Ecopista do Río Minho 3ª melhor Vía Verde da Europa · Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra...

XORNAL CULTURAL PARA O LECER

Nº10Outubro de 2017Prezo: 2 euros

AntónioCabral, umgrande amigoda Galiza

Páxina III

Páxina IV

Páxina IX

Páxina XI

Páxinas XIV e XV

Entrevistaao libreiroPabloCouceiro

Poemagosto2017 enAllariz

XXIV Feira daCarne enMontederramo

A Caída daFolla naRibeira Sacra

Páxina XVII

Chus Patoingresa naAcademia

Fruto de uma candidatura conjuntados Municípios de Vila Nova de Cer-veira, Valença, Monção e Caminha,

a Ecopista do Rio Minho acaba de ser dis-tinguida como a 3ª Melhor Via Verde da Eu-ropa. O prémio foi atribuído, estaquinta-feira, em Adare-Limerick, na Ir-

landa, durante a cerimónia dos 8th Euro-pean Greenway Award.

Promovido pela Associação EuropeiaGreenways (E.G.W.A.) e pela União Euro-peia, este prémio bienal tem como objetivopromover exemplos de melhores práticas eapoiar sua replicação em outras vias verdes.

As Vias Verdes do Rio Minho consistemnuma rede de infraestruturas de "Ecovias"e "Ecopistas" existentes na margem es-querda do rio Minho, entre Monção e a fozdo Rio Minho em Caminha. Totalizam cercade 50 km de rotas para pedestres e ci-clismo, inseridas na Rede Natura 2000.

Ecopista do Río Minho 3ª melhor Vía Verde da Europa

MiscelaneaO FARELO | Outubro de 2017II

Colaboradores: GALIZA: Rocio Rodríguez – Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome – M.

Xiraldez – M. Rguez. Alonso – X. Maure – Uxío Breogán – Pérez Lema – X. Glez. Mtnez. – M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – Anxo Mena – I. Otero Varela – SusiRodríguez – Jesús Losada Dorado – Isidoro Gracia – Roberto Carlos Mirás – Rafael José Adalid – Laura deCáceres – Kiko Neves – Ramón Mariño – Manuel Estévez – PORTUGAL: Viale Moutinho – Manso Preto– Isabel Varela – Manuel Gonçalves – João Martinho – MADRID: Juan Louzán – BARCELONA: Fdez. Val-deorra – PAIS BASCO: Nicolás Xamardo – CANARIAS: Fco. Puñal – NOVA IORQUE: Fco. Álvarez (Koki).

Fotografía: Hernández – A. Gutiérrez – M. Preto – Jesús Losada Dorado – Dpto. Propio.Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Hermanager

Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex – Ortifus (España) –Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra (Colombia) – Cébula (Polonia) – J.Bosco e Fernández (Brasil) –Marlene – Pohle (Arxentina) – Guy Badeaux (Canadá).

Depósito legal: VG-14/2017

Imprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Departamento propio e axencias [email protected]ía: Hernández e departamento propioDeseño e maquetación: Fran Eiró

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T. 658 58 50 49 [email protected]: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD

36860 PONTEAREAS - GALIZA - T. 986 64 12 69 [email protected]

Xornal Cultural para o Lecer

Por Rafael José Adalid Rodríguez

Por Jesús Témez Fernández

Soa moi transgresor e politicamenteincorrecto afirmar que para os aman-tes do cinema como o caso da mo-

desta firma que subscribe este artigo,resulta soporífero o cinema actual na súagran maioría. Aínda que sempre haxa quesalvar excepcións, o cinema actual xa sexaen formato comercial ou menos comercialco sinal de independente carece de ideas,de historias e de guións de certa prestancia.Todo se reduce a pirotecnia tecnolóxica oua historias sesudamente truculentas que oúnico que pretenden é impactar a modo desensacións pero non de emocións nun pú-blico hastiado de temática social e ávido dehistorias que o evadan da súa realidade dia-

ria. Todo o que se prima e recoñece en cer-támenes e festivais internacionais ten quever con historias relacionadas con temáticasocial, iso si, de rabiosa actualidade comoa non integración de determinadas capas deinmigración na sociedade actual, a loita detransexuais non recoñecidos socialmente,exiliados políticos ou violencia de xénero.Todos eles temas de gran calado pero quepor repetitivos e recorrentes fixéronse nal-gúns casos pouco digeribles.

A ausencia de orixinalidade na posta apiques de proxectos nace precisamente poriso. Porque a industria do cinema tanto nasúa proposta comercial como na máis inde-pendente está absolutamente politizada,

asumindo e lide-rando o discurso dopensamento únicoe do políticamentecorrecto que tantose estila. Parabotón de mostra, acerimonia dos oscars de cada ano onde omaior interese da prensa internacional cén-trase nas diatribas dos niñatos california-nos en contra do poder político, sempre queeste sexa conservador, está claro.

Para os poucos que pensamos que o ci-nema é unha vía de escape, unha xanelapara esbozar soños que seguramente o díaa día impídenos desenvolver, estamos defranco duelo e loito aínda que sempre nosquedará Mankiewicz, Hitchcock , Wilder ouMinelli para soñar e gozar.

A politización do cinema actual

O director británico Alfred Joseph Hitchcock.

Nun primeiro momento, a transmi-sión de todo tipo de expresiónsculturais producíase entre as xera-

cións celtas a través da oralidade. A súaimpronta en Galicia é visible dende a to-ponimia e a linguaxe, aparte de termosmoitos outros elementos de carácter ar-queolóxico e etnográfico, como crenzas esupersticións, que aínda están presentes nonoso día a día e ó longo da nosa historia.

Á par que en Galicia, móstrase nestessitios o carácter sagrado dos afluentes,arroios e ríos onde se producían e produ-cen certos rituais. Noutras zonas de pro-cedencia céltica, persisten múltiplescapacidades e propiedades que se lle atri-búen á auga, como ser quen de eliminarimpurezas, purificadora da alma e docorpo, posuidora dun carácter fecun-dante... Incluso certas fontes e termasteñen o dote de curar as dores de cabezaou de moas e mesmo enfermidades, entreoutras. Concordando, desta maneira, conmoitas das crenzas populares que aínda

persisten sobre a capacidade de certasaugas en Galicia.

Para observar similitudes nos contos,lendas e mitos en relación coas augas,entre Galicia e os países e rexións con-siderados de raigame celta, simple-mente basta con ler este tipo denarracións e establecer comparacións cosabido sobre a galega. A proba quizaismáis tanxible na relación de Galicia cospobos célticos recréase nas orixes dosceltas en Irlanda, crendo que a súa che-gada tivo a partida dende a nosa terra,onde un faro iluminaba a viaxe polo ca-miño para chegar ó seu novo territorio.Como na nosa, na súa sabedoría popularobsérvase a existencia de cidades asolaga-das, e tamén como a través diferentes ma-nifestacións acuíferas se atoparían portasque dan lugar a entrada cara o inframundo.Nestas narracións atopámonos en diversosrelatos a presenza de serpes e monstrosmariños, sendo o máis coñecido o monstrodo Lago Ness, lembrar neste senso que nós

tamén temos a nosa Coca en Galicia.Deixando a un lado o mundo acuático,

por debaixo da nosa superficie, digamos quefalando dunha forma máis ampla, crese naexistencia de diversos tesouros e outras ri-quezas ocultas, que poden permanecer conhabitantes como as Fadas. Ademais, no in-

terior da terra, habitan outros personaxesexistentes dentro da súa tradición oral, comoos Ozégans, Korrigans... lembrándonos así aeses Mouros e Mouras que se agochaban enpenedos, castros, fontes e outros seres quepodían agochar ou poseer riquezas. A trabede ouro ou a presenza de peites de ouro

como obxectos secunda-rios dalgunha historia,tamén son identificabesnoutros países. Inclusohistorias do Rei Arturoque aparecen na nosatradición, aínda que

non o fixeran con tanta forza como nou-tras zonas, son outros elementos conxun-tos a destacar que se dan en áreasxeográficas distanciadas.

Non se nos debe esquecer a influenciaque as relixións causaron por riba das tra-dicións orais, pois é apreciable como eninfinidade de narracións existen numero-sas figuras relacionadas coa relixión, su-frindo a introdución de personaxes comoo demo. Outras crenzas e historias sobrepropiedades de certas augas, como al-gunha das citadas anteriormente, con

probabilidade foron cristianizadas.En último lugar, resaltar que estudosos

e reputados escritores sobre mitoloxía es-tablecen, en diversas obras, equiparaciónsentre certos personaxes mitolóxicos gale-gos e outros de países con pasado celta.Reseñables son os paralelismos elabora-dos coa Lavandeira, as Mouras, o Nubeiro,o can do Urco, os Xacios ou as máis quecomúns Sereas.

Apuntes sobre a tradición oral daauga en países celtas

Mámoa das Cabanas na Necrópole de A Moura(3.500 a 2.000 anos antes de Cristo), en Nogueira de Ramuín.

IIIO FARELO | Outubro de 2017

Opinión

Embora não o pareça, a ci-dade de Ourense está gemi-nada com a de Vila Real do

Tras-Os-Montes português. Nos úl-timos tempos a Câmara Municipalde Ourense esqueceu-se infeliz-mente deste facto, embora, pelomenos mantem vivo o Prémio dePoesia “Cidade de Ourense”, queno seu dia tinha nascido desta ge-minação entre duas cidades bas-tante similares. Em Vila Realexerceu a sua profissão de docentee realizou o seu imenso labor cul-tural o nosso amigo António Ca-bral, falecido o 23 de outubro de2007, à idade de 76 anos. No pre-sente mês de outubro vai receberuma homenagem póstuma em VilaReal, na que colaboram a CâmaraMunicipal, o Grêmio Literário dacidade e o CCRVR. Cabral era umdos maiores expertos mundiaissobre jogos populares ou tradicio-nais, sobre os que publicou nume-rosos livros, e era convidado aparticipar nos congressos por vá-rios países do mundo. Era um na-morado da Galiza, e de Ourenseem particular, participando desde1981 em diversas edições das“Jornadas do Ensino de Galiza ePortugal”, celebradas em Compos-tela e Ourense, com temas tão in-teressantes e atrativos para osdocentes como: “Os Jogos Popu-lares e o Ensino”, “Teoria doJogo”, “A perspectiva cultural dosJogos Populares”, “O Jogo no En-sino” e “O modelo lúdico de en-sino-aprendizagem”, entre outros.Também, graças à sua importantee decisiva mediação, desde 1983,se puderam celebrar várias ediçõesdos “Encontros Galaico-Portugue-ses de Jogos Populares”, nas loca-lidades de Vilar de Perdizes (coma inestimável colaboração doPadre Lourenço Fontes), Amoeiro

por duas vezes, Vin-hais, Vilardevós,Moncorvo, Corcu-bião, Peso da Régua,ademais da sua VilaReal. Na organiza-ção colaboravam deforma cooperativa aAssociação Sócio-Pedagógica Galaico-Portuguesa (ASPGP),que tenho a bempresidir, o Fato Cul-tural “Os Chaos” de

Parada de Amoeiro, dirigido porChema Rodrígues, o Centro Cultu-ral Regional de Vila Real (CCRVR)e a associação cultural de Vilar dePerdizes do Padre Fontes. Nos di-ferentes lugares também colabo-ravam as associações culturais de

cada localidade, como a “PenasLivres” de Vilardevós e a Universi-dade Popular de Corcubião. Cabralchegou a reunir mais pessoas par-ticipando na sua cidade e comarcanos festivais e encontros de jogospopulares, que a equipa de fute-bol local nos seus encontros debalão-pé. Algo inaudito que sem-pre comentava com orgulho.

Em alguma edição foi tambémmembro do júri do prémio de poe-sia “Cidade de Ourense”. Porqueele foi também um grande poetae romancista. Homem de dimen-são humana rara, humilde sendogrande, estimulava sempre aosque queriam iniciar-se na escrita,Começou a ter problemas de saúdequando deixou de fumar. Tinhaproblemas cardíacos, e dois diasdepois de falecer iam fazer-lheuma intervenção cirúrgica.

Um excelente animador culturalDe nome completo António

Magalhães Cabral, este homemsingelo e sempre com um sorrisono seu rosto, tinha nascido a 30de abril de 1931 na localidade deAlijó-Castedo do Douro, falecendoem outubro de 2007 em Vila Real.Frequentou o curso teológico doSeminário de Vila Real e obtivo alicenciatura em filosofia na Uni-versidade do Porto. Exerceu a do-cência, sendo professor efetivo naEscola Secundária “Camilo CasteloBranco”. Foi também professor defilosofia durante vários anos naEscola de Magistério Primário deVila Real. A partires de 2001 exer-ceu como professor de CulturaGeral na Universidade Séniordesta cidade.

Cabral destacou como anima-dor sócio-cultural e como escritorde poesia, ficção, teatro, ensaioliterário, etnografia, jogos tradi-cionais e teoria do jogo. Ademaisfoi professor de secundária e demagistério. Em Vila Real moram asua esposa e as suas duas filhas.

Cabral era também muito con-hecido pelas suas conferências epalestras em centros culturais, es-colas de ensino básico, secundárioe universitário, tanto em Portugalcomo, especialmente, na Galiza,Alemanha e outros lugares, fa-lando dos temas da sua preferên-cia, tais como a literatura, osjogos populares e pedagogia dojogo.

Como animador sócio-cultural,fundou em 1979 o centro Culturalregional de Vila Real, do que foipresidente da sua direção até

1991, ano no que passou a serpresidente da sua assembleiageral. Foi sobre tudo na investi-gação e organização de festas eencontros de jogos popularesonde a sua figura se fez mais no-tória e destacada. Através doCCRVR promoveu encontros de es-critores e jornalistas de Tras-Os-Montes e Alto Douro, em vila real(1981), chaves (1983), Bra-gança, Mirandela e Miranda doDouro (1984), Lamego, Régua eAlijó (1985) e outra vez em Vilareal (1997). Foi ademais peritodo Conselho de Europa no “IIºEstágio Alternativo Europeusobre Desportos Tradicionais eJogos Populares transmontanos ejogos populares Galaico-Trans-montanos”, com início em 1977e 1983 respetivamente. Colabo-rou com a organização dos en-contros de jogos tradicionaisgalaico-portugueses citados aoinício deste depoimento.

No “Fundo de Apoio aos Orga-nismos Juvenis”, do que logosaiu o Instituto da Juventudeportuguês, desempenhou os pos-tos de delegado do distrito deVila real e de Coordenador daZona Norte, entre 1974 e 1976.Foi também presidente da Dire-ção e mais tarde Presidente daassembleia Geral da ANASC (As-sociação Nacional de AnimadoresSócio-Culturais), fundada em1995. Desde março de 1996 até ofinal de janeiro de 2004, foi De-legado do INATEL no Distrito deVila Real, o que lhe permitiu di-fundir e promover a cultura po-pular, especialmente entre aspessoas adultas. Como sabemos,o INATEL é um instituto portu-guês para dinamizar os temposlivres das pessoas maiores.

Para as suas investigaçõessobre jogos tradicionais e ludo-teoria, entre 1988 e 1991, contoucom uma bolsa do Ministério deEducação português. Durante essetempo disfrutou de uma excedên-cia especial na sua docência, parapoder levar a cabo as suas pesqui-sas etnográficas e educativas. Oslivros sobre estes temas o proje-taram internacionalmente e porisso o convidaram a participar emcongressos e seminários interna-cionais com Galiza, Espanha, Bra-sil, Bélgica, suíça, Noruega,

Dinamarca e Canadá. À NossaTerra, Galiza; vinha sempre muitoà vontade, pois sem dúvida, Ca-bral foi um grande amigo daminha terra galega. Como no seudia o foram Teixeira de Pascoais,Manuel Rodrigues Lapa, ZecaAfonso e Joaquim Rodrigues dosSantos Júnior. E como o é o PadreFontes, por sorte entre nós, quetambém sempre foi um grandeamigo de Cabral.

António Cabral, um grande amigo da Galizapor José Paz Rodrígues

(Prof. Reformado da Universidade de Vigo, Presidente da ASPGP e Académico da AGLP)

Antonio Cabral num Encontro de Jogos Populares

O FARELO | Outubro de 2017

EntrevistaPor Moncho Mariño

IV

-A historia dos últimos anos deCompostela non se pode desli-gar de Couceiro.

-No ano 1969, no mes demarzo, abriron meus pais a pri-meira libraría na rúa de SanPedro. Era unha libraría xenera-lista e moi pequena, como casetodo o comercio familiar. No ano1975 trasladouse para a zonanova. Logo entre os anos 1978 e1983 foi cando comezou a espe-cializarse. Primeiro en libro ga-lego, despois entre o 1982 e1983, cunha reforma no local,engadiuse libro vello. -O libro vello tivera boa aco-llida?

-Si porque naquel momentodesapareceran case todas as li-brarías de vello en Compostela. A

frase nesta casa era “o libro vellomantén o libro novo” ata a che-gada da crise, que “o libro novomantén o libro vello”. O librovello é un artigo que vas vendera unha biblioteca, cunhas edi-cións especiais ou a unha persoaque realmente é coleccionista. Éun libro que compras por im-pulso, porque ao mellor che inte-resa esta ou aquela edición. -Que retos vai afrontar ouquere afrontra Couceiro no fu-turo?

-Como mínimo manterse. Pasa-mos unha época moi dura, cuninvestimento moi grande para unnegocio familiar e que foi estenovo edificio. Unha época duranon porque non se vendese aopúblico o que se vendía, senón

porque perdiches moitas vendasen libros a centros, bibliotecas ea institucións que antes tiñan unorzamento determinado para gas-tar en libros e que agora baixouenormemente. -Hai recuperación?

-Desde hai dous ou tres anoscomezamos a sentir que comezasa respirar. Con certos límitiespolo investimento que comentei,pero si que houbo un pulo e queas vendas subiron pero cun es-forzo moi grande. Couceiro vai aactos se o chaman, sae á prazade Cervantes xoves e sábados senon chove, para vender librosarrodeando a fonte da praza. -Cal é o papel das libreríasdiante das novas tecnoloxías?

-Aquí sempre defendimos queas novas tecnoloxías son funda-mentais. O libro electrónico comoferramenta de traballo sempre odefendemos. Un exemplo, aquelaenciclopedia de dereito que erancen volumes, agora tela nun apa-rello onde en dous minutos podesconsultar a lei que buscabas. Sevas de viaxe co teu libro electró-nico xa non vas con cinco ou seisvolumes. Pero tamén defendemosque se che gusta de verdade ler,gústache o libro de papel. O librode papel non é só lelo, é tocalo,dobrar a páxina para lembrar talfrase. As últimas estatísticas enEspaña daban unha baixada nolibro electrónico fronte ao librode papel. Hai quince anos dabanpor desaparecido o libro depapel. Pero xusto esa época coin-cide coa crise. O futuro das libra-rías pasa pola especialización. Onoso problema agora mesmo é avenda das grandes superficies edas compañías ou as grandes ca-deas tecnolóxicas. A mellor ma-neira de competir é aespecialización.-Non quixeron dar o paso ávenda online?

-Couceiro tivo unha páxina webpero deuna de baixa. Necesitabasunha persoa adicada unica e ex-

clusivamente á súa actualización.Logo estaba o tempo, porqueAmazon sérvecho en vinte e catrohoras e cun pedido mínimo nonche cobra portes. A nós os portesera imposible asumilos. A nosaopción é que eu vou estar aquí fi-sicamente e podo dicir “non teñoese libro, pero podes atopalo ental ou cal lugar”, porque están es-pecializados. -Cal é a actitude da xente máisnova cara o libro en galego?

-Aí eu sempre dixen que nondepende tanto da escola como dacasa. Estamos falando dunhaépoca vital complicada. Os rapa-ces de cativos absorven todo.Pero na adolescencia tés quecompetir cun mundo despropor-cionado que é moi difícil. Sempredigo que entre os doce e os de-zaoito anos no que perdes lecto-res. Logo o traballo do libreiro érecuperar eses lectores. Cando vi-

ñemos para a zona vella, sorpren-deume a canditade de xente novaentre os vinte e trinta anos quevén mercar libros. -Os títulos para a xente novaabordan as temáticas que llesinteresan ou son títulos atrac-tivos?

-Hai de todo, pero en galegofalta moito para chegar a iso.Principalmente falta porque nonhai demanda de galego. Meu paihai xa trinta anos dicía que máisque axuda aos libros por parte daadministración, debería haber unfomento da lectura. Ao non haberfomento da leitura en galego haiun baleiro. Agora mesmo unhaedición grande en galego son 500exemplares, agás un ou dous au-tores. Se nunha sociedade comaesta entendemos que unha edi-ción grande son 500 exemplares,algo está indo mal. Non é tanto atemática senón a falta de lectores.

Entrevista Pablo Couceiro, Libraría Couceiro (Santiago de Compostela )

“O futuro das librarías está naespecialización”

Os case cincuenta anos da libraría Couceiro en Compostela non se poden condensarnunha so entrevista. Detrás destas case cinco décadas hai unhas etapas que lle forondando carácter, personalidade propia a esta libraría. Hoxe, dez anos despois de reins-

talárense na zona vella de Compostela, en concreto na praza de Cervantes, Pablo Couceiro e asúa irmá María, continúan co traballo que iniciara seu pai no 1969.

Librería Couceiro, Praza de Cervantes, 6, en Santiago de Compostela


GaliciaRedacción SANTIAGO

V

Cando Josinho che serve unha caña,no ambiente comezas a notar uncheiro delicioso. Pode ser un dos

seu famosos bocadillos de xamón e tomateou un dos novos pratos que está prepa-rando por encarga de alguén.

Logo, cando esa caña está diante túa,de súpeto aparece unha tapa que non es-perabas. Ou esperabas unhas lentellascompletas con todo o seu sabor e recénfeitas? Ou unha peza de lacón con tomateda horta e aceite de oliva e quen sabe, entempo de sardiñas, pode haber sorpresas.

Pero Josinho Silva sabe que as tabernasnon son só lugares para comer e beber,son lugares cunha atmosfera creada polaspersoas que a enchen. “A min o que máisme gusta é cando se xuntan amigos e ami-gas e falan entre eles. A partir dese mo-mento, todo flúe”. E é que o 13 ten unhahistoria breve pero intensa como tabernade referencia en Compostela.O 13A taberna O 13 está no portal do

mesmo número, unha casa con baixo edous andares. “Restauramos a casa. Logo

de pensalo ben, decidín montar unha ta-berna para aproveitar o espazo que ofrecíaa parte baixa”.

Era unha boa idea que tiña o seu risco.A rúa de Santa Clara, onde Josinho deici-diu abrir o seu proxecto, estaba daquelafóra do que eran as rutas típicas para “irtomar os viños”, pero aínda así, apostoupola súa idea. “Se ía traballar duro, perfe-ría facelo para min mesmo que para outro”.Porque despois de anos na hostalaría, terun lugar de seu, propio e coidalo ao teugusto é toda unha satisfacción.A evolución do 13Pouco a pouco, a taberna foi enchén-

dose de persoas que pasaban horas alídentro, falando, comendo, tomando unviño ou o que gostara cada quen. E claro,as horas pasan e a fame chega. “Daquelacomezamos a facer bocadillos de xamón,paleta e tamén vexetais”.

Despois, houbo quen se animou á en-carga de pratos para pequenas ceas.“Tamén houbo unha vez que chegaron paraunha voda. Nós non podíamos cociñar paratantas persoas, pero ao final resolvemoscociñando na casa e traendo para a ta-

berna”. E todo isto polo bo facer dunha co-ciña que ata hai pouco, co pequeniña queera daba ben de si.

Os cambios viñeron na primavera. “A ci-dade está poñéndose bonita, os locaisestán cambiando e poñéndose bonitostamé. Así que pensamos en cambiar aimaxe do 13. Darlle máis vida á terraza cu-bríndoa e aproveitar máis o xardín”.

E a cociña? “Pois ampliamos e agoratemos máis cociña para atender máis de-mandas da xente”. Entre as novas opcións“Se falamos de especialidades, certamentecarne e verduras están dentro da oferta,pero imos estar abertos a novidades”.Entre elas tamén está o arroz, pois non éa primeira vez que se atreben con el paraceas de grupo. Tamén é posible que lle en-tren ao polbo, “pero todo con tempo”.Ademais, a garantía está en que os produ-tos cociñados no 13 son de tempada amaioría e da praza. Todo de confianza.

O xardín, o secreto mellor gardado do13. Unha figueira e un limoeiro son as ár-bores da que fora a antiga horta da casa.Agora, debaixo das polas hai unha mesalonga, cos seus longos bancos para “Sen-tarse aí, poñerse a falar e encher un espazo

ben bonito como é un xardín”. Ademais deser un lugar ideal para as xuntanzas degrupos. “Si, acolleremos grupos”.

E sobre a bebida? Pois a oferta vaidesde as cervexas e sidras artesanas, pa-sando polas cervexas tradicionais e oviño, tanto do país como de fóra. Os men-cías comparten espazo cos “riojas” ealgún “ribera”. Neste sentido, sorpréndeseun cando ve as botellas de colección quegarda Josinho no seu moble. Enormes,grandes e que chaman a atención. Todoisto indica un coñecemento amplo do xé-nero que serve.

Sobre as tapas, primeiro remarcamos oxa dito. Calquera pode atopar minimizadasas lentellas da avoa, pero ademais, os calosde toda a vida, co seu agradable e sempreadictivo sabor a pementón. Tamén as sor-presas, como que un día aparezan pequenas“paellas” condimentadas ao estilo tradicio-nal ou, a bola de arroz con xamón.

O 13 pois, é a taberna de toda a vida,como din moitas das persoas que van aela. Só que aquí temos o espazo e o am-biente de sempre, pero coas novidadesque lle incorpora un taberneiro con expe-riencia de anos detrás.

Taberna O 13: un viñono xardín

A escultura "Ríos de Ferro", realizada porcorenta artistas da forxa, xa engalana oentorno da carballeira do Restollal

Aescultura engalana unha zona da cidade re-centemente rehabilitada grazas ao obradoirode emprego Ecotur, que acondicionou a

senda peonil do Sar ao seu paso polo Parque Euge-nio Granell e Novo Milenio en dirección ás Pontesde Conxo. Tal e como destacou a concelleira de Co-mercio, "esta peza é o resultado do esforzo de moi-tos e moitas ferreiras que a levaron a cabo noencontro estatal de forxa do mes de xuño na Quin-tana. Agora, engadiu Lois, "poderemos gozar todose todas as veciñas de Compostela desta peza na

nosa cidade, que ten un gran valor artístico".Pola súa banda, Chago Martínez destacou a "in-

mensa calidade deste traballo", que cualificou de"irrepetible", posto que nel traballaron os melloresartistas da forxa, "concretamente 7 dos 10 melloresdo Estado, entre os que destacan Miquel Xirau". Fi-nalmente, Óscar Aldonza quixo explicar o signifi-cado da peza, que "mestura a debilidade da augacoa dureza do ferro". Aldonza remarcou a importan-cia de que a escultura se coloque á beira do río Sare nunha zona como a carballeira do Restollal.

O FARELO | Outubro de 2017VI


GaliciaRedacción SANTIAGO

VII

A Casa das Mullereslevará o nome deXohana Torres

ACasa das Mulleres, que se está a acon-dicionar no antigo local de Emuvissa,levará o nome de Xohana Torres. A de-

cisión estaba adoptada dende hai meses, efóralle xa comunicada á escritora antes doseu falecemento, o pasado 12 de setembro.

Así se recolle na declaración institucionalaprobada no Pleno, na que os catro gruposda Corporación fan constar o seu pesar polopasamento de Xohana Torres e mostran asúa vontade de facerlle un último recoñece-mento á traxectoria vital e profesional daautora. O texto salienta que a escritora foi"unha voz feminina e feminista que desta-cou no ámbito literario pero tamén na re-construción da cultura galega e na defensada nosa lingua".

Ademais, a declaración institucional lem-bra que o Concello de Santiago instituíu en1993 un premio co nome de Xohana Torresque se concedeu de xeito ininterrompidoata 2010, e que se recuperou en 2016 paraseguir honrando e lembrando a escritora aotempo que se contribúe unha cidade máisigualitaria, feminista e inclusiva.

OConsorcio de Santiago rematou aobra de aplicación de revocadurade saneamento nos paramentos in-

teriores do claustro da Colexiata de Sar. Afirma que se encargou da intervención foia Unión Temporal de Empresas SAR, por unimporte global de 46.645,17 euros.

A arquitecta da Oficina Técnica do Con-sorcio responsable deste proxecto é LourdesPérez. Explica que "os paramentos interio-res do claustro estaban revocados cun mor-teiro de cemento desaxeitado e afectadospor humidade de capilaridade, de xeito quea humidade penetraba de forma líquida noscimentos dos muros por debaixo do nivel

do chan. O muro absorbía esta humidade eos poros transportaban a auga por capilari-dade ata arriba en sentido contrario á gra-vidade. Por riba do nivel do chan, a augaevaporábase e as sales cristalizaban e des-truían a pintura e o soporte".

A Colexiata de Sar, cuxa fundación datada primeira metade do século XII, está ca-talogada como edificio singular no Plan Es-pecial de Protección e Rehabilitación daCidade Histórica de Santiago de Compostela.

Antes de actuar sobre os paramentos in-teriores do claustro, retiráronse as pezas ar-tísticas de cantería que había no mesmo,co fin de protexelas. Trátase de cornixas,

doelas, tapas de sarcófago e capiteis, queestaban fixadas aos muros con garras me-tálicas bastante deterioradas. As pezas per-manecen agora almacenadas nunhaestancia na planta baixa do corpo claustral,adxacente ao museo e ao claustro, ata quese avance nun programa expositivo para asúa posta en valor.

Nesta intervención substituíuse a re-vocadura de cemento deteriorada porunha nova revocadura deshumidificante abase de cal que permite a evaporación rá-pida da auga contida nos muros húmidos.O acabado final é de pintura transpirablede silicato.

O Consorcio de Santiago remata as obras no claustro da Colexiata de Sar

OGoberno local vén de enviarlle aCarmen Franco Polo un requiri-mento para que recoñeza que as

estatuas do Mestre Mateo que conservaa súa familia na Casa Cornide da Coruñason propiedade do Concello de San-tiago, e para que as poña a disposiciónda institución municipal no prazo má-ximo de quince días.

O escrito, asinado polo alcalde, lem-bra que as figuras que representan aAbraham e Isaac pasaron a mans do di-tador probablemente na década dos 50e "non existe ningún título xurídico quelexitime aquel acto nin a posesión sub-seguinte das esculturas" por parte deFranco nin dos seus sucesores. Pola con-tra, si foi localizado o documento nota-rial de compravenda das estatuas,asinado polo conde de Ximonde e o Con-cello de Santiago en 1948.

O requirimento firmado por MartiñoNoriega insiste en que as dúas obras doMestre Mateo son "bens do dominio pú-blico municipal, que forman parte do pa-trimonio histórico artístico", e apunta aque o seu "destino idóneo hoxe en díasería a exhibición permanente no Museoda Catedral de Santiago".

De non obter resposta no prazo esta-blecido de quince días, o escrito remi-tido a Carmen Franco Polo sinala que aCorporación municipal exercerá as ac-cións legais procedentes en defensa dosdereitos e intereses lexítimos da cida-danía de Compostela e do seu patrimo-nio histórico-artístico.Petición unánime da Corporación Precisamente, o Pleno da Corporación

municipal acordou por unanimidade re-clamar a devolución das dúas figuras ro-mánicas, tal e como solicitaban os

grupos municipais de CompostelaAberta e BNG na moción e na proposi-ción que levaron á sesión de hoxe parao seu debate. Tamén se aprobou solici-tar a tramitación da súa declaracióncomo Bens de Interese Cultural. O al-calde, Martiño Noriega, apuntou que apropia Asesoría Xurídica Municipal ba-rallaba a posibilidade da declaración BICdentro da estratexia a seguir para a re-cuperación das pezas.

Relacionado coas estatuas de Abra-ham e Isaac, o Pleno da Corporación de-batiu tamén as mocións presentadas porCompostela Aberta, PP e BNG en rela-ción á situación do Pazo de Meirás.

As tres mocións resultaron aproba-das, aínda que con diferentes apoios.Así, as presentadas por CompostelaAberta e o BNG sairon a diante cosvotos a favor destes dous grupos máiso PSOE, e coa abstención do PP. A mo-ción presentada polo PP foi respaldadatamén polos socialistas, mentres queCompostela Aberta e BNG abstivéronse.

O Concello requírelle á herdeira de Franco adevolución das estatuas do Mestre Mateo

Documento notarial de compravenda das es-tatuas de Isaac e Abraham


GaliciaRedacción A CORUÑA

VIII

A V Carreira Popular do Ventorrillo, celebrada o domingo 24 de setembro, supón o peche da tempada no circuíto municipal de carreiras populares 'CoruñaCorre'. Abdelaziz Fatihi (18 minutos e 39 segundos) e Sofía Fernández (22 minutos e 59 segundos) gañaron a proba absoluta.

O edil de Culturas, Deporte e Coñecemento, José Manuel Sande, participou na entrega de medallas as primeiras persoas clasificadas das diversas categorías.

A Coruña convoca o concurso fotográficopara o Calendario Municipal 2018

OConcello da Coruña abríuo 1 de outubro, o prazopara participar no con-

curso fotográfico 'Calendario Mu-nicipal 2018', que servirá paraseleccionar as 12 fotografías ac-tuais que forman parte do alma-naque que o ente municipaledita cada ano, que se completacon 12 imaxes antigas, e, encaso de decidilo así o xurado,para elixir tamén a foto da pri-meira páxina do mesmo. Nestaedición, a temática das fotogra-fías versará sobre A Coruña e asúa relación co mar "como parteesencial da súa identidade". "Omar como paisaxe emocional,como motor da actividade econó-mica e social da veciñanza, comoespazo de lecer e de reflexióncara ao futuro, de concienciaciónda nosa contorna, como bencomún", tal e como queda expli-citado nas bases do concurso.Deste xeito, as persoas que quei-ran participar poderán facelo en-viando as súas propostas até omércores 1 de novembro, ao en-derezo electrónico [email protected], indicando noasunto a lenda 'Concurso calen-dario municipal 2018'.

Cada persoa poderá participar

con até un máximo de tres foto-grafías en cor, cuxo formato seráun arquivo dixital en formato JPGcun mínimo de 3 megapíxeles. Ostraballos deberán enviarse ao en-derezo electrónico anteriormentesinalado, como arquivo adxunto--no caso que o envío teña máisdunha fotografía, deberán ser unarquivo Zip-- ou pola plataformaWe Transfer. As bases completasestán dispoñibles na páxina prin-cipal da web municipal, www.co-runa.gal.

O xurado, que estará compostopor sete membros nos que se in-cluirán integrantes do colectivoFotoxornalistas Coruñeses e con-celleiros e concelleiras da corpo-

ración coruñesa, deberá fallar ospremios antes do día 10 de no-vembro, elixindo 12 fotografíasde 12 participantes diferentes,ademais doutras 6 propostas queintegrarán a 'lista de reserva';tamén, no caso de que así o con-sidere por cuestión de calidade,poderá seleccionar unha fotogra-fía para a primeira páxina. Aspersoas gañadoras recibirán comopremio un exemplar da obra Vi-vian Maier. Street Photographer,e gañarán un ano de acceso gra-tuíto aos Museos Científicos co-ruñeses, ademais de dez copiasdo almanaque, no que apareceránpublicadas as fotografías gañado-ras coa firma dos e das autoras.

O xurado do Calendario Municipal 2017

OConcello da Coruña tenen marcha o procesoque derivará na constru-

ción de tres novas hortas urba-nas na cidade que contarán, enconxunto, con 217 parcelas deterreo, e que estarán situadasna zona do centro municipalÁgora, no Parque de Eirís e enNovo Mesoiro. A súa localizacióne características derivan dunproceso participativo coa veci-ñanza, o sétimo que se abordadentro do programa A PortaAberta, que desenvolve a conce-llería dirixida por Claudia Delso.A intención do executivo é queos tres novos espazos estean re-matados contra final de ano, decara a poder iniciar, posterior-mente, o proceso de inscricióndas persoas interesadas en faceruso destas hortas urbanas deforma gratuíta.

A horta urbana do Ágora tenun orzamento de 115.000euros, e ofrece á poboación112 parcelas nas que poder tra-ballar a terra. A súa localiza-ción está comprendida entre ocentro municipal e a denomi-nada Arqueta dos Frades, quese atopa protexida por Patrimo-nio. Esta horta urbana dará ser-vizo aos barrios tanto da Agra

do Orzán como de Visma, Mari-ñeiros e Rosales.

Por outro lado, a ecohortaque se situará en Eirís estará lo-calizada na parte sur do parque,contará cun presuposto de exe-cución de 125.000 euros e su-mará 75 parcelas. A intención éque dea cobertura non só ao ba-rrio de Eirís, senón tamén aszonas de Casablanca, Castrillóne Oza. As hortas de Novo Mesoiroterán 30 parcelas e un orza-mento de 41.000 euros. A titularde Medio Ambiente comentouque o proxecto está reformulán-dose nestes momentos debido aaparición do terreo sobre o quese pretendía operar dunha vía deauga. "En todo caso, o únicoque ocorrerá é que a construciónse atrasará un pouco por estacuestión", explicou.

Os tres proxectos contaráncunha serie de elementos co-múns, como son un sistema derego cómodo, cunha billa cadadúas parcelas, pilas de lavadopara as verduras e ferramentasde labranza e un peche perime-tral do recinto. Tamén estáncontemplados nos proxectosconstrutivos camiños, almacénspara gardar os equipamentos deuso comunitario e composteiros.

3 novas ecohortas no Ágora,Parque de Eirís e Novo Mesoiro

Osegundo dos Paseos pola Coruña Li-teraria, que organiza o Servizo deNormalización Lingüística do Conce-

llo da Coruña xunto coa Asociación de Es-critores e Escritoras en Lingua Galega, e que

se celebra o 7 de outubro (17.30 horas),contará coa participación da escritora MaríaSolar, que abordará a pegada da expediciónBalmis na cidade, como xa relatou na súaobra Os nenos da varíola. O roteiro levará

aos e ás participantes da man pola historiae a ficción literaria, un paseo para recuperarparte da memoria da cidade, que foi o es-cenario daquela ruta, que partiu en 1803ado peirao coruñés na corveta María Pitapara levar a vacina da varíola a América, através dunha cadea de vacinación a 22nenos orfos. As persoas interesadas podeninscribirse de forma presencial, na Conser-xaría do Centro Ágora, ou no 981 189 888ou enviando un correo electrónico a lin-

[email protected], onde deberá constar onome e apelidos e un teléfono de contacto.

Tras a cita do vindeiro día 7 de outubroquedan aínda outros dous Paseos pola Co-ruña Literaria, que terán lugar o 21 de ou-tubro (de 12.00 a 13.30 horas), cunha rutasobre sobre Agustín Fernández Paz guiadapor María Jesús Fernández, e o 4 de novem-bro (de 12.00 a 13.30 horas) con Xabier P.DoCampo. As inscricións abriranse, respec-tivamente, o 9 e o 30 de outubro.

A escritora María Solar dará conta da pegadada expedición Balmis na cidade durante osegundo dos Paseos pola Coruña Literaria


GaliciaRedacción OURENSE

IX

Opresidente da Deputación deOurense, Manuel Baltar, a al-caldesa de Castro Caldelas,

Sara Inés Vega e o escritor e editorOlegario Sotelo Blanco, presentaronno Centro Cultural “Marcos Valcárcel”o libro Quintela de Mazaira, do que éautor Sotelo Blanco.

Trátase dunha obra que, segundodestacou Manuel Baltar “é un refe-rente da nosa etnografía literaria”,afirmando que se trata “dun com-pleto estudo etnográfico de Quintela,parroquia de Mazaira, no Concello deCastro Caldelas, unha aldea comomoitas outras, sobre a que OlegarioSotelo basea as súas reflexións deneno criado no rural ourensán, un es-pazo que conecta a persoas e xera-cións”.

Nesta obra, oautor aborda acuestión do mediorural galego desdediferentes perspec-tivas como a antro-polóxica, os oficios,as lendas, e por su-posto, a emigra-ción”, dixo Baltar,quen sinalou queOlegario Sotelo“representa moiben a ese ourensánuniversal que eudefino con tres características: crea-tivo, traballador e emigrante”.

Sotelo Blanco explicou que a obra“recompila as experiencias dos 18anos que vivín no mundo rural” eaínda que emigrou, o autor recoñeceque sempre estivo en contacto coasúa aldea: “seguín todo o proceso dedespoboamento e coa perda de iden-

tidade que se vivía”. Ademais, nolibro incorpora entrevistas que reali-zou aos veciños da aldea “para queachegarán tamén a súa experiencia e

foran testemuña desemundo que desapa-rece”, sinalou OlegarioSotelo, quen dixo que oobxectivo é “trasladaraos lectores esa sensibi-lidade do mundo ruralque está a desaparecer”.

Quintela de Mazairamostra moitos aspectosque son comúns ás al-deas de Galicia rural dasprovincias interiores, eao mesmo tempo,achega as súas propiascaracterísticas específi-

c a s , invitando ao lector a re-flexionar sobre a dirección que toma-ron de cara a globalización.Fillo de CaldelasA alcaldesa de Castro Caldelas

agradeceu a Olegario Sotelo “fillo deCaldelas” por “plasmar neste libro oteu cariño pola terra de Caldelas através das vivencias que rememoran

a forma de vida de antes e que nosensina a ter orgullo do lugar, dopobo”.

O libro, de 436 páxinas, comenzacun comentario de Sara Inés Vega eoutro de Manuel Baltar. Sigue a in-trodución e vinteún capítulos, oitoentrevistas e unha galería fotográ-fica. Foi editado conxuntamentepola Deputación, Concello de CastroCaldelas e a Fundación SoteloBlanco. O autor ten publicadosdesde 1978 outros libros como: Ga-licia pueblo emigrante Por qué?;Castro Caldelas y su comarca; 88gallegos. Una tierra a través de susgentes; Hermano Antonio; JustoMolinero, un gran comunicador;Conversas con Xaime Quessada; Aemigración galega en Catalunya;Antropoloxía cultural da Terra deCaldelas; El problema de la vi-vienda, la pesadilla de encontarpiso; A concentración parcelaria;Contos de indianos; Os afiadores. Aindustria ambulante; As voltas ósmundos de Tucho; El viaje de la vidae Non houbo queixa e outros contosexemplares (2011).

Quintela de Mazaira, de Sotelo Blanco,historia do rural en Caldelas

Olegario Sotelo, Manuel Baltar e Sara Inés Vega, na presentación do libro.

Allariz énchese de poesía e música nunhanova edición do Poemagosto. Entre o 13e o 15 de outubro o Festival de Poesía

ofrecerá unha nova proposta e reunirá a voces li-terarias internacionais. O elenco poético teráacentos varios, galego, portugués, castelán, ca-talán, euskera, asturiano, italiano, chinés e ruso.

O Festival de Poesía pretende ampliar o calen-dario de actividades reforzando a imaxe de Allarizcomo “Vila literaria”. Os poetas darán recitaispolas rúas de Allariz, participarán en sesións demicro aberto. O domingo terá lugar o combatepoético entre os que escriben poesía en galego.

A música será parte importante do cartel coasactuacións de Antía Otero e Yolanda Castaño e ocantauto Luis Pastor (o venres) e os Folkólicos,a compañía do ruído e Raiba (o sábado) así comoCinta Adhesiva que, o domingo, rematará cunconcerto poético coa música adaptada aos poe-mas de Silvia Penas.

A programación inclúe actividades para osnenos coa actuación de Peter Punk Pallaso, unhacharla recital e a presentación do libro “HermanoAsno” e un xantar popular que será “o punto dereferencia para xuntar poetas e público”.

Allariz convértese envila literaria duranteo Poemagosto 2017

GaliciaRedacción LUGO

O FARELO | Outubro de 2017X

Amostra pictórica Es-colma do artista lu-cense Xosé Randolfe

Vilariño estará exposta ata o15 de outubro no refectorio doMuseo provincial de Lugo. Es-colma está composta por 17pinturas seleccionadas polopropio Randolfe Vilariño, ex-clusivamente para esta expo-sición, na que se recolle unanaco da ampla e brillante tra-xectoria do artista lucense, asícomo os diferentes estilos,formas, cores e temáticas;entre as que destacan temasrecorrentes como a figura fe-minina ou a vexetación, ade-mais de reflectir a súapreocupación por temas so-ciais, entre os que sobresae aviolencia de xénero. Nos seuscadros o pintor plasma as di-ferentes influencias e referen-cias pictóricas, como osmovementos vangardistas definais do século XIX e do XX,

entre os que predomina o ex-presionismo, distintos trazosde cubismo, arte pop, surrea-lismo ou o movemento figura-tivo, entre outros moitos.

Xosé Randolfe Vilariñonaceu no Concello de Carba-lledo en 1960. Estudou na es-cola Mestre Mateo de Santiagode Compostela, onde se gra-duou en Artes aplicadas, naespecialidade de esmaltes. En1984 realizou unha viaxe deformación a París e posterior-mente a Florencia. En 1987participou como invitado naBienal de Esmalte de Limoges,(Francia), na sección de novastendencias na arte do es-malte. Ao longo da súa obra,maioritariamente pictórica, oautor experimentou taméncoa escultura. Randolfe Vila-riño xa expuxo parte da súaobra por distintos puntos daprovincia lucense, Galicia,Barcelona e Francia.

Escolma do pintorlucense Randolfe Vilariño

O pintor de Carballedo no Museo provincial.AConsellería de Cultura, Edu-cación e Ordenación Uni-versitaria, a través da

Dirección Xeral do Patrimonio Cul-tural de Galicia, investirá 154.275euros na igrexa de San Vicente dePinol (Sober) co fin de mellorar ascondicións de funcionalidade ehabitabilidade do templo e, enconsecuencia, protexer e conser-var as pinturas murais e artesoadoda cuberta. En concreto, as pintu-ras atópanse nos muros norte esur da nave principal, así como noarco triunfal da cabeceira, epoden situarse no século XVI.

A formalización do contrato deobras, cofinanciadas polo FondoEuropeo de Desenvolvemento Re-xional (80%), no marco do pro-grama operativo Feder Galicia2014-2020, saiu publicada noDiario Oficial de Galicia. Cunprazo de execución de cincomeses, a restauración contemplaa eliminación de entrada de hu-midade pola cuberta, das humi-dades polos paramentos, dadrenaxe interior (humidades polochan), así como a restauración daportada, do rosetón, da escaleirade acceso á espadana, das car-

pinterías e ferraxería e da insta-lación eléctrica e alumeado.AcciónsNunha primeira fase acomete-

ranse as actuacións de conserva-ción do artesoado existente para,con posterioridade, executar as di-ferentes actuacións estruturaistanto na nave principal (recupera-ción da armadura de par e tirante)como no cruceiro, presbiterio,sancristía e acceso á reitoral.Tamén se levará a cabo a restau-ración do artesoado existente e arenovación total da cuberta detella árabe. En canto aos trata-

mentos e acabados exteriores, asactuacións principais proxectadasvarían en función do tipo de fá-brica, rexuntándose con morteirode cal as canterías da nave prin-cipal e revocándose á morica osparamentos do cruceiro. Tamén seexecutarán actuacións de elimina-ción das humidades que proveñando chan cun sistema de franxa etubo drenante, acometeranse tra-ballos de restauración na carpin-tería existente, renovarase a portada reitoral e mellorase a ventila-ción da igrexa, a súa instalacióneléctrica e alumeado básico.

Veciños de Pinol, conselleiro de Cultura e alcalde de Sober na igrexa.

Cultura mellorará a igrexa de Pinol econservará as súas pinturas murais

No paraninfo da Deputa-ción celebrouse o acto deentrega do Premio Otero

Pedrayo a Arcadio López Casa-nova. O galardoado delegou a súaparticipación no tamén poeta epresidente do Centro PEN Galicia,Luís González Tosar. O premio tenunha dotación económica de16.000 euros e fixa os seus prin-cipais en recoñecer as contribu-cións eminentes á cultura galega,promover os valores propios deGalicia e perpetuar e honrar amemoria de Ramón Otero Pe-drayo. O galardón ten carácteranual e rotativo, polo que se con-voca cada ano por unha das de-putacións provinciais, encolaboración coa Consellería deCultura. Ademais de representan-tes da Deputación convocante eda Consellería, no xurado partici-pan membros das tres universida-des galegas, da Real Academia

Galega, e do Instituto Padre Sar-miento, ademais de cinco persoasindependentes designadas polaXunta, de solvencia científica eliteraria.Prolífica traxectoriaO responsable de Política Lin-

güística incidiu no carácter“transversal e integrador” destepremio, instaurado no ano 1977,e co que foi recoñecido o labor depersoeiros como Francisco Fernán-dez del Riego, Isaac Díaz Pardo,Manuel María, Uxío Novoneyra,Neira Vilas e Carlos Casares, entreoutros. Saliantou na súa interven-ción a valiosa contribución de Ar-cadio López, profesor, críticoliterario e poeta lucense, ao de-senvolvemento da cultura galegae á difusión da súa lingua propia,a través da súa “extensa traxecto-ria como escritor e investigador”.Neste sentido, definiu ao intelec-tual como un poeta cunha excelsa

produción literaria, autor de mo-nografías e estudos literarios de-dicados a Rosalía, Curros, AmadoCarballo, Pimentel, Cunqueiro eCelso Emilio Ferreiro; e como unmagnífico docente. Deste xeito,García Gómez referiuse a ArcadioLópez Casanova como “un firmedefensor e difusor da nosa lingua”.

Nado en Lugo en 1942, Arca-dio López-Casanova é profesor,crítico literario, poeta, tradutor,antólogo e editor de textos lite-rarios. Ao longo da súa prolíficatraxectoria ten realizado, amaiores da súa obra poética, in-cursións noutros ámbitos das le-tras como o teatro, o relato e atradución. O galardoado é mem-bro de honra da Real AcademiaGalega desde 2013 e ten vistorecoñecido o seu labor comopremios como o Voz de Liber-dade, que lle entregou o CentroPEN Galicia en 2015.

Arcadio López Casanova recibiu oPremio Otero Pedrayo 2015

Tosar, segundo pola esquerda, representou ao homenaxeado.

O FARELO | Outubro de 2017 XI

Montederramo celebra aXXIV edición da Feira daCarne o día 12 de outu-

bro. Na xornada anterior, a partirdas dez da noite, haberá un con-certo de música folk na praza domosteiro. Xa no Día do Pilar ha-berá pasarrúas, mercado, exposi-ción de gando selecto e festa

gastronómica a partir da unha datarde con degustación de carneen diversas preparacións, ameni-zada por charanga e gaiteiros.

Antonio Rodríguez Álvarez, al-calde do municipio, consideraque asistirán mil comensais,tendo en conta os anos anterio-res, que poderán degustar 800

quilos de carne de tenreira enempanada, richada e ó caldeiro.O menú inclue pan, bica, viños elicores da comarca.

O rexidor sostén que no Con-cello hai 5.300 cabezas degando bovino nas 120 explota-cións gandeiras que posúen ou-tras tantas familias. Laiase o

alcalde dosi nc end io sf o r e s t a i sdeste veránque queima-

ron 200 rulos de herba na parro-quia de Marrubio. “Por outrabanda, a seca provocou unha co-

lleita menor de herba e escasezde auga para abreva-lo gando”explica Rodríguez Álvarez.

En Montederramo 120 familias posúen5.300 cabezas de gando bovino

Antonio Rodríguez Álvarez, á dereita, co alcalde da Teixeira.

Comensais degustando a afamada carne de Montederramo.



XII

A31ª edición do“Anuario da Gaita”está dedicado ao es-

tudo e á investigación doinstrumento senlleiro deGalicia, a cornamusa. A pu-blicación, editada pola De-putación por medio daEscola Provincial de Gaitas,é “única nas súas caracte-rísticas en Galicia, ache-gando ao lectorinvestigación, tradición,cultura e etnografía dedi-cada integramente a gaita”,explicou Rosendo Fernán-dez, vicepresidente da Cor-poración provincial, quendestacou o labor que de-senvolve a Escola Provincialde Gaitas “con numerosasiniciativas que poñen envalor a nosa cultura e anosa tradición”. Fernándezdixo que o “Anuario daGaita” é “unha publicaciónpioneira dentro do seu xé-nero, sendo un traballo queaposta pola defensa donoso e pola identidade pro-pia”. Nese mesmo senso,Xosé Lois Foxo, director daEscola, sinalou que se tratada publicación “monográ-fica máis antiga no ámbitoda cornamusa”.

O “Anuario da Gaita” re-compila un resumo das ac-tividades vencelladas aomundo da gaita, ademais deser un traballo científicoque serve de fonte de infor-mación. “Temos aberta

unha investigación en Me-sopotamia referida a imaxesde gaiteiros que apareceronrecentemente do 600 a.C. O“Anuario da Gaita” é unhabusca constante de referen-tes históricos”, explicouFoxo. “A publicación en-víase de forma gratuíta a500 bibliotecas de todo omundo e é un referentepara estudosos que atopannestes 31 tomos a historiade todos os coñecementosque hai sobre este instru-mento”, sinalou Xosé LoisFoxo.

Pola súa parte, ManuelDoval, deputado de Cultura,dixo que este traballo “tendinamizado o mundo dacornamusa e con todo oque representa e significapara a nosa terra. Taménserve para recoñecer aosque nos precederon, ilusio-nar e servir de fachón paraos gaiteiros de hoxe, e ungran exemplo para futurasxeracións”.

Ademais, Xosé Lois Foxoadiantou que a Real Bandade Gaitas actuará o día 15de outubro na Praza de SanPedro en Roma, na canoni-zación do beato FaustinoMíguez de Celanova. A Es-cola Provincial de Gaitassempre trata de levar “anosa música e construír anosa historia, a historia dagaita”, engadiu o directorda Escola.

O Anuario da Gaita estádedicado ao estudo da

cornamusa

Foxo, Fernández e Doval.

OMinisterio de Agriculturae Pesca, Alimentación eMedio Ambiente, a través

da Confederación Hidrográfica doMiño-Sil (CHMS), asina un conve-nio de colaboración con AquaeQuerquennae Via Nova, Funda-ción que xestiona o complexo ar-queolóxico situado no encoro dasConchas en Portoquintela(Bande- Ourense).

Este convenio que foi rubri-cado na sede da CHMS, por Fran-cisco Marín Muñoz, presidentedo Organismo de conca, e porLuís Fernando Quiroga Piñeyro,presidente do Padroado da Fun-dación, regula unha subvenciónnominativa de 20.000 euros afavor da Fundación para contri-buír á campaña de escavación nocomplexo arqueolóxico AquisQuerquennis para o exercicio2017. No acto de firma estiveronacompañados polo vicepresi-dente da Fundación, Antonio Ro-dríguez Colmenero.

A Confederación Hidrográficado Miño-Sil colabora nesta cam-paña tendo en conta o interesedo Organismo de conca na con-servación do bo estado das augasdo encoro e As Conchas e da con-torna no que se enmarcan, por si-tuarse o complexo en zona dedominio público hidráulico e porser esta a única entidade quexestiona o citado xacemento.

Pola súa banda, a Fundación

comprométese a xustificar ante aCHMS o cumprimento das condi-cións de execución así como aconsecución dos obxectivos pre-vistos. A tales efectos, e en todocaso antes do 1 de decembro,achegaranse as correspondentesfacturas, nas que se farán constaros gastos ocasionados e os dis-tintos conceptos, acompañadasdos oportunos xustificantes dasactuacións realizadas.

Escavacións do complexo arqueolóxicodas Conchas

Francisco Marín e Luís Fernando Quiroga.

Sarabela Teatro estreou noAuditorio Municipal a súaúltima obra: O Rei morre,

unha versión libre do texto ori-xinal de Eugene Ionesco coa di-rección de Ana Vallés. Adramaturga define a obra coma“unha metáfora do tirano que seaferra ao poder”.

O alcalde, Jesús Vázquez, des-tacou que “Sarabela Teatro, pre-mio da Cultura Galega nas ArtesEscénicas 2016, vai camiño de serpatrimonio cultural desta cidade”logo xa de “36 anos con nós des-cubríndonos a autores como Cal-derón, Lorca, Blanco Amor,Kundera ou, coma neste caso, aEugene Ionesco, mestre do teatrodo absurdo”. Vázquez Abad ani-mou igualmente aos ourensáns aacudir ao Auditorio para gozar“dunha das metáforas dramáticasmáis profundas e implacablessobre a vida e a morte do ser hu-mano”, dixo, “un ambicioso en-saio sobre a aprendizaxe e aaceptación da morte interpretadoa través do traballo do corpo, dos

textos e da linguaxe non verbalque supón a posta en escena”.

Ana Vallés, directora de teatroe actriz, cofundadora de MatarileTeatro ten galardóns coma o pre-mio de honra Abrente da mostrainternacional de teatro de Ribada-via (MIT). Na parte interpretativaestán o elenco composto porFonso Míguez, Fina Calleja, SabelaGago, Nate Borrajo e Fernando Da-costa. Este último salientou que“entrar na poética de Ana Vallés éun regalo para todos nós pola pre-cisión e o traballo co corpo”, dixo.Pero tamén destacou o carácter

educativo e divulgativo desta“obra parateatral”.

A estrea de Sarabela supónunha excelente noticia para acultura e para a vida culturaldesta cidade, que abre o telónde actividades coma o PianoMeeting, o ciclo de lírica, oOUFF, o Enclave de Cámara ou aFito, tamén no eido das artes es-cénicas, “que fan de Ourenseunha cidade viva, un depósitoda cultura e un lugar fantásticopara descubrir e gozar de todo otalento acumulado”, incidíaJesús Vázquez.

Presentación da obra de Eugene Ionesco.

Sarabela Teatro estreou O Rei morre,de Ionesco,



XIII

Aquinta tempada do ciclode música clásica Enclavede Cámara traerá a Ou-

rense, na súa cita mensual unamplo repertorio desde o últimoBarroco á contemporaneidadeinterpretado por músicos de pri-meiro nivel internacional. Napresentación en rolda de prensa,o alcalde de Ourense, Jesús Váz-quez salientaba “a inesgotablepaixón divulgativa deste pro-grama, pero non só para os clá-sicos senón para as propostasmáis arriscadas e innovadoras”.Precisamente era ese “valor di-dáctico” o que destacaba a con-celleira de Cultura, BelénIglesias, de todas as propostasda área de Cultura.

Grazas á cooperación da De-putación, o Teatro Principal aco-llerá “unha programaciónheteroxénea, tanto en composi-tores como intérpretes, cunamplo abano de estilos que vandesde as Catro Estacións de Vi-valdi até as composicións deFernando Guridi coa solista Cris-tina Pato ao piano”, relataba Pa-trick Alfaya, asesor deprogramación do Enclave de Cá-mara. Nesta nova aposta do con-

cello de Ourense pola músicaclásica procurouse facer unhaproposta ampla e atractiva queinclúe pezas de Bach, Haydn,Mozart, Beethoven, Rossini,Schumann, Brahms, ata os máiscontemporáneos como Bloch,Nielsen, Reicha, Stravinsky,Piazzola, e o catalán Cassadó.

Obras para diferentes épocase estilos, e tamén para diferentesformatos. Así, pasarán polo Tea-tro da rúa da Paz cuartetos, dúos,quintetos e sextetos, para termi-

nar co recital duns dos pianistasmáis recoñecidos da actualidade:Nikolai Lugansky. Pero tamén ha-berá espazo para os intérpretesgalegos como son os solistas devento da Sinfónica de Galicia eCristina Pato, que estará xuntoa un músico tan versátil comoNicholas Cords interpretando aGuridi, “un dos mellores compo-sitores contemporáneos”, en pa-labras de Patrick Alfaya. Osprezos das entradas oscilan entreo 5 e os 8 euros.

Enclave de Cámara traerá as mellorescomposicións desde o Barroco

A primeira cita será o mércores 4 de outubro co grupo de corda Dalia Quartet .

Angel Atanasio Recuncho, deAlcázar de San Juan (CiudadReal), coa súa foto titulada

“Alma de viño,” resultou gañador doXXI Certame Fotográfico Viña doCampo, convocado por Adegas Do-campo e polo que recibirá 2.000euros e diploma. O segundo premiocorrespondeu a José Manuel MaíquezMijares, de La Línea de la Concep-ción-Cádiz, polafoto titulada “Pi-sando a uva” dotadocon 785 euros e di-ploma. “Viño” é o tí-tulo da foto queobtivo o terceiropremio, sendo o seuautor Juan ManuelMaroto Romo, deOg í j a re s -Se l ec taquen recibirá 350euros e diploma.Ademais, o xuradodecidiu outorgar un

accésit á foto titulada “Unha miradaao pasado”, presentada por AntonioAtanasio Recuncho, de Villarrubiados Ollos-Ciudad Real.

Con estas fotos e aquelas que axuízo do xurado reúnen unha cali-dade, sendo ademais finalistas, mon-tarase unha exposición incluída naprogramación do Outono Fotográfico.

Na XXI edición participaron preto

de tres centenares de fotografías pro-cedentes, ademais de toda Galicia,das comunidades autónomas do PaísVasco, Cantabria, Navarra, Cataluña,Andalucía, Castela a Mancha, Madrid,Asturias, A Rioxa, Murcia, Canarias,Aragón, Valencia, Estremadura e Cas-tela León, así como de Portugal eHispanoamérica. A entrega dos pre-mios efectuarse no mes de outubro.

XXI Certame Fotográfico Viña do Campo

Primeiro premio. Alma de viño.Segundo premio. Pisando a uva. Terceiro premio.Viño.

O FARELO | Outubro de 2017XIV



XV

OConsorcio de Turismo Ri-beira Sacra abriu a páxinade inscricións para o pro-

grama de outono "A Caída da Follana Ribeira Sacra 2017". Logo doéxito acadado en anteriores edi-cións e partindo de que esta é atempada na que o Consorcio querecentrar máis os seus esforzos pro-mocionais, propon un programamáis amplo e diverso.

Dentro dos medios dispoñi-bles, a nosa teima é que os mesesde setembro, outubro e novembrose convirtan en meses turísticospara a Ribeira Sacra acadandopouco a pouco a ansiada deses-tacionalización. O público sobre

o que se traballa é totalmente di-ferente ao que visita a zona nosmomentos de maior afluencia.Busca experiencias únicas en lu-gares pouco masificados onde apaisaxe e a gastronomía teñengrande protagonismo.

Mantemos experiencias máisexitosas como as relacionadas coscogumelos, os percorridos en kayakou as sendas fotográficas.Incorpo-ramos outras novidades nesta pro-gramación coas rutas xeolóxicas nazona de Quiroga e A Pobra do Bro-llón e tamén no Canón do Sil (xaorganizadas na pasada SemanaSanta).As actividades en familia evencelladas coa cociña son outra

das propostas, aproveitando que asdatas coincidirán coa emisión doprograma "MasterchefCelebrity" enRibeira Sacra.

Os sentidos e as tradicións le-varannos a preparar conservaspropias do outono, a escoitar len-das e cantos, a construir xoguetesno bosque, a parlar probando osprodutos da terra. Así mesmo, es-treamos o programa ampliandounha semana máis as rutas guia-das do románico para dar cober-tura á ponte do 12 de outubro.

A filosofía segue a ser amesma: Pensado para pequenosgrupos que garantan o disfrute daexperiencia. Ese é o perfil co que

se debe traballar neste destino,porque é o que se axeita ás carac-terísticas dos recursos, dos produ-tos e da meirande parte dainfraestrutura e servizos turísti-cos. Os establecementos de tu-rismo rural e o resto dealoxamentos poderán paquetizarestas actividades cos seus servizospara atender as demandas do pú-blico, que, se acontece como enanos anteriores, buscarán ondepernoctar a fin de semana (ese éun dos principais obxectivos).

Estas propostas non deixan deser exemplos de traballo que nosgustaría que adoptase a propiaoferta do territorio de xeito pro-

gresivo para converter a RibeiraSacra no referente galego para ooutono.

As reservas de prazas faranse através dunha páxina propia doprograma de xeito moi sinxelo queestará visible no portal habitualde turismo www.ribeirasacra.org .

A Caída da Folla na Ribeira SacraPor Sandra Seara

xerente do Consorcio de Turismo Ribeira Sacra.

Oespírito dos encontros li-terarios que ela mesmaorganizaba na súa casa

da rúa Tabernas da Coruña a fi-nais do século XIX marcou a pri-meira velada de homenaxe aEmilia Pardo Bazán, celebradaentre as mesmas paredes. A RealAcademia Galega, a Casa -MuseoEmilia Pardo Bazán e MarinedaCity, o centro comercial que levao nome literario que a escritoralle deu á cidade da Coruña, qui-xeron celebrar o 166 aniversariodo nacemento da autora cunhareinterpretación desde o séculoXXI daqueles seráns marcadospola literatura e a música. Variasmulleres do mundo das letras eas artes escénicas deron lecturaa textos da homenaxeada e as in-tegrantes de De Vacas puxeron anota musical estreando unhacanción dedicada á autora. Tam-pouco faltou a gastronomía, daman do cociñeiro Iván Domín-guez, que elaborou petiscos ins-pirados no receitario de donaEmilia.

O presidente da Real AcademiaGalega e director da Casa-Museo,Víctor F. Freixanes, e Ana López,xerente do espazo comercial pa-trocinador da velada, foron os en-cargados de darlles a benvida aosconvidados e convidadas, unha re-presentación da vida cultural, em-presarial e política da cidade e dopaís limitada en número polas esi-

xencias de conservación do espazomuseístico ubicado no edificiobrasonado do século XVIII que foiresidencia de Emilia Pardo Bazán.A escritora medrou nesta casa nunambiente liberal e culto, rodeadade libros, e nela tamén viviu deadulta cando organizaba faladoi-ros literarios e actos sociais aosque acudían figuras destacadas daintelectualidade da época.

Víctor F. Freixanes salientouque a Academia estará “sempreagradecida á familia e á memoriade Emilia Pardo Bazán” pola doa-zón da súa casa como sede da ins-titución e que, ao mesmo tempo,a RAG “recoñece publicamente asignificación da autora de La Tri-buna e o seu compromiso con Ga-licia, moi especialmente coacidade da Coruña (Marineda), ma-terializado nunha obra extensa,intensa e universal". O presidenteda RAG referiuse tamén ao conve-nio asinado o pasado 7 de setem-bro con Marineda City, ao abeirodo cal o centro comercial patro-cina esta velada e outras acciónsde difusión da vida e da obra dedona Emilia, e se compromete aavanzar na galeguización das súasactividades e instalacións. "Oacordo con Marineda City inicia uncamiño de colaboración entre asociedade civil e as instituciónsculturais que debemos estimular eque agradecemos tamén, polo queten de sensibilidade a prol da lin-

gua e a cultura de Galicia. Estalingua e esta cultura esixen ocompromiso do conxunto da so-ciedade, non duns poucos escolli-dos", concluíu.

Ana López, xerente de Mari-neda City, puxo de manifesto oespecial vínculo que o centro co-mercial ten coa figura de EmiliaPardo Bazán, xa que a súa deno-minación está inspirada na ci-dade imaxinada pola autora.“Desde o primeiro momento pa-receume unha idea excelente es-tablecer un acordo decolaboración coa Real AcademiaGalega e a Casa-Museo que per-mitise difundir a figura e a obrada escritora e que hoxe, con estavelada de homenaxe e os premiosque patrocinamos, dá os seus pri-meiros froitos. Está iniciativa éun paso máis na reafirmación docentro comercial como impulsorda vida cultural da Comunidade ereforza a aposta de Marineda Citypor Galicia”, explicou Ana López.O I concurso de relato breve Ma-rineda: a cidade inventada porEmilia Pardo Bazán concederádous premios para textos, de ata4.000 caracteres, en galego e encastelán inspirados directamentena cidade da Coruña. Cada undeles estará dotado con 1.000euros. A RAG, a Casa-Museo e Ma-rineda City convocan taménoutro galardón de fotografía comesmo nome e igual dotación.

Tras as palabras de benvida deVíctor F. Freixanes e Ana López,directora-conservadora da Casa-Museo, Xulia Santiso, deu paso áprimeira actuación de De Vacas,coñecidas polas súas versións degrandes temas “venerados polasmasas e maltratados pola histo-ria”. O cuarteto estreou unha ver-sión especial para a ocasión naque, co seu habitual desenfado ehumor, fai seu “A Vannes”, com-posto por Michel Jonasz e popu-larizado nos anos 70 por FrançoisHardy. A letra réndelle homenaxea Emilia Pardo Bazán dándollevoz para se retratar en cada versoa si mesma: muller, culta, polí-glota, independente e avanzadaao seu tempo, como quedou de-mostrado tamén nos fragmentosda súa obra lidos nesta celebra-ción, conducida pola académicaFina Casalderrey.

Fina Casalderrey participoutamén na parte literaria xunto áescritora Estíbaliz Espinosa; a aca-démica de número Marilar Aleixan-dre, a académica correspondenteOlivia González, Xan Arias, da edi-torial Trifolium, e Xulia Santiso,

directora-conservadora da Casa-Museo. Estíbaliz Espinosa escolleuvarios fragmentos de La Tribunasobre Marineda e a súa protago-nista, Amparo e detívose taménnas liñas de La piedra angular(1891) nas que define a beleza daCoruña e da súa propia casa da rúaTabernas; Marilar Aleixandre afon-dou nos seus primeiros artigos enprensa sobre divulgación cientí-fica; Fina Casalderrey recordou ocoñecemento e respecto polo tra-ballo de Rosalía de Castro, etamén a devoción pola paisaxe ea arte galegas, que amosou en Demi tierra (1888), obra escollidatamén por Olivia Rodríguez; men-tres que Xulia Santiso e Xan Ariasdramatizaron un par de fragmen-tos de Doña Milagros (1894).

O cociñeiro Iván Domínguez, dorestaurante coruñés Alborada, dis-tinguido cunha estrela Michelin foio encargado de facer unha reinter-pretación das receitas da escritorarecollidas en La cocina españolaantigua e La cocina española mo-derna, das que seleccionou pratoscomo o caldo substancioso, aspapas de millo etc.

Velada de homenaxe no 166 aniversariode Emilia Pardo Bazán


GaliciaRedacción

XVI

Afirma galega Summum Delicates-sen, da que é directora-xerenteElena Pérez Pardo, presentou na

Delegación da Xunta de Galicia en Ma-drid/Casa de Galicia a súa nova marca“Gran Reserva Galega”, que nace coa mi-sión de segmentar e seleccionar, baixocriterios de calidade, autenticidade e di-ferenciación, produtos de marca de orixegalega e como distintivo diferenciadorpara axuntar marcas que ofrecen produ-tos de excelencia e calidade, producidose elaborados en Galicia. Este novo con-cepto ofreceu na presentación a uniónde exclusivos produtos gourmet de orixegalega, unha lámina coa reproducióndunha das obras da pintora galega EvaCancela e unha peza da afamada cerá-mica de Sargadelos nunha exclusivacaixa de agasallo.

Interviñeron no acto a responsable deSummum Delicatessen, Elena Pérez Pardo,o creador de Gran Reserva Galega, Rafael

Enrique Garnelo, e o delegado da Xunta enMadrid e director da Casa de Galicia, JoséRamón Ónega López.

Ónega encomiou a iniciativa, os seusparámetros de calidade e presentación aomercado e afirmou que “Elena está a crearnovas formas de gozar dos manxares, desabelos seleccionar e de sabelos elevar acategorías superiores” e agradeceulle quetrouxese, “de novo, a este Madrid desafo-rado e caótico, os sabores delicados danosa terra galaica”.

Elena Pérez referiuse á Caixa Gran Re-serva Galega Edición Limitada 2017 como“a principal novidade e o produto máisespecial para regalar este ano”. “EstaCaixa supón a oportunidade de podergozar e saborear dun fascinante perco-rrido gastronómico e cultural por Galiciaa través de dez referencias de prestixio”,afirmou.

“Ao incorporar esta marca ao seu catá-logo, Summum Delicatessen abre unha

nova liña de negocio que se dirixe a satis-facer a demanda de agasallos exclusivos eorixinais. Agasallos de empresa pensadosnon só para a Campaña de Nadal senóndestinados a cubrir a necesidade de dis-poñer deste tipo de produtos ao longo detodo o ano. Agasallos personalizados e amedida”, explicou a responsable de Sum-mum Delicatessen.

Pola súa banda, Rafael Enrique subli-ñou a vocación da Caixa Gran Reserva Ga-lega Edición Limitada 2017d deintegración de produtos de marcas deorixe galega “dentro dun escenario comúnque actuará como fío condutor para repre-

sentar a esencia de Galicia nun marco detradición e modernidade”.

“A Caixa Gran Reserva Edición Limi-tada pretende, tamén, chegar á almadas cousas, rescatando o que verda-deiramente importa e dando valor ao ori-xinal e innovador sen esquecer aidiosincrasia das xentes de Galicia; é poriso que a Caixa inclúe unha lámina coa re-produción orixinal da pintura ao óleo´Feira do Gando´, obra da artista galegaEva Cancela, realizada en 1989”, sinalouEnrique.

O acto pechouse cunha degustación deprodutos gourmets elaborados en Galicia.

Summum Delicatessenpresenta a súa nova marca"Gran Reserva Galega"

Empregadas dos concellosde Rianxo e Cabana deBergantiños viaxaron no

último mes a Mozambique paracooperar cos parceiros do FondoGalego de Cooperación e Solida-riedade a través das Vacaciónscon Traballo, o programa de vo-luntariado internacional dirixidoaos cadros das administraciónslocais e provinciais socias da en-tidade. As dúas técnicas munici-pais regresan a finais de semanada súa estadía, na que achegaronun asesoramento profesional e semergullaron na realidade do paísafricano.

Magui Docanto, traballadorasocial do Concello de Cabana,leva xa tres semanas colaborandocoa Fundação Encontro, que nasúa Área de Acción Social traballanos eidos da educación e a saúdecon tres grupos prioritarios: me-nores orfos e vulnerables, enfer-mos crónicos e persoas maioresdesamparadas. A voluntaria estáa percorrer as comunidades candao equipo da ONGD, que solicitouasesoramento sobre todo paramonitorizar e avaliar o labor que

se realiza. Magui Docanto taménbota unha man no lugar onde sealoxa, a Casa do Gaiato, centroque acolle a máis de 150 nenos.Ademais, está a participar nasprimeiras actividades do proxectode cooperación que actualmenteapoia o Fondo Galego nos distri-tos de Boane e Namaacha, apos-tando polo deporte para previrdoenzas e adiccións na mocidade.

Uxía Cespón, educadora socialdo Concello de Rianxo, atópasedesde principios de mes no Con-cello de Mandlakazi, onde está aachegar os seus coñecementosnomeadamente en materia deigualdade, man a man coa conce-lleira de Asuntos Sociais. A téc-nica municipal dinamizouactividades de sensibilizaciónsobre violencia de xénero con va-rios grupos de mulleres e taméntraballou con mocidade, detec-tando un alto nivel de implica-ción. Tamén tivo a oportunidadede visitar distintas asociacións,centros comunitarios para maio-res, etc. Nos próximos días, des-prazarase á capital para cooperarcoa Asociación Nacional de Muni-

cipios de Mozambique, coa que oFondo Galego ten abertas vías decolaboración.

Alén de achegar unha coopera-ción técnica nas especialidadesque se demandan desde os paísesempobrecidos, outro dos obxecti-vos das Vacacións con Traballo éconcienciar fronte as desigualda-des e a prol da solidariedade in-ternacional. Para isto, asparticipantes comparten a súa ex-periencia a través do bloghttps://vacacionscontraballo.wordpress.com e á volta toman parteen diferentes actividades de difu-sión. Máis de corenta técnicas e

técnicos municipais e provinciaisviaxaron a países do Sur nas doceedicións do programa, que esteano terá unha dimensión de ida evolta, xa que no mes de outubrotécnicas municipais de Mozambi-que e Cabo Verde se formarán endistintas administracións locaisgalegas. O Fondo Galego de Cooperación

O Fondo Galego de Cooperacióne Solidariedade está integrado por90 concellos e as deputacións dePontevedra, A Coruña e Lugo, queconcentran a través desta rede osseus esforzos no eido da coopera-ción ao desenvolvemento. Garán-

tese deste xeito unha xestión pro-fesional e transparente, así comoa realización de proxectos con im-pacto nos países do Sur e a sensi-bilización da sociedade galega aprol da solidariedade internacio-nal. Desde a súa fundación en1997, o Fondo Galego ten desen-volvido máis de 150 proxectos en25 países e promove numerosasactividades e materiais en relaciónaos desequilibrios Norte-Sur. Re-coñecido como axencia municipalda cooperación galega, o FondoGalego de Cooperación e Solida-riedade chega en 2017 ao seu vi-xésimo aniversario.

Persoal municipal de Cabana e Rianxo coopera en Mozambiquea través das Vacacións con Traballo

Foto da esquerda Uxía Cespón e na da dereita Magui Docanto


GaliciaRedacción

XVII

Chus Pato ingresou o pa-sado 23 de setembro naReal Academia Galega

como membro de número cunhareflexión sobre a creación poé-tica e os seus límites que pro-funda na relación da poesía coalinguaxe e a filosofía. A poetasalientou tamén, nun acto cele-brado no IES Otero Pedrayo deOurense, a importancia da poe-sía para o idioma e reivindicou o

dereito dos nenos e nenas a sereneducados na arte poética. “Opoema é un dos medios que unidioma usa para sobrevivir. Unidioma vive a través dos poetas,a miúdo un poema leva a escri-tura do poeta máis alá do que ilou ela puidesen sospeitar, ese éo intre no que o futuro do idiomainvade o presente”, expresou. Aintervención foi así mesmo unhainmersión no propio proceso

creador da autora, unha orienta-ción para a lectura da súa obra,“e tamén de calquera poema quese xestara nas marxes indecisasda linguaxe na procura dunha pa-labra capaz de dicir o mundo”,valorou o académico FranciscoFdez. Rei, encargado de lle darresposta en nome da RAG.

Antes de dar lectura ao seudiscurso, Chus Pato quixo recor-dar a escritora e académica Xo-

hana Torres, finada o pasado 12de setembro. “Á súa mestría, aoseu ronsel, encomendo as miñaspalabras”, arrincou a nova aca-démica. Chus Pato entrou noparaninfo acompañada polasdúas últimas persoas que ingre-saron na Academia xusto antesca ela, Fina Casalderrey e MarilarAleixandre. Foi unha imaxe pro-tagonizada por primeira vez sópor mulleres, unha imaxe histó-rica, sinalou o presidente,acorde coa aposta da RAG nosúltimos anos por contar co “granpulo que é a incorporación damuller”, “a presenza activa damuller, da bandeira que un díaergueu Rosalía de Castro”.

Desde hoxe, Chus Pato ocupaa cadeira que quedou vacantetras o pasamento do tamén ou-

rensán Xosé Fernández Ferreiro,a quen lembrou con afecto. “A elúneme a ribeira do Miño, terrado meu pai”, dixo a escritora,que recordou xunto a el os de-mais académicos que o precede-ran neste posto, FranciscoFernández del Riego, FlorentinoLópez Cuevillas e Uxío CarréAldao. A cerimonia de ingresocelebrouse no instituto ourensánno que estudou, onde foi alumnadoutro académico, Xesús FerroCouselo. Nunha mañá dos seustempos de estudante, o acadé-mico encubriuna ante a policíafranquista insistindo en que es-taba na súa aula cando colabo-rara na distribución de panfletosda UPG no adro do edificio.“Isto, alén de solidariedade, éensinar Filosofía”, agradeceu.

Chus Pato ingresa na Academiaexplorando os límites da poesía

Opasado mes de novembro de 2016Tomiño elixiu por votación popularrecoñecer a labor e a aportación

do persoeiro Anton Alonso Ríos bauti-zando ao instituto que fora durante anosIES Tomiño co seu nome.

O martes día 3 inauguranse unhas xor-nadas adicadas a rendir tributo e lembranzaa esta figura fundamental da historia de To-miño, do Baixo Miño e de Galicia no campodo ensino e da política no movemento agra-rista durante a II República.

Antón Alonso Ríos naceu en Silleda en1887 no seo dunha familia labrega. A pe-sares do seu orixe humilde foi quen decursar maxisterio, mostrando dun xeitotemprano un grande interés polo ensino,e estudou da mán de un dos académicosmáis destacados da época, Víctor FraizAndión.

Desenvolveu a súa vocación educativana Arxentina, onde emigrou e comezou asúa actividade en torno ao asociacio-nismo galego na emigración e co move-mento agrarista.

De volta en Galicia foi director da es-cola da emigración “Aurora do Porvenir” deTomiño. Os seus métodos innovadores noámbito do ensino e a actividade desenvol-vida nesa escola, baseados no aprendizaxea través da experiencia, do aprender fa-cendo, e da posta en marcha de métodosde ensino traidos doutros lugares domundo fixeron que a reputación da Aurorado Provenir e do seu traballo traspasarafronteiras e foran ben coñecidos en boaparte de Galicia e outros lugares de Eu-ropa, convertindoa nunha encola de van-guarda no ensino rural.

A actividade política de Antón AlonsoRíos destaca polo seu tesón no impulsodun modelo de desenvolvemento e trans-formación do rural a través do ensinoorientado ao agro. O seu discurso políticodo impulso da igualdade social nun ruralpróspero levouno a formar parte das Cortesde 1936 como diputado.

O Golpe militar e o conflicto bélico fi-xeron que a súa vida e a da súa familia es-tivera comprometida. Durante máis de dous

anos sobreviviu percorrendo a xeografíagalega facendose pasar polo esmoleiro por-tugués Sr. Afranio, até que foi quen de che-gar a Portugal e de ahí de volta á BosAires, onde chegou como exiliado político.Faleceu en 1980 sendo o máximo represen-tante do Consello de Galicia.

Na actualidade a súa obra literaria sobreeducación e política é estudiada por his-toriadores e profesionais da educación. Osseus antigos alumnos de Tomiño, de moiavanzada idade, aínda lle lembran como ogran mestre que foi.

Tomiño rinde merecido tributo ao seugran mestre, a partires do martes 3 de ou-tubro. Máis información e inscricións entomino.gal. Aforo limitado 100 persoas.PROGRAMACIÓN:– Martes 3 de outubro, ás 11.30hInauguración das Xornadas, coa parti-

cipación dos alumnos e alumnas do IES

Antón Alonso Ríos– Mércores 4 de outubro, ás 19:00hRelatorio “Antón Alonso Ríos, O per-

curso dun activista entre dous mundos” acargo de Xosé Manoel Núñez Seixas

– Xoves 5 de outubro, ás 19:00hRelatorio “Antón Alonso Ríos: Ensino,

Política e Conciencia cidadá” a cargo deXosé Manuel Malleiro Gutiérrez

– Venres 6 de outubro, ás 19:00hProxección do documentario “Siños

Afranio”Mesa Redonda coa participación de:

Victor Aparicio “Coyote”, Director do do-cumentario, Diego Clemenz: neto de AntónAlonso Ríos, Mario Rodríguez Gómez:amigo da familia e Xulio Carballo: sobriñoneto de Antón Alonso Ríos

Exposición durante todas as xornadas“Antón Alonso Ríos. Política e pedagoxíapara un país”

Tomiño rinde tributo ao seumestre máis destacadoAntón Alonso Ríos



XVIII

Osecretario de Estado de Cul-tura, Fernando Benzo, visi-tou en setembro as obras

de construción e rehabilitación queo Ministerio de Educación, Culturae Deporte, a través da Xerencia deInfraestruturas, está a realizar noconxunto do Convento de San Fran-cisco, que albergará a BibliotecaPública do Estado e do Arquivo His-tórico provincial. Tamén visitou oMuseo Arqueolóxico de Ourense, noque en 2018 iniciarán as obras.Benzo declarou que “con estes pro-xectos, estamos a converter a Ou-rense nun exemplo do que debe sera renovación das infraestruturasculturais e que con iso os cidadánsteñan un acceso á cultura de cali-dade”. “A ambiciosa renovación cul-tural que se está levando a caboconxuntamente co Concello é unexemplo e unha referencia”, enga-diu Fernando Benzo.

En canto aos prazos de execu-ción das tres intervencións que oMinisterio leva a cabo nesta ci-dade, o secretario de Estado indi-cou que “as obras da bibliotecaestán prácticamente terminadas,polo que en xaneiro poderase lici-tar o equipamento. Atrévome aafirmar que antes do verán de2018 estará finalizada”. Con res-pecto ao arquivo asegurou que seestá avanzando e probablementea obra finalice o próximo exercicio.

A preguntas dos xornalistassobre o Museo Arqueolóxico,Benzo dixo que este proxecto é“máis lento pola súa envergadura,

onde hai que facer unha reformamoi importante, pero xa se estátraballando nel”. En canto aos pra-zos, estimou iniciar as obras en2018. “É unha obra complexa quevai permitir aos cidadáns gozardun tesouro arqueolóxico franca-mente impresionante”.Investimentos realizadosNa Biblioteca e o Arquivo, ata

o ano 2011, o Ministerio de Edu-cación, Cultura e Deporte realizaraun investimento de 9,2 millóns deeuros. Desde ese ano ata a dataexecutáronse investimentos porimporte de 10.613.843,11 euros eestá comprometido para este 2017o importe de 4.200.116,42 eurosmáis, especialmente na obra, perotamén na adquisición dun primeiroequipamento e mobiliario da Bi-blioteca Pública. Estes importesveranse incrementados coa adqui-sición da totalidade do resto doequipamento necesario para aposta en funcionamento tanto doArquivo como da Biblioteca.

No edificio da Biblioteca Pú-blica do Estado está a procedersea cambiar todo o chan deterioradode planta baixa e superiores. Xaestán adxudicados os contratos desubministración e instalación dunsistema de control e identificaciónde fondos, por importe de 100.430euros e a subministración, trans-porte e instalación de andeis, porimporte de 92.753,34 euros.

O calendario previsto para a fi-nalización das obras da Bibliotecaé outubro; unha vez procédase á

recepción da obra iniciarase acompra do mobiliario e equipa-mentos que poderá levar a cabono primeiro semestre de 2018para posteriormente poñer a dis-posición da Xunta de Galicia oedificio. En canto ás obras no Ar-quivo Histórico provincial, estáprevisto que finalicen no terceirotrimestre de 2018.Museo ArqueolóxicoO proxecto das obras de reforma

e rehabilitación do Museo Arqueo-lóxico da cidade supón un inves-timento total de 11,4 millónseuros. Ata a data traballouse naredacción dos proxectos básicos ede execución así como de estudosprevios do edificio, xa finalizados,

cun gasto ata a data de247.462,88 euros. Unha vez modi-fíquese o Plan Especial de Protec-ción e Reforma Interior (PEPRI) doCentro histórico de Ourense, tra-mitaranse as oportunas licenzaspara proceder a licitar a execuciónde obra. Posteriormente deberanserealizar novos contratos para a re-dacción do proxecto de museogra-fía e a súa execución.Obras simultáneasNa visita ás obras do complexo

cultural de San Francisco, o al-calde de Ourense, Jesús Vázquez,agradeceu a presencia do secreta-rio de Estado de Cultura, FernandoBenzo, e do director general deBellas Artes y Patrimonio Cultural,

Luis Lafuente; así como do secre-tario xeral de Cultura da Xunta deGalicia, Anxo Lorenzo. O rexedorourensán puxo en valor que “es-tamos ante o proxecto culturalmáis ambicioso de Galicia” e des-tacou que Ourense é a única ci-dade de España na que oMinisterio de Cultura está execu-tando obras de xeito simultáneoen Biblioteca, Arquivo e Museo.De feito, Jesús Vázquez agradeceua implicación do Ministerio deCultura neste proxecto e cuantifi-cou que a inversión final (Arquivo,Biblioteca, Museo Arqueolóxico,equipamentos e museo que execu-tará a Xunta de Galicia) superaráos 40 millóns de euros.

A Biblioteca Pública do Estado estará operativa dentro dun ano

Fernando Benzo con autoridades ourensáns no Convento de San Francisco.

ACasa de Galicia en Madridexpuxo durante o mes desetembro a mostra que leva

por título “Arquitecto Daniel Váz-quez-Gulías Martínez”. Trátasedunha exposición que dá a coñe-cer unha parte da obra do arqui-tecto ourensán Vázquez-Gulías, asícomo dos seus obxectos persoais.A mostra celébrase coa colabora-ción do Centro Cultural DanielVázquez Gulías, que ten como ob-xectivo a promoción e difusión daobra realizada polo arquitectotanto a nivel arquitectónico comodocumental, industrial e material.“Un xeito decidido e firme de se-guir divulgando o legado destemagnífico arquitecto que nos dei-

xou xoias que conforman algúnsdos lugares máis fermosos da ci-dade”, sinala o alcalde, Jesús Váz-quez, quen lembra, ademáis, queo Concello iniciou este ano un ex-pediente de honra a este ilustreveciño da cidade.

Daniel Vázquez-Gulías Martínez(1869-1937), nacido en Beariz(Ourense), estudou a carreira deArquitectura en Madrid e ampliouos seus estudos en Viena e Berlín,onde se familiarizou coas inquie-tudes e movementos artísticos daépoca. Viaxou por países comoSiam, Estados Unidos, Cuba,París, Berlín e Budapest. Foi ar-quitecto municipal e diocesanode Ourense, pasando os últimos

anos na Coruña como arquitectodo Catastro. Faleceu nesta cidadee os seus restos atópanse no pan-teón familiar deseñado por elmesmo, no cemiterio de San Fran-cisco de Ourense.

A figura e a obra de Vázquez-Gulías son unha referencia paraOurense e para Galicia. A cidadedas Burgas conserva edificios em-blemáticos do arquitecto como aCasa Junquera e a casa de FermínGarcía (actualmente Sede e Centrode exposicións de Afundación), oHotel Miño, a farmacia Saco eArce, a Casa Novoa, o colexioSanto Angel e o edificio da actualDelegación de Defensa, e albergaespazos como a Praza Maior e a

Alameda que seguen mantendo oseu legado. Fóra da provincia con-sérvanse algunhas actuacións ine-ludibles á hora de abordar amestría do arquitecto: o edificiodo Gran Hotel da Toxa ou o CentroGalego da Habana son algúnsdesas iconas.

Rexionalismo, nacionalismo,modernismo (coas múltiples in-

fluencias europeas) están pre-sentes na obra de Vázquez-Gu-lías, como en case todos osarquitectos da súa xeración, a do98. Canteiros, ferreiros, carpin-teiros, excepcionais artesáns, co-laboraron co arquitecto naenriquecedora fusión entre oculto e o popular que caracterizaa súa obra.

O legado de Daniel Vázquez-Gulías exponsena capital de España

Lucía, neta de Vázquez Gulías, entre o alcalde de O Grove e o de Ourense.


Novas da RaiaRedacción

XIX

Xa se atopa aberta ainscrición para parti-cipar nos cursos e

obradoiros que nesta nova es-tación do ano propón a OMIXpara o público xuvenil.

A OMIX de Tomiño pon enmarcha obradoiros de Elabora-ción de Chocolate, Lettering eun Curso de Radio para esteoutono.

Un Curso de Radio de graninterés que persegue a inicia-ción na dinámica radiofónicaco fin de poñer en marcha aRadio Mocidade que se insta-lará no IES Antón Alonso Ríos(22 horas, martes e venres, do3 ao 27 outubro na Casa daCultura de Tomiño). Trátase daafondar no coñecemento e do-

minio da radio como ferra-menta de traballo didáctico ede divulgación para a mocidadeestudiantil.

Un obradoiro de Lettering ,“a arte de debuxar as letras”,unha aproximación a estaatractiva e singular técnica (20horas, martes e xoves do 10 deoutubro ao 7 de novembro naCasa de Cultura de Tomiño).

E, cara ao Nadal ofértase unobradoiro culinario sobre a Ela-boración de Chocolate para unachegamento á técnica do ma-nexo e usos deste suculento in-grediente nas súas diversasvariantes para unha mellora dosnosos hábitos alimentarios (6horas, luns do 4 ao 11 de de-cembro no Mercado de Tomiño).

Empeza a programación otoñal,Reacciona!, en Tomiño

AOrganización de Palangrei-ros Guardeses (OR.PA.GU),en colaboración co Conce-

llo da Guarda, celebrou na súasede un acto en homenaxe ao PaiBaltasar Merino, coincidindo cocentenario do pasamento do bo-tánico e meteorólogo burgalésque residiu na Guarda durantemáis de tres décadas.

O acto, durante o que se pre-sentou a reedición da obra “Es-tudo das Borrascas na CostaOccidental Galega”,rematou codescubrimento dunha placa con-memorativa xunto ao barómetroaneroide situado na Igrexa doConvento de San Bieito.

A xornada, co título “A previ-sión meteorolóxica e a súa reper-cusión na seguridade marítima”,

puxo en valor o labor científicodo xesuíta, autor dunha obra deestudo das borrascas na costa ga-lega (publicada en 1893) coa quecontribuíu ao mellor coñece-

mento dos fenómenos meteoroló-xicos e marítimos polos mariñei-ros e, en consecuencia, áredución das catástrofes a bordodos pesqueiros.

O Concello e OR.PA.GU renden homenaxeao Pai Merino cunha xornada divulgativa

Oxurado do certame poé-tico VictorianoTaiboque convoca o Concello

de Gondomar en colaboraciónco Instituto de Estudos Miño-ráns, resolveu que o gañadordesta Xª edición era o libroErosións que, unha vez abertaa plica, resultou ser da autoríado poeta Rafa Villar.

O xurado valorou nesta obraa súa unidade dentro do dobreplano de lectura que se percibeno propio título do libro. Unlibro que combina a paixón e aintimidade cunha exquisita sin-xeleza e intensidade lírica,froito dun coidadoso traballo deconstrución poética en que de-saparecen as concrecións de xé-nero para converter os poemasna expresión total do amor. Maiso amor non pode desprenderseda realidade e, mentres o eupoético constata a erosión dopaso do tempo e as feridas davida, convida a persoa amada acrear un horizonte “a salvo denaufraxios”, a través de cenpoemas breves que empregan aspalabras imprescindíbeis paraconstruír imaxes intensamentepoéticas.

Rafa Villar é un destacadopoeta da denominada promocióndos 90. A súa primeira obra: Li-

ques da memoria, recibiu no ano92 o premio Fermín Bouza Breypara autores novos. Recibiutamén, entre outros, o PremioCuruxa de Humor Literario, oPremio Cómaros Verdes do con-cello de Vilagarcía de Arousa, oPremio de poesía Concello deCarral, o Eusebio Lorenzo Balei-rón, o Premio de poesía Cidadede Ourense ou o Premio Arumede poesía para nenos/as por Pa-tente de corso que, xunto conMemoria de Ahab, Migracións, eAnimalario estrafalario, son osseus últimos títulos publicados.

É licenciado en Filoloxía ga-

lego-portuguesa e traballa noservizo de normalización lin-güística da Confederación Inter-sindical Galega (CIG).

Escritor comprometido e moiactivo socialmente, foi voceiroda plataforma Nunca Máis eparte da directiva da Asociaciónde Escritores en Lingua Galega,membro do Batallón Literario daCosta da Morte e un dos funda-dores e impulsores da editoraLetras de Cal.

A entrega do premio será odía 18 de novembro nun actoque decorrerá no Auditorio LoisTobío de Gondomar.

Erosións de Rafa Villar X Premio de poesía Victoriano Taibo

Opasado sábadodía 30, coinci-dindo co Día

Internacional da Tradu-ción, o salón de plenosdo concello de Vilagar-cía de Arousa, acolleráa entrega do PremioPlácido Castro de Tra-dución, que na súaXVIª edición recaeu enIsabel Soto pola obraFosca, de Iginio Ugo Tarchetti.

A obra premiada, Fosca, é amáis importante de Tarchetti,escritor italiano scapigliato. Ascapigliatura foi un move-mento artístico e literario de-senvolvido no norte de Italiasobre todo entre os anos se-senta e oitenta do século XIX.Nos scapigliati aniñaba un es-pírito de rebeldía contra a cul-tura tradicional e o bo sensoburgués.

Á hora de xustificalo premio,o xurado destacou “a fluidez ea solvencia na lingua meta, asícomo o esforzo de reflectir o es-tilo arcaizante da lingua orixi-nal nun galego que recuperausos propios dunha época lite-raria anterior que poderiamosemprazar a finais do século xix

ou inicios do xx”. Respecto á ca-lidade da tradución, destacou”o acerto no transvasamento deestruturas sintácticas intricadasao galego”.

A premiada, Isabel Soto, éunha crítica literaria e tradutoraben consolidada no noso sis-tema literario e cultural. Partí-cipe en múltiples traduciónscolectivas, é autora taméndunha vasta obra que abarcamáis de vinte títulos.

Con este premio, a Funda-ción Plácido Castro pretendereivindicar a dimensión tradu-tora do autor galego de quenen 2017 cumpríronse 50 anosdo seu pasamento así comoalentar un maior recoñece-mento social do labor dos tra-dutores e tradutoras.

Vilagarcía acolleu aentrega do Premio Plácido

Castro de Tradución


Novas da RaiaGalería de Hernández

XX

Festividade Nosa Sra. do Libramento en Arbo Festa dos Callos no Porriño

Mostra de Orquideas en Salvaterra de Miño Lanzamento dos Globos de San Miguel en Ponteareas

Concerto “Zarzuela” de Teresa Novoa e a Banda Xuvenil de Xinzo Concerto da Coral do Sportivo na Igrexa de San Miguel de Ponteareas

Festas e eventos do sur de Pontevedra por Hernández


Novas da RaiaRedacción PONTEVEDRA

XXI

As Xornadas Ambientais ede Turismo Sostible no Ca-miño Portugués, que terán

lugar no auditorio de Caldas deReis, do 16 ao 18 de outubro,di-rixidas polo Prof. Dr. D. FranciscoJosé Peña Castiñeira, forman

parte do Programa Galego Muni-cipios Saudables e Sostibles2000-2020, que tras 57 ediciónsde Cursos de Saúde Ambiental deperiplo itinerante por toda a xeo-grafía galega cunha participaciónde 6.008 ambientalistas, volve

por terceira vez en Caldas de Reis. O contido das xornadas integra

e harmoniza tres áreas temáticasde gran interese e actualidade: Aloita contra o cambio climáticocara á saúde ambiental do planetae á saúde dos cidadáns que o ha-

bitan, na que xogan un papel fun-damental o uso racional da ener-xía e o impulso das enerxíasrenovables así como un maiornivel de compromiso de todas asadministracións públicas e de todaa sociedade no seu conxunto; A

economía circular na xestión sus-tentable dos residuos (converteros residuos nun recurso); Impulsaro turismo sustentable no camiñoportugués. Inclúese unha rutaverde atractiva e de gran valorhistórico (entre outras, visitarasea Casa de Rosalía e os seus xar-díns), O mércores as 10.00 horaslimitado a 50 prazas.

Para as Xornadas ofertanse100 plazas, que se cubrirán porriguroso orden de inscripción.

Xornadas Ambientais e de Turismo Sostible noCamiño Portugués, en Caldas de Reis

Fruto de uma candidaturaconjunta dos Municípios deVila Nova de Cerveira, Va-

lença, Monção e Caminha, a Eco-pista do Rio Minho acaba de serdistinguida como a 3ª Melhor ViaVerde da Europa. O prémio foiatribuído, esta quinta-feira, emAdare-Limerick, na Irlanda, du-rante a cerimónia dos 8th Euro-pean Greenway Award.

Promovido pela Associação Eu-

ropeia Greenways (E.G.W.A.) epela União Europeia, este prémiobienal tem como objetivo promo-ver exemplos de melhores práticase apoiar sua replicação em outrasvias verdes em toda a Europa.

As Vias Verdes do Rio Minhoconsistem numa rede de infraes-truturas de "Ecovias" e "Ecopis-tas" existentes na margemesquerda do rio Minho, entreMonção e a foz do Rio Minho em

Caminha. Totalizam cerca de 50km de rotas para pedestres e ci-clismo, essencialmente inseridasna Rede Natura 2000.

A Ecopista do Rio Minho entreMonção e Valença, inaugurada nodia 14 de Novembro de 2004 peloSecretário de Estado dos Transpor-tes e Comunicações, Eng. JorgeBorrego, é um percurso superior avinte quilómetros colado àqueletroço de água internacional quemerece rasgados elogios e aplau-sos da generalidade das pessoas.

Ao longo do percurso entre oscentros históricos de Monção eValença, sobram motivos de inte-resse que fazem desta via ecoló-gica, a primeira em Portugal aaproveitar linhas férreas desati-vadas, uma referência para quemgosta de praticar desporto em co-munhão com a natureza.

No percurso de Monção, alémdo Núcleo Museológico Torre deMenagem, em Lapela, monumentonacional desde 1910 rodeado decasario, o utilizador é surpreen-dido com diversas panorâmicas dorio, das embarcações tradicionais,

da labuta dos pescadores, da mar-gem galega e de algumas pesquei-ras, pequenas construções depedra antiga que nos remetem aobucolismo fluvial.

Em Troporiz, freguesia onde orio Gadanha encontra o “PaiMinho”, como gentilmente os ga-legos tratam o rio Minho, encon-tramos um verdadeiro postalilustrado com a magnífica belezapaisagística do rio Minho e per-petuado nas histórias tempestuo-sas de dois povos que a políticadividiu e a amizade uniu.

À chegada à ponte internacio-nal que liga as localidades fron-teiriças de Monção e Salvaterra,vislumbram-se os cais de embar-

que do antigo transbordador, osantigos postos aduaneiros, umconvertido em centro de educa-ção ambiental e outro em sede daEurocidade Monção – Salvaterra ,toda a amplitude do tranquilo esereno Rio Minho e uma panorâ-mica alargada da margem galega.

A partir daqui, falta poucomais de um quilómetro para "en-trar" no centro histórico de Mon-ção pela Porta de Salvaterra. Aquichegados não deixe de visitar omuito que a vila tem para ofere-cer. Espaços muralhados debruça-dos sobre o rio Minho,monumentos que honram os an-tepassados e ruelas asseadasque "transpiram" histórias.

Ecopista do Río Minho 3ª melhor VíaVerde da Europa

Mayor de Adare-Limerick com os técnicos em representação das autarquias: Mu-nícipio de Vila Nova de Cerveira (Sónia Antunes), Município de Valença (Fer-nando Barros) e Município de Monção (César Gonçalves).


Novas da Raia

XXII

Redacción

AConcellaría de Comercio eFormación que dirixe LoliCastiñeira ven de presen-

tar o “Salceda Dixital”, un pro-xecto innovador incluído nomarco de dinamización e desen-volvemento do comercio mino-rista da vila, mediante aimplementación de ferramentasde caracter tecnolóxico e a uti-lización de medios telemáticos.O proxecto vai dirixido aos co-merciantes ou de Salceda quedesexen ter presenza na internete desta forma aproveitar as van-taxes que brindan as novas tec-noloxías. O obxectivo doproxecto é dotar de habilidadestecnolóxicas aos comerciantes eautónomos de Salceda de Case-las e cubrir necesidades reais:formación na área de novas tec-noloxías, dotación de ferramen-tas informáticas, asesoramentoe titorías personalizadas. Paraelo, explicaranse paso a paso asdiversas técnicas e ferramentas

que existen hoxe en día para lo-grar unha boa presenza na inter-net e que permitirán, entreoutras cousas, captar novaclientela ou facilitar a interac-ción coa clientela xa existente.

Algunhas das principais aplica-cións e ferramentas web que sevan explicar son: Google my bu-siness, Google+, directorios dainternet,sitios de anuncios cla-sificados, redes sociais (Face-book, Twitter, Instagram), SEOpara mellorar a posicion en Goo-

gle, Webmaster tools ou Analitics.O proxecto está íntegra-

mente subvencionado poloConcello de Salceda de Caselas,a través das Concellarías de Co-mercio, Emprego e Formación.As persoas interesadas podeninscribirse no Facebook do CDLO Torrón ou na súa páxina webcoa única condición de ter unnegocio ou comercio activo enSalceda, e estar dado de alta noréxime da Seguridade Social enAutónomos.

Nace o “Salceda Dixital”, programapioneiro para os comercios

Alibrería-café Libraida e ataparía A Galiña do Ar-dora, de Gondomar or-

ganizan de maneira conxunta,o último xoves de cada mes aolongo do ano 2017, unha ho-menaxe a Carlos Casares cunacto que se desenvolverá na li-braría e na taparía.

O acto estará dividido endúas partes: Na primeira, unhapersoa convidada achegaranosunha das obras de Carlos Ca-sares. Na segunda, comparti-remos unha lectura de textosescollidos e recollidos en ÁMarxe mentres degustamosunha tapa na taparía.

Actividadehomenaxe aCarlos Casaresen GondomarO

Cine Teatro João Verderecebe, nos dias 7, 8 e 14de outubro, a “Trilogia

dos Vales”, conjunto de três es-petáculos sobre o território mon-çanense. A entrada é gratuita,sendo necessário a apresentação

de bilhete que pode ser levan-tado na Loja Interativa de Tu-rismo, Praça Deu-la-Deu, T. 251649 013.

Com direção artística doSpace Ensemble, o espetáculo"Trilogia dos Vales", promovido

pela Câmara de Monção, é coor-denado pelo multi-instrumen-tista Samuel Coelho, que assumeainda a direção musical, e com adireção de imagem e de cena deGiselle Galvão.

Presentemente em fase de en-saios, a “Trilogia dos Vales” é umespetáculo em três atos que, par-tindo do espaço geográfico deMonção, explora a identidade doterritório, fértil em vida e emhistória. Os rios, os vales poreles criados, os moinhos, as vin-has, a terra, as pessoas, a memó-ria coletiva são a inspiração dapartitura musical e visual do es-

petáculo. Em suma, um contri-buto para o reforço da identidadedo nosso território.

Integrado no programa doBanco Local de Voluntariado“Música para Todos”, participamneste projeto: APPACDM, BandaMusical da Casa do Povo de Tan-gil, Banda Musical de Monção,CENSO, Centro Comunitário dePodame, Centro Paroquial e So-cial de Barbeita, Centro Social eParoquial Padre Agostinho CaldasAfonso, Pias, Centro Social e Pa-roquial S. Pedro de Merufe, GrupoPopular “Os Teimosos” e SantaCasa da Misericórdia de Monção.

Historia de Monção retratada em espetáculo de músicae imagem com 150 participantes de associações locais


Novas da RaiaRedacción

XXIII

Odomingo 23 de setembrocelebrouse en Pontea-reas a edición número

50 do Concurso de Gaitas doPaís, na que participan cuarte-tos compostos por dúas gaitas,tambor e bombo.

Os membros do xurado; AntónCorral, Antonio Gutiérrez, XoaquínMíguez “Xocas”, Iván Costa, JuanLuna, Xosé Manuel Gil e ManuelAlonso “Xalueiro”, acordaron queOs Picurruchos de Lugo resultasengañadores desta edición, que-dando no segundo posto Virutasde Ébano de Vigo e en terceiro ecuarto lugar Maraghotas de Vigo eMutatis Mutandis De Santiago.

Mentres o xurado tomaba a di-fícil decisión, a Concellería deCultura, repartíu a revista conme-morativa do L Concurso de Gaitasdo País, sesenta exclusivas páxi-nas de artigos relacionados comundo da música tradicional.

A Concellería de Cultura doConcello de Ponteareas agradecea tódolos participantes do L Con-curso de Gaitas do País o espec-táculo ofrecido nas rúas eauditorio municipal.

O Concello de Ponteareastamén quere agradecer a colabo-ración especial da FundaciónCentro Galego de Artesanía e doDeseño que en recoñecemento a

traxectoria deste concurso quixocolaborar na dotación dos pre-mios entregados consistentes engaitas artesanais dos melloresobradoiros galegos.

A Directora Xeral de Turismo,Nava Castro; a xerente da Funda-ción Centro Galego de Artesaníae do Deseño, Elena Fabeiro; aConcelleira de Cultura, HortensiaBautista, e o Alcalde de Pontea-reas, Xosé Represas, entregaronos premios ao gañador e aoscatro finalistas.

Pola noite o grupo gañador ac-tuou no Parque da Feira Vella, noque a continuación ofreceu unconcerto de Xosé Manuel Budiño.

Os Picurruchos de Lugo gañan o50º Concurso de Gaitas do País

Ohumorista vigués Mi-guel Lago, abríu o do-mingo 17 de setembro,

o ciclo ‘Mondariz con H20 dehumor’ que, ata o mes de de-cembro achegará á vila os mo-nólogos de Carlos Blanco,Quico Cadaval e OswaldoDigon.

A iniciativa, organizada por‘Moita Merda Producións’ e queconta coa colaboración doConcello de Mondariz, permi-tirá que veciños e veciñas poi-dan gozar da actuación decatro dos máis destacados mo-

nologuistas a nivel nacional,galegos todos eles, e que nosseus monólogos amosan comoninguén o humor e a retrancapropia deste país.

As entradas terán un prezode 10 euros en venta antici-pada e poden mercarse enBerminelli, Cafetería Gonixul eTicketea.com. Tamén podenmercarse o mesmo día das ac-tuacións na billeteira a unprezo de 13 euros. O espectá-culo é recomendado para maio-res de 13 anos e as butacasnon estarán numeradas.

Ciclo de monólogos‘Mondariz H20 con humor’

AReal Fedaración Espa-ñola de Natación entre-gou á piscina de

Ponteareas o certificado de ga-rantía de calidade no ensino denatación. Trátase dun certifi-cado deseñado pola Real Fede-ración Española de Natación daman do Concello Superior deDeportes e Disney no marco doprograma “Nadar es Vida”.

O Alcalde de Ponteareas,Xosé Represas, e a Concelleirade Comercio, Inés Vidal en re-presentación do Concelleiro deDeportes, asistiron á entrega dacertificación solicitada por Ins-dega, empresa que xestiona ocomplexo deportivo Álvaro Pino.

Contar con esta certifica-ción significa seguir as pautasevolutivas e mecanizar os pro-cesos informáticamente para

que os criterios evaluativossexan totalmente obxectivos echequeados dende a RFEN.

Os monitores de natación dainstalación recibiron estamañá a formación necesariapara adaptarse ao programaque comezará a implantarse nocentro nos vindeiros meses.Personaxes de DisneyEntre as novidades que

aporta este programa está a deque os novos niveis de nata-ción contarán con recreaciónde personaxes de Disney daserie “Buscando a Dory” dexeito que os pequenos apren-derán a nadar de xeito máisdivertido.

A piscina de Ponteareas é aprimeira instalación deportivada provincia de Pontevedra enobter este certificado.

A piscina de Ponteareas recibeun certificado de calidade polo

ensino de natación

Acaminho de celebrar 40anos, a bienal de arte maisantiga da península ibé-

rica acolheu 100 mil visitantes,entre 15 de julho e 16 de setem-bro. Só em Vila Nova de Cerveiraforam apresentados 8.300m2 deespaço expositivo, 500 artistas de35 países, e 600 obras de arte,num total de 14 locais.

A nível de programação com-plementar decorreram 25 inter-venções artísticas e performances,8 conferências e debates e 8 ate-liers e workshops. De referir aindaque participaram 14 instituiçõesde ensino superior, incentivandoo debate e a investigação da artecontemporânea entre alunos, pro-fessores e artistas.

A XIX Bienal Internacional deArte de Cerveira prestou tributoa um dos maiores nomes da pin-tura nacional e internacional,Paula Rego, apresentando 51obras da pintora, entre gravura,desenho e pintura, criadas entre

1968 e 2001,pertencentesa coleções def undaçõe s ,museus e pri-vados.

“Está àvista detodos o êxitodesta Bienal,que é com-provado nãosó pela forte adesão a nível na-cional, mas também a nível depúblico estrangeiro, com forteincidência na vizinha Galiza. Masmais do que o elevado número devisitantes, o que nos deixa maissatisfeitos é o feedback do pú-blico que, pessoalmente e atémesmo nas redes sociais, fezquestão de referir que esta edi-ção ficou assinalada pela quali-dade artística”, referiu oPresidente do Conselho Diretivoda Fundação Bienal de Arte deCerveira, Fernando Nogueira.

Foram também homenageadoso artista multidisciplinar Ernestode Sousa (1921 - 1988) e o escul-tor Jaime Azinheira (1944-2016).

A 19.ª edição ficará tambémmarcada por ter ultrapassadofronteiras, não só por ter apre-sentado mostras em Vigo e Ou-rense, mas também por se teralargado à diáspora da línguaportuguesa, ao integrar na suaprogramação a VIII Bienal de Jo-vens Criadores da CPLP - Comu-nidade dos Países de LínguaPortuguesa.

XIX Bienal Internacional de Arte de Cerveirarecebeu mais de 100 mil visitantes

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA)

T. 986 64 12 [email protected]

Donald Trump segura-mente será na historia opresidente norteameri-

cano máis caricaturizado de-bido ás súas reacciónspolíticas, as súas actitudes ra-cistas e as súas leis arbitrariase antiimigrantes.

Xa no 2016, o debuxante me-xicano Arturo Kemchs recompi-lou no seu libro “Trump: unmuro de caricaturas”, numero-sas obras de 150 autores, devarios países, onde advertían

do perigo que corría o mundo siTrump era elixido presidente.

Os caricaturistas, coa súalinguaxe irónica e satírica,ofreceron nese volume unhaimaxe durísima deste político:tanto aparecía cun bigote tipoHitler, convertido no traseirodun elefante, como un paiasoou nun troglodita que fai dassúas.

Agora, tras uns meses exer-cendo o seu mandato, Trumpvolve ser a diana dos caricatu-

ristas na XXIV Mostra Interna-cional das Artes do Humor, queorganiza a Fundación Xeral daUniversidade de Alcalá de He-nares, Madrid, cunha visión crí-tica e satírica sobre estepersonaxe que cada día levantaas máis airadas protestas.

Co título de “Vaia Trumpazo”135 autores de 39 países expre-san o seu descontento e a súamirada caústica sobre o com-portamento deste político, coalinguaxe do humor gráfico.

Donald Trump no punto de mira doscaricaturistas

Por Francisco Puñal Suárez

Antonio Antunes. Portugal Sandu Teodora. Rumanía Bernard Buoton - Francia

Lido Contemori - Italia 009 O-SeKoer - BélgicaGio - Italia

Elena Ospina - Colombia

Fernando Corella - España

León - Colombia

Ellapizloco - España

Lailson de Holanda - Brasil

Ecopista do Río Minho 3ª melhor Vía Verde da Europa · Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra...

Documents

Transcript of Ecopista do Río Minho 3ª melhor Vía Verde da Europa · Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra...