HARRIAK ETA ERLIEBE MOTAK

BATXILERGOA 2. MAILA

ESPAINIAKO GEOGRAFIA

IES MUNGIA BHI – Irakaslea: Marije AGUILLO

1.2.3 HARRIAK ETA ERLIEBE MOTAK

1.2.3 HARRIAK ETA ERLIEBE MOTAK

• Silizea Erliebe granitikoa

• Kare-harria Erliebe karstikoa

• Buztina Buztinezkoa edo

higadura ezberdineko

Erliebea

• Silizea Erliebe granitikoa

• Kare-harria Erliebe karstikoa

• Buztina Buztinezkoa edo

higadura ezberdineko

Erliebea

HARRIAK ETA ERLIEBE MOTAK

•Silizea : Erliebe granitikoa•Kare-harria: Erliebe karstikoa•Buztina: Buztinezkoa edo higadura ezberdineko Erliebea

a) Silizezko eremua

• Material kristalino eta zurruna: granitoa– Aro aurrekanbriarreko eta aro primarioko materialak

• Nondik?

• Modelaketa:• Mendi garaietan: ura arrakaletan sartzen da

• Arrailduren edo Diaklasen bitartez :

– (perpendikularrak) hartxingadiak, bolak, torrak

– (horizontalak) granitoa ezkatatzen edo disgregatzen da

– Paisai biribildua

– Torrak, harritzak, granitoen kaosa

ERLIEBE GRANITIKOA

Harri zalduna

Harritzak

ERLIEBE GRANITIKOA / RELIEVE GRANÍTICO

HARRI ZALDUNAK

Azalera eskatatua

Erliebe granitikoa: Domo

Erliebe granitikoko paisajea

Azalera eskatatuak eta ganbilak

Erliebe granitikoko paisajea

Erliebe granitikoko paisajea:Hare arre-horiak

Granitoko mikaren zatiak

b) Kare-harrizko eremua

• NOIZKO MATERIALAK? Bigarren Aroan pilatutako materialak

• NOIZ ERATUTA? Hirugarren Aroan tolestuak:• NONDIK AURKITUTA?

- Kantabriar mendikatean, Pirinioetan, Iberiar sisteman, Kataluniako kostaldeko mendikatean, Subbetikoan

• Eratzen diren formazioak:– Lenarrak – Arroila edo zintzurrak, trokarteak (ibar ireki eta sakonak)– Poljeak: Ibar txikiak hondo horizontalekoa, ura isurbide batetik

(ponor) galtzen da– Dolina edo torkak: (leizearen sarrerak urak eginda)– Haitzuloak– Leizeak

Karst sistema

Dolina

Leizeak eta

Lur azpiko ibaiak

LENARRA - POLJEA DOLINA

ERLIEBE KARSTIKOA

GORBEIAKO MENDISERRAN

Kareharrizko erliebea: Lenarra

Urak egindako ildaxka eta zuloak harrian,harria ia laua eta biluzik: itxaso-harria

LENAR: Harri-itsasoa

ERLIEBE KARSTIKOA

LENARRA BERTIKALA

Kareharrizko paisajeaArroila

Kareharrizko modelaketa: ibaiak eratutako zintzurra

Kareharrizko eta konglomeratuzko paisajea Ibaiak induskatutako

ArroilaKonglomeratuak

Konglomeratuen erliebea. Mendizerra aurrealpetarreen hegoaldean (Ebro sakonunearen ertzean)

KONGLOMERATUAK

Konglomeratuak: harri detritikoa

c) Buztinezko eremua

• Hirugarren Aroa-ren amaieran eta Laugarrenean jalkitako sedimentazio biguna:

• Buztina• Tuparria Materialak• Igeltsua

• Ipar eta Hegoaldeko meseetako sakonuneetan eta mediterranear itsas ertzean eratutako zabaldi alubialak

• Erliebe horizontala funtsean• Higadurak eratzen dituen erliebe formak:

» Badland edo karkabak» Mahai izeneko muinoak» Muino bakartua edo lekukoa» Aldapak

Relieve arcilloso / Buztinezko erliebea

karkabak

Mesetako Paisajea: eremu buztintsua

Mesetako Paisajea: buztin eremua

Mesetako Paisajea: eremu buztintsua

ERLIEBE BOLKANIKOAK

Campo de Calatrava: Volcán Cerro Gordo (Granátula).

Bulkanismoko

Adibide Onenak

Penintsulan

HIGADURA DIFERENTZIALAK SORTUTAKO ERLIEBEA

• Eremu litologiko bakoitzean aurki daiteke:– Geruza horizontalekin:

– Mahiak– Paramoak– Muino lekukoak edo muino-aurreak– Landazabalak

– Geruza inklinatuak direnean:– Aldapa erliebea

– Geruzak tolestuak direnean:– Erliebe apalachiense– Erliebe jurasikoa

Formación del relieve tabular/ Erliebe horizontalaren eraketa

HIGADURA DIFERENTZIALAK SORTUTAKO ERLIEBEA: Erliebe horizontala

Mesetako paisajea: paramoak eta landazalak

GERUZA INKLINATUAKAldapa Erliebea

Aldaparen Muino

Aurrea bizkarra bakartia

Harri bigunean higadurak industu duen sakonunea

CRESTAS / GANDORRAK

VALDEREJO

ERLIEBE ALDAPADUN: Aldaparen bizkarra

Estratuak tolestuta

• Erliebe apalachiensea – Mendigune hertziniar zaharretan– Gailur paraleloan eta garaia antzekoak– Gailurretan cluseak eta haran antiklinalak

sortzen dira

• Erliebe jurasikoa– Txandaka tolestura ganbilak (antiklinalak) eta ahurrak

(sinklinalak)– Haran antiklinalak edo combeak (haran esekia)– Mendikate gazteetan– cluseak

RELIEVE APALACHIENSE

Granito

Erliebe jurasikoa: mendikate gazteetan

Sinklinal Esekia: Goi zapalune

Haran antiklinala, (antiklinal hustua)