EUROPAR BATASUNA ETA BIZKAIA - 2008€¦ · Talde horietako ordezkariek errezeloak adierazi...

EUROPAR BATASUNA ETA BIZKAIA – 2008

I. EUROPAKO INTEGRAZIOA.......................................................................... 1

I.1. KONSTITUZIO ITUNAK BERRITZEKO ITUNA BERRESTEA (LISBOAKO ITUNA): IRLANDAK EZETZ ESAN ZION LISBOAKO ITUNARI...................................................... 1

I.2. ZABALKUNDE BERRIEN BATASUNARI BURUZKO ESTRATEGIA ........................... 5

I.3. EUROPAKO MONETA BATASUNA: ATZERALDI EKONOMIKOIA (ESLOVAKIA ETA KONTRAKOAK. ............................................................................................................... 11

I.4. EB-KO KANPOKO HARREMANAK: “MEDITERRANEORAKO BATASUNA” - EB-AMERIKA LATINOA GOI-BILERA – GEORGIAKO KRISIALDIA – AKORDIOA MAROKOREKIN. ............................................................................................................. 16

II. EB-REN EGUNGO EGOERA EKONOMIKOA .............................................. 19

II.1.- EUROPAKO KONTSEILUAK ETA EURO TALDEA: FINANTZA KRISIALDIARI AURRE EGITEKO ERABAKIAK ETA PLANAK. .............................................................. 19

II.2. EUROPAKO MONETA BATASUNA: INTERES-TASAK EURO EREMUAN. ............. 21

II.3. EUROPAKO MERKATU BAKARRA: EKIMEN GARRANTZITSUAK. ....................... 24

II.3.1. BANKUEN GAINEKO ARAUAK: GORDAILUEN BERMEA....................................... 24

II.3.2. BATZORDEA: RATING AGENTZIEN GAINEKO KONTROL HANDIAGORAKO PROPOSAMENA.................................................................................................................. 25

II.3.3. BATZORDEA: SMS MEZUEN PREZIOEN GAINEKO PROPOSAMENA. ................... 26

II.4. POLITIKA KOMUNITARIOAK: EKIMEN GARRANTZITSUAK. ............................... 27

II.4.1. INGURUMENA: EUROPAKO KONTSEILUEN ERABAKIAK. ..................................... 27

II. 4.2. IMMIGRAZIOA: IMMIGRAZIO SELEKETIBOKO POLITIKAK. ................................ 28

II.5. LEHIA: MERKATU BAKARREAN LEHIA LIBREAREN KONTRAKO ENPRESA AKORDIOAK ................................................................................................................... 29

II.6. ESKUMENA: NAGUSITASUN-POSIZIOA GEHIEGI ERABILTZEA EB-KO MERKATUAN. ................................................................................................................. 31

III. BIZKAIKO EKONOMIAK ETA ENPRESEK GAUR EGUN EUROPAKO BATASUNEAN DUTEN EGOERA ................................................................... 33

III.1. JUSTIZIA AUZITEGIA: EUSKAL FISKALITATEARI BURUZKO EPAIA. ............... 33

IV. BIZKAIA: EB-REN EGUNGO EGOERA..................................................... 39

IV.1. ERAKUNDEEN EGUNGO EGOERA. ....................................................................... 39

IV.1.1. BIZKAIA EUROPAKO GOI MAILAN DAGO HIRIKO HONDAKINEN KUDEAKETAN............................................................................................................................................ 39

IV.1.2. UNIBERTSITATE MUGIKORTASUNARI BURUZKO LEHEN AZOKA ...................... 40

IV.1.3. POZNANGO KATEDRA: EUSKARA POLONIAN BULTZATZEA.............................. 40

IV.1.4. EUROPAREN EGUNA OSPATZEA BIZKAIAN ........................................................ 41

IV.2. SEKTOREEN EGUNGO EGOERA ............................................................................ 42

IV.2.1. KOHESIO POLITIKAK: EGITURA FUNTSEI ETA KOHESIO FUNTSEI BURUZKO URTEKO TXOSTENAK ........................................................................................................ 42

IV.2.2. FISKALITATEA: FISCALIS PROGRAMA 2003-2007.............................................. 44

IV.2.3. INGURUMENA: INGURUMEN POLITIKAREN LABURPENA 2007 ......................... 45

IV.2.4. ENPLEGUA ETA TREBAKUNTZA: “HEZKUNTZA ETA TREBAKUNTZA 2010” PROGRAMA BURUTZEARI BURUZKO TXOSTENA............................................................ 46

IV.2.5. GIZARTE EKINTZA: EZINDUEN EGOERA.............................................................. 47

IV.3. PROGRAMA ETA EKIMEN KOMUNITARIOAK BIZKAIAN ................................... 49

IV.3.1. EUSKAL HERRIRAKO PROGRAMA OPERATIBOA 2007-2013 .............................. 49

IV.3.2. BIZKAIA EUROPARC SARTZEA............................................................................. 50

IV.3.3. BIZKAIKO FORU ALDUNDIAK LANKIDETZA HANDITU DU LONDON SCHOOL OF ECONOMICS AND POLITICAL SCIENCE ERAKUNDEAREKIN ........................................... 51

IV.3.4. EUROPAKO GAIETAKO ESPEZIALIZAZIO AZTERLANAK EGITEKO BEKEN DEIALDIA ........................................................................................................................... 52

EUROPAR BATASUNA ETA BIZKAIA 2008

I. EUROPAKO INTEGRAZIOA

I.1. KONSTITUZIO ITUNAK BERRITZEKO ITUNA BERRESTEA (LISBOAKO ITUNA): IRLANDAK EZETZ ESAN ZION LISBOAKO ITUNARI Lisboako Ituna 2007ko abenduaren 13an onetsita, EBko estatuek ituna berresteko manuzko prozesuei ekin zieten. Soilik Irlandak, bertako Konstituzioak hala agintzen duelako, herritarrak deitu zituen Itunari buruzko iritzia eman zezan. Dublingo gobernuak ahaleginak egin arren, irlandarrek ezetz esan zioten Itunari 2008ko ekainaren 12an.

IRLANDAK EZETZ ESAN ZION LISBOAKO ITUNARI

Ituna berrestearen kontrako emaitza izan zen Irlandako erreferendumean, hain zuzen ere %53,1ek (862.415 boto) ezezko botoa eman zuen nahikoa partaidetza handiarekin aurreko kontsultekin alderatzen badugu. %46,6k (752.451 boto), berriz, baiezkoa eman zuen. Ezezko emaitza izan zen aurretik hitzarmen berezia gertatu baitzen, joera politiko ezberdinetakoek osatua: Sinn Fein, talde neoliberalak, alderdi errepublikazaleak eta ezkerreko alderdiak, sindikatuak, elizarik fundamentalistena edo nazionalista erradikalenak.

Talde horietako ordezkariek errezeloak adierazi zituzten Irlandak Europan boterea eta nazioarteko neutraltasuna galduko dituelakoan eta Itunak herrialdeko politika fiskalean ondorioak izango dituelakoan, eta kexu ziren Itunari berari buruzko informaziorik ezagatik.

Emaitza horren ondorioz, beste krisialdi batean murgildu zen EB; izan ere, Nizako Itunarekin bizi izandakoa dakarkigu gogora, noiz-eta Irlandak 2001ean ere berrespena geldiarazi zuen, edo berrikiago porrot egin duen Konstituzioa. Lisboako Ituna blokeatuta gelditu zen nolabaiteko “legezko linbo” batean (aditu askok erabilitako adierazpenaren arabera), 110.000 botu-emaile irlandarren erabakiaren ondorioz.

► Batasunaren lehen erreakzioa tentuz jokatzea izan da. Ekainaren 16ko Kanpo Gaietarako Ministroen Kontseilua normaltasun irudia ematen saiatu zen, eta berrespen prozesuarekin jarraitzea eta Dublini denbora ematea erabaki zuen, egoera konpontzeko proposamena egin dezan.

► Europako Ohiko Kontseilua Bruselan egin zen ekainaren 19an eta 20an, eta horrekin, Esloveniak amaitutzat eman zuen Batasuneko presidentzia. Bere agenda egokitu behar izan zuen Irlandak Lisboako Itunari ezetz esan ondoren. Estatu eta gobernu buruek blokeoari irtenbidea emateko posibilitateak aztertu eta, azkenean, Irlandako gobernuari denbora ematea erabaki zuten, barne kontsultak eta beste estatukide batzuekin kontsultak egin ondoren, “aurrera egiteko guztiontzako modu bera” plantea zezan. Goi-bilerako azken komunikatuan, estatukideen parlamentuek egiteke zeuden berrespen-prozesuei eutsi behar zietela nabarmendu zen.

1


► Europako Ohiko Bigarren Kontseilua abenduaren 11n eta 12an egin zen, eta Frantziak amaitutzat eman zuen Batasuneko presidentzia; Irlandan 2009ko azaroa baino lehen beste erreferendum bat egitea erabaki zuen. Erabaki horretan, komisario kopurua murrizteari uko egiteko Batasunak hartutako konpromisoa agertzen da. Hala, aurreikus daitekeenez, Ituna indarrean sartzean, erabaki bat hartuko da gobernu komunitarioak herrialde bakoitzeko komisario bat izaten jarrai dezan.

Lisboako Itunak zuzenketak egin zituen EUROPAR BATASUNAren Itunean eta EUROPAR BATASUNAren Eraketa Itunean (Erromako Ituna), eta izen berria jarri zitzaion: “EUROPAR BATASUNAren Funtzionamendu Ituna.”

Gehiengo bikoitzean dago oinarrituta Ministroen Kontseiluko bozketetan gehiengo kualifikatuaren sistema berria (Estatuen %55 eta herritarren %65), eta 2004ko azaroaren 1ean jarriko da indarrean. Egun hori eta 2017ko martxoaren 31 bitartean, erabaki bat gehiengo kualifikatuarekin hartu behar denean, edozein estatuk eska lezake erabakia Nizako Itunean hitzartutako egungo sistemaren arabera hartzeko (koefiziente sistema da, gutxienez 255eko kopurua eskatzen duena 345etik; hala, Batasunaren guztizko biztanle guztien %62 izango da) .Lisboako Itunari esker, bozketa egiteko sistema hori, Europako Parlamentuarekin batera erabakiak hartzeko modalitatean, eremu berrietan aplikatuko da aho batez hartutako erabakiaren sistemen ordez. Beraz, beto-eskubidea kenduko da 40 arlo berritan, Justizia eta Barne Gaiekin, immigrazioarekin, lankidetza polizial eta judizialarekin, energiarekin eta interes orokorreko zerbitzuekin lotutakoak barne.

“Kanpoko Gaietarako eta Segurtasun Politikarako Batasunaren goren ordezkariak” bere eskumenak indartuko ditu, Konstituzioak ezarrita zegoen moduan, hots, EBko Kanpoko Gaietarako Ministroen Kontseiluaren presidentzia izango du eta, gainera, Batzordeko presidenteordea ere bai.

2


Postu egonkorra sortzen da Europako Kontseiluaren Presidentzian bi urte eta erdiz, baina epealdi hori behin luza daiteke. Europako Batzordeak estatukideen kopurura bi herenera murriztuko ditu 2014ko azaroaren 1etik aurrera (18 komisario, Hogeita Zazpi estaturekin), “Kanpoko Gaietarako eta Segurtasun Politikarako Batasunaren goren ordezkaria” barne.

EB-KO ESTATUETAN ITUNA BERRESTEKO PROZESUEN EGOERA

Ituna onetsi duten herrialdeak Oraindik berreste-prozesua jarraitzen duten herrialdeak Itunari bozketan “ezetza” ematen dioten herrialdeak

http://europa.eu/lisbon_treaty/countries/index_es.htm#

2008ko amaieran, hogeita hiru estatuk berretsia zuten erabat Lisboako Ituna.

Bi herrialdetan, Alemanian eta Polonian, azken izapideak falta dira:

ALEMANIA: Parlamentuak onetsia: 08/05/23. Presidenteak izenpetuta du berresteari buruzko legea. Hala ere, ez du berreste-tresna izenpetuko harik eta Auzitegi Konstituzional Federalak epaia eman arte, hots, Ituna Alemaniako Konstituzioarekin bateragarria den ala ez erabaki arte.

POLONIA: Parlamentuak onetsia: 2008/04/02. Presidenteak oraindik ez du izenpetu berreste-tresna oraindik.

Irlanda izan ezik, TXEKIAR ERREPUBLIKA da oraindik itunaren bozketa egin behar duen bakarra.

Ekainean, Txekiako gobernua Gai Orokorren Kontseiluko protagonista bilakatu zen berreste-prozesua jarraitzearen inguruan azaldutako zalantzengatik. Kanpoko gaietarako ministroak bere herrialdean prozesuak duen egoera baino ez zuen azaldu, hain zuzen Auzitegi Konstituzionalak ituna aztertu eta ondoren Senatura igortzea barne.

Txekiako Auzitegi Gorenaren irizpena azaroaren 26an plazaratu zen, eta Lisboako Ituna eta Konstituzio nazionala bateragarriak direla ezarri zuen. Testua berresteko eragozpen nagusia kendu zen, Parlamentuko bozketak (2009ko otsailerako aurreikusia) ez duelako aparteko zailtasunik izan behar, zeren eta alderdi liberaleko euro eszeptikoek gehiengoa galdu baitute Senatuan eta, beraz, ez dute bozketa blokeatzeko ahalmenik. Gutxiengo

3

http://europa.eu/lisbon_treaty/countries/index_es.htm%23


horretan dago herrialdeko egungo presidentea, Vaclav Klaus; izan ere, Konstituzionalaren erabakia “subjektibo”tzat, “politiko”tzat eta “kontzeptuen aldetik oker”tzat jo zuen. Gainera, Irlandak ituna berretsi arte ez dutela izenpetuko adierazi du.

BERRESPEN GARRANTZITSUAK: FRANTZIA, ERRESUMA BATUA ETA ESPAINIA

Frantziak Lisboako Ituna berretsi zuen otsailaren 14an; izan ere, 2005eko maiatzean ezetz esan zion aurretiazko testu konstituzionalari erreferendumean. Ia hiru urte geroago, Frantziako diputatuek eta senatariek ikus-onespena eman zioten Itun berriari. Asanblea Nazionaleko bozketan 336 boto alde, 52 boto kontra eta 22 abstentzio izan ziren. Gehiengo nabarmen hori gertatu zen gobernuan dagoen Sarkozyren alderdiko diputatuen botoari esker, baita diputatu sozialistei esker ere, Frantziako Alderdi Sozialistak 2005eko erreferendumeko kanpainan erakutsitako zatiketa gorabehera. Komunistek, aldiz, Itunaren kontrako botoa eman zuten, eta bozemaileak adierazi zuen egun hura “demokraziarentzako egun beltza” izan zela, eta beste Europa baten aldeko nahia berretsi zuen, “Europa soziala, aberastasunen bidezko banaketaren eta bake iraunkorra bermatuko duen Europaren alde”. Ondoren Senatuan egin zen bozketan ere Itunaren alde agertu ziren gehienak: 265 boto alde eta 42 kontra.

Loren Ganberan bozkatu ondoren, Erresuma Batuko Parlamentuak onespen ofiziala eman zion Lisboako Itunari ekainaren 18an. Martxoan Komunen Ganberaren ikus-onespena lortua zuen (Britainiako Parlamentuaren behe ganbera).

Espainian, Diputatuen Kongresuak berretsi zuen Ituna ekainaren 26an. Diputatuek Itunaren aldeko botoa eman zuten ia guztiek: 322 boto alde, 2 abstentzio eta 6 boto kontra (Ezker Batua, IU, Esquerra Republicana de Catalunya -ERC- eta Bloque Nacionalista Galego -BNG). Senatuak ere onespena eman zion.

4


I.2. ZABALKUNDE BERRIEN BATASUNARI BURUZKO ESTRATEGIA Europako Batzordeak EU zabaltzeko politikari buruzko urteko estrategiaren txostena aurkeztu zuen 2008ko azaroaren 5ean, eta EBko gobernuak nabarmendu egin du politika horrek interes estrategikoetan duen eginkizuna, egonkortasun, segurtasun eta gatazken prebentzioaren arloan. Gainera, Mendebaldeko Balkanek eta Turkiak azken urtean izandako aurreikuspenak birpasatzen ditu, baita etorkizunerako erronkak ere.

http://ec.europa.eu/enlargement/index_es.htm

HERRIALDE HAUTAGAIAK: TURKIA, KROAZIA ETA MAZEDONIA

TURKIA: «Turkiak lehen mailako balio estrategikoa du EBrentzat, eta eginkizun konstruktiboa hartu du bere gain Kaukasoko krisialdian. 2008an, barne tirabira politiko handiei egin behar izan zien aurre, baina oraintxe da unea erreformarako ahalegin horiei beste bultzada bat emateko. Turkiarekiko negoziazioek erreformen erritmo berean egingo dute aurrera.»

5

http://ec.europa.eu/enlargement/index_es.htm


TURKIA: ERREKURTSO KONSTITUZIONALA GOBERNUKO ALDERDIAREN KONTRA

Turkiak Europako Batasunean sartzeko kandidaturak kolpe gogorra jaso zuen 2008ko apirilean, noiz-eta Turkiako Auzitegi Konstituzionalak tramitera onartzea erabaki zuenean gobernuan zegoen alderdia (AKP, Justizia eta Garapen Alderdia) legez kanpo uzteko prozesua, herrialdeko laizismo ofizialaren kontra egiten duelakoan.

Fiskal nagusiak aurkeztu zuen martxoaren 14an alderdia legez kontra uzteko eskaera, baita gobernuko hirurogei kide gutxi gorabehera bost urtez desgaitzeko eskabidea ere, Tayyip Erdogan lehen ministroa eta Abdulá Gül errepublikako presidentea barne. Beste behin gelditu zen agerian Turkiako biztanle sektore zabalen eta herrialdeko gidaria izateko 2007ko uztailean demokratikoki aukeraturiko oinarri islamistako alderdiaren eta gehienbat militarrek eta epaileek osaturiko Estatuko aparatu laikoaren arteko gatazka.

Auzitegi gorenaren erabakiak kritika gogorra jaso zuen EBren zabalkunderako Olli Rhen komisarioaren aldetik; izan ere, ohartarazpen hau egin zuen: Bruselak berriz aztertuko zituela Turkia EBn sartzeko posibilitateak baldin eta 2007ko udako hauteskunde orokorretan botoen %46arekin garaile atera zen Erdogan lehen ministroaren alderdia Turkiako Konstituziotik kanpora gelditzen bada.

AKPko kideek berehala gaitzetsi zuten fiskaltzaren ekintza eta Auzitegiaren erabakia, zeren eta, haien iritziz, arrazoi politikoak baitaude erakunde horien atzetik eta Turkiako gizartea zatitu bailiteke. Gainera, eragina izan lezake finantza merkatuetan eta ezegonkortasun ekonomikoa eragin herrialdean. Halaber, Rehn-en hitzak erabili zituzten: “alderdi politikoak debekatzea soilik egongo da justifikatuta indarkeriaren alde dauden alderdien edo demokrazia desegiteko indarkeria erabiltzen duten alderdien kasuan”.

Bestalde, Batzordeko presidentea, Jose Manuel Durao Barroso, Ankarara joan zen apirilaren erdian, eta Turkiako Parlamentuan gatazka baretzen saiatu zen. Hala ere, nahiago izan zuen adieraztea Turkiak bide luzea duela Europako Batasuneko kidea izateko. Adierazpen-askatasunaren eta emakumeen eskubideen aldeko borrokan eta gutxiengo etnikoak eta erlijiosoak babestearen aldeko lanean aurrera egin beharra berretsi zuen.

Ezohiko gatazka hori Auzitegi Konstituzionalak berak ebatzi zuen, urrian azken epaian ezagutarazi zuenean. Horren bidez, ez zuen onartu Fiskaltzak eginiko eskaera. Auzitegi Gorenaren arabera Erdoganek eta AKP alderdi islamista moderatuko agintariek “Estatuaren printzipio laiko aldaezinen” kontrako jardueretan parte hartu

6


arren, beste hau ere agerrarazi zuen: AKPk ez duela indarkeria erabili “Estatua eraldatzen saiatzeko eta erlijio jakin bateko erregeletara egokitzeko”. Magistratuek aitortu egin zuten AKPk “gobernuaren boterea erabili duela herrialdea mendebaldeko arau demokratiko berrietara hurbiltzeko”, eta horren barruan daude gutxiengoei eta emakumeei eskubide gehiago ematea.

KROAZIA: Baldin eta Kroaziak beharrezko eskakizunak betetzen baditu, 2009ko amaieran EBn sartzeko negoziazioen azken fasera iritsi daiteke. «Gaur aurkezten den errepide-orriak pizgarria izan beharko luke herrialdeak beharrezko erreformak bizkortu ditzan. EBn sartzeko ezarritako baldintzak betetzearen araberakoa izango da Kroaziaren arrakasta. Baliteke informazio-egutegia egokitu behar izatea herrialde horrek eginiko aurrerapenak kontuan izanik. Orain Kroaziari dagokio jardutea.»

KROAZIA: EZEGONKORTASUNA DAKARTEN ATENTATUAK

Kroazia da gaur egun EBn sartzeko negoziazioetan dabilen bigarren herrialdea, eta 2008ko martxoan, bere arrantza-erreserbei uko egin zien eta, hala, aurreko aldarrikapenari ere uko egin zion, Adriatikoko ingurune garrantzitsu baten gainekoko aldarrikapenari; izan ere, ingurune horrekin zaindu nahi zituen Italiako flota indartsuaren harrapaketetako baliabideak. Kroaziako Parlamentuak erabaki hori hartu zuen dudarik gabe EUROPAR BATASUNAk EBn sartzeko prozesua blokeatzeko eginiko mehatxuek behartuta. Hala, gobernuak erakutsitako jarrerari eutsi zioten. Ivo Sanader lehen ministroak egun batzuk lehenago hauxe adierazi zuen: “Gobernuak uste du erabateko lehentasuna dela Kroazia Europako Batasunean sartzea.”

Hala ere, bi gorabehera larrik nolabait aldarazi egin zuten herrialdea Europaren aldekoa den itxura hori: bi kazetari hil zituzten urriaren 23an, eta hil berean abokatu famatu baten alabaren hilketa izan zen, hain zuzen gerran diamanteen auzi batekin lotuta zegoen abokatuaren alaba. Bi atentatuek EBren zalantzak eta errezeloak ekarri zituzten, herrialdea EBn sartzeko eskaturiko estandarrak betetzeko duen ahalmenaren inguruan, ustelkeriaren eta krimen antolatuaren kontrako borrokari dagokionez. Ivo Sanador lehen ministroak atentatuak tinko eta irmo gaitzetsi eta goren mailako arduradun politikoak kargutik kendu eta aparteko neurriak iragarri bazituen ere

7


(lehen ministroarentzat, erabateko lehentasuna da) ezin izan zuten ekidin erakunde komunitario nagusien errezeloa.

MAZEDONIA: Jugoslavia Ohiko antzinako Mazedoniako errepublikak aurrera egin du erreforma judizialaren arloan eta Egonkortze eta Elkartzeari buruzko Akordioaren ondoriozko betebeharren aplikazioan, eta etnia anitzeko demokrazia finkatzeari eusten dio Ohrik Akordioa aplikatuz. Hala ere, beharrezkoa da hauteskunde libreak eta gardenak bermatzea, baita alderdi politikoen eta gizarte solaskideen arteko elkarrizketa indartzea ere. Zenbait aurrerapen izan dira ustelkeriaren kontrako borrokan, zerbitzu publikoaren erreforman, enpresa ingurunearen hobekuntzan eta enpleguaren sustapenean ere. Gehiago saiatu beharra dago, ordea.

BALIZKO HERRIALDE HAUTAGAIAK: ALBANIA, MONTENEGRO, BOSNIA-HERZEGOVINA, SERBIA ETA KOSOVO

Batzordea pozik azaldu da «Mendebaldeko Balkanetako herrialdeetan izandako aurrerapenengatik. EBn sartzeko prozesua bizkortu egin daiteke beharrezko baldintzak betetzen badira. Herrialde hautagaiak izan daitezke prestatuta daudela frogatzen duten balizko herrialde hautagaiak.

Batzordea orain ere neurriak hartzen ari da Europako ikuspegia gauzatzeko Mendebaldeko Balkanetako herritarren eta enpresen artean. Beharrezko baldintzak betetzen badira, bisa lortu beharra eteteko proposamena egin lezake Batzordeak; izan ere, behar hori herrialde bakoitzaren egoeraren araberakoa da.

ALBANIA, MONTENEGRO ETA BOSNIA-HERZEGOVINA

Aurrera doaz barne akordioak aplikatzeko bidean eta aurrerapen handiak egin dituzte erreformako arloetan. Zuzenbide Estatua finkatzea eta administrazio-burutzapen gaitasunak garatzea orain ere erronka handia dira herrialde horientzat. Zehazkiago, 2009rako parlamenturako hauteskundeak behar bezala prestatzea eta garatzea bermatu behar du Albaniak. Montenegrok tinko egin behar du aurrera erreforma judizialean. Bosnia-Herzegovinan premiazkoa da beharrezko adostasun politikoa eta erreformekin aurrera egitea, zehazkiago gobernantzaren aldeko ahalegin gehiago egitea bermatzeari begira.

8


SERBIAK

Herrialde horien bidetik jarraitu eta aurrerapenak egin beharko lituzke Jugoslaviarako Nazioarteko Auzitegi Penalari laguntza osoa emanez, eta gainera, ageriko aurrerapenak egin behar dituzte lehentasunezko erreformako arloetan, hala nola Zuzenbide Estatuaren eta ekonomiaren erreforma. Serbiak baldintza horiek beteko balitu, hautagai ofizial bihur daiteke 2009an.

KOSOVO

Bat dator EBk Balkanei buruz duen ikuspegiarekin. Oro har eutsi egin zaio eginkortasunari, baina, hala ere, Kosovo Europan integratzeko fasea hasiera-hasieran dago ukituriko arlo gehienetan. Batzordeak bideragarritasunari buruzko azterlan bat aurkeztuko du 2009ko udazkenean, eta Kosovoren garapen politikoan eta gizarte-ekonomiako garapenean aurrera egiten jarraitzeko bitartekoak ebaluatuko dira. Gainera, herrialdeak EBrekiko integraziorantz erregioko zati lez aurrera egiten jarraitzeko bideak aztertuko dira.

MONTENEGROk EBn sartzeko eskabide ofiziala aurkeztu zuen abenduaren 15ean.

Montenegroko lehen ministroak, Milo Djukanovic-ek, Europako Batasunean sartzeko eskaera eman zion Nikolas Sarkozy presidente frantsesari, EBko seihilekoko presidenteari. EBren zabalkunderako komisarioak harrera ona egin zion ekimenari, Olli Rehn jaunak, baina aztertu eta, hala denean, onartu egin behar du Hogeita Zazpiko Europak. Montenegrok independentzia lortu zuen Serbiatik 2006ko ekainean, eta urtebete geroago, Elkartze eta Egonkortzeari buruzko Akordioa izenpetu zuen Bruselarekin. Horri esker, EBrekin bat egiteko prozesuan sartu zen herrialdea. Balkanetako errepublika horrek ez zuen bere moneta, eta euroa hartu zuen bere aldetik.

9


SERBIA: ELKARTZE ETA EGONKORTZEARI BURUZKO AKORDIOA – KOSOVOREN INDEPENDENTZIA

2008ko apirilaren 29an, Kanpoko hogeita zazpi ministroek Elkartze eta Egonkortzeari buruzko Akordioa onetsi zuten Serbiarekin, eta egun berean izenpetu zen Luxenburgon. Itunak berebiziko garrantzia izan zuen herrialdearen une zailak direla-eta, hain zuzen Kosovok bere aldetik independentzia adierazpenaren ondorioz.

Adierazpen hori Kosovoko Parlamentuak iragarri zuen otsailaren 17an, eta AEBen eta Europako estatukiderik gehienen laguntza izan zuen. Errusia eta Serbia bera kontra agertu ziren antzinako Serbiako probintzia estatu independentetzat hartzeko. Izan ere, Adierazpenaren biharamunean, EUROPAR BATASUNAk baterako ebazpena eman zuen, Kosovo “kasu bakar”tzat hartzen zuena, eta askatasuna ematen zitzaion estatukide bakoitzari adierazitako independentzia onartzeko edo ez, “norberaren jardun nazionalen eta erregela juridikoen arabera”.

Izan ere, Kosovoren independentziaren adierazpena baino hamar urte lehenago, Serbiako gobernuak EBrekin Akordioa izenpetzeko eguna atzeratzea erabakia zuen, zeren eta orduko lehen ministro serbiarrak, Vojislav Kostunicak, uste baitzuen Nazio Batuek 1999tik administraturiko gehiengo albaniarreko probintziaren prozesu separatistaren alde zegoela EB. Itunak, haren ustez, prozesu separatista onartzea ekarriko luke, zeren eta EBk seguru asko prozesu hori babestuko bailuke, gainbegiratzeko misio zibila prestatuta. Zabalkunderako komisario arduradunak, Olli Rehn-ek, Serbiaren egoera “delikatua” zela esan zuen, baina berriz ere adierazi zuen, Europaren aldekoa den Boris Tadicek Serbiako presidentziarako otsailaren 3ko hauteskundeak irabazita, serbiarrek Europaren etorkizun hobea eta bizimodu hobea nahi dutela. Haren aburuz, “tristea da politikari serbiarrak herritarren sentimenduen eta interesen kontra joatea, eta Tadic-en gobernuan dagoen Kostunica salatu zuen bere hitza ez betetzeagatik. Rehn-ek adierazi zuen orduko lehen ministroak eskatu ziola Batzordeari Serbia Europan sartzeko prozesua bizkortzeko eta ez zezala loturarik ezar prozesu horren eta Kosovoko estatutuaren artean. Izan ere, EUROPAR BATASUNAk uste du harreman konplexuak izango dituela Serbiarekin. Bestalde, lotura estuak ezarri nahi dira herrialdearekin, baina lotura horiek nahitaez zailduko dira EBko estatu asko Kosovoren independentziaren alde agertu baitira. Kanpoko Gaietarako ministro serbiarrak, Vuk Jeremic-ek, herrialderako “egun historiko”tzat zuen EBrekin akordioa izenpetu zen eguna. “Egun horretatik aurrera, ez da zalantzan jarriko Serbia EBn sartzea”, adierazi zuen. Nolanahi ere, Serbiak

10


konpromiso bat hartuta izenpetu zen Akordioa: laguntza osoa eskaintzea Jugoslavia ohirako Nazioarteko Auzitegi Penalari, eta horren barruan sartzen da Belgradok gerrako kriminalak justiziaren esku uztea, Auzitegiak eskaturikoak. Ez da Akordioa berresteko prozesua hasteko harik eta Serbiak laguntza hori ematen duela frogatzen ez den arte.

I.3. EUROPAKO MONETA BATASUNA: ATZERALDI EKONOMIKOIA (ESLOVAKIA ETA KONTRAKOAK. EMB-EURO EREMUKO ATZERALDI EKONOMIKOA

EBren Estatistika Bulegoak, Eurostat-ek, urteko hirugarren hiruhilekoko BPGaren bilakaerari buruzko datuak argitaratu zituen 2008ko azaroan, eta bertan agerrarazitakoaren arabera, EURO EREMUA atzeraldi ekonomikoan murgilduta dago lehen aldiz historian.

Epealdi horretan, 2008ko uztail-irailean, %0,2 egin zuen atzera Moneta Batasuna osatzen duten hamabost herrialdeetako PBGak; beraz, bi hiruhilekoz jarraian hazkunde negatiboa izan zen (urteko bigarren seihilekoan ere Euro eremuko ekonomiak beste %0,2 egin zuen atzera). Bi hiruhilekoz jarraian emaitza negatiboak direnean hartzen da teknikoki atzeralditzat.

EB osoari dagokionez, Hogeita Zazpi Herrialdeetako BPGak ere %0,2 egin zuen behera, baina bilakaera hori ez zen atzeralditzat hartu, zeren 2008ko bigarren hiruhilekoan hazkunde nulua izan baitzen hazkunde negatiboa barik.

Alemaniako ekonomiaren atzeraldi handiagatik izan ziren, oinarrian, datu horiek, zeren Alemaniako PBG %0,5 jaitsi baitzen 2008ko hirugarren hiruhilekoan, eta horri gehitu behar zaio lehen hiruhilekoko %0,4ko atzeraldia. Euro eremuko beste ekonomia indartsuak ere, hau da, Italiak, bi atzeraldi ditu jarraian, Alemaniakoaren antzekoak. Espainian, berriz, %0,2ko atzerapena izan zen hirugarren hiruhilekoan, eta hamabost urtean lehen aldiz sartu zen BPGaren emaitza negatiboa.

Datuek frogatzen zutenez, EBko ekonomiak larriki ukituta zeuden munduko finantza krisialdiagatik, eta merkatuak egonkortzeko harturiko neurriak gorabehera, aditu askok ohartarazi egiten gaituzte ekonomia errealean izan litezkeen proiekzioak, lanpostuak galtzearen eta kontsumoa eta inbertsioak gutxitzearen arloan.

Almunia komisarioak azaroaren hasieran adierazi zuenez, atzeraldian sartu da Espainia, eta horren ondorioz, %0,3ko jaitsiera izango da PBGn 2008ko laugarren hiruhilekoan. 2009ko lehen hiruhilekoan, berriz, %0,1ekoa izango da. 2008rako, Bruselak %1,3ko aurrerapena aurreikusten du Espainiako ekonomian (2007an %3,7koa izan zen) eta %0,2ko atzerapena 2009an. Krisialdiak ekonomia errealean izango duen eragina handia ere nabarmendu zuen Batzordeak, eta bereziki enpleguan; izan ere, %15eko langabezi tasa izan liteke 2010ean.

11


12


UME: HAMASEI ESTATUETARA ZABALTZEA (ESLOVAKIA)

2008ko maiatzean, EUROPAR BATASUNAk Eslovakia Moneta Batasunean 2009ko urtarrilean sartzearen aldeko irizpena aurkeztu zuen. Bruselak uste du herrialde horrek bateratze-irizpideak betetzen dituela eta, beraz, EURO EREMUA hirugarren aldiz handitzearen protagonista izan liteke:

%2,2ko urte arteko inflazio tasa martxoan, %3,2ko erreferentzia baino nabarmen txikiago

urteko batez besteko %4,5eko interes-tasa otsailean; erreferentziakoa, berriz, %6,5ekoa da

Finantza publikoei buruzko irizpideak: defizita %2,2koa zen 2007an (Batzordearen udaberriko aurreikuspenen arabera, %2rainoko murrizpena izango da 2008an), eta zor publikoa BPGaren %29,4koa izan zen 2007an. Beraz, bi aldagaiak BPGan eskatzekoak diren %3 eta %60ko mugatik behera, hurrenez hurren.

Moneta egonkortasuna: koroa eslovakiarra Europako truke-tasaren mekanismoaren barruan dago 2005eko azaroaren 28tik, eta ez da tentsio larririk 2005eko azarotik.

Gai ekonomikoetarako Joaquin Almunia komisarioaren iritziz, Eslovakiak “bateratze-maila ekonomiko iraunkor altua du eta prestaturik dago euroa erabiltzeko 2009ko urtarrilaren 1ean”, baina ohartarazpen bat ere egin zuen: moneta aldaketa hori arrakastaz bermatzeko, Europako erdialdeko agintariek “inflazioaren kontrolari eutsi behar diote, helburu handizalegoak ezarri behar dituzte aurrekontu-finkapenaren arloan eta lehiakortasuna indartu.”

Europako Banku Zentrala eta estatu buruek eta gobernu buruek Bruselan ekainaren 1ean eta 20an egin zen Europako Kontseilua bat dator Batzordearen ondorioekin. Ekonomia ministroek, era berean, erabaki formala hartu zuten uztailaren 8an, eta gainera koroa eslovakiarraren truke finkoa eta aldaezina ezarri zuten euroarekiko: 30,1260 koroa eslovakiar euroko.

Eslovakian sartu baino lehen, Europako Moneta Batasuna hiru alditan handitu zen: 2001ean Grezia, 2007an Eslovenian eta 2008an Malta eta Zipre.

13


EURO EREMUA 2009-1-1

EURO TXANPON BERRIAK ESLOVAKIAN

The €1 and €2 coins depict a double cross on three hills, as featured in the national emblem of Slovakia.

The 10, 20 and 50 cent coins show Bratislava castle and the national emblem of Slovakia.

The 1, 2 and 5 cent coins feature the Tatra Mountains’ peak, Kriváň, a symbol of the sovereignty of the Slovak nation, and the national emblem of Slovakia.

14


MONETA BATASUNAREN KONTRAKOAK

2008an, EMBren azken fasea martxan jarri eta Europako Banku Zentrala sortu zenetik hamargarren urteurrena bete zen. Urteurren hori dela-eta, EUROPAR BATASUNAk, 2008ko maiatzaren 7an, jakinarazpen bat eman zuen, hamarkada horren balantzeari buruzkoa. Oro har, pozik agertzen da Batzordea, eta ondoko datu makroekonomiko hauek nabarmentzen ditu:

Europako Moneta Batasuneko ekonomiak munduko BPGaren %21,9 dira, eta batez besteko defizit publikoa BPG osoaren %0,6 besterik ez. Langabezi tasa orduan historiako mailarik baxuenean zegoen, %7,1 (hamarkada bat lehenago %11koa zen).

EURO EREMUAk goranzko proportzioa du munduko Zuzeneko Atzerriko Inbertsioan, zeren eta %20tik %35era pasa baita, eta dibisen munduko erreserben %26 eurotan egin ziren 2006. urtean.

Euro eremuko barne merkataritzak nabarmen egin du gora, eta EMBko Hamabost Herrialdeetako merkataritzaren guztizkoaren ia %60 da 2008an, Euro eremuko kanpoko merkataritzaren erdia baino gehiago egiten da faktura eurotan.

2008ko ekainaren 1ean, Europako Banku Zentralaren hamargarren urteurrena ere ospatu zen, hamar urte lehenago Europako Moneta Erakundearen tokia hartu zuenean. Hamarkada horretan, sinesgarritasun handia lortu du EBZk bere helburua betetzeko lanean, hots, prezioak egonkortzeko eginkizuna. Euro eremuko batez besteko inflazio-tasa, 1998tik hona, ia ez da %2tik gorakoa izan, hain zuzen Bankuak berak ezarritako helburua.

1998an sortu zenean, eszeptizismoa eta zalantzak gainditu behar izan ditu Europako Moneta Batasunak, eta bere moneta politikorako estrategia independentea landu behar izan du, Euro eremuko herrialde guztientzako erabakiak hartuta eta ez zenbait herrialdetako egoera berezien gainekoak.

15


I.4. EB-KO KANPOKO HARREMANAK: “MEDITERRANEORAKO BATASUNA” - EB-AMERIKA LATINOA GOI-BILERA – GEORGIAKO KRISIALDIA – AKORDIOA MAROKOREKIN. << MEDITERRANEORAKO BATASUNA>>

Batasuneko txandako presidentziak “udaberriko goi-bilera” tradizionala deitu zuen Bruselan martxoaren 13an eta 14an, betiere funtsean ekonomia gaitzat hartuta. Nikolas Sarkozy presidente frantsesak sustaturiko proiektu bat jorratu zuten orduan estatu eta gobernu buruek, “Mediterraneorako Batasuna” sortzeari buruzkoa. Batasun horren bidez, EBren eta Afrikako herrialdeen eta Ekialde Hurbileko herrialdeen arteko lankidetza sustatu nahi da eta, beraz, Bartzelona 1995ean planteaturiko bi itsaso bazterren arteko lankidetza-prozesua ere bai (“Bartzelonako prozesua” deritzona).

Angela Merkel kantziler alemanaren laguntasuna izanda, Sarkozy presidenteak gainerako estatu eta gobernu buruei aurkeztu zien ekimena, Bartzelonakoa ondo atera ez dela argudiotzat hartuta. “Ideia ona zen, intuizio ona zen, baina ez dira bildu guk nahi genituen fruituak”, adierazi zuen presidente frantsesak. Halaber, diru asko inbertitu arren (20.000 milioi euro inguru), “Europak orain arte ikuspegi politiko eskasa izan du ingurune horretan” kexatu zen presidente frantsesa”.

Onetsitako proiektuaren arabera, presidentzia partekatua izango duen erakunde berria sortuko da, alde batetik Batasuneko Mediterraneoko estatu bat eta EBkoa ez den herrialde bat, bi urtez. Soilik Bartzelonako Prozesuko funtsak izango ditu, eta uztailaren 13an abiaraziko da Parisen EBko presidentzia frantsesaren agintaritzapeko egunetan egingo den goi-bilera baten ondotik.

Edozelan ere, eta ekimena Europako Kontseiluan onetsi ondoren Frantziako ordezkaritza oso pozik agertu arren, ordezkaritza horrek ezin izan zuen ezkutatu errealitatea: egitasmo asko kendu ziren hasierako proiektutik; izan ere, hasieran askoz egitura zabalagoa planteatzen zen, hamar agentzia espezialekin eta laguntza kudeatzeko banku batekin. Azkenik, “Mediterraneorako Batasuna” idazkaritza batekin eta hogei bat pertsonarekin sortuko da.

16


EB-AMERIKA LATINOA GOI-BILERA

EUROPAR BATASUNAk eta Amerika Latinoko herrialdeek Bosgarren Goi-bilera egin zuten Liman (Peru) maiatzaren 16an. Bilera bi urterik behin egiten da, eta oraingoan hirurogei estatu eta gobernu buru bildu zituen bi erregioen arteko harremanetarako funtsezko bi gai eztabaidatzeko: pobreziaren kontrako borroka eta gizarte kohesioa alde batetik, eta ingurumenaren babesa eta klimaren aldaketa bestetik.

Goi-bileraren azken adierazpenean, “Gure herrietako lehentasunei elkarrekin erantzunez” izeneko adierazpenean, agenda handizalea planteatzen zen datozen bi urteetarako pobrezia desagerrarazteari eta hazkunde ekonomiko iraunkorra lortzeari dagokionez, baina ez dakar helburu zehatzik eta inbertsio kopururik. Klimaren kontrako baterako programa bat abiaraztea ere bazekarren, “Euroklima” izenekoa, ezagupenak partekatzeko eta lurraren berokuntza orokorraren kontrako ekintzak koordinatzeko.

Elikagaien eskasiari eta pixkanakako garestitzeari dagokionez, buruzagi europarrek eta latinoamerikarrek Espainia-Brasilen ekimen bat onetsi zuten Haitirentzako premiazko laguntza programa bat sortzeko; izan ere, berriki istilu larriak izan dira Haitin elikagaien garestitzea dela-eta. Gainera, beren beregi agertu zuten bi erregioek emigrazioari buruzko ikuspegi orokorra garatzeko konpromisoa, baita drogaren kontrako borrokan koordinazio indartua ere.

GEORGIAKO KRISIA

Europako Kontseiluaren irailaren 1eko bilkura deitu zen Georgiako krisialdiari erantzun komuna lortzeko; izan ere, Georgiak eta Errusiak gatazka izan zuten abuztuaren hasieran, Georgiako Hego Osetiako eta Absajiako erregioen asmo independentistengatik eta Errusiako armadak ingurua okupatu izanagatik.

Batasunak proposaturiko bake-akordioa erabat betetzeko eskatu zuen Hogeita Zazpiko Europak, hain zuzen Moskuk eta Tbilisik onartua abuztuaren 12an. Akordio horren punturik gatazkatsuena piztu zen, hots, Errusiako indar militarrak gatazkako Georgiako guneetatik ateratzea.

Kontseiluaren ondorioetan, “gaitzespen irmoa” adierazi zuen Kontseiluak Errusiak Abjasia eta Hego Osetiaren independentzia aitortzeko alde bateko erabakia. “Onartezin”tzat jo zuen, eta gogorarazi zuen ezen gatazkaren gaineko konponbide baketsuaren eta iraunkorraren oinarriak “nazioarteko legeriak aintzatetsitako independentzia, subiranotasun eta lurraldetasun printzipioak erabat errespetatzea” izan behar duela. Batasunak, hala, batasunez eta irmotasunez eman zion erantzuna Errusiak emandako “neurriz kanpoko erreakzio militar”tzat jo zuenari.

MAROKO: ELKARTE AURRERATUKO ESTATUTUA.

2008ko urriaren 13an, Hogeita Zazpiko Europak “Elkarte aurreratuko estatutua” onestea erabaki zuen. Horren bidez, Afrikako iparraldeko herrialdea EUROPAR BATASUNArekiko harremanetarako marko pribilegiatuan sartuko da.

17


Batasuneko Kanpoko Ministroek, hala, babesa eman zioten Rabatekiko harremanen baliozko sakontzeari. Politikaren arloan, bi aldetako goi-bilerak, ministerio batzarrak eta hainbat lankidetza-erabaki ezarri dira estatutuan. Ekonomiaren arloan, Marokok EBren barne merkatuan sartzeko duen nahia planteatu da. Horretarako, truke askerako eremu bat sortzea beharko luke, eremu “sakona eta orokorra”, baita lankidetza ekonomikorako hainbat ekimen garatzea ere, energiaren esparrua eta Marokoren eta itsasoko, aireko eta lurreko garraioko Europaz gaindiko loturak barne.

Halaber, sozietate zibileko erakundeen eta lurralde erakundeen arteko loturak indartuko dira, eta Rabatek Europako agentziekin eta behatokiekin izandako lankidetza erraztuko da (Aireko Segurtasun Agentzia, Drogen eta Toxikomanien Behatokia, Ingurumen Agentzia eta Itsasoko Segurtasuneko Agentzia).

Finantzen aldetik, estatuak baterako azterlan bat egitea aurreikusten du, Maroko erkidegoko hainbat funts eskuratzeko modua izan dezan 2013tik aurrera, EBko erregio politikaren eta kohesioaren eremuan.

EBren erabakian, funtsezkoak izan dira Maroko hurbil egotea, Europako balioetatik hurbil egotea, erlazio ekonomiko eta pertsonal handiak eta mugako auzokide egonkor bat izan beharra. EBren adierazpen ofizial batek zioenez, Hogeita Zazpiko Europak “Marokoren igurikapenei eta beharrei positiboki erantzutea proposatzen du, modernizazio eta demokratizazio prozesu baliotsuan laguntzeko.”

Estatutua onetsitakoan, Kanpoko Gaietarako ministro marokoarrak, Taieb Fasi Fihrik-ek, haren gobernuaren poztasuna azaldu zuen Batasunaren “auzokidetasun pribilegiatu”aren mekanismo berri horretaz jabetzeko lehena izan delako, eta gainera, Rabatek Batasunaren “konfiantza froga”tzat hartzen duela Marokoko eboluzio politikoan eta ekonomikoan. Espainiako Miguel Angel Moratinos ministroa bereziki pozik azaldu zen, zeren eta, Frantzia eta Portugalekin batera, ekimen horren bultzatzaileetako bat izan baita Espainia. Moratinosek “Marokorentzako eta EBrentzako egun historiko”tzat jo zuen, bai “garrantzi handiagatik”, bai EBk inguruko beste herrialdeekin dituen harremanetarako eredua izateagatik, adibidez Aljeria, Tunisia, Ukraina, Moldavia edo Israelekin.

18


II. EB-REN EGUNGO EGOERA EKONOMIKOA

II.1.- EUROPAKO KONTSEILUAK ETA EURO TALDEA: FINANTZA KRISIALDIARI AURRE EGITEKO ERABAKIAK ETA PLANAK. EUROPAKO KONTSEILUAK: HOGEITA ZAZPI HERRIALDEETAKO ESTATU ETA GOBERNU BURUAK

2008ko bigarren seihilekoan, Batasuneko presidentzia frantsesak hiru goi-bilera deitu zituen Belgikako hiriburuan, munduko finantza krisialdiak planteatzen dituen erronkei EBk eman beharreko erantzunak eztabaidatzeko.

Europako Kontseilua urriaren 15ean eta 16an egin zen, eta Hogeita Zazpi herrialdeetako estatu eta gobernu buruen babesa eman zioten Euro taldeko Hamabost Herrialdeek urriaren 12an Parisen bilduta onetsi zuten ekintza planari. Bankuei kapitala ematea eta Europako finantza sistemaren likidezia bermatzea izan zen planaren xedea. Plan horren ildoei jarraituz, Hogeita Zazpiko Europak ia 2 bilioi euroko laguntza koordinatuak iragarri zituen zailtasunetan diren bankuei kapitala emateko eta bankuen arteko maileguak bermatzeko.

Bestalde, beste Europako Kontseilu bat egin zen azaroaren 7an, Batasunak Washingtongo G-20aren 15eko azaroko bileran izan zuen posizioa hitzartzeko asmoz; izan, ere, nazioarteko finantza sistema berritu behar zuen.

Hogeita Zazpiko Europak lorturiko posizio komunaren alderdietako bat hauxe zen: finantza jarduera eta produktu guztiak arautu edo ikuskatu beharra, paradisu fiskaletan egon arren edo herrialde horietatik bultzatu arren. “Nolabaiteko garrantzia dute finantza eragile guztiek, hala nola kredituak kalifikatzeko agentziek edo funts atxikiek, erregelak bete beharko dituzte nahitaez, edo behinik behin zaindu egin beharko dira haiek parte hartzen duten edozein lurraldetan”, zioen Kontseiluaren ondorioei buruzko dokumentuan. Nolanahi ere, estaturik liberalenen presioari esker, ñabardura hau ezarri ahal izan zen: “neurrizko araudi egokia izan behar da.”

Hogeita Zazpiko Europak erabaki zuen Nazioarteko Moneta Funtsari “eginkizun nagusia ematea finantza arkitektura eraginkorrago batean”, eta hori lortzeko, “eskumen handiagoak izan beharko lituzke, esku hartzeko mekanismoak berritu eta bere baliabideak indartu beharko lituzke.”

Hogeita Zazpiko Europak adosturiko beste gai batzuk kontabilitate arauen harmonizazioari eta bateratzeari buruzkoak dira, baita jarrera-kodeak egiteari buruzkoak ere, bereziki finantza erakundeentzako zuzendari kargu nagusien gehiegizko ordainsarien gainekoak.

Frantziaren presidentziako Europako azken Kontseilua abenduaren 11n eta 12an egin zen, eta Europako Batzordeak azaroaren 26an aurkezturikoa onetsi zen. Plan horretan konpromiso orokor bat ezarri zen, hain zuzen EBren BPGaren %1,5, 200.000 milioi euro ematea gutxi gorabehera, EBko ekonomia pizteko.

19


Planaren bidez, Hogeita Zazpiko Europak hainbat ekimen fiskal eta inbertsio abiarazi nahi ditu koordinatuta, kontsumoa eta inbertsioa piztea lortzeko. “Ekonomia erreala erreskatatzeko plan” bat da, urrian onetsitakoaren osagarria (“Bankuak erreskatatzeko plana”), zeren eta, neurri berri horiekin, etxeen eta enpresen finantzazio beharrei erantzun nahi baitzaie.

Neurriak malgutasunez aplikatu ahal izango dituzte estatukideek. Guztira, aurreikuspenen arabera, 200.000 milioi euroetatik 170.000 milioi euro gutxi gorabehera estatukideen kutxetatik hartuko dira; gainerako 30.000 milioi euroak EBko funtsetatik eta Europako Inbertsioetarako Bankutik.

EURO TALDEA: HAMABOST HERRIALDEETAKO ESTATU ETA GOBERNU BURUAK

Parisen urriaren 12an izandako topaketak Euro eremuko estatu eta gobernu buruak bildu zituen; izan ere, ez da horrelako topaketarik izan Europako Moneta Batasunaren hamar urteko historian, zeren eta ordura arteko Euro taldearen bilera guztiak ekonomi eta finantza ministroek deituta egiten baitziren.

Orain arte izan ez den eraketa horrek gorengo maila politikoa izan zuen, eta Euro eremuko hamabost lehen ministroak eta estatu buruak izan ziren bertan, Eslovakiako gobernuko presidentearekin lagunduta. Eslovakiak, aurreikuspenen arabera, euroa hartuko du 2009ko urtarrilean. Gainera, lehen ministro britainiarrak hartu zuen parte, Gordon Brownek. Europako Banku Zentraleko presidentea den Jean Claude Trichet eta Jose Manuel Durao Barroso Europako Batzordeko burua ere izan ziren bileran.

Moneta bakarra duten herrialdeetako gorengo buruzagiek baterako estrategia adostu zuten euren finantza sistemak bultzatzeko, Erresuma Batuak abiarazitako planean oinarrituriko neurriekin. Britainia Handiko lehen ministroak, Euro taldeko salbuespenezko gonbidatuak, bertan izatea justifikatu zuen hain zuzen baterako ekintza koordinatuak abiarazi beharragatik.

Eredu britainiarrari jarraituz, Euro taldeko Hamabost herrialdeek krisialdian dauden bankuei kapital gehiago ematea hitzartu zuten, baita banku arteko merkatuko maileguak bermatzea ere. Eta lorturiko konpromisoaren planteamendu malgua gorabehera, konpromiso horri esker neurri espezifikoak bideratu ahal izango dira estatu bakoitzean. Europako bankaren “erreskate” ekintzak aldi berean eta koordinatuta aplikatzeak lagungarria izan beharko luke aparteko zailtasunen bat gainditzen.

Hamabost herrialdeek bankuak “berriz finantzatzeko” jarduketa horretan, 2009ko amaierara arte behinik behin, estatuek banku-aktiboak erostea aurreikusten zen, eta bankurik ahulenetan, haien partaidetzak erostea. Bankuen arteko merkatuan esku hartzea ere planteatzen zuen, merkatu horretako maileguak bermatzeko. Horrekin guztiarekin, baterako plan bat bultzatu zuten Hamabosteko Europak Europako banka bizkor indartzeko berriz ere, sektoreak porrot ez egiteko neurriekin eta kredituen jarduera pizteko beharrezko likidazioa emateko.

20


“Euro taldeko lehen ministroen hitzordua historiko”tzat jo zen bileretan horretan, Nikolas Sarkozy izan zen buru Batasuneko txandako presidentea zen aldetik, eta ez Euro taldeko presidentea, Jean Claude Juncker, Luxenburgoko lehen ministroa eta ekonomia ministroa. Gehiengoen interpretazioaren arabera, krisialdi ekonomikoko salbuespenezko inguruabarrak beharturiko Euro taldearen eredua izanik ere, hainbat hedabidetatik adierazi zen lehenbiziko bilera hori aurrekaria izan zitekeela Euro taldearen eraketa eredu iraunkorrago gisa. Horren bidez, Frantziak behin eta berriz agertu duen asmoan aurrera egitea izango litzateke, hots, goren mailako kontrapisu politikoa Europako Banku Zentralaren moneta agintaritzaren aurrean.

II.2. EUROPAKO MONETA BATASUNA: INTERES-TASAK EURO EREMUAN. Urteko lehen seihilekoan izandako bileretan, Europako Banku Zentralaren Gobernu Kontseiluak interes-tasa %4 izateari eustea erabaki zuen. Beraz, urtebete egin da interes-tasa horrekin.

Hala ere, ekaineko topaketaren ondotik, Bankuko presidenteak, Jean Claude Trichetek, erakundea “egoera larrian” dagoela adierazi zuen, Euro eremuak inflazioaren aldetik dituen arriskuengatik. Urteko arteko inflazioa, maiatzean, %3,6koa izan zen, Europako Banku Zentralak epe ertainerako planteatzen duen helburua askoaz gainditzen duen balioa (%2ko gehieneko inflazioa), eta Bankuaren beraren aurreikuspenen arabera, 2008rako prezioen igoera %3,2 eta %3,6 bitartekoa izango da, tasarik altuena moneta batasunaren hamar urtean.

Petrolioaren eta elikagaien prezioen etengabeko igoerak ez dirudi maniobra-marjina handirik uzten dionik erakundeari, eta beharbada horrexegatik egin zituen Trichetek hain adierazpen argiak, Bankuaren Gobernu Kontseiluaren bileraren ondorengo prentsaurrekoan, zeren interes-tasak uztailean igo zitezkeela ohartarazi baitzuen. “Ez dugu baztertzen interes-tasen doikuntza txikia”, adierazi zuen.

Euro eremuko inflazioa kontrolatzeko moneta ortodoxiari jarraituz, Europako Banku Zentralak puntu laurdeneko igoera erabaki zuen uztailean, eta %4,25ean utzi zituen interes-tasak.

Interes-tasen igoera horren bidez, Europako moneta agintaritzak ez zien jaramonik egin gobernuei eta nazioarteko ekonomialari ospetsuei eta beste irmotasun-mezu bat igortzen zuen euro eremuaren inflazioaren maila “kezkagarriaren” aurrean (%4 ekainean). Entzungor egin zien Hamabosteko Europako gobernuei; izan ere, gehienek egonkortasuna edo interes-tasak jaisteko eskatzen zuten, nazioarteko finantza gorabeherei eta ekonomiaren atzeraldiari aurre egiten ahal izateko neurri gisa. Ordurako, Europako ekonomi eta finantza eragileen konfiantza galarazten ari zen krisialdi ekonomikoa.

Hurrengo hileetan, ordea, norabide aldaketa gertatu zen interes-tasei buruzko erabakietan. Inflazioari eusteko maniobra-marjina dagoelako eta Europako Moneta Batasuneko Hamabost Estatuen ekonomia pizten lagundu beharra dagoelako hartu

21


ziren erabaki berriak. Europako Banku Zentralak interes-tasak hiru aldiz jaistea erabaki zuen, urrian, azaroan eta abenduan.

Lehen jaitsiera urriaren 8an iragarri zen, hain zuzen %0,5ekoa, eta %3,75eko interes-tasak utzi zituen Euro eremuan. Erabakiak berebiziko garrantzia izan zuen urtebetean egindako lehena izan zelako eta beste bost banku zentralekin eta Erresuma Batuko, Suediako, Suitzako, AEBetako eta Kanadako banku zentralekin koordinatutako jaitsiera izan zelako.

Europako eta Ipar Amerikako banku igorleen baterako ekintzaren bidez, bankuen arteko merkatuen likidezia murrizpenak arindu nahi ziren eta, bestalde, konfiantza giroa sortu monetaren arloko nazioarteko lankidetzaren inguruan. Harrera ona egin zioten finantza adituek eta hedabideek, “noranzko onean eginiko urratsa” zela iritzi zioten, “interes-tasak berriz jaisteko atea ireki zezakeena.”

Neurria bereziki harrigarria izan zen Europan, zeren eta, egun batzuk lehenago, Europako Banku Zentralaren Gobernu Kontseiluak eutsi egin baitzion interes-tasari, %4,25i. Neurriak ezustean harrapatu zituen batez ere Europako herrialdeak, zeren eta egun batzuk lehenago bakarrik Europako Banku Zentraleko Gobernu Kontseiluari interes-tasak %4,25ean eustea erabaki baitzuen, nahiz eta Jean Claude Trichet buru duen Bankuak kritika gogorrak jaso jarrera inmobilistagatik; izan ere, haren jokabidea ez zetorren bat AEBetako Erreserba Federalaren jokabidearekin: elkarren segidan interes-tasak jaistea erabaki zuen Erreserba Federalak. Presidente frantsesak, ordea, Euro eremuko presio inflazionistei eusteko argudioa errepikatzen zuen.

Europako interes-tasen ezusteko jaitsieraren ondotik, Europako Banku Zentralak komunikatu batean adierazi zuen presio inflazionista bere onera etortzen hasia zela hainbat herrialdetan, eta horrexegatik justifika zitekeen moneta baldintzak biguntzea. Nolanahi ere, testuan hauxe gogorarazten zen: “Inflazioaren aurreikuspenei eustea da orain ere gure helburua.” “Epe ertainerako prezioen egonkortasuna, hazkunde iraunkorra eta enplegua bultzatuko ditugu, finantza eginkortasunari eusteko asmoz,” azpimarratu du.

Interes-tasen bigarren jaitsiera Europako Banku Zentralaren azaroaren 6ko Gobernu Kontseiluan erabaki zen. Orduan ere %0,5eko jaitsiera izan zen eta, beraz, %3,25eko mailan gelditu zen, 2006ko urritik izandako mailarik baxuenean. Urrian bezala, Trichetek Euro eremuko kontsumoa eta inbertsioa bultzatu beharragatik justifikatu zuen erabakia, Euro eremuko BPGaren urteko bigarren hiruhilekoan izandako bilakaerako datu negatiboak ikusita (%0,2ko murrizpena) eta hirugarren hiruhilekorako iragarpen negatiboak daudela ikusita.

Europako moneta agintaritzako presidenteak etorkizun beltza iragarri zuen, krisialdiaren ondorioz Europan segurtasun ekonomikorik ez dagoelako. “Finantzen gorabeherak areagotzeak eta handitzeak eskari orokorra kaltetuko du denbora luzean, baita euroaren eremukoa ere,” adierazi zuen. “Etorkizunari dagokionez, bakarrik esan nahi dut ez dudala baztertzen beste jaitsiera bat, finantza krisialdi

22


orokorrak depresio ekonomiko orokorrak ekar ditzakeelako”, adierazi zuen Trichetek Bankuko gobernu kontseiluaren bileraren ondotik.

Edozelan ere, euro eremuko inflazio-tasen igoera txikiagoaren ondorioz, bazirudien maniobra-marjina zuela Europako Banku Zentralak interes-tasak jaisteko estrategia berria finkatzeko, bereziki petrolioaren prezioak merkeago jarri izanagatik. Hala, estrategia hori abenduan berretsi zen, Europako Banku Zentraleko Gobernu Kontseiluak interes-tasak hirugarren aldiz jaistea erabaki zuenean.

Europako Banku Zentralak, abenduaren 4an, historiako interes-tasarik handiena erabaki zuen, %0,75ko jaitsita. Hala, %2,5eko tasa utzi zuen.

Euroaren eremuko atzeraldi ekonomikoa berretsita (bi hiruhileko jarraian hazkunde negatiboarekin) eta datorren urterako aurreikuspen ezezkorrak ikusita, Europako Banku Zentralak, ordura arte gehienez %0,5eko jaitsierak eginda, inoizko jaitsierarik handiena erabaki behar izan zuen.

Europako Banku Zentralak jaitsiera handia nabarmendu zuen, aurreko %,0,5eko bi jaitsieren ondoren urrian eta azaroan; “guztira %,1,75eko murrizpena dugu bi hileren buruan”. Bankuaren asmoa, jakina, bankuek ematen dituzten kredituak merkeago jartzea da, eta hala, kontsumoa piztu eta ekonomi jardueraren atzeraldiari aurre egin nahi dio.

Europako Banku Zentralak ere interes-tasen gaineko politika aldaketa justifikatu zuen presio inflazionisten jaitsiera dela-eta. Erakunde horren aurreikuspenen arabera, prezioen igoera %3,2 eta %3,4 bitartekoa izango da 2008an, eta %1,1 eta %1,7 bitartekoa 2009. urtean.

23


II.3. EUROPAKO MERKATU BAKARRA: EKIMEN GARRANTZITSUAK.

II.3.1. BANKUEN GAINEKO ARAUAK: GORDAILUEN BERMEA. Finantza erakundeen gaudimenaren inguruan sortutako konfiantza krisialdi sakonaren aurrean, Hogeita Zazpiko Europak ezohiko adierazpen bat egin zuen jendaurrean urriaren 6an, eta hauxe baieztatzen zen bertan: “Gure herrialdeetako ezein gordailugilek ez du galerarik izan.” “Sistema babesteko beharrezko neurriak hartzen jarraituko dugu, baita gordailugileak babesteko ere,” gehitu zuen EBren historiako hirurogei urtean inoiz egin ez den mezua. Horren bidez, aurreztaile europarrei lasaitasuna transmititu nahi izan zien, eta bide batez, horietako askoren beldur ikaragarria eta nahasmendua uxatu, haien banku-gordailuak galtzeko beldur baitziren.

Adierazpen hori Europako estatuen batasunik ezaren testuinguru kezkagarrian gertatu zen, hain zuzen gordailugileei bermeak emateko eta finantza erakundeetatik funtsak trumilka kentzeko ezohiko “lasterketa” baten ondorioz. Irlandak ekin zion lehenbizi “lehiaketa” horri, sei banku nazional handienen txikizkako gordailuen %100 ziurtatuta. Ondoren Greziak jarraitu zuen eta, gero, Alemaniak; izan ere, Alemaniak aurretik gogor kritikatu zuen Dublinek hartutako neurria eta jabeen aurrezkien berme osoa ere iragarri zuen. Austriak, Suediak, Danimarkak, Belgikak eta Portugalek ere antzeko neurriak hartu zituzten.

Kritika gogorrak ekarri zituen aurreztaile europarrei lasaitasuna transmititzeko “lasterketak”, ez bakarrik estatuek ezin dutelako aurrezkien %100en abala eman (Irlandan, adibidez, sei banku handienen gordailuak BPGaren bikoitza da), baizik eta gainerako herrialdeentzat alde bateko neurri horiek dakarten lehia desleialagatik ere bai (kapitalak ihes egitea gordailuak erabat bermatzen duten herrialdetara).

Hogeita Zazpiko Europak batasunik ezaren irudi negargarria eman zuen, eta azkenik, aurreztaileak lasaitzeko neurriak eta baterako neurririk ezaren aurrean dagoen nahasmenaren aurrean neurriak hartu behar izan zituen. Hogeita Zazpiko Europaren ekonomia eta finantza ministroen kontseiluak (Ecofin) Luxenburgon urriaren 7an egindako bileraren ondotik, banku-gordailuen bermea 50.000 euroraino igotzeko erabakia eman zen ezagutzera, titularrak eta erakundeak porrot egiten dutenen kasuan.

Hala, Hogeita Zazpiko Europak baterako lasaitasun-mezu bat bidali zien aurreztaile europarrei (nabarmen igo zen bermea -aurrekoa 20.000 eurokoa zen-), alde bateko neurriak geldiarazi eta gordailuen bermearen atalaseko balizko hazkunde berriei bidea irekiko zaie.

Izan ere, urriaren hasietatik, hainbat proposamen aurkeztu dio Batzordeak Hogeita Zazpiko Europari, Europako finantzen sistemaren eta aurreztaile europarren bermeen ikuskapena indartzera bideratuta.

24


Besteak beste, gordailuen bermearen atalase hori 100.000 eurora igotzea nabarmentzen da (zenbait herrialdetan, Baltikoko herrialdeetan adibidez, handiegia irizten diote haien finantza sistemen tamainarako. Beste batzuek, berriz, 100.000 euroko atalase hori aplikatzen dute, edo gehiago, Espainian esate baterako). Bruselaren proposamena ere nabarmentzen da, hots, epe laburragoa ematea gordailugileek banku porrotetan dirua berreskuratzeko, egun indarrean dagoen hiru hilabeteko epea barik bakarrik hiru egunera.

Proposamen horiek ekonomia eta ogasuneko ministroek abenduaren 2an eginiko bileran jorratu ziren. Hala, gordailuen estaldura 100.000 eurokoa izatea erabaki zuten 2011ko abenduaren 31tik aurrera eta gordailuak itzultzeko epea, seguru asko, 20 lan-egunekoa izango da, eta beste 10 egunez luza daiteke epe hori.

II.3.2. BATZORDEA: RATING AGENTZIEN GAINEKO KONTROL HANDIAGORAKO PROPOSAMENA. Europako Batzordeak, azaroaren 12an, proposamen bat aurkeztu zuen arriskuak kalifikatzeko agentzien gaineko kontrola areagotzeko, zeren eta erakunde horiek salatu egin baitira nazioarteko finantza krisialdia larriagotu dutelakoan. Arautegiaren proposamenaren asmoa kalifikazioaren sektorean erregela zorrotzagoak ezartzea da, merkatuetan konfiantza berreskuratzeko eta inbestitzaileak hobeto babesteko, baina zenbaitek ohartarazi egin zuten kontrol handiagoa arriskutsua izan daitekeela eta EBko inbestitzaileak “uxatu” ditzakeela.

Charlie McCreevy Barne Merkatuko komisarioak hauxe adierazi zuen, ordea: “Arauak hobetu egingo du Rating agentzien ospea eta buruzagiaren eginkizuna emango dio Europari arlo horretan.”

Agentziek nahitaez bete beharreko zenbait muga ezartzeari buruzkoak dira Arautegiko xedapen berriak: ezin izango dute aholkularitza zerbitzurik eman, ezin izango dute finantza tresnak kalifikatu baldin eta kalitatezko nahikoa informaziorik ez badute (kalitatea kontrolatzeko barne sistema bat izan beharko dute), gardentasunari buruzko urteko txosten bat aurkeztu beharko dute bezero nagusiak identifikatuz, eta kalifikazioen oinarriak izango diren ereduak, metodoak eta hipotesiak emango dituzte ezagutzera. Halaber, egoitza izan beharko dute jarduten duten herrialde guztietan.

Bestalde, arau berrian xedatu denaren arabera, erakundeetako administrazio edo zaintza kontseiluek gutxienez hiru kide izan beharko dituzte, eta horien ordainsaria erakundeak lorturiko etekin ekonomikoetatik apartekoa izango da. Kide horietako batek gutxienez espezialista izan behar du kreditu egituratuetan. Kontseilari guztiek agintaldi bakarrerako izendatu beharko dira, gehienez bost urterako.

Arautegi berria dela bide, EBn diharduten Arriskuak Kalifikatzeko Agentziek berme gehiago eskainiko dituzte interes-gatazkan eraginik ez izatearen inguruan eta haien kalifikazio-metodoak gutxieneko kalitate eta gardentasun estandarrei egokitzen zaienaren inguruan.

25


II.3.3. BATZORDEA: SMS MEZUEN PREZIOEN GAINEKO PROPOSAMENA. Europako Batzordeak, irailaren 23an, atzerritik telefono mugikorretara bidalitako mezu laburren (SMS) prezioak nabarmen jaistea proposatu zuen, hots, telefono mugikorra bezeroaren jatorrikoa ez den beste herrialde batean erabiltzen denean. Proposamena EBko telekomunikazioetako ministroek onartu zuten azaroaren 27an, eta oraindik onesteko dago Europako Parlamentuan 2009ko apirilean. Hori dela-eta, aurtengo uztailaren 1ean jar daiteke indarrean.

Viviane Reding informazioaren gizarteko komisarioak eta Meglena Kuneva kontsumitzailearen babeseko komisarioak azaldu zutenez, Bruselako planek %60 jaitsiera ekarriko dute mezu horien prezioetan: batez beste 29 zentimo eurokoa izatetik 11 zentimo eurora, BEZ aparte utzita.

Beherapen hori bereziki nabarmena izango da Espainian, zeren eta, Batzordeak ezagutarazitako datuen arabera, batez besteko prezioa Europako batez bestekoa baino askoz handiagoa baita, 40 zentimo (badira alde handiak, hala ere, jatorrizko nazionalitatearen arabera: turista suediar batek 40 zentimo ordaintzen du SMS bakoitzeko Espainian, aleman batek 32, poloniar batek 47, britainiar batek 63 eta letoniar batek 70). Gainera, operadore askok Espainiako lurraldearen barruan bidalitako mezuetan aplikatzen dutena baino txikiagoa izango da 11 zentimoko tarifa berria.

Batzordearen arabera, atzerritik bidalitako SMSak estatukide baten barruan bidalitakoak baino 10 aldiz gehiago balio du, eta ez dago justifikaziorik “prezio altu horiek izateko”. Proposamenean, gehienez 11 zentimoko prezioa ezartzen da ibiltari gisa edo “roaming” gisa bidalitako testu mezu bakoitzeko (erabiltzailea berea ez den beste herrialde batean dagoenean) eta gehienez 4 zentimoko prezioa handizkako tarifa gisa (operadoreek elkarri kobratzen dioten tarifa, haien sareetatik bezeroek bidalitako mezuengatik).

Proposaturiko arautegiak hiru urteko luzapena ere planteatzen du atzerritik eginiko ahots-deietan aplikaturiko gehieneko prezioetarako. Printzipioz, 2010ean galduko du indarraldia. Beste herrialde batetik eginiko ahots-deien gehieneko tarifak 2013ra arte aplikatzea nahi du Bruselak. Dei horien gehieneko kostua, 2012ko uztailean, 34 zentimokoa izango litzateke eginiko dei bakoitzeko eta 10 zentimokoa minutuko jasotako deian (gaur egun ezin izan daitezke 46 eta 20 zentimotik gorakoak, hurrenez hurren).

26


II.4. POLITIKA KOMUNITARIOAK: EKIMEN GARRANTZITSUAK.

II.4.1. INGURUMENA: EUROPAKO KONTSEILUEN ERABAKIAK. Martxoaren 13an eta 14an, Hogeita Zazpiko Europako estatu edo gobernu buruek onartu egin zuten negutegi-efektuko gasen igorpenak gutxitzeko eta energia berriztagarriak bultzatzeko estrategia bat.

Erabaki horren bidez, Hogeita Zazpiko Europak negoziazio konplexuak hastea hitzartu zuen Europako igorpenen merkataritzako sistema berrikusteko, baita estatu bakoitzak datozen urteetan sektore “zehaztugabeetatik” datorren CO2 igorpenak murriztea bere gain hartzeko, hala nola garraioko, nekazaritzako edo etxebizitzako sektoreetakoak.

Kontseiluaren ondorioetan, energia gehien kontsumitzen duten industriak aipatzen dira, hain zuzen ere EBren jardunak gehien ukitu ditzakeenak: siderurgia, porlanen industria eta industria kimikoa, besteak beste. Hogeita Zazpiko Europak, ildo horretan, neurri posibleak aztertzea hitzartu zuten, klimaren kontrako borrokak industria horientzako desabantailarik ekar ez dezan lehiaren aldetik. Izan ere, desabantaila horiek eraginda, zenbait enpresaren deslokalizazioa gerta daiteke ingurumenaren arloan legeria permisiboagoa duten herrialdeetara.

Bestalde, abenduaren 11 eta 12ko goi-bileran, buruzagi europarrek ingurumenaren arloko neurri sorta bat hartu zuen EBk klimaren aldaketaren kontrako borrokan mundu mailan duen lidergoa indartzeko.

Hogeita Zazpiko Europak erabaki garrantzitsuak hartu zituen EBko industriek CO2 igorpenen gainean dituzten eskubideen ordainketari eta enkanteei dagokienez. 2013an, gehien kutsatzen duten industriak (elektrizitatea, altzairua, porlana, papera, beira, oinarrizko kimika eta findegiak) igorpen kutsagarrien herena dira, eta igorpenen %30 ordaindu beharko dute, 2020an %70 eta 2027an %100 (igorpenen egungo kostua 15 eurokoa da tonako). Nazioarteko lehiaren eragina bereziki jasaten duten industriei dagokienez (EBtik kanpora deslokalizazio arriskuarekin), igorpenak doakoak izango direla aurreikusten zen akordioan “aplika daitekeen teknologiarik onenen erreferentziako balioraino”. Baieztapen horretatik ondoriozta daitekeenez, doakotasuna izango da arau orokorra, betiere teknologia aurreratuak erabiltzen badira. Zenbait adituk aurreratu zutenez, kategoria horretan Europako industriaren %90 sar litekeen irudipena zuten. Beraz, neurri handi batean baliorik gabe geldituko litzateke hartutako konpromisoa.

27


II. 4.2. IMMIGRAZIOA: IMMIGRAZIO SELEKETIBOKO POLITIKAK. Batasuneko barne eta justizia ministroen Kontseiluak, irailaren azkenetan, erabaki bat hartu zuen “Txartel urdina” sortzeko, gaitasun handiko etorkinak erakartzeko eta beste herrialde batzuetako antzeko politikak garatzeko tresna bat, adibidez AEBetan edo Australian.

Parlamentuak emandako zenbait datuk agerian uzten dutenez, EBk erakargarritasun txikia du hirugarren herrialdeetako langile gaituengan. Adibidez, Magrebeko herrialde horietako etorkinen %5,5ek bakarrik egiten du lan Europan. Erdiak baino gehiago, berriz, AEB edo Kanada aukeratzen du.

Txartelak ez ditu ordezkatu sistema nazionalak eta, beraz, etorkinen kontratazioak estatukideen eskumena izaten jarraituko du, haien beharren arabera eta hirugarren herrialdeekin eginiko bi aldeko kontratu berezien arabera. Hala ere, etorkinak onartzeko prozedura komuna ezarriko du, eta horrekin batera, handitu eta bateratuko dira atzerritar gaituen eskubideak EB osoan.

Etorkin gaituaren definizioan, gutxienez hiru urteko unibertsitate-ikasketak egin dituzten langile atzerritarrak sartuko dira, edo hala denean, gutxienez bost urteko lanbide esperientzia dutenak euren lanean. Gainera, langile horien soldata mailak lan egiten duten herrialdeko sektorearen batez besteko soldataren %150i dagokionaren gainetik egon behar du, baina aparteko eskaria duten sektoreetan atalase hori %120raino jaisteko posibilitatea aurreikusten da. Espainian, batez besteko soldata 22.000 euro gordinekoa da urtean. Beraz, oro har, “gaitasun handiko” langile horien kontratuek 33.000 euroak gainditu behar dituzte.

Txartelak urte 1 eta 4 urte bitarteko baliozkotasuna izango du, eta berekin ekarriko du langile nazionalekin parekatzea. Bereziki, abantaila handiak ekarriko dizkie langile etorkinei hala nola EBko lurralde osoan askatasunez ibiltzeko estatukide batean bizi izaten hasi eta 18 hilabete igarota.

Familia birbatzea erraztu eta jatorrizko herrialdera joateko posibilitatea emango zaie, baita EBra itzultzeko ere, prozedura berriari ekin behar izan gabe.

Edozelan ere, ministroek beste gai bat ere aipatu zuen, hots, txartelak ez lukeela “burutsuen ihesaldia” eragin behar garapen bidean diren herrialdeetatik, bereziki osasunaren eta hezkuntzaren arloan. Eta ildo horretan erabaki zituzten zenbait printzipio hala nola estatukideek ez dutela kontratazio aktiborik egingo herrialde horietan eta identifikaturiko sektoreetan. Beraz, jatorrizko herrialdeen erabakia errespetatuko da, zertarako-eta, hala denean erkidego-txartela lor dezaketen lanbide kategoriak mugatu ahal izateko.

Hogeita Zazpiko Europaren aurreikuspenen arabera, zuzentaraua 2009ko lehen hileetan onetsiko da eta, nazioko ordenamendu juridikoetan sartzeko bi urte igaro ondoren, txartel urdina indarrean sartuko da 2011ko udatik aurrera.

28


II.5. LEHIA: MERKATU BAKARREAN LEHIA LIBREAREN KONTRAKO ENPRESA AKORDIOAK Lehiaren Zuzendaritza Nagusiak hainbat enpresa kartel ikertu ditu, eta zenbait kasutan frogatu egin du ikerturiko kanpainek lehiaren kontrako jardunak burutu izana, salmentako prezioei buruzko itunen bidez edota erkidego-merkatuaren zati handi bat banatuta. Neelie Kroes komisario holandarraren arabera, kontsumitzaileei eta industri bezeroei eginiko benetako engainuak eta maulak dira, industri bezeroei “prezio hobeak kentzen zaizkielako eta, beraz, Merkatu Bakarraren onurak ere bai.” Zuzendaritza Nagusiak berak gomendatzen die jardun horiek ukituriko pertsonei auzitegi nazionaletara jo dezaten diru-ordaina jasotzeko, betiere Batzordearen ikerketak frogatzat erabiliz.

LEGEZ KONTRAKO ERABAKIAK:

► AUTOMOBILETARAKO KRISTAL FABRIKATZAILEAK

► PETROLIO-KONPAINIAK: PARAFINA-EZKOAREN MERKATUA

Europako Batzordeak, azaroaren 12an, historiako isunik handiena ezarri zion, 1.384 milioi eurokoa, automobiletarako kristalen fabrikatzaileen kartel bati. Enpresa hauek osatuta dago kartel hori: Saint Gobain (Frantzia), Asahi (Japonia), Pilkington (Erresuma Batua) eta Soliver (Belgika).

Ez da bakarrik Bruselak kartel bati ezarritako isunik handiena; jardun horiengatik enpresa bakar batik ezarritako handiena ere bada, zeren eta Saint Gobaini ezarritako isuna 896 milioi eurokoa baita. Izan ere, isuna %60 handitu zen legezko jokabideetan berriz erortzeagatik (lehenago ere hainbat alditan jarri zioten isuna, beirarekin lotutako beste kartel batzuetan parte izateagatik).

Batzordearen Lehiaren Zuzendaritza Nagusiaren arabera, zigorturiko hiru enpresak (Saint Gobain, Asahi eta Pilkington) kartel bat abiarazi zuten 1998 eta 2003 bitartean, prezioak hitzartzeko eta automobilen industriako bezeroak eta merkatua banatzeko.

Batzordeak 2005ean ikertu zuen kartela, eta enpresaren bulegoetan ezustean miaketak egin ondoren, Asahi japoniarra prest agertu zen enpresa akordioen inguruabarrak argitzeko. Horregatik, isunaren %50eko beherapena aplikatu zion Lehiaren Zuzendaritza Nagusiak, guztira 113,5 milioi eurokoa.

Bestalde, Pilkingtoni ezarritako zehapena 370 milioi eurokoa izango da, eta Soliverrena 4,3 milioi eurokoa.

Neelie Kroes lehiaren komisarioaren arabera, zehapenak gogortu egin dira 2006an onetsitako jarraibideengatik; izan ere, isuna kalkulatzeko, legez kontrako jardunak ukituriko merkatuaren bolumena eta arau-haustearen iraupena aintzat hartzea ahalbidetzen dute jarraibideok. Kasu honetan, Kroes komisarioak gogorarazi zuen autoen haizetarako, leihatiletarako edo sabaietarako kristalen salmenta 2.000 milioi

29


eurokoa izan zela 2003an, kartela desegin zen urtean, baita aurreko bost urtean salaturiko lau enpresek Europako merkatuaren %90 kontrolatzen zutela. Gainera, “automobilen industria eta ibilgailuen milioika erosle engainatu zituen.”

Beste zehapen nabarmen bat urriaren 1ean ezarri zitzaion bederatzi enpresako petrolio-talde bati, parafina-ezkoaren merkatuko prezioak adosteagatik, 1992 eta 2005 bitartean. Batzordeak 676 milioi euroko isuna ezarri zuen: 318 milioi Sasoli (egoitza Hegoafrikan eta Alemanian ditu), 128 milioi Totali (Frantzia), 83,5 milioi Exxon Mobili (AEB), 37 miloi RWEri (Alemania), 29 milioi ENIri (Italia), 24 milioi Hansen & Rosenthali (Alemania), 23,7 milioi MOLi (Hungaria), 19,8 Repsoli (Espainia), eta 12 milioi Tudapetroli (Alemania).

Lehiaren Komisarioak “parafinaren mafia”-tzat jo zituen petrolio enpresa handi horiek hartutako legez kontrako akordioak, eta hauxe adierazi zuen: “seguru asko ez dago Europako etxe bat edo enpresa bat petrolioaren deribatu horrekin egindako produkturen erosi ez duenik hala nola kartoizko edalontziak eta platerak, plastikozko ontziak, itsasgarriak eta txikleak.” Repsolek %25eko beherapen bat lortu zuen Batzordeari lagundu ziolako ikerketan. Izan ere, Ingalaterra-Holandako Schell enpresak hari egokituko zitzaiokeen isunaren erabateko salbuespena lortu zuen, zeren eta, komisarioaren beraren adierazpenaren arabera, “kartelari buruzko informazioa eman zigun lehen enpresa baitzen.” Batzordeari lagundu izan ez balio, %60 igoko zitzaiokeen zehapena legez kontrako aurreko akordioetan parte hartzeagatik, 96 milioi euroko zenbatekoraino.

http://ec.europa.eu/competition

30

http://ec.europa.eu/competition


II.6. ESKUMENA: NAGUSITASUN-POSIZIOA GEHIEGI ERABILTZEA EB-KO MERKATUAN. Lehiaren Zuzendaritza Nagusiak ere enpresen legez kontrako jokabideak aztertu ditu, lehia askearen kontrakoak, eta nagusitasun-posizioa gehiegi erabilita bideratzen da EBko merkatuko zati garrantzitsu batean.

Erabakiekin gertatzen den bezala, Kroes komisarioa zurruna eta zorrotza da horrelako jardunen kontra, zeren eta Merkatu Bakarreko lehia librearen ondoriozko eskubideak eta aukerak nabarmen kaltetzen baitira.

LEGEZ KONTRAKO NAGUSITASUN-POSIZIOA GEHIEGI ERABILTZEA:

► DEUTSCHE TELEKOM

► MICROSOFT

Apirilaren hasieran, EBren Lehen Instantziako Auzitegiak atzera bota zuen Deutsche Telekom, DT, operadore alemanak jarritako errekurtsoa, Batzordeak 2003an Alemaniako banda zabalerako merkatuan nagusitasun-posizioa gehiegi erabiltzeagatik jarritako 12,3 milioi eroko isunaren kontra.

Epaiaren arabera, DTk nagusitasun-posizioa gehiegi erabili zuen “marjinak estutzen” zituelako, eta haren sarean sartzeko, prezio altuak eskatzen zizkien lehiakideei eta oso prezio txikien fakturazioa egiten zien txikizkako merkatuko zuzeneko bere abonatuei. Hala, bereak baino prezio handiagok ezartzera behartzen zituen lehiakideak, eta lehiaren garapena zailtzen zuen. Auzitegiak argi utzi zuen bereziki DTk aplikaturiko tarifen legezkotasunak “ez zuela salbuesten lehiaren erregelak errespetatzeko erantzukizunetik.”

EUROPAR BATASUNAk poz handiz hartu zuen epaia haren tesiekin bat zetorrelako, eta gainera, aurrekari garrantzitsua izan daiteke beste kasu bakoitzerako. Bereziki garrantzitsua da Europako Batzordeak Espainiako Telefónicari ezarritako 151,8 milioi euroko isunari dagozkionez Lehen Instantziako Auzitegiaren irizpenak izan dezakeen ondorioa, hain zuzen ere nagusitasun-posizioa gehiegi erabiltzeagatik banda zabalaren Espainiako merkatuan 2007ko uztailean.

Telefónicaren beldurrak badu oinarririk, defentsarako argudio asko Alemaniako konpainiarenak argudio berak baitira, eta bereziki, tarifak erakunde arau-emaileak onetsita egoteari dagokionez. Argudio hori beren beregi baztertu zuen auzitegi komunitarioak.

Otsailaren amaieran, EUROPAR BATASUNAk beste isun bat jarri zion Microsofti, 899 milioi eurokoa, EBk enpresa bakar bati inoiz ezarri dion handiena, gehiegizko prezioa kobratzeagatik, “ez zentzuzkoa”, zerbitzarien enpresei emandako informazioagatik, zertarako-eta enpresa horiek Windows sistema eragilea eskuratzeko eta, hala, toki guztietan den sistema horrekin bateragarriak diren produktuak fabrikatzeko. Izan ere, merkatuaren %90 du sistema eragile horrek.

31


2004ko martxoan, 497 milioi euroko isuna ezarri zion Bruselak Microsofti nagusitasun-posizioa gehiegi erabiltzeagatik, eta zehapen hori EBko Lehen Instantziako Auzitegiak berretsi zuen 2007ko irailean. Bruselaren irizpenen arabera, AEBetako enpresak ez zuen bere jokabidea zuzendu 2007ko urrira arte, hain zuzen informazio teknikoa lagatzen hasi zenean 10.000 euroko tarifa lauaren truke eta munduko aukerako patente bat eskaintzen hasi zenean patentearen erabilera salduta lorturiko sarreren %0,4aren truke.

Batzordearen irizpidearen arabera, elkarreragingarritasunari buruzko informazioagatik kobraturiko gehiegizko prezioarekin, Microsoftek ez zituen bete Batzordearen 2004ko eskakizunak eta, beraz, “zentzuzko” eta “neurrizko” beste isun bat ezarri zion ondoren eskakizunak ez betetzeagatik hiru urte baino denbora luzeagoan, hain zuzen 2004ko martxotik 2007ko urrira arte. Epealdi horretan, Microsoftek gehiegi erabili du nagusitasun-posizioa, eta Batzordearen iritziz, “berrikuntza geldiarazi du”.

32


III. BIZKAIKO EKONOMIAK ETA ENPRESEK GAUR EGUN EUROPAKO BATASUNEAN DUTEN EGOERA

III.1. JUSTIZIA AUZITEGIA: EUSKAL FISKALITATEARI BURUZKO EPAIA. ABOKATU NAGUSIARI BURUZKO TXOSTENA

EBko Justizia Auzitegiaren abokatu nagusiak, maiatzaren 8an, aurretiazko txostena eman zuen, Euskal Herriko Justizia Auzitegi Gorenak 2006ko irailaren amaieran planteaturiko kontsulta aurre-judizialari buruzkoa eta, bereziki, tokiko agintariek Estatuko gainerakoak ez bezalako Sozietateen gaineko Zerga-tasa ezartzeko duten ahalmenari buruz.

33


Juliane Kokotten ondorioak, neurri handi batean, bat datoz euskal erakundeen tesiarekin, “Azoreetako” epaian garaturiko irizpideak betez. Haren iritziz, badirudi EAEk betetzen dituela estatu azpiko erakundeen “nahikoa” autonomia fiskala izateko eskakizunak, “Azoreetako auzia” deritzon horretan ezarriak eta, beraz, euskal foru ogasunek Espainiako estatukoarena ez bezalako zerga eta edukia eman ditzakete Sozietateen gaineko Zergan, eta desberdintasun hori ezin har daiteke estatu laguntzatzat.

Abokatuak ez zuen zalantzarik aurkitu lehen eskakizuna betetzearen inguruan, hots autonomia instituzionala izatearen inguruan, zeren foru aldundiek beren politika fiskala ezartzen baitute Konstituzioaren, Autonomia Estatuaren eta Kontzertu Ekonomikoaren eremuan.

Bigarren eskakizunari dagokionez, hots, araudien edo prozeduren gaineko autonomiari dagokionez (gobernu zentralak ez du eskurik hartzen euskal erabaki fiskalak hartzean, eta foru erakundeek maniobra-marjina dute), hainbat ñabardura nabarmen egin zituen abokatuak:

“Konstituzioaren, Autonomia Estatutuaren eta Kontzertu Ekonomikoaren xedapenetatik ez da ondorioztatzen gobernu zentralak azken finean erabakiak hartzeko ahalmena duela. Badirudi Kontzertuan ezarritako zergen administrazioen arteko lankidetzak eta koordinazioak ez dutela adierazten lurralde historikoak estatu zentralaren eskakizunei lotzen zaizkiela lurralde historikoen borondatearen aurka.”

“Lurralde historikoek zergen gaineko beren arauak hartzean muga konstituzionalak errespetatu beharrak ez du baztertzen aldez aurretik zergen gaineko xedapenei buruzko erabakiak hartzeko autonomia izatea.”

Autonomia horri buruzko baieztapen nabarmenak ere egin zituen, eta “konfigurazioa” deitu zion:

Espainiako erregioen arteko elkartasun printzipioari dagokionez, galdera hau planteatzen du abokatuak: “Baimenik ematen al du autonomiak erregioak elkarren kontrako lehian aritzeko zergen bidez, edo eskumen hori bateraezina al da elkartasun printzipioarekin?”. Kokotten arabera, horixe da auziaren gai nagusia, eta auzi horri “ez dio Justizia Auzitegiak erantzun behar, nazioko auzitegiek baizik.”

“Itunak ez die zergadunei bermatzen jarduera horiek beste estatukide batera lekualdatzea neutroa izatea zergen arloan, zeren eta ez baitago zerga sistema bakarra EB osoan. Horren ondorioz, honen araberakoa izango da printzipio hori Espainiako egoeran aplikatu ahal izatea: lurralde historikoetako zergei buruzko araudia zein neurritan har daitekeen autonomotzat estatu zentralaren sistemarekiko.”

34


“Auzitegi igorleari dagokio (EHJAG) ondoko hau egiaztatzea: zergei buruzko araudia egitean lurralde historikoek halako marjina dute, non politika ekonomiko beren helburuak lortzeko modua ematen baitie. Bidezkoa litzateke hala izatea parametro determinanteak jartzeko modua badute, zerga-tasa eta zerga-oinarria adibidez, halako moldez non zerga-araubide komunetik nabarmen desberdinak baitira.”

Azkenik, hirugarren eskakizunari dagokionez, hots, autonomia ekonomiari dagokionez (soilik autonomia erkidegoak bakarrik bereganatzen ditu beherapen fiskalen ondorio ekonomikoak, beste erregio batzuen edo gobernu zentralaren ordainik jaso barik), hauxe adierazi zuen abokatuak: “Badirudi konpromiso politiko bati datxekiola Kupoa eta ez da zenbait parametro ekonomikoren aldaketaren zuzeneko ondorioa, hala nola zergen sarreren zenbatekoa. Halaxe dela froga daiteke zergapen-indizea (printzipioz lurralde historikoen sarrera fiskalen zati proportzionalaren erreferentzia izan beharko luke) orain dela 25 urte baino denbora luzeagoan aldatu ez dela ikusita, sarrera fiskalek seguru asko gorabeherak izan badituzte ere.”

Argudio zehatz horien ondotik, euskal erakundeen tesiaren alde daudela interpretatu zuten gehienek, eta Kokottek, ondorio gisa, hauxe adierazi zuen: Merkatu Komunarekin bateraezinak diren estatuko laguntzei buruzko EBTren 87. artikulua halako moldez interpretatu behar da, non “estatukide baten estatu azpiko erakunde baten zergen gaineko neurriek ez baitizkiete onurak ekartzen zenbait enpresa edo ekoizpeni, baldin eta estatu azpiko erakundeak nahikoa autonomia badu zergen arloko lege eskumenak erabiltzeko”; izan ere, neurri horiek estatuaren subiranotasunaren mende dauden enpresa guztiei aplikatzen zaizkie bereizketarik gabe eta estatukide bateko gainerako lurraldean indarrean daudenak baino onuragarriagoak dira.

Jurista europarraren arabera, nahikoa autonomia horrek hainbat arlotan egon behar du: autonomia instituzionala, prozedura edo “konfigurazio” autonomia eta, azkenik, autonomia ekonomikoa.

Kokott-ek dio Estatuaren zergen egitura orokorra bete behar izateak eta Zergei buruzko Lege Orokorrari terminologian eta kontzeptuetan egokitzeak ez diela galarazten lurralde historikoei “beren politika ekonomikorako helburu propioak bilatzea.”

35


JUSTIZIA AUZITEGIAREN EPAIA

2008ko irailaren 11n, EBren Justizia Auzitegiak gogo handiz espero zen euskal fiskalitateari buruzko epaia eman zuen, eta bultzada argia eman zion euskal autonomia erkidegoari zergen arloan.

Nahiz eta Estatuko gainerako autonomia erkidegoen Sozietateen gaineko Zergakoak baino zerga-tasa txikiagoak aplikatzea ahalbidetzen duen ordenamendu fiskala izatearen kontrako oposizio gogorra izan Europako Batzordearen eta EAEko mugako erkidegoen aldetik, EAEk neurri fiskal desberdinak hartzeko beharrezko prozedura eta autonomia instituzionaleko irizpideak betetzen dituela onartu diu Europako Auzitegiak.

Autonomia ekonomikoari dagokionez, Europako Auzitegiko epaileak adierazi zuten ez dutela eskumenik epaitzeko Kupoaren kalkuluaren oinarria (Estatuak autonomian egiten dituen zerbitzuengatik EAEk Estatuari ordaintzen dion tasa) gutxi balioetsitako “ezarpen-koefizientea” dena ala ez, hots, euskal ekonomiak Espainiako Estatu osoan duen pisu erlatibo txikiagoa islatzen duen koefizientea.

Luxenburgoko epaileek Euskal Herriko Justizia Auzitegi Gorenari igorri zion gaia, baina epaian adierazi zutenez, EAEk Estatuari egiten dion ekarpena behar baino gutxiago balioesten bada ere, hori ez litzateke nahikoa izango Euskal Herriak bere zergak finkatzeko nahikoa autonomia ekonomikorik ez duela ondorioztatzeko. Ez litzateke nahitaez frogatuta geldituko euskal zerga- tasen aldaketek Kupoaren

36


zenbatekoa aldaraztea (adibidez, euskal zerga-bilketa murrizteak ez du nahitaez ekarriko Estatuak agintari autonomikoei Kupo txikiagoarekin konpentsatzea). Tesi horren ildotik, Espainiako gobernuak dio halaxe dela, Estatuak autonomia erkidegoan dituen eskumenen kostuaren arabera kalkulatzen dela Kupoa, eta ez dago konpentsazio aurreikuspenik zerga-bilketaren arabera.

Europako Gorteak azkenik ezarritakoaren arabera, Euskal Herriko Justizia Auzitegi Gorenari dagokio erabakitzea “ezarpen-koefizientea” finkatzeko prozesuak modurik ematen dion gobernu zentralari Euskal Herriko beherapen fiskalen ondoriozko sarreren galerak konpentsatzeko eta, beraz, lurralde historikoen autonomia ekonomikorik ezaren zantzuak daude.

Ñabardura hori eginda, Luxenburgoko Auzitegiaren aburuz, Euskal Herriko egitura juridikoak eta instituzionalak bete egiten ditu “Azoreetako epaia” delakoan ezarritako hiru eskakizunak, hain zuzen ere erregio batek Estatukoa ez bezalako arau fiskalak izateaonesteko bete beharrekoak: autonomia instituzionala, prozedura autonomia eta autonomia ekonomikoa.

Euskal erakundeek, enpresek eta alderdi politikoek oso pozik hartu zuten epaia. Horren bidez, autonomia erkidegoaren autonomia fiskalak EBren laguntza izango du, baina epaile europarrek argi utzi dute onartezina dela eskumen fiskal desleiala, erregimen selektiboetan edo enpresak beste lurralde batzuetan kentzeko beren beregi ezarritako neurrietan oinarrituta, adibidez, “euskal oporraldi fiskalak” deritzenak.

Ildo horretan, euskal ogasunek, haien eskumen fiskala onartuta badago ere, zenbait mugarekin jardun beharko lukete. Bestalde, EBren eskumenei buruzko arauak betetzen direla bermatu behar dute, EBko estatu guztietako sistema fiskalei aplikatzen zaizkienak eta, beraz, ezin eman dezakete zenbait enpresa edo sektoreentzako mesedegarria den onura selektiborik. Eta, bestalde, Kontzertu Ekonomikoan ezarritako printzipioak ere errespetatu behar dituzte, elkartasuna, Estatuko zergen egitura orokorrari egokitzea eta gainerako autonomia erkidegoen “presio fiskal baliokideari” eustea barne direla.

Hala eta guztiz ere, Kontzertuaren xedapen horien itzalpean, Errioxa eta Gaztela-Leongo gobernuak seguru asko ekintza judizial gehiago burutuko dituzte; izan ere, ebazpena kolpe gogorra izan zen Europako Batzordearen harmonizazio fiskalaren asmoentzat. Epaiari esker, itxura guztien arabera, biderkatu egingo da etorkizunean EBko sistema eta azpisistema fiskalen kopurua. Euskal Herriko kasuari, Erresuma Batuko eta Italiako erregioetako beste sistema fiskal berezi batzuk gehitu lekizkioke.

37


38


IV. BIZKAIA: EB-REN EGUNGO EGOERA

IV.1. ERAKUNDEEN EGUNGO EGOERA.

IV.1.1. BIZKAIA EUROPAKO GOI MAILAN DAGO HIRIKO HONDAKINEN KUDEAKETAN Iosu Madariaga Ingurumeneko foru diputatuak hiriko hondakinak sortzeari, gaika biltzeari eta tratatzeari buruzko datuen ondorioak aurkeztu zituen 2008ko martxoan, eta horren arabera, Bizkaiko Lurralde Historikoa Europako tokirik gorenean dago arlo horretan; izan ere, datuok Bizkaiko Lurralde Historikoko Hiri Hondakinen Behatoki Iraunkorrak lortu zituen.

Bizkaian sortutako zaborraren %70 material edo energia gisa baliatzen da. Soilik gainerako %30 uzten da hondakindegi kontrolatuetan. Hots, Europako zuzentarauetan ezarrita dagoen moduan, isurketa azken aukera da hondakinen kudeaketaren hierarkian. Gure lurraldeak bete egiten ditu hondakinen isurketari buruzko 1999/31 EE Zuzentarauak 2009rako ezarritako helburuak. Hondakindegian utzitako materia biodegradagarriaren %50 murriztea eskatzen du Zuzentarauak 1995ean sortutakoarekin alderatuta.

Bizkaian, guztira 696.087 tona hiriko hondakin sortu ziren 2007an, eta horietatik 474.111 tona etxeko hondakinak izan ziren eta gainerako 221.976 tonak hiriko hondakinekin berdinetsitako hondakinak.

Oro har, hiriko hondakinen belaunaldi hori %1,01 besterik ez zen hazi Bizkaian, eta datu horrek berretsi egiten du hondakinak gutxitzeko joera. Are gehiago: hobetu egin dira Hiriko Hondakinak Kudeatzeko II. Plan Osoaren aurreikuspenik onenak.

Gainera, nabarmentzekoa da Zabalgarbin trataturiko zaborren kopurua ia bi puntutan igo zela 2006ko ekitaldiarekiko. Hala, %32,37tik %34,22ra pasa da, hots, 217.739 Tn-tik 238.219 Tn-ra. Hondakinen errausketari esker, 587 milioi Kwh ekoitzi dira, gutxi gorabehera 300.000 pertsonaren etxeko eta merkataritzako kontsumoaren baliokidea. Errausketaren abantaila agerian dago 340.000 Tn CO2 igortzea saihesten dela ikusita ere.

39


IV.1.2. UNIBERTSITATE MUGIKORTASUNARI BURUZKO LEHEN AZOKA 2008ko urrian, Madrilgo Complutenseko campusean izan zen VUELA unibertsitate mugikortasunari buruzko lehen azoka.

Bizkaiko Foru Aldundiak ordezkaria izan zuen VUELA 2008an: BIZKAIA:XEDE (http://www.bizkaiaxede.org/), Enplegu eta Trebakuntza Sailaren mendekoa.

Azoka horren xedea Europako 170.000 ikasle eta goi mailako tituludun baino gehiagorentzat erreferentzia izatea da, horietatik 35.000 Erasmus edo Sokrates beken bidez; izan ere, gaur egun Europara joaten dira heziketa sakontzeko edo lanbide jarduera egiteko jatorrizko herrialdetik kanpora.

BIZKAIA:XEDEk aukera hori baliatu zuen, Bizkaian lan egiteko interesa duten ikerlari europarrei ematen dizkien jarduerei eta zerbitzuei buruzko informazioa emateko, baita Bizkaitik kanpora lanean ari diren unibertsitateko ikasle bizkaitarrei ere.

Bizkaiko Foru Aldundiaren eta elkartearen jarduera goi mailako titulua duten guztiei eta Bizkaiko Lurralde Historikoaren lanbide eta ikerketa aukerak ezagutzeko interesa duten ikerlariei hurbiltzea da xedea.

IV.1.3. POZNANGO KATEDRA: EUSKARA POLONIAN BULTZATZEA Josune Ariztondo andreak, Bizkaiko Kulturako foru diputatuak eta Juan Ignacio Pérez jaunak, Euskal Herriko Unibertsitateko errektoreak, lankidetza-hitzarmen berria izenpetu zuten 2008ko azaroaren 6an, Poznango (Polonia) Adam Mickiewicz Unibertsitateko euskarazko mintzamenerako irakaskuntzari eusteko eta garatzeko, baita Europako Ekialdeko hizkuntzei dagokiena ere Euskal Herriko Unibertsitatean 2008-2011ko aldian.

Hala, Poznango Unibertsitateak euskarazko irakasle bat izango du, eta EHUko Letren Fakultateak, era berean, polonierako irakasle bat eta turkierako beste bat izango ditu.

Hitzarmen hori interesgarria da, euskal erakundeen arabera, mintzamenerako irakaslea “Europa mailako kultur eta hizkuntza trukaketarako dinamizatzailea” baita. Ildo horretan, euskarazko irakaskuntzaz harago, Poznago mintzamenerako irakasleak “Euskal Herriak Polonian duen benetako enbaxada bihurtu da, eta horien bidez, euskal kulturari eta arteari buruzko ikastaroak, tailerrak eta hainbat jarduera antolatzen dira."

40

http://www.bizkaiaxede.org/


Pasa den ikasturtean, Adam Mickiewicz Unibertsitatean, 14 ikaslek jaso zituzten euskara eskolak. Era berean, bigarren eta hirugarren mailako ikasle poloniarrek egonaldiak egiten dituzte Euskal Herrian ikasitakoa sakontzeko.

Bestalde, EHUk 26 ikasle ditu matrikulatuta poloniera edo turkierako ikaskuntzako mailaren batean. Gaur egun, unibertsitateko 10 ikaslek lortzen dute poloniera edo turkierako maila altuko titulua euskal unibertsitatean. Lizentziatu horietatik gehienek itzulpengintzan, hezkuntzan, kultur kudeaketan, merkataritzan edo erakunde publikoen arloan egiten dute lan.

IV.1.4. EUROPAREN EGUNA OSPATZEA BIZKAIAN Aurten ere, Bizkaiko Foru Aldundiak, EBrekin lotuko gaien Zuzendaritza Nagusiaren bidez, partaidetza handia izan zuen Europako Egunaren ospakizunean.

Helburu nagusia da Europa bizkaitarrei hurbiltzea eta herritar europarraren kontzeptua sustatzea, baita EUROPAR BATASUNAren alderdiei buruzko informazioa eman ere, adibidez: erakundeak, EBko herrialdeak eta euskal erakundeek Europako integrazio-prozesuan duten eginkizuna.

Maiatzaren 9ko informazio kanpaina, aurten, Bilbo erdiko hainbat tokitan 6 informazio-kubo jartzea izan zen, hala nola Gran Vian (Foru Jauregiaren eta Merkataritza Ganberaren egoitzaren aurrean), Ertzilla kalean eta Sabino Arana etorbidean. Gainera, “Infotrenek” Bilboko kale nagusiak zeharkatu zituen goizez eta arratsaldez, eta informazioa eta ospakizunari buruzko materiala zekarten 5.000 poltsa banatu ziren.

www.diadeeuropa.com

41

www.diadeeuropa.com


IV.2. SEKTOREEN EGUNGO EGOERA

IV.2.1. KOHESIO POLITIKAK: EGITURA FUNTSEI ETA KOHESIO FUNTSEI BURUZKO URTEKO TXOSTENAK 2008ko urrian, urteko txostena aurkeztu zuen Batzordeak, 2000-2006ko epealdian egitura funtsen laguntzekin lotutako 2007ko jarduerak biltzen dituena.

• 1. helburua: oinarrizko azpiegituretako proiektuetako inbertsioak izan ziren helburu honen programan ardatza (%41,4), eta kategoria honetako inbertsio guztien erdia baino gehiago (%53) garraioko azpiegituretarako erabili ziren.

• 2. helburua: 2. helbururako erregioetan, ekoizpena izan zen orduan ere programan ardatza, eta finantzabideen erdia baino gehiago (%55,8) kategoria horretarako erabili ziren. Arlo horretan, ETEak eta eskulangintza izan ziren nagusi (%56,6).

• 3. helburua: Europako enplegurako estrategia bultzatzeko, bereziki honako hauetarako neurriak: lan merkatuan enplegua sortzea (%32), etengabeko ikaskuntza (%27) eta aukera-berdintasuna (%6).

• 1. helburutik kanpoko arrantza: arrantzaren egitura politikak abiaraztea hobetu egin zen 2007an, eta halaxe islatu zen IFOPren programa operatiboen finantza-betearazpenean. Arrantzarako politika komunaren helburuak lortzeko modua egon zen, beraz.

• Ekimen komunitarioak:

2007ko amaieran, INTERREG III/Vecindad deritzen 81 programek 15.000 bat proiektu eta sarea zituzten aukeratuak, nazioko mugen, hizkuntza barreren eta kultur desberdintasunen ondorioak murrizteko.

2007an, aurrera egin zen, abiada onean, EQUALren 27 programak eta 3.300 proiektu baino gehiago burutzeko prozesuan. Finantza-betearazpenari dagokionez, sei estatukidek ezin izan zuten 2005eko («n+2» araua) aurrekontuko konpromisoaren zati bat erabili (%8 eta %49 bitartean).

2007an, URBAN ekimen komunitarioa betearazten duten 71 programa operatiboren kudeaketak jarraitu egin zuen urteko txostenen azterketarekin, jarraipen batzordeekin eta urteko bilerekin.

LEADER+ ekimen komunitarioak hiru ekintza ditu: tokiko garapenerako estrategiak burutzea elkarte publikoaren eta pribatuaren bidez, landa lurraldeen arteko lankidetza eta sareak ezartzea. 2000-2006ko epealdiari dagokionez, 73 LEADER+programa onetsi ziren EBko 15eko herrialdeetarako.

42


• Berrikuntza ekintzak: Politika Erregionaleko zuzendaritza nagusiak ere kudeatu zituen ekintza berritzaileen 122 programa erregionalak (horietatik 26 programa 2007an amaitu ziren), eta lagungarriak izan ziren berrikuntza sustatzeko estrategia mailan erregioetan, EUROPAR BATASUNAren berrikuntza eta kalitate maila hobetzeko diseinaturiko metodoekin eta jardunekin probak egiteko. Hiru gairen inguruan planteatzen ziren: ezagutza eta berrikuntza teknologikoa, informazioaren gizartea eta garapen iraunkorra. Arrantza eta Itsasoko Gaien Zuzendaritza Nagusiak ekintza berritzailerako 29 proiektu kudeatu zituen (horietako azken biak 2007an bukatu ziren). 2007an, gainerako sei proiektuak bukatu ziren, «Enplegu eta berrikuntzarako tokiko estrategien» proposamenen deialdiari buruzkoak.

Batzordeak, gainera, 2008ko azaroan aurkeztu zuen urteko txostena, kohesio funtsaren eragiketak estaltzen dituena hamahiru estatu onuradunetan 2006ko amaieran: Txekiar Errepublika, Estonia, Grezia, Espainia, Letonia, Lituania, Hungaria, Malta, Polonia, Portugal, Eslovakia eta Eslovenia. 2007ko amaieran, gutxi gorabehera 9.200 euro ordaindu zen 2000-20006 aldirako kohesio funtsetik Espainiarentzat.

2000-2006 EPEALDIAN KOHESIO FUNTSAREN DIRU-KOPURU ONARTUAK

(likidatzeko dauden konpromisoak barne – RAL)

43


IV.2.2. FISKALITATEA: FISCALIS PROGRAMA 2003-2007 EUROPAR BATASUNAk, 2003ko urtarrilaren 1etik 2007ko abenduaren 31ra arteko epealdirako, urte askoko ekintza komunitarioko programa bat (FISCALIS) ezarri zuen, barne merkatuko zeharkako fiskalitatearen sistemen funtzionamendua hobetze aldera.

2008ko urriaren, FISCALIS programaren azken ebaluazioaren txostena argitaratu zuen Batzordeak. Ebaluazioaren emaitzetatik ondoriozta daitekeenez, eraginkorra eta zabala izan da herrialde partaideen arteko lankidetza (27 estatuak eta Kroazia eta Turkia), zehazkiago komunikazio sistemen eta informazioa trukatzeko sistemen bidez.

Nahiz eta sistema horiek hobetu egin daitezkeen, oso bitarteko eraginkorrak eta garrantzitsuak izan dira administrazio nazional guztiak lotzerakoan, bereziki zeharkako fiskalitatearen arloan, bizkortasunari, zehaztasunari eta datuen fidagarritasunari dagokienez. Baterako ekintzek (hots, mintegiak, funtzionarioen trukaketak, alde askotako kontrolak eta proiektuen taldeak) lankidetza zabala sustatzen dute hainbat gairen inguruan, eta bereziki administrazio fiskaletako funtzioen arteko sareak sortzeko lagungarriak izan dira.

Herrialde partaideetako bakoitzean, hainbat jardun on agertu ziren ezagupenen elkartrukeen arloan. Hala ere, informazioa eremu mugatura ezagutarazi zen, zeren ezagupenen elkartrukerako planteamendu orokor egituratu baten falta sumatu baita. Europako Batasunean 2004ko maiatzaren 1ean eta 2007ko urtarrilean sartu ziren herrialdeek EBri atxikitzeko programan hartu zuten parte, gainerako estatuekiko berdintasunean.

Ondorioen txostenaren arabera, Fiscalis Programa 2003-2007 programa eraginkorra izan da, zeren eta ahalbidetu duen lankidetza ofizialak eta ez ofizialak etekin handiak baitakartza programaren kostuarekiko. Etorkizunean lankidetza ez ofiziala bultzatzeari eutsi behar zaio, egon dauden sareak mantentzeko eta norainokoa handitzeko (administrazio fiskalaren funtzio berriak eta gai berriak).

FISCALIS 2003-2007 Programari buruzko informazio gehiago:

http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/tax_cooperation/fiscalis_programme/article_402_en.htm

44




IV.2.3. INGURUMENA: INGURUMEN POLITIKAREN LABURPENA 2007 2008ko uztailean, ingurumenerako politikari buruzko laburpen bat argitaratu zuen Batzordeak, eta agerian utzi zuen urte horrek inflexio-puntua ekarri zuela. VI. Ingurumen Programan (2002-2012) hartutako konpromiso nagusiak bete dira, eta orain konpromiso horiek erabiltzera bideratzen dira ahaleginak.

EBk negutegi-efektuko gasen igorpenen %30 murriztea hitzartu du, baina baldintza batekin: nazioarteko akordio bat egitea. Hala ere, akordio hori izan gabe ere, alde bateko murrizketa agindu du, gutxienez %20ko 2020tik aurrera. Energiaren %20 energi iturri berriztagarrien bidez ekoizteko helburua finkatu du, baita garraioan erabilitako erregaien %10 bioerregaiak izatea ere.

Erronka hauek planteatzen dira etorkizunerako:

• Ingurumen politika zorrotzago aplikatzea. EBren ingurumen politika, maiz, astiro edo osotu gabe aplikatzen da EBko estatuetan. 2007ko amaieran, arau-hausteen 749 auzi daude irekita EBren ingurumen politikarekin lotuak (guztizkoaren %22). Gehienak legeria behar bezala ez aplikatzearen ziozko auziak ziren, baina beste batzuetan, zuzentarauen transposizio eza edo transposizio okerra zen arazoa.

• Politikak eta tresnak etengabe erraztea eta hobetzea: “legeria hobea egitea”. Ingurumen-eraginari eta ingurumen-ebaluazio estrategikoari buruzko Zuzentarauen gaineko txostenak ikusita, EBko estatuetan dago hobetzeko marjinarik handiena. Interpretatzeke dauden zenbait arazo konpontzeko eta aplikazio koherenteagoa emateko orientazioak prestatzen ari dira.

• Iraunkortasuna. 2008an, ekoizpen eta kontsumo iraunkorrei eta industri politika iraunkorrari buruzko Ekintza Plan bat prestatu zuen Batzordeak.

• Klima aldaketari egokitzea. EUROPAR BATASUNA presio handia egiten ari da klimaren aldaketari buruzko akordio berria lortzeko, igorpenen murrizketa.

• Biodibertsitatearen babesa. Dibertsitate Biologikoari buruzko Hitzarmeneko alderdiek Bonnen 2008ko maiatzean eginiko 9. konferentzian Hitzarmenaren erabakien aplikazioan izandako aurrerapenak ebaluatu ziren, baita biodibertsitatearen galera 2010erako nabarmen murrizteko helburua egitean ere. Urte horretarako bi urte besterik falta ez direnean, Hitzarmenak erabakiak hartu ditu erregio, nazio eta mundu mailan aplikatzea bultzatzeko.

45


IV.2.4. ENPLEGUA ETA TREBAKUNTZA: “HEZKUNTZA ETA TREBAKUNTZA 2010” PROGRAMA BURUTZEARI BURUZKO TXOSTENA “Hezkuntza eta Trebakuntza 2010” programan izandako lorpenak identifikatzeko eta ahaleginak bideratzeko eremurik arazotsuenak aztertzeko, Kontseiluak eta Batzordeak baterako txostena egiten du bi urterik behin.

2008an argitaraturiko baterako hirugarren txostenak aurrerapen eta erronka garrantzitsuak dakartza hezkuntza eta trebakuntzako erreformetan.

Hauexek dira aurrerapen handieneko eremuak:

• Ikaskuntza iraunkorrerako estrategiak eta kualifikazio sistemak. Herrialde gehienek ikaskuntza iraunkorreko estrategia esplizituak landu dituzte. Gainera, kualifikazio marko nazionalak lantzen ari dira, herrialderik gehienen ikaskuntza iraunkorrerako “Europako Kualifikazioen Markoa” delakoa ezartzearekin lotuak.

• Eskolaurreko irakaskuntza. Planteamendu eta politika berriak garatu dira, betiere ondokoak kontuan izanik: irakaskuntzako edukien berrikuspena, irakasleen gaitasunak handitzea, nahitaezko eskolatzea luzatzea eskolaurreko irakaskuntzaz aparte, kalitatezko ebaluazioak eta inbertsioen igoera.

• Goi mailako irakaskuntza. Boloniako erreformak goi mailako irakaskuntza berritzea ekarri du. Gainera, autonomia nabarmen handiagoa eman zaio unibertsitateari. Gaur egun, interesa duten aldeak parte hartzeko modu berriak probatzen ari dira, batez ere goi mailako irakaskuntzako ikastetxeen kudeaketari, ikasketa planak egiteari edo ikaskuntza emaitzen definizioari dagokienez.

Eremu hauetan ez da behar beste aurreratu:

• Ikaskuntza iraunkorra erabiltzea. Funtsezkoa da asmo politikoak emaitza eraginkorretan islatzea. Hezkuntzako gastu publikoa funtsezkoa da.

• Oinarrizko gaitasunak. Oso arlo arazotsuak dira ikasketak behar baino lehen uzten dituztenak, bigarren hezkuntzako bigarren zikloa amaitzen duten ikasleen kopurua eta funtsezko gaitasunak. Okerrera egiten dute irakurtzeko gaitasun txikiari buruzko emaitzek, hobetu beharrean.

• Irakasleen trebakuntza akademikoa eta praktikoa. Irakasleek klase heterogeneoei, gaitasun berrien eskariei eta ikaskuntzako banako beharrei arreta berezia emateak dakarren erronkari egin behar diote aurre. Hala ere, ohikoa da irakasleen trebakuntza akademiko eta praktikoko egungo sistemek ez ematea beharrezkoa duten trebakuntza.

46


• Goi mailako irakaskuntza. Nahiz eta unibertsitateen autonomian eta erantzukizunean aurrera egin den, proba gutxi dago unibertsitateko pertsonalari eta zuzendariei irakaskuntzaren, ikerketaren eta ezagupenen transferentziaren bikaintasuna lortzeko erronkari aurre egiteko ematen zaien laguntzaren inguruan.

• Helduek ikaskuntza iraunkorrean duten partaidetza txikia.

• Lanbide heziketaren kalitatea (EFP). Zenbait herrialdetan kalitatea ziurtatzeko sistema aurreratuak eta osoak ezarri dira; beste batzuetan, aldiz, oraindik garatzen ari dira.

• Nazioz gaindiko mugikortasuna. Aurrerapen handiak egin dira Europass deritzona aplikatzeko eta erabiltzeko bidean. Hala ere, ikasleen nazioz gaindiko mugikortasuna gehienbat EBren programen barruan biltzen dira. Nazio neurririk gehienak goi mailako irakaskuntzari buruzkoak dira. Bereziki zaila da EFPren arloko mugikortasuna.

IV.2.5. GIZARTE EKINTZA: EZINDUEN EGOERA EUROPAR BATASUNAren Ezinduei buruzko Ekintza Plana (DAP 2003-2010) bi urteko faseetan burutu da, eta horren lehentasun politikoetan, ezinduek jasan behar izaten dituzten desberdintasunei erantzuna ematea da.

Hauexek izan dira Ekintza Plana 2006-2007 delakoaren lorpen nagusiak, ezinduen autonomia bultzatzea ardatz hartuta eta lau eremuei dagokienez:

• Ekonomi jarduera piztea:

Laneko berdintasunari buruzko Zuzentarauak EBko estatu guztien legerian gain ezarri da.

Europako Erkidegoen Justizia Auzitegiak ezintasunen kontzeptuari buruz emandako epaiak gaixotasunaren eta ezintasunaren arteko desberdintasunak nabarmendu ditu.

Batzordea arautegi berria egiten ari da ezinduen enplegurako eta trebakuntzarako estatuko laguntzen kategoriaren ziozko salbuespenei buruz.

Kohesio politikak ere bultzatzen ditu enplegua, gizarteratzea eta ezinduen irisgarritasuna, landutako programen bidez.

• Laguntza zerbitzuak eta kalitatezko laguntasuna sustatzea: ezinduen arloko maila altuko taldeak laburpen-dokumentu bat argitaratu du ezinduak gizarteratzeari buruz. Dokumentu horretan, jardunen gaia lantzen da eta ezinduek nazio mailan duten gizarteratzea indartzeko gomendioak ematen dira. Gainera, talde horrek marko praktikoa erabaki du EB mailan, interes

47


orokorreko gizarte zerbitzuen kalitatearen kontzeptua zer esan nahi duen azaltzeko, eta ezaugarri komunak eta irizpideak definitzen ditu.

• Ondasunen eta zerbitzuen irisgarritasuna:

2006ko Arautegia, aireko garraioan ezinduek edo mugikortasun murriztua dutenek dituzten eskubideei buruzkoa. Bertan ezartzen dira zenbait betebehar, aireportuetako agintariek laguntza doan eta nahikoa tokia eman dezaten.

IKTen irisgarritasuna. Irisgarritasun elektronikoari buruzko Jakinarazpenean, normalizazio agindu bat ezarri da Europako irisgarritasun-baldintzak garatzeko produktuen eta zerbitzuen kontratu publikoetan IKTen arloan. Gainera, Batzordeak parte hartzen du Irisgarritasun Batzan AEBetako agintariekin, irisgarritasunari buruzko arauei eta irisgarritasunerako merkatu globalen onurei buruzko informazioa trukatzeko.

• EUROPAR BATASUNAk azterketak egiteko duen ahalmena hobetzea: Eurostat Europako Estatistika Sistema bat lantzen ari da, ezinduei buruzko erkidego-estatistikak are gehiago garatzeko asmoz.

Gainera, beste lorpen batzuk ere nabarmentzen dira hala nola PROGRESS Programa 2007-2013, ezinduen arloko estrategia praktikara eramateko laguntza ematen duena, Europako ezinduen erakunde nagusien funtzionamendu gasturen baterako finantzazioa barne.

2008-2009rako, irisgarritasuna da lehentasuna, partaidetza sustatzeko eta oinarrizko eskubideak erabiltzen direla bermatzeko ere. Hauexek dira horiek lortzeko zehazturiko ekintza nagusiak:

• Lan-merkatua sartzeko modua sustatzea.

• Ondasunak, zerbitzuak eta azpiegiturak eskuratzea bultzatzea.

• Batzordeak irisgarritasuna laguntzeko duen ahalmen analitikoa sendotzea.

• Nazio Batuen Konbentzioa aplikatzea erraztea.

• Diskriminazioaren kontrako babeseko erkidegoko legeria-markoa osatzea.

Informazio gehiago:

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=430&langId=en

48

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=430&langId=en


IV.3. PROGRAMA ETA EKIMEN KOMUNITARIOAK BIZKAIAN

IV.3.1. EUSKAL HERRIRAKO PROGRAMA OPERATIBOA 2007-2013 Euskal Herrirako Programa Operatiboa 2007-2013 “Erregioaren Lehiakortasuna eta Enplegua” helburuaren barruan dago eta Erregioko Garapenerako Europako Funtsaren finantzabidea jasotzen du (FEDER).

Programa honen helburu estrategikoa da Euskal Herriak Europako Batasuneko erregiorik aurreratuekin bateratzea teknologiaren eta gizartearen aldetik. Programaren jarduera nagusiak ezagutzan oinarrituriko ekonomia eta berrikuntza bultzatzen saiatzen dira, baita garapen iraunkorra sustatzen eta lurralde kohesioa indartzen ere toki eta hiri mailan eta lehentasunezko 5 ardatzen bidez:

• Ezagutzan, berrikuntzan eta enpresa espirituaren garapenean oinarrituriko ekonomia (guztizko inbertsioaren %71,5).

• Ingurumena eta arriskuen prebentzioa (guztizko inbertsioaren %3l).

• Energi baliabideak eta garraio zerbitzuak eskuratzea (guztizko inbertsioaren %20).

• Tokiko eta hiriko garapen iraunkorra (guztizko inbertsioaren %4,5).

• Laguntza teknikoa (guztizko inbertsioaren %1).

FUNTSEN BANAKETA, LEHENTASUNEZKO ARDATZAREN ARABERA (EUROTAN)

49


IV.3.2. BIZKAIA EUROPARC SARTZEA EUROPARC (http://www.europarc.org) erakundean, estatu bateko natur gune babestuak planifikatzen eta kudeatzen dituzten erakundeek hartzen dute parte. Gune horiek hobetzeko eztabaidak egiteko eta proposamenak egiteko profesionalen foro nagusia da. Europa mailan, 1973an sortutako erakunde horrek babestutako guneen eta naturaren aldeko lanean diharduten 38 herrialdetako erakundeak biltzen ditu.

Bestalde, EUROPARC-Espainiak, (http://www.europarc-es.org/) 1993an sortuak, Estatuan babestutako 1.500 natur gune baino gehiago biltzen ditu, eta guztira 6 milioi hektarearen jabe da. Europako EUROPARC Federazioko kide aktiboa da, eta 2008ko abenduaren eginiko batzarrean, erakundean bi kide berri sartzea onetsi zuen: Bizkaiko Foru Aldundia, Nekazaritza Sailaren bitartez, eta Gipuzkoako Foru Aldundia, Landa-guneen Garapenerako Sailaren bitartez.

Bizkaiak harremanak sakondu nahi ditu Europako babestutako natur guneen aldeko elkarteekin, ezagutza eta esperientzia elkarri emateko eta proiektu komunak sustatzeko. Hala, babestutako natur guneen arteko lankidetza sustatuko da, bereziki informazioaren eta trebakuntzaren arloan.

EUROPARCek natur guneen bilakaeraren behatoki lanak egiten ditu, eta babestutako natur guneen hobekuntzaren arloko zerbitzuak eskaintzen dizkio gure lurralde historikoari. Ildo horretan, foru erakundeko Nekazaritza Sailak batez ere Urkiola, Gorbeia eta Armañongo parkeetan egingo ditu ahaleginak.

50

http://www.europarc.org/

http://www.europarc-es.org/


IV.3.3. BIZKAIKO FORU ALDUNDIAK LANKIDETZA HANDITU DU LONDON SCHOOL OF ECONOMICS AND POLITICAL SCIENCE ERAKUNDEAREKIN Ogasuneko foru diputatuak, Jose Maria Iruarrizaga jaunak, eta Simon Flemingtoek, Enterprise LSE Ltd. enpresaren izenean, Lankidetza-hitzarmen berria izenpetu zuten 2008ko ekainean, Bizkaiko Foru Aldundiak diseinaturiko Europako Finantza eta Ekonomi Programa garatzeko, eta 2007an izenpeturikoa berritzen du.

Hitzarmena hiru urteko indarraldian du, eta Hitzarmenaren xedea da Bizkaiko Lurralde Historikoko ikasleek programa espezifikoan parte hartzea, London School of Economics and Political Science erakundeak eginiko programan hain zuzen.

Aurreko urtean izandako harrera bikainaren ondorioz, beharrezkoa izan da eta handitu egin da programako unibertsitateko lizentziatuen kopuru egokia: bostetik zortzira. Gainera, zuzkidura ekonomikoa handitu da, 405.000 eurotik 870.000 eurora.

Hiru hilabeteko iraupena izan zuen programak, urritik abendura. Irakaskuntza espezializatuko 155 ordu eman ziren guztira 10 eskola-astean. LSEk Londresen dituen lokaletan eta Hardvardeko (Boston) Unibertsitatean eman ziren, eta bertara joan behar zuten astebetez AEBek EBrekin duten ekonomia eta politika aztertzeko, baita munduko ekonomiaren lehiakortasunean eta merkataritzan duen eginkizuna ere.

Informazio gehiago:

http://www.lse.ac.uk/collections/execEd/Basques.Home.htm

http://www.bizkaia.net/home2/Temas/DetalleTema.asp?Idioma=CA&Tem_Codigo=2430

51

http://www.lse.ac.uk/collections/execEd/Basques.Home.htm




IV.3.4. EUROPAKO GAIETAKO ESPEZIALIZAZIO AZTERLANAK EGITEKO BEKEN DEIALDIA 2008ko abenduan, Bizkaiko Foru Aldundiak Europako Gaietan 2009an espezializazio ikasketak egiteko beken deialdiak argitaratu zituen.

Helburuen artean, Europako gaietan espezializaturiko profesionalak trebatzea du xede programak, zeren eta foru erakundeak lehentasunezkotzat jotzen baitu Europako erakundeak eta ekonomia hobeto ezagutzea.

Urtero egiten dira beken deialdiak EUROPAR BATASUNArekin lotutako gaietan espezializazio ikasketak egiteko Brujaseko (Belgika) Europa Ikastetxean, baita Europako gaien irakaskuntzan ospe handiko beste unibertsitate europar batzuetan ere, Sail edo Erakunde Europar baten bidez.

Hauexek dira beken lehentasunezko arloak: Ekonomia, Administrazio eta Enpresen Zuzendaritza, Zuzenbidea, Zientzia Politikoak, Administrazioa edo Soziologia. Goi-titulazio horiek dituztenetzat dira. Eta hauexek dira, funtsean, 2009ko deialdirako hautagaiek bete beharreko eskakizun nagusiak: Bizkaian bizi izatea edo goi-mailako ikasketak eginda izatea, lizentziaturako ikasketak 2005ean edo ondoren lortu izana, EBko hizkuntzan maila ertaina edo goi maila izatea ahoz eta idatziz, aurreinskripzioa aurkeztu dela egiaztatzea eta, ahal dela, zentroaren onarpena egiaztatzea.

Beka bakoitzerako gehienez 11.000 euro gordin ematen dira, bidaiako, ostatuko eta egonaldiko gastuei aurre egiteko, baita tasa akademikoei eta izena emateko eta matrikularako tasak ordaintzeko ere.

Informazio gehiago:


52



EUROPAR BATASUNA ETA BIZKAIA - 2008€¦ · Talde horietako ordezkariek errezeloak adierazi...

Documents

Transcript of EUROPAR BATASUNA ETA BIZKAIA - 2008€¦ · Talde horietako ordezkariek errezeloak adierazi...