2. GAIA. ERRADIOLOGIA KONBENTZIONALEKO EKIPOAK

2.1. X IZPIKO HODIA

2.2. KONTROLEKO MAHIA

Esposizioko baloreekin erlazionaturiko faktoreak.

Esposimetria automatikoa

1

2. ERRADIOLOGIA KONBENTZIONALEKO EKIPOAK

2.1. X IZPIKO HODIA

X izpiko hodia bi elektrodo dituen berunezko anpulua da:

Katodoa: (elektrodo negatiboa) bertan, elektroiak sortzen diren elektrodoa da.Anodoa: (elektrodo positiboa) elektroiak eztanda egiten duten tokia.

Katodoaren barruan, filamentua dago, bertatik elektroiak igortzen dira; Tungsteno eta Cesiozko espirala da. 2.200º baino gehiago hartu behar duen tenperatura filamentutik elektroi-igorpena izateko. Filamentuzko tungstenoak urtze-puntua altua du (3.370ºC). Itxaron momentuan, tenperatura mantentzea ± 1500°C.

Hodi modernoak bi filamentu dituzte:

– Bat luzea: korronte altuagoa/erresoluzio gutxiago.– Bat motza: korronte baxuagoa/erresoluzio hobea.

Anodoa molibdenozko disko batez osatuta dago eta tungsteno eta reniozko pista batez osatuta dago.X izpiko hodia hermetikoki itxita dagoen beirazko ontzi bat da eta elektroiak katodotik anodora joatean inongo oztoporik ez izateko hutsa eginda dago.Hodia, mineralezko olioaz inguraturik dago; honek, beroa kanpora bidaltzen du.

Hodiaren funtzionamendua:

1. Katodoa baju boltajeko zirkuitura konektatzen da (10 boltio), katodoaren filamentua gori-gori jartzen da eta elektroiak ematen ditu.

2. Aldi berean, elektroiak azeleratzeko katodoa eta anodoa boltaje altuko zirkuitu batetara konektatzen dira. Anodoak erakarri egiten ditu.

3. Potentziaren desberdintasuna katodoa eta anodoaren arteangatik elektroiak indarrakin azeleratzen dira.

4. Anodoaren kontra eztanda egin ondoren, eta bat-bateko balaztaketa (frenatu), elektroien energia zinetika aldatu egiten da; %99a energia kalorikoan eta %1a bakarrik X izpiak sortzean.

5. Elektroiaren eztandan katodoaren atomoan fotoiak sortzen dira, non materian egiten dute eztanda.

2

2.KONTROLEKO MAHIA

Mahai honetan biltzen dira:

Piztu eta itzaltzeko etengailua. Esposiziorako balioen erregulatze mandoak: Kb, mA.

Kb baxua erabiltzen da: bularrean, zati bigunak, zati txikiak. Kb altua erabiltzen da: torax, digestio aparatua kontrastearekin...

Fokuaren autatzailea.

Gero eta foku handiagoa izan (foku lodia) denbora laburragoan karga gehiago onartzen du, irudi erradiologikoari erresoluzio (erabakia) txikiagoa ematen dio. Foku finarekin, irudiaren erresoluzioa hobea (garbiago, argiago) da, baina denbora berberan karga gutxiago onartzen du.

Karga: kb eta mAaren biderketa.

prestaketa eta esposizio botoia

3

Gaixoaren edo pazientearen mahaia mugitzeko mandoak. Pareteko buckya, mahaiako buckya edo zuzeneko erradiografiaren

erabilera edo erabilera eza. Hodiaren mugimenduak

Esposizioko balorekin erlazionatutako faktoreak

Eguneroko lanean gure buruari galdetzen diogunean, erradiografi hau egiteko zenbat emango diot?, zer esposizioko baloreak emango dizkiogun galdetzen ari gara: kontroleko mahaian zer kv eta zer mAs aukeratu behar dugun esposizio erradiografikoa egiteko paziente zehatz bati proiekzio erradiografiko zehat batean dentsitatea, kontrastea eta erresoluzioari buruz kalitatezko irudi bat lortzeko.

Dentsitatea: plaka bat errebelatu ondoren ”beltza” kopurua agertzen dena. Dentsitate erradiografikoaren faktore nagusia mAs da.

Dentsitatea eta efektu anodikoa:

X izpien SORTAREN INTENTSITATEA zonalde guztietan ez da uniformea (berdina). Intentsitatea gutxiago da anodo aldera katodoa baino.

Sortutako fotoiak anodoaren barruko geruzatan loditasun bat zeharkatu behar dute X izpiko sortaren “anodo aldera” joateko, horrela intentsitatearen aldaketa gertatzen da.

Sortaren intentsitatearen aldaketaren ondorioz, dentsitatea edo belztun fotografikoa imaginan pixka bat aldatu egiten da, anodo aldera gutxiago izanez, pixkanaka handitzen joateko katodo aldera.

Loditasun ezberdinetako organismoaren zonaldeetako radiografiatan dentsitatean oreka lortzeko efektu anodikoa erabili behar da, zonalde estua (burua) anodo aldera jartzen da.

4

Pelikulako dentsitatearen formula (mA eta Kbtajearen erlazioa)

mAaren efektutik hasita (X izpiren sortako fotoien kopuruan) eta Kbtajearen efektua (kalitatean edo energian), formula bat ezarri zen:

E = Kb5 . mAs

(Esponentzialaren balorea 100Kbtaje arte 5ekoa da, 100Kb, 4ko da)

Formula honek (E) esposizioko baloreak biderkadura moduan erlazionatzen ditu. E letrak belztu ere esan nahi du – pelikularen dentsitate fotografikoa.

Formularen aplikatasun praktikoa:

1. Kbtajeari buruz:

Pelikulako belztunearen (dentsitate fotográfikoa) mailan kiloboltajearen efektua nabarmenagoa da mAstan baino (ber delako). Kbtajearen aldaketa txiki bat pelikularen dentsitatean optikoki nabarmena dela esanahi du.

Kilovoltajearen aldaketa dentsitate fotofrafikoarenkin ez da zuzenki proportzionala.

2. mAsri buruz:

mAs eta dentsitatea zuzenki proportzionalak dira (horregatik, mAs aldatzen dira kb finko mantenduta).

mAs %25 aldatu behar dira edo baita %30 arte pelikulako dentsitatean aldaketan bat ikusteko.

3. Eri buruz:

Erradiografia baten dentsitate egokia (esposaketa egokia) Kbtajearen eta mAsaren bat-etortzearekin lortzen da.

Dentsitate egokia mantendu daiteke Kb eta mAs aldatuta ondoren aspaldiko %15ko araudiaren arabera. Dentsitate bera lortzen da (baina kontraste desberdina) Kb %15 igotzen badira eta mAs zati bi egiten badira.

5

Kb +

15%mAs/2

Horregatik hurrengo balore-jokuak dentsitateari buruz baliokideak dira:

50 Kb y 400 mAs58 Kb y 200 mAs66 Kb y 100 mAs

76 Kb y 50 mAs

Kontrastea: Erradiografiaren zonalde argiko eta iluneko dentsitateen desberdintasunak.

Kontrastea, sortako energiaren menpe dago. Hurrengo irudian energía desberdinak ikusten dira (40tik 100kbtajeraino mailakatuta). Kb handitzean irudiaren dentsitate globala ere handitzen da eta kontrastea gutxitzen da.

Erresoluzio

Irudiko egituraren gardentasunean datza. Xehetasunari ere deitzen zaio. Erresoluzio faltari gandua deitzen zaio. Gandua mugimenduaren (borondatezko edo oharkabeko mugimendua), foku-pelikulako distantziaren, fokuaren tamainaren (foku fina, foku lodia) ondorio izan daiteke.

6

Esposimetria automatikoa:

Esposizioaren kontrol automatikoak (behar ditugun mAs dentsitate egokia lortzeko) gizakiaren hanka-sartzea saihesteko balio du (oso kontrolatuta izanda ere teknika librean kiloboltajea eta mAs aukeratu ondoren, balitezke akatsak izatea).

Adibidea: baliteke jakitea pazientearen lodiera, baina aldez aurretik, erradiografiatu behar den zonaldearen dentsitatea ezin da jakin. Nola dakigu paziente baten toraxen garrantzizko isurketa (derrame) pleurala dagoen edo ez?

Esposizioaren kontrol automatikoek behar den erradiazio kopurua neurtzen dute, dentsitate egokia lortzeko. Lehenik, kb-a aukeratu behar da, teknika erradiografikoak erabakitzen duena. Kontroladorea edo esposimetria automatikoa, denbora egokia eta gutxienekoa erabili ondoren esposizioa mozten du, aukeratutako kv-aren eta generadoreko potentziaren arabera, mAs-taz arduratzen da.

Bete behar dituzten baldintzak: Erradiazioa detektatu behar dute. Aldez aurretik lotutako erradiazioaren dosia neurtu behar dute. Dosi horri erantzun behar dute seinale elektriko txiki batekin, horrek

esposizioko interruptorea irekitzen du.

7

Detektoreak edo esposimetria automatikoko kamarak 3 dira, itxura desberdinetakoak (erdiko detektagailua angeluzuzena da eta bi albokoak zirkularrak edo karratuak dira).

Zer detektagailu aukeratu behar den teknikariaren lana da. Instalazioa piztu ondoren, hiru detektagailuak piztuta agertzen dira.

Adibidea: paziente baten abdomena, ebakuntza izan berria: erdiko detektagailua bakarrik erabiltzen baldin bada, bizkarrezurrean dentsitate egokia lortuko da, baina abdomena oso irradiatuta geratuko da (kasu honetan, alboko detektagailuak aukeratu behar dira).

Esposimetria automatikoko ekipoa oso perfekzionatua izanda ere pertsona “normal samarrentzat” diseinatua dago. Badaude pazienteak bere gorpuzkera edo patologiarengatik teknika librea erabili beharra.

Kontroladore automatikoak tenporizadore batekin batestuta daude,honek, sistemaren akatsaren kasuan esposizioa mozten du (adibidez, 50kb-kin, 600mAs-raz iristen denean esposizioa mozten da).

Laburpena:

Erradiografiatu behar dugun zonaldea kolimatu. Kb-a aukeratu. Lana egin behar duten detektagailu edo detektagailuak aukeratu. Esposaketako denbora ahaztu (generadoreko potentziaren arabera

egokiena eta gutxienekoa izango da).

8