Euskal Herriko Tokiko Agenda 21eko 15 jardunbide hoberenak

Euskal Herriko Tokiko Agenda 21eko15 jardunbide hoberenak

Klima aldaketa BiodibertsitateaJasangarritasuna

bultzatzeko heziketaOsoko

jasangarritasunaEko-berrikuntza

Udalsarea 21 Sariak-2012

Argitaraldia: Maiatza 2012IHOBE, Ingurumen Jarduketarako Sozietate PublikoaUrkixo Zumarkalea, 36 - 6. solairua (Bizkaia emparantza) - 48011 BilboTel.: 94 423 07 43 • Fax: 94 423 59 00www.ihobe.net

Argitaratzailea: Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa.Ingurumen, lurralde plangintza, nekazaritza eta arrantza saila.Eusko Jaurlaritza.

Edukia: Dokumentu hau prestatzeko Haizea Ikerketa S.L. enpresarenlaguntza jaso dugu.

Diseinua: TRUPP Compañía de Comunicación.

Itzulpena: Haizea Ikerketa S.L.

Argitalpen hau % 100 paper birziklatuarekin eginda dago.

Liburu honen edukiak, oraingo edizioan, litzentzia honetan argitaratu dira:Aitortu – Ez merkataritzarako – Lan eratorririk gabe 3.0 Unported(informazio gehiago http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.eu).

Udalsarea 21 Sariak-2012

AURKIBIDEA

Eraiki dezagun Euskadi bikaina 6

Klima aldaketa 9

Biodibertsitatea 15

Jasangarritasuna bultzatzeko heziketa 21

Osoko jasangarritasuna 27

Eko-berrikuntza 33

5

ERAIKI DEZAGUNEUSKADI BIKAINA

Aurten Tokiko Jasangarritasunerako Jardunbide

Hoberenen Udalsarea 21 Sarien 4. edizioa ospatzen

da. 2006. urtean jaio zirenetik, bi urtero ospatzen

diren Sariok Udalsarea 21 Jasangarritasunaren Euskal

Udalerrien Sarea osatzen duten udalerrien konpromi-

soa balioan jartzea dute helburu, baita Euskadin

jasangarritasunaren alde martxan jarri diren

jardunbide egokiak aitortzea ere.

4. edizio hau ospatzea, beraz, egun jasangarritasuna-

ren aldeko apustua egiten duten 198 udalerrien

konpromisoa ospatzea da. Udalerri horiek denak

Euskadi erreferente bilakatzen dute jasangarrita-

sunari dagokionean, euren inplikazio eta kudeaketa

eredugarriari esker.

Sariketa hau, ordea, ez da sari-banaketa hutsa:

topagune ere izan nahi du, esperientzien elkartruke-

rako eta elkarrekin ikasteko eta bidea egiteko

espazioa, denok batera jasangarriagoa izango den

gizartea eraikitze aldera. Eta, noski, Euskadiren

erakusleiho ere bada ekitaldia: Udalsarea 21 osatzen

Pilar Unzalu Pérez de Eulate

Udalsarea 21eko Jasangarritasunerako Udalerrien Euskal

Sarea, presidentea.

Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta

Arrantzako sailburua. Eusko Jaularitza.

6

duten udalerrien elkarlana eta konpromisoa mundua-

ri zabaltzeko aukera paregabea.

Jasangarritasunean erreferente diren diziplina

anitzeko pertsona nahiz erakundeek -eskualde

mailakoak nahiz nazioartekoak- osatu dute aurten

2012 Tokiko Jasangarritasunerako Jardunbide

Hoberenen Udalsarea 21 Sariak hautatu dituen

epaimahaia, erabat aberasgarria izan dena. Epaima-

haiburua Pilar Unzalu izan da, Ingurumen, Lurralde

Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza sailburua, alegia,

eta gainerako kideak honakoak izan dira: Stefan Khun,

ICLEI Europaren Urban Governance zuzendaria; Rafael

Tortajada, Nafarroako Gobernuko Landa Garapen,

Ingurumen eta Toki Administrazioko Sailaren Hiri

Ingurumenaren Ataleko burua eta Jasangarritasuna-

ren aldeko Nafarroako Tokiko Erakundeen Sarearen

(NELS Sarea) ordezkaria; José M. Barrutia, Ekonomia

eta Enpresa Zientzietan Doktorea eta gaur egun

Euskal Herriko Unibertsitateko irakasle titularra;

Alberto Surio, EITB irrati eta telebista publikoaren

zuzendaria; eta José Luis Gutiérrez, A&B Laboratorio

de Biotecnología, S.A.U enpresaren zuzendari nagusia,

Europako 2011-2012 Ingurumen Sarietan saritua izan

dena bi accesit-ekin.

Argitalpen honetan, Sarien 4. edizio honetan parte

hartu duten ekimen hoberen laburpena jaso nahi izan

dugu, eta, bide batez, jasangarritasunaren alde egiten

dugun instituzio, udalerri, entitate nahiz pertsonei

baliagarri izango zaigun gida osatu, denok batera gero

eta jasangarriagoa izango den mundua eraikitzen

jarrai dezagun.

7

KLIMA ALDAKETA

8

Klima aldaketa erantzun globala eta koordinatua

eskatzen duen erronka da. Euskal udalerriek ongi

baino hobeto dakite hori, eta urteak daramatzate

fenomeno honi aurre egiteko lanean, ingurunean

duen eragina gutxituko duen ekimen praktikoak

burutuz, euren egitekoa nahiz ikuspegia erreali-

tate berri honi egokituz eta eguneroko lanean

erronka hori txertatuz.

Beste hautagaitzak

Araba: Emisioen gutxitzea eta energiaren aurreztea udal polikiroldegiko

igerilekuen berotasunaren berreskuratzeari esker (Amurrioko Udala)

Bizkaia: ‘Auzokar Areatza’, autoa konpartitzeko udal zerbitzua (Areatzako

Udala)

Merkataritza Berdea (Balmasedako Udala)

Berotegi-efektuko gasen emisioen gutxitzea 2020 (Bilboko Udala)

Kale argiztapenaren instalazioetan energia hobetzeko eta ingurumen

kutsadura murrizteko Plana (Sestaoko Udala)

Energia eraginkortasunari buruzko azterlana udal eraikinetan eta argi

kutsadurari buruzkoa kale argiztapenean. (Zallako Udala)

‘Etxebizitza berdeak’ programa (Udaltalde 21 Nerbioi-Ibaizabal:

Arakaldo, Arrankudiaga, Arrigorriaga, Basauri, Etxebarri, Galdakao,

Orozko, Orduña, Ugao-Miraballes, Zaratamo eta Zeberioko Udalak)

Gipuzkoa: Eraikinen karbono-oinatza gutxitzen (Donostiako Udala)

‘Legazpi oinez’, udalerrian oinez ibiltzeko eta erosketak bertan egiteko

kanpaina (Legazpiko Udala)

Intermodalitatea, klima aldaketa saihesteko bidea (Zumarragako

Udala)

9

Tokiko Jasangarritasunerako

Jardunbide Hoberenari 2012 Saria

Elgoibarko Udala

EMUGI: mugikortasun

jasangarria Elgoibarren

Finalistak

Uribe Kostako Zerbitzu Mankomunitatea

(Barrika, Berango, Gorliz, Lemoiz, Plentzia,

Sopelana eta Urdulizko Udalak)

Basauriko Udala

Autoaren zentzuzko erabilera sustatzeko

helburuz burutu du Elgoibarrek EMUGI progra-

ma, eta, bide batez, gaur egun gure gizarteak

pairatzen duen mugikortasun arazoari aurre

egin. Gainera, programaren bitartez energia

aurreztea eta atmosfera kutsatzen duten

gasak gutxiagotzea ere lortzen da.

EMUGIren baitan hainbat ekimen martxan jarri

dira, horietatik hiru hauek direlarik azpima-

rragarrienak: Car sharing-a, auto elektrikoak

alokatzeko zerbitzua; Bike sharing-a, 10

bizikleta elektrikoz osatutako zerbitzua,

hiritarrei, orduka, horiek alokatzeko aukera

ematen diena; eta Azken Milia deiturikoa,

paketeria nahiz mezularitza furgoneta

elektrikoetan edota pedalezko trizikloetan

garraiatzeko aukera ematen duena.

Halaber, esan beharra dago Programa honen

baitan pedalezko triziklo berritzaile baten

prototipoa garatzen hasia dela, udalerrian

salgaiak garraio elektrikoen bitartez bana-

tzea ahalbidetuko duena.

Era berean, aurreikusten da laster Elgoibar

inguruko baserrietan elikagaiak biltzeko eta

banatzeko sistema berria ezartzea, baita

hondakin solidoak garraio elektrikoen bitar-

tez jasotzeko sistema berria ere. Azkenik,

distantzia luzerako Car Sharing zerbitzu

kolektiboa martxan jartzeko asmoa dago.

EMUGI: mugikortasunjasangarria Elgoibarren

ElgoibarProbintzia: GipuzkoaBiztanleria: 11.800 biztanle

10

Emaitzak• Car-sharing: 50 erabiltzaile + udaleko beste 20

erabiltzaile.

• BEG emisiorik gabeko 107.000 km (1900

km/urteko erabiltzaile bakoitzeko eta 600 km

langile bakoitzeko).

• Salgaien banaketa: 50 pakete eguneko (hazten

ari den datua).

• Zuzeneneko 3 lanpostu sortu dira.

Proiektu honek distira egiten du… … erreminta anitzak modu ezin hobean elkartu eta konbinatu dituelako, mugikorta-

sun jasangarria gizarte esparruan nahiz ekonomi esparruan txertatzeko.

Proiektuaren inguruan gehiago jakin nahi duzu?

www.emugi.netwww.elgoibar.org

11

SARIAT

ok

iko

Ja

sa

ng

arrita

su

ne

rak

o ja

rdu

nb

ide

ho

be

ren

ari 2

01

2 S

aria

. Ud

als

are

a 2

1

KLIM

A A

LDA

KETA

Uribe Kostako Mankomunitatea osatzen duten

udalerriek urteak daramatzate jasangarritasuna-

ren alde lan egiten. Horren isla da, esaterako,

Uribe Kostako Mugikortasun Jasangarriaren

Plana, 2009-2010ean egindakoa: Plan honek

mugikortasun integratu eta jasangarria garatze-

ko helburua izan du, batetik, udalerri barneko

egituratzea errazteko, eta, bestetik, kanpo

konexioak hobetuz lehiakortasuna bultzatzeko.

Elkarlan horren emaitza dira, hain zuzen ere,

udalerriek geroztik martxan jarri dituzten hainbat

ekimen, hala nola, Bizimeta bike sharing zerbitzua,

Uribe Kostako Bizikletentzako Bide-sarearen

Plana, Ukanauto-ren abiatzea (2011ean Mankomu-

nitatean martxan jarritako car sharing zerbitzua)

edota hiritarrei zuzendutako sentsibilizazio

kanpainak eta komunikazio ekintza anitzak.

2013 urtera begira, mugikortasun jasangarriagoa

bultzatuko duten ekintzak areagotzen jarraitu

nahi da. Halaber, Bizikletentzako Bide-sarearen

Plana exekutatuz joan eta ibilgailu elektrikoen

birkargarako puntu publikoen ezarpenaren

aldeko apustua egin nahi da.

EMAITZAK

• Bizimeta zerbitzuaren finkapena, hiritar nahiz

profesionalen erabilerari esker.

• Ukanauto zerbitzua martxan ipintza 60 pertso-

nek izen eman dute lehenengo urtean.


www.uribekosta.orgwww.ukanauto.com

Mugikortasun jasangarriaren bultzada Uribe KostakoZerbitzu Mankomunitatean

FINALISTA

Uribe Kosta: Barrika, Berango, Gorliz, Lemoiz, Plentzia, Sopelana eta UrdulizProbintzia: Bizkaia Gutxi gorabeherako biztanleria guztira: 33.323 biztanle

12

Edateko uraren arazketa prozesuak ekartzen

dituen ingurumen kostuak nahiz kostu ekono-

mikoak saiheste aldera, eta ur nahiz energia

kontsumoak gutxiagotzeko helburuarekin,

Basauriko Udalak uraren arazketarako sistema

berria ezarri du Artunduaga Polikiroldegian.

Sistema berri honek teilatutik datozen euri-urak,

bestelako kirol zonaldeetako urak (esaterako,

padel edo tenis pistakoak) eta igerilekuenak

berrerabiltzea ahalbidetzen du, ur edangarria

beharrezkoa ez den hainbat erabileretarako:

berdeguneen ureztatzea (Artunduagako futbol

zelaia, belar naturala duena) edota udalerriko

189 kale urarekin garbitzea.

EMAITZAK

• Aurreikusitako urteko ur aurrezpena: 25.500 m3

• Bestelako gastu ekonomikoen aurrezpena:

10.200€ inguru.

• Edateko uraren arazketak dakartzan ekonomi

kostuen saihespena, baita energi gastutik

datozenena ere.

• Berotegi-efektuko gasen murrizketa.


www.basauri.net

FINALISTA

Basauri Probintzia: Bizkaia Biztanleria: 43.250 biztanle

Uren berreskurapena berdeguneen ureztapenerakoeta udalerriko kaleen garbiketarako

13

BIODIBERTSITATEA

Planetan elkarrekin bizi diren espezie, ekosiste-

ma eta habitat anitzen kontserbazioa eta zaintza

pertsona ororen arteko erantzukizuna behar du

izan. Euskal udalerriek ongi baino hobeto dakite

hori, eta urte mordoa daramate gure ondare

naturalaren babesa hainbat ekimenen bidez

bultzatzen, hura balioan jarri eta bere ezagutza

eta berreskurapena lortzeko.

14



Debegesa, Debabarreneko

Garapen Ekonomikorako

Elkartea (Deba, Eibar, Elgoibar, Ermua,

Mallabia, Mendaro, Mutriku eta

Soraluzeko Udalak)

Deba Ibaia Bizi Gura

Finalistak

Vitoria-Gasteizko Udala

Barakaldoko Udala

Beste hautagaitzak

Bizkaia: ‘Jasangela’, jasangarritasunari buruzko trebakuntza, hezkuntza eta

produkzio zentroa (Uribe Kostako Mankomunitatea: Barrika, Berango,

Gorliz, Lemoiz, Plentzia, Sopelana eta Urdulizko Udalak)

Gipuzkoa: Goierriko eskualdean espezie inbaditzaileak erauzteko lanak (Goieki,

Goierriko Garapen Agentzia: Altzaga, Ataun, Beasain, Gabiria,

Gaintza, Idiazabal, Itsasondo, Lazkao, Legorreta, Mutiloa, Olaberria,

Ordizia, Ormaiztegi, Segura, Zaldibia, Zegama eta Zeraingoko Udalak)

15

Deba Ibaia Bizi Gura

“Deba Ibaia Bizi Gura” titulu pean, Debabarre-

nako udalerriek Deba ibaia balioan jartzeko

eta berreskuratzeko programa integrala

martxan jarri dute. Ekimen azpimarragarri

anitz burutu dira programa horren baitan:

batetik, landare inbaditzaileak erauzi dira eta

kolonizazio naturala laguntzeko erasandako

guneak bertako espezieekin erein dira;

bestetik, Ibai Lagun boluntario programa

garatu da ibaiaren garbiketa lanak eta

espezie inbaditzaileen identifikazioa egingo

duten Deba ibaiaren aldeko boluntarioen sare

bat sortzeko xedez; hiru exekuzio proiektu

idatzi dira Deba eta Ego ibaien degradatutako

hainbat gune birnaturaldu, leheneratu eta

hobetzeko helburuz; lore exotiko inbaditzai-

leen arazoa ezagutarazteko herritarrei

zuzenduriko sentsibilizazio-kanpainak; Deba

Ibaiaren Hiri Irudia hobetzeko Programa

pilotua, Deba Ibaira begira dauden fatxadak

eraberritzeko plana eta Uraren kultura berria;

teoriatik praktikara jardunaldiaren antolake-

tarekin batera.

Debabarrena: Deba, Eibar, Elgoibar, Ermua, Mallabia, Mendaro, Mutriku eta Soraluze

Probintziak: Bizkaia eta GipuzkoaGutxi gorabeherako biztanleria guztira: 68.700 biztanle

16

Emaitzak• Koordinazio eta kudeaketa organo baten

eraketa Debabarrena eskualdean: Deba

Ibaiaren mahaia.

• Ekintza Plan bat burutu da administrazio

euskaldun ezberdinen artean adostu ondoren,

helburu komunak barne hartzen dituena.

Helburu komunak tarte guztietara zabaldu dira.

• Ibaiaren balioaren aitortza eta horri lotutako

azpiegiturena, elementu katalizatzaile gisa.

Proiektu honek distira egiten du… …ibaiaren ikuspegi integrala balioan jarri duelako, eskualde-perspektiba batetik

eta beste arro hidrologikoetara erraz transferitu daitekeena.


www.debegesa.com

17

SARIAT

ok

iko

Ja

sa

ng

arrita

su

ne

rak

o ja

rdu

nb

ide

ho

be

ren

ari 2

01

2 S

aria

. Ud

als

are

a 2

1

BIO

DIB

ERTS

ITATEA

Olarizuko Lorategi Botanikoko LandareGermoplasmaren Bankua

FINALISTA

Vitoria-Gasteizko Udalak, gaur egun gertatzen ari den

biodibertsitatearen galera larriaren jakitun, proiektu hau

garatu du Euskal Autonomi Erkidegoko eta mugako

lurraldeetako basa landare mehatxatu, endemiko, bitxi

eta bakana, bai eta, esparru bereko Batasunaren

intereseko Habitatetako egiturazko eta berezko

espezieak ere, epe luzean kontserbatzeko xedez.

Vitoria-Gasteizko flora baskularrak 1.400 taxon zehatz

ditu, Euskadiko floraren %50 baino gehiago suposatzen

duena. Udalerrian mehatxupean dauden flora baskula-

rraren artean 33 espezie izendatu dira, nahiz eta

momentuz 21 soilik kokatu diren. Zabalik daramatzan

bi urtetan, Olarizuko Lorategi Botanikoko Landare

Germoplasmaren Bankuak mehatxatutako 33 espezie

hauen kontserbazioa helburu izan du, eta, horretarako,

horietako 20 babeste aldera (%60) bideratu ditu bai

baliabideak bai esfortzuak, eta udalerriko populazioan

nahiz gertuko bestelako populazio ezagunetan eragite-

ko ekintza zehatzak burutu ditu.

Guzti honetarako, bi Programa gauzatu dira:

• Arabako Lautadako Irla-hariztien flora mehatxatu eta berezkoa

kontserbatu eta birsartzeko Programa.

• Gasteizko Mendi Garaietako mehatxatutakoa eta berezkoa den

floraren ex situ kontserbazio Programa.

EMAITZAK

• Mehatxatutako 14 espezieren hazien ex situ kontserbazioa (Udalerrian mehatxupean dauden landareen %42a).

• Habitat natural anitzeko jatorria duten 170 espezieren hazien kontserbazioa.

• Galium borealeren hirugarren populazio ezagunaren berraur-kikuntza eta berreskuratzea EAEn, duela 30 urte desagertutzat eman zena.

• Zalla ibaian (Estarrona, Vitoria-Gazteiz) aurkitzen den Berula erectaren (galtzeko bidean) banakoen kopuruaren eta popula-zioak okupatzen duen azaleraren hazkundearen egiaztapena, Euskadin beste bi populazio bakarrik dituena.

• Berula erectaren laborantza, udalerriko populaziotik datozen hazi ernatzaileen bitartez.

• Littorella uniflora espeziea hazi da ugaltze begetatibo bidez.• Ernetze eta landare ekoizpen protokoloen ezartzea, mehatxatu-

tako 10 espezieetarako (Udalerrian mehatxupean dauden landareen %30a).


www.vitoria-gasteiz.org

Vitoria-GasteizProbintzia: Araba Biztanleria: 236.525 biztanle

18

FINALISTA

2006 ateak ireki zituenetik, Barakaldoko Lorategi

Botanikoak bere zerbitzu eta egitekoak finkatzen

joan da. Horietatik esanguratsuenak dira funtzio

didaktikoa, jolaserakoa eta turistikoa.

Barakaldoko Udalak funtzio hauek biziki sustatu

ditu, bisita gidatuak antolatuz, ingurumen sentsi-

bilizazio jarduerak burutuz eta bisita horiek

bestelako programa kulturaletan txertatuz

(Bizkaiako Ondarearen Europako Jardunaldiak,

Feria Nagusi, Barakaldoko Eraikuntza Jasanga-

rriaren Jardunaldia, Landareekiko Liluraren

Nazioarteko Egunaren ospakizuna).

Horren guztiaren helburua hauxe da: hiritarrak

landareen mundura erakartzea, betiere,

biodibertsitatearen eta jasangarritasunaren

ikuspegiarekin, eta udalerriko berdegunea

osatzen duten bideen erabilera sustatzea,

oinezkoa nahiz bizikletazkoa, bide batez, hiriko

nahiz hiri inguruko biodibertsitatearen ezagutza

bultzatuz.

EMAITZAK

• Parte hartzeko eskaerak pixkanaka areagotuz

doaz.

• Eskolako programen finkapena.

• Udalerriz kanpoko hezkuntza zentroen eta

prestakuntza zentroen eskaera, parte hartzeko.


www.barakaldo.org

BarakaldoProbintzia: Bizkaia Biztanleria: 96.412 biztanle

Lorategi Botanikoa, biodibertsitate guneaeta herriko hiri sare berdea ezagutzeko abiapuntua

19

JASANGARRITASUNABULTZATZEKO HEZIKETA

Gizarte jasangarriago baterantz aurrera egitea

denon erronka da: instituzioena, enpresena,

gizarte eragileena, erakundeena, pertsonena.

Hezkuntza da bide hori egiten lagunduko digun

tresna, izan ere, jasangarritasunaren baloreak

erakusten bakarrik bermatuko dugu egungo eta

etorkizuneko belaunaldien jarrera arduratsu eta

konprometitua.

20



Legazpiko Udala

10 urte Erreka

Eguna ospatzen

Finalistak

Balmasedako Udala

Tolosaldea Garatzen (Abaltzisketa, Aduna,

Albiztur, Alegia, Alkiza, Altzo, Amezketa,

Anoeta, Asteasu, Baliarrain, Belauntza,

Berastegi, Berrobi, Bidegoian, Elduain,

Gaztelu, Hernialde, Ibarra, Ikaztegieta, Irura,

Larraul, Leaburu-Txarama, Lizartza, Oren-

dain, Orexa, Tolosa, Villabona eta Zizurkilgo

Udalak)

Beste hautagaitzak

Bizkaia: Eskolarako joan-etorri jasangarriak eta seguruak: Durango eskolatik

eraldatuz (Durangoko Udala)

Murgako Jauregiko parkeko flora eta faunaren ingurumen interpreta-

zioaren proiektua, argibide-taulak ezarriz (Zallako Udala)

Gipuzkoa: Eskola Agenda 21en X. urteurrenaren ospakizuna (Zarauzko Udala)

21

10 urte ErrekaEguna ospatzen

Ekimen hau 2004ean lehen aldiz egin zenetik,

Erreka Eguna Legazpin urtean egiten diren

ekintzen egutegiko parte da, urtetik urtera

100-150 pertsona inguru biltzen dituena.

Jarduera honek, errekaren kalitate ekolo-

gikoa nabarmenki hobetu eta zenbait arazo

ekiditeaz gain, legazpiarrek errekarekiko

duten ezagutza errazten eta aberasten du.

Esan beharra dago proiektua hiritarren

parte-hartzerako foro batean jaio zela,

udalerriko eskoletako ikasleek proposaturik

hain zuzen ere.

Erreka Egunean egin beharreko lan nagusia

ibaiaren garbiketa da. Horretarako, lehenik,

ibaian nahiz inguruetan egon daitezkeen

plastiko, metal edota objektuak biltzen dira.

Aurretik, Udal zerbitzu teknikoak Urola ibaia

eremuen arabera banatzen du eta plano

ezberdinak prestatzen ditu, eta, hala, bilketa

lanari ekiten dio boluntario den legazpiar

orok, zonaldeko eskoletako ikasleek ere

parte hartzen dutelarik.

Bilketa hori amaitutakoan, jasotako hondakin

guztiak pisatu egiten dira eta Euskal Herria

Plazan erakusgai uzten dira, astebetez,

hiritarren sentsibilizaziorako.

LegazpiProbintzia: Gipuzkoa Biztanleria: 8.621 biztanle

22

Emaitzak• Hiritarren sentsibilizazioa.

• Ekimena egin den 10 urtetan, guztira 10.580

kilo hondakin bildu dira.

URTEA / JASOTAKO KILOAK

• Ibaiertzaren txukuntzea eta orokorrean ibaiaren

eremu guztiaren kalitatearen hobekuntza.

Proiektu honek distira egiten du… … ikasleek protagonismo handia duten giza jarduera bat egonkortzen lagundu eta,

ibaiaren kalitatea berreskuratzearekin batera, ibaiaz gozatzeko aukera ematen

duelako.


www.legazpiko-udala.info

2004: 1.5802005: 1.8002006: 2.5002007: 1.340

2008: 1.0802009: 7002010: 9002011: 680

23

SARIAT

ok

iko

Ja

sa

ng

arrita

su

ne

rak

o ja

rdu

nb

ide

ho

be

ren

ari 2

01

2 S

aria

. Ud

als

are

a 2

1

JASANGARRITASUNA BULTZATZEKO HEZIKETA

“Guztiok batera Balmasedarekin amets egiten!”

ekimen sortzaile eta parte hartzailea da, eta

Balmasedako gazteak Jasangarritasunerako

2012-2020 Planaren garapenean inplikatzea

bilatzen du. Izan ere, urtean zehar Eskola Agenda

21en baitan landutako proposamenak Udalean

aurkezten badira ere, ez da ohikoa iritzi eta

proposamen bila Udala ikasleengana zuzentzea,

eta horixe egiteko apustuan antolatu zuen Balma-

sedako Udalak ekintza hau.

Jarduera honen osagai nagusia sormena izan zen,

eta handik abiatuta dinamika ezberdinak sortu

ziren, denak ludikoak, ikasleen parte hartzea

sustatze aldera.

Lehenik eta behin, diagnosiaren ondorioak azaldu

zitzaizkien ikasleei, modu erraz eta ludikoan,

talde lana egin zezaten animatuz, eskaintzen

zitzaizkien zenbait baieztapen egiazkoak ziren ala

ez eztabaidatzearren. Ondorioak horma paper

batean idatzi ziren. Horrekin batera, Udalak

hiritarren bizi kalitatea hobetzeko zituen “amet-

sak” idatzi ziren, eta, gero, “laino berdeak” banatu

zitzaizkien taldeei, eurek ere aurretik emandako

zenbait gairen inguruan -energia, mugikortasuna,

enplegua, immigrazioa, etab.- euren ametsak

idatz zitzaten. Azkenik, “laino” guztiak horma

paperean ipini eta “elkarbanatutako ametsa”

irakurri zen.

EMAITZAK

• Tokiko jasangarritasun politiketan gazteen parte

hartzea sendotzeko lehen pausua.

• Ekintza mapa baten lanketa Tokiko Agenda 21eko

Ekintza Planean txertatuko dena, Udalaren eta

Balmasedako Bigarren Hezkuntzako Institutuaren

artean eginikoa.


www.balmaseda.net

BalmasedaProbintzia: Bizkaia Biztanleria: 7.105 biztanle

FINALISTA

Guztiok batera Balmasedarekin amets egiten!

24

FINALISTA

Bideo hau Tolosaldeko Udalak nahiz hiritarrak ingurumen gaietan sentsibilizatzeko xedez burutu da, komunikazio tresna honek hitzetatik ekintzetara pasatzera animatuko dituenaren ustetan.

Bideo honetan Eskola Agenda 21 garatzen duten eskoletako zenbait ikaslek parte hartu dute. Bertan, 1992.an Rio-n ospatu zen Garapen Jasan-garrirako Nazio Batuetako Konferentzian Severn Suzuki neskatoak irakurritako konferentzia ozen irakurtzen dute, euskaraz. Izan ere, konferentzia honek munduari buelta eman zion, eta garai hartako erronkek bizirik diraute oraindik ere.

Bideoa Internet bidez zabaldu da, sare sozialak, youtube kanala eta bestelako hainbat platafor-mez baliatuz. Aste Berdea kanpainan ere lekurik izan zuen, tokiko zine aretoetan proiektatu baitzen pelikulen emisioen aurretik.

Komunikazio ekintza honek, hiritarren sentsibili-

zazioa sustatzeaz gain, Eskola Agenda 21 ere omendu nahi du, programa honen baitan egiten den lana ezagutarazteko balio baitu.

EMAITZAK

• Bideoak ia 1.000 bisita lortu ditu youtuben.

• Jasangarritasunari buruzko eztabaida piztea

lortu da, bideoaren protagonistak ikasleak izan

baitira.


www.tolosaldeagaratzen.netwww.youtube.com/user/tolosgaratzen

Tolosaldea: Abaltzisketa, Aduna, Albiztur, Alegia, Alkiza, Altzo, Amezketa, Anoeta, Asteasu, Baliarrain, Belauntza, Berastegi, Berrobi, Bidegoian, Elduain, Gaztelu, Hernialde, Ibarra, Ikaztegieta, Irura, Larrul, Leaburu-Txarama, Lizartza, Orendain, Orexa, Tolosa, Villabona eta Zizurkil

Probintzia: Gipuzkoa Gutxi gorabeherako biztanleria guztira: 40.400 biztanle

Berandu baino lehen: Eskolako Agenda 21programaren baitandauden ikastetxeek ingurumenaren alde egindako bideoa

25

OSOKO JASANGARRITASUNA

Jasangarritasunerantz aurrera egin nahi badugu, ulertu behar dugu, ingurumen esparruaz gain, gizarte esparrua eta ekonomi esparrua kontutan izan behar ditugula eta baita dimentsio instituzional zein hiritarra ere. Horixe da azken urteotan osatuz joan den osoko jasan-garritasunaren kontzeptuak ulertarazi nahi diguna. Euskadik aspaldi ulertu zuen jasangarri-tasuneranzko bide horretan elkarrekin bidea egingo duten esparru desberdin horietako aktore publiko nahiz pribatuek parte hartuko duten gizarte itun bat eratzea nahitaezkoa dela.

26



Udaltalde 21 Nerbioi-Ibaizabal(Arakaldo, Arrankudiaga, Arrigorria-

ga, Basauri, Etxebarri, Galdakao,

Orozko, Orduña, Ugao-Miraballes,

Zaratamo eta Zeberioko Udalak)

Eskualdeko Jasangarritasun

Bulegoa

Finalistak

Maruri-Jatabeko Udala

Enkarterrialdeko Landa Garapenerako

Elkartea (Abanto-Zierbena, Alonsotegi,

Artzentales, Balmaseda, Galdames, Güeñes,

Karrantza, Lanestosa, Muskiz, Ortuella,

Sopuerta, Turtzioz, Zalla eta Zierbenako

Udalak)

Beste hautagaitzak

Bizkaia: Kuboa, ideia eta jardunbide egokien edukiontzia (Leioako Udala)

Gipuzkoa: Debabarrenako Jasangarritasunerako Ekintza Plana, eskualdeko

plangintza eredu berria (Debegesa, Debabarreneko Garapen Ekono-

mikorako Elkartea: Deba, Eibar, Elgoibar, Ermua, Mallabia, Mutriku

eta Soraluzeko Udalak)

GoiEner – Energia berriztagarrien sorkuntza eta erosle kooperatiba

(Goieki, Goierriko Garapen Agentzia: Altzaga, Ataun, Beasain, Gabiria,

Gaintza, Idiazabal, Itsasondo, Lazkao, Legorreta, Mutiloa, Olaberria,

Ordizia, Ormaiztegi, Segura, Zaldibia, Zegama eta Zeraingo Udalak).

Tolosako Feriak + Km0 (Tolosako Udala)

Zerain Paisaia Kulturala, jasangarritasunaren eredu (Zeraingo Udala)

Etorkizuna argitzen: led oinarri duen argiztatze jasangarria Zumarra-

gan (Zumarragako Udala)

27

Eskualdeko Jasangarritasun Bulegoa

Jasangarritasunaren arloan partekatutako

zerbitzu publiko bat edukitzea: helburu hone-

kin, Udaltalde 21 Nerbioi-Ibaizabal konposat-

zen duten udalerriek Eskualdeko Jasangarri-

tasun Bulegoa sortu dute.

Bulego hau zerbitzu desberdinak eskaintzeko

sortzen da, hala nola udalerrietako Tokiko

Agenda 21 gauzatu, ezarri eta ebaluatzeko

bermea emateko, enpresen ingurumen hobe-

kuntzarako bermea emateko Agenda 21

Industrialaren bitartez eta Eskola Agenda

21aren kudeaketarako.

Gainera, Bulego honen bidez hondakinak

(etxeko landare-olio erabilia jasotzeko

eskualdeko zerbitzua; inprimaketa hondaki-

nak eta sakelako telefonoak; pilak eta meta-

gailuak; arropa eta bestelako etxe objektu

aprobetxagarriak) kudeatzeaz gain, Mugikor-

tasun Jasangarriko Eskualdeko Planean

jasotako jardueren ezarpena egiten da, hiri

baratze ekologikoak nahiz espezie exotiko

inbaditzaileen kentze lanak bultzatzen dira,

komunikazioa, ingurumen hezkuntza eta

herritarren parte-hartzea lantzen dira eta

udalei aholkua eskaintzen zaie. Baita ere,

jasangarritasun irizpideak dituen Nerbioi-

Ibaizabal eskualdeko erosketa eta kontrata-

zio zentrala martxan jartzea kudeatu da.

Nerbioi-Ibaizabal: Arakaldo, Arrankudiaga, Arrigorriaga, Basauri, Etxebarri, Galdakao, Orozko, Orduña, Ugao-Miraballes, Zaratamo eta ZeberioProbintzia: BizkaiaGutxi gorabeherako biztanleria guztira: 107.125 biztanle

28

Emaitzak• Gaur arte egon ez den eskualdeko entitate juridiko baten

sorkuntza Nerbioi-Ibaizabalen.

• Kale bertan egonik publikoari zabalik dagoen Eskualdeko

Jasangarritasun Bulegoa-Bulegoa 21 martxan jartzea.

• 11 udalerrietako Tokiko Ekintza Planen Berrikuspena

bideratuta dago.

• Ekoeraginkortasuna Euskal Enpresan 2010-2014

Programara 30 enpresa atxikitu dira.

• 3.500 ikasle Eskola Agenda 21ean parte hartzen.

Proiektu honek distira egiten du… …duen lankidetza kontzeptua dela eta, unitateen batura soila baino gehiago delako:

eskualde bereko udalerriek, jasangarritasunaren aterkipean, entitate bat sortu dute

komunean dituzten arazoei konponbideak bilatu eta hauek partekatzeko

helburuarekin, horrekin batera sinergiak lortuz eta kostuak aurreztuz.


www.ut21.org/

29

SARIAT

ok

iko

Ja

sa

ng

arrita

su

ne

rak

o ja

rdu

nb

ide

ho

be

ren

ari 2

01

2 S

aria

. Ud

als

are

a 2

1

OS

OKO

JAS

AN

GA

RR

ITAS

UN

A

FINALISTA

Egungo gizarteak baditu gainditu gabeko

ikasgaiak, hala nola, kontsumo jasangarria eta

hondakinen berrerabilpena.

Gizarte esparruan eta maila ekonomikoan bizi

ditugun desberdintasunak agerian utzi eta hiritarrak

sentsibilizatzeko helburuz, batik bat, familiak,

Maruri-Jatabeko Udalak ekimen hau martxan jarri

zuen, haurtxoen jostailuen berrerabilpena sustatze-

ko, eta, bide batez, ondorengo mezua zabaltzeko:

berrerabilpenak gure karbono aztarna murriz

dezake.

Ekimen honi martxa emateko, kanpainaren

aurkezpena egin zen lehenik, eta klima aldaketari

buruzko hitzaldia eskaini zen. Ondoren, hainbat

ekimen antolatu ziren, hala nola, ‘Ametserrotako

magoak’ ipuinaren irakurketa, Ana Urrutiaren

eskutik (ipuina udalerriko pertsona batek sortu

zuen bereziki ekimen honetan irakur zedin);

jostailuak konpontzeko tailerra; “Amamekaz

jolasean” tailerra, amamak protagonista moduan;

baratzeko produktuak sukaldatzeko ikastaroa; eta

jostailuen bilketa solidarioa, zeinetan Koopera eta

Caritas elkarteek egiten duten lana ezagutzera

eman zen. Azkenik, Txetxu Ugaldek amaiera eman

zion kanpainari.

EMAITZAK

• 300 jostailu jaso dira.

• Atmosferara 734,345 kg CO2 gutxiago isuri dira

• Hiritarren parte-hartze altua, kolektibo ezber-

dinetatik etorriak.


www.maruri-jatabe.net

"Jostailuak bai, planeta hobea ere bai":jolas zaitez birziklatuz eta berrerabiliz lagundu

Maruri-JatabeProbintzia: BizkaiaBiztanleria: 847 biztanle

30

FINALISTA

Udaltruke eskualdeko tokiko administrazioen

kooperazioa sustatzeko jaiotako proiektua da. Bere

helburua administrazioen arteko ondasunen

elkartrukatzea erraztea da, materialen alokairuan

egin ohi den gastua murrizteko.

Proiektuaren lehendabiziko urratsa dibulgazioa izan

zen, baita konpromisoen bereganatzea ere. Horreta-

rako, Administrazioaren barruan elkarlaneko

kontsumoaren ideia ezagutzera eman zen.

Parte hartzen duten 15 udalerrien topagunea online

plataforma bat da, Udaltrukek eratua: sare honi

esker, udalerriek doan elkartrukatu ahal izango

dituzte euren ondasunak.

Proiektuak, halaber, fikziozko moneta bat ere eratua

du (UKE deiturikoa), alokatutako ondare kopuruaren

araberakoa lortu ahal izango dena: udal batek

ondare bat mailegatzen duenean kreditua handitzen

du, eta, aldiz, beste udalen bati zerbait maileguan

hartzen badio, kreditua murriztu egingo zaio.

Esan beharra dago, Udaltruke elkarlaneko kontsu-

moan oinarritzen den lehenengo proiektua dela

Estatu mailan.

EMAITZAK

• Teknologia berrien erabileraren sustatzea

Administrazioan.

• 50 udal langilek parte hartzen dute proiektuan.

• 205 artikuluz osatutako katalogoa.


www.enkarterrialde.org/udaltruke

Enkarterrialde: Abanto-Zierbena, Alonsotegi, Artzentales, Balmaseda, Karrantza, Galdames, Güeñes, Lanestosa, Muskiz, Ortuella, Sopuerta, Turtzioz, Zalla eta Zierbena

Probintzia: BizkaiaGutxi gorabeherako Biztanleria guztira: 58.201 biztanle

Udaltruke, administrazioen arteko elkarlanekokontsumoa bultzatzeko lehenengo proiektua

31

EKO-BERRIKUNTZA

Errealitate berriek ideia berriak eskatzen

dituzte, ikuspegi ezberdinak, entzuteko edo

formulatzeko modu berriak, antolatzeko beste-

lako erak, egiteko beste moduak, alegia. Hori

dela eta, azken hamarkadan “berrikuntza” gure

gizarteko ezinbesteko balore bilakatu da, bai

enpresetan bai instituzioetan. Indarrean bete

betean dagoen balorea izanik, begirada berri

horretaz baliatu behar dugu gizarte jasangarri

baterantz aurrera egiten lagunduko diguten

formulak irudikatzen jarraitu ahal izateko.

32



Zumarragako Udala

Uraren kudeaketaren

ikuspegi berria

Finalistak

Amurrioko Udala

Donostiako Udala

Beste hautagaitzak

Araba: Basaldea: Nekazaritza ekologikoa sustatzeko proiektua (Gasteizko

Udala)

Bizkaia: Ecobide: Auto-jario handiko kale batean nitrogeno oxidoak purifikatze-

ko gaitasuna duen zoladura ekologikoa (Durangoko Udala)

Mimetiz eskola publikoan ura aurrezten (Zallako Udala)

Gipuzkoa: Debabarreneko Birgaitze Jasangarrirako Programa (Debegesa,

Debabarreneko Garapen Ekonomikorako Elkartea: Deba, Eibar,

Elgoibar, Ermua, Mallabia, Mutriku eta Soraluzeko Udalak)

Hiriko drainatze-sistema jasangarriak ikertu eta garatzea (Urretxuko

Udala)

33

Uraren kudeaketarenikuspegi berria

Zumarragako Udalak proiektu hau uraren

kultura berri bat irakasteko xedez garatu du.

Honen bidez zera bilatu da; batetik, uraren

kontrol eta mantenua hobetzea eta, bestetik,

biztanle bakoitzeko egungo ur kontsumoa

murriztea.

Lehenengo helburua instalazioen errendi-

menduaren handitzearekin batera lortu da,

hornidura sarea hobetzeko inbertsio sistema-

tikoak eginez, telekudeaketarako azken

teknologiak erabiliz, esaterako. Teknologia

honi esker on-line detekta daiteke instala-

zioan gertatzen den edozein akats une berean

baita akatsaren kokapena ere.

Bigarren helburua herritarren sentsibiliza-

zioaren bidez, iturrietan uraren kontsumoa

murrizteko gailuen banaketaren bidez eta

gomendatutako parametroen gainetik dagoen

gehiegizko kontsumoa zigortzen duen

fakturazio-sistema jasangarri bat ezarriz

lortzen da.

ZumarragaProbintzia: GipuzkoaBiztanleria: 10.059 biztanle

34

Emaitzak• “Ur” baliabidearen zaintza eta mantentzearen gehitzea

eguneroko herritarren kulturan.

• 2002tik errendimendua %15 baino gehiago handitzea

gaur egungo%84 lortu arte.

• 2002tik ur kontsumoa murriztea, 104 litro/biztanle/egun

izan arte (Ura Ur Agentziak gomendatzen duen

kontsumoa: 130 litro/biztanle/egun izanik)

Proiektu honek distira egiten du… … uraren aurrezpena eta zentzuzko kontsumoa sustatzen dituelako: pizgarri

moduan erreminta fiskalak ezarriz eta erabiltzaileentzako informazio eskuragarria

eskainiz.


www.zumarraga.net

35

SARIAT

ok

iko

Ja

sa

ng

arrita

su

ne

rak

o ja

rdu

nb

ide

ho

be

ren

ari 2

01

2 S

aria

. Ud

als

are

a 2

1

EKO-B

ERR

IKU

NTZA

Amurriok azken bi urteetan “Nire enpresa eta

ingurumena” proiektua garatu du, enpresetan

ekoeraginkortasuna tokiko Administrazioarekin

elkarleanean bultzatu nahi duen proiektua alegia,

komunikazioa, ezagutzaren transferentzia eta lan

arlo bateratuak sustatu nahi dituena.

Proiektu hau Gida Digital bat argitaratzearekin

batera hasten da. Bertan, enpresek ingurumena-

ren sektorearekin zerikusia duten legediari,

lizentziei, diru laguntzei eta infomazio iturriei

buruzko informazio eguneratua topa dezakete.

Bigarren fasean enpresei inkestak eta elkarrizketak

egin zaizkie, ingurumen arloan dauzkaten beharrak

lehen eskutik ezagutzeko xedez. Fase honen emait-

zak “Amurrio berdea baita enpresa munduan ere”

deituriko jardunaldietan aurkeztu ziren.

Proiektuaren hirugarren fasean, eta Ihoberen

Ekoeraginkortasuna Euskal Enpresan 2010-2014

Programaren aterkipean, “Legescan metodologia

bidezko ingurumen izaerako lege eskaerak betetzen

laguntzeko aholkularitza zerbitzu bat” sortu da.

Jarraian, eta parte hartu duten enpresen gogobetetze

maila handia ikusirik, Amurrio sare izeneko proiektua

martxan ipini da, bere helburuak izanik hondakinen

minimizazioa, hauen kudeaketa egokia eta era

bateratuan kudeatzeko aukeraren azterketa egitea.

Atal honetan 10 enpresek hartu dute parte.

EMAITZAK

• Administrazioaren eta enpresen zein enpresa desberdi-

nen arteko komunikazio kanalak ireki dira.

• Enpresek sortutako ingurumen eraginak murriztu eta

kontrolatzeko talde bat sortu da.

• Ingurumen arloko lege eskaerei buruzko prestakuntza

eskaini da: enpresa bakoitzak 3 urtetan lege beharriza-

nak betetzen ahalbidetuko dien ekintza plan bat dauka.

• Parte hartzen duten enpresa guztiak Ihoberen Ekoera-

ginkortasun Programara atxeki dira.


www.amurrio.org

Amurrio sare: Ekoeraginkortasunerakoenpresa sarearen dinamizazioa

AmurrioProbintzia: ArabaBiztanleria: 9.879 biztanle

FINALISTA

36

FINALISTA

Etxeetan oihalezko pardelen erabilera sustatzeko

proiektu pilotua da “Umetxo, zero zabor”.

Esperientzia honek mota honetako pardelen

erabilera sustatu nahi du, eta, hala, berrerabiltze

kultura zabaldu gure eskualdean.

Proba honetan 40 familiek parte hartu dute.

Lehenik eta behin, material ezberdinen arteko

hautaketa egin da: familia bakoitzari, ordea,

enpresa bateko materiala banatu zaio. Horrela

modelo ezberdinen konparaketa erraztu da.

Parte hartu duten familiek pardelen gastu

osoaren %20 soilik ordaindu behar izan dute.

Prezio publiko honi esker, benetan esperientzian

interesa zuten familien parte hartzea bermatu da.

Esperientzia honen emaitza oso positiboa izan da

parte hartu duten familia guztientzat. Hori dela

eta, jarraipena eman zaio esperientziari eta aurki

aurreikusten da proiektua beste 10 familiei ere

zabaltzea.

EMAITZAK

• Hiritarren artean berrerabil daitezkeen oihalen

inguruko eztabaida piztea lortu da, hedabidee-

tan ere oihartzunik izan duelarik. Proiektuaren

haritik, hondakinen prebentziorako politiken

inguruko eztabaida ere piztu da.

• Proiektuan parte hartu duen familia bakoitzak,

oihalezko pardelei esker, umetxo bakoitzeko

350-440€ inguru aurreztu dituela zenbatesten da.

• Ekimen hau finalista suertatu zen 2011 Honda-

kinen Prebentziorako Europako Asteko

Europako Sarietan.


www.donostia.org

Donostia-San SebastiánProbintzia: GipuzkoaBiztanleria: 183.090 biztanle

Umetxo, zero zabor

37

Euskal Herriko Tokiko Agenda 21eko 15 jardunbide hoberenak

Documents

Transcript of Euskal Herriko Tokiko Agenda 21eko 15 jardunbide hoberenak