ESPAINIAKO HIRI SISTEMAEZAUGARRIAK

• Hiriek sarea osatzen dute. (sistema bat)

• Hiri sistema bat hiriek eta haien arteko harremanek osatuta dago.

• Hiri sistema baten barruan hiriek kokapen hierarkikoa dute betetzen dituzten funtzioen arabera. (erregionala, estatuarena, nazioartekoa).

• Funtzioen kantitate eta tamainaren arabera izango da hiriek egiten duten eragina eskualde batean.

Espainiako hirien hierarkia

• Hierarkiaren faktoreak

– Tamaina demografikoa

– Funtzioak

– Interakzioak

– Fluxuak

– Eragin-eremuaren hedadura

ESPAINIAKO HIRI HIERARKIA

Hirien banaketaHirien banaketa• Hirien tamaina demografikoa hiri-hierarkiaren osagai

garrantzitsuenetako bat da.

• Hiri-aglomerazio handienak

• Badaude hiri asko 400.000 eta 150.000 biztanle artean– Hiri ertainen etengabeko hazkundea hiri handien kontura

– Deszentralizazio ekonomikoa dela eta.

• Madrid 5.447.773 • Bilbao 879.567

• Barcelona 3.186.461 • Astur Hiria 854.217

• Valencia 1.720.065 • Málaga 851.538

• Sevilla 1.471.723 • Zaragoza 730.365

HIRIEN BANAKETA

• Espazioan banaketak dituen ezaugarriak:

– Periferiaren inguruan kokatzen dira (Ipar-ekialdean gehien bat)– Madril gutxi urbanizatutako barrualdeko erdigunea da.– Iparraldeko ardatzak artikulazio-arazoak ditu (metropoli-inguru etenak)– Mediterraneoko ardatzarik dinamikoena da– Andaluziako hiri-sarea ardatz bikoitza du: Guadalquivirrekoa eta kostaldekoa– Ebroko ardatza komunikazio korridore modukoa da

HIRI FUNTZIOAKHIRI FUNTZIOAK

• Funtzioa = jarduera sozioekonomikoa

• Funtzioen arabera:

– Hiri primarioa (nekazaritza)• Andaluziar eta Gaztela-Mantxako hiri-aglomerazioak

– Hiri sekundarioa (industria)• Euskadi, Katalunia, Asturias,…

– Hiri tertziarioa (zerbitzuak)• Jarduera tertziarioak dira hiri baten rango eta eragina

hoberen definitzen dutenak

HIRI ERAGIN EREMUAHIRI ERAGIN EREMUA

• Kanporantz egindako jarduerek, hiriak zerbitzuak eta baliabideak hornitzen dituen erdigune bihurtzen dute.

• Zenbat eta jarduera gehiago eta espezializatuagoak hainbat eta eragin eremu handiagoa.

METROPOLIA • Probintzia, eskualde edo estatu bateko hiri nagusia,

inguruko lurraldearen antolamenduan eginkizun kultural, ekonomiko edo sozial berezia duena.

• Metropoli: hiri-sistemako hierarkia gorena duen hiria da.

• 250.000 biztanle baino gehiagokoa

• Funtzio oso espezializatuak eta dibertsifikatuak ditu.

– Maila handiko hirugarren eta bigarren sektorei lotuta (goi teknologiakoa)

• Eragin-eremu handia dute

Espainiako Metropolien Espainiako Metropolien ezaugarriakezaugarriak

• Zazpi Metropoliek biltzen dute:

– Lurraldearen %2

– Populazio osoaren 1/3

– Balio gehigarria gordinaren %50

– Industria-lanaren %20

GAURKO METROPOLIEN JOERA

Metropolien dinamika berriak

Azpiegituren iraultza

Industria eta eskulanaren kokapen berria.

Metropoli eremuaren espezializazioa

Demografia dinamika berria

GAURKO METROPOLIEN JOERAMetropolien dinamika berriak

Lehen Gaur

• Konpaktoak Dispertsoak

• Konplexuak Espezializatuak

• Integratuak Segregatuak

KONURBAZIOA

Hiri batzuk haztean sortzen den hirigintza espazio jarraia non hirien mugak bereiztezinak dira.

Area del Bilbao metropolitano

Bilboko Metropoli-gunea

Metropolien ierarkia estrukturala • Hiri aglomerazioek menerapen (nagusitasun) gaitasun handia

pilatzen dute. Nagusitasun horren adierazle garrantzitsuenak hauexek dira:

– Biztanleria, Hazkundea, multinazional enpresen presentzia, azpiegituak eta jajrdeuera teknopolitanoak, ingeniari eta goi teknikoen presentzia, Ikerketa, Unibertsitate funtzioa, Ikerketazentroak, itsas portu eta aireportu funtzioak, Kultura eragina, Azokak eta kongresuak. Prentsa eta argitapenak, Telekomunikabideak eta hiri espezializatuak.

– Resumiendo, se pueden clasificar en cinco sectores:

• Nazioarteko harremanak

• Komunikabideak

• Ekonomi potentzia

• Ikerketa eta Teknologia

• Kultura funtzioaInforme RECLUS

Metropolien fenomenoa: Garapen politiken ardatza

• Gaurko metropoli batek etorkizunean aukera bat edukitzeko nazioarteko sareetan sartu behar du.

• Lurraldeen artean lehikortasun handia sortzen ari da. Hori dela eta metropoliak sustatzeko politikak gero eta

ugariagoak dira.– Atzerrikoarekin harremanak hobetzeko eta hiriak berpizteko

azpiegituren inplementazioa– Komunikazioak eta garraioak– Kultura– Industria

– Den hau jakinarazteko “marketing” teknikak erabiltzen dira.– Alor publikoek ikaragarrizko inbertsioak egiten dituzte.– Eskualdea eraldakuntza prozesu sakon batean murgilduko da.

EZAGUPEN HIRIAK

Ezagupen hiriaren definizioa

“Es un territorio geográfico en donde, conforme a un plan y una estrategia general asumido conjuntamente por la sociedad y el gobierno, sus actores tienen el propósito común de construir una economía basada en el desarrollo del conocimiento”

Hiri inteligenteak, Hiri Hiri inteligenteak, Hiri jasangarriakjasangarriak

• Hiri kontzeptu berriak agertzen ari dira:– Administrazio berria (birtuala) – Lan forma berriak (telematikaz)– Gizarte harreman

berriak– Kalitate integralako

zerbitzuak– Insumoen kudeaketa berria

• Hondakinak• Energia

• TIC-en bitartez

– http://www.gobiernoelectronico.org/node/5193

Metropoli mota• Estatukoak

– 4 milioi bizt. baino gehiago– Zerbitzu oso espezializatuak eta goi teknologiako industria dituzte– Eragin-eremua estatu osotik eta munduko beste metropoliekin lotuta daude.

• Eskualdekoa – Valentzia, Malaga, BI, Za, Se– 1,5 eta 500.000 bitarteko biztanleria dute– Goi-mailako zerbitzuak (bereziki administratiboak)– Estatuko beste metropoliekin harreman estuak– Eskualdeko eragin-eremua

• Azpi-eskualdekoa– 500.000 eta 250.000 bitarteko biztanleria dute– Oraindik zerbitzu edo funtzio batzuetan oso espezializatuta daude.– Eragin-eremua azpi-eskualdekoa edo eskualdekoa

Tarteko hiriak

• 250.000 eta 50.000 bitarteko biztanleria.

• Hirugarren sektorekoak• Zerbitzu ez hain

espezialitatuak• Probintzietako zerbitzuak

(Hezkuntza,Osasuna, Administrazioa)

• Garraioen muturreko puntua dira.

Hiri txikiak edo hiribilduak

• 50.000 biztanle baino gutxiago

• Astorga, Mungia,..

• Ez dira hain espezializatuak: administrazio, merkataritza.

• Baina nolabaiteko espez.eduki dezakete:– Bigarren mailako hezkuntza– Lan-Heziketa

Zer da metropoli-ingurua?

Zein da metropoli-ingurua artikulatzen duen elementurik garrantzitsuena?

Zer dela eta sortzen dira metropoli-inguruak?

Zer da periferia suburbanoa?

Pperiferia suburbanoa

BARRUTI SUBMETROPOLITARRA

- Barruko periferia

BARRUTI SUBURBANOA

- Metropoli eremuko kanpoko periferia

Aldaketa berriak Hiri sisteman Aldaketa berriak Hiri sisteman

• 1980. urtetik Autonomi estatuaren ezarpenak , EB-an sartzeak eta globalizazioak aldaketak ekarri ditu.

– Eskualdeko azpisistemak sortzen ari dira.

• Sistema monozentrikoa nagusi– Madrilk, Aragoi, Kanatabria, Katalunia,…

• Sistema monozentrikoa hierakizatua– Valentzia, Andaluzia, mendebaldekoa Nafarroa,…

• Sistema polizentrikoa– Euskadi, Galizia, Asturias, Bi Gaztelak, ….

Hiri sistema eta europar integrazioaHiri sistema eta europar integrazioa

• Europar hiri hierarkiaren adierazleak:– Biztanleen tamaina– Funtzioak

• Garraioan• Turismoan• Industrian• Ezagutzan• Erabaki gaitasunean

– Honen arabera;• Metropoli globala: Espainian ez dago• Europar lokomotoreak: Madril eta Bartzelona• Europar metropoli potentzialak: Bilbao, Valentzia, eta Palma de Mallorca• Europar metropoli ahula (Sevilla)• Gainenrako hiriak: eragin nazionala, eskualdekoa ala tokian tokikoa

EUROPAR HIRI SISTEMAEUROPAR HIRI SISTEMA

• Ardatz batzuk• Espainiako hiriek kokapen

periferikoa dute– Finisterretan

– Artikulazio gabeko lekuetan

– Hegoaldeetan

• Berriena: Lisboa-Ma-Za-B ardatz diagonala oraindik egonkortu gabe.

Globalizazioa eta integrazioa Globalizazioa eta integrazioa mundu hiri sistemanmundu hiri sisteman

• Tertziarizazioa• Produkzioaren kokapen malgutasuna• Espazioa globalizatzen duten garraio

eta komunikabideen hobekuntza• Bizi kalitate eta ingurugiroaren

balorazioa.

• Hau denak ekarri du:– Industria helduan

espezializatutako hirien gainbeheraldia

Mundu Hiri Sisteman txertatzekoMundu Hiri Sisteman txertatzeko

• Mundu sisteman arrakastatsu moduan txertatzeko hiriek behar dute:– Nazioarteko erakundeen eta enpresen egoitzak

edukitzea– Nazioarteko eragina duten jarduerak

Horretarako baldintzak

- Primerako garraio sistema eta

ekipamenduak

- Kalitateko giza baliabideak

- Giza giro egokia

- Kalitateko ingurugiroa

• Tamaina guztietako hiriek bere estrategiak gauzatzen ari dira eskualdeko hiri sareak osatzeko (fuztzio ezberdinen hiri osagarriak)

EUROPAKO HIRI SISTEMAREN

TIPOLOGIA:

RECLUS Txostena (1989)

1) Europako Megalopolisa

(Londres arrotik Lombardiaraino)

2) Hegoaldeko Iparra

(Mediterranear mendebaldeko kostaldea, Murtziatik Romagnaraino)

2) Atlantiar isurialdeko hiriak

(Portugal, Galizia, Espainiako Iparraldea, Frantziako mendebaldeko eskualdea eta Bretaña)

2) Periferiak

(Hegoak: Andaluzia, Messogiorno, Grezia eta Irlanda)

Euskadiko hiri-sistemaEzaugarriak:

• Hiri hierarkia biztanleria eta funtzioen garrantzian oinarrituta

• Biztanleriaren %70 isurialde atlantikoan biltzen da, lurraldearen %24an

• Espazio banaketaren desoreka, garapen ekonomikoak izandako garapen prozesu ezberdinen ondorioa da.

• Hiri sistema polinuklearra.

• Bi hiri sistemak bereiz daitezke:– Kostaldekoa: BI eta Donostiaren artean– Barrualdekoa

Bizkaia • Urbanizazioa hiri-kate jarraian antolatzen da

EAEko kostalde osotik

– Bilbo Handia Metropoli-ingurua nabarmentzen da

– KONURBAZIOA osatzen du (Galdakao-tik Getxo eta Santurtzi-Zierbana-raino)

– Industria-, finantza-, teknologia-, kultura,- zerbitzuen pilaketa trinkoa

– Eskualdeko garapenaren motorra– Eragin eremua lurralde osoan nabaria da.

• Bizkaiko gainerako lurraldea eskualdeko buruen inguruan egituratzen da

» Balmaseda, Durango, Gernika, Mungia,...

Gipuzkoa • Hirien sarea orekatuagoa

da

• Industrien eta enpresen ekimena askotarikoa eta finantza-bolumen txikiagokoa izan direlako

• Hirien bilbea haranen hondoan luzetara egituratzen da.

• Hiri-bilbe honek probintzia zatikatzen du.

Errenteria eta Pasaiako portua atzean

Gipuzkoa

– Donostia, hiri ierarkia ere osatzen du eta bere eremu metropolitarrean integratuta daude Pasaia, Errenteria, Lezo, Oiarzun, Hernani, Usurbil eta Lasarte-Oria konurbazioa osatzen.

– Hiri ierarkiaren hurrengo mailetan beste mikrokonurbazioak

• Azpeitia-Azkoitia, • Andoain-Villabona, • Zumarraga-Urretxu, • Arrasate-Aretxabaleta eta hiri guneak haraneetatik

sakabanatua aurkitzen dira

ARABA

– Gasteizek sistema makrozekaliko oso desorekatuta osatzen du

• Gasteizen biztanleriaren %76 pilatzen da

– Gainerako lurraldean bakarrik beste bi hiri daude (Laudio eta Amurrio)

EUSKAL HIRIEN HIERARKIA

• Hirien Hierarkia – Garrantzia demografiko eta funtzionalaren eta eragin-

eremuaren hedaduraren arabera.– Gailurrean: hiriburuen Euskal Sistema Polinuklearra:

- Bilboko metropoli ingurua (Eskualde metropoli gisa )

– Azpieskualdeko metropoliak - Donostia - Vitoria-Gasteiz

– Hiriburuen azpitik, hiri txikiagoak daude (20.000-50.000 bitarteko biztanlekoak.)

• Eskualdeko betekizun industriala, administratiboak eta zerbitzuetakoak

Metropolien espezializazioaMetropolien dinamika berria

• BILBO: Industria eta ekipamenduak

• DONOSTIA: Astialdirako eta

ekipamenduak

• GASTEIZ: Industria eta jarduera

kuaternarioak

Euskal Hiri-sistemaren ezaugarriak

• Hiri-sistemaren banaketa desorekatuta espazioan.1- Kostaldeko azpisistema

– Bilbo eta Donostiaren arteko jarraipena Baionaraino luzatzen da.• Bilbo eta Donostia nabarmentzen dira ,

• honetan hirigintza trinkoa• Ibaien haranetan hiri txikien pilaketa nagusia da.

2- Barrualdeko azpisistema– Gasteizen inguruan biltzen da– Sistema makrozefaliko eta desorekatua da. (Biztanleriaren %76)– Gasteizen aparte Amurrio eta Laudio nabarmentzen dira:

• Funtzioei begira Bizkaiari lotuta daude– Agurain (4000 bizt) Arabako lautadako bigarren zentroa da.– Arabar sistemaren arazoak:

• Udalerri asko EAE-tik kanpoko nukleoekin lotura gehiago dute:– Bastida, Harorekin (Lo)– Zanbrana, Miranda de Ebrorekin – Trebiño Konterriak planifikaziorako oztopoa da

Hiri-sistemaren harremanak • Euskal hirien artean harremanak oso indartsuak dira.• Kanpoko beste sistema batzuekin ere.

– Kantauri erlaitzarekin– Errioxarekin eta Nafarroarekin– Burgosekin

• Europan: posizio estrategioa du komunikazio ardatz batzuekin:

– Atlantiko ardatzarekin• Bizkaiko itsasoko ardatzaren eta• Atlantikoko kostaldeko ardatz frantsesarekin

– Mediterraneoko ardatzarekin• Ebro haranean zehar

– Ipar-Hego ardatza Paris-Madril-Lisboa lotzen duena

• Bizkaian: Bilbo Kantauri kostaldean hiribururik garrantzitsuena. • Gipuzkoan: Donostia kokapen estrategioa Frantziarekin,

Nafarroarekin eta Ebroko haranarekin

• Araba: Errioxari esker Ebroren haranarekin

Paris

Madrid-Lisboa

EUSKAL HIRI SISTEMAK DITUEN ERRONKAK

- Europan sortzen diren berrikuntza ekonomikoak, sozialak eta kulturalak bereganatzen jakiten duten hiri-sistema osatzea.

- Berrikuntza horiek Euskadi osotik zabaltzen gai izatea.

- Horretarako behar diren estrategiak:

- Euskadi Europarekin integrazio hobea

- lortu duen okapen estrategikoa

aprobetxatuz .

- Lurraldeen hiriburuen arteko

funtzio osagarriak eduki

(1) DOT: Directrices para la Ordenación Territorial

Lurralde Antolaketarako Arauak.

• Euskadiko eta lurralde bakoitzeko hiri-sistema lideratzeko eginbeharra:

Bizkaian

-Bilbo metropolitarra nazio mailan sustatzea

• Espezializazioa ekipamenduetan

• Nazio mailako zerbitzuz hornitzea

• Hiri ingurugiro-kalitatea hobetzea itsasadarren inguruko espazioak berritzen

• Nazio eta nazioarteko komunikabideak hobetzea

Zorrozaurre

• Gipuzkoan

• Funtzio tertziarioak sustatzea– Aisia, kultura eta kalitateko turismoa

– Lurralde oreka mantentzea hiriburuaren inguruko udalei berritze jarduerak eskuratzea errezten.

– Irunen eskualdeko liderazgoa mantentzea• Donostiarekiko iruñear turismoa eta jardueren erakarpena sustatzeko

• Araban

• Industria eta zerbitzu administratibo hiri funtzioak sustatzea.

• Eskualde ezberdinen potentzial endogenoa sustatzea lurralde oreka handitzeko.

• Trebiño arabar lurraldean politikoki txertatzeko akordio politikoak lortu.

• Aire eta lur-komunikazioak hobetzea euskal hiri sistemarekin

• Ebroko ardatzean bere erlazioak eta eragina handitzea.

EUROPAKO MEGALOPOLISA

-Populazioaren eta jarduera ekonomikoen %50 biltzen du eta hiri garrantzitsuen %47 biltzen du lurraldearen %18an.

HEGOALDEKO IPARRA

- Eskualde honetan jarduera berrienak eta dinamikoenak biltzen ari dira.

- Ohiko megalopolisaren deskongestiorako eskualdea

ARKU ATLANTIARREKO HIRIAK

Gutxi integratutako eta artikulatutako hiri azpisistema. Bere hiriak txarto komunikatzen dira. Ez dute goi rangoko hiriak berrikuntzen transmiziorako kapazak direnak

Eskualde honen etorkizunaren arrakasta Europako beste hiri sistema dinamikoekin integrazioaren lorpenatik pasatzen da.

http://www.euskalyvasca.com/es/multi_infog_detalle.html?contentName=cont_multimedia.infografia.el_proyecto