EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide...

19
GIPUZKOA EN VERDE TOLOSALDEA

Transcript of EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide...

Page 1: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

GIPUZKOA EN VERDE

TO

LO

SA

LD

EA

Page 2: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Ezagutu itzazu Tolosaldeak gorderik dituen altxor guztiak. Hogeita zortzi udalerriz osatua, Gipuzkoaren bihotzean kokatzen da eta Donostiara iristeko hamabost minutu besterik ez dira behar. Aralarko parke naturalaren eta Ernioko mendigunearen artean kokatua, egoera estrategiko ezinhobea eta komunikazio sare bikaina du Tolosaldeak.Baserri giroko herri txikiekin gozatzeko aukera alde batetik eta hiriburu baten maila duen Tolosak eskeintzen dituen zerbitzu, merkataritza gune eta kultur jarduerak ezagutzeko aukera bestetik. Guzti hori primeran bateratzen da Tolosaldean.Zalantzarik ez izan, harremanetan jarri eta hurbildu zaitez Tolosaldea Tour, Turismo Bulegora. Bertan nahi adina informazio jasoko duzu, ostatu, bisita gidatu, ibilbide eta senda, emanaldi nahiz ikuskizunei buruz. Horrez gain, aholkuak emango dizkizugu eskualdean zauden bitartean ahal bezainbeste gozatzeko. Ezagutu Tolosaldea!

Tolosaldea ezagutuDescubre Tolosaldea

04

0302

Naturaltasunez...Naturalmente...

16

Zaporea...Saborea...

20

Descubre todos y cada uno de los tesoros que se esconden en Tolosaldea. Con sus veintiocho municipios, en el corazón de Gipuzkoa, a un cuarto de hora de Donostia y muy bien comunicada gracias a su estratégica situación, Tolosaldea está enclavada entre el parque natural de Aralar y el macizo de Ernio. El encanto de sus pequeños y típicos pueblos combina a la perfección con la posibilidad de disfrutar de los servicios propios que ofrece una capital comercial, cultural y social como es Tolosa. No dudes en ponerte en contacto o acercarte a la Oficina de Turismo Tolosaldea Tour. Aquí encontrarás todas las facilidades para informarte sobre alojamientos, visitas guiadas, rutas y senderos, eventos y actividades, así como consejos para disfrutar al máximo de tu estancia en nuestra comarca. ¡Descubre Tolosaldea!

26

32

OstatuakAlojamientos

Plan Plin PlanPlan Plin Plan

943 697 413

TURISMO BULEGOAAndre Maria plaza 1 - 20400 Tolosa

[email protected]

www.tolosaldea.net

Konpromisoa Kalitate TuristikoarekinCompromiso de la Calidad Turística

Turismo-KalitateaCalidad Turística

Page 3: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Ingurune natural zoragarria, ondare historiko eta kultural oparoa, betiko tradizioak eta usadioak, bertako gastronomia ospetsua... Aukera guzti horiei eta beste askori esker, Tolosaldean eginiko egonaldiak oroitzapen ona utziko du zure baitan.

05

D E S c U B R E T O L O S A L D E A

El maravilloso EnTorno

naTural, El rico

paTrimonio hisTórico y

culTural, TradicionEs

y cosTumbrEs dE Toda

la vida, su prEsTigiosa

gasTronomía,

El carácTEr dE

sus gEnTEs...

ÉsTos y oTros muchos

EncanTos harán quE

TE llEvEs un rEcuErdo

EspEcial dE Tu paso

por TolosaldEa.

DescubreTolosaldea

04

Ezagutu Tolosaldea

Intxurre743

Otsabio801

Txindoki1.340

Ernio1.075

Uzturre730

Aduna

Larraul

Hernialde

Belauntza

GazteluLeaburu

IkaztegietaAltzo

Lizartza

OrexaOrendain

Albiztur

Asteasu

Ibarra

Berastegi

GI-2631

N-1

A-15GI-2130

GI-2634 N-130

GI-2133

Berrobi

Elduain

Abaltzisketa

Bidegoian

Baliarrain

Alkiza

LEITZARAN

(LOIU)

(FORONDA)(NOAIN)

(HONDARRIBIA)

N-1DONOSTIASAN SEBASTIÁN (15’)

N-1GASTEIZVITORIA

A-15IRUÑEAPAMPLONA

Oria

Elduain

Oria

Oria

Elduain

A-8BILBO

Ibiurkourtegia

ERNIO

Leitzaran

Alegia A-15

Irura

Billabona

ARALAR

PsTolosa

N-1

Amezketa

PsAnoeta

Ps

Zizurkil

Larraitz

Balerdi1.195

Artubi1.262

Ganbo1.411

IruñeaPamplona

Vitoria-Gasteiz

GIPUZKOABilbo

DonostiaSan Sebastián Biarritz

TOLOSA: 943 675 858VILLABONA: 943 693 980

UdaltzaingoaPolicía municipal

GarraioakTransportesTolosaldea Bus943 650 621

TSST (Tolosa-San Sebastián-Tolosa)943 361 741

RENFE (Irun-Brinkola)902 240 202

Taxi Tolosa943 670 420

Taxi Alegia943 653 336

Taxi Villabona943 691 193

Nekazalturismoa | Agroturismo

Landetxea | Casa Rural

Aterpea | Albergue

Hotela | Hotel

Pentsioa | Pensión

Museoa | Museo

Done Jakue Bidea | Camino de Santiago

Aralarko Parke Naturala | Parque natural de Aralar

Leitzarango Biotopoa | Biotopo de Leitzaran

Ernioko Mendigunea | Macizo de Ernio

Bidegorria | Carril-bici

Bide Berdea | Vía Verde

TOLOSALDEA

Page 4: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Urkizu

ALBIZTUR

Santutxo

GI-2634

GI-2634

Oria Ibaia

BILLABONA

N-1

Amasa

ZIZURKIL Oria Ibaia

N-1

Benta Aldea

Benta Aldeapoligonoa

N-1

HERNIALDE

Santa Luzi

Oria Ibaia

ZuloagaTxiki

N-1

GI-2130

Korteta

GI-3212

Apattaerrekaindustrigunea

San Blas auzoa

N-130

Usabalindustrigunea

N-130

Adaba Txikiauzoa

GI-2634

Altzoazpi

N-1Oria Ibaia

Aldaba

N-1

N-1

Akulebi

Fraisoro

Elbarrena

Industrigunea BILLABONA

Beballea

Elizmendi

Naera Haundi

LARRAULASTEASU

LARRAUL

ADUNA

IRURAANOETA

TOLOSA

ALEGIA

IKAZTEGIETA

IBARRA

Izaskun

gaur egun ikus daitezkeen hainbat aztarnek agerian uzten dute bide horrek izandako garrantzia. apostoluaren hilobia bisitatzeko erromesaldiak hasi aurretik ere, hau da, Xi. mendea baino lehenagotik “Errege bide” izena zuen bideak.

Existen numerosos restos que atestiguan la importancia que tenía esta ruta, denominada “Camino Real ”, mucho antes de que en el S. XI comenzara el auge de las peregrinaciones a la tumba del apóstol.

5

1 2 3 4

ALTZO

ibilbideakrecorridos

ZER IKUSIQUÉ VER

SANTA MARIA ELIZA (TOLOSA)IGLESIA DE SANTA MARIA (TOLOSA)

ALDE ZAHARRA (TOLOSA)CASCO VIEJO (TOLOSA)

EUSKAL ARTE GARAIKIDEA (TOLOSA)ARTE CONTEMPORÁNEO VASCO (TOLOSA)

Tolosaldea zeharkatzen

duen Santiago Bideak

aukera interesgarria eskain-

tzen dio erromesari eskualdea

gertutik ezagutzeko. Gipuzkoako bar-

nekaldea zeharkatzen duen bidea,

erromesentzat duen esanahia alde batera

utzita, mende askotan izan da Europa

eta penintsulako mesetaren arteko bide

nagusia. Tolosaldea zeharkatu ondoren

San Adriango tunela zeharkatzen du

Arabako lautadara jaisteko, eta handik,

Donemiliaga Kukulara doa. Han bat egi-

ten du Frantses bidearekin.

Tolosaldea Tour-ek Santiago Bideko

bulegoaren zerbitzuak kudeatzen ditu.

Bertan, bideari eta ostatuei buruzko

informazioa eskuratu, aholkuak jaso eta

erromesaren egiaztagiria egiteko edo

sinatzeko aukera izango duzu.

gorroTXaTEgi musEoaTolosako hirigune historikoan bertan dago “Xaxu” museoa. Bertan, XIV. eta XIX. mende bitartean gozogintzan erabili diren teknikak ikus ditzakegu, baita hauek izan duten garapena ere hainbat produkturi dagokionez, hala nola,kafea, txokolatea, karamelua, izozkia, irabiakiak eta alkoholdun edariak.Gorrotxategi museoa bakarra da bere generoan. Museo harrigarri honek gozogintza eta ezkogintzaren oso historia goxoa gordetzen du bere baitan.

musEo gorroTXaTEgiSituado en el casco histórico de Tolosa, el Museo Gorrotxategi o Xaxu es un museo que engloba las técnicas de trabajo de los confiteros entre los siglos XIV y XIX, y da cuenta del desarrollo de las técnicas de elaboración de productos tales como el café, chocolate, caramelo, helado, batido y el alcohol.Gorrotxategi, único en su género, es un sorprendente museo que esconde en su interior la dulce historia de la confitería y la cerería.

TOLOSALDEA EZaguTZEKo

ibilbidEaKruTas para conocEr

TOLOSALDEATopicMuseoak haurrak eta helduak hurbildu nahi ditu txotxongilo artearen mundura.Leku hau ez da bisitatu ohi ditugun museoak bezalakoa. Txotxongiloen etxea da. Ganbara sekretu eta magikoz, bat-zuetan ia etengabeko mugez, panpinez eta dekoratuz, gogorantziz eta egitasmoz betetakoa. Plato bat, eszenatoki bat, laborategi bat da. Ez da erakusleiho bat.

TopicEl museo quiere acercar a niños y mayores al mundo de los territorios del arte de los títeres. Este lugar no es como los museos que habitualmente visitamos. Es la casa de los títeres. Es como un gran almacén, lleno de cámaras secretas y mágicas, de límites a veces infinitos, de muñecos y decorados. De recuerdos y proyectos. Es un plató, es un escenario, es un laboratorio. No es un escaparate.

ZIZURKILEskeltzuZarate

ASTEASUSaskarateAndazarrateIturriotz

BIDEGOIAN

ALBIZTURSantutxo BentaSanta Marina

MENDIKO BIDEACAMINO DE MONTAÑA

0706

Done Jakue BideaCamino de Santiago

La conocida como Ruta del Interior

del Camino de Santiago que atraviesa

Tolosaldea es una interesante alternativa

para el peregrino, una excelente oportu-

nidad para conocer la comarca. El camino

que transcurre por el interior de Gipuzkoa,

al margen de sus connotaciones jacobeas, ha

sido a lo largo de muchos siglos una de las

más importantes vías de comunicación que

unía Europa con la meseta peninsular. Esta

vía que recorre Tolosaldea cruza posterior-

mente el túnel de San Adrián para enlazar

con la Llanada Alavesa y llegar a Santo

Domingo de la Calzada donde confluye con

la ruta del Camino francés.

Tolosaldea Tour gestiona los servicios de

la oficina del Camino de Santiago. En esta

oficina podrás obtener la credencial, infor-

mación sobre el camino, alojamientos, con-

sejos y también podrás sellar la credencial

de peregrino.

IZASKUNGO ERMITA (IBARRA)ERMITA DE IZASKUN (IBARRA)

51 2

PARKE ARKEOLOGIKOA (TOLOSA)PARQUE ARQUEOLÓGICO (TOLOSA)

3 4

MUSEOAMUSEO

MUSEOAMUSEOBa al zenekien...?

Sabías que...si quieres asegurarte el buen tiempo, tienes que regalar una docena de 13 huevos a las monjas del convento sta clara de Tolosa.Eguraldi ona ziurtatzeko Tolosako Sta Klara komentuko mojei 13 arrautzez osaturiko dozena bat oparitu behar diezu.

Page 5: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

BELAUNTZA

LEABURU

BERASTEGI

URTO-LEITZARAN

IBARRA

BERROBI

ELDUAIN

TOLOSA

GAZTELU

OREXA

Oria Ib

aia N-1

GI-2130GI-2130

GI-3212

GI-3211

Hiriburu auzoa

San Blas auzoa

N-1

GI-3212

Apattaerreka industrigunea

N-130

San Bartolome

Oria Ib

aia

GI-2130A

GI-3212

GI-3212

GI-3881

BeotibarGI-2130

Gure Txokopoligonoa

Ospela auzoa

N-130

N-130

GI-3881

GI-3881

Eldua

GI-2130

Argiñenea

A-15

A-15

Antsone

GI-2130Basterretxe

Elduainalde auzoa

Amerialde auzoa

Elizalde auzoa

San Matin de Tours

GI-2130

A-15

A-15

Eguzkialdeauzoa

Leitzaldeauzoa

Izotzaldeauzoa

Elusederindustrigunea

N A FA R R OA

NAFARROA

GI-2130

GI-2130

NA-1320

A-15

A-15

Leitzaran

LEITZARAN

Leitz

aran

Leitzaran

Elduain

ZER IKUSIQUÉ VER

ibilbideakrecorridos

Ibarratik Berastegira doan bailara ezagutu

nahi duenak, 2 aukera ditu: bata Ibarrako

erdigunea ezagutzea GI-2130 errepidea

hartuz eta bestea kanpoaldetik (GI-3212)

doana, Leaburutik pasa eta Belauntzako

errepidea hartuz herri txiki hauek ezagutze-

ko aukera emango diguna, berriro Berrobira

bidean jarri aurretik.

Bailara estu batean barneratuko gara Berro-

biko herrira iritsi arte. Bertan Beotibarko

bataila gertatu zen gipuzkoarren eta nafa-

rren artean. Berrobitik Kilometro bat inguru

egin eta ezkerrera Elduako (Berastegiko

auzoa) auzo pinpirinera garamatzan bidea

utzi eta beste kilometro batetara Elduainera

iritsiko gara. Errepideak gorantz bihurritzen

jarraitu behar duela dirudienean, ezusteko

bailara batera iritsiko gara, berdetasunez

betea eta ederra; Berastegi. Herrigunea 2

gunetan bereizita dago; bata, udaletxeko

( XVIII. mendea, ondare kulturala) plaza

aurkitzen den lekua eta bi, San Martin de

Tours Elizaren ( XVI. mendea, Ambrosio

Bengoetxea maisuaren taila errenazen-

tista) inguruan dagoen nukleo pilatua

eta Berastegiko dorretxea edo jauregia.

Ibilbideak Nafarroaraino jarraitzen du

Leitzarango bailararen atera iritsi arte, eta

justu mugan Urto atsedenlekua kokatzen

da, Leitzaran errekaren ondoan.

El visitante que quiera conocer el valle que

va desde Ibarra hasta Berastegi tiene dos

opciones:

La primera es conocer el centro de Ibarra

por la carretera GI-2130, y la segunda pasa

por las afueras (GI-3212) de Leaburu, carre-

tera hacia Belauntza, opción que nos lleva

a conocer estos pequeños pueblos antes

de retomar la carretera hacia Berrobi. Nos

adentramos en un estrecho valle hasta llegar

a la localidad de Berrobi, donde tuvo lugar

la Batalla de Beotibar entre gipuzkoanos

y navarros. A un poco más de un kilóme-

tro de Berrobi dejamos a la izquierda la

coqueta aldea de Eldua (perteneciente a

Berastegi) para, a otro kilómetro, encon-

trarnos con Elduain. cuando la carretera

parace que va a seguir retorciéndose y

ascendiendo, llegamos de repente un fan-

tástico valle lleno de verdor y hermosura,

Berastegi. Su casco urbano está dividido

en dos núcleos: uno, donde se encuentra la

plaza del Ayuntamiento (s. XVIII patrimonio

cultural) y dos, el núcleo agrupado alrede-

dor de la Iglesia San Martín de Tours (s.

XVI, talla renacentista del maestro Ambrosio

Bengoetxea) y la casa torre de Berastegi

o Jauregi. El recorrido sigue hacia navarra

hasta la puerta del Valle Leitzaran, y justo

en la frontera está el área de recreo de

Urto, junto al río Leitzaran.

09

oria ibaia gipuzkoako ibairik luze eta emaritsuena dela?El río Oria es el río más largo y caudaloso de Gipuzkoa.

“beotibarko Kanta” izeneko Xiii. mendeko poema batek honako hau dioela?Existe un poema del s. XIII muy famoso llamado “Beotibarko Kanta” que dice “ Mila urte igarotaUra bere bideanGipuzkoarrok sartu diraGazteluko etxean,Nafarroekin batu diraBeotibarren pelean” cuya significación es que aún pasados mil años, sigue el agua su camino, y que los guipuzcoanos habían entrado en la casa de Gaztelu, y en pelea se habían topado con los Navarros en Beotibar”.

berastegik mikroklima berezi bat duela diotela?Dicen que existe un microclima especial en Berastegi.

Ba al zenekien...?Sabías que...

LAPATZA JAUREGIA (BERROBI)CASA SOLARIEGA LAPATZA (BERROBI)

ITURRI-HARRASKA (ELDUAIN)FUENTE LAVADERO (ELDUAIN)

SAN MARTIN DE TOURS ELIZA (BERASTEGI) IGLESIA SAN MARTIN DE TOURS (BERASTEGI)

SAN BARTOLOME ELIZA (IBARRA)IGLESIA SAN BARTOLOME (IBARRA)

3

54

12

3

4

5

Berastegiko bailaraValle de Berastegi

lEiTZarango bioTopoaLeitzaran bailarako ezaugarri nagusiak isiltasuna eta lasaitasuna dira. Plazaolako bide berdea Nafarroatik dator eta bailara hau zeharkatzen du Berastegi, Elduain eta Billabonatik Andoainera iritsiz.

bioTopo dE lEiTZaranLa tranquilidad y el silencio son dos de las características que mejor definen el valle de Leitzaran. La vía berde del Plazaola que llega desde Navarra recorre este valle desde Berástegi, Elduain y Billabona hasta Andoain.

PLAZAOLAKO BIDE BERDEAVíA VERDE DEL PLAZAOLA

TOLOSALDEA EZaguTZEKo

ibilbidEaKruTas para conocEr

TOLOSALDEA

08

BELAUNTZA HERRIGUNEAPUEBLO DE BELAUNTZA

2

1

Page 6: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

GR-9

GR-9

GR-9

GR-9

GR-9

GR-9

GR-9

GR-9

GR-9

GI-3720

GI-3042

Santa Marina

Segore Etxeberri

GI-2634

Santutxo

Intxur

Aldaba auzoa

Aizkorri TxikiBailara

Andra Mari

GI-2634

Olateaga auzoaBidania

GI-2634

GI-3740

Urreta auzoa

Iriarte Hotela

Igaran erreka

GoiatzEliz-Bailara ERNIO

San Blas auzoa

Apattaerreka industrigunea

N-1

GI-2130A

GI-3212

N-130

N-130

GI-2130

Txarama auzoa

Usabalindustrigunea

Aldaba Txikiauzoa

Urkizu

Urkizu auzoa

Salubita erreka

Oria Ibaia N-1

N-1

GI-2634

Beotibar

GI-2130

N-130

GI-2130

GI-3212

GI-3212

GI-3211

GI-3212

GI-3881

GI-3881

GI-3881

Ospela auzoa

Oria Ibaia

BIDEGOIAN

ALBIZTUR

LEABURU

GAZTELU

TOLOSA

IBARRA

BELAUNTZA

N-130

N-130

NAFARROA

N A FA R R OA

Araxes ibaia

ARALARMALLOAK

AñiAtsedenlekua

N-130

N-130

GI-3601

Lezialde auzoa

GI-3601

Intxaurpe auzoa

Araxes ibaia

Traskamuño erreka

Asuraldea auzoa

Basaitzaldeaauzoa

Elizondo auzoa

N-130

Ermitalde auzoa

Traskamuño erreka

LIZARTZA

OREXA

ibilbideakrecorridos

1110

ZER IKUSIQUÉ VER

Ba al zenekien...?Sabías que...

1888an orexako iriarte baserrian jaio zela nikolas ormaetxea “orixe” idazle ezaguna.En 1888, el famoso escritor Nikolas Ormaetxea “Orixe” nació en el caserio Iriarte de Orexa.

Lizartza Nafarroako mugan dagoen herri da, Araxes ibaiak bustitzen duen bailara

estu batean kokatua. Ibai honen ondoan eta Mikeleteen etxea izandakoaren parean

Añi atsedenlekua dago, familian gozatzeko bereziki urrundua eta lasaia den gunea.

Itzuleran Orexara zuzenduko gara, 421 metrotara kokatuta dago, inguru menditsu batean.

Herritik ikus daitezkeen bistak Malloen eraketa malkartsuetaraino iristen dira, Aralarko

Mendilerroaren parte direnak.

En los límites con la vecina Nafarroa, se encuentra la localidad de Lizartza, enclavada

en una estrecho valle bañado por el río Araxes. Junto a este río y frente a la antigua casa

de los Miqueletes se encuentra el área recreativa Añi, lugar especialmente apartado y

tranquilo para disfrutar en familia. A la vuelta, nos dirijiremos a Orexa, enclavada en una

zona montañosa, a 421m. de altitud. Las vistas que desde el pueblo se divisan abarcan

hasta la formación escarpada de las Malloas, pertenecientes a la Sierra de Aralar.

Zezen bideaLa cañada de los toros

Nafarroatik Tolosa eta Urola aldera zezenak ekartzen ziren garaietan, unaiek egiten zuten bidearen Tolosaldeko zatia da hau. Ibilbidearen hasiera den Gaztelu herria toki bakartuan dago eta horri esker, populazioaren landa-egitura kontserbatu egin da. Euskal Herriko herri tipikoa da, benetan ederra eta bitxia, erropa garbitzeko erabili ohi zen arraska izango dugu ikusgai besteak beste. Leaburu herrigunea berriz, mendixka txiki baten gainean dago baina ibilbidea jarraitzeko beheruntz jo beharko dugu, Txarama izeneko industri-gune aldera. Bideak Albizturrera eramango gaitu, bidean, usadiozko latsarria. Bertako herrigune dotorean, XVII.mendeko Jasokundeko Andre Mariaren Parrokia-Eliza dago. Maldan gora, Santutxoko erromatar galtzadarekin egingo dugu topo eta bideari jarraituz Bidegoianera iritsiko gara, Gipuzkoako bihotzean dago, paisaia harrigarria du.

Este es el camino que efectuaban los vaqueros en los tiempos en que se traían toros desde Navarra hasta la comarca del Urola. El recorrido comienza en el municipio de Gaztelu cuya localización aislada ha contribuido a la conservación de la estructura rural de la población. Es un pueblo típico vasco, realmente bonito y pintoresco en el que podremos admirar un antiguo lavadero. El pueblo de Leaburu en cambio, se sitúa en la cima de una pequeña colina pero para continuar el camino hay que bajar hacia el núcleo industrial Txarama. El camino nos llevará hasta Albiztur, donde encontraremos un típico lavadero de piedra. En el elegante centro del pueblo, se halla la Parroquia-Iglesia de la Virgen de la Asunción del siglo XVII. cuesta arriba, localizaremos la calzada romana de Santutxo y siguiendo el recorrido llegaremos a Bidegoian, un paisaje digno de admirar.

ZER IKUSIQUÉ VER

JASOKUNDEKO ELIZA (GAZTELU)IGLESIA DE LA ASUNCIÓN (GAZTELU)

MAHALA BASERRIA (LEABURU)CASERíO MAHALA (LEABURU)

ALBIZTUR HERRIGUNEAPUEBLO DE ALBIZTUR

BIDEGOIAN HERRIGUNEAPUEBLO DE BIDEGOIAN

leaburuko san sebastian Ermita gaizkileak apaltzeko lekua izan zela eta lotuta, zigortuta eta baita eztiarekin igurtzita erakusten zituztela, erleek eraso zitzaten? La Ermita San Sebastián de Leaburu fue un humilladero de malechores, los cuales se exhibían atados o azotados incluso untados con miel para que fueran atacados por las avejas.

gipuzkoako batzarrak bidanian ospatu zirela mendeetan zehar? Las Juntas Generales de Gipuzkoa se celebraron en Bidania durante siglos.

Ba al zenekien...?Sabías que...

TOLOSALDEA EZaguTZEKo

ibilbidEaKruTas para conocEr

TOLOSALDEA

Malloetara bideanDe camino a las Malloas

GR-9

“ORIXE” ESKULTURA (OREXA)Tomas UgartemendiaESCULTURA “ORIXE” (OREXA)

2

LIZARTZA HERRIAPUEBLO DE LIZARTZA

1

1 2

3 4

1

2

1

2

3

4

Page 7: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Saskarate

Elizmendi

GI-3282

GI-4141

Sta. Cruz S. PedroZiasoro Goizaldi

Uztartza

ZabaleAbeletxe

FraisoroElbarrena

Industrigunea

GI-2631

GI-3610

Oria Ibaia

Amasa

Urresti

Alustiza

Akulebi

N-1

GI-3610

N-1

Beballea

GI-3281

GI-2631

GI-3630

GI-2631

GI-2631

GI-3481

GI-3630

GI-3630

GI-3650

Aiztondo

S. Martin

Lete

Urruzola

Ugarte

N-1

N-1

N-1

Benta AldeaPoligonoaBenta

Aldea

Oria

Ibaia

Arraia errekaGI-3630

GI-3630

LARRAUL

IRURA

ASTEASU

ALKIZA

ANOETA

HERNIALDE

VILLABONA

ADUNA

ZIZURKIL

ERNIO

ibilbideakrecorridos

Obaba, Bernardo Atxaga idazle asteasuarraren liburuaren koka-lekua da. Ez dugu izen bereko herririk aurkituko baina bai bere deskribapenekin bat egiten duen lurraldea; Aiztondo bailara. Adunatik Billabonara doan bidean, Zizukil Gorako bidea hartu eta segituan barneratuko gara landa izaerako paisaia batean. Bidean, Done Mikel Goiangeruaren Ermita ikusiko dugu eta aurrerago, herrigunean, San Millan Eliza, ezaugarri barrokoak eta apaindura gutxikoa. Bertatik hainbat ibilbide egiteko aukera dago, besteak beste, Atxulondoko ferraola ezagutzeko aukera ematen diguna. Erdigunetik Asteasuko bidera eramango gaituen errepi-dea hartuko dugu. Sarreran, Elizmendi auzora eramango gaituen bihurgunea hartuko dugu, bertan XVI. mendeko San Pedro Eliza eta Santa Cruz Ermita ditugu. Herrigunera, bai kotxez eta baita oinez ere jeitsi gaitezke, kale nagusiko kaltzadare bi aldeetara hainbat eraikin interesgarri ditugu Lege Zaharrak plazara iritsi bitartean. Asteasutik Larraulerako bidea hartuko dugu, eta ber-tako Museo Etnografikoa ikusteko parada egin. Azkenik, Alkizan egingo dugu geldialdia, San Martin Eliza eta Udaletxearen arteko balkoitik inguruaz gozatzeko. Ernio ingurura begiratuz gero, uda-berri garain hainbat ur-jauzi ikusteko aukera izango dugu.

El territorio Obaba es donde se ubica el libro homónimo del escritor asteasuarra Bernardo Atxaga. No encontraremos un pueblo con el mismo nombre, pero sí una descripción de esta zona; el Valle de Aiztondo. En la carretera que va de Aduna a Villabona, cogeremos el camino que nos lleva a Zizurkil Arriba y enseguida nos adentraremos en un paisaje plagado de prados. Durante el camino, nos toparemos con la Ermita del Arcángel San Miguel y más adelante, en el núcleo urbano, la Iglesia San Millán, de características barrocas y de escasos adornos. Desde allí parten diversos recorridos, como por ejemplo, el que nos brinda la opor-tunidad de conocer la Ferrería Atxulondo. Desde el centro coge-remos en camino que nos lleva a Asteasu. En la entrada, nos des-viaremos hacia el barrio de Elizmendi, donde nos encontraremos con la Iglesia de San Pedro del s.XVI y la Ermita Sta. Cruz. Para bajar al centro, se puede ir tanto en coche como andando, donde descubriremos a ambos lados de la calzada de la calle mayor diferentes edificios de interés antes de llegar a la Plaza de los Fueros. Desde Asteasu nos dirigiremos a Larraul, en el que hare-mos una parada para disfrutar del Museo Etnográfico de Larraul. Finalmente, realizaremos una parada en Alkiza, para asombrarnos del entorno desde el mirador existente entre el Ayuntamiento y la Iglesia San Martín. Durante la primavera, si miramos hacia Ernio, podremos sorprendernos con la vista regada de cascadas.

1312

ZER IKUSIQUÉ VER

BASERRIKO ARGIA (ZIZURKIL)Juan Gorritiren eskulturaLA LUZ DEL CASERíO (ZIZURKIL)Escultura de Juan Gorriti

ZIZURKILGO UDALETXEACASA CONSISTORIAL DE ZIZURKIL

ELIZMENDI (ASTEASU)ELIZMENDI (ASTEASU)

EusKal basErriarEn musEoaMuseo honetan ikusi daitezkeen piezak garai ezberdinetakoak dira eta baserriaren bizitza eta ohiturak erakusten dizkigu. Museoan aurkitzen diren joko didaktikoen bidez zuen jakinduria frogatzeko aukera edukiko duzue. Larrauletik paseo bat egin ezazue eta nabarituko duzue nola antzinako piezak berriekin elkar bizitzen diren, zaharra berriarekin, bizitzaren legea da.

El musEo ETnográFico dEl casErío vasco Las piezas que se pueden ver en este museo etnográfico son de diferentes épocas y nos enseñan la vida y las costumbres del caserío. Podrás poner tus conocimientos en prueba mediante juegos didácticos que encontrarás en el museo. Date un paseo por Larraul y observarás como conviven las piezas antiguas con las modernas, lo viejo con lo nuevo, es ley de vida.

TOLOSALDEA EZaguTZEKo

ibilbidEaKruTas para conocEr

TOLOSALDEA

BASOZABALGO KAROBIA (ALKIZA)CALERA DE BASOZABAL (ALKIZA)

san Esteban Elizako grisalla (Xvi)

larraul.Grisalla de la Iglesia

de Larraul (XVI)LARRAUL.

Gune natural zoragarri hau mendizale askoren topalekua da. Gailur ezagunena Ernio (1075 m.) mendia da. Bereziak dira iraileko igandetan ospatzen diren erromeriak. Ernio mendi magalean, Mendikute (803 m.) gotorlekua dago, XI-XII. Mende artean eraikia, eta hainbat kondairaren eszenatokia, ondoko kobazuloarekin batera. Mendi lerro berean, Intxur (765 m.) izeneko tontorrean, burdin Aroko defentsarako barruti baten aztarnak geratzen dira. Tolosaldetik sarrera nagusienak asteasu, larraul eta alkiza dira nahiz eta Tolosa ingurutik ere bidea izan.

Este enclave natural tan espectacular es punto de encuentro de muchos montañeros. Su cima más conocida es el monte Ernio (1075 m.). Todos los domingos de septiembre se celebra una romería. A las faldas del monte Ernio se encuentra la fortificación Mendikute (803 m. ), construido en los s. XI-XII y escenario, junto con una cueva cercana, de varias leyendas. En la misma cordillera, en la cima Intxur (765 m.) se encuentran los restos de un poblado de la Edad de Hierro.las entradas más habituales desde Tolosaldea son asteasu, larraul y alkiza aunque existan otros caminos desde la zona de Tolosa.

ERNIO MENDIGUNEAESPACIO NATURAL DEL ERNIO

LARRAULGO EKOMUSEOAECOMUSEO DE LARRAUL

ObabaObaba

1 2 3 5

4

2

3

5

4

1

Page 8: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Altzoazpi

Ugarte

Zubillaga

S. Martin

LARRAITZ

Gaintza

Aldaba GI-3071

N-1

N-1

N-1

GI-2133

GI-2133

GI-2133

GI-2133

GI-3711

GI-2133

GI-4081

GI-2133

GI-3670

GI-3670

GI-3670

GI-3861

GI-3670

GI-2131

GI-3670

GI-3712

GI-2131

GI-3851

GI-3851

GI-2133

GI-3620GI-3620

GI-3620GI-3072

GI-3372

GI-3372

GI-2133GI-2133

Zartagi

Ibiur erreka

Ibiur urtegia

Naera Haundi

S. Jose

Ipintza

Errota

Errota

KondekoErrota

Bedaio

JauregiHandi

S. Bartolome

Haundiko Santuaran

ARALAR

Anitzaga

TxindokiIrisgarria

ALTZO

IKAZTEGIETA

ALEGIA

ORENDAIN

BALIARRAIN

ABALTZISKETA AMEZKETA

ibilbideakrecorridos

Ibilbide hau Altzo Azpitik hasten da. Bertan Eliza eta Errota ikusteko parada izango dugu. Altzo Muñora bidean, Ipintza baserria aurkituko dugu, bertan jaio zen Altzoko Erraldoia eta haren erlie-be zintzelatua ikus daiteke baserriaren alboan. Errepideak Altzo Muñora eramango gaitu. Bertan, bertan XVI. mendeko Jasokundeko Amabirjinaren Eliza dugu, sarrerako atea estilo gotiko-isabeldarra du. Erdigunetik behera Amezketara bidean jarriko gara. Berehala Amezketako Ugarte auzora iritsiko gara. Nahi edo denbora duenak, auzo honeta-tik Tolosako auzoa den Bedaiora urbil daiteke Gipuzkoako baserririk handiena ezagutzera. Amezketara bidean berriz, Jauregi Handi etxea pasako dugu erdigunera iristeko. Udaletxea eta frontoiaren artean Fernando Amezketarra bert-solariaren bustoa. Herriaren bukaeran berriz, San Bartolome Eliza, barruan, argizaiolak lurrean, nork piztuko zain. Elizaren alboko bidea jarraituz, San Martingo atsedenlekura iritsiko gara. Bertan, Guillermo Olmok Aralarko basoei eskeinitako eskultura ikusgarria. Nahi duenak Aralarko beste sarrera hau har dezake mendi ibilaldi eder bat egiteko. Ondoren, bueltan Amezketa erdigunetik Abaltzisketarako bidea hartuko dugu. Ezkerretara, Larraitzeko Ermita, Aralarko Parkeko sarrera nagu-sienetarikoa (Txindoki), Abaltzisketa herriarekin bidegorri irisgarri baten bidez lotua. Abaltzisketa herri erditik pasatzen da Orendainera garamatzan errepidea. Estilo neoklasikoa duen Udaletxea, J.A. Olagibel arkitekto gasteiztarrak XVIII. men-dean diseinatua aurkituko dugu bertan. Beheruntz Alegiaraino iritsiko gara. Kristo gotiko interesgarri bat du ikusgai San Joan Bataiatzailearen Elizan. Ibai eta bidegorriaren artetik Ikaztegietaraino iris gaitezke, Ibiurko Urtegira igo eta Baliarraingo herrixkan bukatuko dugu gure ibilaldia.

Este recorrido comienza en Altzo Azpi donde tendremos la ocasión de descubrir su Iglesia y el Molino del Conde. De camino a Altzo Muño, junto a la carretera, se sitúa el caserío Ipintza, lugar de nacimiento del Gigante de Altzo, y en cuyo costado se divisa el relieve cincelado del Gigante. Al final de la cuesta llegaremos a Altzo Muño y la Iglesia de la Virgen de la Asunción del s. XVI, con fachada de estilo gótico-isabelino. Bajaremos la carretera que nos lleva a Amezketa. Seguidamente llegamos al barrio Ugarte de Amezketa. Desde este barrio, también existe la posibilidad de subir al barrio tolosarra de Bedaio, y conocer el caserío más grande de Gipuzkoa. De camino al centro de Amezketa pasaremos al lado del Gran Palacio o Jauregi Handi. Entre el frontón y el ayuntamiento descubriremos el busto del conoci-do “bertsolari” Fernando Amezketarra. Al final del pueblo, en el interior de la Iglesia San Bartolomé, esperan en el suelo las “argizaiolas” o velas a que sean encendidas. Siguiendo el camino lateral de la iglesia llegaremos al merendero San Martín. Allí se puede disfrutar de una sorprendente escultura de Guillermo Olmo en homenaje a los bosques de Aralar. Quien quiera puede tomar esta puerta de entrada a Aralar para disfrutar de una hermosa caminata. Para dirigirnos a Abaltzisketa retomaremos el camino desde el centro de Amezketa. Hacia la izquierda, la Ermita de Larraitz, y entrada principal del Parque de Aralar (Txindoki), unido al centro de Abaltzisketa por un paseo accesible. Por el centro de Abaltzisketa pasa la carretera que nos llevará a Orendain donde encontraremos el Ayuntamiento de estilo neoclásico del s.XVIII diseñado por el arqui-tecto vitoriano J.A. Olagibel. continuando el camino descendente llegaremos a Alegia para disfrutar de un interesante cristo gótico en la Iglesia de San Juan Bautista. Siguiendo la carretera entre el río y la pista ciclable, se llega a Ikaztegieta, desde allí subiremos al Embalse de Ibiur para terminar el recorrido en el pueblo de Baliarrain.

Ba al zenekien...?Sabías que...

ZER IKUSIQUÉ VER

KONDEKO ERROTA (ALTZO) MOLINO DEL CONDE (ALTZO)

ALTZO AZPIKO ELIZAIGLESIA DE ALTZO AZPIKO

BEDAIO (TOLOSA)BEDAIO (TOLOSA)

UGARTEKO ELIZA (AMEZKETA)IGLESIA DE UGARTE (AMEZKETA)

SAN BARTOLOME ELIZA (AMEZKETA)IGLESIA DE SAN BARTOLOME (AMEZKETA)

ORENDAINORENDAIN

ALEGIAALEGIA

SAN LORENZO ELIZA (IKAZTEGIETA)IGLESIA SAN LORENZO (IKAZTEGIETA)

BALIARRAIN (IBIUR)BALIARRAIN (IBIUR)

aralarKo parKE naTuralaAralarko parkea magikoa eta esanguratsua da. Kare harrizko mendiguneak, ibaiak eta errekatxoak, landaretza eta fauna aberatsa, mitoak eta kondairak, hura dena ikustean bisitariak liluratuak geratzen dira. Hango gailurrak zapaltzeko, ordea, eskarmentu pixka bat behar da, tontor guztien artean, Txindokiko (1.346m) silueta nabarmentzen da, euskal herriko tontor ezagunenetako bat inondik ere.Mendigunearen erdialdea larrerako erabiltzen da. Bertan dabilen aziendari dagokionez, nabarmena da ardi latxen kopuru handia. Aralarren antzinatik dator artzaintzaren usadioa, inguruan pilatzen diren monumentu megalitikoen kopuru nabarmena ikusi besterik ez dago.

parquE naTural dE aralar Mágico y sugerente, el Parque de Aralar, con sus macizos calizos, sus ríos y manantiales, de rica vegetación y fauna, con sus mitos y leyendas, cautiva a propios y extraños. La ascensión a sus cimas requiere cierta práctica. Entre éstas, destaca la preciosa silueta de Txindoki (1. 346 m. ), una de las cumbres más emblemáticas del País Vasco. El núcleo del macizo está dedicado a pastos, que son utilizados de manera extensiva por una importante cabaña de oveja “latxa ”. Esta utilización pastoril se remonta a varios miles de años y prueba de ello es la concentración de monumentos megalíticos que existe.

NATURGUNEAESPACIO NATURAL

1514

TOLOSALDEA EZaguTZEKo

ibilbidEaKruTas para conocEr

TOLOSALDEA

Txindokiko itzalaA los pies del parque natural de Aralar

altzoko Erraldoia, 2 metro eta

42 zentimetro neurtzen zituen

hezur eta haragizko gizona izan zela.

El Gigante de Altzo, fue un hombre

de carne y hueso que medía 2 metros y

42 centímetros.

aralarko arritzagako mehatzeetan besteak beste Fernando amezketarra bertsolaria aritu zela lanean.En las minas de Arritzaga de Aralar trabajó entre otros el “bertsolari” “Fernando Amezketarra”.

1 2 3

4 5 6

7 8 9

12

34

5

9

7

8

6

Page 9: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Naturaltasunez...

Bide zidorretan zehar patxadaz ibili edo mendietara igo. BTTan ibilbidea egin edo zaldi gainean ibili. Baserri giroko bideetan zehar paseatu edo basoetan sartu... Aire garbia eta bizitza osasuntsua nahi duenaren esku. Naturaltasunez... Tolosaldean.

ElEgir EnTrE caminar

pausadamEnTE por

sEndEros naTuralEs o

subir monTañas.

andar En bTT o

monTar a caballo.

pasEar por caminos

ruralEs o adEnTrarsE

En sus bosquEs...

airE puro y vida

sana al alcancE dE

Todos los públicos.

naTuralmEnTE...

En TolosaldEa.

Naturalmente...

N A T U R A L T A S U N E Z . . .

POTTOKZaldi ibilbidEaKPASEOS A CABALLO619 331 215ZIZURKIL

BEGIRISTAIN BIZIKLETAK bTT (alokairua)BTT (Alquiler)943 675 634Eskolapiotako Lorategiak 3TOLOSA

KAXKARDI KIROL ELKARTEA KayaK636 638 635 - 677 488 [email protected]

ERTZ Kanoi jaitxiera: amezketaDescenso de cañones: Amezketa parapentea: TxindokitikParapente: Desde el Txindoki. 656 728 085 [email protected] | www.ertz.net

BIZI-BIZIKI mariren Zuhaiztia: abaltzisketaBosque de Aventura de Mari: Abaltzisketamendi ibilbideak: aralarko parke naturalaRutas a pie: Parque Natural de Aralarartzaien bizitza ezagutzeko irteerak: aralarko parke naturala.¡Siéntete pastor!:Parque Natural de AralarEskalada: amezketaEscalada: Amezketa673 895 [email protected]

Turismo aktiboaTurismo Activo

17

Konbinazio ezin hobeaCombinación perfecta

Gure ibilbidean tartetxo bat baldin badugu, Tolosako Usabal kirol hirira joan gaitezke. Usabaleko kirol azpiegiturek askotariko ekipamendua dute eta erabiltzaile bakoitzak gustuko duen kirola egiteko gune bereizia topatuko du. Azpimarratzekoa da gorputz tratamendurako gunea, bi sauna, terma, lurrunezko bainua eta hidromasajearekin. Halaber, igerileku estaliak, fitness aretoa eta erabilera anitzeko bi areto daude. Usabal kirol hirian topatuko duzun eskaintza ez da hor amaitzen, izan ere, padela, squash, frontoia, kanpoko igerilekuak, kirol anitzeko pistak, eskaladarako pareta eta beste aukera batzuk ere badira.

Una visita a la ciudad deportiva USABAL de Tolosa es, sin duda, una excelente manera para hacer un paréntesis en nuestro recorrido. Las instalaciones deportivas de Usabal cuentan con un equipamiento muy completo y espacios bien diferenciados según las preferecias de cada usuario. Destaca su zona de tratamiento corporal con dos saunas, terma, baño de vapor e hidromasaje. Tampoco pasan desapercibidas sus piscinas cubiertas, la sala de fitness y dos salas multiusos. Padel, squash, frontón, piscinas al aire libre, pistas polideportivas, rocódromo, etc. completan la increíble oferta de servicios que puedes encontrar en la ciudad deportiva Usabal.

USABAL KiroldEgia

POLIDEPORTIVOwww.usabalkiroldegia.com

943 536 400usabal auzoa

Tolosa

16

Page 10: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Tolosaldeak seinaleztaturiko hainbat ibilbidek osaturiko sarea du. ibilbide hasiera eta bukaeran informazio panelak egon ohi dira eta erraz jarraitu daiteke bidea koloretako marratxoak jarraituz. ibilbideei buruzko informazio zehatzagoa “ibilbideak Tolosaldean barrena” liburuan aurkituko duzu.

ibilbideakRecorridos señalizados

GR-9Zezen bideaLa Cañada de los toros

105 Km.

GR-20aralarko itzuliaVuelta a Aralar

130 Km.

GR-21inazioren bideaCamino de San Ignacio

45 Km.

GR-34donostiatik arantzazuraDe Donostia a Arantzazu

80 Km.

GR-121gipuzkoako itzuliaVuelta a Gipuzkoa

284 Km.

GR-35aralartik KostarlaDe Aralar a la Costa

48,6 Km.

PR-Gi 114: Tolosa-Urkizuurkizuko ibilbideaRecorrido por Urkizu

3:3011,2 Km. 418 m.

PR-Gi 125: LeaburuZazpibidietaZazpibidieta

8,2 Km. 2:30 164 m.

SLToKiKo ibilbidEaKSENDEROS LOCALESFamiliarekin gozatzeko aproposak.Para compartir con toda la familia.

PRibilbidE laburraKPEQUEÑOS RECORRIDOSGehienez: 5 ordu.Máximo: 5 horas.

GRibilbidE luZEaKGRANDES RECORRIDOSDenek 45 Km. baino gehiago.Todos tienen más de 45 Km.

1918

N A T U R A L M E N T E . . . N A T U R A L T A S U N E Z . . .

pertsona guztiek naturaz goza dezakete edozein adin, baldintza fisiko, psikiko edo sensorialak izanda ere. aralarko parke naturalaz gozatzea denontzat eskuragarria da!

Todas las personas pueden disfrutar de la naturaleza, independientemente de su edad, condiciones físicas, psíquicas o sensoriales. ¡Disfrutar del Parque Natural de Aralar está al alcance de todos!

Ibilbide irisgarria Paseo adaptado

LARRAITZ-ABALTZISKETA

SL-Gi 5: Baliarrainbostaitzetako ibilbideaRecorrido por Bostaitzeta

1:103,4 Km. 50 m.

SL-Gi 6: Alkizaaginagako ibilbideaRecorrido por Aginaga

5,2 Km. 1:45 95 m.

SL-Gi 9: Alkizaaskantxoko ibilbideaRecorrido por Askantxo

1:304,3 Km. 225 m.

SL-Gi 13: Albizturgaltzadatik barrenaCaminando por la calzada

1:455,4 Km. 240 m.

SL-Gi 25: ZizurkilZizurkilgo baserriakCaseríos de Zizurkil

1:103,4 Km. 120 m.

SL-Gi 26: Zizurkilmendiko larreakPastos de montaña

50’2,6 Km. 50 m.

SL-Gi 27: Zizurkilatxulondoko burdinolaFerrería de Atxulondo

1:104 Km. 225 m.

PR-Gi 74: Tolosa-Aldabaintxur inguruanAlrededor de Intxur

3:0011,3 Km. 387 m.

PR-Gi 78: Alkizaalkiza-ZelatunAlkiza-Zelatun

2:307 Km. 533 m.

PR-Gi 79: Alkizaalkiza-urdanesi-alkizaAlkiza-Urdanesi-Alkiza

2:006,3 Km. 347 m.

PR-Gi 81: Albizturalbiztur-ortzal-albizturAlbiztur-Ortzal-Albiztur

3:159,5 Km. 500 m.

PR-Gi 113: Altzoaltzomendiko ibilbideaRecorrido por Altzomendi

2:4511,6 Km. 350 m.

PR-Gi 112: Tolosa-Bedaiobedaioko ibilbideaRecorrido por Bedaio

7,7 Km. 2:30 390 m.

PR-Gi 118: Amasa-VillabonaKanaletako ibilbideaPaseo por los canales

5:0015,5 Km. 310 m.

PR-Gi 119: Adunabelkoainen inguruanEntorno a Belkoain

2:006,23 Km. 280 m.

PR-Gi 120: Amasa-Villabonabeheburutik barrenaEntorno a Beheburu

2:258,3 Km. 190 m.

Tolosaldea dispone de una red de recorridos balizados. Al principio y final de los recorridos suele haber un panel informativo y el camino es fácilmente identificable siguiendo las rayas de colores. En el libro “Senderismo por Tolosaldea” encontrará información más detallada sobre estas rutas.

BidegorriakPistas ciclables

Hainbat bidegorri ditugu Tolosaldean familiarekin, oinez nahiz bizikletan, inguru ezinhobeak ezagutzeko.

En Tolosaldea disponemos de una amplia red de vías ciclables para conocer parajes incomparables con la familia tanto en bicicleta como andando.

Bide honek Gipuzkoan, Berastegi eta Andoain artean, 22 km inguru ditu. Berastegiko Urto atsedenlekua alde batetik eta Andoaingo Otieta atsedenleku bestetik, Gipuzkoako sarrera nagusiak dira. Bidean, mehategiak, labeak, ferraolak...aztarnak ikusiko ditugu. Goza ezazu paisaia kultural paregabe honetaz!

Esta vía tiene en su tramo guipuzcoano, entre Berastegi y Andoain, unos 22 km. Las dos entradas principales en Gipuzkoa son Andoain (Parke Otieta) y Berastegi (Área recreativa de Urto). En el camino, nos encontraremos restos de las antiguas minas, hornos, ferrerías…disfruta de este paisaje kultural tan singular!

Plazaolako Bide BerdeaVía Verde del Plazaola

Page 11: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Zaporea...G A S T R O N O M I A

21

Errezeta klasikoaReceta clásicaHalako plater gozoa prestatzeko gutxieneko arau batzuk bete behar dira. Babarrunen zaporea, itxura eta dohainak gorde nahi badituzu, ahaztu presio eltzeak, txorizoak eta bestelako osagaiak. Beratzen jartzea ere ez da beharrekoa izango.

Cocinar un manjar tan excepcional tiene sus propias reglas. Si quieres mantener intacto su sabor, presencia y cualidades, olvídate del remojo, la olla express y de cocinarlo junto con «los sacramentos».

Tolosako babarruna more iluna da, ia beltza, eta forma obalatua du puntu txuri batekin erdialdean. Azal fina, gurintsua eta zapore bikaina duelako da ezaguna.

La alubia de Tolosa es una alubia morada oscura, casi negra, de forma ovalada y con un punto blanco en el centro.

Destaca por su piel fina, mantecosidad y excelente sabor.

como Elaborar El acompañamiEnTococer la berza con abundante agua durante aproximadamente 8 minutos, de forma que mantenga su color y sabor. Escurrirla y aliñarla con un toque de aceite de oliva.cocer la morcilla de verduras, durante una hora a fuego suave.

prEsEnTación dEl plaToServir las alubias de Tolosa en un recipiente. Aparte presentar por un lado la berza y la morcilla. En otro recipiente aparte las guindillas de Ibarra encurtidas.

una dE las principàlEs

sEñas dE idEnTidad

dE TolosaldEa Es

su rEconocida

gasTronomía.

las prEsTigiosas

alubias dE Tolosa, las

riquísimas guindillas

dE ibarra, su aprEciada

rEposTEría, junTo a

rEconocidos asadorEs

dE carnE roja y

sidrErías, componEn

una oFErTa culinaria

para chuparsE

los dEdos.

Saborea...

Tolosako babarrunaLa alubia de Tolosa

ingrEdiEnTEs para 8 pErsonas 1 kgr de alubias de Tolosa. Aproximadamente 3 litros de agua. 5 cucharadas de aceite de oliva. Sal.

prEparaciónPonemos las alubias en una cazuela con tres litros de agua fría, añadimos el aceite y los ponemos a fuego fuerte hasta alcanzar la ebullición. En ese instante bajamos el fuego manteniendo un hervor muy suave y las cocinamos durante aproximadamente tres horas. Si necesitan agua, la añadiremos siempre fría. Una vez estén hechas, añadiremos la sal, dejaremos hervir un minuto y apagaremos el fuego para dejarlas reposar y se asiente el caldo.

osagarria prEsTaTZEKoAza egosi ur askorekin 8 bat minutuz, kolorea eta zaporea mantentzeko. Xukatu, eta oliba olio apur batekin ondu. Barazkien odolkia egosi su motelean ordubetez.

ZErbiTZaTZEKoTolosako babarrunak ontzi batean zerbitzatu. Aza eta odolkiak jarri beste ontzi batean, eta hirugarren ontzian, Ibarrako piparrak jarri ozpinez onduak.

8 lagunEnTZaKo osagaiaKTolosako babarrunak, 1 Kg. Ura, 3 litro gutxi gorabehera.Olio oliba, 5 goilarakada. Gatza.

prEsTaTZEKoBabarrunak eltzean jarri 3 litro ur hotzarekin, olioa bota eta su bizian jarri irakin arte. Gero, sua jaitsi eta hiru orduz egosten utzi su motelean. Ur gehiago behar izanez gero, ur hotza bota. Eginak daudenean gatza bota eta irakiten utzi minutu batez. Ondoren sua itzali eta bere hartan utzi salda jalkitzeko.

TolosaKo babarruna ElKarTEaASOCIACIÓN DE PRODUCTORES DE ALUBIA DE TOLOSAsan Esteban auzoa 29 a | polígono indutrial laskorain | 943 650 253 | www.alubiasdetolosa.com

Guindillas de IbarraGuindillas de IbarraGozoak zaporez, luzeak eta punta zorrotzak dira. Ibarrako soroetan landatzen da pipermin hau, bertako barietate bezala. Eskualdeko merkatuetan freskoa eros daiteke ekaina-iraila bitartean. Orokorrean, ozpinetan edo oliba-oliotan frijituta prestatzen dira.

De suave sabor, no pica, de color verde-amarillo, alargada y puntiaguda. Pertenece a una variedad autóctona cultivada en la zona de Ibarra.En los mercados de la zona se puede encontrar en fresco entre los meses de junio a septiembre. Sus formas típicas de preparación son: en vinagre y fritas en aceite de oliva.

Tolosaldeko ikur nagusienetakoa bertako gastronomia ospetsua da. Tolosako babarrun ezagunek, ibarrako pipar bikainek, gozogintza estimatuak eta izen handiko erretegi eta sagardotegiek edozein otordurako eskaintza aparta osatzen dute. 20

Page 12: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

G A S T R O N O M I A

ADUNAaburuZa: 943 692 452

ABALTZISKETAZalbidE: 943 652 176

IKAZTEGIETAbEgirisTain: 943 652 837

TOLOSAEguZKiTZa: 943 672 613isasTEgi: 943 652 964

IBARRAElusKa: 943 671 374

TOLOSAusabal: 943 674 316

SagargotegiakSidrerías

2322

urtarrilaren hasieratik apirilaren hasiera arte sagardotegietara joateko aukera duzu. joan zaitez, merezi du eta. Desde finales de enero a principios de abril se puede tener de una experiencia única acudiendo a una sidrería (sagardotegi). Su visita merece la pena.

Sagardoaren erritoaEl rito de la sidra

TolorE sagardoTEgiaKELABORACIÓN PROPIA

sagardoTEgi-jaTETXEaK sidrErías-RESTAURANTES

Gure eskualdeko artzainek eskuz egiten dute idiazabalgo gazta, ardi latxaren esnearekin. Keturik edo ketu gabe, hilabete batzuk ontzen eduki ondoren usain sarkorreko gazta lortzen dute, gozoa, pittin bat pikantea eta krematsua. Amezketa, Berastegi, Orendain, Orexa eta Villabonan aurki dezakegu gazta mota hau.

Los pastores de nuestra comarca elaboran artesanalmente el queso de Idiazabal con leche de oveja latxa. Ahumado o sin ahumar, tras unos meses de maduración da lugar a un queso de olor penetrante, tierno, suave, un poco picante y cremoso. En Amezketa, Berastegi, Orendain, Orexa y Villabona podemos encontrar este tipo de queso.

Idiazabal gaztaQueso Idiazabal

Tolosako azoka larunbatero egiten da antzinatik eta Euskal Herriko azoka ezagunenen artean dago. Kanpoko hiru gune desberdinetan kokatua, hiriaren erdialde osoak azoka handi baten itxura hartzen du larunbatero. Zerkausian, esaterako, bertako produktuak saltzen dira, Berdura plazan landare eta lore azoka ikus daiteke, eta euskal Herria plazan, berriz, kanpoko produktuak eta jantziak jartzen dira salgai.

El mercado de Tolosa, que se celebra todos los sábados desde hace siglos, está considerado como uno de los más típicos del País Vasco. Ocupa tres escenarios diferentes al aire libre, lo que transforma el centro de la villa en una gran feria. En el recinto del Tinglado o Zerkausia se venden los productos autóctonos más representativos de la zona; Plaza Berdura acoge un mercado de flores y plantas, y en la Plaza Euskal Herria se ponen a la venta productos foráneos y textiles.

Tolosako AzokaEl Mercado de Tolosa

Tolosako tradiziozko gozogintzak, besteak beste, ondorengo produktuak eskaintzen dizkigu: Tolosako teila eta zigarrotxoak, mantekila eta almendra osoaz artisauki eginda; eta Xaxu pasteltxoak, almendra, gorringo eta mazapanez eginak, testura berezi eta zapore paregabekoak.

La original tradición pastelera de Tolosa nos ofrece, entre otros dulces, las exquisitas tejas y cigarrillos de Tolosa, elaboradas artesanalmente a base de mantequilla y almendra entera, y los deliciosos pastelitos Xaxu a base de almendras, yema y mazapán, de especial textura y sabor exquisito.

Tradizio gozoa Dulce tradición

Tolosaldea aspaldidanik dugu gastronomikako ezusteko atseginen bilgune: erretegi onenak, babarrun labeldunak, gozogintzak sorturiko hainbat produktu bakarrak, pintxo tabernak, jatetxe berritzaileak, larunbateroko azoka...Tolosa Gourmet ekimenak bertute hauek guztiak bildu eta goraipatzen ditu Euskadi mailako ezinbesteko erreferentzia gastronomiko bilakatu delarik.

En Tolosaldea encontrarás la mayor concentración de sorpresas gastronómicas: los mejores asadores, una excelente alubia con label, productos únicos creados por nuestras famosas pastelerías, bares de pintxos, restaurantes innovadores, el mercado de todos los sábados…La iniciativa Tolosa Gourmet agrupa y realza todas estas virtudes y se ha convertido en una referencia obligada en la oferta gastronómica de Euskadi.

Page 13: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

ALDAKI

AMAROZ

AMETS

ASTELENA

BIDE BIDE

BETI ALAI

BERAZUBI

BOTARRI

BURRUNTZI

cANTABRIcO

cASA JULIAN

FRONTON

HERNIALDE

HONG-KONG

IRUÑA

MENDI ALDE

NIcOLAS

ORUE

SAUSTA

VENTA HAUNDI

ZARAUZTARRA

ZULOAGA TXIKI

ZUMETA

ALUSTIZA

ITURRIGOXO

ITZALPE

SAGASTI BERRI

ABELETXE

ELIZONDO

OLENTZO

PASUS ENEA

PLAZA ETXEBERRI

943 653 649

943 671 296

943 675 405

943 650 996

943 577 573

943 673 381

943 674 216

943 654 921

943 650 559

943 652 409

943 671 417

943 652 941

943 675 654

943 119 074

943 119 828

943 651 799

943 654 759

943 651 911

943 655 453

943 651 131

943 650 995

943 651 609

943 672 878

943 690 361

943 691 210

943 690 623

943 692 365

943 693 983

943 691 893

943 693 444

943 249 775

943 691 936

Batxiler Zaldibia 10

Amarotz 10

Larramendi 1

Euskal-Herria plaza 4

Usabal auzoa 25

Errementari 16

Berazubi estadioa

Oria 2

Paulo Recondo

Nafarroa etorbidea 8

Santa klara 6

San frantzisko 4

Martin Jose Iraola

San Joan 2

Amarotz auzoa 10

San esteban 39

Zumalakarregi 6

Samaniego 3

Belate pasealekua 7-8

San Esteban auzoa 63

Beotibar 5

Tolosa-Anoeta errepidea

Enperadore kalea 9

Amasa auzoa

Amasa auzoa

Kale berria 29

Otsabiko auzoa

Zarate bidea

Pedro M. Otaño plaza

Sakabanatua 11

Erniobidea 7

Pedro M. Otaño plaza

40

52

45

50

75

100

45

120

35

60

50

150

60

100

30

100

50

40

50

40

20

100

35

80

75

40

50

90

30

200

50

60

Karta | Carta

Entsalada bereziak | Ensaladas especiales

Eguneko menua | Menú del día

Bertako produktuak | Productos típicos

Eguneko menua | Menú del día

Arraina | Pescado

Eguneko menua | Menú del día

Janari tradizionala | Parrilla, Cocina tradicional

Parrila | Parrilla

Janari tradizionala | Parrilla, Cocina tradicional

Parrila | Parrilla

Babarrunak egunero | Alubias a diario

Modernitatea eta tradizioa | Moderno y tradicional

Txinatarra | Chino

Etxeko postreak | Postres caseros

Bertako produktuak | Productos típicos

Parrila | Parrilla

Parrila | Parrilla

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Eguneko menua | Menú del día

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Eguneko menua | Menú del día

Eguneko menua | Menú del día

Bertako produktuak | Productos típicos

Modernitatea eta tradizioa

Bertako produktuak | Productos típicos

cogote de merluza y chuleta

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Baserriko oilaskoa | Pollo de caserío

Modernitatea eta tradizioa | Moderno y tradicional

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Bai | Sí

Bai | Sí

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Ez | No

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

Bai | Sí

Bai | Sí

Ez | No

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Ez | No

Ez | No

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Bai | Sí

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Bai | Sí

Bai | Sí

HERRIAPUEBLO

JATETXEARESTAURANTE

TELEFONOATELÉFONO

HELBIDEADIRECCIÓN

EDUKIERACAPACIDAD

BABARRUNAKALUBIAS

BEREZITASUNAESPECIALIDAD

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

TOLOSA

VILLABONA

VILLABONA

VILLABONA

VILLABONA

ZIZURKIL

ZIZURKIL

ZIZURKIL

ZIZURKIL

ZIZURKIL

LARRAITZ

LARRAITZ GAIN

ÑAÑARRI

URRITZA

ELANE

SEGORE ETXEBERRI

UGARTE

EIZMENDI ENEA

TXINTXARRI

ARANDIA

ARKAITZPE

BEARTZANA

BUZTINA

ITURRI ONDO

OLARREAGA GOIKOA

PATXINE

ZARTAGI

HERRIKO TABERNA

ARREGI “Kako”

IRIARTE

KONTSEJU

ELKETA

OSTATU

ELUSKA

IZASKUN

TOKI-ALAI

AIZPURUA

LOATZO

HERRI OSTATUA

JOSE MARI

943 652 483

943 653 572

943 655 815

943 693 396

943 652 314

943 580 976

943 651 728

943 653 098

943 650 721

943 652 262

943 655 848

943 650 695

943 651 492

943 691 331

943 690 251

943 691 025

943 163 076

671 521 103

943 683 059

943 683 078

943 683 327

943 653 992

943 652 496

943 671 374

943 675 017

943 653 343

943 692 708

943 690 497

943 691 855

943 682 042

Larraitz auzoa

Larraitz auzoa

Larraitz auzoa

Urtaki industrialdea

Elane z/g

Santa Marina auzoa

Albiztur 32

San Juan 52

Erbeta 2

Plaza

Beltzaren plaza 1

San Bartolome

San Juan 6

Herriko enparantza 5

Goi bailara

Errementari 1

Plaza

Hiriburu 23

Herriko enparantza 7

J.M. Goikoetxea 34

Leitzako errepidea

San Miguel bailara

Sta. cruz enparantza

Euskal Herria 12

Izaskun auzoa

San lorenzo 18

Nagusia 22

Laskibar poligonoa 1

Herriko plaza

Kale Nagusia 37

50

180

100

150

60

180

40

40

110

85

60

80

35

100

80

50

50

60

150

70

40

55

50

50

200

50

150

50

50

40

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Pintxoak | Pinchos

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Eguneko menua | Menú del día

Babarrunak | Alubias

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Babarrunak | Alubias

Eguneko menua | Menú del día

Parrila | Parrilla

Frijituak eta entsaladak | Fritos y ensaladas

Oilaskoa eta parrila | Pollo y parrilla

Haragia eta arrainak | Carnes y pescados

Eguneko menua | Menú del día

Baserriko oilaskoa | Pollo de caserío

Parrila | Parrilla

Etxeko postreak | Postres caseros

Entsalada epelak | Ensalada templada

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Parrila | Parrilla

Txerrikumea | Cochinillo

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Babarrunak eta parrila | Alubias y parrila

Eguneko menua | Menú del día

Arraina eta itsaskiak | Pescados y mariscos

Janari tradizionala | Cocina tradicional

Menú del día | Eguneko menua

-

Eguneko menua | Menú del día

Babarrunak | Alubias

Janari tradizionala | Cocina tradicional

-

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Bai | Sí

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

-

Bai | Sí

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Igandetan | Domingos

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

Garaian | En temporada

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

Por encargo Enkarguz

Bai | Sí

Enkarguz | Por encargo

Ez | No

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Enkarguz | Por encargo

Bai | Sí

HERRIAPUEBLO

JATETXEARESTAURANTE

TELEFONOATELÉFONO

HELBIDEADIRECCIÓN

EDUKIERACAPACIDAD

BABARRUNAKALUBIAS

2524

G A S T R O N O M I A

BEREZITASUNAESPECIALIDAD

ABALTZISKETA

ABALTZISKETA

ABALTZISKETA

ADUNA

ALBIZTUR

ALBIZTUR

ALBIZTUR

ALEGIA

ALEGIA

ALTZO

AMEZKETA

AMEZKETA

ANOETA

ASTEASU

ASTEASU

ASTEASU

BALIARRAIN

BELAUNTZA

BERASTEGI

BERROBI

ELDUAIN

HERNIALDE

HERNIALDE

IBARRA

IBARRA

IKAZTEGIETA

IRURA

IRURA

LARRAUL

LIZARTZA

Jatetxeakrestaurantes Tolosaldea ezaguna da bere jatetxeen mailagatik.

Ospe handiko sukaldeaz bezeroak liluraturik gera daitezen saiatzen diren jatetxeak. on egin!

Tolosaldea destaca por su gran nivel de restaurantes. Establecimientos que se esfuerzan por deleitar a sus clientes con su prestigiosa cocina. ¡buen provecho!

Page 14: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

Ostatuak

Tolosaldean topatuko dituzun ostatuak erosoak izateaz gain, oso prezio onak dituzte. Naturaz gozatu eta euskal ohituren berri izan nahi baduzu bertakoek egingo dizuten harrera on eta atseginarekin: hurbil zaitez gugana.

O S T A T U A K

27

En TolosaldEa

podrás EnconTrar

alojamiEnTos con Todas

las comodidadEs y

El conForT a

unos prEcios

muy inTErEsanTEs.

si rEalmEnTE buscas

El EncuEnTro con

la naTuralEZa y las

cosTumbrEs vascas,

y un TraTo cálido y

cErcano, no lo dudEs:

acÉrcaTE a conocErnos.

Alojamientos

943 654 033 | sasiain auzoa | www.naerahaundi.comgps: 43,04352 / -2,0102165 | (maiatza-iraila | mayo-septiembre)

Naera HaundiabalTZisKETa

943 690 825 | goiburu bailara gps: 43,203064 / -2,022986

Zabaleaduna

943 580 976 - 610 460 751 | santa marina bailara www.segoreetxeberri.com | gps: 43,107328 / -2,17407

Segore EtxeberrialbiZTur 20495

943 691 264 | www.letealkiza.comgps: 43,172666 / -2,110255

LetealKiZa

943 692 771 | aldapa bailara www.urruzola.com

UrruzolaalKiZa

943 672 531 - 943 654 864 | larraitz bidea | www.haundikoa.comgps: 43,044178 / -2,085063 | (Taldeak bakarrik | sólo grupos)

HaundikoamEZKETa

4

10

422

2

5

124 2

42

12626

nekazalturismoak+landetxeakagroturismos+casas rurales

Page 15: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

O S T A T U A K

2928 29

943 693 034 - 639 907 018 | legarreta auzoagps: 43,185669 / -2,064099

Akulebivillabona

943 690 361 | amasa auzoagps: 48,189944 / -2,052453

Alustizavillabona

943 690 444 | amasa auzoa | www.urrestiamasa.netgps: 43,177454 / - 2,035861

Urrestivillabona

943 692 782 - 677 123 685 | mendi bailara | [email protected]: 43,207835475 / -2,07181457

GoizaldiZiZurKil

943 693 143 - 629583366 | bustin bailara | [email protected]: 43,177454 / -2,035861

ZiasoroZiZurKil

943 690 446 - 679 808 373 | upazan auzoaGPS: 43,21542 /-2,10753

SaSkaRateASTEASU

943 692 722 - 657 725 351 | behe bailara | [email protected]: 43,189909 / -2,080708

UgarteasTEasu

943 240 243 - 639 489 833 | san Esteban auzoa | www.korteta.comgps: 43,131560 / -2,092298

KortetaTolosa

126

61 2

126

63

84

1446

84

42

nekazalturismoak+landetxeakagroturismos+casas rurales

A L O J A M I E N T O S

638 182 998 - 943 683 371 | argiñenea 21 - Eldua [email protected] | gps: 43,145 / -2,009444

ArgiñeneabErasTEgi

105

943 683 386 - 635 726 687 | aiztunalde auzoa | [email protected]: 43,1335 / -1,988933

BaztarretxebErasTEgi

105

Page 16: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

O S T A T U A K

943 163 076 | herriko plaza | www.zartagi.com

Zartagibaliarrain

20

943 693 481 | herriko plaza

Uztartzaaduna

40

943 654 214 | aralar bidea

SantuaranamEZKETa

8

943 650 036 | Tolosa-anoeta errepidea | www.zuloagatxiki.com

Zuloaga TxikiTolosa

943 693 983 | Zarate bidea | www.abeletxe.com

AbeletxeZiZurKil

46

pentsioakpensiones

hotelakhoteles

aterpeakalbergues

IKAZTEGIETAKOOSTATUAiKaZTEgiETa 20267San Lorenzo 7943 655 892

83

kaRMeNtXUTOLOSA 20400Correo 24, 1943 673 701

3015

18 1

40

30 8

BENTA ALDEAanoETa 20270Benta Aldea Poligonoa943 655 236 - 607 813 274

83 2

Piktogramak | Pictogramas

Taberna-jatetxeaBar-Restaurante

Wifi Wifi

Ezindu fisikoentzat egokituaAdaptado para discapacitados

Aparkalekua Aparcamiento

Telebista Televisión

ErdiguneaEn el centro

Terraza-LorategiaTerraza-Jardín

IgerilekuaPiscina

Bilera gelaSala de reuniones

Garbitegi-zerbitzuaServicio de lavandería

Bezeroentzako sukaldeaDerecho a cocina

Etxe osoa alokatzeko aukeraSe alquila casa entera

ApartamentuakApartamentos

4 Número de plazasPlaza kopurua

Logela bikoitza komunarekinHabitación doble con baño

Logela bikoitza komunik gabeHabitación doble sin baño

Banako logela komunarekinHabitación individual con baño

A L O J A M I E N T O S

Nekazalturismoa Agroturismo

LandetxeaCasa rural

HotelaHotel

PentsioaPensión

AterpeaAlbergue

943 654 688 | oria 2 | www.hoteloria.com

Hotel Oria*Tolosa

9045

943 681 234 | Eliz bailara 8 | www.iriartejauregia.com

Hotel Iriarte Jauregia****bidEgoian

3819

3130

943 681 228 | goiatz diseminado 36 | www.hotelolazal.com

Hotel Olazal**bidEgoian

3115

Page 17: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

P L A N P L I N P L A N

33

no Es nada Fácil pasEar

por las callEs dEl

casco anTiguo y por

El EsplÉndido EnsanchE

dE Tolosa y no animarsE

a EnTrar En cualquiEra

dE sus EsTablEcimiEnTos.

su comErcio no pasa

inadvErTido. divErsidad

y calidad, TraTo amablE

y hospiTalidad, cErcanía

y proFEsionalidad.

así Es la oFErTa

comErcial quE

TE vas a EnconTrar

En TolosaldEa.

32

Plan Plin Plan

Ez da erraza Tolosako Alde Zaharreko kale artetik eta bertako Zabalgune ederretik paseatzen ibiltzea denda bakar batera sartu gabe. Tolosako komertzioa erakargarria da oso: anitza, kalitatezkoa, profesionaltasuna eta aldi berean harrera ona bezain atsegina eskaintzen duena. Horrelakoa da Tolosaldean topatuko duzun merkataritza eskaintza.

TolosaKo aldE Zaharra CASCO HISTÓRICO DE TOLOSATolosaldea Tour. TOLOSA.Andre Maria plaza, 1. 943 697 413

gorroTXaTEgi KonFiTEri musEoa MUSEO DE LA CONFITERíA GORROTXATEGITolosaldea Tour. TOLOSA.Andre Maria plaza, 1. Hitzordua behar da. Con cita previa. 943 697 413www.gorrotxategi.com

ibilbidE gasTronomiKoa: Tolosa-ordiZia-idiaZabal RUTA GASTRONÓMICA: TOLOSA-ORDIZIA-IDIAZABAL Asteazken eta larunbatetanMiércoles y sábados943 697 413

gipuZKoaKo arTXibo oroKorra ARCHIVO GENERAL DE GUIPUZCOASan Frantzisko ibiltokia, 2TOLOSA.8:30-14:30 Astelehenetik ostiralera hitzorduarekin | De lunes a viernes con cita previa. 943 650 [email protected]

BISITA GIDATUAK VISITAS GUIADAS

ARTISAUAK ARTESANOS

juan carlos oTEro: larruZKo piloTaK PELOTAS DE CUEROSolkorre 4. ANOETA.9:00-13:00 | 15:30-19:00 Hitzordua behar da. Con cita previa. 943 650 091

josE manuEl aguirrE:musiKa TrEsnaK INSTRUMENTOS DE MúSICAIbaigain 11.TOLOSA.9:00-13:00 | 15:30-19:00Hitzordua behar da. Con cita previa.943 670 504

iñaKi gorosTidi:harri jasoTZailEEn harriaK MINIATURA EN PIEDRAApakintza baserria. ADUNA.9:00-13:00Hitzordua behar da. Con cita previa. 943 693 496

luis Eraso:moToZErrarEKin EsKulTura ESCULTURA CON MOTOSIERRA BERASTEGI.Hitzordua behar da. Con cita previa. 943 683 333 | 679 836 [email protected]

aldaba Zahar basErria: produKTu EKologiKoaKPRODUCTOS ECOLÓGICOSOgiak, gazta eta esnekiak, barazki eta mermeladak, eraikuntza bioklimatikoa. Panes, quesos y lácteos, verduras, mermeladas y construcción bioclimática.Aldaba auzoa. TOLOSA.Hitzordua behar da. Con cita previa.943 654 771 | 620 839 609 www.aldabazahar.com

marTin TXiKi basErria: idiZabal gaZTaCASERíO MARTIN TXIkI: QUESO IDIAZABAL Salmenta zuzena eta bisita instalazioetara.Venta directa y visita a las instalaciones.Asteleartetik larunbatera: Martes-Sábado: 10:00-13:30 | 15:30-19:00. Igandeetan | Domingos: 10:00-14:00Hitzordua behar da. Cita previa. 943 697 [email protected]

igor obEso: bEiraCREACIONES EN VIDRIOIRURA.Hitzordua behar da.Con cita previa.943 693 111 | 699 306 440www.argiabadago.com

Eskupilota, pala, zesta punta... Tolosako beotibar pilotalekuan, Euskal herriko kantxa esanguratsuenetarikoan.partidos de pelota a mano, pala y cesta punta en el frontón beotibar de Tolosa, una de las canchas más emblemáticas del país vasco.

Historian zehar Tolosak izan duen garrantzi merkatariagatik ezezik, gaur egun tolosa 500 saltoki ingururekin, herri merkatari garrantzitsua da. Bere ondare historiko eta kulturalaz gain, Tolosan ohizko merkataritza minoristak dakartzan abantailekin egingo duzu topo, non arreta zuzena eta gertutasuna diren aurkezpen txartelik hoberena. Tolosak bi gune merkatari nagusi ditu: alde Zaharra batetik eta Zabalgunea bestetik.

Más allá de la importancia histórica de su actividad mercantil, hoy por hoy, Tolosa con cerca de 500 establecimientos, se configura como una auténtica ciudad comercial. Además de su interesante patrimonio histórico y cultural, en Tolosa te encontrarás con las ventajas de un comercio minorista tradicional en el que el trato directo, atento y cercano al consumidor son su principal tarjeta de presentación. Este surtido y completo abanico de la oferta comercial tiene dos núcleos principales: El casco antiguo y el Ensanche.

lasKoain

san Fran

TZisKo pasEalEKua

naFarro

a ETorbid

Ea

EmETErio

arrEsE

samaniEgo

rondilla aroZTEgiETaKorrEo

lETX

ug

a

KalE nagusialE

iTZa

MUSEOAK ETA ERAKUSKETA ARETOAK MUSEOS Y SALAS DE EXPOSICIONES

Topic: TolosaKo naZioarTEKo TXoTXongilo ZEnTroaTOPIC: CENTRO INTERNACIONAL DEL TíTERE DE TOLOSAEuskal Herria plaza. TOLOSA.Lan egunetan | Laborales: 11:00-13:00 | 17:00-19:00 Larunbatetan eta jai Egunetan Sábados y festivos: 12:00-14:00 | 17:00-19:00Hitzordua behar da. Con cita previa. 943 650 [email protected]

aranburu jaurEgia:EraKusKETa arEToaPALACIO ARAMBURU:SALA DE EXPOSICIONES Santa Maria plaza. TOLOSA.17:30-20:30Asteartea-Larunbata. Martes-Sábado.

larraulgo EKomusEoa ECOMUSEO DE LARRAULHerriko plaza. LARRAUL.Hileko lehen igandetan irekita: 11:00-14:00Taldeentzat hitzordua hartuta.Abierto el primer domingo de cada mes: 11:00-14:00Cita previa para grupos.688 803 608

gKo gallEryARTE GALERíAKale Nagusia, 4. TOLOSA.17:00-20:00Asteartetik igandera. De martes a domingo. [email protected]

KARTING ZIRKUITU ESTALIACARTING INDOOR

Arzabalza Poligonoa, 20-36. TOLOSA685 722 119www.indoorkartinggipuzkoa.com

Tolosa, hiri komertzialaTolosa, ciudad comercial

Page 18: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

3534

20, San Sebastian. Kalejira San Sebastian Ermitara.20, San Sebastián. Pasacalles a la Ermita de San Sebastián.Kaldererok. Dantza soka eguna | Caldereros. Día de “Dantza soka”.

Zuhaitz eguna: zuhaitz erakusketa eta salmenta. Día del árbol: exposición y venta de árboles.Ihauteriak. Ihauterietako Zortzikoa, txarangak, konpartsak... Carnavales. “Zortziko” de carnaval, charangas, comparsas...Ihauteriak. Txantxok | Carnavales. “Txantxok”.

Biga enkantea: arraza ezberdinetako bigen enkantea.Subasta de ternera y novilla: subasta de diferentes razas.Nekazaritza ekologikoaren azoka | Feria ecológica de agricultura.

Sagardo festa | Fiesta de la sidra.Aste Santua. Zahagiardoa | Semana Santa. “Zahagiardo”.Aste Santua: Tolosa Gourmet azoka.Semana Santa: Feria Tolosa Gourmet.

1, Artzain eguna. Aralarko larre irikiera.1, Día del pastor. Apertura de los prados de Aralar.3, Santa Krutzak. Oilarraren jeitsiera eta igoera.3, Santa Cruces. Bajada y subida del gallo.3, Santa Krutzak. Ximonen jeitsiera.3, Santa Cruces. Bajada de Ximón.15, San Isidro. Aste kulturala | 15, San Isidro. Semana cultural.Lore eta landare azoka | Feria de flores y plantas.Nekazaritza, abeltzaintza eta artisau azoka.Feria agrícola, ganadera y artesana.Amalur. Natura, bidaiak eta antropologia.Amalur. Naturaleza, viajes y antropología.28, Harri festa | 28, Fiesta de la piedra.

24, San Juan. Nekazaritza ekologikoaren erakusketa. Alarde, prozesioa eta Bordon dantza.24, San Juan. Exposición de agricultura ecológica. Alarde, procesión y “Bordon dantza”. Udako solstizioa. Et incarnatus orkestra klasikoa.Solsticio de verano. Orquestra clásica Et incarnatus.24, San Juan | 24, San Juan. 29, San Pedro. Dantza txapelketa eta herri kirolak.29, San Pedro. Concurso de baile y deporte rural.Tolosa Blues jaialdia | Festival Tolosa Blues

16, Karmengo ama. Txintxarrien jeitsiera eta erreketa / Zahagiardoa. 16, Ntra. Sra. del Carmen. Bajada y quemada de “Txintxarri” / “Zahagiardo”.18, Sta. Marina. Herri kirolak, bertsolariak, meza...18, Sta. Marina. Deporte rural, “bertsolaris”, misa...25, Santiago. Euskal dantzak, herri kirolak... 25, Santiago. Bailes vascos, deporte rural...31, San Inazio. Euskal dantzak, herri kirolak...31, San Ignacio. Bailes vascos, deporte rural...

orendain

anoeta

Tolosa

Tolosa

abaltzisketa - amezketa - lizartza

Tolosa

villabona

bedaioalegiaTolosa

abaltzisketa (larraitz)

orexa

asteasu

alkizaTolosa

anoeta

Tolosa

bedaio

Tolosa

urkizu

abaltzisketaasteasu

Tolosa

alegia

albiztur - asteasu

villabona

altzo

URTARRILA ENERO

OTSAILA FEBRERO

MARTXOA MARZO

APIRILA ABRIL

MAIATZA MAYO

EKAINA JUNIO

UZTAILA JULIO

agenda3, San Esteban | 3, San Esteban. 10, San Lorentzo. Herri kirolak, bertsolarik, trikitixa.10, San Lorenzo. Deporte rural, “bertsolaris”, “trikitixa”...2. Igandean. Igaratzara igoera. Gipuzkoako lurretara ekarri ohi dute San Migelen irudia.2. Domingo. Subida a Igaratza. Traen la imagen de San Miguel a tierras guipuzcoanas.24, San Bartolome | 24, San Bartolome. 28, San Agustin | 28, San Agustín.

Nekazaritza, abeltzaintza eta artisau azoka. Feria agrícola, ganadera y artesana.Ibarrako Piperraren Azoka | Feria de la Piparra de Ibarra.Igandeetan erromeria | Romería los domingos.San Migel jaiak. 12 sagardotegietako sagardo dastatzea.Fiestas de San Miguel. Degustación de sidra de 12 sidrerías diferentes.Garagardo festa | Feria de la cerveza.Zizurkilgo slaloma | Slalom de Zizurkil.Igandeetan, Zelatunen erromeria | Domingos, romería a Zelatun.8, Amabirginaren jaiak. Ingurutxoa dantza. Zaldi raid-a8, Día de la Virgen María. Baile “Ingurutxo”. Raid de caballos.14, Santo Kristo | 14, Santo Cristo.

Abeltzaintza azoka berezia | Feria especial ganadera.Nekazaritza eta artisau azoka | Feria agrícola y artesana. Tolosa gourmet: Tolosa goxua | Tolosa gourmet: Día del dulce.Euskal jaia. Bertako produktu eta artisau azoka, herri kirolak, dantzak...Fiesta vasca. Productos autóctonos y feria artesana, deportes rurales, bailes...Nekazaritza azoka | Feria agrícola.

Nazioarteko Abesbatza Lehiaketa. Certamen Internacional de Masas Corales.1, Santu Guztien eguna. Argizaiolaren usadioa ikusteko aukera.1, Día de Todos los Santos. Oportunidad de ver la tradición de la argizaiola.Tolosa Gourmet: Babarrunaren astea. Tolosa Gourmet: Semana de la alubia.11, San Martin. Bertsolariak, trikitilariak... 11, San Martín. “Bertsolaris”, “trikitilaris”...12, San Millan. Oilasko jokoa | 12, San Millán. Juego del pollo.Titirijai: Nazioarteko Txotxongilo Jaialdia.Titirijai: Festival Internacional de Marionetas.

Konstituzio zubia. Tolosa Gourmet: Txuletaren festa.Puente de la Constitución. Tolosa Gourmet: Fiesta de la chuleta.Nazioarteko Ziklo-kross proba | Prueba de Ciclocross internacional.Gabonetako azoka berezia | Feria especial de Navidad.Ganadu, barazki eta artisau azoka.Feria ganadera, de hortalizas y artesana.

larraulikaztegieta - berastegi

amezketa

ibarra - larraul - amezketa - bidegoianberrobi

asteasu

ibarraZelatun (Ernio)

irura

TolosaZizurkil asteasubedaio

alkiza - izaskun (ibarra) lizartza - Zizurkil - bedaio

TolosaZizurkil

Tolosaanoeta

alegia

Tolosa

amezketa

Tolosa

amasa - amezketa

amasaTolosa

Tolosa

asteasuTolosa

bedaio

ABUZTUA AGOSTO

IRAILA SEPTIEMBRE

URRIA OCTUBRE

AZAROA NOVIEMBRE

ABENDUA DICIEMBRE

1 gP L A N P L I N P L A N

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Txantxok [Abaltzisketa, Amezketa, Lizartza]Ihauteriak | Carnavales [Tolosa]Aste Santua | Semana Santa [Tolosa]Larre irekiera | Apertura de pastos[Larraitz (Abaltzisketa)]Lore eta landare azoka | Feria de Flores y plantas[Tolosa] Bordon dantza [Tolosa]San Juan sua [Abaltzisketa]Arraunketa | Regatas [Tolosa]Argizaiola [Amezketa]Herri kirolak | Deporte ruralTitirijaiTxuletaren festa | Fiesta de la chuleta

1. 2. 3.4.

5.

6. 7. 8. 9.

10.11.12.

Page 19: EN VERDE TOLOSALDEA · utzita, mende askotan izan da Europa eta penintsulako mesetaren arteko bide ... que transcurre por el interior de Gipuzkoa, al margen de sus connotaciones jacobeas,

AB

END

UA

201

0

TOLOSA

Aduna

Billabona

Zizurkil

Larraul

Asteasu

IruraAnoeta

Hernialde BerrobiElduain

Berastegi

OrexaLizartza

GazteluLeaburu

Ibarra Belauntza

Altzo

BidegoianAlbiztur

AlegiaIkaztegieta

Baliarrain

Amezketa

Abaltzisketa

IruñeaPamplona

Vitoria-Gasteiz

GIPUZKOABilbo

DonostiaSan Sebastián Biarritz

N-1DonostiaSan Sebastián [15’]

A-15IruñeaPamplona

N-1GasteizVitoria

A-8Bilbo

TURISMO BULEGOAAndre Maria plaza 1 - 20400 [email protected]

943 697 413www.tolosaldea.net