85,8 90,4 81,7 78,3 85,3 69,1 64,6 73,9 62,9 57,8 68,3

Kantabria 95,6 94,7 96,5 90,2 89,5 91,0 86,9 84,9 88,9 77,5 73,1 82,1 71,6 69,3 74,1

Gaztela eta Leon 92,5 91,3 93,7 88,0 86,6 89,4 83,9 81,8 86,1 74,0 70,4 77,8 68,3 63,8 73,0

Gaztela-Mantxa 91,1 90,0 92,2 86,0 84,1 87,9 81,2 78,3 84,4 69,2 64,5 74,1 62,7 58,3 67,4

Katalunia 96,3 95,6 97,1 94,3 93,7 95,0 92,5 91,5 93,5 84,7 81,5 88,0 79,2 75,2 83,2

Valentziako Erkidegoa

93,1 92,0 94,1 88,9 87,5 90,3 84,1 81,8 86,6 71,5 66,2 77,0 66,9 62,2 71,9

Extremadura 92,3 91,0 93,8 88,5 87,0 90,0 83,9 81,2 86,6 73,4 68,4 78,7 67,2 63,2 71,5

Galizia 94,6 93,4 95,8 90,7 89,3 92,1 86,6 84,0 89,3 75,5 70,9 80,3 69,2 64,5 74,3

Madril 92,9 91,9 94,0 88,2 87,2 89,3 84,1 82,4 86,0 75,3 72,2 78,5 68,3 64,8 71,9

Murtzia 92,5 91,4 93,7 86,2 84,4 88,1 80,7 77,9 83,6 68,5 64,1 73,1 61,8 58,3 65,3

Nafarroa 91,8 90,7 93,0 88,6 88,1 89,1 86,5 84,7 88,4 78,7 75,0 82,4 73,5 69,9 77,3

Euskadi 94,1 93,0

95,3

91,1

89,8

92,5

87,7

85,9

89,5

79,7

75,4

84,2

76,2

72,2

80,5

Errioxa 92,7 91,4 94,0 87,8 86,5 89,3 84,1 81,5 86,8 70,6 66,7 74,6 67,5 63,7 71,6

Ceuta 91,9 91,0 92,8 82,6 78,1 86,9 78,0 76,2 80,1 56,3 50,3 62,4 52,6 46,0 60,2

Melilla 95,2 94,2 96,3 84,5 82,2 86,8 84,4 79,7 89,0 59,8 53,5 66,4 57,0 52,8 61,4

Iturria: Hezkuntza, Kultura eta Kirol Ministerioa.

Ikasle errepikatzaileak

Ikasle errepikatzaileen mailakako konparazio-analisiak erakusten du 2016-2017

ikasturtean Euskadi errepikatzaileen ehuneko txikieneko erkidegoen artean

dagoela Lehen Hezkuntzan. Estatuko batezbestekoaren azpitik dago maila

guztietan, Lehen Hezkuntzako bigarrenean izan ezik. Lehen Hezkuntzako

127

bigarrena da errepikatzaileen proportzio handieneko maila (% 3,4), beste

mailekiko alde handiaz (% 1,9 lehenengoan, % 1,6 hirugarrenean, % 2,2

laugarrenean, % 1,4 bosgarrenean eta % 2,0 seigarrenean).

2016-2017 ikasturtean, DBHko etapa horretan, Euskadiko ikasle errepikatzaileen

ehuneko handiena lehen mailan dago (% 7,3), eta errepikatzaileen maila

txikieneko erkidegoa da Kataluniaren atzetik.

Iturria: Hezkuntza, Kultura eta Kirol Ministerioa.

0,02,04,06,08,0

10,012,014,016,018,020,0

Autonomia-erkidegoen arteko konparazioa, Lehen Hezkuntzako ikasle errepikatzaileak, mailaka (2016-2017)

LH1

LH2

LH3

LH4

LH5

LH6

0,02,04,06,08,0

10,012,014,016,018,020,0

Autonomia-erkidegoen arteko konparazioa, Bigarren Hezkuntzako ikasle errepikatzaileak, mailaka (2016-2017)

DBH1

DBH2

DH3

DBH4

128

8.2. Ikaskuntza-emaitzen analisia

Euskal Autonomia Erkidegoak ebaluazio-sistema propioa, zorrotza, fidagarria,

jarraitua eta homologagarria du, ikaskuntza-emaitzen ikuspegitik analisi zabala eta

sakona dakarrena. Sistema horrek bere baitan hartzen du barne-ikuspegi bat —

ikasleen ebaluazio akademikoak106, ikastetxeek egiten dituztenak—. Gainera,

kanpo-ikuspegi bat badu ere, bai propioa —ISEI-IVEIk egiten dituen diagnostiko-

ebaluazioen bidezkoa107—, bai nazioarteko ebaluazioen bitartez lortutakoa (PISA;

TIMSS; PIRLS; PIACC nagusiki).

Jarraian, bereiz analizatzen dira ED17, PISA15 eta emaitza akademiko

eguneratuenak, eta lortutako emaitzen eta ISEI-IVEIk ateratako ondorioen

laburpena gehitzen da.

Etapa erdiko ebaluazio diagnostikoa (ED17)

2017an egindako etapa erdiko azken ebaluazio diagnostikoak (ED17)108 erakusten

du euskal sistemak emaitza egonkorrak lortu dituela aurreko edizioarekiko, eta

joera positibo nabaria izan duela Bigarren Hezkuntzan Lehen Hezkuntzarekiko.

Izan ere, Lehen Hezkuntzako 4. mailan emaitza globalek jaitsiera arina ematen

dute aditzera. DBHko 2. mailan, ordea, bilakaera positiboagoa da eta hobekuntza

orokorra izan da, kasu batzuetan garrantzitsua, 3-4 puntukoa ere (adibidez,

matematikarako eta ingeleserako konpetentzietan).

Hurrengo grafikoan ikus daitekeenez, Lehen Hezkuntzan ebaluatutako bost

konpetentzien artean hiruk (euskara, ingelesa eta matematika) joera eta portaera

ia antzekoa erakusten dute 2011 ezkero. Bestalde, zientzietarako konpetentzia,

emaitza eskasenak dituen arren, zertxobait hazi den bakarra da (0,8 puntu).

Horrek hobekuntza nabarmena dakar ikuspegi estatistikotik.

106 Curriculumaren ebaluazio bat da, Hezkuntza Administrazioak proposatu eta irakasleak interpretatzen duena. Curriculum ofiziala osatzen duten arlo eta ikasgaien inguruan ebaluazio-batzordeek egiten dute balio-judizioa ekartzen du. 107 Ebaluazio-prozesu bat dira, ikastetxeak eta hezkuntza-sistema hobetzeko. Prozesu horretan, unibertsitatez kanpoko oinarrizko irakaskuntzetan eskolatutako ikasle bakoitzaren oinarrizko konpetentzien garapen-maila baloratzen da. Bi xede ditu: batetik, baloratzea eskolak zein mailatan prestatzen duen bizitzarako eta ikasleak zein neurritan dauden behar adina prestatuta herritar gisa duten egitekoa bere gain hartzeko; eta, bestetik, ikastetxeei laguntzea euren hezkuntza-jardunak hobetzen eta Administrazioari bere hezkuntza-politika bideratzeko informazio baliotsua ematea. 108 ED17 txostena: http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/c/document_library/get_file?uuid=1e1721ed-eafa-49c7-9f5c-ed477c15d08b&groupId=635622

129

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 2.2.6.b. grafikoa.

Bestalde, DBHko 2. mailan ikusten denez, azken edizioetan, puntuazioek igotzeko

joera orokorra dute konpetentzia guztietan. Gainera, ebaluatutako

konpetentzietatik lauk (konpetentzia zientifikoa ez beste guztiak) 250 puntuak

gainditzen dituzte edo inguruan dabiltza (puntuazio hori izan zen 2009an

abiapuntuko erreferentzia).

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 2.2.6.c. grafikoa.

Ebaluazio honen beste emaitza aipagarrietako bat da ebaluatutako ikasle gehienek

(bai Lehen Hezkuntzan, bai Bigarren Hezkuntzan) gainditu egin dituztela


Euskarazko H.K. 250 254 256 252 248 247

Gaztelaniazko H.K. 250 256 256 261 256 254

Matematikarako K. 250 248 255 253 248 245

Zientziarako K. 250 236 238 239

Ingelesezko H.K. 250 247 246

235

240

245

250

255

260

265

LHko 4. mailan. Emaitzen bilakaera konpetentzia guztietan.


Euskarazko H.K. 250 258 256 256 249 250

Gaztelaniazko H.K. 250 252 254 253 253 254

Matematikarako K. 250 250 251 251 246 249

Zientziarako K. 250 238 241 241

Ingelesezko H.K. 250 251 255

250

238

241 241

235

240

245

250

255

260

DBHko 2. mailan. Emaitzen bilakaera konpetentzia guztietan.

130

gutxieneko errendimendu-mailak109, nahiz eta konpetentzietako batzuetan (hala

nola zientifikoa), Europako herrialde gehienetan bezala, Euskal Autonomia

Erkidegoak ez duen gainditzen ET2020etan Europak ezarritako helburua

konpetentzia hauetan errendimendu txikia % 15 azpitik murrizteko: irakurmena,

matematika eta zientziak.

109

Konpetentzien emaitzak hiru errendimendu-mailatan daude antolatuta: hasierakoa, ertaina eta aurreratua. Hiru maila horietako bakoitza definituta dator dagokion mailan planteatzen zaizkion egoerak ebazteko ikasle batek behar dituen ezagutza, trebetasun eta gaitasunen arabera. Ikasle bat maila jakin batean dagoenean, esan daiteke konpetentzia duela maila horretako trebetasunetan eta aurreko mailetakoetan. Maila horietako bakoitza proben puntuazio-tarteei lotuta dago. Tarte horiek desberdinak dira ebaluatutako oinarrizko konpetentzia bakoitzean.

ED09 ED10 ED11 ED13 ED15 ED17 Media

Euskarazko H.K 67,1 73,7 70,0 69,4 63,9 62,6 67,8

Gaztelaniazko H.K. 82,1 80,8 88,7 93,7 89,7 89,1 87,3

Matematikarako K. 85,3 85,4 88,5 87,9 86,1 85,0 86,4

Zientziarako K. 83,0 74,4 75,8 76,4 77,4

Ingelesezko H.K. 77,3 76,7 81,7 78,6

% 40

% 50

% 60

% 70

% 80

% 90

% 100

LHko 4. maila. Hasierako maila gainditzen duten ikasleen ehunekoaren bilakaera konpetentziaka.

ED09 ED10 ED11 ED13 ED15 ED17 Media

Euskarazko H.K 61,9 66,5 64,0 62,9 54,2 54,4 60,6

Gaztelaniazko H.K. 84,0 87,9 88,1 85,1 86,7 86,8 86,4

Matematikarako K. 84,9 84,1 83,9 84,8 83,6 84,0 84,2

Zientziarako K. 82,2 78,0 79,4 80,7 80,1

Ingelesezko H.K. 83,1 83,8 85,7 84,2

% 40

% 50

% 60

% 70

% 80

% 90

% 100

DBHko 2. maila. Hasierako maila gainditzen duten ikasleen ehunekoaren bilakaera konpetentziaka.

131

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 3.1.a. eta 3.1.b. grafikoak.

ISEI-IVEIren txostenak, Ebaluazio Diagnostikoaren ondorio nagusiak aurkezteko,

oinarri hartzen du gure sistemaren emaitzak hobeto ulertzeko bidea ematen duten

elementuen analisia: familia-ingurunearen eta ikastetxearen ekintzaren eragina;

sistemaren zuzentasuna eta berdintasuna; testuinguru soziolinguistikoa;

egokitasuna eta eskola-porrota; ikasle etorkinak; neska-mutilen emaitzak; eskolaz

kanpoko eskolen eragina ingeleseko emaitzetan; eta jaiotza-hilabeteak emaitzetan

duen eragina. Era berean, hurrengo atalean aipatuko den elebitasunari buruzko

analisi bat dakar.

Laburbilduz, jarraian, ondorio erabakigarrienak adierazten dira:

I. Familia-inguruneak emaitzetan oso eragin handia badu ere, ikastetxeko

hezkuntza-ekintza gai izan daiteke bere ikasleengandik emaitzak lortzeko,

haien ISEK mailaren arabera espero direnetatik haratago.

Errendimenduaren eta ISEKaren arteko erlazioa110, oro har, positiboa, iraunkorra

eta zuzenekoa da ebaluatutako bi etapetan eta konpetentzia guztietan. Etapa

erdiko ebaluazio diagnostikoaren edizio guzietan, ebaluatutako konpetentzia

guztietan (bai Lehen Hezkuntzako 4. mailan, bai DBHko 2. mailan), ikusi da

puntuazioak altuagoak direla, oro har, ISEK maila zenbat eta altuagoa izan.

110 Indize sozioekonomikoa eta kulturala (ISEK) kalkulatzeko informazioa ikasleek galdera-sortan emandako

erantzunetatik jasotzen da. Indize horretan barne hartzen dira familiaren maila profesionalarekin, familiaren

ikasketen gehieneko mailarekin eta aldez aurretik oso garrantzitsutzat jotako ondasun materialak eta

kulturalak (etxean dagoen liburu kopurua, eguneko prentsa eta aldizkari espezializatuak irakurtzea, eta

ordenagailua eta Interneteko sarbidea izatea…) edukitzearekin lotutako arloak.

R² = 0,3318

0

50

100

150

200

250

300

350

-3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5

Ma

tem

ati

kara

ko K

.-re

n e

mai

tza

Ikastetxearen batez-besteko ISEKa

LH4ko 4. maila. Ikastetxearen ISEKaren eta matematikarako K.-ren arteko lotura, ISEKaren kuartilen bitartez.

132


Dena dela, ISEK mailak ez ditu deuseztatzen ikastetxeen arteko alde guztiak. Izan

ere, haren azalpen-ahalmena, garrantzitsua izanik, mugatua da eta ez da

automatikoa: ISEK maila jakin bati ez dagozkio beti emaitza berak. Izan ere, badira

ikastetxe batzuk, bi etapetan ISEK maila bera izanik, kasu batzuetan elkarrekiko 50

puntuko aldea dutenak.

Horren arrazoia da lortutako emaitzen mailan beste faktore eta aldagai batzuek

ere eragina dutela, eta horien artean dago ikastetxearen hezkuntza-ekintzaren

ondoriozko “balio erantsia”111. Hurrengo grafikoan islatzen da emaitzen eta

ISEKaren arteko gurutzatzea eta, baita ere, lerro eten horizontal bat,

Matematikarako konpetentzia (250 puntu) adierazten duena, eta lerro eten

bertikal bat, ebaluatutako biztanleria osoak etapa horretan duen batez besteko

ISEKa (0,0) adierazten duena. Grafikoan agertzen den lerro diagonal edo

erregresio-zuzen urdinak bi aldagaien arteko erlazioa adierazten du. Horrek

erakutsiko luke ikastetxe bat bere ezaugarri sozioekonomiko eta kulturalen

arabera dagokion puntuaren gainetik edo azpitik dagoen. Bi lerroek berdinak ez

diren koadrante hauetan zatitzen dute grafikoa:

Ezker goialdeko koadrantean daude Euskadiren batezbestekoaren azpiko

maila sozioekonomikoa eta kulturala duten baina, konpetentziako

emaitzetan, EAEren batez bestekoa gainditzen duten ikastetxeak.

111 Balio horrek benetan lortutako emaitzen arteko aldea erakusten du eta, baita, ikastetxe edo talde jakin

batengandik esperotako lorpena ere, dagozkion ezaugarri sozialak, ekonomikoak eta kulturalak kontuan

hartuta. Ikastetxeak emandako balio horrek zerikusia du aldagai mota desberdinekin —didaktikoak,

antolamenduarenak, familiekin duten harremanarenak…—, eta horiek nolabait ere erlazio zuzena dute

ikastetxeak berak egindako lanarekin haien ikasleen abiaburuko egoera gainditu eta hobetze aldera.

R² = 0,51

0

50

100

150

200

250

300

350

-3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5

Ma

tem

ati

kara

ko K

.-re

n e

mai

tza

Ikastetxearen batez-besteko ISEKa

DBHko 2. maila. Ikastetxearen ISEKaren eta matematikarako K.-ren arteko lotura, ISEKaren kuartilen bitartez.

133

Ezker behealdeko koadrantean biltzen dira Euskadiren batezbestekoaren

azpiko ISEK maila duten eta konpetentzia horretan ere emaitza okerragoak

dituzten ikastetxeak.

Eskuin goialdean agertzen diren ikastetxeek Euskadiren batezbestekoa

gainditzen dute, bai ISEK mailari dagokionez, bai emaitzei dagokienez.

Eskuin behealdeko koadrantean biltzen dira Euskadiren batezbestekoaren

gaineko ISEK maila duten baina konpetentzia horretan EAEren

batezbestekoaren azpiko emaitzak dituzten ikastetxeak.

Ikastetxeak ISEK kuartilen arabera koloreztatuta agertzeaz gainera, bi lerro eten

daude, erregresio-zuzenarekiko paralelo. Horiek adierazten dituzte beren ISEK

bereko ikastetxeen batezbestekoaren 20 puntutik gora gainetik dauden

ikastetxeak; hau da, beren ikasleen ezaugarri sozioekonomikoen arabera espero

zitekeena baino aski gainetik dauden emaitzak lortzen dituztenak. Halaber, azpitik

20 puntu baino gehiagora dauden emaitzak dituzten ikastetxeak nabarmentzen

dira.

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 3.2.2. grafikoa

II. Gure sistemak % 10 ikasle errepikatzaile inguru ditu Lehen Hezkuntzako 4.

mailan eta % 20 DBHren erdian, eta erlazio nabaria dago ISEK mailaren eta

errepikatzearen artean: ISEK maila zenbat eta txikiagoa izan, errepikatzeko

are eta probabilitate handiagoa dago.

R² = 0,3318

150

170

190

210

230

250

270

290

310

330

350

-3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5

Ma

tem

ati

kara

ko k

on

pet

entz

iare

n e

mai

tza

Ikastetxearen batez besteko ISEKa

LHko 4. maila. Ikastetxearen ISEKaren eta matematikarako konpetentziaren arteko lotura, ISEK kuartilen bitartez (seinalatuz 20

puntuko muga erregresio-zuzenaren gainetik eta azpitik).

ISEK:-0,5 305 puntu

ISEK txikiena Puntuazio handiena

ISEK: -0,5 209 puntu

ISEK handiena Puntuazio handiena

ISEK txikiena Puntuazio txikiena

ISEK handiena Puntuazio txikiena

134

Grafikoan ikusten denez, Lehen Hezkuntzako 4. mailan egokitasun-ehunekoa

hobetu egin da aurreko edizioekiko. DBHko 2. mailan, ordea, pixka bat jaitsi da,

ED13aren eta ED15aren artean izandako igoera nabarmenaren ondoren.

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 3.4. grafikoa.

ISEK aldagaia kontuan hartuz gero, ikusten da ISEK maila baxua duten ikasleen

artean % 61,2 ez direla egokiak Lehen Hezkuntzako 4. mailarako. Maila

sozioekonomiko altuan, ordea, % 5,8 bakarrik ez dira egokiak (hau da, 10 aldiz

gutxiago). Antzeko egoera dago DBHko 2. mailan: % 58, % 6,2ren aldean. Gainera,

2015etik 2017ra bitartean, igo egin da ez-egokien ehunekoa gizarte-egoera

ahuleko ikasleen artean112. Aldagai horrek adierazten du, era berean, emaitzen

zuzentasunaren ikuspegitik sistemak duen erronka.

112

Igoera horretan eragina du atzerriko ikasleak sisteman berandu sartzeak. Ikasle horiek, beren inguruabar ekonomikoak direla-eta, egoera ahuleko ikasletzat hartzen dira eta adinez dagokiena baino beheragoko maila batean eskolatu ohi dira.

92,0 90,4 90,4 90,8 90,7 91,3

79,2 76,7 76,8 76,3 79,9 79,4

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100


LHko 4. maila eta DBHko 2.maila. Ehuneko orokorraren bilakaera ikasleen adin-egokitasuna egoeraren arabera.

LHko 4. maila DBHko 2.maila

5,8

11,5

21,5

61,2

9,6

12,5

20,3

57,6

Maila altua

Maila ertain-altua

Maila ertain-baxua

Maila baxua

% 0 % 10 % 20 % 30 % 40 % 50 % 60 % 70

LHko 4. maila. Adin-egokitasun egoeran ez dauden ikasleen ehunekoa ISEK mailen arabera. ED15-ED17.

ED15 ED17

135

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 3.4.2.d. grafikoa.

Errepikatzeari buruzko analisi espezifikoago batek bidea ematen du ildo beretik

ondorioak ateratzeko113:

“Analisiaren alderdi positibo eta funtsezkotzat, Euskal Autonomia Erkidegoan

ikasle nabarmen gutxiagok errepikatzen dute maila azken urteetan, DBHn

bereziki. Hala ere, joera hori gelditu egin da 2016-2017 ikasturtetik aurrera”.

“Gaur egun, nabarmendu behar da nahiko ikasle gutxik errepikatzen dutela

Lehen Hezkuntzan eta, beste hezkuntza-sistema aurreratu batzuen ildotik,

autonomia-erkidego guztiekiko errepikatze-maila txikiena dugula

(Kataluniaren atzetik). Hala ere, DBHn, errepikatze-mailak beste sistema

batzuen nabarmen gainetik irauten du (autonomia-erkidego gehienak baino

baxuagoa den arren). Azken urteetan egindako aurrerabidea ukatu gabe, hori

da euskal hezkuntza-sistemaren erronketako bat”.

III. Ikasle etorkin ia guztiek, konpetentzia guztietan, emaitza nabarmen

okerragoak dituzte bertako ikasleek baino. Hala ere, bi taldeen arteko aldea

murriztuz doa.

Puntuazioen arteko alde txikiena gaztelaniazko hizkuntza-komunikaziorako

konpetentzian dago. Ondoren, ingelesezko hizkuntza-komunikaziorako

konpetentzia dator. Gainerako hiru konpetentzietan, bi taldeen arteko aldea 24

puntu ingurukoa da, eta alde handiena, 26 puntukoa, euskarazko hizkuntza-

komunikaziorako konpetentzian dago.

113

“Análisis de los resultados de aprendizaje del sistema educativo vasco” Sara de la Rica, Lucas Gortazar, Ainhoa Vayo. UPV/EHU. (2019)

6,2

12,2

23,7

57,9

8,1

13,4

24,9

53,6

Maila altua

Maila ertain-altua

Maila ertain-baxua

Maila baxua

% 0 % 10 % 20 % 30 % 40 % 50 % 60 % 70

DBHko 2. maila. Adin-egokitasun egoeran ez dauden ikasleen ehunekoa ISEK mailen arabera. ED15-ED17.

ED15 ED17

136

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 3.5.1.a eta b. grafikoak.

IV. Mutilek matematikarako konpetentzian bakarrik gainditzen dituzte neskak,

eta emaitzetan genero-arraila nabarmena da.

Lehen Hezkuntzako 4. mailako eta DBHko 2. mailako neskek, 2017an, emaitza

hobeak lortu dituzte mutilen aldean, ebaluatu diren hiru hizkuntza-

komunikaziorako konpetentzietako bitan —euskara eta ingelesa— eta

zientzietarako konpetentzian. Gauza bera gertatzen da gaztelaniazko hizkuntza-

komunikazioan DBHko 2. mailan. Konpetentzia horietan guztietan, nesken

emaitzak Euskadiko batezbestekoaren gainetik daude beti, eta mutilekiko

puntuazioen arteko aldea handitu egin da Ebaluazio diagnostikoaren azken

edizioetan. Gainera, euskaran eta ingelesean, handitu egin da Lehen Hezkuntzatik

Bigarren Hezkuntzarako puntuazioen arteko aldea.

249 255 248 241 248 223 244 224 218 230

-25,8

-11,2

-24,2 -23,2 -17,2

-40-30-20-10010203040

260200140

802040

100160220

Euskarazkohizkuntza

komunikazioa

Gaztelaniazkohizkuntza

komunikazioa

Matematikarakokonpetentzia

Zientzietarakokonpetentzia

Ingelesezkohizkuntza

komunikazioa

LHko 4. maila. Ikasle etorkinen eta bertakoen emaitzak eta aldeak konpetentzien arabera.

Bertakoa Etorkina Aldea

252 256 252 244 257 220 235 219 220 228

-31,8

-21,8

-33,0

-23,9 -28,6

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

260

200

140

80

20

40

100

160

220

Euskarazkohizkuntza

komunikazioa

Gaztelaniazkohizkuntza

komunikazioa

Matematikarakokonpetentzia

Zientzietarakokonpetentzia

Ingelesezkohizkuntza

komunikazioa

DBHko 2. maila. Ikasle etorkinen eta bertakoen emaitzak eta aldeak konpetentzien arabera.

Bertakoa Etorkina Aldea

137

Iturria: ISEI-IVEI, ED17 txostenaren 3.7.a. eta 3.7.b. grafikoak.

Hizkuntzakoak ez diren konpetentziei dagokienez, mutilek matematikarako

konpetentzian bakarrik gainditzen dituzte neskak edizio guztietan eta bi etapetan,

ED09ko eta ED17ko edizioetan DBHko 2. mailan izan ezik, horietan mutilen eta

nesken arteko aldeak ez baitira esanguratsuak izan. DBHko 2. mailan neska eta

mutilen arteko aldea 5 puntukoa zen, eta ED17an neskek mutilak puntu batez

gainditzen dituzte, nahiz eta alde hori ez den estatistikoki adierazgarria.

252 252 255 253 250 249 245 242 257 255 245 242

32,3 32,5

10,3 10,8 20,6

15,4

39,7 42,0

10,2 11,0

25,9 21,0

7 10 2 1 6 7 % 0

% 20

% 40

% 60

% 80

0

50

100

150

200

250

300


Euskarazko hizkuntza-komunikazioa

Gaztelaniazko hizkuntza-komunikazioa

Ingelesezko hizkuntza-komunikazioa

LHko 4. maila. Euskarazko, gaztelaniazko eta ingelesezko hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia. ED15-ED17 bilakaera ikasleen sexuaren arabera:

puntuazioa eta ehunekoa hasierako mailan.

Nesken puntuazioa Mutilen puntuazioaHasierako mailako nesken %-a Hasierako mailako mutilen %-aNeska eta mutilen puntuazioaren arteko aldea

255 257 256 259 257 262 242 242 251 250 245 248

38,8 38,4

11,6 11,1 12,2 10,9

52,4 52,6

14,9 15,3 19,9 17,6

13 15 6 9 12 14 % 0

% 20

% 40

% 60

% 80

0

50

100

150

200

250

300


Euskarazko hizkuntza-komunikazioa

Gaztelaniazko hizkuntza-komunikazioa

Ingelesezko hizkuntza-komunikazioa

DBHko 2. maila. Euskarazko, gaztelaniazko eta ingelesezko hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia. ED15-ED17 bilakaera ikasleen sexuaren

arabera: puntuazioa eta ehunekoa hasierako mailan.


138


Genero-alde horiek ez dira gure lurraldearen berariazkoak. Gizonezko ikasleek,

oro har, abantaila esanguratsuak dituzte matematikan, eta emakumeek antzeko

abantaila dute irakurmenean eta idazmenean. Eskuragarri dauden ikerketek alde

horiei lotutako arriskuak identifikatzen dituzte. Izan ere, irakurmenean

gizonezkoek dituzten konpetentzia-maila baxuek areagotu dezakete errepikatzeko

eta eskola goiz uzteko probabilitatea, eta hirugarren mailako hezkuntzan

gizonezkoen partaidetza eta aukera profesionalak murriztu ditzakete. Halaber,

matematikako eta zientzietako errendimendu txikiak etorkizuneko karrerekiko,

esaterako, zientzia eta teknologiako STEAMekiko interesa murriztu dezakete

nesken artean.

246 243 241 243 250 248 234 235

13,8 15,2 21,2 20,6

13,9 14,7

27,1 26,4

4 4 7 8 % 0

% 20

% 40

% 60

% 80

0

50

100

150

200

250

300

ED15 ED17 ED15 ED17

Matematikarako konpetentzia Zientzietarako konpetentzia

LHko 4. maila. Matematika eta zientziertarako konpetentzia. ED15-ED17 bilakaera ikasleen sexuaren arabera: puntuazioa eta ehunekoa hasierako

mailan.


245 249 243 244 247 248 239 239

15,9 14,7 18,9 16,4 16,7 17,2 22,3 22,1

2 1 3 6 % 0

% 20

% 40

% 60

% 80

0

50

100

150

200

250

300

ED15 ED17 ED15 ED17

Matematikarako konpetentzia Zientzietarako konpetentzia

DBHko 2. maila. Matematika eta zientzietarako konpetentzia. ED15-ED17 bilakaera ikasleen sexuaren arabera: puntuazioa eta ehunekoa hasierako

mailan.


139

Ikasleak Ebaluatzeko Nazioarteko Programa (PISA)

PISAn, nazioarteko konparazio-ikuspegi batetik ebaluatzen dira matematikarako,

irakurmeneko eta zientzietarako konpetentziak. PISA 2015114 edizioan, irakurmen

eta zientzia konpetentzietan, Euskadik, Espainiako eta ELGAko batezbestekoaren

azpiko erregistroak ditu. Matematikarako konpetentzian, ordea, Espainiako

batezbestekoa gainditzen du eta ELGAkoaren parean dago. Jarraian, ISEI-IVEIren

txostenetik ateratako ikaskuntzen laburpen bat aurkezten da.

Ebaluatutako hiru konpetentzietatik, zientzietarako konpetentzian dago emaitzen

beherakadarik handiena Euskadin. 2003tik egindako edizio guztietako emaitzarik

baxuena izan da, orduko puntuazio berarekin.

Hurrengo grafikoan, Euskadiren, ELGAren eta Espainiaren batez besteko

puntuazioak elkarrekin alderatzen dira. ELGAri dagokionez, bilakaera aldakorra

izan da edizio hauetan, baina, 2015eko edizioko emaitzen beherakada

esanguratsuaren eraginez, Euskadiren puntuazioa ELGAren batezbestekoaren

azpitik dago.

Iturria: ISEI-IVEI, PISA15 txostenaren 3.1.1.b. grafikoa.

Errendimendu-maila baxuetan dauden euskal ikasleen ehunekoa beti egon izan da

ELGAko herrialdeen batezbestekoaren azpitik, baita 2015ean ere; ELGAk maila

horietan ehunekoa 4 puntutan handitu baitu eta % 22ra iritsi baita. Bikaintasun-

mailetan, Euskadi ELGAko ehunekoen azpitik egon izan da beti.

114

PISA 15 txostena: http://www.isei-ivei.hezkuntza.net/c/document_library/get_file?uuid=db84ebcb-c594-44b9-a1fc-a3e18508bab4&groupId=635622

484 495 495 506 483 500 500 501 501 493 487 488 488 496 493

PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015

PISA. Zientzia konpetentziaren emaitzen eboluzioa. Euskadi-ELGA-Espainia

Euskadi ELGA Euskadi

140


Bestalde, irakurmeneko konpetentzian, emaitzek lehengoan jarraitzen dute eta

ez da aldaketarik izan euskal ikasleen konpetentzia-mailan. 2015ean eskuratutako

puntuazioa 2012koa baino 7 puntu baxuagoa den arren, aldea ez da adierazgarria;

izan ere, 2015ean 4,7koa izan da errorea. 2015eko emaitza alderatzen badugu

konpetentzia hau ebaluazioaren arlo nagusi izan zen urteko (2009) emaitzarekin,

ikus daiteke aldea 3 puntukoa dela eta ez dagoela ere alde esanguratsurik bi

puntuazioen artean.


Aurreko grafikoan ikus daitekeenez, bost edizioetan, ELGAko eta Euskadiko

emaitzen arteko aldea ez da estatistikoki esanguratsua izan. Aldiz, Espainiako

batez besteko emaitzei dagokienez, Euskadiren puntuazioa nabarmen altuagoa

izan da 2003tik 2012ra, baina 2015ean berdindu egin dira estatistikoki.

15,7 16 14 12 20 19,3 19 18 18 22

61,4 61 65 62

60 51,4 51 53 53

52

18,5 19 18 21 17

20,3 20 21 20 19

4,3 4 3 5 3 9 9 8 8 8

0

20

40

60

80

100

2003 2006 2009 2012 2015 2003 2006 2009 2012 2015

Euskadi . OCDE/ELGA

PISA. Zientzietarako konpetentziako errendimendu mailetan ikasleen ehunekeotan izan den bilakaera: Euskadi-ELGA

.

Bikaintasun maila 5-6 Maila altua 4 Erdi maila 2-3 Maila baxua

497 487 494 498 491 494 492 493 496 493 481 461

481 488 496


PISA. Irakurmeneko konpetentziaren emaitzen eboluzioa. Euskadi-ELGA-Espainia

Euskadi OCDE/ELGA Espainia

141

Irakurmenean errendimendu-maila baxuetan dauden euskal ikasleen ehunekoa

beti egon izan da ELGAko herrialdeen batezbestekoaren azpitik, baita 2015ean ere;

ELGAk maila horietan ehunekoa 2 puntutan handitu baitu eta % 20ra iritsi baita.

Bikaintasuneko mailei dagokienez, Euskadi ELGAko ehunekoen azpitik egon izan

da beti. Edizio guztietan, 2013an izan ezik, bikaintasun-mailan dauden euskal

ikasleak ELGAko batezbestekoaren erdiak dira gutxi gorabehera.

Matematikarako konpetentzian, Euskadi13 puntu jaitsi da 2012ko edizioarekiko.

Alde hori esanguratsua da, errorea 3,69koa izan baita 2015en. 2003tik lortu den

emaitzarik txarrena da.


Hurrengo grafikoan ikusten da Euskadi ELGAko batezbestekoan egon zela 2003an

eta 2006an. 2009ko eta 2012ko edizioetan, aldiz, bere puntuazioa ELGAko

batezbestekoa baino dezente gorago zegoen. 2015eko edizioan egon den

17,1 18 15 14 17 19 20 19 18 20

53,6 59 60 59 57 52 51 53 53 51

22,6 19 20 22 20 21 21 21 21 20

6,6 4 4 5 5 8 9 8 8 8

2003 2006 2009 2012 2015 2003 2006 2009 2012 2015

Euskadi . OCDE/ELGA

PISA. Irakurmenarako konpetentziako errendimendu mailetan ikasleen ehunekeotan izan den bilakaera: Euskadi-ELGA

Maila baxua Erdi maila 2-3 Maila altua 4 Bikaintasun maila 5-6

502 501 510 505 492 500 498 496 494 490 485 480 483 484 486


PISA. Matematikarako konpetentziaren emaitzen eboluzioa. Euskadi-ELGA-Espainia

Euskadi OCDE/ELGE Espainia

142

beherakada esanguratsu horren ondorioz, Euskadi ELGAko batezbestekora itzuli

da.

Matematikarako konpetentzian errendimendu-maila baxuetan egon diren euskal

ikasleen ehunekoa beti egon izan da ELGAko herrialdeen batezbestekoaren azpitik,

baita 2015ean ere. Aurreko edizioetan, Euskadiren eta ELGAren ehunekoen arteko

aldea 4 eta 7 puntu portzentualen bitartean zegoen, baina 2015en alde hori hiru

puntura murriztu da, Euskadiko datuetan egon den gorakada esanguratsua dela

eta.

PISAren azken edizioan ebaluatutako hiru konpetentzia nagusi horien inguruan

ISEI-IVEIk egindako analisitik ondorio hauek atera daitezke:

I. Euskadiko batez bestekoa puntuazioa 3. errendimendu-mailan dago hiru

konpetentzietan, Europar Batasuneko herrialde gehienetan bezala. ELGAko

batezbestekoan dago matematikarako konpetentzian eta irakurmeneko

konpetentzian, baina ELGAko batezbestekoaren eta Espainiako

batezbestekoaren nabarmen azpitik dago zientzietarako konpetentzian.

II. Euskadiko emaitzen aldakortasuna —95-5 pertzentilen arteko puntuazio-

aldearen bidez neurtua— baxua da, eta horrek adierazten du euskal

hezkuntza-sistema ekitate handikoa dela, nazioarteko, Espainiako eta

autonomia-erkidego gehienetako batezbestekoa baino askoz handiagokoa.

III. Hala ere, maila baxuetan ikasleen ehunekoak gora egin du hiru

konpetentzietan, eta 2020rako Europako helburutik urrundu da (% 15ean

ezarrita dago). Dena den, ehuneko hori ELGAko batezbestekoa baino

txikiagoa da kasu guztietan.

16 17 15 16 20 21 21 22 23 23

52 51 49 51 54 45 46 46 46 48

22 22 23 23 19

19 19 19 18 19

10 10 13 10 7 15 13 13 13 10

2003 2006 2009 2012 2015 2003 2006 2009 2012 2015

Euskadi . OCDE/ELGA

PISA. Matematikarako konpetentziako errendimendu mailetan ikasleen ehunekeotan izan den bilakaera: Euskadi-ELGA

Maila baxua Erdi maila 2-3 Maila altua 4 Bikaintasun maila 5-6

143

Zientzietarako konpetentzian, errendimendu-maila baxuetan dauden

euskal ikasleen portzentajea % 20 da, eta ELGAko batez besteko

portzentajearen (% 22) azpitik jarraitzen du.

Matematikarako konpetentzian errendimendu-maila baxuetan dauden

ikasleak % 19,5 dira., portzentajea ELGAko batez besteko portzentajea

(% 23) baino txikiagoa da oraindik.

Irakurmeneko konpetentzian errendimendu-maila baxuetan dauden

ikasleak %17,4 dira. Portzentaje hori ELGAko batez besteko

portzentajearen (% 20) azpitik dago.

IV. Bikaintasun-mailetan, matematikarako konpetentzian behera egin du, %

7,4ra pasatu da. Irakurmeneko konpetentzian, ordea, igoera arina egon da:

2012ko % 5etik 2015eko % 5,4ra.

V. Sarearen arabera, sare publikoan, oro har, itunpeko sarean baino emaitza

kaskarragoak lortu dira. Hala ere, sare publikoan, konparatuta, emaitzak

gehiago jaitsi dira 2012arekiko:

Zientzietarako konpetentzian, itunpeko sareko emaitzak (492 puntu)

sare publikokoak (473 puntu) baino nabarmen hobeagoak izan dira,

baina ISEK indizeak emaitzetan duen eragina kentzen denean

desagertzen da alde esanguratsu hori.

Matematikarako konpetentzian, 2015eko emaitza (481 puntu)

nabarmen okerragoa itunpeko sarekoa baino (501 puntu).

Irakurmeneko konpetentzian, 2015ean sare publikoaren emaitzak (479

puntu) itunpeko sarearenak (502 puntu) baino nabarmen apalagoak

izan dira. Sare publikoan emaitzak mantendu egin dira, baina itunpeko

sarean 12 puntuko jaitsiera izan da.

VI. Hizkuntza-ereduen arabera, eredu guztiek okerrera egin dute —D ereduak

neurri handiagoan—, nahiz eta ia ez dagoen alde nabarmenik 2012 eta

2015 artean:

Zientzietarako konpetentzian, A ereduak 472 lortu ditu 2015ean, eta

2012arekiko puntu gehien (27) galdu dituen eredua da. B ereduak lortu

du puntuaziorik altuena edizio honetan (490 puntu), baina, era berean,

19 puntuko jaitsiera izan du. Azkenik, D eredua (482 puntu) Euskadiko

batezbestekotik oso hurbil jarri da.

Matematikarako konpetentzian ez dago alde nabarmenik B eta D

ereduen artean, baina bai, ordea, bi horien eta A ereduaren artean.

Emaitza hoberenak (497 puntu) B ereduan lortu dira, eta 2012an

emaitza hoberenak zituen D ereduaren lekua hartu du.

144

Irakurmeneko konpetentzian ez dago alde nabarmenik 2015arekiko,

baina eredu guztietan puntuazioak okerragoak dira 2012an baino, batik

bat D ereduan, 10 puntu behera egin baitu.

VII. Geruzen araberako analisiak datu hauek ematen ditu:

Zientzietarako konpetentzian, geruza guztietan jaitsi dira puntuazioak

2012tik 2015era, A eredu publikoaren kasuan izan ezik, eredu horretan

puntuazioa mantendu egin baita. Jaitsierarik handiena (38,5 puntu)

itunpeko A ereduan izan da, eta hurrena (24 puntu) itunpeko B eta D

ereduetan eta D eredu publikoan. Errendimendu-maila baxuetako

ikasleen ehunekoa antzekoa da (% 20 ingurukoa) geruza guztietan.

Matematikarako konpetentzian, A geruza publikoak besterik ez du

gainerako geruzek baino emaitza nabarmen txikiagoa. D eredu

publikoaren eta itunpeko geruzen artean puntuazio-aldea ez da

esanguratsua.

Irakurmeneko konpetentzian, geruza guztietatik A eta B eredu publikoek

besterik ez dituzte euren puntuazioak hobetu 2012 eta 2015 artean.

Nabarmendu egiten da itunpeko A ereduan izandako 14 puntuko galera,

eta itunpeko D ereduan izandako 13 puntukoa.

VIII. Euskal Autonomia Erkidegoak ISEK mailan behera egin du: 2012ko 0,03tik

2015eko -0,25era pasatu da. Matematikarako eta irakurmeneko

konpetentzian, 2015ean, Euskadiren emaitzak espero zitekeenaren gainetik

daude bere maila sozioekonomiko eta kulturalari erreparatuta.

Zientzietarako konpetentzian emaitzak oso hurbilekoak badira ere, espero

zitekeenaren azpitik daude bere maila sozioekonomiko eta kulturalari

erreparatuta.

IX. Egokitasun-mailak, ohi denez, eragin handia du emaitzetan:

Zientzietarako konpetentzian, 2015ean 84 puntuko aldea izan da DBHko

4. mailan dauden ikasleen eta irakasmaila bat atzeraturik doazenen

ikasleen artean, eta DBHko 2. mailan eskolatuta dauden ikasleekiko

aldea 113 puntukoa izan da.

2015ean, irakurmeneko konpetentzian, 84 puntuko aldea izan da DBHko

4. mailan eta 3. mailan dauden ikasleen artean, eta bi irakasmailatako

atzerapena daramaten ikasleekiko aldea 122 puntukoa izan da.

2015ean, matematikarako konpetentzian, 86 puntuko aldea izan da

DBHko 4. mailan eta 3. mailan dauden ikasleen artean, eta bi

irakasmailatako atzerapena daramaten ikasleekiko aldea 118 puntukoa

izan da.

145

X. Ikasleen sexuaren arabera, aldeak daude analizatutako konpetentziari

erreparatuta:

Zientzietarako konpetentzian, ez dago alde nabarmenik nesken

puntuazioaren (480 puntu) eta mutilenen (486 puntu) artean. Bi sexuen

arteko aldea 2012ko 9 puntuetatik (alde esanguratsua zen) 2015eko 6

puntuetaraino murriztu da.

Irakurmeneko konpetentzian, ohi den bezala, nesken puntuazioa (501

puntu) mutilena (486 puntu) baino nabarmen altuagoa izan da. Bi

sexuen arteko aldea 2012an nabarmena izan zen (30 puntu), baina 15

puntura murriztu da 2015ean. Bai neskek, bai mutilek, jaitsiera izan

dute emaitzetan 2012tik 2015era, batez ere neskek (12 puntuko

jaitsiera). Mutilen % 21,6 eta nesken % 13,4 errendimendu-maila

baxuetan daude.

Matematikarako konpetentzian, mutilek (496 puntu) puntuazio hobea

lortu dute neskek baino (487 puntu). Bi sexuen arteko aldea 14 puntutik

9ra murriztu da.

XI. Ikasleen familia-hizkuntzaren arabera, konpetentzia batean ere ez da alde

nabarmenik egon etxean euskaraz hitz egin ohi duten eta etxean gaztelaniaz

hitz egiten duten ikasleen puntuazioen artean, 2012an gertatu zen bezala.

Bi ikasle multzo horien puntuazioak jaitsi egin dira 2012tik 2015era.

Bestalde, kanpoko ikerketa115 batek jorratu egiten ditu, analisi estatistiko baten

bidez, EAEko ikasleen ikaskuntzaren emaitzak baldintzatzen dituzten funtsezko

aldagaiak (PISAn oinarrituta), konparazio-ikuspegi nazionaletik eta nazioartekotik.

Besteak beste, ondorio hauek nabarmentzen dira:

I. Euskal hezkuntza-sistemak bereizgarri hauek ditu funtsezko ikaskuntza-

aldagaiei dagokienez:

Genero-arrailak. Neskengan eragin positiboa dute irakurketan, eta

mutilengan matematikan eta zientzietan.

Errepikatu izanaren eragin negatibo esanguratsua, espero zitekeena

baino handiagoa, kontuan izanda maila bakoitzeko ikaskuntza-

baliokidetasuna.

Eragin negatiboa ikasleak jatorri immigrantea baldin badu.

Indize sozial, ekonomiko eta kulturalaren (ISEK) eragin positibo

esanguratsua, baina gure inguruneko hezkuntza-sistemena baino

txikiagoa.

Titulartasun-ereduen edo hizkuntza-ereduen eragin positibo edo

negatiborik eza, gainerako aldagaien aldean.

115 Estudio estadístico de variables clave del aprendizaje en el contexto internacional para Euskadi. Lucas

Gortazar. 2018

146

II. Autonomia-erkidegoekiko, Euskal Autonomia Erkidegoak emaitza okerragoak

ditu Gaztela eta Leonek, Kataluniak, Madrilgo Erkidegoak eta Nafarroak baino.

Ildo horretatik, errepikatze-tasen arteko aldeek (ondorio negatiboa) eta

etxekoaz bestelako hizkuntza batean proba egiten ikasleen ehunekoak

(ondorio negatiboa) eragin handia dute ikusitako ikaskuntza-arrailak

ulertzeko, eta positiboa edo negatiboa da alderatzen deneko autonomia-

erkidegoaren arabera. Gainera, deigarri gertatzen da ikaslearen jardunerako

motibazioarekin, ikaskuntza zientifikoarekiko atseginarekin eta

autoeraginkortasun zientifikoarekin lotutako aldagaietan Gaztela eta Leon eta

Kataluniarekiko Euskal Autonomia Erkidegoak dituen maila baxuek aukera

ematen dutela ikaskuntzaren arloko aldeen zati garrantzitsu bat azaltzeko. Alde

horiek eragin garrantzitsua dute Euskal Autonomia Erkidegoko jardun-maila

handieneko ikasleen emaitzetan. Horiek maila nabarmen baxuagoak erakusten

dituzte aipatutako aldagaietan.

III. Nazioarteko hezkuntza-sistemei dagokienez, Euskal Autonomia Erkidegoak

emaitza kaskarragoak erakusten ditu munduko hezkuntza-sistema

aurreratuenek baino. Emaitza horiek gutxienez ikasturte baten eta biren arteko

ikaskuntzaren baliokideak dira. Ikaskuntza-arraila hori nabarmena da, batez

ere, jardun-maila handiko ikasleekiko, eta txikiagoa da jardun-maila txikiko

ikasleak alderatzen baditugu. Ildo horretatik, erreferentzia hori funtsezko

ikaskuntza-aldagaietan bananduz gero, ikusten da aldeen arrazoia direla, batik

bat, errepikatze-tasa altuagoa (10 puntutik gorako arraila konparazio askotan),

alde ekonomikoak (5 eta 15 puntu artean, konparatzeko hartzen den

herrialdearen arabera) eta ikasleen ongizatearekin lotutako aldagaiak (7 eta 15

puntu bitartean). Horietan, euskal ikasleek antsietate-mila handiagoa

erakusten dute eskolarekiko eta, beste herrialde batzuekin batera (hala nola

Hego Korea, Estonia, Irlanda edo Kanada), jardunarekiko motibazio-maila

txikienak dituzte. Zientzietarako konpetentzian, gainera, euskal ikasleek

ikaskuntzarekiko atseginean eta autoeraginkortasun zientifikoan dituzten

maila txikiagoek zientzien ikaskuntzan alde nabarmenak dakartzate, batez ere

Estonia, Irlanda eta Kanadarekiko.

Barne-ebaluazioak

Kanpoko ebaluazio hauekin batera, kontuan hartu behar dira ikasleen kalifikazioen

emaitzak, irakasleen baterako judizio jarraituaren adierazgarri baitira eta

hezkuntzaren promozioan funtzionamendu-erabaki errealak arautzen baitituzte.

2016-2017 aldian, ikastetxeen kalifikazioak oso positiboak dira hezkuntza-etapa

guztietan. Izan ere, promozio-tasak % 90etik gorakoak dira, bai Lehen Hezkuntzan

147

(% 98 inguru maila guztietan), bai Bigarren Hezkuntzan (% 90-93 arteko tasak,

mailaren arabera).

Jarraian, etapa bakoitzean promozionatzen duten ikasleen ehunekoaren bilakaera

erakusten da, irakasgai guztiak gaindituta (kalifikazio positiboa) promozionatzen

dutenak bereizirik.

Bigarren Hezkuntzako etapari dagokionez, bereizketa handiagoa egiten da gainditu

ez diren irakasgaien kopurua oinarri hartuta.

95,61 95,62 95,39 96,00 96,54 96,90 97,00

86,07 85,89 86,10 87,00 86,98 86,36 86,52

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Promozionatzen duten ikaslearen%. LH2

Igaro dute. Guztira / Promocionan. Total Kalifikazio positiborekin / Con calificación positiva

96,25 96,41 96,56 97,00 97,94 97,90 98,01

80,94 80,96 81,42 82,00 83,43 82,64 82,61

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017



96,86 96,99 97,40 98,00 98,17 98,21 98,22

77,73 78,99 79,72 80,00 80,64 80,25 81,92

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017



148

- - -

90,75 91,23 91,03 92,00 92,52 92,63 93,16

- - -

67,97 69,25 72,19 74,00 72,48 72,50 73,65

- - -

17,43 16,95 14,80 16,00 15,84 15,94 15,09

- - - 5,35 5,02 4,04 2,00 4,21 4,19 4,42

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Promozionatzen duten ikaslearen%. DBH1

Igaro dute. Guztira / Promocionan. Total Gai Guztietan / Con Todo Aprobado1,2,3 Ez Gai / 1,2,3 Suspensos >3 Ez Gai / >3 Suspensos

- - -

89,14 89,60 90,12 91,00 90,24 89,76 90,02

- - -

64,65 65,51 69,08 70,00 68,73 68,33 69,35

- - -

19,75 18,83 16,83 19,00 16,61 16,41 15,87

- - - 4,74 5,26 4,20 2,00 4,90 5,01 4,79

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


Igaro dute. Guztira / Promocionan. Total Gai Guztietan / Con Todo Aprobado

1,2,3 Ez Gai / 1,2,3 Suspensos >3 Ez Gai / >3 Suspensos

- - -

89,14 89,95 90,06 91,00 90,37 89,65 91,04

- - -

64,65 65,77 68,81 69,00 68,50 66,96 69,77

- - -

19,75 20,69 18,27 21,00 18,78 19,54 18,47

- - - 4,74 3,48 2,97 1,00 3,08 3,15 2,80

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


Igaro dute. Guztira / Promocionan. Total Gai Guztietan / Con Todo Aprobado

1,2,3 Ez Gai / 1,2,3 Suspensos >3 Ez Gai / >3 Suspensos

149

Konpetentzia-arlo bakoitzean 2016-2017 ikasturtean lortutako kalifikazioei

buruzko analisian ikusten denez, Lehen Hezkuntzako etapan kalifikazio altuenak

Gorputz Hezkuntzari eta Arte Hezkuntzari dagozkie (7,5 inguru), eta txikienak,

ordea, Euskaran lortu dira (7tik behera maila guztietan).

Mailaren arabera, ez da aldakuntza esanguratsurik ikusten. Hala ere, bosgarren

mailan jaitsiera orokorra da jakintzagai guztietan.

DBHn, kalifikazioak, oro har, baxuagoak dira Lehen Hezkuntzako etapan baino, eta

6 inguruan daude konpetentzia gehienetan.

Mailaren arabera, DBHko lehen hiru mailetako kalifikazioak antzekoak dira. Dena

den, aipatzekoa da kalifikazio altuenak laugarren mailan lortzen direla: igoera 2

puntukoa ere da konpetentzia batzuetan (matematika, biologia eta geologia).

- - -

90,47 90,86 91,92 94,00 92,61 92,59 93,23

- - -

69,33 70,16 72,43 74,00 73,05 73,05 74,27

- - -

21,14 20,70 19,09 18,00 19,52 19,52 18,96

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


Titulu Proposamena / Propuesta Título Gai Guztietan / Con Todo Aprobado

1,2,3 Ez Gai / 1,2,3 Suspensos

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

10,00

Natur Z. Giza Z. Euskal L. Gazt. L Matem Atzerri H. Hezkartistik

GorputzHezk

Emaitzak LHn, konpetentzien arabera (2016-2017)

L.H. 1

L.H. 2

L.H. 3

L.H. 4

L.H. 5

L.H. 6

150

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

10,00

Emaitzak LHn, konpetentzien arabera (2016-2017)

DBH 1

DBH 2

DBH 3

DBH 4

Euskal Hezkuntza Sistemaren Diagnostikoa · 4.2 Baliabideen adierazleak 4.3 Emaitzen adierazleak 5....

Documents

Transcript of Euskal Hezkuntza Sistemaren Diagnostikoa · 4.2 Baliabideen adierazleak 4.3 Emaitzen adierazleak 5....