Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako...

50
Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea Ander Lasarte Etxarri (Paules LH-6) Gizarte – 1. gaia

Transcript of Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako...

Page 1: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea

Ander Lasarte Etxarri (Paules LH-6)

Gizarte – 1. gaia

Page 2: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Gaiaren aurkibidea

• 1. Europa: kokapena eta erliebea

• 2. Europako kostaldea

• 3. Espainia: kokapena eta erliebea

• 4. Iberiar penintsulako mendiak eta sakonuneak

• 5. Uharteetako erliebea

• 6. Espainiako kostaldea

• 7. Euskadi: kokapena eta erliebea

• 8. Euskadiko mendiak eta ordokiak

Page 3: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

1. Europa: kokapena eta

erliebea

Page 4: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

• Ipar hemisferioko kontinente bat da (ipar-latitudea du).

• Mugak: • Iparraldean: Ozeano Artikoa

• Hegoaldean: Mediterraneo itsasoa

• Mendebaldean: Ozeano Atlantikoa

• Ekialdean: Ural mendiak + Kaspiar itsasoa

Page 5: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Mendiak• Europako erliebea bi zatitan banatzen da:

- Iparraldeko mendiak altitude txikikoak eta

borobilduak dira.

- Garrantzitsuenak: Eskandinaviako Alpeak +

Ural mendiak

- Hegoaldeko mendiak altuagoak dira iparraldekoak

baino.

- Garrantzitsuenak: Pirinioak, Alpeak, Karpatoak,

Balkanak eta Kaukaso mendiak

Bertan Elbrus dago, Europako mendirik altuena ( 5.600 m)

Elbrus

Page 6: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 7: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Ordokiak• Ipar itsasoa + Itsaso Baltikoa

iparraldean.

• Alpeak + Karpatoak hegoaldean.

• Mendiguneak daude (altuera txikiko mendiak).

Europako Ordoki Handia

• Itsaso Zuria + Barents itsasoa iparraldean.

• Ural mendiak ekialdean.

Europako Ekialdeko Ordokia

Page 8: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 9: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

2. Europako kostaldea

Page 10: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Europako kostaldea• Oso luzea da, 40.000 kilometrotik

gora.

• Oso koskatua da, hau da, sargune eta irtengune asko ditu.

• Bi ozeanok (eta itsaso askok) bustitzen dute Europako kostaldea:

•Europako iparraldeandago.Ozeano

Artikoa

•Europako ipar-mendebaldean dago.Ozeano

AtlantikoaIPARRALDEAN: Ipar itsasoa, Baltikoa eta Barents itsasoa.HEGOALDEAN: Mediterraneo itsasoa, Itsaso Beltza eta Kaspiar itsasoa.

Page 11: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

O C É A N O Á R T I C O

MAR BARENTS

Page 12: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Europako penintsula eta uharteak

• Penintsula: alde batetik izan ezik inguratuta dagoen lur-eremua da.

• Istmo: penintsula batean, lehorrarekin lotzen duen lur-eremua da.

Iparraldean:

• Kola penintsula, Eskandinaviako penintsula eta Jutlandiakoa.

Hegoaldean:

• Iberiar penintsula, Apeninoetako penintsula, Balkanetakoa eta Krimeakoa.

Page 13: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 14: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Europako penintsulak eta uharteak

• Uhartea: alde guztietatik itsasoz inguratuta dagoen lur-eremua.

Iparraldean

Islandia

Irlanda

Britainia Handia

Hegoaldean

Balear uharteak

Korsika

Sardinia

Sizilia

Malta

Kreta

Zipre

Europako uharte handiena

Page 15: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 16: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Europako kostaldeko beste elementu geografiko batzuk

• Golkoak: Bizkaikoa, Liongoa eta Genovakoa.

• Lurmuturrak: Finisterre eta San Bizente.

• Itsasarteak: Gibraltarkoa (Europa eta Afrikaren artekoa).

Page 17: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Golfo de Lyon

Golfo de Génova

Page 18: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

3. Espainia: kokapena eta erliebea

Page 19: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

• Espainia osatzen dute: • Iberiar penintsularen zati handi

batek• Balear uharteek• Kanaria uharteek• Ceuta eta Melilla hiri autonomoak

• Espainiaren mugak:

• Iparraldean: Kantauri itsasoa, Frantzia eta Andorra

• Hegoaldean: Mediterraneo itsasoa, Maroko eta Ozeano Atlantikoa

• Mendebaldean: Ozeano Atlantikoa eta Portugal

• Ekialdean: Mediterraneo itsasoa

• Europan Afrikatik hurbilen dagoen lurraldea da Espainia (Gibraltar).

Page 20: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Iberiar goi-ordokia

• Lur lau eta altuko eremu handi bat da eta Iberiar penintsularen erdialdean dago.

• 600 metroko batez besteko altuera du (ekialdea mendebaldea baino altuagoa).

• Bi mendikate daude bertan:• Erdialdeko Sistema: Iberiar goi-ordokia bitan banatzen du (Iparraldeko goi-ordokia eta

Hegoaldeko goi-ordokia).

• Toledoko mendiak: Hegoaldeko goi-ordokiaren erdialdean daude.

Page 21: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 22: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

4. Iberiar penintsulako mendiak eta sakonuneak

Moncayo

Page 23: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Iberiar goi-ordokiaren inguruko mendiak

LEONGO MENDIAK

Ipar-mendebaldean daude eta 2.000 metrokoak dira.

KANTAURIAR MENDIKATEA

Iparraldean daude eta aipatzekoak Europako mendiak (2.500 metro inguru).

IBERIAR SISTEMA

Ekialdean dago eta 2.000 metroko mendiak daude (Moncayo altuena).

SIERRA MORENA

Hegoaldean dago eta 1.300 metroko mendilerroak daude.

Sierra Morena

Page 24: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 25: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

• Sakonunea: ibaiek zeharkatzen dituzten lur lau eta baxuak dira, eta lur altuagoek inguratzen dituzte.

• Iberiar penintsulan bi sakonune handi daude:

• Ebroren sakonunea: Ipar-ekialdean dago, triangelu forma du eta Ebro ibaiak zeharkatzen du.

• Guadalquivirren sakonunea: hego-mendebaldean dago, triangelu forma du eta Guadalquivir ibaiak zeharkatzen du.

Ebroren sakonunea

Page 26: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 27: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Kanpoaldeko mendiak

Galiziako mendigunea

• Iberiar penintsulako ipar-mendebaldean dago.

•Altitude txikikoa mendiak dira.

Euskal Mendiak

• Iberiar penintsulako iparraldean daude.

•Altitude txikiko mendiak dira.

Pirinioak

• Iberiar penintsulako iparraldean daude.

•Espainia eta Frantziaren arteko muga dira.

Kataluniako kostaldeko mendikatea

• Iberiar penintsulako ipar-ekialdeandago.

•Kostalde mediterraneoarekiko paraleloak dira.

Mendikate Betikoak

• Iberiar penintsulako hego-ekialdean daude.

•Bi mendikate dira: Mendikate Penibetikoa eta Mendikate Subbetikoa.

Page 28: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 29: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

5. Uharteetako erliebea

Mallorca

Page 30: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Balear uharteak

• Iberiar penintsularen ekialdean daude, Mediterraneo itsasoan.

• Zenbait uharte txikik eta bost uharte handik osatzen dute Balear uharteak:

• Mallorca

• Menorca

• Elvissa

• Formentera

• Cabrera

Page 31: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 32: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Kanaria uharteak

• Afrikako mendebaldean daude, Ozeano Atlantikoan.

• Jatorri bolkanikoa dute (sumendiak aktibo daude).

• Zazpi uharte daude: • Lanzarote

• Fuerteventura

• Kanaria Handia

• Tenerife

• Gomera

• La Palma

• Hierro

Page 33: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 34: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

6. Espainiakokostaldea

Page 35: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Kostalde kantauriarra

• Penintsularen iparraldean dago.

• Malkartsua da (arroka asko dituela) eta hondartza gutxikoa.

• Bizkaiko golkoa bertan dago.

Page 36: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 37: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Kostalde atlantikoa

• Hiru eremu bereizten dira:• Galiziako kostaldea: harritsua eta koskatua (sargune eta irtengune ugarikoa).

• Andaluziako kostaldea: hareatsua eta laua da. Hondartza ugari ditu.

• Kanarietako kostaldea: oso ezberdina da uhartearen arabera.

Page 38: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 39: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Kostalde mediterraneoa

• Kostalde luzeena da.

• Lau eremu bereizten dira:• Andaluziako kostaldea: lautada handiak eta itsaslabarrak (acantilados) daude.

• Levanteko kostaldea: Murtziako eta Valentziako kostaldea da. Hondartza handiak daude.

• Kataluniako eta Balearretako kostaldea: eremu altu eta harritsuak zein baxuak eta hareatsuak daude.

• Ceutako eta Melillako kostaldea.

Page 40: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 41: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

7. Euskadi: kokapena eta erliebea

Page 42: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Euskadiren kokapena

• Iberiar penintsulako ipar-mendebaldean dago Euskadi.

• Araba (Gasteiz) + Bizkaia (Bilbo) + Gipuzkoa (Donostia) osatzen dute.

• Euskadiren mugak:• Iparraldean: Kantauri itsasoa + Frantzia.

• Hegoaldean: Gaztela eta Leon + Errioxa.

• Mendebaldean: Nafarroa.

• Ekialdean: Kantabria + Gaztela eta Leon.

Page 43: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Euskadiko kostaldea

• Euskadiko kostaldea Kantauri itsasoaren ertzean dago.

• 200 kilometro ditu.

• Kostaldetik hurbil mendi ugari daude Kostaldea koskatua da.

• Itsaslabar eta lurmutur asko daude.

• Bizkaiko golkoa bertan dago.

Page 44: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 45: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

8. Euskadiko mendiak eta ordokiak

Aizkorri

Page 46: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

• Euskadin mendi ugari daude.

• Kostaldearekiko paraleloak dira mendilerroak,

• Mendilerroen artean sakonune handiak daude.

• Hiru zonaldetan daude mendiak:

Kostaldeko mendiak

• Kostaldearekiko paraleloak.

• Altitude txikikoak.

• Altuena Oiz.

Banalerroko mendiak

• Euskadi erdibitzen dute.

• Euskadiko altuenak dira.

• Altuena Aizkorri.

Kanpoaldeko mendiak

• Euskadiko hego-ekialdean daude.

• Altuenak Iturrietako mendiak.

Gorbeia

Page 47: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 48: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Ordokiak• Euskadiko ordokiak Araban daude.

• Lur lau eremu handiak dira, non ez dagoen ez mendirik ez sakonunerik.

Euskadiko ordoki nagusia da.

Arabako ipar-ekialdean dago.

Arabako lautada Arabako

lautadaren hegoaldean dago.

Garrantzi handikoa da nekazaritzarako.

Arabako Errioxa

Page 49: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak
Page 50: Europako, Espainiako eta Euskadiko erliebea...•1. Europa: kokapena eta erliebea •2. Europako kostaldea •3. Espainia: kokapena eta erliebea •4. Iberiar penintsulako mendiak

Ander Lasarte Etxarri (Paules LH-6)