Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

50
1

description

Esku artean duzuen liburuxka hau hausnarketa luze bati hasiera emateko bidea besterik ez da. Urteak daramatzagu esaten ikastetxe zein unibertsitateetan ditugun edukiak arrotzak zaizkigula eta euskaldunak, ezkertiarrak eta hezkidetzaileak diren edukiak ezinbestekoak zaizkigula. Izan ere, jasotzen ditugun edukiek gure mundu ikuskeran eragin zuzena dute eta jendartea eraldatu nahi badugu honakook eraldatzea ere ezinbestekoa izango zaigu. Hortaz, honakoei itzulia emate aldera, geure eduki propioak eraikitzeko garaia heldu da. Honenbestez, bidea luzea dela kontuan harturik, edukien eta curriculumen inguruko hausnarketa bat egiteko gonbita luzatzen dizuegu. Zein eduki behar ditu gure eskolak? Nola antolatuko ditugu? Curriculuma beharrezkoa al da horretarako?

Transcript of Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

Page 1: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

1

Page 2: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

2

Page 3: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

3

Page 4: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

4

Page 5: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

5

Page 6: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

6

1.KOKAPEN

OROKORRA

Esku artean duzuen liburuxka hau hausnarketa luze bati hasiera

emateko bidea besterik ez da. Urteak daramatzagu esaten ikastetxe zein

unibertsitateetan ditugun edukiak arrotzak zaizkigula eta euskaldunak,

ezkertiarrak eta hezkidetzaileak diren edukiak ezinbestekoak zaizkigula.

Izan ere, jasotzen ditugun edukiek gure mundu ikuskeran eragin zuzena

dute eta jendartea eraldatu nahi badugu honakook eraldatzea ere

ezinbestekoa izango zaigu. Hortaz, honakoei itzulia emate aldera, geure

eduki propioak eraikitzeko garaia heldu da. Honenbestez, bidea luzea dela

kontuan harturik, edukien eta curriculumen inguruko hausnarketa bat

egiteko gonbita luzatzen dizuegu. Zein eduki behar ditu gure eskolak? Nola

antolatuko ditugu? Curriculuma beharrezkoa al da horretarako?

Argi dago ez dela egun batetik bestera hartuko dugun erabakia izango,

baina egungo hezkuntza sistemari alternatibak eskaini aldera, lekuan leku

eta pausoz pauso eduki propio eta alternatibo horiek eraikitzeko unea da.

Esku artean duzun honek, hausnarketarako bidea zabalduko du, eredu

ezberdinak ezagutzen hasi ahal izateko, ekinbide praktikoei bide emateko

eta honela, tokian toki egingo diren borrokak, izango diren hausnarketak

edota sortutako eredu berriak kontuan hartuz, denen artean definizio eta

oinarri batzuk zehaztu ahal izateko.

Euskal Eskola Nazioanala guztion lana da, eraiki dezagun beraz

guztion artean. Maila txikitik gauza oso handiak egin ditzakegula badakigu,

jarrai dezagun horretan!

Page 7: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

7

Nola ulertzen ditugu eta zertarako behar ditugu eduki propioak?

Esan dezakegu edukia ezagutza-multzoa dela, etengabean jasotzen eta

transmititzen dugun jakintza. Beraz, eduki propioa, herri jakintzan eta

bestelako bizi-ereduetan oinarritutako jakintza-multzoa litzateke. Izan ere,

eduki hauen baitan eraikitzen du pertsona orok mundu-ikuskera; alegia,

norbanakoaren eraikuntzaren oinarri izango da jakintza-multzoa:

harremantzeko eraren, emozioen kudeaketaren, komunikatzeko

gaitasunaren, herri-kultura eta historiaren… bermatzaile izango da.

Honenbestez, eduki propioen egikaritzea beharrezkoa da gure

herriaren biziraupenean eta eraikuntzan aurrera egiteko. Baita etorkizuneko

herritar iraultzaile eta ahaldunak hezteko ere.

Zer da curriculuma?

Estatu batek bere hezkuntza sistema definitzeko erabiltzen duen legea

da curriculuma, lekuan-leku egokitzapenak onartzen dituena. Bertan,

hezkuntza-programa deritzona jasotzen da; alegia, hezkuntza-helburuak,

prozedurak, edukiak, ebaluaketa irizpideak eta baliabideak zehazten dira.

Ondorioz, aurrez edukiei egotzi diegun jakintza-multzoa curriculumean

jasotzen da.

Zergatik curriculum propio bat?

Herri bakoitzak bere eskola eta unibertsitatea behar ditu: bere eduki

eta baloreak landu behar ditu, bere jakintza-multzo propioa eraiki behar du.

Egun, curriculumean jasotzen denez eduki-multzo hori, funtsezkoa

deritzogu herri baten eraikuntzan eta etorkizuneko herritarren garapenean

curriculum propioa eraikitzeari; nahiz eta, jakin badakigun, curriculumak

ez duela zertan edukiak biltzeko era bakarra izan.

Gaur egun Euskal Herrian 2 Curriculum desberdin aplikatzen

zaizkigu, biak ala biak arrotzak: Espainola eta Frantsesa. Mendeetako

asimilazioarekin bukatzeko, lurralde banaketa gainditzeko, kohesioa

Page 8: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

8

bultzatzeko, herri bezala etorkizuna izateko, beharrezkoa dugu muga

administratiboak apurtuko dituen Curriculum euskaldun bat.

Gaur egungo Curriculumek ez dute jendarte patriarkarraren

existentzia aitortu ere egiten. Guk patriarkatua irauli nahi badugu,

generoen eraikuntza zurruna desegin, sexu-identitate eta joera desberdinak

normaltasunez bizi, etiketekin bukatu finean, horretarako bestelako

Curriculum propio bat eraiki behar dugu.

Estatuek, bestalde, sisteman txintxo txertatuko diren pertsonak

hezteko Curriculuma darabilte. Egungo sistemarekiko kritiko izan nahi

badugu, iraganetik irakaspen zorrotzak atera, autonomo izan, kolektiboan

pentsatzen ikasi, jendarte eraldaketan inplikatu... Curriculum hauek irauli

beharra dago eta gurea eraiki.

Gainera, indarrean dauden Curriculumak estankoak edo aldagaitzak

balira bezala saltzen dizkigute. Urteen joanean aldaketarik jasan behar ez

duten zerbait balira bezala. Tokian tokiko berezitasunek, aktualitateko

gaiek... ez dute lekurik.

Gaur egungo Curriculuma maila lokaletik iraultzea eta gurea

eraikitzen joatea Euskal Eskola Nazionalaren bidean emango dugun

pausurik handienetakoa izango da.

Gaur egungo testuingurua

Nafarroa Garaia, Gipuzkoa, Araba eta Bizkaian, Madrildik datozen

edukiek %55a hartzen dute, beste %45a Autonomia Erkidegoari dagokiolarik

(Euskal Autonomia Erkidegoa-Nafarroako Foru Erkidegoa). Baxe Nafarroa,

Lapurdi eta Zuberoan, Frantziaren edukien gaineko kontrola %100koa da.

Dena dela, esan beharra dago Hego Euskal Herriko ikastetxeek

badutela curriculumean eragiteko ahalmena, izan ere, ikastetxe bakoitzak

curriculumaren edukiak, ebaluaziorako irizpideak eta hezkuntza-proiektuak

zehazten ditu. Honakoa, curriculuma ikasle taldeari egokitu eta

honenbestez lan pedagogikoa hobetzeko izan ohi da. Hau kontuan harturik,

Page 9: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

9

edukiak gureganatzeko borroka ikasleona izateaz gain irakasleena ere badela

argi izan behar dugu eta curriculuma gure hoberako egokitu ahal izateko

denen arteko elkarlana ezinbestekoa dela.

Bestalde, aurretik aipaturiko legez datozen portzentaia horiez gain,

gogoan izan behar dugu 2010ean Nafarroako Foru Erkidegoko gobernuak

sorgin-ehiza hasi zuela “Euskal Herria” terminoa zuten testu-liburuen

kontra. Santillanaren liburuak erabiltzeko derrigorrezko “gomendioa” eman

zuten UPN-CDNko agintariek. Testu-liburuen doakotasun programan

sartzeko liburu onargarrien zerrenda osatu zuten, eta hortik kanporakoak

erosteko gurasoei gastua ezarriko zitzaien. Ikuskatzaileak bidaltzeko

mehatxua egin zieten eskolei eta bereziki Nafarroako ikastolei.

Azkenaldiko erasorik handiena LOMCE legea dugu, Curriculuma

Madrildik kontrolatu dadila bilatzen baitu, zalantzarik gabe. Orain arte ez

bezala, ikasgai ardatzen eduki guztiak Madrilek zehaztuko ditu. Egun

bateko ikas-orduen %50a ikasgai ardatzak izango dira, beraz, egun erdian

ematen duguna zuzenean Madrilek erabakiko du (liburuak, unitateak eta

abar). Eduki horiek behar bezala ematen direla ziurtatzeko, “selektibitate”

moduko azterketak egingo dira espainiar estatu osoan, 9, 12, 15 eta 18

urterekin.

Gainera, adierazgarria da ikasgai batzuen izenekin gertatuko dena.

“Mundu garaikidearen historia” eman ordez “Espainiako historia” jarri nahi

dute. PSOEren “Educación para la ciudadanía” desagertu, eta aukeran

“Erlijioa” edo beste aukera bakar bezala “Balio kultural eta sozialak” (Lehen

Hezkuntzan) eta “Balio etikoak” (DBHn) jarri nahi dituzte. DBHko ikasgai

espezifikoen zerrendan “Iniciación a la actividad emprendedora y

empresarial” dago.

Page 10: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

10

2. CURRICULUMAREN

ERAGINA EUSKAL

JENDARTEAN

Gaur egun darabilgun Curriculumak gabezia ugari ditu. Hasteko, esan

dugunaren haritik, gu euskaldun izanik, ikasgai guztiak (historiaren kasua

bereziki adierazgarria delarik) Espainiar eta Frantziar ikuspegitik kontatzeak

euskal subjektua ezabatzen du, eta euskaldun herria historian zehar existitu

denik ere ukatu egiten du. Lurralde zatiketan sakontzen da, eta munduari

Euskal Herritik baino Espainiatik eta Frantziatik begiratzen ikasten dugu.

Beraz zatiketa gainditu eta herri bat eraikitze bidean historia komun bat

osatzeko beharrean gaude, eta areago, Curriculumaren erdigunea Euskal

Herrian kokatzeko beharra dugu.

Curriculuma gaurkotasunetik bereizia ere badago: esate baterako, ez

ditu gaur egungo gatazka politikoak lantzen, eta honek jendarte erronka

berriak sustatzea galarazten du, izan ere, akatsetatik ikasi beharra dugu

behin eta berriz hanka ez sartzeko. Beste adibide bat ematearren, une

honetan zientziak dituen helburuak eta erronkak ere ez dira lantzen,

edukiek hainbat hamarkada atzerago zehaztu zutenaren ildotik darraite.

Honetaz gain, ikuspegi mendebalde-zentrista duen heziketa prozesua

proposatzen dute, kultur-aniztasuna edota kulturen arteko elkarbizitza albo

batera uzten duena.

Dena den, ikus daitezkeen gabeziez gain, badago ezkutuko

Curriculuma ere. Askotan esan ohi den moduan, gehienetan esaten ez dena

Page 11: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

11

izan ohi da garrantzitsuena eta kasu honetan esaten ez den horrek eragin

handia du gure heziketa prozesuan. Izan ere, ezkutuko curriculumaren

oinarrizko helburua, modu esplizituan landu ezin diren edukiak modu

inplizituan lantzea da, hau da, arraza zehatz baten defentsa egitea, gaur

egungo botere banaketaren defentsa egitea… modu esplizituan egitea ez

litzatekeenez moraltzat joko, inplizituki gara daitezke. Esate baterako

emakumearen edota klase ikuspegiaren papera historian ikusezin

bilakatzea, eraiki nahi duten gizarte klasista eta patriarkalaren seinale izan

daiteke.

Hala eta guztiz ere, jabetu behar gara ezkutuko curriculumaren bidez

egokiak diren balore asko eta asko azal daitezkeela. Hau da, klaseen arteko

gatazka adieraziz gero, inplizituko argi utziko genuke gaur egungo sistema

ez dela justua eta aldatu beharko litzakeela, izan ere, gatazkak dakartza.

Honenbestez, gako honetaz jabetzea garrantzitsua da curriculum ezkutua

guk gure beharretara egokitu ahal izateko.

Bestalde, ekologia edota ama lurraren ezagutza eta harekiko

errespetua alboraturik du. Bizitzarako beharrezkoak diren ikasgaiak,

sukaldaritza esate baterako, bigarren mailakotzat jotzen ditu.

Beste alde batetik, herriko, auzoko edota eskualdeko bertako gai

lokalak gutxitan lantzen dira klaseetan, eta horrek herri jakintza galtzea

suposatu du eremu askotan, adibidez sendabelarren harira.

Horiek dira Curriculumak dituen oinarrizko arazoetako batzuk.

Ikuspegi sinplista bat bultzatzea eta gaiak disoziaturik lantzea ere aldatu

beharreko puntuak dira. Ageriko edukien eta ezkutuko curriculumaren

bitartez bultzatzen diren baloreak ere oztopo bat dira guk nahi dugun

jendarte eredua eraikitze bidean.

Page 12: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

12

3. EREDUAK

Euskal curriculuma

Euskal Curriculuma unibertsitatez kanpoko hezkuntza sistemako

hezkuntza eragileek elkarlanean egindako ekimenetik sortu zen. Proiektua

elkarren osagarri diren bi helburutan oinarritzen da; Batetik, euskal

kulturaren transmisioa ziurtatzean eta bestetik, Europan integratutako

euskal gizarte batean eta munduarekin elkarreraginean bizi ahal izateko

beharrezkoak diren konpetentziak bermatzean.

Bestalde, Euskal curriculumaren proposamenak bi asmo ditu:

Lehenik, Euskal kulturaren erreferentzia komunak partekatzea, honek

“gutasuna” garatzen laguntzen baitu, eta, horrenbestez, elkarrekin

bizitzeko gogoa ere bai. Baina, bigarrenik erreferentzia komunen beharraz

gain, eleaniztasun eta kulturartekotasun planteamenduak sartzea ere

ezinbestekoa da euskal gizartea eleanitza eta kultur-anitza izan dadin. Beraz

bi helburu horiek, batasuna eta aniztasuna, elkarren osagarri dira.

Honetaz gain, Euskal Curriculuma egiteko, elkar ukitzen duten eta

osmosian dauden elementu edo unibertso hauek integratzea proposatzen

dute: euskara eta euskal kultur espezifikoa (euskal curriculum espezifikoa),

baina baita; Euskal Herrian ukipenean ditugun hizkuntzak eta kulturak;

curriculum ofizialetako derrigorrezkoak; Europakoak; eta unibertsalak.

Beraz, elementu horiek ez dira inola ere isolatuak, elkarreraginean

baitaude. Hortaz, proposatutako Curriculumaren oinarria irekitasuna da, ez

uniformizazioa.

Page 13: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

13

Laburbilduz, curriculumaren ezaugarriak zerrendatze bidean,

honakoak lirateke curriculuma bera eraiki zutenek zehaztutako gakoak:

Izaera hezitzailea: Gizarte demokratiko batean, hezkuntza sistema hiritar

guztiei heldu behar zaie; helburua, beraz, ez da soilik eremu akademikoko

eta profesionalerako konpetentzietan heztea, gizarte batean bizitzeak

eragingo dizkion arazoei eta gaiei erantzuten jakingo duen hiritar gisa

aritzeko konpetentzia horiek guztiak landuko dituen heziketa ematea

baizik.

Desberdintasunak bildu eta bideratzen dituen heziketa: Derrigorrezko

hezkuntzaren helburua pertsonaren osoko prestakuntza denez, ikasleen

ikaskuntza prozesuak gainbegiratzeko eta baloratzeko irizpideek

orientatzaileak izan behar dute, bai garapen afektiboari eta pertsonen arteko

garapenari lotutako arloetan, bai arlo profesionalean eta akademikoan.

Azken helburua hezkuntza sistemak ikasleen gaitasun guztiak garatzen

laguntzea da, bakoitzaren aukera errealen arabera.

Kalitate teknikoa: Curriculum proposamena egiteko eta kalitate teknikoa

baloratzeko irizpide garrantzitsuenetako bat proposamenaren barne

koherentzia da. Curriculum proposamenak barne koherentzia duela esan

dezakegu beharren eta curriculumaren osagaien (xedeak, hezkuntza

konpetentzia orokorrak, helburu espezifikoak eta ebaluazio irizpideak…)

diagnostikoaren deribazio prozesuak, zehaztapen mailetan, jarraipena duen

heinean; azken zehaztapen mailak aurreko mailak hartzen dituela.

Irekia: Partekatu nahi dugun Euskal Curriculum oinarrizko eta komuna

irekita dago ondoko garapenetarako. Beraz, ikastetxe bakoitzak bere

testuingurura egokitu ahal izango du curriculum proposamena.

Egungoa eta etorkizunekoa: Euskal Curriculumeko “Hezkuntza

konpetentzia orokorrak” planteamendua, bat dator, oinarrizko ildoetan,

Europako Batzordearen proposamenekin eta Europako herrialde gehienetan

onartzen ari diren curriculum ofizial gehienen joerekin. Baita ere bat dator

ikasleen ebaluazioari buruzko OCDE PISAren (2000:22) egitasmoarekin, non

ezaupideak “bizitzarako beharrezkoak diren konpetentzia” modura

definitzen diren. Proiektu hau bat dator, eta oso modu esanguratsuan,

Page 14: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

14

Europako eta Euskal Herriko unibertsitateetan egiten ari den ikasketa

planen egokitzapenarekin (Bolognako adierazpenaren arabera). Bat etortze

horrek balio erantsia ematen dio Euskal Curriculumaren proposamenari, eta

derrigorrezko eskolaldirako Europako gainerako herrialdeak egiten ari diren

planteamenduen eta ebaluazio sistemen ildokoa da; jarraipena du

derrigorrezkoaren ondoko goi mailako irakaskuntza planteamenduekin.

Izaera parte-hartzailea: Euskal Curriculumaren proposamena prestatzeko,

lankidetzan ari dira proposamena sustatzen duten erakunde eta elkarteak.

Zuzendaritza teknikoa eta Diseinu taldea osatzeko eta “Hezkuntza

konpetentzia orokorrak” eta “Diziplina arloak” proposamenak egiteko

taldeak osatzeko orduan, Euskal Herri osoko lurraldeetako adituak egotea,

eta haien parte hartzea bermatzeko saiakera egin da.

IKASLE MUGIMENDUAK MARTXAN JARRITAKO ESPERIENTZIAK:

Mairu Ikastegi Herritarra: “Ez dago herri askerik pertsona askerik

gabe”

Filosofia: 2003an askatasuna eta pentsamendu alternatiboaren

alde Euskal Herrian jaiotako ekimen bat izan zen. Sentsibilitate eta

jatorri ezberdinetako zenbait irakasle, ikasle eta intelektualak ziren

Mairu ikastegi herritarraren sortzaileak. Jendartean alienazio,

pasibitate eta desinteres egoerak geroz eta handiagoak zirela ikusita

eta aldi berean hezkuntza eredua modelo lineal bati erantzuteaz gain

Euskal Herriaren eta munduko herri guztien kontrakoa dela

hausnartuta sortzen da proiektua. Helburua, pertsona bizi eta askeak

heztea eta pentsamoldearen aldaketa.

Gauzen aurrean beraien zergatiaz galdetzea garrantzizkoa zela

azpimarratzen zuten, pentsamendu kritiko bat bultzatzea, eztabaida

sortzea, nora goazen eta nora joan nahi dugun bateratu ahal izateko

eta ez sistemaren bideei esker asimilazio prozesu batean sartzeko.

Horretarako gune berri bat eraiki nahi izan zen, jakintzaren eta

eztabaidaren bitartez ekarpen berri bat egiteko herri kultura eta

formakuntzari. Formakuntza alternatiboa gautzatzeko bidean,

Page 15: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

15

pedagogia berri bat eraiki nahi zuten, denen parte-hartzean eta

taldean oinarritzen zena. Praktika eta teoriaren arteko uztarketa bat.

Azken batean ikasi bai baina hori praktikan jartzea, lantzea eta

errealitate berriak sortzea.

Funtzionamendua: Hori guztia gauzatzeko, ikastaro luzeak eta

motzak eskaintzeko asmoa dute (zikloak, lantegiak, hitzaldiak),

datorren urtetik aurrera. Hainbat gai jorratzea aurreikusi zuten:

etnozientzia, identitatea, Ama Lurra, mitologia, euskara,

kooperatibismoa, autogestio ekonomikoa, Euskal Herriko historia,

sormena, artea, sexualitatea, antipsikologia, soziologia, politika,

etika, morala, faxismoa, Oteizaren ekarpenak... Beti ere bere izaera

euskaldun, internazionalista, independiente eta kritikoa mantenduz.

Ekoizpen propioa bultzatuko du eta euskal kultura oinarri

garrantzitsu bezala edukita. Zientziatik folklorera, berau ikertu eta

zaintzeko helburuarekin, baina baita berreskuratu eta etorkizunerako

prestatzeko ere.

Helburua ez zen derrigorrezko hezkuntzako heziketaren

osagarri izatea, gaurdanik formakuntza alternatibo baten sorrera

prozesuan lan egitea baizik, batxilergotik unibertsitatera alboratuak

izan diren gai eta kritika guztiak eskainiz. Eta gero Mairun parte

hartzen zuten guztiek jakintza hori arlo praktikoan martxan jartzea,

bai gazte asanbladan, gazte edo herri mugimenduan, zein beste

edozein arlotan.

Eskola Gorria:

2008an martxan jarri zen filosofia honek, garaiko hezkuntza

sistemaren aurrean alternatibak eraiki nahi zituen. Pedagogia eredu

alternatibo bat oinarri izanik, ikasle/irakasle dikotomiarekin hautsi

eta bakoitzak beretik egin dezakeen ekarpena bultzatzen zuena.

Bestetik, espazio itxiaz haratago, ikasteko modu asko dagoela

azpimarratu nahi zuen eta lurretik beretik ikasteko edota lekuan

lekuko errealitatea ondo ezagutzeko bertara joatea ezinbestekotzat

jotzen zuen. Are gehiago, hezkuntzak birproduzitzen duen sistema

Page 16: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

16

patriarkal horren aurrean ere, hezkidetza izango zen eskola gorriaren

filosofiaren oinarri.

Eskola Ibiltaria:

Eskola ibiltaria Ikasle Abertzaleak-ek martxan jarri zuen

proiektu bat da. Udaran, hiru egunez egiten zen ekimen horrekin,

euskal ikasleriak behar, nahi eta aldarrikatzen duen eskola eredua

praktikan jartzeko helburuarekin. Ikasleriari inposatutako hezkuntza

sistema arrotz eta atzerakoietatik urruntzeko. Gainera, euskaraz

biziz, ingurunearekin harremanak izanez eta pedagogia eta didaktika

metodo desberdinak erabiliz, ikasleak aldi berean bai ikasle, bai eta

irakasle ere izan ahal izateko gunea sortuz.

ORIOKO HERRI CURRICULUMA

Hezkuntzak egunerokotasunean, Nazio Eraikuntzan, norbanakoaren

garapenean, historian, euskal kulturaren transmisioan etb. duen

garrantziaz ohartuta 2010eko azaroan O3ten.HSN jardunaldiak antolatu

zituen Orioko independentista foroak. Ume, gazte zein helduentzat egitarau

oparoa antolatuta, herritarren parte-hartze arrakastatsu batekin, herriko

eragile gehienak hezkuntzaren inguruan eztabaidatzeko aukera izan zuten.

Jardunaldi hauetan, ondorio nagusi bi atera ziren: batetik, Orioren izaera

garatzeko herritik sortutako curriculum baten beharra eta jardun eremu

ezberdinetan ari diren eragileen arteko harremanak artikulatu beharra.

Honela, Herri Curriculuma garatzeko beharrizana agerian utzita, hau

berau osatzeko beharrezko diren fase ezberdinak zehaztu zituzten, beti ere,

herri proiektu den heinean, herritarron parte hartzeari erantzungo zioten

proposamenak eginez

1. Fasea: Oinarrizko Lan-taldea sortu.

Proiektua burutuko duen oinarrizko lan-taldea indartzea da fase honen

helburua.

Page 17: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

17

2. Fasea: Proiektuaren sozializazioa.

Herriko eragileen eta herritarren artean proiektua sozializatzea izango da

egitekorik garrantzitsuena. Herriko curriculumaren osaeran guztion parte-

hartzea behar delako, curriculuma herri proiektua da eta ez soilik hezkuntza

eragileena.

3. Fasea: O3ten bigarren jardunaldiak.

Atxikimendua eman duten alderdi, eragile eta norbanakoek elkarlanean

gauzatu nahi den proiektua herriari aurkezteko jardunaldiak. Fase honetan

herritarrek proiektua bere egitea da garrantzitsuena.

4. Fasea: Ezaugarrien bilketa lana.

Herriko eragileak bilketan jartzea da fase honen helburu nagusia.

Hezkuntza eragileez gain, kirol, kultur, aisialdi… alorretan lanean ari diren

herriko taldeak eta norbanakoak gehituko dute informazioa edo materiala

curriculumaren oinarri izango den dokumentua. Horretarako, proiektuaren

oinarri izango den taldearen laguntza eta gidaritza izango dute baina

eragileak eta herritarrak izango dira subjektu aktibo. Prozesu honek guztiak

hiru zutarri izango ditu: erreferentzia, informazio trukea eta eztabaida.

Horretarako, bulego irekia, web gunea eta mintegi eta jardunaldi irekiak

antolatuko dira.

5. fasea: Curriculumaren idazketa.

Behin bilketa fasea amaitu ostean bulego irekian jasotzen diren ekarpenak

txostenean jasoko dira. Horrela, txostenaren egokitze pedagogikoa, alegia,

Orioko curriculuma idaztea da egin beharrekoa. Hezkuntza eragile, aisialdi

taldeak, hezkuntza zentroak eta herrian alor horietan lanean ari direnak

mahai batean eseri eta informazioari aplikazio eta erabilera pedagogikoa

txertatzea izango da fase honen egitekoa.

6. fasea: Aplikazioa.

Curriculumaren erabilera eta aplikazioa dira, seguruenik, proiektuaren

alderdi zail eta korapilatsuenak. Idazketari dagokionean, kontuan hartu

behar da herriko curriculuma etengabe eguneratu beharko den zerbait dela.

Dinamikoa izan behar du, herria aldatzen den bezala aldatzen baitira izaera

definitzen duten ezaugarriak, herritarrak eta herria bera. (2012, Sortzen

Ikasbatuaz-etik jasoa).

Page 18: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

18

ESKOLA TXIKIAK

Eskola hauen filosofia partaidetzan oinarritzen da, eta auzoarekin

elkarlan zuzena izaten dute. Herriko ume guztiak bertan eskolarizatzen dira,

eta adin ezberdinetako taldeetan bildu. Hau da, eskolan 6 unitate (gela)

baino gutxiago daude Haur eta Lehen Hezkuntza osoa emateko. Eskola

bakoitza komunitate txiki bat da non ikasle bakoitzak bere ikasketen

protagonista izanik besteekin ikasten duen, batzuetan berak baino gehiago

dakitenekin eta besteetan gutxiago dakitenekin.

Gainera, eskola herrian bertan izateak umeen hezkuntzan eta herriko

bizitzan eragina du. Pertsonen arteko harremanak bultzatzen dituzten

agenteen artean eskola erakunde garrantzitsu bat da, bai umeen artean,

baita helduen artean ere. Herri txikietan, hain zaila egin ohi den integrazio

horretan eskolak, bidea erraztuz, lan garrantzitsu bat egiten du.

Horrez gain, eskola txikiak landa eremuan kokatuta daude, eta

harreman zuzena dute naturarekin. Hortaz, gaur egun biztanleriaren

ekonomia iturriak mistoak izan arren, baserri giroa sumatzen da toki

horietan.

Eskola publikoak dira (eta herri edo auzoko eskaintza bakarra), hots,

Hezkuntza Sailaren administrazioaren menpean daude.

Adin desberdineko ikasleak hartzen dituzte eskola horiek, eta gela

berean zenbait adinetako ikasleak daude. Hori dela eta, harremanak oso

aberatsak dira, eta elkarreragina eta kooperazioa era naturalean sustatzen

dira.

Eskola Txikietako irakasleek eta gurasoek harreman estua dute.

Eskola hurbil sentitzen dute herritarrek, eta horretaz gain udalaren

inplikazioa ere oso garrantzitsua da herri eta auzo txiki hauen eguneroko

bizitzarako.

Page 19: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

19

IKAS KOMUNITATEAK

Ikas Komunitateak bat proiektu bat da, ikastetxe baterako eta bere

inguruneko gizarte-eraldaketarako eta kultur eraldaketarako. Euskal

Autonomia Erkidegoko sare publiko barruan kokatutako eskola batzuetan

ematen da, eta parte hartzea dute oinarri. Proiektu hau ikaskuntza

dialogikoan oinarritzen da eta, horretarako, komunitatearen parte-hartzea

eskatzen duen hezkuntza bideratzen da.

Hezkuntza-prozesuek izaera etengabea eta iraunkorra badute eta

eskolaren esparruan agortzen ez badira, pertsonen ikaskuntzak eskolan

eskaintzen denera murrizten ez direla onartu behar dugu. Jakintza

akademikoen irakaskuntzan oinarritzen den famili ingurunetik eta

komunitatetik kanpoko eskola tradizionalak agintzen duen gizarte-sistema

erreproduzitzen du eta ez du berau aldatzea ahalbidetzen. Testuinguru

honetan pertsonak ezin du bere errealitatea aldatu, ez eta gainerakoekin

elkarrekintzan gizarte-errealitatea ere. Beraz, guztiz beharrezkoa gertatzen

da eguneroko lanean komunitatea eta famili ingurunea barne hartzea eskola

osoan. Ez dira jakintza “akademiko-formalak” soilik irakatsi behar.

Praktikoa dena, akademikoa dena eta komunikatiboa denaren arteko

konbinazioa hartu behar da abiapuntutzat, komunitateak eta familiek

irakasleekin batera parte har dezaten.

Eskolak komunitatea edo elkartea sortuko badu, inplikatuta dauden

agenteek elkarte izatea erabaki behar dute: klaustroak ia bere osotasunean,

zuzendaritza-taldeak, eskola-kontseiluak, gurasoen elkartean antolatutako

biltzarrak eta arlo honetan aginpideak dituen zuzendaritza nagusiak,

benetako inplikazioa eta parte-hartzea ziurtatzea ahalbidetzeko.

Proiektu honek ikasteko eta irakasteko ilusioa piztu nahi du, gaur

egungo egoerak ez du inor asetzen eta guztion nahia da haur bakar batek ere

ez dezala bere kulturagatik, estatusagatik, generoagatik edo gaitasunagatik

bere burua baztertutzat har, ikastetxeek kalitatezko hezkuntza eman

dezatela, irakasleak berritzeko, esperimentatzeko eta ikasgeletan ikasteko

autonomia handiagoa izan dezala, familiek eta komunitateak beren seme-

alaben hezkuntza integralaren partaidetzat har dezatela beren burua eta, era

berean, gizarte-testuingurua alda dadila eta guztiontzako aberasgarriagoa

izan dadila.

Page 20: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

20

Eskolak, informazioaren sektoreko partaide gisa, guztiek beharrezko tresnak

eskura izatearen eta aldaketa gertatzearen alde egin dezake lan,

desberdintasunak murritz daitezen lagun dezake, komunitateko agente

guztien parte-hartze kritikoa eta aktiboa susta dezake eta agente hauen

artean –agente hauek berdintzat hartuta– elkarrizketa susta dezake eta hori

guztia desberdintasuna errespetatu eta aintzat hartuta.

Page 21: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

21

Page 22: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

22

Page 23: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

23

Page 24: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

24

1. CURRICULUMA

METODOLOGIA (AURRERAGO)

Metodologiari dagokionez, “Ikasleok hezkuntza alternatibak

eraikitzen” eskola eta gure artean (ikasleok) ondorengo galderak erantzuten

saiatzea da planteatzen duguna. Dena den, irakasleei ere hausnarketarako

tartea luzatzen:

1. Gure edukiak zeinek erabakitzen ditu

2. Zer falta da gaurko edukietan?

3. Zein eduki nahi ditugu

Horretarako, ondoko adibide zerrenda ere eskuragarri uzten dugu,

irudimenaren murriztzaile baino, hauspo bezala balio dezan.

BORROKA POSIBLEAK

Euskalkien eta hizkuntzaren aberastasuna

Turismo basatiaren eragina atzerriko kostaldean eta euskal

kostaldean

Emakumearen papera gerrateetan (atzerrian eta hemen, Gerra

bizipenak... (lokalean)

LEKUEKIN LOTU.

Euskal Herrian desagertu diren/desagertzen ari diren lanbideak

Baserri munduan eman diren aldaketak (bizimodua, jan ohiturak,

tenporadako jakiak, higienea...)

Page 25: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

25

Industrializazioa zure eskualdean: demografia bilakaerarekin

lotua, landa exodoa, URBANISMOA.

EHan desagertzen ari diren ohiturak, erremedioak, tradizioak...

Herri mugimenduak ikasi (euskararen aldeko mugimenduak,

kirolak, intsumisioa,…)

Bertsolaritzaren historia (bertsoak, bideoak, emakumearen

papera…)

Mendebaldetik kanporako mundu ikuspegiak eta baloreak

(sexualitatea)

Kulturartekotasuna EHren historian: agoteak, musulmanak,

juduak...

Euskararen bilakaera historikoa toponimiarekin ikasi (EH lau

haizetara)

Gaur egungo zientziaren erronkak

Medikuntza alternatiboak, farmazeutiken negozioa eta Afrika...

Industria armamentistikoaren datuak, estatuen aurrekontuak

begiratu

Kutsadura tasak ikertu

Energia kontsumoa landu (aurrezten ikasi)

Kontsumo gizarteaz hausnartu (usar y tirar, kalte ekologikoa,

Festen jatorriak (alardea, san juanak, san ferminak... lehen nola

bizi ziren eta orain)

Itxuraren industriak guregan eragiten dituen kalteak

(metrosexualitate fenomenoa, anorexia…).

Filosofo desberdinen inguruko informazioa ikasi (Sartre, Engels,

Theodor Adorno… dena ez da Platon).

Gizarte antolamendu ezberdinak ikasi (Beste herrialdeetako

tribuak, garai bateko sobietak, Kubako antolamendua…)

Herriko pertsona puntualak identifikatu eta klasera irakastera

ekarri (Baserritarrak zer, noiz eta nola landatu azal dezake,

erizainak lehen sorospenak azal ditzake, talde feministako kideak

jarrera parekideak zeintzuk diren azal ditzake…)

Emakumeak historian eduki duen papera ikertu (esate baterako,

sufragisten borroka)

Page 26: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

26

Elkarbizitzarako gakoak identifikatu (Euskal Gatazkaren

konponbiderako bidean)

Kritikotasuna garatzen ikasi.

Eta abar luze bat.

HERRI ESKOLA

Herri Eskola honekin, ikasleek egungo hezkuntza ereduaren inguruan

hausnartzea bilatuko dugu. Lehenik, ikasleon hezkuntza autogestionatzeko

beharra azpimarratuko dugu. Bigarrenik, hezkuntza eredu hau zergatik

dagoen zaharkitua eta zergatik irauli behar den ulertzen lagunduko diegu.

Azkenik, gaur egun ezagutzen ditugun pedagogia, eduki eta abarrei

alternatiba errealak eskaintzen hasiko gara. Aurrerantzean ikasleak

eskoletan alternatiba hauek gauzatzeko gai sentitzea izango da eskola honen

helburu nagusia.

Horregatik, bereziki garrantzitsua izango da lantaldeetan botatzen

dituzten ideia guztiak haien paperetan idazteko eskatzea. Esaldi osoak

baino, galderen erantzunak, hitz gakoak, ideia garrantzitsuak idatz

ditzatela, bat bera ere ahaztu gabe. Gero ideia guzti horiekin Hezkuntza

alternatiba errealak dakartzan proposamen zerrenda bat egingo dugu.

Herri Eskola hau ordu bateko eta 45 minutuko iraupena izango luke

eta beharko dugun materiala honakoa da: proiektorea, La educación

prohibida dokumentala, eta lan-talde txikiei banatzeko galdera orriak. Gidoi

honi jarraiki, lan-talde txikietako eztabaidak eta denek ikusteko bideo zatiak

tartekatuko ditugu.

Page 27: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

27

1. ATALA 15 minutu

Zergatik ESKU HARTU behar dugu ikasleok gure hezkuntzan?

Ikasleak lan-taldeetan batu daitezela. Atal honetan ez dago bideo

zatirik. Galdera bakoitzari erantzuteko denbora bat zehaztuko dugu. Galdera

bakoitzaren ondoren, lantalde bati eskatuko diogu ahoz haien erantzuna

botatzeko. Beste lantaldeen erantzunak ezberdinak badira edo aportazioren

bat badute, hitza emango diegu. Baina bestela, errotazioz galdera bakoitzari

lan-talde batek erantzun diezaiola 1. atal honetan.

Oharra: Jarraian datozen galderen helburua ez da polemika sortzea. Guztiek

ondorio berdinera garamatza. Beraz, puntu baten inguruan eztabaida

amaigabea badago eta adostasunik ez bada lortzen, hurrengora pasa.

1) Zeinek erabakitzen du eskoletan zernola ikasten dugun? 2-3 min.

(Espainiar Curriculumak, Estatuko hezkuntza ministroak,

Jaurlaritzako hezkuntza sailak, zuzendaritzak, irakasleek...)

2) Erabakiak hartzen dituztenek ze adinekoak dira? Pedagogoak edo

hezitzaileak dira formazioz (adibidez, José Ignacio Wert)? Zein

nazionalitate sentimendu dute? Ze klase sozialekoak dira? Ze

sexutakoak dira? Feministak ote dira? Ze eskola motan egin

zituzten ikasketak? 2-3 minutu.

(Gure hezkuntzaren gainean erabakitzen dutenak helduak dira; ez

dira sikiera pedagogo edo hezitzaileak; gainera, hezkuntza

frankistatik pasatako jendea da; ez dira langile klasekoak

prezisamente, aberatskumeak baizik; kasu gehienetan balore

matxistadun jendea da, kontzientzia feministarik gabea; ia beti

nacionalista espainiarrak izaten dira.)

(Bide batez, José Ignacio Wertek Zuzenbidea ikasi zuen)

Page 28: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

28

3) 6 minutu.

- Zer gertatzen da gizon talde batek emakumezkoentzako

sujetadoreak edo pornoa diseinatzean?

- Zer gertatzen da helduek gazteei aisialdirako lekuak prestatzen

dizkietenean (Gaztelekuak)?

- Zer gertatzen da oso ongi ezagutzen ez zaituen osabak/izebak

arropa oparitzen dizunean?

-Zer gertatzen da maiz udaletxe batek gazteei edo herritarrei

begirako jai batzuk edo kontzertuak antolatzen dituenean?

-Galdera lagungarria: Prestatutakoa hartzailearen interes eta

beharretatik gertu ala urruti egoten da?

(Urruti. Antolatzaileak/sortzaileak ez direlako emakumeak eurak,

gazteak... Guk bakarrik dakigulako zer eta nola gustatzen zaigun.)

4) Zer egiten dugu emakumeok, gazteok, herrian jai egin nahi dugun

pertsonek eta abar honen aurrean? Parte hartzen dugu? Gure

ereduak eraiki ohi ditugu besteetatik aparte? Bururatzen zaizue

adibideren bat? 3 minutu.

(Porno feminista, gaztetxeak, jai herrikoiak, musika festibal

alternatiboak...)

5) Alternatiba horiek beharrezkoak iruditzen zaizkigu? Emakumeok,

gazteok, jai batzordeek eta abar ongi egiten dute? minutu 1 .

(Erantzunak jaso gabe pasa hurrengo galderara)

ONDORIOA: gure hezkuntza diseinatzen duen jende hori, gugandik urruti dago

ezaugarri eta zentzu askotan!!!

Page 29: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

29

6) Eta ikasleok zer? Gugan pentsatu gabe eta gu ezagutu gabe

diseinatu den hezkuntza bat daukagu. Ez dugu guk parte hartu

sorkuntzan. Gainera, hezkuntzaren gainean erabaki dutenak

gugandik eta gure interesengandik oso urruti daude... (gogoratu

2.galdera) Guk bakarrik dakigu zerk aspertzen gaituen, zer ez

zaigun gustatzen klase batzuetaz, gure interesak eta zaletasunak

zeintzuk diren, gure kexak ditugu, aldatu beharrekoaren inguruan

ideiak ditugu... Ez dugu hau guztia adierazten eta aldatzen hasi

behar? 3 minutu.

ONDORIOA:

Momentu honetan beste norbaitek (ministro espainolek, zuzendariek,

irakasleek...) gure hezkuntzaren gaineko guztia erabakitzen dute, gure

nahia, izaera, zaletasunak eta gaitasunak kontuan hartu gabe. Ondorioz,

ikasgelan aspertu egiten gara, desmotibatuta gaude, 6 ordu pasatzen

ditugu eserita eta isilik, alferrikako etxerako lanak egiten ditugula

sentitzen dugu, ikasgai batzuei nazka hartzen diegu, azterketak pilatzen

zaizkigu, eskola porrota dago, ikasten duguna berehala ahazten zaigu,

ulertu gabe memorizatzen dugu...

Hau ekiditeko eskoletan jai batzordeetako edo gaztetxeetako autogestio

berdina praktikatu dezakegu. Dena den, kontuan hartu behar duguna

ikasleok eskolako espazioa eta hezkuntza haiek nahi duten norabidetik

askatu eta gure beharretara egokitu dezakegula da. Irakasleen aurrean

hitza har dezakegu, pertsona bezala dugun garapena baitago jokoan.

Baina honetarako, ikasleok erne eta antolatuta egotea da lehenengo

baldintza.

Page 30: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

30

2. ATALA 30 minutu

Hezkuntza eredu hau ZAHARKITUA al dago?

Atal honen helburua eskolan aldatu nahi ditugun gauzak detektatzea

izango da. Horretarako lan-taldeetan jarraituko dute, proposatutako puntu

bakoitzaren inguruan hausnartuaz. Tarteka bideo zatiak jarriko ditugu

(adib.1.ariketaren hasieran). OSO GARRANTZITSUA da ariketa bakoitzean

haiek akta hartzea: hurrengo atalean alternatibak pentsatzean, erantzun

hauetatik abiatuko gara.

1. ARIKETA

ZERGATIK ASPERTZEN GARA?

BIDEO ZATIAK

1. 28:48 – 29:58 Haurrok ikasteko gogoa dugu hasieratik.

2. 5:38 – 7:34 Baina gero eskolan aspertu egiten gara. Zergatik?

1) Pentsatu ekintza atsegin batean. Adibidez, udalekuak, bidaiatzea,

filma bat ikustea lagun batekin, kirola egitea, kuadrilarekin

geratzea... Zer dute ekintza horiek dibertigarri? Zergatik ez zara

aspertzen? Saiatu ahalik eta ideia gehien ateratzen. 6-7 min.

(Galdera lagungarriak ataskatzen direnentzat: Mugimenduan zaude?

4 pareten artean ala kanpoan? Hitz egin dezakezu? Beste jendearekin

harremantzen ari zara? Elkarlana dago? Interesgarria da? Bizirik

sentitzen zara? Errealitatearekin/inguruarekin kontaktuan sentitzen

zara?)

2) Orain alderatu egoera horiek klase normal bat. Zer du klase batek

aspergarri? 5 minutu.

Page 31: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

31

(Galdera lagungarriak bide beretik doaz: Geldirik zaude? Gela berean

eta aulki berdinean denbora asko ematen duzu? Hitz egin dezakezu

besteekin? Zein aditz erabiliko zenuke nagusiki egiten duzuna

adierazteko? Interesgarria da egiten duzun hori? Parte hartzea dago?

Errealitatearekin kontaktuan sentitzen zara, ala errealitatea hortik

kanpora dagoela iruditzen zaizu?)

Umetatik ikasteko gogoa eta jakinmina ditugu, baina eskolak

horiek desaktibatzea lortzen du, gu aspertuaz. Esan daiteke

eskolan ikasten duela ume batek ordu luzez aspertzen (lehen

elizan ere aspertzen ziren).

Lasai, eskolan aspertzea normala da. Oraindik ez dute lortu haien

betiko metodoarekin gu ez aspertzea. Dena den, klase batzuk

besteak baino aspergarriagoak direla nabarituko zenuten.

Eskolak, hortaz, ez du derrigorrez aspergarria izan behar. Orain

atera ditugun ideiekin hasiak gara ulertzen asperdura nondik

datorren! Hori ulertzea ezinbestekoa da egoerari buelta emateko.

2.ARIKETA

ESKOLA ETA LANTEGIA, HAIN DESBERDINAK AL DIRA?

Bideo zatiak

22:12 – 22:59 Eskola fabrika bezalakoa da

1) Industria iraultzarekin batera, eskolak izugarri hedatu ziren. Garai

haietan fabriken eredura egin zituzten eskolak, azken finean langile

kualifikatuak lortzeko irekiak izan zirelako. Baina gaur egungo eskoletan ere

hainbat gauzak lantegia gogorarazten digute. Zer dago eskolan lantegi baten

antza hartzen diozuna?

Page 32: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

32

(Dinamizatzaileek buelta bat eman eta galderen bidez behean datozen

erantzunak bultza ditzakegu. Adib. zerk seinalatzen du jolasgaraiaren

bukaera? Zein espazio fisikotan egoten gara denbora guztian? Ordutegiak

daude? Nork erabaki ditu? Joatera derrigortuta gaude? Norbaiten esana bete

behar dugu?...)

1. Ordutegiak betetzea

2. Arauak

3. Derrigorrezko asistentzia eta faltak

4. Txirrina

5. 2 denbora bereiztea: lana (aspergarria)-atsedenaldia (gustagarria)

6. 6-8 orduz 4 pareten artean egotea

7. Zuzendari/irakasle-ikasle hierarkia: batzuek aginduak, gehiengoak

esana bete

8. Isiltasuna

9. Protesta egiteko eta antolatzeko saiakerak zigortzea

10. Obedientzia

11. Konpetitibitatea (lanpostuagatik/notagatik...)

12. Jardun mekanikoa eta aspergarria (ariketa eta etxerako-lan

errepikakorrak)

Gu adinean aurrera joan ahala, eskola lantegi baten gero eta antz

handiagoa hartzen doa. Hori berez ez da beharrezkoa, eskola

motibagarriagoa eta dibertigarriagoa izan liteke.

Kontua da etorkizuneko lan mundura ohitu nahi bagaituzte, lan

astuna, aspergarria eta mekanikoa jartzen hasi behar dutela;

obedientzia eta isiltasuna exijitzen; kritikotasuna kamusten; 4

pareten artean egotera ohituarazten; antolatzeko eta protesta

egiteko gaitasuna zigortzen; konpetitibitatea sustatzen...

Irakasleak gehienetan ez dira azpi-asmo hauetaz kontziente.

Baina automatikoki horrela ematen dituzte klaseak; errazena

jendea aspertzea eta lokartzea da. Azkenean gure lana izango da

aldaketak eskatzea!

Page 33: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

33

3. ARIKETA

BIZITZARAKO EDOTA BIZITZA EREDU HONEN ERALDAKETARAKO

PRESTATZEN GAITUZTE? ALA AZTERKETARAKO?

BIDEO ZATIAK

1) 12:42-13:00 Ordu asko dira, baina zer ikasten duzu azkenean?

1) Eskolan ze ikasgai mota nagusitzen dira (zientifikoak, teorikoak,

artistikoak, praktikoak…) ? Zein ikasgai desagertzen dira adinean

gora goazenen heinean? Horrekin ados al gaude?

(Eskolan gai zientifiko-teorikoek dute pisu gehien, eta artistikoek eta

praktikoek gutxien. Hori nabarmena da dituzuen ikasgaiei

begiratuta. Azken hauek denborarekin desagertzen doaz: plastika,

tekno, musika...)

2) Nolako gaitasunak bultzatzen dira? Nolakoak gehien eta nolakoak

gutxien? (Memoristikoak? Logikoak? Indibidualak? Sormena?

Pentsamendu originala? Ikerkuntza? Elkarlana?...)

(Sormena, ikerkuntza, elkarlana, pentsamendu originala... gutxien.

Logikoa pixka bat, eta nagusiki memoristikoa)

3) Uste duzu gaitasun memoristikoa dela bizitzan gehien balioko

diguna?

(Justu gutxien erabiltzen duguna da; gainera, eskolan garatzen dugun

memoria epe motzekoa izaten dela frogatua dago; oso gauza gutxi

gordetzen ditugu ematen dugun guztitik)

4) Jarraian datoz beste hezkuntza sistema batzuetan (adib. Finlandian)

lantzen diren ikasgai eta gaitasun batzuk. Gure eskoletan lantzen

ditugunak baino gehiago dira? Bizitzarako garrantzia dutela esango

zenukete?

Page 34: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

34

Sukaldatzea (oinarrizko irakaspenak, jakiak urtaroka, produkzioa,

sormena...)

Eskulanak (josi, iltzatu, moztu, itsasi, konpondu, eraiki...)

Informatika (eredu desberdinak, segurtasuna, tresnak...)

Ekonomia (teoria eta praktika, gertuko ekonomia, analisiak,

eztabaidak...)

Administraritza (tramiteak, instituzioekin hartu-emanak,

eskumenak...)

Komunikazioa (komunikabideen inguruko analisiak, sormena...)

Zientzia politikoak (diskurtsoak, nazioartea, analisiak, eztabaidak...)

Zuzenbidea (denboran zehar legeen bilakaera, eztabaidak...)

Osasungintza (gaitzak, sendabide desberdinak, prebentzioa,

drogak...)

Sexualitatea (sexu-organuak, sexu-praktikak, informazio iturriak...)

Hizkuntza (aberastasuna, baliabideak, aldaerak, erabilera,

eztabaidak...)

Ingurumena (gertuko aberastasunak, zaintza, jasangarritasuna,

prozesuak...)

Geografia (teoria eta praktika, mundukoa eta gertukoa)

Historia (ikuspegi kritikoarekin, beste ikasgaiekin uztartuta –adib.

Literatura, filosofia, ekonomia, hizkuntza...-)

Matematika (jakintza geureganatzea gertuko adibideekin)

Atal honetan jaso nahi izan dugun ondorioa hau da: gure

hezkuntzak gai zehatz batzuetaz bakarrik hitz egiten digu, oso

modu abstraktuan eta gure herriarekin eta errealitatearekin

loturarik egin gabe. Gainera, gaitasun zehatz batzuk bakarrik

saritzen ditu. Beste herrialde askotan arrakastaren gakoa

kontrakoan datza: bizitzarako garrantzitsuak diren gai asko lantzen

dituzte, eta gaitasun desberdin asko sustatzen dira (sormena,

logika, eztabaidak, kritikotasuna, eskulanak...).

Eskola anitzago batean edozein ikaslek bere lekua topatuko du, beti

dagoelako errazago egingo zaigun alorren bat. Gainera, munduan

ibiltzeko pertsona prestatuagoak heziko ditugu, gaitasun

Page 35: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

35

ugaridunak. Einsten eta beste genio asko eskolan oso ikasle txarrak

izan ziren, hain zuzen, eskola tradizionalak (guk dugunak) ez

dakielako pertsonon potentziala aprobetxatzen.

3. ATALA 30 minutu

Nola egin dezakegu, HONELA EZ bada?

BIDEO ZATIA

25:40-26:46 Alternatibetan pentsatzeko burua astindu behar

dugu

Atal honetan, 2.ataleko aktak biltzeko eta begiratzeko eskatuko diegu

lan-talde txikiei. Baina bideo zatiak zioen bezala, burua libre eduki behar

dute gaur egun existitzen ez den eskola bat eta klaseak imaginatzeko.

Aurreko ataleko 3 ariketak galdera bihurtuko ditugu, eta atera ditugun

ondorioekin alternatibak pentsatzera bultzatuko ditugu!

1.ARIKETA

NOLA LOR DEZAKEGU KLASEAN EZ ASPERTZEA?

Esan dugu, 4 pareten artean ordu luzez, leku berean eta aurrera begira,

mugitu gabe, isilik eta irakasleari entzuten, aspertu egiten garela.

1) Orduan, nola lortuko dugu ez aspertzea? Zein beste eratara ikas

dezakegu klase horren helburuak betez? Klasean esertzeko modua

aldatu behar da? Materiala da aldatu behar dena? Testuliburuari

jarraitu behar zaio beti? 10 minutu.

(Lan taldeek ahoz gora ideiak konpartitu ditzatela, eta zuek guzti-

guztiaren akta hartu, baina jarraian hurrengo galderara pasatzeko

esan)

Page 36: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

36

Bestalde, esan dugu gaiak errealitatetik kanpo daudela iruditzen

zaigula. Badirudi edukiak “estatikoak” direla (ez direla urteekin aldatzen)

eta ez dutela inguratzen gaituen munduarekin zerikusirik. Ondorioz, gai

hauek interesik ere ez digute eragiten.

2) Nola lor dezakegu interesa piztea? Irakasleaz gain beste zerbait behar

dugu? Gure gaurko errealitatearekin paralelismoa egin beharra dago?

Albisteak eta informazio berritua behar dira? Multimedia erabili

behar da? 10 minutu.

Ikusiko zenuten klaseak aspergarri egiten dituena, nagusiki,

irakasleen irakasteko modua dela. Ahal den guztietan 4 pareten

artetik ateratzea bilatu behar da, hasteko. Askotan irteerak ez

planifikatzeko arrazoia ez da denbora falta, ideia edo gogo falta

baizik! Kurtsoa ongi antolatuta hiruhileko bakoitzean irteera bat

egin daiteke ikasgai bakoitzean. Baina horrez gain, metodologia

parte hartzaileagoa exijitu dezakezue.

Astean behin lan-taldetxotan jardutea, borobiletan eserita,

material batekin lan egiten. Irakaslea laguntzera pasa dadila

tarteka.

Astean behin gaiarekin zerikusia duen erreportaia edo artikulua

ekar dezala, gero zuekin eztabaida bat egiteko.

Astean behin multimedia materiala erabil dezala (filma,

dokumentala, bideo laburra, kantua, irratsaioa...).

Apunteak eta materiala berritu ditzala, eta testuliburu

desberdinak erabili.

Kanpotik norbait ekar dezala gaiaren inguruan hitz egiteko.

Page 37: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

37

2.ARIKETA

ZER EGIN ESKOLA LANTEGI BAT IZAN EZ DADIN?

Asperduraren faktorea ezabatzen hasi gara. Baina oraindik asko dago

egiteko, jarrai dezagun!

Eskolako ariketak (gure jarduna) lantegian bezain mekanikoak dira:

irakasleari entzun eta liburuak galdetzen digunari erantzutera mugatzen

gara. Gainera, etxerako lanak klasean egiten dugunaren luzapena dira, eta

askotan ez dute zentzu handirik, errepikapen hutsa dira.

1) Etxerako lanak era batekoak izatea exijitu dezakegu? Testuliburutik at

etxerako lanak egitea interesgarriagoa iruditzen zaigu? “Ez ditugu

etxerako lanak egingo, ez dutelako zentzurik” esan duzue inoiz?

Irakasleak zein ariketa proposatzea nahiko zenukete? 5 minutu.

(Ideiak ateratzeko denbora beharko dute. Norbait trabatzen bada

galdetu: bideoak ikustea eta kantak entzutea bidali dizuete inoiz?

Norbaiti, ikaskide bati edo herritar bati, elkarrizketa bat egitea?

Herriko leku bat bisitatzea? Gaurko albistegia ikustea? Egunkariko

ekonomia orriak irakurtzea? Ikusitakoaren gainean zure iritzia

azaltzen duen 10 lerroko testua idaztea?)

Eskola askotan oso zorrozki bereizten da “klase ordua” eta “atseden

ordua”. Badirudi klase orduetan ezin dela liburukoa ez den ezertaz hitz egin.

Entzun izan dugu, adibidez, Greba baten azalpena eman nahi genuenean

“horretaz hitz egiteko jolas garaia erabili”, “ez dugu klase denbora

horretarako erabiliko”, eta abar. “Hauek lan orduak dira, eta nik ez dizut

horretaz hitz egiteko ordaintzen” diotela dirudi. Baina horrela kanpoko

errealitateari ikasgelara sartzea ukatzen diote

2) Zer exijitu dezakegu ikasleok honen aurrean? 3 minutu.

Araudiak eta eskolaren egiturak oro har irakasleen eta gurasoen

onurarako eginak daude (besteak beste, ez genituelako guk egin).

Page 38: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

38

3) Zer egin dezakegu honen aurrean? Zer exijituko dugu? 5 minutu.

(Ideiak ateratzeko denbora beharko dute. Norbait trabatzen bada

galdetu: ikasleok araudiari zuzenketak egin ahal dizkiogu? Ikasle

ordezkarien mahai bat osatu dezakegu, hiru hilabetez behin, urtean

bitan edo hilero ordezkariek zuzendaritzarekin bilera bat izateko guk

nahi dugun gaietaz hitz egiteko? Gurasoen ordezkariekin zuzeneko

harremana eduki dezakegu? Aldarrikapen taula bat egin dezakegu?

Araudien aurrean errebelatu gaitezke?)

Kalifikazio-sistema nagusiki azterketetan oinarritzen da. Gainera,

askotan azterketa guztiak batera datoz.

4) Nola ekidin hau? Azterketak egingo zenituzke? Ezezko kasuan,

zergatik ez eta zer proposatuko zenuke horren ordez? Baiezko kasuan,

nolakoak? Idatzizkoak? Ahozkoak? Ekintzazkoak? Banakako

azterketak ala taldetxotan egitekoak? Memoria frogatzekoak? Denbora

luzea emanda ala laburra? Zein egunetan egingo zenuke azterketa

bakoitza? Eguna aukeratzea exijituko zenuke ala irakaslearen esku

egotea nahi zenuke? Azterketako notaz gain, zer gehiago hartuko

zenuke kontuan? Nola matizatuko zenuke bukaerako nota, zure

garapena adieraz dezan? 5 minutu

(Ideiak ateratzeko denbora beharko dute. Norbait trabatzen bada

galdetu: Irakaslearen iruzkin bat eskertuko zenuke, soilik zuk

irakurtzeko egina, notarekin batera? Azterketetan memoriaz gain

beste gaitasunak eskatzea nahi zenuke? Idatzizko azterketak egingo

zenituzke, normalean baino denbora gehiago utzita? Klaseko lana,

partehartzea eta interesa baloratuko zenituzke?)

Ikasleon eskubideak hamarkadaz hamarkada gutxitzen ikusi ditugu,

Frankismo ondorenetik gaur arte.

5) Zer egingo zenuke gaur etorkizunean eskolara datozen ikasleek egoera

duin bat izan dezaten? 3 minutu.

(Zuzendaritza eskubide zerrenda bat onartzera behartu eta Barne

Araudian sartu; gela guztietan panel batzuk jartzea ikasleen

Page 39: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

39

eskubideekin, urtero ikasturte hasieran ikasleei haien eskubideak eta

betebeharrak zein diren ongi azaldu... )

3. ARIKETA

ESKOLAK BIZITZARAKO PRESTATUKO GAITU, BAINA NOLA?

Eskolako edukiez hitz egingo dugu jarraian.

Arestian esan dugu eskolan ikasgai zientifiko-teorikoak (geografia,

fisika, historia, matematika,...) nagusitzen direla eta askotan ez dugula

ikusten gai hauek gure errealitatearekin edo Euskal Herriarekin duten

lotura, besteak beste irakasleek testuliburuan datorren eduki abstraktu hori

datorren bezala memoriaz ikasiarazten digutelako.

1) Horiek mantentzearen alde zaude? Ezezkoa bada, zergatik? Baiezkoa

bada, zer aldatuko zenuke? Ikasgai teoriko-zientifiko horietan

hausnarketa eta Euskal Herriarekiko lotura bultzatu daitezke,

memorizatzeaz gain? Nola/zein ariketaren bitartez? 10 minutu.

(Ideiak ateratzeko denbora beharko dute. Gai zaila da baina buruari

eragin behar zaio, klaseak nola irauli ditzakegun pentsatzeko! Norbait

trabatzen bada galdetu: matematika ikasteko denda bateko

kontabilitatea konpontzea proposatzea nahi zenuke? Ekonomia

lantzean egunero albistegietan entzuten ditugun ekonomiaz hitz egin

nahi zenuke, edo eskualdeko lantegien edo sektorekako egoeraz?

Geografia fenomenoez edo fisikaz hitz egitean gertuko lekuak edo

azalpen errazak erabiltzea nahi zenuke? Historian Euskal Herriko

historian sakondu nahi zenuke –garai bakoitzean nola bizi ginen-?)

Esan dugu ere, hemengo eskolak ez gaituela guztiz bizitzarako

prestatzen, ez behintzat beste herrialdeetako hezkuntza sistemek

bezainbeste.

2) Hortaz, diseinatu dezagun gure eskola idealeko ikasgai zerrenda.

Lehenago ikusi dugun ikasgai zerrendatik, markatu zeintzuk uste

Page 40: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

40

duzun derrigorrezko beharko luketela eskolan ematen duzun denbora

guzti horretan. Berriak ere gehitu ditzakezue, noski. Batzuk hautazko

bezala eskaintzea egokiagoa dela usteko bazenu, adieraz ezazu. Baita

ere saia zaitezte pentsatzen ikasgai bakoitza zein adinetako

ikasleentzat litzatekeen egokia. Kontuz azken honekin: ez DBHko

ikasleak infantilizatu! 15 minutu.

Sukaldatzea (oinarrizko irakaspenak, jakiak urtaroka, produkzioa,

sormena...)

Eskulanak (josi, iltzatu, moztu, itsasi, konpondu, eraiki...)

Informatika (eredu desberdinak, segurtasuna, tresnak...)

Ekonomia (teoria eta praktika, gertuko ekonomia, analisiak,

eztabaidak...)

Administraritza (tramiteak, instituzioekin hartu-emanak,

eskumenak...)

Komunikazioa (komunikabideen inguruko analisiak, sormena...)

Zientzia politikoak (diskurtsoak, nazioartea, analisiak, eztabaidak...)

Zuzenbidea (denboran zehar legeen bilakaera, eztabaidak...)

Osasungintza (gaitzak, sendabide desberdinak, prebentzioa,

drogak...)

Sexualitatea (sexu-organuak, sexu-praktikak, informazio iturriak...)

Hizkuntza (aberastasuna, baliabideak, aldaerak, erabilera,

eztabaidak...)

Ingurumena (gertuko aberastasunak, zaintza, jasangarritasuna,

prozesuak...)

Geografia (teoria eta praktika, mundukoa eta gertukoa)

Historia (ikuspegi kritikoarekin, beste ikasgaiekin uztartuta –adib.

Literatura, filosofia, ekonomia, hizkuntza...-)

Matematika (jakintza geureganatzea gertuko adibideekin)

Page 41: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

41

4. ATALA 10 minutu

Azken ideia-zaparrada eta eztabaida

Bukatzeko, lan taldeetan eman dezatela haien iritzia ondorengo ideia

hauen ingurua, ea beharrezkoak, aberasgarriak/onuragarriak,

interesgarriak, tontakeriak, aplikatu beharrekoak eta abar diren.

1) Adin desberdinetako ikasleak maizago nahastea (edozein egoeratan,

edozein ekintzarako)

2) Jendeari bere herriko egoeraz hitz egiteko aukera ematea klaseetan

3) Egunak 6 klasetan zatitu ordez, egun oso bat gai bati eskaintzea, edo

eguna bitan banatzea

4) 2 astez behin edo hiruz behin, “ikasleak irakasle” bihurtu

5) Ikasgelan biribilean esertzen hasi astean behin

6) Ikasgaietarako irakurgaien zerrendak ikasleen proposamenekin osatu

7) Irakasle guztiak astean behin multimedia materiala erabiltzera

behartzea

8) X denboran behin, ikasleei ebaluazio orri batzuk pasatzea, haien

irakasle bakoitzari buruz duten iritzia eman dezaten eta hobekuntzak

proposatzeko

9) Ikasgelak apaintzeko eskubidea onartzea, bertako ikasleen

gehiengoak hala nahi badu (posterrak, egutegiak, aldarrikapen

kartelak, argazkiak, albisteak, landareak...)

10) Azterketa batzuetarako liburuak, apunteak edota interneta erabiltzen

uztea

Page 42: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

42

11) Azterketa bat jartzeko beti X eguneko epea uztea exijitzea (abisatzen

denetik)

12) Eta abar.

5. ATALA 5 minutu

Akten jasoketa eta eskolaren amaiera

Akta guztiak jaso eta bildu diren erantzunekin ideia eta proposamen

zerrenda bat egingo duzuela esan. Laster zerrenda hori prest egongo da eta

ikastetxeei bueltatuko diegu, haien klaseetan zer martxan jarri daitekeen

eta zer ez eztabaida dezaten, baina gaur atera diren ideietatik abiatuta eta

ideia hauek gehiago garatuz!

Hezkuntzak iraultza bat behar du eta guk soilik dakigu iraultza hori

zein norabidetan eman behar den! Goazen hastera!

Page 43: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

43

4. BIBLIOGRAFIA ETA

FORMAKUNTZARAKO

MATERIALA

LIBURUAK/ALDIZKARIAK

Sortzen-Ikasbatuaz, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta

Ikerketa saila, Kristau Eskola eta Euskal Herriko Ikastolen

Konfederazioa. DERRIGORREZKO ESKOLALDIRAKO EUSKA

CURRICULUMA, Oinarrizko Txostena.

hAUSnART Aldizkaria (Lapiko kritikoa).

Acaso, Maria eta Nuere, Silvia (2004). El curriculum oculto visual:

aprender a obedecer a través de la imagen. Universidad Complutense

de Madrid.

Nafarroa Bizirik (2009), Konkistak, 500 urte.

Del Valle, Teresa (1985). MUJER VASCA, IMAGEN Y REALIDAD.

Anthropos.

FRIEDRICH, ENGELS (1884), El Origen de la Familia, la propiedad

privada y el Estado. Zurich.

http://www.marxists.org/espanol/m-

e/1880s/origen/el_origen_de_la_familia.pdf

IKUS-ENTZUNEZKOAK

1512 NAFARROAREN KONKISTA, Hau da ezkutatu zaigun historia

Dokumentala. Nabarralde.

Page 44: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

44

Nafarroa, Euskal Estatuaren historia (2013) DVD + Liburua. Aitor

Pescador, Bixente Serrano eta Gaizka Aranguren. Enneco, haritzaren

historia.

Orreaga 778-824 La chanson de Roland Dokumentala. Nabarralde

Komite Internazionalistak (2006). PALESTINA, hesien zirrikitutik.

(Dokumentala)

INTERNETEKO BALIABIDEAK

Lapiko Kritikoa. www.basque.criticalstew.org

Finlandiako eredua:

o http://www.argia.com/blogak/mikel-

garcia/2013/01/15/hezkuntza-finlandiarraren-gakoak-gurean-

aplikagarri/

o http://www.minedu.fi/OPM/Koulutus/perusopetus/index.ht

ml?lang=en

http://ikaskomunitateak.blogspot.com.es/

www.rebelion.org , Hego Amerikako egoera sozio-kultural eta

politikoa.

www.ahotsak.com

Orioko curriculuma:

http://oriokocurriculuma.wix.com/kurrikuluma

Nekazari Gazteak:

http://www.argia.com/multimedia/bideoa/nekazari-gazteak

Baxoa euskaraz:

http://www.argia.com/multimedia/bideoa/baxoa-euskaraz

Sexismoa iragarkietan:

http://www.argia.com/multimedia/bideoa/sexismoa-iragarkietan

MAN (Kontsumo gizartea):

http://www.youtube.com/watch?v=WfGMYdalClU

HikHasi: http://www.hikhasi.com/materiala

Page 45: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

45

Ipar Euskal Herriko albisteak:

o http://www.kazeta.info/

o http://www.kanaldude.tv/

o http://www.eke.org/eu

Page 46: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

46

Oharrak

Page 47: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

47

Oharrak

Page 48: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

48

Oharrak

Page 49: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

49

Page 50: Eduki propioak eraikiz! [Lan lerroak garatuz 1]

50