Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

26
XV-XVI. MENDEKO KULTURA

Transcript of Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Page 1: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

XV-XVI. MENDEKO KULTURA

Page 2: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

1. Erreforma eta kontrarreforma

2. Humanismoa

3. Aurrerapen zientifikoak

4. Barrokoa

Page 3: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

ERREFORMA ETA KONTRARREFORMA

Page 4: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

1. Erreforma eta kontrarreforma

Ideia nagusia : Lutherrek bultzatutako mugimendu protestantean oinarritzen da, elizaren arauak aldatzeko egin zuen erreforma hau, eta kontrarreforma, Aita Santuak horren aurka bultzatu zuen zen.

Page 5: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Erreforma eta kontrarreforma

Laburpena :

Alemanian, XVI. mendean Luterrek erreforma bat bultzatu zuen. Erreforma eliza katolikoa aldatzako mugimendu protestante bat da, eta honek 95 tesi idatzi zituen eliza aldatzeko, honen ondorioz, Mendebaldeko Eliza bi zatitan banatu zen : katolikoa eta protestantea.

Erreforma honen zabalmena ere egon zen, anglikanismoa eta kalbinismoa dira. Kalbinismoa erreforma protestantea da baina fedeagatiko zabalmen eta garrantzi handiagoa du, Europa iparraldean eta ekialdean ematen da.

Page 6: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Anglikanismoa Ingalaterran ematen da eta Enrike VIII.ak bultzatzen du Aita Santuarekin haserretzen zelako.

Kontrarreforma erreformak eragindako aldaketen kontra zihoan. Aita Santua eta jesuitek Lutherren pentsaeraren kontra zeuden.

Honen ondorioz gerrateak egon ziren: famatuena 30 Urteko Guda (1618-1648)

Page 7: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Luther eta erreforma

XVI mende hasieran (1517)

Alemanian

Mugimendu erlijiosoa da

Eliza aldatzeko 95 tesi idatzi

Mendebaldeko eliza bi zatitan banatu

katolikoa protestantea

Apaizen beharrik ez

Doktrina protestantea

Lutherren pentsamenduetan oinarritua

Fedearen zabalpena

Apaiz unibertsala

Bibliaren interpretazio askea

Page 8: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

kalbinismoa

Doktrina protestantea

Fedeagatiko zabalmena garrantzi handiagoa du

Europa iparraldean eta ekialdean

SuitzaHolandaEskoziaEskandinaviaFrantziaIngalaterra

Anglikanismoa

Ingalaterran

Enrike VIII

Aita santuarekin haserretu zelako

Elizaren buru bihurtu zen

Erreformaren zabalkundea kontrarreforma

XVI mende erdian (1545-1563) trentoko kontzilioan

Aita Santuak eta jesuitek bultzatua

Elizari, antolaketa berria emateko

Aldaketa gutxi izan zituen

30 urteko gerra (1618-1648)

Page 10: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

2. Humanismoa

Ideia nagusia : Pertsonen pentsakaera aldatu eta Erromako eta Greziako kulturen errenazimendua ematen da.

Page 11: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

HumanismoaLaburpena : Erdi aroan xv. mendean jendea teozentrista zen hau, da, jainkoa zen

kulturaren erdigunea, baina errenazimenduko pentsamoldeekin jendea antropozentrista bihurtzen hasi zen. Honen ondorioz humanismoa sortu zen. Humanismoa Greziako eta Erromako kulturaren aldeko mugimendua da.

Page 12: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Humanistek aurrerapen zientifiko handiak ekarri zituzten bai medikuntzan baita astronomian ere. Medikuntzan Paratzeltok, burdina eta sufrea erabiliz gaixotasunak sendatzen zituen. Astronomian,Kopernikok unibertsoaren erdian eguzkia zegoela teorizatu zuen.

Page 13: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Errenazimentua

Erdi aroa

XV mendea

Jainko eta erlijioabizimoduen oinarria

Aro modernoa

XVI mendean

antropozentrista

Gizakia bizimoduaren erdigunea

humanismoa

Erromako eta Greziako kultura

Juan Vives

aurkikuntzak

errenazimentua

XV – XVI mendean

Aurrerapen zientifiko handiak

medikuntza astronomia

geozentrista

Eguzkia unibertsoaren erdialdean dagoela frogatu

Paratzelto

Gaixotasunak sendatzeko

Vosalio

Azterketa anatomikoa asmatu

Eragin handia medikuntzan

burdina sufrea

Page 14: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

zabalkundea

Liburutegien sorrera Zentro kultua honen sorrera

florentzia

XV. mendean

Plenton akademia sortu

Humanistak irakasleak

Europara gutenbergek ekarri zuen

Flaentziako beste errepubliketan eman zen

inprentaAkademien sorrera sortuLiburuak inprimatuta

Page 15: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

IRAULTZA ZIENTIFIKOA

ETA TEKNIKOA

Page 16: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

3. IRAULTZA ZIENTIFIKOA ETA TEKNIKOA

Ideia nagusia :jakintza metodoak erabiltzen zuten gauzak frogatzeko eta honen ondorioz hainbat aurkikuntza egin zitutzten.

Page 17: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Iraultza zientifikoa eta teknikoa

laburpena :

XVI .mendean, humanistek jakintza bi metodo erabiltzen hasi ziren: enpirikoak eta arrazionala. Metodo arrazionala filosofiarekin lotuta dago eta arrazoi logikoak bilatzen ditu, berriz, metodo enpirismoak zientziarekin lotuta dago eta esperimentuak erabiltzen dira, gauzak frogatzeko. Arrazionalismoari eta metodo Empirikoari Esker, Iraultzan zientifiko eta teknikoan tresna garrantzitsuak asmatu ziren, hiru gaietan: 1-Matematiketan,2- astronomian eta 3-teknikan.

Page 18: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

1- Matematiketan, aljebra garatu, físika modernoaren printzipioak asmatu etb… Galileo, Newton eta tartaglia izan ziren asmatzaile garrantzitsuenetarikoak.

2- Astronomian Kleperrek planetak eguzkiaren inguruan biratzen zutela planteatu zuen.

3- Teknikan, berriz, teleskopioa barometroa mikroskopioa, islatze teleskopioa, termometroa eta huts pompak.

Page 19: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Zientzia modernoa

XVII. Mendean sortu

Jakintza metodoak erabili 2 metodo:

1. metodoa : filosofian oinarritua

arrazionalismoa

descarte

2. metodoa : esperimentuetan oinarritua

enpirismoa

francis

Page 20: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Iraultza zientifikoa eta teknikoa

XVII mendean

3 arlotan :

Matematika :

Aljebra garatu

Grabitate indarra formulatu

Fisika modernoaren printzipioak

Biderketa zatiketa prozesua

Teknikoa :

teleskopioa

Airean pisua dagoela frogatu

barometroa

Islatze teleskopioa

mikroskopioa

termometroa

Astronomia :

Planetak eguzkiaren inguruan mugitzen direla frogatu

Page 21: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

BARROKOA

Page 22: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

4. BARROKOA

Ideia nagusia : garai honetan arazo ekonomiko larriak egon ziren eta horrek arkitektuen eta artisten inspirazioak ekarri zuen.

Page 23: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

BarrokoaLaburpena : Barrokoa, VXII. Mendean eman zen. Barroko garaiko

eraikinik garrantzitsuena Frantzian dago vesrsailles izenekoa. Arkitektura hau oso handia da fatxada oso handikoa eta 3 hegaletan banatuta dago. Arkitekto nagusietariko bat: hardouin mansart.

Barrokoaren eskulturek gai erlijiosoa erabiltzen zuten, marmolez egin eta printzeen, erregeen etab… erretratuak egiten zituzten. Barrokoaren eskultorerik nagusietariko bat: Bernini.

Page 24: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Pintura barrokoari buruz, esan genezake, olio teknika erabiltzen zutela, erretratuak egiteko, hau da, fondo ilun edo beltz batean kolore argiekin eginiko objektuak edo pertsonaiak marraztea. Gai erlijiosoak erabiltzen zituzten. Aita santuen eszenak , bizimoduaren eszenak etab…margotzen zituzten. Barrokoan pintura eskolak zeuden.

Page 25: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

europakoa

Frantziako barrokoa

arkitektura eskulturapintura

Pintura eskolak sortu

gaiak

Telnika: tenebrismoa

erlijioa

Dramatismos beteta

Herriko eszenak

paisaiak

erretratuak

Gaia materiala

marmolaMugimendua eta dramatismoa

profano erlijioa

Arkitekturak garrantzitsuena

Jules ardaidiseinadore ona

Jauregi eta elizak

Page 26: Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean

Espainako barrokoa

Erlijiotasuna eta espiritualtasuna lotuta

eskulturapintura

Urrezko mendeak

Genero asko Artista asko

4 nagusiBeste batzuk aipagarriak

erlijioa erretratuakEguneroko bizia

Garaiko gertaerak

Gai erlijiosoa

zurpolikromatua

Arte imajinagintza

RiberaZurbaránn

Murillo

Velazquez