EUSKAL GAZTERIA, POLITIKA ETA ABERTZALETASUNAAzken urteotan jazotako zenbait gertakarik eta faktorek...

22
ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019 PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019 EUSKAL GAZTERIA, POLITIKA ETA ABERTZALETASUNA Markel Aranburu Bartau Laburpena Nolako jarrera dute euskal gazteek politikarekiko? Datozen belaunaldiek eutsiko al diote aurrekoen konpromiso politikoari? Euskal nazioaren aldarrikapena bizirik mantentzeko gai izango dira? Edo, kontrara, mundu globalizatuaren testuinguruan desagertu egingo dira Euskal Herriaren adierazgarri nagusiak? Azken urteotan jazotako zenbait gertakarik eta faktorek jarduera politikoaren irudia zikindu egin dutela eta, ondorioz, gazte jendea politikatik aldendu egin da. Aintzat hartu behar dugu, ordea, herri, nazio edota gizarteek beren ibilbidea diseinatu eta bidean aurrera egiteko tresna ezinbesteko dutela politika. Herria eraikitzen dutenak, zalantzarik gabe, herritarren jarduera sozial, ekonomiko, zientifiko eta kulturala dira, baina jarduera politikoa dugu indar hori guztion ongizate bihurtzeko tresna. Eta politika demokratikoak, ezinbestean, herriaren parte hartzea eta konpromisoa eskatzen ditu.

Transcript of EUSKAL GAZTERIA, POLITIKA ETA ABERTZALETASUNAAzken urteotan jazotako zenbait gertakarik eta faktorek...

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    EUSKAL GAZTERIA, POLITIKA ETA ABERTZALETASUNA

    Markel Aranburu Bartau

    Laburpena

    Nolako jarrera dute euskal gazteek politikarekiko? Datozen belaunaldiek eutsiko

    al diote aurrekoen konpromiso politikoari? Euskal nazioaren aldarrikapena bizirik

    mantentzeko gai izango dira? Edo, kontrara, mundu globalizatuaren testuinguruan

    desagertu egingo dira Euskal Herriaren adierazgarri nagusiak?

    Azken urteotan jazotako zenbait gertakarik eta faktorek jarduera politikoaren irudia

    zikindu egin dutela eta, ondorioz, gazte jendea politikatik aldendu egin da. Aintzat hartu

    behar dugu, ordea, herri, nazio edota gizarteek beren ibilbidea diseinatu eta bidean

    aurrera egiteko tresna ezinbesteko dutela politika. Herria eraikitzen dutenak, zalantzarik

    gabe, herritarren jarduera sozial, ekonomiko, zientifiko eta kulturala dira, baina jarduera

    politikoa dugu indar hori guztion ongizate bihurtzeko tresna. Eta politika demokratikoak,

    ezinbestean, herriaren parte hartzea eta konpromisoa eskatzen ditu.

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    2

    “Euskara da gure erakundeetatik lehena. Hura gabe, euskal arima desagertua izango

    zen, nazioen artean urturik. Bizitza kolektiboa zor diogu eta, gainera, euskaldunok

    kultura unibertsalari egin diezaiokegun ekarpenik onena da.”

    Manuel Irujo Ollo

    (Erbestean,1945)

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    3

    SARRERA

    Nolakoa izango da Euskal Herria 2050.urtean? Zein egoera politiko, ekonomiko,

    sozial eta kultural biziko dugu euskaldunok hemendik 30 urtera? Zenbateraino aldatuko

    da Europa? Eta Mundua?

    Galdera potoloak dira, zinez, eta ez dugu horien erantzunak emango dizkigun

    kristalezko bolarik. Aitzitik, noizean behin erakargarri bezain beharrezkoa izaten da, gaur

    egun eskuragarri dugun informazioa kontuan izanik, etorkizuneranzko hausnarketa bat

    egitea. Ez, baina, igarle edo azti zaletasuna dugulako; baizik eta, gogoeta egitea, gerta

    daitezkeenaz jabetzea eta gustatuko litzaizkigukeenak amestea beti gertatzen delako

    baliagarri.

    Datozen lerrotan, gehienbat, politikaz arituko gara. Jarduera politikoaren

    garrantziaz. Etorkizunaz eta euskal gazteriaz. Horien guztien arteko loturei erreparatuko

    diegu eta saiatuko gara, behinik behin, politikagintzak atzo, gaur eta ―bereziki―

    biharko egunean izango duen garrantzia azpimarratzen.

    Euskal Herriaren bilakaera historiko osoan, baina bereziki azken mendean,

    politikak eta euskal nortasunaren aldarrikapenak protagonismo handia izan du gure

    gizartean. Gurearen nazio izaera defendatzen eta, era batera edo bestera, euskal

    ezaugarri politiko, ekonomiko, sozial eta kulturalak bizirik mantentzeko ahaleginean

    eman dituzte azken hamarkada luzeak hainbat eta hainbat pertsona eta taldek. Egungo

    euskal autogobernua osatzen duten elementuak dira eginahal horien adierazle eta fruitu

    nagusi, esate baterako; euskal erakunde politikoak, Kontzertu eta Hitzarmen

    Ekonomikoak, zerbitzu publiko gehienez hornitzen gaituzten administrazioak, euskara

    eta euskal kultura berpizteko ekimenak, eta abar.

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    4

    Jakin badakigu azken urteotan jazotako zenbait gertakarik eta faktorek jarduera

    politikoaren irudia zikindu egin dutela ―horietako batzuk jarraian aztertuko ditugu―

    eta, ondorioz, gazte jendea politikatik aldendu egin dela. Aintzat hartu behar dugu,

    ordea, herri, nazio edota gizarteek beren ibilbidea diseinatu eta bidean aurrera egiteko

    tresna ezinbesteko dutela politika. Herria eraikitzen dutenak, zalantzarik gabe,

    herritarren jarduera sozial, ekonomiko, zientifiko eta kulturala dira, baina jarduera

    politikoa dugu indar hori guztion ongizate bihurtzeko tresna. Eta politika demokratikoak,

    ezinbestean, herriaren parte hartzea eta konpromisoa eskatzen ditu.

    Zentzu horretan, gure buruari egiten dizkiogun zenbait galdera—eta idazki

    honen gaia bideratzen dutenak— honakoak dira: Nolako jarrera (izango) dute euskal

    gazteek politikarekiko? Datozen belaunaldiek eutsiko al diote aurrekoen konpromiso

    politikoari? Euskal nazioaren aldarrikapena bizirik mantentzeko gai izango dira? Edo,

    kontrara, mundu globalizatuaren testuinguruan desagertu egingo dira Euskal Herriaren

    adierazgarri nagusiak?

    I. GAUR EGUNGO EGOERA

    Orain dela 40 urte ezarri zen gurean erregimen politiko demokratikoa. Ezaguna

    da demokrazia batean herritarrak direla, botoaren bidez, beren ordezkari eta agintariak

    aukeratzen dituztenak. Horretaz gain, politikan parte hartzeko modu ugari daude;

    besteak beste, erakundeei eskakizunak luzatu, zuzenean edo komunikabideen bidez

    iritzi eta proposamenak helarazi, manifestaldi publikoetan desadostasunak agertu, lege-

    proposamenak aurkeztu, erakunde politikoetako kide izan, etab. Azken batean, sistema

    demokratikoak gizartearen partehartzea behar du nahitaez, jomugatzat dituen

    zuzentasuna eta berdintasuna lortu ahal izateko.

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    5

    Ezagunak diren inguruabar historiko eta politikoen ondorioz, euskal gizartea

    orokorrean, eta gazteria bereziki, oso aktibo izan dira politikoki azken berrogei urteetan.

    Frankoren diktadura amaitu ondoren, urte luzez “aldarrikapen egoeran” mantendu den

    gizartea da gurea. Aurrerago ikusiko den bezala, ordea, bizitako indarkeriaren

    inguruabarrak ere erabat baldintzatu du gizartearen garapen demokratiko eta parte-

    hartzailea.

    Dena den, azken urteotan argitaratu diren ikerketa eta inkesta ugarik diotenez,

    euskal gizartean, oro har, politikarekiko aldentze-sentimendu sakona dago eta

    fenomeno hori are nabarmenagoa da gazteen artean. Zeintzuk dira, ba, sentimendu

    horren arrazoiak eta zein ondorio dakartza? Galdera horiei erantzun sendo bat emateko,

    ezinbestekoa da gazte jendeak (16 eta 29 urte tartean direnak, alegia) politikarekiko

    duen irudipena aztertzea.

    Gazteen ikuspegiari hurbilketa egiteko, lehenik eta behin, politika-zientzietan

    aditu direnen baieztapen batzuk jasoko ditugu. Ikusiko dugun bezala, gazteen jarreraren

    gainean joera kontrajarriak azaltzen dira.

    Alde batetik:

    – Demokrazia da euskal gazteen erregimen politiko onartu eta gustukoena, alde

    handiz. Orobat, helduek baino gehiago sinesten dute gazteek erregimen

    demokratikoaren legitimitate eta zuzentasunean.

    – Orokorrean, gazteek uste dute goi-mailako ahalmen eta eskumen politikoa dutela,

    hots, arazo publikoak identifikatu eta auzi politikoak ulertzeko gaitasuna.

    – Oso gazte gutxi dira erakunde politikoetako kide. Ostera, ez-ohiko parte-hartze

    politikoa, hots, protesta ekintza eta kontsumo politikoa, helduetan baino maizago

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    6

    ematen da gazteen artean. Honi lotuta, hain zuzen ere, Internet eta sare sozialen

    garrantzia nabaria da —aurrerago aipatuko dugun bezala—.

    Bestetik:

    – Hauteskunde-prozesuetan gazteek helduek baino gutxiago hartzen dute parte —

    batez beste, 30 puntu gutxiago—.

    – Gazte jendeak politika instituzionala oso urrun hautematen du. Adibidez, ohiko

    agenda politikoarekiko interes eza azaltzen dute eta, oro har, uste dute erakunde

    eta alderdi politikoek ez dituztela haien eskariak modu egokian erantzuten. Halaber,

    alderdi eta lider politikoen gaineko iritzia negatiboa da. Puntu horretan bat egiten

    dute helduen iritziarekin.

    – Era berean, gazteek berariaz edo modu inplizituan ohiko zentzu politikoa duten

    elementuetatik aldentzeko joera dute.

    Goiko adierazleei erreparatuta, ondoriozta dezakegu egungo euskal gazteriak

    politika tradizionalarekiko eszeptizismoa azaltzen duela eta, beraz, parte-hartzeko

    modu berriak praktikan jartzen dituela. Jarrera hori, giza-balore eta arauen

    errespetuarekin batera, gazte europarrek agertzen dutenaren oso antzekoa da.

    II. GAZTEAK POLITIKATIK ALDENTZEAREN ARRAZOIAK

    Politika tradizionalarekiko aldentze-fenomenoa identifikatu ondoren, atal

    honetan egoera horren zergatiak aztertuko ditugu. Horretarako, ezer baino lehen, aditu

    gehienek fenomeno sozialei buruz azpimarratzen duten inguruabarra komentatzea

    komeni da: fenomeno konplexuak direla, faktore ugarik aldarazten dituztela eta behin

    baino gehiagotan eragileen arteko kontraesana gertatzen dela, alegia. Nolanahi ere,

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    7

    honakoak dira, ikertzaileen esanetan, gazteak ohiko politikatik urruntzea eragin duten

    faktore nagusiak:

    1. Ideologia-ezaren fenomenoa. Egungo munduan, antza, ideologia zehatzik gabeko

    gizarteak eratzen ari dira. Epe motzera pentsatutako proiektu politiko sinpleak dira

    nagusi, etorkizunerako asmorik gabekoak, alegia. Ideologia, hau da, giza-taldean

    sustraituta dauden uste eta ideia politiko sendoak, ezabatu egin dira aspaldion. Izan ere,

    erreferente ideologikoen gabeziak politikarekiko konpromisoaren galera dakar, besteak

    beste, ez delako jomuga bezala etorkizun itxaropentsurik iragartzen.

    Gazteak merkatuaren, alderdi politikoen eta komunikabideen bezero edo

    kontsumitzaile bilakatzen dira soilik. Politika isilpean gauzatzen dela dirudi eta, halatan,

    herritarrek ez diote jaramonik egiten. Ondorio bezala, gizarte despolitizatuak eratzen

    dira, hots, balore politiko, amets edota utopiarik gabe bizi direnak.

    2. Politikak gizartea eraldatzeko gaitasuna galdu du, askoren ustez. Nork du boterea?

    Zeintzuk dira politika, ekonomia eta gizartearen patua erabakitzen dutenak? Mingarria

    da galdera horiei erantzuna bilatzea. Tamalez, badirudi gaitasun hori ez dagoela

    herritarren esku eta hautetsitako ordezkari politikoak ez ezik, merkatuak, korporazio

    multinazionalak eta kasuan-kasuko gutxiengo baten interesak direla benetako

    boterearen jabe. Herritarren bizitzan oinarrizko garrantzia duten erabakiak ez ei dira

    parlamentu edo gobernu-batzarretatik irteten. Beste botere-gune batzuetan hartzen

    dira. Alegia, demokratikoki aukeratuak izan ez diren erakunde pribatuek larregi

    baldintzatzen dituzte erabaki horiek eta, jakina, herritarrek ez diete kontuak eskatu ahal

    izateko edota, hautespen berri baten bidez, horiek deuseztatzeko aukerarik. Egoera

    horretan, herritarrek, eta gazteak barne, zinez uste dute politikariek ez dituztela beren

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    8

    arazo eta kezkak konponduko, hots, ordezkari eta erakunde demokratikoak ez direla

    gizabanakoen beharrei erantzun egokia emateko gai.

    3. Indibidualismoa goraipatu eta kolektiboa denari ospea kentzeko joera. Gazteak

    proiektu kolektiborik gabe bizi dira, banakako egitasmoak dituzte soilik. Arazo horren

    jatorria, besteak beste, emantzipazioaren etengabeko atzerapenean dago, bada,

    gazteek autonomia lortu ahal izateko, beren banakako bizi-proiektuan jartzen dute

    arreta osoa, urte luzez. Hortaz, gai kolektiboetan (politikan, adibidez) arreta eskasa

    jartzen dute. Eguneroko kezka indibidualak dira protagonista nagusi haien bizitzetan eta

    gainerako denbora, batik bat, kontsumitzen eta aisialdian ematen dute.

    4. Krisialdi ekonomikoaren ondorio zuzenak: gazteen langabezia-tasa kezkagarria eta

    lan-baldintza prekarioak. Krisi ekonomikoak, unean uneko egoeratzat ulertu ahal dugun

    arren, eragin handia izan du egungo gazte belaunaldian. Horren ondorioz, honako

    gogoeta zabaldu da jende gaztearen artean: nekez ezagutuko dugu gure gurasoek

    izandako ongizatea. Edo, bestela esanda, krisia inflexio-puntua izan da, hots,

    aurrerantzean, lan-baldintzek, etxebizitzak, zerbitzu publikoek, pentsioek eta abarrek

    okerrera egingo dute ezinbestean.

    Halaber, ekonomiaren lur jotzeak agerian utzi du zein mugatua den alderdi politikoen

    gaitasuna gazteen beharrei erantzun eraginkorrak emateko. Pertzepzio horrek indarra

    hartu du, esate baterako, ordezkariek erabilitako hizkuntza politiko hutsalaren eta

    eztabaidetan azaldutako jarrera heldugabearen ondorioz. Bide batez, esan beharra dago

    gazteongan eragina duten gaiak agenda politikotik kanpo daudela. Hauteskunde-garaian

    edo eslogan moduan erabiltzen dira soilik.

    5. Komunikabide berrien eragina. Hiperkonektatutako mundu batean bizi gara eta

    horrek, geroago aztertuko ditugun abantaila nabarmenak dituen arren, iritzi politiko

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    9

    sendoak eratzeko zailtasunak dakartza. Komunikabideek guztiz eraldatu dute

    komunikazio politikoa eta politika bera egiteko modua. Jakina, horietan agertzen ez den

    mezua ez da existitzen edo, bestela esanda, errealitate politikoa komunikabideek

    erakusten dutena da. Hori dela eta, erakunde politikoek irudia zaindu eta mezuak

    sinplifikatu behar izan dituzte, ikusleak arin ulertu ditzan. Era berean, komunikabideek

    eduki politiko berria behar dute etengabe, beren programazioaren erakargarritasuna

    mantentzeko. Landutako argudioek, eztabaida publiko lasaia bultzatzen dutenak, ez

    dute lekurik komunikazio-formatu berrietan. Inoiz amaitzen ez den hauteskunde-

    kanpaina bizi dugu, alegia.

    Bestalde, kontua da, batetik, komunikabideetan mezu politikoak zabaltzen dituzten

    agente gehienek interes ekonomiko, ideologiko edota korporatibistak ordezkatzen

    dituztela, eta bestetik, kazetaritza politiko berriaren helburu nagusietako bat,

    informatzeaz aparte, audientzia entretenitzea dela. Bide batez, esan behar da gune

    informatiboek espektakulua sortzea bilatzen dutela eta, horretarako, muturreko joera

    politikoak eta alderdikeria bilakatzen direla protagonista nagusi. Liskar politiko

    amaigabea eta kontrakoaren planteamenduen ukazio sistematikoak, azken batean,

    krispazioa, sektarismoa eta politikaren irudi penagarri bat helaraztea dakar. Gazteria

    “show” nazkante horiek ikusi eta politikatik aldendu egiten da.

    6. Lidertza demokratikoaren gabezia: politikari eta buruzagi sozialen sinesgarritasun

    falta. Gorago aipatu dugu erreferente ideologikorik gabeko gizarteetan bizi garela.

    Horren harira, agintari politikoek nekez eskain diezaiokete herriari etorkizunerako

    proiektu politiko sendo eta iraunkor bat. Oro har, ordezkari publikoak etorkizun-senik

    gabeko buruzagiak dira, alderdikeriak alde batera utzita, beste indar politikoekin

    akordioak gauzatuz, gizarte osoarentzako onuragarri diren helburuak lortzeko gai ez

    direnak. Egia da, neurri batean, komentatutako komunikabideen jokaerak tarte txikia

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    10

    uzten diela elkartasun eta adostasunak bilatzeko ekimenei. Horiek horrela, ez dago lider

    politikorik (eta zaila da horrelakorik agertzea), kazetaritzak baldintzatutako gaurko

    politikan, epe motzean lortutako emaitzek bakarrik balio dutelako. Joera

    sentsazionalista horren erruz, alderdientzat, eraikitze-prozesu luzeagoak behar dituzten

    akordio garrantzitsuek ez dute errentagarritasunik iritzi publikoaren aurrean.

    Bestalde, herritarrek, hein handi batean, politikaz arduratzen direnengan konfiantza

    galdu egin dute. Horren arrazoiak anitzak dira eta aurretik esandakoarekin lotura zuzena

    dute. Esate baterako; ordezkari publikoek hauteskunde-kanpainetan agindutakoa ez

    betetzea edo koherentziarik ez izatea publikoki adierazitakoen eta jokabide pertsonalen

    artean. Horrelako etsipenen ondorioz, gainera, politikarien zintzotasuna kinka larrian

    geratzen da eta herritar askok uste dute, arrazoi sendoz, ordezkari publikoek ariketa

    politikoa euren probetxurako erabiltzen dutela soilik. Zerbitzu publikoan aritzeko aldi

    baterako bokazioa izan beharrean, politika profesionalizatu egin dela, alegia.

    7. Alderdi politikoen antolaketa. Erakunde politikoen honako ezaugarriak dira gazte

    asko politikatik aldentzen dituztenak: buruzagien ukiezintasunak, hierarkiak, barne-

    antolaketaren bertikaltasuna, barne-demokrazia falta, barne-eztabaida ezak, gizarte

    zibiletik politikara eta alderantziz igarotzeko aukera eskasak, politikaren

    profesionalizazioa, barne-promozioen sistema iluna eta militanteen izaera fanatikoak.

    Gainera, alderdi politikoek monopolizatu egin dituzte parte-hartze gune guztiak. Izan

    ere, erakundeek herritarren parte-hartzea sustatu ordez, demokrazia pasiboa bultzatu

    dute. Gizarte-zibil ahul eta desmobilizatua duen modeloa eraiki da, alderdi politikoei

    bizitza publikoaren protagonismo osoa emanda. Horrek, ezinbestean, herritar

    independenteen motibazio-galera dakar. Azken finean, bakarrik sinesten dugu

    zerbaitetan, baldin eta horren sortze-prozesuan parte hartu badugu.

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    11

    8. Ustelkeria politikoa eta zigorgabetasuna. Alderdi politikoek finantzazio-iturri

    emankorra behar dute beren estruktura handiak mantendu ahal izateko. Inguruabar

    horrek erakundeen ustelkeria politikoa sortu du kasu askotan. Horrelako egoerak

    ezagutu direnean, ostera, agintari politikoek jarrera epela izan dute inplikatutako

    alderdikideekiko. Erantzukizun politikoa onartu beharrean, dimisioak eta zigor-

    diziplinarioak abian jarri eta jazotakoak ezkutatzeko saiakerak izan dira nagusi.

    Herritarrek haserre hartzen dituzte jarrera horiek eta, normala den moduan, politika

    iruzurrez betetako jarduna dela ondorioztatzen dute.

    Aurrekoa gutxi balitz, justizia-administrazioaren funtzionamendu motelak eta kontrol-

    parlamentarioaren eraginkortasun ezak ustelekiko zigorgabetasun sentsazioa eragiten

    dute. Gazteak, balore moralen gabezia eta bidegabekeria atzemanda, politikatik

    aldentzen dira.

    9. Parte-hartze politikoaren kultura errotzeko ekimen eza. Sistema politiko bat

    denbora luzean indarrean egon ahal izateko, gizarteratze politikorako tresna ugari jarri

    behar dira abian. Hezkuntzaren kasuan, ez da existitu, adibidez, erakunde politikoak

    edota hauteskunde-prozesuen nondik norakoak irakasten dituen programarik. Orobat,

    politikan parte-hartzeko existitzen diren bideak ez dira eskoletan irakasten. Hezkuntza-

    sistemak gazte jendeari erakunde demokratikoen zilegitasuna txikitatik irakastea oso

    beharrezkoa da.

    Amaitzeko, Euskal Herriko jarduera politikoa urte luzez baldintzatu duen fenomenoa

    aipatu behar dugu:

    10. Indarkeria politikoa. Esan genezake indarkeria jazotzen den lekuetan gizarteak

    nahitaez politizatu egiten direla. Aitzitik, horrelako kasuetan normaltasun

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    12

    demokratikotik oso urrun dagoen egoeraz ari gara, askatasun ezak eta beldurrak

    gizartearen parte-hartze politikoa erabat mugatzen dute eta.

    Tamalez, XX. mendean indarkeria mota ezberdin ugari pairatu ditu gure herriak. 1936ko

    estatu kolpeak abiarazitako gerra, erbestea, errepresioa, diktadura luzea, ETAren jardun

    terrorista, GAL eta beste batzuen estatu-indarkeria, torturak, estortsio ekonomikoa,

    sufrimenduaren sozializazioa…

    Zorionez, indarkeriaren garaia amaitu da gurean eta orain ariketa politikoa askatasunez

    eta beldurrik gabe egiteko aukera zabaldu da. Zentzu horretan, euskal gazteriaren parte-

    hartzea biolentziarik gabeko agertoki berrira bideratu behar da, giza eskubideetan

    oinarritutako baloreak sustraituz eta jarrera intoleranteak ezabatuz.

    III. POLITIKAN PARTE-HARTZEKO ERA BERRIAK

    Internet izan da, zalantzarik gabe, XXI. mendeko iraultza teknologikoaren

    protagonista nagusia. Mundua eraberritu du tresna horrek eta, jakina, jarduera

    politikoan ere eragin itzela izan du. Azken hamarkadan Internet bilakatu da

    komunikabide global hedatuena eta, hortaz, gaur ezin da politika ulertu, esate baterako,

    web orrialde eta sare sozialetan jazotzen denari erreparatu gabe. Halaber, iraultzaren

    aitzindariak, hein handi batean, gazteak izan dira. Bada, ondorioa bistakoa da: Internet

    bilakatu da gazteen parte-hartze politikorako tresna nagusia.

    Eztabaida politiko gehienak, horrenbestez, ez dira jadanik taberna edo

    gaztetxeetan ematen. Ostera, gazteek online foroetan isurtzen dituzte beren iritzi eta

    proposamenak. Sare sozialen bidez egiten dituzte salaketak eta aldarrikapenak. Sarean

    dago gazteriaren sugar politikoa, alegia. Horren adibide esanguratsua izan ziren 2010-

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    13

    2013 urte bitartean arabiar herrialdeetan jazo ziren matxinadak, tokiko erregimen

    diktatorialak erorarazteko helburua zutenak. “Udaberri arabiarra” izenez ezagutzen den

    mugimendu iraultzaile horren sortze, antolatze eta gauzatze prozesuan, halabeharrez,

    premiazko zeregina bete zuten sare sozialek.

    Ildo beretik, azpimarratzekoa da sare sozialek adierazpen eta informazio

    askatasunaren aldeko mugarria izan direla. Jakina, eduki faltsua zabaltzeko ere erabil

    daitezkeen tresnak dira eta politika tradizionalaren ikuspegitik sareek sarritan mezu

    politikoak kutsatu egiten dituzte. Nolanahi ere, ohiko komunikabideek dute —

    gehienetan alderdi politiko eta enpresa pribatuen interesen alde— informazioaren

    monopolioa eta gehiegikeriak eragozteko baliabide indartsuak bilakatu dira sare

    sozialak. Horietan sarbide mugatua edo zentsura ezartzen ez den bitartean, adierazpen

    eta informazio askatasunaren gotorleku izaten jarraituko dute.

    Ordezkari publiko eta herritarren arteko harremanari dagokionez, adituek

    Politika 2.0 izenez bataiatu dute fenomeno digital berria. Barack Obama izan zen, antza,

    politikaren aro berriari hasiera eman ziona 2008ko amerikar hauteskunde-kanpainan.

    Orduko hartan, Obama hautagaiaren alderdi demokrata aitzindari izan zen boto-

    kanpaina web-orrialde eta sare sozialetara bideratu zuelako. Izan ere, arestian nerabeen

    aisialdirako pentsatuta zeuden plataforma birtualak, ezustean, botoak lortzeko gune

    aproposenak bihurtu ziren. Obama, ustekabean, Estatu Batuetako presidente bihurtu

    zen. Orduz geroztik, zientzia politiko, soziologia eta komunikazio zientzietako ikerketen

    gai nagusi bilakatu da demokrata amerikarren hauteskunde-kanpaina hura. Gune

    digitalaren erabilera politikoa, alegia. Gainerako alderdi politikoentzat, bestalde,

    gertakaria ikasgai eta eredu bilakatu zen.

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    14

    Laburbilduz, Politika 2.0-ren oinarria da ordezkari publiko eta gizartearen arteko

    interakzioa lortzea plataforma digitalen bidez. Izan ere, ez da soilik politikariek blog edo

    profil-web bat izan behar dutela. Adituen esanetan, kultura politiko berriak erabateko

    jarrera eta ikuspuntu aldaketa eskatzen du. Azken batean, baliabide digitalek posible

    egiten dute iraganeko politika-tresnek ahalbidetzen ez zutena. Ez da komunikazio

    kontua bakarrik, politika da. Berez, Politika 2.0 kontzeptuak gizartearen parte-hartzea,

    hartu-emana eta sare sozialen bitarteko herritar eta ordezkarien arteko zuzeneko

    harremana barneratzen ditu. Hitz gutxitan esanda, parte-hartze politikoa guztiz

    eraberrituko duen gunea da. Besteak beste, anonimatua onartzen du, berehalakoa da,

    eskuragarritasuna zabaltzen du, jarraikako parte-hartzea errazten du, ez du bitartekoren

    beharrik, berdintasuna bultza dezake, informazioa igortzeko aukerak biderkatzen ditu,

    nazioarteko izaera du eta banakako erabilera ahalbidetzen du. Mugagabeak —eta

    gehienak oraindik ulergaitzak— dira Internetek politikarekiko ireki dituen bideak.

    Are gehiago, politika digitalaren garapenak 2.0 Gobernuaren sorrera izan

    beharko luke jomuga, hau da, herritar eta agintari publikoen zuzeneko interakzioa.

    Harreman zuzenari esker, ordezkari politikoek, gizartearen iritzi eta proposamenak jaso

    ondoren, arazoei konponbide partekatuak emateko gai dira. Hain zuzen ere, hiru dira

    gobernatzeko modu berri horren ezaugarriak: parte-hartzea, gardentasuna eta

    elkarlana. Noski, erakundeek beren baliabide digitalak gaurkotu eta eraberritu behar

    dituzte, herritarrei gune birtual aproposak eskaini ahal izateko.

    Halaber, Internet eta teknologia berriek herrialde guztien demokratizazioan

    aurrera egiteko balio behar dute; alde batetik, Internet munduko herritar guztion eskura

    dagoelako. Bestetik, politikan parte-hartzeko aukerak agintari eta herritarren auzi

    publikoekiko erantzukizuna sustatzen duelako. Azken batean, baliabide digitalei esker

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    15

    politika eta parte-hartze publikotik aldentzen hasia zen gazte jendea erakunde eta

    jardun politikora hurbilarazteko aukera ireki da.

    I. GAZTEAK ETA ABERTZALETASUNA

    Abertzale garenok zenbait galdera egiten dizkiogu gure buruari: Euskal Herriak

    subirotasun maila handiagoa lortuko du hurrengo hamarkadetan? Datozen belaunaldiek

    euskal aldarrikapen nazionalari eutsiko diote? Edo, globalizazioak eta politikarekiko

    mesfidantzak euskal abertzaletasuna akabatuko du?

    Euskal gazteria ahal handiko kolektiboa da. Gure aurrekoek egindako auzolanari

    esker, formakuntza maila handia jaso dute egungo gazteek. Aurreko belaunaldiek baino

    askoz prestatuago daude hezkuntza, teknologiaren erabilpen eta hizkuntza alorretan.

    Bidaiatuz mundua ezagutu duen belaunaldia da. Inoiz baino europarragoa eta munduan

    emango diren aldaketei aurre egiteko prest dagoena.

    Halaber, euskal gazte jendea aurrerakoia da. Askatasun indibidual eta giza

    eskubideen balioan sinesten duen giza-taldea. Gehiengo nagusia homofobia, matxismo,

    xenofobia edota arrazakeria irudikatzen dituzten diskriminazioen kontra dago. Maiatzak

    8ko manifestaldiak edo errefuxiatuen aldeko mugimenduak, esate baterako,

    berdinzaletasun horren adierazle dira. Kultura demokratikoan hezitako gizon-

    emakumeak dira, alegia. Eta, era berean, Euskal Herriak azken mendean bizi izan duen

    indarkeriak ez ditu beren bizitzak baldintzatuko.

    Abertzaletasunari dagokionez, Euskal Herriko berezko elementuak zaintzea da

    mugimenduaren ardura nagusia. Euskara, euskal kultura, ohiturak, baloreak, berezko

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    16

    dugun ekonomia, gure etxea den lurraldea eta dugun talde-nortasuna biziraun dezaten

    lan egitea. Inolaz ere ez beste herriak mespretxatuz edo horien aurka eginez —

    autoritarismoak ez baitu gurean lekurik—, baizik eta gurearentzat eskatzen dugun

    errespetu bera gainerakoei eskainiz. Europako nazio txiki bateko kide gara eta, gure

    herrian bizi den ororen ongizateaz gain, egungo mundu global eta lehiakorrean euskal

    nazioaren biziraupena dugu helburu. Horrexegatik da guretzat ezinbesteko, hain zuzen

    ere, subirotasuna egikaritzeko tresna politiko-juridiko-ekonomiko-sozialak

    geureganatzea. Herri bezala biziraun ahal izateko, politika dugu bide bakarra.

    Hortaz, guk, beste herrialdeek baino are gehiago, ezinbesteko dugu gazteriaren

    konpromiso politikoa. Gure herrialdea eraikitzeke dugulako. Oso ahulak gara, besteak

    beste, ez ditugulako inguruko estatuek dituzten tresna politiko eta ekonomikoak. Nazio

    izaera ere ez digutelako aitortzen. Gure herriaren ezaugarriak ―eta herria bera,

    hortaz― desagertzeko arrisku iraunkorrean daude. Euskaratik hasita, gure instituzio

    politikoetaraino. Eta inertziak ez gaitu lagunduko. Joera nagusiak desagerpenera

    daramagu. Hortaz kontziente izan eta tinko egin behar dugu lan, ezarrita dagoen

    errealitatea aldarazi eta gure nazio txikiari etorkizuna ahalbidetzeko. Hainbatek esan

    bezala, atzera goazelako aurrera ez bagoaz.

    Globalizazioaren fenomenoari dagokionez, mehatxua eta abagunea izan daiteke

    aldi berean. Alde batetik, globalizazioak ekar dezakeen homogeneizazioa mehatxua da

    zalantzarik gabe, arrain handiek txikiak jaten dituztelako. Abertzaleok ez dugu gogoko

    identitate, kultura eta hizkuntza bakarra duen mundua. Edo, ustezko aurrerapenaren

    izenean, nazio ertain eta txikiak —horien aparteko ezaugarriekin batera—

    desagerraraziko duen herrialde erraldoi bakar batzuez osatutako mundua. Aniztasuna

    da, hain zuzen ere, defendatzen dugun baloreetako bat. Mundu anitz, solidario eta

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    17

    demokratikoa. Herri ezberdinen arteko begirune eta elkartasunean oinarritutako

    mundua. Eta horien artean Euskal Herria.

    Aitzitik, globalizazioaren fenomenoa abagunea ere izan daiteke, teknologiaren

    garapena den bezalaxe. Gure herriarentzako bozgorailua direlako biak. Bizirik dagoen

    herria gara eta, abileziaz jokatuz gero, Euskadi munduko plazan kokatzeko ―Ibarretxe

    Lehendakariak dioen bezala― aukerak gehiago ematen dizkigu egoera berriak.

    Internetek posible egiten dituen komunikazio bideak funtsezkoak izan daitezke gure

    burua ezagutarazi eta munduari izaera propioa dugun herria garela erakusteko.

    Azkenik, etorkizunari begira Euskararen auzia funtsezkoa izango da. Esan

    beharrik ez dago, gure hizkuntza dela giza-talde bezala dugun altxorrik preziatuena.

    Nazioaren arima eta beste munduko edozein herrialderengandik ezberdintzen gaituena.

    Hainbat mendez eta gaur egun arte jazarria izan da euskara, zalantzarik gabe. Aitzitik,

    eskola eta euskaltegien bidez gizartearen zati handi bat euskaldundu egin bada ere, gure

    hizkuntzaren erabilera oso urria da oraindik ere. Badakigu inguruko hizkuntza handien

    eragina itzela dela eta, ondorioz, elkarbizitza gaztelaniarekin —adibidez— izugarrizko

    zailtasunak planteatzen dituela. Hala ere, inguruabarrak direnak direla, norberaren esku

    dago euskara indartzea. Euskaldunon ardura da euskaraz egitea eta ez beste inorena.

    Lanaren sarrerako lerroetan esan bezala, ez dugu botatako galderen erantzunak

    emango dizkigun kristalezko bolarik. Eta, gainera, ez dugu horrelakorik behar. Ezer ez

    dagoelako idatzia. Gure ekimen, ekintza eta inguruabarrei egokitzeko gaitasun mailaren

    ondorio izango baita etorkizuna.

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    18

    IV. ONDORIOAK

    Gaia konplexua eta aldakorra izanik, aztertutakoaren gainean zenbait

    hausnarketa laburbiltzeko unea iritsi da. Testuaren estruktura jarraituz, honakoak dira

    ikasgaiaren ondorioak:

    A. Globalizazio prozesuak eta merkatu-ekonomiak erreferente politiko eta ideologiko

    ezberdinak hurreratu ditu. Ekoizpen-prozesu eta teknologiaren aurrerapenek produktu

    eta zerbitzuen kontsumoan oinarritutako gizarteak sortu dituzte. Kontsumismoa da

    munduko gizarteen ideologia nagusia eta horrek pentsamendu politikoak zeharo

    baldintzatzen ditu. Zentzu berean, banakako egitasmoen lorpena bultzatzen duten

    gizarteak dira, non proiektu kolektiboak aurrera eramateko ekimen gutxi dagoen.

    Gizarte despolitizatuak, alegia.

    B. Globalizazioaren agente nagusi diren nazioz gaindiko enpresa pribatuek eragin

    nabaria dute herrialde demokratikoen autonomia eta botere politikoan. Herritarrak

    horretaz ohartu dira, bereziki politikariek krisialdi ekonomikoan agertutako jardun

    etsigarrian. Hortaz, herritarrek zinez uste dute ordezkari publikoak, benetako

    boterearen jabe ez direnez, ez dutela gizartearen arazoei irtenbiderik emateko

    gaitasunik.

    C. Gazteriak politika egiteko modu tradizionalarekiko eszeptizismoa azaltzen du. Alderdi

    politikoen bidez parte-hartzen duten gazteak oso gutxi dira. Alabaina, gazte jendea ez

    dago prest ohiko erakunde politikoekin konpromisorik hartzeko. Alderdiak erakunde

    itxi, ilun eta ustelak direla pentsatzeaz gain, gazteek ez dute uste erakunde politiko

    tradizionalek gazte-interesak babesten dituztenik. Politikariak, oro har, mesfidantza

    sorrarazten dute, besteak beste, jarduera politikoaren profesionalizazioa dela eta.

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    19

    D. Gazteen parte-hartze politikoa era berritzailean ematen da, hain zuzen ere,

    aktibismoaren bitartez. Gazteek, alderdi edo erakunde politiko batekin luzerako

    konprometitu gabe eta teknologia berriez baliatuz, auzi konkretuei ematen diete

    babesa. Erakunde politiko jakin baten ideiekin luzerako lotura hartu beharrean, arazo

    zehatzetarako konponbideak eskatzen dizkiete ordezkari publikoei. Internet bidezko

    eskaerak, boikot kanpainak, musika eta kulturaren erabilpen aldarrikatzailea edota

    kaleko mobilizazioak dira aktibismo berriaren zenbait adierazpen.

    E. Indarkeria politikoaren garaia amaitu da gurean eta orain ariketa politikoa

    normaltasunez egiteko aukera zabaldu da. Zentzu horretan, euskal gazteriaren parte-

    hartzea biolentziarik gabeko agertoki berrira bideratu behar da, giza eskubideetan

    oinarritutako baloreak sustraituz eta jarrera intoleranteak ezabatuz. Ibilbide

    demokratiko eta baketsuak soilik dira onargarriak, proiektu politikoak aurrera

    eramateko botoen gehiengoak lortu behar direla, alegia.

    F. Demokraziak beste sistema politikoen aldean dituen onurak irakatsi behar dira

    eskoletan. Kontzientzia demokratikoa are gehiago sendotzeko, ezinbestekoa da gazteok

    erakunde publikoen historia eta jardueraren inguruan gutxieneko ezagupena txikitatik

    izatea. Gazteria kritiko eta parte-hartzailea eratzeko, hezkuntza-sistemak gai politiko-

    instituzionalak jorratu behar ditu.

    G. Iraultza teknologikoak behin-betiko aldatu du politikaren izaera eta jarduna. Bide

    batez, aurreko belaunaldietan jazotzen ziren jokamolde politiko ugari ez dira jadanik

    aplikagarri 2.0 gizartean. Etorkizuneko parte-hartze politikoa Internet eta teknologia

    berriei lotuta egongo da nahitaez. Izan ere, tresna birtualek gazte jendearentzat

    politikan eragin zuzena izateko aukera berriak sortu dituzte. Politikaren digitalizazioak

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    20

    ekarriko dituen erronkak gutxietsi gabe, adierazpen eta informazio-askatasuna

    bermatzeko oinarrizko baliabideak bihurtu dira dagoeneko, adibidez, sare sozialak.

    H. Halabeharrez, erakunde politiko eta erakunde publikoak Internet eta sare sozialen

    garai berrietara moldatu beharko dira. Gobernuek beren baliabide digitalak gaurkotu

    eta eraberritu behar dituzte, herritarrei gune birtual aproposak eskaini ahal izateko.

    Parte-hartzea, gardentasuna eta elkarlana ardatz izanda, etorkizuneko politika

    publikoen oinarrizko tresnak izango dira teknologia berriak.

    I. Autogobernua eta nazio aldarrikapena bizirik mantendu nahi duen herri batentzat

    ezinbestekoa da gazteriaren parte hartze eta konpromisu politikoa. Balore

    demokratikoak, giza eskubideen defentsa eta askatasun indibidual eta kolektiboez gain,

    euskal ezaugarri propioak, euskaratik hasita gure erakundeetaraino, euskal herritarrek

    zaindu eta babestu behar dituzte.

    Amaitzeko, azken gogoeta bat. Krisialdi ekonomikoaren testuinguruan bizi eta

    jakin izan direnak aintzat hartuta, gizarteak, neurri handi batean, konfiantza galdu du

    demokrazia ordezkagarrian. Kritika sakona egin behar zaio gurean indarrean dugun

    modelo politikoari, besteak beste, alderdien zeregin eta politikarien erantzukizunari

    dagokienez.

    Ostera, herritar bezala ez da komenigarria jardun politiko demokratikoari

    bizkarra ematea. Baten batek esan legez: demokrazia kaskarrena diktadura onena baino

    mila aldiz hobeagoa da. Zentzu horretan, mundua nola dagoen ikusita, euskal gazteriak

    etorkizun aldakor eta zalantzagarria du aurretik. Une honetan, hortaz, aurrekoengandik

    jasotako oinarri demokratikoak eta giza askatasunak zaintzea dagokio eta, horretarako,

    premiazkoa da gazteriaren parte-hartzea politika eta auzi publikoetan.

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    21

    V. BIBLIOGRAFIA

    LIBURUAK

    - BARANDIARAN, X. Gazteak eta Politika. 2002.

    - GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA. Gipuzkoako gazteen kultura politikoa. 2010.

    - OLMEDA, J.A., COTARELLO, R. La democracia del siglo XXI: política, medios de

    comunicación, internet y redes sociales. 2014.

    ALDIZKARIAK

    - Jóvenes y participación política: investigaciones europeas. Jorge Benedicto y Andreu

    López Blasco. REVISTA DE ESTUDIOS DE JUVENTUD Junio 2008 | nº 81.

    - Jóvenes, Internet y Política. Centro Reina Sofía sobre Adolescencia y Juventud. 2014.

    ARTIKULUAK

    - http://ciudadesamigas.org/la-democracia-nutrirse-las-nuevas-formas-participacion-

    politica-utilizadas-los-jovenes/

    – http://openaccess.uoc.edu/webapps/o2/bitstream/10609/32321/1/Borge_Carden

    al_Malpica_ARBOR_188_2012.pdf

    - http://mpolitico.com/2013/07/05/que-es-la-politica-2-0-alcances-y-definiciones-del-

    nuevo-fenomeno/

  • ETORKIZUNEKO LIDERREN FORMAKUNTZA PROGRAMA 2018/2019

    PROGRAMA FORMATIVO DE LIDERES DE FUTURO 2018/2019

    www.agirrecenter.eus

    22

    – https://elpais.com/internacional/2014/02/25/actualidad/1393358639_000137.ht

    ml