Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean
-
Upload
gizartezientziak4a -
Category
Documents
-
view
3.238 -
download
5
Transcript of Erreforma, Humanismoa eta Iraultza zientifikoa XVI-XVII.ean
XV-XVI. MENDEKO KULTURA
1. Erreforma eta kontrarreforma
2. Humanismoa
3. Aurrerapen zientifikoak
4. Barrokoa
ERREFORMA ETA KONTRARREFORMA
1. Erreforma eta kontrarreforma
Ideia nagusia : Lutherrek bultzatutako mugimendu protestantean oinarritzen da, elizaren arauak aldatzeko egin zuen erreforma hau, eta kontrarreforma, Aita Santuak horren aurka bultzatu zuen zen.
Erreforma eta kontrarreforma
Laburpena :
Alemanian, XVI. mendean Luterrek erreforma bat bultzatu zuen. Erreforma eliza katolikoa aldatzako mugimendu protestante bat da, eta honek 95 tesi idatzi zituen eliza aldatzeko, honen ondorioz, Mendebaldeko Eliza bi zatitan banatu zen : katolikoa eta protestantea.
Erreforma honen zabalmena ere egon zen, anglikanismoa eta kalbinismoa dira. Kalbinismoa erreforma protestantea da baina fedeagatiko zabalmen eta garrantzi handiagoa du, Europa iparraldean eta ekialdean ematen da.
Anglikanismoa Ingalaterran ematen da eta Enrike VIII.ak bultzatzen du Aita Santuarekin haserretzen zelako.
Kontrarreforma erreformak eragindako aldaketen kontra zihoan. Aita Santua eta jesuitek Lutherren pentsaeraren kontra zeuden.
Honen ondorioz gerrateak egon ziren: famatuena 30 Urteko Guda (1618-1648)
Luther eta erreforma
XVI mende hasieran (1517)
Alemanian
Mugimendu erlijiosoa da
Eliza aldatzeko 95 tesi idatzi
Mendebaldeko eliza bi zatitan banatu
katolikoa protestantea
Apaizen beharrik ez
Doktrina protestantea
Lutherren pentsamenduetan oinarritua
Fedearen zabalpena
Apaiz unibertsala
Bibliaren interpretazio askea
kalbinismoa
Doktrina protestantea
Fedeagatiko zabalmena garrantzi handiagoa du
Europa iparraldean eta ekialdean
SuitzaHolandaEskoziaEskandinaviaFrantziaIngalaterra
Anglikanismoa
Ingalaterran
Enrike VIII
Aita santuarekin haserretu zelako
Elizaren buru bihurtu zen
Erreformaren zabalkundea kontrarreforma
XVI mende erdian (1545-1563) trentoko kontzilioan
Aita Santuak eta jesuitek bultzatua
Elizari, antolaketa berria emateko
Aldaketa gutxi izan zituen
30 urteko gerra (1618-1648)
2. Humanismoa
Ideia nagusia : Pertsonen pentsakaera aldatu eta Erromako eta Greziako kulturen errenazimendua ematen da.
HumanismoaLaburpena : Erdi aroan xv. mendean jendea teozentrista zen hau, da, jainkoa zen
kulturaren erdigunea, baina errenazimenduko pentsamoldeekin jendea antropozentrista bihurtzen hasi zen. Honen ondorioz humanismoa sortu zen. Humanismoa Greziako eta Erromako kulturaren aldeko mugimendua da.
Humanistek aurrerapen zientifiko handiak ekarri zituzten bai medikuntzan baita astronomian ere. Medikuntzan Paratzeltok, burdina eta sufrea erabiliz gaixotasunak sendatzen zituen. Astronomian,Kopernikok unibertsoaren erdian eguzkia zegoela teorizatu zuen.
Errenazimentua
Erdi aroa
XV mendea
Jainko eta erlijioabizimoduen oinarria
Aro modernoa
XVI mendean
antropozentrista
Gizakia bizimoduaren erdigunea
humanismoa
Erromako eta Greziako kultura
Juan Vives
aurkikuntzak
errenazimentua
XV – XVI mendean
Aurrerapen zientifiko handiak
medikuntza astronomia
geozentrista
Eguzkia unibertsoaren erdialdean dagoela frogatu
Paratzelto
Gaixotasunak sendatzeko
Vosalio
Azterketa anatomikoa asmatu
Eragin handia medikuntzan
burdina sufrea
zabalkundea
Liburutegien sorrera Zentro kultua honen sorrera
florentzia
XV. mendean
Plenton akademia sortu
Humanistak irakasleak
Europara gutenbergek ekarri zuen
Flaentziako beste errepubliketan eman zen
inprentaAkademien sorrera sortuLiburuak inprimatuta
IRAULTZA ZIENTIFIKOA
ETA TEKNIKOA
3. IRAULTZA ZIENTIFIKOA ETA TEKNIKOA
Ideia nagusia :jakintza metodoak erabiltzen zuten gauzak frogatzeko eta honen ondorioz hainbat aurkikuntza egin zitutzten.
Iraultza zientifikoa eta teknikoa
laburpena :
XVI .mendean, humanistek jakintza bi metodo erabiltzen hasi ziren: enpirikoak eta arrazionala. Metodo arrazionala filosofiarekin lotuta dago eta arrazoi logikoak bilatzen ditu, berriz, metodo enpirismoak zientziarekin lotuta dago eta esperimentuak erabiltzen dira, gauzak frogatzeko. Arrazionalismoari eta metodo Empirikoari Esker, Iraultzan zientifiko eta teknikoan tresna garrantzitsuak asmatu ziren, hiru gaietan: 1-Matematiketan,2- astronomian eta 3-teknikan.
1- Matematiketan, aljebra garatu, físika modernoaren printzipioak asmatu etb… Galileo, Newton eta tartaglia izan ziren asmatzaile garrantzitsuenetarikoak.
2- Astronomian Kleperrek planetak eguzkiaren inguruan biratzen zutela planteatu zuen.
3- Teknikan, berriz, teleskopioa barometroa mikroskopioa, islatze teleskopioa, termometroa eta huts pompak.
Zientzia modernoa
XVII. Mendean sortu
Jakintza metodoak erabili 2 metodo:
1. metodoa : filosofian oinarritua
arrazionalismoa
descarte
2. metodoa : esperimentuetan oinarritua
enpirismoa
francis
Iraultza zientifikoa eta teknikoa
XVII mendean
3 arlotan :
Matematika :
Aljebra garatu
Grabitate indarra formulatu
Fisika modernoaren printzipioak
Biderketa zatiketa prozesua
Teknikoa :
teleskopioa
Airean pisua dagoela frogatu
barometroa
Islatze teleskopioa
mikroskopioa
termometroa
Astronomia :
Planetak eguzkiaren inguruan mugitzen direla frogatu
BARROKOA
4. BARROKOA
Ideia nagusia : garai honetan arazo ekonomiko larriak egon ziren eta horrek arkitektuen eta artisten inspirazioak ekarri zuen.
BarrokoaLaburpena : Barrokoa, VXII. Mendean eman zen. Barroko garaiko
eraikinik garrantzitsuena Frantzian dago vesrsailles izenekoa. Arkitektura hau oso handia da fatxada oso handikoa eta 3 hegaletan banatuta dago. Arkitekto nagusietariko bat: hardouin mansart.
Barrokoaren eskulturek gai erlijiosoa erabiltzen zuten, marmolez egin eta printzeen, erregeen etab… erretratuak egiten zituzten. Barrokoaren eskultorerik nagusietariko bat: Bernini.
Pintura barrokoari buruz, esan genezake, olio teknika erabiltzen zutela, erretratuak egiteko, hau da, fondo ilun edo beltz batean kolore argiekin eginiko objektuak edo pertsonaiak marraztea. Gai erlijiosoak erabiltzen zituzten. Aita santuen eszenak , bizimoduaren eszenak etab…margotzen zituzten. Barrokoan pintura eskolak zeuden.
europakoa
Frantziako barrokoa
arkitektura eskulturapintura
Pintura eskolak sortu
gaiak
Telnika: tenebrismoa
erlijioa
Dramatismos beteta
Herriko eszenak
paisaiak
erretratuak
Gaia materiala
marmolaMugimendua eta dramatismoa
profano erlijioa
Arkitekturak garrantzitsuena
Jules ardaidiseinadore ona
Jauregi eta elizak
Espainako barrokoa
Erlijiotasuna eta espiritualtasuna lotuta
eskulturapintura
Urrezko mendeak
Genero asko Artista asko
4 nagusiBeste batzuk aipagarriak
erlijioa erretratuakEguneroko bizia
Garaiko gertaerak
Gai erlijiosoa
zurpolikromatua
Arte imajinagintza
RiberaZurbaránn
Murillo
Velazquez