EUSKAL GRAMATIKA. (GAI AURKIBIDEA) - euskaltzaindia.eus · adbersatiboak 437 adibidez 386,431,491...

EUSKAL GRAMATIKA.LEHEN URRATSAK.(GAI AURKIBIDEA)

GRAMATIKA BATZORDEAEUSKALTZAINDIA

1988

EUSKALTZAINDIAGRAMATIKA BATZORDEA

EUSKAL GRAMATIKALEHEN URRATSAK(GAI AURKIBIDEA)

1988

GRAMATIKA BATZORDEA

Burua: Patxi AltunaBuruordea: Pello SalaburuIdazkaria: Patxi GoenagaIdazkariordea: Maria Pilar Lasarte

Kideak:Lino AkesoloMiren AzkaratePiarres CharritonAndolin EguzkitzaJean HaritschelharAlan KingJose M. LarrarteJose Antonio MujikaBeñat Oyhar9abalKarrnele Rotaetxe

Aurkibidea

Sarrera 9

Eglu I 11

Eglu (eraskina) 73

Eglu II 85

SARRERA

Aspalditik zeukan agindua Gramatika Satzordeak orain arte argiraeman dituen hiru Iiburuetan agertzen diren gaien aurkibidea eginen zuela, nekezaegiten baita, sarri anitzetan, liburuak nola dauden taxutuak kontuan harturik, bilagabiltzan gauzak besterik gabe aurkitzea. Horra, bada, zergatik behar zirenaurkibide hauek atera.

Jakina; honelako lan bat egin hasi bezain laster konturatu gara orainarte idatzitako orrialde multzoan ez direla kontraesanak falta. Halakoak liburugehienetan gertatzen baldin badira ere, guk nahiko genituzkeenak baino gehiago ageridira, agian, gure kasuan. Ortografikoak ere barne, hasteko: hondarkia eta ondarkia(h-duna eta h gabea) ageri dira orrialde berean. Ez da esan beharrik hitz hau beti hrekin idatzi behar dela. Saina ortografiazko arazo xumeez gain badirabestelakoak ere, azalpenei eta dagozkienak. Gure liburuki hauek behin behinekoakdirenez gero, ez gaitu arazo honek sobera kezkatzen oraingoz. Hain zuzen ere,bagenekien aldez aurretik horrelakoak sortuko zitzaizkigukeela eta halaxe suertatuda. Egunen batean, egun hori ere hurbilago dago orain hasi ginenean baino, guzti hauberriz ere idatziko behar denez gero, izango da astia, zalantzarik ez, kontraesanguzti hauek behar den bezala konpontzeko. Itzul gaitezen orain ondoren aurkitukodituzun orrialdeetara.

Argitaratu diren hiru liburuen (Euskal Gramatika. Lehen Urratsak 1;Euskal Gramatika. Lehen Urratsak 1(Eraskina) eta Euskal Gramatika. LehenUrratsak 11) gaien aurkibidea duzu eskuartean. Ordenaturik eman ditugu, Iiburubakoitzaren gaiak bata bestearengandik bereiziz. Ohi den bezala, laburdurak eremaiz ageri dira. Horrela, "31 h." bezalako zerbait irakurtzen denean "31 etahurrengoak" irakurri behar da. Halaber, noizbehinka aurkituko duzun puntu lodikotehorrek "ikus" adierazi nahi duo Honelakoetan egiten den bezala erreferentzianagusiak letra beltzez nabarmendu ditugu. Oharrak ere, behar izan denean, aipatzendira: "161 oh.",

9

10

Ez da gauza gehiago esan beharrik. Lehenbiziko Iiburuari dagokionez,eta irakurle bezala ongi konturatu zarenez, 279 eta 282 orrialdeak trukaturik daudeeta gauza bera suertatzen da 426 eta 427 orrialdeen artean. Aurkibide honetanarazoa konpontzen saiatu gara: beraz, hemen 279 bezala ematen dena, benetan 282bezala aurkitzen da liburuan eta alderantziz.

Hirugarren Iiburuari dagokionez, berriz, azalpenak laburtzearren TZE ematen dugu edozein izenen ordezkaritzan (adib. hartze, ikuste, jate...); etaorobat -TZEN, -TZEKO, -TZEAN eta gainerako guztiekin. Ber gisan, -TUedozeinpartizipioren sinbolotzat hartzen da (hartu, ikusi, jan, e.a.). Era berean gainerakoakere: -TUKO, -TUTA, -TURIK, -TUZ...

Adizki jokatuekin ere antzeko arazoak ditugu: forma perifrastikoakseinalatzeko, osagarri ez jokatua -TZEN, -TU eta abarren ondoan bi laguntzaileezarriko ditugu, bata trantsitiboa eta intrantsitiboa bestea, beti ere hirugarrenpertsona singularreko formetan. Hortaz, -TZEN DA, DU jarri dugu jaten dut,etortzen zaie... bezalakoen ordez. Aspektu markarik gabeko formak adieraztekolaguntzailea bakarrik aipatzearekin aski dugu: DAITEKE, DEZAKE ikus ditzakeguedo joan naiteke bezalakoak adierazteko. Azkenik, forma trinkoak seinalatzeko,ETORRI-ren hirugarren pertsona singularreko forma ematen dugu: beraz,DATORKE-k nagoke, dakarkete.a. esan nahi duo

Gramatika Batzordeak laugarren Iiburuarekin lanean segitzen duenbitartean, hemen eskaintzen dugun material guzti hau baliagarri izango delakoesperantzarekin kaleratzen dugu.

GRAMATIKA BATZORDEA

ECLU-I. Caí Aurkíbídea

A

-a: adlatibo atzizkia: Parisa 373galde marka: dea? 31,502mugatzailea: mendia: • artikulua

-a- (deklinabide singularrean) 356abantzu 497aberats (instrumentalarekin) 267ablatiboa 323,347,403,505; • leku-denborazko kasuak

frakzioak (hamarretik zazpi.. .) 200"(liburuetatik erdiak.. .) 201

multzoak (zazpietatik hoberena .. .) 213orduak 195superlatiboa (liburuetarik politena) 281-tikan 367

aboro: • haboroabsolutua 38,322,330,331

adberbioak (asko luzatu ...) 495" (bi ordu iraun... ) 454

eta partitiboa 407forma 328genitiboaren ordez (gabonak aurretik...) 420predikatu osagarriak (Ura ardo bihurtu zen .. .) 257

adberbioak 38 h., 453-505; • aditzondoakablatiboarekin sortuak 406partitiboarekin sortuak 413partizipioak (irekirik, -ta) 254

adbersatiboak 437adibidez 386,431,491adierazpen perpausak 29adin (Adin gara .. .) 269adina (konparaziozkoa) 142

13

14

EGLU-I. Gai Aurkibidea

adina 199aditza 20,37,43aditz izena 266aditzlagunak 453,505; • adberbioakaditzondoak 461-505

aditzaren ondoko bestelako hitzak 499asko, gutí sintagma adberbial bezala 224, 230bakunak 462beste hitzak aditzondo gisa erabiliak 464definizioa 453denbora aditzondoak 472eratorriak 462eritzi adberbioak 498esaera adberbialak 468eta aditzlagunak 453eta izenondoak (predikatu osagarriak) 264, 333harridura perpausetan 35konposatuak 463leku aditzondoak 478maila aditzondoak 493modu aditzondoak 483perpausaren osagarriaren egitura 41posposizio adberbializatuak 359sai1kapen formala 461-469sai1kapen semantikoa 469-498zenbateko aditzondoak 493

adjetiboa 41,55,241-312,453izen bereziekin 58, 65zenbakaitzak (haíze ízígarrí bat .. .) 175, 182

adlatiboa 322,347,373,505; • leku-denborazko kasuakeratorritako aditzak (etxeratu .. .) 375orduak (hamarretatík bostetara) 195-ra arte 395,400-rako 390


adlatibo bukatuzkoa 323,393,347ados 260AezkoA 61agerian 359agi denean, agidanean 365,498agi denez 498agian 365,471,498aginduak 33; • aginte perpausakaginte perpausak 29,32-ago 262, 282 h., 475-ago eta ...-ago (zaharrago eta txarrago) 287-ago baino ...-ago (polita baino politago) 288-agoko (ederragoko...) 243,304agur 511agur t'erdi 193ahaidegoa 126,281ahal den ...-en 282ahalbait 282ahalge, ahalke 261,420ahalik (eta) ...-en 282, 467ahalke: • ahalgeahantzi, ahaztu 344, 427, 429ahoz behera 432aidean 491aiher 260ai! 507, 509, 510ai- (ailedi .. ,) 513-ail (gorrail...) 274aise 284, 490aita 59, 125aitaren 509,511aitatxi 59aitona 311aitzi 440

15

16


aitzin-gibel 355aitzinean 443aitzitik 406-ak (sinkretismoa) 327-328,341; • ergatiboa, plurala-ak gatik 434akort 260akusatiboa 330; • objetuaal: esklamazioetan (Itoko al haiz!) 513

galde marka 31,501-502,504ala: Ala ]ainkoaf... 35

juntagailua 32alajaina 510alargunTSA 72aldantenean 358,359alde: interjekzioa 511

leku adberbioak 481posposizioa 329,419,440,445zenbakaitza 174

alde bat 492alde egin 340aldean 358,440,443alderdi politikoen izenak 62-63alderen alde 419aldian-aldian 362,476aldian baino aldian ...-ago 287aldian behin 476aldiaren luzea 454aldien adieraztasuna 218aldiz (= bider) 218,431,477alegia 143alfer 465alferríkako 413alokutiboa 72,75-76, 117-118anta 59,125,509,511


amabitxi 59amatxo 59amets egin 427amona 311andana bat 235andere 307, 310andereño 307andre: • andere-ango (eguneango.. .) 302, 367anitz 23,158,180,228,275,276,466,496anitzez 284anizkun 214-antz (gorriantz .. .) 274antza 498antzean 440,445antzera 419, 440apal466apika 498aposizioa 306-312

bera (han berean/bertan) 150, 479leku-denborazkoetan (hor goian, bart arratsean)470,477,483mailakatzaileekin (neska bat oso polita) 298-300partizipioa (haur bat ongi ikasia) 251

apur(txo) bat 234, 284, 497-ar (donostiar .. .) 244-245arabera,arauera 374,419,440arauaz 440ardura 374,473arduratu 429are ...-ago 289areago 291arean 404, 498arestian 361

17

18


argi 465-466ArgiA 62ari 202,340,362-364arian-arian 365arin 466,474,490arra-arran 362Arrano BeltzA 63arrano pola! 511arras 225,275,457,493arren 436-437,511arront/arrunt 225-226,230,275,457,493arte 195,335,394,395,440,445artean: denbora adberbioa (= bítartean) 361

denborazko posposizioa (= arte) 394, 475lekuzko posposizioa 349,358,359,440

arteino 394, 398artera 440arteraino 394, 398artetik 440artikulua 57 h., 75, 130-137, 158, 173-183

absolutuarekin (-a, -ak) 331aditzondoetan (zabal-zabala .. .) 467-ago(a) 283arte-rekin (azken eguna arte.. .) 401artikulurik ez (baso bat ur.. .) 186" (-tzat) 446" (Ura ardo bihurtu zen .. .) 257-264

atributoa 333bat-ekin (bata) 163beste-rekin 240-egi(a) 294ergatiboarekin (-ak, -ek) 336franko-rekin 232gauerdi(a) 194


gutiak 230instrumentalarekin 431leku-denborazko kasuetan 352mailakatzaileekin (oso gizon petrala ...) 297oro-rekin 237-238partitiboarekin konparatuta 412partizipioekin 252superlatiboarekin (beranduena ... ) 475urteak eta datak (1813(a) .. .) 196zenbakiak izendatzean (bata, bia .. .) 203-204zer-ekin (Zer gizona! .. .) 34

artio 394aski 228,234,235,277,411,427,494,496asko: aditzondo gisa 496

maila adberbio gisa 228, 276-277, 296, 494zenbatzaile gisa 23, 158, 222-227, 230, 231, 411

askoa(k) 228askotan 354,361askoz 284,431aspaldi, aspaldian 472, 474astebete: • beteastegunak 60, 64asto 269at440atertu 340-ats (gorrats .. .) 274atzean 358,443atzekoz aurrera 491, 492atzera 473-au: artikulu hurbila (etxeau) 144

diptongozko bukaera (lau) 197,202; • diptongobukaerak

aukera galderak: • galderakaukeratu 132

19

20


aunitz 228; • anitzaupa 509aurka 440aurre 174aurrean 358,419,443aurren 280aurrena 475aurrenik 212, 467aurretik 420aurtemein 473aurten 460,464ausaz 498azentua 271azkar 474,490azken 138,211,280azkena 475azkeneko 211azkenekorik 212azkenengo 211azkenik 212AzkoitiA 60-61AzpeitiA 60-61, 64azpian 358,359,419,443

B

ba 503ba-: baiezko marka 36,47,502

baldintzazkoa 501bada 505badaezpada 492,498bai 34,503,512bai horixe 145bai-ez galderak: • galderak


baietz 504baiezko 504baiezko perpausak 35,410baieztu 504baina 22,509,511baino 283,285bainoago 292baita- (baitan etab.) 70,349,420baitako 368baitan 355; • baitabaitango (baithango) 368baitare 501baitarik 352; • baitabaitezpada 492bakarrak 227bakoitz 101,103,121,214bakun 214bakunak: aditzondoak 462

izenak 71izenondoak 249

baldinba! 512baldintzak 94,95,371,410baliatu 429balio 335bana 215 h.banaka 217,489banazka 217bantzut 511bapatean 168,361,468,476bapatera 168barik 441barna: • barrenabarnean 443barra barra 227

21

22


barrena, barna 441,482barrenean 441 .barru 335,441,443,445bart arratsean 470,477BasaburuA 61 'baserri izenak 62baso bat ur 183bat 158,162-187

aposizioa (neska bat oso poIita) 298eta -en bat 92-93; • -en batkomunztadura 206zenbakiekin (hamabi(ren) bat .. .) 191

bat batean: • bapateanbat edo bat 92,167bat edo beste 103, 168bat edoren bat 92bat ere 98-99; • baterebat etorri 169bata 163,170,198bata beste 110batak eta besteak 104bataz beste 432batbedera 101, 121batean 164batek badaki 168batekoa 165,205baten bat 92, 167, 168,423baten batzu 168,423batera 169,427batera edo bestera 492batere 94,98-99,278,466,497batez ere 169,468,492batik bat (batipat) 468BatikanoA 60


batzu 99,104,168,169,220batzuak 171batzuk 172batzutan 361bedera 215bederazka 217bederen 499bederik 499begibakar 270begiondoko 369begira 509begiratu 344beha 421,444beharrik 511beharbada 471,498behartsu 267behatu 344behazak honi! 512behean 355,359beheiti 345,355,441beheitian 355behera 355,374,441,445,482beherako (= diarrea) 377behiala 463behin 218,473,476behin batean 477behin-behinean 477behin-betiko 477behin-edo-behin 473, 476behin ere 477behindanik behin 477behingo baten 477behinik behin (behinipehin) 81, 85, 468, 499behintzat 81,85,498,499

23

24


beldur 225,226,261,420benaz 491bene-benetan 491,492benetan 365, 491benturaz 498ber 148-149ber- (bera, berau .. .) 147, 152, 156bera 82-83, 118, 147-155; • berberanduraino 397, 399beransko 272beraren 116berariaz 491berau: • ber-beraz 156, 505berba egin 340berbera 155berbertan 155berdin 149,260,457,494,496berdintasuna 294bere (izenordaina) 101, 114-116be(re) (partikula) 500; • erebere burua: • burua (bihurkaria)bereak eta bi/bost 192berean 477, 479berehala 463berehalakoan 361,474bereon 479berez 156bertatik bertara 406bero 261,268berori 75, 77; • berberoriek 77berretan 361berri (= albiste) 67


berriki 473berrindartuak (berbera ...) 155be.niro 473,488,490berriz 464,473,491bertan 151,361,470,477,479-480,483bertan behera 480bertantxe 146,361,480bertatik bertara 480berton 137, 477, 479bestalde 441beste: konparaziozkoa 142

nolakotzailea 103-105, 168,221,239,240,431beste behin 476besteak beste 105bestela 33,463,487bete: elgarren bete zeuden 421

instrumentalarekin 431kolkoa bete diru, baso(a) bete esne etab. 185urtebete, astebete etab. 186, 199

beti eta ...-ago 286betidaino 395, 399betidanik 474betiko/betirako 382-383betiro 474bezain 142,295; • berdintasunabezala 450,487bezanbat 142bi 163, 187, 192, 202 h.bia 165; • bigabida: • bigabidali 132bidanazka 217bide: =bi: • biga

bide izatea 260

25

26


partikula 501-502bide batez 169,492bider 215,218,469,477biderkatzaileak 214bidez 441biga (bida, bide, bia) 161-162, 187, 203biga bostetan 192bigarren etab.: • -garrenbigarren objetoa 342; • objetua: zeharkakoabigarreneko, bigarrengo 211bigarrenekorik 211bigarrenik 212bihurkariak: • izenordainakbihurtu 132,256,257,448bikain 466bikoitz 214bikun 214bila 421,444bilakatu 256,448bildur: • beldurbina 216binaka 217binazka 217birden 211birritan 218,361bitan 218bitartean 361,441bitartez 419,438,441bixi 271bizidunak eta bizigabeak 57,70,213-214,348,355,367,372,374,

388,393-394,404,420,424,443biziki 226,275,284,299,457,490,493bizirik 264, 490BizkaiA 60-61,64


bizkar (posposizioa) 439, 441bizkarretik 441bizpahiru 190bizpahirulau 190blai-blai 274bokatiboa 84, 86, 334bortz 160, 192bospasei 190bost 160, 192bostehun, bortzehun 161burko 369buru (baita- ren ordezkari) 349-350burua (bihurkaria) 105buruan (posposizioa) 358, 438, 441buruko 369bururen buru 419buruz: bere buruz 441

ikasi, jakin 432posposizioa 345,438,439

bustidura: - palatalizazioa

D

-da: --tadagoen dagoenean 366dagoeneko 386,475-daino 394-395-dainoko 403-dako: --tako-danik 395,405,460-daniko (aspaldidaniko) 407-dano 394-395data 196,211,219

27

28

ECLU-I. Cai Aurkibidea

datiboa 38, 322, 342, 390 h.aditzondoak 459Biak ari gara hiruei 202ekin, eutsi etab. 339hil zitzaion 127

deabrua 511debru 269DeiA 62deino 395deíturak 308dek1inabidea 20,202,315-451dek1inagaia 324,326dena(k) 158, 236denbora 138,333,354,360,375,394 h., 426,430denbora adítzondoak 469-471,472denda <taberna...) izenak 307,308,417desohorezki 487destinatiboa 117,323,377,387,420,437,424,505determinanteak 239; • determinatzaileakdeterminatzaileak 55, 57, 130-240,458determinazaioa: • artikuluadeus 98;· ezerdexente 234,277,284,493-di (ablatiboa: inundO 404diatesia 330diferentzia 431-dik 403; • ablatiboadimititu 335-dino 394diptongo bukaerak(-ai, -au etab.) 355distributiboak 215-do (egundo etab.) 394dohatsu 260doi 497

EGLU-I. Gaí Aurkíbídea

Don 311DonostiA 61-62dotore 266dozena 185-drano 394dudarik gabe 498duela (= orain dela) 333, 340-dun 243, 245duro 162dut 22

E

eder 227edo: joan edo da 502

zenbatzaileekin: bi edo hiru ... 189-191edola (bere)/edolan/edolarik 485, 499edonoiz 463,472edonola 463, 484edonon 463,480edonor 93edozein 119,239-240edozelan 484edozer 93, 239-240eduki 447egarri 261,268,333-egi 262,293,475egiazki 488egilea 336,421,433,435; • ergatiboaegin 46,132,256,340,418,499egoera (beldur, gose, bero.. .) 261egon 132, 256, 257, 362-364, 409eguerdi 194egun (aditzondoa) 474

29

30


egun on 512egunak (datetan) 196egundaino 394, 474egundik 474egundo 394, 474egunean egunean 474eguneko, egungo 474egunen izenak: • astegunakegunero 474egunefik, egundik 474egunetik egunera 474egunez egun 474egungo 474egungo egunean 474egunkari (aditzondoa) 474eguraldia 340eguzki 60, 133ehizean 362ehun 192ehun eta (bat) 161ehuneko 200ehunen 200ei 501-ekila (aitarekila) 428ekin 339, 344-ekin: • soziatiboaekonomi 246ekonomiko 245-ela: • -laeliz (ondoan) 420elkar 70, 107-112,351elkarkariak: • izenordainakeman 132, 447


-en: destinatibo zaharra 384frakzioetan 200izenlagun atzizkia: • genitiboakonparaketa atzizkia 262,279,298-299,467-468,475subordinazio marka: ·-n

-en bat 92-93, 132, 166 h., 191,219,423-en batzu 423-ena egin (Ez egin astoarena!) 418-endako: • destinatiboaene 86,112,419,508,509,511-enean (adib. izanenean) 371-enean, -enera... (adib. Igonerenean) 309, 417enfasia 124, 150-151, 192,235,272,290,410-engan-: • -gan--engo (bigarrengo ...) 211-entzako 377, 388-entzat 444; • destinatiboaenumerazioak 261epa 509erabat 275,457,493eragin 344eragiketak: • kalkuluko eragiketakerakundeen izenak 60erakusleak 34,58,65, 118, 130, 137-157,298,471,478,513eranskaria (hizkuntza) 317,327eratorriak: aditzondoak 462

izenak 71izenondoak 249

erazi 345erdi 193, 199-201,493erdian 359ere 81, 85, 95¡ 100,481,486,500eretzera 441

31

32


ergatiboa 38,322,330,335,344,459aditzondoak 459datak (martxoak 7.. .) 198eta ergatiboa 368,417

eritzi aditzondoak 471,498erlatibozko perpausak 65, 143-144,299,416ErmuA 61eroso 466erraz 267,466,490erreflexiboak: • bihurkariakerrege 59ErrenteriA 61errepikatzea 48, 155, 237, 270, 274erruz 227esaerak: • esapideakesaka 489esakerak: • esapideakesapideak: adberbio gisakoak 468

adlatiboarekin 375bai horixe, horixe baietz 145bat-ekin 168beste-rekin 104-105bezala eta abarrekin 451denborazkoak 476duela hamar urte... 340erakusleekin 142esklamatiboak 512genitiboarekin 418inesiboarekin 362, 365instrumentalarekin 432interjekzio gisakoak 511Karmele eta biok... 218konparatiboarekin 286lekuzkoak 482

EGLU-I. Gaí Aurkíbídea

moduzkoak 491,492partitiboarekin 414superlatiboarekin 282

esate baterako 143,386esateko 386eskaini (-tzat-ekin) 447eskakizuna 33eskas 191eske 421, 444esker 345,441esker miZa 193eskerrik asko 512esklamazioak: • harridura perpausakesku (posposizioa) 441eskuar 244esne botila bat, botiZa bat esne 183 h.et! 510eta 250,253eta biok etab. 124-125,218-etako 213, 369; • leku-genitiboa-efan 194,213,281,362; • inesiboa-etara 195; • adlatiboa-etatik!-etarik 195,213,281; • ablatiboaetsi-etsian 365etxe 125etxen 355etziko/etzirako 382-383eup 507,509euria ari DU 340euritako 369Euskadiko EzkerrA 64euskaZ 245,420euskalkiak eta euskara batua 21 h.euskara batuAN 432

33

34

ECLU-I. Caí Aurkíbidea

euskaraz 431,432eutsi 339, 344ez 35,47,503ez beste 105ezabaketa: izena izen sintagman (bost txiki...) 54, 118

izenlaguna (etxera noa...) 125osagarria komunztaduari esker 39, 121zu eta biok egituran 124

ezarian-ezarian 365ezean 504ezelan 484ézer 94ezertxo 100ezetz 504ezezik 504ezezko 504ezezko perpausak (ezeztapenak) 35,43,84,86,94,95,278,408,

412ezeztu 504ezik 504ezin 35ezin ...-ago 288ezinago 288ezinbestean 365ezjokatuak: • perpausaezker-eskui 355eztare 501

F

falta dutlzait 344fonetika (marka fonetikoak maila adierazteko) 271-272franko 232,275,411,494,496frakzioak 199


frango: • frankofrantziar, frantses 244funtzionatu 335

G

-ga-: • -gan-gabe 94,412,441,445gaberik 441,445gabez 441gai 260,267gaia 430gain 441-442gain-behera 482gaindi 406, 442gainean 359,419,441,443gainera 374,442,464gainerako 377gainerakoan 365gaingiroki 489-gaitik 435; • -gatikgaitz 261, 267gaixo 243gaizkiago 283galde 421galdegaia 20,44,79,85,122galdekariak: • galdetzaileakgalderak: aukera galderak 31

bai-ez galderak 31, 85, 94, 409zati galderak 32,45,85,86,410zehar galderak 30

galdetzaileak 32, 34, 87, 471, 501galdu 344-gan 355; • -gan-

35

36


-gan- 70, 117,322-323,348-352,353,356,420,444-gana 374-ganaino 393-ganako 377, 387-gandik 404-405-gandiko 407-gango 367-368-ganik 352, 404-405; • -gan--ganiko 407gara 22garaiz 361garbi 466, 490garbiki 488-garren 196,197,209-garrenik 212-garreneko, -garrengo 211-garrenekorik 212-garri 243,249-gatik 444; • motibatiboagauaz 361gauean 355gaue(ra)ko 383-384gauerdi 194gaur zortzi 219gaurdaino 395,397,399,474gaurdanik 474gaurgeroz 474gaurtik 474gauza 260-gaz 427,428gaziantz 274gaztesko 272gaztetan 360gaztetango 368

ECLU-I. Caí Aurkibidea

gehi 215gehiago 186-187, 191,283,496gehiegi 293, 496gehien 280, 496gehienetan 361generikoa (balio) 175, 182generoa 72genitiboa (-en) 241-242,301 h., 323, 368, 389, 414; • leku

genitiboadatak 196, 198esapide esklarnatiboetan (Egunaren ederraf) 513eta datiboa (nere ama hil da = ama hil zait) 344frakzioak 201izenordain indartuetan 86posposizioekin 443

gentilizoak 244,247gero 33,56,458-459gero(ago) eta ...-ago 286,287,477,482,493geroenean 361,475gerok 79geroko/gerorako 382-383geron 112geroztik 406,474gerriko 369gertu 481GetariA 61geu 79geure 112gibelean 443GipuzkoA 61Gipuzkoa(KO) plaza 307giristino 246gisa 442,445,450gisara 442,445

37

38


gitxi 229; • gutigixaja 73gizaixo,gizajo 72-73gizon! 509gizonki 487-gn. (= -garren) 209gogara 374gogor 264-265,465,490gogoratu (zurekin ala zutaz?) 427gogorki 275gogotik 406, 464-465goian 355,359,443,483goiti 345,355,442goitian 355goizean goiz(ik) 478goizik 474gora 355,374,442,482gorako 377gorrail 274gorrats 274gorriantz 274gorriska 273gorritsu 274gorroto 69gose 225,261,268goxo 271gu 75,76guhaur 79gure 127gurean 418gutara 357gutarik 357guti 158,227,229,288,411,496gutiago 282, 288


gutien 282gutienez 499gutti 229; • gutigutunak 196gutxi: • gutiguzti 158,159,225,236,237guztiz 275,457,493

H

haatik 406,437haboro 283,496hagitz 275,457,493hain 142,270,295,299,493hain segur 492hain zuzen 492, 498, 505hainbat 141,227,287hainbertze/hainbeste 141, 227hainbestean 354, 365hainbesteraino 402haizu 260hala 140,486hala beharrez 492hala ere 487, 501hala eta guztiz 487hala hala 143,487hala-hola 486,492hala nola 143,484halaber 156halako 140,218halarik 486halatsu 486halaxe 146,486halaz 460,486

39

40


hamabortz, hamabost 160,219hamaika/hameka 160, 192hamaiketakoa 193hamazortzi 160han 140,478han-hemen 482han-hor-hemen 482hanbatenaz 287handi 69, 226handik 403handik har(er)a 376handiki 488handiro 488handitzar 273hankaz gora 432hantik 403hantik harat 376,406hantxe 146,479hara 140,374,509hara han 141hara hemen 141haraindik 406harat-hunat 482haratago 431haren 114-116harez gero/harezkero 475harridura perpausak 29,34,419

Alai A5KOA zen gure mutila! 276, 296Gaixo bekataria! 243Hau duk beroa! 143interjekzioak: ikus.Nere poza! 419ONDO gazterik hil zen gizagajoa! 277, 296Sagardoaren gozoa! 268


zer harridurazkoa 88harrigarri 261harroxko 272hartako 386hartantxe 146hartara 491hartu 132,257,447haserre 261hau 139, 143; e erakusleakhau da 143hau da, hau! 512hautatu 132hauxe 34, 89, 139; e-xeheZ 511hetnen 140,460,464,478hetnen bertan 480hetnendik aurrera 406, 476hetnendik goiti 476hetnentxe 146, 479hetnezortzi 160HendaiA 61-62herabe 421heren 199, 211herenegun 211, 463herengusu 211herioan 364herori 79, 151herorren 112HerriA 62herrian eta herriarengan 70Herri BatasunA 60,64herrien izenak: e leku izenakheu 79, 151heure 112

41

42


hi 75,84,86hihaur 79, 151hika-mika 492hilabete 186hilabeteak 60,64, 196hire 112hirugarren pertsonako izenordainak 82, 151 h.hirukoitz 214hirukun 214hiruna 216hirunaka, hirunazka 217hirur- (hiruretan etab.) 161hirurehun, hiru ehun 161hirurkun 214hirurogei 160hirutan hogei 160hiruzpalau 190hitan 357hitanoa: • alokutiboahitz egin 340hitz elkarketa 20; • konposatuakhitz ordena: adjetiboa 241-242, 243-246

aginte perpausetan 33aski (mailakatzailea) 277, 494asko (mailakatzailea) 494ba- 503-504bat 162behintzat eta antzekoak 499, 500bi 188erakusleak 139ere 500ez 503-505gure Peru, Peru gurea 417hain zuzen eta antzekoak 505

ECLU-I. Caí Aurkíbidea

harridura perpausetan 34, 512izen sintagma 319izenondo bat baino gehiago denean 247izenondoaren mailaketan 270, 275luzeeraren eragina (izenondoena 248luzeeraren eragina (osagarriena) 44nahikoa (mailakatzailea) 277ordinalak 212-213partikula modalak (amen, ate, bide, aL.) 501, 503-504perpaus bakuneko osagarriak 42-49samar 277, 494zenbatzaile zehaztuak 159zenbatzaile zehaztugabeak 220-240 passim

hobe 261,283,288hobeago 289hobeki/hobeto 288, 488hoberen 280hobeto 488; • hobekihobetoago 488hobetoxeago 488hogeita(bat), hogei eta (bat) 160hogeitabost (hogoitabortz) 192-193hogeitamar, hogei eta hamar 160hogerleko 162hola 486hola-halako 486hola-hola 492holan 460,486holanik 460hona 140,374,479hona hemen 140, 141honako hau 89honan 486honara 479

43

44


hondarraren hondarrean 365, 418honela 140,486honelako 140honelakoxe 147honelatsu 486honelaxe 146,486honelaxeko 147honelaxen 486 oh.honen 142,295,493honenbat 141honenbertzelhonenbeste 141, 231honenbesteraino 402honenbestexe 147honera 479honetara 491honexenbeste 147honez gerolhonezkero 386-387, 475honuztu 393hor 140,355,464,478hori: e erakusleakhorixe 145; e-xehorixe berbera 156horra 140,374horra hor 141horratik 406, 437horrela 140,463,486horrelako 140horrelakoxe 147horrelatsu 486horrelaxe 146,486horrelaxeko 147horren 142, 295, 493horrenbat 141horrenbertzelhorrenbeste 141, 231


horrenbesteraino 402horrenbestexe 147horretara 491horrexenbeste 147horrez gero/horrezkero 475hortaz 142,433,505hortxe 146,479hots 143hotx (ur hotxa) 271hotz 55,226,261,268hotzantz 274hura 151 h.; e erakusleakhuraxe: e_xehurbil 191,267,481hurbila (mugatzailea) 136, 144-145,355hurbildu 345hurko 369hurren 191, 280hurrengo arte 400husna 216huts 204,216,266

1

-i: e datiboaia 497iadanik 386iaz 361ibili 335,362ibilki 488idatzizko hizkuntza 22 h.iduriz 498igeri 492igerian 362

45

46


iharduera 362ihardun (jardun) 338, 362-363ihesi 492-ik 395; • partitiboa-ikako, -iko 413,489-ikan 367ikara 261ikaragarri 493-iko: • -ikakoikusten naiz 107, 111ilargi 60, 133ilunska 273indartuak: adberbioak 460,475

erakusleak 145-155indefinituak 471, 472; • izenordainak: mugagabeakinesiboa 322,347, 354; • leku-denborazko kasuak

adberbioetan 465,490datak 196elurretan 133esapide adberbialetan 482eta leku-genitiboa 302-303,368fosildurik (hemen, aurten, holan) 460ilargian, ilargitan 133iraupena (hiru egunean/egunetan egon) 454multzoak (bederatzietan handiena) 213orduak 194superlatiboarekin (liburuetan politena) 281

informazioa/informazio berria 40,44, 121-124inguru 174,191,335,442inguruan 419-ino 394inoiz 98,460,463,472,474,486inoiz edo behin 474inoiz edo berriz 474


inoiz edo beste 474inoizka 474inoIa (ere) 95, 463, 484, 498, 501, 504inoIaz 485inon 95, 463, 480inondik ere 406,481,492,504inondik inora ez 481inor 88,94, 103inora 486inortxo 100instrumentala 285,323,428,505

adberbio balioa (oinez ...) 133,465,490askoz/anitzez 284beste-rekin (zutaz beste.. .) 105denbora 360,361diferentzia adierazteko (buruaz handiago) 285egilea (Jainkoa deabruaz tentatua izan zen ... ) 336eta soziatiboa 427,428fosildurik (inoiz, halaz) 460iraupena (bi astez...) 333lau metroz luzatu 454pozaren pozaz... 418

instrumentaltasuna 426intentsiboak: • indartuakinterjekzioak 507-513intonazioa 31,33,508ipurdiko 369iragangaitza eta iragankorra 332, 336 h.irakasIe 307irakin 338iraun 335, 338irian 442iritziz 492iruditu 256

47

48


IruñeA 61isilik 264isilpekoak: • ezabaketaitsu-itsuan 365itsuski 275itxuraz 471,498izaki 488izan 256,258,363-364,417izan ere 505IzarrA 62izeba 59,311izena: adberbializatuak 374

adjetibo modura erabiliak (bildur etab.) 261arruntak 57bakunak 71bereziak 57, 131, 165bizidunak eta bizigabeak: ikus.eratorriak 71partizipioa izen bihurtua 254izen sintagmaren ardatza 53kategori aldaketak: ikus.konposatuak 71neurgarriak eta neurgaitzak: ikus.pertsona izenak: ikus.propioak 61 (oharra); • izen bereziaksailkapena 56zenbakarriak eta zenbakaitzak: ikus.

izen sintagma 38,41,53-312,454izenburuak 334, 346izendatu 132, 448izenlagunak 65,125,242,250,263,300-305,346,415izenondoak 35,91-92, 132-133,237,247-300,465izenordainak: bihurkariak 87, 101-102, 105, 112-117

elkarkariak 107-118


erakusleak izenordain gisa 139; • erakusleakgaldetzaileak: ikus.hirugarren pertsonakoak: ikus.indartuak 78mugagabe gisa erabiliak 131mugagabeak (galdetzaileetatik erakarriak) 91-103nolakotzaileak izenordain gisa 239pertsona izenordainak 75-87,356zehaztugabeak 87-105

izerdi 261izigarri/izugarri 225,243,275,304,493izkutuan 359,488izkutuki 488izu-zaparradan 364izugarri: • izigarri

Jjabe 444jabetu (instrumentalarekin) 429jadanik 473Jainko 60jakina 498, 512jardun: • ihardunjarraiki 344jarraitu 339,344jarrera: • iritzi adberbioakjator 466jaun 307,310JaungoikoA 60Jesus! 509jo 339,447joaki 488joan 132, 256, 257, 345

49

50


jokabidea 315jokatuak: • perpausa

K

-k: • ergatiboa-ka 462,476,489kabuz 491, 492-kada (basokada) 185kaixo 507,510kalkuluko eragiketak 215kanpo 442kanpoan 442kantitatea 131kara 442-kari (urtekarí...) 463, 476karta izenak 205kasa 468,492kasik 497kasu! 511kasua 38kasu gramatikalak 331-346; • deklinabideakategori aldaketak: aditzondoa 56

izena 55-56,268-269izenondoa 55

katolika 72kausa 431,435-kaz 427-428ke 69,134,226,352ken 215-ketan (jostaketan .. .) 362kezkatu 429-ki 462-463,487,490-kiro (maitekiro .. .) 488-489


kilo 131, 185klixeak: • esapideak-ko (izenlagun atzizkia) 241-242,243,301 h., 459; • leku

genitiboa-koi 249-koitz (bakoitz, bikoitz) 214komeni 260komunztadura: numeroa 136,205 h., 231, 252, 334, 335

pertsona 39, 121, 322, 341, 342-343konparaketa 95, 279-295; .-ago, -egi, -enkonplexuak (osagarri) 44konposatuak: aditzondoak 463

hots aldaketak(euskal, merkatal) 245-246izenak 71, 245-247izenondoak 249

kontakizunak 181/ 182kontaezinak eta kontagarriak: • zenbakaitzak eta zenbakarriakkontra 345,419,442,445kontrastea 122-123, 125/ 499konturatu (soziatibo ala instrumentalarekin?) 427, 429kontuz 511kontzesiboak 436,481/487koordinazioa 250-kor 249Korrika 458kostuan 359-kotzat 380,381/384/386Kristorena 418-kun (bakun, hirukun ...) 214kus-kusean 365

51

52


L

-la: (konpletiboa: dela .. .) 487(modu atzizkia: honela ... ) 463,487

labur 69laburpenak 197lan egin 340landa 442landareen izenak 70lanEAN 354lantzean behin 362, 476lar 275,294larregi 293-294larriki 488-lat (kasu atzizkia) 322; • adlatiboalau 202laur- (lauretatik etab.) 161laurden 199,211laurehun, lau ehun 161laurogei, lauretan hogei 160lauzpabortz 190lauzpasei 190legez 442,450lehen 198,210,280,470,473,478lehenago 473lehenbailehen 468, 476lehenbizi 463, 473lehenbizian 473lehenbiziko 210lehenbizikorik 212lehendabiziko 210lehenen 473lehenengo 210lehenengo-ta-behin 477lehenengorik 212


lehengo 210lehengo batean 473lehengoan 473lehengusina 72lehengusu 211lehenik 212, 467, 473, 474lekora 442lekua 354, 358leku aditzondoak 140,469-471,478leku-denborazko kasuak 70, 151,213-214,346-407,460,505leku-genitiboa 241,300,301 h., 322, 347, 367; • -ko

datak 196eta -en genitiboa 389,424eta -rako 377, 389frakzioak 200leku-denborazko kasuak: ikus.multzoak (bederatzíetako handíena) 213zenbakiak izendatzeko (batekoa .. .) 205

leku izenak 60-62, 64lekuan 442lekuko 369lepotik 442letren izenak 60libre 260litro 185llabur 271lo 363lokabeak: • perpausalokuzioak: • esapideaklotan 362, 363lotara 376lotsa 226,261,420lotura aditzak 256 h.lurraldeen izenak: • leku izenak

53

54


Zuzaz 464-465Zuze: izen neurgaitzekin 69

aditzondo gisa 265

M

mahats 66malla adberbioak 230,270,275,456,457,470-471,475,482,493mailakatu ezineko adjetiboak (adib. begibakar) 270mailakatzea 269-300,460maitasun 226maileguzko hitzak 244-245maisu 307maite 226makina bat 234, 235makur 466MallabiA 61mehar 267mehatxua 33men-menean 362mende 421, 442mendeak 211mendekoak: • perpausamerkataZ 246merke 265, 333mesedez 33meza(ta)n 362-364mezatara 376mila 192,217mila bana, bina milioi etab. 217miZa esker 193milaren 200milioi 161, 217mintzagaia 48, 122, 123


minus 215modua 333,364,431modu aditzondoak 140,470-471,476,483motibatiboa 323,420,433,505mugatua eta mugagabea 130 h.; • artikuluamugatzaileak 55, 130-157, 325, 326; • artikuluamultzotik aukera egitea 213murrizgarriak eta ez-murrizgarriak 306-308

N

-n: kasu atzizkia: • inesiboasubordinazio marka harridura perpausetan 34,35,296subordinazio marka zehar galderetan 30

-na (distributiboak: bina.. .) 215N afarroA 61-62nahiago 293nahien 293nahikoa 234,235,270,277,494,496nahikotasuna 277nahita 490nahitaez 492-naka (binaka .. .) 217nazional 245-nean 456negar egin 340nehor 94; • inorneka-neka 274neke 267nekez 94, 491-neko(tz) 383-ne(n)tz 30nerau 79, 151nere 419

55

56


neronen 86, 112neroni 79neska! 509neskatan 362neu 79, 151neure 86, 112neurgaitzak eta neurgarriak 68neurria 131,333,454neurrian 364ni 75, 151ni neu 81, 85nihaur 79, 151nitan 70, 357-no (orano etab.) 394noiz 32, 464, 472noiz arte 394, 472; • artenoiz-edo-noiz 476noizbait 463,472noizdaino 394, 472noizdanik 472noizdrano 394,397noizean behin 362, 472, 473, 476noizeino 393noizera: • noiztik noizeranoizero 472noizetik noizera: • noiztik noizeranoizik behin 468, 476noizko 472noizko 354,368,369-370,382noiznahi 463, 472noizpait: • noizbaitnoiztik 472noiztik 195,354,405noiztik hona 476


noiztik noizera 472, 476noiztik nora 476nola 32,483nola den 484nola edo hala 492nola gerta 484nola hala 143,484,492nolabait 463, 484nolabait ere 501nolako 32,88,176,296,484nolako gisan 484nolakotzaileak 55, 130,239-240nolanahi 463, 484nolanahi ere 501nolarebait 485nolatan 483nolatsu 484nolaz 483nolazpait 485nominatiboa 330; • subjetoanon 32,478non-edo-han 482non-edo-non 482nonahi 463,480nonbait 463,471,480-481,498nondik 405nondik nora 482nongo 368,370; • gentilizoak,leku-genitiboanongura 480nontsu 99nor 32,87nor bere 100nor edo nor 92nor ere 94

57

58


nor gehiagoka 489nor izan (= duin izan) 88nora-ezean 492norabide zuzenezkoa 323,393,347noraezean 365noraino 393; • adlatibo bukatuzkoanorako 370,377 \norantz: • norabide zuzenezkoanorbait 91,95-96norbait izan (= nor izan, duin izan) 91norbera 100, 121, 156noreraino 393, 398nork berak 101nornahi 93nortzu 99noski 498nozioa 470-471

oo! 508-o atzizkia erdaratikako hitzetan(tonto...) 72-0- (-ok, -otan etab.): • hurbila (mugatzailea)objetua 38 h.

zeharkakoa 342zuzena 332,422

ohartu 429Di! 507,510Dilo 269oinetako 369-ok: • hurbila (mugatzailea)okerrago 283omen 501, 504omenka 489


on 261,267On (On Raman agurgarria) 311ondarkia 316,327,464ondo: modu adberbioa 488

maila adberbioa(anda palita .. .) 228,275-277, 296, 457,471,494ondoan 358,419,443ondoegi 488ondoen 488ondoren 419ondorik 403ondorioz 431onean 364onen 280onenean 365, 498ongÍ: izena (angia) 459

modu aditzondoa 488,490angi palita ...: • anda

ongiegi 488ongien 488onik 490ontsa 488oraidcmo 394orain 473orain aldian 473orain bertan 480orainago 473,475oraindaino 394, 397oraindik 406,473oraindik ...-ago 291oraindino 394, 473oraindrano 394oraino 394, 473oraino ...-ago 291

59

60


oraintxe 479orano 394orde 443ordean 443ordena ezmarkatua 43ordez 419,443ordinalak 209ordu 195; • orduakorduak 193,288orduan 287,361,464orduantxe 480ordutik aurrera 476oren 195ori (= berori) 77-ori (eder galantori...) 144oro 158,236,237-238orobat 492oroitu 429osaba 59,311osagarriak: aditzaren ondoren jarriak 44

adjetiboarenak 267egiturak 41ezabaketa: ikus.funtzioak 38perpausaren egituran 37 h.

oso: maila adberbioa 226,230,275,299,457,471,493zenbatzaile orokorra 238

osorik 264ostean 443ostera 374osterantzean 365,491-otan: • hurbila (mugatzailea)ote 501-502, 504otoi 511


ozta 497

p

palatalizazioa 271pare 267, 443parean 443partez 443partitiboa(-ik guztiak bilduko dira hemen) 131,323,407

ablatiboa 403adberbioetan 264,462,489,490adberbio superlatiboetan (beranduenik...) 467, 475-en bat 93eta bat 183ezer eta abarrekin konparaturik 94frakzioak (libururik erdiak.. ,) 201-ikan: ikus.ordinalekin (lehenik, bigarrenik.. ,) 212partizipioekin (nekaturik .. ,) 252,476superlatiboarekin (libururik politena .. ,) 280

partizipioa 250-254,433,489partizipio-adberbio aktiboak (esanez/esanaz) 433pasiboa 330,336patxadan 364pean 358,443perpausa: adierazpen perpausak: ikus.

aginte perpausak: ikus.baldintzako perpausak: • baldintzakbaiezko perpausak: ikus.definizioa 27egitura 36-49ezezko perpausak: ikus.ezjokatuak 28, 33galde perpausak 29,30; • galderak

61

62


harridura perpausak: ikus.jokatuak 28lokabeak 27, 28rnendekoak 27,41,44,456rnotak 27-35

perpaus ordainak 503, 508pertsona izenak: 62, 64pertsona izenordainak: • izenordainakpisatu 334piska bat: • pixka batpisua 333, 454pittin bat 234pixka bat 234, 284, 497pizar 235pleonastikoak (forma) 460plurala: aditzaren kornunztaduran: • kornunztadura:

nurneroadistributiboekin 216elkar 111galdetzaileak 99hamar urte honetan/hauetan 191-192, 202rnarka izen sintagrnan eta ondarkian 325,326, 331-332rnugatzaileetan 135predikatu osagarrian 258oro 238zenbatzaileekin 202, 220-236 passim

plus 215poliki 227, 487politiko 245portzentaiak 200posposizioak 329,335,345,358,374,419,424,431,438,453,482,

505poxi 235poz-pozik 274

ECLU-I. Caí Aurkibidea

pozaren pozez 418,432pozik 264poztu 429predeterminanteak 239predikatu osagarria 38,242,255-267,333,417

ala adberbioa? 413eta artikulua 132, 182harridura perpausetan 34partizipioa 254-tzat 447

prepositiboak 239prezioa 333, 361prolatiboa 134,446pseudopasiboa 336; • pasiboapuntua (laburpenetan) 197, 209puxka bat 234

R

-ra: distributiboak 216kasu marka: • adlatiboa=ratu 375

-ragino 393-raino 395; • adlatibo bukatuzkoa-rainoko 403-rako 347, 377-rakoan 377-rano 393-rantz: • norabide zuzenezkoa-rat 322,373; • adlatiboa-ratu (etxeratu ...) 375-rean (arean .. .) 404-ren, -rentzat etab.: • -en, -entzat etab."reproductivo-intensivas (formas)" 79

63

64


-rik: e -ik-ro 462, 476, 488

s-sa, -tsa 72sakonaren sakonean 365samar 277, 457, 494san, santa, saindu 309sarri 473sarritan 474sartu 256segur 431seiehun 160seietan, seiretan 161sekulalsekulan 361, 474sinkretismoa 318,327,341-ska 273-sko 272,460-461,475so 444sobera 275,293-294,466,494,496soizu 509sori 260sozial 245sozialista 246soziatiboa 117, 133-134,323,425,428,430, 505su 69,134,173-174,226,352subjetua 38 h., 43, 332, 421-422superlatiboa 288; e superlatibo erlatiboasuperlatibo erlatiboa 279,281,411; e-ensurtan, sutan 352; • su


T

-ta (partizipioekin) 252-253,476,490-ta- Oeku-denborazko kasu marketan) 348-352, 357taberna izenak: • denda izenak-tako (partizipioekin) 251-tar 244-245-tarik 403, 404-tasun 268-taz 323; • instrumentala-teko, -tekotan: • -tzeko, -tzekotan-ten: • -tzentenorez 361-tera, -terako, -terakoan: • -tzera, tzerako, tzerakoan-ti (ablatiboa) 404-ti (beldurti ...) 249-tik: • ablatiboa-tikako, -tiko 347,407-tikan 367 •tiki-taka 492tira 511tituluak: • izenburuak-to: (adberbioak sortzeko: ederto .. .) 462,488

(diminutiboa: zikozto) 273tokia 333tokian-tokian 482tonta 72trebe 267trenez 432tresna 430tristerik 264truk 443, 445trukean 443-tsa 72

65

66


-tsu 99,249,274,460-461,475,484,486txantxetan 365txarrean 364-txe: • -xetxiki 227txikitan 360txikitango 368txintxo 271txit 225-226, 275, 457, 493txitian-pitian 362txo! 509-txo 100,273,475,482txut! 509-tzar 273-tzat: • prolatiboa-tzear 476-tzeko 293,371-tzekotan 371-tzen/-ten 355, 366-tzenago 292-tzera 376-tzerako 377, 383-tzerakoan 376-tzu 99,168

u

uf! 510ugari 234, 235ukan 256, 447umetan 70, 360umetango 368unibertsital 246

. urean, uretan 352

•


urre (= hurbil) 481urrun 481urrundu 345urruti 481,483urteak 196urtebete: • beteurten 338, 339ustekabean 365ustetan 491ustez 431,491,492utikan 510-511

xxamar: • samar-xe 145,273,460,475,479-xeago 273-xeegi 273-xek 479 oh.-xen 479 oh.xerka 421-xet 479 oh.-xka 273-xko 272xoil 275,493xoxo 271xorta bat 234, 235xuhur 271

z

-z: • instrumentalazabal 267zail 261,267

67

68


zain 421,444,492zale 444zati 215zati galderak: • galderak-zaz 323; • instrumentalazazpi 192zazpietan, zazpiretan 161ze 296; • zerzehar 443,482zehar estiloa 507; • zehar galderakzehar galderak: • galderakzehar objetua: • objetuazeharo 275,493zehaztugabeak: • izenordainakzein: galdetzailea 32, 120,239-240

mailakatzailea harridura perpausetan 34, 296,493nor-en ordez 87-88

zein baino zain ...-ago 287zein bere 101zein eratan 484zeinen 35, 296zeinnahi 239-240zeintzu 99zelan 483zelanbaist 484zelangura 484zelanik 483zelannahi 484zenbait 119,158,191,220zenbaitzu 221zenbakaitzak eta zenbakarriak 57,66, 173, 182, 185,226,233zenbakiak 158, 160; •zenbat 32,35,221,234,285,496zenbat denboran 360,367


zenbat (eta) ...-ago 287zenbat aldiz: • zenbatetanzenbatean (adib. mila pezetatan) 354, 361zenbateko aditzondoak 493zenbatenaz 287zenbateraino 402zenbatetan (adib. askotan) 354, 360zenbatetaraino 395,398,402zenbatnahi 234zenbatzaileak: aditzonodo gisa 466, 495

beste-rekin 104izen bereziekin 65izen sintagman 55izen zenbakarri eta zenbakaitzekin 66 h.mailakatzaile gisa 270,275 h.mailakatzaileekin batera 297-298mugagabe eta mugatuarekin 130-131mugagabeak 141orokorrak 158,236-238sailkapena 130zehaztuak 158-219zehaztugabeak 158,219-236

zenbatzu 99zer: galdetzailea 32, 87, 239-240

harridura perpausetan 34, 296zera: ikus.zer edo zer 92zer ere 94zer moduz 88, 484zer-nolak, zer-nolakoak 459zer ordutan 361zera 89zerbait 91, 95-96zerbaitto 100

69

70


zerbaitzu 99zernahi 93, 239-240zero 204zero deribazioa 458zero marka 331zerok 79zeron 106zerori 79zerorren 112zertako 370,384zertako 354, 368zertan (adib. lanean) 354, 362-364zertara 354, 376zerlaraino 393,395,402zertarako 370,384zertatik 354, 405zertaz (= zergatik) 433zertsu 99zertxobait 100zertzu 99zeru 60zeu 79zeuek 79ZigoitiA 61zikozto 273zilar 269zilegi 260zinetan 365zinez 491zintzo 264-265,466zirkunstantzia 469-471zizkuan 364-zki (desohorezki...) 487-zko 241,243,304

ECLU-l. Caí Aurkíbídea

zonbait 222; • zenbaitzonbat 222; • zenbatzorigaitz 269zoriontsu 260zorri 269zorrotz 465zortzi 219zozoska 273zu 75,76,84ZuberoA 61zuek 75,77zuetara 357zuetarik 357zuhaur 79zuihauk 79zuok 77zutan 357zuzen 466

71

EGLU (eraskina)

ECLU -1 (Eraskína). Caí Aurkíbídea

A

-a bukaera(alabA...) 81,88-90,99-102, 107-108ablatiboa 80, 177absolutua 80, 153adberbioak 50,76,151-152aditza 29,34,38,51,75aditzoina 69,74adizlagunak 44adlatiboa 167adlatibo bukatuzkoa 80adlatibo soila 80,167-ai bukaera (jai ...) 81, 109-110aitzitik 28aitzurren 80aldiz 28-au bukaera (gau .. .) 81, 111-112AzkoitiA 89AzpeitiA 89

B

baitan 125baitara 81banatzailea (-ka: hamabi libera eguneka...) 58, 200BasaburuA 89bat 145bata 145batak 145batzu 146batzuak 146behintzat 28ber 136

75

76

EGLU -1 (Eraskina). Gai Aurkibidea

bera 81, 135-136beraiek 135berak 135berau 126beraz 136bere 136berok 117berori, beroriek 117, 127, 137bertan 135-136berton 136, 151bihar 152bizidunak 81,91-102BizkaiA 89

D

-dako (prolatiboa) 104datiboa 158deklinabidea 77-201denbora (hitz elkarketa) 67denbora adberbioak 51,152destinatiboa 80, 191-201deus 144DeustuA 89diptongoak 81, 109-112diskurtsuaren inguramena 43-dun 52-54

E

edozer 139egun 152-ei bukaera (sei...) 109-ekiko 51, 54


-ekilako 51, 54-ekin 81-en 55-endako 80-entzako 51-entzat 80erakusleak 126-137ergatiboa 156eritzi (oneritzi...) 75ErmuA 89errespetuzko formak 117-etaz 80etsi 75etxen 80etzi 152eurak 137eurok 117, 137euror 120ezer 139ezezkoak 35

F

funtzio egitura 25, 36-37

G

galdegaia 25,30,31 h.galdetzaileak 138-140-gana 81, 125-ganik 125-garri 74gaur 152-gaz 81

77

78


genitiboa 80, 182genitibo edutezkoa 80gerok 121geu 121gizonetan, -tara 94gu 115guhaur 121

H

haiek 128haiexek 133hala, -xe, -ko, -koxe 152halaxeko 152han 151hanpadura 45-46hantxe 152hau 126hauek 126hauexek 129hauxe 129helburua (hitz elkarketa) 68hemen 151hementxe 152heroni 120heror 120herori 120heu 120hi 114hihaur 120hiru 148hiruak 148hirurak 148hitz elkarketa 63-76


hitz ordena 15-46hola 152honela, -xe, -ko, -koxe 152honexelako 152hor 151hori 127horiek 127horiexek 131horixe 131horrela, -xe, -ko, -koxe 152horrexelako 152hortaz 127hortxe 152hura 128huraxe 81, 133hurbiUze adlatiboa 80, 171

1

ihizin 80-ikan 80inesiboa 160inesibo arkaikoa 80instrumentala 186irazkina 30 h.IruñeA 88-89iturburua (hitz elkarketa) 68izen bereziak 59-60,72 h., 83izen sintagma 21-23,79izenkia 69izenlagun deskribatzaileak 50izenondoak 21,52 h., 56 h., 67, 75 h.izenordain indartuak 35, 118-125, 129-137izenordain mugagabeak 141-144

79

80


J

justaposizioa (hitz elkarketa) 71

K

-ka 76-kako (bakarkako ...) 51-ko 49-60komitatiboa 80kopulatiboa (hitz elkarketa) 66, 75

L

laguntzailearen posizioa 34leku adberbioak 151-152leku genitiboa 164leku izenak 86-87

M

MallabíA 89mintzagaia 26 h.mintzagai egitura 25mintzagai hanpatua 28mintzagai isildua 27motibatiboa 189muga adlatiboa 80, 174mugakizuna 67mugatzailea (hitz elkarketa) 67


N

nerau 118neroni 82neu 82, 118ni 113nihaur 82, 118, 125noiz 152noizbait 152noiznahi 152nominatiboa 80non 151non nahi 151nonahi 151nonbait 151nor 138norabide zuzenezko adlatiboa 80norbait 141nornahi 143nortzu 81, 138

oobjetua 38 h.-oi (arrazoi...) 109ordena ez-markatua 37 h.ordena markatua 40-otaz 81-oz 81

p

partitiboa 80, 155partizipioa 50

81

82


PausuA 89pertsona izenak 83-85pertsona izenordainak 113-125posposizio sintagma 50prolatiboa 80,201puska 68

R

-rak (zenbakietan: hirurak.. .) 148-149-rako 80

ssoziatiboa 80, 184subjetua 38 h.sei 150

T

-tako: genitiboa (batetako ...) 57-58prolatiboa (zuretako .. .) 104

-tan 125-tara 125-tarik 125-tikan 80-tzako 51-tzat 80

u-ui (ipui .. .) 109


z

zati 68zebok 125zeboni 125zein 140zeina, zeinak 140zeintzu 140zenbait 147zenbaitzu 147zenbat 147zenbatzaileak 56 h., 145-150zer 139zera 139zerbait 142zernahi 143zerok 124-125zeror 123zerori 123zertaz (hitz elkarketa) 67zertzu 81, 139zeu 123zeuek 124zeurok 125ZigoitiA 89zu 115zuek 116zuhaur 123zuihauek 124-125

83

EGLU II

EGLU-II. Gai Aurkibidea

A

-a (galdezkoa) 485,486,498-501ablatiboa 104absolutua 100adberbioa 475-478aditu 103aditz bakunak 24,39,43aditz bereziak 153-164aditz elkartuak 24, 43-46aditz erroa 27aditz izena 29, 35-36, 67, 97-109; • -tzea, -tzeko, -tzen, -tzeraetab.aditz rnodalak 502 h.aditz rnotak 24, 39-64aditz rnultzoa 23 h., 483-516aditz oina 26,67-77,352aditz sailak 47-64aditzea dut 471adizki ez jokatuak 26-30,65-109adizki jokatuak 30-32, 111-152,397-482,498-516adizki perifrastikoak 30,111-146,355-357,372,489adizki sernisintetikoak (ekartzak, uztazu .. .) 362adizki sintetikoak: • adizki trinkoakadizki trinkoak 32,147-152

aginte adizkiak 352, 354aginte adizkien paradigmak 358-365ahal -ekin 461aspektu puntuala 406ba- aurrizkiarekin 489baldintzazko adizkiak 370eta aditz bereziak 155 h.eta ari izan 439-440

87

88

EGLU-Il. Gai Aurkibidea

eta perifrastikoak 113-114ahí -rekin 463paradigmak 221-347partikula modalekin (amen, ate, aL.) 503, 504, 507perpausaren hasieran ba- gabe 494-495

adjetiboa 81adlatiboa 104adlatibo bukatuzkoa 106afaldu 49aginduak 68,392,418,422-3,471; • aginte adizkiak, zeharaginduakaginean, aginik 481aginte adizkiak (agintekera) 33,349-365,404,422-423,467ahal (tasuna: +ahal, -ahal) 134ahal: (ahalezkoa) 35,377,429,430,455-461,486,502-504

(desirazkoa) 502,504(galdezkoa): • al

ahala 76,90ahalezkoa 413,415,429,502ahalko 459,503-504ahantzi: • ahaztuahaztu 48, 104aitzin 75, 90al 455-456,486,498,501-516ala 74, 499, 506albait- 353aldegin 45alegiazkoa 131,370 h., 379-383, 404-405,426-429,432-434alokutiboa 136, 385-395amaitutzat 82apodosia 369arau 75,90arazi: • erazleakariizan 34, 101, 103, 156-159, 161,408,437-440


ari du 49, 438ariaz 87ariko 158aritu 158arituko 158aritzen 158-arren 91; • -tzearrenarte 75,90artikulua 74,82artino 90artio 75,90asmoa 469aspektua 30, 113, 114 h:, 403, 404, 406-412

aditz berezietan 155 h.aditz modalak 503,504aditz trinkoetan 149aginte adizkiak 352eta tempusa 126

aspektugabea 120,404,415atertu du (eguraldia) 49aspektu komunztadura 93atxeki, atxiki: erabilerak 103, 149,409

paradigmak 252-au (kantau etab.) 117aurretik 90azentua 509

B

ba-: (baiezkoa) 471-472,486,488-497,508,509(baldintzazkoa) 33,369 h., 418, 420, 422, 423, 426-7, 428,511

ba-...ere 378ba(da) 493

89

90

EGLU-lI. Gai Aurkibidea

BADADIIBADEZA 375-376, 377, 422bai 490baiedo 506baia? 500baietz 93bailez galderak 513baiezpena 488-497BAILETORREN 426baimena 421baino lehen 91bait 511bait... -en: • BAILETORRENbakunak (aditz motak): • aditz bakunakbaldin 369baldintzazko adizkiak 33,367-383;

• ba- (baldintzazkoa), BALEDIIBALEZA,BALETOR,

-TU (IZAN) BALITZIBALU, -TUKOBALITZIBALU,

-TZEN BALITZIBALUbaldintzazko balioa 105, 107, 501baldintzazko perpausak 369BALEDIIBALEZA 381,427,429BALETOR 370-372, 404-405balio ukan 48,50,99, 162baliteke, balezake 378batera 92, 102bazkaldu 49, 57begiratu: erabilerak 49, 57

izen gisa 85-86behar ukan 35,89, 161,374,406,433,448-453,502-503behar nuke 433beharbidean 90beharko 453

ECLU-II. Caí Aurkíbídea

beharra ( eta beharrik) 35, 100,454beharrean, beharrik (= -tzear) 481berezkoak (aditz motak) 24,39berorika 353-354berrí 503,507-508bezain fite 91bezain laster 91bezain sarrí 91bezala 91bide 453,486,487,494,501-516bitartean 90bizi 84biziizan 160,161,406bizitzen da 161 oh.borondatezko aditzak 422bortxaz 87burua (neure...) 55-56burutua 115,404,405-406,411,458; • perfektuaburutu berria 471

econsecutio temporum: • denbora egokiera

D

d- (adizkien marka) 135, 139, 140, 142DADIN/DEZAN, DADILA/DEZALA 423, 456-457DADINEAN/DEZANEAN etab. 423daiteke eta dateke 134 h.DATTElCE/DEZAlCE 136,377-378,415,430,433-434,455,457datiboa 101; • NORI sintagmaDATOR 155 h., 370-372, 405, 406 h., 411, 417, 419DATORlCE 151,415,429

91

92

EGLU-JI. Gai Aurkibidea

-de pluralgilea 144debekua 453deika 158deiktikotasuna: • deixiadeitu 49,57deixia 400,402denbora 124 h., 399, 403, 404, 416denbora egokiera 369,426denbora erlazioa 402denborazko balioa 105, 107,501,514desira 502,512-514destinatiboa 106didaskaliak 72dimititu 49distiratu 49dita(i)ke 135dizula (Jainkoak dizula egun on!) 365doinua 498,499,513-du 116dugun (edan, etab.) 365duke 134 h.

E

-e- pluralgilea 141-143, 144ebaki 224ebentuala 371,373 h., 418, 420,423ebilki 150edan (izen gisa) 85edasi 223,410*edin: erabilera 118-119,351,409,456; • laguntzaileak

paradigrnak 31,170,355edo 74,503,505-506eduki: agintekera 363


erabilerak 101, 106, 149,409,454,470,471-472,477-481paradigmak 264

*edun: laguntzaile gisa 118-119, 149; • ukan, laguntzaileakparadigmak 31, 182

egiantza 502,514egibalioa 486,468egiguk 362egin: aditz elkartuak 44

agintekera 363egiten du (eguraldia) 49erabilerak 35,86,93-94,409-410,467,471laguntzaile gisa 31, 118, 121, 123-124

egiteko 107egoki 150egon: agintekera 359

alokutiboa 393ez dagoela zetan ikaratu... 74paradigmak 228perifrasi multzoetan 34,35, 101, 103, 106,440,441,454,468-469,472,474-477,481trinkoa 149,409

eguraldia 49ei 486,501-516ekarki 150ekarri: agintekera 364

erabilera 149, 409paradigmak 272

ekartzak 362ekin: agintekera 359elkar 55-56elkartuak (aditz motak): • aditz elkartuakemadazu 362eman: aditz elkartuak 44

trinko gisa 409

93

94

ECLU-Il. Caí Aurkíbídea

-en (geroaren marka) 116entzun: erabilerak 57, 103, 410, 419

paradigmak 308entzutea daukat 471eragon 223erakutsi: trinko gisa 410erabilera 113erabili: paradigmak 280

trinko gisa 409erabilki 150eragilea 41,60 h.eragin: • erazleakeragon 409,442-443erahazi 224erakustak 362eramaki 150eraman: erabilerak 35, 149,409,465-466

paradigmak 286erasi 223,409,410eratorriak (aditz motak) 24eratzan 224erauntsi 84,410,442-443erautsi 224, 409erazi: • erazleakerazleak 25,41-43,52,56,60 h., 77erazo: • erazleakerdu 365ere 91,503,505,506-507ergatiboa 99, 121,474erion: paradigmak 256eritzi: erabilera 409

paradigmak 312-eritzi 43

ECLU-Il. Cai Aurkibidea

eroan erabilerak 465-466trinko gisa 409

erori 223erosi 149, 224erlatiboak 88, 493eroan: paradigmak 294erran: paradigmak 316erraz 100erreala (baldintza) 371,373-379errefrauak 69,73erreguak 471erregutu 422erregistroak 388 h.errepikakorra (aspektu) 407,418,419,424,479esakerak 93esan: erabilera 149

izen gisa 84-85esapideak 69,75esateko 107eskatu 422eskertu 57eta 75,90,506-etan (pentsetan etab.) 117ete 516etorkizuna: • geroaldiaetorri: agintekera 360

alokutiboa 393-4erabilera 149,409paradigmak 234

etsi 224-etsi 43etzan: paradigmak 258, 409eutsi: agintekera 362

erabilera perifrastikoa 442-443

95

96


laguntzaile gisa 31, 118, 121, 123,409,410existitu 49ez 486,488-497,508,509ez da? 499ez edo 506eza? 500ezagutu: erabilera 419-420

paradigmak 149, 320trinko gisa 410

*ezan: erabilera 118-119,456,351; • laguntzaileakparadigmak 31,190,356

ezburutua 115,117,404,410,459ezetz 93ezezpena (ukapena) 423,430,455-456,488-497,504,505,516ezin 35,44,76,86,377-378,430,461,488,489,493-494,502-503ezina 472ezinezko ondorio hipotetikoa: • ondorio irrealaezta?: • ez da?

F

faltan 90fokalizazioa 71forma eta erabilera 113funtzionatu 49

G

gabe 91gain 102-103gainera 102gaitasuna (burutzeko ahala) 430,433,472gaitz 100galdegaia 489,490,495,509


galdegai hanpatua 491galdegin 512galderak 108,392,498 h.; • zati galderakgaldera erretorikoak 68, 501, 513galdutzat 82-gale 447-gatik 91; • -tzeagatikgei ukan 34, 444 h.genitiboa 102,455gero 92, 102geroa (-TUKO) eta geroaldia 113, 115, 116, 125-126, 421

aditz berezietan (nahiko du ...) 155 h.aditz modalekin 447-448ahal geroarekin desira adierazteko 513ahal -ekin (ahalko etab.) 459-460baldintzetan (etorriko bada...) 374behar geroaldia adierazteko 452-453eta deixia 401ezin -ekin 494hurren/hurran/hullan 482-ke -dunak (datorke ...) 151,416-417; ikus.menturazko balioa (= segur asko) 412,421oraina geroaldiaren esanahiarekin 31, 405, 418, 420tempusak vs. denborak 404-tzeko izan/egon 468-470-tzera egon 468-tzera joan 467

geroz(tik) 92gertagarria (baldintza): • ebentuala"gnomiques" 418goazen 418gogo ukan 34, 89, 444 h.gogoratu 419gosaldu 49

97

98


gura ukan 34, 89, 159, 444 h., 502-503guraen ukan 448gurago ukan 161 oh., 448gurako (gura -ren geroa) 447-448gustatu 419

H

harremanak 76, 84, 87harridura perpausak 68, 108,392,493,516harritzeko 468hartu: aditz elkartuak 44hartu-emanak: • harremanakhasi: erabilerak 103

hasi du (eguraldia) 49hasiera 467hasteko 469haugi 365hauteman 103hautuzko perpausak 74helburua 104, 107heldu 164helduki 150hi 391hika 388hil 51 h.hipotesiak: • baldintzazko adizkiak, b. balioa, b. perpausakhirugarren pertsona 142hitz egin 45hurren, hurran, hullan (= burutzear) 482, 503, 507-508huts 87huts egin 46


1

-i (partizipioen marka) 116ibili: agintekera 360

erabilerak 34, 103, 149, 157,409,441,442paradigmak 240

ibilki 150idazu 365idoki 224iduri 163igaran, igaro 225, 410igo 57igon: • igoigorri 224iguzu 365ihardetsi 224iharduki: paradigmak 332

trinko gisa 410ihardun: erabilerak 34, 103, 149,409,440

paradigmak 328ikasi 48, 103ikusi: erabilerak 55, 103,409,419

paradigmak 336ikusteko 469ikutu 57ikuzi 224imini 224in (= eman) 224, 365indazu 365inesiboa 103, 157-158inkoatiboak 25, 52, 56inotsi 409inperatiboa: • aginduak, aginte adizkiakinpertsonalak 51 h., 63,450,472

99

100


instrumentala 92, 102, 157-158, 474-475interesatu 419intonazioa: • doinua*io (diot, nioen ...): erabilera 409

paradigmak 298ipini 224iragan, irago 225,410iragana 113, 125, 127-129,404, 424-426,430-431iraganaldia 31, 125-126,401,405-406,420,424,430iraganaldiko baldintza irrealak 379iragankortasuna 47 h., 439, 440, 441, 442, 445, 447, 449-450, 463,470,471,473,474,478,480,481irakin 49, 409iraun: agintekera 364

erabilerak 48, 409paradigmak 340

*iro(n) 31, 118, 121, 123, 409irten 57irudi: agintekera 364

erabilerak 93-94, 409paradigmak 344

-it- pluralgilea 143-iten (izaiten etab.) 117itzuli 84izan: • laguntzaileak, ukan

aditz elkartuak 44,46, 159 h.aditz trinko gisa 409agintekera 361alegiazko burutuan (etorri izan bazina ...) 428alokutiboa 393badate zeh alha 73-74hiru izan diferen te 119inesiboarekin 103izen gisa 86


laguntzaile gisa 118-119, 122-124, 149paradigmak 168partizipioarekin 474-481perifrasi multzoetan 106,441,446,451-452,464,468-469,

472izeki 223izen sintagma 23,81

J

jaiki 223jaitsi 224jakin: agintekera 365

erabilerak 47,48, 103, 149,409,420paradigmak 304

jantzi 56, 447jardun: • ihardunjario/jarin/jariatu 149,409jarraiki: erabilera 149,409

paradigmak 260jarraikorra (aspektu) 407,418,420,424,473jarraitu: trinko gisa 409jaugin (jaurin) 225, 365, 409joaki 150joan: agintekera 361

alokutiboa 394erabilerak 35, 104, 149,409,465,467,473paradigmak 246

joan-etorriak 84, 87joateko 107jokatu gabeko perpausak 88 h.jostetan 158

101

102


K

-ka 157-158kausazkoak 108kausazko balioa 107ke-dun adizkiak 130, 135, 151,353,370,377-378,404,413-417,

429-434-ketu (etarriketu da) 464-ki aditz puntukarietan (¡"baki etab.) 149-150-ka: geroaren marka 116; • -TUKO

partizipioekin (-ikaka, -ika, -taka) 88;· -TURIKAKO, TURIKO,

-TUTAKOkodatze unea 400komeni izan 163,406,422komunztadura: tempusena: • denbora egokiera

pertsonena 139-140,445,449,468,470,474-475,476konpletiboa 106,425kontakizunak 70konturatu 419kontzesiboa 91koordinazioa 108,491-492,499,506,507kurritu 49

L

L- (adizkietan) 135, 140, 142-la 422,512lagundu 49,57, 103, 104-105laguntzaileak 30-31,117-124,165-219,393-395,409laguntzailearen ezabaketa 94lan egin 45lanean 158LEDIN/LEZAN, LEDILA/LEZALA 428


legi (lei) 429leike 123-124leku genitiboa 106lekuan 90-LETOR 131-133,426; • BALETORLETORKE 131-133,415,432LETORREN 426LITElCEILE2J1lCE 136,381,415,433luzatu du (eguraldia) 49

M

maitatu 162maite ukan 162maiztasuna: • errepikakorramendeko perpausak 88 h., 421, 426, 493, 511mendekotasun markak 421,426,429menturazkoa 134,412,413,421,425,429,430,431merezi ukan 50mintzatu 164mintzo izan 164modaltasuna 502modismoak 94modua 30, 114, 121-124, 134-138,151,351,403,404,413-417,421mugagabea<aspektu) 408,418,419,424munta ukan 99

N

-n: aditz oin eta partizipioen atzizkia 115iraganaren marka 133lehen pertsonako inperatiboetan: goazen 418mendekotasun marka 421-422

nahi ukan 34,89, lOO, 159,422,433,444 h., 502-503

103

104


nahi nuke 433nahiago ukan 161 oh., 448nahien ukan 448nahikatu 160nahiko (nahi -ren geroa) 160,447-448nahiz (eta) 91-nean 418,420,423negarrez 158neke 100nekez 488,489nika? 499-500NOR, NOR-NORK, NOR-NORI, NOR-NORI-NORK motakoaditzak 25-26,47 h.; • iragankortasuna, pertsona markakNOR izuna 48NORI 58 h., 447, 451

o-0- (datiboaren 3. pertsona marka) 143obligazioa 469,470ohartu 419ohi 35,462, 503-505ohitu 103ohitura (ohizkotasuna) 462-466, 504-505omen 486, 501-516omen (izen gisa), omenka 515ondoan 75ondoren 90ondorio hipotetikoa 413,415,432,433ondorio irreala 380,426,430,431optatiboa 418oraín 400, 401oraina 125-126,404,417-423orainaldia 125-126, 401, 421


ordez 90ordu 75,90orduan 400, 401orduko 90orogal 76orohar 76ostean 90ote 486,498-500,501-516

p

partikulak 36partikula rnodalak 501-516partitiboa 74,91,472partizipioa 28,36,67,69,76,81-94, 115-116,352,473-480; • -TUpasiboa 474; • inpertsonalapentsatu 419perfektua (aspektua) 411,424-425,471,478-480; • burutuaperifrasi rnuUzoak 34, 114, 435-482perpaus elkartuak 93perpaus koordinatuak 72perpauslokabeak 68perpaus txertatuak 73pertsona 30, 114, 121-124, 139-146, 152,423pertsona rnarkak 139, 141-142pisatu 48pluralgileak (plural rnarkak) 139, 141, 143-146posibilitatea 430,433posposizioak 75, 90potentziala: • ahalezkoapredikatu osagarria 82, 89protasia 369puntukaria (puntuala) 149, 155 h., 404, 406,438-439,441

105

106


R-ra ala -ratu 40-ra-: • erazleak-ratu 40

ssail aldaketak 51salerospenak 76saltoka 158sar-atera 77sarrerazi 52soziatiboa 103subjetoa 438,439~0,468,474-475

subjuntiboa 137,138,354,392,422,423,426subjuntibo zaharra 138,418subordinazio markak: • mendekotasun markaksusmoa 502,515-516

T

-ta(ko): • -TUTA(KO)-te pluralgilea 141, 143, 144-tea, -tean, -teko etab.: • -TZEA etab.tempusa 30, 114, 115, 121-133, 150, 353, 399,403,404-406tituluak 94, 108-111 24,40,116,444,449,454,458,459,462,464,505,507; •

partizipioa-TU (IZAN) BALITZIBALU 375,379-380,404-405,428-111 DAIDU 125, 127 h., 373, 420-TU DATEKEIDUKE 414,429-TU LITZATEKEILUKE 380,415,432-TU ZATEKEENIZUKEEN 380,414,415,431-TU ZENIZUEN 127 h., 375, 379, 420, 424

ECLU-II. Cai Aurkibidea

-TUA(K) 82,89,90-TUAGATIK 91-TUAREN 109-TUAZ 92,109,473-TUaz batera 92-TUKO 116-117,459-TUKO BALITZIBALU 379,380,427,429-TUKO DAIDU 155,374,411,413,421-TUKO DATEKEIDUKE 414,429-TUKO LITZATEKEILUKE 136,415,432,433-TUKO ZATEKEENIZUKEEN 380,413,414,415,431-TUKO ZENIZUEN lIS, 127,375,380,413,415,425,430,431-turen 116-turenko 116-117-TURIK 82,89,90,91-92-TURIKAKO 88-TURIKO 88-TUTA 92-TUTAKO 88-tuten 117-TUTZAT 82-TUZ 92,473-TUz gero 92-tza- pluralgilea 139, 143-tzat 82-TZEA 36, lOO, 104, 108, 109,445,449,471-TZEAGATIK 108-TZEAK 50, 99-TZEAN 104-TZEAR 480-481-TZEAREKIN 103-TZEAREN 102, 109-TZEARI 101,439,468-TZEARREN 108

107

108


-TZEAZ 102-103, 109-~E1C<J 35,106-107,454,468-470-TZE1C<JA 106-107-TZE1C<JTAN 107-TZE1C<J(T)Z 107-TZE1C<JTZAT 107-TZEN 35,36,100,103-104,105,108,117,437-443,459,462-463,

464,466-467,473,505-TZEN BALITZIBALU 379,380-381,427,429-TZEN DAIDU 155 h., 373-374, 405, 407 h., 410-411,419-TZEN DATE1CEIDU1CE 413,414,429-TZEN LITZATE1CEILU1CE 432-TZEN ZATE1CEENIZU1CEEN 413,414-TZEN ZENIZUEN 375,410-412,424-TZEN ZATE1CEENIZU1CEEN 431-TZER 480-481-TZERA, -TZERAT 35,75,104-106,439,466-468-TZERAIN<J 106-TZERAIN<J1C<J 106-TZERAIN<J1C<JAN 106-TZERA1C<J 105-TZERA1C<JAN 105-TZERI1C 36,100,471-472-~ETI1C 104-~EZ 102

uukan: • *edun

aditz elkartuak 44, 159 h.alegiazko burutuan (jakin izan bazenu .. .) 428badugu zer pentsa... 73-74*edun vs. dut (ukan) 83, 122laguntzailea vs. nagusia 119


perifrasi multzoetan 106,445,451-452,470,471-472,477481trinko gisa 409

ukapena: • ezezpenaukitu: izen gisa 85ulertu 419urten: • irtenusatu 103uste ukan 89, 163utzi 57, 103, 104-105uztazu 362

xxuka 388

z

z- (adizkien marka) 135, 140, 142-z- pluralgilea 143zalantza 498,502,506,512,514,515-516-zale 447zati galderak 498, 500zauri, zaurizte 365ZEDINIZEZAN, ZEDlLAIZEZALA 376-377, 426, 428zehar aginduak 107,422zehar galderak 73, 500zer gerta ere 75zeregin(ak) 87zertan 437ZETORKEEN 416,430ZETORREN 370-372,406 h., 410-412, 424zirkunstantzialak 90, 108ZITEKEENIZEZAKEEN 378,415,432

109

110


ziurtasun neurria 486, 498, 501-503-z-ki- pluralgilea 143zu eta zuek 141-ztatu 40-z-te 141zuka 388

Liburu hau1988.eko Abenduaren 3an,

Franzisko Xabier,euskararen zaindariaren egunean

argitaratua duzu.

EUSKAL GRAMATIKA. (GAI AURKIBIDEA) - euskaltzaindia.eus · adbersatiboak 437 adibidez 386,431,491...

Documents

Transcript of EUSKAL GRAMATIKA. (GAI AURKIBIDEA) - euskaltzaindia.eus · adbersatiboak 437 adibidez 386,431,491...