Edición de textos con LATEXPlano de Apoio ao Ensino

Laura M. Castro Souto

lcastro@udc.es

Xaneiro 2013

contidos

1 Introdución

2 Creación de documentos

3 Dando formato aos documentos

4 Edición de documentos

5 Conclusións

Introdución

que é LaTeX?

Sistema software para producir documentosdixitais de alta calidade

... outro procesador detextos máis? Non, de feito:

• Non é unha ferramenta WYSIWYG• Pódese empregar calquera editor de textos• Escríbese contido xunto con comandos• Os comandos indican en qué tipo de

documento dixital se transforma o contido

que é LaTeX?

Sistema software para producir documentosdixitais de alta calidade ... outro procesador detextos máis?

Non, de feito:

• Non é unha ferramenta WYSIWYG• Pódese empregar calquera editor de textos• Escríbese contido xunto con comandos• Os comandos indican en qué tipo de

documento dixital se transforma o contido

que é LaTeX?

Sistema software para producir documentosdixitais de alta calidade ... outro procesador detextos máis? Non, de feito:

• Non é unha ferramenta WYSIWYG• Pódese empregar calquera editor de textos• Escríbese contido xunto con comandos• Os comandos indican en qué tipo de

documento dixital se transforma o contido

que é LaTeX?

TEXLACommands

Text+

DocumentInput file

Isto tamén é LATEX.

que é LaTeX?

TEXLACommands

Text+

DocumentInput file

Isto tamén é LATEX.

para que serve?

Escribir texto 6= Procesar texto

• Numeración de páxinas• Cabeceiras sensibles ao contexto• Numeración de capítulos, seccións, figuras...• Xestión de índices, notas, referencias...

LATEX automatiza as tarefas de formato do texto... para concentrármonos no contido.

para que serve?

Escribir texto 6= Procesar texto

• Numeración de páxinas• Cabeceiras sensibles ao contexto• Numeración de capítulos, seccións, figuras...• Xestión de índices, notas, referencias...

LATEX automatiza as tarefas de formato do texto

... para concentrármonos no contido.

para que serve?

Escribir texto 6= Procesar texto

• Numeración de páxinas• Cabeceiras sensibles ao contexto• Numeración de capítulos, seccións, figuras...• Xestión de índices, notas, referencias...

LATEX automatiza as tarefas de formato do texto... para concentrármonos no contido.

para que serve?

• Artigos, informes• Memorias, manuais, libros

e tamén...• cartas• presentacións• contidos web• etc.

para que serve?

• Artigos, informes• Memorias, manuais, libros

e tamén...• cartas• presentacións• contidos web• etc.

como funciona?

1 Edición de código fonte• Ficheiro de entrada (texto plano, .tex)• Comandos LATEX intercalados

2 Compilación• O compilador de LATEX procesa o código fonte,

aplicando os comandos ao texto para producir odocumento final

3 Visualización/impresión• A saída DVI do compilador de LATEX adoita

transformarse a Postscript ou PDF

como funciona?

TEXLA

TEXLAFDP

...document.log

document.ps

document.pdf

dvipdfm

dvips

document.texdocument.dvi

pdf2ps

ps2pdf

document.aux

como funciona?

TEXLA

TEXLAFDP

...document.log

document.ps

document.pdf

dvipdfm

dvips

document.texdocument.dvi

pdf2ps

ps2pdf

document.aux

como funciona?

• Linux:• texlive; texmaker, kile; evince, okular...

• Windows:• MikTEX; TEXnicCenter

• Mac:• MacTEX; TEXShop, iTEXMac

Creación de documentos

estrutura básica

Os ficheiros fonte LATEX divídense lóxicamente endúas partes:Preámbulo Ao principio do documento, inclúe

preferencias xeraisCorpo Despois do preámulo, inclúe o contido

xunto con comandos intercalados dealcance limitado

estrutura básica

\ documentclass { a r t i c l e }

\ begin {document}

This is my f i r s t LaTeX document .

\ end{document}

Preámbulo

Corpo

comando

contorno

estrutura básica

\ documentclass { a r t i c l e }

\ begin {document}

This is my f i r s t LaTeX document .

\ end{document}

Preámbulo

Corpo

comando

contorno

estrutura básica

\ documentclass { a r t i c l e }

\ begin {document}

This is my f i r s t LaTeX document .

\ end{document}

Preámbulo

Corpo

comando

contorno

estrutura básica

\ documentclass { a r t i c l e }

\ begin {document}

This is my f i r s t LaTeX document .

\ end{document}

Preámbulo

Corpo

comando

contorno

estrutura básica

\ documentclass { a r t i c l e }

\ begin {document}

This is my f i r s t LaTeX document .

\ end{document}

Preámbulo

Corpo

comando

contorno

tipos de documentos

Todo documento comeza co comando:\ documentclass [ preferencias ] { clase−documento}

Clases de documentos LATEX básicas:

article, proc Axeitadas para documentos curtosbook, report Axeitadas para documentos longosletter, slides Documentos de propósito específico

tipos de documentos

Preferencias de documento:Base font size: 10pt, 11pt, 12ptPaper format: letterpaper, a4paper, b5paper...Page format: oneside, twoside; openright/anyColumn format: onecolumn, twocolumnTitle page: titlepage, notitlepage

preferencias xerais

LATEX asume que escribimos en inglés, pero:\ usepackage [ gal ic ian ] { babel }\ usepackage [ utf8 ] { inputenc }

• O comando usepackage habilita novaspreferencias e comandos

• Sempre se coloca no preámbulo• Pode recibir opcións (spanish, utf8... )

Dando formato aos documentos

portadas

LATEX xera portadas sinxelas se lle proporcionamosa información suficiente no preámbulo:\ t i t l e {Nome/ encabezamento do documento}\ author { Autor / a ou autores / as}\ date { Data do documento}

Para amosar a portada, usaremos no corpo:\ maketi t le

divisións

Sintaxe:\ section [Nome curto ] {Nome longo }

Divisións de documento dispoñibles en LATEX: part,chapter, section, subsection, subsubsection,paragraph, subparagraph

Comandos relacionados: tableofcontents, appendix

estilos

Hai 3 estilos básicos de cabeceiras/pés de páxina:empty Cabeceiras e pés de páxina baleiros

plain Cabeceiras baleiras, pés co número depáxina centrado

headings Cabeceiras co número de páxina enome da división actual

Úsanse/cámbianse engandido ao preámbulo:\ pagestyle {nome−e s t i l o }

Edición de documentos

elementos básicos

Un contorno é unha porción de documento entreun par de comandos begin−end:\ begin {nome−contorno }. . .\ end{nome−contorno }

Do mesmo xeito, un bloque é unha porción dedocumento entre chaves:{ . . . }

elementos básicos

Contornos e bloques:

• afectan á porción de documento que limitan• poden aniñarse• combinan os seus efectos se son compatibles• se non o son, prevalece o máis exterior

fontes

Familias de fontes en LATEX:1 roman (por defecto)2 sanserif3 typewriter

\ textrm { Texto curto } { \ rmfamily Texto }\ tex ts f { Texto curto } { \ sf family Texto }\ t e x t t t { Texto curto } { \ t t f ami ly Texto }\ begin { rmfamily } Texto longo \ end{ rmfamily }\ begin { sf family } Texto longo \ end{ sf family }\ begin { t t f ami ly } Texto longo \ end{ t t f ami ly }

fontesFormas das fontes en LATEX:

1 up (por defecto)2 italics

3 slanted4 small caps

\ textup { Texto curto } { \ upshape Texto }\ t e x t i t { Texto curto } { \ itshape Texto }\ t e x t s l { Texto curto } { \ slshape Texto }\ textsc { Texto curto } { \ scshape Texto }\ begin {upshape} Texto longo \ end{upshape}\ begin { itshape } Texto longo \ end{ itshape }\ begin { slshape } Texto longo \ end{ slshape }\ begin {scshape} Texto longo \ end{scshape}

fontes

Perfís das fontes en LATEX:1 medium (por defecto)2 bold

\ textmd { Texto curto } { \ mdseries Texto }\ tex tbf { Texto curto } { \ bfseries Texto }\ begin { mdseries } Texto longo \ end{ mdseries }\ begin { bfseries } Texto longo \ end{ bfseries }

As familias, formas e perfís poden combinarse,pero non todas as combinacións son posibles...

fontes

fontes{\tiny Text }

{\scriptsize Text }

{\footnotesize Text } tamaños de fontes{\small Text } en LATEX{\normalsize Text }

{\large Text }{\Large Text }{\LARGE Text }

{\huge Text }{\Huge Text }

fontes

Énfase dependente do contexto:\emph{ Texto }

Suliñado:\ underline { Texto }

Contido sen procesar:\ begin { verbatim }Contorno verbatim

\ end{ verbatim }

listas

Hai 3 tipos de listas en LATEX:• esta é unha delas• unha simple lista de elementos• o tipo máis empregado

\ begin { itemize }\ item esta e unha delas\ item unha simple l i s t a de elementos\ item o tipo mais empregado\ end{ itemize }

listas

1 Este é outro tipo de lista2 con elementos ordenados3 cunha etiqueta numérica.

\ begin { enumerate }\ item Este e outro t ipo de l i s t a\ item con elementos ordenados\ item cunha etiqueta numerica .\ end{ enumerate }

listas

derradeiro o terceiro tipo de listachave xunto cunha descrición

\ begin { description }\ item [ derradeiro ] o terce i ro t ipo de l i s t a\ item [ chave ] xunto cunha descricion\ end{ description }

As listas poden ter diferentes apariencias segundoa clase de documento no que se empregan.

listas

1 Por suposto:• diferentes listas• poden ser combinadas

2 segundo se precise.

\ begin { enumerate }\ item Por suposto : \ begin { itemize }

\ item diferentes l i s t a s\ item poden ser combinadas\ end{ itemize }

\ item segundo se precise .\ end{ enumerate }

aliñamento de texto

LATEX sempre xustifica o texto nas dúas marxes.

\ begin { f l u s h l e f t }Texto xust i f icado pola esquerda\ end{ f l u s h l e f t }

\ l e f t l i n e { Texto xust i f icado pola esquerda }

aliñamento de texto

Pero podemos axustalo...

\ begin { f lushr ight }Texto xust i f icado pola derei ta\ end{ f l u s h l e f t }

\ r i g h t l i n e { Texto xust i f icado pola derei ta }

aliñamento de texto

... ás nosas necesidades.

\ begin { center }Texto centrado\ end{ center }

\ center l ine { Texto centrado }

citas e anotacións

Anotacións na marxe e anotacións ao pé1:\ footnote { Texto dunha anotacion a pe}\ marginpar { Texto dunha anotacion na marxe}

O texto citado pódese incluír nun contorno quoteou quotation:

As citas teñen marxes máis amplas efonte enfatizada, para destacar.

elementos flotantes

O texto pódese repartir no espazo dispoñible, peroalgúns elementos non: elementos flotantes

• a posición dun elemento flotante determínasedependendo do contexto

• as dimensións e a ubicación son tanimportantes coma o contido

Elementos flotantes típicos: táboas e figuras

táboas

Podemos colocar texto en forma de táboa cocontorno tabular:

isto simplemente é un sinxeloexemplo de táboa

\ begin { tabular } { r c l }is to & simplemente e & un sinxelo \ \exemplo & & de taboa \ \

\ end{ tabular }

táboas

Hai varios comandos para debuxar liñasdelimitando filas e columnas:

isto simplemente é un sinxeloexemplo de táboa

\ begin { tabular } { | r | c | l | } \ h l ineis to & simplemente e & un sinxelo \ \ \ h l ineexemplo & & de taboa \ \ \ hl ine

\ end{ tabular }

táboas

Hai varios comandos para debuxar liñasdelimitando filas e columnas:

isto simplemente é un sinxeloexemplo de táboa

\ begin { tabular } { | rc | l | } \ h l ine \ hl ineis to & sim . . . e & un sinxelo \ \ \ c l ine {1−2}exemplo & & de taboa \ \ \ hl ine \ hl ine

\ end{ tabular }

táboasAs celas da mesma fila ou columna podenfundirse nunha soa:

isto simplemente étáboa

un sinxelo exemplo de

\ begin { tabular } { | r | c | l | } \ h l ine \ hl ine\ multicolumn {2} { c } { is to simplemente e}

& \ multirow { 2 } {∗ } { taboa } \ \ \ c l ine {1−2}un sinxelo & exemplo de & \ \ \ c l ine {1−2}\ end{ tabular }

\usepackage{multirow}

táboasAs celas da mesma fila ou columna podenfundirse nunha soa:

isto simplemente étáboa

un sinxelo exemplo de

\ begin { tabular } { | r | c | l | } \ h l ine \ hl ine\ multicolumn {2} { c } { is to simplemente e}

& \ multirow { 2 } {∗ } { taboa } \ \ \ c l ine {1−2}un sinxelo & exemplo de & \ \ \ c l ine {1−2}\ end{ tabular }

\usepackage{multirow}

táboas

En realidade tabular non é un elemento flotante;debemos incluílo nun contorno table:

isto simplemente étáboa

un sinxelo exemplo de

Cadro: Táboa de exemplo

\ begin { table } [ hp ! ]DEFINICION DA TABOA\ caption {Taboa de exemplo}\ end{ table }

táboas

Preferencias de ubicación:h a ubicación preferida é hereb prefírese o bottom da páxina actualt prefírese o top da páxina actual

p prefírese unha page en exclusiva! flexibiliza a decisión

Índice de táboas: \ listoftables

imaxes

Pódense insertar imaxes en documentos LATEX cocomando includegraphics do paquete graphicx:

\ includegraphics [ width=2cm] { f igures / sample . png}

imaxes

Opcións de includegraphics:width = enteiro/decimal + unidade

height = enteiro/decimal + unidadescale = factor escala (decimal)angle = factor rotación (0 ≥ |integer| ≥ 360)

Comandos útiles:\ textheight \ textwidth \ columnwidth

imaxes

O comando includegraphics non fai que unha imaxesexa flotante, precisamos o contorno figure:

Figura: Imaxe exemplo

\ begin { f igure } [ hp ! ]DEFINICION DA IMAXE\ caption { Imaxe exemplo}\ end{ f igure }

Índice de figuras: \ listoffigures

imaxes

Os formatos de imaxe soportados porincludegraphics dependen da ferramentaempregada para xerar o documento final!

dvips eps, psdvipdf eps, jpg, pdf, png, ps

pdflatex jpg, png, pdf, tiff

referencias

Para incluír referencias nun documento LATEX:1 Etiquetamos os elementos “referenciables”:

\ label {nome−etiqueta }

• elementos das listas enumerate• elementos flotantes con caption• divisións do documento...

(calquera cousa que teña numeración)2 Facemos referencia á etiqueta:

• número do elemento \ ref{nome−etiqueta}• páxina do elemento \pageref{nome−etiqueta}

referencias bibliográficas

\ begin { thebibliography } {ZZ}\ bibitem { libroLaTeX }

Bernardo Cascales Salinas . \ \{ \ itshape El l ib ro de \ LaTeX { } } . \ \Prentice Hall , 2004.

\ bibitem { iniciacionLaTeX }Javier Sanguino Botel la . \ \{ \ itshape In ic iac ion a \ LaTeX { } } . \ \Addison−Wesley , 1997.

\ end{ thebibliography }

Estas referencias fanse con \cite{etiqueta−bib}

referencias bibliográficas

BibTEX é unha ferramenta que• permite xestionar conxuntos de referencias

bibliográficas de maneira sinxela• se integra con LATEX e xera automáticamente

o contorno thebibliographyPara usala:

1 Creamos un ficheiro de referencias (.bib)2 Indicamos o uso do ficheiro .bib no ficheiro

fonte LATEX

referencias bibliográficas

Formato dun ficheiro de referencias (.bib):@BOOK{ libroLatex ,

author = { Cascales Salinas , Bernardo } ,publisher = { Prentice Hal l } ,t i t l e = { El l i b ro de \ LaTeX { } } ,year = {2004}}

@ARTICLE{ iniciacionLaTeX ,author = {Sanguino Botella , Javier } ,t i t l e = { In ic iac ion a \ LaTeX { } } ,journal = {Addison−Wesley Series } ,year = {1997}}

referencias bibliográficas

Uso dun ficheiro BibTEX (exemplo.bib):\ bibliography {exemplo}\ bibl iographystyle {nome−est i lo−b ib l iog ra f i a }

plain referencias numeradas, orden alfabéticounsrt referencias numeradas, en orden de citaalpha referencias alfanuméricas, ordenadas

alfabéticamenteabbrv versión abreviada de plain

referencias bibliográficas

la tex document . texbibtex document . auxlatex document . tex

• BibTEX usa información almacenada no .aux• Só xera referencias para os elementos citados• Pode usarse \nocite{etiqueta−bib}, para incluír

referencias non citadas (ou \nocite∗)

Conclusións

conclusións

LATEX é unha ferramenta moi potente que• automatiza moitas das tarefas de formato da

producción un documento dixital• xera resultados de alta calidade• manexa ficheiros fonte moi lixeiros• produce resultados consistentes

independentemente do editor ou plataforma

conclusións

Aprendemos a crear documentos con LATEX,• escollendo a clase apropiada e/ou

modificando a súa aparencia básica;• incluíndo portadas sinxelas;• seleccionando familias, formas, perfís,

tamaños e aliñamento de fontes;• insertando listas, anotacións, táboas, imaxes,

citas, bibliografía;nun formato estándar seguro (PS/PDF).

referencias LATEX

El libro de LATEXBernardo Cascales Salinas et al.Prentice Hall, 2004.

Iniciación a LATEX 2εJavier Sanguino Botella.Addison-Wesley, 1997.

Una descripción de LATEX 2εTomás Bautista et al.www.lsi.upc.es/~eipec/pdf/ldesc2e.pdf

referencias LATEX

The Comprehensive TEX Archive Networkwww.ctan.org

LATEX – A document preparation systemwww.latex-project.org

CervanTEX: Grupo de usuarioshispanohablantes de TEXwww.cervantex.es

Edición avanzada

que queredes saber?

Como se pode...• estruturar un documento en varios ficheiros?• personalizar a portada?• colocar o texto en columnas?• cambiar as cabeceiras dun documento?• axustar as marxes dun documento?

que queredes saber?

Como se pode...• axustar o espazo?• personalizar unha lista de elementos?• empregar cor no texto ou en táboas?• escribir unha carta?• crear unha presentación?

estruturar un ficheiro

\ input { f iche i ro . tex }\ include { f iche i ro }

Diferenzas:• include asume a extensión .tex• include comeza nunha nova páxina• include non se pode aniñar• para varios include, LATEX xera cadanseu .aux

crear unha portada

Para personalizar a portada:

\ begin { t i t lepage }

DEFINICION DA PORTADA AQUI

\ end{ t i t lepage }

texto en columnas

Todo o documento: \documentclass[twocolumn]{...}Un anaco do documento: \usepackage{multicol}

\ begin { multicols } {3 }Este texto distr ibuese automaticamente envarias columnas , dacordo co indicado nocontorno multicols .\ end{ multicols }

Este textodistribúese au-tomaticamente

en variascolumnas,dacordo co

indicado nocontornomulticols.

cambiar cabeceiras

O estilo de páxina personalizable myheadingspermite o uso de\ markright { cabeceira−derei ta }\ markboth{ cabeceira−esquerda } { cabeceira−derei ta }

no preámbulo. As definicións por defectoequivalen a headings.

Comandos útiles: \thesection, \sectionname

Personalización máis complexa:\usepackage{fancyhdr}, \usepackage{titleref}

axustar marxes

O xeito máis doado é incluir o paquete\ usepackage{ anysize }

que permite utilizar o comando\ marginsize { l e f t } { r ight } { top } { bottom}

no preámbulo.

axustar espazos

Cambiar o interliñado:\ usepackage{ setspace }\ singlespacing \ onehalfspacing \ doublespacing

Introducir saltos de páxina:\ newpage \ clearpage \ cleardoublepage

Introducir espazos baleiros:\ hspace{ length } \ vspace{ length }

Encher espazo:\ h f i l l \ d o t f i l l \ h r u l e f i l l \ v f i l l

listas personalizadas

Contorno de lista personalizable: list♣ lista♣ con símbolo♣ personalizado

\ begin { l i s t } { $ \ clubsuit$ } { }\ item l i s t a\ item con simbolo\ item personalizado\ end{ l i s t }

empregando cor

Co paquete color podemos:

texto fondo \ textcolor { green } { texto }\ colorbox { green } { fondo }

Cores predefinidas: white, black, red, blue, green,cyan, magenta, yellow

Definición de cores:\definecolor{nome−cor}{esquema}{especificacion}

gray|rgb|RGB|HTML|cmyk

empregando cor

Co paquete color podemos:

texto fondo \ textcolor { green } { texto }\ colorbox { green } { fondo }

Cores predefinidas: white, black, red, blue, green,cyan, magenta, yellow

Definición de cores:\definecolor{nome−cor}{esquema}{especificacion}

gray|rgb|RGB|HTML|cmyk

empregando cor

isto simplemente é un sinxeloexemplo de táboa

\ begin { tabular } { | rc | l | }\ h l ine \ hl ine

is to & simplemente e & un sinxelo \ \\ c l ine {1−2} exemplo & & de taboa \ \\ hl ine \ hl ine\ end{ tabular }

empregando cor

isto simplemente é un sinxeloexemplo de táboa

\ begin { tabular } { | rc | > { \ columncolor { green } } l | }\ hl ine \ hl ine\ rowcolor { green }

is to & simplemente e & un sinxelo \ \\ c l ine {1−2} exemplo & & de taboa \ \\ hl ine \ hl ine\ end{ tabular }

empregando cor

isto simplemente é un sinxeloexemplo de táboa

\ begin { tabular } { | rc | > { \ columncolor { green } } l | }\ hl ine \ hl ine\ rowcolor { green }

is to & simplemente e & un sinxelo \ \\ c l ine {1−2} exemplo & & de taboa \ \\ hl ine \ hl ine\ end{ tabular }

escribir cartas

\ documentclass { l e t t e r }\ begin {document}\ begin { l e t t e r } { Universidade da Coruna}\ opening {A quen corresponda : }

Pola presente s o l i c i t o . . .

\ signature { Laura M. Castro }\ closing { Atentamente , }\ end{ l e t t e r }\ end{document}

crear presentacións

Primeira clase de documento LATEX parapresentacións: slides• Cada transparencia:

\ begin { s l ide } { T i t l e }CONTIDO DA TRANSPARENCIA

\ end{ s l ide }

• Resultados pobres• Pouca flexibilidade, sen temas

crear presentacións

Primeira alternativa que xorde: prosper• Moi bo equilibrio esforzo/resultado• \documentclass{prosper}, contorno slides• Deseños predefinidos (opción de documento):

alienglow autumn azure contemporaindarkblue frames lignesbleues nuancegris

troispoints gyom rico

• Relativa pouca flexibilidade, sen elementosdinámicos

crear presentacións

Terceira xeración de ferramentas: beamer• A máis flexible, potente, popular• Clase beamer, contorno frame

\ begin { frame } { T i tu lo } { Subti tulo }\ begin { itemize }\ item Un elemento\ item Dous elementos\ item Tres elementos\ end{ itemize }

\ end{ frame }

Edición de textos con LATEXPlano de Apoio ao Ensino

Laura M. Castro Souto

lcastro@udc.es

Xaneiro 2013