euskal autonomia erkidegoko baso suteetarako larrialdi plan berezia

Baso-suteen Arriskuengatiko Larrialdi Plan Berezia VIII. zirriborroa_2016ko maiatzaren 1de 149

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO

BASO SUTEETARAKO LARRIALDI

PLAN BEREZIA

Segurtasun Saila SEGURTASUN SAILA

SEGURTASUN SAILBURUORDEA Viceconsejería de Seguridad

Larrialdiei Aurre Egiteko eta Dirección de Atención de Emergencias

Meteorologiako Zuzendaritza y Metereología


AURKIBIDEA

1.- SARRERA ............................................................................................................................. 5

1.1.- Baso-suteak ...................................................................................................................... 6

2.- PLANAREN HELBURUA ................................................................................................. 11

3.- MARKO LEGALA ............................................................................................................. 12

4.- DEFINIZIOAK .................................................................................................................... 16

5.- OINARRIZKO EGINKIZUNAK ........................................................................................ 19

6.- APLIKAZIO-ESPARRUA .................................................................................................. 20

6.1.- Lurraldeko informazioa .................................................................................................. 20

6.1.1. Orografia ................................................................................................................... 20

6.1.2. Klimatologia ............................................................................................................. 21

6.1.3. Baso-sistemak eta larre- eta artzaintza-sistemak ...................................................... 23

6.1.4. Jabetzaren banaketa .................................................................................................. 24

6.1.5.-.Espazio natural babestuen sarea .............................................................................. 25

7.- BASO-SUTEEN ONDORIOZ LARRIALDIKO BABES ZIBILAREN

PLANGINTZARAKO OINARRIZKO ELEMENTUAK ................................................... 30

7.1.- Komunitatearen arriskuaren, urrakortasunaren eta zonifikazioaren analisia ................ 30

7.1.1. Arriskua. ................................................................................................................... 30

7.1.2.- Urrakortasuna .......................................................................................................... 36

7.1.3. Arriskuaren araberako lurralde-zonifikazioa ............................................................ 36

7.2. Arriskubide-garaiak ......................................................................................................... 36

7.3. Informazio-sistemak ........................................................................................................ 40

7.3.1. Baso-suteen datu-basea ............................................................................................. 40

7.3.2. Informazio meteorologikoa eta baso-suteak izateko arriskubidearen iragarpena ..... 40

7.3.3. Arrisku-mapak .......................................................................................................... 41

7.3.4. Planari esleitutako bitartekoak eta baliabideak......................................................... 41

7.3.5.- Baso-sutearen larritasun potentzialaren indizea: ..................................................... 42

7.4.- Planak jasotzen dituen egoera operatiboak .................................................................... 43

7.5. Planean jaso beharreko oinarrizko jarduerak ................................................................... 47

8.- PLANAREN EGITURA ETA ANTOLAKETA ................................................................. 48

8.1. Planaren zuzendaritza ...................................................................................................... 49

8.2.- EKZ- EKZI. SOS-DEIAK .............................................................................................. 50

8.3. Aholku Batzordea ............................................................................................................ 51

8.4. Informazio-Kabinetea ...................................................................................................... 51


8.5.- Aginte-postu Aurreratua ................................................................................................. 52

8.6.- Ekintza Taldeak .............................................................................................................. 54

8.6.1.- Sua itzaltzeko taldea ................................................................................................ 54

8.6.2. Segurtasun-taldea ...................................................................................................... 54

8.6.3. Osasun-taldea ............................................................................................................ 55

8.6.4. Laguntza Logistikoko taldea ..................................................................................... 55

9.- OPERATIBITATEA ........................................................................................................... 56

9.1- Operatibitatea alerta-fasean ............................................................................................. 56

9.2. – Operatibitatea larrialdi-fasean ...................................................................................... 56

9.2.1.- Operatibitatea 0 egoeran .......................................................................................... 56




9.3.- Operatibotasuna errekuperazio-fasean ........................................................................... 65

9.4.- Plan honi Estatuko edo beste autonomia erkidego batuetako bitartekoak esleitzea ....... 65

9.5.- Eremu mugakideei eragiten dieten suteetan beste autonomia erkidego batzuekin

koordinatzeko modua ................................................................................................... 66

10.- ABISUEN PLANA .............................................................................................................. 67

11.- FORU- ETA TOKI- MAILAKO JARDUERA-PLANAK.................................................. 68

11.1. Foru-mailako jarduera-planak ....................................................................................... 68

11.1.1. Oinarrizko eginkizunak .......................................................................................... 68

11.1.2. Foru mailako jarduera-planen gutxieneko edukia .................................................. 69

11.1.3. Foru Planaren mantenimendua ............................................................................... 70

11.2. Udal mailako jarduera-planak........................................................................................ 71


11.2.2. Udal Larrialdietako Planen gutxieneko edukia ....................................................... 71

11.2.3. Udal Planaren mantenimendua ............................................................................... 72

11.3. Baso-suteetarako autobabeserako planak ...................................................................... 72


12.- BASO-SUTEEN PREBENTZIOA ...................................................................................... 74

12.1.- Gizarte-prebentzioa: ..................................................................................................... 74

12.2. Prebentzio teknikoa ....................................................................................................... 75

12.3. Prebentzio zuzena. Jarduerak ........................................................................................ 75

13.- PLANAREN EZARPENA ETA MANTENIMENDUA .................................................... 78

13.1. Ezarpena ........................................................................................................................ 78

13.2. Mantenimendua ............................................................................................................. 79


ERANSKINAK .......................................................................................................................... 80

- I. ERANSKINA Baso-sistemak eta oihangintza- eta artzaintza sistemak

- II. ERANSKINA Baso-erregaien ereduak Euskal Autonomi Erkidegoan

- III. ERANSKINA Baso-suteen plana

- IV. ERANSKINA Autonomia erkidegoaz kanpoko baliabideak eskatzea

- V. ERANSKINA SG2 baso-sutea taktika operatiboa

- VI. ERANSKINA 277/2010 dekretuaren pean dauden eta baso-suteen arriskuak

dauzkaten establezimenduen autobabaes planei buruzko zehaztapenak

- VII. ERANSKINA Kanpalekuetako instalazioen baso-sutearen arriskurako autobabes

planei buruzko zehaztapenak

- VIII. ERANSKINA Aginte bakarraren izendapena


1.- SARRERA

“Larrialdien Kudeaketa” gaiari buruzko apirilaren 3ko 1/1996 legeak (EHAA, 77 zenbakia,

1996ko apirilaren 22koa) eta hura aldatzen duen apirilaren 21eko 5/2016 Legeak adierazten

dute babes zibila jarduera-multzo gisa planteatu behar dela. Jarduera hauek, aurretik egindako

planifikazio ordenatuaren arabera egin behar dira, eta lurralde mailako planen eta plan

berezien artean bereizketa eginez: lurralde-mailako planak, lurralde-eremu bakoitzean gerta

daitezkeen larrialdi orokorrei aurre egiteko balioko dute; eta plan bereziek, kasu bakoitzean

metodologia tekniko zehatza beharko duten arrisku zehatzei aurre egiteko.

«Larrialdien Kudeaketa» izeneko legea garatzeko bi Dekretu hauek onartu ziren: ekainaren

24ko 153/1997 Dekretua, «Larrialdiei Aurregiteko Bidea-LABI» izeneko Euskadiko Babes

Zibileko Plana onartzen duena, eta larrialdietarako euskal sistemaren integrazio-mekanismoak

arautzen dituena (1997ko uztailaren 21eko 138 zenbakidun EHAA); eta urtarrilaren 13ko

1/2015 Dekretua, Larrialdiei Aurregiteko Bidea-LABI» izeneko Euskadiko Babes Zibileko

Planaren berrikusketa onartzen duena.

Euskadiko Babes Zibileko Plan horren III. Izenburuko V. atalburuan, plangintza bereziari

dagokiona arautzen da, eta bertako 2 eta 4.2 ataletan, baso-suteen ondorioz sortutako

larrialdien aurrean plan berezia egiteko premia aurreikusten da; izan ere; arrisku horren

eragina Euskal Autonomia Erkidegoan handia dela ikusten baita.

1998ko martxoaren 23ko EHAAn, 55 zk.an, Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta

Legebiltzarrarekiko Harremanetarako zuzendariaren 1998ko martxoaren 2ko 5/1998 Dekretua

argitaratu zen, Euskal Autonomia Erkidegoko Baso-suteetarako Larrialdi Plana onesten duena.

Dokumentu hau plan horren berrikusketa bat da eta kontuan hartzen ditu alde batetik, igaro

diren urte hauetan guztietan zehar Euskadiko baso-suteetan lortutako esperientzia; eta

bestetik, lege esparru berria.

Autonomia-gaineko interesa duten kasuetarako babes zibileko Estatu-mailako sisteman

berezko plangintzak eragiten du Baso Suteetarako Larrialdi Plan honek hura errespetatzea eta

harekin bateragarria izatea. Sistema hura, ondorengo atal nagusiek osatzen dute: Babes

Zibileko Sistema Nazionalaren uztailaren 9ko 17/2015 Legeak, apirilaren 24ko 407/1992

Errege Dekretuaren bidez onetsitako Babes Zibileko Oinarrizko Arauak; eta 2013ko azaroaren

15eko Ministro Kontseiluaren Erabakiaren bidez onetsitako Baso-suteen ondorioz Larrialdiko

Babes Zibileko Plangintzako Oinarrizko Arauak. Arau honetan hiru plangintza-maila

bereizten dira: Estatu mailakoa, Elkarte Autonomoen mailakoa eta leku bakoitzekoa.

Baso-suteetako larrialdien aurrean, Administrazio Publikoen jardueraren plangintzak,

administrazio hauetan mendiak eta natura zaintzeko gaietan eramaten den politikarekin eta

Lurralde Historikoetako Foru Aldundien jarduerarekin batera joan behar du. Foru Aldundi

hauek, basoen kudeaketan zuzenean inplikatuta dauden erakundeak diren aldetik, zerbitzuak

berregituratzeko eta jarduerak dibertsifikatzeko aldia hasi dute, Autonomia Erkidegoko eta


bertako Lurralde Historikoen Foru Organoetako Erakunde Komunen arteko azaroaren 25eko

27/1983 legetik ondorioztatutako transferentzien ondoren bereziki. Era honetara, mendien

eskaria, eta interes ekonomikoko eta sortzaileko mendien errenta baztertu gabe, basoen beste

bi alderdiak adierazten dira: aisialdiko eta kulturako espazio gisa, eta baliabide naturalak eta

basoko bizitza gordetzeko euskarria izatea.

Ondorengo taulan basoen egoera orokorrari buruzko zenbait datu ematen dira azaleraren

banaketarekin loturik, Eusko Jaurlaritzaren eta Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko

Ministerioaren artean egindako azken baso-inbentarioaren arabera. 2011ko datuak,

hektareetan, hauek dira:

ARABA GIPUZKOA BIZKAIA EAE

Zuhaitzez betetako baso-azalera 140.875 124.339 131.748 396.961

Sasiak 17.576 8.023 13.330 38.930

Belartza 5.403 2.957 2.973 11.333

Larreak-sasiak 19.701 5.848 7.474 33.023

Belardiak 15.524 37.740 39.338 92.601

Gaineko landaredirik gabeko mendia 5.307 2.827 3.143 11.278

Nekazaritzakoa 83.102 1.876 2.103 87.081

Artifiziala 9.966 10024 16.460 36.450

Hezegunea 56 50 491 596

Ura 2.784 1.144 666 4.594

Estuarioa 29 144 173

Autobide eta autobiak 2.265 2.140 2.088 6.493

Bideratze-azpiegiturak 96 161 349 606

Meatzaritza-hondakindegiak-

zabortegiak

799 589 926 2.314

GUZTIRA 303.456 197.746 221.232 722.434

1.1.- Baso-suteak

Sua faktore ekologikoa da. Basoko espezieak, hainbat modu eta bide erabilita, suari egokitzen

saiatu dira, bizitzen jarraitu ahal izateko. Euskal Herriko zati handi bateko baldintza

klimatikoak ez dira egokienak sute naturalak gertatzeko. Ondorioz, zuhaitz-espezieak ez

daude suari egokituak.

Kantauriko isurialdeko eta Arabako mendietako baldintza klimatikoak egokiak dira giro

hezeetako eta tenperatura-aldaketa handirik jasaten ez duten baso hostogalkorrentzat. Baso


hauek, suak aurrera egitea oztopatzen duten mikroklima hezea sortzen dute, baina ohikoak ez

diren baldintzetan aurrera eginez gero, oso ahulak gertatzen dira.

Ezin da gauza bera esan, EAEn dauden zenbait landaretza motari buruz: basoan sortzen diren

koniferoek, sasiek edo artadiek, lurraren eta giroaren lehortasunak, eta zoruaren gainean

material erregai ugari egoteak sua zabaltzen laguntzen dute.

Sua aldizka agertzea faktore ekologikoetako bat zen, zenbait prozesu naturalen menpe zegoen

faktore ekologikoa: egoera klimatiko jakin bat eta bero kontzentratuko (tximistak, eguzkiaren

izpiak) lehenengo fokuak elkartzen zirenean gertatzen zen. Ikuspegi hori, ordea, aldatu egin

behar da gizakiaren eragina gertatzen denean.

Gizakiaren eragin honek, nahita edo arduragabekeriaren ondorioz, aldizkakotasun natural

guztiak hausten ditu, eta ondorioz, sute naturalen aurrean basoko espezien moldaerak bigarren

mailan geratzea eragiten du. Gizakiek eragindako suteak maizago gertatzen dira eta

bortitzagoak dira. Horien aurrean, estrategia naturalek eta aipatutako moldaerek indarra

galtzen dute birsortzeko orduan.

Baso-suteen fenomenoak 60. hamarkadaz geroztik gora egin du. Garai horretan hiritarrak

ibilgailua gehiago erabiltzen hasi ziren, eta udan basoetara hurbiltzeko erraztasuna

handiagotzen joan zen, eta horren eraginez, sute-arriskubidea sortzen zen (beirak,

zigarrokinak, gaizki itzalitako suak, eta abar).

Basoak aisialdirako gehiago erabiltzearekin batera landa-inguruneko biztanleek bertatik alde

egiten dute. Gertakari honek, egur eta zabor gutxiago biltzea, abeltzaintzarako erabilera

txikiagoa, eta basoetan pertsona gutxiago ibiltzea eragin du. Beraz, gero eta jende gutxiago

dabilen mendietan erregai gehiago biltzen doa. Beste hainbat arrazoi ere egon daitezke:

auzoko liskarrak eta jabetzaren mugak, abeltzaintzaren bazkatzeko eremu zabalagoen beharra,

ehiza-barrutien arazoak, eta abar.

Nahita sortutako sute horietaz gain, urtearen garai zehatzetan sarri gertatzen dira nahi gabe

sortutako suteak: negua pasa ondoren bazkalekua onera ekartzeko erretzearen ondorioz edo

uda amaieran uztondoak erretzearen ondorioz, baso-sute bihurtzen dira kontrolatu ezin

direnean itzali gabeko sugeldoak geratzean.

Hauek guztiak baso-suteen fenomenoaren ondorio orokorrak dira. Fenomeno hau modu

objektiboagoan azter daiteke, «suaren triangelua» deitutakoaren bidez: bero-iturria, airea eta

erregaia izeneko hiru erpin. Hiru elementu hauek magnitude zehatz batzuetan batera gertatuz

gero, baso-suteak zabaltzeko baldintza egokiak sortzen dira, mediterraneoko herrialdeetako

udako sasoian gertatzen den edo Euskal Herrian 1989ko abendu zoritxarrekoan suertatu zen

bezala.

- Bero-iturria gizakiak nahita (askotan, zenbait puntu une berean piztuz) edo nahi gabe sor

dezake: goi-tentsioko lineen erorketak, gaizki itzalitako suak, larre zabalak erretzeak, eta

abar.


Gizakia da gehienetan sutearen eragile (Foru Aldundien ustez, 1989ko suteen %90a nahita

sortu zen); gizakiaz gain, EAEn berez oso gutxitan gertatzen diren arrazoi naturalak izaten

dira suteen eragileak, zenbait urtetan behin gertatu arren. Azken kasu hauen artean tximista

da suteen ia eragile bakarra.

- Suaren errekaria aireko oxigenoa da. Elementu hau saihestezina da eta, haizearen bidez,

sutea gero eta gehiago zabaltzen da gelditu gabe. EAEn oso arriskutsuak izaten dira Hego

haizeko egunak, haize lehorra, eta zenbaitetan, oso indartsua delako; izan ere (1989ko

abenduan bezala) 100 km/h abiadura izatera heldu baitaiteke. Modu honetara, geratzen

zaila den sute-frontea eratzen da.

- Erregaia, landare-jatorriko elementu guztiek osatzen dute. Gero eta landare lehorragoak,

orduan eta erregai hobea izango da. Beraz, zuhaitzak moztetik geratutako hondakinak,

belarkara-geruza lehorra edo botatako zuhaitzak, sutea bideratzeko eta landare-estalkiaren

zati bizietara eta hezeetara zabaltzeko material egokiak dira. Argitu gabeko eta garbitu

gabeko mendia erregai-egituraren oso adibide egokia da. Bertan, azaleko sua, azkarrago

edo motelago, zuhaitzen goiko zatietara zabaldu daiteke (haizearen, sasien eta behealdeko

adarren eraginez) eta adaburuen sute bihurtu.

Ignizioan (sukoitasuna) hasteko gaitasuna landare-espezie bakoitzaren berezko ezaugarria

da, baina adinaren eta urte-sasoiaren arabera ere badago. Erregaitasuna, landare-egitura

bakoitzaren barruan, suaren hedapenaren abiadura da.

Baso-sutea gertatu ondoren, ez dira landare-espezieak hiltzen eta ahultzen bakarrik, prozesu

biologikoetan eta edafologikoetan aldaketak ere gertatzen baitira. Aldaketa hau zorrotza izaten

da, eta urte asko pasa behar dira hasierako baldintzetara itzultzeko.

Kalte ekologiko hauek, suak bertatik igarotzen pasa duen denborarekin proportzionalak dira,

eta kalte sozioekonomikoetan neurtzen dira: ez bakarrik jabeak galdutako zura (kantitatea eta

kalitatea), baizik eta basoko sistemek duten eta gizarte osoari on egiten dioten babes

naturaleko balore guztien murrizketa ere.

Zuhaiztia erre ondoren zuhaitzak ateratzen ez badira, izurrite-plagak eta gaixotasunak sortzen

dira alboko masentzat. Beraz, lehenbailehen tratatzea edo moztea komeni da kalte handiagoak

gertatzea nahi ez bada.


EAE-N ERRETAKO AZALERA (zuhaitzez betetako hektareak/guztira)

Urtea ARABA GIPUZKOA BIZKAIA EAE

1985 1.589/2.522 352/1.119 656/1.066 2.597/4.707

1986 249/398 78/197 102/246 429/840

1987 296/404 102/387 116/622 397/1.413

1988 59/154 6/79 64/191 65/424

1989* 1.340/2.124 3205/4.299 22.878/24.293 27.424/30.716

1990 157/270 118/339 159/264 434/873

1991 201/262 56/174 60/159 317/595

1992 63/88 99/262 380/686 161/1.035

1993 29/40 148/339 72/97 249/477

1994 379/622 33/92 12/33 423/747

1995 135/400 351/551 120/365 606/1.316

1996 53/92 406/592 122/300 580/984

1997 121/280 89/346 99/148 310/774

1998 65/206 253/962 172/344 491/1512

1999 17/85 41/113 70/162 128/359

2000 109/236 76/231 261/357 446/824

2001 242/282 115/286 60/153 417/721

2002 44/288 319/1.156 330/691 693/2.134

2003 185/217 109/475 114/229 408/920

2004 10/37 52/72 33/83 95/192

2005 66/109 203/275 83/177 352/561

2006 9/25 11/18 25/52 45/95

2007 0/15 10/27 23/54 33/96

2008 2/32 23/143 14/65 39/240

2009 454/732 7/27 26/107 487/866

2010 8/25 173/612 66/146 247/783

2011 3/35 11/77 128/313 141/425

2012 75/112 50/87 51/145 176/345

* 1989 urteko suteak: neguan aparteko lehortea, udan ere lehorte luze baten ostean eta haize-boladak, sutearen

itzalketa oztopatu zutenak; ondorioz, kaltetutako azalera batez bestekoa baino 50 handiz handiagoa da (urte hori

kenduta) zuhaitz-azalera bada; eta 30 aldiz handiagoa zuhaitzik gabekoa bada.


2.- PLANAREN HELBURUA

Baso-suteen arazoa bi aldetatik ikus daiteke; batetik, pertsonengan eta ondasunetan baso-

suteak sortutako berehalako kaltea kontuan hartuz, eta bestetik, basoak suntsitzeak

ingurumenerako dakarren kaltea.

Baso-suteek, euren ezaugarri bereziengatik, arazoak sor ditzaketela kontuan hartuta,

bitartekoen eta baliabideen erabilera koordinatua egin behar da. Horregatik, EAEko Baso-

suteetarako Larrialdi-Plan honen helburuak ondorengo hauek dira: erantzunaren antolaketa

orokorra, eta bitartekoen eta berezko titulartasuneko baliabideak zehaztea, bai eta Planari

esleitu dakizkiokeenak eta beste hainbat Erakunde Publikoen edo Pribatuen menpe daudenak

ere, EAEn Baso-suteen ondorioz sor daitezkeen larrialdiei aurre egiteko.

Zentzu honetan, eta 4.2 atalean, Plangintza Bereziari buruz, IV. ataleko III. Izenburuan,

Euskadiko Babes Zibileko Planaren proiektuak adierazten duen bezala, baso-suteetan

jarduteko Foru Planak dira baso-suteak gertatzean mekanismoak antolatzearen arduradunak.

Horretarako, Foru jarduera-planari Autonomia Erkidegoak eman ahal izango dizkion

baliabideak zehaztuko, eta Plan honen zuzendaritza eta koordinazioa ziurtatzeko beharrezko

antolaketa-prozedurak bermatuko dira.


3.- MARKO LEGALA

Euskal Herriko Autonomia Estatutuak, Euskal Autonomia Erkidegoari eskumen bakarra

ematen dio ondorengo gaietan: «Mendiak, basoen ustiapenak eta zerbitzuak, abelbideak eta

larreak, Konstituzioko 149.1.23 artikuluan agindutakoaren aurka egin gabe» (Estatutuko 10.8

artikulua) eta «Arrantza barneko uretan, marisko-bilketa eta akuikultura, ehiza eta ibaiko eta

lakuko arrantza» (Estatutuko 10.10 artikulua).

Era berean, 1983ko azaroaren 25eko, Eusko Legebiltzarreko 27/1983 Legeak, Autonomia

Erkidegoaren eta Bertako Lurralde Historikoen Organo Foralen Guztientzako Erakundeen

arteko Loturei buruzkoak, Estatutuaren aurreko eskumenak banatzen ditu, eta Lurralde

Historikoei bere 7. atalean ondorengo eskumenak esleitzen dizkie:

a) Esklusiboa, Lurralde Historiko bakoitzaren erregimen juridiko bakarraren arabera

erabiliko duena ondorengo atalean:

9. Mendiak, aprobetxamendua, basoko zerbitzuak, abelbideak eta larreak, Estatutu

Autonomiaren 10.8 atalaren arabera: baso-zainketa, eta nekazaritzako eta basoko

zoruen kontserbazioa eta hobekuntza.”

b) Erakunde erkideetatik ateratako arauen garapena eta gauzatzea ondorengo ataletan:

1. Landare-osasuna; nekazaritza-erreforma eta -garapena; nekazaritza-hedapena, -

sustapena eta -gaitasuna; mahastizaintza eta enologia; landare-produkzioa; haziak

eta mintegiko landareak.”

“3. Arrain-hazkuntza kontinentalaren eta zinegetikoaren aberastasunaren

aprobetxamendu-erregimena”.

c) Erakunde erkideen legea lurraldean gauzatzeko ondorengo atal hauetan:

“3. Espazio natural babestuen administrazioa”.

“4. Suteen aurkako defentsa”.

Eskumenen aurreko banaketaren ondorioz, Eusko Jaurlaritzari zegozkion materiak Euskadiko

Foru Aldundietara transferitu egin ziren 1985eko martxoaren 5eko 34/1985, 42/1985 eta

53/1985 Dekretuen bidez.

Plan hau, orain indarrean dagoen marko legalean kokatzeko, ondorengo Estatu-arauak ere

aipatu behar dira:

- Abenduaren 5eko 81/1968 legea, Baso Suteei buruzkoa.

- Abenduaren 23ko 3.769/1972 Dekretua, Baso Suteen Legearen araudia onesten duena.

- Irailaren 26ko 2761/1980 Errege Dekretua, natura babesteko gaian, Estatuak EAEri

funtzioak eta zerbitzuak transferitzeari buruzkoa.

- Urtarrilaren 21eko 2/1985 Legea, Babes Zibilari buruzkoa.

- Apirilaren 2ko 7/1985 legea, Toki Erregimenaren Oinarriak arautzen dituena.


- Uztailaren 29ko 875/1988 Errege Dekretua, baso-suteak itzaltzeagatik sortutako gastuen

ordaina arautzen duena.

- 407/1992 Errege Dekretua, apirilaren 24koa, Babes Zibileko Oinarrizko Araua onesten

duena.

- 1993ko apirilaren 2ko Agindua, Baso-suteengatiko Larrialdia Planifikatzeko Babes

Zibileko Oinarrizko Gidalerroa onartzeko dena.

- 16/1994 Legea, ekainaren 30ekoa, Euskal Autonomia Erkidegoko Natura

Kontserbatzekoa.

- Ministroen Kontseiluaren 1995eko martxoaren 31ko Erabakia, Baso-suteen

Emergentziei Aurre egiteko Babes Zibileko Estatu-plana onartzen zuena.

- 216/1996 Dekretua, abuztuaren 30ekoa, Ingurumenaren eta Isurketaren esparruan

eskumenak eskualdatzea Estatuko Administrazio Orokorretik EAEra.

- 43/2003 Legea, azaroaren 21ekoa, Mendiei buruzkoa.

- 9/2006 Legea, apirilaren 28koa, Ingurumenaren gaineko Eraginaren Ebaluazioari

buruzkoa.

- 10/2006 Legea, apirilaren 28koa, Mendiei buruzkoa (azaroaren 21eko 43/2003 Legea

aldatzeko dena).

- 11/2005 Errege Lege Dekretua, uztailaren 22koa, baso-suteen kasuetarako premiazko

neurriak onartzen dituena.

- 10/2006 Legea, apirilaren 28koa, 43/2003 Legea aldatzen duena. Halaber, haren lehen

xedapen gehigarria indargabetu egin du 42/2007 Legeak, Natura Ondareari eta

Biodibertsitateari buruzkoa. Hori ere uztailaren 20ko 21/2015 Legeak, Mendiei

buruzkoak, aldatu zuen, testu kontsolidatua.

- Ministroen Kontseiluaren 2005eko ekainaren 8ko Erabakia, baso-suteak prebenitzeko

eta haiei aurre egiteko urteko planak onartzen dituena.

- 393/2007 Errege Dekretua, martxoaren 23koa, larrialdi-egoerak eragin ditzaketen

jarduerak egiten dituzten zentro, establezimendu eta aretoetako Autobabeserako

Oinarrizko Araua onartzen duena.

- Barne Ministerioaren azaroaren 15eko 893/2013 Errege Dekretua, Ministro

Kontseiluaren 2013ko azaroaren 15eko Erabakitik eratorritakoa, Baso-suteengatiko

Larrialdia Planifikatzeko Babes Zibileko Oinarrizko Gidalerroa onartzen duena.

- 2014ko urriaren 31ko Ebazpena, Ministroen Kontseiluaren urriaren 24ko Erabakia,

Baso-suteen arriskuaren ondoriozko Larrialdietarako Babes Zibileko Estatuko Plana

onartzekoa, argitaratzeko dena.

- 17/2015 Legea, uztailaren 9koa, Babes Zibileko Sistema Nazionalari buruzkoa.

- Hori ere uztailaren 20ko 21/2015 Legeak, Mendiei buruzkoa, testu kontsolidatua.

- 36/2015 Legea, irailaren 28koa, Segurtasun Nazionalari buruzkoa.


Eta ondorengo arau autonomikoak:

- 1979ko abenduaren 19ko Legea, Euskal Herriko Estatutuarena.

- 34/1983 Dekretua, martxoaren 8koa, Ekintzak Koordinatzeko Zentroak sortzen dituena.

- 27/1983 Legea, azaroaren 25ekoa, Autonomia Erkidegoaren eta Bertako Lurralde

Historikoen Organo Foralen Guztientzako Erakundeen arteko Loturei» buruzkoa.

- 194/1984 Dekretua, ekainaren 19koa, Erakunde erkideek zerbitzuak Arabako Lurralde

Historikoaren esku uzteko arauak onartzen dituena

- 195/1984 Dekretua, ekainaren 19koa, Erakunde erkideek zerbitzuak Bizkaiko Lurralde

Historikoaren esku uzteko arauak onartzen dituena

- 196/1984 Dekretua, ekainaren 19koa, Erakunde erkideek zerbitzuak Gipuzkoako

Lurralde Historikoaren esku uzteko arauak onartzen dituena

- 34/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoa, Nekazaritza arloko eskumenak Arabako Lurralde

Historikoari emateko dena.

- 42/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoa, Nekazaritza arloko eskumenak Gipuzkoako

Lurralde Historikoari emateko dena.

- 53/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoa, Nekazaritza arloko eskumenak Bizkaiko Lurralde

Historikoari emateko dena.

- 16/1994 Legea, ekainaren 30ekoa, Euskal Autonomia Erkidegoko Natura

Kontserbatzekoa.

- 42/1996 Dekretua, otsailaren 27koa, Euskal Autonomia Erkidegoko Natura Gune

Babestuen Sarearen Erregistroaren antolamenduari eta funtzionamenduari buruzkoa.

- 194/2013 Dekretua, apirilaren 9koa, Segurtasun Sailaren egitura organikoa eta

funtzionala ezartzen duena.

- Larrialdiak Kudeatzeko 1/1996 Legea, apirilaren 3koa.

- 365/1991 Dekretua, ekainaren 24koa, Euskadiko Babes Zibileko Planari buruzkoa.

LABI.

- 24/1998 Dekretua, otsailaren 17koa, Euskadiko Euskal Autonomia Erkidegoko Babes

Zibilerako Batzordearen antolamenduari buruzkoa.

- Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta Legebiltzarrarekiko Harremanetarako zuzendariaren

5/1998 Ebazpena, 1998ko martxokoa, Euskal Autonomia Erkidegoko Baso-suteetarako

Larrialdi Plana onartzen duena.

- 3/1998 Legea, otsailaren 27koa, Ingurumena Babesten duena.

- 311/2003 Dekretua, abenduaren 16koa, Euskal Meteorologia Agentzia sortzen duena

- 277/2010 Dekretua, azaroaren 2koa, Autobabesari buruzkoa, Euskal Araua.

- 458/2013 Dekretua, abenduaren 10ekoa, Euskadiko Segurtasun Publikoaren

Kontseiluari buruzkoa.


- 1/2015 Dekretua, urtarrilaren 13koa, Euskadiko Babes Zibileko Planaren - LABI

berrazterketa onartzen duena

- 2016ko otsailaren 1eko Agindua, Segurtasuneko sailburuarena, Larrialdiei Aurre

Egiteko Euskal Sistemaren taktika operatiboak onartzeko eta Larrialdietan Koordinatuta

Esku-hartzeko Zerbitzua sortzeko den Agindua hirugarren aldiz aldatzeko dena (EHAA,

26 zk., 2016ko otsailaren 9koa).

- 2/2016 Legea, apirilaren 7koa, Euskadiko Toki Erakundeei buruzkoa.

- Larrialdiak Kudeatzeko 5/2016 Legea, apirilaren 21ekoa.

- 3/1994 Foru-Araua, ekainaren 2koa, Mendiei eta Babespeko Naturguneen

Administrazioari buruzkoa (Bizkaia). martxoaren 20ko 3/2007 Foru-Arauaren bidez

aldatua.

- 7/2006 Foru-Araua, urriaren 20koa, Gipuzkoako Mendiei buruzkoa.

- 11/2007 Foru-Araua, martxoaren 26koa, Arabako Mendiei buruzkoa.

- Arabako Foru Aldundiko Diputatuen Kontseiluaren Erabakia, 2010eko apirilaren 27koa,

Larrialdietarako Arabako Lurraldeko Foru Plana – PETHA.

- Bizkaiko Foru Aldundiaren 130/2010 Foru-Dekretua, azaroaren 23koa, Bizkaiko

Lurralde Historikoko Larrialdietarako Foru Plana arautzen duena.

- Gipuzkoako Foru Aldundiko Diputatuen Kontseiluaren Erabakia, 2010eko ekainaren

29koa, Larrialdietarako Gipuzkoako Lurralde Historikoko Foru Plana – PFETHG

onartzen duena.


4.- DEFINIZIOAK

Plan honen xedeetarako ondorengo definizioak hartzen dira kontuan:

- Mendia: Berez, edo erein edo landatu ondoren sortutako zuhaitzak, zuhaixkak, sasiak

edo belarrak hazten diren lurra, beti ere, ingurumen-, babes-, ekoizpen-, kultura-,

paisaia- edo jolas-funtzioak betetzen badituzte edo bete ahal badituzte. Azaroaren

21eko 43/2003 Legearen 5. artikuluan menditzat jotakoak ere bai.

- Baso-sutea: Mendian dauden baso-erregaien gainean kontrolik gabe zabaltzen den

sutea. Zuzentarau honen arabera, mendiaren alboko eremuetan zein hiriko gune edo

nekazaritzako gune batzuetarako trantsizio-eremuetan gertatzen diren suteak ere baso-

suteak izango dira.

- Baso-sute kontrolatua: Baso-sutea kontrol-lerro baten barruan isolatzea eta suteak

aurrera egin dezan eta zabal dadin eragoztea lortu denean.

- Baso-sute egonkortua: Kontrolatuta egon gabe, sutea kontrolatzea helburu duten

itzaltzeko lanen eta aurreikuspenen arabera ezarritako kontrol-lerroen barruan

dagoenean.

- Baso-sute itzalia: Sutearen perimetroan bertan edo horren barruan sutan dagoen

materialik ez dagoenean, ezta sutea berriz hasteko aukerarik ere.

- Baso-sutearen larritasun-adierazle potentziala: Baso sutearen bilakaera kontuan

hartuta, baso-suteak eragin litzakeen kalteen adierazlea.

• Larritasun potentzialaren 0 indizea: Baso-sutea, bere bilakaera txarrenean

ere, sua itzaltzeko dispositibotik kanpoko pertsonentzat zein basokoak ez diren

ondasunetarako arriskutsua ez denean eta suteak basoari egingo dion kaltea

murritza izatea espero denean (sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako

masaren ezaugarriengatik).

• Larritasun potentzialaren 1 indizea: Baso-sutearen bilakaera txarrenean,

itzaltzeko dispositibotik kanpoko pertsonentzat babes-neurriak martxan

jartzeko beharra aurreikusten denean; edo basokoak ez diren ondasun isolatuak

arriskuan jartzen dituenean, esaterako kalteak izan ditzaketen azpiegitura edo

hornidura-sareak; eta suteak eragingo duen basoko kaltea handia izatea espero

denean (sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren ezaugarriengatik)

• Larritasun potentzialaren 2 indizea: Baso-sutearen bilakaera txarrenean,

biztanle-guneetarako edo garrantzi berezia daukaten azpiegituretarako arrisku

handikoa izango dela aurreikusten denean edo basoko kaltea oso handia izatea

espero denean (sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren

ezaugarriengatik); eta horren ondorioz, biztanleei arreta emateko neurriak edo

sorospen-neurriak, edo ondasunak babesteko neurriak berehala hartzea

ezinbestekoa denean.

• Larritasun potentzialaren 3 indizea: Baso-suteen inguruko aurreko

baldintzak larritasun-mailarik handienean gertatzeaz gain, itzaltzeko


dispositiboari sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzea ezinezko egiten dioten

beste baldintza batzuk gertatzen direnean.

- Hiri-inguruneko–baso-inguruneko interfasea: Eraikuntzak mendiarekin kontaktuan

dauden eremuak. Eremu horretako suteak eraikinetara heldu ez ezik, eraikitako

eremuen barruan zabaldu ere egin daitezke, sorreraren kausa edozein dela ere.

Azaroaren 15eko 893/2013 Errege Dekretuak, Baso-suteengatiko Larrialdia Planifikatzeko

Babes Zibileko Oinarrizko Gidalerroa onartzen duenak, bere II. eranskinean.

- Suteak izateko arrisku handia duten zonaldeak (ZAR) Azaroaren 21eko 43/2003

Legearen arabera (apirilaren 28ko 10/2006 Legeak aldatu zuena. Hori ere uztailaren

20ko 21/2015 Legeak aldatu zuen, mendiei buruzko testu kontsolidatuak) , autonomia-

erkidegoek zehaztuko dute zein diren kasuan kasuko lurraldean suteak izateko arrisku

handia duten zonaldeak. Horietan, baso-suteen maiztasun eta indarragatik, eta

mehatxaturik dauden balioen garrantziagatik, beharrezkoa da suteen aurkako babes-

neurri bereziak zehaztea.

- Sute-arriskubidea Eremu zehatz batean edo denbora tarte batean sutea gertatzeko

aukera.

- Sute-arriskua Sutea gertatzeko probabilitatearekin batera suteak pertsonen,

ondasunen eta ingurumenaren gainean eragin ditzakeen ondorio negatiboak.

- Urrakortasuna: Hiritarrek, ondasunek eta ingurumenak, baso-sutearen ondorioz jasan

dezaketen galera- eta kalte-maila.

- Lehentasunez jarduteko zonaldea: Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko

Ministerioaren bitarteko bati esleitzen zaion ohiko lanerako eremua, autonomia-

erkidegoei baso-suteak itzaltzen laguntzeko. Ministerio horrek eremu hori urtero

zehazten du, bitarteko horrek maila nazionalean daukan ahalmena edozein dela ere.

- Planaren zuzendaria: Plana zuzentzeko eta koordinatzeko organoa.

- Ekintza Taldeak: Behin-betiko eta eginkizun zehatzekin osatutako zerbitzu

operatiboen multzoa. Zerbitzu hauek, larrialdia gertatzen den lekuan esku hartzen dute.

- Mobilizazioa: Bitartekoak, baliabideak eta zerbitzuak martxan jartzeko lan-multzoa,

baso-suteen aurka aritzeko.

- Aginte-postu Aurreratua: Sutea kontrolatzeko eta itzaltzeko lanen zuzendaritza

teknikoko postua, sutearen ondoan kokatua.

- Ekintza Taldeetako arduradunak: Ekintza-taldeen jarduketen koordinatzailea.

- CECO: Koordinaziorako Estatuko Batzordea. Estatuko Administrazio Orokorreko

organoa da eta Estatuko Administrazio Orokorreko zuzendaritza-zentroetako titularrek

osatzen dute, baso-suteak prebenitzearen eta horiei aurre egitearen arlokoek. Haren

eginkizunetako bat da Larrialdietako Zuzendaritzak eskatzen eta behar dituen bitarteko

eta baliabideak, Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremutik kanpokoak, baita

nazioartekoak ere, mobilizatzeko neurriak koordinatzea.


- EKZ: Ekintzak Koordinatzeko Zentroa Planeko zuzendariaren lan-tresna bat da,

baliabideak koordinatzeko, zuzentzeko eta kudeatzeko eta alarma jaso eta helarazteko

inplikatutako organismo eta kaltetutako erakundeetara.

- EKZI: EKZ EKZI bihurtuko da, baldin eta Oinarrizko Gidalerroak ezarritako

irizpideen arabera, larrialdietako jarduerak Zuzendaritza Batzordeak zuzendu eta

koordinatzen baditu. Batzorde horretan EAEko ordezkari bat eta Barne Ministerioaren

ordezkari bat egongo dira .

- Kartografia ofiziala: Kartografiaren Antolamenduko 7/1986 Legearen zein Sistema

Kartografiko Nazionala arautzen duen 1545/2007 Errege Dekretuaren preskripzioei eta

7/1986 Legeak sortutako oinarrizko tresnei lotuta, Erakunde Publikoek edo euren

zuzendaritzapean eta kontrolpean egindakoa. Kartografia ofizialtzat hartuko da datu

espazialei buruzko edozein azpiegitura, baldin eta Espainiako informazio

geografikorako azpiegiturei eta zerbitzuei buruzkoa den uztailaren 5eko 14/2010

Legearen printzipioen arabera (LISIGE) egindakoa bada . Lege horrek Europako

Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2007ko martxoaren 14ko 2007/2/EE Zuzentaraua,

Europako Erkidegoan informazio espazialerako azpiegitura (INSPIRE) finkatzen

duena, gure antolamendu juridikora aldatzen du.

- Baso-suteen arriskua kalkulatzeko Meteorologiako Informazio Sistema:

Euskalmeten - Euskal Meteorologia Agentziaren ekintza eta jardueren multzoa da,

baso-suteen aurkako borrokatzeko arrisku meteorologikoaren indizeak eta osagarriak

diren beste informazio batzuk edukitzeko.


5.- OINARRIZKO EGINKIZUNAK

Mendiei buruzko 43/2003 Legeak, azaroaren 21ekoak, baso-suteen aurkako defentsari

buruzkoa den bere 43 artikuluan dio:

Administrazio Publiko eskudunen ardura da baso-suteen aurkako defentsa antolatzea.

Horretarako, mendien titulartasuna edozein dela ere, baso-suteak prebenitzea,

hautematea eta itzaltzea lortzeko neurriak modu koordinatuan hartu beharko dituzte.

Baso-suteetako Larrialdiko Babes Zibileko Plangintzako Oinarrizko Arauak adierazten duen

bezala, Planaren eginkizunak hauek izango dira:

Administrazio Publikoek, bakoitzak bere lurralde-eremuaren eta eskumenen barruan,

baso-suteen ondoriozko larrialdietarako babes zibileko planak egiteko jarraitu behar

dituzten gutxieneko irizpideak ezartzea, gerta litekeelako larrialdi egoerak interes

nazional baten edo autonomia erkidegoez gaineko interes baten gaineko eragina izatea

Hori guztia gutxieneko diseinua aurreikusteko helburuarekin, baso-suteak prebenitzen

eta horiei aurka egiten eta hori prestatzen parte hartzen duten administrazio eta

zerbitzuek era koordinatuan eta batera jardun ahal izan dezaten, eta pertsonen bizitza eta

segurtasuna beste edozein balioren gainetik egon behar delako printzipioarekiko

koherentzia mantenduz.

Arau horren arabera egiten diren planek jasoko dituzte hondamendiek pertsonen,

ondasunen eta ingurumenaren gainean izan ditzaketen arriskuak murrizteko aukera

emango duten babes zibileko neurriak.


6.- APLIKAZIO-ESPARRUA

Baso-suteetarako Larrialdi Plan honen aplikazio-esparrua, EAEko lurralde osoa izango da.

Suteak Erkidegoaren mugak gainditzen dituen kasuetan, edo mugan dauden probintziek

suteak izan eta Plan honen menpeko baliabideak erabiltzeko eskaera eginez gero, «Baso-

suteen aurkako Larrialdietako Babes Zibileko Estatuko Plana» izenekoan aipatutakoa hartuko

litzateke kontuan. Plan horrek, Estatuko Egitura Antolatzaileari buruzko 3. kapituluko 3.4

atalean, ondorengo gaia garatzen du: «Autonomia Erkidegoetako Planei laguntzeko

antolaketa, Elkarte hauek hala nahi izanez gero», Agintari Bakar Bateratua ezarriz sua

itzaltzeko organo zuzendari gisa.

6.1.- Lurraldeko informazioa

6.1.1. Orografia

Euskal Herria Kantauri itsasertzaren eta Ebro ibaiaren artean dago. Mendebaldetik Ekialdera

ondoren aipatuko ditugun probintziekin mugatzen du: Kantabria, Burgos, Errioxa eta

Nafarroa. 7.235 km.2ko azalera dauka: 2.215 Bizkaiak, 1978 Gipuzkoak eta 3.042 Arabak. Bi

isurialde ditu, bat zuzenean Kantauri itsasora doana eta bestea Mediterraneora Ebro ibaiaren

bidez. Bi isurialdeen banalerroan mendilerrorik altuenak aurkitzen dira. Mendilerro hauen

artean altuena Aizkorri da, 1.544 metrorekin.

Kantauriko itsasertza Muskizetik Hondarribira doa. Orokorrean malkartsua da, aldapa handiko

itsaslabarrekin. Itsaslabar hauek, ura zuzenean itsasora daramaten eta sakana ugari osatzen

dituzten ibai eta errekek gurutzatzen dituzte.

Barnealdera, desnibel handiak (1.544 m) eta ibaien ibilbide laburrak, plubiositate handiarekin

batera, aldapa gogorreko haran estuak aurkitzen dira.

Paisaiak itxura nahasia dauka. Bertan, mendi ugari aurkituko ditugu, gehienak mila metrotik

beherakoak: Ordunte (1.335 m), Aramotz (1.009 m), Oiz (1.026 m), Udalaitz (1.092 m),

Izarraitz (1.026 m) eta Ernio (1.072 m).

Uren banalerroan mendikate nagusienak aurkitzen dira: Salbada (1.184 m), Gorbeia (1.475

m), Anboto (1.296 m), Elgea-Urkilla (1.291 m), Aizkorri (1.544 m) eta Aralar (1.427 m).

Lerrokadura hau hesi orografiko nabarmena da eta bi isurialdeen arteko paisaiaren eta

klimaren bereizketa nabarmena ekartzen du. Mediterraneoko isurialdean desnibel handiena

1.100 m ingurukoa izanik eta ibaien ibilbidea Kantauri aldekoena baino luzeagoa denez ura


motelago doa. Ondorioz haranak zabalak dira, eta erliebeak orokorrean aldapa txikikoak.

Isurialde honetako mendiak, itsasertzarekin paraleloak diren hiru lerrokaduratan banatzen

dira: itsasotik hurbilen dagoena Kautauri-Mediterraneoko uren banalerro horrek osatzen du;

hegoaldean Arkamoko mendilerroa, Badaia eta Gasteiz-Iturrietako Mendiak daude, eta horiek

ondoren bi adarretan banatzen dira: iparraldean Entziako mendilerroa (Nafarroan Urbasa

izenarekin jarraitzen duen mendilerroa) eta hegoaldean Lokizkoa; Azkenik, hegoalderagoko

lerrokadura Artzenako, Toloñoko, Kantabriako eta Kodesko mendikateek osatzen dute.

Mendi-lerrokadura hauen artean haran zabalak daude: Arabako lautada, Erribera behea,

Trebiño, Egaren goi-ibarra eta Arabako Errioxa. Bertatik, Omecillo, Baia, Zadorra eta Inglares

ibaiak igarotzen dira, bai eta Arakil eta Ega ibaien goi-ibarrak ere. Hauen guztien urak

Errioxarekin mugatzeko balio duen Ebro ibaira doaz

6.1.2. Klimatologia

Euskal Herria, 43o 32' eta 41o 54' latitudeen artean egoten da, beraz, aldaera klimatiko

desberdinen artean zona epelean.

Euskal Autonomia Erkidegoko klima baldintzatzen duen elementu nagusietako bat erliebea

da. Erliebearen eragina hain da handia, non espazio geografiko honetan agertzen diren aldaera

klimatikoak orokorrean unitate topografikoekin eta estrukturalekin bat datozen; era honetan

hiru aldaera klimatiko nagusi bereiz daitezke: ozeanikoa, mediterraneo-kontinentalizatua eta

trantsiziokoa izeneko hirugarrena.

- Aldaera ozeanikoa Epel-ozeaniko aldaeraren barnean, Herriaren iparralde osoa dago:

Bizkaia, Gipuzkoa, Kantauri Arabarreko eskualdeak eta Gorbeia inguruko mendietako

zati handi batean, Arabako lurretan. Eskualde honen ezaugarri nagusia euri asko egiten

duela da. Horrela, 900 mm-ko isohietak aldaeraren azpiko muga markatzen du, bertan,

urtean 1.000 mm baino prezipitazio handiagoak biltzen baitira. Euskal Herriko

itsasertzeko ingurunea Europa kontinentaleko lurralderik hezeenetakoa da,

Mendebalderago jasotako prezipitazioak baino indize handiagoekin. Adibidez, A

Coruñan (999 mm), Gijonen (980 mm) eta Santanderren (1.272 mm), Bilbo-Sondikan

(1.297 mm), Donostian (1.524 mm) eta Hondarribian (1.700 mm) baino euri gutxiago

egiten du urtean. Orokorrean, prezipitazio hauek orekatuta banatzen dira urtean zehar,

eta neguan, azaroa eta abendua aldera ugaritzen dira. 170-190 mm artean mugitzen diren

neguko balore hauen arrazoia izaten da Iparraldetik eta Ipar-mendebaldetik etortzen

diren perturbazio hotzak, latitude beroagoetarantz jaisten diren Atlantikoko depresio

sakonekin nahasten direla. Kantauriko itsasertz osoan bezala, neguan, Mendebaldetik

etorritako fronte ugari nagusitzen dira.


Aldaera klimatiko honen beste ezaugarrietako bat tenperaturen epeltasuna da,

atmosferaren zirkulazio orokorretik eta itsasoaren eraginaren ondorioz sortutakoa,

erliebearen itxura bereziarekin batera.

Batez besteko tenperatura 13o C-koa da. Uda fresko samarra da, 18

o C inguru. Negua,

oro har, epela izaten da, eta urtarrilean eta otsailean ematen dira tenperaturarik

baxuenak. Depresio-egoeren espresioak diren presio minimoak, batez ere, udaberrian

izaten dira, udazkenean ere zerbait eman arren. Haizeak, IM, I eta H-koak nagusitzen

dira. I eta IM-ko haizeak apiriletik irailera nagusitzen diren bitartean.

Beste sei hilabeteetan Hego haizea nagusitzen da eta ondoren Mendebaldekoa, batez ere,

azaroan eta abenduan.

IM eta M-ko haizeek hezetasuna dakarte, eta hotzak edo epelak izan daitezke; Ipar

haizeak, berriz, oso hotzak dira.

- Aldaera mediterraneo-kontinentalizatua Aldaera klimatiko honetan, batez ere, Arabako

Lautadaren, Mendebaldeko Haranen eta Errioxaren Hegoaldean eta Mendebaldean

kokatutako eremuak sartzen dira.

Itsasoaren eraginetik isolatuak, eta latitude-egoerak baldintzatuak, bertan uda eta negua

luzeak izaten diren bitartean udaberria eta udazkena laburrak. Prezipitazioak askoz ere

urriagoak dira, 500 mm azpikoak, urtero hilabete lehorrak izaten direlarik, gehienetan

uztaila eta iraila bitartean. Bertako haizeen artean, herri-mailan Ziertzo izenez ezagutzen

dena aipatuko dugu. Ziertzo, Ipar eta, batez ere, Ipar-mendebaldeko haizeari deitzen

zaio. Urte osoan ematen den haize hotz eta lehor hau neguko hilabeteetan oso indartsua

izaten da.

- Trantsizioko aldaera Euskal Herriko pirinio-aurreko arroek, aldaera atlantikoko eta

mediterraneo-kontinentalizatuko ezaugarriak dituzte. Arro hauetan, zenbait baldintzen

ondorioz, forma puruak ez ematea eragiten dute; halere badituzte zenbait ezaugarri beste

eskualdeetatik bereizten dituztenak, eta nolabait, trantsizio hitza erabiltzea justifikatzen

dutenak. Orain arteko aldaera klimatikoetan nahiko muga zehatzak ezartzen badira ere,

kasu honetan atlantikoko eta erriberako eraginak nahasten dira. Argien ikusten den

muga, Kantauriko eta Mediterraneoko urak banatzen dituen lerroa da, Anbotoko,

Gorbeiako, Urkillako eta Elgeako mendilerroak.

Mendilerro hauek, batez besteko altuera handiegia ez izan arren, eragin ozeanikoari

mugak jartzen dizkiote, eta era berean, neurri batean, eskualdea kontinentalizatzen

laguntzen dute. Bestalde, Hegoaldetik Trebiñoko sinklinalak, eta Entziako, Iturrietako

eta Gasteizko Mendietako mendilerroek Arabako zirkulua ixteko joera dute.

Mediterraneoko aldaeran baino sarriagoak diren prezipitazioak ez dira iparraldekoen


kopurura heltzen, 500 eta 1.000 mm-etan geratzen baitira. Tenperaturak baxuak izaten

dira, batez bestekoa 7o C da, eta minimoen barruan maximoa urtarrilean izaten da.

Haizeei dagokienez, Iparraldekoa nagusitzen da. Oro har, esan daiteke uztaila hilabete

lehorra dela eta abuztua sub-lehorra.

Aldaera klimatiko honen beste ezaugarrietako bat oszilazio termiko indartsua da, egunez

egiten dituen bero handien ondoren oso gau freskoetara igarotzen dira.

6.1.3. Baso-sistemak eta larre- eta artzaintza-sistemak

Baso-sistemak eta larre- eta artzaintza-sistemak deskribatzeko bost talde nagusitan banatu

dira: basoak, zuhaixken eraketak, sasiak, belarkara-eraketak eta komunitate antropogenoak.

Landaretza-unitate hauetako batzuk «basokoak» bakarrik ez izan arren, guztiak paisaia

eratzerakoan garrantzi handia daukaten guztiak aztertzen saiatu gara. Gainera, erraz

antzematen dira euren egiturarengatik, fisionomiarengatik eta osaketa floristikoarengatik.

BASO NATURALAK

— HARIZTI MESOTROFOAK (Polysticho-Corylenion).

— HARIZTI OLIGOTROFOAK (Hyperico pulchri-Quercetum roboris).

— QUERCUS PATRAEA-KO HARIZTIAK (Pulmonario longifoliae-Quercetumpetraeae).

— AMEZTIAK (Melampyro- Quercetum pyrenaicae).

— PAGADIAK (Fagion sylvaticae).

— ERKAMEZTIAK (Quercion pubescenti-petraeae).

— ARTADI KANTAURIARRAK (Lauro-Quercetum ilicis).

— ARTADI MEDITERRANEARRAK EDO ABARIZTIAK (Quercenion rotundifoliae).

— HALTZADIAK (Hyperico androsaemi-Alnetum).

— ZUMARDIAK ETA MAKALDIAK (Populion albae).

— PINUDIAK PINUS SYLVESTRIS-EKOAK.

ZUHAIXKEN ERAKETAK

— SAHASTIAK (Salicetalia purpureae).

— LAHARDIAK ETA ELORDIAK (Pruno-Rubion ulmifolii).

— ABARIZTIAK (Rhamno-Quercion cocciferae).

SASIAK

— TXILARDI-OTADIAK (Daboecio-Ulicetum gallii).

— SASI BASOFILOAK (Genistion occidentalis).

— EZKAITIAK (Teucrio-Thymetum mastigophori).

— ERROMERO-SAILA (Salvio-Ononidetum fruticosae).


BELARKARA-ERAKETAK

— SEGA-BELARDIAK (Lino-Cynosuretum).

— MENDIKO BELARDIAK (Jasiono Laevis-Danthonietum decumbentis).

— LARREDI MESOXEROFILOAK (Bromion erecti).

— BRACHYPODIUM RETUSUM-EKO LARREAK (Ruto-Brachypodietum retusi).

KOMUNITATE ANTROPOGENOAK

— KOMUNITATE NITROFILOAK.

— BASO-LANDAKETAK.(I. eranskinean sistema hauek deskribatzen eta hedatzen dira).

6.1.4. Jabetzaren banaketa

Basoen azalera, bere jabetza-tipoen konplexutasunagatik, aprobetxatzeko moduengatik eta

funtzionamenduko eta kudeaketako erregimen administratiboengatik bereizi da. Hain

hedadura txikiko eta hainbeste jende bizi den EAEn, lursail baten jabego publikoa nahiz

pribatua, betidanik erabakigarria izan da jasan ahal izan dituen erabileretan, bai eta gaur egun

duen landaretza-motan ere. Gaur egun, lursailen jabetzak erabakitzen du bertako basoen

kudeaketa-mota. Lurralde Historikoetako Ondare-mendiak edo herrietako edo udaletako

Erabilera Publikoko mendiak, eta Administrazioarekin partzuergoa osa zezaketen mendiak

hiru Aldundietako Nekazaritza eta Ingurumen Sailek kudeatzen dituzte.

Beste lursailak (jabego pribatuak eta tokiko erakundeenak) zuzenean jabeek kudeatzen

dituzte, eta bertan, Baso Administrazioak zeharkako lana garatzen du: mozteko baimenak,

diru-laguntzak, eta abar.

Nekazaritza eta Ingurumen Sailek eskainitako dokumentazioaren arabera, mendi publikoen eta

partikularren banaketa ondorengo taulan agertzen da. Mendi publikoetan, Ondarezko Mendiei

(Foru Aldundien, Eusko Jaurlaritzaren edo Estatu zentralaren jabetzakoak) eta udal

erakundeen Erabilera Publikoko Mendiei (udalen, herrien, batzorde administratiboen, eta

abarren jabetzakoak) dagozkien azalerak banatu dira. Lursail partikularretan oso zaila da

hauek baso-izaera ote duten erabakitzea; beraz, egokiagoa da lursail partikularrak espresioa

erabiltzea mendi pribatuak eta basokoak bakarrik ez diren lursail partikularrak (laborantza,

belardiak, eta abar.) biltzeko.


LURRALDEA

ESTATUAREN ETA

FORU ALDUNDIEN

JABETZAKO MENDIAK

(ha)

ERABILERA PUBLOKOKO

UDAL MENDIAK (ha)

LURSAIL

PARTIKULARRAK

(ha)

ARABA 4.366 143.113 156.701

BIZKAIA 6.503 38.628 176.360

GIPUZKOA 8.034 26.374 163.421

EAE 18.903 208.115 496.482

4. TAULA: LURRALDE HSTORIKOEN AZALERAREN BANAKETA JABETZA-MOTAREN

ARABERA

6.1.5.-.Espazio natural babestuen sarea

Euskal Herriaren Naturaren Babeserako ekainaren 30eko 16/1994 Legeak, Espazio Natural

Babestuei buruzko III. Izenburuan eta bere 12. artikuluan, Euskal Autonomia Erkidegoko

Espazio Natural Babestuetako Sarearen Erregistroa sortu du. Lege horrek 13. artikuluan

espazio natural babestuak hiru kategoriatan sailkatzen ditu:

a) Parke naturala.

b) Biotopo babestua.

c) Zuhaitz berezia.

Parke Naturalak ondo zaindutako espazio zabalak dira. Parke hauen baliabideak lurraldearen

antolaketa zehatzaren bidez babestu nahi dira, bai eta haien balioa handitu ere. Biotopoak

eremu natural txikiagoei dagozkie, eta eremu hauen berezitasunak edo ahultasunak

beharrezkoak diren babesteko mekanismoak hartzea justifikatzen du. Azkenik, Zuhaitz

Bereziak, tamainagatik, adinagatik, historiagatik, edertasunagatik edo egoeragatik legez

babestutakoak dira.

Horren ostean, urriaren 10eko 2/2013 Legeak 16/1994 Legea aldatu du eta lege aldaketa

horrek, besteak beste, mekanismo zehatz bat dakar Red Natura 2000-rekiko Europako

Erkidegoaren arauen babesean sortutako babes-figura berriei heltzeko.

Gaur egun, espazio natural babestuen zerrenda hau da: Europar Batasuneko estatu kideek Red

Natura 2000-n sartzeko izendatutako espazioetarako sailkapen hau erabiltzen da:

- BIT: Batasunaren intereseko tokia

- HBBE: Hegaztientzako babes bereziko eremua

- KBE: Kontserbazio Bereziko Eremua


IZENA IZENDAPEN-

DATA DEKRETUA ARGITARATUA

AZAL.

(ha)

URDAIBAIko Biosfera Erreserba 06-07-1989 5/1989

LEGEA EHAA 145/89 22.042

URKIOLAKO parke naturala 29-12-1989 275/1989 EHAA 3/90 5.955

VALDEREJOko parke naturala 14-01-1992 4/1992 EHAA 28/92 3.419

GORBEIAko parke naturala 21-06-1994 228/1994 EHAA 228/94 20.016

ARALARko parke naturala 26-04-1994 169/1994 EHAA 123/94 10.971

AIAKO HARRIA parke naturala 11-04-1995 241/1995 EHAA 105/95 6.145

AIZKORRI-ARATZ parke

naturala 04-04-2006 76/2006 EHAA 76/06 15.919

ARMAÑONgo parke naturala 19-09-2006 176/2006 EHAA 228/2006 2.972

IZKIko parke naturala 31-03-21998 65/1998 EHAA 80/1998 9.056

PAGOETAko parke naturala 29-09-1998 245/1998 EHAA 205/98 1.336

IZENA IZENDAPEN-

DATA DEKRETUA ARGITARATUA

AZAL.

(ha)

ITXINAko biotopo babestua 11-07-1995 368/1995 EHAA 165/95 110

LAS LAGUNAS DE

CARRALOGROÑOko,

CARRAVALSECAko eta PRAO

DE LA PAULgo biotopo

babestua, Guardian.

19-09-1995 417/1995 EHAA 201/95 160

LEIZARAN IBAIko biotopo

babestua 29-09-1995 416/1995 EHAA 201/95 5.945

INURRITZAko biotopo babestua 25-02-1997 40/1997 EHAA 48/97 52

GAZTELUGATXEko biotopo

babestua 15-09-1998 229/1998 EHAA 188/1998 158

DEBA-ZUMAIA

ITSASERTZEKO biotopo

babestua

10-02-2009 34/2009 EHAA 35/2009 4.300


ESPEZIEA: L. HIST. UDALERRI

A

EZAUGARRIAK

Haritz kanduduna

(Quercus robur)

Araba Zuia Tamaina eta edertasuna

Lizarra

(Fraxinus excelsior)

Araba Harana Neurria.

Pinazi-pinua

(Pinus pinea)

Araba Lantaron Populazio natural bakarra

Euskadin.

Sekuoia

(Sequoiadendron giganteum)

Araba Vitoria-Gasteiz Tamaina eta edertasuna

Artea

(Quercus ilex ilex)

Araba Artziniega Tamaina eta historia.

Artea

(Quercus ilex ilex)

Bizkaia Garai Simetria, edertasuna, hostotza-

dentsitatea eta morfologia.

Artea

(Quercus ilex ilex)

Bizkaia Muxika Tamaina, edertasuna, hostotza-

dentsitatea eta morfologia.

Haritz kandudunaren eta ametzaren

nahasketa

(Quercus x andegavensis)

Bizkaia Artzentales Tamaina eta itxura.

Hagina (Taxus baccata) Bizkaia Zeanuri Tamaina eta edertasuna.

Hagina (Taxus baccata) Bizkaia Zeanuri Tamaina eta edertasuna.

Artea

(Quercus ilex ilex)

Gipuzkoa Aizarnazabal Neurri handiak eta forma.

Artelatza

(Quercus suber)

Gipuzkoa Getaria 1,5 m-ko diametroa, Gipuzkoako

handiena.

Douglas izeia

(Pseudotsuga menziesii)

Gipuzkoa Albiztur Bela 55 m-ko altuera eta 18 m3

errealera.

Magnolia

(Magnolia grandífloro)

Gipuzkoa Bergara Tamaina eta edertasuna.

Artea

(Quercus ilex ilex)

Araba Gaubea Historia.

Haritz kanduduna

(Quercus robur)

Araba Zigoitia Tamaina eta edertasuna.

Hagina (Taxus baccata) Araba Urkabustaiz Edertasuna.

Hagina (Taxus baccata) Araba Kanpezu Neurri handiak eta forma.

Ezkia (Tilia platyphyllos) Araba Kanpezu Neurri handiak eta forma.

Artea

(Quercus ilex ilex)

Gipuzkoa Donostia Itxura ederra eta ingurune

urbanizatua

Haritz kanduduna

(Quercus robur)

Gipuzkoa Donostia Tamaina

Ginkgo

(Ginkgo biloba)

Gipuzkoa Hernani Tamaina eta edertasuna.

Pagoa (Fagus sylvatica) Gipuzkoa Altzo Tamaina eta edertasuna.

Hagina (Taxus baccata) Gipuzkoa Aia Tamaina eta itxura.

Sekuoia

(Sequoiadendron giganteum)

Gipuzkoa Arrasate Tamaina eta edertasuna.


SAILKAPENA IZENA KODEA AZAL.

(ha)

LURRALDE

HISTORIKOA

BIT: Aizkorri-Aratz ES2120002 14.947 Araba eta Gipuzkoa

BIT: Aralar ES2120011 10.962 Gipuzkoa

BIT: Arkamu-Gibillo-Arrastaria ES2110004 11.538 Araba eta Bizkaia

BIT: Armañón ES2130001 2.966 Bizkaia

BIT: Zadorra sistemako urtegiak ES2110011 2.559 Araba eta Bizkaia

BIT: Entzia ES2110022 9.931 Araba

BIT: Gorbeia ES2110009 20.211 Araba eta Bizkaia

BIT: Izki ES2110019 9.005 Araba

BIT: Arreo-Caicedo Yusoko lakua ES2110007 136 Araba

BIT: Guardiako urmaelak ES2110021 45 Araba

BIT: Gasteizko mendiak ES2110015 1.852 Araba

BIT: Aldaiako mendiak ES2110016 1.121 Araba

BIT: Ordunte ES2130002 3.869 Bizkaia

BIT: Baia ibaia ES2110006 424 Araba

BIT: Ebro ibaia ES2110008 543 Araba

BIT: Ihuda ibaia (Ayuda) ES2110012 66 Araba

BIT: Omecillo-Tumecillo ibaia ES2110005 128 Araba

BIT: Zadorra ibaia ES2110010 327 Araba

BIT: Arabako lautadako irlako hariztiak ES2110013 257 Araba

BIT: Urkabustaizko irlako hariztiak ES2110003 265 Araba

BIT: Salburua ES2110014 217 Araba

BIT: Kantabria mendizerra ES2110018 11.285 Araba

BIT: Sobron ES2110002 1.760 Araba

BIT: Urkiola ES2130009 5.958 Araba eta Bizkaia

BIT: Valderejo ES2110001 3.419 Araba

HBBE: Izki ES2110019 9.005 Araba

HBBE: Urdaibaiko itsasadarra ES0000144 3.242 Bizkaia

HBBE: Garobel mendilerroa ES0000244 3.837 Araba eta Bizkaia

HBBE: Araba hegoaldeko mendilerroak ES0000246 16.402 Araba

HBBE: Txingudi ES0000243 136 Gipuzkoa

HBBE: Valderejo-Arcena mendilerroa ES0000245 6.674 Araba

KBE: Aiako Harria ES2120016 6.779 Gipuzkoa

KBE: Oria Garaia ES2120005 151 Gipuzkoa

KBE: Arno ES2120001 1.012 Gipuzkoa

KBE: Astondoko dunak ES2130004 5 Bizkaia


SAILKAPENA IZENA KODEA AZAL.

(ha)

LURRALDE

HISTORIKOA

KBE: Urdaibaiko artadi kantauriarrak ES2130008 1.583 Bizkaia

KBE: Garate-Santa Bárbara ES2120007 142 Gipuzkoa

KBE: H ES2120008 2.158 Gipuzkoa

KBE: Izarraitz ES2120003 1.537 Gipuzkoa

KBE: Iñurritza ES2120009 81 Gipuzkoa

KBE: Jaizkibel ES2120017 2.434 Gipuzkoa

KBE: Pagoeta ES2120006 1.336 Gipuzkoa

KBE: Urdaibaiko ibai sarea ES2130006 1.328 Bizkaia

KBE: Barbadungo itsasadarra ES2130003 49 Bizkaia

KBE: Oriako itsasadarra ES2120010 184 Gipuzkoa

KBE: Urolako itsasadarra ES2120004 103 Gipuzkoa

KBE: Arakil ibaia ES2110023 30 Araba

KBE: Araxes ibaia ES2120012 64 Gipuzkoa

KBE: Arbiai ibaia ES2130011 136 Bizkaia

KBE: Barrundia ibaia ES2110017 96 Araba eta Bizkaia

KBE: Ega-Berron ibaia ES2110020 226 Araba

KBE: Lea ibaia ES2130010 109 Bizkaia

KBE: Leitzaran ibaia ES2120013 74 Gipuzkoa

KBE: Urumea ibaia ES2120015 74 Gipuzkoa

KBE: Gaztelugatxeko San Juan ES2130005 158 Bizkaia

KBE: Txingudi-Bidasoa ES2120018 122 Gipuzkoa

KBE: Ulia ES2120014 44 Gipuzkoa

KBE: Urdaibaiko itsasertzak eta padurak ES2130007 1.010 Bizkaia


7.- BASO-SUTEEN ONDORIOZ LARRIALDIKO BABES ZIBILAREN

PLANGINTZARAKO OINARRIZKO ELEMENTUAK

7.1.- Komunitatearen arriskuaren, urrakortasunaren eta zonifikazioaren

analisia

Plan honetan, arriskua denbora-tarte zehatzean ingurune batean baso-sutea gertatzeko

probabilitatea da. Urrakortasuna, berriz, biztanleek, ondareek eta ingurumenak, baso-sutearen

ondorioz, jasan ditzaketen galera- edo kalte-gradua da.

7.1.1. Arriskua.

Arrisku-analisia egiteko, ondorengo baldintzak hartuko dira kontuan:

a) EAEko Baso Inbentarioa.

b) Erregaitasun-mapa.

Analisi hau egiterakoan, balorazio-faktore gisa, EAEko Baso Inbentarioari buruzko azken

mapa (2011-2012) erabiltzeko asmoz, eta nazioarte-mailan erabilitako metodologiari jarraituz,

EAEko baso-erregai moten sailkapena egin da.

Sua zabaltzearen arabera egindako sailkapen honek, oinarrizko lau erregai-talde zehazten ditu:

belarrak, sasiak, zuhaitz azpiko orbela eta basoak moztearen ondorioz bertan geratutako

hondakinak.

Lau talde hauek, 13 erregai-motatan banatzen dira.


BASOKO ERREGAI-MOTAK

ERREGAIEN

OINARRIZKO

TALDEAK

EZAUGARRIAK MOTAK

Txikiak, trinkotasun fina eta zama txikia. 1

BELARRAK Sasien eta zuhaiztien 2/3ekin batera. 2

Handiagoak, metro 1 ingurukoak. 3

2 m-tik gorako helduak eta landatu berri gazteak. 4

Belarrekin nahastuak, txikienak eta etengabeak

dira.

5

SASIAK Aurrekoen artean erdi-mailako neurria, belarren

ezjarraitasunekin.

6

Koniferoen azpian sukoiak, gehienetan 0,6 eta 2

m.artekoak.

7

Nahiko trinkotua. 8

ORBELA

ETAZUHAIZTIEN

AZPIKO AZIKULAK

Trinkotu gabea, azikula luzeko eta hosto ugariko

koniferoetatik dator.

9

Erregaien pilaketa handiak, baso gaixoetatik eta

botatako zuhaitzetatik sortuak.

10

BASOEN

Ebaketa partzialen ondorioz sortutako hondakinak

25 t/ha. arte.

11

HONDAKINAK

Ebaketa handietatik edo arrasean egindako

mozketetatik sortuak, 80 t/ha. arte.

12

Baso helduen mozketak, 450 t/ha. arte. 13

c) Ezaugarri topografikoak.

d) Aldagai meteorologikoen estatistikak.

e) Maiztasuneko eta kausalitateko estatistikak.

Arrisku-indizea

Baso-suteen ondorioz sor daitekeen arriskua, Tokiko Arrisku-indizearen balioespenaren

arabera kalkulatzen da. Tokiko Arrisku-indize honek kontuan hartzen ditu eremu bakoitzeko

orografia, klimatologia, bertako basoen azalera eta dentsitatea, zuhaitzez nahiz sasiz beteak

egon, eta batez ere azken urteetan bertan erregistratutako sute-kopurua.

Arrisku Indizea Baloratzeko erabilitako metodologia


Baso-suteen sorreran eragin handiena duten arrazoiak ondorengo hauek dira: mendian

aurkitzen den baso-erregaiaren ezaugarriak, sutea eragiten duten ohiko arrazoiren bat

gertatzeko probabilitatea eta une bakoitzeko baldintza meteorologikoak.

Basoko erregaiek arriskubide handiagoa edo txikiagoa izatea ezaugarri hauek eragingo dute:

bertan nagusitzen den espeziea, bere egoera eta pilaketa, masa gaztea edo zaharra den, inausia

ote dagoen, entresaka egin ote den, duela gutxi sasiak kendu ote diren, eta jatorri naturaleko

egoera batean eman daitezkeen erlazio guztiak.

Baso-sutea gertatzeko arriskubidearen definizioa da eremu batean sute bat sortzeko aukera.

Suteen maiztasuna, kausen arriskubidea eta erregaien arriskubidea adierazten duten hiru

indizeren bidez balioztatzen da.

Maiztasun-indizea

Indize honen kalkulua, eremu zehatz batean sute-kopuruaren batez bestekoaren bidez egingo

dugu.

FI maiztasun-indizea

ni: urteko sute-kopurua

a: urte kopurua

Indize hau ondorengo eskalaren arabera baloratuko da:

Fi Balorazioa

< 1 Oso txikia

1 - 2 Txikia

3 - 4 Txiki samarra

5 - 6 Handia

7 - 10 Larria

> 10 Oso larria

Eremu bati dagokion balioak erakusten du urte bakoitzerako aurreikusten den sute-kopurua,

%70 asmatzeko probabilitatearekin.


Suteen kausalitate-indizea

Kopuru honek eremu horretako baso-suteen jatorri sarrienaren tipologia adierazten du.

Kopuru honen kalkulua ondorengo espresioaren bidez egiten da:

Ci: kausalitate-indizea.

c: kausa bakoitzaren arriskubidearen koefizientea

nic: urtero, kausa bakoitzagatik izandako sute-kopurua.

ni: urteko sute-kopurua, guztira.

a: urte kopurua

Arriskubidearen koefizienteak kausa bakoitzak sutea sortzeko daukan eraginkortasuna hartzen

du kontuan, mendia kausa guztietarako baldintza berean dagoela pentsatuz.

c-ren balioak ondorengo hauek dira:

Kausa mota c

Nahita sortutakoa

Arduragabekeria

Ezezaguna

Istripua

Tximista

10

5

5

1

1

Indizea ondorengo eskala honen arabera neurtuko da:

Ci: Balorazioa

7 - 10

5 - 6

3 - 4

0 - 2

Larria

Handia

Txiki samarra

Txikia

Arriskubide larriak esan nahi du sute gehienak nahita piztutakoak direla. Handiak esan nahi

du arduragabekeriak sarritan gertatzen direla eta horrekin batera intentsitate oso handikoak ez

diren jarduera su-eragileak. Txiki samarrak eta txikiak esan nahi dute gertatzen oso zailak

diren istripuen edo arduragabekerien ondorioz sortzen direla.

Basoko erregaiaren ondorioz gertatutako arriskubide-indizea

Indize honek irudikatu behar du landaretzak arriskuaren kalkuluan duen garrantzi handia.

Indizea, aztergai den eremuan, erregai-mota bakoitzak estalitako azaleraren eta ignizio-,

errekuntza- eta zabaltze-probabilitate handiagoaren edo txikiagoaren arabera kalkulatuko da.

Erregai-motak, U.S. FOREST SERVICE erakundearen tipologiaren arabera sailkatu dira, eta


erregai-mota bakoitzaren arriskubidea ondoren aipatuko dugun moduan definitzen da, puntu

honetan lehenago adierazi den eta II. eranskinean deskribatzen den bezala:

Erregai mota Arriskubidea (v)

Larreen multzoa (1,2 eta 3)

Sasien multzoa (4,5,6 eta 7)

Zuhaiztiaren multzoa (8, 9 eta 10)

Hondakinen multzoa (11, 12 eta 13)

10

10

5

1

Basoko erregaien ondoriozko arriskubide-indizea formula honen bidez kalkulatzen da:

Vi : Basoko erregaiaren ondorioz gertatutako arriskubide-indizea

S : azalera osoa

v : erregai mota bakoitzaren araberako arriskubidea

Sm : erregai-mota bakoitzak betetzen duen azalera

Indizea eskala honen arabera neurtuko da:

Vi Balorazioa

1 - 2

3 - 4

5 - 6

7 - 10

Txikia

Txiki samarra

Handia

Oso larria

Tokiko arrisku-indizea

Suteen maiztasuna, kausen tipologia eta basoko erregaien tipologia eremu mugatu batean

biltzen dituen zenbakia da.

Eta honela kalkulatzen da:

RL = F· C· V

RL= tokiko arrisku-indizea

F= maiztasun-indizea

C = kausalitate-indizea

V= basoko erregaiaren ondorioz gertatutako arriskubide-indizea


Indizea eskala honen arabera neurtuko da:

Tokiko arrisku-indizea Arrisku-maila

> 300

100 - 300

25 - 100

< 25

Larria

Handia

Txiki samarra

Txikia

Tokiko arrisku-indizea, bere hiru osagaiekiko proportzionala da. Beraz, hiru osagai horietako

bat oso txikia bada, tokiko arriskua ere txikia da, besteak handiak izan arren.

100etik gorako indizeek, oso egoera arriskutsua erakusten dute; izan ere, bai biztanleriaren

jokabide-ereduak, bai eta basoko erregai-motek ere suteak sortzen laguntzen baitute.

25etik 100era bitarteko indizeek, zenbait faktorek balio txiki samarra dutela adierazten dute.

Balio txiki samar horiek eskualdearen arriskua txikitzen dute. 25etik beherako indizeek

arrisku txikiko egoerak erakusten dituzte.

Tokiko arrisku-indizea


7.1.2.- Urrakortasuna

Urrakortasuna aztertzeko, babestu beharreko balio gisa hauek hartzen dira:

- Giza bizitzak

- Pertsonak bizi diren eremuak eta instalazioak

- Balio ekonomikoak

- Balio ekologikoak

- Balio historiko-kulturalak

- Lurzoruaren higaduraren aurkako babes-balioak.

7.1.3. Arriskuaren araberako lurralde-zonifikazioa

Urrakortasun- eta arrisku-mapak zehazteko parametro hauek erabiliko dira: tokiko arriskua,

babestu beharreko balio orokorrak eta aurreikus daitezkeen ondorioen kuantifikazioa, bereziki

pertsonen bizitza eta segurtasuna, geografikoki mugatutako eremuen barruan. Era beran, mapa

horiek erabiliko dira larrialdietan eskura izan beharko diren baliabide eta bitartekoak

zehazteko, baita baliabide eta bitarteko horien lurralde-banaketa zehazteko ere.

Zonifikazio horretan agertu behar dira gutxienez sutea izateko Arrisku Handiko Zonalde

(AHZ) izendatutakoak , apirilaren 28ko 10/2006 legeak aldatutako 43/2003 Legearen

(azaroaren 21ekoa) 48. artikuluaren arabera edo kasuan kasuko foru administrazioak artikulu

horri buruz egindako garapenaren arabera.

Beraz, erkidegoaren zonifikazioa egiteko, lehenik eta behin, hiru lurralde historikoetako

bakoitzerako definitutako AHZk hartzen dira kontuan. Era berean, lurralde historiko

bakoitzerako, arrisku- eta urrakortasun-analisiak kontuan hartuta, Arrisku Mapa eta

Urrakortasuna zehaztuko dira.

7.2. Arriskubide-garaiak

Plan honetan, EAErako, baso-suteak izateko hiru arriskubide-garai bereizten dira, modu

orokorrean sailkatuta eta eskualde klimatiko bakoitzaren ezaugarriak baztertuta. Hiru

arriskubide-garaiak horrela sailkatuko ditugu:

Arriskubide handiko garaia. Isurialde geografikoa zein den, desberdintasun handiak

izaten dira. Zonalde mediterraneoan uda garaia izaten da, beti ere klimatologiaren

arabera, horrek landarediaren egoerarekin lotura zuzena daukalako. Kantaurialdeko

zonaldean udazkena heltzearekin batera hasi ohi da eta apirilaren erdialdera arte irauten


du. Hil horretan lehenengo iratze-kimuak sortzen dira. Garai honetan, arriskubide-egunak

Kantauriko Itsasertzean ohikoa den eta Azoreetako antizikloiaren ondorioz sortzen den

Hego haizea agertzearekin batera etortzen dira.

Erdi mailako arriskubide-garaia. Kantaurialdeko isurialdean udako hilabeteetan izaten

da, arriskubide handiko garaia baino aste batzuk lehenago. Garai honetan sutea sor

daitekeen arren, zabaltzeko lanak izaten ditu, bertako landaretza ihartu gabe dagoelako

eta ia hego haizerik ez dagoelako. Zonalde mediterraneoan arriskubide erdiko garaia

udaberrian izaten da.

Arriskubide txikiko garaia. Garai hori urteko zikloko landaretza finkatuta dagoenean

hasten da, sua sortzen eta hedatzen eragozteko eta moteltzeko adina kimu eta hezetasun

portzentaje handia daudelako.

Autonomia Erkidegorako ezarritako lurralde-zonifikazioaren arabera, arriskubide-garaiak

hauek dira:

ARRISKUBIDE-GARAIAK

ZONALDEA HANDIA ERTAINA TXIKIA

I ZONALD. 09/15etik

04/15era

07/15etik 09/14ra 04/16tik 07/14ra

II ZONALD. 07/1etik

10/31ra

03/1etik 06/30era 11/1etik 02/28ra

1994-2013 aldian gertatutako sute guztien kopurua, hilabete bakoitzean:


1994-2013 aldian erre zen azalera (ha), hilabete bakoitzean:

Taulan jasotako zonifikazioa ondorengo mapan agertzen da, horrela:

I zonaldea- Iparraldetik, kostaldeko lerrotik isurialdeen banalerroraino, gutxi gorabehera

Arabako Lautadaren Iparraldeko mugara arte.

II zonaldea- Kantaurialdearen eraginpeko eskualdeak: lautada, haranak, mendialdea

eta Arabako Errioxa, Autonomia Erkidegoko lurralde-mugetara arte


Dena den, Euskal Autonomia Erkidegoan baso-suteen garapenean baldintza meteorologikoek

duten garrantzia kontuan hartuta, aurreko koadroan aipatutako aurreko taulan jasotzen diren

daten gainean baldintza bereziak kontuan hartu ahal izango dira.


7.3. Informazio-sistemak

7.3.1. Baso-suteen datu-basea

Datu-basea, Eusko Jaurlaritzaren estatistika-organoaren baso-informazioko sisteman egongo

da. Erakunde hori, datu-baseak administratzeaz eta mantentzeaz, eta erregistro berriak

sartzeaz arduratzen da. Datu-base horretako informazioa, EAEko Baso Suteetako Larrialdi

Planean parte hartzen duten beste erakunde guztiek erabili ahal izango dute.

Helburuak

hauek izango dira:

- Autonomia Erkidegoko lurraldean gertatutako suteak erregistratuta edukitzea.

- Estatistika prestatzeko oinarrizko tresna izatea.

- Baso-suteen aurkako defentsak eragiten dituen zenbait alderdiren plangintza-tresna gisa

balio izatea.

Horretan datu hauek agertzen dira:

Ezbehar bakoitzari buruzko informazio erabilgarria, III. Eranskinean agertzen den Baso

Suteen Partearen eredu ofizialean azaldutakoa izango da. Informazio honekin batera, Parteari

lotutako informazio osagarria jar daiteke.

Datu-basea osatzen parte hartzen duten erakundeak

Suteen Partea Foru Aldundietako Zerbitzu eskudunek osatuko dute, eta ondoren Eusko

Jaurlaritzaren estatistika-organora bidaliko dituzte.

7.3.2. Informazio meteorologikoa eta baso-suteak izateko arriskubidearen iragarpena

Helburuak

Helburu nagusia baso-suteak sortzen eta hedatzen laguntzen dituzten egoera meteorologikoak

aurrez ezagutzea da, sute horien eragina txikitzen lagunduko duten zainketa-, informazio- eta

bitartekoen mobilizazio-neurriak hartzeko.

Horretan datu hauek agertzen dira:

Gaur egungo arrisku-indizeak kalkulatzeko behar direnak izango dira, sua sortzen eta

hedatzen eragin handia duten aldagai meteorologikoak ere kontuan hartuta.



Euskalmet- Euskal Meteorologia Agentzia arrisku-indizea zehazteko zein suteak itzaltzeko

garrantzitsuak diren aldagai meteorologiko guztiak eskuragarri jartzeaz arduratzen den

erakundea da. Informazio hori egunero, urteko egun guztietan eta orduz ordu, gutxienez egun

berekoa eta hurrengo egunekoa, eman behar du.

Halaber, egunero, Foru Aldundiek erregaitasunari buruz ematen dioten informazioa kontuan

hartuta, egun bererako (D) eta hurrengo egunerako (D+1) arrisku- eta arriskubide-indize

batzuen ordukako mapak zehaztuko ditu.

7.3.3. Arrisku-mapak

Sute arriskuen artean bi mota daude: arrisku estatistikoa eta arrisku meteorologikoa:

Helburuak

Arrisku estatistikoko mapak: planifikazio-tresna gisa balioko dute, Erakunde Publikoek

egindako prebentzio-inbertsioak eta suteen aurkako azpiegituren eta baliabideen

inbertsioak hobetzeko.

Arrisku meteorologikoko mapak: egunerokoak/ordurokoak izango dira eta baliabideak

mobilizatzeko eta alertan egoteko erabakiak hartzen laguntzeko ez ezik, arriskuaren

ezaugarri orokorrak ezagutzeko ere balio izango dute.


Erkidegoko arrisku estatistikoko mapa Segurtasun Sailak egingo du, baso-suteei buruzko

datu-baseko informazioa oinarri hartuta.

Euskadiko arrisku meteorologikoko mapari dagokionez, Euskalmet- Euskal Meteorologia

Agentziak egunero egiten duena erabiliko da.

7.3.4. Planari esleitutako bitartekoak eta baliabideak

Plan honen zerbitzura egongo dira Euskal Administrazioen eta erakunde pribatuen

titulartasuneko bitartekoak eta baliabideak, baso-suteen ondoriozko larrialdi-egoeretan egin

beharreko jarduera-multzoei aurre egiteko premiazkoak izan daitezkeenak. Era berean,

estatuko bitartekoen eta baliabideen esleipena Gobernu Ordezkariak egingo du, Autonomia

Erkidegoko Plana denean, Autonomia Erkidegoaren organo eskudunak eskatuta, horren

premia funtzionalak baloratu ondoren, eta esleitu beharreko bitartekoen eta baliabideak menpe

dituen organo edo erakunde bakoitzaren txostenaren ondoren. Nekazaritza, Elikadura eta

Ingurumen Ministerioaren (MAGRAMA) Landa Garapena eta Baso Politikaren Zuzendaritza

Nagusiak eskura jarritako baliabideen kasuan, horretarako ezarritako protokoloen arabera


jokatuko da (IV. eranskina).

Era berean, toki-eremuko planei titulartasun estataleko bitartekoen eta baliabideen esleipena,

Autonomia Erkidegoaren aldeko txostenaren ondoren eta SOS-Deiak Koordinazio

Operatiboko Zentroen bitartez izapidetu ostean egingo da.

Bitartekoen eta baliabideen esleipen hau egingo da. Dena den, bitarteko eta baliabide horiek

eman dituen administrazioaren arduradunek erabiltzeko ahalmena gordeko dute, beste

lurralde-eremu batzuetako larrialdi-egoerei aurre egiteko, beti ere, esleituta dauden planeko

zuzendaritza-organoari adierazi ondoren.

Esleipena urtero egingo da, eta bertan inplikatutako zerbitzu bakoitzari dagokionean atal

hauek zehaztuko dituzte:

- Planean aurreikusitako eginkizunen artean, zeintzuk bete behar dituen.

- Esleitutako bitartekoak eta baliabideak aktibatzeko prozedura, Planean aurreikusitako

organoak eskatuta.

- Planaren antolaketaren barruan kokatzea.

- Esleipenaren iraunaldia.

7.3.5.- Baso-sutearen larritasun potentzialaren indizea:

Sua itzaltzeko bitarteko eta baliabideak eraginkortasunez mobilizatu daitezen lortzeko

helburuarekin eta baso-suteak batera gertatzen direnean baliabide eta bitarteko horiek

erabiltzeko lehentasunak ezartzeko, larritasun potentzialaren indizea ezarri da:

Indize hori zehazteko, besteak beste, alderdi hauek kontuan hartu ahal dira:

– zonaldearen topografia,

– sutearen neurriak,

– lekuan dauden erregaiak,

– mehatxatuta dauden baso-masen ezaugarriak,

– suteen aurkako defentsarako azpiegiturak (suebakiak, bide-sarea, ur-erreserbak eta ur

guneak, etab.),

– Baldintza meteorologikoak (haizea, tenperatura, hezetasun erlatiboa),

– sua itzaltzeko lanetatik kanpoko pertsonentzat egon litezkeen mehatxu potentzialak,

– kalteak izan ditzaketen azpiegiturak eta instalaziok egotea (linea elektrikoak, gasbideak,

errepide nagusiak...).


Indizeak

Larritasun potentzialaren 0 indizea: Baso-sutea, bere bilakaera txarrenean ere, sua

itzaltzeko dispositibotik kanpoko pertsonentzat zein basokoak ez diren ondasunetarako

arriskutsua ez denean eta suteak basoari egingo dion kaltea murritza izatea espero denean

(sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren ezaugarriengatik).

Larritasun potentzialaren 1 indizea: Baso-sutearen bilakaera txarrenean, itzaltzeko

dispositibotik kanpoko pertsonentzat babes-neurriak martxan jartzeko beharra aurreikusten

denean; edo basokoak ez diren ondasun isolatuak arriskuan jartzen dituenean, esaterako

kalteak izan ditzaketen azpiegitura edo hornidura-sareak; eta suteak eragingo duen basoko

kaltea handia izatea espero denean (sutearen zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren

ezaugarriengatik)

Larritasun potentzialaren 2 indizea: Baso-sutearen bilakaera txarrenean, biztanle-

guneetarako edo garrantzi berezia daukaten azpiegituretarako arrisku handikoa izango dela

aurreikusten denean edo basoko kaltea oso handia izatea espero denean (sutearen

zabalkundeagatik edo kaltetutako masaren ezaugarriengatik); eta horren ondorioz, biztanleei

arreta emateko neurriak edo sorospen-neurriak, edo ondasunak babesteko neurriak berehala

hartzea ezinbestekoa denean.

Larritasun potentzialaren 3 indizea: Baso-suteen inguruko aurreko baldintzak larritasun-

mailarik handienean gertatzeaz gain, itzaltzeko dispositiboari sutea kontrolatzeko lanetan

jarraitzea ezinezko egiten dioten beste baldintza batzuk gertatzen direnean.

7.4.- Planak jasotzen dituen egoera operatiboak

Baso-suteetarako larrialdi planek beren egituraren barruko organoek egin beharreko jarduerak

ezartzen dituzte, planaren egoera operatiboaren arabera mobilizatu behar diren bitarteko eta

baliabideak ere. Planaren egoera operatiboa zein den ahalik eta ondoen zehazteko,

erreferentzia gisa, plana aktibatzea eragin duen/duten sutearen edo suteen larritasun

potentzialaren indizea erabil daiteke. Horretarako eskumena daukaten agintariek eta organoek

koordinatuta jardun behar dute, egin beharreko ekintzak eta beharko diren baliabideak

aurreikusi ahal izateko eta herritarren, ondasunen eta ingurumenaren gaineko kaltea ahalik eta

gehien murrizteko.

Horiek horrela, planen egoera operatiboa zein den ezartzeko kontuan hartuko dira gertatutako

kalteak edo, modu tekniko eta errealistan egindako aurreikuspenen arabera, suteak eragin


dezakeen kalte potentziala (larritasun potentzialaren indizea), eskura jarritako bitarteko eta

baliabideen eskuragarritasuna, eta beste irizpide hauek ere bai:

– Lurralde eremu zehatz batean gerta daitezkeen baso-suteak edo su-hasierak toki edota aldi

berean gertatzea.

– Planak sutea kontrolatzeko edota kaltetutako herritarrei laguntza eta sorospena emateko

daukan baliabide eta bitartekoak nahikoak eta egokiak diren eta eskuragarri dauden.

– Garaiko urtaroa eta planetan zehaztuta dauden baso-suteak prebenitzeko eta itzaltzeko

dispositiboak aktibatzea eta martxan jartzea.

– Izaera administratiboko beste egoera batzuk, kaltetutako lurraldea zein den, edo pertsonen

eta haien ondasunen gainean gertatu diren edo gerta daitezkeen ondorioen intentsitatea

edota larritasuna zein den.

– Aktibatuta dagoen planaren zuzendaritzaren ardura duen agintaritzaren beste edozein

irizpide.

Aurreko irizpideak kontuan hartuta, planen egoera operatiboak gutxienez fase hauek izango

dira:

Alerta-fasea

Alerta-fasean, baso-sute bat gerta daitekeela aurreikusten da. Sute hori oraindik gertatu ez

bada ere, , basoaren egoera eta baldintza meteorologikoak zer-nolakoak diren ikusita eta

egoerak okerrera eginez gero, gertatu egin daiteke.

Larrialdi-fasea

Larrialdi-fasean, kalteak edo gertakariak dagoeneko gertatu dira eta, horren ondorioz,

beharrezkoa da Larrialdiei Aurre Egiteko Euskal Sistema osatzen duten zerbitzuek esku

hartzea.. Esku-hartze hori ez da egoeraren jarraipena egitea bakarrik; izan ere, zuzeneko esku-

hartzeak behar izaten dira, kalteak areagotu ez daitezenen

Fase honetan sartzen dira, halaber, iragarpenen larritasuna dela-eta aparteko neurriak hartzea

eskatzen duten egoerak; adibidez, zerbitzu publikoak etetea, baliabideak konfiskatzea,

eskubideak kentzea... Hori guztia egin daiteke, oraindik larrialdi-egoera gertatu ez bada ere.

Fase honen barruan egoera hauek daude:

- 0 egoera: Baso-sute baten edo gehiagoren ondorioz sortutako larrialdi-egoera da. Sute

horiek, aurreikusten den bilakaeraren arabera, basoko ondasunak kaltetu ditzakete eta

tokiko edo foruko bitarteko eta baliabideekin kontrola daitezke.


Horrelako egoeretan, plana honen barruan jarraipen- eta ebaluazio-lanak egiten dira eta,

hala badagokio, udal eta foru planetako zuzendaritzei dagokien laguntza emango zaiela

bermatzen da.

Jarraipen- eta laguntza-egoera hau interfase bat da eta tokiko zein foruko plan horiek

Euskadiko Babes Zibileko Lurralde Planean integratzeko aukera ematen du, baldin eta,

egoerak okerrera egin duelako, beharrezkoa bada.

Egoera honen barruan larrialdien osteko eszenatokiak ere sartzen dira, egoera oraindik

larrialdiaren amaiera adierazteko eta berreskuratze-fasera pasatzeko bezain egonkorra ez

denean.

Egoera honetan normalean, baso-suteetarako taktika operatiboa (SG2) erabiliko da, V.

eranskina.

- 1 egoera: baso-sute baten edo gehiagoren ondorioz sortutako larrialdi-egoera da. Sute

horien ezaugarriak hauek dira: aurreikusten den bilakaeraren arabera, basoko ondasunak

larriki kaltetu ditzakete eta, agian, basokoak ez diren ondasunei eta herritarrei ere kalte

arinak eragin diezazkiekete; tokiko edo foruko bitarteko eta baliabideekin kontrola

daitezke edo gerta daiteke itzaltzeko Autonomia Erkidegoan eskumena daukan organoak

Estatuko bitartekoak eskatu behar izatea, lehentasunezko jarduera-eremuaren barruan

jarduteko; edo aparteko bitartekoak ere behar izatea, Barne Ministerioko Babes Zibileko

eta Larrialdietarako Zuzendaritza Nagusiak edo Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko

Ministerioaren Landa Garapena eta Baso Politikaren Zuzendaritza Nagusiak, dagokionak,

balorazioa egin ostean.

Plan hau aktibatzen ez den bitartean, egoera hau Foru Aldundiaren Jarduteko Planak

zuzendu eta koordinatu ahal du.

Planen egoera operatiboa 0 edo 1 mailan sailkatzea Autonomia Erkidegoan eskumena

daukan organoari dagokio. 0 eta 1 egoera operatiboak Foru Aldundiek beren lurraldearen

barruan ezarri ahal izango dituzte, beti ere Foru Aldundien Jarduteko Planarekin bat

etorriz. Sailkapena aldatu ahal da larrialdiaren bilakaeraren arabera

- 2 egoera: baso-sute baten edo gehiagoren ondorioz sortutako larrialdi-egoera da. Sute

horiek, aurreikusten den bilakaeraren arabera, basokoak ez diren ondasunak eta

herritarrak larriki kaltetu ditzakete eta beraz, berehala babes- eta sorospen-neurriak hartu

behar dira eta gerta daiteke, Autonomia Erkidegoan eskumena daukan organoak eskatuta,

planari aparteko bitartekoak erantsi behar izatea edo interes nazionaleko egoerak izatera

heltzea.


- 3 egoera: Barne Ministerioak interes nazionaleko larrialdia adieraztearen ondoriozko

larrialdi-egoera.

Planen egoera operatibo honen sailkapenaren ondorioetarako, aparteko bitartekoak hauek dira:

– Indar Armatuen (Larrialdietako Unitate Militarra barne) bitarteko eta baliabideak, salbu eta

Indar Armatuen jabetzako aireko baliabideak, baldin eta Defentsa Ministerioaren eta

Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko Ministerioaren artean sinatutako hitzarmen eta

akordioen ondorioz jarduten badute eta beren lehentasunez jarduteko eremuaren barruan ari

badira.

– Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumeneko Ministerioaren baliabideak, beren lehentasunez

jarduteko eremutik kanpo jarduten dutenean.

– Estatuaren jabetzakoak diren baliabide eta bitartekoak, baldin eta Baso-suteen ondoriozko

Larrialdietarako Babes Zibileko Plan Bereziari bereziki esleituta ez badaude, ezta

Autonomia Erkidegoko Lurralde Planari ere, 1994ko maiatzaren 6ko Ministroen

Kontseiluko Akordioak aurreikusten dituen prozeduren arabera.

– Beste administrazio batzuen baliabideak, baldin eta administrazio horiekin lankidetzan

hitzarmenik ez badago eta baliabide horiek Baso-Suteen Larrialdietarako Babes Zibileko

Estatuko Planaren bidez mobilizatuak izan badira.

– Nazioarteko baliabideak, Erkidego mailako Babes Zibileko mekanismoen bidez edo

Espainiak izenpetutako nazioarteko lankidetzarako aldebiko hitzarmenen bidez eskatu

badira.

Egoera desberdinetan suteen hasierako kalifikazioa foru edo tokiko suteen itzalketaren

zuzendariak egingo du eta sutearen bilakaera zein den, baldintza meteorologikoak zeintzuk

diren, aldatu ahal izango da. 0 egoerako suteetan eta arriskubide txikikoetan ez da beharrezkoa

izango planaren zuzendaria informatzea, baldin eta suteak txarrera egiten ez badu. Guardiako

teknikariak Planean aurreikusten diren ekintzak martxan jarriko ditu, planaren zuzendaria

berehala informatu beharrik gabe.

Berreskuratze fasea

Fase honetan larrialdia amaitutzat jo da eta ez dago sutea berriro hasteko aukera

esanguratsurik.


7.5. Planean jaso beharreko oinarrizko jarduerak

Baso-suteen arriskuaren aurrean babes zibila planifikatzean oinarrizko jarduera hauek kontuan

hartu beharko dira:

a) Antzematea, itzaltzea eta abisua ematea: Baso-suteak antzemateko eta horietaz abisatzeko

sarea zein itzaltzeko baliabideen zabalkundea antolatu behar dira larrialdi egoerak sor

ditzaketen basoei buruzko berehalako informazioa eman eta ebaluatu ahal izateko.

b) Herritarren segurtasuna: Kaltetutako eremuetara larrialdiarekin lotutako baliabideen sarrera

eta trafikoa kontrolatzeko egin beharreko jarduerak aurreikusi behar dira, baita ondasunen

zaintza eta ordena publikoa mantentzea ere.

c) Osasun-laguntza: Istripua izan dutenei eta zaurituei osasun-arreta emateko dispositibo

medikoa planean jaso behar da eta, hala badagokio, pertsona horiek osasun-zentroetara

eramatea koordinatzeko modua.

d) Herritarrak informatzea: Herritarrak abisatzeko mekanismo egokiak zehaztuko dira, suterik

balego, herritarrak alertatzeko eta kasu bakoitzean egin beharrekoei buruz zein beste babes

neurri batzuk aplikatzeari buruz informatzeko.

e) Konfinamendua, ebakuazioa eta aterpea ematea: Planak ebakuazio-bideak eta biltzeko

lekuak aurreikusi behar ditu, baita arrisku-eremuan dauden herritarrak beste leku batera

eramateko eta leku seguruetan aterpe egokia emateko ekintzak.

f) Laguntza logistikoa: Aipatutako jarduerak, itzaltzeko lanak eta larrialdian zehar martxan

jarri behar diren gainerako ekintzak burutzeko behar diren ekipamendu eta hornigai

guztiez nola hornitu aurreikusi behar da.


8.- PLANAREN EGITURA ETA ANTOLAKETA

EAEko Baso Suteetako Larrialdi Plana, koordinazio- eta eraginkortasun-irizpideen arabera

egituratzen da eta, Aginte Bakarreko filosofiaren arabera, Aginte Postu Aurreratuaren

inguruan antolatzen diren talde operatiboen multzoetan.

Planaren oinarrizko egituraren eskema ondorengo hau da:

Oinarrizko egitura eskema honen barnean, bete beharreko eginkizunak ondoren aipatuko

ditugunak dira.

0. edo 1. egoerak aktibatzen direnean, Planaren operatibitateaz Foru agintariak arduratuko

dira, eta horien jarduera Baso Suteetarako Foru Planen bidez koordinatzen da.

Tokiko edo foru agintaritzak dagokion plana aktibatzen den arte, aktibatuta egongo den

protokoloa baso-suteetarako SG2 taktika operatiboa izango da, V. eranskina.

PLANAREN

ZUZENDARIA

AHOLKU

KONTSEILU

A

INFORMAZIO

KABINETEA

AGINTE-POSTU AURRERATUA

APA-REN ZUZENDARIA

EKINTZA-TALDEAK

SU-

ITZALKETAREN

ZUZENDARIA

SEGURTASUN

TALDEKO

ARDURADUNA

OSASUN

TALDEKO

ARDURADUNA

LOGISTIKA

TALDEKO

ARDURADUNA


Foruko planetatik maila handiagoko planetara bitarteko interfasea bermatzeko, hala aholku

batzordeetan nola aginte postu aurreratuetan, bereziki 1 egoeran, Larrialdiei Aurre egiteko eta

Meteorologia Zuzendaritzako teknikari bat egongo da.

Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak Planaren Zuzendaritza bere gain hartu ahal izango du,

baldin eta, 1 egoeran egon arren, sutea okerrera joan daitekeela sumatzen bada.

8.1. Planaren zuzendaritza

EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Planen Zuzendaritzaren gaineko eskumena Eusko

Jaurlaritzaren Segurtasun Sailari dagokio.

Planaren Zuzendaritzaz Eusko Jaurlaritzaren Segurtasuneko sailburua arduratuko da. Sailburu

horrek planaren zuzendaritza Segurtasuneko sailburuordearen edo Larrialdiei Aurre egiteko

eta Meteorologiako zuzendariaren esku utzi ahal izango du. Kontuan hartuko da, suteak

Estatuaren interesak kaltetzen dituela erabakitzen bada, Zuzendaritza hau Barne Ministerioak

izendatutako pertsonarekin batera burutuko dela; kasu horretan beraz, arduradun horiek

osatutako Zuzendaritza Batzorde bat eratuko da.

Aurreko paragrafoan xedatutakoari kalterik egin gabe, larritasun handiko ezohiko kasuetan

Plan hau Segurtasuneko sailburuordeak ala Larrialdiei Aurre egiteko eta Meteorologiako

zuzendariak martxan jarri ahal izango du, eta Segurtasuneko sailburuari ahalik eta azkarren

emango dio horren berri.

Panaren zuzendariaren oinarrizko eginkizunak hauek dira:

- Plana aktibatzea erabakitzea.

- Planaren egoera operatiboa zehaztea.

- Egoera bakoitzean martxan jartzen den antolaketa-egituraren zatia erabaki.

- Pertsonengan eta ondareetan kalteak sor ditzaketen gertaeren berri, kasu bakoitzean zein

agintariri eman zehaztea.

- Aholku Batzorde osoari edo zati bati deitzea.

- Egoera ebaluatzea eta horren jarraipena egitea, uneoro jarraitu beharreko jarraibideak

erabakitzea, parte hartzen arituko diren bitartekoen eta baliabideen jarduerak

koordinatzea, baita biztanleak, ingurumena, ondasunak eta larrialdietan lan egiten duten

pertsonak babesteko hartu beharreko neurriak erabakitzea ere.

- Biztanleei helarazi beharreko informazioa erabakitzea.


- Planaren desaktibazioa erabakitzea, hau da, bitartekoak eta baliabideak gelditzea euren

eginkizuna bete ondoren, edo maila batetik bestera pasatzea plan honetan ezarritako

eskalaren arabera.

- EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Planari berez esleitu gabeko bitarteko estatalak

erabiltzeko premia ikusiz gero, Plan Estatalean ezarrita dagoen organoari egoeraren

berri ematea. Organo honi, Estatuko interesa jokoan dagoela erabakitzen den egoeren

berri ere emango zaio.

- Su-itzalketaren zuzendariaren aginduz, aireko bitartekoen laguntza eskatzea.

- EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Plana manten dadin bermatzea.

8.2.- EKZ- EKZI. SOS-DEIAK

Ekintzak Koordinatzeko Zentroa, SOS-DEIAK, planaren zuzendariaren lan-tresna da,

baliabideak koordinatzeko, zuzentzeko eta kudeatzeko eta alarma jaso eta helarazteko

inplikatutako organismo eta kaltetutako erakundeetara.

EKZ fisikoki SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroetan egongo da. Baso-suterik

gertatuz gero, zentro horretan jasotzen da abisua. Bertan ere, sutearekin eta sua itzaltzeko

lanetan dabiltzan zerbitzuen eskaera guztiak biltzen dira. Datu horietan guztietan oinarrituko

da planaren zuzendaria bere eginkizunak betetzeko.

SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroak EKZ bihurtuko dira Planaren zuzendaritza

Segurtasuneko sailburuak edo hark eskuordetutako pertsonak bere gain hartzen duenean. Foru

Plana aktibatzen den kasuetan, 0 edo 1 egoeretan, SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko

Zentroak bere baliabide guztiak aktibatuko ditu Foru Planari laguntzeko, eta beraz, alerta

maximoko egoeran egongo da. Halaber, Foru jarduera-planei laguntzeko aparteko baliabideak

kudeatzeaz arduratuko dira.

SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroak EKZI bihurtuko da, baldin eta Oinarrizko

Gidalerroak ezarritako irizpideen arabera, larrialdietako jarduerak Zuzendaritza Batzorde

batek zuzendu eta koordinatzen baditu. Batzorde horretan EAEko ordezkari bat eta Barne

Ministerioaren ordezkari bat egongo dira .


8.3. Aholku Batzordea

Aholku Batzordearen osaera Planaren zuzendariak erabakiko du, bere irizpidearen arabera eta

deklaratutako egoera kontuan hartuta.

Batzorde hori kide hauek osatu ahal dute:

- Eusko Jaurlaritzan larrialdiak kudeatzeko eskumena daukan organoaren zuzendaria.

- Eusko Jaurlaritzan meteorologian eskumena daukan organoaren zuzendaria.

- Kaltetutako udalerrien ordezkariak.

- Kaltetutako Aldundian mendien arloko eskumena daukan saileko diputatua.

- Kaltetutako Aldundiaren Lehendakaritzako diputatua.

- Eusko Jaurlaritzako Ertzaintzaren zuzendaria.

- Osakidetzako Larrialdietako zuzendaria.

- Eusko Jaurlaritzan baso-politikan eskumena daukan zuzendaria.

- Eusko Jaurlaritzan natur ingurunean eskumena daukan zuzendaria.

- Kaltetutako Aldundian natur ingurunean eskumena daukan zuzendaria.

- Planaren zuzendariak deitzen dituen beste batzuk, besteak beste, Euskadiko Babes

Zibileko Batzordeko kideak, ekintza-taldeetako arduradunak edo bertan egotea

beharrezkoak iruditzen zaizkion pertsonak.

Aholku Batzordeak Planaren Zuzendaritzari aholkuak emango dizkio larrialdiarekin lotutako

alderdi guztien alde teknikoari nahiz juridikoari buruz.

8.4. Informazio-Kabinetea

Planaren Zuzendaritzaren menpe Informazio-Kabinetea eratuko da.

Kabinete horren bidez, hedabide sozialei informazio osoa bidaliko zaie Larrialdi-garaian.

Horren eginkizunak hauek dira:

- Planaren Zuzendaritzak emandako aginduak, kontsignak eta gomendioak zabaltzea,

hedabide sozialen bidez.

- Planaren Zuzendaritzari jarraituta, larrialdiari buruzko informazio orokorra zentralizatu,

koordinatu eta prestatzea, eta hedabide sozialei helaraztea.

- Hala eskatzen duten pertsona eta erakunde guztiei, larrialdiari buruzko informazioa ematea.

- Kaltetuta gerta daitezkeenei buruzko informazio osoa lortu, zentralizatu eta ematea,

familiakoekin harremanak erraztuz eta pertsonak aurkitzeko laguntza emanez.


Kabinete hau Eusko jaurlaritzaren Segurtasun Saileko Komunikazio Zuzendaritzak osatuko

du.

8.5.- Aginte-postu Aurreratua

Aginte Postu Aurreratua bertan dauden ekintza-taldeetako arduradunek osatuko dute. Aginte

Postu Aurreratuaren egituran, Planaren Zuzendaritzak izendatutako aginte-postuaren

zuzendari bat egongo da.

APAren zuzendaria arduratuko da egoeraren balorazio jarraitua eta denbora errealean egiteaz

eta bertan parte hartzen duten taldeen koordinazioaz.

Aginte Postu Aurreratua, APA, ondoren aipatuko dugun bezala eratuko da, Plan honetan

zehaztutako zenbaki-eskala kontuan hartuta, suteari esleitutako egoeraren arabera:

• 0 egoera:

Orientazio gisa eta Foru Planak aurkakoa adierazten ez duen bitartean, SG2 taktika

operatiboan jasotakoa egingo da, V. eranskina.

• 1 egoera:

Planaren Zuzendaritza Eusko Jaurlaritzako Segurtasuneko Sailburuak bere gain hartzen duen

kasuetan, Aginte Postu Aurreratuaren osaera ondokoa izango da, bestela Foru Planak

agindutakoaren arabera jokatuko da:

- Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Saileko Larrialdiei Aurre egiteko eta Meteorologiako

Zuzendaritzako teknikari bat. APAren zuzendaria izango da eta haren menpe egongo dira:

- Su-itzalketaren zuzendaria: Foru Aldundiko Zerbitzu eskuduneko guardiako

teknikaria izango da.

- Segurtasun taldeko arduraduna: Ertzaintzaren zuzendariak izendatutako

Ertzaintzako buru bat izango da.

- Osasun taldeko ordezkaria: EAEko Osakidetzako Larrialdien zuzendariak

izendatutakoa.

- Kaltetutako udalerriaren/en ordezkaria, Alkateak/ek izendatutakoak.

- Lanean dabiltzan beste zerbitzu batzuetako ordezkariak.


• 2 egoera:

- Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Saileko Larrialdiei Aurre egiteko eta

Meteorologiako Zuzendaritzako teknikari bat. APAren zuzendaria izango da eta

haren menpe egongo dira:

- Su-itzalketaren zuzendaria: Foru Aldundiko Zerbitzu eskudunaren

arduraduna izango da, Foru Planak izendatutakoa.



- Osasun taldeko ordezkaria: EAEn Osakidetzako Larrialdien zuzendariak

izendatutakoa.

- Kaltetutako udalerriaren/en ordezkaria.


• 3 egoera:

- APAren zuzendaria, planaren zuzendariak izendatutakoa eta haren menpe egongo

dira:

- Su-itzalketaren zuzendaria: Foru Aldundiko Zerbitzu eskudunaren

arduraduna izango da, Foru Planak izendatutakoa.



- Osasun taldeko ordezkaria: EAEn Osakidetzako Larrialdien zuzendariak

izendatutakoa.

- Kaltetutako udalerriaren/en ordezkaria.



8.6.- Ekintza Taldeak

EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Plan honetan zehaztutako lanak egiteko, Ekintza Talde

hauek osatuko dira:

8.6.1.- Sua itzaltzeko taldea

8.6.2. Segurtasun-taldea

8.6.3. Osasun-taldea

8.6.4. Laguntza Logistikoko taldea

8.6.1.- Sua itzaltzeko taldea

Oinarrian, Foru Aldundiek baso-suteak itzaltzeko dituzten baliabide material eta pertsonal

guztiek osatuko dute. Talde honen eginkizunak hauek izango dira:

- Baso-sutea itzaltzea.

- Aginte Postu Aurreratua ezartzea.

- Gertakariaren etengabeko ebaluazioa egitea eta denbora errealean.

- Kaltetuak salbatzea eta erreskatatzea.

- SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzek Zentroetara sutearen egoeraren berri

etengabe ematea.

Talde honetara Udalen, Eusko Jaurlaritzaren, beste Autonomia Erkidegoen eta Administrazio

Zentralaren menpeko beste hainbat bitarteko gehitu daitezke, egoerak hala eskatuz gero.

8.6.2. Segurtasun-taldea

Segurtasun-taldea, Ertzaintzako eta Udaltzaingoko kideek osatzen dute.

Talde honen eginkizunak hauek dira:

- Sarreren kontrola, trafikoaren antolaketa eta ingurunea sokaz hesitzea.

- Parte hartzen duten baliabideei eskuhartze-eremuetara laguntzea.

- Herritarrentzako abisuak zabaltzen laguntzea.

- Ebakuazio-lanetan laguntzea.

- Herritarren segurtasuna.

Era berean, talde honetan udaleko jarduera-planetan jasotako udal-baliabideak sartu ahal

izango dira.


8.6.3. Osasun-taldea

Osasun-taldea osatuko da Planaren Zuzendaritzak, baso-suteak dauden bitartean sortzen diren

inguruabarrak kontuan hartuta, beharrezkotzat jotzen duenean. Osasun-taldearen eginkizunak

hauek dira:

- Prebentzioa eta istripua izandakoei eta zaurituei arreta ematea.

- Zaurituen sailkapena egitea.

- Osasun-zentroetara eramatea.

- Ospitaleko harrerako azpiegitura antolatzea.

Osasun-Taldea Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saileko baliabide materialek eta pertsonalek

osatuko dute, Osakidetzaren bidez, baita Erkidegoan dauden udal osasun-zerbitzu guztiek eta

Gurutze Gorria eta DYA bezalako izaera humanitarioko Elkarteek ere.

8.6.4. Laguntza Logistikoko taldea

laguntza logistikoko taldearen eginkizunak hauek dira:

• Sua itzaltzeko lanen euskarri gisa jokatzea, beharrezko ekipoak eta hornigaiak

eskaintzeko zein hornidurarako eta garraiorako, baita gainerako ekintza-talde

guztien lanetan laguntza ematea.

• Erakunde eskudunei laguntza ematea ebakuazio-, ostatu- eta hornidura-lanetan.

Talde hau osatuko dute hauek:

• Eusko Jaurlaritzaren Larrialdiei Aurre egiteko eta Meteorologiako Zuzendaritzak,

SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroen bidez, laguntza logistikoko taldea

antolatuko du eta haren burua izendatuko du. Halaber hauen ekipoak gehituko

ditu:

• Foru Aldundiaren Garraio eta Herrilan Departamentua.

• Aldundiko Gizarte Ongizatea.

• Gurutze Gorria eta DYA.

• Udal Larrialdi Planaren (PEM) logistika guztia.

• Beharrezkoak iruditzen diren beste hainbat organo.


9.- OPERATIBITATEA

9.1- Operatibitatea alerta-fasean

Fase honetan gertaera larria ager daitekeela pentsarazten duten adierazleen jarraipena egiteko

taktika eta protokolo bereziak egongo dira aktibatuta. Noiz edo noiz, egoeraren ezaugarriak

kontuan hartuta, baliabide eta bitarteko operatibo batzuk mobilizatu beharra jaso dezake.

Oro har, planaren alerta faseak eskatzen du:

a) Egoeraren etengabeko jarraipena egitea.

b) Garrantzizkoa izan daitekeen informazioa komunikatzea, jarduten dabiltzan zerbitzuei zein

herritarrei.

c) Fase honetan efektibo batzuk hurbiltzeko edo beste leku batean kokatzeko mugimenduak

egon daitezke.

d) Larrialdi fasean beharrezkoak izan daitezkeen prozedurak, bitartekoak eta baliabideak

konprobatuko dira, bereziki oso ohikoak ez diren eszenatokietan.

Fase honetan Euskalmetek garatu duen baso-suteen arriskua aurreikusteko sistemak

berebiziko garrantzia izaten du.

9.2. – Operatibitatea larrialdi-fasean

9.2.1.- Operatibitatea 0 egoeran

Egoera honetan aplikatutako Larrialdi Planaren Zuzendaritza kasuan kasuko udal edo foru

agintaritzaren ardura izango da. Baso-suteetarako Larrialdi Plan Bereziak jarraipen- eta

ebaluazio-lanak egingo ditu eta hala badagokio, kasuan kasuko plan horien zuzendaritzei

bermatuko die behar duten laguntza jasoko dutela eta, egoeragatik beharrezkoa izanez gero,

Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezian guztiz integratuko dituztela.

Egoera honetan ez da Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia aktibatzen eta larrialdi aurreko

egoera edo egoera intzidental gisa hartzen da.

Baso-suteetarako Larrialdi Plan Bereziaren bitartekoen zati bat mobiliza daiteke, laguntza

emateko, ekintza-taldeei abisatzeko edo babes-neurriak prestatzeko. Normalean egoera

honetan SG2 gertaerarekin bat datozen taktika operatiboak beti egongo dira aktibatuta, V.

eranskina.


Egoera honetako ekintzak garrantzi handikoak dira, haietan oinarritzen baita goragoko

mailetan beharrezkoak izan litezkeen ekintzen alderdi prebentiboa.

Baldin eta egoki irizten bada, Aholku Batzordea biltzeko deialdiaren aurre-abisua edo deialdia

bera egin daiteke.

Larrialdia sortu duen arriskua kontrolatu ondoren eta gertaeraren aurreko normaltasunera

itzuli bitartean, planak jarraipen-lanak egingo ditu, egoerak okerrera egiten ote duen ikusteko;

ez da oso ohikoa, baina gerta liteke. Jarraipen-lan hori, batik bat, ohiko larrialdi-zerbitzuen

bidez egiten da.

0 egoeran Foru jarduera-plana edota kasuan kasuko Udal jarduera-plana jartzen da martxan,

SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroari adierazi ondoren, eta sutea itzalia dagoenean

edo 1 egoerara igaro dela erabakitzen denean amaitzen da.


0 EGOERARAKO FUNTZIONOGRAMA OPERATIBOA:

EZ

BAI


Egoera hau deklaratzen denean Planean aurreikusitako sua itzaltzeko bitartekoekin egoera

kontrolatu daiteke, baina, izan dezakeen bilakaera kontuan hartuta, kaltetuak gerta daitezkeen

pertsonak eta ondasunak babesteko neurri bereziak martxan jartzeko beharra egon daiteke.

Halaber, egoera horretan baliteke sutea itzaltzeko 12 ordu baino gehiago behar izatea.

ANTZEMATEA

112 / MENDIAK T. /BESTEAK

SOS-DEIAK

MENDIEN Z.

1. ESKU-HARTZEA

ERTZAINTZA

Segurtasuna

1 egoerara

IGARO

LARRIALDIAREN AMAIERA

GERTAERAREN

AMAIERA


Foru jarduera-planaren zuzendariak 1 egoera dela erabakiko du edo, bere ordez, Autonomia

Erkidegoko Planaren zuzendariak, 0. egoeran aurreikusten diren ohiko baliabideak gainezka

daudenean eta ondorioz, baliabide gehiago mobilizatu beharra dagoenean edota herritarrak

ebakuatzeko beharra egon daitekeela aurreikusten denean, sutearen bilakaeraren ebaluazioaren

argitan. Sutea itzaltzeko 12 ordu baino gehiago behar direnean ere maila hau aktibatuko da.

Egoera hau amaituko da Planaren zuzendariak larrialdiaren amaiera, 2. egoerara igarotzea edo

0. egoerara igarotzea erabakitzen duenean. 2 egoeran Erkidegoko Planaren zuzendariak

Planaren Zuzendaritza bere gain hartuko du, Foru Jarduera-Planak 1 egoera kudeatu duen

kasuetan.

Egoera honetan, eta Foru jarduera-plana bakarrik aktibatuta dagoenean, Plan honekin

interfasea bermatzeko asmoz, hala Aginte Postu Aurreratuan nola Aholku Batzordean, Eusko

Jaurlaritzan Babes Zibilean eta Larrialdietan eskuduna den Zuzendaritzako kideek egon

beharko dute.


APA-REN

ZUZENDARIA

1 LARRITASUN-INDIZERAKO FUNTZIONOGRAMA OPERATIBOA, PLANA AKTIBATZEN

DENEAN:


2. egoera hau Euskal Autonomia Erkidegoko Baso-suteetarako Larrialdi Plan Bereziaren

zuzendariak deklaratuko du, baso-sutearen garapenaren, inguruabarren eta izan dezakeen

bilakaeraren ondorioz, Planean aurreikusitako baliabideak nahikoak ez direnean, basoko

kaltea oso handia izango dela aurreikusten denean edo basokoak ez diren ondasun

garrantzitsuak larri mehatxatuko dituela aurreikusten denean.

Halaber, egoera hau deklaratu ahal izango da, larritasun potentzialeko 1 indizeko zenbait sute

batera gertatzearen ondorioz, hori egitea komeni bada.

BAI

EZ

PLANAREN

ZUZENDARIA SOS-DEIAK


Su-

itzalketaren

zuzendaria

Osasun-

taldeko

arduraduna

Udaleko

arduraduna Logistika-

taldeko

arduraduna

Itzaltzea

Ebaluatzea

Kontrolatzea 2 egoerara

igaro

0 egoerara

igaro

LARRIALDIAREN

AMAIERA

GERTAERAREN

AMAIERA

Segurtasun-

taldeko

arduraduna


Egoera hau amaituko da, Planaren zuzendariak larrialdiaren amaiera edo larrialdia 1 edo 3.

egoerara igarotzen dela adierazten duenean.

Egoera honetan, Planaren zuzendariak Estatuko Gobernuak EAEn duen ordezkaria,

aldioro, jakinaren gainean edukiko du.

Barne Ministroak, hala nahi izanez gero, edo Gobernuko ordezkariak edo Autonomia

Erkidegoko ordezkariak eskatuta, 3. egoerara igarotzea adierazi ahal izango du,

larrialdiaren ondorioz, Estatuaren interesa arriskuan egonez gero.


2 LARRITASUN-INDIZERAKO FUNTZIONOGRAMA OPERATIBOA:

BAI

PLANAREN

ZUZENDARIA

SOS-DEIAK AHOLKU BATZORDEA INFORM. KABINETEA


Su-itzalketaren

zuzendaria Osasun-taldeko

arduraduna

Segurtasun-

taldeko

arduraduna

Udaleko

arduraduna Logistika-taldeko

arduraduna

Ebaluazioa

Itzaltzea

Kontrolatzea

KONTROLATUTA? EZ 3 egoerara

igaro

1 egoerara

igaro


APA-REN ZUZENDARIA

EZ



3. egoera hau Estatuaren interesa jokoan dagoela pentsatzen diren suteetarako erabiliko da, eta

babes zibilaren eta larrialdien arloan eskumena daukan Ministroak hala direla deklaratu

ondoren.

Egoera honetan Planeko Zuzendaritza Batzordea osatuko da. Batzorde hau babes zibilaren eta

larrialdien arloan eskumena daukan Ministerioko ordezkari batek eta Eusko Jaurlaritzan

babes zibilaren eta larrialdien arloan eskumena daukan sailburuak edo bere ordez izendatzen

duen pertsonak osatuko dute.

Egoera honetan SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroa EKZI bihurtuko da.

3. egoera honek indarrean jarraituko du, harik eta Planaren zuzendariak larrialdiaren amaiera

edo 2. egoerara igarotzen dela adierazten duen arte.


3 EGOERARAKO FUNTZIONOGRAMA OPERATIBOA:

EZ

BAI

ZUZENDARITZA BATZORD.

SOS-DEIAK AHOLKU BATZORDEA INFORM. KABINETEA


Ebaluazioa

Itzaltzea

Kontrolatzea

KONTROLATUTA?

?

2 egoerara

igaro


Su-itzalketaren

zuzendaria Osasun-taldeko

arduraduna

Segurtasun-

taldeko

arduraduna

Udaleko

arduraduna Logistika-taldeko

arduraduna

APA-REN

ZUZENDARIA


9.3.- Operatibotasuna errekuperazio-fasean

Fase hau inplizituki aktibatutzat joko da larrialdi-fasea (edozein egoeratan dagoela ere)

desaktibatzen den unean bertan.

Une horretan, Larrialdiei Aurre Egiteko Euskal Sistema osatzen duten zerbitzuen

laguntzarekin, agintari eskudunek beharrezkoak diren errekuperazio-lanak egiten hasiko dira,

gertatu diren kalteen arabera. Larrialdiak eraginpean hartutakoen senitartekoei eta biktimei

arreta berezia eman behar zaie. Fase horretan Larrialdiei Aurre Egiteko Euskal Sistemaren

zerbitzuek gertatutakoaren analisi kritikoa egiteko lanei ekingo diete, bai arriskuen

azterketarekin lotutako arloei dagokienez, bai larrialdiaren kudeaketari dagokionez.

9.4.- Plan honi Estatuko edo beste autonomia erkidego batuetako

bitartekoak esleitzea

Estatuko bitartekoak esleitzeko eta haien laguntza emateko arau hauei jarraituko zaie: 1994ko

maiatzaren 6ko Ministroen Kontseiluko Erabakian ezarritako arauei (Estatuko Barne

Idazkaritzaren 1994ko uztailaren 4ko Ebazpenaren bidez argitaratuta) eta uztailaren 20ko

21/2015 Legeari, Mendiei buruzko azaroaren 21eko 43/2003 Legearen 7. artikuluko c atala

aldatzen duenari.

.

Itzalketaren zuzendariak planaren helburuak bete ahal izateko Estatuari edo beste autonomia

erkidego batzuei bitarteko batzuk eskatzea beharrezkoa dela erabakitzen badu, Planaren

zuzendariari jakinaraziko dio. Planaren Zuzendariak eskaerari oniritzia emango dio eta SOS

Deiak Ekintzak Koordinatzeko Zentroaren bitartez izapidetuko da. Aldez aurretik Planari

esleitu gabeko bitarteko horiek planaren barruan integratuko dira.

Urtero Ingurumeneko eta Landa eta Itsas Inguruneko Ministerioak ezartzen du zein bitarteko

dauden eskuragarri beste autonomia erkidego batzuekin koordinatuta suteak itzaltzeko lanak

egiteko.

Bitarteko horien eskaera egiteko VII ERANSKINEAN jasotakoari jarraituko zaio.


9.5.- Eremu mugakideei eragiten dieten suteetan beste autonomia erkidego

batzuekin koordinatzeko modua

Suteak autonomia erkidego mugakideei eragiten dien edo eragin ahal dien kasuetan, erkidego

horien arteko lankidetza ezinbestekoa da eta, 3 egoera adierazten ez den bitartean, sutean

inplikatuta dauden autonomia erkidegoek beren jarduerak koordinatuko dituzte, beren planak

edo prozedura operatiboak aktibo mantenduko dituzte, dagoen gertaerari egokituta eta

aktibatutako prozeduren zuzendaritzen arteko komunikazioa etengabea izango da. Ahal den

neurrian, Itzalketarako Aginte Bakarra egon dadin saiatu behar da, eta horrek hartuko du su-

itzalketaren ardura eta suteari esleitutako itzaltze-bitarteko guztiak integratuko ditu. Estatuko

bitartekoak ere integratzea beharrezkoa izanez gero, nahitaezkoa izango da Itzalketarako

Agintari Bakar bat izendatzea. Izendapen hori Estatuko Administrazioari jakinaraziko zaio

VIII. eranskinaren bidez.

Esleitzen diren bitarteko eta baliabideek egin beharreko eginkizunek esleituta daukaten

espezializazio funtzionalari erantzungo diote, eta arau hauei jarraituko diete: bitarteko edo

baliabideak parte diren zerbitzuei dagozkien arauei eta aplikagarri zaizkien estatutuei zein

arauei.

Itzalketaren zuzendariak planaren helburuak bete ahal izateko beste autonomia erkidego

batzuei bitarteko batzuk eskatzea beharrezkoa dela erabakitzen badu, sutearen larritasun

mailaren arabera, dagokion Planaren zuzendariari jakinaraziko dio. Planaren Zuzendariak

eskaerari oniritzia emango dio eta SOS Deiak Ekintzak Koordinatzeko Zentroaren bitartez

izapidetuko da. Aldez aurretik Planari esleitu gabeko bitarteko horiek planaren barruan

integratuko dira.


10.- ABISUEN PLANA

Zainketan eta suak itzaltzeko lanetan Administrazioko estamentu guztien arteko lankidetzak

suteak errazago mugatzen eta sute hauen ondorioak txikitzen lagunduko du.

Poliziek edo Foru Aldundietako Nekazaritza eta Ingurumeneko Departamentuetatik kanpoko

langileek sute-sorgunerik antzemanez gero, alarma benetakoa dela egiaztatu beharko dute eta,

ahal izanez gero, sua itzaltzen saiatu. Baso-sutea edo basoan eragina izan dezakeen arrisku-

fokua benetakoa dela egiaztatu ondoren, SOS-DEIAK Ekintzak Koordinatzeko Zentroari

adieraziko zaio, eta horrek horretarako dagoen taktika operatiboa (SG2, V. eranskina)

aktibatuko du.


11.- FORU- ETA TOKI- MAILAKO JARDUERA-PLANAK

Baso Suteetarako Larrialdietako Foru edo Udal Jarduera-Planek kasuan kasuko

Administrazioari dagozkion baliabideen eta zerbitzuen antolaketa eta jarduera-prozedura

ezarriko dituzte, bakoitzak bere lur-eremuaren barruko Baso Suteetarako larrialdiei aurre

egiteko helburuarekin.

Udal Planak barne hartuko ditu: enpresen autobabeseko planak, isolatutako herriak,

urbanizazioak, kanpinak, eta abar, baldin eta arrisku-eremuetan kokaturik badaude, baita

planaren lurralde-eremuaren barruan dauden baso-ustiapenerako elkarteen edo Enpresen

planak ere.

11.1. Foru-mailako jarduera-planak

11.1.1. Oinarrizko eginkizunak

Foru-mailako jarduera-planen oinarrizko eginkizunak ondorengo hauek dira:

a) Kasuan kasuko lurralde historikoaren barruan, baso-suteetako larrialdietan esku hartzeko

antolaketa-egitura eta prozedurak aurreikustea.

b) Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezi honekin koordinatzeko mekanismo eta prozedurak

aurreikustea, behar bezala integra dadin bermatzeko.

c) Tokiko administrazioetako antolaketekin artikulatzeko sisteman ezartzea, bakoitzaren

lurralde eremuaren barruan.

d) Lurraldea zonifikatzea, baso-suteen arriskuaren eta aurreikus daitezkeen ondorioen arabera,

hiri-inguruneko – baso-inguruneko interfazeko eremuak eta ingurumen balio handiko

eremuak barne hartuta. Arrisku Handiko Zonaldeak (AHZ) beren lurralde eremuan

definitzea. Eremuak mugatzea, bitartekoak eta baliabideak hedatzeko eta esku-hartzeko

eskakizun posibleen arabera; baita larrialdietako lanetan erabili beharreko azpiegitura

fisikoa aurkitu ere.

e) Aurreko guztia kontuan hartuta, autobabeseko eta prebentzioko planak garatuko dira baso-

suteek herritarrentzat, ondasunetarako eta ingurumenarentzat dauzkaten arriskuak

murrizteko eta ahalik eta gehien txikitzeko, eta horretarako sailarteko ekintzak

koordinatuko dira.

f) Arriskubide-garaiak ezartzea, baso-sutea izateko arriskuarekin lotutakoak, aurreikuspen

orokorren arabera eta arriskua definitzen duten tokiko parametroen arabera.

g) Boluntarioak kokatzeko antolamendu-sistemak aurreikustea.


h) Herritarrei informazioa emateko prozedurak zehaztea.

i) Bitarteko eta baliabide zehatzak katalogatzea, aurreikusitako jardueretan erabiltzeko.

11.1.2. Foru mailako jarduera-planen gutxieneko edukia

Foru mailako jarduera-planek gutxienez ondoren zehazten den edukia izan behar dute:

– Planaren helburua eta lurralde-eremua.

– Lurraldearen deskribapena, mugak eta kokapen geografikoa, basoaren banaketa eta baso-

eremuan dauden herri-guneak, urbanizazioak, kanpatzeko lekuak eta industriak.

– Hiri-inguruneko – baso-inguruneko interfazeko egoerak katalogatzea eta horiekin lotutako

arriskua, baso-suteetarako prebentziozko planifikazioa egiteko eta larrialdiak kudeatzeko.

– Sua itzaltzeko lanetan laguntzeko azpiegituren deskribapena eta kokalekua:

komunikabideak, pistak, oihanbideak eta suebakiak; ura hartzeko lekuak, helikopteroak

lurreratzeko lekuak, eta abar.

– Baso-suteen aurkako, eta larrialdi-egoerei aurre egiteko tokiko antolaketa, fase

ezberdinetan (sutea antzematea eta jakinaraztea, baso-suteen ondoriozko larrialdian

jardutea, baso-sutearen ondoriozko larrialdia amaitzea); bertako kideek egin beharreko

eginkizunak esleituta, boluntarioak barne, eta beste administrazioetako organizazioekin

gerta daitezkeen artikulazioak eta koordinazioa kontuan hartuta, baldin eta aurreikusten

diren sutearen ondorioak direla eta, beharrezkoa bada.

– Organizazioaren prozedura operatiboak eta suteei buruzko alertarekin daukaten lotura.

Aginte Postu Aurreratua eratu aurreko eta ondoko jarduerak hauek dira:

– Herritarrei informazioa emateko prozedurak eta oinarrizko jarduerak zehaztea, herritarrak

autobabesteko, ebakuatzeko eta haiei aterpe emateko.

– Baso-suteen ondoriozko larrialdietan herritarrak ebakuatzeko jarduerak eta hori guztia

kudeatzeko berariazko prozedura.

– Laguntza logistikoa emateko oinarrizko jarduerak zehaztea.

– Aurreikusitako jarduerak martxan jartzeko eskura dauden baliabideak katalogatzea.

– Autobabes korporatiboa eta herritarren autobabesa promozionatzeko, zabaltzeko eta

kontrolatzeko jarduerak sustatzea.

– Udal planak edo beste toki erakunde batzuetakoak kasu bakoitzean eskumena daukaten

korporazioetako organoek onetsiko dituzte eta kasuan kasuko autonomia erkidegoko babes

zibileko batzordeak homologatuko ditu.

Foru Planak Foru Aldundi bakoitzaren organoak onetsiko ditu, eta Euskadiko Babes Zibileko

Batzordeak homologatuko ditu.


11.1.3. Foru Planaren mantenimendua

Planaren mantenimendurako hauexek egin behar dira: jarduerak zehaztu, hiritarrek eta

planean parte hartzen duten pertsonek plana ezagutu dezaten; prozedura operatiboak hobetu;

bitartekoei eta baliabideei buruzko datuak eguneratu; arriskuak, ahuleziak, zonifikazioa eta

arriskubide-garaiak aztertu; eta lanean ari diren pertsonen prestakuntza eta antolaketa

bermatu.

Prozedura operatiboak

Sua itzaltzeko teknikak, eta antolaketa- nahiz jarduera-prozedura operatiboak, metodo eta

teknika berriak agertu ahala eguneratu behar dira.

Baliabideak eta bitartekoak eguneratzea

Suteak itzaltzeko lanetan parte hartzen duten zerbitzu foraletako baliabideen eta bitartekoen

katalogoak, urtero, Erdi-mailako arriskubide gisa adierazitako garaia hasi aurretik eguneratu

eta berraztertu beharko dira.

Arriskuen, ahulezien, zonifikazioaren eta arriskubide-garaien azterketa

Parametro hauek guztiak definituta, eta Planaren barruan sartuta egon arren, bietako batean

edozein aldaketa gertatuz gero, Eusko Jaurlaritzan babes zibilaren eta larrialdien arloan

eskumena daukan Zuzendaritzari adierazi beharko zaio, EAEko Plana zuzentzeko edo

beharrezko neurriak hartzeko.

Lanean ari diren pertsonen prestakuntza eta antolaketa

Planean parte hartzen duten pertsona guztiek kasu bakoitzean adierazitako eginkizunetarako

ondo prestatuta egon behar dute.


11.2. Udal mailako jarduera-planak


Udal mailako jarduera-planen oinarrizko eginkizunak hauek dira:

a) Dagokion udalerriaren edo toki erakundearen lurraldearen barruan, baso-suteetako

larrialdietan esku hartzeko antolaketa-egitura eta prozedurak aurreikustea.

b) Foru Plana eta EAEko Larrialdi Plana elkarrekin artikulatzeko sistemak ezartzea.

c) Larrialdi-egoeretan erabili beharreko azpiegitura fisikoak aurkitzea.

d) Baso-suteen aurkako Berehalako Laguntzako taldeak toki bakoitzean antola daitezen

aurreikustea. Talde hauetan boluntarioak sartu ahal izango dira, norberaren babesa

sustatzeko eta bultzatzeko.

e) Herritarrei informazioa emateko prozedurak zehaztea.

f) Bitarteko eta baliabide zehatzak katalogatzea, aurreikusitako jarduerak martxan jartzeko.

g) Ebakuazio-bideak definitzea, baita ebakuatutako herritarrak jasotzeko eremuak ere.

h) Autobabeserako planen erredakzioan laguntzea.

11.2.2. Udal Larrialdietako Planen gutxieneko edukia

Udal Larrialdi-Planak, gutxienez, eduki hauek izan beharko ditu:

a) Planaren helburua eta lurralde-eremua.

b) Lurraldearen deskribapena, mugak eta kokapen geografikoa, basoaren banaketa eta baso-

eremuan dauden herri-guneak, urbanizazioak, kanpatzeko lekuak eta industriak.

c) Sua itzaltzeko lanetan laguntzeko udal azpiegituren deskribapena eta kokalekua:

komunikabideak, pistak, oihanbideak eta suebakiak; ura hartzeko lekuak, helikopteroak

lurreratzeko lekuak, eta abar.

d) Baso-suteen aurkako, eta larrialdi-egoerei aurre egiteko tokiko antolaketa, fase

ezberdinetan; bertako kideek egin beharreko eginkizunak esleituta, boluntarioak barne,

eta beste administrazioetako organizazioekin gerta daitezkeen artikulazioak eta

koordinazioa kontuan hartuta, baldin eta aurreikusten diren sutearen ondorioak direla eta,

beharrezkoa bada.

e) Organizazioaren prozedura operatiboak eta suteei buruzko alertarekin daukaten lotura.

Aginte Postu Aurreratua eratu aurreko eta ondoko jarduerak hauek dira: Zentzu honetan

Udal Larrialdi-Planak, Udaleko ordezkari bat izendatzea aurreikusi beharko du, Aginte

Postu Aurreratuan edota Batzorde Kontseiluan ordezkari hori bertara dadin eskatzen

duten kasuetarako..


f) Herritarrei informazioa emateko prozedurak zehaztea.

g) Aurreikusitako jarduerak martxan jartzeko eskuragarri dauden udal baliabideak

katalogatzea.

h) Udaleko Planetan, eranskin gisa, lurralde-eremu bakoitzean egindako autobabeserako

planak jarriko dira.

Udal Larrialdi-Planak korporazio bakoitzaren barruko organo eskudunak onetsiko ditu, eta

Euskadiko Babes Zibileko Batzordeak homologatuko ditu.

11.2.3. Udal Planaren mantenimendua

Planak ondorengo programa hauek zehaztuko ditu:

- Lanean ibiltzen diren pertsonen prestakuntza- eta antolaketa-programa.

- Bitartekoak eta baliabideak eguneratzeko programa.

11.3. Baso-suteetarako autobabeserako planak

Baso-suteetarako autobabeserako planak baso-suteak gertatzeko arriskua daukaten

zonaldeetan edota hiri-inguruneko – baso-inguruneko interfazeko zonaldeetan dauden

instalazioen, eraikinen eta abarren inguruko aurreikuspenak jasotzen ditu eta haren helburua

da baso-suteak sor daitezen edota zabal daitezen ekiditea eta zerbitzu publiko espezializatuei

suteak itzaltzeko lanak erraztea.

Baso-suteetarako autobabes-planak egitea plan horrek erreferentzia egiten dien instalazioen

edo eraikinen titularra den pertsona fisiko edo juridikoaren ardura da.

Azaroaren 2ko 277/2010 Dekretua, larrialdi-egoerei aurre egiteko jarduera, zentro edo

establezimendu zehatz batzuei ezartzen zaizkien autobabeserako betebeharrak arautzen

dituena, bete beharra daukaten establezimendu eta jarduerek, basoko edota hiri-inguruneko –

baso-inguruneko interfazeko zonaldeetan daudenean, autobabeserako plan bat landu behar

dute eta plan horrek Dekretu horretan ezarritakoa zein plan honen VI. eranskinean jasotako

berezitasunak bete behar ditu.

Halaber, kanpaldia egiteko instalazioetako autobabeserako planak VII. eranskinean jasotzen

diren berezitasunak bete behar ditu.



Baso Suteetarako autobabeserako planek, azaroaren2ko 277/2010 Dekretuak, larrialdi-egoerei

aurre egiteko jarduera, zentro edo establezimendu zehatz batzuei ezartzen zaizkien

autobabeserako betebeharrak arautzen dituenak, jasotzen dituen eginkizunez gain, beste hauek

ere izango dituzte:

a) a) Baso-suteari buruzko alarma ematea.

b) Goi-mailako Planetan aurreikusitako zainketa- eta antzemate-lanak osatzea.

c) Eskura dauden pertsonak eta bitarteko materialak antolatzea baso-suteetako larrialdietan

jarduteko, goi-mailako Planetan aurreikusitako Zerbitzu Operatiboak heldu eta lanean

hasi arte.

d) Larrialdi-kasuetan, kanpoko laguntzen esku-hartzea prestatzea eta beharrezkoa izan

daitekeen ebakuazioa bermatzea.


12.- BASO-SUTEEN PREBENTZIOA

Prebentzioaren helburua da aurreikus daitezkeen arrazoien ondorioz hasitako baso-suteak

saihestea edo itzaltzea, eta ezustean sortutakoen aurka egiteko lana erraztea.

Suteen aurkako prebentzioak helburu hauek lortu behar ditu:

1. Arduragabekeriaz edo nahita sortutako suteak saihestea.

2. Sutearen berri ahalik eta azkarren izatea.

3. Alertaren, diagnostikoaren eta lehenengo jarduera-neurriak hartzearen arteko denbora

murriztea.

4. Premien arabera, giza baliabide eta baliabide material egokiak eskuragarri izatea.

5. Baso-suteek sortutako kalteak ahal den neurrian murriztea.

Hartu beharreko neurriak

Baso-suteen prebentzioa eta kontrola lau ikuspegi desberdinetatik planifikatu behar dira:

1. Gizarte-prebentzioa: heziketa- eta dibulgazio-lana.

2. Prebentzio teknikoa: baso-suteen aurkako defentsarako planak.

3. Prebentzio zuzena eta jarduerak: zaintzeko, prebenitzeko eta itzaltzeko bitartekoak

hobetzea eta egokitzea. Prebentzioko basoko lanak burutzea.

4. Baso-suteak itzaltzeko lanen koordinazioa.

5. Gaur egungo legediaren egokitzapena suteen alorrean.

12.1.- Gizarte-prebentzioa:

Euskal Autonomia Erkidegoan sortutako suteen %70 eta 85 artean nahita edo

arduragabekerien ondorioz gertatzen da. Lehenengoen artean, sasien, mendi baxuaren eta

oihaneztatzeen erreketak aipatu behar dira. Arduragabekerien artean nekazaritza-hondakinen

eta basoko lanen erreketak sortutakoak nagusitzen dira.

Horregatik, ondorengo baldintzak beteko dituen heziketa lantzea beharrezkoa da:

- Gizarteari, baso-suteek sortzen dituzten kalteak (basoak, fauna eta flora galtzea;

lurzoruaren higadura-prozesuak sortzea, eta ibaiak eta zingirak lehortzea) eta kaltetutako

habitatak edo mendiak leheneratzeko behar den denbora luzea erakustea.

- Gizartea kontzientziatzea, mendiak eurenak eta beharrezkoak balira bezala sentiarazteko,

ondorioz lagunduko baitu baso-suteen berri emanez, behar bezalako prestakuntza daukaten

boluntario-taldeetako kide gisa suteak itzaltzen lagunduz, eta sua modu arriskutsuan

erabiltzen dutenei kargu hartuz eta horiek salatuz.


- Lanerako tresna gisa sua erabiltzen duten nekazarien, basozainen eta abeltzainen

arduragabekeriak saihestea (neurri prebentiboak, arriskuen ebaluazioa, suaren erabilera

egokia eta, batez ere, sua erabiltzearen ordezko metodoen hedapena).

Heziketa zabaltzeko lan hau aldizka eta asko azpimarratuz egin beharko litzateke, foiletoen,

kartelen, pegatinen, eta komunikabideetan iragarkien eta kanpainen bidez.

Lan hau jarraian egin behar da denbora luze batez, mezua gizartean, mendia erabiltzen

dutenengan eta bertan lan egiten dutenengan sartzeko. Jarraitutasunak, kanpainaren

handitasunak baino garrantzi handiagoa dauka. Kanpaina hasi aurretik edo kanpainarekin

batera, kausa ohikoenen zergatiei buruzko ikerketa soziologikoa egiteko aukera legoke.

12.2. Prebentzio teknikoa

Prebentzio teknikoaren lehenengo zeregina da informazio hauek biltzea: lurraldearen

geografia fisikoari buruz eskura dagoen informazioa, suteak sortzen dituzten baldintzak,

zaintzeko eta sua itzaltzeko eskura dauden bitarteko material eta pertsonak, baita haien

gabezia eta premiak ere, Plan honetan adierazten den bezala.

Informazio horrek guztiak informazio geografikoko sistema informatiko batean egon behar

du. Sistema informatiko horrek datuetara azkar eta argi heltzeko aukera eman behar du, eta

suaren jokabidearen eta bilakaeraren simulazioa egiteko aukera era bai (SIF).

12.3. Prebentzio zuzena. Jarduerak

Fase hau, bere egokitzapen onenean, planteatutako Baso Suteen aurkako Planek erakusten

dituzten emaitzetatik eratorriko litzateke. Bertan zehaztuta agertuko dira suteak prebenitzeko

eta itzaltzeko gaur egun dagoen egituraren barruan dauden gabeziak eta egin beharreko

hobekuntzak.

Egokitzapen hauek aipatu daitezke:

• Logistika eta base informatikoa: Foru Aldundietako eta Eusko Jaurlaritzako Sailen eta

Zerbitzuen arteko barne-mekanismoak egokitu beharko dira, dagoeneko prestatuta dagoen

informazioa itzaltzeko lanez arduratzen diren erakundeei emateko. Era berean, suaren eta

baso-suteen jokabidea simulatzeko programa informatikoak erantsiko zaizkio sistemari.


• Datu meteorologikoak: estazio meteorologiko automatikoen sarea aprobetxatuz, sare

horrekin etengabe konektatzeko aukera egon beharko luke, suteetako arrisku-indizeak

eratzeko eta simulazio-programek behar dituzten uneko parametro meteorologikoak

eskaintzeko.

• Segurtasuneko eta sua itzaltzeko materiala:

- Langileen eta teknikarien segurtasuna handitzeko, suaren kontrako jantziak, babesteko

betaurrekoak, kearen kontrako maskara, eta pertsonen babeserako materiala erosi.

- Esku-tresnak: taldeei su-zapalgailuak, aizkora-aitzurrak, palak, motozerra (hala

badagokio), sua itzaltzeko motxilak ematea.

- Sua itzaltzeko teknika berriak probatu eta erabiltzea.

- Zaintza-lanetan zein suteen aurrerapena eta bilakaera ikusteko lanetan, Ertzaintzaren

helikopteroen erabilera koordinatzea; eta ur-deposituaren, ur-poltsen edo itzaltzeko

bonben bidez zuzenean itzaltzen laguntzea.

- Arriskubide handiko garaietan, arrisku handiko guneetan sarrera murriztea.

- Suhiltzaile Parkeetako edo Nekazaritza eta Ingurumen Sailetako motoponpak eta

zisterna-kamioiak, mendietan mugitzeko eta lan egiteko beharretara moldatzea.

• Langileen prestakuntza:

- Prebentzio-teknikei eta suak itzaltzeko teknikei buruzko ikastaroak, baso-suteak

itzaltzen laguntzen duten erakundeetako langile guztiek prestakuntza eta etengabeko

birziklapena jaso dezaten.

- Sua itzaltzeko lanez arduratzen diren pertsonek aldizkako praktikak egitea.

• Itzaltzeko azpiegiturak hobetzea:

- Ur puntuak aurkitu eta egokitzea.

- Arrisku-garaietan, zainketarako puntu finkoak eta mugikorrak ezartzea.

- Arrisku handiko mendietara sartzeko bideak hobetzea.

- Suebaki-eremuak garatzea.

• Suteak sortzeko arrisku handiko baso-multzoen egokitzapena:

- Erregaiaren jarraipen bertikal eta horizontalerako joera zuzentzea helburu daukaten

basoko lanak indartuko dira.

- Urtero, jarduera-planak egingo dira arlo hauetan:

- Sasiak kontrolatzeko garbiketa.

- Inausketak.

- Hosto erorkorreko espezie hostotsuen oihantze tartekatuak, bertako florarena batez ere.


- Larreko eta artzaintzako plangintzarekin eta zinegetikarekin koordinatzea, larrea

erabiltzearen ondorioz erregaia murrizte aldera.


13.- PLANAREN EZARPENA ETA MANTENIMENDUA

EAEko Baso Suteetarako Larrialdi Plana onetsi eta homologatu ondoren, Eusko Jaurlaritzak

plan hori indarrean jartzeko eta denboran zehar eraginkortasuna mantentzeko egin beharreko

ekintzak bultzatuko ditu.

Autonomia Erkidegoan gertatutako larrialdiei buruzko txostenak egingo dira. Ondoren

Euskadiko Babes Zibileko Batzordeak txosten horiek berrikusteko eta aztertzeko aukera

izango du, Planean hobekuntzak sartzeko asmoz.

13.1. Ezarpena

Euskal Autonomia Erkidegoko Baso Suteetarako Larrialdi Planaren operatibitatea bermatzeko

asmoz, beharrezkotzat jotzen diren baliabideak emango zaizkio. Gutxienez, baliabide hauek

hartuko dira kontuan:

- Transmisio-sarea

- Datu meteorologikoak jasotzeko eta igortzeko sistemak.

- EKZI, Informazio Kabinetea eta Ekintza Taldeak beharrezko baliabide zehatzez hornitu.

- Herritarrak ohartarazteko sistemak.

Planaren ezarpenak ekintza multzo bat biltzen du, plana zuzen aplikatuko dela ziurtatzeko

burutu beharrekoak, eta hauek dira:

• Kontseilu Batzordeko, Informazio Kabineteko eta Larrialdiak Koordinatzeko Zentroetako

kideak izendatzea, baita kide horiek aurkitzeko sistemak ere.

• Ekintza Taldeetako baliabideak, agintariak (eta ordezkoak) eta kideak izendatzea, baita

talde horiek mobilizatzeko sistemak ere.

• Parte hartzen duten organismoekin eta erakundeekin beharrezko Protokoloak ezartzea,

jarduerak argitzeko zein bitartekoak edota laguntza teknikoa esleitzeko.

• Planera esleitutako bitarteko eta baliabide guztiak prest daudela egiaztatzea.

• Partaide guztiek Plana, behar den neurrian, ezagutzen dutela ziurtatzea, euren zereginak

ondo betetzeko.

• Ezarritako ereduaren, langileen trebakuntzaren eta baliabideen erabilgarritasuna

egiaztatzea, simulazio osoa edo Zuzendariak beharrezkotzat jotzen dituen simulazioaren

zatiak eginez.


• Herritarren artean hedatzen dela bermatzea, komunikabide, kartel hezitzaile, triptiko,

pegatina, eta abarren bidez, hartu beharreko gomendioei eta prebentzio-neurriei buruzko

mezu argi eta zuzenak erabiliz.

13.2. Mantenimendua

Plana ezartzea lortu ondoren, eta denboran zehar, bere eraginkortasuna mantentzeko lan

egingo da.

Planaren eraginkortasunaren mantenimenduarekin lotutako ekintzak Eusko Jaurlaritzan babes

zibilaren eta larrialdien arloan eskumena daukan Zuzendaritzak egindako Mantenimendu

Programa baten barruan egongo dira.

Planaren eraginkortasunaren mantenimenduarekin lotutako ekintzak hauek dira:

• Eguneratzea eta berrikustea: lan hauek, Planak iraun dezan eta eraginkorra izan dadin

nahitaezkoak dira.

• Etengabeko prestakuntza: bertan lanean ari direnen prestakuntzak etengabea izan behar du,

etengabe berrikusten eta eguneratzen den dokumentua baita.

• Simulazioak.

• Ariketak

• Berrikusketak: aldizkakoak eta ohiz kanpokoak.


ERANSKINAK

I. ERANSKINA Baso-sistemak eta oihangintza- eta artzaintza-sistemak II. ERANSKINA Baso-erregaien ereduak Euskal Autonomia Erkidegoan III. ERANSKINA Baso-suteen plana IV. ERANSKINA Autonomia erkidegoaz kanpoko baliabideak eskatzea V. ERANSKINA SG2 baso-sutea taktika operatiboa VI. ERANSKINA 277/2010 dekretuaren pean dauden eta baso-suteen arriskuak

dauzkaten establezimenduen autobabes planei buruzko

zehaztapenak VII. ERANSKINA Kanpalekuetako instalazioen baso-sutearen arriskurako

autobabes planei buruzko zehaztapenak VIII. ERANSKINA Aginte bakarraren izendapena


I. ERANSKINA

Baso-sistemak eta oihangintza- eta

artzaintza-sistemak


I. ERANSKINA

BASO-SISTEMAK ETA OIHANGINTZA- ETA ARTZAINTZA-

SISTEMAK

BASO-SISTEMEN ETA OIHANGINTZA- ETA ARTZAINTZA-SISTEMEN

DESKRIBAPENA

1.- BASO NATURALAK

1.1.- Harizti mesotrofoak (Polysticho-Corylenion)

Baso misto higro-mesofitikoak, neutrofiloak edo neurrian azidofiloak, lurzoru sakon eta

mantenugaietan aberats direnetan garatuak. Bi komunitate bikariante daude:

Estai muinotarrean (600-700 m-ko altuera, gutxi gorabehera), Polysticho setiferi-

Fraxinetum excelsioris finkatuta dago.

Baso honetako zuhaitz-estratuan haritz kanduduna (Quercus robur) nagusitu ohi da, eta,

gainera, maiz lizarra (Fraxinus excelsior) eta astigarra (Acer campestre, Acer

pseudoplatanus) ageri dira.

Zuhaixka-estratua nahiko trinkoa da, eta hurritzak (Coryrul avellana), iparraldeko elorri

zuriak, elorri beltzak (Prunus spinosa), zuhandorrak (Cornus sanguinea), arbustu arruntak

(Ligustrum vulgare) eta laharrak (Rubus sp.) ageri dira, besteak beste. Halaber, huntzak

(Hedera helix) eta atxaparrak (Lonicera peridymenum) bezalako liana batzuk egon ohi dira.

Belar-estratua oso aberats eta askotarikoa da, lurzoruko trofia dela-eta eskakizun oso

handikoak diren landareekin: Primula vulgaris, Pulmonaria longifolia, Hypericum

androsaemum, Arum italicum eta Helleborus viridis subsp. occidentalis. Iratzeen

presentziak lurzoruen hezetasun handia erakusten du.

Estai menditarrean, onbroklima heze baten pean garatzen da komunitatea (Crataego

laevigatae-Quercetum roboris). Euskadin, arro mediterraneo-kantauriar banalerroko

mendien hegoaldeko isurialdean ageri dira, batez ere Arabako Lautadan.

Haien flora-osaera harizti muinotarren eta zuhaixka- eta belar-estratu trinkoen elkarketaren

antzekoa da; halere, ia beti Crataegus laevigata egoteak eta taxon termofilo batzuk falta

izateak nolabaiteko izaera kontinentala erakusten dute, eta horrek aukera ematen du bien

arteko bereizketa egiteko.


Baso horiek ezartzen direneko lautaden erabilera trinkoak eragotzi egiten du ongi

egituratutako zuhaitz-masa helduak kontserbatzea.

1.2.- Harizti oligotrofoak (Hyperico pulchri-Quercetum roboris)

Izendapen horren pean haritz kandudunaren (Quercus robur) baso hostoerorkorrak sartzen

dira, oinarri pobreko lurzoruetan ezartzen direnak. Itsasoaren mailatik hasi eta 850 m-ra

bitarteko altueretan hazten dira.

Haritzarekin batera, beste zuhaitz eta zuhaixka batzuk egon ohi dira; esate baterako,

gaztainondoa (Castanea sativa), urkia (Betula celtiberica), gorostia (Ilex aquefolium) eta

zumalakarra (Frangula alnus). Belar-estratuan, silizikolatzat jotzen diren landareak

nagusitzen dira; esate baterako, Melampyrum pratense, Blechnum spicant, Hypericum

pulchrum edo Teucrium scorodonia.

Haren eremu potentziala gizonak oso eraldatuta eta erabilita dago, dela mozteko

belarretarako belar-soroak ezartzeko, dela pinuen (Pinus radiata) eta eukaliptoen

(Eucalyptus sp.) baso-landaketetarako.

1.3.- Quercus petraeako hariztiak (Pulmonario Longifoliae-Quercetum petraeae)

Haritz kandugabea (Quercus petraea) nagusitzen deneko baso hostogalkor gutxi daude

Euskadin. Orban barreiatu batzuk aurki daitezke Gorbeiako Mendiguneko hegoaldeko

isurian eta Legazpin (Gipuzkoa), 500 m-tik 800 m-ra bitarteko altueran dauden lurzoru

meso-oligotrofoetan.

Flora-osaera ez da asko bereizten Quercus robur-eko harizti oligotrofoen flora-osaeratik,

zeinekin oro har kontaktuan baitago, bai eta pagadi oligotrofoekin ere.

1.4.- Ameztiak (Melampyro-Quercetum pyrenaicae)

Baso-unitate hau, zeinean ametz arrunta (Quercus pyrenaica) nagusitzen baita, ur-

erretentzio txikiko lurzoruetan ezartzen da (600-900 m), hareharrizko substratuetan.

Bai haren flora-osaera, bai segidazko etapa gutxikorrak Quercus robur-eko harizti

azidofiloaren kasuan gertatzen direnen antzekoak dira, baina azken horrek okerrago jasaten

du klima- edo/eta topografia-lehortea.

Euskadin amezti gutxi daude, batez ere isurialde kantabriarrean, non eskasak baitira eta

mendi silizeoetako gain eta egutera batzuetan baizik ez baitira ageri. Araban aurkituko

ditugu orban zabalenak eta hobekien kontserbatuak, Izki mendietan, substratu hareatsuetan.


Ameztiak 500 eta 1.000 m bitarteko altueretan garatzen dira (estai muinotarra eta estai

menditarraren behealdeko horizontea).

1.5.- Pagadiak (Fagion sylvaticae)

Pagoaren (Fagus sylvatica) balentzia ekologiko zabala dela-eta, ezaugarri edafiko eta

topografiko oso desberdinak dituzten biotopoetan aurki daiteke; hori dela eta, Euskadin

hiru motatako pagadiak bereizi ohi dira: bata lurzoru azidoetan eta biak oinarrizko

lurzoruetan.

Euskadiko erdialdeko eta iparraldeko mendietan, onbroklima hiperhezearen pean,

Saxifrago hirsutae-Fagetum elkarketaren erako pagadi oligotrofoak nagusitzen dira.

Zuhaitz-estratua ia beti monoespezifikoa da, pago lepatuekin, zeinek iraganaldiko ikatz-

jarduerak erakusten baitituzte; gaur egun, ordea, horrelako jarduerarik ez dago. Zuhaixka-

estratua eskasa da, gorostia (Ilex aquifolium) eta ehiztarien gurbea (Sorbus aucuparia)

bezalako landareekin. Belar-estratua ere ez da oso trinkoa, eta haren flora osaera Quercus

robur-eko harizti oligotrofoetan aurkitzen denaren antzekoa da.

Ordezko komunitateak iratzeen eta zuhaitz-txilarren formazioei dagozkie, bai eta txilardi-

otadiei ere (Daboecio-Ulicetum gallii).

Estai menditarreko lurzoru sakonenek eta aberatsenek landaredia potentzial moduan pagadi

basofiloak eta onbrofiloak hartzen dituzte Carici sylvaticae-Fagetum elkarketaren erakoak,

flora-osaera aberats eta askotarikoa dutenak: Carex sylvatica, Galium odoratum, Melica

uniflora, Sanicula europaea, Helleborus viridis subsp. accidentalis, Lilium martagon eta

abar.

Pagadi hauetako zuhaixka-orletan ohikoak dira hurritza (Corylus avellana), elorri zuria

(Cartaegus monogyna), hostazuria (Sorbus ria), elorri beltza (Prunus spinosa) eta Arrosa

generoko zenbait espezie.

Ordezkapeneko txilardien mosaikoan, ugari dira txikoria-belarreko larreak. Haien hedatzea

eta mantentzea jasaten duten artzaintza intentsiboak errazten ditu. Larre menditar horiek

(Jasiono laevis-Danthonietum decumbentis), batzuetan, pagoaren serie oligotrofoaren

osagaia izan daitezke. Komunitate horien adibide onak Aizkorri, Gorbeia eta Urbasa

mendietan aurki daitezke.

Oso maiz gertatzen da arestian deskribatutako pagadien bi mota horiek mosaikoan egotea,

eta horretarako baldintza izatea lurzoruaren sakontasun handiago nahiz txikiagoa eta trofia

izatea.


Kareharri gogorrak azaleratzen diren lurretan –esate baterako, Euskadiko hegoaldeko

mendikateak–, pendiza handiko eremuak izan eta 1.200 mm-tik beherako prezipitazioak

dituztenetan (onbroklima hezea), Epipactido helleborines-Fagetum sylvaticaeelkarketaren

pagadi basofilo eta xerofiloak agertzen dira Flora esziofilo eta humikolak ordezkaritza

eskasa du hemen. Carex caudata, Sesleria argéntea, Brachyoidium rupestre landareak,

berriz, oso ugari dira, bai eta Epipactis helleborine eta Cephalanthera longifolia orkideak

ere. Beste berezitasun bat da ia beti ezpela ageri dela (Buxus sempervirens).

Zuhaixka-orlak Rubus sp. bezalako landare arantzatsuek osatzen dituzte, bai eta Arrosa

generoko zenbait espeziek eta ezpelak ere. Eskeletikoagoak diren lurzoruetan, sasi Genista

occidentalis-eko sastraka kaltzikolak aurki daitezke.

1.6.- Erkameztiak (Quercion pubescenti-petraeae)

Euskadi trantsizionalean, erregio biogeografiko eurosiberiarraren eta mediterraneoaren

artean, maiz aurkitzen dira erkametzak nagusi diren baso erdi-hostogalkorrak. Erkameztiek

oinaldetan aberatsak diren lurzoruak nahiago dituzte, substratu karetsu edo tuparrizaleen

gainean, bai eta onbroklima azpi-hezeak ere.

Euskadin bi eratako erkameztiak bereiz daitezke, esparru geografiko desberdinak hartzen

dituztenak.

Lehenengoa Pulmonario longifoliae-Quercetum fagineae elkarketari dagokio, eta

Nafarroako eta Arabako azpi-sektorean ageri da, erregio eurosiberiarrean (Arabako

erdialdea eta iparraldea eta Aiarako eta Urduñako eskualdeak). Bigarrena Spiraeo

obovatae-Quercetum fagineae elkarketari dagokio, eta Gaztela-Kantauriko sektorean

kokatutako eskualdeetan hedatzen da, erregio mediterraneoaren barruan.

Bi basoen flora-osaera aztertuz gero, zenbait ezberdintasun aurki daitezke; esate baterako,

ia beti Pulmonaria longifolia eta Melampyrum pratense agertzea eta elkarketa

eurosiberiarrean, ordea, Spiraea obovata falta izatea. Viburnum lantana, Acer

monspessulanus, Primula columnae eta Amelanchier ovalis bezalako beste landare batzuk

maiz aurkitzen dira bi erkamezti motetan.

Beste desberdintasun bat degradazio-etapei dagokiena da: paisaian Genista occidentalis-

eko sastraka kaltzikolak nagusitzen dira, Arctostaphylos uva-ursi (gayuba) espeziearekin

eta tarteka Thymus mastigophorus gisako ezkaidiekin aberastuta erkamezti mediterraneoen

seriean.


1.7.- Artadi kantauriarrak (Lauro-Quercetum ilicis)

Quercus ilex-eko baso esklerofiloak nahiko ugariak dira Euskadin, batez ere ipar-

mendebaldean, eta ia beti lotuta daude kare-harri gogorren azaleratzeekin. Haien gainean,

azaleko lurzoruak garatu ohi dira, ur-erretentziorako gaitasun eskasekoak.

Inguruabar horiek direla eta, oso zail gertatu da nekazaritza-, abeltzaintza- edo basogintza-

xedeak dituzten artadiek hartutako eremu horien aprobetxamendua, eta errazago

kontserbatu dira.

Ongi egituratutako artadiek ezin zeharkatuzko fisonomia daukate, honakoen moduko liana

eta zuhaixkek asko garatzearen ondorioz: endallarra (Smilax aspera), arrosa (Rosa

sempervirens), laharra (Rubus ulmifolius), txorbeltza (Rhamnus alatenus), gurbitza

(Arbutus unedo), gatxua (Phillyrea latifolia) eta otxarra (Rubia peregrina).

Komunitate horien izaera mediterraneo nabarmena salatu izan da jada, eta jo da landaredia

erreliktiko mota bat direla, zeinak seguruena garapen handiena iraganaldi beroagoetan izan

baitzuen.

1.8.- Artadi mediterraneo edo garrigak (Quercenion rotundifoliae)

Euskadiko hegoaldean, erregio mediterraneoko lurraldeetan, baso esklerofiloetan zurbeltza

da nagusi (Quercus rotundifolia) eta lurzoru karetsuetan garatzen dira, askotan malda

handia duten eremuetan edo gailur eta ezproi egoeretan, zeinak oso txarrak baitira

erkameztiak garatzeko. Garriga horiek Spiraeo obocatae-Quercetum rotundifoliae

elkarketan integratzen dira.

Zuhaitz-estratuak trinkotasun txikiagoa du eta baxuagoa da erkamezti supramediterraneoa

baino (Spiraeo obovatae-Quercetum fagineae). Zuhaixka- eta belar-estratuen flora-osaera,

ordea, oso antzekoa da, nahiz eta pobreagoa izan garrigen kasuan. Halaber, berdin-berdinak

dira haien degradazio-etapak.

Hezetasun handia eta aldeko ezaugarri termikoak dituzten eremuetan –esate baterako,

erreka-zulo eta ibar babestuak– batera ager daitezke artea (Quercus ilex) eta zurbeltza

(Quercus rotundifolia) eta haien hibridoa (Quercus x gracilis). Gainera, maiz elementu

termofiloak aurkitzen dira; esate baterako, gurbitza (Arbutu sunedo) eta gogortsua

(Viburnum tinus). Formazio horien adibideak Araban (Sobron, Angosto, Kanpezu) aurki

daitezke.

Azkenik, nabarmendu beharra dago Arabako Errioxan garriga bat badagoela, zeinaren gaur

egun aztarna gutxi gelditzen baitira, batez ere nekazaritzarako eremu potentzialen

erabileraren ondorioz (olibadiak, zerealak, mahastiak). Horren bereizgarria da bertan izaera

mediterraneo nabarmeneko landareak aurkitzen direla; esate baterako, abaritza (Quercus


coccifera). Ordezkapeneko etapa egokiagoak aurkituko ditugu, eta abariztiak eta salbiadiak

dira.

1.9.- Haltzadiak (Hyperico androsaemi-Alnetum)

Euskadiko haltzadiak alubioi-lurzoruetan garatzen dira; horien ezaugarria dira egiturarik ez

edukitzea, ehundura heterogeneoa izatea, porositate handia edukitzea eta azaleko aireztatze

ona izatea. Oro har, ibaiertzak hartzen dituzte, batez ere erregio eurosiberiarreko estai

muinotarrean.

Haltzaz gainera, zuhaitz-zeruertzean lizarrak (Fraxinus excelsior) eta haritzak (Quercus

robur) aurkitzen dira. Zuhaixka- eta liana-estratuetan ugari dira hurritzak (Corylus

avellana), sahatsak (Salix atrocinerea), huntzak (Hedera helix), aihenzuriak (Clematis

vitalba) eta atxaparrak (Lonicera periclynmenum).

Basoak itzaltsu eta hezeak dira, eta haien belar-estratuan ugari dira iratze nemonal jakin

batzuk –Polystichum setiferum, Athyrium filix-femina, Dryopteris affinis, Osmunda

regalis–, bai eta karize batzuk (Carex pendula, Carex remota) eta eskakizun trofiko

handiak dituzten bestelako landareak ere: Circaea lutetiana, Hypericum androsaemum edo

Festuca gigantea.

1.10.- Zumardiak eta makaldiak (Populion albae)

Euskadin hegoaldeen dauden lurraldeetan, izaera mediterraneoa duten bi baso mota

garatzen dira: makaldiak eta zumardiak.

Lehenengoak arroetatik hurbil dauden esparruetan daude, non hidromorfia handiagoa baita,

batez ere kaltzio karbonatuan aberatsak diren lurzoru lohitsu-hareatsuetan.

Bestalde, zumardiak ibaietako ibarretan edo ibai-ohe nagusietan aurkitzen dira, eta

lurzoruek udan azaleko zeruertzen nolabaiteko lehortea jasan dezakete.

Flora-bereizkuntza, oro har, oinarritzen da makalaren (Populus nigra) eta zumartxuriaren

(Populus alba) nagusitasunean, baina horiekin batera, neurri handiagoan edo txikiagoan,

honakoak ageri dira: haltza (alnu glutinosa) eta zenbait sahats (Salix fragilis, Salix x

neotricha) makaldietan eta zumarra (ulmus minor) eta lizar hostotxikia (Fraxinus

angustifolia) zumardietan.

Gaur egun, ibaiertzetako baso horiek oso hondatuta daude, zeren eta gehienak deuseztatu

edo eraldatu baitira lurzoru horiek ureztatze-lur gisa erabiltzeko. Zumardiek, gainera,

grafiosia pairatu dute, Ceratocistis ulmi onddoak eragindako gaixotasuna.

1.11.- Pinus sylvestris-eko pinudiak


Dirudienez, Arabako mendebaldeko eskualdeetako ibarretan Pinus sylvestris nagusi deneko

basoen presentzia lotuta dagoela horien tokiko kontinentaltasunak gora egin izanarekin.

Floraren eta ekologiaren ikuspuntutik, badirudi formazio horiek lotura dutela Gaztelako eta

Kantauriko erkameztiekin, antzeko kokagune edafiko, topografiko eta bioklimatikoa

baitute.

Pinu gorriaren izaera kolonizatzailea eta gizakiaren ekintza, zeinak haren garapena errazten

baitu, lagungarri gertatu dira, neurri handi batean, hura hedatzeko, halako moduz non

lurralde batzuetan nekez jakiten baita jatorrizko populazioak diren.


2.- ZUHAIXKA-FORMAZIOAK

2.1.- Sahastiak (Salicetalia Purpurecae)

Zuhaixka-komunitate hostogalkorrak dira, batez ere sahatsek osatuak. Zerrenda estu bat

hartu ohi dute ibaiertzen luzeran, edo, bestela, ibai-ohe txikian kokatu ohi dira, legarrezko

deposituak kolonizatuz eta uholde eta putzuak jasanez, ur-handiak dauden aldietan.

Oro har, formazio-adibide egokiagoak aurkituko ditugu Euskadiko isurialde

mediterraneoan, non ibaien tamaina eta emaria handiagoa baita. Egiteko garrantzitsua

betetzen dute arroa ur-etorrietan gertatzen diren eraso gogorren aurka babesterakoan;

halaber, ibaiak suspentsioan daramatzan material finen eta tamaina desberdinetako

errekarrien erretentzioa eta depositua errazten dituzte.

2.2.- Lahardiak eta elordiak (Pruno-Rubion Ulmifolii)

Komunitate horiek osatzen dituzten espezieak honakoak dira nagusiki: zuhaixka

arantzatsuak, Arrosa generokoak, Rubus (laharra), Prunus (elorri beltzak), Crataegus

(elorri zuriak) eta arantzatsuak ez diren beste batzuk, nola baitira zuhandorra (Cornus

sanguinea), arbustu arrunta (ligusrum vulgare), basaerramua (Euonymus europaeus) eta

hurritza (Corylus avellana). Eta baso hostogalgor eutrofoen orla moduan ezarri ohi dira,

haien inguruan zerrenda estu zeharkaezinak osatuz.

Formazio horiek elementu oso garrantzitsuak dira paisajean, "heskai" deitutakoak osatzen

dituztenean, eta finkak eta bideak mugatzeko balio dute, bai eta hegazti habiagileen

babesleku gisa ere, haietan fruitu haragitsu ugari (elorri beltzak, masustak eta abar)

aurkitzen baitituzte, elikagai gisa baliatzen dituztenak.

2.3.- Abariztiak (Rhamno-Quercion Cocciferae)

Abariztiak zuhaixka-formazio betiberde eta trinkoak dira, non garrigen degradazioaren

ondoren agertzen den abaritza (Quercus coccifera) nagusitzen baita. Ordezten duten basoak

zeukanaren antzeko florari eusten diote abaritzek.


3.- SASTRAKAK

3.1.- Txilardi otadiak (Daboecio-Ulicetum Gallii)

Sastraka hauek, beren hedapena dela eta, garrantzi handia dute Euskadiko paisaia

begetalean, batez ere Iparraldeko isurialdean. Lurzoru degradatuak hartzen dituzte, izaera

silizeokoak, batzuetan podsolizatuak, eta gehienetan baso hostogalkor oligotrofoen –

pagadiak, hariztiak eta ameztiak– degradazioko sastrakak izaten dira.

Txilardi-otadien fisonomia txilarren (Daboecia cantabrica, Erica cinerea, Erica vagans,

Calluna vulgaris) nahiz oteen (Ulex gallii, Ulex europaeus) nagusitasunaren araberakoa

izaten da. Txilardiaren ala otadiaren itxura izateak zuzeneko lotura dauka gizakiak haiek

erabiltzeko moduarekin: artzaintza intentsiboa, erreketak edo segatzea.

Komunitate horien osagai diren gramineoen artean, honakoak nabarmen daitezke: Agrostis

curtisii, Psudarrhenatherum longifolium eta Brachypodium pinnatum subsp. rupestre.

Maiz gertatzen da formazio horiek iratze arruntak (Pteridium aquilinum) inbaditzea.

3.2.- Sastraka basofiloak (Genistion Occidentalis)

Izendapen horren pean sartzen dira oinarrizko substratuen (tuparrizaleak edo karetsuak)

gainean garatutako zuhaixka-formako formazioak, non genista occidentalis eta Erica

vagans baitira nagusi.

Euskadiko lurralde eurosiberiarretan (Teucrio-Genistetum occidentalis), azaleko lurzoru

ongi drainatuak hartzen dituzte, kareharrizko ezproi eta gailurretan; Arabako eskualde

supramediterraneotan (Arctostaphylo-Genistetum occidentalis), ordea, formazio horiek

azeri-mahatsarekin (Arctostaphylos uva-ursi), elorri-triskarekin (Genista scorpius) eta

izpilikuarekin (Lavandula latifolia) aberasten dira, besteak beste, eta gutxi-asko sakonak

diren lurzoru ongi egituratuetan ezartzen dira.

3.3.- Ezkaidiak (Teucrio-Thymetum Mastigophori)

Dentsitate gutxiko komunitateak dira, urriak, non tamaina txikiko kamefitoak nagusitzen

diren, bereziki ezpaindunak, zistazeak eta gramineoak.

Lurralde zabalak hartzen dituzte, nagusiki garrigen (Spiraeo-Quercetum rutundifoliae)

esparru potentzialetan, nahiz eta erkameztien (Spiraeo-Quercetum fagineae) saileko osagai

ere izan daitezkeen oso azalekoak diren lurzoruetan.


3.4.- Erromerodiak (Salvo-Ononidetum Fruticosae)

Unitate honek sastraka xerofiloak eta basofiloak hartzen ditu, non nagusi baitira zuhaixka

txikiak eta sasiak, horietako asko aromatikoak: erromeroa, salbia, ezkaia eta abar.

Euskadin haien banaketa Arabako Errioxara mugatuta dago. Garriga mesomediterraneoak

(Bupleuro-Quercetum rotundifoliae) desagertzen direnean ezartzen diren abariztiak

ordezten dituzte, betiere onbroklima lehor baten pean.


4.- FORMAZIO BELARKARAK

4.1.- Segarako belar-soroak (Lino-Cynosuretum)

Unitate honek sega bidez, ongarri bidez eta artzaintza pixka batez intentsitate handiz

erabilitako belar-soro bizikorrak hartzen ditu. Lan horiek, izan ere, erraztu egiten dute

bazka-balio handia duten gramineo eta lekadun batzuk haztea: Cynosurus cristatus,

Triseetum flavescens, Gaudinia fragilis, Trfolium pratense, Trifolium repens eta abar.

Zalantzarik gabekoa da belardi horiek Euskadiko iparraldeko isurialdean duten garrantzi

ekonomikoa; izan ere, produktibitate handia dute eta erabiltzen errazak dira, eta hori neurri

handi batean lagungarri gertatu da lurralde horien egungo paisaia egituratzeko.

Lurzoru sakon, aberats eta ongi egituratuak hartzen dituzte, Quercus robur-eko harizti

mestrofoen esparru potentzialetan.

4.2.- Belardi menditarrak (Jasiono Laevis-Danthonietum Decumbentis)

Larre eurosiberiar horietatik ugari daude Aizkorri, Gorbeia, Aralar, Izarraitz eta Ernio

mendietan, pagadiak izandako tokietan. Aldeko garaietan, artzaintza estentsiboa hartzen

dute.

Landaredia trinkoa da, tamaina txikikoa, non gramineoak (Danthonia decumbens, Festuca

rubra, Agrostis capillaris) nagusitzen baitira, eta eskakizun handikoa da hezetasun

edafikoa dela-eta.

4.3.- Larre mesoxerofiloak (Bromion Erecti)

Formazio belarkara bizikorrak dira, non hosto gogortuko gramineoak nagusitzen baitira;

horien artean, albitz-belarra (Brachypodium pinnatum subsp. rupestre) nabarmentzen da.

Lurzoru sakon ongi drainatuetan ezartzen dira, nagusiki oinarrietan aberatsak direnetan.

Komunitate horiek artzain naturalak dira, zeren eta bertan ez baitago labore-lanik, segarako

belar-soroetan bezala, eta nolabaiteko abeltzaintza-presioa pairatzen badute ere, ez dira

horren menpekoak. Bazkarako daukaten balio eskasa dela-eta, egingarri den tokietan,

segarako belar-soroek (Lino-Cynosuretum) ordeztu dituzte, askoz ere emankorragoak

baitira, eta albizti horiek bazterreko lurretara mugatu dira; besteak beste, ezpondak eta

basoetako soilguneak.

Nagusiki, landaredia basofiloen (artadiak, erkameztiak eta pagadiak) sailetako osagaiak

dira, eta askotan Genistion occidentalis-eko sastraka kaltzikolekin oso nahastuta agertzen

dira, halako moduz non batzuetan zail gertatzen baita bi komunitate horiek zedarritzea.


4.4.- Brachypodium Retusum-eko larreak (Ruto-Brachypodietum Retusi)

Nagusiki espezie bizikorrek (Brachypodium retusum, Phlomis lychnitis, Euphorbia

serrata, eta abar) osatutako larreak dira. Lurzoru karbonatatuetan ateratzen dira aurrera;

askotan lurzoru higatuak dira, azaleran malkartsu eta harritsuak direnak.

Nolabaiteko malda duten hegiak hartzen dituzte batez ere, erromeroko eta salbiako

sastraken eta abariztien soilguneetan. Maiz gertatzen da larrea hedatzen dela sastrakak

erretzearen bidez.

Lurzoruak sakonagoak eta hezeagoak direnean, erreten eta errekastoen ertzetan gertatzen

den bezala, larre horien ordez belardiak agertzen dira, non gramineo altuak (Brachypodion

phoenicoidis) nagusitzen baitira.


5.- KOMUNITATE ANTROPOGENOAK

5.1.- Komunitate nitrofiloak

Gizakiaren eta abereen jardueraren hondarren nitratoak behar dituzten komunitateen

multzo bat da. Hori dela eta, maiz aurkitzen dira gizakiak bizi diren tokietatik hurbil:

landa-lurrak, artegiak, hondakindegiak, arekak eta abar.

Euskadin presente dauden komunitate nitrofiloak askotarikoak dira: arroka eta pareta

nitrifikatuetako komunitateak; biotropo erruderalek berezkoa duten urtaldiko garapen

igarokorreko landaredia terofitikoa; bide-esparruak edo agrestalak ("belar txarrak"); terreno

irabiatuetako komunitateak edo astakardu handiak nagusitzen direneko abereen

pausalekuak, eta abar.

5.2.- Baso-landaketak

Komunitate naturalak ez direnez, atal honetan ontzat jotzen da oihanpean dauden landareak

ia erabat bat datozela lurralde hauek potentzialki estaliko lituzketen landaredia-serieetarako

deskribatutakoekin. "Zuhaitz-masen egungo egoerari" dagokion atalean egiten dugu

sartutako baso espezieen deskribapen xeheagoa.

Hala eta guztiz ere, intsinis pinuari dagokion azalaren garrantzia dela eta, ondoren

landaketa horiekin batera agertu ohi den flora-osaketaren deskribapen laburra egingo dugu.

Pinus radiata da basoberritzeetan gehien erabiltzen den espeziea, itsasoaren mailatik hasi

eta 700-800 m-tik beherako lurraldeetan, halako punturaino non Bizkaiko eta Gipuzkoako

egungo paisaiaren ezaugarri bihurtu baita.

Pinudi hauen azpian, oro har, Daboecio-Ulicetum gallii elkarketako sastraka azidofiloak

agertzen dira. Urte batzuk dauzkaten zenbait landaketatan, zuhaixka-estratu aberats eta

askotarikoa agertzen da maiz (Cornus sanguinea, Crataegus monogyna, Prunus spinosa),

zuhaitz gazte batzuekin batera (Fraxinus escelsior, Betula celtiberica, Quercus robur,

Castanea sativa).


6.- ZUHAITZ-MASEN EGUNGO EGOERA

6.1.- Espezie autoktonoak

Baso-masa autoktonoek daukaten gaztetasuna 1986ko baso-inbentarioarekin egiazta

daiteke, zeren eta bertan zuhaitz autoktono gehienak tamaina txikikoen artean sartzen

baitira; hau da, 10 eta 15 zentimetro arteko diametro-sailetan. Horren azalpena da

iraganean aprobetxamendu oso handiak egin ondoren "arnas hartzeko" zenbait hamarkada

egon direla. Oin txiki, zepa edo sustrai ugari daude basoberetan, eta, halaber, hazitako oin

gazte ugari daude baso garaietan, non abeltzaintzaren eta egur-ateratzearen presioa

txikiagoa izan eta garapen normala bideratzen ari baita. Basogintzaren egungo zeregina da

zuhaitz-masa hauei osasuna eta indar begetatiboa itzultzea, basoari hazkuntzarako eta

birsorkuntzarako egokiena den trinkotasuna ematea bideratuko duten baso-tratamenduen

bitartez. Horrekin haiek lehengoratzea lortuko da.

6.1.1.- Pagoa (Fagus sylvatica L.):

Hedapena dela-eta baso-espezie autoktono garrantzitsuena da Euskadin, non mendiko

lurraldeak hartzen baititu, Erdialdeko Europan ez bezala, eremu horietan espezie hori

lautadako lurraldeetan aurkitzen baita. Nafarroako pagadien 135.000 ha-ko

hedaduratik urrun, Euskal Autonomia Erkidegoko pagadien 50.000 ha inguruko

hedadura nagusiki Araban (% 60) eta Gipuzkoan (% 33) aurkitzen da. Azalera hori

dela-eta –ez dira sartu pagoa beste espezie batzuekin nahastuta ageri den basoak (beste

12.000 ha, gutxienez)– espezie hori baso-azaleran bigarrena da Euskadin, intsinis

pinuaren ondotik.

Berriki egin diren ikerlan palinologiko eta paleontologikoek orain dela 9.000 urte

kokatzen dute erregio errumaniar-karpatikoan Pagus sylvatica-ren bereizkuntza

espezifikoa, eta jo da orain dela 3.000-4.000 urte (B.P.) iritsi zela Septentrioi

Iberiarrera, bere esparruaren hedapen naturalaren ondorioz (Sonja Horvat-Slovenia, V.

Enescu-Rumanía, Martínez eta Morla-España). Horrek bidea ematen digu

ondorioztatzeko ezen, eboluzio-garaien eskalan, espezie berria dela, oso

kolonizatzailea eta beste baso-espezie batzuk lekuz aldarazten joan dena.

Pagoaren ezaugarri ekologikoak bat datoz euskal mendietan nagusi diren baldintzekin.

Espezie honek prezipitazio handiak (urtean 800 mm baino gehiago) behar ditu, urtean

zehar ongi banatuak, eta udan eskasiarik gertatu gabe (urtaldi horretan, gutxienez ere

150 mm behar dira). Baldin eta prezipitazioa urtean zehar uniformea ez bada, pagoek

eskatzen dute ur kantitate handiena udaberrian jasotzea, garai horretan jarduera

begetatiboa oso trinkoa baita. Prezipitazio handiekin batera, espezieak eskatzen du

ingurumen-hezetasun handia izatea. Hori dela eta, maiz aurkitzen da mendietan,

erreka-zuloetan eta, oro har, eremu lanbrotsuetan. Pagoak ez ditu nahi izaten putzuz


erraz betetzen diren tokiak, zeren eta horrek kalte egiten baitio. Tenperaturei

dagokienez, pagoak ederki jasaten du hotz handia, eta horren erakusgarria da

mendietan ugaria izatea; halere, oso sentikorra da udaberriko izotzaldietan. Hori dela

eta, ez da modu naturalean aurkitzen ibar hondoetan, eta gutxitan izaten dira

bideragarriak espezie horrekin horrelako tokietan egindako birpopulatzeak.

Espezie honi berdin zaio lurzoruaren osaera zein den, baina nahiago ditu lurzoru

emankorrak, neutraltasunetik hurbil dagoen pH batekin. Lurzoru oso trinkoak (buztin

portzentaje handia dutenak) ez zaizkio komeni izaten, putzuak erraz egiten baitira,

nahiz eta horiek ere ez izan arazoa malda handiak badaude.

Pagorako baldintza onenak toki hezeetan daude, urteko batez besteko 9º C-ko

tenperatuarekin, eta baldintza horietara erraz iristen da euskal mendietan, batez ere 800

eta 1.500 m arteko altuera-zerrendan. Pagoaren urtaldi-mugak 500 eta 2.000 m

bitarteko altueran daude.

Pagoa itzala emateko Euskadin dauden espezieetatik adibiderik onena da. Hori haren

basen barrenean ikus daiteke, non argitasun txikiak (kanpoaldean dagoenaren % 5 eta

10 bitartera irits daiteke) eragin dezake zuhaixka- eta belar-estraturik ia batere ez

egotea, bai eta beraren birsortze naturala ere falta izatea.

Pagoaren tenperamentuak nahasmendua dakarren gaia da. Pinuen aldean itzala ematen

duen espezie baten gisara jokatzen badu ere, pagoen birsortzea ingurune itxietan ongi

egokituz, bere buruaren aurrean zabalgune gutxi-asko handiak behar izaten ditu

ezartzeko. Egia da, bestalde, beti bere gurasoen babesa behar izaten duela lehenengo

urtetan gehiegizko intsolaziotik eta lehorretik babesteko, bai eta, batez ere, izozte

berankorretatik ere.

Behin lehengoratzea ezarrita, mendiak hartzen dituzteneko adinetan, eskatzen du

babes-estaldura pixkanaka zabaltzen joatea, eguzkitara guztiz egon arte.

Pagadiak, egoera naturalean eta gizakiaren inongo esku-hartzerik gabe, basogintzarako

esku-hartzea izan ala ez, zahartze-fase batekin bukatuko luke eta gero bere burua

suntsituz, perturbazioren batek bidezkoak diren tarteak ireki ezean.

Frantziako Fontainebleauko pagadia, zeina natur erreserba baita, eta Nafarroako

Bertizko Jaurerrikoa, zeina natur parkea deklaratu baita, aipatutako bilakaerak

aztertzeko adibide egokiak dira.


6.1.2.- Pinu gorria (Pinus sylvestris L.):

Pinu gorriko pinudiak naturalak dira Arabako Hego-mendebaldeko eremu

menditsuetan, Burgos Iparraldeko Sistema Iberikoko pinudi zabalen luzapen bat

osatuz. Pinudi espontaneo horiek, zeinak mendietako gune altuetatik heldu baitira

(klima hotzeko garaietan banaketa zabalago baten hondar gisa), oso ugari zabaldu dira

pagadiaren eta erkameztiaren lurraldeetan gizakiaren zeharkako ekimenez (zuhaitz-

ebaketak, sua, luberritzeak), bai eta haien esparruak arrazoi ekonomikoengatik

handitzera bideratutako zuzeneko ekintzen bitartez ere. Zuzeneko ekintza nagusia

landaketa da, eta haren bidez sartu da espezie hori Bizkaiko eta Gipuzkoako zenbait

tokitan, nahiz eta arrakasta handirik eduki ez, zeren eta klima atlantikoak ez baitio on

egiten.

Egitate nagusia, nolanahi ere, da pinu gorriak azalera handia hartzen duela: 16.453 ha

(% 94 Araban eta % 4 Bizkaian). Hori dela eta, Euskadin bigarren koniferoa da

hedaduran (intsinis pinuaren ondoren).

Lurzoruak direla-eta eskakizun gutxiko espeziea da. Horregatik, ongi kolonizatzen ditu

mendiko lur pobreak, batez ere beste espezie batzuen lehiarik ez duenean, bere izaera

heliofiloari esker (argia behar duen espeziea da). Espezie honen izaera kolonizatzailea

garrantzitsua da, eta lurzoruaren espezie babesle gisa jokatzen du lehengoratze zaileko

lurretan.

6.1.3.- Haritz kanduduna eta kandugabea (Quercus robur L. eta Q. petraea Liebl.)

Bi espezieak batera bildu ditugu beren antzekotasun morfologikoengatik eta

hazkuntzakoengatik, horiek ondorioak baitituzte, halaber, basogintza-tratamenduetan.

"Harizti" terminoa erabiltzen da bi haritz horietatik edozein nagusi deneko zuhaiztia

izendatzeko, dela masa puruaren moduan, dela harizti eta lizardi moduan, dela baso

misto hostogalkor kantabriar moduan. Zuhaizti mota horiek guztiek beherapen handia

izan dute gizakia lur honetan ezarri zen unetik, zeren eta haren lurzoruak eta

produktuak (batez ere egurra eta zura) erraz eskuratzekoak eta kalitate handikoak

baitira.

Haritz kanduduna edo arrunta (Q. robur) maizago aurkitzen da haritz kandugabe edo

peziolatua (Q. petraea) baino, eta kontaktu-lekuetan bi espezieak hibridatu egiten dira.

Bi espezie horien arteko oinarrizko desberdintasunak lurzoruei eta klimari zor zaizkie.

Haritz kandudunak lurzoru lauak nahiago ditu, alubioi izaerakoak, ibar hondoetakoak,

aberastasun edafiko handiagoa eta ur-hornidura aberatsagoa baitituzte. Buztin

kontzentrazio handiak jasaten ditu. Hori dela eta, lurzoru trinkoak eta are aldizka

putzuak egiten diren lurzoruak ere jasaten ditu. Hain zuzen ere ibar hondoak nahiago


izatea izan da antzinako hariztien suntsitze masiborako arrazoietako bat, zeren eta lur

emankorrak baitira belar-soroak sortzeko eta nekazaritzarako, eta, aldi berean, erraz

iristeko tokiak baitira. Haritz honek oso ongi jasaten ditu muturreko tenperaturak,

baina sentikorra da udaberriko izotz berankorren aurrean.

Haritz kandugabea, bere aldetik, espezie menditarragoa da. Lurzoru aireztatuagoak

eskatzen ditu, eta ongi jasaten ditu lurzoru pobre eta azidoak. Ebro-Kantauri Itsasoa

banalerroko mendi-banaketa (1.200 metrora bitarte, Euskadin haritz arruntak 500-600

m-ko gehieneko altuera hartzen duen bitartean) dela-eta, espezie hau maiz nahasten da

pagoekin altuera handienetan eta haritz arruntarekin, berriz, kota baxuenetan. Okerrago

jasaten du hotza eta espezie zer edo zer xerofiloagoa da haritz arrunta baino (urtean

P>500 mm; Q. robur-a, berriz, 600 mm), eta udan prezipitazio gutxiago eskatzen ditu

(150 eta 200 mm, hurrenez hurren).

Bi espezieak oso urtetsuak dira, hazkunde mantsokoak, eta kalitate handiko zura

ematen dute, berokuntza-ahalmen handiko egurraz gainera.

Bi espezieek azalera eskasa hartzen dute (11.697 ha, hiru lurralde historikoetan ongi

banatuak) aitzinean hartzen zutenarekin konparatuta; gaur egun, belar-soroek,

koniferoen birpopulatzeek eta laboreek hartzen dute azalera hori. Lurralde horietatik

zati bat lehengoratzea lan neketsu eta mantsoa da, zeren eta eskatuko bailuke lur

horietan baso-bokazioa berreskuratzea hazkuntza mantsoko espezie batekin. Lortzen

zaila dirudi horrek, lurrak nagusiki jabetza partikularrekoak baitira. Hala eta guztiz ere,

lurzoruek Q. robur-ek eskatzen duen emankortasuna lortzea prozesu oso luzea da

biomasaren produkzio intentsiboan urte asko emandako lurretan.

Bideragarriago gertatzen da lehendik dauden haritz masak kontserbatu eta hobetzea.

Gehienak partikularrenak dira (Euskal Autonomia Erkidegoko hariztien % 65, eta

% 97 Gipuzkoako kasuan). Unada txikiak izaten dira, barreiatuak eta ez oso ongi

kontserbatuak. Harizti purutzat jotako azaleraz gainera, antzeko beste azalera bat

(8.900 ha) hartzen dute haritzen eta bestelako hostotsuen nahasketek.

6.1.4.- Ametzak (Quercus pyrenaica Willd.)

Zuhaitz honek izen ugari hartu ohi ditu. Gaztelaniaz, melojo, marojo, rebollo edo,

Araban gehien erabiltzen dena, tocorno.

Ametzak hobeki jasaten du lehorra eta kontinentaltasun termikoa beste haritz batzuek

baino. Kokaleku ohikoenak kostaldetik urrun daude. Erraz aurkitzen dira barnealdeko

toki menditsuetan (batez ere Araban). Horren arrazoia ametzaren eskakizun

plubiometriko eta termikoak dira, zeinak baso hostogalkorrek eta beste baso

xerotermikoago (artadiak) batzuek izaten dituztenen artean baitaude; izan ere,


erkametzak betetzen duenaren antzeko tokia hartzen du (biak ere haritz zimelkorrak

dira), eta hartatik nahiago dituen lurzoru motengatik bereizten da.

Ametzak lurzoru silizeo edo azidifikatuak nahiago ditu, eta hori dela-eta haritz arrunta

lekuz aldarazten ditu lur hareatsu eta solteetatik, nahiz eta bi espezieak erraztasun

handiz hibridatu daitezkeen. Inbentarioan ikus daitekeen bezala, hartzen duen azalera

ez da oso zabala (8.968 ha), eta Araban biltzen da gehien bat (% 96). Azalera horren

zatirik handiena tantaiditzat hartzen da (% 93,6), eta oin "handiak" gehiago dira oin

"txikiak" baino. Hori dela eta, ametza etorkizunean lehengoratzen errazagoa izanen da

beste espezie batzuk baino, eta horrek esan nahi du hartatik aprobetxamendu iraunkor

handiagoa lor daitekeela.

6.1.5.- Erkametzak (Quercus faginea Lamk.)

Ametzaren antzeko espeziea da, kutsu mediterraneoagoa duena, eta lurzoru karetsu

edo hareatsu-karetsuak nahiago ditu. Q. pyrenaica bezala, hosto zimelkorreko espezie

bat da, eta argi ertaineko espezietzat jo daiteke. Erkametzak erraztasun handia du

hibridatzeko; hori dela eta, erkametzen eta beste haritz batzuen hibrido ugari daude.

Gaur egun erkametzak hartzen duen azalera, 23.360 ha, Araban dago gehien bat

(% 99), eta jo daiteke oso txikia dela iraganean hartzen zuenaren aldean: Arabako

lautadaren eta substratu karetsu edo tuparrizkoa duten inguruko mendien hegalen zati

handi bat. Erkameztiek hartutako lurra erabili zen laboreak eta larreak ezartzeko, eta

formazio hori gaur egun oso ongi kontserbatuta ez dauden basotxo batzuetara murriztu

zen. Erkametzak eta pinu gorriarekin nahastuta hartzen duen azalera handitzat jo

daiteke (5.740 ha) eta Arabako eskualde kantabriarrean koka daiteke gehien bat.

Erkamezti ia guztiak gazteak dira (azaleraren % 12 baizik ezin da tantaiditzat jo), eta

horren arrazoia da betidanik egur eta zur asko atera izan dela eta maldako lurraldeetan

behin eta berriz suteak egin direla, larreak lortze aldera. Jokabide horrek, gaur egun

azkenik erregulatuta dagoenak, errazago egin zuen pinu gorria antzinako erkameztietan

zabaltzea.

6.1.6.- Arteak (Quercus ilex eta L. Q. rotundifolia Lamk.)

Arteak argia behar duten espezie tipikoak dira, tenperamentu gogorrekoak, nahiz eta

landaretxoek lehenengo 2-3 urteetan babesa behar duten; hori dela eta, arte helduek

izaten duten adaburu trinkoaren azpian haz daitezke. Artadien egoera naturala –mendi

mediterraneoen baso-espezie nagusia da– mendi argia izaten da, adaburu trinkoko arte

heldu gutxi batzuek osatua; izan ere, gutxi hazten dira, adar ugari izaten dituzte eta ez

dute hostoa neguan galtzen (hosto iraunkorreko espezie tipikoa da).


EAEn pagoak eta intsinis pinuak baino gainditzen ez duten azalera –26.707 ha– hartzen

duten arren, gehienak diametro txikiko oin ugarik osatutako masak izaten dira. Araban

artearen antzinako lurralde askoren ordez lehorreko laboreak eta larreak ezarri dira,

sute ugari izan ondoren.

Arabako azaleraren ondotik –artadien 19.422 ha–, garrantzitsua da Bizkaian dagoena –

5.595 ha–; hori dela eta, artea lurralde historiko honetan maizen aurkitzen dugun

espezie hostotsua da.

6.2.- Sartutako espezieak

6.2.1.- Intsinis pinua (Pinus radiata D. Don.)

Zalantzarik gabe Euskadin gehien sartu den baso-espeziea da hau. Mendietako zuhaitz

falta, landaketaren kostu txikia, Kantauriko isurialdeko klimari erraz egokitzea eta

hazkuntza azkarra izan ziren espezie horrekin 40ko hamarkadatik egindako

birpopulatze masiborako faktoreak, horrekin "pinuaren kultura" bat sortuz. 1986ko

Baso Inbentarioaren arabera, 162.976 ha hartzen ditu espezie honek, nahasketak

kontatu gabe. Azalera horrek, EAEko zuhaitzak dituen baso-azaleraren % 42k, gaur

egun erkidegoan mozten diren enborren % 80-90 egiten du. Espezie horrek hartutako

azaleraren gora egitea 60ko hamarkadako azken urteetan egonkortu zen. Pinus

radiata-k EAEn hartzen dituen lurraldeen artean 1971ko eta 1986ko baso inbentarioen

artean ia alderik ez egoteak frogatzen du hori. Are gehiago, aurreikus daiteke azalera

horrek azken urteetan behera egin izana edo hurrengo urteetan behera egiten joatea,

arrazoi desberdinak tarteko:

* 1989ko sute handiak, Bizkaiko zuhaitz-masen % 19 eta erkidego osoko zuhaitz-

masen % 7 suntsitu zituztenak. Sute horien eragina intsinis pinudietan nabarmendu

zen gehien. Azalera horretan beste espezie batzuk landatu ziren.

* Zenbait mendi publikotan egindako birpopulatzeak, zeinetan jo baita, askotan,

intsinis pinuaren ordez beste espezie batzuk jartzera.

* Espezie horretako landaketak hobekien egokitzen den esparruetan kontzentratzeko

beharra, guztiek onartzen dutena; betiere, hori osatuko da hautaketa genetiko eta

basogintza egokiekin, balio erantsi handiko zura lortzeko (zerrarako zura deitu ohi

dena).

Hain zuzen ere, azken prozesu horrek berarekin ekarri du EAEko basogintzan

bilakaera progresibo bat gertatzea espezie horrekin, eta haren zura birbaloratzea.

Lehenengo urteetan, pinudi hauetarako ezarritako txandak (20-25 urte) gehien bat

papergintzaren sektorerako erabiltzetik heldu ziren. Gaur egun, berriz, zerra-

industriarako erabiltzen dira gehien bat, eta txandak 32-35 urtetara arte luzatu dira.


6.2.2.- Itsas pinua (Pinus pinaster Ait.)

Iberiar Penintsulan azalera handiena hartzen duen pinazeoa da, zeren eta haren

hedapen naturalari basoberritzeen bidezko azalera handi bat gehitu behar baitzaio.

Gaur egun pinu horrek Estatuan hartzen duen guztizko azaleratik (1.300.000 ha)

laurden bat gizakiaren ekimenetik heldu da, nagusiki Galizian. Pinu horri Landetako

pinua ere deitu ohi zaio, zeren eta bera baita Akitanian milioi bat hektarea

birpopulatzeko erabili zena; hain zuzen ere, birpopulatze horretatik heldu da

Frantziako zuraren % 20.

Euskadin, oso apalak dira itsas pinuak hartzen dituen azalerak: 5.690 ha dira, eta

haietatik % 87 Bizkaian daude. Lurralde horretan ongi egokitu dira kostaldetik hurbil

dauden lurretan, non zoruak gehien bat hareatsuak eta silizeoak baitira. Halaber, 3.920

ha zentsatu dira non itsas pinua eta intsinis pinua batera bizi baitira (azalera horren

% 97 Bizkaian dago).

6.2.3.- Douglas izeia (Pseudotsuga menziesii Franco)

Nahiz eta espezie hori Euskadin nahiko berriki sartua izan, haren hazkunde azkarrak,

haren balio estetiko handiak eta zuraren balio handiak jabe asko bultzatu dituzte

Douglas izeia birpopulatzeetan erabiltzera. Zur hori gaur egun Oregoiko pinua izenaz

inportatzen da, eta aurreikustekoa da EAEk bere burua aski izatea kalitatezko zur horri

dagokionez, espezie horretako egungo masak produkzioan sartzen direnean. 1986ko

Baso Inbentarioaren arabera espezie honek 1.700 ha hartzen ditu; 1991n, berriz, 4.000

ha inguru hartzen zituen.

6.2.4.- Larizio pinua (Pinus nigra Arn.)

Larizio pinuaren subespezie edo barietateen barruan, bi nagusitzen dira Euskadin

egindako birpopulatzeetan: Korsikako larizio pinua (subespezie edo barietate

korsikarra) eta Austriakoa (subespezie edo barietate austriarra). Autore batzuen

arabera, lehenengoa baizik ez da "larizio pinua" (Pinus nigra Arn.), eta besteari

"Austriako pinu beltza" esaten zaio. Hori gorabehera, hemen lehenengo barietate

korsikar gisa hartuko dugu eta bigarrena, berriz, barietate austriar gisa.

Larizio pinua, batez ere barietate korsikarra, arrakastaz probatu da Kantauriko

isurialdeko birpopulatzeetan, nahiz eta espezie garbiki mediterraneoa den.

Haren arrakasta zor zaio elikagaietan pobreak diren lurzoruetan ederki egokitzeari;

gartxu izate hori are nabarmenagoa da barietate austriarrean. Barietate korsikarraren

izaera kaltzifugoak barietate hori beste barietatetik bereizten du, eta bigarrenak hobeki

irauten du kareharria dagoen tokietan.


1996ko Baso Inbentarioaren arabera, espezie honek 9.948 ha hartzen zituen: % 75

Gipuzkoan eta % 18 Araban. Ale gehienak barietate korsikarreko birpopulatzeen

ondorioz sartu ziren, eta Gipuzkoako leku garaietan (600 m-tik gorako altuera) erabili

ziren, izotzaldiak ongi jasaten baitituzte. Izotzaldi horietako batek (1956koa) heriotza

ugari ekarri zituen intsinis pinudietan, eta eragin zuen 60ko hamarkadan Korsikako

larizio pinua erabiltzea 500-600 m-ko altueran eta lurzoru azidoko lurretan egindako

basoberritzeetan. Espezie honetako lehenengo basoberritze zabalak egun desagertuta

dagoen Estatuko Baso Ondarearen Zerbitzuak egin zuen Gipuzkoako mendi

publikoetan. Haren erabilerak gora egin du gaur egun partikularren eskutik, eta intsinis

pinua ordeztu du toki garaietan eta lurzoru pobre eta sakontasun gutxikoetan, bereziki

eguteran daudenetan.

6.2.5.- Lawson altzifrea (Chamaecyparis lawsoniana Parl.)

Kupresazeo hau, jatorriz Ipar Amerikako mendebaldekoa dena, joan den mendean

sartu zen Europan, bai edergarri gisa, bai zura ekoizteko. Kupresazeoek edergarri gisa

duten interesari –itxura koniko edo zutabe-erakoa eta haize-babes gisa erabiltzea

bideratzen duen hostotza trinkoa direla eta– Lawson altzifrearen kasuan hazkunde

azkarra eta zuraren kalitate ona gehitu behar zaizkio. Gainera, espeziearen

birsorkuntza naturala apartekoa da, eta sustrai-kimu eta ernamuin (hazi-kimuak) ugari

sortzen ditu.

Espezie honetako Euskadiko lehenengo landaketak modu esperimentalean egin

zituzten 20ko hamarkadan foru aldundietako baso zerbitzu sortu berriek. Lawson

altzifrearen unada zaharrenak Barazar mendietakoak dira eta 1928koak dira, eta osasun

bikaina daukate gaur egun ere, ederki egokitu baitira bertako baldintzetan.

Espezie gogorra da, izotzaldiak ongi jasaten dituena eta lurzoru guztietan egokitzen

dena. Urtean 800 mm-tik gorako prezipitazioak eskatzen ditu. Haren landareak hobeki

hazten dira estalpean (argi ertaineko espeziea da). Hori dela eta, zuhaitz hauetako

adaburuek sortutako giro itzaltsuan garatu ahal dira oihanpe baxu eta trinkoa sortuz.

Bizi oso luzeko espeziea da, 300 urte baino gehiago iraun dezakeena.

Euskadiko baso-azalera ez da oso zabala: 2.800 ha dira, haietatik % 70 Bizkaian.

Jabeen birpopulatze-erritmoa oso apala da. Lawson altzifrearen unada gehienak

gazteak dira, eta tantaiek (20 cm-tik gorako diametroko aleak) hartzen duten azalera

% 13 baizik ez da.


6.2.6.- Laritza (Larix sp.)

Genero hau bigarrena da garrantzian, pinuen ondotik, euskal baso-sistemetan presente

dauden koniferoen artean. Hartzen duen 11.331 ha-ko azaleratik % 81 Gipuzkoan

dago; ondotik Bizkaia dator, % 12,5eko azalerarekin. Azalera horretatik gehiena 60ko

hamarkadakoa da, non laritza birpopulatzerako espezie gisa erabili baitzen altuera

ertaineko tokietan, intsinis pinua ordeztuz izotzaldiek ukitutako unadetan. Hartara,

egungo esparruaren % 85 400 eta 800 m arteko altueran dago.

Laritzak hazkunde ertaineko espezieak dira, gaztetan azkar hazten direnak. Etapa hori

gaindituta, hazkundeak mantsotu egiten dira. Hori dela eta, partikular askok txanda

amaituta espezieaz aldatzea planteatzen dute. Izan ere, azken urteetan oso birpopulatze

gutxi egin dira laritzekin, eta etorkizunean desagertzeko joera dago.

Euskadin erabilitako laritz espezieak bi dira, funtsean: laritz japoniarra (Larix

leptolepis Gord = L. kaempferi Cari) eta laritz europarra (Larix decidua Mill: L.

europaea), Alpeetatik, Europa Erdialdetik eta Errusiatik heldu dena. Birpopulatzeetan

bi espezieen hibridoa ere (Larix x eurolepis A. Henry) erabili izan da: bi espezieen

tarteko ezaugarriak dauzka. Euskadin sartu zen lehenengo espeziea laritz japoniarra

izan zen, Barazarko mendietan ikus daitekeen bezala (20ko eta 30eko hamarkadak),

non itxura ederreko baina birsorkuntza natural zaileko unadak baitaude.

6.2.7.- Izeiak (Picea sp.)

Izei edo abetu faltsuak klima hotzetako koniferoak dira, basoberritzeetan interes

handia dutenak, beren efektu estetikoarengatik eta zuraren kalitatearengatik. Euskadin

erabilitako espezieak honako hauek dira:

* Picea abies Karsten: Izei gorri ezagunak, "Eguberritako zuhaitza" deitutakoak, 562

ha hartzen ditu Euskadin (364 Gipuzkoan eta 175 Araban). Europako Erdialdetik

eta Iparraldetik heldutako espezie honek gisa guztietako lurzoruak hartu ahal ditu

eta 500 m-tik gorako altueretan landatu ohi da, haize-babes diren tokiak bilatuz,

zeren eta sustrai-sistema azalekoak zuhaitz-botatzeak ekar baititzake.

* Picea sitchensis Carr.: Ipar Amerikako Ekialdeko kostaldetik heldutako "Sitka

izeia" berriki sartu da euskal mendietako birpopulatze batzuetan, asko hazten

delako eta haizeak botatzeko erresistentzia handiagoa baitu aurreko espezieak

baino. Egun hartzen duen azalera oso txikia bada ere, lortutako zuraren kalitatea ere

handiagoa da izei europarrarena baino.

Bi espezieak hazkunde ertainekotzat jotzen dira, eta biekin kalitatezko zura ekoizten

da. Gainera, onak dira mendietako lurzoruak kontserbatzeko.


6.2.8.- Eukaliptoak (Eucalyptus sp.)

Genero honek Australiatik eta inguruko uharteetatik heldutako 600 espezieren multzo

bat hartzen du. Zuhaitz hauen ezaugarri nagusiak dira plastikotasuna (ingurune

desberdinetan egokitzeko gaitasuna), zur-hazkunde handiak, hostoei urte guztian zehar

eustea (hori gorabehera, argitasun handia dago adaburuen azpian) eta izotzaldietarako

sentiberatasun handia.

Eukaliptoak euskal baso-sistemetan sartzea zalantzagarria izan daiteke haiek hobeki

zuhaitz-landaketetan –fruta-arbolekin edo olibondoekin batera, esate baterako– sartuko

lituzketen pertsonentzat. Horren berezitasuna izango litzateke epe laburrean zura

lortzea, urtero fruituak hartu beharrean. Komenigarritzat jotzen dugu eukalipto-

landaketak baso-sistematzat hartzea, zeren eta txandak oso laburrak diren arren,

zeharkako eta zuzeneko onurak baitakartzate, beste edozein zuhaitzek bezala.

1986ko Baso Inbentarioaren arabera, Eucalyptus globolus-en azalerak 3.769 ha hartzen

zituen, ia guztiak Bizkaian. Azalera hori hazten joan da geroztik, batez ere 1989ko

suteen erreakzio gisa. Data horretatik aurrera, urtean 300 ha inguru landatu dira;

landaketa gehienak Bizkaiko jabe pribatuak egin dituzte (kostaldean eta

Enkarterrietan). Jabeentzat eukaliptoek dauzkaten ezaugarri interesgarrien artean

daude, funtsean, zur-errendimendu handiak ematen dituztela, mozteko txanda laburrak

dituztela (zuhaizti helduetan suteak izateko arrisku gutxi, beraz) eta suteen ondoren

kimu berriak ateratzeko gaitasun handia dutela. Hala eta guztiz ere, beste eragozpen

batzuk badaude landaketa hauetarako: eukaliptorako azalera potentzial gutxi egotea

(izotzaldi arriskurik gabeko eremuak, kostaldetik hurbil daudenak); sua transmititzeko

gaitasun handia, behin sutea hasita, zerrarako zuraren kalitate eskasa, eta abar.

Esan daiteke eukaliptoa munduko hazkunde azkarreko espezie aipagarriena dela,

baldin eta aldeko klima eta ur-hornidura nahikoa duten tokietan landatzen bada.

Brasilen urtean 70 m3/ha-ko hazkundea ere neurtu da E. globulus-aren kasuan, eta 30

m3/ha-koak ere maiz aurkitzen dira Afrika hegoaldeko eta Hego Amerikako

landaketetan, eukalipto espezieen aukera zabalarekin.

Bizkaian, hiru espezie erabili izan dira:

- Eucalyptus globulus Labill.: Iberiar Penintsulan maizen erabiltzen den espeziea da

(250.000 ha inguru hartzen ditu Huelvan, Galizian eta Kantauri Itsasoaren

kostaldean), eta Bizkaian sartu zen lehenengo eukaliptoa da. Batez besteko

hazkunde egokia du lurralde horretako toki jakin batzuetan, urtean 18 m3/ha-koa,

baina oso sentibera da izotzaldiak daudenean; hori dela eta, gomendatzen da

kostaldetik hurbil landatzea, eta beti 500 m-ko altueratik behera.


- Eucalyptus dalrympleana Maiden: Bizkaian berriki sartutako espeziea da: hobeki

jasaten du hotza baina aurreko espeziea baino hazkunde txikixeagoa du (haren zur-

ekoizpenaren % 80).

Bi espezieek lignutuberkuluak, dauzkate: erreserbako organo batzuk dira, zuhaitza

ebaki ondoren ernaberritzeaz arduratzen direnak. Hartara landaketa berritik egitea eta

motzondoak kentzea saihesten da, eta ebaketa txanda laburretan egin daiteke, zeren eta

zepa bat hiru aldiz eta bost aldiz bitarte ernaberritu daitekeelako.

- Eucalyptus nitens Maiden: Hau ere berria da Bizkaian, eta aurrekoak baino azalera

txikiagoan landatu da. Hobeki jasaten ditu izotzaldiak E. globulus-ek baino, eta zur-

ekoizpen txikixeagoa du (urtean 15 m3/ha-ko batez besteko hazkundeak). Zepatik

ernaberritzeko gaitasuna txikiagoa da aurreko espezieena baino.

6.2.9.- Haritz amerikarrak (Quercus sp.)

Izendapen horren pean Ipar Amerikatik heldutako haritz espezie desberdinak biltzen

dira, EAEko eta Nafarroako isurialde atlantikoan sartutakoak, bertako haritza ebaketa

bidez edo zurinaren erruz desagertu zen tokietan. Honako hauek dira haritz

amerikarren espezieak, funtsean: Quercus rubra L. (inbentarioan 1.472 ha-ko azalera

ematen zitzaion, % 72 Gipuzkoan) eta, neurri txikiagoan, Quercus palustris Muenchh.

Q. cerris L., bere aldetik, multzo berean sar daiteke, nahiz eta jatorria Mediterraneoko

Ekialdean duen

Espezie hauen hazkundeak haritz autoktonoena (Q. robur, Q. petraea) baino bi aldiz

handiagoa izaten dira, eta haien ekologia eta itxura antzekoa daukate; hori dela eta,

haritzaren antzinako lurraldeak birpopulatzeko erabili ziren. Alubioi-lurretan, urtean 1

m-ko altuera izatera iritsi da Q. rubra-ren kasuan. Zurin-erasoak hobeki jasaten

dituenez eta zur-ekoizpen onak ateratzen direnez, haritz amerikarra etorkizuna duen

espeziea da, nahiz eta txankro- eta tinta-gaixotasunen azken urte hauetako erasoek eta

izotzaldiek eragindako kalteek haien baso-erabilera birplanteatzea eragin duten.


6.2.10.- Sartutako beste espezie batzuk

Atal honetan Euskadin sartu diren beste espezie batzuk aztertuko ditugu, munduko

beste toki batzuetatik ekarritakoak. Espezie hauen bereizgarria da azalera gutxi

basoberritu dela haiekin, eta, oro har, edo antzinako baso-esperientzien hondarrak

direla, edo etorkizunari begira egindako esperientziak direla.

Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako baso zerbitzuen lehenengo jarduketak oinarritu

ziren hainbat zuhaitz-mintegitatik ekarritako espezie ugarirekin birpopulatutako unada

txikiak sortzean. Birpopulatze-ekintza hori 1.905-1.930 aldian garatu zen, udalen

jabetzako mendi publikoetan, eta haren ondorena unada jakin batzuk dira, gaur egun

haietatik gehienak desagertuak, baso-espezie autoktonoez eta kanpokoez landatuak.

Sartutako espezieen artean, aurreko ataletan aipatutako guztiak zeuden, bai eta basoen

esparruan jarraitutasunik izan ez duten beste batzuk ere; esate baterako, platanondoak

(Platanus sp.) eta pinu amerikarren zenbait espezie (Pinus strobus L. Pinus contorta

Loud., Pinus attenuatta Lemn.). Halaber, pinu gorria erabili zen, Arabako

mendebaldeko espezie naturala, Bizkaiko eta Gipuzkoako arraseko eremuak

basoberritzeko, baina arrakastarik gabe, zeren eta espeziea urtalditik kanpo baitzegoen.

Toki batzuetan sartutako beste espezie bat, jada edergarri gisa erabiltzen zena, akazia

izan zen. Izen horrekin esaten zaio Euskadin bai "mimosari" (Acacia dealbata Linc.,

Australiako Hego Ekialdean jatorria duena) bai "sasiakaziari” (Robinia pseudoacacia

L., Estatu Batuetako Ekialdekoa). Bi espezieak, edergarri gisako erabileretatik hasita,

edo, Robiniaren kasuan, basoberritze txikiren batetik, basa bihurtu dira, Kantauri

aldeko ibarren kliman ederki egokitu direlako, eta espezie inbaditzaile bilakatu dira.

Partikularren edo baso zerbitzuen azken urteetako esperientzien emaitza diren espezie

ugarien artean, etorkizunean baso-interesa izan dezaketen bi espezie nabarmendu behar

ditugu:

Bata hurritz intxaurrondo amerikarra da (Juglans nigra L.), intxaurrondo europarraren

edo arruntaren oso antzekoa, lurzoruaren eskakizunei eta hibridatzeko aukerari

dagokionez (Juglans regia x nigra). Intxaurrondo amerikarrak baso interes handiagoa

du, zeren eta populazio-dentsitate handiagoak onartzen baititu (625 eta 1.100

landare/ha bitarte) intxaurrondo arruntaren aldean (100 landare/ha, 10 x 10 m-ko

tarteekin) eta bien hibridoaren aldean (120 eta 200 landare/ha bitarte). Dentsitate baxu

horiek zor zaizkie hazkuntzarako bizi-espazio handia behar izateari. Intxaurrondoa

eskakizun handiak ditu lurzoruei dagokienez, zeren eta lurzoru sakon eta emankorrak

eskatzen baititu. Oro har, ongi erantzuten dio inguruko lur-lantzeari, zeren eta haren

sustraiak kaltetu gabe egiten bada, lehia egiten dion belar-begetazioa kendu eta

lurzoruaren drainatzea hobetu baitaiteke. Intxaurrondoaren zura, batez ere zuhaitza


inausita badago, jo daiteke tropikal ez diren zuhaitzen artean zur ederrena eta

baliotsuena dela.

Etorkizuneko beste espeziea Virginiako idi-bihotz arbola da, Liriodendron tulipifera

L., jatorriz Estatu Batuetako ekialdekoa dena. Espezie hori Europan jada ezagutzen zen

edergarri gisa duela zenbait mendetatik, baina Europan basoetan erabiltzea, beste

espezie askorekin gertatzen den bezala, oso berria da. Hori dela eta, zuhaitz horiekin

egindako landaketak oso gazteak dira. Lurzoru onak behar ditu, prezipitazio asko

eskatzen ditu (urtean 900 mm baino gehiagokoak) eta ongi jasaten ditu muturreko

tenperaturak. Haren ezaugarriak direla eta, espezie oso egokia da ibaiertzetan edo lur

emankorretan landatzeko, zeren eta haren hasierako hazkundea ona baita, eta hazkunde

horri gero eutsi egiten baitzaio baldin eta lurzorua behar bezain emankorra bada.


BASO-ESPEZIEEN BANAKETA 1986ko BASO-INBENTARIOAREN ARABERA (hektareatan)

ESPEZIEA ARABA GIPUZKOA BIZKAIA EAE

PINUS SYLVESTRIS

PINUS HALEPENSIS

PINUS LARICIO

PINUS PINASTER

PINUS INSIGNIS

PINASTER + INSIGNIS

PINUEN NAHASKETAK

PICEA ABIES

PSEUDOTSUGA MENZIESII

LARIX SP.

CHAMAECYPARIS LAWSON

KONIFEROEN NAHASKETAK

PINUAK+KONIFEROAK

15.486

155

1.364

124

15.587

28

1.190

175

127

720

557

83

107

247

--

4.244

587

67.144

96

92

364

1.424

9.191

294

18

283

720

--

553

4.978

80.245

3.797

83

23

169

1.421

1.958

--

72

16.453

155

6.161

5.690

162.976

3.921

1.365

562

1.720

11.331

2.809

101

462

KONIFEROAK, GUZTIRA 35.703 83.986 94.018 213.706

QUERCUS ROBUR ETA PETRAEA

QUERCUS PYRENAICA

QUERCUS FAGINEA

QUERCUS ILEX

QUERCUS RUBRA

QUERCUS COCCIFERA

QUERCUSEN NAHASKETAK

POPULUS SP

IBARBASOA

EUCALYPTUS GLOBULUS

FAGUS SYLVATICA

CASTANEA SATIVA

HOSTOTSUEN NAHASKETAK

ROBINIA SP.

Q. ROBUR+F. SYLVATICA

Q.FAGINEA+F.SYLVATICA

Q.ROBUR+ROBINIA SP.

Q.ILEX+F.SYLVATICA

Q.PYRENAICA+P.SYLVESTRIS

Q.ROBUR+F.SYLVATICA+C.SATIVA.

Q.ROBUR+C.SATIVA+C.AVELLANA

Q.ROBUR+C.SATIVA+ROBINA SP.

HOSTOTSUAK+QUERCUS

4.771

8.636

23.084

19.422

95

646

3.274

279

3.903

--

30.404

41

40

2

2.228

2.116

--

480

610

2

23

--

222

2.549

84

24

1.691

1.058

--

775

77

842

7

16.699

400

586

126

4.326

7

388

556

37

1.257

3

214

2.403

4.377

249

252

5.595

319

--

1.266

110

1.411

3.761

3.077

87

99

160

521

115

219

32

33

--

79

248

3.788

11.697

8.968

23.360

26.707

1.472

646

5.315

466

6.156

3.769

50.180

529

725

288

7.075

2.239

607

1.068

679

1.259

104

462

6.414

HOSTOZABALAK, GUZTIRA 100.278 34.109 25.798 160.185

P.SYLVESTRIS+Q.FAGINEA

KONIFEROAK+QUERCUS

P.SYLVESTRIS+F.SYLVATICA

P.INSIGNIS+F.SYLVATICA

KONIFEROAK+HOSTOTSUAK

KONIFEROAK+EUKALIPTOAK

5.138

1.115

216

3

1.049

--

--

227

--

126

389

--

602

647

--

38

203

1.105

5.740

1.990

216

168

1.641

1.105

BASO MISTOA, GUZTIRA 7.521 743 2.595 10.859

GUZTIRA 143.502 118.838 122.411 384.750


BASO-ESPEZIEEN BANAKETA 1996ko BASO-INBENTARIOAREN ARABERA (hektareatan)


PINUS SYLVESTRIS

PINUS PINEA

PINUS HALEPENSIS

PINUS NIGRA

PINUS PINASTER

PINUS RADIATA

KONIFEROAK

ABIES ALBA

SEQUOIA

PICEA ABIES

PSEUDOTSUGA MENZIESII

LARIX

CUPRESSUS

CEDRUS

TAXUS BACCATA

CHAMAECYPARIS LAWSONIANA

18.285

24

394

3.503

648

15.678

138

- -

- -

240

458

609

36

8

31

742

150

- -

- -

5.203

887

58.434

62

1

5

183

1.563

7.303

- -

3

- -

572

482

--

- -

1.606

7.594

79.726

11

3

- -

138

499

1.196

3

- -

- -

1.806

18.917

24

394

10.312

9.129

153.837

211

5

5

561

2.520

9.107

38

11

31

3.121


QUERCUS ROBUR

QUERCUS PETRAEA

QUERCUS PYRENAICA

QUERCUS FAGINEA

QUERCUS ILEX

QUERCUS PUBESCENS

QUERCUS SUBER

IBARBASOA

SALIX

HOSTOZABALEN LANDAKETAK

EUCALYPTUS

ROBINIA PSEUDOACACIA

QUERCUS RUBRA

PLATANUS

POPULUS

FAGUS SYLVATICA

CASTANEA

BETULA

CORYLUS AVELLANA

JUGLANS

ACER

TILIA

FRAXINUS

ALNUS

ITSASLABARREN BASOA

BASO ATLANTIARRA

4.223

308

11.342

26.806

21.694

- -

- -

2.059

173

505

1

16

99

6

375

33.209

63

94

- -

- -

6

- -

73

20

149

1.059

7.308

336

103

235

2.113

- -

17

667

11

881

153

297

1.311

184

84

16.822

140

178

7

15

1

- -

23

43

379

12.067

1.311

154

604

628

5.034

2

--

661

1

272

10.191

147

588

63

77

4.236

178

83

1

6

11

3

28

21

67

9.976

12.842

799

12.049

27.669

28.842

2

17

3.386

185

1.658

10.345

460

1.998

253

537

54.268

381

355

8

21

18

3

125

83

595

23.102


GUZTIRA 143.073 117.744 127.404 388.212


BASO-ESPEZIEEN BANAKETA 2011KO BASO-INBENTARIOAREN ARABERA (hektareatan)


PINUS SYLVESTRIS 16.862 151 447 17.459

PINUS HALEPENSIS 689 - - 689

PINUS NIGRA 3.527 6.964 3.210 13.701

PINUS PINASTER 818 1.623 4.797 7.238

PINUS RADIATA 14.467 47.056 70.562 132.084

PICEA ABIES 212 212 101 525

PSEUDOTSUGA MENZIESII 745 4.502 1.290 6.537

LARIX SP. 578 6.449 983 8.011

CHAMAECYPARIS LAWSONIANA 700 861 1.853 3.414

BESTELAKO KONIFEROAK 1.197 879 264 2.340


QUERCUS ROBUR 4.389 8.532 3.019 15.940

QUERCUS PETRAEA 130 239 161 529

QUERCUS PYRENAICA 12.397 252 389 13.039

QUERCUS FAGINEA 26.067 67 518 26.652

QUERCUS ILEX 19.085 2.132 4.934 26.151

IBARBASOAK 2.078 857 1.477 4.411

ALNUS GLUTINOSA 174 389 273 836

SALIX SP. 147 9 31 188

HOSTOZABALEN LANDAKETAK 825 1.174 550 2.550

EUCALYPTUS GLOBULUS 0 348 10.123 10.471

EUCALYPTUS NITENS 226 24 3.466 3.716

BESTE EUCALYPTUS BATZUK 0 0 1.010 1.010

ROBINIA PSEUDOACACIA 81 578 300 959

QUERCUS RUBRA 147 2.039 1.143 3.328

PLATANUS SP. 10 216 71 297

POPULUS ALBA 355 22 32 409

POPULUS NIGRA 100 - - 100

FAGUS SYLVATICA 31.249 17.670 4.916 53.835

CASTANEA SATIVA 82 678 526 1.286

BETULA SP. 101 366 155 623

FRAXINUS SP. 513 215 98 826

HOSTOZABALEN BASO MISTOA 49 244 127 420

BASO MISTO ATLANTIKOA 1.441 18.116 14.211 33.768

BESTELAKO HOSTOZABALAK 1.435 1.474 711 3.620


ZUHAIZTIAK, GUZTIRA 140.876 124.339 131.748 396.962


II. ERANSKINA

Baso-erregaien ereduak Euskal

Autonomia Erkidegoan


II. ERANSKINA

BASO-ERREGAIEN EREDUAK

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN

Eranskin honek Euskal Autonomia Erkidegoan presente dauden BASO-ERREGAIEN

EREDUAK deskribatu nahi ditu, haien deskribapena ezarrita dauden nazioarteko EREDUEN

arabera egokituta (berariazko aipamena eginez Estatu Batuetan 1987tik aurrera erabilitako

sailkapenei).

Suteei aurre egiteko metodo egokienak ezartzeko, haietan esku hartuko duten erregaiak ezagutu

behar dira.

Suaren barreiatzaile nagusiaren arabera, erregaien lau oinarrizko multzo ezartzen dira: belarkiak,

sastrakak, orbela, zuhaitz baxuak eta ebaketen hondar eta hondakinak.

Oinarrizko lau multzoak nahastuta, erregai-eredu askotarikoak lortzen dira, zeinak, erkidego

honen kasu zehatzerako, katalogo honetan deskribatzen baitira.

Klimatologiak, topografiak eta landarediak eragiten dute oinarrizko multzoen nahasketak eremu

bakoitzean tokiko ezaugarri berariazkoak edukitzea, zeinak kontuan hartu baititugu deskribapen

honetan.

Hori dela eta, erregai-zamak, jarraitutasun horizontalak, banaketa bertikalak, trinkotzeak eta

"atzerapen-denborak" tokiko ezaugarri berariazko horiek edukiko dituzte.


BASO-ERREGAIEN EREDUAK

Erregaien oinarrizko

multzoak

Ezaugarriak EREDUAK

BELARKIAK

Tamaina txikia, trinkotasun fina eta zama arina.

2/3 bitarte sastrakarekin edo zuhaitzekin lagundua.

Tamaina handiagokoa, 1 ingurukoa.

1

2

3

SASTRAKAK

Zabalera 2 metrotik gorakoa duten sastraka helduak eta

basoberritu gazteak.

Belarkiekin nahastuak, tamaina txikiena dutenak dira eta

jarraituak dira.

Aurrekoen artean tamaina ertainekoak, belarkiekin tartekatuta.

Koniferoen azpiko sukoiak, oro har 0,6 eta 2 metro

bitartekoak.

4

5

6

7

ORBELA ETA

ZUHAIZPEKO

AZIKULAK

Nahiko trinkotua.

Trinkotu gabea, azikula luzeko koniferoetatik eta

hostotsuetatik datorrena.

Erregaien metatze handia; baso gaixo eta botatako

zuhaitzetatik heldu dira erregai horiek.

8

9

10

BASOETAKO

HONDAR EDO

HONDAKINAK

Ebaketa partzialetatik heldutako hondarrak, 25 Tn/ha bitarte.

Ebaketa trinko edo arraseko mozketetatik heldu direnak, 80

Tn/ha bitarte.

Baso helduen mozketetatik heldu direnak, 450 Tn/ha bitarte.

11

12

13


1. EREDUA

- Suaren barreiatzaile nagusia: BELARKIAK

Eredu honetan tamaina txikiko belarkiak sartzen dira, 0,4 metroko altuera gainditzen ez dutenak.

Batzuetan, presente daude, azken urtekoez gainera, aurreko urteetakoak ere, eta haiekin batera

daude, lehor.

Erregaien zama EREDU guztietako txikiena da, eta 3 Tn/ha bitartekoak izan daiteke.

Azalera/bolumena erlazioa handia da: adierazgarria da hori erregaiek ura galtzeari begira. Aurre-

berotzea oso azkarra da, azalera handiak beroa jasaten baitu. Sute oso azkarrak aurreikusten dira,

nahiz eta garrak ez duen altuera handirik hartzen. Erregaiak guztiz erretzen dira.

EREDU honetan, honako hauek sartzen dira: Belar-soro naturalak, larre naturalak, belardiak,

segarako belar-soroak. Sastrakak eta zuhaitzak egon daitezke, azaleraren heren bat gainditzen ez

duten bitartean. Uztondoak, zereal-laboreetatik heldu direnak.

Tamaina txikiko belarki hauek interes handikoak izan daitezke masa handietako suteak

kontrolatzeari begira. Garraren altuera txikia dela eta, elementu garrantzitsua dira zuhaitz-masa

handien arteko interfaze gisa. Prebentzio neurri garrantzitsua da interfaze horiek sortzea sua

kontrolatzeko.

Euskal Autonomia Erkidegoko hiru lurralde historikoetan belar-soroak eta belardiak daude.

Uztondoak ia soilik Araban aurkitzen dira eta larreak hiru lurralde historikoetan ageri dira.


2. EREDUA

- Suaren barreiatzaile nagusia: BELARKIAK.

Tamaina handiagoa dute aurreko EREDUkoek baino. Zuhaitzen edo sastraken azpian egon

daitezke, baldin eta horien okupazioa belarkien azaleraren 2/3koa baino txikiagoa bada.

Batzuetan, belarraren, zuhaitz hondarren, orbelaren edo sastraketatik heldutako adarren artean

nahastuta ageri dira, eta sua areagotzen dute, suterik gertatuz gero.

Erregai-zama ere txikiagoa da, baina txikia izaten jarraitzen du. 8 Tn/ha ingurukoa izan daiteke.

Garrek altuera handiagoa hartzen dute eredu honetan.

Aurre-berotzea ere oso azkarra da eta azalera/bolumena erlazioak handia izaten jarraitzen du.

Belarkien EREDU hauek jarraitutasun horizontala izaten dute.

Zuhaitz argi eta sastraka barreiatuen eremuak Euskal Autonomia Erkidego osoan aurki daitezke.


3. EREDUA

- Barreiatzaile nagusia: BELARKIAK

Tamaina handiena dutenak dira. 1 metro inguruko altuera izaten dute.

Erregai-zama txikia da. Gutxi gorabehera 6 Tn/ha-koa da.

Garren luzera aipagarria da, eta sua oso azkar zabaltzen da. Belarkien goiko aldetik gerta

daiteke.

Aurre-berotzea, aurreko kasuetan bezala, denbora oso laburrean gertatzen da, eta

azalera/bolumena erlazioa handia da. Jarraitutasun horizontala ere izaten dute.

Eredu honetan, honako hauek sartzen dira: larre lodiak, huts egindako basoberritzeetatik heldu

diren belardiak, iralekuak, abandonatutako eta landu gabeko zereal-alorrak, belardi natural

altuak eta bazterreko esparruak.

Horiek guztiak Euskal Autonomia Erkidegoko hiru probintzietan daude presente. Zereal-alorrak,

berriz, ia soilik Araban aurkitzen dira.


4. EREDUA

- Suaren barreiatzaile nagusia: SASTRAKAK

Eredu horren barruan, tamaina handiagoko sastrakak sartzen dira. 2 metrotik gorakoak dira.

Zuhaixka-tamainako landareak dira, gutxi asko zurkarak. Hosto iraunkor ala galkorrak izan

ditzakete.

Erregai-zama handia da. 60 Tn/ha ingurukoa da. Balio hori asko aldatzen da espezieak zein

diren.

Jarraitutasun horizontala dute. Banaketa bertikalean estratuak aurki ditzakegu: orbela, belarkiak,

sastraka txikiak. Hori guztia sastraka handien pean. Batzuetan, ezin zeharkatuzko bihurtzen dira.

Suteak, oro har, guztia erretzen du. Baina gerta daiteke barreiatze-abiaduran aldea izatea

sastraken goiko aldeko atalen –haize handien menpekoak– eta lurretik hurbil dauden atalen

artean –hezetasun handiagoa dutenak–. Horrek su-hartze puntua atzeratzen du, eta horrek

eragiten du sua ez zabaltzea aldi berean atal guztietan. Aurre-berotzearen iraupena bera osatzen

duten espezieen arabera aldatzen da. Hosto iraunkorren espezie batzuk badaude erretxinen,

argizarien, olioen eta abarren eduki handiagoak dituztenak; haien eraginez, erretze denbora

luzeagoa da hosto galkorren espezieena baino. Baina behin sua hasita, oso zaila da kontrolatzen,

garrek hartzen duten altuera dela eta eta batzuetan ezin zeharkatuzkoak direlako, sua zabaltzen

duten ilaunak botatzen baitituzte.

Eredu honetan, honako hauek aurki daitezke: sastraka altuak, birpopulatze eta birsorkuntza

trinkoak eta zuhaixka-itxurako zuhaiztiak, artadi batzuen kasuan gertatzen den bezala.

Klima dela eta, sastraka altuak ageri dira Euskal Autonomia Erkidego osoan. Birpopulatze eta

birsorkuntzak ugari dira hiru probintzietan.


5. EREDUA


Eredu horren barruan, tamaina txikieneko sastrakak sartzen dira. Erabat estaltzen dute azalera

eta haiekin batera belarki baxuak ageri ohi dira. 0,60 metrotik beherakoak izaten dira.

Erregai-zama sastraken ereduaren barruko txikiena da. Handiagoa da 3. eredukoa baino, baina ez

du 8 Tn/ha-ko neurria gainditzen.

Jarraitutasun horizontala erabatekoa da. Sastrakek eta belarkiek ia estraktu bakarra osatzen dute,

banaketa bertikalean.

Sastrakek izaten duten hezetasun edukia asko aldatzen da betetzen dituzten eremuen arabera eta

espezieen arabera. Aurre-berotzeak iraupen aldakorra du, haien osaera zein den. Olio, argizari,

fenol eta abarretan aberatsenak diren espezieek aurre-berotze luzeagoa dute. Garraren altuera ez

da handia.

Eredu honetako sastrakak hiru probintzietan aurkituko ditugu. Sastraka "termofiloak", ezkaiak,

izpilikuak, erromeroak, azeri-mahatsak eta abarrekoak bezala, maizago aurkitzen dira Araban,

hain hezeak ez diren tokietan.


6. EREDUA


Sastraken barietate handi bat sartzen da eredu honetan. Horiek guztiek 4. eta 5. ereduetan

deskribatutakoen tarteko ezaugarriak dauzkate. Altuera 0,7 eta 2 metro bitartekoa izaten da.

Erregai-zama handiagoa da 5. eredukoa baino. 14 Tn/ha bitartekoa da.

Sastraka hauetan ez dago jarraitutasun horizontalik. Horien artean, belarkiak egoten dira,

soilguneak sortuz, eta haietatik barreiatzen da sua. Banaketa bertikala honakoek osatua da:

belarkien estraktuak eta altuera desberdinetako sastrakak. Aurre-berotzea asko aldatzen da

espezieen arabera. Oro har, hosto lodienek eta gogorrenek denbora gehiago behar izaten dute.

Prozesu endotermikoa luzeagoa da. Garren altuera sua hartzen duten sastraken araberakoa izaten

da. Sutearen abiadura ere aldakorra da. Haizearen araberakoa ez ezik, bidean topatzen dituen

sastraken araberakoa ere bada.

Hiru probintzietan aurki daiteke sastraken eredu hau. Araban, "termofiloek" presentzia

handiagoa dute: espezie gogorragoak eta erresistentzia handiagokoak ageri dira.


7. EREDUA


Eredu honek sastraka sukoiak hartzen ditu, belarkiekin eta orbelekin nahastuta; oro har, pinuen

eta eukaliptoen pean. 0,5 eta 2 metro bitarteko altuera dute.

Erregai zama-oso ere aldakorra da, eta 11 Tn/ha-ra iristen da.

Jarraitutasun horizontala izan dezakete. Banaketa bertikala, batzuetan, orbelaren, belarkien eta

sastraken estratuek osatzen dute, pinuen pean. Aurre-berotzea espezieen eta tokien araberakoa

izaten da. Sute hauek suaren koroatzea eragin dezakete, oin batzuen kasuan. Horrek adaburuen

sute bat eragingo du, kontrolatzen oso zaila, masa osoan.

Maiz aurkitzen da eredu hau Euskal Autonomia Erkidegoan, klima-baldintzak horren aldekoak

baitira. Oihanpeak altuak eta trinkoak izaten dira.

Eredu honetan atal berezi bat eskatzen du oihanpe bereziki arriskutsu batek, hiru probintzietan

maiztasun desberdinekin dagoenak. Azaleran sastraka sukoien estraktu jarraitu bat dauka, eta

hura osatzen da endallar (Smilax espera) sasitza oso trinkoekin, pinuetako bakoitza inguratzen

dutenak hasi oinarritik eta adaburura arte, horietako asko lehorrak. Multzo horrek, pinudien

ezaugarriekin batera, oso arriskutsu egiten dute. Behin sutea hasita, haren koroatzea, masa

osoan, berehalakoa da.

Halaber, askotan zuhaitzen adaburuetaraino iristen diren huntzak daudeneko basoak aurkitzen

ditugu. Baina toki hezeagoetan egoten dira, eta ez dira hain arriskutsuak.


8. EREDUA

- Suaren barreiatzaile nagusia: ORBELA ETA ZUHAIZPEKO AZIKULAK

Eredu honetan, sua orbelaren edo koniferoen zuhaizpeko azikula motzen geruza jarraitu eta

gutxi-asko trinko baten bitartez zabaltzen da. Inauste naturaletik heldutako adaxka lehorrekin

nahasten da.

Erregai zama 10 Tn/ha ingurukoa da.

Baso trinkoetan, aldi berean haize handia, hezetasun erlatibo oso baxua eta lehorte jarraitua

gertatzen direnean, geruza hori arriskutsu bihur daiteke.

Eredu honetan, orbela duten pagadiak sartzen dira –maiz aurkituko ditugu Araban eta

Gipuzkoan– eta Larix eta Albies-eko basoak –Gipuzkoan–. Eredua hiru probintzietatik

edozeinetan aurki daiteke.


9. EREDUA


Sua orbelaren edo azikulen bitartez zabaltzen da, aurreko kasuan baino intentsitate handiagoz.

Halaber, oihanpeko adaxka lehorren bidez zabaltzen da.


Lehorte jarraituko garaietan, haize lehor eta hezetasun nahiko txikia dagoenean, udazkenean

gertatzen den bezala, suteak oso azkarrak izan daitezke. Batzuetan, oin osoak erretzen dira, eta

horrek suaren koroatzea eta masa osoan barreiatzea dakar.

Honakoak dira eredu honetan maizen aurkitzen ditugun espezieak: Quercus pyrenaica, Quercus

robur, Quercus rubra eta abar. Halaber, azikula luzeko pinudiak, zeren eta lurrean daudenean

erraz hartzen baitute sua; esate baterako: Pinus radiata, Pinus nigra, Pinus pinaster eta abar. Ez

dira gaztainondoak ahaztu behar, haietan orbel ugari egoten baita.

Eredu hau maiz aurkitzen da Euskal Autonomia Erkidego osoan.


10. EREDUA


Eredu honetan eskura dagoen erregai-kopurua handiagoa da aurreko bi ereduetan baino.

Orbelarekin edo azikulekin batera, material astun ugari aurkitzen dugu. Erregai-metatze hauek

fokuak sor ditzake, zeinek sua hartzen dutenean suaren koroatzea eta hura masa guztira

zabaltzea eragiten baitute.


Horien barruan, honako hauek daude: botatako zuhaitz asko dituzten basoak, haizearen,

elurraren, luizien eta abarren ondorioz. Horien adibideak Larix-en masetan aurkitu dira, haizete

gogorren ondoren ernatu diren puntak moztutako zuhaitzekin. Pinudiak, azikulen artean adarren

hondar ugari dituztenak.

Baso oso-oso helduak, adar lodi erauzi eta eroriak dituztenak. Ebaketa partzialak egin direneko

zuhaiztiak, non hondarrak utzi baitira.

Eredu hori maiz aurkitzen da Euskal Autonomia Erkidegoko hiru probintzietan.


11. EREDUA

- Suaren barreiatzaile nagusia: EBAKETEN HONDAR EDO HONDAKINAK.

Horien barruan sartzen dira oihanpearen belarraren gainean kokatutako hondakinak. Oro har, ez

dute jarraitutasun horizontalik.


Ebaketa partzialetatik heldu dira, edo inausteen ondoren hondarrak mendian uztearen ondorio

dira eta bertan botatzearen ondorio dira, edo laster botako dira. Sua barreiatzen dute, inguruko

masak arriskuan jarriz.

Sute horien prebentziorako metodo garrantzitsu bat zehazki Bizkaian aurkitutakoa da. Ebaketa

baten ondoren, pinaburuak jasotzen dira, hazitarako, eta hondar guztiak pilatzen dira. Gero,

erreketa bat egiten da, zaintza zorrotza eginez. Hartara, masaren gainerakoak eragingo lukeen

arriskua deuseztatzen da.

Halaber, eredu hau erkidegoko hiru probintzietan aurki daiteke. Noizbehinka aurkitzen da.


12. EREDUA


Eredu hau hondarrak esparru jarraitu batean metatzen denean sortzen dena da. Estratu honen

altuera handiagoa da aurreko kasukoa baino.


Sailkapen honetan sartzen dira botatze edo ebaketa handiak egin diren eremuak. Lurrean

barreiatutako hondar gordinek sua areagotuko dute.

Noizbehinkako ereduak dira, Euskal Autonomia Erkidego osoan aurkitzen direnak.


13. EREDUA


Eredu hau baso helduen edo oso helduen botatzeen eta ebaketa handien eraginez sortutakoa da.

Erregai gordinenekin batera, finagoak diren beste batzuk badaude.

Erregai zama 450 Tn/ha bitartekoa izatera irits daiteke. Eredu guztietako handiena da.

Sutea erregai finen bitartez zabaltzen da, eta gordin edo oso gordinetara pasatzen da, eta azken

horiek bero-foku handiak sortzen dituzte. Horietatik, urrutira jaurtikitako ilaunak sortzen dira,

sua zabaltzen dutenak.

Garrek altuera handia lor dezakete, eta bero-emisioa oso handia da.

Noizbehinkako eredua da, Euskal Autonomia Erkidego osoan aurki daitekeena.


BIBLIOGRAFIA

- ANDERSON H.: Aids in determinig fuels. Technical Report INT-30 Forest Service. 1.976

U.S.D.A.

- CATCHPOLE E., DE MESTRE N. AND GILL A.: Intensity of fire at its perimeter. Australian

Forest Reseach IS, 47-54 1.982.

- CATON B. Y URIBE P.: Mapa de vegetación de Álava. 1.980.

- DELEBRACE P., VALETTE J.: Inflamabilité et Combustibilité de la végétation forestiére

méditerranéen.

- DELABRACE P., VALETTE J.: L’emploi du feu en sylviculture. Conmunication 17ême,

Congrés International de Stations de Recherches Forestiéres. Kyoto 1.981.

- FARRERO A. eta VILLAMUERA M.: Los planes de acción contra los incendios forestales.

La Seu d’Urgell: MAB 6 ALT PIRINEU, 1.987.

- EUSKO JAURLARITZA: 1986ko baso-inbentarioa.

- I.C.O.N.A.: La lucha contra los incendios forestales en España 1.972.

- I.C.O.N.A.: Técnicas para la defensa contra los incendios forestales. Monografía 24, 1.981.

- I.C.O.NA.: Defensa contra incendios forestales. Curso superior. 1.989.

- I.C.O.N.A.: Estudios sobre prevención y efectos ecológicos de los incendios forestales. 1.985.

- MINISTERE DE L’AGRICULTURE FRANÇAISE: Los incendies de forêts. Revue Forestière

Française.

- MONSERRAT P.: El incendio del pastizal y sus peligros. 1.978.

- PERRY D.: Wildland firefigting: Fire Behavior tacties & comand. 1.987.

- RAYBOULD S. and ROBERTS T.: A matrix approach to fire prescripction writing. Fire

Mangement Notes 44(4)7-10 U.S.D.A. Forest Service.

- RICO F.: Los incendios forestales y sus efectos ecológicos. Labor del I.C.O.N.A. 1.978.

- ROTHERMEL R.: A mathematical model for predicting fire spread in wildland fuels.

Technical Report Int-115 U.S.D.A. Forest Service 1.972.

- ROTHERMEL R.: How to predict the spread and intensity of forest and range fire. Technical

Report INT.143 U.S.D.A. Forestel Service 1.982.

- RUIZ DE LA TORRE J.: Árboles y arbustos de la España Peninsular. 1.971.

- VEGA J.: Prevención de incendios forestales mediante el empleo del fuego controlado.

Agricultura nº 571, 1.979.

- VEGA J.: Los incendios forestales y las directrices orientadoras de la investigación para la

prevención. Departamento Forestal de Lourizan 1.980.

- VEGA J.: Combustibles forestales. Curso superior sobre defensa contra incendios forestales.

I.C.O.N.A. 1.989.

- VELEZ R.: Prevención de incendios forestales mediante tratamiento del combustible forestal.

Bol. Est. Cent. de Ecología nº 12, 1.977.

- VELEZ R.: Manual de prevención de incendios forestales mediante tratamiento del

combustible forestal I.C.O.N.A. 1.982.

- VELEZ R.: Primeros resultados de los programas de estudio sobre efectos del fuego y la

orientación del combustible en ecosistemas mediterráneos de España. I.C.O.N.A. 1.985


III. ERANSKINA

Baso-suteen partea

.


III. ERANSKINA

BASO-SUTEEN PARTEA

Bilakaeraren eta baso-sutearen amaieraren komunikazioa

Baso-suteetarako Larrialdi Plan Berezia. VIII zirriborroa-2016ko maiatzaren 26a 131 de 149

IV. ERANSKINA

Autonomia erkidegoaz kanpoko

baliabideak eskatzea


IV. ERANSKINA

AUTONOMIA ERKIDEGOAZ KANPOKO BALIABIDEAK ESKATZEA


Aire-frekuentzien Zerrenda

Autonomia erkidegoa Gobernu autonomikoaren

egoitza Probintzia Frekuentzia

Andaluzia Sevilla

Almeria 123.425

Cádiz 130.500

Kordoba 130.500

Granada 129.975

Huelva 123.425

Jaén 122.475

Málaga 122.475

Sevilla 129.975

Aragoi Zaragoza Huesca 130.500

Teruel 122.475

Zaragoza 130.125

Asturiasko Printzerria Oviedo Asturias 122.475

Balear Uharteak: Palma Mallorcakoa Balear Uharteak: 130.125

Kanariak Las Palmas de Gran Canaria Las Palmas 130.500

Sta. Santa Cruz Tenerifekoa Sta. Santa Cruz

Tenerifekoa

129.825

Kantabria Santander Kantabria 129.975

Gaztela eta Leon Valladolid

Ávila 129.975

Burgos 130.500

Leon 130.500

Palentzia 123.425

Salamanca 123.425

Segovia 123.425

Soria 129.975

Valladolid 122.475

Zamora 130.125

Gaztela-Mantxa Toledo

Albacete 130.125

Ciudad Real 123.425

Cuenca 129.975

Guadalajara 130.500

Toledo 130.125

Katalunia Bartzelona

Bartzelona 129.950

Girona 129.950

Lleida 129.950

Tarragona 129.950

Extremadura Merida Badajoz 122.475

Cáceres 130.500

Galizia Santiago de Compostela

A Coruña 130.125

Lugo 129.975

Ourense 129.850

Pontevedra 130.500

Errioxa Logroño Errioxa 122.475

Madrilgo Erkidegoa Madril Madril 129.850

Murtziako Eskualdea Murtzia Murtzia 122.475

Nafarroako Foru Erkidegoa Iruña Nafarroa 129.975

EAE Vitoria-Gasteiz. Álava/Araba 123.425

Gipuzkoa 130.500

Bizkaia 130.125

Valentziako Erkidegoa Valentzia Alacant 130.500

Castelló de la Plana 130.500

Valentzia 130.500

Autonomia erkidegoak/Hiri

autonomoak

Ceuta

Melilla

Ceuta 130.500

Melilla 122.475

PORTUGAL 129.950 129.825 frekuentzia probintzia guztietan erabili ahalko da ERRESERBARAKO ETA LARRIALDIETARAKO

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/andalucia.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/almeria.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/cadiz.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/cordoba.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/granada.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/huelva.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/jaen.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/malaga.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/andalucia/sevilla.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/aragon/aragon.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/aragon/huesca.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/aragon/teruel.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/aragon/zaragoza.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/asturias/pasturias.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/asturias/asturias.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/baleares/cbalear.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/baleares/illesbalears.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/canarias/ccanarias.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/canarias/palmas%2Clas.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/canarias/stacruzdetenerife.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/canarias/stacruzdetenerife.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/cantabria/ccantabria.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/cantabria/cantabria.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/castillayleon.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/avila.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/burgos.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/leon.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/palencia.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/salamanca.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/segovia.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/soria.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/valladolid.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/castillayleon/zamora.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/lamancha/lamancha.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/lamancha/albacete.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/lamancha/ciudadreal.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/lamancha/cuenca.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/lamancha/guadalajara.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/lamancha/toledo.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/catalunya/catalunya.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/catalunya/barcelona.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/catalunya/girona.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/catalunya/tarragona.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/extremadura/extremadura.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/extremadura/badajoz.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/extremadura/caceres.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/galicia/galicia.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/galicia/lugo.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/galicia/ourense.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/galicia/pontevedra.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/larioja/rioja%2Cla.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/larioja/rioja%2Cla.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/madrid/cmadrid.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/madrid/madrid.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/murcia/rmurcia.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/murcia/murcia.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/navarra/cfnavarra.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/navarra/navarra.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/euskadi/euskadi.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/euskadi/alava.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/euskadi/guipuzkoa.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/valencia/cvalenciana.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/valencia/alicante.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/valencia/castellondelaplana.htm

http://www.sos-emergencias.es/sos_en_espa~na/valencia/valencia.htm


OHARRA: AIRE-FREKUENTZIEN ZERRENDAKO Komunikazio Sarea soilik erabiliko da

BASO-SUTEEN AURKAKO DEFENTSAN, eta bai Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen

Ministerioko Aire bitartekoek, bai autonomia erkidegoetako bitartekoek erabili ahalko dute.

2004-06-28an, Irratigintza Planifikatu eta Kudeatzeko Zuzendariordetza Nagusiak behin

betiko ebazpena eman zuen, zeinak berarekin baitakar zerrendan agertzen diren frekuentzien

irratigintzako jabari publikoaren erabilera pribatiborako jabari publikoko ondasunen

afektazioaren titularitatea, salbu eta Madrilen eta Katalunian erabiltzen direnak, non

erabilitako frekuentziak beraiek kudeatu baitute ministerioko sail eskudunean.


V. ERANSKINA

SG2 baso-sutea taktika operatiboa


V. ERANSKINA

SG2 BASO-SUTEA TAKTIKA OPERATIBOA

SG2: Baso-suteak. Basoan sortutako suteak.

DATUAK BILTZEA

SOS-DEIAK-ek bete beharreko datuak, mota honetako istripuren baten berri ematen

diotenean:

- LEKUA

- Izena eta udalerria.

- Kokapena (errepidea, bidea, etab.). Koordenatuak: Alpify, WhatsApp, GPS

- Ibilgailuentzako sarbideak (errepidez, pistaz edo bidez)

- SUTE-MOTA, EZAUGARRIAK ETA KALTEA JASAN DEZAKETENAK

- Zer ari den erretzen

- Ingurunearen ezaugarriak. Kaltea jasan dezaketen elementuak:

- Pertsonak (erreskatatu beharrekoak / harrapatuta / ezinduak)

- Ondasunak

- Komunikazio-bideak

-DATU GEHIGARRIAK

- Ezbeharra hasi zen ordua, gutxi gorabehera.

- Eskuko telefonoaren edo telefono finkoaren zenbakia.

- Baldintza meteorologikoak

- BERRIEMAILEAREN DATUAK ETA EZBEHARRAREKIN DUEN

LOTURA


ZERBITZUAK BALDINTZAK EGIN BEHARREKO LANAK MOBILIZAZIOA

SOS-DEIAK

Arreta 112

Koordinazioa

Zerbitzuen mobilizazioa

Kontrola eta jarraipena

AU

TO

MA

TIK

OA

FORU ALDUNDIAREN

MENDI ZERBITZUA

Baso-suteak itzaltzea (Zuzendaritza

operatiboa)

Sarbideen definizioa

Segurtasun-eremua zehaztea

Laguntza logistikoa

Laguntza teknikoak

ERTZAINTZA

Gertaeraren kokapena

Sarbideen definizioa

Sarbideen kontrola

Ordena publikoa zaintzea

Sarrera- eta irteera-bideak gaitu

larrialdietako ibilgailuetarako

Ikerketa

Laguntza logistikoa

Trafikoa eta errepide-sarea kontrolatzea

Trafikoaren desbideratzeak zehaztea

OSAKIDETZA Istripua izandakoak

daudela

Asistentzia sanitarioa

Istripua izandakoen sailkapena, hasierako

egonkortzea eta lekualdatzea

Osasun-baliabideen koordinazioa

UDALA:

UDALTZAINGOA

Laguntza logistikoa

Laguntza teknikoak UDALA: UDALEKO

BABES ZIBILEKO

TALDEA Laguntza logistikoa

EUSKADIKO

TRAFIKOA

KUDEATZEKO

ZENTROA

Errepide-sareari eragitea Trafikoaren kudeaketa

Trafikoaren egoeraren berri ematea

SUHILTZAILEAK

Sutea itzaltzea

Istripua izandakoen

erreskatea/salbamendua (Zuzendaritza

operatiboa)

Laguntza logistikoa

Laguntza teknikoak

ESKU HARTZEKO

ZERBITZUA

Biztanleen ebakuazioa

edo biztanleei eragin ahal

izatea, orobat baso-

izaerakoak ez diren

ondasunei

Laguntza / Koordinazioa

Ordezkaritza Zuzendaritzaren Aginte

Postu Aurreratuan (Euskadiko Basoetako

Larrialdi Plana aktibatzea)


ZERBITZUAK BALDINTZAK EGIN BEHARREKO LANAK MOBILIZAZIOA

SUHILTZAILEAK Mendi Zerbitzuak

eskatuta

Sutea itzaltzea

Istripua izandakoen

erreskatea/salbamendua

Laguntza logistikoa

Laguntza teknikoak

GE

RO

RA

TU

A

ERTZAINTZAREN

ERRESKATE UNITATEA

HELIKOPTEROEN ATALA

Mendi Zerbitzuak

eskatuta

Laguntza logistikoa

Ebaluazioa

Ekipo eta material teknikoak

eramatea

HERRI LANAK

FORU ALDUNDIA Gehiegizko neurria Makineria berezia ekartzea

EUSKOTREN / ETS /

RENFE / ADIF / FEVE /

METROBILBAO

Trenbideei eragitea Prebentzioa

Informazioa AUTOBIDEAK: AP-8/AP-

68/AP-1 Autobideei eragitea

EUSKADIKO TRAFIKOA

KUDEATZEKO ZENTROA Errepide-sareari eragitea

Trafikoaren kudeaketa

Trafikoaren egoeraren berri ematea

GAS /ARGINDAR /

OLIOBIDE / TELEFONO

KONPAINIAK

Banaketa-lineei eragitea

Horniduraren kontrola

Laguntza logistikoa

Informazioa

GURUTZE GORRIA - DYA

Laguntza logistikoa

Laguntza teknikoak

Laguntza psikologikoa

TALDE MUGIKORRA

ERTZAINTZA

Laguntza logistikoa

Laguntza teknikoak

Ekipamendu berezia ekartzea

ESTATUKO AIREKO

BALIABIDEAK

Itzalketaren zuzendariak

eskatuta Itzaltzea

FORU ALDUNDIKO

ONGIZATE SAILA Ebakuazioa

Ostatua

Laguntza logistikoa

URTEGIAK

PORTUKO AGINTARITZA

ITSAS KAPITAINTZAK

Itzaltzeko aireko

baliabideekin

Ur-hornikuntza

Itsasoko trafikoa arautzea

OSASUN PUBLIKOA

EUSKO JAURLARITZA

Elikagai-industriei

eta/edo biztanle-guneei

eragitea

Berezkoak

EUSKO JAURLARITZAKO

INGURUMENA Ingurumenari eragitea Berezkoak

UDALA:

UDALEKO BABES

ZIBILEKO TALDEA

Laguntza logistikoa

Laguntza teknikoak

Ostatua

PRENTSA-KABINETEA Berezkoak

METEOROLOGIAKO

EUSKAL ZERBITZUA Informazio meteorologikoa

EUSKADIKO BASOETAKO

PLANEKO KRISI-MAHAIA

Euskadiko Basoetako

Larrialdi Plana aktibatzea Krisi-mahaiari dagozkionak


VI. ERANSKINA

277/2010 dekretuaren pean dauden

eta baso-suteen arriskuak dauzkaten

establezimenduen autobabes planei

buruzko zehaztapenak


VI. ERANSKINA

277/2010 DEKRETUAREN PEAN DAUDEN ETA BASO-SUTEEN

ARRISKUAK DAUZKATEN ESTABLEZIMENDUEN AUTOBABES

PLANEI BURUZKO ZEHAZTAPENAK

Baso-suteen Oinarrizko Jarraibideari buruzko 893/2013 Errege

Dekretuaren II. eranskina

Hiri- eta baso-interfazeko esparruetan kokatutako eraikin edo instalazio berrien baso-

sutearen arriskurako autobabes planei buruzko zehaztapenak

Nekazaritza-, abeltzaintza- eta baso-ustiategietarako instalazio berriek eta haiekin lotutako

etxebizitzek, bai eta mendiko edo baso-eragineko eremuak ukitzen dituzten hirigintza-

antolamenduko planetarako exekuzioaren ondoriozko etxebizitza-, merkataritza-, industria

edo zerbitzu-erabilerarako urbanizazio eta eraikin berriek ere, baldin eta hiri-bilbearekin

berehalako jarraitutasunik ez badute eta mendiarekin edo baso-eragineko eremuekin

mugakideak badira, honako neurri hauek bete beharko dituzte:

a) Baso-erregaien jarraitutasuna gutxitzeko edo hausteko, bermatu beharko da 30

metroko zabalera duen segurtasun-zerrenda perimetral bat dagoela jabetza beraren

barruan, urbanizazioaren, eraikinaren edo instalazioaren inguruan, pertsonentzako

eraikinaren edo instalazioaren kanpoko mugatik neurtzen hasita, eta zerrenda horretan

ez dela landare lehorrik egongo, eta zuhaitz-masa soilduta egongo dela. Modua dagoen

guztietan, zerrenda hori, gutxienez ere, zortzi aldiz handiagoa izango da nagusitzen

den landarediaren altuera baino.

b) Autonomia erkidego bakoitzak deklaratutako suteak izateko arrisku handiko eremuetan

(AHE), eraikinaren edo instalazioaren autobabes pasiborako neurri bereziak hartu

beharko dira, baso-suteetatik heldutako balizko sute-sorguneen aurrean.

c) Suteak izateko arrisku handiko eremuetan (AHE) sartutako eraikin edo instalazioei

zerbitzua emateko azpiegituretan, azaroaren 21eko 43/2003 Legeko 48.6 artikuluan

ezarritakoaren arabera, erabilera-zortasuna izango dute suteen prebentziorako eta

itzaltzerako zerbitzuek. Eragin horietarako, egiten diren baso-pistek honako ezaugarri

hauek bete beharko dituzte:

– bidearen zabalera: bideetan bost metrokoa izango da, bi norabideko bideetan, eta

hiru metrokoa norabide bakarreko bideetan. Bide horietan beharrezkoak diren

seinaleak ezarriko dira, trafiko-arauen arabera

– bihurguneko barne-birarako gutxieneko erradioa: 5 metro

– zuhaitzak inausteko segurtasun galiboa: 5 metro


– bidearen malda: % 12tik beherakoa; kasu jakin batzuetan gehienez ere % 20ra iritsi

ahalko da.

– bide-kilometro bakoitzerako norabidea aldatzeko eremuak; gutxienez ere 200 metro

koadrokoak izango dira eta 8 metroko luzera izango dute.

d) Industria-erabilerarako urbanizazioek eta eraikinek hidranteen sare perimetral bat

eduki beharko dute, berariazko araudiaren arabera, edo gutxienez ere honako hauek:

– kondukziorako 100 mm-ko diametroa

– 17 l/s-ko emaria

– 1 bar-eko gutxieneko presioa

e) Halakorik ezean, ur-hartuneak izango ditu (12 l/s-ko emaria edo erregelamendu bidez

ezarritakoaren araberakoa).

f) Suteen aurkako defentsa-sistema guztiek behar bezala seinaleztatuta egon beharko

dute, indarreko araudiaren arabera.


VII. ERANSKINA

Kanpalekuetako instalazioen

baso-sutearen arriskurako autobabes

planei buruzko zehaztapenak


VII. ERANSKINA

KANPALEKUETAKO INSTALAZIOEN BASO-SUTEAREN

ARRISKURAKO AUTOBABES PLANEI BURUZKO ZEHAZTAPENAK

Baso-suteen Oinarrizko Jarraibideari buruzko 893/2013 Errege

Dekretuaren III. eranskina

Kanpalekuetako instalazioen baso-sutearen arriskurako autobabes planei buruzko

zehaztapenak.

Hiri-bilbearekin berehalako jarraitutasunik ez duten eta mendiarekin edo baso-eragineko

eremuekin mugakideak diren kanpaleku-esparru eta -instalazioek, honako baldintza zehatz

hauek bete beharko dituzte, Larrialdi-egoerak eragin ditzaketen jarduerak egiten dituzten

zentro, establezimendu eta aretoetako autobabeserako Oinarrizko Arauan ezarritakoa kendu

gabe:

a) Baso-erregaien jarraitutasuna gutxitzeko edo hausteko, bermatu beharko da 10

metroko zabalera duen segurtasun-zerrenda perimetral bat dagoela jabetza beraren

barruan, kanpinaren inguruan, haren kanpoko perimetrotik neurtuta. Zerrenda hori

barne-bide gisa erabili ahalko da eta ez du landaredia lehorrik edo erregai-andelik

izango; zuhaitz-masa soilduta edukiko du.

b) Txingarren aurkako hautseko su-itzalgailu behar bezala identifikatu bat edukitzea, 6

kilogramoko edukiera duena, hogeita bost lurzati bakoitzeko. Behar bezala

seinaleztatuta eta kokatuta egongo da, toki ikusgarri eta iristen errazetan, halako

moduz non lurzati guztiak su-itzalgailu batetik hogeita hamar metro baino gutxiagora

egongo diren. Berrehun eta berrogeita hamar lurzatitik gorako edukiera duten

kanpalekuetan, berrogeita hamar kilogramoko edukiera duen gurpil gaineko su-

itzalgailu bat eduki beharko da.

c) Lursailaren plano bat edukitzea, toki ikusgarrian jarria instalazioetako harrera-gunean

eta su-itzalgailu bakoitzaren ondoan, non gainerako su-itzalgailuak, ebakuazio-bideak

eta larrialdiko irteerak non dauden seinalatuko den.

d) Sute kasuan erabili beharreko ate guztien irekiera norabide bikoitzekoa izango da, edo

gutxienez ere irteeraren norabidekoa.

e) Barbakoa finkoak edozein lursailetatik gutxienez ere hamabost metrora egongo dira,

behar bezala babestutako tokietan. Barbakoa horiek baso-suteen prebentzioaren arloko

araudi indarduna bete beharko dute.


f) Erregai-andelik egotekotan, behar bezala babestutako eta propio prestatutako toki

batean jarri beharko dira, kanpalekurako eremutik gutxienez ere 15 metrora.

g) Autonomia erkidego bakoitzak deklaratutako suteak izateko arrisku handiko eremuetan

(AHE), instalazioen autobabes pasiborako neurri bereziak hartu beharko dira, baso-

suteetatik heldutako balizko sute-sorguneen aurrean.

h) Suteak izateko arrisku handiko eremuetan (AHE) dauden kanpaleku-instalazioetara

sartzeko azpiegituretan, azaroaren 21eko 43/2003 Legeko 48.6 artikuluan

ezarritakoaren arabera, suteen prebentziorako eta itzaltzerako zerbitzuek erabilerarako

erabilera-zortasuna izango dute, eta hori honako ezaugarri hauek izango dituzten baso-

pisten sare batekin bermatu beharko da:

– bidearen zabalera: bideetan bost metrokoa izango da, bi norabideko bideetan, eta

hiru metrokoa norabide bakarreko bideetan. Bide horietan beharrezkoak diren

seinaleak ezarriko dira, trafiko-arauen arabera

– bihurguneko barne-birarako gutxieneko erradioa: 5 metro

– zuhaitzak inausteko segurtasun galiboa: 5 metro

– bidearen malda: % 12tik beherakoa (kasu jakin batzuetan gehienez ere % 20ra iritsi

ahalko da)

– bide-kilometro bakoitzerako norabidea aldatzeko eremuak; gutxienez ere 200 metro

koadrokoak izango dira eta 8 metroko luzera izango dute.

i) Hidranteen sare perimetral bat eduki beharko dute, berariazko araudiaren arabera, edo

gutxienez ere honako hauek:

– kondukziorako 100 mm-ko diametroa

– 17 l/s-ko emaria

– 1 bar-eko gutxieneko presioa

Halakorik ezean, ur-hartuneak izango ditu (12 l/s-ko emaria edo erregelamendu bidez

ezarritakoaren araberakoa).

j) Baso-suteen aurkako defentsa-sistema guztiek egoki seinaleztatuta egon beharko dute,

indarreko araudiaren arabera.

k) "Segurtasuneko jarraibide orri" bat edukitzea larrialdi kasuetarako, non

kanpinlarientzako ebakuazio planaren oinarrizko informazioa egongo den, behar den

hizkuntza guztietan; bertan, nahitaez, larrialdi kasu batean jarraitu beharreko

ebakuazio-bideen eskema bat jasoko da. Informazio hori kanpinlariei eskuratuko zaie

eta kanpineko harrera-gunean ikusgarri jarri beharko da.


VIII. ERANSKINA

Aginte bakarraren izendapena


VIII. ERANSKINA

AGINTE BAKARRAREN IZENDAPENA

euskal autonomia erkidegoko baso suteetarako larrialdi plan berezia

Documents

Transcript of euskal autonomia erkidegoko baso suteetarako larrialdi plan berezia