EAEko IRAKASKUNTZAREN EGOERARI BURUZKO TXOSTENA … · EAEko IRAKASKUNTZAREN EGOERARI BURUZKO...

EAEko IRAKASKUNTZARENEGOERARI BURUZKO TXOSTENA

(1994/2000)

Vitoria-Gasteiz, 2001

Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia

Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, ETA IKERKETA SAILA UNIVERSIDADES E INVESTIGACIÓN

0 Situación la enseñanza (E) 15/2/02 15:14 Página 3

Argitaraldia: 1. abendua 2001

Ale-kopurua: 2.000 ale

© Euskal Autonomia Erkidegoko AdministrazioaHezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaDonostia-San Sebastian, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Inprimaketa: RGM, S.A. Padre Larramendi, 4 - 48012 Bilbao

ISBN: 84-457-1797-9

L.G.: BI - 2722-01

GAZTELU-ITURRI, RicardoCapitán de yate / Ricardo Gaztelu-Iturri, Itsaso Ibáñez, Ramón Fisure. — 3ª ed. — Vito-ria-Gasteiz : Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco, 2001

p. ; cm. - (Colección Itsaso ; 20)ISBN 84-457-1772-3

1. Navegación deportiva. I. Ibáñez, Itsaso. II. Fisure, Ramón. III. Euskadi. Departamen-to de Agricultura y Pesca. IV. Título. V. Serie797.14/.15


AURKIBIDEA

Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Euskadiko Eskola Kontseiluko kideen zerrenda, batzordeka taldeka-turik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1. ALDERDI OROKORRAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

1.1. Hezkuntza egituretan izandako aldaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . 181.2. Curriculumari buruzko eztabaida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201.3. Irakaskuntzaren euskalduntze prozesua . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

1.3.1. Hizkuntza ereduen eskari sozialaren bilakaera . . . . . . . . . . . 251.3.2. Euskararen jakite maila . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271.3.3. Hizkuntzaren normalizaziorako programa . . . . . . . . . . . . . . 281.3.4. Euskararen irakaskuntzari buruz eztabaidatu diren gai batzuk 291.3.5. Ikastetxeko hizkuntza proiektuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

1.4. Eskola plangintza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

1.4.1. Eskola populazioaren murrizketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321.4.2. Hezkuntza sistema osoan eragina duten plangintza elementuak 341.4.3. Eskola sareen araberako banaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341.4.4. Sare publikoaren plangintza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371.4.5. Eskola mapa itunpeko sare pribatuan . . . . . . . . . . . . . . . . . 391.4.6. Ikastetxeak Euskal Autonomia Erkidegoan . . . . . . . . . . . . . . 41

1.5. Gizarteak euskal hezkuntza sistemari egiten dizkion eskariak 421.6. Hezkuntzari buruzko gobernu plana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451.7. Balorazioak eta proposamenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

2. HEZKUNTZA ETAPA BERRIAK: EZARPENA ETA HOBEKUNTZA . . 51

2.1. Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

2.1.1. Ikasketen antolamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512.1.2. Eskolatzea Haur eta Lehen Hezkuntzan . . . . . . . . . . . . . . . . 522.1.3. Haur eta Lehen Hezkuntza ezartzeko neurriak . . . . . . . . . . . 562.1.4. Hezkuntza berriztapenerako programak . . . . . . . . . . . . . . . 572.1.5. Eskola emaitzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592.1.6. Lehen Hezkuntzaren ebaluazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

5


2.2. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

2.2.1. DBHren eredua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612.2.2. Etapako ikasketen antolaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622.2.3. Ikasleen aniztasunari erantzutea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672.2.4. DBHko eskolatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692.2.5. DBH ezartzeko neurriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 712.2.6. Hezkuntza berriztapenerako eta ikastetxeen ebaluaziorako

programak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742.2.7. DBHko eskola emaitzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752.2.8. DBHko ebaluazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

2.3. Hezkuntza premia bereziei erantzutea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

2.3.1. Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleekiko arreta anto-latzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

2.3.2. HPBdun ikasleen eskolatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802.3.3. Kolektibo zehatz batzuekiko arreta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822.3.4. Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleez arduratzeko ahol-

kularitza, laguntza eta orientabideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

2.4. Batxilergoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

2.4.1. Batxilergo eredua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 862.4.2. Ikasketen antolamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 872.4.3. Eskolatzea Batxilergoan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 882.4.4. Batxilergoa ezartzeko neurriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 902.4.5. Batxilergoko eskola emaitzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

2.5. Lanbide Heziketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

2.5.1. Lanbide Heziketaren eredua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 922.5.2. Lanbide Heziketako Euskal Plana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 952.5.3. Berariazko Lanbide Heziketaren antolamendua . . . . . . . . . . 962.5.4. Eskolaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982.5.5. Lanbide Heziketa ezartzeko neurriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . 992.5.6. Kalitate programa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1032.5.7. Berariazko Lanbide Heziketaren eskola emaitzak . . . . . . . . . 1052.5.8. Lanbide Heziketa eta enplegua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1052.5.9. Lanerako prestakuntza eta etengabeko Lanbide Heziketa . . 107

2.6. Gizarte Garantiako Programak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

2.6.1. Gizarte garantiako programen eredua eta antolamendua . . . 1082.6.2. Eskolatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

2.7. Pertsona Helduen Hezkuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

2.7.1. Pertsona Helduen Hezkuntzaren ezaugarriak . . . . . . . . . . . . 1112.7.2. Eskolatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1132.7.3. Helduen Hezkuntza ezartzeko neurriak . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Aurkibidea

6


2.8. Araubide Bereziko Irakaskuntzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

2.8.1. Arte ikasketak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1162.8.2. Hizkuntzen irakaskuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

2.9. Balorazioak eta proposamenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

3. IKASTETXEAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

3.1. Azpiegiturak eta ekipamenduak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

3.1.1. Inbertsio errealak Haur eta Lehen Hezkuntzan . . . . . . . . . . . 1383.1.2. Inbertsio errealak Bigarren Hezkuntzan, Osabidezko Hezkun-

tzan eta Lanbide Heziketan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1403.1.3. Inbertsio errealak Osagarrizko eta Araubide Bereziko Irakas-

kuntzetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

3.2. Ikastetxe publikoen antolakuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

3.2.1. Ikastetxe publikoen zuzendaritza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1433.2.2. Zuzendaritza taldeen egoeraren ikuspegia . . . . . . . . . . . . . . 1453.2.3. OOGetan parte hartzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1473.2.4. Irakasleen arteko koordinazioa, irakaskuntzarako laguntza eta

orientabidea. Figura berriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

3.3. Pedagogi autonomia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

3.3.1. Ikastetxeen pedagogi autonomiaren ezaugarriak . . . . . . . . . 1503.3.2. Ikastetxearen Ikasketa Proiektua (IIP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1513.3.3. Ikastetxeko irakasleen prestakuntza eta hezkuntza berrizta-

pena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1533.3.4. Ikastetxearen Urteko Plana (IUP) eta Oroitidazkia . . . . . . . . . 1553.3.5. Ikastetxeen ebaluazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

3.4. Ikastetxe publikoen ekonomi eta finantza autonomia . . . . . . . 158

3.4.1. Ekonomi eta finantza kudeaketaren eredu berria . . . . . . . . . 1583.4.2. Funtzionamendu gastuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161


4. GIZA BALIABIDEAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

4.1. Ikastetxeetako irakasle plantilen dimentsioa . . . . . . . . . . . . . . 1674.2. Irakaskuntza publikoko irakasle plantilaren ezaugarriak . . . . 168

4.2.1. Egonkortasuna euskal irakaskuntza publikoko plantiletan . . 1684.2.2. Irakasleen hizkuntz eskakizuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1704.2.3. Irakasleen beste ezaugarri batzuk: adina, sexua . . . . . . . . . 1714.2.4. Lan baldintzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

Aurkibidea

7


4.3. Irakaskuntza pribatuko irakasleen ezaugarriak . . . . . . . . . . . . 176

4.3.1. Irakasleen lan egonkortasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1764.3.2. Irakasleen hizkuntz eskakizuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1774.3.3. Bestelako ezaugarriak: adina, sexua . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1794.3.4. Hezkuntza pribatuko lan baldintzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

4.4. Lan-kontratuko langile plantilaren ezaugarriak . . . . . . . . . . . . 181

4.4.1. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko lan-kontratuko langileen kolektiboak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

4.4.2. Plantilaren eboluzioa kolektiboen arabera . . . . . . . . . . . . . . 1834.4.3. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren menpeko lan-

-kontratuko langileen hitzarmenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1844.4.4. Soldaten homologazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

4.5. Ordezkaritza sindikala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1854.6. Langileen euskalduntzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

4.6.1. Marko legala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1884.6.2. Parte hartzeko baldintzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1894.6.3. IRALE programarako liberazio kupoak . . . . . . . . . . . . . . . . . 1904.6.4. Liberazio irizpideak eta emaitza akademikoak . . . . . . . . . . . 1914.6.5. BOSTAMAR ikerketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1934.6.6. Bestelakoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

4.7. Zentroko irakasleen prestakuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

4.7.1. Hasierako prestakuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1954.7.2. Jardunean dauden irakasleen prestakuntza . . . . . . . . . . . . . 1964.7.3. PATek eskaini eta emandako prestakuntza . . . . . . . . . . . . . 2014.7.4. Lan Taldeak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201


5. EUSKAL HEZKUNTZA ADMINISTRAZIOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

5.1. Egitura organikoa. Administrazioko zerbitzu zentral eta peri-ferikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

5.2. Ikuskaritza zerbitzua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

5.2.1. Hezkuntza Ikuskaritza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2115.2.2. Zerbitzuen Administrazio Ikuskaritza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

5.3. Hezkuntza laguntza-zerbitzuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

5.3.1. Curriculuma Eratzeko eta EAEko Irakasleen Prestakuntzarako Institutua (CEI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

5.3.2. Pedagogi Aholkularitzako Taldeak (PAT) . . . . . . . . . . . . . . . 2165.3.3. Bestelako laguntza zerbitzuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

Aurkibidea

8


5.4. Toki Administrazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2185.5. Balorazioak eta proposamenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

6. HEZKUNTZAREN FINANTZAKETA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

6.1. EAEko aurrekontuetan hezkuntza gastuetarako erabilitako ko-puruen bilakaera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

6.1.1. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuaren banaketa kapituluka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

6.1.2. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuaren banaketa programaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

6.1.3. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuaren banaketa azpiprogramaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

6.2. Aurrekontu bilakaeraren analisia hezkuntza sareka . . . . . . . . 2416.3. Itunpeko sare pribatuaren finantzaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2466.4. Hezkuntza promozioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2516.5. Balorazioak eta proposamenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

ERANSKINAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259

I. eranskina. Datuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261II. eranskina. Arautegia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301III. eranskina. Hezkuntza, Ikerketa eta Unibertsitate Sailako argital-

pen zerrenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

Aurkibidea

9


AURKEZPENA

Euskadiko Eskola Kontseilua hezkuntza ez unibertsitarioaren programaorokorrean inplikaturik dauden gizarte sektoreen partaidetza organo gorenaeta Hezkuntza Administrazioko kontsulta eta aholkularitza organo gorena da.Besteak beste, Euskadiko Eskola Kontseiluari EAEko hezkuntza egoerarentxostena egiteko funtzioa esleitu zaio.

Hezkuntza etapa batzuk bazterrean geratuz joan dira, beste berri bat-zuk martxan jarri diren bitartean; izan ere, horiei guztiei buruzko datuakbatu eta aztertzea oso konplexua izango zatekeen, beraz, 1995ean, Eus-kadiko Eskola Kontseiluaren Batzorde Iraunkorrak erabaki zuen txostenhau LOGSEk bultzatutako Hezkuntza Erreforma bukatu arte atzeratzea.

Euskal hezkuntza sistemak aldaketa sakona izan du 1994ko irailetik2000ko ekainera, eta horixe da txosten honek hartzen duen aldia: LehenHezkuntzaren ezarpena bukatu egin da eta, bestalde, Derrigorrezko Biga-rren Hezkuntza, Batxilergoa, Lanbide Heziketako prestakuntza zikloak etaHelduen Hezkuntza finkatu dira. 2000ko ekainean, txosten honetan aztert-zen den aldiaren bukaera izanik, ezartzeko daude oraindik Haur Hezkunt-zako lehen zikloa, Gizarte Bermerako programak eta Arte Ikasketa batzuk.Horiek ezartzeko epea 2002. urtean bukatuko da.

Hezkuntzaren erreforma eta kalitatezko euskal hezkuntza sistema ezart-zearen ondorioz, hezkuntza mailen berregituraketa gertatu da, ikastetxeen ti-pologia berria eta eskola antolakuntza berria ekarri dituena. Sistemari ezarrizaizkion eginkizun berriak burutu ahal izateko esfortzu ekonomikoa egin be-har izan da ikastetxeak egokitzeko eta ekipamenduak hornitzeko. Baina, ho-rrezaz gain, neurriak hartu behar izan dira ikastetxeen antolakuntzaren nahizpedagogiaren eta ekonomi eta finantza kudeaketaren esparruetan.

Txosten honetan sartzen den aldian, oso garrantzitsua izan da Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak gaien kopuru eta aniztasunaren al-detik aurrera eraman duen lana. Halaber ikastetxeetan lan handia egin daaldi horretan, ikaskuntza berriak emateko eta eskari berriei egokitzeko al-datuz joan behar izan baitira. Irakasleek zalantza handiko uneak bizi ditueta profesionaltasunez aurpegi eman diete erronka zailei. Familiak aktiboak

11


izan dira, aldaketak baldintzarik egokienetan egiteko lagunduz. Ikasleek ha-ragi bizitan bizi dituzte aldaketak.

Euskal hezkuntza komunitateak onartu egin ditu hezkuntza erreformakekarri dituen aldaketak. Ez da izan aldaketa prozesua arriskuan jarri duenarbuio jarrerarik, baizik eta eskolan bakezko aldi eraikikorra bizi da, nahizeta legezko desberdintasunak izan, bidean zailtasunak aurkitu eta oraindikkonpontzeko dauden arazoak izan.

Hori guztia dela eta, hasierako balorazioa hezkuntza eragile guztiei es-ker ona azaltzea besterik ezin da izan, egin duten ahaleginarengatik etagehienek erakutsi duten jarrera positiboarengatik. Hedabideetan askotanikastetxeei eta horiek ematen duten irakaskuntzari buruz zabaltzen direnmezu negatiboen aurka, Eskola Kontseilu honek espero du gizarteak aitort-zea eta baloratzea ikastetxeek egunero egiten duten lana eta, bereziki, ho-nako helburu hauek lortzeko egiten duten ahalegina: ikasleen hezkuntzapremia berriei erantzutea, jarduera hezitzailea biztanle sektore guztietarazabaltzea, kalitate maila handiagoa lortzea eta gizartearen estamentu des-berdinetatik iristen diren eskariei erantzutea.

Baina ezin dugu ahaztu, hezkuntza eta gizarte sektore desberdinen al-detik ezarri berri diren egitura eta curriculumetan aldaketa handiak egitekoeskatzen dela. Ez da garaia hezkuntza antolamenduaren inguruko arazonagusiak ukitzen dituzten aldaketak egiten hasteko. Tamaina handiko erre-forma batek denbora behar du finkatzeko, eta orduan jakingo da aldaketakegin behar diren ala ez.

Hezkuntza sistemak orok egonkortasuna behar du, eta ez da beti za-lantzan jarri behar. Baina lortu nahi den hezkuntza sistemaren egonkorta-suna ez zaio kontrajartzen hobekuntza puntualak lortzeari, batez ere, txos-ten honetan jorratu diren gaien inguruan neurri zehatzak aplikatzearidagokionez. Hainbat proposamen aztertu dira eta proposamen horiekHezkuntza Administrazioaren irizpenpean jarri dira. Hezkuntza Administra-zioak proposamenok aztertu eta dagokion erabakia hartuko du.

Bestalde, espero dut bildu dugun materiala, gero gure azterketa, balo-razio eta proposamenen oinarri moduan erabili duguna, baliagarri izangozaiola Hezkuntza Komunitateari. Euskadiko Eskola Kontseiluko teknikarieiez zaie erraza izan materiala hori biltzea, kontuan izan behar baita Hez-kuntza Administrazioko zenbait esparru uzkur agertu direla dokumentazioaeskaintzeko orduan.

Material hori batera aztertzeko aukera horrek era guztietako iritzi etairadokizunak sorraraziko ditu Hezkuntza Komunitateko esparruetan. Eus-

EAEko irakaskuntzaren egoerari buruzko txostena

12


kadiko Eskola Kontseiluak hausnarketa, balorazio, iradokizun eta abarrekoguztiak eskertuko ditu. Elkar truke hau aberasgarri izango da guztiontzat.Bestalde, benetako parte-hartze eragingarriari begira, katearen lehen mailaizan daiteke interes komun hau dugunontzat: ahal dugun heinean euskalhezkuntza sistema hobetzea.

Bilbo, 2001eko uztaila

PELLO ELLAKURIA PUJANA

Euskadiko Eskola Kontseiluaren Lehendakaria

Aurkezpena

13


EUSKADIKO ESKOLA KONTSEILUKO KIDEEN ZERRENDA,

BATZORDEKA TALDEKATURIK

BATZORDE IRAUNKORRA

LEHENDAKARIA: Pello Ellakuria Jn.LEHENDAKARIORDEA: M.ª Carmen Marin An.IDAZKARI TEKNIKOA: Eva Blanco An.BATZORDEKIDEAK: Manuel Udaondo Jn.

Juan Carlos Arraibi Jn.Pilar Ramirez An.Nerea Zubizarreta An.Serafin Martin Jn.Luis Otano Jn.Eloisa Larrea An.Felipe Urkidi Jn.Iñaki Mujika Jn.

PROGRAMAKETA, ERAIKUNTZAK ETA EKIPAMENDURAKOBATZORDEA

LEHENDAKARIA: Serafin Martin Jn.BATZORDEKIDEAK: Eduardo Zabala Jn.

Fernando Bustamante Jn.Erlantz de Zaballa Jn.Enma Fernandez Jn.Jesus Zarate Jn.Teresa Garmendia An.

HEZKUNTZA-SISTEMAREN ANTOLAKETARAKO BATZORDEA

LEHENDAKARIA: Luis Otano Jn.BATZORDEKIDEAK: Ramón Chavarri Jn.

Mikel Zabaljauregui Jn.Isabel Sánchez An.

15


M.ª Carmen Ziardegi An.Adrian Heras An.Felix Ezama Jn.Angel Castrillo Jn.Emilio Ordoñez Jn.

GIZA BALIABIDEETARAKO BATZORDEA

LEHENDAKARIA: Eloisa Larrea An.BATZORDEKIDEAK: Justo Gárate Jn.

Alaitz Tresserras An.Juan Carlos Merino Jn.Eusebio Cadenas Jn.Belén Maiza An.Josu Gangoiti Jn.

HIZKUNTZA HELBURUETAKO BATZORDEA

LEHENDAKARIA: Felipe Urkidi Jn.BATZORDEKIDEAK: Juan Carlos Alonso Jn.

Gemma Huici An.Itziar Idiazabal An.Pilar Robles An.Rafael Murgiondo Jn.M.ª Angeles Zarraonandia An.

HEZKUNTZAREN FINANTZAKETARAKO BATZORDEA

LEHENDAKARIA: Iñaki Mujika Jn.BATZORDEKIDEAK: Pilar Etxabe An.

Flor Gonzalez An.Sofia Iturritxa An.Esteban Agirre Jn.Isabel Frias An.José Luis García Jn.Leire Caridad An.


16


1. ALDERDI OROKORRAK

Euskal hezkuntza sistemak aldaketa sakona izan du 1994ko irailetik2000ko ekainera, eta horixe da txosten honek hartzen duen aldia. Eraginikhandiena izan duten aldaketak, Hezkuntza Sistemaren AntolamenduOrokorrerako urriaren 4ko 1/1990 Legea (LOGSE delakoa) onartu ondoren,hezkuntza sistema berria ezartzetik datozenak dira. Hala ere, ez dira ahaz-tu behar aurreko urteetatik hona Euskal Autonomia Erkidegoko (hemendikaurrera, EAE) esparruan gertatu diren beste prozesu batzuk, ezta gizarte-ak, eskolari erakunde gisa erronka berriak planteatuz, egiten dizkion eska-riak ere.

EAEko irakaskuntzaren egoera azaldu ahal izateko komenigarria da,Euskadiko Eskola Kontseilu honen ustez, sarrera gisa, aipatutako aldi ho-rretan eskola esparruan izan diren arazo handiak aipatzea. Horrela eginezlortu nahi da hasierako ikuspegi orokorra ematea, txostenean azaltzen di-ren gainerako puntuak ulertzea erraztuz.

Lehendabiziko atal honetan euskal eskola sisteman gertatzen ari direnaldaketekin zerikusia duten faktore batzuk aztertu egiten dira:

1. Lehenik, EAEko hezkuntzaren erreformak egituren aldaketan izanduen eragina.

2. Bigarrenik, curriculum berriaren zehaztapena eta horren inguruansortutako eztabaida.

3. Hirugarrenik, zertan den irakaskuntzaren euskalduntze prozesua.4. Laugarrenik, eskola maparen eraketa berria. Honako faktore hauek

bultzatuta, egin da hori: eskola egituren erreforma eta irakaskuntzaelebiduna ezarian-ezarian ezartzea, baita bi gertaera sozial ere, hauda, jaiotze tasa bat-batean jeistea eta testuinguru sozial eta labora-la aldatzea.

5. Bosgarrenik, gizarteak eskolari erakunde gisa planteatzen dizkioneskariak.

6. Azkenik, hasierako ikuspegi hau bukatzeko, Euskal Hezkuntza Ad-ministrazioaren jarduera orientatu duten planak.

17


1.1. HEZKUNTZA EGITURETAN IZANDAKO ALDAKETA

1994/00 bitarteko aldian Euskal Autonomia Erkidegoan bukatu eginda Lehen Hezkuntzaren ezarpena eta, oro har, finkatu dira DerrigorrezkoBigarren Hezkuntza, Batxilergoa, Lanbide Heziketako prestakuntza zikloak(erdi eta goi mailakoak) eta Helduen Hezkuntza. Horrekin batera euskalhezkuntza sistema berria osatu da, egituraren aldetiko aspektu nagusieidagokienez.

2000ko ekainean, txosten honetan aztertzen den aldiaren bukaeraizanik, ezartzeko daude oraindik Haur Hezkuntzako lehen zikloa, GizarteBermerako programak eta Arte Ikasketa batzuk. Horiek ezartzeko epea2002. urtean bukatuko da.

Hezkuntza egitura berriak, oinarrizko elementuei dagokienez, Hez-kuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrerako 1/1990 Lege Organikoanzehaztu ziren. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSailari oinarrizko arauak garatzea eta Euskal Autonomia Erkidegoan ezart-zeko neurriak eta bitartekoak xedatzea egokitu zaio.

Eskola egitura berriak Euskal Autonomia Erkidegoan ezartzeko proze-sua baloratzeko, kontuan hartu behar dira faktore zehatz batzuk, oro har,mesedegarriak izan direnak. Hala ere, ez dira falta izan zailtasun batzuk,hezkuntza erreforma ezartzeko prozesuan erantsi direnak. Honako faktorehauek nabarmentzen ditugu:

1. EAEn 80ko hamarkadan izandako eskolaketa maila altuak eskolaeraikin, ekipamendu eta batez ere giza baliabideen aldetik bitartekogarrantzitsuak izatea ekarri zuen ondorioz, eta horrek ahalbidetzenzuen hezkuntza egiturak aldatzeari eta egokitzat jotzen diren hobe-kuntzak planteatzeari gehigarrizko kostu handirik gabe ekitea.

2. Irakasleen iritzia, batez ere Haur Hezkuntzakoak, Lehen Hezkunt-zakoak eta Lanbide Heziketakoak, aldaketaren aldekoa zen etakostuak beren gain hartzeko prest zeuden.Jarrera honek zenbait gertakariren laguntza izan zuen: 80ko ha-markadan irakasle plantilak asko gaztetu ziren, batez ere irakas-kuntza publikoan. Urte horietan bertan, irakasleen proportzio handibatek pedagogi berrikuntza bultzatu zuen, mugimendu eta taldedesberdinak antolatuz. Egoera honi esker, irakasleak hezkuntzasistema berriaren oinarrizko hastapenetan kokatzen ziren.Beste faktore batzuk anbibalenteak ziren: euskalduntze prozesuakirakasleen aldetik irakaslanari buruzko hausnarketa eskatu zuen eta


18


horrek berritzeko gaitasuna eta aldaketa onartzeko prest egoteaareagotu zuen; hala ere, ahaleginak egitea eskatzen zuelako bes-te zailtasun bat gehiago ezartzea esan nahi zuen, eta hori irakaslebatzuentzat egonezin eta etsipen iturri izan da. 70eko hamarkada-ren bukaeran zabaldu zen ikastetxe publikoen demokratizazioakirakasleei rol aktiboagoa ematen zien ikastetxean jarduteko, etahorrek hobekuntza prozesuetan inplikatzea errazten zuen; halaere, kasu askotan guztien ahalegina gidatzeko lidertasunik ezaekarri zuen.

3. Aspalditik aurrera, euskal gizartearen ustez irakaskuntza oina-rrizko faktorea da norbanakoaren eta kolektiboaren garapenera-ko, eta, beraz, ez zitzaion zail egiten derrigorrezko irakaskuntza-ren luzapena onartzea. Halaber, teorikoki behintzat, luzapenakgizarte berdintasuna lortzeko tresna izan behar zuen, ez bana-keta eta bazterkeria areagotzeko. Horrez gain, gizarte eta eko-nomi eragileek askotan derrigorrezkoaren ondoko irakaskuntzamodernizatu beharra aldarrikatu dute, Lanbide Heziketakoa ba-tez ere.

4. Gizartearen aldetik eskatzen zen gure hezkuntza sistema bestesistema europar batzuekin homologatzeko eta irakaskuntzarenkalitate maila handitzeko beharrezkoak ziren hobekuntzei eki-teko.

Testuinguru mesedegarri baina zorrotz honetan, Euskal HezkuntzaAdministrazioaren lana zen antzinako hezkuntza sistemaren egiturak aldat-zea eta sistema berriarenak sendotzea.

Erreforma ezartzeko egutegia erabakitzeak prozesu osoa baldintza-tzen zuen. Hezkuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrerako urriaren3ko 1/1990 Lege Organikoak (LOGSE) hamar urteko epea ematen zuenhezkuntza sistemaren antolamendu berria ezartzeko. Neurri fiskal, admi-nistratibo eta sozialei buruzko 66/1997 Legeak bi urteko luzapena emanzion aldi horri.

Euskal Autonomia Erkidegoan erreforma ezartzeko egutegi oroko-rrari jarraitu zitzaion 1995. urtera arte. Urte horretan Hezkuntza, Unibert-sitate eta Ikerketa Sailak sistema zaharretik sistema berrira igarotzekodenbora murriztea erabaki zuen, bere ustez, murrizketa bideragarri iza-teaz gain, desiragarria ere baitzen, zehaztugabetasun handia eta erre-formak aurrera eramateko beharrezkoa den irrikaren galera dakartzatenbitarteko aldiak ekidin ahal izateko. Egitura berria ezartzeko egutegiahonako hau izan da:

Alderdi orokorrak

19


EAEn hezkuntza egitura berriak ezartzeko egutegia

1.2. CURRICULUMARI BURUZKO EZTABAIDA

Hezkuntza sistemaren egiturak aldatzearen ondorioz, eskola curriculu-ma birdefinitu behar izan da, etapa berrien ezaugarriei eta helburuei egokit-zeko. Beste faktore batzuk izan dira Estatu eta autonomi elkarteen arteanadostu den hezkuntzari buruzko eskumenen banaketa berria baita curricu-lumaren betebeharrak ere, hau da, gizartearen eskaerei erantzuna emateaeta hezkuntza egitatea ezagutzeko eta hobetzeko azken urteotan egin di-ren ekarpenak bereganatzea.

Curriculum bat definitzeak eskatzen du ikas daitezkeen edukien mult-zo baten artean etapa bakoitzaren helburuak betetzeko aproposenak dire-nak aukeratzea. Estatu osoan, oso prozesu partehartzaile baten ondorioz,derrigorrezko ikasketa minimoak finkatu baziren ere, eskola curriculumakeztabaidagai izaten jarraitzen du, eta debate hori, oso ikuspegi desberdine-tatik, areagotu egin da azken urteotan, bai irakasle eta adituen artean, baigizarte, kultura eta politika eremuetan.

Curriculumari buruzko eztabaida horrek agerian jartzen du ez dagoelaadostasunik ikasleak ikasi behar duenari buruz, batez ere orain 16 urte izanarte luzatzen den oinarrizko irakaskuntzari dagokionez. LOGSE delakoaneskola curriculumaren helburuak finkatzeko kontuan hartu ziren ikasleekgaratu behar dituzten gaitasunak. Ikasleak oinarrizko gaitasun batzuk lortubehar ditu, egiten jakitearekin zerikusia dutenak, eta horiek eskatzen duteeduki kontzeptualak, prozedurazkoak eta jarrerazkoak denak batera ikas-tea, garapen pertsonalean, gizarte integrazioan eta norberak bere kabuzikasteko gaitasunean funtzionaltasuna izanik. Curriculumari buruzko ikus-

1992/93 1993/94 1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99

Haur Hezk. 2. zikloa

Lehen Hezk. 1. zikloa 3.a - 4.a 5.a 6.a

D.B.H. 1. zikloa 3.a 4.a

Batxilergoa Aurrerapena 1.a 2.a

Lanbide Hez. 1/3 1/3

H.H.I. Oin.Prestak.

Musika Oinarr. maila Erdiko maila


20


pegi honen aurka, jakintza arlo desberdinetako espezialista batzuen ustez,curriculumak eduki zehatz batzuk aipatu behar ditu, horiek ikasi ezean ezbaitago kultur maila nahikoa lortzerik.

Diziplina bakoitzak curriculumean duen garrantziaren seinale dahezkuntza etapa bakoitzean arlo edo irakasgai bat derrigorrezkoa izateaeta esleitzen zaion ordutegia. Irakastorduen kopurua mugatua denezgero, lan zaila da eskola ordutegiaren banaketa egitea. Sektore batzuekbehin eta berriro eskatu dute arlo batzuen edo beste batzuen ordutegiazabaltzeko. Arlo edo irakasgai batzuen ordutegia zabaltzeak ondoriobatzuk dakartza, hala nola, beste batzuen ordutegia murriztea, irakas-gairen bat kendu edo sartzea, edo ikasleek libreki aukeratzeko dutenespazioa murriztea. Arazo hori konpontzea hain zaila da, ezen debateaoraindik irekita baitago eta eskola ordutegian behin eta berriro aldaketakegitea eragiten baitu.

Humanitateen (kontzeptu eztabaidatu eta zalantzagarria) esparrukosektore batzuetatik etorri dira curriculumari egin zaizkion kritikarik gogorre-nak. Hizkuntza klasikoetan aditu diren batzuek Batxilergoko curriculumeanlatina eta grekoa praktikan falta izatea kritikatu zuten. Laster gehitu zitzaiz-kien DBHn literatura presentzia urria izateagatik egindako protestak, bat-zuen ustez horren ordez irakurzaletasun orokorra lantzen baitzen, eta azke-nik salatu zuten ikasle askok derrigorrezko irakaskuntza bukatzen zutelaoinarrizko hizkuntza gaitasunak lortu gabe. Beste esparru batzuetatik His-toriaren curriculuma zalantzan jarri zen, irakaskuntza hauek autonomi elkar-te bakoitzean ikuspegi desberdinak baitituzte.

Hezkuntza eta Kultura Ministerioak 1997an Gizarte Zientzien, Geogra-fiaren eta Historiaren alorrean curriculum berri bat proposatu zuen, konno-tazio politikoak zituen eztabaida gogorra sortaraziz. Parlamentuak ez zuenonartu Ministerioaren proposamena, eta ondorioz, Humanitateen irakas-kuntzaren egoera aztertuko zuen batzordea sortu zen. Emandako diktame-nean batzorde horrek azaldu zuen arazo nagusiak, oro har, ez zitzatela cu-rriculumean, eta, beraz, proposamen batzuk planteatu zituen, gehienakDBHko arlo eta Batxilergoko irakasgai batzuen ordutegi indargarriei zegoz-kienak, baita irakasleen prestakuntza eta ikasleen motibazioa bultzatzen zi-tuzten ekimen batzuen ingurukoak ere.

Zientzien irakaskuntzari buruz ez da horrelako debaterik planteatu,nahiz eta, nazioarteko ebaluazioetan ikusten den bezala, Matematikari da-gokionez eskastasun nabarmenak izan eta sozialki garrantzi handikotzatjotzen den garapen teknologikoak prestakuntza matematiko eta zientifikohandia eskatu. Bestalde, ez dira kontuan izan prestakuntza zientifiko ego-

Alderdi orokorrak

21


kiari dagokion eduki humanistikoa eta garapen teknologikoak garapengizazaleari laguntzeko balore batzuk aintzakotzat hartu beharra.

Curriculum berriari buruzko proposamenak agerian jarri zuen bestearazo bat: Historiaren arloan bereziki, komenigarria edo beharrezkoa zelaAutonomi Erkidego desberdinek bere errealitate propioaren ikuspegi bate-tan oinarritu eta bere sen historikoarekin zehaztutako curriculumen aurreanEstatu osoarentzat curriculum komun bat izatea, iraganaldiaren interpreta-zio kolektibo bat bermatuko duena eta bere gainean etorkizuneko bizikide-tasuna eraikitzeko aukera emango duena. Arazo horri buruz adostasunalortzeko zailtasun politikoari, zailtasun tekniko bat gehitu zitzaion: nolaarautu Estatu Espainiarreko herri bakoitzak eta herri guztiak adierazgarrihistorikoei dagokienez identifikatuta sentitzen diren curriculum bat?

Planteatzen den curriculum komun honen aurka, ahots batzuek EAEneuskal curriculuma aldarrikatzen dute, bertako kultur identitatea islatukoduena eta gure ingurunearen eskariei erantzungo diena, eta, egungo curri-culuma ez bezala, Estatuko Gobernuak finkatzen dituen irakaskuntza mini-moek baldintzatuko ez dutena. Zehazki, kritikatzen dute EAEn gauzatu dencurriculum garapena, beren ustez, Ministerioaren proposamenari lotuegidagoelako.

Curriculuma finkatzeko eskumenak banatzeko moduak (Estatuari %55dagokio eta EAEari gainerako %45) alde bakarreko edozein erabaki galara-zi beharko luke eta curriculum arazoak adostasunaren aldetik alde bakarbaten inposaketarik gabe jorratzera behartu. Beste kontu bat da jakitea zerneurritan bete den orain arte ezarritako eskumenen banaketa. Zalantzarikgabe esan dezakegu aginduzko irakaskuntza minimoek geroagoko edo-zein garapen baldintzatzen dutela, eta, askotan, irakaskuntza minimoen ar-tean sartuta zeuden eduki batzuk zehazteko aukera besterik ez dutelaematen.

Irakaskuntza sektore batzuek, baldintzamendu hori aitortuta ere, ustedute irakaskuntza minimoek, autonomi elkarte desberdinen eta Estatuarenartean adostu zirenez gero, ez dutela galarazten autonomia elkarte bakoit-zaren sentikortasunarekin eta hezkuntza premiekin lotutako curriculum ga-rapenak izatea eta curriculumek ikuspuntu didaktikoan eta, bereziki, zen-bait arlo eta irakasgairen curriculuma ukitzen duten alderdi sozialetandesberdintasun nabarmenak sartzea, funtsezko alderdietan desberdinakizan gabe.

Curriculumaren berritasunetako bat interes soziala duten gaiak sartzeazen, hala nola, maitasun eta sexu hezkuntza, osasunerako hezkuntza,


22


kontsumoa, sexuen arteko eskubide berdintasuna, giza eskubideak, gara-pena... Gai hauek eskolan tratatzeko orduan, arlo desberdinetako edukiakzerrendatzen dira, eta horiei zehar lerroen bidez ematen zaie batasuna.Horrek esan nahi du aldi berean curriculumaren bi ardatzi erantzutea, hauda, arloak egituratzen dituzten diziplina zientifikoak eta zehar lerroetan jo-rratzen diren interes sozialeko arazoak.

Bi ikuspegi horietan oinarritzen den irakaskuntza praktikara eramateazaila gertatzen da, beharrezko gertatzen baita irakasle desberdinek ematendituzten arlo desberdinen bitartez programa komun bat garatzea, eta zailada batez ere DBHn, horien kopurua oso handia baita. Ez dago irakasleent-zat eredugarri izan daitekeen esperientzia sendorik. Zailtasun horiekin bate-ra, Hezkuntza Administrazioen aldetik ikusmolde hori ezartzeko dagoenborondaterik ezak proposamen hori ikasgeletan presentziarik ez izatera da-rama, nahiz eta baloreetan heziketa curriculumaren funtsezko ardatza iza-teko eskaera oraindik indarrean egon.

Orain arte esandakoak ezarritako curriculumarekiko ardura islatzen du,eta ahaztu egiten da gauzatutako curriculuma, hau da, irakasle bakoitzakbere gelan benetan ematen duena.

Ezarritako curriculumak izaera irekia du, eta irakasle bakoitzari dago-kio programazioan zehaztea eta ikasgelan ematea. Aldez aurretiko urratsbat, irakasle talde osoari dagokiona, curriculuma Ikastetxearen IkasketaProiektuan (IIP) zehaztu eta garatzea da, beti ere testuinguruaren ezauga-rriei eta ikasleen hezkuntza premiei egokituz eta erreferentziatzat Ikastetxe-aren Hezkuntza Proiektua (IHP) hartuz.

Prozesu honek oso garapen desberdina izan du hezkuntza etapadesberdinetan. Ikasketa Proiektua prestatu duten irakasle taldeek horrenerrealitate eta praktikari buruzko hausnarketa eta azterketa prozesuari ja-rraitu diote, eta horri esker programazioan erreferentzia eta orientabideaizateko balioko duten akordio batzuetara iritsi dira, hezkuntza prozesuarenkoherentzia eta jarraikortasunari lagunduz. Ikasketa Proiektua prestatu ezdenean, berriz, irakasle bakoitzak egiten du curriculumaren zehaztapena,eta ez dago zehaztapen horren nahikotasun eta kalitateari buruzko erre-ferentziarik.

Ikasliburuek eragin erabakigarria dute ikasgelan askotan praktikatzenden curriculuma finkatzeko orduan. Ikasliburuak baimenduz ez da proiektubaten kalitate didaktikoa diskriminatzen; garatzen duten curriculuma ezarri-tako curriculumarekin bat etortzea eta balio demokratikoak ez urratzeabermatu besterik ez da egiten. Ikasliburuak aukeratzea irakasle taldeari da-

Alderdi orokorrak

23


gokio. Kasu askotan, aukeraketa horri lotuta dago ikasleek curriculumabaldintza egokietan berenganatu ahal izatea. Ez dago ikerketarik ikastetxe-etan erabiltzen diren ikasliburuei eta irakasleek ikasgeletan erabiltzekoprestatzen dituzten beste curriculum material batzuei buruz.

Azken bolada honetan, azaltzen zituzten testu eta irudi batzuen kariaz,zenbait ikaslibururen aurkako salaketak aurkeztu dira, nahiz eta argitaletxe-aren proiektua onartua izan eta, euskaraz argitaratu zirelako, dirulaguntzapublikoak jaso. Eusko Legebiltzarrak eskatuta, Hezkuntza, Unibertsitateeta Ikerketa Sailak ikasliburuak baimentzeko prozesu bat ezarri zuen, besteautonomi elkarte batzuena baino murriztaileagoa zena.

295/1998 DEKRETUA, azaroaren 3koa, Euskal Autonomia Erkidegoko ikastetxeetanerabiltzekoak diren ikasmaterialen onespen-bidea arautzen duena. (EHAA, 1998/11/27)

Curriculumari dagokionez, erabakigarria ebaluazioa da. Irakatsi deneduki bakoitza nahiko ikasia izan den ala ez ebaluatzeko irakasleak erabilt-zen dituen irizpideak dira edukiaren garrantzia markatzen dutenak. Irizpidehorien lehendabiziko erreferentzia ezarritako curriculumean datza, bainabadira beste faktore batzuk ere, ezarritako irizpideak modulatzen dituzte-nak. Oso garrantzitsua da ikasleek arlo edo irakasgai bakoitzean benetanjakin behar dutena baloratzerakoan subjektibotasuna murriztea, eta horietapako helburuei egokitutako eta irakasle talde osoak adostutako ebalua-zio irizpide koherente batzuez baliatuta egitea. Horixe da Ikasketa Proiek-tuaren xede nagusietako bat, hausnarketa kolektiboaren eta curriculumariburuzko adostasunaren ondorio izan dena.

Komunikabideek azaltzen duten iritziaren arabera, asegabetasun han-dia dago ikasleen ikaskuntzaren kalitateari zein eskola arrakasta lortzen ezduten ikasleen kopuruari dagokienez. Askotan aipatzen da curriculum be-rriaren arabera ikasleek lortzen duten ikaskuntzen maila jaisten dela: bat-zuen ustez, irakaskuntzaren masifikazioari eta irakaskuntza muinbakarrarenzabalpenari egiten zaion gehiegizko ordaina da; beste batzuen ustez, curri-culumeko edukiak gaizki aukeratzearen ondorioa da. Gehien kritikatzen du-tenen artean nolabaiteko elitismoa sumatzen da, hau da, hauen ustez ba-naka batzuk dira kultur maila egokia lor dezaketenak edo banaka batzuenesku dauden jakintza eremu batzuk menperatzen dituztenak bakarrik dirakultur maila egoki horren jabe direnak.

Beste batzuen ustez, aldiz, igaro diren garaietara jotzea atzerapausobat da gizartearen aurrerapena kontuan hartuta: ezin dira alderatu irakas-kuntza ertainak banaka batzuek ikasten zituzten garaiko ikasleen batezbesteko maila eta gaur egun Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza ikasten


24


duten ikasle guztien batez besteko maila. Esan daiteke zenbait jakintzaeremutan nolabaiteko maila jaitsiera izan dela, irakaskuntzak hedatzearenondorioz. Hala ere, ez da ahaztu behar curriculumean jakintza berriaksartu direla, eta horrek multzo osoa berriro antolatzeko eskatzen duena.Batzuek diotenez, maila hobetu egiten da, jakintza akademizista, des-kriptibo eta formala, buruz ikasitako ezagupenetan oinarritzen zena, gain-ditzen ari garelako eta irakaskuntza muinbakarrean aurrera goazelako,kontuan hartuta ez soilik jakite hutsa, baizik eta baita egiten jakitea ere,kasu horretan ikasketa kontzeptualak prozedurazko eta jarrerazkoekinkonbinatzen direlarik.

Eztabaida hau guztia inpresioetan oinarritzen da. Eskola curriculumberria ikasi duten ikasleek lortutako ikasketen ebaluazioa egitea falta da.Txosten honetan Estatuan eta, lagina zabalduz, Euskal Autonomia Erkide-goan egin den lehenengo ebaluazioak eman dituen informazioak jasotzendira. Datu horiei buruzko txosten sakonagoa ez da eskuragarri izango2001. urteko erdialdera arte. Ikasleek ikasteko curriculumen baliagarritasu-nari buruzko edozein iritzi zintzilik gelditu beharko litzateke ebaluazioari bu-ruzko ikerketa fidagarri bat egin arte.

1.3. IRAKASKUNTZAREN EUSKALDUNTZE PROZESUA

Euskal hezkuntza sistemaren ezaugarri nagusia elebiduna izatea da.Elebitasuna lortzeko, euskara berreskuratzeko eta normalizatzeko prozesubati jarraitu behar izan zaio hezkuntzaren esparruan, eta horixe izan da bi-zitzaren esparru guztietan euskararen erabilera berreskuratzeko eta norma-lizatzeko lehen urratsa.

1.3.1. Hizkuntza ereduen eskari sozialaren bilakaera

Euskararen presentzia handiagoa duten hizkuntza ereduen eskari so-ziala haziz joan da 80eko hamarkadatik aurrera. Grafikoetan aldera daitekehizkuntza ereduen araberako ikasleen banaketa hezkuntza etapa bakoitze-an, 1994/95 eta 1999/00 ikasturteetan, hau da, txosten honek hartzenduen aldian.

1994/95 eta 1999/00 bitartean, ikasketak A ereduan egiten dituztenikasleen kopurua murriztu egin da, %54,9tik %38,9ra. B ereduko ikasleak%17,4 izatetik %21,2 izatera aldatu dira. D ereduan matrikulatutako ikasle-ek erakutsi dute igoera handiena: %27,7 izatetik %40 izatera aldatu dira.

Alderdi orokorrak

25


I. eranskineko 13. taularen laburpena

D ereduak aurrera egitea, A ereduaren kaltetan, Haur Hezkuntzan ger-tatzen da lehenik. Etapa honen hasieran egiten den aukerak DBH bukatuarte irauten du, aldaketa handirik gabe. Horrek esan nahi du D ereduarengorakada eta A ereduaren jaitsiera hurrengo etapetara pasatuko direla. Ho-rrela gertatu da azkeneko urteotan. B ereduko ikasleen portzentaia egon-korra da, gutxi gorabehera.

Dirudienez, datu argirik ez badago ere, derrigorrezkoaren ondoko hez-kuntzan hasterakoan, Batxilergoko ikasleak, ikastetxe publikoetan batezere, DBHn ikasitako A edo D ereduan mantentzen dira. Hala ere, A ere-duaren gorakada nabarmena gertatzen da erdi eta goi mailako prestakunt-za zikloetan. DBHn B ereduan ikasi zuten gehienek, eredu hori desagertu-ta, A eredua aukeratzen dute, ikastetxe pribatuetan, batez ere.

Lurralde historikoen arabera, Gipuzkoan Haur Hezkuntzan erabatekotaxuketa izatera iristen ari da hizkuntza ereduen araberako banaketa, etapixkanaka-pixkanaka antzeko taxuketa izango dute derrigorrezko hezkunt-zako etapetan. Bizkaian eta Araban, dirudienez, ez da erabateko banaketaizatera iritsi, ezta Haur Hezkuntzan ere.

Hezkuntza sareen arabera, D ereduan eskolatzen direnen portzentaiahandiagoa da irakaskuntza publikoan irakaskuntza pribatuan baino; ikastetxepribatuak ikastolak sartu gabe kontuan hartzen badira, sareen arteko diferent-zia hori askoz handiagoa da. 80ko hamarkadan hasi ziren irakaskuntza publi-koan D ereduak eskaintzen, eta urte hauetan jarraitu dute, oso erritmo bizian.Irakaskuntza pribatuan prozesu hau beranduago hasi da, baina Gipuzkoannahiko hedatuta dago eta Bizkaian argi eta garbi hasi da zabaltzen.

1994/95

%0

%20

%40

%60

%80

%100

Haur H. Lehen H. DBH Batxiler. Lan Hez. — —

A B D

1999/00

Haur H. Lehen H. DBH Batxiler. Lan Hez.


26


Ikasleen banaketa, portzentajetan emana, hizkuntz eredu, sare eta lurraldeen arabera. Unibertsitateaz kanpoko etapa guztiak


1.3.2. Euskararen jakite maila

Lortutako emaitza akademikoen arabera, DBH eta Batxilergoa D ere-duan —nahiz eta kasu batzuetan euskara etxeko hizkuntza ez izan— ikas-ten duten ikasleen ikasketa maila gaztelaniaz ikasten dutenen antzekoa da.Datu horrek aditzera ematen du D ereduan eskolatuta dauden ikasleak edu-ki desberdinak euskaraz ikasteko nahikoa den ulermen mailaren jabe direla.

Ezin da zehaztu DBH B ereduan ikasi duten ikasleek eta, D ereduaneskolatu arren, derrigorrezkoaren ondoko hezkuntza A ereduan betetzenduten ikasleek lortutako euskararen jakite maila. Ez dakigu zergatik auke-ratzen duten A eredua: ikasketak euskaraz jarraitzeko euskara maila nahi-koa ez dutela uste dutelako, ala beste arrazoi batzuk direla medio, batezere D eredua eskaintzen ez delako ikasi nahi duten modalitate edo zikloanedo aukeratzen duten sarean.

Egindako ikerketen arabera, A ereduan ikasten duten gehienek ezdute lortzen, derrigorrezko irakaskuntzaren aldian, Euskal Eskola Publikoa-ren Legean eskatzen den euskara jakite hori.

1999/00Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE

Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua

A 39,2 64,2 34,9 54,5 17,1 19,4 29,8 44,1

B 23,0 23,9 16,8 19,2 18,1 33,5 18,1 24,6

D 37,8 11,9 48,3 24,0 64,8 47,1 52,1 30,0

X 0,0 0,0 0,0 2,3 0,0 0,0 0,0 1,2

1994/95Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE


A 59,3 78,0 57,2 66,5 34,1 29,8 50,5 55,5

B 18,7 12,3 16,9 11,9 21,8 26,3 18,6 16,9

D 21,8 8,7 26,0 19,1 44,0 42,2 30,8 25,6

X 0,2 1,0 0,0 2,4 0,1 1,7 0,1 2,0

Alderdi orokorrak

27


EAEko mapa soziolinguistikoaren arabera, 1981 eta 1996. urteen ar-tean euskerak izan duen bilakaerak azaltzen du zeinen funtzio garrantzitsuabetetzen duen irakaskuntzak euskara berreskuratzeko lanetan.

Populazio euskaldunaren bilakaera, portzentajetan, adinaren arabera

1.3.3. Hizkuntzaren normalizaziorako programa

Gaur egun euskara ikasteko eta errekuperatzeko oinarri nagusia esko-la ingurunea da, eta hori, zalantzarik gabe, oso positiboa da. Arriskua ingu-rune erdaldunetako ikasleek euskara eskolako hizkuntza soiltzat hartzeandatza. Hori dela eta, euskara jakitearen eta erabiltzearen arteko leizea han-dituz doa. Euskararen erabilera soziala normalizatzeko gakoak eskola es-parrutik haratago doaz, hau da, famili giroa, lagunartea, aisiazko taldeak,...Baina badago eskola esparrutik bultzatzea ere. Horixe izan da 1997/98ikasturtean abian jarritako normalizazio programaren bidez lortu nahi izandena.

Programa honen xedea da ikastetxeetan euskara ikasgelatik kanpo ereerabiltzea, euskara erabili ahal izatea ikastetxe barruko harremanetan baitaAdministrazioarekiko, familiekiko eta ingurunearekiko harremanetan ere.Ikastetxean hizkuntza helburuekin bat datorren jokabidea sortu eta sendotunahi da, eta helburu horien artean euskararen erabilera normalizatua sartubehar da. Hizkuntza normalizatzeko programa hauen prestatze eta garape-nean langileria osoa kontuan hartu behar da: bai irakasleak, bai beste ira-kas-langileria, AZPa eta gainerako hezkuntza komunitatea ere, alegia.

Ikastolen Elkarteak bultzatu zituen hizkuntza normalizatzeko lehenen-go proiektuak. Geroago, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ikas-tetxe publikoetara eta itunpeko ikastetxeetara hedatu zituen. HorretarakoEskoriatzako Irakasle Eskolako eta Udako Euskal Unibertsitateko (UEU) ira-kasleen laguntza izan zuen, horiek oinarri teorikoak aurkezteaz gain, lehe-nengo proposamen praktikoak egin eta aurrera jotzeko eta lanean sakont-zeko aholkularitza eman baitzuten. Kanpoko aholkularitza finantzatzeazgain, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak, programa honi laguntze-

Adina >70 65-70 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9

1981 34 32 30 27 25 22 20 18 19 18 19 18 19 20

1996 31 27 25 22 22 23 24 26 28 30 36 43 56 58


28


ko, euskararen normalizaziorako teknikari bat jarri zuen PAT bakoitzean.Ikastetxe publikoetan, ikastetxearen tamainaren arabera, lan hori aurreraeramateko 3, 6 edo 9 orduko kreditua eman zion proiektua koordinatzeazarduratzen zen irakasleari. Ikastetxe pribatuetan, ikastetxearen tamainarenarabera, dirulaguntza desberdinak eman dira ikastetxeen barne aholkularit-zarako liberazio gastuak murrizteko.

Partaidetza maila oso handia izan da. 1999/00 ikasturtean 304 ikas-tetxe izan dira hizkuntza normalizaziorako proiektu propioa dutenak:

Programaren emaitzen ebaluazio zorrotzagoa egitea espero dugun bi-tartean, Euskara Zerbitzuak egindako balorazioen arabera, handiak diralorpenak eta ikastetxe bakoitzak planteatzen dituen helburuak, betetzeazgain, gero eta zabalagoak eta handiagoak dira, eta eskola komunitatearenkideek ez dute gatazka edo gaitzespen egoerarik sortu.

1.3.4. Euskararen irakaskuntzari buruz eztabaidatu diren gaibatzuk

Urte hauetan metodologia eta baliabide didaktikoak prestatzearen alo-rrean egindako esfortzuak aurrera jarraitu du, euskararen irakaskuntzarekinlotutako arazoen eta irakaskuntza elebiduna jarraitzen duten ikasleen hiz-kuntza prozesuen inguruko esperientziekin batera. Ez dira falta izan arazoeztabaidagarriak. Arazo horien artean nabarmentzen da hizkuntza desber-dinak irakasteko eskola ordutegia banatzearena, Lehen Hezkuntzako lehenzikloan batez ere.

D ereduko ikastetxe askoren ustez, batez ere gaztelania nagusitzenden eta ikasle askoren familia hizkuntza den inguruneetan kokatuta badau-de, ez da oso egokia zikloan zehar gaztelaniazko zein euskarazko 280ordu ematea (horrek esan nahi du asteko 4 ordu hizkuntza bakoitza ema-

Publikoak Pribatuak Guztira

Araba 22 6 28

Bizkaia 111 30 141

Gipuzkoa 97 38 135

GUZTIRA 230 74 304

Alderdi orokorrak

29


teko). Indarrean dagoen araudian xedatzen denetik aparte, erabaki dutegaztelerazko arloari esleitutako denbora euskarazko arloarentzat emateaeta, partikularki, euskaraz irakurtzen eta idazten ikasteko prozesua hastea.

Hala ere, beste batzuek ez dute komenigarritzat jotzen sei urteko aldibatean (Haur Hezkuntzako lau urte eta Lehen Hezkuntzako lehen zikloa)gaztelania kentzea haurren eskola bizitzatik, batez ere kontuan hartuta ho-rixe dela haur gehienen ama hizkuntza. Horien ustez, ikasle guztien lehenhizkuntzak nolabait agerian egon behar du eskola jardueran.

D ereduko ikastetxe batzuetan, ikasleen familia hizkuntza euskara iza-nik eta giro euskaldunean bizi izanik, alderantzizko arazoa dute: ikasleekgaztelaniaren jakite maila eskasa izatea. Ikastetxe batzuk gaztelaniazko ar-loari denbora jakin bat eskaintzeaz gain, giro erdalduneko ikastetxe bat-zuekin trukerako esperientziak izaten hasi dira batzuetan gaztelania etabesteetan euskara erabiltzeko.

Eztabaida piztu duen beste gai bat da, Euskal Eskola Publikoaren Lege-an, gehigarrizko xedapen gehigarrian xedatzen denetik abiatuta gaztelaniaketa euskarak hizkuntza eredu desberdinetan duten presentziarena. A ereduaneuskararen presentziak zernolakoa izan behar duen planteatzen da, eredu ho-rretan curriculuma batez ere gaztelaniaz ematen baita eta «beste irakasgaibatzuetako gai batzuk euskaraz eman ahal izango baitira». B ereduan, «ira-kasgaiak emateko gaztelania zein euskara erabiltzen» direneko horretan, ezta-baidatu egiten da, printzipioz, honako hau: noraino iristen den zein arlo gazte-laniaz eta zein arlo euskaraz eman behar diren finkatzen duen araua edo eaikastetxe bakoitzak arazo hori askatasun handiagoaz plantea dezakeen.

1.3.5. Ikastetxeko hizkuntza proiektuak

Hizkuntzen inguruko gaiak garrantzizkoak dira beti eskola ingurunean,jakiteko gai, pertsonen arteko komunikaziorako tresna eta beste ikasketaklortzeko ibilgailua den aldetik rol nagusia betetzen baitu hizkuntzak. Irakas-kuntza elebiduna bada, are zailagoak eta garrantzizkoagoak dira sortzendiren arazoak eta erronkak.

Horrezaz gain, euskal gizarteak eskolari eskatzen dio ikasleek gutxie-nez atzerriko hizkuntza bat ikastea, eta horrek eraginkortasun handiagoaeskatzen du hizkuntzak irakasterakoan. LOGSEk atzerriko hizkuntza ikas-ten hasteko adina zortzi urteetara aurreratu zuen, neurri handi batean Eus-kal Herrian egindako esperientzietan oinarrituz. Orain esperientzia batzukari dira aurrera eramaten, ikasketa hauek lau urterekin hasteko. Euskara


30


irakasteko murgiltze ereduak eredutzat hartuta, ikasleak atzerriko hizkuntzabeste irakasgai edo curriculum edukien bat ikasteko ibilgailu gisa erabilizikastea lortu nahi da. Proposamen didaktiko hori esperimentazio faseandago orain, eta horrela lortzen diren emaitzak hobeak omen dira bigarrenhizkuntza ikasteko metodo tradizionalen bidez lortzen direnak baino.

Hizkuntza desberdinek eskola ingurune berean topo egitea ez da ikas-keta arlo desberdinak pilatuz tratatu daitekeen arazo bat. Hizkuntzen irakas-kuntza modu integratuan eta hizkuntza desberdinen ikasketek elkarri indart-zeko moduan egin beharra ikusten da. Ikastetxeek Hezkuntza Proiektuadefinitu eta Ikasketa Proiektua adosten dutenean, hizkuntzen arazoa atal be-rezi batean jorratu behar izaten dute. Aspektu honek lortu duen garrantzia-rengatik, ikastetxearen Hizkuntza Proiektua izendapena aipatzen hasi dira.

Ikastetxe batek hizkuntzen ikaskuntza planteatzen duenean, berezikikontuan hartu behar du zein gizarte eta kultur ingurunetik datozen ikasleak.Famili eta gizarte ingurunetik dakarten hizkuntza jakinduriak eskolako lanabaldintzatzen du: kasu batzuetan, nahiko oparoa izanik, eskolak kanpotikjaso dutena hobetzen egingo du aurrera, eta, beste batzuetan, berriz, defi-zit handiak izanik, defizitak aberasteko eta orekatzeko ekintzak planteatubeharrean egongo da. Derrigorrezko hezkuntzak berezkotzat duen lan ore-katzailean oinarrizko puntua da hizkuntzen arlo hori, hizkuntza baita gara-pen pertsonala edo ikaskuntzaren garapena lortzeko giltza.

Kontsiderazio hauetatik abiatuta, irakasle taldeek hizkuntza proiektuazehaztu behar dute, ikastetxeak proposatutako helburuak kontuan izanik.Proiektu horretan, irakasleek planteatu behar dute zein den, beraien ustez,prozesurik egokiena. Arazoa ez da soilik curriculuma adostea, baizik etaeskolako espazio eta denbora barruan gutxienez hiru hizkuntzaren irakas-kuntza (bi hizkuntza ofizialak eta atzerriko hizkuntza bat edo bi) eta hizkunt-zon arteko elkarrekintza prozesuak bateratzea. Planteatu behar da, bestal-de, hizkuntza bakoitza noiz eta nola egongo den sartuta curriculum arlodesberdinetan baita eskola bizitzan eta kanpoko harremanetan ere. Ikas-tetxe batzuek aipamen horiek kontuan hartuta abiatu dute hizkuntzaproiektua prestatzeko prozesua.

1.4. ESKOLA PLANGINTZA

Hezkuntza sistemaren egitura aldaketak hezkuntza etapa desberdi-nak emango zituzten ikastetxeak sistema berrira egokitzera behartzen zi-tuen, eta irakaskuntza pixkanaka euskalduntzearen ondorioz, eskola

Alderdi orokorrak

31


mapa, sare publikokoa zein pribatukoa, berregin behar izan zen. Horrezazgain, badago plangintza prozesuan eragina izan duen beste faktore bat:EAEn jaiotze tasa bat-batean jaistearen ondorioz eskola populazioa askomurriztea.

1.4.1. Eskola populazioaren murrizketa

70ko hamarkadaren erditik aurrera jaiotze tasa jaitsi zelako 80ko ha-markadatik aurrera pixkanaka murriztu da eskola populazioa, eta murrizke-ta hori etapa guztietara zabalduz joan da murrizte aldia agian 2008. urteanbukatuko delarik.

Jaiotze tasaren eta eskola populazioaren bilakaera ikusita, esan daite-ke Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetan ikasleen kopurua egonkortudela, irakasmailako 16.000-16.500 ikasle izanik, eta datozen urteetan pix-ka bat igotzeko aukera dagoela. Hala ere, datozen bost urteetan DBHkoikasleak %20an murriztuko dira, eta derrigorrezkoaren ondoko irakaskunt-zarena %35ean 2008. urtera arte.

EAEn jaiotakoen eboluzioa

I. eranskineko 1. taulako datuak

Jaiotze tasa jaistearen ondorioz, eskola populazioa murriztu egin da,1994/95 ikasturtean 342.874 ikasle izatetik 1999/00 ikasturtean 279.636 ikas-le izatera.

12.000

17.000

22.000

27.000

32.000

37.000

42.000

1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997

FFFF

FFFFFF F F F F F F F F F F F F F F


32


EAEko ikasle kopuruen bilakaera

Halaber, eskola unitateen kopurua murriztu egin da etapa guztietan,18-19 urtekoen tartean izan ezik. Adin horietan, goi mailako prestakuntzazikloak direla eta, gorakada handia izan da. Irakaskuntza ez unibertsitario-en multzoan, 1994/95 ikasturtean 16.726 unitate izatetik 1999/00 ikastur-tean 15.526 unitate izatera igo baita.

EAEko eskola unitate kopuruaren bilakaera

Portzentajeen arabera, ikasleen kopuruaren murrizketa eskola uni-tateena baino handiagoa izan da. Horri ezker, ikasle/unitate ratioa jaitsiegin da, LOGSEn proposatzen denaren azpitik, eta irakasle/talde ratioaigo, eta aldi berean erraztasunak ematen ziren laguntza zerbitzuak etaeuskalduntzeko liberatzen diren irakasleen kopurua ugaritzeko eta ira-kasleen prestakuntzarako edo beste lanbide egoetarako baldintzak ho-betzeko.

Eskola unitateak murriztea eta ikastetxeak desagertzea, aldiz, faktorenahasketa sortzailea izan da plangintza prozesuan. Eskaintza zabala izanik,eskaria murrizteak izpiritu lehiakorra ekarri du ondorioz, eta ondorio batzukpositiboak izan dira (ikasleak bereganatzeko asmoz zerbitzua hobetzea etaikasleen behar eta eskariei arreta handiagoa jartzea) eta beste batzuk ne-gatiboak (ikasle aspergarri edo zailak ez onartzea, irudi kolektiboa kaltetueta beste ikasle batzuk uxatzen dituztelako).

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Unitateak 16.726 16.423 15.637 15.183 15.422 15.226

Urteko murrizketa %1,8 %4,8 %2,9 %+1,6 %1,3

Murrizketa metatua %1,8 %6,5 %9,2 %7,8 %9,0

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Ikasleak 342.874 326.695 311.634 297.218 286.825 279.636

Urteko murrizketa %4,7 %4,6 %4,6 %3,5 %2,5

Murrizketa metatua %4,7 %9,1 %13,3 %16,3 %18,4

Alderdi orokorrak

33


1.4.2. Hezkuntza sistema osoan eragina duten plangintzaelementuak

1995eko ekainaren 29an Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailbu-ruak Eusko Legebiltzarreko Hezkuntza Batzordeari bere sailak eskolamapa prestatzeko kontuan hartu zituen irizpide orokorrak aurkeztu zizkion.Agerraldi horretan, plangintza elementu batzuk planteatu zituen, hezkuntzasare guztietan eragina dutenak.

—Helbururik behinena izango da ikasleekin batera hezkuntza xedeaklortzea.

—Plangintza prozesu globala eta dinamikoa da (errealitate zehatz batetikabiatuta behin betiko mapa osatzera iritsiko da, prozesu baten bidez).

—Ikastetxe publikoek eta itunpeko ikastetxeek osatzen dute hezkunt-za sistema, eta elkarren osagarri dira.

—Barruti bakoitzean hizkuntza normalizazioa sustatzeko, hizkuntzaereduen eskaintza eskariari egokituko zaio eta aukeratzen diren ere-duen jarraikortasuna bermatuko da.

—Plangintzan aukera berdintasuna lortzeko ekintzak, osabidezkoakbarne, azaldu beharko dira.

—Eskola mapak eskolatze eskariak zehaztuko ditu, Lehen Hezkuntza-ko eremu, Bigarren Hezkuntzako zonalde eta Lanbide Heziketakoeskualdeen arabera.

—Egoera geografiko-demografikoetatik datozen desberdintasunakorekatu beharko dira.

—Ikastetxeak antolatzeko eguneratu beharko dira integrazio, bat egiteeta, hala balegokio, eskaintza elkartuko prozedurak.

—Barrutiko eskola kontseiluak izango dira plangintzak eragindakosektoreen kontsulta eta partaidetza organismoak.

1.4.3. Eskola sareen araberako banaketa

Euskal hezkuntza sistemaren ezaugarrietako bat sare publikoarekin ba-tera itunpekoen sarearen presentzia handia izatea da. Eskola populazioaneta egituretan, batez ere derrigorrezko eta doako eskolaketa bi urtez luzatze-ari dagokionez, izandako aldaketen ondorioz, aldatu egin da bi hezkuntzasareetako —publikoa eta itunpekoa— ikastetxeen arteko ikasleen banaketa.

Eskola populazioaren murrizketa eta horren ondorioz gertatu den uni-tate kopuruen murrizketa ez da berdina izan bi sareetan eta bi etapetan,txosten honetan azaltzen den bost urteko aldian.


34


Ikasleen murrizketa, eskola sareen arabera

I. eranskineko 27. taulako datuak

1992ko Eskola Itunerako Akordio Politikoan, Hezkuntza, Unibertsitateeta Ikerketa Sailak eta itunpeko ikastetxeen erakunde titularrek plangintzaprozesuari begira lehenengo irizpide gisa honako hau adostu zuten:

«1997/98 ikasturtera arte, ikasleak sareetan banatzeko egungo orekari eustea.Helburu hori lortzeko, sareko eta hezkuntza etapa bakoitzeko kuota bat esleituko da.Kalkuluaren oinarria 91/92 ikasturteko sareen araberako banaketa izango da, betiereondokoak kontuan izanik:

— Ikasturte horretan, 3-16 adinen arteko sareari dagokion portzentaia sare horriHaur Hezkuntzan, Lehen Hezkuntzan eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzanesleitzen zaiona izango da.

— Ikasturte horretan, 16-19 adinen arteko sareari dagokion portzentaia sare ho-rri Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan esleitzen zaiona izango da.

... Hori guztia 1991/92 ikasturtean funtzionamenduan zeuden baimendutakogela kopurua gainditu gabe».

3-16 urtekoen tartean honako portzentaia hau finkatu zen: %48,8sare publikoarentzat eta %51,2 sare pribatuarentzat. Ezarritako epea1997/98 ikasturteraino luzatzen bazen ere, Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa sailburuak, Eusko Legebiltzarrean 1995eko azaroaren 23an izan-dako agerraldian, adierazi zuen puntu bateko desbideraketa gertatu zelaitunpeko sarearen alde eta, beheranzko joera ikusita, helburu berri gisa1995/96 ikasturtean zegoen portzentaia mantentzea planteatu zuen, hauda, %47,7 sare publikoarentzat eta %52,3 itunpeko sarearentzat.

Lau ikasturte igarota eta hezkuntza etapa berriak ezartzeko lana buka-tuta, datuek 2,4 puntuko goranzko desbideraketa berresten dute itunpekoikastetxeen alde. 1999/00 ikasturtean 3-16 urtekoen tarteari dagokionezeskolaketa honela banatzen da sare bakoitzean:

Lehen mailako Hezk. D.B.H. Derrigorrezk. ond. Hezk.

Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua Publikoa Pribatua

1994/95 55.383 68.813 62.296 64.489 46.738 35.807

1999/00 45.468 54.615 37.066 49.912 37.087 35.301

Murrizketa % %17,9 %20,6 %40,5 %22,6 %20,6 %1,4

Alderdi orokorrak

35


3-16 urtekoen tarteko ikasleen banaketaren bilakaera, hezkuntza sareen arabera

Eskola Itunerako Akordio Politikoan irakaskuntza publikoari esleitutakokupoa 3,5 puntutan jaitsi da 1992. urtean adostu zenetik 2000.a arte, 3-16urtekoen tarteari dagokionez. Azkeneko bost ikasturteotan 2 puntukoa izanda murrizketa hori.

Desbideraketa ez da berdina izan etapa guztietan. Haur eta LehenHezkuntzan sareen arteko banaketa egonkortze puntu batetara ailegatuden bitartean, DBHn irakaskuntza publikoaren kuotak %6a galdu du azkenurteotan.

16-19 urtekoen tarteari begira, Eskola Itunerako Akordio Politikoak ira-kaskuntza publikoarentzat 1994/95 ikasturteko kuota (%56,6) mantentzeaezartzen zuen. 1999/00 ikasturtea bukatutakoan, 5,4 puntuko desbidera-keta izan da itunpeko irakaskuntzaren alde. Ikasturte horietan, sareen ara-berako ikasleen banaketa honako hau zen:

16-19 urtekoen tarteko ikasleen banaketaren bilakaera, hezkuntza sareen arabera

16-19 urtekoen tarte horretan, populazioaren murrizketa eragina iza-ten hasia da, baina ondorioak datozen zortzi urteetan nabarituko dira.Dena den, ikasleen %5a itunpekoen sarera aldatu da dagoeneko.

1994/95 ikasturtea 1999/00 ikasturtea

Guztira %publikoan % pribatuan Guztira %publikoan % pribatuan

Batxilergoa 50.742 %62,3 %37,7 41.833 %56,2 %43,8

Lanbide Heziketa 32.824 %47,8 %52,2 30.555 %44,4 %55,6

GUZTIRA16-19 urte 83.566 %56,6 %43,4 72.388 %51,2 %48,8


Guztira %publikoan % pribatuan Guztira %publikoan % pribatuan

Haur Hezkuntza 3-5 49.398 %48,8 %51,2 47.095 %49,4 %50,6

12-16 tartea/L.Hezk. 124.196 %44,6 %55,4 100.083 %45,4 %54,6

OHOko 7-8/DBH 126.785 %49,1 %50,9 86.238 %43,0 %57,0

GUZTIRA 3-16 urte 300.379 %47,2 %52,7 233.416 %45,3 %54,7


36


1.4.4. Sare publikoaren plangintza

Aipatutako 1995eko agerraldian, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuak eskola sare publikoa planifikatzeko irizpideak aurkeztu zituen:

a) Oinarrizko printzipioa izango da kalitatea- baliabideen optimizazioabinomioa. Plantilak osatzerakoan, irakasleengan ahalik eta eragintxikiena izatea izango da helburu.

b) Eskola barrutia izango da lurralde banaketa egiteko oinarrizko uni-tatea, eta bertan sartzen dira Lehen Hezkuntzako eremuak eta Bi-garren Hezkuntzako zonaldeak. Barruti bakoitza gai izango da berekabuz hezkuntza eskariari erantzuteko; hala ere, kasu batzuetan al-dameneko beste barruti batzuen eskaintzarekin batera osatu ahalizango da.

c) Hizkuntza eredu eta zonalde mugakide desberdinetan gertatzen di-ren ikasleen ohiko fluxuen joerak errespetatuz antolatuko dira ikas-tetxeak. Eskola mapa urtero egokituko zaie hezkuntza etapa bate-tik bestera pasatze tasaren aldaketen ondorioz ikasleen fluxuangertatzen diren deribazioei.

d) Lehen Hezkuntzako eta Bigarren Hezkuntzako ikastetxeen arteanosagarritasun bertikala ezarriko da. Kasu batzuetan, osagarritasunhorizontala izan daiteke ikastetxe pribatu eta publikoen artean.

e) Ezartzen denetik aurrera, DBH etapa Bigarren Hezkuntzako ikas-tetxeei lotuta egongo da.

f) Lanbide Heziketa ematen duten ikastetxeak bi era desberdinetaneratuko dira: alde batetik, lanbide-arlo bati edo batzuei lotutako jar-duera arautu eta arautu gabeko ikastetxeak, non erdiko eta goimailako prestakuntza zikloak eskaintzen diren, edo bestela presta-kuntza zikloen kopuru txikiagoa izanik Bigarren Hezkuntza osorikeskaintzen duten ikastetxe gisa.

g) Ikastetxe publikoaren paradigma gisa honako hauek ditugu:

—Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxea, bi lerro eta hizkuntzaeredu bat edo bi dituena.

—Bigarren Hezkuntzako ikastetxe osoa, DBHn bi lerro gutxienez,Batxilergoko bi modalitate eta, aukeran, prestakuntza ziklorenbat dituena, hizkuntza eredu bat edo bi izanik.

h) Nekazari esparruan lerro bakarreko Haur eta Lehen Hezkuntzakoikastetxeak egongo dira.

i) Hezkuntza Administrazioak arautuko ditu Gizarte Bermeko progra-mak.

Alderdi orokorrak

37


Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Lehen eta Bigarren Hez-kuntzako ikastetxeen eskola mapa egiteko proposamena prestatu zuen,eta barrutiko eskola kontseiluei aurkeztu zien kontsultatzeko. Tramite horibete ondoren, ikastetxe publikoen mapa taxutzeari ekin zitzaion.

26/1996 DEKRETUA, 1996ko urtarrilaren 30koa, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaezartzearen ondorioz, Euskal Autonomi Elkarteko unibertsitatez kanpoko herri-ikastetxe-ak berriz antolatzen dituena. (EHAA, 1996/02/01)

Eskola mapak azaltzen dituen berritasun nagusiak honako hauek dira:

—Haur Hezkuntzako 2. Zikloa eta 2 urteko gelak, Lehen Hezkuntzare-kin batera, Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetan kokatzendira.

—Lehen Hezkuntzako ikastetxeak Bigarren Hezkuntzako ikastetxeeiatxikita egotea ezartzen da, eta horrek dakar ikastetxe haietakoikasleen eskolaketak lehentasuna izatea. Ikasleen eskolatzean etaeskola prozesuetan jarraikortasuna bermatu nahi da.

—Hiru ikastetxe publiko mota daude: Haur eta Lehen Hezkuntzakoikastetxeak, Bigarren Hezkuntzako ikastetxeak eta Lanbide Hezike-tako berariazko institutuak. Bigarren Hezkuntzako institutuen arteanmota desberdinak daude:

–DBH, Batxilergoa eta prestakuntza ziklo batzuk ematen dituzteninstitutuak;

–DBH besterik ematen ez duten institutuak;–Batxilergoa eta prestakuntza zikloren bat ematen dituzten institu-tuak.

—Udalerri batzuetan, arrazoi desberdinengatik, bi institutu edo gehia-gok bat egin eta institutu berri batzuk sortzen dira. Hau gertatzenda batez ere Bigarren Hezkuntzako instituturik ez zuten udalerrietanedo institututik urruti zeuden auzuneetan, DBH besterik ematen ezduten institutuak sortuz.

Espero izatekoa zenez, prozesua konplexua izanik eta tartean hain-beste interes eta ikuspuntu desberdin sarturik, prozesuari zein azkenekoemaitzari buruzko arazo batzuk eztabaidatu dira eta eztabaidatzen jarrait-zen dituzte:

—Eskola mapa prestatzerakoan partaidetzarako bide izateko sorturik,barrutiko eskola kontseiluek jokatutako rola oso aldakorra izan da.Paradoxikoki bi sareetako hezkuntza sektoreek osatu zituzten, sarepublikoaren mapa besterik jorratu behar zenean. Geroztik Hezkunt-


38


za Administrazioak ez die berriro kontsultatu barrutiko beste plan-gintza prozesu batean parte hartzeko.

—Barruti batzuetan, elkarte edo talde batzuk izan dira, azkenekoemaitzan eragina izateko beste bide batzuk erabiltzea nahiago izandutenak. Hori dela eta, kasu batzuetan, gehiago islatzen dira taldeeta elkarte hauen interesak plangintzarako irizpide orokorren aplika-zioa baino.

—Proposatutako irizpideak ez dira kasu guztietan aplikatu eta, batezere, ez dira berdin aplikatu. Adibidez, Bigarren Hezkuntzako ikastet-xeen paradigmak oso aplikazio desberdinak izan ditu: kasu batzue-tan, elkarrengandik gertu zeuden institutuek bat eginik ikastetxehandiak osatu dira, eta, beste kasu batzuetan, tamaina txikia dutenDBHko ikastetxeak sortu dira, baita elkarrengandik gertu daudeninstitutuak dauzkaten hiriburu handietan ere.

—Gehien eztabaidatu diren eta barruti guztietan berdin aplikatu ez di-ren irizpideetako bat izan da ikastetxeak hizkuntza ereduen araberabereiztea. Zonalde txiroetan dauden A ereduko ikastetxe batzuetanareagotu egin dira sare publikoan eredu horretan eskolatzen direngizarte sektore batzuk baztertzeko arriskuak. D eredua besterikeman nahi ez zuten beste ikastetxe batzuei, berriz, beste hizkuntzaeredu batzuk ere esleitu zaizkie.

—Ez omen da nahiko baloratu ikastetxeen tamainak duen garrantziaeta zein baldintzatan komeni den DBH besterik ematen ez duenikastetxe bat izatea eta zenbat lerro izan behar du gutxienez Biga-rren Hezkuntzako ikastetxe batek.

Eskola mapa berria egiteak irakasleak berratxikitzeko prozesua aurre-ra eramatea eskatzen zuen, eta hori 1996ko bigarren hiruhilabetean eginzen maisu-maistren kidegoaren kasuan eta 1999/00 ikasturtean BigarrenHezkuntzako kidegoan.

1.4.5. Eskola mapa itunpeko sare pribatuan

Itunpeko sareak Euskal Autonomia Erkidegoko ikastetxeen multzoanduen pisu erlatiboa kontuan izanik, garrantzi handiko kontua zen sare horiplanifikatzea. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak itunpeko sarearihonako eskakizun hauek planteatu zizkion:

a) Itunpeko sarearen plangintza euskal hezkuntza sisteman eraginaduten plangintza elementuetan jasota dauden printzipio eta irizpideorokorrei egokituko zaie (3. idazatia).

Alderdi orokorrak

39


b) Ikastetxeak 1992ko akordioen araberako egonkortasun irizpideariegokituko zaizkio, 1991/92 ikasturtean sare eta hezkuntza etapabakoitzak zeukan portzentaia errespetatuz.

c) Ikasleak/ikasgela gehienezko ratioak 25ekoak izango dira Haur etaLehen Hezkuntzan eta 30ekoak DBHn. Ratioak pixkanaka-pixka-naka jaitsiko dira, baina horrek ez du esan nahi ikasgela gehiagoizango direnik edo sare desberdinek hezkuntza sistema osoan du-ten partaidetza kuota aldatuko denik.

d) Fondo publikoen sostengua duten ikastetxe guztiek elkartasunezparte hartuko dute hezkuntza premia bereziei eta aniztasunari ego-kitzeko egiten den esfortzuan.

EAEko itunpeko sare pribatuaren ezaugarrietako bat da pisu desberdi-na duten patronal batzuetan bereizita egotea. Patronal bakoitzak bere ikas-tetxeen plangintza garatu du, ikastetxeen hezkuntza komunitateetako sek-tore desberdinen benetako partaidetzarik gabe, nahiz eta partaidetza horiEskola Itunerako Akordio Politikoan finkatuta egon. Lehen OHO ematenzuten ikastetxeek Lehen Hezkuntza ematera mugatzea edo DBH ematerai-no zabaltzea erabaki behar izan dute eta Lanbide Heziketa-1eko ikastetxe-ek eskaintza zehaztu behar izan dute, Erdiko edota Goi Mailako Presta-kuntza Zikloak emanez edo Gizarte Bermeko programak bakarrik emanez.Osoak ez diren ikastetxeen arteko loturak ere ezarri dira, ikasleek HaurHezkuntzatik hasita derrigorrezkoaren ondoko hezkuntzaren bukaeraraino-ko bidea egin ahal izateko sare bereko ikastetxeetatik atera gabe.

Sare pribatuko federazioak, Haur eta Lehen Hezkuntzan eta DBHn duten ikaslegoaren portzentaien arabera. 1999/00 ikasturtea

Haur eta Lehen Hezkuntza DBHFederazioak

Ikasleen % Ikasleen %

Educación y Gestión 50 53

Partaide 26 21

EIB 8 3

ARCE 5 6

FCCB 4 5

AICE 4 4

Beste batzuk 3 8


40


1.4.6. Ikastetxeak Euskal Autonomia Erkidegoan

Plangintza bukatu ondoren, euskal eskola mapa 846 ikastetxek osatu-ta dago, 506 sare publikokoak eta 340 sare pribatukoak izanik, eta horie-tan araubide orokorreko irakaskuntza arautuak ematen dira. Horiei gainera-tu behar zaizkie Helduen Hezkuntzarako ikastetxeak, Hezkuntza Berezikoberariazko ikastetxeak, hizkuntza eskola ofizialak eta arte ikasketen ikastet-xeak.

Gaur egungo mapak egonkortasun bokazioa du, baina ez da estati-koa: eskola populazioaren aldaketei eta ezarri berri diren irakaskuntza be-rriei egokitu behar zaie. Jarraian, 1999/00 ikasturteko datuak aurkezten di-tugu. EAEko 846 ikastetxeek tipologia desberdina dute:

Etapen araberako ikastetxeen banaketa


Lehen Hezkuntzako ikastetxeen banaketa, 1. Mailan dituzten hizkuntza ereduen arabera


Lehen Hezkuntzako ikastetxeen %19,8k A eredua eskaintzen dute,%41,8k B eredua eta %61ek D eredua. Sare pribatuan gehien eskaintzendena B eredua da, sare publikoan, berriz, D eredua.

A B D AB AD BD ABD GUZTIRA

Ikastetxe publikoak 27 48 187 9 8 48 7 334

Ikastetxe pribatuak 33 78 70 23 1 18 3 226

Ikastetxeak guztira 60 126 257 32 9 66 10 560

Ikastetxe Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetx. 334 Haur Hezkuntza - Lehen Hezkuntza

publikoakBigarren Hezkuntzako institutuak 155 DBH (133), Batxilergoa (102), LH (74)

Goi mailako LHko berariazko instit. 17 Lanbide Heziketa

Ikastetxe Haur eskolak 56 Haur Hezkuntza

pribatuak Ikastetxeak 284 H. Hezkuntza (191), L. Hezkuntza (226),DBH (214), Batxilergoa (123), LH (63)

Alderdi orokorrak

41


1.5. GIZARTEAK EUSKAL HEZKUNTZA SISTEMARI EGITENDIZKION ESKARIAK

Aspalditik euskal gizarteak uste du eskola hezkuntza oinarri baliagarrieta beharrezkoa dela aurrerapen pertsonal eta soziala lortzeko. Uste horre-tatik abiatuta, eskola hezkuntzarekin lotutako ekimen ugari bultzatu dira,eta horiek bizitasun handiko proiektuetan mamitu dira. Aldi berean, eskola-ren potentzialtasunekiko konfiantza horren ondorioz, hezkuntza sistemarieskari ugari egin zaizkio, batzuetan anbiguoak eta kontraesankorrak ere di-renak, eta erantzun ezin zaienean ezgaitasun eta etsipen sentsazioa piztendute. EAEko irakaskuntzaren egoera aztertzerakoan, oinarrizko erreferent-zia dira gizarteak eskolari zuzentzen dizkion eskariak eta honek eskariokasebetetzen dituen modua edo neurria.

Guztientzat ikaspostu nahikoak izateari buruzko eskaria 70eko hamar-kadaren erdian asebete zen, orduan iritsi baitzen goreneko mailara eskolaadineko populazioa. Hortik aurrera, irakaskuntzaren kalitatea hobetzera zu-zendu dira eskariak.

Lehendabiziko eskariek zerikusia dute irakaskuntza emateko baldint-zekin: ikasgelako ikasleen kopurua murriztea, ikastalde bakoitzeko irakas-leen kopurua igotzea, hezkuntzara zuzendutako gastua igotzea, eskolaeraikinak, ekipamendu didaktikoen hornidura, ikastetxeen gastu gaitasu-na... hobetu ahal izateko. Irakaskuntzaren finantzazioari buruzko ataleanaztertu ahal izango da noraino izan diren nahikoak giza baliabideak eta ba-liabide ekonomikoak eta, batez ere, baliabideak optimizatzerakoan asmatuote duten irakaskuntza hobetzeko.

Beste eskari batzuek irakaslanarekin zerikusia dute, zehazki esanda,irakasleen arteko koordinazioa, lanean dauden irakasleen prestakuntza etahezkuntza berriztapena mesedetuko dituzten neurriak baita irakaslanaren al-deko laguntza eta aholkularitza zerbitzuak ikastetxe barruan zein kanpoan.

Hirugarren motako eskariek zerikusia dute ikasle guztiei jaramon egitekogaitasunarekin, horien hezkuntza premia edozein izanda ere. Eskola sistema-ren kalitatearen adierazgarrietako bat hezkuntza premia bereziak dituztenikasleei arreta emateko gaitasuna da, premia eragin duen arrazoia edozeinizanda ere. Guztiek hezkuntza izateko eskubidea izateak erronka bat plante-atzen du: ikasleen hezkuntza premien aniztasunari modu egokian erantzutea.

Euskal Hezkuntza Administrazioak eskari hauei erantzuten die. Eskariberriak ikasteko edukiekin eta prozesu didaktikoekin lotutako beste aspek-tu batzuetara zuzentzen dira.


42


Euskal gizarteak garrantzi handia ematen die oraindik ikaskuntza kog-nitiboei. Orokorki aitortzen denez, 70eko hamarkadan hasitako krisi ekono-miko eta soziala gainditzeko eta ekoizpen sektoreen birmoldaketarekin au-rrera jarraitzeko beharrezkoa da belaunaldi berriek gero eta prestakuntzazorrotzagoa izatea, giza kapitala eta prestakuntza egokia emanez. LanbideHeziketa balorazio sozial positiboa lortzen ari da, eta azken urteotan galdu-tako sona berreskuratzen ari da. Ekoizpen sistemak gaitasun balioanitz ja-kin batzuk dituzten profesionalak eskatzen ditu, horiei esker aldaketa tek-nologikoei beti egokitzeko eta gero eta kalitate handiagoa eskatzen dutenekoizpen prozesuetan lanean dauden giza taldeetan sartzeko gauza izanik.

Bestalde, informazioaren gizarte berrian gaudenez, eskola erakundearieskatzen zaio ikasleei iturri desberdinetatik datozkien informazio ugariakbereganatzen jakiteko eta beren kabuz ikasteko tresnak eta trebetasunakemateko eta alor horretan ikastalde desberdinen artean ematen den des-berdintasuna orekatzeko. Eskatzen da, derrigorrezko irakaskuntzan, ikasleguztiei informazio eta komunikazio teknologiak erabiltzeko beharrezkoakdiren ikasketak emateko, edozein eduki ikasteko horietaz baliatzeko etaetorkizun hurbilean funtsezkoak izango diren hizkera eta tresnetara hurbilt-zeko.

Europako esparruan sartzea eta gero eta aurrerago doan globalizaziofenomenoa direla eta, lehenesten ari dira atzerriko hizkuntzen ikaskuntzahobetzeko eskaria. Hala ere, baditu beste dimentsio batzuk, hala nola,ikaslea gizarte ireki, pluralean bizitzeko prestatuko duen kultura anitzekoeskola izan beharra, gizarte horretan kultura anitz bizikidetuko direlarik etamunduko giza arazoen aurrean sentikorra izango delarik. Kultura aniztasu-nak eskatzen du gizabanakoen kultur eta hizkuntza identitatetik abiatutakulturen arteko bizikidetasuna eta harremana gertatzea.

Gizarteak eskatzen du irakaskuntzaren luzapena baliagarri izateko jen-de guztiak, derrigorrezko irakaskuntza bukatutakoan, garapen pertsonalaerdiesteko eta gizarte bizitzan eta ongizatean parte hartzeko behar dituenikasketa mailak lortzeko.

Aldi berean, espero da eskola ikasketak ez mugatzea ezagupeneneremura eta ikasleen gizarte hezkuntzari eta hezkuntza moralari erantzutea.Oso aspaldikoak ez diren garaietan, hezkuntza mota hori gizarte erakundeaskoren jardueran, familiarengan bereziki, oinarritzen zen, eta eskolarenlana familiaren jarduera horretatik abiatuta jardutea zen. Orain gizarte era-kunde haien rola aldatu eta ahuldu egin da eta, populazio gune garrantzit-suetan, prozesu osoa eskolaren esku dago, hasierako gizarteratzetikkontzientzia zibiko eta morala lortu arte. Lan hori eskolaren esparruan egin

Alderdi orokorrak

43


nahi da; baina, askotan, gehiegizkoa gertatzen da, haur eta gazteen bizit-zaren beste eremu batzuetan lan egin dezaketen beste erakunde batzuekesku hartzen ez dutelako.

Eskola erakundeari eskatzen zaio kohesioa lortzen laguntzeko eta bizi-kidetzan hezitzeko, kohesioa eta elkarbizitza edozein hezkuntza jarduera-ren oinarrizko helburu baitira eta euskal gizartean une honetan berebizikogarrantzia baitute. Helburu hori lortzeak eskatzen du eskola bizitzan balore-etan oinarritutako elkarbizitza praktikatzea, eta balore horiek dira bazterke-riarik gabeko berdintasuna, askatasuna, justizia, parte hartzea eta gataz-kak konpontzeko elkarrizketa demokratikoa.

Gehienen ustez, eskolak helburu horiek lortzen lagun dezake, diskurt-so eta praktika koherentearen bidez. Horregatik, ez hautaketan edo sailka-penean baizik eta ikasleen integrazioan oinarritutako hezkuntza egituren al-deko apustua egiten da, gutxienez gizarte demokratiko eta modernoaridagozkion oinarrizko ikasketak lortu behar direneko fasean.

Euskal hezkuntza sistemak izugarrizko aniztasuna azaltzen du, bi sareeta hiru hezkuntza eredu baititu, eta ereduak ikastetxe bakoitzean gauzat-zeko era desberdina baita. Ezaugarri hori positibotzat jotzen da, oro har, fa-miliek aukeratzeko posibilitate gehiago baitute; baina ezin ukatuzkoa dahorrelako aniztasuna azaltzen duen eskola sistema batek mugak ezartzendituela gizarte kohesioaren alde laguntzerakoan, nahiz eta kohesio hori izanhezkuntzaren oinarrizko helburuetako bat.

Seme-alabentzako ikastetxea aukeratzea erabaki garrantzitsuenetakobat izan daiteke familientzat. Horrela ikastetxeak betetzen duen rol zentralaaitortzen da, eta hori bat dator gaur egungo hezkuntza teoriekin. Familiekikastetxea aukeratzen dute ikasleen beharrei eta xedeei erantzuten dielako,eta horien artean nabarmentzen dira, curriculum edukiak ikasteko irakas-kuntza eraginkorra ez ezik, segurtasun bermeak (hitzaren zentzurik zabale-nean) eta gizarte harreman egokiak.

Familiek, gero eta gehiago, eskaintzen dituzten osagarrizko zerbitzuenarabera baloratzen dituzte ikastetxeak. Ikastetxeei, gero eta gehiago, es-katzen zaie hezkuntza jarduera formal eta arautuaren osagarri den hez-kuntza lan informalago bat, hain espezifikoa ez dena burutzea. Kirol eta ai-sialdiko instalazioak, liburutegia, informatika gela... eskuragarri izan behardira ikasleentzat, batez ere testuinguru sozial txiroagoetan bizi diren eta es-kola eguna bukatzean gurasoak etxetik kanpo dauden ikasleentzat, bai es-kola jarduerak hasi aurretiko aldian, bai bazkalorduan eta eskola ordutegiaamaitzean.


44


Taldeko organoetan zein guraso elkarteen bitartez parte hartzea ikas-tetxeen lana hobetzeko balio duen faktore bat da. Zalantzarik gabe esandaiteke gurasoen itxaropenek eta seme-alaben heziketan esku hartzeakbaldintzatzen dutela ikasleen eskola arrakasta.

Kalitatea hobetzearen aldeko gizartearen eskariek hezkuntza sistemahobekuntza hori orientatzeko eta mesedetzeko balio duten mekanismoezhornitzeko eskatzen dute. Mekanismo horien artean ebaluazioa nabar-mentzen dugu, ikastetxeek egin behar dutena eta Hezkuntza Administra-zioak eskasiak atzemateko eta hobekuntzak bultzatzeko egiten dituenak.

Hezkuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrerako Legeak (LOGSE)INCE (Instituto Nacional para la Calidad y Evaluación) sortzea xedatu zuen,Hezkuntza Ministerioari atxikia eta hezkuntzaren alorrean eskumenak dituz-ten autonomi elkarteetako hezkuntza sailen ordezkariek osatutako Kontsei-lu Azterkaria duena. Horren betekizun nagusia hezkuntza etapa desberdi-netan Espainiako hezkuntza sistema ebaluatuz joatea da, sistemarenoinarrizko aspektuei dagokienez. Autonomi elkarte bakoitzak, bere aldetik,bere lurraldeko lagina zabaltzea erabaki dezake, baita kontsultatutako ara-zoena ere.

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Hez-kuntza Ikuskaritzaren ebaluazio lana osatuko zuen erakunde ebaluatzaileasortuko zuela iragarri bazuen ere, ez du oraindik horrelakorik egin.

1.6. HEZKUNTZARI BURUZKO GOBERNU PLANA

Txosten honetan sartzen den 1994/00 bitarteko aldiaren ezaugarriizan dira euskal hezkuntza sisteman izan diren aldaketa sakonak, eta Hez-kuntza Administrazioak antolatu eta kudeatu behar izan ditu horiek.

1995eko otsailaren 24an, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailbu-ruak 1994/98 bitarteko legealdirako hezkuntzari buruzko gobernu planaaurkeztu zuen Eusko Legebiltzarrean. Gobernu planaren punturik nabar-menenak honako hauek izan ziren:

—Hezkuntza erreformaren ezarpena, eskola plangintza eta ebalua-zioa, kalitatezko sistemaren oinarriak izanik.

—Gizarte integraziorako eta kultur kohesiorako politika, jatorri desber-dintasunak zuzendu eta balore demokratikoak eta propioak landukodituena.

—Hizkuntzen irakaskuntza eta euskalduntzea sakontzea.

Alderdi orokorrak

45


—Giza baliabide eta prestakuntza politika arautzea, hezkuntza proiek-tuen garapenerako gakoa izanik.

—Ikastetxeen pedagogi autonomia eta ekonomi eta finantza kudeake-ta garatuko dituzten antolamenduaren aldetiko neurriak ezartzea.

1999ko martxoaren 10ean, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sail-burua Eusko Legebiltzarrean azaldu zen, aurreko legealdian egindakoarenbalantzea egiteko eta 1998/2002 bitarteko aldirako hezkuntzari buruzkogobernu plana aurkezteko. Aurreko legealdiaren balantzea eginez, honakolorpen hauek nabarmendu zituen:

—Hezkuntza erreformaren garapena.—Hezkuntza berriztapenak, gizarte integrazioa, Bigarren Hezkuntzako

aniztasunari erantzutea eta premia bereziak dituzten ikasleekikoarreta mesedetzeko eta ikastetxe publikoetan ingelesaren sarreragoiztiarra gauzatzeko.

—Itunpeko eskola sarearen kudeaketa: doakotasuna 16 urte arte eza-rriz eta finantzatutako irakasle/ikasgela ratioak handituz finantzazioagehitzea eta irakasleak sare publikokoekin homologatzeko proze-suan aurrera egitea.

—Euskalduntze prozesua: IRALE programan aldakuntzak sartzea etaikastetxe publikoetan eta itunpekoetan hizkuntzaren normalizaziora-ko plana ezartzea.

—Lanbide Heziketa: Lanbide Heziketako Euskal Plana diseinatu etaprestatzea; Prestakuntza eta Lanbide Heziketako Euskal Erakundeaeta Lanbide Heziketako Ikastetxe Integralen Sarea sortzea.

Legealdi berriarentzako gobernu planaren helburuak honako hauekziren:

1) Hezkuntza erreforma burutzea eta sendotzea: Bigarren Hezkunt-zako irakasleak finkatzea eta lan eskaintza publikoa egitea; HaurHezkuntzako lehen zikloa arautzea eta Lanbide Hastapeneko pro-grama garatzea; erdi mailako musika kontserbatorioen sare publi-koa sendotzea eta goi mailako irakaskuntzak ezartzeko proiektuaegitea.

2) Sistema eraginkorra eta kalitatezkoa:

—Pedagogi Aholkutegiak berrorientatzea; Irakas-sistema Ebaluat-zeko eta Ikertzeko (ISEI) Euskal Erakundea sortzea; HezkuntzaIkuskaritza zehaztea; kudeaketan, estatistika tratamenduan etahezkuntza edukietan teknologia berriak erabiltzea; kalitate osokoeredua.


46


—Hezkuntza berriztapenerako berariazko programak garatzea; ze-harkakotasuna garatzea eta argitzea; euskalduntzearen ingurukopolitikak.

—Aldaketak prestakuntza prozesuetan eta irakasleen suspertzeeta gizarte sustapenerako sistemetan.

—Aldaketak ikastetxeen antolaketa eta kudeaketan, bereziki hona-ko aspektu hauei dagokienez: ikastetxeen autonomia, zuzenda-ritza funtzioa hobetu eta suspertzea, ikastetxe publikoen admi-nistrazioa eta itunpeko sarearen kudeaketa, Lanbide HeziketakoEuskal Plana garatzea.

1999/00 ikasturtea bukatzerakoan, Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailak bost programa jaulki ditu, gizarteak hezkuntzari egitendizkion eskari nagusiei erantzuteko. Jorratzen diren gaiak honako hauekdira: hizkuntza prozesuak, elkarbizitzarako heztea, ikasleen aniztasunarierantzutea, hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleei erantzutea etairakaskuntzan informazio eta komunikazio teknologiak sartzea. Progra-metan zehazten da zein argumentu ildotatik hasiko den jokatzen, abia-buruko egoeraren diagnostikoa egiten da, eta datozen hiru urtetarakohelburuak finkatzen dira, baita aldi horren bukaerako ebaluazioa egitekoadierazleak ere. Premisa horiek azaldu ondoren, jokatzeko ildoak ezart-zen dira, honako bost esparru hauetan garatzeko: irakasleen presta-kuntza, ebaluazioa, hezkuntza berriztapena, antolamendua eta baliabi-deak.

Irakaskuntzan informazio eta komunikazio teknologiak sartzeko «PlanPremia» delakoa jarri da martxan, Eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Er-kidegoan teknologia hauek sustatzeko asmatu duen plan orokorraren ba-rruan. «Plan Premia» horrek azpiegiturak eta informatika ekipamendua hor-nitzea aurreikusten du, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren etahorren zerbitzuen eta ikastetxeen kudeaketarako baita irakaskuntzan era-biltzeko ere beharrezkoak direnak.

1.7. BALORAZIOAK ETA PROPOSAMENAK

Txosten honetan sartzen den aldian, oso garrantzitsua izan da Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak gaien kopuru eta aniztasunaren al-detik aurrera eraman duen lana. Halaber ikastetxeetan lan handia egin daaldi horretan, ikaskuntza berriak emateko eta eskari berriei egokitzeko al-datuz joan behar izan baitira. Irakasleek zalantza handiko uneak bizi ditueta profesionaltasunez aurpegi eman diete erronka zailei. Familiak aktiboak

Alderdi orokorrak

47


izan dira, aldaketak baldintzarik egokienetan egiteko lagunduz. Ikasleek ha-ragi bizitan bizi dituzte aldaketak.

Euskal hezkuntza komunitateak onartu egin ditu hezkuntza erreformakekarri dituen aldaketak. Ez da izan aldaketa prozesua arriskuan jarri duenarbuio jarrerarik, baizik eta eskolan bakezko aldi eraikikorra bizi da, nahizeta legezko desberdintasunak izan, bidean zailtasunak aurkitu eta oraindikkonpontzeko dauden arazoak izan.

Hori guztia dela eta, Euskadiko Eskola Kontseiluak egiten duen hasie-rako balorazioa hezkuntza eragile guztiei esker ona azaltzea da, egin dutenahaleginarengatik eta gehienek erakutsi duten jarrera positiboarengatik.Hedabideetan askotan ikastetxeei eta horiek ematen duten irakaskuntzariburuz zabaltzen diren mezu negatiboen aurka, Eskola Kontseilu honek es-pero du gizarteak aitortzea eta baloratzea ikastetxeek egunero egiten du-ten lana eta, bereziki, honako helburu hauek lortzeko egiten duten ahalegi-na: ikasleen hezkuntza premia berriei erantzutea, jarduera hezitzaileabiztanle sektore guztietara zabaltzea, kalitate maila handiagoa lortzea etagizartearen estamentu desberdinetatik iristen diren eskariei erantzutea.

Hezkuntza eta gizarte sektore desberdinen aldetik ezarri berri direnegitura eta curriculumetan aldaketa handiak egiteko eskatzen da. EskolaKontseilu honen ustez ez da garaia hezkuntza antolamenduaren ingurukoarazo nagusiak ukitzen dituzten aldaketak egiten hasteko. Tamaina handi-ko erreforma batek denbora behar du finkatzeko, eta orduan jakingo da al-daketak egin behar diren ala ez. Hezkuntza sistemak egonkortasuna behardu, eta ez da beti zalantzan jarri behar.

Lortu nahi den hezkuntza sistemaren egonkortasuna ez zaio kontra-jartzen hobekuntza puntualak lortzeari, batez ere, txostenaren lehen zatihonetan jorratu diren gaien inguruan neurri zehatzak aplikatzeari dagokio-nez:

1) Curriculumari buruzko eztabaidan planteatzen da, batez ere, ikasleguztiek derrigorrezko irakaskuntza bukatutakoan izan behar dituztenkultura maila eta oinarrizko gaitasunak eta Batxilergoa bukatutakoanizan behar dituzten jakiteak. Atzemandako akatsen azterketak ezgaitu eraman behar ezarrita dagoen curriculuma halabeharrez aldat-zera, baizik eta ikasleak lortu nahi diren ikasketak lortzera bidera dit-zaketen prozesu didaktikoak berraztertzera, batez ere ikasi beharduen ikaslearengan oinarrituz. Ikasleak gaur egun duela urte gutxiez bezalako baldintzetan bizi eta mugitzen dira, eta orduan baliaga-rri ziren ereduak neurri handi batean ez dira gaur egun baliagarri.

2) Euskalduntze prozesua aurrera doa, baina beharrezkoa da helburuak


48


gaurkotzea eta horiek lortzeko bitartekoak proposatzea. Gizarteakeskolari eskatzen dio ikasleek ikasketak euskaraz zein erdaraz egite-ko adinako gaitasuna lortzea eta, aldi berean, atzerriko hizkuntza ba-tean berme osoarekin komunikatzeko gaitasuna lortzea.Hiru hizkuntza eredu desberdinetan eskolatzeari esker aurrera era-man da gizarteak eskatzen zuenaren eta lortzen ziren giza baliabi-deen araberako euskalduntze prozesua. Garapen honek familieinahi zuten eredua aukeratzeko ahalmena eman die, erabakiakhartzeko erritmo desberdinei jarraituz. Oso inportantea izango litza-teke oinarrizko helburu eta baldintza batzuk zehaztea, biztanleenartean nagusi den iritzia jasota, familia guztien legezko hizkuntzaaukerei sarrera ematea eta ikastetxe guztietako hizkuntza proiektudesberdinen kalitatea bermatzea ahalbidetuko dutenak.Euskalduntze prozesuan ebaluazioa azpimarratu behar da. Ikastet-xe bakoitzaren egoera ezagutu behar da eta arazoak azaltzen direntokian diagnostikatu eta erantzuna ematea. Ez dago ezin hobeaden eredurik. Eredu bakoitzean oso lorpen desberdinak gerta dai-tezke. Horrexegatik oso inportantea da ikastetxeen lorpenen eba-luazio xehetua egitea ikastetxeek eta euskal hezkuntza sistemakaurreikusita dituzten helburuak lortzeko.

3) Zaila izan da eskola mapa prestatzeko prozesua. Hori burutu izanabaloratzen dugu. Hala ere, agian iritsi da erabaki batzuk berraztert-zeko ordua. Bidezkoa izango litzateke berraztertzea zenbait zonal-detan egindako plangintza, hizkuntza ereduen banaketa, zenbaitkolektiboren baztertze egoerak gertatzen direnean, eta BigarrenHezkuntzako ikastetxe motak, horien tamaina eta baldintzengatikikasleen premiei erantzuten ez dietenean. Eskola komunitatea osat-zen duten sektore guztiek eta, bereziki, eragin zuzena jasaten du-ten ikastetxeek ahalik eta gehien parte hartuta egin beharko litzate-ke berrazterketa hori.

4) 1992ko akordioekin alderatuta eskola sareen arteko ikasleen birba-naketak izandako desbideraketek batez ere irakaskuntza publikoanizan dute eragina, eta ez da izan eskolaketaren pisu erlatiboa galdudelako, baizik eta hezkuntza premia handiagoak dituztenak ikastet-xe publikoetan pilatu direlako. Biztanleen sektore handiek ikastetxepribatuak nahiago izatearen arrazoia sareek sona sozial desberdinaizatean datza, eta arazo hori neurri egokiak hartuz konpondu beha-rrean, areagotu egiten da familiek zailtasunik handienak dituztenikasleak ikastetxe publikoetan pilatzen direla ikusita. Hezkuntza Ad-ministrazioak du ikasleak itunpeko irakaskuntza pribatura desbide-ratuz irakaskuntza publikoan gertatzen ari den narriadura prozesua

Alderdi orokorrak

49


ekiditeko ardura zuzena.5) Inportantea izan da azkeneko urte hauetan egitura berriak finkatzeko,

irakaskuntzak antolatzeko eta baldintza egokietan ezartzeko eginden ahalegina, eta nahiko konponduta dago arazoa, arazoen tamai-na ikusita. Etapa hori bukatutzat eman daiteke. Iritsi da gizarteakbehin eta berriro eskatzen duen irakaskuntzaren kalitatea hobetu be-harrarekin lotutako erronkak planteatzeko ordua. Hezkuntza, Uni-bertsitate eta Ikerketa Sailak planteatzen dituen programetan gizarte-ari interesatzen zaizkion gaiak jasotzen dira eta hezkuntzakomunitatea indar handiz bizitzen diren arazoak jorratzen dira. Ikas-tetxeak eta horien egiturak, zuzendaritza bereziki, hobetzeko progra-ma zehatza falta dela sumatzen da. Eskola Kontseilu honek progra-maren aplikazioaren jarraipena egiteko asmoa du.

6) Familiek ikasleen motibazioan eta ikasteko ahalmenean eta instruk-zio- eta hezkuntza-prozesuetan duten eragina oso argia da. Esko-lan garatzen diren ekimenak familiaren oinarria eta babesa behardute. Ikastetxeetan irakaskuntzaren kalitatea hobetzeko ildo horre-tako ekimenak bultzatu behar dira, zehazki:

—0 urtetik aurrerako Haur Hezkuntza bultzatu eta finkatu behar dabehin-betiko, hezkuntza zerbitzu gisa, gizarte- eta familiako-la-guntzako dimentsioa ahaztu gabe;

—Ikastetxeek ikastordutegiaren kanpo zabalik egon behar dute,eta antolatzen diren jarduerak umeen eta gazteen hezkuntza-ai-sialdia, eskola-lanen laguntza eta informazio-gizartearen sarrera-ko erraztea kontuan hartu beharko dira.

—Gurasoen partehartzeko esparruak zabaldu behar dira ikastetxe-etan, ikasleei eta beste gurasoei laguntzeko gai sentitzen direneremu desberdinetan, eskola eta eskolaz kanpoko jardueretan.

—Familienganako arreta eta ikastetxearekiko komunikazioa elka-rrenganako konfiantza giroan garatu behar dira.

7) Informazio eta komunikazio teknologiak sartzeari dagokionez, EskolaKontseilu honen ustez gehiegi ahaztu da gai hori. Foru Diputazio etaudal batzuen ekimenei esker, arindu egin da zonalde batzuetan ikas-tetxeek nozitzen zuten atzerapena. Teknologia hauek posible egitenduten politika informatiboa ez da aprobetxatzen irakaskuntzarenmundua iritzi publikora hurbiltzeko eta komunikazio sareak taxutze-ko, ikastetxeen, irakasleen, ikasleen, ikastetxe eta familien artekoak.Inportantea da galdu den denbora berreskuratzea.


50


2. HEZKUNTZA ETAPA BERRIAK: EZARPENA ETA HOBEKUNTZA

Txostenaren atal honetan hezkuntza etapa bakoitzari dagozkion datu-rik esanguratsuenak azaltzen dira. Ikasketen antolamendu berriari, horiezartzeko neurriei eta berriztapen eta hobekuntza programei buruzko infor-mazioak jasotzen dira. Aztertzen da eskolatzeak txosten honetan sartzenden aldian, 1994eko irailetik 2000ko ekainera artekoan, izan duen bilakae-ra, baita eskola emaitzak ere. Aldaketa nagusiak, eztabaida sozialik han-diena piztu dutenak, Bigarren Hezkuntzakoak izan dira, bai derrigorrezkoetapa berrian bai Batxilergoan eta Lanbide Heziketan.

2.1. HAUR HEZKUNTZA ETA LEHEN HEZKUNTZA

2.1.1. Ikasketen antolamendua

Haur Hezkuntzako bigarren zikloaren eta Lehen Hezkuntzaren ezarke-ta 1992/93 ikasturtean hasi eta 1995/96 ikasturtean bukatu zen. Bi etapahorien antolamendua eta ezartzeko arauak 1992an argitaratu ziren.1994etik aurrera, ordutegia besterik ez da aldatu, Gorputz Hezkuntzarenarloa zabaltzeko, eta ebazpen bat eman zen Hezkuntzako Jarduera Anto-latua Erlijioaren alternatiba gisa ezartzeko.

97/1996 DEKRETUA, maiatzaren 7koa, Euskal Herriko Autonomi Elkarteko Lehen Hez-kuntzako Curriculuma ezartzen duen abuztuaren 11ko 237/1992 Dekretua aldatzenduena. (EHAA 1996/05/20)

ERABAKIA, 1998ko uztailaren 28koa, Hezkuntzako sailburuordearena, HezkuntzakoJarduera Antolatuak (HJA) arautzen dituena, Haur Hezkuntzako bigarren ziklorako etaLehen Hezkuntzako etaparako, Euskal Autonomia Erkidegoko lurralde - eremuan(EHAA 1998/08/28)

Ezartzeko dago oraindik Haur Hezkuntzako lehen zikloa. Haurtzain-degi ugari dabil lanean, ikastetxe publikoetan bi urteko haurren gelak

51


sortu dira, eta ikastetxe pribatu batzuei baimena eman zaie ziklo hauemateko. Hala ere, legearen babesa falta da eta EAEn ziklo hau zeinbaldintzatan ezarriko den zehaztea. Langileek maisu-maistra titulua edu-ki beharko dute edo profesional espezializatua izateko gaikuntza aitor-mena. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak haurtzaindegietakolangileentzat gaikuntza ikastaroak antolatu zituen, 1996/97 eta 1997/98ikasturteetan.

Haur eskolak kudeatzen dituzten erakundeek LOGSEri eta Euskal Es-kola Publikoaren Legeari jarraituz, ziklo hau hezkuntza sistemaren esparrugisa antolatzea eskatzen diote Administrazioari. Legealdi honetan EuskoJaurlaritzak bi mozio onartu ditu, arazo horri buruzkoak:

—1999/04/21: erakundeen arteko batzorde bat sortzea, Haur Hez-kuntzako lehen atalak gaur egun EAEn bizi duen egoerari buruzkoazterketa egiteko eta 2002rako aurreikusten den ezarketarako bal-dintzak arautzeko proposamenak egiteko.

—2000/05/18: 2000ko irailaren 30a baino lehen eskola mapa eta0-3 urte bitarteko Haur Hezkuntza antolatzeko, hezkuntza siste-man sartzeko eta finantzatzeko plana aurkeztea.

2.1.2. Eskolatzea Haur eta Lehen Hezkuntzan

2.1.2.1. Eskolatzea Haur Hezkuntzako lehen zikloan

Laurogeita hamarreko hamarkadatik aurrera, eta batez ere ikastolakpublifikatzen hasi zirenean, bi urteko haurrak Haur Hezkuntzako eta Le-hen Hezkuntzako zentroetan sartzen hasi ziren, nahiz eta eskolatzen di-ren gelak arautu gabe egon. Bi urteko haurrok Haur Hezkuntzako biga-rren zikloan zeudenen antzeko geletan eskolatzen ziren, kasuan kasukoegokitzapenak aplikatzen zirelarik. Haur Hezkuntzan espezializaturikdauden irakasleak arduratu ziren tutoretza horietaz. Zenbait kasutan zi-kloko sostengurako irakasleak errefortzu moduan erabili ziren, bainagehienetan Hezkuntza Sailetik kanpoko figura juridikoek (gurasoen el-karteak, janaria hornitzen duten enpresak...) laguntzaileak kontratatu zi-tuzten. Adin horretan, 18raino jaitsi zen gelako haur kopurua; bigarrenzikloan 23 zeuden.

Bi urteko haurren eskolatzeak gizarteko eskaerari erantzuten dio etaberme handiagoak eskaintzen dizkio hasiera-hasierako euskalduntze pro-zesuari, batik bat, euskalduntze trinkoko hizkuntz ereduetan dauden eta


52


ama hizkuntza gaztelania duten haurren kasuan. Hala ere, oraindik araut-zeke dago hezkuntza etapa honetako lehen ziklo osoa.

Ez dugu sare hitzartuari buruzko daturik, baina sare publikora sartzendiren ikaslerik gehienak hezkuntzako lehen maila honetara (bi urtekoak)sartzen direla esan dezakegu. Aukera hori askok aprobetxatu duela ereesan dezakegu, zeren hazkunderik handiena txosten honen erreferentziaaldiaren lehenengo erdialdean eman zen, hau da, 1997/98 ikasturtea bainolehen.

2 urteko umeen eskolatzea sare publikoan

Udalek, batez ere lurralde eta hiri jakin batzuetan, beren gain hartu di-tuzte 0tik 3 urtera bitarteko haurren eskolatzeari buruzko funtzioak. Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak dirulaguntzak eman dizkie HaurHezkuntzako zentroak kudeatzen dituzten udalei.

Laguntza horiek gehitu egin dira azken urteotan, hezkuntza sistema-ren finantzaketari dagokion kapituluan ikusiko dugun moduan. Era berean,gehitu egin da haur hezkuntzako zentroen ardura hartzeagatik laguntza ho-riek jasotzen dituzten udalen kopurua.

Halaber, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Haur Hezkuntza-ko 56 zentro pribatu baimendu ditu eta zentro horiek etapa horretako bi zi-kloak eman ditzakete, nahiz eta lehen zikloa ez den ofizialki ezarri. Biz-kaian, 1999/00 ikasturtean, 19 zentrok aurrezki kutxa baten dirulaguntzajaso zuten.

Bi urtekoen gelak egitatezko bidez ezarri direnez, ez da behar bestekogiza baliabide horniketarik egin. Gauzak horrela, Gurasoen Elkarteetakozentro batzuek laguntzarako langileak kontratatu dituzte, baina kontrataziobaldintzak ez dira egokiak izan, ez lanaren, ez integrazioaren (irakasleentaldean) ikuspuntutik. Bestalde, ez dituzte Hezkuntza Sailak legez eskola-turik daudenentzat eskaintzen dituen giza baliabideak jaso, hala nola, hez-kuntza bereziko laguntzaileak.

1994/95 1997/98 1999/00

Haur Hezkuntzako ikasleak: 2 urte 2.555 5.952 6.758

Haur Hezkuntzako 3 urteko ikasleak 7.908 7.806 8.080

2 urteko eskolatzearen portzentaia %32 %76 %84

Hezkuntza etapa berriak: ezarpena eta hobekuntza

53


2.1.2.2. Eskolatzea Haur Hezkuntzako bigarren zikloan

1999/00 ikasturtean 47.096 ikasle eskolatu dira ziklo honetan, ikasle-en jaitsiera %4koa eta ikasgelena %5,3koa izanik. Zikloan, oro har, taldekoikasleen ratioa mantendu egin da, 18’4ren ingurukoa izanik.

Azken bost ikasturte hauetan, ikasle kopuruen aldetik ia berdindu egindira eskola sareak: itunpekoak publikoa gainditzen du %1,4rengatik, bainabien arteko aldea 2,2 puntuz murriztu da. Azpimarratu behar da Gipuzkoa-ko sare publikoko ikasleen kopurua 7,9 puntuz igo egin dela eta Arabakosare pribatukoena 3,3 puntuz.

1994/95 eta 1999/00 bitarteko ikasturteetan A ereduan eskolatutakoikasleen kopurua %11,6 jaitsi da, eta portzentaia horretan igo da D eredu-koa, B eredukoa egonkortu den bitartean. Lurralde historikoen arabera, Gi-puzkoa (ikasleen %70 D ereduan eskolatu da, %27 B ereduan eta A ereduaetapa horretan praktikoki desagertu da) eta Arabaren artean (D ereduan%34’4, B ereduan %43’2 eta A ereduan %22’4) ematen dira desberdinta-sun handienak.

Haur Hezkuntzako 2. zikloko ikasgelak eta ikasleak

I. eranskineko 3, 13 eta 18. taulen laburpena.

2.1.2.3. Eskolatzea Lehen Hezkuntzan

1999/00 ikasturtean 100.083 ikasle eskolatu dira Lehen Hezkuntzan,1994/95 ikasturtearekin alderatuz ikasleen jaitsiera %19,4koa eta ikasgele-na %13,9koa izanik. Ikasleen eta ikasgelen jaitsiera desberdina dela eta,ikasgela/ikasleak ratioa, oro har, 20tik 18,7ra jaitsi da.

Txosten honetan sartzen den aldian, sare publikoko ikasleen kopurua%1 igo da, eta portzentai horretan jaitsi da itunpeko sarekoa. Sare publi-koa 4,4 puntuz igo da Gipuzkoan eta itunpeko sarea 6,4 puntuz Araban.

Ikasgelak Ikasleak Publikoa Pribatua A B D

1994/952.689 49.398 24.100 25.298 11.881 15.171 21.788

%48,8 %51,2 %24,3 %31,1 %44,6

1999/002.546 47.096 23.258 23.837 5.917 14.518 26.266

%–4,7 %49,4 %50,6 %12,7 %31,1 %56,2


54


Taldeko ikasleen ratioak 16,1 izaten jarraitzen du sare publikoan, eta itun-peko sarean 3 puntuz jaitsi da, 21,7koa izatera iritsiz.

Haur Hezkuntzatik Lehen Hezkuntzara igarotzean nolabaiteko aldake-ta izaten da sare publikotik pribatura, eta 1999/00 ikasturtean %2ren ingu-rukoa izan da. Fenomeno honen indarra pixka bat gutxitu da azken urtehauetan.

Aldi honetan, hizkuntza ereduen bilakaera Haur Hezkuntzak ibilitakobide beretik doa: ikasle kopuruaren jaitsiera %11,5ekoa da A ereduan; Bereduan ez dago ia aldaketarik (%0,9 jaisten da); D ereduan %12,5 igotzenda.

Lehen Hezkuntzako ikasleak eta ikasgelak

I. eranskineko 4, 13, 14 eta 19. taulen laburpena.

Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntza 327 ikastetxe publikotan emanda, etapa horiek besterik ematen ez duten ikastetxeak izanik, salbuespenbanaka batzuk kenduta. Sare pribatuan, Haur Hezkuntza 247 ikastetxetaneman da eta Lehen Hezkuntza 226 ikastetxetan. Oso desberdina da sarepribatuko ikastetxeen arteko tipologia: Haur eta Lehen Hezkuntza DBHre-kin batera ematen dutenak, ikastetxe osoak, hiru etapa horiek eta Batxiler-


1994/956.197 124.196 55.383 68.813 44.116 36.913 41.846

%44,6 %55,4 %35,9 %30,0 %34,1

1999/005.338 100.083 45.468 54.615 24.128 28.779 46.086

%45,4 %54,6 %24,4 %29,1 %46,6

Sare publikoa Sare pribatua Pribatuaren aldeko

Haur Hezk.-5 Lehen Hezk. 1 Haur Hezk.-5 Lehen Hezk. 1 diferentzia

1994/95 %48,3 %44,9 %51,7 %55,1 %3,4

1998/99 %49,5 %46,8 %50,5 %53,2 %2,7

1999/00 %49,4 %47,3 %50,6 %52,7 %2,1


55


goa ematen dutenak, eta kopuru txikiago bat osatuz, Lehen Hezkuntzaedo Haur Hezkuntza besterik ematen ez dutenak.

2.1.3. Haur eta Lehen Hezkuntza ezartzeko neurriak

2.1.3.1. Ikasketa Proiektua

1992/93 ikasturtean hezkuntza etapa hauek ezarri zirenetik, HaurHezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeak beren Ikasketa Proiektuaosatuz joan dira 1997ko ekainean bukatu zen epe baten barruan.

Aldi horretan, irakasle taldeen arteko hausnarketa eta adostasun pro-zesua bultzatzeko, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak prestakunt-za plan instituzionala prestatu zuen, eta ia ikastetxe guztiek hartu zutenparte. Horrez gain, ikastetxeei laguntzeko eta orientabide gisa, bi etapa ho-rietako curriculum proiektuaren eredu bat eman zien, Curriculuma EratzekoInstitutuak prestatu zuena.

Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntza ematen duten ia ikastetxe guz-tiek beren Ikasketa Proiektua prestatu dute, oinarrizko aspektuei dagokie-nez behintzat. Ikasketa Proiektuan hartutako akordioak ikasgeletan prakti-kan jartzea falta da. Praktika horrek izan behar du oinarrizko erreferentziaikastetxeen ebaluazioa egiterakoan, dela ikastetxe bakoitzak urtero egitenduen auto-ebaluazioa, dela Hezkuntza Ikuskaritzak aldiro egiten duen kan-po ebaluazioa.

2.1.3.2. Irakasleen antolaketa

Lehen Hezkuntzan bi maisu-maistra mota bereizten dira: orotariko ira-kasleak, ikastaldeen tutoretza daramatenak eta arlo gehienak irakasten dituz-tenak, eta irakasle espezialistak, atzerriko hizkuntzan, musikan, gorputz hez-kuntzan, baita erlijiozkoak eta, A ereduko taldeetan, euskarazkoak ere, arlohoriek ikastaldeei ematen dizkietenak. Ikastalde bakoitzean gutxienez lau mai-su-maistrek parte hartzen dute, eta, zenbait kasutan, zazpi ere izan daitezke,premia bereziren batengatik esku-hartze indibidualak dituztenak aparte utzita.

Haur Hezkuntzan, ingelesaren irakaskuntza goiztiarra sartzen dutenikastetxeetan, arlo horretako espezialista dago sartuta.

Horrez gain, bederatzi ikasgelatik gora duten ikastetxe publikoetan,gaikuntza duen irakasle batek kontsultore lana betetzen du, eta ikasleenaniztasunari erantzuterakoan gainerako irakasleei aholkatzen eta laguntzen


56


die. Ikasleekin eman beharreko irakastorduen kopuruak ez du gainditu be-har irakastegunaren bostena.

2.1.3.3. Irakasleen prestakuntza

Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako irakasleek prestakuntzara-ko modalitate gisa ikastetxeko prestakuntza proiektuen aldeko aukera egi-ten dute: hasieran lehen aipatu den prestakuntzarako plan trinkoaz baliatuzeta hortik aurrera beren kabuz, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailakurtero egiten dituen deialdiei helduz.

Irakaskuntza publikoan gutxituz joan da espezialitate desberdinetangaitzeko ikastaroen eskaria, aurreko urteetan oso garrantzitsua izan zena.Azken urte hauetan ikastaro hauek eskatu dituztenak izan dira batez ere bi-tarteko, ordezkapen eta langabezia egoeran dauden maisu-maistrak baitairakaskuntza pribatukoak ere, irakaskuntza pribatuak espezializazioen bi-dez birmoldatu nahi baititu OHO desagertzearen ondorioz soberan gelditudiren irakasleak.

Erakundeen aldetiko ikastaro eskaintzak gutxituz joan dira. Irakasleeneskariak honako ikastaro hauetan ardaztuta dira: euskarazko eta ingele-sezko hizkuntza gaitasuna hobetzeko direnak baita irakurtzen eta idaztenirakastera zuzenduak eta gizarte eta komunikazio trebetasunak lantzekodirenak ere.

2.1.3.4. Curriculum materialak

Hezkuntza etapa hauek ezartzen laguntzeko, 1992tik aurrera irakasletalde batzuei urtero dei egin zaie esperientziaren emaitza gisa curriculummaterialak prestatzeko. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak aur-keztu diren onenak aukeratu eta, 2000ko ekainera arte, Haur Hezkuntzakoeta Lehen Hezkuntzako hamabi curriculum material argitaratu ditu. Txostenhonen III. eranskinean azaltzen da horien zerrenda.

2.1.4. Hezkuntza berriztapenerako programak

2.1.4.1. Eleanitzeko programa. Ingelesaren irakaskuntza goiztiarra

1996/97 ikasturtean Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak lauikasturtetako iraupena izango zuen ele anitzeko irakaskuntzari buruzko es-perientzia abian jarri zuen. Hiru proiektu progresibotan 20 ikastetxek hartu


57


zuten parte: 12k 4-8 urtekoen aldirako proiektua esperimentatu zuten; 4ek8-12 urtekoen aldirako proiektua; eta beste 4ek 12-16 urtekoen aldia hart-zen zuena.

AGINDUA, 1996ko apirilaren 1ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, ele anitzeko saiakuntza-ikastetxeak arautzen dituena eta izaera horrekin baimen-duak eta kalifikatuak izan nahi luketen ikastetxe publikoentzat deia egiten duena. (EHAA1996/04/12)

Programa horretan atzerriko hizkuntza horretan arlo guztietako curri-culum edukiak landuz ikastea planteatzen da, hizkuntza ikasleen interese-tatik gertu dauden testuinguruetan erabiltzea bilatzen da, eta ez da etapa-ko ikaskuntzen testuingurutik kanpo dauden eduki gramatikalak emateramugatzen. Ikastetxeek ingeleseko irakasle espezialistak dituzte eta atzerri-ko hizkuntzen irakaskuntzan adituak diren aholkulariak ere bai.

Ingelesaren irakaskuntza 4 urterekin hasten da, txikitatik hasita hiz-kuntza berrira hurbilduz joateko asmoz. Esperientzian sartuta ez zeuden200 bat ikastetxe, neurri handi batean gizarteak atzerriko hizkuntzarenikaskuntzari bultzada emateko eskatuta, ingelesaren ikaskuntza sartzenhasi ziren, esku arteko bitartekoez eta, kasu batzuetan, Guraso Elkarteakkontratatutako irakasleez baliatuz.

4-8 urte bitarteko taldeekin egindako esperientziatik hasita, Hezkunt-za, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak irakaskuntza hauek antolatu ditu 1999-00 ikasturtetik aurrera. Ikastetxeek ingelesaren irakaskuntzaren hasiera au-rreratzeko bete behar dituzten baldintzak ezarri ditu, ikastalde bakoitzarigutxienez 90 minutuz ingelesa emateko irakasle espezialistak hornitu ditu,eta prestakuntza mintegiak antolatu ditu, esperientzian parte hartutakoaholkulariek antolatuak. Aldi berean, material didaktikoak prestatuz joandira, jasotako proposamen didaktikoari jarraituz.

2.1.4.2. Ikaskuntza-Elkarteak esperientzia

Gizarte ingurune txiroetako ikasleen hezkuntza premiak direla eta, beha-rrezkoa gertatzen da hezkuntza esku-hartzea, jatorriak eragindako desber-dintasunak gainditzeko. Familiek esku-hartzeak eta ikasleak bizi diren tes-tuinguruko gizarte kolektibo desberdinek parte hartzeak eragin positiboadute hezkuntza prozesuak hobetzeko. Bartzelonako Unibertsitate Autono-moko Centre de Recerca Social i Educativa (CREA) delakoak proposamenbat egin zuen, Ipar Ameriketako eskola azeleratzaileek burututako esperient-zia batzuk jasoz. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak interesgarritzatjo zuen gizarte ingurune txiroetatik zetozen ikasleak zituzten lau ikastetxetan


58


—Portugaleten, Bilboko Txurdinaga auzoan, Gasteizen eta Pasaian koka-tuak— proposamen hori esperimentatzea, 1997-98 ikasturtetik 1999/00ikasturtera, CREAko teknikarien eta PATetako teknikarien aholkularitza izanik.

AGINDUA, 1997ko irailaren 8koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarena,Ikasketa Elkarteak deritzon Berriztapen Proiektu Berezia Euskal Autonomi Elkartekozenbait zentrotan martxan jartzeko baimena ematen duena (EHAA 1997/11/03)

Esperimentazio aldia bukatuta, proposamen hori EAEko beste ikastet-xe batzuetara hedatzea planteatzen da.

2.1.4.3. Irakurtzen eta idazten irakastea ikuspegi konstruktibistatik

Gipuzkoako maisu-maistren talde handi baten ekimenez, mugimenduindartsu bat sortu da, konstruktibismoaren inguruko teorien ekarpenez ba-liatuz irakurtzen eta idazten irakasteko prozesuak berraztertzeko. Geroago,ekimen horretara Bizkaiko ikastetxe batzuk eta, neurri txikiago batean, Ara-bako batzuk bildu ziren.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ekimen horri lagundu dio,PATetako aholkulariak jarriz eta prestakuntza proiektuen bidez esperientziaaurrera eramaten zuten ikastetxeen gastuak finantzatuz.

2.1.5. Eskola emaitzak

Ikasleek Lehen Hezkuntzan lortutako emaitzek erakusten dituzten joe-rak egonkorrak dira: azkeneko ikasturte hauetan, ez dira aldaketa nabar-menak atzematen Lehen Hezkuntzako ikasleek ziklo bakoitzaren bukaeranlortutako emaitzei dagokienez. Lehen zikloan ikasleen %90ek zikloko hel-buruak gainditzen ditu, baina %8k helburuak gainditu gabe igarotzen dahurrengora; bigarrenean %82k gainditzen ditu, baina %15 gehiago diraigarotzen direnak; eta hirugarren zikloan ikasleen %76k gainditzen ditu eta%20 gehiago igarotzen da helburuak gainditu gabe.

Igarotzea Lehen Hezkuntzan, portzentajetan. 1999/00 ikasturtea

1. zikloa 2. zikloa 3. zikloa

Igarotzen dira, helburuak gaindituta 89 82 76

Igarotzen dira, helburu guztiak gainditu gabe 9 15 19

Ez dira igarotzen 3 3 5


59


Datuak alderatuz, honako ondorio hauek atera daitezke: %9k ziklorenbatean maila errepikatuta bukatzen du Lehen Hezkuntza; %4ek hurrengomailara igarotzen du helburuak bete gabe, baina ez du Lehen Hezkuntzandenbora gehiagoz jarraitzerik maila errepikatzeko posibilitate guztiak agortuzaizkiolako; %10en kasuan arlo zehatz batzuetan nahikotasuna ez lortzeaez da DBHra igarotzeko eragozpena, irakasle taldearen iritziz.

Zailtasun mailarik handiena erakusten duten arloak matematika, inge-lesa, euskara eta gaztelera dira. Hizkuntza ereduen arabera, D eredukoikasleek lortzen dituzte kalifikaziorik onenak eta A eredukoek eskasenak.

Lehen Hezkuntzako 3. zikloan 4 arlotan lortutako kalifikazio positiboen portzentaje,hizkuntza ereduen arabera


2.1.6. Lehen Hezkuntzaren ebaluazioa

INCE (Instituto Nacional de Calidad y Evaluación) delakoak 1995 eta1999an Lehen Hezkuntzako 6. irakasmailako ikasketen ebaluazioak eginditu, gaztelera, matematika eta ingurunearen ezaguera arloetan. 2000. urte-an ingeleseko ikasketak ebaluatu ziren, aipatutako irakasmaila horretakoak.

Lehen Hezkuntzako 6. irakasmailako ikasleek osatutako ausazko laginbati aukera anitzeko galderak aplikatu zitzaizkion, aipatutako arlo bakoitze-an. Hizkuntza arloetan idazmen proba ireki batzuk ere pasa zitzaizkion. In-gelesaren arloan mintzamen probak aplikatu zitzaizkion lagin txiki bati. Ho-rrez gain, galde sortak luzatu zitzaizkien ikasleei, familiei, ikastetxekozuzendaritza taldeei, ikastaldeko tutoreei eta zikloko koordinatzaileei.

Ebaluazio horietan EAEk ere hartu du parte, eta lagina zabaldu du,gure lurraldeko datu esanguratsuak lortzeko. 1995eko ebaluazioan euska-ra arloa ere ebaluatu zen, baina ez zen horrela egin 1999koan.

Arloak A Eredua B Eredua D Eredua Guztira

Euskera 80 84 89 85

Gaztelera 83 86 89 86

Matematika 81 83 87 84

Ingurunearen ezaguera 87 86 92 89


60


INCE delakoak 1997an argitaratu zuen 1995ean egindako ebaluazioariburuzko txostena. 2000. urtean 1999ko ebaluazioari buruzko oinarrizko da-tuak argitaratu ditu, ebaluatutako arloetan asmatutako erantzunen portzen-taia azalduz. EAEn ikasleek arlo horietan asmatutako erantzunen portzentaiabesterik ez dira ezagutu. Datu horien arabera, ingelesari dagokionez bakarrikdaude aldeak Estatuko eta EAEko emaitzen artean, arlo horretan EAEkoakaskoz hobeak baitira.

Asmatutako erantzunen portzentaia Lehen Hezkuntzako 6. mailako arloetan

Estatu mailako datuen arabera, arlo guztietan alde nabarmenak daudeikasleen artean, familien maila soziokulturalaren eta eskola sarearen arabe-ra, sare pribatuak abantaila atereaz. Mutilak matematika arloan nabarment-zen dira, eta neskak, hizkuntza arloetan.

2.2. DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA

2.2.1. DBHren eredua

EAEko ikastetxe guztietan DBH ezartzea 1996/97 ikasturtean hasi eta1998/99 ikasturtean bukatu zen. Etaparen curriculuma jadanik argitaratutazegoen 1992an. 1994/2000 bitarteko aldian abian jarri ziren etapa ezartze-ko neurriak.

DBH oinarrizko, derrigorrezko eta muinbakarreko irakaskuntza ematenden etapa da. Europako hezkuntza sistemekin berdintzea lortu nahi da, etahorietan 11 edo 12 urterekin bukatzen den Lehen Hezkuntzaren ondorenBigarren Hezkuntzako lehenengo maila bat gaineratzen da, oinarrizkoa etaderrigorrezkoa, 15 edo 16 urte bete arte irauten duena. DBH etapak, aipa-tutako ezaugarri horiek izateaz gain, batzuek besterik ez duten beste be-reizgarri bat du: muinbakarra da.

Etapa muinbakarra ezartzeko erabakia legez onartua izan baino leheneztabaidatu egin zen, eta orduan gaur egun baino handiagoa zen alde zeu-

INCE, 1999 MatematikaIngurunearen

Gaztelera Ingelesaezaguera

Estatua 53,6 62,2 65,6 67,9

EAE 57,0 60,4 65,4 79,2


61


denen kopurua. Aukera horren alde aipatzen zen arrazoi nagusia ikasleeiaukera berdintasuna eta elkarbizitzarako esparrua eskaintzea zen, bazter-ketarik egin gabe eta bakoitzaren bereizgarriak errespetatuz. Muinbakarta-sunak ingurune heterogeneoan oinarrizko irakaskuntza komuna planteat-zen du, ikasleen aniztasunari modu egokian erantzuten diona.

DBH ezarri eta gero, areagotu egin da muinbakartasunaren ingurukodebatea: batzuen ustez, okerreko erabakia da eta 14 urtetik aurrera dibert-sifikatzearen alde daude; beste batzuen ustez, proposamena egokia da te-orikoki, baina praktikan ez du balio, baldintza egokiak ez daudelako; bestebatzuen ustez, azkenik, etapa diseinatu bezala ezarri behar da eta bidera-garri izateko beharrezkoak diren bitartekoak eskatzen dituzte.

Ikasle nerabeei eskola ematean, irakasteko eta ikasteko edozein pro-zesuk dituen zailtasunei beste bat gaineratzen zaie. Derrigorrezko eskolat-zea luzatzearen ondorio da ikastetxeetan ikasle moldakaitzak, arbuio jarre-rak eta zailtasunezko jokabideak erakusten dituztenak izatea, eta horreknahasmendua dakar eta, batzuetan, gatazkak areagotzea.

Irakaskuntza ertainetako lehengo ikastetxeek egoera berriei aurpegieman behar diete, eta horretarako ohikoak zirenen bestelako antolamendueta jokatzeko moduak behar dituzte. Aipatutako arazoek eragina ezberdinadute ikastetxe ezberdinetan, ikastetxe batzuetan pilatzen baita gizartearenaurkako edo eskola desegitearen aldeko jokabideekin batera eskola atze-rapen larria erakusten duten ikasleen neurriz gaineko kopurua.

Irakasleek zailtasun handiak dituzte etapa horretaz arduratzeko, orainarteko etapekiko aldaketak dakartzalako, jasotzaileak, helburuak, metodo-logia eta ebaluaziorako irizpideak aldatuz.

2.2.2. Etapako ikasketen antolaketa

2.2.2.1. DBHko curriculuma

EAEko curriculuma 1994ko ekainean ezarri zen. Txosten honetansartzen den aldian aldatu den gauza bakarra ordutegiari buruzko eranskinaizan da, aurrerago ikusiko den bezala.

213/1994 DEKRETUA, ekainaren 21ekoa, Euskal Autonomi Elkarteko Derrigorrezko Bi-garren Hezkuntzaren curriculuma ezartzeari buruzkoa. (EHAA, 1994/08/17)

AGINDUA, 1994ko irailaren 6koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarena,elizako agintariek Euskal Autonomi Elkarterako ezarri duten Derrigorrezko Bigarren Hez-kuntzako erlijio katolikoa alorraren curriculuma argitaratzen duena. (EHAA, 1994/09/23)


62


Dekretu horretan aipatzen zenez, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerke-ta sailburuaren aginduen bidez garatu behar ziren gai batzuk.

2.2.2.2. Aukerakotasuna curriculum barruan

Etapa muinbakar bati dagokion curriculuma batez ere komuna da, bai-na irekia denez gero, garapen desberdinak izan ditzake, ikasle bakoitzarengaitasun eta interesei egokitzeko. DBHko curriculuma irakasgai komunenenbor handi batek osatuta dago eta badago aukerakotasun espazio txikiaikasleek irakasgai batzuk beren interes eta beharren arabera aukeratu ahalizateko, etapako helburu orokorrak lortzen laguntzeko helburua ahaztugabe. Ematen diren 2.100 orduetatik, aukerakotasun espazioak 140 hart-zen ditu lehen zikloan eta 210 (hasieran 280 ziren) bigarren zikloan. Horrezgain, DBHko 4. irakasmailan ikasle guztientzat derrigorrezkoak ziren lau arloez dira aurrerantzean derrigorrezko izango eta ikasleek horietako bi bakarrikaukeratu behar dituzte.

AGINDUA, 1996ko uztailaren 16koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren ikasketa planean hautaketa egiteko aukerakarautzen dituena (EHAA, 1996/08/09)

Hezkuntza Administrazioak derrigorrez eskaini beharreko aukerakoirakasgaien curriculuma (atzerriko bigarren hizkuntza eta kultura klasikoa)finkatu zuen eta gainerako irakasgaien kasuan ikastetxeei aukerako irakas-gai posibleen curriculum ereduak eskaini baino ez zuen egin.

ERABAKIA, 1996ko uztailaren 24koa, Pedagogi Berrikuntzarako Zuzendaritzarena, Der-rigorrezko Bigarren Hezkuntzako aukerako irakasgaien ikasketa planak argitara ematendituena. (EHAA, 1996/09/06)

ERABAKIA, 1997ko ekainaren 24koa, Pedagogi Berrikuntzarako zuzendariarena, curri-culumeko hautaketa egiteko aukerak arautzen dituen 1996ko uztailaren 16ko Aginduanadierazitakoaren arabera derrigorrezko arloen arteko aukeratze-gaitasunak garatzekodena. (EHAA, 1997/07/22)

ERABAKIA, 1997ko irailaren 24koa, Pedagogi Berrikuntzarako zuzendariarena, Derri-gorrezko Bigarren Hezkuntzako lehenengo eta bigarren zikloko aukerako ikasgai baka-rra, Oinarrizko Informatika hain zuzen, ikasketa plana argitara ematen duena. (EHAA,1997/10/21)

Gehien ikasten diren aukerako irakasgaiak Informatika eta Frantsesadira. Horiez gain, lehen zikloan batez ere Ipuin Tailerra, Artisautza Tailerraeta Asmakizun eta Makinen Tailerra ikasi dira, eta bigarren zikloan, PrentsaTailerra, Aplikazio Matematikoen Tailerra eta Kultura Klasikoa.


63


Aukerakotasun espazioaren tamaina eta xedea eztabaidagai dira. Kri-tikoenen ustez, espazio horren bidez irakasgaien kopurua igo egiten da(irakasleen kopurua igotzeko arriskua sortuz), eta aldi berean enborreko ar-loak emateko denbora murriztu egiten da eta ikastetxearen antolaketa zail-du. Hauek proposatzen dute aukerakotasun espazioa arlo instrumentaleidagokienez ikasteko zailtasun handiagoak dituztenentzat indargarri gisaerabiltzea eta gainerako ikasleentzat ikasketak gehitzeko espazio gisa. Es-pazio horren alde daudenen ustez; ikasleei ikastea eta helburu orokorraklortzeko aurrera egitea errazten zaie, diziplina gutxiagoko bidetik, ikasleenesperientzia eta interesetatik gertuago dauden irakasgaiak landuz etaekintza dibertsifikatu eta motibagarriagoak aurrera eramanez.

Azkeneko xedapenen arabera, aukerakotasun espazioa 70 orduzmurriztu da bigarren zikloan, enborreko arloetarako denbora gehiago iza-teko, eta erabaki da ikasle guztiek gutxienez gizarte zientzien esparrukoirakasgai bat aukeratu behar dutela, Humanitateen Irakaskuntzan AdituenBatzordeak emandako gomendioen ildotik mota horretako ikasketak in-dartzeko.

Aukerako irakasgai bat emateko baldintza da gutxienez 15 ikaslekhori aukeratzea, derrigorrez eskaini beharreko irakasgaiak izan ezik, kasuhorretan 10 ikasle nahikoak baitira. Aukerako irakasgaiak emateko or-duan ikastaldeen kopuruak %50rengatik gaindi dezake zikloko ikastaldearrunten kopurua. Ikastetxe txikiek ia gaindiezinezko zailtasunak dituzte,nolabaiteko aniztasuna eskaintzen duen aukerakotasun espazio bat an-tolatzeko, irakasgai bat emateko 15 ikasle izan beharrak muga bat ezart-zen baitu.

Aukerakotasun espazioa sartzeko eskola ordutegia antolatzeko zailta-suna ez da beti modu egokian konpontzen. Askotan ikasleak taldekatzekoirizpide gisa ikasleek aukeratzen dituzten aukerako irakasgaiak (erlijioa edohorren alternatiboa barne) eta, DBHko 4. irakasmailan, aukerako arloakerabiltzen dira. Horrek zeharka ikasleak gaitasunen arabera taldekatzea da-kar, irakaskuntza muinbakarraren helburua den heterogeneotasun irizpide-aren kontra.

DBHko 2. zikloan ikasleek curriculumaren zati bat aukeratzeko ahal-mena zabaldu egiten da eta enborreko arloetara ere iristen da, eta horrekposible egiten du ikasle bakoitzak bide propio bati jarraitzea. Horren ondo-rioz planteatzen da ea komeni den ikaslearen gaitasunei egokitzeaz gainberak nahi duen batxilergo modalitate edo erdi mailako prestakuntza ziklo-rako prestatzeko balioko duten bideak finkatzea. Orain planteatzen denarazoa da bide horiek itxiak eta historial akademikoaren arabera ikasleari


64


egokituak izan behar diren, ikaslea Batxilergorako, erdi mailako prestakunt-za zikloetarako edo gizarte bermeko programetarako prestatzeko asmoz.Proposamen hori aplikatuz zikloa dibertsifikatuko litzateke eta nolabait gauregungo aukera muinbakarrari kontrajarriko litzaioke.

2.2.2.3. Curriculumaren antolaketa

DBHko curriculuma hamaika arlotan banatzen delako, ikasketak saka-banatu egiten dira eta irakasle ugari behar dira ikastalde bakoitzean eskolaemateko. Kalitatezko irakaskuntza emateko baldintza gisa arlo desberdine-tan espezialistak diren irakasleak izan beharra defendatzen dutenek beha-rrezkotzat jotzen dute egoera hori eta eskatzen dute, 2. zikloan bederen,arlo batzuk diziplina zientifiko gutxiago hartzen dituzten irakasgaien araberabanatzeko. Beste batzuek, aldiz, negatibotzat jotzen dute hori eta nahidute curriculum edukiak esparru zabalago batzuetan sartzea, curriculumaniztasunerako programetan edo helduen hezkuntzan gertatzen den beza-la, emaitza gisa irakasle kopuru txikiagoa izanik.

Euskal hezkuntza administrazioak ikastetxeen esku utzi zituen erabakibatzuk, hala nola, DBHko 4. irakasmailan natur zientzien arloa bi irakasgai-tan (fisika/kimika eta biologia/geologia) eta matematika arloa bi aukeratanbanatzea eta etika irakasgaia gizarte zientzien arlotik bereiztea. Arlo eta ira-kasgaien kopurua gehituz, banaketa zabaldu egiten da praktikan eta Admi-nistrazioak berak erabaki du Etika aparte ematea.

2.2.2.4. Arloen ordutegia

Arloen ordutegiak agerian uzten du zein pisu ematen zaion bakoitzaricurriculum osoarekin alderatuta. EAEn 1994tik aurrera hiru ordutegi des-berdin (213/1994, 25/1996 eta 191/2000) argitaratu izanak agerian uzten duarlo bakoitzaren pisuaz akordioa lortzeko zailtasuna. Azkenekoa, 2000/01ikasturtearen hasieran argitaratuko zena, 1999/00 ikasturtean jarri zenabian, Hezkuntza sailburuordearen instrukzio baten bidez.

—Gorputz Hezkuntzari dagokionez, ordu pisua gehitu egin da, bi zi-kloetan.

—2. zikloan Gizarte Zientzien arloko orduak gehitu egin dira, eta Etika-ri ordutegi propioa eman zaio; Natur Zientzien arloko orduak eregehitu egin dira baita DBHko 4. irakasmailan aukerako bi arloei es-kaintzen zaizkienak ere (hor sartzen da Kultura Klasikoa, baita ha-sierako enborreko lau arloak ere). Teknologia orduak, aitzitik, gutxituegin dira.


65


—Ikastetxearen aukera libreko denbora asko gutxitu da 2. zikloan.Horrez gain, denbora erabiltzeari buruzko exijentziak murriztu egindira:

–Taldeko tutoretza: ikastetxe publikoei jarduera horri 35 ordu es-kaintzea eskatzen zaie.

–Aukerako irakasgaiak: 70 orduz murriztu da ordutegia.–Ikastetxeak eskuragarri duen denbora: tutoretza eta aukerakotasu-nerako denbora kenduta, 2. zikloan, ez zaie aukera libreko denbo-ra gelditzen ikastetxeei.

(*) 213/1994 Dekretuan, 70 ordu azaltzen ziren. Ordu gehitzea 97/1996 Dekretuaren bidezeman zen.

2.2.2.5. Ebaluazioaren antolaketa

Arautu egin dira ebaluazio eredua eta irakasle taldeak hori aurrera era-mateko modua, beste maila batera igarotzeko eta Bigarren Hezkuntzako ti-tulua lortzeko baldintzak, baita ebaluazio objektiboa egiteko bermeak ere.

AGINDUA, 1996ko uztailaren 16koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleen ebaluazioari buruzkoa. (Hutsen zuzen-keta EHAA 1997/01/23)

213/1994 25/1996 191/2000

1. zikloa 2. zikloa

Euskal hizkuntza eta literatura 245 245 245 245Espainiera eta literatura 245 245 245 245Atzerriko hizkuntza 210 210 210 210Matematika 210 210 210 210Gizarte zientziak, geografia eta historia 175 192,5 190 210Gorputz hezkuntza 140(*) 70 140 140Erlijioa/Alternatiboa 105 105 105 105Natur zientziak (3.) 140 90 90 105Oinarrizko teknologia (3.) 140 90 90 70Plastika eta ikus-hezkuntza (3.) 70 35 35 35Musika (3.) 70 35 35 35Etika — — — 35Aukerako arloak (2 arlo 4.ean) — 170 170 210Ikastetxeak duen aukera libreko denbora 420 390,5 333 245

Aukerako irakasgaiak 140 280 280 210Tutoretza 35 35 — (35)Ikastetxeak duen aukera libreko denbora 245 87,5 53 —


66


ERABAKIA, 1996ko abenduaren 19koa, Pedagogi Berrikuntzarako zuzendariarena, De-rrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleentzako ebaluazio eta ikasketa-espedientearenereduak argitaratzen dituena eta horiek betetzeko manuak ematen dituena. (EHAA1997/02/03)

Gehien eztabaidatzen den arazoetako bat ikasleak beste maila bateraigarotzea da. EAEn ezartzen diren irizpideak ez dira beste autonomi elkar-tekoak bezalakoak: bi arlo baino gehiagotan kalifikazio negatiboa dutenikasleak salbuespenez beste maila batera igarotzeko eskatzen da kalifika-zio negatiboak curriculumaren %50 ez hartzeko eta irakasle taldeakgehiengo kualifikatu batez eta idatziz horrela erabakitzeko; bestalde, ka-suan kasuko zikloan edo irakasmailan beste urte bat gehiago egoteko neu-rria bigarren aldiz aplikatzeko posibilitatea zabaldu egiten da, zenbait kasu-tan, hala nola, Lehen Hezkuntzan aplikatu ez denean edo, irakasle taldekogehienen iritziz, ikasle batek neurri horri esker eskola graduatuko titulualortzeko itxaropena dagoenean.

Bigarren Hezkuntzako Graduatu Titulua lortzeko arlo guztiak gainditubehar dira, eta, salbuespen gisa, zikloko curriculumaren %10 gainditzen ezduen arloren batean kalifikazio negatiboa izanda ere lor daiteke, irakasletaldeko gehienen adostasuna badago.

Agindu berean berebiziko garrantzia ematen zaio ebaluazio prozesuanberme batzuk izateari: helburuak, gutxienezko edukiak eta ebaluaziorakoirizpideak agerikoak izatea; ikasleek eta gurasoek ebaluazioan eragina du-ten lan, proba eta ariketak ikusi ahal izatea eta kalifikazioak erreklamatzekoeskubidea izatea. Irakasleek erreklamazio prozesuan idatzizko dokumenta-zioa azaldu behar izateak ebaluazioa egiteko tresna idatzizko probak soilikizatea eragiten du, ebaluazio egokia egiteko garrantzitsuak diren bestetresna batzuen kaltetan. Hezkuntza Ikuskaritzaren txostenen arabera, orohar (ikastetxeen %50) nahiko eskasak dira erreklamazio bideak iragartzekomekanismoak eta mekanismo hauek aurreikusita daude ikastetxe publiko-en %80an eta pribatuen %40an.

2.2.3. Ikasleen aniztasunari erantzutea

2.2.3.1. Aniztasunari erantzutea ohiko eskola jardueran

Ohiko eskola jardueran ikasleen aniztasunari modu egokian erantzu-ten zaiola bermatzen duten neurriak hartzean datza DBH bezalako etapamuinbakarraren arrakasta. Horrek erronka baten aurrean jartzen gaitu, hau


67


da, ikasgelako aniztasunari erantzutea bermatuko duen eredu didaktikoapraktikan jartzea, etapako ezaugarri eta helburuekin lotuta. Horretarako,irakasleek curriculumak aztertu, praktika egokien ereduak ezagutu etaproposamen didaktikoak eta antolamendukoak planteatu behar dituzte,kasu askotan eskolan baliagarri diren ikusteko sistematikoki berritu behardirenak.

Halaber, beharrezkoa da ikasgeletan baldintza egokiak izatea. Horre-tarako, taldeko ikasleen kopurua murriztu egin da. Ikastetxe publikoetanirakasleen ordu kredituak gehitu egin dira, DBHko 3. mailan (matematikaarloan, ordubete 15 ikasletik gorako talde bakoitzeko) zein 4. mailan(matematika, gaztelera, euskara eta atzerriko hizkuntza arloetan, 3 ordu15 ikasletik gorako talde bakoitzeko), ikastalde banaketak egiteko edohezkuntza indargarriak aplikatzeko. Itunpeko ikastetxeen hezkuntza itune-an kontzeptu hori sartu da, proposamen arrazoitua aurkeztuz horrela eska-tu badute.

Ikasteko zailtasunak dituzten ikasleentzako hezkuntza indargarriaere ohiko eskola jardunean sartzen da. Ikastetxeek, ikasleen ohiko zailta-sun garrantzitsuenak eta dauden posibilitateak aztertu ondoren, hezkunt-za indargarrirako plan bat finkatu behar dute, talde mailako neurri pre-bentiboak zehaztuz baita kasu bakoitzerako egokientzat jotzen direnindartze estrategiekin lotuta aurrera eramango diren banan banako neurrizuzentzaileak ere.

2.2.3.2. Curriculum aniztasuna

Ohiz kanpoko neurri hori abian jartzeko, arauak emateaz gain, oina-rrizko programa orientagarria eta material didaktikoak eman dira, eta, gai-nera, ikastaroak antolatu dira programa horietako bi esparruetako irakasle-entzat.

AGINDUA, 1997ko uztailaren 9koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarena,EAEko Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako curriculum desberdinak eratzeko progra-mak arautzen dituena. (EHAA, 1997/07/29)

ERABAKIA, 1998ko apirilaren 20koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuor-dearena, EAEko Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikastetxeentzako curriculum aniz-tasunerako oinarrizko programaren eredua arautzen duena. (EHAA, 1998/05/26)

Programa horiek 1998/99 ikasturtean aplikatzen hasi ziren. Honakotalde hauek baimendu dira:


68


Curriculum aniztasunerako programa baimenduak

Programa horien arrakasta, neurri handi batean, ikasleen hautaketandatza. EAEn curriculum aniztasunerako programetan parte hartzeko hirubaldintza eskatzen dira: ikasleak 16 urtetik gora izatea, ikasteko jarrerapositiboa erakustea eta eskola atzerapena larria ez izatea. Baldintzakgogortu egin dira denborarekin: 1998/99 ikasturtean 17 urteko ikasleekDBHko 3. maila eta 16 urteko ikasleek DBHko 2. maila egina izan beharzuten, bi kasu horietan, hirutik seira bitarteko arlotan kalifikazio negatiboaizanik. 1999/00 ikasturtean, bi arlotan bakarrik izan zezaketen kalifikazionegatiboa.

Programa horien arrakasta lortzeko beste faktore bat irakasle ego-kiak esleitzean datza. 1999/00 ikasturtetik aurrera, Bigarren Hezkuntzako102 institututan sortu dira curriculum aniztasunaren esparruko irakasle-entzako lanpostuak.

2.2.4. DBHko eskolatzea

1999/00 ikasturtean 86.238 ikasle eskolatu dira DBHn, 1994/95 ikas-turtean baino %32 gutxiago. Gogor sentitu da jaiotze tasaren jaitsierareneragina, nahiz eta derrigorrezko eskolatzearen aldia 16 urtetara arte luzatu.Izan ere, lehen txikia zen adin horietan eskolatu gabe zeuden ikasleen port-zentaia.

Jaitsiera ez da berdina izan bi eskola sareetan. 1994/95 eta 1999/00ikasturteen bitartean sare publikoak ikasleen %40 eta ikasgelen %26,7 gal-du ditu. Itunpeko sareak, bere aldetik, ikasleen %22,6 eta ikasgelen%12,2. DBHko ikasleen banaketari dagokionez, sare publikoak 6 puntugaldu ditu itunpeko sarearekiko. Ikasleak/ikastalde batezbesteko ratioa jait-si egin da 25,5tik 23,2raino: sare publikoan ratio hori 20,2raino jaitsi da(2,9 gutxiago etapa osoan eta 6,7 gutxiago 2. zikloan); itunpeko sarean,26,3raino, bost urte horietan 1,9ko jaitsiera izanik.

Sarea 1998/99 ikasturtea 1999/00 ikasturtea

Publikoa 45 74

Itunpekoa 21 40

GUZTIRA 66 114


69


Lehen Hezkuntzatik DBHra igarotzerakoan, berriz ere gertatzen da sarepublikoko ikasle batzuk sare pribatura aldatzea. Lehen Hezkuntzako 6. mai-lako eta DBHko 1. mailako ikasle kopuruen diferentzia, 1999/00 ikasturtean,sare pribatuaren aldekoa izan da, %3 igota: sare publikoan DBHko 1. mai-lan aurreko urteko Lehen Hezkuntzako 6. mailan baino 876 ikasle gutxiagodauden bitartean, sare pribatuak 183 ikasle gehiago ditu. Ez dira zenbatzenLehen Hezkuntzako 6. mailan beste urte bat gehiago jarraitu dutenak, ira-kaskuntza publikoan horiek gehiago izanik, ezta alderantzizko aldaketak,hau da, sare pribatutik publikora aldatu direnak ere.

1994 eta 1999 bitarteko aldian, A ereduko ikasleen kopurua %25eanjaitsi da; B eredukoena %12an igo da eta D eredukoa %13an. Lehen Hez-kuntzatik DBHra igarotzerakoan ez da aldatzen hizkuntza ereduaren aldekoaukera. Gertatzen diren aldaketa txikiak, gehienbat, maila errepikatzearenondorioz izaten dira eta kasu bakan batzuetan izaten dira eskolatze eredualdatzearen ondorio.

DBHko ikasleak eta ikasgelak

I. eranskineko 7, 13, 21. taulen laburpena.

Irakaskuntza publikoan, DBH Bigarren Hezkuntzako 133 institututanematen da, eta bi tipologia ditugu horien artean: DBH besterik ematen ez


1994/954.883 126.785 62.296 64.489 79.243 15.100 30.494

%49,1 %50,9 %63,5 %12,1 %24,4

1999/003.741 86.238 37.066 49.912 33.076 20.501 32.033

%–32 %43 %57,1 %38,6 %24 %37,4

Sare publikoa Sare pribatua Pribatuaren aldeko

LH-6 1998/99 DBH-1 1999/00 LH-6 1998/99 DBH-1 1999/00 diferentzia

8.130 7.254 10.690 10.873

%43,20 %40,02 %56,80 %59,98 %+3,18


70


duten institutuak (53) eta DBH ez ezik, Batxilergoa eta prestakuntza ziklo-ren bat ere ematen dituztenak (80).

Irakaskuntza pribatuan, DBH 214 ikastetxetan ematen da, eta gehien-bat ematen diren tipologiak etapa guztiak ematen dituzten ikastetxe inte-gratuak (98) eta Lehen Hezkuntza eta DBH ematen dituztenak (96) dira.

2.2.5. DBH ezartzeko neurriak

1996/97 ikasturtean DBHko lehen zikloa ezarri zen, eta hurrengo biurteetan, 2. zikloko 2 irakasmailak, bata bestearen ondoren. 1998/99 ikas-turtean, etapa hori erabat ezarrita zegoen EAEko ikastetxe guztietan, Esta-tuan baino bi urte goizago. DBH ezartzeko eta ondorioz lehengo hezkuntzasistema desagertarazteko arauak dekretuz finkatu ziren.

25/1996 DEKRETUA, urtarrilaren 23koa, Euskal Autonomi Elkartean derrigorrezko Biga-rren Hezkuntza ezartzen duena. (EHAA, 1996/01/26)

2.2.5.1. Curriculum edo Ikasketa proiektua eta irakasleen prestakuntza

Klaustroari dagokio bere ikastetxeko DBHko Ikasketa proiektua (IIP)osatzea. Etapako helburuak eta arloen curriculumak zehazteaz gain, doku-mentu horretan oinarrizko puntu hauek finkatu behar dira: ikastetxearenhizkuntza planteamendua, tutoretza eta orientabidea, aniztasunari erantzu-teko neurriak, bereziki aukerakotasunari eta curriculum aniztasunari dago-kienez, eta curriculumeko zehar lerroen integrazioa. Ez da epe zehatzikjartzen, baina etapa ezarriz doan bitartean egin beharreko lana da.

DBH ezarri zenetik aurrera Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailakez du sustatu inolako plan instituzionalik DBHko irakasleak prestatzeko eta-pako eskakizun berriei, Ikasketa Proiektuan eta irakaspraktikan taxutu behardirenei begira. Curriculuma Eratzeko Institutuak prestatu duen DBHko ikas-tetxearen curriculum proiektuaren eredu irekia eskaini besterik ez du egin,eta bertan planteatzen dira etapako aspektu orokorrak eta arlo bakoitzarenberariazko aspektuak.

Etapa hau ezarri zen lau urteetan, ikastetxeko prestakuntza proiek-tuei buruzko deialdietan, lehentasuna eman zitzaien DBH ematen denikastetxeek aurkeztutako proiektuei eta areagotu egin zen etapako curri-culum berriak ezagutzean eta horien didaktikan ardazturiko ikastaroeneskaintza.


71


2.2.5.2. Ordutegiaren eta lanaldiaren antolaketa

DBH ezarrita, irakaskuntza ertainetako irakastorduen kopurua gehi-tu egin da, 160 irakastegun izatetik 175 izatera aldatuz. Ikasturtea iraila-ren erdialdean hasten da ikastetxe guztietan. Bi zikloetan, ikasleek aste-ko 30 ordu betetzen dute, eta lanaldia goiz eta arratsaldekoa da. Arauhoriek EAEn bakarrik aplikatzen dira. Egutegia urtero gero eta zorrozkiagoarautzen delarik, egutegia eta lanaldi mota finkatzerakoan ikastetxeen au-tonomia deuseztatu egiten da praktikan.

Bigarren Hezkuntzako institutuetara doazen ikasleen adina 12 urteeta-ra jaitsi denez gero, DBHko ikasle guztiek ikastetxean gelditu behar dute,familiaren baimena dutenean izan ezik, baita jolas garaian ere, eskolako es-parrutik kanpo ateratzeko baimena emateko institutu askotan zegoen ohi-turaren kontra.

2.2.5.3. Ikastetxeetako irakasleak

Ikastetxe publikoetako irakasleek ikastetxean asteko 30 ordu eman be-har dute; horietako 17 irakastorduak dira, 6 ordu asteroko lanentzat etabeste 7 asterokoak ez diren lanentzat. Irakastorduak ordubetez murriztu zi-ren, denbora hori prestakuntza ekintzei eskaintzeko. Jende guztiak presta-kuntza eta koordinazioa ezinbestekotzat jotzen badu ere, institutu askotanez omen zaie eskaintzen jarduera horiei aurreikusita dagoen denbora. Hez-kuntza Ikuskaritzak ere ez ditu kontrolerako mekanismo nahikoak erabiltzen.

Ikastetxe publikoetan, ikastaldeko irakasleen ratioa 2koa da. BigarrenHezkuntzako institutu guztietan orientatzailea ezarri da, bere lanak betetzekoordu dedikazio osoa izanik, eta, zenbait institututan, etapako koordinatzailea,ikasketa buruak delegatutako funtzioak burutzen dituena eta horiek betetze-ko ordu kreditu jakin bat duena. Halaber, sartu dira Pedagogia Terapeutikokoirakasleak, hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleez arduratzeko.

Itunpeko ikastetxeetan, DBHko irakasleek asteko 22 irakastordu be-tetzen dute eta ikastaldeko irakasleen ratioa 1,6koa da, hau da, 1,5ekoalehen zikloan eta 1,7koa bigarren zikloan.

2.2.5.4. Ikastetxe publikoetako irakasleen arteko koordinazioa antolatzea

Ikastetxe publikoetan, Bigarren Hezkuntzako irakasleen arteko koordi-nazioa espezialitateetako departamentu didaktikoetan oinarritzen da, ber-tan arduradun bat izanik eta permanentzia orduen artean astero denborajakin bat horretarako izaten delarik.


72


Orientazio Departamentua sortu da zenbait aspektu programatu etakoordinatzeko, hala nola, tutoretza lana, ikasleen orientazioa, aniztasunezeta, bereziki, hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleez arduratzea. Orien-tatzailea ez ezik, departamentu horretakoak dira curriculum aniztasuneko,Pedagogia Terapeutikoko eta zereginen ikaskuntzako geletako irakasleak.

Tutoretzaren funtzioak lotuta daude bai bere taldeko ikasle eta horienfamiliekin bai talde horri irakasten dion irakasle taldekoen arteko koordina-zioarekin. Legeak eskatuta, irakasle talde horiek gutxienez aldi bakoitzarenbukaeran egiten diren ebaluazio saioak egiten direnean bildu behar dira.Tutoreei, lan horiek egiteko, irakastordu bat eta irakastorduz kanpoko bipermanentzia ordu ematen zaizkie. Irakastorduen arteko denbora jakin battaldeko tutoretza egiteko gordetzea eskatzen ez denez, zaildu eta batzue-tan eragotzi egiten da tutoretza lanaren garapena. Orientazio Departamen-tuaren aholkularitza badute ere, irakasleek oraindik zailtasunak dituzte tuto-retza lana egiteko, hasierako prestakuntza zein esperientzia praktikoa edotresna baliagarriak falta zaizkielako.

2.2.5.5. Curriculum materialak eta orientabide eta gida didaktikoak

1995/96 ikasturtetik aurrera, Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSailak irakasle taldeen esperientzia praktikotik abiatuta curriculum materia-lak prestatzeko egin dituen deialdietan lehentasuna eman zaie BigarrenHezkuntzako eta bereziki Derrigorrezkoko curriculum arazoez aritzen zire-nei. Prestatu diren materialetatik Hezkuntza Sailak aukeratu eta argitaratuegin ditu kalitate handiena zutenak eta etapako arazo berriak jorratzen zi-tuztenak. Gehienak euskaraz edo bi hizkuntza ofizialetan argitaratuta dau-de, argitaletxeen merkatuan urriagoak diren euskarazko curriculum materialkalitatezkoak emateko.

Halaber, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak DBHko irakasle-entzat beharrezkoak edo behintzat komenigarriak diren beste curriculummaterial batzuk ere argitaratu ditu, gai jakin batzuetan esperientzia zutenirakasleei enkargatu eta gero. Material horien artean sartzen dira aukerakoirakasgaien curriculumen garapenak ere.

Ikasgelan zuzenean aplika daitezkeen curriculum materialak ez ezik,Hezkuntza Sailak etapako arazo garrantzitsuei buruzko orientazio eta gidadidaktikoak dakartzaten argitarapen batzuk ere egin ditu. Txosten honenIII. eranskinean Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak DBHrako argi-taratu dituen curriculum materialen eta orientazio eta gida didaktikoen ze-rrendak azaltzen dira.


73


2.2.5.6. Obrak, ekipamenduak eta zerbitzuak

DBHren ezarpena dela eta, eskola eraikinetan obra garrantzitsuakegin behar izan dira, etapa berriaren eskakizunei erantzuteko. Halaber,ikastetxe publikoak beharrezko ekipamenduez hornitu dira. Ikastetxeak,zehazki, teknologia, plastika eta musika tailerrez, eta, behar izan denean,informatika gelaz eta natur zientzietako laborategiez hornitu dira. Itunpekoikastetxeei dirulaguntzak eman zaizkie helburu horiek betetzeko.

Lanaldi etena dela-eta, Bigarren Hezkuntzako institutu gehienetan es-kola jantokia jarri da, eta horretarako ikastetxeak zerbitzu hori emateko ins-talazio egokiez hornitu dira. Halaber, urruti bizi diren ikasleak eskolatzen di-tuzten institutuek eskola garraioa dute. Jarduera hauen berri zehatzagoaematen da ikastetxeei eskainitako atalean, 3.1.2. puntuan.

2.2.6. Hezkuntza berriztapenerako eta ikastetxeen ebaluaziorakoprogramak

DBH berez eta bereziki ikasleen aniztasunari erantzuteko neurri batzukhezkuntza berriztapenerako prozesu orokorrak dira. Berriztatzeko ahaleginhonek ikastetxe, irakasle eta zerbitzu guztiak besarkatzen ditu. Horrek ezdu eragotzi esperimentu gisa berariazko programa batzuk praktikan jart-zea, gero ikastetxeen artean zabaltzeko proposatu direnak.

2.2.6.1. Maitasun eta sexu hezkuntzarako programa

UPV-EHUk asmatu eta prestatu duen programa hori hiru urtetan es-perimentatu da Bigarren Hezkuntzako 8 institututan. Maitasun eta sexuhezkuntza zehar lerro gisa sartu nahi da DBHko curriculumean. Hori lortze-ko, egokitzat jo ziren hezkuntza edukiak azaltzen zituen programa bat di-seinatu eta zikloen arabera banatu ziren baita eduki horiek naturaltasunezsar zitezkeen arloen artean ere. Irakasle taldea prestatuz joan da ikasgele-tan arlo bakoitzean erabiltzen ziren material didaktikoak. Irakasleek progra-ma garatzeko hasierako prestakuntza eta aldizkako aholkularitza jaso di-tuzte arloetako curriculum materialekin batera.

Esperientzia oso positiboa izan da eta erakutsi du nola landu behar di-ren zehar lerroak, baldin eta zorrozki eta arrakasta lortzeko moduan landunahi badira. 2000/01 ikasturtetik aurrera, beste ikastetxe batzuek progra-ma hori txertatu dute, esperimentatutako materialez baliatuz eta PATenaholkularitza izanik.


74


2.2.6.2. DBHren ebaluazioa

1999/00 ikasturtean DBH ebaluatzeko programa bat jarri zen abian,lau urte iraungo duena. IDEAk (Instituto de Evaluación Aplicada) proposa-tuta, UPV-EHUko irakasle talde bat beren borondatez programan partehartu nahi izan duten 55 ikastetxeren ebaluazioa egiten ari da, Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak finantzatuta.

AGINDUA, 1999ko maiatzaren 3koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, Bigarren Hezkuntzako ikastetxeei dei egiten diena Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaebaluatzeko programa abian jar dezaten. (EHAA, 1999/05/25)

Ebaluazioaren xedea DBHren kalitatea ezagutzea da, DBHko 2. eta4. irakasmailetan lortutako ikasketak ezagututa, eta horretarako oinarritzathartzen dira irakasleei, gurasoei eta ikasleei hezkuntza prozesuei, jarrerenikaskuntzari eta ikastetxearen funtzionamenduari buruz egiten zaizkien gal-deketatik eta ikasleei irakasmaila horietako bakoitza bukatutakoan bost ar-lotan (euskara, gaztelera, matematika, gizarte zientziak eta natur zientziak)jartzen zaizkien probetatik ateratako erantzunak. Etaparen hasierako egoe-rari buruzko informazioa izateko, DBHko 1. irakasmailako ikasle talde batiprobak jartzen zaizkio, ikasturtearen hasieran.

Programak irauten duen lau urtetako bakoitzean lortutako emaitzeiburuzko informazioa jasotzen du ikastetxeak eta informazio horri eskerikastetxean lortzen diren aurrerapenak eta berari gehien eragiten diotenarazoak ezagutuz joango da. Horrez gain, ebaluazio honi jarraitzen dio-ten ikastetxe guztien eta, bereziki, antzeko testuinguru soziokulturaladuten beste ikastetxeen emaitzekin alderatuta jasoko du bertako emait-zei buruzko informazioa.

Ebaluazio taldeak prozesu osoan lortutako emaitzak eta ezagutu dai-tezkeen datuak aztertzen ditu ikastetxearekin batera, ikastetxeak berak ho-betzeko proposamenak bere gain har ditzan.

2.2.7. DBHko eskola emaitzak

DBH ezarri zenetik indarrean dagoen urte gutxi hauetan antzekoakizan dira emaitza akademikoak. Jarraian azaltzen den laukian 1999/00ikasturtean, DBHko 1. zikloan eta 2. zikloko bi irakasmailetan kalifikazio po-sitiboa izan duten ikasleen portzentaia zein den azaltzen da, %85eko port-zentajera iritsi ez diren arloetan.


75


Kalifikazio positiboa lortu duten DBHko ikasleen portzentajea. 1999/00 ikasturtea


Zailtasunik handienak matematikan eta hizkuntza arloetan izaten dirabaita DBHko 3. irakasmailan ere.

Igarotzea DBHn, portzentajetan. 1999/00 ikasturtea

1999/00 ikasturtean lehen zikloko ikasleen %73 inguru igaro da hurren-go ziklora, eta %13-14, ezohiko bidetik. Beste aldetik, 3. irakasmailan %68igaro zen, eta %15, ezohizko bidetik. 1998/99 ikasturtean ikasleen %81ekBigarren Hezkuntzako graduatu titulua lortu zuen (%14k, arloren bat gainditugabe izanik) eta 1999/00 ikasturtean %79k (%20k ezohizko bidetik).

2.2.8. DBHko ebaluazioa

1997an INCEk (Instituto Nacional de Calidad y Evaluación) DBHko 4.,BBBko 2., LH-1eko 2. edo IEEko 2. irakasmailak ikasten ari zirenen eba-luazioa egin zuen, horiek izanik DBHko 4. irakasmailakoen adinarekin batdatozen irakasmailak. Ebaluazio hori egin zenean, EAEn ez zen lagina za-baldu, eta, beraz, ez dago gure lurraldean datu esanguratsurik.

2000ko maiatzean DBHko 4. irakasmailako ikasleen lehendabizikoebaluazioa egin zen, gaztelera, matematika, gizarte zientziak eta natur

1.zikloa DBH-3 DBH-4

Igarotzen dira, arlo guztiak gaindituta 57 49 60

Igarotzen dira, arlo bat edo bi gainditu gabe 16 19 20

Igarotzen dira, gainditu gabeko 2 arlo baino gehiagorekin 14 15 —

Ez dira igarotzen 13 17 20

Matematika Atzerriko hiz. Gaztelera Euskara Natur zient. Gizarte zient.

1.zikloa 69 72 74 74 76 75

DBH-3 66 69 71 71 72 74

DBH-4 74 79 81 81 82 83


76


zientziak arloetan probak jarrita. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sai-lak euskara arloa sartu zuen, eta EAEn lagina zabaldu zuen, gure lurraldeesparruan emaitza esanguratsuak izateko.

Lehendabiziko datuak, estatu mailan zein euskal autonomia erkidegomailan, argitaratu berri dira, eduki multzoak eta ikasleek egindako eragiketakognitibo desberdinak bereizita, arlo bakoitzean asmatu dutenen portzen-tajeak azalduz. Estatuko eta Euskal Herri mailako emaitzen arteko aldeakez dira nabarmenak inongo arlotan.

Probetan asmatu dutenen portzentaia. DBHko 4. mailako ebaluazioa. INCE 2000

Emaitzak sexuaren arabera bereizita, alde nabarmenak topatzen diramutilen alde matematika, gizarte zientziak eta natur zientziak arloetan etanesken alde gaztelera arloan. Arlo guztietan alde nabarmenak ikusten diragurasoen ikasketa mailaren arabera baita emaitzak eskola sareen araberabereizten direnean ere.

2.3. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIEI ERANTZUTEA

1994. eta 2000. urte bitarteko aldiko gertakaririk nabarmenenak ho-nako hauek dira: derrigorrezko hezkuntza hedatzearen ondorioz, BigarrenHezkuntzan premia bereziak dituzten ikasleak sartzea, hezkuntza premiabereziak dituzten ikasleekiko arreta arautu eta antolatzea, eta hezkuntzapremia berezien kontzeptua esparru berrietara zabaltzea.

2.3.1. Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleekiko arretaantolatzea

Hezkuntza etapa guztietan hezkuntza premia bereziak dituzten ikasle-ei eman beharreko erantzuna 1998an arautu zen. 1982. urtean hasitakoeta 1990.ean jarraitutako ildoa segitzen du, indar berriekin. Hezkuntza jar-

Gaztelera Euskara Matematika Gizarte zient. Natur zient.

Estatua 64 — 40 60 54

EAE 64 50 43 57 51


77


duerak bi printzipio hartzen ditu oinarri: eskola integrazioaren printzipio oro-korra, eta ikasleen esku-hartze berezitua, behar berezi motaren arabera-koa. Hezkuntza jarduera sei programaren inguruan antolatzen da:

—arreta goiztiarra,—garapen nahaste orokorrak,—ikasteko gaitasunarekin lotutako arazoak,—entzumena eta hizkuntza,—lagunartera moldatzea,—helduarora bideratzea.

118/1998 DEKRETUA, ekainaren 23koa, hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleeieman beharreko hezkuntza erantzuna eskola muinbakar eta integratzailearen esparruanantolatzen duena. (EHAA, 1998/07/13)

AGINDUA, 1998ko uztailaren 30ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, beharrizan bereziak dituzten ikasleak eskolatzeko irizpideak ezartzeko, eta ikasle ho-riek behar dituzten baliabideak hezkuntza-sistemako maila guztietara helarazteko.(EHAA, 1998/08/31)

AGINDUA, 1998ko uztailaren 24koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleentzat hurrengo hauek arautzen dituena:alde batetik, curriculumera sartzeko egokitzapenen eta curriculumaren norbanako ego-kitzapen nabarien baimena eta, bestetik, ez unibertsitatekoa den hezkuntza-sistema-ren etapetan egokitzapen horiek egiteko, garatzeko eta ebaluatzeko prozedura.(EHAA, 1998/08/31)

ERABAKIA, 1998ko uztailaren 24koa, Hezkuntza Sailburuordetzarena, aparteko gaita-sunak edukitzeagatik, heziketa-premia bereziak dituzten ikasleei hezkuntzaren aldetikeman beharreko erantzuna nondik nora bideratu arautzen duena. (EHAA, 1998/08/31)

AGINDUA, 1998ko uztailaren 30ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, hezkuntzaren arloko hainbat ekintza eta neurri arautzen dituena, gizarte eta kultura-ren ikuspegitik besteak baino egoera txarragoan diren ikasleentzat eta eskolara egokit-zeko zailtasun handiak dauzkaten ikasleentzat. (EHAA, 1998/08/31)

Programa hauek intentsitate desberdinarekin garatu dira azken urteo-tan, arreta goiztiarrekoa izan ezik, erakunde konkretuen bidez gauzatudena zenbait kasutan. Orokorrean, urritasun fisiko, psikiko edo sentime-nezkoen edo gizarte egoera txarragotik datozen diagnostiko goiztiarra ego-teko berariazko neurriak ez dira ezarri, eta horiek jasaten dituzten umeenestimulaziorako programarik ez da martxan jarri. Ondorioz, Haur Hezkunt-zari dagokion prebentzio funtzioaren atal nagusi bat galtzen da.

Mota horretako ikasleen eskolaketari dagokionez, honako aspektu be-rri hauek nabaritzen dira:


78


—garapen nahasteak dituzten ikasleek Lehen Hezkuntzan urtebeteberanduago hasteko eta etapa hori bi urtez luzatzeko posibilitateairekitzen da;

—aparteko gaitasunak dituzten ikasleei errazten zaie etapa bakoitze-ko eskolaldia urtebete murriztea;

—ikastetxe arruntetan gorrak diren ikasleentzat berariazko ikasgelakizatea aukeratzen da;

—gaixotasun luzea pairatzen duten ikasleentzat ospitaleko eta etxekoarreta antolatzen da;

—berariazko ikastetxeetan ikastetxe arruntetan arreta eskaini ezinzaien ikasleak bakarrik eskolatzeko proposamenak indarrean jarrait-zen du.

Hezkuntza etapa guztietan curriculum egokitzapenak arautzen dira(Lehen Hezkuntzan bakarrik egiten zen hori), beren ezgaitasunengatik ohi-ko programaziotik asko urruntzen den beste programa bati jarraitu behardioten ikasleekiko banan banako esku-hartze plana ezarriz. Bereizten diraadimen atzerapena pairatzen dutenentzako curriculum egokitzapena etaminusbaliotasun fisiko eta sentsorialak dituzten ikasleak curriculumerasartzeko egokitzapenak. Bereizten dira, bestalde, etapako curriculumegokitzapenak, curriculumaren osotasunean eragina dutenak, eta arlokocurriculum egokitzapenak, arlo zehatz batzuetako eduki batzuetan baka-rrik eragina dutenak, eta horrek ahalbidetzen du mota horretako ikasleekpairatzen duten minusbaliotasunaren arabera trataera berezitua izatea.Etapako egokitzapena dutenek ez dute graduatu titulua lortzerik izango,baina lortu ahal izango dute arloko egokitzapenak besterik ez dituztenek.Derrigorrezko irakaskuntzan ez ezik, derrigorrezkoaren ondokoan ere cu-rriculum egokitzapena ezartzeko posibilitateak ere planteatzen dira. Apar-teko gaitasunak dituzten ikasleentzat curriculum aberastasuna planteat-zen da estrategia nagusi gisa.

Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleen artean eskola atzerapenorokorra dutenak ere sartzen dira. Hala ere, ikasle hauei, normalean, ezzaizkie curriculum egokitzapenak ezartzen, ezgaitasun larririk ez dutelako.Irakasleek ez dute ikasle horiei curriculuma egokitzeko berariazko tresnarik.Bigarren Hezkuntzan batez ere da larria arazo hori.

Berritasun gisa, azken talde honetan sartzen dira gizarte ikuspegitikbesteak baino egoera txarragoan daudelako eskolan zailtasun handiak di-tuzten ikasleak eta jokabide arazo larriak erakusten dituzten ikasleak. Ikaslehorientzat, curriculum egokitzapenen ordez, hezkuntza interbentziorakoproiektuak planteatzen dira. Horrela ikastetxeek, hezkuntza erantzun ego-


79


kia emateko, curriculum eta antolamendu aldaketak baita berariazko tutoreekintzak ere plantea ditzakete, talde arruntetik ahalik eta gutxien bereiztensaiatuz. Proiektu horiek globalak izan daitezke, ikastetxe osoarentzat edoetapa oso batentzat, premia orokorra denean, edo berariazkoak izan dai-tezke, ikastalde batentzat. Eskolara egokitzeko zailtasun handienak dauz-katen ikasleentzat, osagarrizko eskolatze programak proposatzen dira, ohi-ko eskola ingurunetik kanpo burutzeko. Beste autonomi elkarte batzuetanarazo horiei konponbide uniformeagoak eman zaizkie, curriculum egokitza-penerako unitateen bitartez.

2.3.2. HPBdun ikasleen eskolatzea

2.3.2.1. Minusbaliotasun fisiko edo psikikoetatik datozen hezkuntzapremia berezidun ikasleak eskolatzea

Haur Hezkuntzako, Lehen Hezkuntzako eta DBHko etapetan 1999/00ikasturtean eskolatu diren mota honetako hezkuntza premia berezidunikasleen kopurua 4.692koa izan da, hau da, etapa horietako eskola popu-lazio osoaren %2a. Ikasle horiek 21 urte izan arte eskolatuta egon daitez-ke, bakoitzak duen premiaren arabera. 1994/95 ikasturtetik aurrera, hez-kuntza premia bereziak dituzten ikasleen kopuru osoa ez da zenbakierlatiboetan aldatu eta gutxi aldatu da zenbaki absolutuetan.

Lurraldeen araberako banaketan ikusten denez, ez datoz bat eskolapopulazio osoa eta premia bereziak dituzten ikasleak, eta horrek frogatzendu premiak esleitzeko irizpideak ez direla berdinak hiru lurraldeetan: irizpi-derik zabalenak Gipuzkoan ematen dira eta mugatuenak Bizkaian.

Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleak

Ikasle horien %86,4 ikastetxe arruntetan eskolatu da eta gainerakoaberariazko ikastetxeetan. Ikastetxe arruntetan eskolatuta dauden ikasleen

94/95 95/96 96/97 97/98 98/99

Derrigorrezko hezkuntzako ikasleak 225.594 217.081 206.346 223.845 240.142

H.p.b. dituzten ikasleak 4.455 4.345 4.298 4.616 4.692

Portzentajea %2,0 %2,0 %2,4 %1,9 %2,0


80


sareen araberako banaketa ikusita, %62,6 sare publikoan eskolatuta dago,nahiz eta sare horrek adin horretako ikasleen %46,2 besterik ez eskolatu.

Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleen banaketa, lurralde eta sareen arabera

Premia bereziak dituzten ikasleez arduratzeko ikasgela irekiak daudeikastetxeetan, eta ikasgela horietan Pedagogi Terapeutikoko irakasleek lanegiten dute. Bigarren Hezkuntzako 58 ikastetxetan zereginen ikaskuntzakogelak daude martxan, adimen atzerapena duten 16 urtetik gorako ikasle-entzat, eta horietan ikasle horien oinarrizko prestakuntza osatzen da etalanbide hastapeneko berariazko programa bat lantzen hasten dira. Gelahorietan 277 ikasle eskolatzen dira.

2.3.2.2. Norbanako Curriculum Egokitzapenak

Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleak erreferentziazko taldearrunt batean eskolatzen dira eta dituzten premiei egokitzen zaie programa-zioa. Ikasle horiek guztiek lanerako plan propioa dute, norbanako curriculumegokitzapenean zehazten dena. Talde multiprofesionalari dagokio ikasle ba-koitzaren premia diagnostikatu eta behar duen curriculum egokitzapenarenezaugarriak finkatzea. Arloetako irakasleei dagokie egokitzapen hori lantzea,tutoreak koordinatuta dagoena eta Lehen Hezkuntzan kontsultorearen edoBigarren Hezkuntzan orientatzailearen aholkularitzarekin, baita ikastetxekoPedagogia Terapeutikoko irakasleenarekin ere. Era berean, bestelako profe-sionalek ere hartzen dute parte: logopedak, fisioterapeutak eta laguntzaile-ak. Lehen Hezkuntzan normaltasunez egiten dira norbanako curriculumegokitzapenak; hala ere, zailtasun gehiago daude DBHn.

2.3.2.3. Gizarte ikuspegitik besteak baino egoera txarragoanegotearekin eta eskolara egokitzeko zailtasun handiekin lotutadauden hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleez arduratzea

Derrigorrezko eskolaketa aldiari dagokion adina duten bitartean, ikaslehauekiko arreta hezkuntza interbentziorako proiektuak eta osagarrizko es-kolatze programak erabiliz eramaten da aurrera. Lehendabizikoen kasuan

Araba Bizkaia Gipuzk. Guztira Publ. Prib.

Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxe arruntetan 394 1.186 1.041 2.621 1.697 924

DBH 238 655 540 1.433 839 594


81


hezkuntza jarduera ohiko eskola ingurunean gauzatzen den bitartean, biga-rrenen kasuan, matrikulatuta dauden ikastetxetik kanpo garatzen dira, bai-na horiek ondorio askotarako bertako ikasle dira.

1998ko eta 2000ko ekainean Bigarren Hezkuntzako ikastetxeentzatdeialdi bana egin zen, besteak baino gizarte egoera txarragoan daudelakoedo eskolara egokitzeko zailtasun handiak dituztelako eskola atzerapen la-rria duten DBHko lehen zikloko ikasleentzat horrelako proiektuak, bi urteziraungo dutenak, aurkezteko. Proiektu horiek baimentzeko eskatzen da baicurriculum eta tutoretzaren bai antolaketaren aldetik ikasleen premiei ego-kitzen zaien proiektu bat zehaztea eta proiektu horren ardura ikastetxekobehin betiko irakasle baten esku uztea. Proiektuak onartzeko irizpideakizan dira ikasleen arazoen larritasuna, aurkeztutako proiektuaren kalitateaeta beraren izaera integratzailea. 1998an 14 proiektu onartu ziren eta2000ean 41.

Eskolara egokitzeko zailtasun handienak dauzkatenentzat osagarrizkoeskolatze programak ezarri dira, eskolaren testuingurutik kanpo. 1999/00ikasturtean 242 ikasle dira (DBHko 2. zikloko ikasleen %0,5) osagarrizkoeskolatze programetan sartuta daudenak, 131 ikastetxetatik etorriak.Proiektu horiek 39 ikastetxetan aurrera eramaten badira ere, 2 bakarrik dirabereziki lan hori egitera dedikatzen direnak eta beste 10ek dituzte horrela-ko ikasleentzat berariazko programak. Gainerako 27 ikastetxeak, bertanlanbide hastapeneko programak ematen direlarik, 16 urtetik beherako ikas-le bat edo bitaz arduratzen dira. 2000ko maiatzean, Hezkuntza sailburuor-deak agindu zehatzak eman ditu, ikasleak programa hauetara adskribitze-ko eskabideak eta baimentze prozesua arautzeko.

2.3.3. Kolektibo zehatz batzuekiko arreta

2.3.3.1. Itsuak

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak itsuen baliabidetegi bat(IBT) dauka lurralde bakoitzean, kolektibo honetako ikasleez arduratzeko.Ikastegi horrek Braille idazkeran aditu diren irakasle eta transkribatzaileenplantila dauka, teflotekniko figura barne, eta horiek ibiltari moduan joatendira ikastetxeetara, eskola materialak itsuentzat ulergarri den hizkerara itzult-zeko baita eskolara hobeto egokitzen eta duten zentzumen akatsarekin lo-tutako ikasteko zailtasunak gainditzen ikasleei laguntzeko.1998an Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ONCE erakundearekin hitzarmenbat sinatu zuen, kolektibo honetako ikasleekiko arreta hobetzeko.


82


2.3.3.2. Gorrak

Entzuteko arazoak dituzten ikasleekiko arretak erantzun desberdinaizan du lurralde bakoitzean: Bizkaian, berariazko ikastetxe pribatuetan; Gi-puzkoan, elkarte bat arduratzen da horietaz eta ikastetxe arruntetan sartu-tako ikasgeletan eskolatuta daude; Araban, Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailaren baliabide propioak erabiltzen dira.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko eta gorren elkarteetakoteknikariek osatutako batzorde batek gorreria eta hipoakusia arazoak dituz-ten ikasleekiko eskola arreta aztertu eta hori hobetzeko proposamenak azal-du ditu. Lehendabiziko erabaki praktikoak 2000/01 ikasturtean hasiko dira.

Batzorde honen proposamena, Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSailak onartu duena, ikasle gorrak ikastetxe arruntetan kokatutako gela es-pezifikoetan eskolatzearen aldekoa da. Halaber, proposatzen da ikasle ho-riek, ahozko hizkuntza ez ezik, zeinuen lengoaia ere ikastea. Horretarakobeharrezkoa da zeinuen lengoaia irakasteko gai diren irakasleak izatea, etahorretarako irakasleak prestatzeko ikastaroei hasiera eman zaie. LehenHezkuntzan tutoreak lengoaia hori emateko gai diren irakasleak izangodira, eta Bigarren Hezkuntzan zeinuen lengoaian adituak ez diren irakasle-ak ez daudenean lengoaia horretarako itzultzaileez hornituko dira.

2.3.3.3. Ikasle ijitoak

Azkeneko urte hauetan eskola populazio ijitoarekiko arreta hobetuzjoan da pixkanaka-pixkanaka. Hala ere, neska-mutilek zailtasun handiak di-tuzte derrigorrezko eskolatzea bukatzeko, eta are gehiago hori 16 urte izanarte luzatu denetik aurrera.

Kolektibo horretan bat egiten dute kultura desberdina izatetik etagehienak sozialki baztertuak izatetik datozen arazoek. Kulturarteko orienta-zioari jarraituz, gainerako populazioarekin batera ikastetxe beretan ijitoakeskolatzeko borondateak topo egiten du ijitoak ez direnen erreakzioarekin,horiek beste ikastetxe batera aldatzen baitira seme-alaben ikasgeletan ijito-ak eskolatuta daudela ikusten dutenean, eta orduan eskola ghettoak sort-zen dira edo ikastetxe batzuk itxi behar izaten dira ikasle faltan.

Kolektibo horri hezkuntza erantzuna emateko asmoz, Hezkuntza, Uni-bertsitate eta Ikerketa Sailak ijitoen kultur elkarte batzuen ekimenak babes-tu ditu, ikasle horiek eskolatuta dauden ikastetxeetako irakasleek ijito jen-dearen kultura ezagutzeko eta kulturarteko irakaskuntza aurrera eramanahal izateko, ikasle guztiekiko hezkuntza arreta integratzailea erraztuz.


83


2.3.3.4. Atzerriko etorkinak

Atzerriko ikasle etorkinen eskolatzea nahiko arazo berria da EAEn. At-zerritarren inmigrazioa, Euskal Herrian oso ugaria ez bada ere, gero etahandiagoa da. Helduak izan ziren eskola mundura hurbildu ziren lehenak,Euskal Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetako bat ikasteko eta, zen-bait kasutan, alfabetatzeko, lan munduan sartu ahal izateko. Helduen hez-kuntzari eskainitako atalean ikusiko denez, ikastetxe horietan gero eta uga-riagoa den kolektiboa dugu hori.

Geroago, eskolatzeko adina duten seme-alabak etorri dira. Egunetikegunera gero eta beharrezkoagotzat jotzen da ikasle horiek eskolatzekoprozesua antolatzea, irizpide integratzaileak erabiliz eta giza baliabide ego-kiak izanik. Euskal Autonomia erkidegoko bi hizkuntza ofizialak ezagutzenez dituzten ikasleak zaintzeak eta kultura desberdinen integrazioak arazobatzuk sortzen dituzte.

Atzerriko ikasle etorkinen eskolatzeak gorako eboluzioa segitu du az-ken bost urteotan. Etapen arabera, %60ak Lehen Hezkuntzako ikasketakegiten ditu; %30ak DBH, eta gainerakoek Batxilergoa edo Lanbide Hezike-ta. Populazio honen %70a baino gehiago ikastetxe publikoetan dago esko-latuta. Gehiengoa (%65) A ereduan dago, %20tik gora B ereduan eta%10a D ereduan.

2.3.4. Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleez arduratzekoaholkularitza, laguntza eta orientabideak

Arazoen bereizgarritasuna kontuan izanik, ikasgelan hezkuntza premiabereziak dituzten ikasleez arduratu behar den irakasleak ikasle bakoitzarenpremiaren ezaugarrien arabera bete behar duen lana ondo egingo badu,komeni zaizkion aholkularitza eta laguntzak izan behar ditu.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak profesional batzuk aurrei-kusi ditu; batzuk ikastetxe barruan eta beste batzuk zona bereko ikastetxebatzuetan aritzen dira.

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Ikasle etorkinak 1.942 1.919 2.100 2.800 2.887

Ikasle guztien portzentaia 0,5% 0,52% 0,65% 0,85% 0,95%


84


Euskal Herriko Curriculuma Eratzeko eta Irakasleak Prestatzeko Ins-titutuak badu hezkuntza premia bereziei eskainitako arloa, eta horren funt-zioak dira premia desberdinez arduratzeko ekarpen berriez jakinaren gaine-an egotea, premia bakoitzari erantzuteko orientabideak proposatzea,ardatz diagnostiko komunak prestatzea eta irakasleak prestatzeko proze-suak programatzea.

Talde multiprofesionalak PATen esparruan sartuta dauden irakasle psi-kologo eta pedagogo batzuek osatuta daude, eta diagnostikoak eta hez-kuntza jardueraren jarraipena eginez eta aholkularitza espezializatua ema-nez ikastetxe batzuen premiei modu egonkorrean erantzuten diete. EAEn87 profesionalek osatzen dituzte talde hauek. Talde multiprofesionaletakokide bakoitza hezkuntza premia bereziak eratu direneko programa bateandago espezializatuta, ikasleei ahalik eta arreta zehatzena emateko.

Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleak eskolatzen dituztenikastetxe publikoetan eta itunpekoetan Pedagogi Terapeutikoko irakasleakdaude. Pedagogia Terapeutikoko irakasleari dagokio zenbait arrazoirenga-tik, hau da, lanaren bereizgarritasunarengatik edo taldeak egiten duen la-naren eta hezkuntza premia bereziak dituen ikasleak egin behar duenarenartean dagoen alde handiarengatik, irakasle arruntak bete ezin dituen cu-rriculum egokitzapenaren zatiak inplementatzea. Oro har, lan hori ikasgelaarruntetik kanpo egiten du, irakasteguneko une zehatzetan, eta denboraaldatu egiten da ikasle bakoitzaren premien larritasunaren eta curriculu-maren aldetik ikasle horren eta bere taldearen artean dagoen aldearenarabera.

DBHn konpondu gabe dago plaza hori bete dezaketen profesionalakzein izango diren erabakitzeko arazoa. Izan ere, maisu-maistrei dagokiePedagogia Terapeutikoan gaikuntza izatea, eta, DBHko irakasleak, berriz,Bigarren Hezkuntzako irakasleen kidegokoak dira edo lizentziatura batenjabe izan behar dute.

Lehen Hezkuntzako ikastetxe publikoetan kontsultoreak irakasleakaholkatu eta pertsonalki arduratzen da hezkuntza premia bereziak dituztenikasleez. Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan antzeko lana egiten du orien-tatzaileak, psikopedagogiako espezialitatea izanik.

Mintzamenarekin eta hizkuntza trebetasunak lortzearekin lotutako ara-zoei erantzuteko Entzumena eta Hizkuntzako irakasleak daude tamainahandiagoko ikastetxe publikoetan. Gainerako ikastetxe publikoei eta itun-peko ikastetxeei begira, logopedak daude PATetan, ikasleei zuzenean la-guntzeko funtzio berbera dutenak. Ikasleren batek ezintasun baten ondo-


85


riozko zailtasun fisikoak dituenean Hezkuntza Bereziko laguntzaile bat es-leitzen zaio, ikastetxean dagoen bitartean laguntzeko. Fisioterapeuta bana-ka batzuk ere badaude, errehabilitazio lanak egiteko. Profesional mota ba-koitzari dagozkion funtzioak zehazteke daude, eta hezkuntza eta osasunzerbitzuen arduradunen artean ez dira ados jarri eskola denboran ardurahori nori dagokion erabakitzeko.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak, giza baliabideak ez ezik,berariazko baliabide batzuk ere hornitzen ditu, ikasle horiek dituzten pre-mien arabera behar lituzketenak. Ikastetxe askotan eraikuntza oztopoakkendu dira, baina oraindik urrun gaude arazo horri buruz legeetan aurreiku-sita dagoena betetzeko.

Horrez gain, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila hezkuntzapremia berezi desberdinei erantzuteko orientabideak eta lanerako tresnakargitaratuz joan da. Txosten honetako III. eranskinean ematen da argital-pen horien zerrenda.

2.4. BATXILERGOA

2.4.1. Batxilergo eredua

EAEn Giza eta Gizarte Zientziak, Natur eta Osasun Zientziak eta Tek-nologi Batxilergoko modalitateetan hasi zen ezartzen Batxilergoa 1997/98ikasturtean. Arte Batxilergoa 1999/00 ikasturtean hasi da ezartzen.

AGINDUA, 1994ko irailaren 26koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarena,Euskal Autonomia Elkarteko ikastetxeetan batxilergoko ikasketei aldez aurretik ekiteaarautzen duena. (EHAA, 1994/10/19)

97/1997 DEKRETUA, apirilaren 29koa, Batxilergoko eta Lanbide Heziketako irakaskunt-zaren ezarpena eta dagozkien tituluei buruzko jarraibideak arautzen dituena (EHAA,1997/05/7) (Hutsen zuzenketa EHAA 1997/6/2; azaroaren 30eko 423/1999 Dekretuakaldatua. (EHAA 1999/12/14)

Batxilergo ereduak EAEn ezaugarri propio batzuk azaltzen ditu:

—Prestakuntza ibilbideen malgutasuna: ikasleak modalitateko edozeinirakasgai aukera dezake, eta ez ditu, Hezkuntza eta Zientzi Ministe-rioak bere kudeaketa lurraldean egin zuen bezala, halabeharrez ira-kasgai multzo itxiak aukeratu behar. Horrela, prestakuntza ibilbideaaukeratzeko posibilitate gehiago daude, norberaren interes eta igu-rikapenen arabera.


86


—Itzulgarritasuna modalitatea aukeratzerakoan: ikasleak ikastetxeaneskaintzen diren beste modalitate batzuetako irakasgaiak aukeraditzake, aukerako irakasgai gisa (arrazoi horrengatik berdina da au-kerako irakasgaien eta modalitatekoen ordu pisua), eta horrela lehe-nengo irakasmailan aukera argirik ez dutenei irekita gelditzen zaiebatxilergoko modalitate desberdinen artean aukeratzeko posibilita-tea edo modalitate aldaketa errazten zaie lehenengo irakasmailanegindako aukera zuzena ez dela ikusten dutenei.

—Oinarrizko prestakuntza goi mailako prestakuntza zikloei begira:prestakuntza zikloetara sartu ahal izateko eskatzen da ikasleak mo-dalitate bereko irakasgai batzuk eta, batez ere, gehienek lanbidea-rekiko erreferentzia duten aukerako irakasgaiak ikasi izana.

Hezkuntza etapa honen egitura berriaren eta curriculum berriaren bidera-garritasuna ikusteko, 1993/94 ikasturtean aldez aurretik eta esperimentu gisaBigarren Hezkuntzako hamabi institututan ezarri zen batxilergo berria lehen ai-patutako hiru modalitateetan. Hurrengo bi ikasturteetan berrogeiraino iritsi zeninstitutuen kopurua. Aldez aurretiko fase horri buruzko ebaluaziorik ez badagoere, eredu hori mantendu zen 1997an Batxilergoa antolatzerakoan.

Batxilergo ereduari buruz gehien eztabaidatu diren gaiak izan dira ho-rren iraupena, egituraren bideragarritasuna eta proba homologatua.

Zenbait talderen ustez, bi ikasturteko Batxilergoak ez dio ikasleari pres-takuntza egokia ematen unibertsitatera edo goi mailako prestakuntza zikloe-tara sartzeko. Hori dela eta, horien proposamena da Batxilergoa 15 urtere-kin hastea eta DBHk ikasturte bateko murriztapena izatea.

Ez dago iritzi elementu nahikorik EAEn planteatzen den bezalako egi-tura irekiaren baliagarritasunari buruz. Dirudienez, ikastetxe gehienek ikas-leei nahiko itxiak diren irakasgai multzoak eskaintzen dizkiete, antolaketare-kin, kostuekin edo plantilen egonkortasunarekin lotutako arrazoiengatik.

Unibertsitatera sartzeko proba homologatuarena izan da urte hauetangehien eztabaidatu diren gaietako bat. Proba hori Batxilergo barruan sartu-ta ez badago ere, bere izaerarengatik etapa horretako lana baldintzatzendu eta unibertsitaterako prestakuntza gehiegi polarizatzen du, goi mailakoprestakuntza zikloetara joko dutenen prestakuntzaren kaltetan.

2.4.2. Ikasketen antolamendua

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak EAEko ikastetxe guztietanderrigorrezko curriculuma ezarri du eta ordutegia, egunekoa eta gauekoa,


87


irakasgaien banaketa (komunak, modalitatekoak eta aukerakoak) eta ikas-leak ebaluatzeko prozesuak ere bai.

180/1997 DEKRETUA, uztailaren 22koa, Batxilergoko Curriculuma onartzen duena.(EHAA,1997/08/29) (abenduaren 23ko 311/1997 Dekretuan, EHAA 1997/12/30, etaazaroaren 30eko 423/1999 Dekretuan, EHAA 1999/12/14, aldatzen dena)

ERABAKIA, 1998ko uztailaren 28koa, Hezkuntza sailburuordearena, Antolatutako Hez-kuntza Jarduera (AHJ) Euskal Autonomia Erkidegoko Batxilergoko lehenengo mailarakoarautzen duena. (EHAA 1998/08/28)

AGINDUA, 1999ko uztailaren 16koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na. Honen bidez, Euskal Autonomia Erkidegoan Urrutiko Batxilergoa arautzen da.(EHAA 1999/08/6)

AGINDUA, 1999ko abenduaren 27koa, Batxilergoko ikasleen ebaluazio prozesuan era-bili beharreko azken ebaluazio-akten ereduak argitaratzen dituena. (EHAA 2000/01/21)

AGINDUA, 1997ko irailaren 15ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarena,Euskal Autonomi Elkarteko Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan gaueko ordutegian Batxi-lergoa ematea arautzen duena. (EHAA 1997/09/25) (Hutsen zuzenketa, EHAA 1997/10/6)

Urte hauetan egin diren aldaketa nagusienak honako hauek izan dira:

—Historia eta Filosofia bi irakasgai komunen ordutegia luzatu da, as-teko hiru ordukoa izatetik lau ordukoa izatera aldatuz.

—Asteko 31 orduko kopurua finkatu da Batxilergoko bi irakasmaile-tarako (lehen, 2. irakasmailan asteko ordutegia 32 ordukoa zen).

—Aukerakotasun espazioa murriztu egin da, ikasleek ikasi behar di-tuzten aukerako irakasgaiak hiru izatetik bi izatera aldatuz.

—Goi mailako prestakuntza ziklo jakin batzuetara sartzeko aukerakoirakasgai jakin batzuk ikasi beharra desagertu da.

2.4.3. Eskolatzea Batxilergoan

1999/00 ikasturtean Batxilergoan 43.193 ikasle eskolatu dira eta%14,9ko jaitsiera izan da 1994/95 ikasturtean BBBko 3. maila, UBI eta EEEko2. zikloa ikasten ari ziren ikasleekin alderatuta. Sare publikoak ikasleen%25,7 galdu du eta sare pribatuan, berriz, jaitsiera %4,1ekoa bakarrik izanda. Batxilergoko ikasleak bi sareen artean banatzeari dagokionez, sare pu-blikoak aldi horretan 6 puntu galdu ditu.

DBHtik derrigorrezkoaren ondoko irakaskuntzara igarotzerakoan sarepribatutik publikorako aldaketa gertatzen da, 1999/00 ikasturtean ikasleen


88


%9koa izanik. Oraindik nabaria bada ere, azken urte hauetan murrizten arida prozesu hori, eta Batxilergoan ikastetxe pribatuetako ikasleen gorakadaerlatiboa gertatzen ari da: 1994/95 ikasturtean ikasle guztien %37,7 zireneta 1999/00 ikasturtean, berriz, %43,8.

Txosten honetan sartzen den aldian Batxilergoa A ereduan ikasi dutenikasleen kopurua 10 puntu jaitsi da, eta neurri horretan igo da D ereduanmatrikulatu direnen kopurua.

Batxilergora iristerakoan B eredua desagertzen delako hizkuntza ere-duen araberako matrikularen banaketan aldaketa gertatzen da A ereduarenalde. DBHko 4. irakasmailatik Batxilergoko 1. irakasmailara igarotzerakoan,A ereduko ikasleen kopurua ia %20 igotzen da eta D eredukoa, berriz, orohar, %3 jaisten da, baina ez modu berdinean bi eskola sareetan: sare pu-blikoan 1,9 puntu jaisten da eta itunpekoan 6,3 puntu.

Batxilergoko ikasgelak eta ikasleak

I. eranskineko 8 eta 13. taulen laburpena

Modalitateen arabera, 1999/00 ikasturtean ikasleen %42,3ak Natureta Osasun Zientzien Batxilergoa aukeratu du, %38,4ak Giza eta GizarteZientzien Batxilergoa, %17,3ak Teknologi Batxilergoa eta %2ak Arte Batxi-lergoa, batxilergo horren lehenengo irakasmaila bakarrik ezarrita zegoelarik.


1994/951.669 50.752 31.628 19.114 37.154 586 12.897

%62,3 %37,7 %73,4 %1,2 %25,5

1999/001.576 43.193 23.511 18.322 27.263 626 15.204

–%14,9 %56,2 %43,8 %63,3 %1,5 %35,3

Sare publikoa Sare pribatua Publikoaren aldeko

DBH-4., 98/99 DOBH-1., 99/00 DBH-4., 98/99 DOBH-1., 99/00 difer.

9.776 14.411 13.039 12.006

%42,9 %52,1 %57,2 %47,9 +%9,2


89


Bi eskola sareen artean modalitateen araberako banaketa ez da oso des-berdina.

Sare publikoan Bigarren Hezkuntzako 102 institututan ematen da Bat-xilergoa eta sare pribatuan 123 ikastetxetan. Institutu edo batxilergokoikastetxe gehienak bi modalitate ematen dituztenak dira, eta modalitate ho-riek, kasu gehienetan, Giza eta Gizarte Zientziak eta Natur eta OsasunZientziak dira.

2.4.4. Batxilergoa ezartzeko neurriak

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuak agindu batean begiet-sitako arauei jarraituz ezartzen da Batxilergoa.

AGINDUA, 1997ko ekainaren 27koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarena,Euskal Autonomia Erkidegoko ikastetxeetan Batxilergoaren ezarpen orokorra arautzenduena. (EHAA 1997/07/16) (Hutsen zuzenketa EHAA 1997/8/29 eta EHAA 1997/9/5,1999ko abenduaren 27ko Aginduak aldatua, EHAA 2000/01/21)

2.4.4.1. Curriculum proiektua eta irakasleen prestakuntza

Curriculuma ezartzen duten dekretuetan eta batxilergoa ezartzekoaginduan, exijitzen da irakasleen Klaustroak ikastetxe bakoitzean Batxiler-goko curriculum proiektua onartzea. Hala ere, orain arte ez da ezer exijitueta ikastetxeetan Batxilergoko curriculum proiektu hori prestatzeko ez dainolako laguntza zehatzik eman.

Aldez aurretiko fasea iraun duen hiru ikasturteetan, Batxilergoko ira-kasgaiak ematen hasten ziren irakasleei prestakuntza mintegietan partehartzeko aukera ematen zitzaien, irakasgaien curriculum berriak ezagutze-ko, horiek nola garatu ikusteko eta irakasgaiak emateko eredu didaktikoaktrukatzeko. Abian jarri ziren hamabost egunez behin 50 bat mintegi, biikasturtekoak, eta joan ziren irakasleen kopurua 500etik 700era bitartekoaizan zen. Batxilergoa orokortzeko unea iritsi zenean, irakasleak prestatzekomodu hori alde batera utzi zen.

Orokortzeko faseari begira, institutu bakoitzean bi eguneko jardunaldibatzuk antolatu ziren, departamentu didaktiko bakoitzean irakasgaien cu-rriculumak aurkezteko. Osoki ezarri zenetik aurrera, irakasleak prestatzekoeskaintza berria irakasgai berriei eta eguneratze zientifikoarekin lotutakogaiei buruzko ikastaro batzuetan zentratu da. Neurri apalago batean, gaur-kotze didaktikoari buruzko ikastaroak eskaini eta eskatu dira.


90


Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak irakasle taldeek prestatu-tako curriculum materialak argitaratu ditu irakastereduak eskaintzeko etaargitaletxeen eskaintza osatzeko. Lehentasuna eman zaie euskaraz idatzi-tako materialei eta irakasgai minoritarioak jorratzen dituztenei. Txosten ho-netako III. eranskinean, argitaratutako materialen zerrenda azaltzen da.

2.4.4.2. Eskola egutegia

Eskola egutegian 175 irakastegun azaltzen dira, 160 egun izanik be-netan eskolak ematekoak. Berritasun nagusia, 1997/98 ikasturtean sartuzena, azken proben antolaketa da. Azterketa arruntak maiatzeko bigarrenhamabostaldian egiten dira. Kalifikazio negatiboa duten irakasgaiak dituz-ten ikasleek ekaineko lehen hogei egunetan ikasiko dituzte horiek irakasle-en laguntzarekin, eta aparteko azterketak hilaren bukaeran egingo dira.Unibertsitatera sartzeko aparteko proba homologatua uztailean egingo da.Ikasturtea iraileko lehenengo hamabostaldian hasiko da.

Igarotzea Batxilergoan, portzentajetan

2.4.5. Batxilergoko eskola emaitzak

Batxilergo berrian lortutako emaitzen eta 1995/96 eta 1997/98 ikas-turteetan BBBko 3.eko, UBIko eta EEEko 2. zikloko ikasleek lortu zituzte-nen artean ez da diferentzia nabarmenik ikusten. Ikasleen %60ak 1. irakas-maila bukatzen du irakasgai guztiak gaindituta izanik, eta ikasleen %23inguru 2. irakasmailara igarotzen da, kalifikazio negatiboa duten irakasgaibat edo bi izanik. Bigarren irakasmaila egiten duten ikasleen artean, %72eta %75 bitarteko ikaslek Batxilergoko titulua lortzen dute.

60

74

2317

26

0

20

40

60

80

1º curso 2º curso

Arlo guztiak gaindituta Arlo bat edo bi gainditu gabe Ez dira igarotzen


91


2.5. LANBIDE HEZIKETA

2.5.1. Lanbide Heziketaren eredua

LOGSEko 30. atalaren arabera, Lanbide Heziketa ikasketa multzo batda, ikasleak lanbide desberdinetan lan kualifikatua egiteko gaitzen dituz-ten ikasketek osatuta dagoena. Hor sartzen dira bai hasierako edo bera-riazko Lanbide Heziketa, arautua deitzen dena, lehendabiziko enpleguabetetzeko prestatzen duena, bai lanerako Lanbide Heziketa, enpresetakoetengabeko prestakuntza ematera eta langileak lan munduan txertatu etabirtxertatzera orientatuta dagoena.

Hezkuntza sistemaren esparruan Legeak xedatzen duenez, LanbideHeziketaren helburua da ikasleak lanbide eremu batean lan egiteko pres-tatzea. Titulazio berri hauek erreferentzi gisa hartu behar dituzte ekoizpensistemaren kualifikazio beharrak eta, ondorioz, lanbide gaitasuna lortzerabideratzen dira, hau da, enpleguak eskatzen duen mailan rolak betetzekoadinako gaitasun guztiak izatera.

Berariazko Lanbide Heziketa diseinatu eta planifikatzerakoan, Legeakxedatzen du gizarte eragileen partaidetza sustatuko dela eta programazio-an gizarte eta ekonomi ingurunea kontuan hartuko dela, baita ingurune ho-rren premia eta posibilitateak ere. Lan hori betetzeko asmoz otsailaren22ko 100/1994 Dekretuaren bitartez sortu zen Lanbide Heziketako EuskalKontseilua, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari atxikita.

2.5.1.1. Hezkuntza sistemaren eta Lanbide Heziketaren oinarrizkoantolakuntza

LOGSEn aurreikusitako Lanbide Heziketaren antolakuntzaren arabe-ra honela kokatzen dira horren osagaiak: prestakuntza orokorra eta oina-rrizko Lanbide Heziketa, prestakuntza sistema bakar baten barruan, bihelbururekin: berehalako aterabide profesionalerako prestatzea eta, halabehar bada, unibertsitate ikasketak egiteko prestatzea; eta osagai ter-minalena, hau da, berariazko Lanbide Heziketa, azpi-sistema batean,prestakuntza orokorreko sistemaren eta lan munduaren artean zubi izate-ko balioko duena.

Erdi mailako prestakuntza zikloak eta goi mailakoak lanbide moduluenarabera egituratzen dira. Prestakuntza zikloak izaera ezberdina duten lanbi-de moduluak ditu: gaitasun unitateekin lotuta daudenak, zeharrekoak, lanprestakuntza eta orientaziokoak eta lantokiko prestakuntzakoak. Presta-


92


kuntza ziklo bateko titulua lortu ahal izateko, horren modulu guztiak gaindi-tu behar dira.

Legea garatuz eta erreforma ezarriz joan diren bitartean, hasierakoereduak pisuzko aldaketak izan ditu:

—LOGSEren arabera, DBHn lortzen da oinarrizko prestakuntza erdimailako prestakuntza zikloak ikasteko, eta Batxilergoan goi maila-koentzat. Hori dela eta, irakasgai jakin batzuk ikasi behar ziren, sar-tu nahi den prestakuntza zikloaren arabera. 777/1998 Errege De-kretuaren arabera, desagertu egiten da goi mailako prestakuntzazikloetara sartzeko Batxilergoko irakasgai jakin horiek ikasi beharra.Oinarrizkoa den arau horren arabera, ikasleak onartzeko ez dira bal-dintza batzuk ezartzen, baizik eta baremazio irizpide batzuk. Horienartean dago, besteak beste, eskatzen den prestakuntza zikloarekinlotuta dauden Batxilergo modalitatea eta irakasgaiak (aukerako ira-kasgaiak ez direnak). Araudi horrek ez du bermatzen goi mailakoprestakuntza ziklo batera sartzen denak horretarako behar den oi-narrizko prestakuntza izatea.

—LOGSEren arabera, berariazko Lanbide Heziketa ez da bereizitakohezkuntza adar bat, baizik eta ikasketa terminal batzuk, BigarrenHezkuntzako graduatu titulua edo Batxilergo titulua lortu ondorensartzen baita ikaslea ikasketa horietara. 2000. urteko Estatuko Aurre-kontu Orokorren Laguntza Legean ezartzen denez, goi mailako pres-takuntza zikloetara dagokion erdi mailako prestakuntza zikloa gaindi-tuta sartu ahal izango du ikasleak, sarrera proba ordeztuko dutenikasketa osagarri batzuk egin eta gero. Horrela Lanbide Heziketakoadar berezi bat osatzen da, akademikoagoa den adarretik apartekoa.

2.5.1.2. Sistemaren antolamendua EAEn

Ezarrita dauden parametroetan euskal hezkuntza administrazioakezaugarri berezi batzuk sartu ditu Lanbide Heziketaren euskal ereduan:

—Ikastetxeek askatasun handiagoa dute prestakuntza ziklo bat osat-zen duten moduluak antolatzeko.

—Hezkuntza administrazioak finka dezakeen curriculumaren %55etik%15 uzten da ikastetxeek askatasunez finkatzeko.

—Prestakuntza ziklo guztietan sartuta dago kalitatea eta etengabekohobekuntza modulua.

447/1994 DEKRETUA, azaroaren 22koa, Lanbide Heziketako irakaskuntzen antolamen-du orokorra eta bere tituluei buruzko norabideak ezartzeko dena. (EHAA 1995/01/10)


93


97/1997 DEKRETUA, apirilaren 29koa, Batxilergoko eta Lanbide Heziketako irakaskunt-zaren ezarpena eta dagokien tituluei buruzko jarraibideak arautzen dituena. (EHAA 85zkia.1997/05/7) (Hutsen zuzenketa EHAA 1997/06/2)

AGINDUA, 1997ko uztailaren 15ekoa, LOGSEn ezarritako berariazko Lanbide Heziketa-ko ikasleen ebaluazio prozesua arautzen duena. (EHAA 1997/03/28, 1998ko abendua-ren 3ko Aginduak aldatua (EHAA 1999/02/3)

Prestakuntza ziklo guztietan derrigorrez lantokiko prestakuntza ziklobat sartu beharra da Lanbide Heziketako eredu berriak dituen berritasu-netako bat. Lehen enpresako praktikak deitzen zirenak borondatezkoakziren, eta ikastetxeak horiek sartuz joan ziren, bataz beste 200 ordukoiraupena zutelarik. Enpresarien Euskal Konfederakundeak (CONFEBASK)bere buruari proposatu zion gutxienez 500 ordutara luzatzea, LanbideHeziketa konpartitua izeneko esperientzia baten bidez, neurri handi bate-an Alemaniako Lanbide Heziketa duela eredutzat hartuta. Gaur egunLanbide Heziketa arautua ikasten duten ikasle guztiek lantokiko presta-kuntza modulua egiten dute, eta honek 200 eta 600 ordu bitarteko irau-pena du.

Denbora aurrera joan ahala datuak biltzeko metodologia aldatuz joanbada ere, egiaztatuta dago 1994/95 ikasturtean 8.948 eta 1999/00 ikas-turtean 10.349 ikasle aritu zirela enpresetan praktikak egiten. Praktika ho-riek egiten direneko enpresen kopurua ere igo egin da: 1995/96 ikastur-tean 3.500 izatetik 1999/00 ikasturtean 4.672 izatera igaro da.

Lehengo txandakako praktiken eta prestakuntza konpartituaren etagaurko lantokiko prestakuntzaren bidez ikastetxe eta enpresen artean ger-tatzen den elkarrekintza hori Lanbide Heziketako irakasleen ahaleginari etaenpresa askoren sostenguari esker gauzatu ahal izan da. LOGSE ezarri ze-netik aurrera ikasketa planetan ordu kredituen pisuzko dotazioa begiestenda, eta horrek Legearen plangintza eta garapena errazten ditu.

AGINDUA, 1994ko martxoaren 8koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarenaeta Lan eta Gizarte Segurantza sailburuarena, ikasleek lantokietan praktikak egiteko egitas-moak presta ditzaten ikastetxeei deia egiten diena. (EHAA 1994/3/28). Hurrengo urteetanbalio bereko aginduak azaltzen dira (EHAA 1995/7/4; 1996/4/11; 1997/5/23; 1998/11/22;2000/12/18)

AGINDUA, 1997ko apirilaren 17koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na. Agindu honen bidez deialdia egiten zaie ikastetxeei lanbide-moduluetan eta presta-kuntza-zikloetan Lantokiko Prestakuntza modulua egiteari buruzko dokumentazioa aur-kez dezaten (EHAA 1997/5/19). Hurrengo urteetan balio bereko aginduak azaltzen dira.(EHAA 1998/7/1; 1999/9/30)


94


AGINDUA, 1994ko martxoaren 8koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarenaeta Lan eta Gizarte Segurantza sailburuarena, 93-94 ikasturteko Txandakako Prestakunt-za Praktiken egitarauarentzat dirulaguntzak emateko dei egiten duena. (EHAA 1994/3/28)Hurrengo urteetan balio bereko aginduak azaltzen dira (EHAA 1995/7/4; 1996/4/11;1997/6/2; 1998/5/28; 1999/3/31; 2000/9/7)

2.5.2. Lanbide Heziketako Euskal Plana

Lanbide Heziketaren eskaintzarako bi lerro begiesten dituenean,LOGSEk berak administrazio publikoen esku uzten du bi lerro horien arte-ko koordinazioa bermatzea. Agindu hori betetzeko asmoz, Eusko Jaurlarit-zak, erreformak ezartzen duen Lanbide Heziketaren ereduan oinarrituta,1998an LANBIDEZ Lanbide Heziketako Euskal Plana onartu zuen, hiru sai-lek —Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak, Justizia, Ekonomia, Laneta Gizarte Segurantza Sailak eta Industria, Nekazaritza eta Arrantza Sai-lak— alor horretan aurrera eraman ditzaketen jarduerak bultzatu eta koor-dinatzeko. EAEn egiten den lehendabizikoa da.

Planaren esparrua deskribatzen da eta Lanbide Heziketak ekonomieta gizarte erronkei aurpegi ematerakoan bete behar duen funtzio garrant-zitsua azpimarratzen du. Lanbide Heziketak gaur egun Euskadin bizi duenegoera aztertzen da, bai irakaskuntza arautuari bai ez arautuari (etengabe-koa eta lanerakoa) dagokienez. Diagnostiko hori egin ondoren, prestakunt-za sistema integratuaren ardatz nagusiak ez ezik, sistema hori abian jartze-ko beharrezkoak diren jarduerak, horien kostua eta enpresen artekolankidetza moduak proposatzen dira.

Lanbide Heziketako Euskal Planak abian jarri nahi du Lanbide Heziketa-ko sistema integratua, lan merkatuan aintzatespen sozial eta instituzionala lor-tuko duena baita Estatu eta Europa mailan antzekoak diren Lanbide Heziketa-ko beste sistema batzuekiko homologazioa eta harremana ere. Hori lortzekoxedatzen da sistema bideratuko duen ildoa Euskal Herriko lanbide kualifika-zioak izatea. Hori dela eta, sistemaren antolaketak enplegua izateko eskatzendiren gaitasunak izango ditu oinarritzat, eta horiek lortuko dira Lanbide Hezi-ketaren sisteman eta ekoizpen munduan aintzatespena eta ospea izango du-ten gaitasunetan oinarrituko den prestakuntza eredu modularrari jarraituz.

Sistema integratua da, jarraian azaltzen diren hiru dimentsioak jasot-zen dituelako:

—Kualifikazioa eta Lanbide Heziketa integratzea, lanbide kualifikazioaizatea bermatuko duten gaitasunak lortzea baita Lanbide Heziketa-


95


ko modalitate guztien erreferentea, beti ere ekoizpen prozesuen etalan merkatuaren beharrei erreferentzia eginez.

—Lanbide gaitasuna lortzeko era desberdinak integratzea: presta-kuntza arautua, lanerakoa, etengabekoa, lan esperientzia,...

—Lanbide Heziketaren eskaintza instituzionala integratzea, bi elemen-tutan gauzatzen dena: kualifikazio sistemarekin lotuta prestakuntzagehituko duen katalogo integratu modularra eta katalogo hori eskai-niko duten ikastetxeen sarea.

Plana burutu ahal izateko, honako elementu hauek ezinbestekoak dira:

—pertsonen kualifikazioarekin, ekoizpen prozesuekin eta lan merka-tuarekin lotutako beharrak identifikatzea;

—gaitasuna lortzeko era guztiak onartzea eta egiaztatzea;—prestakuntza antolatzea eta kudeatzea;—kalitatea ebaluatzea eta egiaztatzea;—gizarte eragileek parte hartzea eta erantzukizuna beren gain hartzea.

Lan garrantzitsu horiek burutu ahal izateko, erakunde batzuk sortzeaaurreikusi da: Lanbide Heziketako Euskal Sistemaren Behatokia, Kualifika-zioen eta Lanbide Heziketaren Euskal Institutua eta Ebaluazio eta LanbideKualifikazioen Agentzia. Era berean, sistemaren aplikazio pertsonalizatuaribegira, kartila ezartzen da, norberak lortzen dituen lanbide gaitasunak idat-ziz jartzeko eta lanbide titulu bat izateko beharrezkoak diren gaitasunak lor-tutakoan titulu hori eskatu ahal izateko.

34/1998 DEKRETUA, martxoaren 3koa, Lanbide Heziketako Euskal Sistemaren Beha-tokia sortzeko dena. (EHAA 1998/03/18)

119/1998 DEKRETUA, ekainaren 23koa, Kualifikazioen eta Lanbide Heziketaren EuskalInstitutua sortzen duena. (EHAA 1998/07/13)

AGINDUA, 1998ko maiatzaren 20koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, Lanbide Gaitasunen Kreditazio Agiria arautzen duena eta Agiri hori igortzeko baldint-zak zehazten dituena. (EHAA 1998/08/14)

2.5.3. Berariazko Lanbide Heziketaren antolamendua

2.5.3.1. Prestakuntza zikloen curriculumak

Prestakuntza zuzena emateko, EAEn prestakuntza ziklo guztien cu-rriculum diseinuak berriro prestatu dira eta euskal ekoizpen sistemarenerrealitateari egokitu zaizkio, hau da, prestakuntza edukiak egokitu zaiz-


96


kie ekoizpen prozesuek eta lan merkatuak planteatzen dituzten gaitasuneskakizunei. Lanbide Heziketako Euskal Kontseiluak ontzat ematen ditutituluak eta dagozkien curriculumak. Curriculum guztien zirriborroakprestatuta badaude ere, zenbait lanbide arlotakoak bakarrik argitaratudira.

117/1998 DEKRETUA, ekainaren 23koa, «Administrazioa eta Finantzetako» goi-mailakoheziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena. (EHAA 1998/07/17)

330/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Administrazio-kudeaketako» erdi-mailakoheziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena. (EHAA 1998/12/17)

331/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Idazkaritzako» goi-mailako heziketa-zikloa-ren curriculuma ezartzen duena. (EHAA 1998/12/17)

336/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Kontsumitzailearentzako zerbitzuak» goi-mailako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena. (EHAA 1998/12/18)

335/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Garraioaren kudeaketa» goi-mailako hezi-keta-zikloaren curriculuma ezartzen duena. ( EHAA 1999/02/1)

353/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Informatika sistemen administrazioa goi-mailako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena. (EHAA 1999/06/8)

349/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Mekanizazio bidezko produkzioa» goi-mai-lako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena. (EHAA 1999/06/14)

Euskal Herriko lanbide kualifikazioen sistema gakoa da ingurunekokualifikazio eta Lanbide Heziketarekin lotutako helburu gehienentzakoerantzuna emateko eta arautzeko.

Politika horiek zehazterakoan, gaitasuna kodetzea, lortzea eta egiaz-tatzea finkatzen eta arautzen duen lanbide kualifikazioen sistema ezartzeafuntsezko ekintza da jendearen kualifikazioak eta gure ekonomiaren lehia-kortasuna hobetzeko.

Lanbide kualifikazioen sistema hori lanbide kualifikazioen katalogoaketa gaitasuna aitortzeko eta egiaztatzeko sistemak osatuta dago. Argitara-tuta daude Euskal Herriko lanbide kualifikazioen sistema baita prestakuntzakatalogo modular integratua. Horrez gain, argitaratuta daude LANGAI zer-bitzuaren bitartez enpresek gehien eskatzen zituzten enpleguak oinarritzathartuta egin zen ikerketaren emaitza diren lanbide perfilak baita EAEkokualifikazioak ere, LANGAI zerbitzuari enplegua eskatu ziotenek emandakodatuak oinarritzat hartuta osatu direnak.


97


2.5.3.2. Irakasleria

Irakasleak espezialitate berrietara egokitzea eta lanbide kualifikaziosistemarekin lotutako prestakuntza emateko gaurkotzea bi giltzarri zirenlanbide irakaskuntzak antolatzeko orduan. Apirilaren 30eko 777/1998 Erre-ge Dekretuan finkatu ziren lehengo espezialitateen eta berrien arteko balio-kidetasunak. Horrezaz gain, arautu zuen titulazio jakin baten jabe izandairakasle bat espezialitate batean sartzeko modua. Bestalde, berariazkoLanbide Heziketako prestakuntza zikloen ezarpenak eskatzen zuen lehen-go Lanbide Heziketa arautua ematen zuten irakasleek espezialitate berrieneskakizunetara egokitzeko gaitasunak lortzea.

Sektore batzuen ustez, dekretu horren arabera irakasleak atxikitzekoirizpideak korporatiboak dira eta horiek ez dute bermatzen irakasle horiekirakaskuntza asko emateko beharrezkoa den prestakuntza teknikoa izatea.

Lanbide Heziketako ikastetxeek behin eta berriro aipatzen dute laneremuan esperientzia duten langileen gaitasuna hobeto aprobetxatzekoirakasleak atxikitzeko moduak malgutu beharra. Erreformaren esperimenta-zio fasean neurri batean arrakastaz egin zen bezala, espezialistak sartzeaneurri eraginkorra izan daiteke modulu batzuen irakaskuntzak eguneratze-ko eta ikastetxeko irakasle egonkorrei prestakuntza emateko. Langileenkudeaketa arautzen duen lege esparruan aldaketak egin beharko liratekehorren ondorioz.

2.5.4. Eskolaketa

Hezkuntza sistema berria ezartzearen ondorioz, asko ari da aldatzenLanbide Heziketako ikasleen eskolaketa. Lehen Lanbide Heziketako lehe-nengo zikloa ikasten ari ziren 13.000 ikasle inguruk orain DBH ikasi behardute. DBH ezartzen hasi zeneko lehenengo bi urteetan, hots, 1996/97 eta1997/98 ikasturteetan, erraztasunak eman ziren LH-1 ikasten ari ziren ikas-leek eta DBHko 3. mailara sartu ezin zutenek LH-1 estraofizialki ikasi ahalizateko, titulua lortzeko proba irekia gainditu behar zutelarik. 1998/99 ikas-turtean, DBH jarraitu ezin zuten ikasleek bakarrik jarraitu zuten modalitatehori.

Batxilergoa bukatutakoan, berriz, ikasleek, lehenik, 3. mailako modu-luak ikasteko aukera zuten eta, gero, goi mailako prestakuntza zikloak. Ikas-le hauen kopurua igoz joan da goi mailako prestakuntza zikloak ezarriz joandiren neurrian. Lehendik bigarren mailako Lanbide Heziketa ikasten ari zire-nen kopuru berdina ari da orain ikasten goi mailako prestakuntza zikloak.


98


1999/00 ikasturtean ez dira oraindik finkatu erdi mailako eta goi maila-ko prestakuntza zikloak. Oraindik urte batzuk itxaron beharko da DBH zeinBatxilergoa bukatutakoan ikasleek zer aukeratzen duten ikusteko. Azkene-ko urte hauetan ikusten ari denaren arabera pentsa daiteke irakaskuntzahoriek Derrigorrezkoaren Ondoko Hezkuntzaren barruan pisua hartzen jo-ango direla.

Lanbide Heziketako ikasleak. Sistema zaharra eta berria (prestakuntza zikloak gehi moduluak)

1999/00 ikasturtean Lanbide Heziketako ikasleen %45,2 ikastetxe pu-blikoetan eta %54,8 ikastetxe pribatuetan eskolatu dira.

Hizkuntza ereduei dagokienez, A ereduaren presentziak gehiengo na-barmena hartzen du, eta D eredua pixka bat gora joan da. Batxilergoan ereA eredua da nagusia, baina DBH D ereduan ikasi dutenak iristen diren neu-rrian eredu horretako ikasleen kopurua gora doa; baita B ereduan ikasi du-tenen zati bat ere D ereduan sartzen da. Ez da horrela gertatzen presta-kuntza zikloetan. Bi arrazoi aipatzen dira hori azaltzeko: ikasleakprestakuntza ziklo askotan sakabanatzen direlako ikastaldeak ez dira nahikougariak hizkuntza ereduen arabera banatzeko; horrezaz gain, zaila da HE-2izanik espezialitate berriak emateko gaitasuna duten irakasleak aurkitzea.

2.5.5. Lanbide Heziketa ezartzeko neurriak

Lanbide Heziketako Euskal Planaren abiapuntua zen diagnostikoanikusten zenez, lehengo Lanbide Heziketa arautuaren eskaintza eta giza ba-liabide beharrak eta udalerri eta eskualde mailako garapen ekonomiko etaenpleguaren aldetiko perspektibak ez zetozen bat neurri batean. Horrenondorioz, helburutzat finkatzen ziren Lanbide Heziketa arautua lurralde

SISTEMA ZAHARRA 94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/00

Lanbide Heziketako 1. maila 13.705 12.794 12.011 7.285 1.818 720

Lanbide Heziketako 2. maila 30.102 27.380 25.010 18.615 11.706 4.482

SISTEMA BERRIA 94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/00

Erdi mailako zikloak/II. mailako mod. 621 1.002 1.473 3.981 8.452 10.652

Goi mailako zikloak/III. mailako mod. 2.101 2.032 4.125 6.728 10.977 15.464


99


mailako kualifikazio eta prestakuntza beharrak atzemateko mekanismoosoagoez hornitzea eta prestakuntza zikloak emateari dagokionez kalitatemaila handia lortzeko beharrezkoak diren instalazio, ekipamendu, bitartekoeta material didaktikoak inplementatzea.

Lanbide Heziketaren eskola mapa finkatzeko kontuan hartu dira, aldebatetik, ekoizpen sektore desberdinen kokapena eta ziklo bakoitzak lanmerkatuan duen beharrari buruzko aurreikuspenak eta, bestetik, ikastetxe-en eskariak eta horiek abian jartzeko duten gaitasuna.

74/1998 DEKRETUA, apirilaren 21ekoa, Goi-mailako Lanbide Heziketako BerariazkoInstitutuak sortzeko dena. (EHAA 1998/04/30)

AGINDUA, 1998ko uztailaren 29koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, Lanbide Heziketako Euskal Planak aurreikusten duen Lanbide Heziketako ikastetxeintegralen sarean parte hartuko duten ikastetxe pribatuak zehazten dituena. (EHAA1998/8/13; hutsen zuzenketa, EHAA 1998/10/6)

AGINDUA, 1998ko urriaren 19koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarena,Lanbide Heziketako Euskal Planak ezarritako ikastetxe integralen sarea osatzen dutenikastetxeen zerrenda argitaratzen duena. (EHAA 1998/11/18)

Hiru xedapen horiek ezartzearen ondorioz, ikastetxe integralen sareaosatu zen, goi mailako Lanbide Heziketako ikastetxeez, berriztapen tekno-logikoko ikastetxeez eta ikastetxe tekniko singularrez osatua, EAEko hirulurraldeetan ikastetxe publikoak eta pribatuak zituena. Horren bidez lortunahi dena da sareak Lanbide Heziketaren sistema integratuaren funtzio na-gusiak bermatzeko egitura minimoa ziurtatzeko behar adinako pisua izateaeta sareko ikastetxeek Lanbide Heziketa arautua ematen duten BigarrenHezkuntzako institutuei laguntza ematea eta horien pizgarri eta bultzatzaileizatea. Publiko egin zenean, 38 ikastetxek osatzen zuten sare hori, eta ho-nela banatzen ziren ikastetxeak:

Lanbide Heziketako ikastetxe integralen sarea

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA EAE

IKASTETXE PUBLIKOAK 4 8 10 22Goi mailako LHko berariazko institutuak 1 7 7 15Berriztapen teknologikoko institutuak — — 2 2Institutu tekniko singularrak 3 1 1 5

IKASTETXE PRIBATUAK 3 6 7 16

IKASTETXEAK GUZTIRA 7 14 17 38


100


Ikastetxe hauen esku, LOGSEk araututako irakaskuntza arautuakemateaz gain, beste funtzio batzuk ere uzten dira, lanbide desberdinakkualifikazioz bete ahal izateko:

—hezkuntzari laguntzeko zerbitzuekin elkarlanean aritzea BigarrenHezkuntzako institutuetan berariazko Lanbide Heziketa ezartzekoeta garatzeko;

—berariazko Lanbide Heziketako irakasleen prestakuntzarekin lotuta-ko beharrak atzematea eta irakasle hauen prestakuntza diseinatze-ko, antolatzeko eta emateko lanetan parte hartzea;

—Curriculuma Eratzeko Institutuarekin elkarlanean aritzea prestakunt-za zikloen curriculumak berraztertzeko eta gaurkotzeko eta Kualifi-kazioen Agentziarekin, prestakuntza katalogo modularra zehazteko;

—Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari proposamenak egiteaprestakuntza zikloak emateko beharrezkoa den ekipamenduari buruz.

Hala ere, prestakuntza zikloak sare integraleko ikastetxeetan ez ezik Bi-garren Hezkuntzako institutuetan ere ematen dira. Hauetako asko, publikoakbatez ere, hasi dira erdi mailako eta goi mailako prestakuntza zikloak ema-ten, bereziki berrienak direnak eta instalazio eta ekipamenduetan inbertsiotxikiagoak egin behar direnak. Lehengo Lanbide Heziketako ikastetxeekprestakuntza zikloak ematen dituzte, baldin eta horretarako instalazioak, eki-pamenduak eta irakasle prestatuak badituzte. Hauetako asko goi mailakoLanbide Heziketako berariazko institutu bihurtu dira, eta batez ere presta-kuntza zikloak ematera dedikatzen dira. DBH gutxitan ematen da eta gehie-netan Batxilergoko modalitateren bat ematen da, bereziki Teknologi Batxiler-goa.

LHko prestakuntza zikloak ematen dituzten Bigarren Hezkuntzako ikastetxe publikoen tipologia


101


Prestakuntza zikloak pixkanaka-pixkanaka ezarriz joan dira, jarraianazaltzen den laukian ikusten den bezala:

Prestakuntza zikloen ezarpenaren eboluzioa

Urte hauetan gero eta handiagoa izan da Lanbide Heziketaren es-kaintza. Hurrengo laukian azaltzen da 2000/01 ikasturtearen hasieran zeu-den prestakuntza zikloen kopurua eta Lanbide Heziketa ematen dutenikastetxeena:

Lanbide Heziketako prestakuntza zikloak ematen dituzten ikastetxeak, sare eta lurraldeen arabera

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

EM GM EM GM EM GM EM GM EM GM

3 2 6 29 161 179 294 289 321 464

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA EAE

DBH+BATX+EM+EM 4 19 11 34

DBH+BATX+EM 1 4 3 8

DBH+BATX+GM 1 9 4 14

BATX+EM+GM 2 4 7 13

BATX+EM+GM+MOD — — 1 1

BATX+GM — 1 2 3

EM+GM 3 4 7 14

EM 1 — — 1


102


Azpimarratzekoa da irakasleei Lanbide Heziketaren eredu berria etahorren inplikazioak aurkezteko egin den ahalegina. Era berean, irakasleenprestakuntzarako urteroko GARATU planen bidez ikastaro asko eskaintzendira, lanbide arlo guztietan teknologi alorreko gaurkotzea lortzeko. Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila irakasleek eremu horretan egiten di-tuzten eskariei erantzuten saiatzen da. Halaber, kalitate programei bultzadahandia eman zaie, batez ere hezkuntza erreforma ezarri baino lehen Lanbi-de Heziketa ematen ari ziren institutuetan.

Ikastetxeei ez zaie exijitu prestakuntza zikloen curriculum proiektua fin-katzea eta ez da erakundeen aldetik inolako ekimenik izan hori aurrera era-mateko. Bestalde, lantokiko prestakuntzan sartuta dauden enpresetan tu-toretza lana betetzen dutenak prestatzeko estrategiarik ez da gauzatu,nahiz eta noizbait hori oinarrizko estrategiatzat hartua izan.

2.5.6. Kalitate programa

Euskal Herriko ekoizpen sektoreen helburu argienetarikoa da kalitatea,1980 hamarkadatik hona izan den pisu handiko industri birmoldaketa etaberregituraketari erantzuna emateko.

Ekoizpen mundutik datorren interes horri erantzuteko, Lanbide Hezi-ketako Euskal Planak berebiziko garrantzia ematen dio kalitatea eraginkor-

Lurralde historikoa Sarea Ikastetxe kop. Erdi mailako P.Z. Goi maulako P.Z.

Publikoa 13 25 25

Araba Pribatua 5 19 35

Guztira 18 44 60

Publikoa 38 72 99

Gipuzkoa Pribatua 26 36 79

Guztira 64 108 178

Publikoa 43 87 116

Bizkaia Pribatua 36 62 111

Guztira 79 149 227

EAE GUZTIRA 161 301 465


103


tasunez bermatuko duen estrategiari. Helburutzat jotzen ditu kalitatearenaldeko motibazioa Lanbide Heziketako ikastetxe, erakunde eta eragile guz-tiei hedatzea eta zabaltzea baita eredu horretan oinarritzen diren kudeaketaeta ebaluazio sistemak ezarri eta garatzea ere.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak erronka hori onartzen du,EAEko Lanbide Heziketaren ezaugarri bat baita. Bi bidetatik jotzen du, hel-buru hori garatzeko:

—Prestakuntza ziklo guztietan kalitateari buruzko modulu bat sartzenda, eta horrela lanbide titulua lortzen duten ikasle guztiek ezagutu be-harko dituzte kalitatezko antolaketa eta ekoizpenerako prozesuak.

—Ikastetxeek beraiek kalitate sistemak ezarri beharko dituzte, gauregun enpresa munduan indarrean dauden irizpideei jarraituz. Horre-la egin nahi duten ikastetxeei bultzada eta aholkua ematen zaieziurtagiri ofiziala lortzeko eta hori edukitzea baldintza gisa ezarri nahida ikastetxea goi mailako Lanbide Heziketako institutu gisa sailkat-zeko edo birsailkatzeko.

Lanbide Heziketako ikastetxe publikoetan, SAREKA da kalitatea bul-tzatzen duena, eta guztira 32 ikastetxek parte hartzen dute. SAREKA hit-zak proiektuaren funtsezko ezaugarri bat adierazten du: gaur egun sei sa-retan banatuta dauden ikastetxeen arteko elkarlana.

Itunpeko ikastetxeetan, HETELen (Heziketa Teknikoko Elkartean) bil-duta dauden 20 ikastetxek ikastetxeetako zuzendari eta langileen kalitatea-ri buruzko prestakuntza bultzatu dute 1996tik aurrera modu trinko etaetengabean.

Gaur egun, SAREKAn edo HETELen bilduta dauden ikastetxe guztiekAENOR ziurtagiria lortu dute edo bestela ISO 9000 arauari edota kalitateosoari buruzko EFQM eredu europarrari jarraituz kalitatea ziurtatzeko pro-zesuetan murgilduta daude.

Euskal sisteman erreferentzia gisa erabiltzen den kalitate eredua kali-tate osoa deitzen den horretan oinarrituta dago. Kalitate kontzeptuareneboluzioan hiru etapa azpimarra daitezke:

—Lehenik, kalitatearen kontrola dugu, kalitatea produktuaren bereiz-garriekin bat datorrela egiaztatu nahi duena; bezeroarengana akat-sak dituzten produktuak ez iristeko.

—Kalitatearen bigarren fokapenak kalitatea ziurtatzearekin du zeriku-sia eta prozesuari begiratzen dio, hasiera hasieratik akatsak dituz-ten produktuak baztertzeko eta prozesuaren bukaeran horiek dese-


104


gin beharra ez izateko.—Hirugarren fokapena kalitate osoarena da, eta kalitatea antolaketa-

rekin lotutako ekintza guztietara zabaldu nahi du.

Ekintza hauek helburu nagusia ikastetxeetan gertatzen diren proze-suak dokumentatu eta kudeatzea da, gardenago, aztergarriago eta hobe-garriago bihurtzeko. Hala ere, ekintza gehienak administrazio eta antolake-ta esparrukoak dira, eta ez dira ia sartzen hezkuntza egitatean.

EFQM bikaintasun eredua da kalitate osorako erreferente europarraeta eredu horrekin egiten da lan EAEko hezkuntza esparruan. Ikastetxeenarazo larrienetarikoa da egiten diren hobekuntzek ez irautea; batzuetan de-sagertu egiten dira abian jarri zituzten pertsonekin batera. Hori dela eta,hobekuntza estandarizatzeak, lehenengo eta behin, esan nahi du eskolanprozesuak kudeatzeko metodoa izatea. Horixe da kalitate osorako EFQMereduak eskaintzen duena, eta EAEn EUSKALITek egiten du hori, ereduhorren araberako kalitatea ziurtatuz.

Hala ere, enpresa askok AENORek kalitate osorako ISO 9000 araua-ren arabera ematen dituen ziurtagirien aldeko joera handiagoa dutenez etaLanbide Heziketako ikastetxeek enpresekin harreman estuak dituztenezgero, ikastetxe askok kalitatea ziurtatzeko eredu hori aukeratu dute. ISOarauak ikastetxeen prozesuak dokumentatu eta kudeatzeko metodoa ereematen du. EFQM ereduak egiten duen bezala, hobekuntzak ziurtatu, pro-zeduren eta estandarren arabera egituratu eta bikaintasun ereduaren ildotikoptimizatzeko aukera ematen du.

2.5.7. Berariazko Lanbide Heziketaren eskola emaitzak

Prestakuntza zikloen eskola emaitzak erdi mailakoen %80ko arrakas-tatik goi mailakoen %87kora doaz. Portzentaje horrek lehengo LanbideHeziketan ohikoa zena gainditzen du, baita bigarren mailakoari dagokio-nez ere.

Lanbide Heziketako eskola emaitzak zikloaren bukaeran

1999/00 ikasturtea Erdi mailako LH Goi mailako LH

Dena gaindituta 3.283 (%80,3) 4.789 (%86,9)

2 modulutik gora gainditu gabeak 804 (%19,7) 724 (%13,1)


105


I. eranskineko 43 eta 44. taulen laburpena

2.5.8. Lanbide Heziketa eta enplegua

Lanbide Heziketaren eraginkortasun maila ebaluatu ahal izateko esko-la emaitzei ez ezik, lan munduan txertatzeari buruzko emaitzei ere begiratubehar zaie. Ikuspegi hori hezkuntza sistemaren eragina nekez jaso dezake-ten kanpoko faktoreei lotuta badago ere, datu erreala ematen du helburuenlorpen mailari buruz.

Lanbide Heziketako Euskal Sistemaren Behatokiak, lan munduan txer-tatzeari buruzko emaitzei buruz datu fidagarriak izateko, bizitza aktiborasartzeari buruzko bigarren inkesta egin du. LH-2, III. moduluak edo erdi etagoi mailako prestakuntza zikloak ikasi ondoren ikastetxeetatik 1999an ate-ra ziren ikasleei egin zaie. 2000. urteko apirilean eta maiatzean egin da etaerantzunen indizea %81,5ekoa izan da.

Hezkuntza sistematik atera eta hamar hilabetetara Lanbide Heziketa-ko 1999ko promozioari egin zitzaion jarraipenaren arabera horien lan egoe-ra honako hau zen: %62ak lana zuen eta ordaindutako lan edo zerbitzu batbetetzen ari zen; %21ak ikasketak egiten jarraitzen zuten enplegua bilatugabe eta %71k langabezian zeudela adierazten zuten.

Prestakuntza eta enpleguaren egokitasunaren adierazle gisa ikasitakoadarren araberako lan okupazio tasa hartzen badugu, lehenengo postue-tan honako hauek azaltzen dira: eraikuntza, automozioa, metala, elektrizi-tatea eta elektronika. Batezbestekoaren azpitik honako adar hauek ditugu:administrazio eta merkataritza, arte grafikoak, kimika, ehungintza, irudia etasoinua, ostalaritza eta turismoa, osasuna,...

Adar eta Lanbide Heziketako ikastetxe bakoitzaren emaitzak interpre-tatu ahal izateko, honako faktore hauek hartu behar dira kontuan: enpre-sen kokapen geografikoa, zonaldeko sektoreen araberako espezializazioaeta eskualde bakoitzeko lan jarduera eta langabeziari buruzko problemati-ka. Lan munduan txertatzeari buruzko emaitzak ikastetxeak kokatuta dau-den eskualdeetan kokatzen baditugu, lehenengo postuan Plentzia-Mungia-koa da, lan okupazio tasa %95ekoa izanik. Batezbestekoaren gainetikhonako hauek daude, jarraian azaltzen den hurrenkeraren arabera: Gorbeainguruko mendiak, Goierri, Urola Kostaldea, Deba Beherea, Durangaldea,Deba Garaia, Arabako Lautada, Donostialdea, Bidasoa Beherea, Tolosal-dea. Erdian daude, %79ko tasa izanik, Arratia-Ibaizabal eta Markina-Onda-


106


rroa. Horien azpitik daude, goitik beherako hurrenkeraren arabera: ArabakoKantabriar mendikatea, Ibaizabal, Bilboko Ibar Ezkerra, Bilbo Aldea, Enkar-terriak, Bilboko Ibar Eskuina.

Inkesta berean datu esanguratsuak eman dira enplegua edukitzera iris-teko baldintzei buruz. Adibidez, lan eremuan aktibotzat jotako 6.026 pertso-nen artean, 5.510ek, hau da, %91ek ikasketak amaitu zituztenetik aurreraenpleguren bat izan dutela adierazi dute. Hezkuntza sistematik atera eta lanalortu arte igarotako denbora bi hilabetekoa izan da, batez beste, eta enple-gua izan dutenen %49k berehala lortu zuten lana, prestakuntza eta enplegua-ren artean itxaroteko astirik izan gabe. Lan batetik bestera nolabaitekoerrotazioa gertatzen da, baina erdia baino gehiagok, hau da, %54ak lanbakar bat bete dute, %28ak bi enplegu bete dute eta %18ak hiru lan edogehiagotik igaro dira. Okupazioa duten pertsona horiek gehienek, hau da,%98ak beste inoren kontura egiten dute lan eta %94ak lan harremanaarautua du, lan kontratuaren bidez. %13ak bakarrik lortu du lan finko edomugagabea; %84ak aldi baterako lana edo obra bat egiteko lana egiten dueta %3a prestakuntza ordainduaren egoeran omen dago.

Sexuaren ikuspegitik begiratuta ikusten denez, emakumeek lan mun-duan txertatze txikiagoa duten espezialitateak aukeratzen dituzte eta, bes-tetik, gizonezkoei enplegua ematearen aldeko joera dago, emakumeen kal-tetan. Joera bi horien ondorioz, nesken langabezi tasa %30ekoa da,promozioko mutilena (%15) halako bikoa.

Langabezi indize txikiena erakusten duten adarrak (eraikuntza, auto-mozioa, metala, nekazaritza, elektrizitatea eta elektronika) oso maskulinotu-ta daude eta, langabezi tasen arabera, ez dute diskriminaziorik egiten gizoneta emakumeen artean. Langabezi indize handiena erakusten duten ada-rren artean (administrazio eta merkataritza, arte grafikoak, kimika eta labora-tegia, ehungintza, irudia eta soinua, osasuna) emakumeek osatzen dutegehiengoa. Gizonezkoak nagusi diren adarretan (informatika, delineazioa,irudia eta soinua) gizonezkoak lehenesten dira; eta tradizionalki emakumeaknagusi diren lanbideetan (administrazioa, osasuna, ostalaritza, kimika) egoe-rak kolektibo bientzat berdina izateko joera du, eta ez dago emakumezkolangileen aldeko joerarik, ile apainketa eta estetika adarrean izan ezik.

2.5.9. Lanerako prestakuntza eta etengabeko Lanbide Heziketa

Hezkuntza aldian edo horren hurrengoan dauden pertsonez gain, ba-


107


daude beste asko lan egiten ari diren edo lan egin dutenak eta bizitza oso-rako prestakuntza helburutzat dutenak. Hori dela eta, hasierako presta-kuntza bukatu ondoren, egokitzapen iraunkorra jorratu behar da, etenga-beko prestakuntzarako programen bitartez.

Programa hauen ardura duen agintaritza (Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Saila edo Justizia, Ekonomia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila)alde batera utzita, horien aipamena egin nahi dugu orain duten garrantziaadierazteko eta Lanbide Heziketa arautuaren erreformaren oinarri izan direnildo nagusiak eskaintza horiei aplikatu beharra azpimarratzeko.

Enplegurik gabeko pertsonal aktiboarentzako programen bidez, birzi-klatzekoak nahiz eguneratzekoak, dauden enplegu eskaintzetara egokitzenez diren langabetuak birkualifikatu nahi dira. Lan esperientzia handia dutenpertsonak kualifikatu nahi dira. Hori dela eta, horretara moldatzen dira meto-dologia eta curriculumen garapena. Langabezi egoerari esker, aurrera era-man daitezke luzeak direlako lan egoeran nekez gauza daitezkeen presta-kuntza prozesuak. Gaur egungo erronka honetan datza: Lanbide Heziketakoikastetxeetako giza baliabideak eta baliabide materialak eskaintzea enprese-tan praktikak egiteko akordioak lortzea. Horrela, bermatu ahal izango da pro-grama horiek birkualifikatzeko eta eguneratzeko eraginkorrak direla.

Okupatuta dagoen pertsonal aktiboarentzako programak etengabekoLanbide Heziketaren bidez eskaintzen dira, eta hori da Lanbide Heziketa-ren berariazko azpi-sistema bat. Horren bidez, okupatuta dauden biztanle-en enplegatutasuna mantendu eta sustatu nahi da, langileen hobekuntza,birkualifikazioa eta lanbide gaitasunen eguneratzea bultzatuz. Azpi-sistemahorren garapenaren ardura Langileen Prestakuntzarako Euskal Fundazioa-ren (HOBETUZ) esku dago.

EAEn, 1995eko irailean, CONFEBASKen, ELA, CCOO, UGT eta LABsindikatuen eta Eusko Jaurlaritzaren artean etengabeko prestakuntzari buruzsinatu ziren akordioen ondorioz sortu zen HOBETUZ fundazioa. 1996ko uz-tailean gauzatuta, zegoen eskariari erantzungo zion kalitateko prestakuntzabultzatzeko bokazioaz sortu zen.

1071994 DEKRETUA, martxoaren 1ekoa, Lanbidezko Etengabeko Prestakuntzarako etaBirgaikuntza Profesionalerako neurri suspergarriak arautzen dituena. (EHAA 1994/03/8;1995/06/30)

194/1994 DEKRETUA, maiatzaren 31koa, luzaro langabezian aurkitzen direnei zuzen-duta, herriko eremuan Enplegu eta Prestakuntzarako Egitaraua arautzen duena. (EHAA1994/06/2; 1995/06/30; 1996/03/26. Gazte langabetuentzako berariazkoa: 1998/10/22)


108


328/1995 DEKRETUA, ekainaren 27koa, Lanerako Prestakuntzarako Babespeko Ikas-tegiak arautu eta ikastegi horiek tresneria teknikoaz hornitzeko laguntzak ezartzen ditue-na. (EHAA 1995/06/30; 1997/01/3; 1999/08/31)

329/1995 DEKRETUA, ekainaren 27koa, enpleguari buruzko informazio, orientazio, mo-tibazio eta lanbidezko prestakuntza mailako ihardunen programa arautzen duena.(EHAA 1997/01/3)

304/1996 DEKRETUA, abenduaren 24koa, Lanerako Prestakuntza Programa arautzenduena. (EHAA 1997/01/3)

83/2000 DEKRETUA, maiatzaren 16koa, Lanerako Prestakuntza Egitaraua arautzenduena. (EHAA 2000/06/22)

2.6. GIZARTE GARANTIAKO PROGRAMAK

2.6.1. Gizarte garantiako programen eredua eta antolamendua

EAEko 6.500 gazte urtero hezkuntza sistematik lehenengo enpleguaizateko beharrezkoa zen prestakuntza tekniko eta profesionala lortu gabeateratzea izan zen Lanbide Heziketako Euskal Plana sortzeko abiapuntua.Garai hartan gabezia horiek erakusten zituzten titulazio gabeko gazteenkopuru osoa 72.629koa zen, 25 urtez beherakoen artean. Lehenengo en-plegua eskatzen zuten gazte horiei prestakuntza eskaintzen zitzaien gizartegarantiako programen bidez, Hezkuntza Administrazioak beste udal etaerakunde batzuekiko elkarlanean bultzatuta, baita eskola tailer eta ogibideetxeen bidez ere, lan administrazioak beste erakunde batzuekiko elkarlane-an kudeatuta. Prestakuntza horiek ez ziren nahikoak titulaziorik gabekogazteen prestakuntza beharrei erantzuteko eta helburutzat ezarri zen hez-kuntzan birsartzeko eta lan-bideratzeko aukerak gehitu eta hobetzea.

Ikastetxeetan ematen den lanbide hastapen mota eskolatu gabe dau-den 16 urtez gorako eta 21 urtez beherako gazteei zuzenduta dago. Ko-lektibo horiek ezagupen teoriko eta gaitasun praktiko mugatuak eskatzendituzten lan sinpleak egiteko prestatzen ditu, baina ez dio atea ixten kualifi-kazio maila altuagoetara jotzeari, curriculum diseinua balioaniztasunean oi-narrituz. Prestakuntza horretan kontuan hartzen da kualifikazio maila horre-tako lanpostu bat betetzeak eskatzen dituen oinarrizko gaitasunen arteandaudela aspektu teknikoagoak eta esku trebetasunak ez ezik, lanposturamoldatzeko gaitasunak eta gizabanakoaren aurrerapen pertsonala ere bai.Oinarrizko prestakuntza osatu nahi da, ikasleei erdi mailako prestakuntzazikloetarako sarbide proba gainditzen laguntzeko eta lanbide kualifikazioen


109


sistemako kualifikazio osoak emateko, lehenengo mailan gutxienez.

Lanbide hastapeneko programak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerke-ta sailburuaren 1998ko irailaren 20ko Aginduaren babespean sortu ziren.LOGSEko 23.2 atalean ezartzen denez, «Derrigorrezko Bigarren Hezkunt-zako helburuak lortzen ez dituzten ikasleentzat gizarte garantiako progra-mak antolatuko dira, oinarrizko prestakuntza eta lanbide prestakuntzaemateko, horrela bizitza aktibora sar daitezen edo ikasketak egiten jarraidezaten lege horretan araututako irakaskuntza desberdinetan eta erdi mai-lako berariazko Lanbide Heziketan bereziki, lege horretako 32.1 ataleanaurreikusten den prozeduraren bidez. Tokiko administrazioak hezkuntzaadministrazioei lagun diezaieke programa horiek garatzeko».

EAErako DBHren curriculuma ezartzen duen ekainaren 21eko 213/1994Dekretuko 22.2 atalean (EHAA 1994/08/17) xedatzen denez, Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak gizarte garantiako programak araupetukoditu, beste Administrazio nahiz Erakunde publiko zein pribatuekiko hitzar-menak sustatuko ditu eta programa horiek eraginkor bilakatzeko baliabidematerialak eta pertsonalak jarriko ditu.

Lanbide hastapeneko programek gizarte garantiako programetarakoLOGSEk ezartzen zituen baldintza batzuk betetzen zituztenez gero; Hezkunt-za, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak erabaki zuen haiek beste hauen gauza-pena izatea EAEn. Hala ere, oinarrizko prestakuntza, lanbide orientazioa etatutoretza indartu zituen, ezinbestekoak baitira jarraian aipatzen diren bi hel-buruak lortuko direla bermatzeko: bizitza aktibora sartzea edota ikasketakegiten jarraitzea, erdi mailako berariazko Lanbide Heziketaren bidez bereziki.

AGINDUA, 1994ko martxoaren 8koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, udalei, mankomunitateei edo horiek sortutako entitateei lanbide hastapenean hezi-keta edo prestakuntza alorreko egitasmoak aurkez ditzaten deia egiten diena. (EHAA1994/04/11. Hurrengo urteetarako: EHAA 1995/06/13, 1996/06/28, 1997/04/21,1998/04/6, 1999/06/4)

Lanbide hastapeneko programetan sartzen dira, alde batetik, oinarriz-ko lanbide hastapeneko ikastaro bat, 1.000 ordukoa, ikasturte baten balio-kidea dena. Bestetik, kasu batzuetan, 350-450 orduko sakontze ikastarobat, benetako lanpostu baten araberakoa, bere gaitasun beharrak, zeregi-nak, tresnak, antolaketa eta harremanetarako giroa duen lanpostu batenaraberakoa. Azkenik, gehienera jota 450 orduko fase bat, prestakuntzalantokietan osatzekoa. Azkeneko fase hori proiektu baten bidez dinamizat-zen da: ikastetxeko tutoreak eta enpresako instruktoreak programazioa, ja-rraipena eta ebaluazioa egitea. Fase hori gauzatzeko, Justizia, Ekonomia,


110


Lan eta gizarte Segurantza Sailak eta Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSailak 1992ko abenduaren 2an lankidetza hitzarmen bat sinatu zuten, ikas-leek lantokietan prestakuntza praktikoa garatzeko.

AGINDUA, 1999ko irailaren 27koa, Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza sailburuarenaeta Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuarena. Agindu honen bidez, ikastetxeeidei egiten zaie, ikasleek lantokietan praktikak egiteko proiektuak presta ditzaten. (EHAA1999/11/22)

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak programa horien finantza-ketari laguntzen dio, gehienez aurkezten den proiekturako onartzen denaurrekontuaren %70eko dirulaguntza emanez.

Lanbide hastapeneko programak gizarte garantiako programa gisa apli-katu ahal izateko, oinarrizko curriculum diseinua prestatu da, baita curriculu-maren garapenerako dokumentu hauek ere: gizarte garantiako programetara-ko abiaburuko proposamena, gizarte eta hezkuntza proiektua osatzeko gida,gizarte garantiako programetan ikasteko proiektu integralak osatzeko gida etalanbide arlo batzuetako lanbide hastapeneko curriculum diseinuak.

2.6.2. Eskolatzea

I. eranskineko 11. taula begiratuta lehenengo eta behin ikusten dalanbide hastapeneko ikastaroan matrikulatzen diren eta, beraz, urteroerantzuten zaien ikasleen kopurua bi kopururen artean dabilela, txikiena,1995/96 ikasturtekoa, 3.004koa eta handiena, 1996/97 ikasturtekoa,3.784koa izanik.

Ikusten da, bestalde, urte hauetan tokiko erakundeek beren gain hart-zen dutela erantzukizun mailarik handiena: ikasleen %89,5 1995/96 ikas-turtean eta %70 1999/00 ikasturtean. Hala ere, aldi berean azpimarratubehar da beste erakunde pribatu batzuk pixkanaka-pixkanaka prestakunt-za hori ematen arduratuz doazela, aldi horretan %8,4tik %16,3ra igarotzenbaitira, Araba (%20,5) eta Gipuzkoa (%20,4) nagusi direlarik; baita itunpekoikastetxeak ere, %2tik %13,7ra igarotzen baitira, Araba (%26,1) eta Bizkaia(%14,4) nagusi direlarik.

Lanbide hastapeneko ikastaroan matrikulatutako ikasleak 1999/00 ikasturtean


111


* Horrez gain, Araban 28 ikasle matrikulatuta daude ikastetxe publiko batean.

2.7. PERTSONA HELDUEN HEZKUNTZA

2.7.1. Pertsona Helduen Hezkuntzaren ezaugarriak

Hezkuntza sistema berriak helduek beren garapen pertsonal eta profe-sionalerako ezagupen eta gaitasunak gaurkotu, osatu edo zabaldu ahal izateabermatu nahi du. Horretarako hezkuntza eskaintza horien baldintza eta beha-rrei egokitu behar zaie, honako hiru xede hauek kontuan izanik: oinarrizkoprestakuntza, lanerako prestatzea eta gizartean parte hartzeko prestatzea.

Txosten honetan sartzen den aldian oinarrizko prestakuntza antolatuda, Bigarren Hezkuntzako titulua lortzeko xedearekin, eta beste behar jakinbatzuei erantzuten dieten programei ekin zaie.

2.7.1.1. Oinarrizko prestakuntza

Oinarrizko prestakuntzak alfabetatzetik Bigarren Hezkuntzako gradua-tu titulua lortu arteko prozesua hartzen du barne. Ikasketa horiek hastekogutxienez 18 urte bete behar dira ikasturtea hasten den urtean.

EAEn helduentzako oinarrizko prestakuntza etapa bakar batean egitu-ratu da, hiru fasetan banatuta dagoena: I. fasea, alfabetatzearena; II. fasea,ezagupen eta teknika instrumentalak sendotzearena eta III. fasea, gaindituzgero Bigarren Hezkuntzako graduatu titulua eskuratzeko eskubidea ema-ten duena eta ikasleak gizartean parte hartze handiagoa izateko eta besteikasketa edo eremu soziolaboral batzuetara sarbidea izateko nahikoak di-ren gaitasunez hornitzera orientatuta dagoena.

Fase bakoitzak lau lauhileko hartzen ditu, asteko ordutegia honakohau izanik: 10 ordu I. fasean; 12 ordu II. fasean eta 15 ordu III. fasean.Fase guztiak betetzeko denbora 2.368 ordukoa izango da guztira, eta ko-

Lurraldea Tokiko erakundeak Erakunde pribatuak Itunpeko ikastetxeak GUZTIRA

Araba* 219 → %53,4 84 → %20,5 107 → %26,1 410

Bizkaia 1.406 → %72,3 259 → %13,3 281 → %14,4 1.946

Gipuzkoa 721 → %72,3 203 → %20,4 73 → %7,3 997

EAE 2.346 → %70,0 546 → %16,3 461 → %13,7 3.353


112


puru hori zabaldu edo murriztu egin daiteke ikasleen esperientzia, behareta interesen arabera.

Curriculuma honako hiru esparru hauen inguruan antolatzen da: eza-gupen soziala, komunikazioa eta zientzi eta teknologiakoa. Esparru bakoit-za moduluen arabera banatzen da, fase bakoitzean lau modulu derrigo-rrezkoak izanik eta azkeneko bi faseetan beste batzuk aukerakoak izanik.Modulua da curriculumaren antolaketa eta ebaluaketarako unitatea. Espa-rru eta faseen araberako gutxienezko ordu banaketa honako hau da:

HHIko esparruei dagokien ordutegia

Ikasleen hasierako ebaluazioa aginduzkoa da eta horren bidez finkat-zen da, ikasle bakoitzak egin dituen ikasketak baliokidetu eta beste bidebatzuetatik lortutako ezagupenak baloratu ondoren, bera kokatzeko modulueta fase egokia zein den. Klasera erregularki doazenek ebaluazio jarraituaizan ahal izango dute eta horrek eragina izango du azkeneko ebaluazioan.Kalifikazio positiboa izateak eskubidea ematen du esparru bakoitzaren ba-rruan fase batetik bestera igarotzeko. Kalifikazio negatiboa izanik igarotzekobeharrezkoa da gutxienez irakasleen bi herenek adostasun arrazoitua adie-raztea.

1998/99 ikasturtean oinarrizko prestakuntzarako ikasketa berriak eza-rri ziren Helduen Hezkuntza Iraunkorreko (HHI) ikastetxeetan. Curriculumahiru esparruren inguruan (komunikazioa, ezagupen soziala eta zientzia etateknologiakoa) antolatzen da eta bina modulu duten hiru fasetan banatzenda. Ikasketa espediente edo baliokidetzaren bidez onartzen da ikasleak faseosoak edo fase jakin bateko moduluak gaindituak dituela, eta horrela Biga-rren Hezkuntzako graduatu titulua lortzeko gainditu gabe dituen moduluakbakarrik ikasi behar ditu. Ikastetxe hauetan eskolatzeko adina 16 urtetik

ESPARRUAK I. FASEKO orduak II. FASEKO orduak III. FASEKO orduak

Komunikazioa 224 256

Ezagupen Soziala 128 192

Zientzia eta Teknologiakoa 224 256

Aukerakotasuna 64 96

Ikastetxeak erabiltzekoak 128 160

GUZTIRA 640 768 960


113


18ra atzeratzen da. Oinarrizko prestakuntza egiteko ageriko edo urrutikoirakaskuntzaz balia daiteke ikaslea.

2.7.1.2. Beste programa batzuk

HHIko ikastetxeetan oinarrizko prestakuntza ezezik arautu gabekobeste prestakuntza programa batzuk ere ematen dira, beste helburu bat-zuk dituztenak, bereziki lan mundura sartzearekin eta kulturan eta gizartebizitzan parte hartzearekin lotuta daudenak. Gero eta garrantzitsuagoakdira gaztelera ikasteko programak, etorkinei zuzenduta daudenak, eta eus-kara ikastekoak, helduei zuzenduta daudenak.

Arautu gabeko programen zerrenda aldatu egiten da urtetik urtera.1999/00 ikasturtean honako hauek eman dira: informatikako hastapena,LH-Ieko proba irekirako prestatzea, zurgintza tailerra, automozioa, ostala-ritza, ingeles, frantses eta euskarako hastapena, kultur zabalkuntza, ema-kumeentzako prestakuntza, margolaritza, unibertsitaterako sarbide proba-rako prestatzea 25 urtetik gorakoentzat, geriatria laguntzailea, psikiatria,eskulanak, sukaldaritza.

2.7.2. Eskolatzea

2.7.2.1. HHIko ikasleak

1999/00 ikasturtean HHIko ikastetxeetan 13.081 ikasle eskolatu dira.Honako talde hauek dira nagusi: %32,8k Bigarren Hezkuntzako graduatutitulua lortzeko prestatzen duen III. fasea ikasten du, ikasle gehienak 18 ur-tetik 25era bitartekoak izanik; %12,3k arautu gabeko programetan hartzendu parte; %8,8 alfabetatzeko den I. fasea ikasten duten 40 urtetik gorakoemakumeak dira.

HHIko ikasleen kopuru osoa praktikoki berdina izan da urte hauetanguztietan, baina kopuru partzialak aldatuz joan dira. Fase guztietan goradoa ikasle etorkinen kopurua, baina bereziki I. fasean, hizkuntza ofiziala(k)ikasteko, I. eta II. faseak ikasten dituztenen taldea behera doa, eta III. faseaikasten dutenena mantendu egiten da. Hala ere, gora doa DBHko 2. zikloaikasten duten ikasleen kopurua; lehen, berriz, gehienek OHOko goiko zi-kloa ikasten zuten. Bestalde, gora doa arautu gabeko programak ikastendituztenen kopurua, bereziki ikaslea erdi mailako prestakuntza zikloetarasartzeko prestatzen dutenak.


114


Ikastaldeko ikasleen kopurua 25ekoa da, gehienera jota. Arau orokorgisa, ez dira onartzen 10 ikasletik beherako taldeak, lehenengo faseanmalgutasun handiagoa izanik eta taldeetan oro har batezbestekoa 15etikgorakoa izanik. Ikastaldeko ikasleen batez besteko ratioa 17,3koa da etaikastaldeko irakasleena 0,7koa.

EAEn helduen hezkuntza ikastetxe publikoetan ematen da; berariazkoikastetxeak dira, eta eragin eremua eskualde batekoa edo herri bakar bate-koa izan eskualdekoak edo udalerrikoak izan daitezke. Ikastetxe bakoitzeanintegratzen dira bere eragin eremuko zirkulu eta ikasgelak. HHIko 33 ikas-tetxe daude martxan eta 74 zirkulu edo ikasgela daude horiei atxikita.

HHIko ikastetxeak. 1999/00 ikasturtea

Ikastetxe hauetan eskolak ematen dituzten irakasleak bi kidegotakoakdira: maisu-maistrak eta Bigarren Hezkuntzako irakasleak. Lehenengo ki-degokoei I. eta II. fasea ematea dagokie; bigarren kidegokoei, berriz, III. fa-sea. Aldi baterako izaeraz, azken fase honetako lehenengo bi moduluak ki-dego bateko nahiz besteko irakasleek eman ditzakete.

2.7.2.2. Urrutiko hezkuntza

Helduek urrutiko hezkuntzaren bidez, urrutiko oinarrizko hezkuntzara-ko hiru ikastegien bidez (CEVEBAD-UOHEI) bete dezakete oinarrizko pres-takuntza, hiru lurralde historikoetako hiriburuetan ikastegi bana izanik. Es-parru eta modulu bakoitzerako hamabostero bi tutoretza antolatzen diragutxienez eta banan-banako tutoretza. Ikasleen gutxienezko adina 16 urte-koa da.

Urrutiko batxilergoa ere ikas daiteke urrutiko batxilergoko hiru ikaste-gietan, oraingoan ere hiru hiriburuetan ikastegi bana izanik.

Hezkuntza eskaintza 1999ko uztailaren 16ko Aginduan (EHAA 1999/09/6)arautzen dena da. 1999/00 ikasturtean Gasteizen lau batxilergo modalita-teak eman dira, Bilbon ez da arte batxilergoa ematen, eta Donostian natureta osasun zientzien batxilergoa eta giza eta gizarte zientziena besterik ez

Ikastetxeak Ikastaldeak Irakasleak Ikasleak

EAE 33 754 524 13.081


115


dira ematen.

Urrutiko hezkuntzako modalitatean 2.799 ikasle matrikulatu dira:%73,2k DBH ikasi du eta gainerakoek, Batxilergoa.

2.7.3. Helduen Hezkuntza ezartzeko neurriak

2.7.3.1. Gizarte-heziketako proiektuak

HHIko ikastetxeek gizarte-heziketako proiektuan zehaztu behar dituz-te dauzkaten planteamendu instituzionalak. Proiektu horren arabera, espa-rru sozio-ekonomiko eta kultural jakin baten barruan kokatu, sartu eta el-karlotzen dira helduen curriculuma eta dagokien araudia. Hezkuntzaproiektuak, curriculum proiektuak eta antolamendu eta jarduera araudiakosatzen dute dokumentu hori.

2.7.3.2. Irakasleen prestakuntza

HHIko ikastetxeetako maisu-maistrek berariazko habilitazioa dute, EAEnberezkoa dena, eta hori Euskal Herriko Unibertsitatean ematen da. Habilita-zioaren nondik-norakoak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuaren1998ko ekainaren 12ko Aginduan jasota daude, EAEko unibertsitateaz kan-poko irakasleentzako prestakuntza ikastaroak homologatzeko prozeduraezartzeko dena (EHAA, 1998/07/24). Ez dago horren antzeko sistemarik hel-duen hezkuntza ematen duten Bigarren Hezkuntzako irakasleak prestatzeko.

Irakasleak prestatzeko ohiko mekanismoez gain, jarduera zehatz bat-zuk antolatu dira beraientzat: azkeneko bost urteotan, otsailean, lehenlauhilekoa bukatutakoan, prestakuntza eta elkartrukerako jardunaldiak an-tolatu dira. Halaber, oinarrizko prestakuntzarako curriculum berria ezarri ze-neko ikasturtearen hasieran, irailean jardunaldiak antolatu ziren curriculumberria ezagutarazteko eta aztertzeko.

HHIko ikastetxeei erantzuteko PATetan dauden hiru —lurralde historikobakoitzean bat— aholkularitzen aldetik bultzada eman zaie gizarte-heziketa-ko proiektuak prestatzeari eta curriculum berriaren garapen didaktikoari.

2.8. ARAUBIDE BEREZIKO IRAKASKUNTZAK

2.8.1. Arte ikasketak


116


2.8.1.1. Musika ikasketak

Lege esparru berrian lehen aldiz finkatuta dago musika ikasketen egoe-ra eta zehaztu egiten dira ikasketa horiei dagozkien espazioak: alde batetik,derrigorrezko irakaskuntza eta derrigorrezkoaren ondokoa daude eta, beste-tik, derrigorrezkoa ez den irakaskuntza, eta horretan bi bide irekitzen dira, lor-tu nahi den helburuaren izaera profesionala edo ez profesionala izan.

1992ko urrian oinarrizko eta erdi mailako musika ikasketen eta oina-rrizko mailako dantzaren curriculumak finkatzen dituzten dekretuak argita-ratu ondoren, musika batxilergoa arautu da, baita musika ikasketak etaDBHko ikasketak aldi berean egiteko modua ere.

Aipatzekoak dira musika ikasketen inguruan Hezkuntza, Unibertsitateeta Ikerketa Sailak aurrera eraman dituen beste jarduera garrantzitsu batzuk:

—Lurralde historikoetako musika kontserbatorioak Hezkuntza, Uni-bertsitate eta Ikerketa Sailaren jabetzapean sartzea.

—1995-96 ikasturtean musika ikasketen erdi maila ezartzea, hezkunt-za erreforma ezartzeko egutegiari dagokionez ekainaren 26ko756/1992 Errege Dekretuak ezartzen duenarekin bat etorriz (abuz-tuaren 27ko EBO). 2000/01 ikasturtean osorik ematen dira jadanik.

—1966ko plana pixkanaka-pixkanaka desagertaraztea. 2000/01 ikas-turtean, desagertarazi beharreko planari dagokion erdi mailako az-keneko irakasmaila emango da, eta gero, bi urteko aldian, plan horridagokion goi maila ematen jarraituko da.

—Musikaren Aholku Batzordea sortzea.

Musika ikasketen erreforma ezarri ondoren, udal ekimeneko musika ira-kaskuntzarako ikastegi gehienak, lehen oinarrizko edo erdi mailako kontserba-torioak zirenak, musika eskola bihurtu ziren, eta horien zeregina da nahi dutenguztiei musika hezkuntza hurbiltzea, eta horretarako gaitasun guztietako ikasle-ak onartuko dituen plan irekia eskaini behar dute, prestakuntza posibilitate guz-tietara moldatuz eta adin tarte desberdinak onartuz. 289/1992 Dekretuaren bi-dez ematen dira EAEko musika eskolak arautzen dituzten oinarrizko arauak.

Kontserbatorioak dira balio akademikoa duten ikasketak emateko ar-dura dutenak eta duten helburua da geroko profesionalen kualifikazioa lort-zea. Kontserbatorioak oinarrizko mailakoak, erdi mailakoak eta goi maila-koak izan daitezke.

Gaur egun, EAEn titulartasun publikoa duten sei kontserbatorio daudeeta aldi berean ematen dituzte desagertzen ari den planeko ikasketak(1966ko plana) eta antolamendu berriko ikasketak. Hezkuntza sistemako


117


gainerako ikasketetan ez bezala, kasu honetan erreforma ezartzeak ez da-kar ezartzen den irakasmaila berriarekin batera horri dagokion zaharra aldiberean desagertzea. Hori dela eta, nekez zehatz daitezke ikastegien profilberriak, eta horrek eragina du zenbait arazotan, hala nola, mailak bereizte-aren ondorio diren ikastetxe mota berriak; ikaspostu eta espezialitateen es-kaintza,...

Jarraian jasotzen da azkeneko bost urteotako ikasleen bilakaera,kontserbatorioak eta musika eskolak sartuta, plan eta maila desberdinenarabera. Irakaskuntza arautuak eta ez arautuak bereizten dira.

EAEko musika ikasketetako ikastetxeetan matrikula ofizialeko ikasleen garapena. 1995/96 eta 1999/00 ikasturteak

1995/96 IKASTURTEA

Irakaskuntza arautuak

1966ko plana LOGSE plana

Mailak→ Oinar.m Erdi m. Goi mail Guztira Oinar.m. Erdi m. Goi mail GuztiraGuztira

Araba 41 310 42 393 278 17 — 295 688

Bizkaia 331 2.009 315 2.655 783 111 — 894 3.549

Gipuzkoa 607 2.248 204 3.059 472 5 — 477 3.536

Guztira 979 4.567 561 6.107 1.533 133 — 1.666 7.773

Irakaskuntza ez arautuak

mailak→ 1: harrerako 2: hasierako 3: gotortzeko 4: lehentasunezko guztira maila maila maila jarduera-maila 4 mailak

Araba 261 924 165 — 1.350

Bizkaia 965 4.646 386 40 6.037

Gipuzkoa 1.358 6.396 1.464 317 9.535

Guztira 2.584 11.966 2.015 357 16.922


118



119

Bi taula horiek begiratuta, honako ondorio hauek atera daitezke:

—Ikasleen kopuru osoa (irakaskuntza arautua eta ez arautua) 1995/96ikasturtean 24.695 ikasle izatetik gero 27.258 ikasle izatera aldat-zen da, gehikuntza %9,4koa izanik.

—Bi irakaskuntza mota horien arteko korrelazioa alderantzizkoa da:irakaskuntza ez arautuak asko igotzen diren bitartean (%36), arau-tuak %45 jaisten dira.

—Lurraldeen arabera, Gipuzkoa nagusitzen da musika ikasketa ezarautuetan matrikulatu direnen kopuruari dagokionez, Bizkaia, be-rriz, nagusi da musika ikasketa arautuetan.

Kontuan harturik goi mailara sartzerakoan kalitate handiko presta-kuntza espezializatua izatea beharrezkoa dela eta sartu nahi dutenenadinak, musika tresnen espezialitate gehienetan faktore erabakiorraden aldetik, pisuzko garrantzia duela, derrigorrezko ikasketak etaaraubide berezikoak derrigorrez aldi berekoak izan beharra planteat-zen da.

1999/00 IKASTURTEA

Irakaskuntza arautuak

1966ko plana LOGSE plana

Mailak→ Oinar.m Erdi m. Goi mail Guztira Oinar.m. Erdi m. Goi mail GuztiraGuztira

Araba — 105 91 196 257 121 — 378 574

Bizkaia — 1.147 403 1.550 728 709 — 1.437 2.987

Gipuzkoa — 597 — 597 44 78 — 122 719

Guztira — 1.849 494 2.343 1.029 908 — 1.937 4.280

Irakaskuntza ez arautuak

mailak→ 1: harrerako 2: hasierako 3: gotortzeko 4: lehentasunezko Guztira maila maila maila jarduera-maila 4 mailak

Araba 228 1.378 152 — 1.758

Bizkaia 1.243 5.380 1.125 262 8.010

Gipuzkoa 2.136 8.642 2.074 358 13.210

Guztira 3.607 15.400 3.351 620 22.978


Legeak aurreikusten duenez, musikako erdi mailako hirugarren zikloabukatu dutenek batxilergo titulua lor dezakete, baldin eta Batxilergoko ira-kasgai komunak gainditzen badituzte. Era berean, hezkuntza administra-zioen esku uzten du bi ikasketa mota horien antolaketa akademikoa koor-dinatzeko beharrezkoak diren neurriak finkatzea. Horren bidez ahalik etadenbora gehiena liberatu nahi da irakaskuntza espezializatuaren alde, ho-nako helburu hauekin:

—Eskola egutegia horrelako ikasleen premia bereziei egokitzea etahorrela bi irakaskuntza araubideei dagozkien eskola orduak zerren-da laburrago batean pilatzea, norberaren lanerako denbora nahikoaemanez.

—Horrelako ikasleen ezaugarriei egokitzen zaien curriculum proiektuaizatea, bi irakaskuntza moten eskakizunak bildu eta harmonizatukodituzten helburu propioak dituena. Horrela, eremu horren barruan,berariazko irakaskuntzako eskakizunei egokitu ahal izango zaizkiearaubide orokorreko irakasgai batzuk.

—Ikasleen premia zehatzez eta horrelako proiektu batek bilatzen di-tuen helburuak lortzeaz jabetuko diren irakasleak izatea.

—Araubide orokorreko ikastetxeak eta kontserbatorioak koordinatze-ko aukera izatea.

376/1998 DEKRETUA, abenduaren 15ekoa, Gipuzkoako Lurralde Historikoan «Donos-tia» izeneko Erdi Mailako Musika Kontserbatorioa sortzen duena. (EHAA 1998/12/29)

377/1998 DEKRETUA, abenduaren 15ekoa, Arabako Lurralde Historikoan «JesúsGuridi» izeneko Erdi Mailako Musika Kontserbatorioa sortzen duena. (EHAA1998/12/29)

AGINDUA, 1997ko urriaren 27koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na. Honen bidez, musika-ikasketak eta araubide orokorrekoak batera egin ahal iza-teko modua eskainiko da Musikako erdi mailako lehen bi zikloetan eta DerrigorrezkoBigarren Hezkuntzan, urriaren 27ko 288/1992 Dekretuak ezarritakoari jarraituz.(EHAA 1997/11/14)

AGINDUA, 1999ko martxoaren 31koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburua-rena, musika ikasketetako hainbat planetako ikasgaien baliokidetze akademikoa araut-zen duena. (EHAA 1999/05/11)

2.8.1.2. Arte plastiko eta diseinu ikasketak

Arte plastiko eta diseinu prestakuntza zikloei dagozkien ikasketenhelburuak dira, LOGSEn arte irakaskuntzetarako jasotako aginduaren


120


arabera, ikasleei, geroko profesionalak diren aldetik, kalitatezko arteprestakuntza ematea eta lanbide kualifikazioa bermatzea, irudien,ekoizpenen eta giroen diseinuarekin lotutako ekintzak aurrera eramanditzaten.

Arte plastiko eta diseinuan sartuta daude honako alor hauekin lotuta-ko ikasketak: arte aplikatuak, arte lanbideak, diseinua (modalitate eta mailadesberdinak) eta kultur ondasunen berriztatzea eta kontserbazioa. Ikasketahorien helburuak bi dira:

—Ezagupen estetikoak eta arte praktikak transmititzea.—Lanbide eta ogibideak berritzea, nahiz eta batzuek tradizio luzea

izan, gure garaiko premiei erantzuteko eta kontsumo ondasunenprodukzioan, zerbitzuetan eta ekipamenduetan geroko erronkeikonponbidea emateko hausnarketa estetikoa eginez eta teknologiaberriak sartuz.

Arte plastiko eta diseinu prestakuntza zikloak lanbide arlo batzuenarabera taldekatzen dira, hala nola, eskulturgintzarekin lotutako arte aplika-tuak, zeramika artistikoa, diseinu grafikoa, diseinu industriala, barnealdeendiseinua, esmalteak,...

Hezkuntza administrazioak 2000ko martxoan ekin zion prestakuntzaziklo horiek ezartzeari. Harrezkero, hiru lan ildo aktibatu dira: arau emaileak,prestakuntzakoak eta berriemaileak.

Lehenengo multzoan sartuko lirateke Hezkuntza Berriztapeneko zu-zendariaren aginduak, arte plastiko eta diseinuko erdi mailako zikloetan az-keneko obraren eta goi mailako zikloetan azkeneko proiektuaren gauzatzeaarautu nahi dutenak; erdi eta goi mailako prestakuntza zikloetarako sarbideprobak; goi mailako prestakuntza zikloetarako EAEko curriculum diseinuakprestatzea.

Bigarren multzoan sartuko litzateke prestakuntza premiak atzemateneta irakasleentzako GARATU ikastaroak egiteko proposamenak egiten la-guntzea.

Hirugarrenean sartuko lirateke ziklo hauek ematen dituzten ikastet-xeekin egindako bilerak eta arte batxilergoa ematen deneko EAEko ikas-tetxeetako orientatzaileek sustatzen dituztenak, batxilergo mota horrenirtenaldi bat goi mailako prestakuntza ziklo bat egitea izango bailitzate-ke.


121


AGINDUA, 2000ko martxoaren 21ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburua-rena, Arte Plastiko eta Diseinuko heziketa-zikloetako ikasleen ebaluazio-prozesuan era-bili beharreko agirien ereduak argitaratzen dituena. (EHAA 2000/03/23)

2.8.1.3. Dantza eta antzerki ikasketak

Txosten honek hartzen duen aldian oinarrizko mailako bi ikastegi bai-mendu dira, LOGSE planeko dantza ikasketak emateko: bata Bilbon(1997an), «Juan de Antxieta», titulartasun pribatua duena, eta bestea Gas-teizen (1998an), «Jose Uruñuela», udal titulartasuna duena.

Horietako lehena hasiera batean Madrileko Dantzako Errege Kontser-batorio Profesionalari atxiki zitzaion. Bigarrena, Gasteizko Udal Kontserba-torioa sortu eta abian jarri ondoren, horri atxikita geratu zen.

AGINDUA, 1997ko urtarrilaren 28koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailbu-ruarena, Bilboko (Bizkaia) «Juan de Antxieta» oinarrizko mailako dantzako baimen-dutako ikastegia irekitzeko eta jardunean jartzeko baimena emateko dena. (EHAA1997/02/20)

43/1998 DEKRETUA, martxoaren 17koa, Vitoria-Gasteizko (Araba) «José Urruñuela» Oi-narrizko Mailako Udal Dantza-Kontserbatorioa sortzeko eta jardunean jartzeko dena.(EHAA 1998/03/23)

2.8.2. Hizkuntzen irakaskuntza

2.8.2.1. Ikasketen antolakuntza

EAEn zortzi hizkuntza eskola ofizial daude, eta sortu berrienak diraBarakaldokoa, 1994/95 ikasturtean, eta Irungoa, 1998/99 ikasturtean.Matrikulatzen diren ikasleen kopuruaren aldetik, Bilbokoa nabarmentzenda, eta ondoren datoz Donostia, Getxo, Vitoria-Gasteiz eta Barakaldo-koa. Hizkuntzen irakaskuntza ofiziala arauzko xedapen hauek arautzendute:

—Hezkuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrerako urriaren 3ko1/1990 Lege Organikoko (LOGSE) 50. atala.

—Irailaren 2ko 967/1988 Errege Dekretua, hizkuntza ikasketa espe-zializatuen lehenengo mailako ikasketen antolakuntzari buruzkoa.

—EAEn, Hezkuntza sailburuordearen ebazpenaren bidez arautzen daikasturte bakoitzaren antolaketa.


122


2.8.2.2. Eskolaketa

Ikastegi guztietan eskaria gora doa pixkanaka-pixkanaka, Donostian—eskaria egonkortzen ari da— eta Eibarren —behera doa— izan ezik.

Ikasle libreek oso portzentaia garrantzitsua betetzen dute, ikasturtedesberdinen arabera %40 edo %45 ingurukoa izanik. Hala ere, aldi hone-tan gehien igo den kopurua ikasle ofizialena da, %50eko igoera izanik,ikasle libreena %21ekoa izan den bitartean.

Ikasle ofizialen eta libreen eboluzioa ikastetxeen arabera, 1994/95 eta 1999/00 ikasturteen artean

Ingelesa da gehien eskatzen den hizkuntza, ikasle ofizialen matrikulenerdia hartzen baitu. Hala ere, ikasle libreen artean euskararen aurrean pisuagaldu eta euskara nagusitzen da, azkeneko bi ikasturteetan beronen matri-kula bikoiztu egin baita.

Lehentasuna duen atzerriko bigarren hizkuntza gisa frantsesa nagusit-zen da alemanaren aurrean, ikasle ofizial zein libreen aldetik beronen kopu-rua hirukoiztu egiten baitu. Errusiera ikasten dutenak, berriz, ez dira ehune-tik gora izatera iristen. Gaztelania Bilboko Hizkuntza Eskolan ematen daeta ikasle ofizialen matrikulen %1,5era iristen da, hain zuzen ere. Horrekesan nahi du etorkin helduek gaztelania ikasteko Helduen HezkuntzaIraunkorreko ikastetxeak lehenesten dituztela.

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Ofizial Libre Ofizial Libre Ofizial Libre Ofizial Libre Ofizial Libre Ofizial Libre

Gasteiz 2.672 1.271 2.379 1.095 2.513 1.064 3.013 1.140 3.127 1.522 3.440 2.055

Bilbao 6.828 6.513 7.400 5.441 7.516 5.424 7.015 5.469 7.340 5.575 7.858 6.571

Getxo 2.395 2.336 2.500 2.236 2.461 2.373 2.545 2.540 2.620 2.762 2.773 2.706

Durango 300 489 696 662 1.236 626 1.840 498 2.083 757 1.978 933

Barakaldo 0 0 684 675 1.431 851 2.045 908 2.361 1.022 2.564 1.142

Donostia 2.734 2.717 2.871 2.421 2.678 2.523 2.883 2.267 2.941 2.691 2.802 2.666

Eibar 1.045 752 1.084 594 1.083 431 1.014 401 1.010 303 894 274

Irun 0 0 0 0 0 0 0 0 881 0 1.289 530

GUZTIRA 15.974 14.078 17.614 13.124 18.918 13.292 20.355 13.223 22.363 14.632 23.598 16.877


123


Ikasle ofizialen eta libreen eboluzioa ikastetxeen arabera, 1994/95 eta 1999/00 ikasturteen artean

(Zortzi HEOen multzoa)

Emakumezko ikasleak dira nagusi, kopuru osoaren bi heren osatuz,eta ez dago alde handirik hizkuntza batetik bestera.

Matrikula osoaren (ofiziala eta librea) banaketa, sexuaren eta hizkuntzen arabera. Balio absolutuak eta portzentaiak. 1999/00 ikasturtea

Irakasmailen araberako bilakaerari dagokionez, matrikulen jaitsierahandia ikusten da, zenbait hizkuntzatan batez ere. Ematen diren sei hiz-kuntzen kasuan, oro har, ozta-ozta ikasleen erdia iristen da bigarren zikloraeta laurdena soilik matrikulatzen da gaitasun mailarako. Ikasleen jaitsieraedo galera hori nabarmenagoa da frantses eta alemanaren kasuetan.

Guztira Emakumeak Emakumeen %

Ingelesa 17.192 11.456 67

Frantsesa 6.046 4.587 76

Alemana 1.895 1.314 69

Errusiera 110 70 64

Euskara 14.784 10.676 72

Gaztelania etorkinentzat 448 295 66

GUZTIRA 40.475 28.398 70

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Ofizial Libre Ofizial Libre Ofizial Libre Ofizial Libre Ofizial Libre Ofizial Libre

Ingelesa 8.307 6.848 8.879 6.279 9.863 6.124 10.318 5.753 11.151 5.392 11.722 5.470

Frantsesa 3.584 1.157 3.858 1.140 4.239 1.300 4.249 1.248 4.687 1.118 4.850 1.196

Alemana 1.492 415 1.368 422 1.364 504 1.474 494 1.493 362 1.498 397

Errusiera 102 20 104 18 122 16 108 16 109 10 96 14

Euskara 2.349 5.592 3.059 5.146 3.027 5.287 3.878 5.649 4.605 7.708 5.048 9.736

Gaztelania 140 46 346 119 303 61 328 63 318 42 384 64

GUZTIRA 15.974 14.078 17.614 13.124 18.918 13.292 20.355 13.223 22.363 14.632 23.598 16.877


124


Matrikula ofizialaren banaketa mailen eta hizkuntzen arabera(Zortzi HEOen multzoa. 1999/00 ikasturtea)

Matrikula irekiaren kasuan, ingeles eta frantsesaren kasuetan berezikinabaritzen da jaitsiera, oinarrizko ziklotik goiko ziklora igarotzerakoan.

Matrikula librearen banaketa mailen eta hizkuntzen arabera. (Zortzi HEOen multzoa. 1999/00 ikasturtea)

Mailaz maila aurrera joaten den neurrian matrikula jaitsiera izatea hu-rrengo mailara igarotzeko emaitza akademikoekin bat dator. Lehenengo bimailetan ikasle ofizialen erdia igarotzen da hurrengo mailara gutxi gorabe-hera, hirugarren eta laugarren mailetan herenera jaisten da kopurua, etagaitasun mailan laurdenera. Kopuruak pixka bat txikiagoak dira atzerrikohizkuntzei dagokienez.

Hasierako zikloa Goi zikloa Guztira

Ingelesa 4.619 851 5.470

Frantsesa 913 283 1.196

Alemana 283 114 397

Errusiera 12 2 14

Euskara 6.188 3.548 9.736

Gaztelania etorkinentzat 47 17 64

GUZTIRA 12.062 4.815 16.877

1. maila 2. maila 3. maila 4. maila Gaitasun m. Guztira

Ingelesa 3.418 2.767 2.638 1.895 1.004 11.722

Frantsesa 2.040 1.172 798 559 281 4.850

Alemana 657 366 220 159 96 1.498

Errusiera 43 17 14 12 10 96

Euskara 1.327 1.095 979 1.037 610 5.048

Gaztelania etorkinentzat 116 118 65 58 27 384

GUZTIRA 7.601 5.535 4.714 3.720 2.028 23.598

1. mailari buruzko % %100 %73 %62 %49 %27


125


Emaitza akademikoak, ikasmailen eta hizkuntzen arabera. Matrikula ofiziala: Igarotzen diren ikasleen portzentaia.

(Zortzi ikastetxeen multzoa. 1998/99 ikasturtea)

Hurrengo mailara igarotzen diren ikasle libreei dagokienez, ematen di-ren sei hizkuntzen kasuan batezbesteko portzentaiak %44 eta %17 dira,oinarrizko eta goiko zikloetan, hurrenez hurren. Ikasteko modalitate hone-tan, ingelesa da gehien exijitzen den hizkuntza. (45. taula)

2.9. BALORAZIO ETA PROPOSAMENAK

2.9.1. Haur Hezkuntza

2.9.1.1. Haur Hezkuntzako lehen zikloaren arautzea

1993. urtean onartu zen Euskal Eskola Publikoaren Legeak honeladio 9. atalean: «Hezkuntza-administrazioak, gainerako Administrazioekineta gizarteko eragileekin lankidetzan, eska dezaten guztiak arian-arianzero urterekin eskolatzea ezarriko du, haurrak eskolatzeko aukeren berriemanez hezkuntza-munduko alor guztiei. Nolanahi ere, ezarpen-proze-suan lehentasuna izango dute gizarte eta ekonomi maila apaleneko alde-ek eta, orokorrean, hezkuntzako behar bereziak edo hizkuntzazkoak di-tuzten ikasleek».

Legea onartu zenetik zazpi urte igaro ondoren, Eskola Kontseilu ho-nek uste du pisuzko arrazoiak daudela Haur Hezkuntzako lehen zikloalehenbailehen ezartzeko, kontuan izanik horren funtzioa jatorrizko desber-dintasunak aurreikusi eta orekatzea dela.

1. maila 2. maila 3. maila 4. maila Gaitasun m.

Ingelesa 60 54 26 31 17

Frantsesa 48 54 38 36 28

Alemana 47 43 37 35 17

Errusiera 31 50 64 62 0

Euskara 62 63 38 53 37

Gaztelania etorkinentzat 63 55 44 24 14

GUZTIRA 56 55 31 37 24

ATZERRIKO HIZKUNT. 54 53 30 33 19


126


Hezkuntza aldi horiek ezarrita haurtzaindegien egoera hobetu beharkolitzateke, bizi duten prekarietate eta zehazgabetasun egoera kaltegarriabaita. Presazkoa da Haur Hezkuntzako lehen zikloa arautzea, bai oraingodefinizio ezaren egoera ekiditeko hainbeste aspektutan (matrikulazioa, or-dutegiak, garraioa, jantokia,...) bai kalitate egokia bermatzeko asmotan,ikastetxeek bete ditzaten ezarriko diren langileria-, ekipamendu- eta espa-zio-baldintzak.

Aurreko guztiarekin batera, Kontseilu honek adin txikikoen arretara-ko instituzioarteko politika definitzea behar-beharrezkoa jotzen du, diskri-minazio positiboaren ikuspegitik, hezkuntza-, osasun- eta gizarte-zerbitzukoordinatuetan (haur eskolak, ludotekak, haurtzaindegiak,...) garatukodena, haur txikien hezkuntza behar bereziei eta kulturalei aurre egingodiena.

2.9.1.2. Haur Hezkuntzako langileria

Haur Hezkuntzako geletan habilitazio berezien irakasle gehiago sart-zeko politikaren aurrean, laguntza langileak —zenbait ikastetxe publikotanexistitzen dena— etapari emandako dedikazio osoko musika- edo ingeles-espezialista izatea egokiago jotzen dugu. Honen bidez, irakasle-koordina-zioa eta umeen irakasleekiko identifikazio sendoagoa lortuko ziren.

Lehen zikloan, bi urteko geletan zehazki, dagozkien maistra edo mai-su habilitatuez gain, Lehen Hezkuntzako lehen ziklorako habilitatuak direnbeste irakas-profesional batzuk egon behar dute.

Etapa horren beharren arabera, laguntza zerbitzu guztietan haur hez-kuntzako aholkularia egon behar du beren eskaerak asetzeko eta irakasle-en formakuntzan laguntzeko. Laguntza goiztiarra programa talde multipro-fesionaleko kide bati esleitu behar zaio; programa hau dagozkion neurri etabaliabideekin jarriko da martxan.

2.9.2. Lehen Hezkuntza

2.9.2.1. Oinarrizko ikasketak

Lehen Hezkuntzaren helburuetako bat ikasle guztiek oinarrizko ikas-keta instrumentalak lor ditzaten bermatzea da. INCEk 1999an egin zuenLehen Hezkuntzako 6. mailako ikasleen ebaluazioaren arabera, EAEkoikasleek lortzen dituzten ezagupen instrumentalak estatu osoko ikasleenparekoak dira; eta gainera maila hobetu egin da 1975ekoarekin alderatu-


127


ta. Hala ere, ez da ahaztu behar irakurmen eta kalkuluaren aldetik espai-niar estatuan eman diren mailak tradizionalki baxuak direla OCDEko he-rrialdekoekin alderatuta. Alde horretatik Bigarren Hezkuntzako irakasleenkexa aipatu behar da, ikasle batzuek DBH ikasten hasten direnean ikas-keta instrumentalen aldetik gabezia garrantzitsuak erakusten dituztelaeta, beraz, ikasketak aurrera eramateko zailtasun handiak dituztela adie-razten baitute.

Lehen Hezkuntzako ikastetxeen egoera, oro har, ona da. Badaudebaldintza egokiak hobekuntza kualitatiboa lortzeko prozesuak planifikatze-ko. Hezkuntza Administrazioak arazo sortzaile diren egoerak eta horienarrazoiak atzeman behar ditu eta ikastetxeetan banan-banako arreta etahezkuntza indargarriei buruzko planak bultzatu, etapako ikasleek oinarrizkoikasketa instrumentalak lor ditzaten bermatzeko.

2.9.2.2. Ikasleen sozializazio prozesuak

Aurrekoak baino garrantzi txikiagoa ez duen beste helburu bat daikasleen garapen pertsonalerako prozesuen alde egitea da, bai autonomiapertsonala baita sozializazioa ere kontuan hartuta. Gero eta nabarmenago-ak dira ikasleek alde horretatik dituzten gabeziak eta gero eta handiagoakdira eskolari egiten zaizkion eskariak. Eskola kontseilu honek Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailari eskatzen dio arazo horri arreta berezia es-kaintzeko eta ikastetxeek eta bereziki irakasleek erronka horri bermerikhandienekin aurpegi emateko beharrezkoak diren ekimenak sustatzeko etabeste erakunde batzuei, bereziki udal mailakoei, laguntza eskatzeko guz-tientzat aproposa den helburua lortzeko.

Eskola kontseilu honek ezagutzen du gizarte ingurune txiroetako ikas-leak dituzten ikastetxe batzuetan aurrera eraman den ikasketa komunitate-en esperientzia. Eskola elkarte osoa, bereziki gurasoak, hezkuntza jardue-ran inplikatzea oinarrizko faktorea da proposatu diren helburuak lortzeko.Guk proposatzen dugu esperientzia horiekin aurrera jarraitzea eta emaitza-rik positiboenak lortzen dituzten esperientziak beste ikastetxe batzuei apli-katzea baldintza egokietan.

2.9.2.3. Atzerriko hizkuntza ikastea

Euskadiko Eskola Kontseiluak positiboki baloratzen ditu Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Saila eta ikastetxeak atzerriko hizkuntzaren ira-kaskuntzaren kalitatea hobetzeko egiten ari diren ahaleginak. Argi eta garbidago zein den gizartearen eskaera. Jasotako informazioen arabera, ikas-


128


kuntzaren aldetik interesgarria da hizkuntza ikasleengandik gertu daudentestuinguruak eta adin horretarako egokiak diren curriculum edukiak erabi-liz ikasteko proposamena. Hala ere, adituen artean eztabaidagarria da at-zerriko hizkuntzaren ikaskuntza hobetzeko estrategiarik onena, hau da, ira-kaskuntza horiekin lau urtetik aurrera hastea, EAEn egiten den bezala, edoirakaskuntza horiek indartzea zortzi urtetik aurrera. Interesgarria izango lit-zateke esperientzia desberdinak erabiltzea, ikasleek gutxienez atzerrikohizkuntza bat hobeto ikas dezaten.

2.9.2.4. Irakasleen berrantolaketa

Lehen Hezkuntzako ikasgeletan lau (tutorea, atzerriko hizkuntzakoa,gorputz hezkuntzakoa, musikakoa) eta batzuetan sei irakasle (euskarakoa,erlijiokoa) dira eskolak ematen dituztenak, nahiz eta ikastaldearen tutoreaizan taldeari denbora luzeena eskaintzen diona. Bi motako maisu-maistrakazaltzen dituen eredua ezarri da: orotariko tutoreak eta espezialitate des-berdinetako maisu-maistrak, zuzenean beren espezialitateko alorra ematendutenak. Ugalketa hori ez da oso gomendagarria irakaskuntza globaliza-tuaren ikuspegitik, eta eragin negatiboa du zailtasun handienak dituztenikasleengan.

Interesgarria izango litzateke beste eredu bat planteatzea, hau da,maisuak edo maistrak orotarikoa izateari utzi gabe arloren batean gaitasunhandiagoa izatea, arlo hori ikasleei zuzenean eman beharra izan gabe gai-nerako irakasleei lagundu ahal izateko. Bi lerroko ziklo bakoitzean ikastal-deak baino irakasle bat gehiago izan daiteke, eta horrek tutorearen aldekolaguntza lanak bete ditzake, hau da, irakastorduren batetik liberatzea edoeskola atzerapena duten ikasleei arreta ematea. Komeniko litzateke irakas-lana antolatzeko eredu horrek edo beste batek izan ditzakeen abantailaketa eragozpenak aztertzea, gaur egungo ereduarekin baino koordinaziohandiagoa lortzeko.

2.9.3. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza

2.9.3.1. DBHren arazoak

DBH da hezkuntza sistema berrian etapa berriena eta arazo sortzaile-ena. Akats ugari salatzen dira eta horien azterketa zorrotz eta sakona eginbehar da, batzuen iritzien eta beste batzuen presioen eraginpean aritu nahiez bada. Ebaluazio fidagarriak egin behar dira hobetu behar diren aspek-tuak atzemateko eta hobetzeko proposamenak abian jartzeko zantzuak


129


izateko. Eskatzen diegu Hezkuntza Administrazioari, ebaluazio funtzio ho-rren arduraduna den aldetik, eta Hezkuntza Ikuskaritzari, funtzio hori betet-zeko ardura duen zerbitzua den aldetik, ebaluazioa gauzatzeko egokiak di-ren programak eta bitartekoak abian jartzeko.

2.9.3.2. Irakaskuntza muinbakarraren baldintzak

Eskola Kontseilu honen ustez, 16 urte arteko irakaskuntza muinbaka-rra egokia da, hasiera batean; baina baldintza batzuk bete behar dira pro-posatzen diren hezkuntza helburuak lor daitezen. Indarrean dauden egiturabatzuk ez omen dira egokiak etapa horren funtzionamendu egokirako. Egi-tura batzuk berraztertu behar dira eta ez da nahikoa ikastetxeei eskatzeabarne akordioen bidez horiek zuzentzeko. Presa handienekoak direnezgero, honako aspektu hauek hobetzeko eskatzen dugu:

—Ikasgela bakoitzeko arloen eta irakasleen kopurua murriztea, batezere DBHko lehen zikloan.

—Banan-banako zein taldeko tutoretza indartzea, faktore erabakiga-rria baita ikasleen hezkuntza eta ikaskuntza prozesuaren jarraipeneta orientazioa aurrera eramateko. Tutoretzak aintzatespen ekono-miko eta profesionala behar du, argi eta garbi baitago gaur egun-goa ez dela nahikoa. Lan hori betetzen dutenek beren esku izanbehar dituzte derrigorrezko aholkularitza eta bitartekoak, batez eredenborazkoak.

—Bereziki arreta ematea gizarte egoera pobreak pairatzen dituztenikasle gehiago pilatzen direneko ikastetxeei. Hezkuntza Administra-zioak ekidin behar du plangintza irizpideei esker pilaketa horiek ger-tatzea. Dena den egoera horiek gertatzen badira, neurriak bultzatubehar dira erantzun aproposa emateko.

2.9.3.3. Curriculum proiektua

Curriculum proiektua oinarrizko tresna da irakasleen jarduera etapahorretako helburuak lortzera orientatzeko eta ikasleen premia zehatzeierantzuteko. Etapa eta curriculuma berriak direnez gero, irakasleek haus-narketa kolektiboa egin behar dute eta irakasle bakoitzaren eta guztienlana koherentea izateko beharrezkoak diren akordioak lortu. HezkuntzaAdministrazioari eskatzen diogu plan eraginkorrak sustatzeko helburu ze-hatz hori lortzeko, kontuan harturik ikastetxeei gero eta autonomia mailahandiagoa eman behar diela, hezkuntza-proiektuen garapena posibleegiteko.


130


2.9.3.4. Aniztasunari erantzuteko neurriak

Eskola kontseilu honek positiboki baloratzen du ikasleen aniztasunare-kin lotutako arazoei erantzuteko abian jarri diren neurriak: hezkuntza la-guntza DBHko 2. zikloko arlo instrumentaletan, hezkuntza interbentziorakoproiektuak, curriculum aniztasunerako programak eta eskolatze programaosagarriak. Hala ere, neurriak hobetu beharra planteatzen dugu:

—Neurriak DBHko 2. zikloko ikasleei zuzenduta daude batez ere, ziklohorretan azaltzen baitira bere gordinean ikasleen arazoak. Abian ja-rri diren neurriak baztertu gabe, aurreko etapetan jarduteko aukerakontuan hartu behar da, orduan baitira handiagoak hobetzeko posi-bilitateak. Hori dela eta, eskatzen dugu DBHko lehen zikloan neurriprebentiboak edo banan-banako laguntzakoak ezartzeko bitarteko-ak emateko, gaur egun ez baitzaie arreta nahikorik jartzen.

—Zikloa edo irakasmaila igarotzeko EAEn indarrean dauden araueidagokienez, bi eskakizun nagusi elkartzen dira: ikasle bakoitzak,ahal den neurrian, bere adin taldekoekin harremanetan jarraitzea etaaldez aurretik eskola lan egokia egiteko nahikoak diren ikasketaklortuak izatea. Badaude zalantzak zikloa edo irakasmaila salbuespe-nez (kalifikazio negatiboa bi curriculum arlo baino gehiagotan) iga-rotzeko aukera aplikatzerakoan izan daitezkeen gehiegikerien etaikasle horiei laguntza neurriak aplikatzearen inguruan. Badakiguikastetxe batzuek atzerapen handiagoa duten ikasleak beste ikas-tetxe batzuetara desbideratzen dituztela, batez ere eskolara mol-datzeko arazoak dituztenak. Hezkuntza Administrazioari eskatzendiogu planteatu diren arazoen jarraipena egiteko, horrela horiek du-ten pisua zehatz-mehatz ezagutzeko eta okerreko ekintzak zuzent-zeko, beti ere kontuan izanik ikastetxe batek ikasleak zikloa igarot-zeko edo zikloan jarraitzeko hartzen dituen neurrien ondorioenerantzukizuna ikastetxeak berak onartu behar duela.

—Eskolatze programa osagarriak apartekoak dira berez. Arauak me-kanismoak ezartzen ditu aparteko neurri horren egokitasuna ber-matzeko. Neurri horren okerreko eta gehiegizko aplikazioak arris-kuak dakartzala azpimarratzen dugu.

2.9.3.5. Eskolan integratzeko arazoak

DBHko irakasleentzat garrantzi handiko kezka da zail egiten zaielamodu egokian erantzutea eskolara moldatzeko eta integratzeko arazo la-rriak dituzten ikasleei. Bururatzen zaien lehendabiziko erantzuna da asmoonez neurri bereizgarriak aplikatzea, horrela normaltasunez lan egin behar


131


dutenei kalte ez egiteko eta ikasle haiei dituzten zailtasun eta interesekeskolako curriculumean erantzunik aurkitzen ez dutela ulertuz erantzun ho-bea emateko.

Euskadiko Eskola Kontseiluak Hezkuntza Administrazioari eskatzendio arazo horri arreta berezia eskaintzeko eta aplikatzen diren irtenbideakikastetxeen gaitasuna handitzearen bidetik joatea, ikasle bakoitzari berakbehar duen arreta emateko.

Aztertu behar dira gertatzen diren gatazkak eta jatorrizko arrazoi edoegoerak. Ekidin behar dira berdinen arteko tratu txarrak, askotan helduent-zat ezkutukoak direnak, eta irakasleen aurkako bihurrikeri ekintzak. Bainaekintza horiek aurreikusi behar dira eta elkarrekiko begirunea izateko etabakoitzaren eta guztien kualitateak aitortzeko giro aproposa sortu, horrelaguztiek ikasketa ahalik eta arrakastatsuena izateko beharrezkoa den auto-estimua izan dezaten eta kualitateak eta interesak aprobetxa ditzaten.

2.9.4. Hezkuntza premia bereziak

Esan daiteke EAEn hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleekikoeskola erantzuna ona dela, baliabideei eta gehienekiko interbentzio mo-duei dagokienez behintzat. Arreta goiztiarreko programa eta zenbait ba-lio-urritasunekin lotutako beharren arretaren hobekuntza garatu behardira. Balio urritasun desberdinei dagozkien elkarteen lankidetza behardugu, horietan aurki baitaiteke balio urritasunei erantzunik koherentee-nak ematen interesatuta daudenen laguntza. Ikasle mota honekin lanegiten duten profesionalen arteko koordinazioa garatu eta hobetu beharda: logopedak, laguntzaileak eta gizarte hezitzaileak, fisioterapeutak, tu-toreak eta irakasle espezialduak, pedagogia terapeutiko irakasleak, tal-de multiprofesionala,...

Eskola Kontseilu honentzat bereziki bi premia mota dira kezkagarri: gi-zarte bazterkeriarekin lotuta daudenak eta atzerriko etorkinei dagozkienak,askotan lan prekariotasuna eta irregulartasun egoerak pairatzen baitituzte.Lehendabiziko premia mota ez da berria, baina handituz doa: eskolakeman diezaieke etxean jasotzen ez duten arreta. Bigarrena, handitzen hasida eta hasiera hasieratik erantzun behar zaio, eskola eta gizarte integrazioalortzeko baliabideak eta esperientziak metatuz. Bi behar hauei erantzunaematea hezkuntza sistema osoaren ardura da. Hezkuntza Administrazioakikasleria honi harrera emateko, bai sare pribatuan bai publikoan, derrigo-rrezko neurriak ezarri behar ditu.


132


2.9.5. Batxilergoa

Hasierako hezkuntza erreformaren batxilergo eredua atzerantz doa,argi eta garbi. Aldaketak berriro Unibertsitatera orientatzeko bidetik doaz,eta ahaztu egiten da eredu hori lanbidera orientatuta dagoela, goi mailakoprestakuntza zikloetara iristeko erraztasunak emanez.

Irakasgaien didaktika hobetzeko irakasleek hasieran, aldez aurretikofasean, gogo handiz eman zuten bultzada ahuldu egin da, oro har. Interes-garria izango litzateke izpiritu berritzaile hura berreskuratzea, Bigarren Hez-kuntzako beste etapa batzuetako arazoak ez dituen etapa baten lasaitasu-nean finkatuta gelditu gabe.

2.9.6. Lanbide Heziketa

LOGSEk Lanbide Heziketarako proposatzen duen hezkuntza errefor-ma, oro har, bide onetik doa. Hala ere, oinarrizko izaera duten errege de-kretuen bidez zenbait xedapenetan gertatzen diren aldaketen poderiozerreformaren aspektu batzuk desnaturalizatzen ari dira:

—Goi mailako prestakuntza zikloak egin ahal izateko garrantzitsuaizango litzateke Batxilergoan berariazko Lanbide Heziketaren oina-rria osatzen duten irakasgai jakin batzuk ikasi beharra izatea. Beste-la, modulu jakin batzuk hasi aurretiko ikasketak egiteko aukeraplanteatu beharko litzateke.

—Euskal Autonomia Erkidegoko Hezkuntza Administrazioari dago-kio arautzea erdi mailako prestakuntza zikloak gainditu dituztenekgoi mailakoetarako sarbidea izateko modua. Eskola kontseilu ho-nek Hezkuntza Administrazioari eskatu zion erdi mailako presta-kuntza ziklo bat gainditu dutenek goi mailako prestakuntza zikloe-tarako sarbidea izateko egin beharreko osagarrizko ikasketakantolatzeko, Batxilergoaren paraleloa den eskola adarrik berrirosortu gabe. Sarbide probak agian zorrotzegiak dira, ikasketahauen kalitatea hobetzeko eta lehen ez zuten sona lortzeko kez-karen ondorioz.

EAEn goi mailako Lanbide Heziketako berariazko institutuen sareasortzea aukeratu izana ez da berdin baloratzen Euskadiko Eskola Kontsei-luan ordezkatuta dauden kolektibo guztien aldetik:

—Positiboki baloratzen da lehengo Lanbide Heziketako ikastetxeeta-ko instalazioak, ekipamenduak eta batez ere esperientzia aprobet-


133


xatzea lehen lantzen ari zireneko lanbide arloarekin zerikusi zuzenaduten prestakuntza zikloak emateko.

—Positiboki baloratzen da, bestalde, esperientzia eta gaitasun han-diagoko ikastetxeak lanbide arlo bereko prestakuntza zikloak ema-ten dituzten beste ikastetxe batzuen erreferentziako ikastetxebihurtzea, hau da, irakasleen prestakuntzarako, zikloen ezarpen etagarapenerako,... benetako laguntza zerbitzuak izatea.

—Oso erne egon behar da erdi eta goi mailako prestakuntza zikloakematen dituzten Bigarren Hezkuntzako gainerako ikastetxeekikodiskriminazio negatiborik ez izateko. Arreta horrek zenbait aspektuukitu beharko ditu, hala nola, bitartekoen hornidura, irakasleenprestakuntzaren inguruko aukerak, kalitate programetarako sarbi-dea,...

Ikastetxe sarea eta prestakuntza zikloak planifikatzerakoan, iragan in-dustrialetik datorrena aprobetxatzeko gogoa gaindituta eskaintza zabaldubehar da, gizarte eta ekonomi esparrutik datozen eskarien arabera, eta etor-kizun oparoagoa duten sektore eta espezialitateak konpentsatu. Dena den,helburu egokia izango litzateke eskualde bakoitzean lanbide arloen sorta za-balarekin bat datozen prestakuntza zikloen aukera zabala eskaintzea. Eskolakontseilu honek adierazi zuenez, ezartzen diren irizpideak barruti txikientzateta pobreagoak direnentzat kaltegarri ez izatearen aldekoa da.

Lantokiko prestakuntzak izandako zabalkundea pisuzkoa izan arren,bultzada ematen jarraitu behar da enpresek ikasleei praktikak eginez geroeta kualifikazio maila altuagoetan prestakuntza lortzeko aukera eman die-zaieten. Gogorarazten da eskola kontseilu honek irakasleei dagokienezegindako proposamena, hau da, Hezkuntza Administrazioak ekimen egokiguztiak, legezkoak barne, bultzatzea, pertsonala kontratatzeko figuren alo-rrean.

Erreformak arrakasta lor dezan garrantzitsua den faktorea izanik, ira-kasleen prestakuntzari dagokionez, positiboki baloratzen dira ikastaroeneskaintza, GARATU programa eta Administrazioaren jarrera egokia. Horrezgain, proposatzen da are gehiago bultzatzea irakasleek enpresetan bertanprestakuntza izatea, horrela egin beharraren berri zabala emanez eta horre-lako programetara zuzendutako bitartekoak (ordezkapenen kupoa, presta-kuntzarako ordu kredituak) gehituz.

Prestakuntza zikloen euskalduntze maila oso urria da. Horregatik, le-hentasunezkoa da pausu erabakiorrak ematea euskararen eskaintza ziur-tatzeko, hizkuntza horretan eskola materialen promozioa bultzatzeko etakolektibo honi euskara teknikoko irakasle-formatzailearen figura eskaintze-


134


ko.

Badakigu zeinen zaila den modulu batzuetan hizkuntza eskakizunegokia lortua duten irakasle gaituak aurkitzea. Horiek horrela, agian inte-resgarria izango litzateke prestakuntza ziklo elebidunak planteatzea,ikasleek lanbide prestakuntza teknikoa bi hizkuntza ofizialetan gara de-zaten.

Positiboki baloratzen dira kalitate programaren aldeko ahaleginak. Ira-dokitzen da hori aplikatzerakoan, antolaketari dagozkionez gain, gela ba-rruko ikaskuntzarekin lotutako aspektuak ere gero eta gehiago kontuanhartzea. Kalitatearen kultura beste ikastetxe eta hezkuntza maila batzueta-ra zabaltzeaz gain, kanpoko ebaluazioa egitea proposatzen da.

Interesgarritzat jotzen dugu ahaleginak areagotzea Lanbide Heziketa-ko azpi-sistemek (arautua, lanerako prestakuntza, etengabekoa) bat egindezaten, horretarako zenbait aspektutan, hala nola, programazioa, konbali-dazioak, prestakuntzaren aitorpena, ziurtagiriak,... horien arteko loturak fin-katuz. Era berean, kualifikazio profesionaletako euskal sistemaren katalogomodularraren garapena azpimarratu nahi dugu.

Lanbide kualifikazioen sistema hori lanbide kualifikazioen katalogoaketa gaitasuna aitortzeko eta egiaztatzeko sistemak osatuta dago. Argitara-tuta daude Euskal Herriko lanbide kualifikazioen sistema baita prestakuntzakatalogo modular integratua. Horrez gain, argitaratuta daude LANGAI zer-bitzuaren bitartez enpresek gehien eskatzen zituzten enpleguak oinarritzathartuta egin zen ikerketaren emaitza diren lanbide perfilak baita EAEkokualifikazioak ere, LANGAI zerbitzuari enplegua eskatu ziotenek emandakodatuak oinarritzat hartuta osatu direnak.

2.9.7. Gizarte garantiako programak

Zuzena omen da lanbide hastapeneko lehengo sareak eta esperient-ziak titulaziorik gabeko ikasleak prestatzeko eta gizarte garantiako bera-riazko programak antolatzeko baliatu izana. Hezkuntza Administrazioa lan-bide hastapeneko ikastegiez baliatu da, sare publikoan behar horrierantzuteko. Ez da ahaztu behar ikastegi horiek gizarte ingurunera egokit-zen ez zen kolektibo bati erantzuna emateko sortu zirela eta hori egiten ja-rraitu dutela eta kolektibo hori oraindik existitzen dela. Badaude beste ikas-le talde batzuk eskolan eta gizartean hobeki integratzen direnak etaikastetxe arruntetan lanbide hastapeneko programak jarraitu behar dituzte-


135


3. IKASTETXEAK

Hezkuntzaren erreforma eta kalitatezko euskal hezkuntza sistema ezart-zearen ondorioz, hezkuntza mailen berregituraketa gertatu da, ikastetxeen ti-pologia berria eta eskola antolakuntza berria ekarri dituena. Sistemari ezarrizaizkion eginkizun berriak burutu ahal izateko esfortzu ekonomikoa egin be-har izan da ikastetxeak egokitzeko eta ekipamenduak hornitzeko. Baina, ho-rrez gain, neurriak hartu behar izan dira ikastetxeen antolakuntzaren nahizpedagogiaren eta ekonomi eta finantza kudeaketaren esparruetan.

3.1. AZPIEGITURAK ETA EKIPAMENDUAK

Finantza autonomiari buruzko atalean azaltzen den bezala, ikastetxeent-zako diru sarreren iturri nagusiak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenbi partida dira: ekipamendu gastuena eta funtzionamendu eta mantenimendugastuena. Azkeneko hau modulu sistema baten bidez arautzen da. Batzuk fin-koak dira, ikastetxeko eta ikasgelakoak, eta beste batzuk aldakorrak, azalera,bolumen, gimnasio, tailer eta beste instalazio batzuen araberakoak.

Eskolaketaz zuzenean arduratzen diren programetan ikusi beharko da ba-tez ere azpiegiturak finantzatzeko egiten den ahalegina. Aurrekontuetan, inbert-sio errealak azaltzen dituen 6. kapituluan, eraikin eta beste eraikuntza batzueta-rako direnez gain (61. artikulua), bereizten dira makineria, instalazio eta lanabesei(62. artikulua), altzari eta ekipamenduei (64. artikulua) eta beste ibilgetu materia-lari (67. artikulua) zuzenduta daudenak. 1997etik aurrera gai berri bat azaltzenda, hau da, prozesu informatikoetarako ekipoei buruzko inbertsioak. I. eranski-nean kapitulu horri dagokionez aurrekontuan sartu eta gauzatu denari buruzkodatu xeheak jasotzen dira, gai desberdinen eta etapa bakoitzaren arabera*.

Haur eta Lehen Hezkuntzan ikastetxeak ekipamenduez, altzariez, gor-putz hezkuntzako materialez eta ekipamenduaz hornitu beharko lirateke,hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleei erantzuteko.

137

* Tauletako datuen informazio iturria Ogasun Sailaren dokumentu bat da, honako datuhauek dituena: EAEko aurrekontu orokorrak, aurrekontu aldaketak eta gastuenaurrekontuaren betetze maila txostenak hartzen dituen urte bakoitzeko abenduaren 31rako.


Bigarren Hezkuntza, Osabidezko Hezkuntza eta Lanbide Heziketa diraaldakuntza gehienak izan dituztenak. Etapa horretan, beraz, gehiago inber-titu beharko litzateke, eraikuntza eta birmoldaketa obrak eginez ikastetxeenazpiegitura mantendu eta egokitu ahal izateko. Lanbide Heziketako institu-tuetan obrak eta eraikuntzak egin beharko lirateke eta instalazio batzuk bir-moldatu prestakuntza zikloek eskatutako toki premiei egokitu ahal izateko.Ezinbestekoa izan da beste fondo batzuk ere izatea, altzarien eta materialdidaktiko arrunt eta egokituaren aldetik beharrezkoa den ekipamendua iza-teko, baita berrikuntza teknologikoak eta titulazio berriak ezartzeak eskat-zen duten Lanbide Heziketako ekipamendua ere.

Osagarrizko irakaskuntzetan (1995 eta 1996. urteetan) edo araubidebereziko irakaskuntzetan eta helduen hezkuntza iraunkorrean (1997, 1998eta 1999. urteetan) inbertitzeko esfortzua egin beharko litzateke, hezkuntzaerreformak arte, musika eta hizkuntza ikasketei nahiz helduen hezkuntzarieman dien bultzadaren ondorioz.

3.1.1. Inbertsio errealak Haur eta Lehen Hezkuntzan

Haur eta Lehen Hezkuntzako programan egin diren inbertsioak Balia-bide eta Kontratazio Zuzendaritzaren 6. kapituluan azaltzen direnak dira eta1999an Ikastetxeen zuzendaritzaren 6. kapituluan ere kopuru handia azalt-zen da. Hona hemen inbertsioen bilakaera Haur eta Lehen Hezkuntzan(47, 48, 49 eta 50. taulak):

Haur eta Lehen Hezkuntzan inbertsio burutuen eboluzioa

Mila pezeta.

0

1.000.000

2.000.000

3.000.000

Informatika Ek. 31.416 60.000 84.939

Altzariak 250.653 175.196 186.044 71.003 19.832

Instalakuntzak 253.953 128.854 109.108 39.251 40.563

Eraikuntzak 2.079.944 1.557.603 1.653.214 870.343 845.201

1995 1996 1997 1998 1999


138


Etapa hauetan behera doaz inbertsio globalak eta aldi berean ikasge-len murrizketa ere gertatzen da, hau da, 1994/95 ikasturtean 11.553 gelaizatetik 1999/00 ikasturtean 8.606 izatera pasatzen da kopurua (ikus 3.eta 4. taulak). Beherakadarik handiena 1998an gertatzen da OHOko 7. eta8. mailak, ordura arte lehen etapakoak izanik, DBHko 1. eta 2. maila bihur-tu eta gero, Bigarren Hezkuntzan sartzen direnean. Haur Hezkuntzako etaLehen Hezkuntzako ikasgela bakoitzeko burutu den inbertsioaren bilakaerahonako hau da:

Haur eta Lehen Hezkuntzako unitateko inbertsioaren eboluzioa

Mila pezeta.

Datuen bilakaera, burutzapen datuak batez ere, ikusita badirudi azkenurteotan Haur eta Lehen Hezkuntzako ekipamendua birjarpen soilerakodela. Egia da hezkuntza maila horietan bukatuta dagoela erreformarenezarpena. Orain, irakaskuntzaren kalitatea hobetzera zuzendu beharko lira-teke ahaleginak, zehazki esanda, Haur Hezkuntzako lehen zikloaren esko-laketa eta ekipamendu informatikoaren hobekuntza.

Inbertsio horiek esan nahi dute ikasleko eta urteko 9.000 pezeta, Le-hen Hezkuntzako ikastetxe arrunt batean. Partida horiek iristen ez badiraedo murrizten badira, horren ondorioz ikastetxeek ekonomi autonomia iza-teko duten gaitasuna murriztuko da, hezkuntzaren kalitatea kaltetuko daedo bestela eragina izango du familien ekonomian, diru gehiago ordaindubeharko baitute.

225

138

113

164

224

0

50

100

150

200

250

1995 1996 1997 1998 1999

F

F

F

FF

Ikastetxeak

139


Ikastetxeek funtzionamendu gastuetarako dotazioa erregulartasunezjasotzen badute ere, ekipamenduetarako dotazioak ustez arbitrarioak di-ren erabakien erasoa jasan du. Adibidez, 1996an ikasle gehienentzatdiru-dotazio hori kentzeko saioa gertatu zen, eta aldi hartan OHOko 6.eta 7. maila ikasten ari zirenengan zentratu zen, «DBHko irakaskuntzaberriak egin ahal izateko», orduan esaten zenez (Baliabide eta Kontrata-zio Zuzendaritzaren zirkularra, 1996ko maiatzaren 4koa). Guraso elkarte-en federazioak aurka jarri ziren eta erabakia aldatu egin zen. 1997anikastetxe gehienei diru partida heren bat murriztu zitzaien, programa jakinbatzuk inplementatzeko, zehazki esanda, ikastetxe batzuei ekipamenduinformatikoak hornitzeko (35 ikastetxe hornitu ziren 50 milioi pezetarenkargura), informazio eta komunikazio teknologien arloko berrikuntzaproiektu bati jarraituz.

1996/97 ikasturtera arte zehazki debekatuta zegoen ekipamendurakopartidari kargatuz informatika materiala erostea. Hezkuntza, Unibertsitateeta Ikerketa Sailak ekonomia kudeaketarako ekipoak besterik ez zitueneman. Ondorio ofizialetarako debekatuta geratzen zen teknologia informa-tikoa hezkuntza funtzioetarako erabiltzea.

Geroago, erabaki murriztaileek eta nahiko arrazoituta ez zeudenekizan dute eragina txosten honek hartzen duen aldian garatutako planetan.Hornitzaileengandik prezio lehiakorragoak lortu beharra argudiatuz, Hez-kuntza Sailak ordenagailuen erosketa zentralizatua egitera jo du eta ikas-tetxeei ekipamenduetarako esleitutako partidak murriztu egin ditu, haietaradenak iritsi ez direlarik, ezta gauza moduan ere (Baliabide eta KontratazioZuzendaritzaren jakinarazpena, 1997ko martxoaren 25ekoa, Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak informatika ekipamendurako dotazioa gor-de eta gero, ikastetxe bakoitzari esleitutako diru kopurua azalduz). Batzue-tan ez dira bat etorri hornitutako ekipoen kalitate ezaugarriak eta lizitaziobaldintzak.

3.1.2. Inbertsio errealak Bigarren Hezkuntzan, OsabidezkoHezkuntzan eta Lanbide Heziketan

Hona hemen Bigarren Hezkuntza, Osabidezko Hezkuntza eta LanbideHeziketako programan izandako inbertsioen bilakaera (52, 53, 54 eta 55.taulak):


140


Bigarren Hezkuntzan inbertsio garatuen eboluzioa

Mila pezeta.

1996tik aurrera inbertsioak asko gehitzen dira, OHO (Lehen Hezkunt-za) mailan sartzen ziren OHOko 7. eta 8. mailak orain DBHn eta, beraz, Bi-garren Hezkuntzan sartzen baitira. 1999an berriro gehitzen dira indar han-diz. Joera horiek bat datoz hezkuntza sistemaren finantzaketari buruzkokapituluan azaltzen diren gertaerekin.

1997an, gainera, ahalegin berezia egiten da aurrekontuaren aldetik,hezkuntza erreformaren eskakizunei erantzuteko. 1996/97 ikasturteanDBHko lehen zikloaren ezarpena bukatzen da, 1997/98 ikasturtean DBHko3. maila ezartzen da eta hasiera ematen zaio derrigorrezkoaren ondoko hez-kuntza erreformari, Batxilergoko 1. maila eta erdi mailako prestakuntza ziklo-ak hartzen dituena. Horrez gain, selektiboki eta aurrerapen gisa, LOGSE Bat-xilergoko maila berriek BBBko 3. mailako eta UBIko irakaskuntzak baita IEE(1 eta 2) eta LH-IIkoak ere ordezten jarraitu zuten.

Eraikuntzetan inbertsioa gehitu egiten da, ikastetxe berriak agertu etaikastetxe askotan aldakuntzak egin behar izaten baitira.

Instalazioetan eta altzarietan inbertsioa gehitzeak eragin zuzena izanzuen DBHko ikastetxe berri gehienak atxikita dauden institutuetako labora-tegien eta teknologia eta informatika gelen hobekuntzan. Eragina izan zuenbaita Lanbide Heziketa berriko arlo eta espezialitateak ezartzen direnekoikastetxeetan ere, goi mailakoetan bereziki. Zehazkiago esanda, 1997anaurrekontuan sartzen dira DBHko 54 institututan, Batxilergoko 76 institutu-tan (horietako 62 institututan DBH ematen da), Lanbide Heziketako 61 ins-

5.000.000

0

2.500.000

Informatika Ek. 186.407 107.202 42.291

Altzariak 247.259 652.512 343.121 135.377 221.887

Instalakuntzak 311.707 763.400 551.087 35.213 98.347

Eraikuntzak 1.025.776 2.679.492 2.568.285 2.932.900 4.018.646

1995 1996 1997 1998 1999

Ikastetxeak

141


titututan (horietako 20 institututan DBH ematen da) eta Eibarko HezkuntzaEsparruan egin beharreko egokitzapen eta birmoldaketa obrak egiteko etaekipamendua hornitzeko inbertsioak.

Hona hemen Bigarren Hezkuntzako ikasgela bakoitzeko inbertsioarenbilakaera:

Bigarren Hezkuntzako unitateko inbertsioaren eboluzioa

Mila pezeta.

3.1.3. Inbertsio errealak Osagarrizko eta Araubide BerezikoIrakaskuntzetan

1995ean egiten da ahaleginik handiena inbertsioetan eta gero beheraegiten du. Egin nahi zena zen musika ikastegietan LOGSE irakaskuntzaberrien plangintza aplikatzea eta arte plastiko eta diseinuko ikastegiak ego-kitzea.

Musika irakaskuntza arautuei dagokienez, 1995eko aurrekontu me-morian azaltzen den aurreikuspena da Bilboko eta Donostiako kontserba-torioak osorik finantzatzea eta Gasteizkoaren %50a.

Arte aplikatu eta arte ofizioen alorrean egin nahi zena zen Gasteizkoarte plastiko eta diseinuaren ikastegi publiko bihurtuaren funtzionamendueta eskaintza normalizatzea eta Debako ikastegiari dirulaguntza ematea.

Gizarteak gero eta gehiago eskatzen duenez gero, hizkuntzen ikas-kuntza sustatu nahirik, Barakaldon ikastegi berri bat sortzea aurreikustenzen eta zeuden hizkuntza eskola ofizialetako ikaspostuak gehitzea.

566

747

502

615

248

0

200

400

600

800

1995 1996 1997 1998 1999

F

F F

F

F


142


Helduen hezkuntza iraunkorreko ikastetxeen funtzionamendua berran-tolatzearen ondorioz moduluen sistema aplikatu da ikastetxeen eta mate-rial didaktikoaren horniduran.

Ikusten denez, programa honetan ikastetxe sare handirik sartzen ezdenez gero, urriak dira ekipamendurako inbertsio esleipenak.

Hona hemen osagarrizko irakaskuntzen eta araubide bereziko irakas-kuntzen programan azkeneko urteotan izandako inbertsioen bilakaera (57,58, 59 eta 60. taulak):

Irakaskuntza osagarrietan eta araubide bereziko irakaskuntzetan inbertsio burutuen eboluzioa

Mila pezeta.

3.2. IKASTETXE PUBLIKOEN ANTOLAKUNTZA

3.2.1. Ikastetxe publikoen zuzendaritza

1985eko LODEk arautzen du ikastetxe publikoen zuzendaritza ereduaeta horren arabera ikastetxeko Ordezkaritza Organo Gorenak aukeratzen duzuzendaritza klaustrokide guztien artean. 1993an onartu zen Euskal EskolaPublikoaren Legean agintzen denez, zuzendaria hautatu ondoren eta zuzen-dari izendatua izan baino lehen berariazko prestakuntza izan duela ziurtatubehar du. Hala ere, LOPEGCE onartu zen bi urte beranduago eta horren ara-bera hautagai izateko berariazko prestakuntza hori egiaztatu behar da.

0

75.000

150.000

225.000

Informatika Ek. 1.452

Altzairuak 35.315 15.954 22.229 1.892 7.808

Instalakuntzak 27.299 28.389 16.301 400 40.350

Eraikuntzak 148.067 20.496 4.318 10.786

1995 1996 1997 1998 1999

Ikastetxeak

143


Lege organiko horretan xedatzen denarekin bat etorriz, dekretuak etaaginduak ematen dira ikastetxeetako zuzendaritzak hautatzeko prozeduraarautzeko.

116/1997 Dekretua, maiatzaren 13koa, unibertsitateaz kanpoko ikastetxe publikoetakogobernuko pertsona bakarreko organoak hautatzeko prozesua arautzen duena.(1997/05/19ko EHAA)

LOPEGCEk dakarren beste berritasun bat honako hau da: zuzendarit-za taldearen agintealdia hiru urtekoa izatetik lau urtekoa izatera zabaltzenda. Era berean, hautagairik ez dagoelako edo kandidatura gehiengo absolu-tua lortu ez duelako, Hezkuntza Administrazioak aukeratu behar badu, urtebatetik lau urtetara zabaltzen da derrigorrezko izendapena egiteko epea.

Prozedura ezarri zen zuzendaritzarako hautagaiek aldez aurretiko kredi-tazioa izateko. Hautagai gutxi izango zirelakoan eta gizarte solaskideekin adosjarrita, Administrazioak gutxitu egin zituen kreditazioa lortzeko baldintzak, aha-lik eta irakasle kopuru handienak baldintzak bete ahal izateko moduan.

Batez ere bi egoera mota gertatu ziren: alde batetik, aldi batean zu-zendaritza karguren batean bete zuten guztiak ofizioz kreditatu zituzten etahorri esker ikastetxe guztiek ziurtatua zuten hautagairen bat izatea. Beste-tik, ikastetxe askok klaustrokide guztientzat edo gehienentzat kreditazioaeskatu zuten eta hori posiblea zen, prozesuaren arauketaren arabera, ira-kasle funtzioaren balorazioaren bidez kreditazioa izateko aukera ematenbaitzen. Prozesuaren emaitza ez zen berdina izan kasu guztietan: alde ba-tetik, irakasle asko kreditatuta gertatu ziren zuzendaritzarako hautagai iza-teko (5000tik gora, hau da, plantila guztien herena).

Baina, bestetik, oso heterogeneoa izan zen ikastetxeen arteko banake-ta, hau da, ikastetxe askotan hautagaien kopurua oso txikia izanik horiek,araudia aplikatuz, behartuta daude zuzendaritza lana soilik beren gain hart-zera eta aldi berean murriztu egiten da OOGk duen hautatzeko gaitasuna.Prozesu horren ondorioz, oraingo zuzendarien %75 daude kreditatuta.

1997. urtean, azaldu den bezala, Haur eta Lehen Hezkuntzako ikas-tetxeetan karguak berritzeko prozesua gertatzen bada ere, Bigarren Hez-kuntzako ikastetxeen kasuan, berriz, hezkuntza erreforma ezarri beharrazela eta, ikastetxeak birmoldatzeko eta irakasleak mugitzeko prozesuetansartuta zeudelako, Hezkuntza Administrazioak behin-behineko izendape-nak egitea erabaki zuen, nahiz eta ikastetxeetako aginte organoen propo-samenak kontuan hartu. Etapa horretan, bategite edo banaketaren ondo-rioz sortutako ikastetxe berrietan edo Lanbide Heziketako berariazkoinstitutuetan bakarrik gertatu ziren hauteskunde prozesuak.


144


Horren ondorioz, 1999/00 ikasturtean Bigarren Hezkuntzako zuzen-daritzen %10 bakarrik zeuden beteta hautaketa prozeduraren bidez, Haureta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetan, berriz, 1996/97 ikasturteko deialdia-ri esker, lau urterako hautatutako karguen portzentaia %60ekoa zen. Ikas-tetxe guztiak hartuta, esan daiteke bi herenetan zuzendaritza karguak di-tuztenek aldez aurretik aukeratuak izanda edo ikastetxeko aginte organoekproposatuta betetzen dituztela eta gainerako herenaren kasuan HezkuntzaAdministrazioak erabakitzen du nork bete behar dituen lan horiek.

Karguan izandako esperientzia ere kontuan hartu beharreko bestefaktore bat da eta horrek ez du zuzeneko zerikusirik kargua lortzeko siste-marekin. Jardunean dauden bost zuzendariren artetik batek kargua lehenaldiz betetzen duela egia bada ere, esan behar da, bestalde, portzentaiahandi batek —%40tik gora— lau urtetik gora daramatzala karguan.

Jasotako prestakuntzari dagokionez, jardunean dauden hiru kargurenartetik batek berariazko ikastaro batean parte hartu du. Hezkuntza, Unibert-sitate eta Ikerketa sailaren eskaintza gisa, 1994/95 ikasturtetik aurrera zu-zendaritza taldeei zuzendutako prestakuntza programa garatzen ari da, le-henengo ikasturtean berariazko deialdiak eta hurrengoetan Iraprest etaGaratu deialdi orokorrak eginez. Prestakuntza programaren modalitate na-gusian (100 orduko presentziazko ikastaroak, fase estentsiboa dutenak par-taideek aplikazio proiektu txiki bat egiteko) 800etik gora dira parte hartu du-ten irakasleak eta horietatik %90etik gora ikastaroaren garaian zuzendaritzalanak betetzen ari, batez ere Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetan.

Eman den bigarren modalitatea sakontze ikastaro laburragoena izan daeta hauek ere bi fasetan egitaratuta daude (intentsiboa edo presentziazkoaeta estentsiboa edo proiektuena), horietako lehenak 30 ordu irauten duelarik.Jorratu diren gaiak izan dira ebaluazioa, gatazken tratamendua eta elkarbizit-za, kanpoko eta barneko komunikazioa, estresaren gestioa eta kalitatea. Eraberean, beste ekintza batzuk ere garatu dira, hala nola, gauzatutako proiek-tuak zabaltzea eta zuzendarien arteko jardunaldiak antolatzea.

3.2.2. Zuzendaritza taldeen egoeraren ikuspegia

1999/00 ikasturtean Euskadiko Eskola Kontseiluak ikerlana egin dueta horren ardatz dira, lehenik, zuzendaritza karguak betetzen dituztenekberen lanari buruz duten iritzia. Bigarrenik, zuzendaritza lanarekin harremanhandiagoa duten ikastetxe barruko edo kanpoko kolektibo batzuen iritzia-rekin alderatu da harako hura. Ikerlan horretatik abiatuta, egoerari buruzko

Ikastetxeak

145


lehen koadro bat osa daiteke, hiru faktoreren inguruan: zuzendaritza talde-aren barneko egoera eta erreleboa egiteko prozesuak; ikastetxearen anto-lakuntza eta administrazioarekiko harremanak. Zuzendaritza taldeen hauta-keta eredutik eta karguekin lotutako gorabeheretatik hasita, honakoaspektu hauek nabarmendu daitezke:

—Hautaketa demokratikorako egungo eredua onartu egiten da, oro har,eta hautagaiek lanerako programa aurkeztu beharra aitortzen da. Hutsegiten duena ez da eredua, karguarekin lotutako gorabeherak baizik.

—Aho batez errefusatu egiten da kreditazioen egungo sistema eta gai-tasunaren erakusgarri baino zigortzeko tresna dela pentsatzen da.

—Sartzen den taldeak ateratzen den taldea ordezkatzeko trantsizioprozesuak erraztuko lituzketen faktore batzuk ez dira kontuan hart-zen. Hauteskundeak ikasturteko bigarren hiruhilabetera aurreratutaegokitzapen aldia izango litzateke talde bientzat eta ikastetxe osoa-rentzat. Era berean, lan horiek eginez ikasten direnez gero, komeni-ko litzateke antolakuntza konplexua duten ikastetxeetan ateratzenden taldeari ordu batzuk ematea aurreikustea lortutako jakituriatransferitu ahal izateko.

—Gure ustez, zuzendaritza karguei gaur egun esleitzen zaien diruosagarria ez dagokio garatzen duten lanaren bolumen eta zailtasu-nari eta osagarri hori pizgarri izan beharko litzateke.

Zuzendaritza lanaren beste dimentsio bat ikastetxearen antolakuntza-rena da. Alde horretatik,

—Erlazio bat dago ikastetxeen antolakuntzaren garapen maila eta le-gezko formularen edo ikastetxearekin hitzartutako beste sistemabatzuen bidez zuzendaritza karguak onartzeko prest egotearen ar-tean. Zehazki esanda, azkeneko urteotan plangintza eta ebaluaziotresnak (ICP, urteko plana eta memoria) garatu dituzten eta koordi-nazio praktika erregularrak sendotu dituzten Haur eta Lehen Hez-kuntzako ikastetxeetan onartuagoak daude zuzendaritza zereginak.

—Ikusten da denbora gutxi dagoela zuzendaritza lana betetzeko etapentsatzen da zuzendaria eta ikasketa burua eskolak ematetik libe-ratu beharko liratekeela tamaina ertain edo erdiko ikastetxeetan.1999/00 ikasturtearen bukaeran, Haur eta Lehen Hezkuntzakoikastetxeetan administratzailearen figura ezarrita eta Bigarren Hez-kuntzako ikastetxeetan zuzendaritzarako ordu kredituak gehitutahobetzeko itxaropen handia zegoen.

—Denbora gutxitasuna irakasleen antolaketa lanera zabal daiteke,bereziki Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan. Hezkuntza errefor-


146


ma ezartzearen ondorioz, aldaketak izan dira ikasteko eta irakas-teko prozesuetan, eta ikastetxe askotan barneko arauketa ez duteoraindik egin: alde horretatik, irakasleen arteko koordinazio-ekint-zetarako irakasleak ikastetxean denbora nahikoa egotea bermatubehar da.

—Aurrekoaren ildotik, ikastetxeek plangintza lanak goragoko aginta-riek eskatzen dietelako bakarrik egiten dituztela gezurtatuta, ikustenda tresna horiek beharrezkoak direla ikastetxearentzat eta berezikizuzendaritza lana aurrera eraman ahal izateko.

Zuzendaritza lanaren hirugarren dimentsioa autonomi eta lurralde ad-ministrazioekiko harremanarena da, komunikazio, eskumen eta baliabideeidagokienez.

—Asegabetasuna sentitzen da autonomi eta lurralde administrazioeneta ikastetxeen arteko informazio eta komunikazio prozesuei dago-kienez. Sostengu gutxi ikusten da eta arauak interpretatzeko mal-gutasunik eza konpromisozko erabakiak hartu behar direnean.

—Ikastetxeetan aplikatuko diren neurriak hartu baino lehen kontsultakegiteko sistemaren bat eskatzen da. Sindikatuei eta beste solaskidesozial batzuei aitortzen zaien negoziaziorako gaitasunarekin batera,beharrezkotzat jotzen da ikastetxeek elkarrizketarako sistema egon-korra izatea. Azkeneko urteotan erakundeek kanpotik esku hartugabe garatuz joan diren zuzendaritza taldeen eta ikastetxeen sare etaelkarteak, askotan ikastetxeen ordezkaritza formala ez dutelako etaikastetxe guztiak barne hartzen ez dituztelako formula ezin hobea ezbadira ere, ondo betetzen dute ikastetxeen eta administrazioaren ar-teko elkarlanerako eta komunikaziorako sareak osatzeko lana.

—Eskumenen aldetik, azkeneko urteotan asko aurreratu da ekonomikudeaketari dagokionez. Langileriaren kudeaketa, berriz, autonomiatxikiagoa izanik, arazo sortzailea da eta proiektu batzuk sendotu etagaratzea zaildu egiten du. Alde horretatik, eskatzen da ikastetxeekparte hartzeko aukera izatea plantila diseinatzeko eta lanpostueiperfil zehatzagoak ezartzeko orduan.

3.2.3. OOGetan parte hartzea

1997ko lehen hiruhilabetean ikastetxeetako ordezkaritza organo gore-nak berritu ziren. Organo horiek osatzen dituzten estamentu bakoitzarenerdia berritzeko sistema ezarrita, hori arautzen zuen deialdiak aldaketa batsartzen zuen.

Ikastetxeak

147


258/1996 DEKRETUA, 1996ko azaroaren 12koa, Euskal Autonomi Elkarteko ikastetxepubliko ez-unibertsitarioetan Ordezkaritza Organo Gorena hautatzeko eta partzialki be-rritzeko prozesua arautzen duena. (15/11/96)

AGINDUA, 1996ko azaroaren 15ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, Euskal Autonomi Elkarteko unibertsitatez kanpoko ikastetxe publikoetako Ordezkarit-za Organo Goreneko kideak aukeratzeko epealdia ireki egin dela deklaratzen duena.(22/11/96)

EAE osorako kolektiboen araberako parte hartzearen balantzea hona-ko taula honetan laburtzen dena da, erroldaren araberako portzentaiakazalduz:

EAEko ikastetxe publikoen OOGen berrikuntzarako hauteskundeetan estamentudesberdinen partaidetza, portzentaietan. 1997 urtea

Parte hartzearen indize altua ikusten da profesionalen artean (irakasle-ak eta pertsonal laguntzailea eta zerbitzuetakoa), baita DBHko ikasleen ar-tean ere, hala ere asko jaisten da DOBHra pasatzen garenean, %60ra ereez baita iristen. Parte hartze eskasena gurasoena izan zen, inolako etape-tan ez baita %30era iristen. Hala ere, esan behar da alde handia dagoelaportzentaia horretara gutxigatik iristen ez diren Haur eta Lehen Hezkuntza-ko ikastetxeen eta DBHko ikastetxeen eta %10era iristen ez diren Derrigo-rrezkoaren Ondoko Hezkuntzako ikastetxeen artean.

Lurraldeak alderatuta, gurasoen parte hartze maila handiena Gipuzkoadugu, aipatutako hiru etapetan, oro har, %22,6ra iristen baita, Araban%17,3ra eta Bizkaian %15era iristen den bitartean.

Hauteskundeetatik ateratako organoen osaketari dagokionez, batzue-tan ez dira osatu hautagaiak falta zirelako.

Ikusten da hiru ikastetxetik batean estamenturen bat gutxienez ordez-katu gabe dagoela, hori gehienetan gurasoen sektorea izanik. Kasu hone-tan, ez da hain nabarmena Lehen Hezkuntzako eta Bigarren Hezkuntzako

Gurasoak Irakasleak Ikasleak AZP

Haur eta Lehen Hezkuntza 28,0 87,7 — 80,2

DBH 29,7 88,9 88,1 89,9

DOBH 8,9 80,9 57,3 78,4

GUZTIRA 16,2 81,6 60,0 80,4


148


ikastetxeen arteko aldea. Lurraldeei dagokienez, ikastetxe osoen portzen-taiak aurreko ordena berberari jarraitzen dio: Gipuzkoa aurrenik (%71,5) etaAraba (%68,3) eta Bizkaia (%63) atzetik.

1997ko hauteskundeetan sorturiko OOGen konposaketa

3.2.4. Irakasleen arteko koordinazioa, irakaskuntzarako laguntzaeta orientabidea. Figura berriak

Ikastetxeen antolaketarako lehentasunen arteko bat da irakasleen ar-teko koordinazioa erraztea. Ikasketa proiektuan egituratu behar den koor-dinazio horrek egitura batzuk behar ditu, bideragarri eta eraginkor izangobada. Hezkuntza etapa desberdinen curriculuma finkatzen deneko dekre-tuetan koordinazio mekanismo batzuk ezartzen dira, batez ere ikastetxepublikoetan. Itunpeko ikastetxeetan, oro har, autonomia handiagoa izandaere, antzeko egiturak daude irakasleen arteko koordinaziorako.

Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetan, txosten honek hartzen duenaldian, ez da berritasunik izan, irakasleen arteko koordinazioari dagokionez.Izan ere, alde batetik, zikloko taldeetan eta pedagogi koordinaziorako batzor-dean oinarritzen da hori eta, bestetik, hizkuntza normalizaziorako, prestakunt-zarako eta berrikuntzarako koordinatzaileengan, horretarako proiektuak dau-den kasuetan. Irakaskuntzarako laguntzari dagokionez, kontsultorea da figuranagusia. 1999-00 ikasturtetik aurrera laguntzako irakaslea ezarri da Haur Hez-kuntzan, etapa horretan lau gelatik gora duten ikastetxeetan.

Bete gabeko plazak dituzten ikastetxe kopuruaIkastetxe mota Zenb. OOG osoa

Irakasleak Gurasoak Ikasleak AZP

Haur, Lehen eta Bereziko Hezk. 362 236 (%65) 15 87 — 33

DBH 55 39 (%71) 1 6 2 6

DBH+DOBH 82 64 (%78) 4 4 9 6

DOBH 51 31 (%61) 6 10 15 6

Helduen Hezkuntza 30 20 (%67) 2 0 4 4

Hizkuntza Eskola Ofiz. 6 1 (%13) 2 2 5 0

Kontserbatorioak 3 2 (%67) 0 0 0 0

GUZTIRA 589 393 (%67) 30 109 35 55

Ikastetxeak

149


Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan bi motako koordinazioa gertat-zen da: departamentu didaktikoak, espezialitateen inguruan, eta ziklokotaldeak, eskolak ematen dituzten taldeen inguruan. Aldi honetan sortudira DBHko koordinatzailearen figura eta Orientazio Departamentua, etabertan daude sartuta, orientatzailea ez ezik, curriculum aniztasuneko, pe-dagogia terapeutikoko eta zereginen ikaskuntzako geletako irakasleak.Jadanik dauden figura batzuk, hala nola, lantokiko prestakuntzaren ardu-raduna eta prestakuntza koordinatzailea sendotu egin dira eta baliabideteknologikoen koordinatzaile edo arduraduna ezartzen hasi dira. BigarrenHezkuntzan ez da ezarri koordinaziorako batzordea derrigorrezkoa iza-tea, Euskal Eskola Publikoaren Legean xedatzen denez, Legean aipatzenez diren organoak sortzea ala ez ikastetxeek erabakitzen baitute askata-sun osoaz.

3.3. PEDAGOGI AUTONOMIA

Granadan 1999ko maiatzean egin ziren Estatuko eta AutonomietakoEskola Kontseiluen hamargarren jardunaldietan aztergai izan zen ikastetxe-en autonomia. Euskadiko Eskola Kontseilutik hausnarketa orokor hari egingenion ekarpena izango da EAEko hezkuntza sisteman ikastetxeen auto-nomiaren egoera aztertzeko gida.

3.3.1. Ikastetxeen pedagogi autonomiaren ezaugarriak

Ikastetxeen pedagogi autonomia honako atal hauetan araututa dago:LOGSEko laugarren idazpuruan, hezkuntzaren kalitatea jorratzerakoan, 57eta 58. ataletan, Euskal Eskola Publikoaren Legeko III. atalburuan, 45. ata-letik 53. era, eta LOPEGeko 6. atalean.

Euskal Eskola Publikoaren Legeak zehazkiago jorratzen ditu pedagogiautonomiarekin lotutako aspektuak. Ikastetxeari autonomia hori kudeatze-ko tresna batzuk esleitzen zaizkio eta honako hauek dira: ikastetxearenhezkuntza proiektuak, ikasketa proiektuak eta urteko plana. Administrazio-ak bere gain hartzen du ikastetxeei autonomia garatzeko baliabideak ema-tea eta berarentzat gordetzen du ikastetxeen proposamenak onartzekoahalmena.

Pedagogi autonomiari jartzen zaizkion mugak honako hauek dira: legexedapenak, programa minimoak, erabil daitezkeen baliabideak eta aldez


150


aurretiko irizpide bat, ezin dela hezkuntza komunitatearen kide bat bera erebaztertu. Muga horiek gaindituta legeak aukera ematen dio ikastetxe ba-koitzari nortasun propioa izateko eta hori hezkuntza proiektuaren bidezadieraziko da. Xedea da eskola komunitatearen sektore guztien adostasu-naren emaitza izatea eta egiten duen aukera islatzea, hau da, lortu nahi di-tuen helburuak eta ikastetxearen jardueraren bidez landu nahi diren balore-ak. Hori horrela izanik, hezkuntza proiektua ezinbesteko erreferentebihurtzen da maila desberdinetako irakasle taldeentzat (Euskal Eskola Pu-blikoaren Legea, 48. atala).

Pedagogi eremuan alderdi askotatik ikusten da ikastetxeen autono-mia, hala nola, eskola eskaintza finkatzea, eskola denbora, ikastetxearenikasketa proiektua (programazioa, ebaluazioa, aukerakotasuna, zailtasunakdituzten ikasleak artatzea,...), irakasleen prestakuntza, hezkuntza berrizta-pena,…

Administrazioaren erantzuna izan da ikastetxe publikoen plangintzaberarentzat gordetzea eta ikastetxeei proposatzeko ahalmena bakarrikonartzea. Eskola mapa berria egin da eta ikastetxeek esku hartze txikiaizan dute, nahiz eta hezkuntza eskaintza bezalako arazo garrantzitsuaplanteatzen zen, hau da, ikastetxeak ematen dituen etapak, hizkuntza ere-dua, Batxilergo modalitateak, prestakuntza zikloak,...

Eskola egutegia eta lanaldia ezartzeko Hezkuntza Administrazioarenjarduera oso arau emailea izan da, baina ez dira tentsioak sortu gai haueninguruan.

3.3.2. Ikastetxearen Ikasketa Proiektua (IIP)

Curriculumaren alorrean Hezkuntza Administrazioak beretzat gorde duetapa bakoitzaren egitura, ezaugarriak eta helburuak baita curriculumakere finkatzea, nahiz eta modu ireki eta malguan izan. Ikastetxeei dagokieetapa bakoitzaren curriculuma zehaztu eta garatzea eta horretarako ikas-tetxeak berak zehaztutako hezkuntza proiektua da erreferentzia.

Irakasle taldeei dagokie ematen dituzten etapetako ikasketa proiektuaprestatzeko eta klaustroan onartzeko lana. EAEko ikastetxe guztietako eta-petan curriculuma ezartzeari buruzko dekretuen eta etapa horiek ezartzekodekretu eta aginduen bidez garatzen dira hezkuntza proiektuak derrigorrezjorratu behar dituen aspektuak baita proiektua prestatu eta onartu beharraezarri ere.

Ikastetxeak

151


Haur eta Lehen Hezkuntzako irakasleek 1992/93 ikasturtetik aurreralanerako dinamikari buruz elkarrekin hausnarketa egiteko aukera izan zuteneta, koordinazio egonkorra izanik, ikastetxeko ikasketa proiektuak prestat-zen hasi ziren. Hala ere, argibide eta tresna estandarizatuen faltan, lehenaldi honetan pedagogi praktikarako adostasun dokumentuen ekoizpenaoso anitza izan zen eta ez oso sistematikoa. Horren ondorioz, talde lanarenaldeko ohiturak hartu ziren irakasleen banakako lana elkargo gisa hartuta-ko erabakien menpe jartzen zuen kultura bat nagusitu zen, gero eta gehia-go onartzen zena.

ICPen prestatze lana arautzeko, Curriculuma Eratzeko Institutuaren(CEI/IDC) esku jarri zen ikastetxe bakoitzaren egoerari egokituko zit-zaion eredu bat prestatzea eta horri esker ikastetxe guztiek 1997/98ikasturtean Hezkuntza Ikuskaritzari dokumentu hori entregatu ahal izan-go zioten.

Ikasturte horren bukaeran, Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeen%88k —322 ikastetxe publikok eta 221 ikastetxe pribatuk— ICP entregatuzuten; horietatik %70 informatu ziren. ICP osorik onar zitekeen edo zatibat, azkeneko kasu horretan aspekturen bat azaltzen ez zelako edo araue-kin bat ez zetorrelako. Ebaluazioaren ondorioz, informatutako proiektuen%40 osorik onartu ziren, bi sareetako ikastetxeen artean alde handirik izangabe.

Hurrengoan, 1998/99 ikasturtean, lehen informatu ez zirenak infor-matzeaz gain, ikastetxeei beste aukera bat eman zitzaien ICP prestatzeko—baldin eta lehen egin ez bazuten— edo akatsak zuzentzeko. Gerokoebaluazioaren ondorioz, Hezkuntza Ikuskaritzaren 1999ko ekaineko txos-tenak honako datu hauek ematen ditu:

—Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxe publikoen %96k eta ikastet-xe pribatuen %92k ICP entregatu dute ebaluatzeko. Araban eta Gi-puzkoan portzentaia horiek %100ekoa eta %98koa dira, hurrenezhurren.

—Informatu direnei dagokienez (jasotakoen %91), sare publikoan%44 onartzen dira osorik eta pribatuan %49 eta lurraldeen arteanalde handiak daude, Araban %83 baitira.

Bigarren Hezkuntzako ikastetxeei dagokienez, hezkuntza adminis-trazioak orientabide gisa Curriculuma Eratzeko Institutuan prestatutakoDBHko ICP eskaini zuen, baina bukatzeko eperik jarri gabe. Ikasturtea-ren hasierako ebazpenean ICP eta IHP «arrazoizko epe batean» izan be-harra adierazten du besterik gabe; era berean, adierazten du ikastetxe


152


bakoitzak erabaki beharko duela zein aspektu landu eta nola eta noizegin.

Aukera gutxi daude curriculumaren edukiak zehazteko, izan ere gut-xienezko irakaskuntzak hain zabalak izanik ez dute ia garatzeko espazioriketa ez dira aise moldatzen ikasleen ezaugarrietara eta hezkuntza komunita-tearen eskarietara. Orain arte ikastetxeen esku egon dira edukien sekuent-ziazioa eta zikloen eta irakasmailen araberako banaketa, metodologia eta,oro har, antolamendu didaktikoa. Ebaluazio irizpideek formulazio irekiagoaizan dute eta horrek autonomi maila handiagoa izatea ahalbidetu du.

Ikastetxeen pedagogi aldeko ardura esparru bat da ikasleen aniztasu-nari erantzutea (txosten honetako 2. kapituluan datu batzuk jaso ziren gaihorri buruz). Ikastetxeen lana da:

—Hezkuntza indargarrirako plana finkatzea, ikasteko zailtasunak di-tuztenentzat;

—DBH eta batxilergoko aukerakotasun espazioa zehaztea;—Gizarte egoera txiroekin edo oso jokabide disruptiboekin lotutako

hezkuntza premiak dituzten ikasleak artatzeko berariazko esku hart-zerako proiektuak eskatzea (kasurik larrienetan, ikasleren bat osa-garrizko eskolatze programa batean sartzeko eska daiteke);

—Bigarren hezkuntzako graduatu titulua lortu ez duten 16 urtetik go-rakoenei curriculum aniztasunerako programak ematea.

3.3.3. Ikastetxeko irakasleen prestakuntza eta hezkuntzaberriztapena

Aldi honetan, ikastetxeetan gero eta garrantzi handiagoa hartzen arida irakasleek beraiek prestakuntza proiektuak diseinatzea. Hau da estra-tegia bat Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak lehenesten dituenenartean eta azken urteotan aurrera joatearen poderioz gaur egun presta-kuntzarako estrategia nagusia da Haur Hezkuntzan, Lehen Hezkuntzaneta DBHn.

Batxilergoan eta prestakuntza zikloetan ere gero eta garrantzi handia-goa du, nahiz eta azken urteotan batez ere handia izan eguneratze zienti-fiko eta teknikoko ikastaroen aldeko eskaria. Horretarako Hezkuntza Ad-ministrazioak ikastetxeei urtero dei egiten die ikastetxeak egindakodiagnostiko eta jarduera planekin lotutako Ikastetxeko PrestakuntzaProiektuak prestatzeko.

Ikastetxeak

153


Gai horiek guztiak are gehiago jorratuko dira 4. kapituluan, giza balia-bideei buruzkoan.

Hezkuntza berriztapenari dagokionez, Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailak ikastetxeei bi bide eskaintzen dizkie: Hezkuntza Sailarenprograma esperimentaletan parte hartzea eta ikastetxeak berak prestatuta-ko curriculum berriztapenerako proiektuak aurkeztea. Programa esperi-mentaletan (hizkuntza normalizazioa, irakaskuntza eleaniztuna, ingelesarensarrera goiztiarra, ikaskuntza komunitateak,...) Administrazioak, esperimen-tatu beharreko proposamenarekin batera, ematen du kanpoko aholkularienlaguntza, programa aurrera eramango duten irakasleak prestatzeko proze-suak eta beste gastu batzuentzako dirulaguntza. Curriculum berriztapene-rako proiektuetan, dirulaguntza eman eta eskualdeko laguntza zerbitzuenaholkularitza izateko aukera.

39/1984 Dekretuan arautzen da eta ondoko helburuak ditu: zentroenesperientziak berrestea eta metodo didaktiko, ikasketa plan eta programaberriak, zentroetako antolaketa sistemak eta irakasleen prestakuntza mart-xan jartzea. Hau da, hezkuntzaren kalitatea hobe dezakeen zeinahi hez-kuntza berrikuntza barne hartzen du.

467/1994 Dekretuak Ikerketa eta Esperimentazio zentro moduan bai-mendu eta kalifikatu ditu ondoko zentro ez unibertsitarioak: berritzaile izaneta ezaugarri berezi eta globalak dituzten proiektuak gauzatzeaz gain, Hez-kuntza Administrazioak ezarritako estrategia eta lehentasunei erantzutendietenak.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak deialdia egiten du urte-ro esperimentazio eta berrikuntza proiektuentzako laguntzak eskaintze-ko. Proiektu horiek zentro batzuek, zentro batek berak bakarrik edohainbat zentrotako lan taldeek gauza dezakete (azken honen kasuan,zentro osoa edo zati bat soilik egon daiteke inplikaturik). Proiektuarenezaugarriak kontuan izanik, zentroek laguntza teknikoa, baliabide mate-rialak eta prestakuntzako materialak jaso ditzakete, laguntza ekonomi-koaz gain.

Berrikuntza proiektuak zentroetan deritzon taldearen barruan, hauekdira gehien aukeratzen diren gaiak:

—Irakaskuntza metodoak eta ikasketa prozesuen ebaluazioa.—IIP eta IHP prestatzeko ikerketak.—Prozesu psikopedagogikoak eta horien eragina geletan.—Hezkuntza orientazioa eta tutoretza ekintza.—Ikasleen aniztasunaren tratamendua.


154


Berrikuntza proiektuen bilakaera zentroetan

* Mila pezeta

Ikerketa eta Esperimentazio zentroei dagokienez, Donostiako Amara-Berri LHIn «Globalizazioa ezinbesteko prozesua sistema ireki batean» derit-zon proiektua dago martxan 1989/90 ikasturteaz geroztik; 1996/97 ikas-turtean baimena eman zen proiektu horrekin 2000. urtera arte aurrerajarraitzeko eta, aldi berean, beste hiru baimendu ziren:

—Karrantza BHI (Bizkaia): «Hezkuntza esku-hartze konpentsatzailea-ren eragina DBHko ikasleengan».

—Mendizabala BHI (Gasteiz): «Prestakuntza Zikloen metodologia etagarapen kurrikulara».

—Barakaldoko Gurutzeta BHI, (Bizkaia): «Ikasleen inguruneak jartzendituen baldintzak Batxilergoko ibilbideen orientazioari begira».

Lau proiektu horiei 46.000.000 pezetako aurrekontua esleitu zitzaien1996tik 1999ra bitarteko epean.

Txosten honen 2.1.4 atalean ondokoak jaso dira: irakaskuntza eleanit-zeko programa eta «Konstruktibismoan oinarrituriko pedagogiaren aplika-zioa» eta «ikasketa erkidegoak» izeneko ikerketa proiektu bereziak. Azkenik,1996/97 ikasturtean Karmele Alzueta saria sortu zen eta 2.500.000 pezeta-ko urteko dotazioa eskaintzen du.

3.3.4. Ikastetxearen Urteko Plana (IUP) eta Oroitidazkia

Ikastetxearen Urteko Planean jasotzen dituzte ikastetxeek berenproiektuak baita beste erabaki batzuk ere antolakuntzari, eskola jardueraeta irakasleen arteko koordinazioari buruzkoak. Oroitidazkian jasotzen daegin denari buruzko informazioa eta egin denaren balorazioa zenbait as-pekturi dagokionez, hala nola, ikastetxearen funtzionamendu orokorra, es-kola jarduera, eskola emaitzak eta abian jarritako proiektuak.

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Berrikuntza proiektuak dituzten zentroak 52 104 80 80 97

Publikoak 42 76 64 66 83

Pribatuak 10 28 16 14 14

Emandako dirulaguntzak* 17.500 21.400 26.900 27.700 27.600

Ikastetxeak

155


Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeetan finkatuta dagoen praktikada urteroko plangintzarako tresnak (urteko plana eta ebaluazio oroitidazkia)prestatzea. 1998/99 ikasturtean hezkuntza ikuskaritzak ikastetxeei, bi tres-na horiek nola prestatu jakiteko gidak emateaz gain, abian jarri zuen horiekebaluatzeko plan bat. 49 ikastetxez osatutako lagin bat hartuta, honakoemaitza hauek jaso zituen:

—IUP prestatzeko lanetan parte hartzen duten subjektuen artean, le-henik, zuzendaritza taldea, klaustroa eta zikloak nabarmentzen dira,eta, bigarrenik, pedagogi koordinaziorako batzordea eta OOG.

—IUP prestatzeko abiapuntutzat hartzen da ebaluazio oroitidazkiarenazterketa (kasuen %98an); osatutako lan taldeen proposamenakere jasotzen dira, baita iradokizun eta itxaropen batzuk ere.

—IUPetan beti jasotzen ez den aspektu bat da irakasleek irakastor-duetatik kanpo egin beharreko ekintzak banatzeko irizpideei buruz-koa (kasuen %53an jasotzen da eta %66an zehaztu egiten da es-kolarik gabeko orduen banaketa).

—Plan gehienetan (%75etik gora) jasotzen diren aspektuak honakohauek dira: osagarrizko eta eskolaz kanpoko ekintzen planak, ira-kasleen prestakuntzarako planak eta zikloen funtzionamenduarendinamika justifikatzea eta zehaztea.

—Aztertutako plan erdietan gutxi gorabehera honako aspektu hauek ja-sotzen dira: koordinazio eta berrikuntza planak, baliabide ekonomiko-ak banatzeko irizpideak eta zuzendaritza taldearen lanerako plana.

—Gutxitan aipatzen da pedagogi batzordearen funtzionamendua(%36) eta Eskola Kontseiluaren edo OOGrena (%17). Lehenengo ka-suan uler daiteke jakinda pedagogi batzordea ez dagoela ofizialkisortuta ikastetxe pribatuetan ezta 12 gela baino gutxiago dituztenikastetxe publikoetan ere. Esanguratsuagoa da, berriz, OOGren ai-pamen gutxi izatea.

—Ikasturtean zehar IUPren jarraipena egiteko prozedurak aurreikusitadaude kasuen %57an eta %38an OOGri horien berri ematen zaio.

—Zabalkundeari dagokionez, ikastetxeen %74ean bermatzen da ira-kasleek horren berri izatea eta neurri txikiago batean (%49) familieijakinarazten zaie badagoela eta nola ezagutu hori.

3.3.5. Ikastetxeen ebaluazioa

1996/97 ikasturtean Hezkuntza Ikuskaritzak esperimentu gisa abianjarri zuen EAEko Haur eta Lehen Hezkuntzako 12 ikastetxeren ebaluazio


156


plana. Hurrengo hiru ikasturteetan plana garatu da 86, 49 eta 42 ikastetxe-tan, hurrenez hurren. Planak bost helburu zehatz planteatzen ditu:

1. Ikasgelako hezkuntza praktika aztertu eta baloratzea.2. IIPren proposamena eta ikasgelako programazio eta praktika kon-

trastatzea.3. IUP eta oroitidazkiaren bitartez ikastetxearen antolamendu eta funt-

zionamenduaren plangintza, garapena eta ebaluazioa aztertzea.4. Barne hausnarketa sustatzea.5. Ikastetxeari barne ebaluazioa erraztuko dioten estrategia eta tres-

nak ematea.

Horretarako oinarrizko bost ekintza burutu dira:

—Plangintza tresnen bitartez, antolamendu eta funtzionamendua az-tertu eta baloratzea.

—Ikasgelako hezkuntza praktika (ikastetxe bakoitzeko lau gelatan gut-xienez) behatu, aztertu eta baloratzea.

—Behatutako ikasgeletako irakasleekiko elkarrizketak eta pedagogibatzorde, Eskola Kontseilu, klaustro eta zuzendaritza taldearekikoelkarrizketak.

—Ziklo osoekiko bilerak.—Txostenak prestatu eta onartzea.

Ebaluatzaileek eta ikastetxeek elkarrekin atzemandako akatsak kon-tuan harturik, hobetzeko proposamenak egiten dira eta horiek IUPera era-man. Oro har, hobetzeko bost alor adierazten dira, alderdien artean adosjarrita: programazioa, koordinazioa, antolakuntza, tutoretza eta ikasleen tal-dekatzeak. Emaitzen aplikazio zehatzari dagokionez, 1997/98 ikasturteanebaluatu ziren 85 ikastetxetatik 76tan egin den jarraipen planetik honakodatu hauek atera daitezke:

—Izenpetu ziren 349 hobetze proposamenetatik bi heren (228) urtekoplanean jasotako ekintzen bidez gauzatu ziren.

—Ia ikastetxe guztietan gutxienez lau gai hauetako bat landu zen:programazioa, koordinazioa, ebaluazioa edo tutore lana, eta horibat dator beharren diagnostikoarekin.

—Kasuen %85ean, hobetzeko ekintzen plangintzak baldintza teknikonahikoak zituen bere alde.

—Ebaluatzaileen iritziz, kasuen %97an aukeratutako hobetze propo-samenak ikastetxearen ezaugarri eta beharrei egokitzen zitzaiz-kien.

—Garatutako ekintzen %88an benetako hobekuntza frogatu da.

Ikastetxeak

157


—Azterketa egin ondoren, ikusten da bost faktore daudela bereziki lo-tuta eraginkortasunarekin: plangintza, irakasleen profesionaltasuna,koordinazioa, zuzendaritza lana eta prestakuntza.

3.4. IKASTETXE PUBLIKOEN EKONOMI ETA FINANTZAAUTONOMIA

Aurreko atalean azaldu den bezala kudeaketa autonomia araututadago LOGSEko laugarren idazpuruan, irakaskuntzaren kalitateari buruzko-an, 57 eta 58. ataletan, Euskal Eskola Publikoaren Legeko IV, V eta VI. atal-buruetan (54. ataletik 68.era, biak barne) eta LOPEGeko 7. atalean.

3.4.1. Ekonomi eta finantza kudeaketaren eredu berria

Pedagogi autonomiaren kasuan bezala, Euskal Eskola PublikoarenLegeak zehaztasunez garatzen du ekonomi eta finantza autonomia antolat-zeko eta gauzatzeko modua. Lege horretan ezartzen dena garatzeko, Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ekonomi eta finantza autonomiagauzatzeko eredu bat finkatu du.

Kudeaketa eredu horren arabera, 1993an, plan pilotu modura, 21 ikas-tetxe hasi ziren finantza autonomiaren araubidea aplikatzen. 1995ean 381 ikas-tetxe izan ziren. 1996ko eta 1997ko ekitaldietan beste 56 ikastetxe gehiagosartu ziren eta horrela sistema horretan sartuta zeudenak 437 ikastetxe iza-tera iritsi zen. Geroago, eredua aldatu egin da, sortutako premien arabera,eta azkenik Eusko Jaurlaritzak dekretuz onartu du sistema zabaltzekoaraudiaren garapena. Gaur egun ikastetxe guztiek programa informatikoakdituzte ekonomi kudeaketa egiteko eta langileak prestatu dira lan hori au-rrera eramateko.

196/1998 DEKRETUA, uztailaren 28koa, Euskal Eskola Publikoa osatzen duten ikas-tetxeen ekonomia-finantzazko kudeaketaren erregimena arautzeko dena. (EHAA,98/09/14)

Eredu horren ezaugarri nagusiak dira baldintza formal batzuk bete be-harra, informazioa aldiro bidaltzea eta gastuen eta diru sarreren frogagiriakgordetzea geroago horien fiskalizazioa egin ahal izateko. Alde horretatik,ikastetxeak dokumentu batzuk bete behar ditu, hala nola, ekitaldiaren au-rrekontu operatiboa, aurrekontua gauzatzearen egoera orria eta diru-zaintzaren azterketa.


158


Baldintza formal horiek betetzeko ezarri dira eredu batzuk, Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak garatu dituenak, programa informatikobatzuk, administrazio lanak bateratzen dituztenak, eta egutegi bat, doku-mentuak noizero bidali behar diren finkatzen duena.

Eredu hau aplikatzerakoan kontuan hartu behar dira beste agindu bat-zuk ere, kudeaketa prozedura edo aspektu batzuekin zerikusia dutenak.

Ekonomi autonomia ezartzearen ondorioz, aldaketa garrantzitsuakgertatu dira ikastetxeentzat. Horrela, Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSailak egiten duen fondoen esleipena ez da loteslea ikastetxearentzat:OOGk erabakiko du hezkuntza administrazioak funtzionamendu gastueta-rako zein inbertsioetarako emandako fondoen destinoa. Bestalde, edozeinunetan eta OOGk horrela onartzen badu, aurrekontuak aldaketa kualitatiboedo kuantitatiboa izan dezake arrazoi desberdinengatik, hala nola, fondoendestinoa aldatzea edo bildu den dirutza espero zena baino handiagoa izaneta, ondorioz, gastatzeko gaitasuna areagotzea.

Ekonomi ekitaldiaren itxierako gerakinak ikastetxearen esku geratu eta«aurreko ekitaldiaren gerakin» gisa hurrengo ekitaldiko aurrekontu operati-boan sartuta egongo da. Horren ondorioz, ikastetxeek inbertsioak hobetoplanifikatu behar izan dituzte, desagertu egin delako aurrekontu osoa eki-taldi berean gauzatu beharra.

Zuzendariei lehen ez zuten kontratatzeko gaitasuna eman zaie, nahizeta bi milioi pezetako muga ipini.

323/1994 DEKRETUA, uztailaren 28koa, unibertsitateaz bestekoak diren Euskal Auto-nomi Elkarteko herri ikastetxeetako zuzendariak kontratatzeko ahalmena arautzen due-na. (EHAA, 94/09/9)

Ikastetxeen ekonomi kudeaketan aspektu berria da eskola jantokiena,1997 arte ez bezala OHOko ikastetxeei ez ezik DBH ematen duten institu-tuei ere eragiten baitiete.

AGINDUA, 1997ko ekainaren 10ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuare-na, Euskal Autonomi Elkarteko unibertsitateaz kanpoko herri ikastetxeetan DerrigorrezkoHezkuntzako eta Haur Hezkuntzako mailetan (2.zikloa) jantokiak arautzen dituena.(EHAA, 97/06/13)

Ikastetxeen autonomia handiagoak erantzukizun handiagoa ekarri duadministrazioaren alorrean eta orduan lan hori betetzeko giza baliabide ze-hatzak behar dira. Ikastetxeko administratzailearen figurari dagokionez, le-geak beraren esku zeregin garrantzitsuak jarri arren, azkeneko urteotan ezda zehaztu horren perfila ezta hornitzeko bidea ere. Bigarren Hezkuntzako

Ikastetxeak

159


ikastetxeek, DBHko ikastetxe independenteak izan ezik, pertsonal adminis-trari eta manupekoaren hornidura dute, ikasleen, irakasleen eta atxikitakoikasleen bolumenaren arabera. Hala ere, Haur eta Lehen Hezkuntzakoikastetxeetan ez dago horrelako hornidurarik, batzuen tamaina haien ant-zekoa izan arren. Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxe handienetan2000-01 ikasturtetik aurrera administrazio kudeaketaren arduradunaren fi-gura ezartzea erabaki da, legeak administratzaileari ezarri dizkionak ez be-zalako ezaugarriak dituena.

1993tik aurrera konpentsazio fondorako aurrekontua erdira jaitsi daeta 414 milioikoa izatetik 1999rako aurrekontua 200 milioikoa izatera alda-tu da.

Ikastetxeek Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari gastuen justi-fikazioa urtero bidaltzeaz gain, Ogasun Saileko Ekonomi Kontrolerako Bu-legoko Auditoria Zerbitzuak auditoriak egiten dizkie urtero ikastetxe bat-zuei. Lan horretatik abiatuta, Auditoria Zerbitzuak txosten bat egiten du etabertan jasotzen ditu auditoriaren emaitzak, atzemandako gorabeherak,ikastetxe batzuen akats nagusi orokorrak eta auditoria jasan duen ikastetxebakoitzak dituen akatsak. Ikastetxe bakoitzak banakako txostena jasotzendu eta hor jasotzen dira hobetzeko gomendioak.

1995ean 30 ikastetxeren auditoria egin zen: Araban 7, Bizkaian 11 etaGipuzkoan 12. 1998an 40 ikastetxeren auditoria egin zen. Ikastetxe horiekaukeratzeko kontuan hartu dira hezkuntza maila desberdinak (DBHko etaBatxilergoko 14 institutu, HEOko 1, HHIko 2, Lanbide Heziketako 7 etaHaur eta lehen Hezkuntzako 16) eta hiru lurraldeak (8 Araban, 18 Bizkaianeta 14 Gipuzkoan). Auditoria horren ondorioei esker, urtetik urtera hobedaitezke finantza autonomiaren araubidearen funtzionamendu sistemak.

1998ko auditoriaren emaitzak ematerakoan adierazten da azterketa-ren emaitza gogobetekoa izan dela, ikastetxeetan atzeman diren ahuleziabatzuk ekonomi eta finantza autonomiaren eredu berriari berriki egokitzea-ren ondorio direla, ikastetxeek plantea ditzaketen premien arabera, finantzaautonomiaren araubidearen sistemaren funtzionamenduak ahuleziak izanditzakeela eta horiek aldiro aztertu beharko lituzketela Hezkuntza, Unibert-sitate eta Ikerketa Sailak eta lurralde ordezkaritzek, biek batera.

Atzeman diren akats batzuk, ikastetxe batzuentzat komunak direnak,aipatzeko honako hauek aipa daitezke: eramaileari luzatutako taloiak, or-dainketak ikastetxearen banku kontuetan helbideratzea, ekitaldiaren itxieraabenduaren 31 baino lehen egiten delako 2. seihileko interesak ez kontabi-lizatzea, 1998ko gastu batzuk, garrantzitsuak ez direnak, 1999an kontabili-


160


zatzea; hanka-sartze txikiak diru sarreren eta gastuen kontabilitate sailka-pena egiterakoan, baldintzak betetzen dituen fakturarik gabeko diru sarre-rak, etab.

Euskal administrazioa zein ikastetxeak ikasten ari dira zer dakarrenikastetxeak autonomo izateak. Batzuetan aurrerapausoak ematen dira pro-zesu horretan eta beste batzuetan atzerapausoak; denak ados daude ikas-tetxeen autonomia benetakoa izatearen alde.

3.4.2. Funtzionamendu gastuak

Aurrerapauso garrantzitsuak eman dira ikastetxe publikoek kont-zeptu horren arabera jasotzen dituzten baliabide ekonomikoen kudeake-ta autonomoari dagokionez. Eskumen hori ikastetxeek gehien preziatzendituzten ondorioetako bat da. Hala ere, diru eta giza baliabideak esleit-zeko oso irizpide uniformeak erabiltzen dira oraindik eta kontuan hartzendira batez ere ikastetxearen tamaina edo beste parametro material bat-zuk. Moduluen arabera egiten da banaketa, kopuru batzuk finkoak iza-nik eta beste batzuk ikasgela kopuruaren, lan zehatzen, beharrezko eki-pamendu motaren etab.en arabera aldatzen direnak. BigarrenHezkuntzan kapitulu honetan sartzen dira garbiketa, mantenimendu, be-rogintza eta argiteria gastuak, Haur eta Lehen Hezkuntzan udalen kon-tura izaten diren bitartean.

Ekipamendu eta mantenimendu gastuak, hezkuntza mailen arabera

Ikastetxeen funtzionamendu eta mantenimendurako partida horrek ur-tetik urtera izan duen igoera desberdina izan da eta aldaketak izan ditu eta-pa berriak finkatzen ari ziren bitartean, bi mailatako jauzia egin baita OHOtik

1995 1996 1997 1998 1999

Haur eta Lehen Hezkun. 638.955.000 661.318.000 600.484.000 508.500.000 458.826.000

Helduen Hezk. Iraunk. 59.472.000 61.553.000 63.400.000 72.000.000 78.315.000

Bigarren Hezkuntza 1.632.855.000 1.677.391.000 1.959.832.000 2.084.400.000 2.052.012.000

GUZTIRA 2.331.282.000 2.400.262.000 2.623.716.000 2.664.900.000 2.589.153.000

Urtetik urterako aldaketa %3,0 %9,3 %1,6 %–2,8

Ikastetxeak

161


(Lehen Hezkuntza) DBHra (Bigarren Hezkuntza). Salbuespenak salbues-pen, 1999an Haur eta Lehen Hezkuntzan ikasgela bakoitzeko funtziona-mendu gastuetarako fondoak 53.530 pezetakoak izan dira eta horrek esannahi du 1995. urtearekin alderatuta %5 murriztu dela gehi igaro diren lau ur-teetako KPI. Bigarren Hezkuntzan 1999an ikasgela bakoitzeko 350.000 pe-zeta esleitu dira funtzionamendu gastuetarako eta hori %5eko igoera da,KPIren igoera betetzera iristen ez dena.


Hezkuntza jarduera ikastetxeetan gauzatzen da eta, beraz, ikastetxe-en antolakuntza eta funtzionamendu ona beharrezkoa da, hezkuntza siste-man eta etapa bakoitzean lortu nahi diren helburuak lortuko badira eta le-geetan aurreikusitako egituraeta curriculum- planteamenduak praktikanjarriko badira.

Ikastetxeek betetzen duten rolaren garrantziaz jabetzen ari dira esko-la komunitateko estamentu guztiak, baina ez dute guztiek onartzen beha-rrezkoa dela izatea proiektu bat, gizartearen eskariak eta eskola komunita-tearen beraren xedeak elkartuko dituena eta ikasleen premiei erantzungodien hezkuntza esku hartzea aurrera eramateko moduak planteatzen di-tuena.

Ikastetxeen autonomia bete beharreko baldintza da, aurrera egingobadute eta ikasleen premiei eta eskola komunitatearen xedeei erantzungobazaie. Hala ere, aldi berean, beharrezkoa da ikastetxeek benetako esku-menak, izen hutsean geratuko ez direnak, izatea, arazoei eusteko eta be-ren proiektu propioa gauzatzeko. Ikastetxe batzuek autonomi espazio txi-kia dutela ikusten dute, beste batzuek, berriz, ez dituzte irekita dauzkatenposibilitateak agortzen. Oinarri komun batzuetatik hasita, ikastetxeen auto-nomiak muga desberdinak izan beharko lituzke, ikastetxe bakoitzaren posi-bilitateen arabera. Autonomia handiagoa eskatzen dutenei eskumen be-rriak eman beharko zaizkie, beren proiektu propioak aurrera atera ahalizateko.

Txosten hau prestatzeko prozesuan ikusi da gai batzuei buruzko infor-mazio iturriak urriak direla. Kapitulu honi dagokionez, ez ditugu itunpekosareari buruzko datuak, barne antolakuntza, ikastetxeen finantzaketa, zu-zendaritza, baliabideen kudeaketa,... ezagutzeko. Hala, bada, gai haueiburuz esango dena sare publikoari dagokio soilik, ohar puntualen bat izanezik.


162


3.5.1. Ikastetxeen antolakuntzari buruz

a) Ez da gauza bera zer izan beharko luketen ikastetxeko aginte or-ganoek eta zer diren benetan. Kide anitzeko organo horietan na-baritzen da parte hartze eskasa eta eraginkortasun txikia eta ezdira asko zuzendaritza lana bere gain hartzeko hautagai direnak.Garrantzizkoa da ikastetxe guztiek hautatuta dagoen zuzendarit-za taldea izatea baita parte hartzea gogobetekoa eta eraginkorradela frogatzen duten esperientziak sustatu eta ezagutarazteaere.

b) Oso ikastetxe gutxi dira, publikoak zein itunpekoak, OrdezkaritzaOrgano Gorenak edo Eskola Kontseiluak hautatutako zuzendarit-zak dituztenak. Egonkortasun handiagoa dago, baina argi eta garbidago ez dela nahikoa. Zuzendaritza lanak betetzen dituen jendeaskok ez du berariazko prestakuntza egokia. Baldintza horietanoso zaila da zuzendaritzek ikastetxeek premiazkoa duten lidergoaizatea. Eskola Kontseilu honek Hezkuntza Administrazioari eta es-kola komunitateko sektore guztiei berriro eskatzen die zuzendaritzalana hobetzeko baliabide guztiak bultzatzeko, horretarako presta-kuntza prozesuak aurrera eramanez, lan horren ospea hobetuz etalanbide pizgarriez baliatuz.

c) Ikastetxe baten zuzendaritzak talde lana du oinarri. Hori dela eta,beharrezkoa da ikastetxe guztietan irakasleek denbora nahikoa es-kaintzea koordinazio, prestakuntza eta antolaketa lanei. HezkuntzaAdministrazioak inolako anbiguotasunik gabe interpretatu behar duirakasle guztiek ikastetxeari asteko 30na ordu eskaini behar diotelaezartzen duen araua eta beteko dela bermatu. Baldintza hori betet-zea ezinbestekoa da irakasleen koordinazio, prestakuntza eta anto-laketa lanei aurre egiteko.

d) Zuzendariak ikastetxeen ordezkariak direla onartu behar da. Ikas-tetxeetako zuzendaritzen eta autonomi eta lurraldeko hezkuntzaadministrazioen arteko harremana ez da gogobetekoa eta, beraz,beharrezkoa da talde mailan zein banaka beraiekin komunikatzekobide arinak sortzea.

e) Ikusten da zuzendaritza lanak betetzen dituztenak neurri handi ba-tean bat datozela ikastetxeen artean zein zuzendaritza taldeen are-tan elkarlanerako sareak eratzearen aldeko proposamenekin. Zu-zendari elkarteei dagokienez, denbora gutxian eraginkortasuna,ezarpen azkarra eta hezkuntza kalitatearen aldeko jarrera erakutsidute, eta horrela merezimenduak egin dituzte gainerako gizarteerakundeekin eta administrazioko estamentuekin solaskide izateko,

Ikastetxeak

163


erakunde sindikalei aitortzen zaizkien funtzioen kaltetan izan gabe.Komeni da zuzendariek elkarte horietan parte hartzea denborarekinikastetxeen ordezkari gisa izatea.

f) Komeni da ikastetxeek aldiro AJA gaurkotzea, eta horretarako hez-kuntza administrazioaren aldetik aholkularitza eta sostengua behardituzte. Hezkuntza Ikuskaritzaren ebaluazio lanari dagokionez, ko-meni da tresna horren legaltasunari buruzko txostena ez ezik, ikas-tetxeen barne jarduera arautzen duen tresna gisa duen eraginkor-tasuna ere baloratzea.

3.5.2. Pedagogi autonomiari buruz

Pedagogi autonomia izateak, teorikoki, ahalbidetzen du hezkuntzaproposamenak gizarte eta kultur ingurumenari hobeto egokitzea eta ikas-leen aniztasunari erantzunak ematerakoan malgutasun handiagoz jokat-zea. Denbora nahikoa igaro da zenbait puntu aztertzeko, hala nola, lege-etan aldarrikatzen den autonomia benetakoa den ala ez, teorikoki dituenalde onak praktikan berresten diren ala ez, kalitate handiagoko irakas-kuntzaren mesederako aprobetxatu den ala ez, interpretazio anbiguoakedo asmo txarrekoak izan ote diren, ekidin nahi ziren disfuntzioak gertatuote diren.

a) Curriculum eta hezkuntza proiektuak, urteko planak eta oroitidazkiagarrantzi handikoak dira, irakasleen eta eskola komunitatearen jar-duera orientatzeko erreferenteak baitira. Hezkuntza Administrazio-ak beharrezkoak diren aholkularitza eta sostengua antolatu beharditu ikastetxeek tresna horiek izan ditzaten eta hauek baliagarri izandaitezen ikastetxearen funtzionamendua hobea izateko eta ikasge-la barruko jardueraren kalitatea hobetzeko.

b) Administrazioan zein ikastetxeetan kultura burokratikoa atzematenda askotan. Administrazioak paper ugari eskatzen ditu eta geroezin ditu horiek baloratu; proiektuak baimentzen ditu eta gero inorkez ditu egiten egin denaren jarraipena eta ebaluazioa. Ikastetxeakmuga daitezke Administrazioak xedatzen duena praktikan jartzeraedo premiak atzematen dituztenean baliabide gehiago eskatzera.Hala ere, nagusitzen ari den konbentzimenduaren arabera, plantea-mendu instituzionalak edo urteko planak edo ebaluazio planakegin behar dira ez soilik Administrazioak horrela eskatzen duelako,baizik eta batez ere funtzionamendu autonomo onerako ezinbeste-koak direlako. Zalantzarik gabe, adostasuna dago erabilgarritasu-


164


naren aldeko uste horrekin, batez ere egin den bidea berriagoa etaurriagoa den mailetan, hau da, Bigarren Hezkuntzan*.

c) Hezkuntza Administrazioak Bigarren Hezkuntzako ikastetxeei ema-ten dituzten etapetako ikasketa proiektuak eta urteko planak aur-kezteko eskatu behar die, Haur eta Lehen Hezkuntzakoei lehenegin zien bezala.

d) Ikastetxeen autonomiak bat etorri behar du irakasleek beren lanabetetzeko behar duten autonomiarekin. Ikastetxearen erabakiekirakaslearen askatasunerako espazioa utzi behar dute, baina kon-trapuntu gisa irakaslea ikastetxearen proiektu komunari lotu beharzaio. Bi muturren arteko lotura honako honetan datza: irakasleek,beren definizioan parte hartzen duten proiektu bat bereganatzea.

e) Ikastetxearen ikasketa proiektuak izan behar du tresna bat, dekre-tuetan xedatzen diren curriculum helburuak eta ikastetxe bakoitze-ko benetako errealitatea uztartzen dituena. Taldeko dokumentueraginkorra izateko, balio behar du irakasleek ikastetxeko presta-kuntza proiektuen bidez beren praktikari buruzko hausnarketa etaazterketa aurrera eramateko, proiektu komunean sakonduz joatekoeta, ikasleen premien eta testuinguruaren azterketan eta ebaluazio-an oinarritutako hezkuntza berriztapenerako proiektuen bidez,proiektu komuna mamitzeko modu berriak praktikan jartzeko. Hez-kuntza Administrazioak 1989tik aurrera emandako bultzadari eskersendotu dira ikastetxeko prestakuntza proiektuak eta, neurri txikia-go batean, curriculum berriztapeneko proiektuak. Orain da aldialortu dena aztertu eta helburu berriak planteatzeko kalitateari etaikasgeletako praktikaren eraginkortasunari begira.

f) Antolakuntza ereduetan sakontzen jarraitu behar da curriculum au-tonomia ahalbidetzeko eta indartzeko alde guztietatik. Parte hart-zearen aldeko kultura lantzeko espazioak eta denborak egokitzeaklehen pentsatu gabeko elkarlanerako aukera ematen du.

g) Irakaskuntzaren kalitatea hobetzeko lehenengo urrats gisa, aurreraeraman behar da ikastetxeen ebaluazioaren eta irakaslanaren alde-ko kultura. Ikastetxeen eta irakasleen auto-ebaluazioa indartu etasostengatu behar da eta hobekuntza bide hau bultzatzeko planakezarri.

h) Hezkuntza Ikuskaritzaren berariazko lan bat da ikastetxeen kon-trola eta ebaluazioa egitea. EAE mailan beharrezkoa da Hezkuntza

Ikastetxeak

165

* EAEko ikastetxe publikoetako zuzendaritzari buruzko azterlana. Euskadiko EskolaKontseilua, Bilbo, 42 orr.


Ikuskaritzaren esku dauden ikastetxeen ebaluazio lanak garatu etaaginduzkoak direla ezarriko duen araudia. Ikuskaritza zerbitzuarenurteko planean azpimarratu behar dira ikastetxeak ebaluatzeko, ur-teko planak aztertzeko eta praktikaren jarraipena egiteko lanak.

i) Ebaluazio plan hori lehenbailehen zabaldu behar da ikastetxe guztie-tara, Haur eta Lehen Hezkuntzakoak zein Bigarren Hezkuntzakoak,eta lau urtean behin planaren bi faseak —ebaluazioa eta jarraipena—EAEko unibertsitateaz kanpoko ikastetxe guztietara iristea. Lanhauek guztiek funtzio orientatzailea izan behar dute ikastetxeentzat,hau da, ikastetxeei lagundu behar diete auto-ebaluazioa egiten, hori-xe baita ikastetxe bakoitzean egin behar diren aldaketen eragilea.

3.5.3. Ikastetxe publikoen ekonomi eta finantza autonomiari buruz

Ikastetxeentzat begi-bistako hobekuntza da ekonomi eta administra-zio kudeaketaren aldetik lortu den autonomia: hala ere, badaude alor ho-rretan ere hobetzeko posibilitateak.

a) Garrantzizkoa da inbertsioen zein funtzionamendu gastuen modu-luak aldiro berraztertzea, ikastetxeen benetako beharrei egokitzeko.Ikastetxeetako kudeatzaileek parte hartu beharko dute lan horretan.

b) Ikastetxeek, urte askotarako perspektiba dutenek ere, definitzen di-tuzten proiektuak kontuan izanik esleituko dira giza eta ekonomibaliabideak, guztientzako minimoak eta txiroenak zaintzen dituztenikastetxeentzako konpentsazio sistemak finkatu ondoren.

c) Zuzendaritza taldeek eskumen handiagoa izan behar dute ekonomieta administrazio kudeaketan, beharrezkoa den profesionaltasunaahalbidetuko duten tresna egokiez baliatuz.

d) Zuzendariek duten kontratatzeko gaitasuna, orain bi milioiko gain-muga daukana, handitu behar da.

e) Ikastetxeek hornitzaile aukera anitza izan behar dute beren beharreilotuen estimatzen dituztenak aukeratzeko eta beraiekin kontratat-zeko. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailak zenbait enprese-kin gutxienezko kalitate estandar negoziatuak bermatzeak ez duberez inplikatzen ikastetxeek zerbitzuak kontratatzerakoan aipaturi-ko enpresekin egin beharra.


166


4. GIZA BALIABIDEAK

4.1. IKASTETXEETAKO IRAKASLE PLANTILEN DIMENTSIOA

EAEko hezkuntza plantiletan 27.965 pertsonako kolektiboa egon da1999/00an: 17.004 sare publikokoak dira, hau da kopuru osoaren %60,8;azken lau urteetan ia puntu portzentual bat hazi da sare publikoa.

Ikuspuntu kuantitatibotik, 1.346 langile gehiago batu dira sare publiko-ra azken lau urte hauetan; sare pribatuan, berriz, 477 pertsona sartu dira.(eranskineko 61 eta 72. taulak).

Irakasle plantilen eboluzioa bi sareetan

Hezkuntza plantilek aldakuntza nabarmenak izan dituzte etapen ara-berako barne banaketan Hezkuntza Erreformaren ondorioz; izan ere,1996/97az geroztik DBH jarri da martxan eta, bestalde, maisu-maistrakhezkuntza etapa berri honen lehen zikloari atxiki zaizkio, LOGSEko xeda-pen iragankorrak jaso duen bezalaxe.

Aldaketa horien ondorioz, portzentaiak kontuan izanik, irakasle gehia-go sartu da Bigarren Hezkuntzan Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

95/96 96/97 97/98 98/99 99/00

17.00417.111

16.52015.97015.658

10.96110.77610.45710.41210.484

Publikoa Pribatua

167


baino. Lehenengo kasuan, 1999/00 ikasturtean, kopurua %53ra iritsi dasare publikoan eta %55era sare pribatuan (61 eta 72. taulak).

Lehen Hezkuntzako irakasleen portzentajezko banaketa sare bakoitzeko kopuru osoarekin konparatuz

Etapen araberako banaketa horren barruan irakasle talde handi batdago hainbat etapa edo mailatan irakasten duena. DBHn edo DOBHn aldiberean irakasten duen irakasle kopurua etapa osoaren laurdena edo zert-xobait gehiago da. Hitzartutako irakaskuntza pribatuan, %5ak gutxi gora-behera Lehen Hezkuntzan eta Bigarren Hezkuntzan irakasten du aldi bere-an. (62, 72 eta 73. taulak)

4.2. IRAKASKUNTZA PUBLIKOKO IRAKASLE PLANTILARENEZAUGARRIAK

Berezko Irakasle Kidegoaren Legea onetsi ondoren hazi egin da ira-kasle kopurua, baina hazkunde hori konpentsatu egin da, irakasle batzukerretiratu egin direlako eta funtzionario kidegoetan zenbait lekualdatze erre-gistratu delako aldi horretan.

4.2.1. Egonkortasuna euskal irakaskuntza publikoko plantiletan

LOGSEk enplegurako hiru eskaintza publikoren deialdia jaso zuen.Txosten honetan aztergai den aldia baino lehen, deialdi bi egin ziren euskalhezkuntzaren eremuan. Aztergai den aldian ez da bestelako deialdirik egin.Erretiro, lekualdatze eta bestelako beharrizanen ondoriozko lanpostuak be-

%40

%50

%60

95/96 96/97 97/98 98/99 99/00

% Lehen Hezkuntza Sare Publikoan % Lehen Hezkuntza Sare Pribatuan


168


tetzeko behar izan diren irakasleak bitartekotasunen esleipenaren bidezkosistemaren bidez hartu dira eta sistema horrek ezegonkortasuna areagot-zen du irakasleen plantilan.

Ondorioz, nabarmen hazi da bitarteko irakasleen portzentaia; 1994/95ikasturtean %12,5 zen eta 1999/00 ikasturtean %23,3ra iritsi da. (63. taula)

Bitarteko irakasle funtzionarioen eboluzioa sare publikoan

Bitarteko irakasleen eraginak garrantzi eta eboluzio desberdina izandu etapa eta maila bakoitzean. 1999/00 ikasturtean, gehienera iritsi zenDBHn (%30,7) eta gutxienera Lehen Hezkuntzan (%16,3) (64. taula).

Sare publikoko bitarteko irakasle funtzionarioen portzentaia mailaka banatuta eta kopuru osoarekin konparatuz.

(1995/96 (DBHn, 1996/97) eta 1999/00 ikasturteen arteko eboluzioa)

%10

%20

%30

Haur Hezkuntza Lehen Hezk. DBH DBHO

%0

1995/96 1999/00

1.900 1.791

2.137

3.9563.802

2.936

0

1000

2000

3000

4000

94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/00

Bitarteko funtzionarioak

Giza baliabideak

169


4.2.2. Irakasleen hizkuntz eskakizuna

Sare publikoko irakasleen hizkuntza maila nabarmen hazi da azken ur-teetan, euskal hezkuntza sistemako hizkuntz ereduak eboluzionatuz joandiren hein berean. Sare publikoko plantila osoa kontuan izanik, 2. HE dutenirakasleen portzentaia %54,2 zen 1994/95an; 1999/00 ikasturtean, berriz,%70,9ra iritsi da. Aldi berean, hizkuntz eskakizuna egiaztatuta ez dutenenirakasle taldea 15 puntu (portzentaiaren arabera) jaitsi da. (65. taula)

2. HE, 1. HE eta 0HE duten sare publikoko irakasleen kopurua. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak

2. HE duten sare publikoko irakasleen portzentaia, etapen arabera(1995/96 (DBHn, 1996/97) eta 1999/00 ikasturteak)

%60

%70

%80

Haur eta Lehen Hezk. DBH DOBH

%40

%50

1995/96 1999/00

6.000

9.000

12.000

2.HE 1.HE 0HE0

3.000

8.210

12.063

1.224 1.269

5.727

3.672

1994/95 1999/00


170


2. HE duten DBHko irakasleen portzentaia Haur eta Lehen Hezkunt-zakoarekin parekatu da, DOBHn, berriz, portzentaia askoz baxuagoa da.Baina, azken lau urteetan, ia hamahiru puntuko igoera lortu da maila hone-tan. (68. taula)

Lan kategoriei dagokienez, oraintsu kontrataturiko irakasleen arte-an, bitarteko irakasleek hizkuntz eskakizun handiagoa dute karrerakofuntzionarioek baino (1999/00 ikasturtean, %82 eta %67). Adin tarteakkontuan izanik, 40 eta 49 urte bitartekoen artean sumatu da gehienbatgaitasunen hazkundea: 29 puntu portzentual azken lau urteetan (66. eta67. taulak)

2. HE duten sare publikoko irakasle kopuruaren eboluzioa, adin tarteen arabera

4.2.3. Irakasleen beste ezaugarri batzuk: adina, sexua

Aldi honetan ez da enplegu eskaintzarik egin eta, ondorioz, sare pu-blikoko irakasleen plantila zahartuz joan da pixkanaka-pixkanaka; irakasleberriak sartzen direnean soilik galgatzen da efektu edo eragin hori. Plantilaosoa kontuan hartzen badugu, ikusiko dugu batez besteko adina 1,7 urte-tan gehitu dela azken urteetan; 41,0 zen 1995/96 ikasturtean eta 42,7raigaro da 1999/00 ikasturtean. Adinaren piramidea honelakoa da aldi honenhasieran eta amaieran:

4.000

6.000

<30 urte 50-59 urte >59 urte0

2.000

30-39 urte 40-49 urte

59 65360

904

2.053

5.030

6.126

5.585

378 479

1995/96 1999/00

Giza baliabideak

171


Sare publikoko irakasleen banaketa adinaren arabera 1995/96 eta 1999/00 ikasturteetan

Hezkuntza etapei dagokienez, azken ikasturte honetan batez bestekoadinik txikiena Haur Hezkuntzan dago: 40,5. Adin handienak, berriz, LehenHezkuntzan eta Batxilergoan daude: 43,5 (70 eta 71. taulak).

Sexuari dagokionez, emakume gehixeago sartu dira aldi honetan eta,beraz, emakume irakasleen partaidetzak puntu bat gora egin du: %68,6izatetik %69,4 izatera igaro da. Ezaugarri hori gehiago markatzen da lehe-nengo hezkuntza etapetan eta salbuespen bakarra Lanbide Heziketandago (69. taula)

Emakumeen portzentaia sare publikoko irakasleen artean, etapen arabera banatuta. (1995/96 (DBHn, 1996/97) eta 1999/00 ikasturteak)

%40

%80

Haur Hezkuntza Batxilergoak LH%0

%20

Lehen Hezkuntza DBH

%100

%60

1995/96 1999/00

4.000

6.000

<30 urte 50-59 >590

2.000

30-39 40-49

401 275

1.832

2.712

5.126

7.3157.928

6.187

469 515

8.000

1995/96 1999/00


172


4.2.4. Lan baldintzak

Txosten hau aztergai izan den aldian hiru dekretu sinatu dira eta de-kretu horiek EAEko irakasle publiko ez unibertsitarioen lan baldintzak araut-zen dituzte. Lehenengo dekretuaren indarraldia 1995eko urtarrilaren 1etik1997ko abenduaren 31ra artekoa izan zen, lehenengo bi tituluak salbu:«Planifikazioa eta plantilak» (lehenengo titulua) eta «Perfekzionamendua etaeuskalduntzea» (bigarren titulua), izan ere, bi horiek 1995eko abenduaren31ra arte egon ziren indarrean. Dekretu hori EILAS, ELA eta LAB sindika-tuek sinatu zuten, ez ordea, CCOO eta FETE-UGTk.

Uztailaren 27ko 396/1995 DEKRETUA, EAEko irakasle publiko ez unibertsitarioen lanbaldintzen Akordio Arautzailea onesten duena. (95/10/02 EHAA)

Aipatu bi kapitulu horien indarraldia amaitutakoan, bi alderdi horiek ne-goziatzeari ekin zitzaion. «Planifikazio, Plantila, Prestakuntza, Hizkuntz Nor-malizazio eta Euskalduntzeari buruzko Akordioa» sinatu zen eta indarreanegon zen sinatu zenetik (1996ko irailetik) 1997ko abenduaren 31ra arte. EI-LAS, CCOO, ELA eta LAB sindikatuek sinatu zuten akordioa, ez ordea,FETE-UGTk.

Azaroaren 12ko 265/1996 DEKRETUA, Mahai Sektorialean «planifikazio eta plantilei»eta «EAEko irakasle publiko eta ez unibertsitarioen prestakuntza eta hizkuntz normaliza-zioari» buruz hartutako Akordioa onesten duena. (96/11/29 EHAA)

Hirugarren akordioaren indarraldia 1998ko urtarrilaren 1etik 1998koabenduaren 31ra artekoa izan zen eta EILAS, ELA eta LAB sindikatuek si-natu zuten. Txosten hau argitaratu denean akordio hori oraindik aplikagarrida, ez delako horren ordezkorik sinatu.

Uztailaren 28ko 197/1998 DEKRETUA, EAEko irakasle funtzionario ez unibertsitarioenlan baldintzen Akordio Arautzailea onesten duena. (EHAA 98/09/8)

Aipatu lehenengo akordio horretan CCOO, UGT eta EILASek aurrekoakordio batean sinaturiko gradu sistema (seiurtekoak) ezabatu zen. 1993koakordioak jasotako kopuruak kapitalizatzea eta uniformeki irakasle guztien(bitartekoak barne) artean banatzea erabaki zen. Hortaz, seiurtekoen siste-mak zekarren pizgarri ereduari uko egin zitzaion. Erabaki horrek baloraziokontrajarriak sortu zituen orduan eta sortzen ditu oraindik ere. Egia esan,irakasleen berrikuntza eta etengabeko prestakuntza sustatzeko gradu sis-temaz bestelako pizgarri mekanismoak bultzatzeko beharra iragarri zen or-duan ere, baina, esandakoez gorabehera, txosten hau aztergai den aldianez da oraindik ezer egin honen inguruan. Salbuespen bat baino ez dago.

Giza baliabideak

173


Bigarren Hezkuntzako irakasle guztiek ordubete dute derrigorrezko presta-kuntzarako.

Aztergai dugun aldi honetan, aldaketa garrantzitsuak izan dituztebeste lan baldintza batzuek. LOGSEren ezarpenaren ondorioz, ikasle/gelagehieneko ratioak gutxitu egin dira orokorrean eta oraindik zenbait faltadira DOBHn. Era berean, garrantzi handia izan du DBHn aniztasunari bu-ruzko tratamendua martxan jartzeak: curriculum aniztasuneko eta hez-kuntza errefortzuko programak ezarri dira Bigarren Zikloko ikasgai instru-mentaletan; horri esker, ikasgai horietako irakasleek ikasle askoz gutxiagoizan dute gela bakoitzean. Era berean, ikastordu bat gutxiago ezarri daBigarren Hezkuntzan eta ordu hori irakasleek astean derrigorrezko pres-takuntzari eskaini beharreko ordu moduan erabili da. Oraindik ez duguebaluatu nola erabiltzen duten ikastetxeek irakasleen prestakuntzarakoordu hori.

Ordainketen kapituluari dagokionez, soldaten batez besteko igoeraKPIren hazkundea baino zertxobait handiagoa izan da kopuru osoa kon-tuan izanik. Nolanahi ere, oinarrizko ordainsariak, Espainiako GobernuarenAurrekontu Legeak markatzen dituenak, eta oinarrizko soldata bereziki,gutxixeago hazi dira; ildo horretatik, oinarrizko soldatak EAEko Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailarekin negoziaturiko osakinen hazkundearenbidez konpentsatu dira. Bestalde, lan kategorien arteko desberdintasunaknabarmendu egin dira soldatei dagokienez, izan ere, 1999ko epaiarenaginduz soldatak parekatu egin ziren EAEko gainerako funtzionarioen sol-datekin.

Lan kategorien araberako soldaten eboluzioa 1995 eta 2000 bitartean EAEko irakaskuntza publikoan

* Hirurteko eta gradurik gabe, oinarrizko destinoagatiko osakinarekin.

Lan kategoria Kontzeptuak 1995 2000 ∆ 5 urte

Maisu-maistraHileko oinarrizko soldata 124.674 136.803 %9,7

Urteko oinarrizko soldata* 3.233.892 3.838.984 %18,7

Bigarren Hezkuntzako Hileko oinarrizko soldata 146.895 161.186 %9,7

irakaslea Urteko oinarrizko soldata* 3.775.182 4.483.392 %18,8

KatedradunaHileko oinarrizko soldata 146.895 161.186 %9,7

Urteko oinarrizko soldata* 4.184.754 5.004.685 %19,6


174


1995/00 tartean KPIren hazkundea %17,3 izan zen (5,0; 3,8; 2,3; 2,3eta 2,8ren urteko balioak 1995 eta 1999 bitartean). Soldaten igoerei dago-kienez, ondorengo taulan hileko eta urteko guztizko oinarrizko soldaten ba-lioak jaso dira hiru kategoria hauetarako: maisu-maistra, katedradun ezden bigarren hezkuntzako irakaslea eta katedraduna den bigarren hezkunt-zako irakaslea.

Dagokion mailako tutorearen soldatarekin konparatuz, 2000. urteanikastetxeetako zuzendaritza karguengatiko ordainsari osakina %8 eta %14bitartekoa izan zen zuzendariaren kasuan (zentroaren tamaina eta etaparenarabera), %4 eta %8 bitartekoa ikasketa buru eta idazkariaren kasuan eta%2 eta %3 bitartekoa DBHko karguen kasuan.

Jatorrizko kargu eta kidegoak kontuan izanik, laguntza zerbitzuetan ja-sotako osakinei dagokienez, hauexek dira tutorearen araberako gehikunt-zak (ehunekotan adierazita): %7 eta %10 bitartekoa PATetan eta %10 eta%25 bitartekoa CEIn. IRALEn, %5 eta %15 bitartekoak izan da.

Irakasleen lan baldintzen eboluzioaren panorama honetan aipatze-koa da Bigarren Hezkuntzako ikasleei ikastorduak gehitu zaizkiela «defacto»: DBHn 160 ikastordu izatetik 175 izatera igaro dira. Besteak bes-te, gehikuntza hori arrazoi hauengatik eman da: ekaineko nahikotasunazterketak egiteko lehen zeuden hamar egunak kendu egin dira, baitairaileko aparteko egunak ere, izan ere, LOGSEk bultzaturiko prestakuntzaebaluazioari jarraiki, aparteko egun horiek ez dute inolako zentzurik; bes-talde, orain ikasturtea lehenago hasten da eta iraileko zenbait egun ken-du egin dira.

Etapa honetan ikasleen ikastorduen eta irakasleen lan orduen artekohalako nahasmen bat ematen denez (lehen ere gertatzen zen Ikasketa Er-tainetan), ikastorduak gehitze horrek Bigarren Hezkuntzako irakasleen lanbaldintzak okerragotu dituela esan izan da.

Azken akordioan, atal honen hasieran eta arazo hau konpentsatze al-dera, honakoa erabaki zen: Bigarren Hezkuntzako irakasleek irailaren 7 eta10 bitartean egon behar zutela zentroetan; horrek esan nahi du ez dagoelaikasturtea behar bezala prestatzerik hain denbora gutxian.

Bada aipatu beharreko beste alderdiren bat, bestelako inplikaziorikizan arren, zentroetako lan baldintzekin zerikusia duena: alde batetik, ira-kasle koordinatzaile izeneko figura berria eta, bestetik, zentro publikoetakozuzendaritza taldeen aisialdiko irakastorduen araudia; hala ere, pizgarriekonomikoetan ez da aldaketarik eman.

Giza baliabideak

175


4.3. IRAKASKUNTZA PRIBATUKO IRAKASLEENEZAUGARRIAK

4.3.1. Irakasleen lan egonkortasuna

Sare publikoko kopuruetara iritsi ez bada ere, sare pribatuko irakasleplantiletan ere eman da ezegonkortasuna. Aztergai den aldian %13,0 izate-tik %16,3 izatera iritsi da.

Behin-behineko kontratuak dituzten sare pribatuko irakasleen eboluzioa

Egun zatirako kontratuak dituzten sare pribatuko irakasleen eboluzioa

0

1.000

2.000

730

99/00

1.088

98/99

2.350

97/98

2.223

96/97

1.561

95/96

Egun zatirako kontratuak

0

1.000

2.0001.683

99/00

1.746

98/99

1.443

97/98

1.315

96/97

1.358

95/96

Aldi bateko kontratua


176


Irakasle plantilen ezegonkortasuna sarriago ematen da Bigarren Hez-kuntzako irakasleen artean (%19 gutxi gorabehera) Haur Hezkuntzan etaLehen Hezkuntzan baino (%13 eta %9, hurrenez hurren). Halaxe erakustendute eranskineko 74. eta 75. taulek.

Egun zatirako kontratazioen fenomenoa esanguratsua da. Kontuanhartu ditugun azken bost ikasturteetan, gehitu egin ziren hasieran, hez-kuntza erreformaren lehen fasea garatu zenean eta topea jo zuten 1997/98ikasturtean, kopuru osoaren %22ra iritsi baitziren. Maila eta etapa guztiakezarri ondoren, portzentaia hori nabarmen gutxitu da, izan ere, %6,7ra jaitsida 1999/00 ikasturtean (76. taula)

4.3.2. Irakasleen hizkuntz eskakizuna

Aldi honetan hobetu egin da sare pribatuko irakasleen hizkuntz gai-tasuna eta hamar puntutan gehitu da 2. HE duten irakasleen kopurua:%46,2 zen 1994/95an eta %57,1, berriz, 1999/00 ikasturtean (77. taula).

2. HE, 1. HE eta 0HE duten sare pribatuko irakasle kopurua. (1994/95 eta 1999/00 ikasturteak)

2. HE duten irakasle gehiago dago Haur eta Lehen Hezkuntzan etaDBHn, DOBHn baino (80. taula).

0

3.000

6.000

2.HE 1.HE 0.HE

1994/95 1999/00

4.806

6.256

418 539

5.174

4.166

Giza baliabideak

177


2. HE duten sare pribatuko irakasleen portzentaia, etapen arabera. (1995/96 (DBHn, 1996/97) eta 1999/00 ikasturteak)

Lan kategoriei dagokienez, sare pribatuko kolektiboen artean ez dagodesberdintasun handirik hizkuntz gaitasunen inguruan. Ildo horretatik, ira-kasle finkoen %56,9ak eta finkoak ez direnen %59ak lortu du 2. HE. Adintarteei gagozkiola, sare publikoan gertatzen den bezalaxe, gaitasun haz-kunderik handiena 40 eta 49 urtekoen artean eman da; 18 puntu azken lauurteetan (78. eta 79. taulak).

2. HE duten sare pribatuko irakasleen eboluzioa, adin tarteen arabera

2.000

3.000

<30 50-59 >590

1.000

30-39 40-49

82 78298

437

988

1.721

2.694

3.072

809 948

1995/96 1999/00

%50

%60

%70

Haur Hezkuntza DBH DBHO

%30

%40

1995/96 1999/00


178


4.3.3. Bestelako ezaugarriak: adina, sexua

Sektoreari aplikaturiko Aldez Aurreko Erretiroen Planari esker, zentropribatuetako plantilaren batez besteko adinari eutsi zaio eta lau hamarrenhazi da azken lau urteetan, hau da, 41,1ean geratu da, sare publikoari da-gokion datua baino puntu bat eta erdi gutxiago. Lehen Hezkuntzan, etasoilik etapa honetan, gora egin du batez besteko kopuru horrek (82 eta 83.taulak). Honelakoa da irakasle plantilaren adin piramidea aldi honen hasie-ran eta amaieran:

Sare pribatuko irakasleen adin piramidearen eboluzioa.(1995/96 eta 1999/00 ikasturteetan)

Sare pribatuko emakume irakasleen portzentaia, etapen arabera.(1995/96 eta 1999/00 ikasturteak)

Haur Hezkuntza Batxilergoa LH%0

Lehen Hezkuntza DBH

%100

%50

1995/96 1999/00

2.000

4.000

<30 50-59 >590

1.000

30-39 40-49

503 447

1.314

1.617

2.8023.225

4.322 4.271

1.442 1.401

5.000

3.000

1995/96 1999/00

Giza baliabideak

179


Sexuari dagokionez, joera aldatu egin da eta ez da hazi emakumeenkopurua: gizonezkoen sektoreak puntu bi eta erdi berreskuratu ditu eta%30,4tik %32,9ra igaro da. Joera hori nabarmenagoa da DOBHn eta, be-reziki, Lanbide Heziketan (81. taula)

4.3.4. Hezkuntza pribatuko lan baldintzak

Aipatu beharra dago hitzartutako hezkuntzaren eremuan hitzarmenkolektibo bi daudela; Hezkuntza Pribatuko Hitzarmen Kolektiboa eta Ikas-tolen Hitzarmena.

Txosten honetan aztergai den aldian kolektibo horiek argi eta garbierrebindikatu dute soldaten eta irakastorduen homologazioa irakasleentzateta irakasle ez diren langileentzat, bakoitzak hezkuntza publikoan dituenkategoriak kontuan izanik. Txosten honetan aztergai den aldia baino lehen,Administrazioak, patronalek eta sindikatuek (sektorean ordezkaritza han-diena duena izan ezik) ordainsaria %95ean parekatzeko konpromisoa hartuzuten, baina oraindik gauzatzeke dago.

Sektore honetan ere lan baldintzak aldatu egin dira LOGSEren ezarpe-naren ondorioz.

Ordainsarien kapituluari dagokionez, argi ikus daitezke desberdintasu-nak jarraian adierazi ditugun grafikoetan:

Irakasleen soldata homologazioaren indizeak hezkuntza pribatuko eta ikastola pribatuen hitzarmenetan

* DBHko 1. zikloan, lehenengo kopurua DBH ezarri zeneko urteari dagokio, 1997 urteari alegia.Iturria: ELA-STV

Aipatzekoa da zuzendaritza kargu batzuen egoera, horien ordainsariahitzarmenetik kanpo baitago langileen estatutua aplikatzearen ondorioz.

Pribatuaren hitzarmena Ikastola pribatuen hitzar.

1994 2000 1994 2000

Haur eta lehen Hezkuntza %86,1 %92,6 %99,9 %93,3

DBHko 1. zikloa* %92,1 %92,5 %94,6 %95,0

DBHko 2. zikloa eta DOBH %79,9 %89,6 %100,2 %93,9


180


4.4. LAN-KONTRATUKO LANGILE PLANTILARENEZAUGARRIAK

4.4.1. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko lan-kontratukolangileen kolektiboak

—«Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailekolan-kontratuko langileak»: Garbitasun eta sukalde sektorean lan egi-ten duten langileak barne hartzen ditu. Sare publikora sartzeko pro-zesuetako kategoria residualetako pertsona batzuk ere gehitu zaiz-kio: atezaina, telefonista, eskola graduatuak eta kualifikaziorik ezduten langileak.

—«Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa SailekoHezkuntza Bereziko lan-kontratuko langileak»: Hezkuntza, Uni-bertsitate eta Ikerketa Sailak 1982an diseinaturiko EAErako Hez-kuntza Bereziko Planetik eratorritako hezkuntza bereziko beharri-zanei erantzuteko kontratatu dituen langileak barne hartzen ditu.Hezkuntza Bereziko laguntzaileen kolektiboko langileak dira batikbat.

Duela gutxi sinaturiko akordioak kategoria honetako langileen etahezitzaileen arteko homologazio prozesua jaso du eta prozesu hori hiruurtetan egingo da. Irakasle eginkizunak zituzten kolektibo horretako lan-gile batzuei funtzionarizazio eskaintza egin zitzaien 1994an, hala ere, le-gearen irakurketa hertsiaren ondorioz, batzuk ez ziren aukera horretazbaliatu, horien titulazioa ez zelako bateragarria LOGSEk eskatzen zuen ti-tulazioarekin.

—«Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailekolan-kontratuko langileak»: Ikastolen publifikazio prozesuaren ostean(horien ondorioak 1994ko martxoaren 1etik gerokoak dira), ikastole-tako irakasleak eta irakasle ez ziren langileak Hezkuntza, Unibertsi-tate eta Ikerketa Sailaren menpe geratu ziren zuzenean eta enpresabetebeharretara subrogatu ziren. Harrezkero, langile horiek guztiakAraba, Bizkaia eta Gipuzkoako Hitzarmen Kolektiboaren eremuansartu ziren.

Ikastolak Batzeko 10/88 Legeari eta Irakasle Kidegoen 2/93 Legearijarraiki, titulazio egokia zuten lan-kontratuko irakasle finkoei euren kidegokokarrerako funtzionario izateko aukera eman zitzaien, 1994an eta 1996aneginiko deialdi espezifikoen bidez. Hori dela eta, kidego horretan geratzendira karrerako funtzionario izan nahi ez zuten irakasleak, proba bereziak

Giza baliabideak

181


gainditu ez zituztenak edo beharrezko titulazioa egiaztatu ez zutenak. Eraberean, kidego horretan geratzen dira 1996az geroztik sare publikoan sar-tu zirenak, publifikazio prozesu horiek judizio prozesupean egon baitziren:Azpeitia-Azkoitia, Beasain eta Elorrio.

Ikastola horietako irakasle ez diren lan-kontratuko langile finkoei, hauda, administrazio eginkizunak gauzatzen dituztenei euren kidegoko karre-rako funtzionario izateko aukera eman zaie, Irakasle Kidegoen 2/93 Legea-ren arabera; prozesu hori 1999an hasi eta EAEko administrazioko funtzio-narioen izendapenarekin bukatu zen (00/01/11ko EHAA).

1999ko abenduaren 21eko AGINDUA, 1999ko maiatzaren 17ko Aginduan deitutakoprobak gainditu zituzten hautagaiak EAEko Administrazioko karrera funtzionario izendat-zen dituena (00/01/11 EHAA).

Gainerako langileak lehengo lanpostu zerrendetako lanpostuetandaude eta lanpostu zerrenda horiek Eusko Jaurlaritzak subrogatu dituorain.

—«Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa SailekoZentro Publifikatuetako lan-kontratuko langileak»: Euskal Eskola Pu-blikoaren 1/93 Legearen zortzigarren xedapen gehigarrian ezarrita-koari jarraiki, zenbait ikastetxe sare publikoaren barruan sartu edointegratu dira eta integrazio horren ondorioak 1994ko martxoaren1etik gerokoak dira. Zentro horietako langileak kolektibo honetan in-tegratu dira.

Ikastola horietako irakasle ez diren lan-kontratuko langile finkoei, hauda, administrazio eginkizunak gauzatzen dituztenei euren kidegoko karre-rako funtzionario izateko aukera eman zaie, Irakasle Kidegoen 2/93 Legea-ren arabera; prozesu hori 1999an hasi eta EAEko administrazioko funtzio-narioen izendapenarekin bukatu zen; izendapen hori 2000ko urtarrilaren11ko EHAAn argitaratu zen, gorago aipaturiko Aginduan.

Gainerako langileak lehengo lanpostu zerrendetako lanpostuetan dau-de eta zerrenda horiek Eusko Jaurlaritzak subrogatu ditu orain.

—«Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa SailekoMusika Kontserbatorioetako lan-kontratuko langileak»: BizkaikoLurralde Historikoko hezkuntza alorreko zerbitzuak EAEko erakun-de erkidegoetara eskualdatzen dituen martxoaren 5eko 49/85 De-kretuan ezarritakoari jarraiki (85/03/06ko EHAA), Bilboko «JuanCrisóstomo Arriaga» Musika Kontserbatorioa Hezkuntza, Unibert-sitate eta Ikerketa Sailera eskualdatu da. Langileak Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren menpean daude eta irakasleen


182


antzeko erregulazioa aplikatzen zaie, funtzionario zein lan-kontra-tuko langile izan.

Apirilaren 3ko 9/98 Legearen babespean, Donostiako Kontserbatorioaeta «Jesus Guridi» Kontserbatorioa sare publikoan sartzeko (98/05/04koEHAA), «Donostia» maila ertaineko Musika Kontserbatorioa eta «Jesus Guri-di» maila ertaineko Musika Kontserbatorioa (98/12/29ko EHAA) sortu ziren;arauaren eranskinetan azaltzen dira zeintzuk sartu ziren funtzionario moduaneta zeintzuk lan-kontratuko langile moduan. Hiru zentroak publifikatu zirene-an gaur egungo Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSaileko Musika Kontserbatorioko lan-kontratuko langileen kolektiboa konfi-guratu zen.

4.4.2. Plantilaren eboluzioa kolektiboen arabera

Kolektibo horiek hauteskunde sindikalak egin zituzten 1994. urtearenamaieran (94/12/20) eta 1999. urtearen hasieran (1999/01/27) eta hau-teskunde horietarako prestatu zituzten hauteskunde zentsuak hartu dirakontuan aportatu diren datuen oinarri gisa. Azken hauteskunde horietan,1.901 langile zeuden lan-kontratuko langileen lau eremuetan: garbitasuneta sukalde alorreko lan-kontratuko langileak, hezkuntza bereziko lan-kon-tratuko langileak, zentro pribatu publifikatuetako lan-kontratuko langileaketa ikastola publifikatuetako lan-kontratuko langileak.

Musika kontserbatorioetako lan-kontratuko langileen plantilari buruzkodatuak duela gutxi bukatu den Hitzarmen Akordioaren negoziazio proze-suan ekarritakoak dira. Hauxe izan da plantilako datuen eboluzioa:

1994. URTEA 1999. URTEA

Araba Gipuzkoa Bizkaia Guztira Araba Gipuzkoa Bizkaia Guztira

Hezk. Saileko lan-kontratuko lang. 100 72+114 118+178 582 104 95+118 183+168 668

Hezk. Bereziko lan-kontratuko lang. 85 83 199 367 111 114 210 435

Ikastoletako lan-kontratuko lang. 23 212+115 84+68 502 17 323+114 75+80 609

Z. publifikat. lan-kontratuko lang. 78 109+8 — 195 72 109+8 — 189

Kontserbat. lan-kontratuko lang. — — — — 44 7 24 75

Lan-kontratuko langileak guztira 286 713 647 1.646 348 888 740 1.976

Giza baliabideak

183


4.4.3. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren menpekolan-kontratuko langileen hitzarmenak

Hauek dira lan-kontratuko langileen lan baldintzak arautu dituzten hit-zarmenak:

—Lan-kontratuko irakasleak: erreferentzia Hezkuntza, Unibertsitateeta Ikerketa Saileko irakasle funtzionarioak.

—Irakasle ez diren lan-kontratuko langileak: lan-kontratuko langileenkategoria desberdinak EAEko Administrazioaren zerbitzupean.

Hitzarmenek modu berezian arautu dituzte kolektiboen egoera espezi-fikoak edo homologazio prozesuak, ezarritako erreferenteen arabera.

—Garbitasuna eta sukaldea: 1995/11/20ko EHAA; 1998/10/13koEHAA.

—Hezkuntza Berezia: 1995/11/20ko EHAA; 1998/10/22ko EHAA.—Ikastolak: 1995/11/20ko EHAA; 1996/12/26ko EHAA; 1998/10/14ko

EHAA.—Zentro Publifikatuak: 1996/02/06ko EHAA; 1998/10/15eko EHAA.

2000/01/10ean sinaturiko aurre akordioa.

4.4.4. Soldaten homologazioa

Ondoko taulan ageri da zentro pribatuetako lan-kontratuko langileenkategorien ordainsarien eboluzioa, berei dagozkien hitzarmenak kontuanizanik eta hezkuntza publikokoekin konparatuz:

Irakasle ez diren langileen soldata-homologazioaren indizeak hezkuntza pribatuko eta ikastola pribatuen hitzarmenetan

Iturria: ELA-STV

Hezkuntza Pribatuko hitzarmenak Ikastola pribatuen hitzarmenak

1994 2000 1994 2000

Administrariak %61,8 %67,8 %82,7 %79,6

Atezainak %77,9 %84,4 %104,3 %100,2

Kualifikaziorik gabeko langileak %74,5 %81,0 %88,8 %85,6


184


4.5. ORDEZKARITZA SINDIKALA

Azken hauteskunde sindikalek bost bozka eremutan banatutako Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko 22.018 langile ukitu zituzten.Oposiziodun irakasle funtzionarioen eta bitarteko enplegua duten (ordezko-ak) irakasleen eremua izan zen langile bolumen handieneko eremua. Bestelau eremuetan lan-kontratuko langileak zeuden (irakasleak eta irakasle ezdirenak).

Aipatu kopuru oso horretatik, 20.117 irakasle funtzionario ziren (karre-rako funtzionarioak eta bitarteko enplegua dutenak) eta hiru probintzietanbanaturiko 95 ordezkari sindikal hautatu zituzten: 25 Araban, 39 Bizkaianeta 31 Gipuzkoan. Azken hautaketa horretan, CCOO izan zen lehen indarsindikala eta ondoren EILAS, LAB, ELA eta UGT geratu ziren, guztiek lortuzutelarik emandako botoen %10 baino gehiago.

1994ko eta 1999ko deialdietako irakasle funtzionarioen hauteskundeekin konparatutako emaitzak

Zentsuan zeuden gainerako 1.901 langileak lan-kontratuko langileenlau eremutan banatu ziren: garbitasun eta sukalde alorreko lan-kontratukolangileak, hezkuntza bereziko lan-kontratuko langileak, zentro pribatu publi-fikatuetako lan-kontratuko langileak eta ikastola publifikatuetako lan-kon-tratuko langileak. Guztira hiru probintzietan banaturiko 105 ordezkari sindi-

1994ko HAUTESKUNDEAK 1999ko HAUTESKUNDEAK

botoak botoen % ordezkariak botoak botoen % ordezkariak

CCOO 1.854 18 16 4.375 33 32

EILAS 2.605 25 23 2.442 19 18

LAB 1.644 16 14 2.228 17 16

ELA 1.557 15 15 2.147 16 16

UGT 1.967 19 18 1.689 13 13

ANPE 564 5 3 199 2 0

Zuriak / baliogabeak 150 1 — 63 0 —

Guztira 10.341 100 89 13.143 100 95

Giza baliabideak

185


kal hautatu zituzten: 24 Araban, 36 Bizkaian eta 45 Gipuzkoan. Hauexekdira bi deialdietako emaitzak:

1994ko eta 1999ko deialdietako lan-kontratuko irakasleen hauteskundeekin konparatutako emaitzak.

(Lau kolektiboen multzoa)

Azaldutako datuen arabera ondorioztatzen dugu 1999ko hauteskundesindikaletan izandako partaidetza %65,3 izan dela irakasle funtzionarioenartean eta %80,4koa lan-kontratuko langileen lau eremuetan.

Alde handia dago irakasle funtzionario eta bitarteko irakasleen ordez-kari mailen eta lau eremutan banatuta dauden lan-kontratuko irakasleenordezkarien artean. Batzuen eta besteen ezaugarri bereziak kontuanizanda ere (lehenengoak funtzionarioak dira eta beste lau eremuetakoaklan-kontratukoak), azpimarratzekoa da desberdintasun handia nabaridela. Hein handi batean, desberdintasun hori estatuko oinarrizko arauakbetetzearen ondorioz ematen da (Langileen Estatutua eta Funtzio Publi-koaren zerbitzura dauden langileak ordezkatzeko eta horien lan baldint-zak eta partaidetza zehazteko organoei buruzko maiatzaren 12ko 9/87Legea).

Lehenengo kasuan, 20.117 funtzionario eta bitarteko irakasleek 95 or-dezkari sindikal hautatu zituzten azken hauteskundeetan, horrek esan nahidu ordezkari bat dagoela 211 langileko. Lan-kontratuko lau kolektiboetako1.901 langileek 105 ordezkari hautatu zituzten: ordezkari bat dago 18 edo19 langileko. Hortaz, lan kolektiboetako ordezkari sindikalen maila funtzio-nario eta bitarteko irakasleena baino 10 aldiz handiagoa da.

1994ko HAUTESKUNDEAK 1999ko HAUTESKUNDEAK

botoak botoen % ordezkariak botoak botoen % ordezkariak

LAB 465 33 30 529 35 38

ELA 469 34 31 527 34 35

CCOO 141 10 10 217 15 15

EILAS 185 13 12 152 10 10

UGT 129 9 9 104 7 7

GUZTIRA 1.389 100 93 1.529 100 105


186


Ordezkari sindikal horiei Musika Kontserbatorioetakoak gehitu beharzaizkie; aldez aurretik hautatu zituzten ordezkari sindikalak eta, beraz, or-dezkari horien bidez konfiguratu da lan kolektibo horren ordezkaritza.1999an hau zen proportzioa 72 langileko zentsuarentzat:

Musika kontserbatorioetako hauteskundeen emaitzak. 1999ko deialdia

Hauexek izan dira hezkuntza pribatuaren eta ikastola pribatuen sekto-reko hauteskunde sindikalen emaitzak azken bi deialdietan:

Hezkuntza pribatuko irakasleen hauteskundeetako emaitza konparatiboak. Boto portzentaiak eta ordezkari kopurua

Iturria: Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila

HEZKUNTZA PRIBATUA IKASTOLA PRIBATUAK

1994 1998 1994 1998

boto % deleg. boto % deleg. boto % deleg. boto % deleg.

ELA-STV %57,8 295 %56,9 359 %43,9 90 %39,8 82

LAB %3,3 17 %9,5 60 %52,2 107 %54,4 112

UTEPE %18,2 93 — — — — — —

STEE-EILAS — — %12,4 78 %2,0 4 %1,0 2

CCOO %5,3 27 %11,7 74 — — — —

UGT %8,0 41 %5,6 35 — — — —

Beste batzuk %7,3 37 %3,9 25 %2,0 4 %4,9 10

GUZTIRA 510 631 205 206

Jesús Guridi Donostia

botoak ordezkariak botoak ordezkariak

ELA 16 1 6 1

CCOO 17 2 — —

UGT 11 1 — —

LAB 7 1 — —

Giza baliabideak

187


4.6. LANGILEEN EUSKALDUNTZEA

4.6.1. Marko legala

Euskararen erabileraren Normalizazioari buruzko Oinarrizko Legearen15. artikuluak adierazten duenez, EAEko ikasleek eskubidea dute euska-raz zein gaztelaniaz ikasteko. Euskara zein euskaraz irakasteko langile,irakasle eta laguntzaileak behar direnez, zenbait jarduera gauzatu beharizan dira Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko irakasle eta langileez irakasleen euskalduntzeari dagokionez. IRALE programa da jarduerahorien ardatza.

Euskal Eskola Publikoaren otsailaren 19ko 1/93 Legeak 1. eta 2. hiz-kuntz eskakizunak sortu ditu hezkuntzako sistema publikoarentzat etairakasle postuek izan behar duten derrigortasun data ere ezarri du.1994ko urtarrilaren 10 eta 28ko Aginduek IRALE Programaren arauketaeta programa hori deialdi edo informazio foiletoen bidez ezagutaraztekobeharra jaso zuten eta, izan ere, urtero plazaratu da programa hori.Bestalde, langileen lan baldintzak arautzen dituzten hitzarmen edoakordio arautzaileek beste alderdi batzuk zehaztu dituzte: sarrera irizpi-deak, ikastaroetako parte-hartzaileen kupoa, egin beharreko txandakopurua,...

1994ko urtarrilaren 10eko AGINDUA, irakasleen hizkuntza gaitasunari buruzko IRALEProgramaren ebaluazioa arautzen duena eta irakasleen hizkuntz eskakizunak egiaztat-zeko proben forma eta edukia ezartzen duena. (94/01/26ko EHAA)

1994ko urtarrilaren 28ko AGINDUA, irakasleen hizkuntz gaitasunari buruzko IRALE Pro-grama arautzen duena. (94/02/11 EHAA)

IRALE Programaren helburu nagusia EAEko ikastetxeetan irakastenduten irakasleen eta hezkuntza bereziko langileen euskalduntzea eta alfa-betatzea da. Helburu hori hiru mailatan eratu da. Urte hauetako beharrizanhandiena irakasleak euskaraz eta euskara irakasteko gaitzea izan da. Inda-rreko legeriari jarraiki, irakasle horiek 2. HE egiaztatu behar dute. Hortaz,helburua da irakasleak hizkuntz eskakizun hori lortzera bideratzea. Bestal-de, gero eta argiago ikusten da irakasleek oinarrizko euskara ezagutzakizan behar dituztela, hau da, gutxienez ulertzeko eta hitz egiteko gai izanbehar dutela. Gutxieneko ezagutza horiek 1. HEan sartzen dira. Azkenik,IRALEk bestelako prestakuntza laguntzak eskaini nahi dizkie gaitasun mailahoriek gainditu dituzten irakasleei. IRALE Programa zentro publiko zein pri-batuetako irakasleei eskaintzen zaie.


188


4.6.2. Parte hartzeko baldintzak

Sare publiko eta pribatuko irakasleek ez dute baldintza berdinetanparte hartu eta baldintzok aldatu egin dira txosten honetan aztergai denaldian.

1994/95ean sare publikoko irakasleek sei hilabeteko lau liberazio txandahar zitzaketen: bi 1. HErako eta beste bi 2. HErako. Liberazio sistema horre-tan sartzeko, beharrezkoa zen irakasleek halako euskara maila bat (3000 mai-la) izatea. 1996/97 ikasturtean bosgarren liberazio txanda ezarri zen eta horrenbidez euskara maila txikiagoko irakasleei sarbidea eman zitzaien liberaziosisteman. 1998/99 ikasturtean egungo IRALE Programa formulatu zen eta2. HE lortzeko gehienez sei hilabeteko bost liberazio txandako sistema apli-katzen jarraitu beharrean, urtebeteko hiru txandako sistema ezarri zen. Hauda, euskarazko inolako ezagutzarik ez dutenak ere libera daitezke.

Sare pribatuko irakasleek publikokoek baino liberazio txanda bat gutxia-go izan dute. 1996/97ko ikasturtera arte hiru txanda egon dira eta 1998/99raarte lau. Harrezkero, gehienez urtebeteko liberazioa (bi txanda) izan dute1. HE lortzeko eta nahitaezkoa zen euskarazko ezagutzaren bat izatea libe-razio sistemara sartzeko. Bi ikasturte eta erdi zuten euskalduntze prozesuosoa gauzatzeko. Liberazio denborari dagokionez, etengabe eta aho batezerrebindikatu da bi kolektiboen arteko aukera berdintasuna. Homologaziohori 2000 urtean lortu da, 2001/02 ikasturteko liberazioetan indarrean sart-zeko.

Zentro publikoetako Hezkuntza Bereziko irakasle ez diren langileekHBLEM1 deiturikoa egiaztatu behar dute, hau da, 1996ko azaroaren 14koAginduak araututako irakasleen hizkuntz egiaztagiria. Ikastaroetako parte-hartzaileek bi ikasturte eta erdiko liberazioa hartzeko eskubidea dute.

1996ko azaroaren 14ko AGINDUA, Hezkuntza Bereziko laguntzaileentzako HBLEM(Hezkuntza Bereziko Laguntzaileen Euskara Maila) egiaztagiria sortzen duena (96/12/5EHAA).

Zentro pribatu eta publikoetako irakasleek eta Hezkuntza Bereziko la-guntzaileek dohainik parte har dezakete IRALE Programako edozein moda-litatetan (irakastorduetan edo irakastorduetatik kanpo). Zentro publikoetanHezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ordaintzen ditu parte-hartzaile-en ordezkapen gastu guzti-guztiak (%100); zentro pribatuetan, berriz, kopuru

Giza baliabideak

189

1 Hezkuntza Bereziko Laguntzaileen Euskera Maila.


jakin bat ordaintzen da dirulaguntzaren bidez eta kopuru hori kopuru osoa-ren %75 eta 80 bitartean aldatu da.

4.6.3. IRALE programarako liberazio kupoak

1996ra arte IRALE Programarako liberazio kupoa 800 plazakoa zen sarepublikoan. 900era iritsi zen 1996/97an eta kupo horren gaineko %5eko «es-tra» bat ezarri zen lehenengoz (irakastorduetan) euskarazko hizkuntz gaitasuna sakontzeko prestakuntza ikastaroak gauzatzeko, hau da, 2. HE ba-duten irakasleentzat: euskaraz emango dituzten eskolen kalitatea hobetzeada helburua. Une honetan bi ikastaro mota ematen dira: R100, hileko libera-zioa duena eta R200, urteko liberazioa duena. Kupo hori BOSTAMAR ikerke-tan lortutako ondorioen arabera berrikusteko konpromisoa hartu da, izan ere,aurrerago ikusiko dugunez, ikerketa horrek hizkuntz titulazioa duten plantilakolangileen beharrizanak aztertzen ditu 5 eta 10 urterako (2000 eta 2003).

1998an sinaturiko lan baldintzen Akordioan 900 plazako kopuruarieusteaz gain, kupo horri %5 gehitu zitzaion R ikastaroak gauzatzeko, hauda, 90 plaza hiru hilabeteko ikastaroentzat ikasturtearen lehenengo bi hi-ruhilabetekoetan, argi ikusi baitzen ez zela batere komenigarria irakasleakikasturtearen azken hiruhilabetekoan liberatzea.

Era berean, 1998az geroztik, baldintza jakin batzuk (hala nola, 1. HE iza-tea eta ikasturte osoko plaza okupatzea) betetzen dituzten bitarteko irakasleez egonkorrek (egonkorrak funtzionarioen baldintza berberetan sartzen dira)IRALE Programako prestakuntza jarduerak eskatu ahal izan dituzte irakastor-duetan. Talde horren kasuan, urteko 20 plaza gehitu zitzaizkion kupoari.

Hezkuntza Bereziko laguntzaileen kupoa 20 plazakoa izan da; horidela eta, 2000. urtean sare publikoko liberazioen kopuru osoa 1.030 plaza-ra iritsi da. Sare pribatuko kupoak 155 plazari eutsi dio txosten hau azter-gai izan den aldian.

Aipatzekoa da 1999/00 ikasturtean 2. HE duen eta R sakontze ikasta-roetan parte hartzen ari den irakasle liberatuen kopurua 347ko dela; hauda, liberazioren bat duten irakasleen %26a.

Etengabe hazi da euskalduntze ikastaroen eskaria, izan ere, gero etaikastaro gehiago eskatu da: bai irakastorduetatik kanpoko eta udako ikasta-roak, bai liberaturik egiten direnak; azken hauek «gailurrera iritsi dira» 1999azgeroztik eta pixkanaka-pixkanaka gutxituz doaz. Gipuzkoan eskari osoarierantzun zaio, ez ordea beste lurralde historikoetan (84. eta 85. taulak).


190


Eskola orduetatik kanpoko ikastaroak. Ikastaroko parte-hartzaile kopuruaren eboluzioaeskola garaian (neguan) eta oporretan (udan)

Liberaturik egiten diren eskola orduetako ikastaroak. (Eskatzaile eta parte-hartzaile kopuruaren eboluzioa)

4.6.4. Liberazio irizpideak eta emaitza akademikoak

Aldatu egin dira azken ikasturteetan. 1995/96 ikasturtera arte sarreraprobetan lortutako emaitza edo notari begiratzen zitzaion: sistematik kanpozenbat eta euskara maila handiagoa lortu, liberatzeko hainbat eta aukeragehiago. Irizpide hori aplikatu ondoren, behin betiko jabeentzako plazarenderrigortasun datari begiratzen zitzaion. 1995/96az geroztik, Lehen Hez-kuntzako irakasleei euskara maila eta derrigortasunaren irizpidea aplikatuzaie, baina Bigarren Hezkuntzako irakasleen kasurako azpi-kupo bat gordeda euskara ezagutzarik ez dutenentzat, zeren, DBHn eredu elebidunekin

0

2.000

4.000

94/95 95/96 96/97 97/98 98/99

4.3764.4844.587

2.6652.820

1.011 1.1061.559 1.607 1.714

B BB

B B

F F

F F F

6.000

99/00

4.556

1.810

B

F

eskatzaileak parte-hartzaileakF B

0

2.000

4.000

94/95 95/96 96/97 97/98 98/99

4.276

3.625

2.924

2.027

2.678

1.023 1.294 1.230 1.1381.288

B B B B B

F

FF

F

F

neguan udanF B

Giza baliabideak

191


jarraitzen denez, DBHko zentroek hizkuntz eskakizunak dituzten langileenpremiazko beharra izango baitute.

1996/97 ikasturteaz geroztik, eta hasierako «1996ko uztailaren 4koIkerketa» (egun horretan plazaratu baitzen) eta geroko BOSTAMAR kon-tuan izanik, Bigarren Hezkuntzako langileak liberatzeko, «sistemako beha-rrizan»en irizpidea lehenetsi da. Lehen Hezkuntzan azpi-kupo bat gorde dairizpide hori aplikatzeko. Ondorioz, azken urteetan liberatu den bi etapeta-ko langileen portzentaia aldatu egin da: %60 Bigarren Hezkuntzan eta %40Lehen Hezkuntzan.

Zentro pribatuetako irakasleak hautatzeko, sarrerako nota hartu da kon-tuan 2000. urtera arte, baina, 2000. urtean txanda kopurua berdindu denez,orain euskarazko inolako ezagutzarik gabe ere lor daiteke liberazioa. Notaberdina duten bi irakasleren kasuan, zentroak eskaintzen duen hizkuntz ere-duaren irizpidea hartu da kontuan hurrenkera honi jarraiki: D, B, A. Bigarrenirizpide hori aplikatu ondoren egoera berdin-berdinean badaude, irakasleenlan egoera (finkoa, finkoa eta jarraitua eta bestelakoak) eta hezkuntza priba-tuan emandako zerbitzuak hartzen dira kontuan. 1998/99 ikasturteaz geroz-tik, kupoaren zati bat 2. HE lortu duen eta R ikastaroak egin nahi dituenirakasleentzat da eta beste zati bat zentroko planentzat: astean 5, 10 edo15 orduko liberazio partzialak euskara ikasteko eta gainerakoak irakaskunt-zarako. Beharrezkoa da zentroko zuzendaritzaren baimena izatea.

Liberazio ikastaroen deialdi itxietan bi hizkuntz eskakizunen azkenmailatan egon direnetatik %50ak baino gehiagok gainditu du orain arteikastaroa deialdi bakoitzean. Nolanahi ere, azken urteetan gainditutakoenkopurua jaitsiz joan da (86. taula), ondoko grafikoan ikusten den moduan:

Gainditutakoen portzentaiaren eboluzioa hizkuntz eskakizun bakoitzean

%30

%40

%50

1994 1995 1996 1997 1998

B B B

B

B

F F F

FF

%70

1999

B

F

%60

2000

B

F

1.HE 2.HEF B


192


Gainditutakoen kopuru jaitsiera argumentatzeko hainbat faktore aipadaitezke. Horien artean ondokoak daude: lehen baino plaza gehiago dagoeta orain ez zaie euskarazko oinarrizko maila eskatzen. Lehenengo kasuamotibazioaren bidez argumenta daiteke, izan ere, euskara ikasteko interesazutenek, kasurik gehienetan, aurrerago agertu zuten euskara ikasteko bo-rondate hori.

Azkenik, adinak ere badu zerikusia, hala ere, faktore hori ezin da bestefaktoreetatik isolaturik aztertu. Hauek dira 2. HE lortzeko 2000ko azkendeialdi itxian lortutako emaitzak:

IRALE Programako txandak agortu dituzten irakasleek deialdi askee-tara jo dezakete. 100 eta 250 pertsonak bitartean lortzen dute 2. HE urterodeialdi askeen bidez.

4.6.5. BOSTAMAR ikerketa

Euskal Eskola Publikoaren Legearen 22. artikuluak dio Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak urte anitzeko euskalduntze plana gauza-tu behar duela eta plan horrek ondokoak jaso behar ditu: euskara etaeuskaraz ikasteko eskaeraren aurreikuspena egingo da, aurreikuspen ho-rren arabera irakasleen beharrizanak kalkulatuko dira, irakasleen euskal-duntzeko premia aztertuko da eta hori guztia gauzatzeko finantza baliabi-deen hornidura egingo da. Planifikazio horren epeak bost eta hamarurtekoak dira, legea argitaratu denetik zenbatzen hasita eta epe horiekhizkuntz eskakizunen derrigortasun datak ezartzen dituzte: 1998 eta2003 urteak.

1995/96 ikasturtean DBHko lehenengo zikloa ezarri zenez, Hezkunt-za, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak beharrizanen lehenengo kalkulua egin

Adina

31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60

Parte-hartzaile kopurua 24 62 179 169 63 16

Gainditutakoak 18 35 89 63 22 4

Portzentaia %75,0 %56,5 %49,7 %37,3 %34,9 %25,0

Giza baliabideak

193


zuen. Kalkulu hori abiapuntu moduan hartu zen BOSTAMAR (bost eta ha-mar urteko epeei dagokielako) ikerketa hurrengo ikasturtean martxan jartze-ko Hezkuntza Sailburuordetzaren zuzendaritzapean, gainera, zuzendaritzabatzuek ere ikuspuntu teknikotik parte hartu zuten eta Euskara Zerbitzuakprotagonismo eragingarria izan zuen ikerketa horretan.

BOSTAMAR planifikazio-ikerketa hiru fase mailakatutan banatzen daeta ikerketa egitean zein irakasle funtzionario edo egonkor libre dagoenhartzen du kontuan lehenik. Haur, Lehen eta Bigarren Hezkuntzako eza-gutza alorrak doitu beharreko elementutzat jotzen ditu eta barrutia unitategeografikotzat.

Bigarrenez, plantilaren beharrizanak urtebeterako (1998) eta sei urte-rako (2003) aurreikusten ditu, zenbait hipotesi uztartu kontuan izanik: jaiot-ze tasa, gurasoek hasierarako eta gerorako aukeraturiko sare eta eredua,DOBHko mailen artean dagoen banaketa, gela bakoitzeko ikasle eta ira-kasle ratioak eta LOGSE aplikatzearen ondoriozko berezitasunak hainbatetapatan.

Hirugarrenez eta azkenez, aurreko bi ataletako desorekak seinalat-zen ditu, gehienekoak eta gutxienekoak markatuz, irakasleen hizkuntzazbestelako aldagaiak aldatzeko aukeraren arabera: barrutia eta berezita-sunak. Lehenengo gutxi gorabeherako kalkuluak, batez ere, 2. HE eta1. HEren soberakin (hizkuntz eskakizunik gabeko irakasleak kasurikgehienetan) eta defiziten arabera egiten dira kopuru handiak kontuan iza-nik. IRALE euskalduntze sistemaren gaitasuna aztertzen du defizit horieiaurre egiteko.

Autoreek eurek adierazi dutenez, planifikazio zorrotz bat egiteko lehe-nengo ahalegina da eta urtero eguneratu beharreko aldagaiei loturik dago,estatuko eta autonomia erkidegoko (etapa eta maila berriak ezartzea Biga-rren Hezkuntzan, bi urteko maila hedatzea Haur Hezkuntzan, curriculumeta ordutegi berriak Bigarren Hezkuntzan, figura berriak Lehen eta BigarrenHezkuntzan,...) aldaketen menpe dagoelako, beraz, emaitzak etengabe al-datu beharko dira.

Salbuespenak salbuespen eta zehaztapen zehatzagoetan sartu gabe,hiru ondorio orokor daudela esan daiteke:

—IRALE Programarako liberatu beharreko irakasle kopurua handitubehar da,

—birbanaketa bat egitea Batxilergoko irakasleen mesedetan,—2. HE duten irakasle berri gehiago kontratatu behar da.


194


4.6.6. Bestelakoak

Azken urteetan hezkuntza munduko hainbat sektorek euskarazko titula-zioak baliokidetzeko eskatu dute, eta arrazoiz gainera. Sare pribatuko irakas-leek EGA titulua behar zuten euskaraz irakasteko, sare publikoko irakasleek,berriz, IRALEK emandako 2 HE. Nolanahi ere, bi titulazio horiek ez ziren ba-liokideak. Hortaz, 1998an araudia aldatu eta 2. HE, EGA, Hizkuntza Eskola-ko Gaitasun Agiria eta Euskal Filologiako lizentziatura homologatu ziren.

Urriaren 6ko 263/1998 DEKRETUA, Euskara Gaitasunaren Agiria (EGA) eta irakasle-en hizkuntz eskakizunen baliokidetasunak ezarri, eguneratu eta berresten dituena.(98/10/23 EHAA)

Ez da berdin gertatu Hizkuntz Eskakizunen 47/1993 Dekretuan bertanezarritako salbuespenekin, nahiz eta Hezkuntza Administrazioak konpromi-so hori hartu duen azken urte hauetan sinatu dituen hainbat akordiotan.Lege hutsune horren ondorioz, inork ez daki ziur zer ondorio dituen 45 ur-tetik gorakoentzako salbuespenak, zein egoeratan geratzen den eskatzai-lea edo noiz eskatu behar den salbuespen hori.

4.7. ZENTROKO IRAKASLEEN PRESTAKUNTZA

4.7.1. Hasierako prestakuntza

Hezkuntza erreformaren prozesua sakona izan da eta eragina izan duhezkuntza sistemaren egituretan eta hainbat etapatako curriculumetan. Al-daketa horien ondorioz, irakasleen profil profesional berria behar da etaUnibertsitateak erantzun behar dio behar horri, Unibertsitateak prestatu be-har dituelako Haur, Lehen eta Bigarren Hezkuntzako irakasleak.

Irakasleak Prestatzeko Eskolak ahaleginetan ari dira Haur eta LehenHezkuntzako irakasleen profil berriei egokitzeko. Hortaz, badira halakohastapen batzuk Haur eta Lehen Hezkuntzan lan egingo dutenentzat. No-lanahi ere, espezialitate berriei dagokienez (hizkuntzak, haur hezkuntza,hezkuntza berezia, musika ikasketak, hezkuntza fisikoa), zentro horietakoeskaera berriei, orain azaleratzen hasi diren eskaerei (teknologia berriak)eta zentroen antolaketatik eratorritako eskaerei (administraria, zuzendarit-zarekin zerikusia duen guztia eta barne kudeaketa eta koordinazioa) erant-zun beharko litzaieke.

Aitzitik, Bigarren Hezkuntzan ez dago profil profesional berria lortzerazuzendutako prestakuntzarik. Etapa honetan erabat baztertu da hasierako

Giza baliabideak

195


prestakuntza hori. Ezin esan dezakegu Profesionalen Gaitasun Agiriak (CAP)prestakuntza nahikorik eskaintzen duenik, gainera, zentro publiko askotanirakasle berririk gehienak ordezkapen zerrenden bidez sartzen dira eta, urte-beteko esperientzia egiaztatuz gero, ez zaie CAP deiturikoa eskatzen.

Arazo hau konpontzeko, goitik behera berraztertu behar da bihar-etzi-ko Bigarren Hezkuntzako irakasleek behar duten prestakuntza, eta presta-kuntza hori eskain dezaketen bide unibertsitariorik egokienak bilatu behardira, planteamendu korporatibistak alde batera utzita. Bestela, BigarrenHezkuntzara sartzen diren irakasleek, lehengo Irakaskuntza Ertainetako ira-kasleen antzera, hutsune handiak izango dituzte psikopedagogia, tutoret-za, didaktika eta hezkuntza kudeaketa bezalako gaietan. Hezkuntza erre-formak irakasleei eskatzen dien profil profesional berria ezingo da BigarrenHezkuntzan konfiguratu, ez badago profil profesional hori lortzera bideratu-riko hasierako prestakuntzarik. Gabezia hori eragozpena da hezkuntza sis-temarentzat eta irakaslearentzat eta bizitza profesional osoan irauten du.

4.7.2. Jardunean dauden irakasleen prestakuntza

Jardunean dauden irakasleen prestakuntza IRAPREST planaren bidezantolatu da EAEn. Plan hori indarrean egon zen 1989/90 ikasturtetik 1995/96ikasturtera eta, harrezkero, GARATU plana arduratu da horretaz.

Lan baldintzak arautzeko 1998ko uztailaren 28ko Akordioan (1998/09/08EHAA) portzentaia orientagarria esleitu zaio prestakuntza modalitate ba-koitzari, ondoko banaketaren arabera:

—Prestakuntza zentroan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . %55—Espezializazio, kualifikazio eta eguneratze ikastaroak . . . . . . %25—Auto-prestakuntzako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . %15—Hainbat motatako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 5

4.7.2.1. Prestakuntza lan zentroetan

Irakasleek eurek diseinaturiko prestakuntza proiektuak bultzatzekogaitasuna aintzatetsi zaie zentroei. Kronologiari jarraiki eta hirurtekoa kon-tuan izanik, Haur eta Lehen Hezkuntzan 1994/95 ikasturtean garatu zenazkenekoz Prestakuntzako Plan Trinkoa (PIF) eta zentro askok parte hartuzuten, 604k guztira. Aldi berean, Bigarren Hezkuntzan mintegi edo lan tal-deak antolatu ziren, LOGSEko batxilergoaren ezarpena eta DBHko irakas-leentzako prestakuntza berezia ( «DBH moduluak») aztertzeko. Gainera,


196


1994/95 ikasturtean Prestakuntza Fokalizatuko 25 proiektu onetsi ziren etaproiektu horiek prestakuntza beharrizan jakin batzuk dituzten irakasle tal-deei zuzendurik daude.

1995/96an prestakuntza fokalizatuko deialdia hedatu zen. Haur etaLehen Hezkuntzako zentroek, Prestakuntzako Plan Trinkoaren esperient-ziari jarraiki, ikasketa proiektua gauzatzeari ekin zioten; Bigarren Hez-kuntzako zentroek, aldiz, alor jakin batzuk izan zituzten aztergai. 1996/97ikasturtean prestakuntza deialdiak bi formulatara bildu ziren: alde batetik,«zentroko» prestakuntza, non klaustro osoak parte hartzen baitu; beste-tik, prestakuntza «zentroan». Azken prestakuntza mota honek talde jakinbat konprometitzen du: alorra, zikloa, maila... Hurrengo ikasturtean biprestakuntza mota horiek batu ziren. Azkenik, 1998/99 ikasturtean zen-tro bakoitzak irakasleen prestakuntzarako plan globala ezarri zuen etabakoitzak bere aldetik onartu edo baztertu beharreko prestakuntza ekint-zak bereizi ziren. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak dotazioekonomiko handia esleitu dio prestakuntza modalitate honi eta lehenta-suna eman dio kanpoan emandako ikastaroen formularen gainetik; gai-nera, sistema honek arrakasta handia du, beraz, hurrengo urteetan ereaurrera jarraituko du.

Modalitate honetako (prestakuntza zentroan) parte-hartzaileak eta es-leitutako kopuruak hurrengo taulan adierazi dira:

Irakasleen prestakuntza proiektuak dituzten zentroen eboluzioa

** Deialdia Prestakuntzako Plan Trinkoan parte hartu ez zuten zentroei soilik zuzendu zitzaien.** Mila pezeta.

4.7.2.2. Espezializazio, kualifikazio eta eguneratze ikastaroak

Prestakuntza modalitaterik akademikoena da eta, gehienetan, kanpo-ko agenteek (unibertsitateak, bestelako zentro ofizialak, ikastetxe profesio-

94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/00

Prestakuntza proiektuak dituzten zentroak 50 * 376 404 366 471 552

Haur-Lehen Hezkuntzako zentro publikoak 604 214 156 176 224 267

Bigarren Hezkuntzako, HHIko,... publikoak,... 42 53 85 94 131 151

Pribatuak 8 109 163 96 116 134

Emandako dirulaguntzak ** 17.255* 50.000 85.000 154.500 201.273 202.000

Giza baliabideak

197


nalak, enpresak...) eskaintzen dute prestakuntza hori. Ikastaroen bereizga-rritasuna iraupenean datza hein handi batean.

Ikastaro gutxi batzuen bidez soilik lor daiteke espezializazioa eta ikas-taro horien iraupena 250 ordu baino gehiagokoa izan ohi da. Ikastaro ho-rien bidez, Hezkuntza Sailak azken boladan eskaera handia izan duten es-pezialitateak lortzeko aukera eskaini die irakasleei; izan ere, eskaera horihanditzearen arrazoia irakaskuntza edo irakasgai jakin batzuen ezarpeneandatza. Espezializazio eta graduatu-ondoko ikastaro luzeak bereziki garrant-zitsuak izan dira Haur eta Lehen Hezkuntzan. Hauek izan dira eskainitakoespezializazioak: Haur Hezkuntza, Hezkuntza Fisikoa, Musika, Ingelesa,Kontsultorea, Pedagogia Terapeutikoa, Entzumena eta Hizkuntza eta HHI.Bestalde, hizkuntzak eguneratzeari buruzko ikastaro luzeak, orientaziorakograduatu-ondoko ikastaroak eta zientzia eta filologiako ikastaroak ere es-kaini dira.

Ikastaro guztiak kontuan hartuz gero, luzeak oso gutxi dira; ekitaldihonetako azken ikasturtea erreferentzia moduan hartzen badugu, ondokotaulan ikusiko dugu nola banatu diren ikastaroak iraupenaren arabera.

Prestakuntza ikastaroen banaketa, iraupenaren arabera. 1999/2000

Ikusten da hamar ikastarotatik zortzi 50 ordu baino gutxiagokoak dire-la; ikastaro labur horien bidez irakasleen eguneratze didaktikoa eta zientifi-koa lortu nahi da irakaskuntza-ikaskuntza prozesu horretan. Honelakoaizan da ikastaroen eskaintzak IRAPREST eta GARATU planen bidez izanduen eboluzioa azken bost ikasturteetan (ez da kontuan hartu PATek egini-ko eskaintza, 4.7.3. puntuan jasota dagoena):

Ikastaroen iraupena, Emandako Emandako orduetan adierazita ikastaroak orduak

250 baino gehiago 7 (%2) 3.240 (%20)

100 - 250 7 (%2) 890 (%6)

60 - 90 33 (%11) 2.680 (%17)

40-50 158 (%53) 6.934 (%43)

40 baino gutxiago 87 (%29) 2.277 (%14)

Ikastaroak guztira 297 (%29) 16.041 (%29


198


Ikastaroen eskaintzaren eboluzioa Iraprest eta Garaturen bidez. 1995/96 ikasturtetik 1999/00 ikasturtera

Ekitaldi honetako azken ikasturtea kontuan hartzen badugu (ikasturtehorretako datuak aurreko ikasturteei ere aplika dakizkie), eskaintza-eskariaeta eskari motak azter ditzakegu hainbat etapetan:

Garatu Plana 1999/00: emandako ikastaroak eta matrikulak irakasle talde eta hezkuntza etapen arabera banatuta

* Pub. Eg.: sare publikoko funtzionario eta bitarteko irakasle egonkorrak.Pub. Or.: egonkortasun konpromisorik ez duten bitartekoak eta ordezkoak.

—Ikastaroen iraupenari dagokionez, Haur eta Lehen Hezkuntza ez diraeguneratze teknikoko ikastaro laburren multzoan sartzen. Bi etapahorietako espezializazio ikastaro luzeek ia ordutegi osoa hartzen dute.

—Sareei dagokienez, sare publikoaren parte-hartzea sare pribatuarenabaino askoz handiagoa da: 4 eta 1 da proportzioa. Sare pribatuak bes-telako prestakuntza modalitateak ditu (Hobetuz, berezko sistemak,…)

—Prestakuntza modalitate honetan parte hartzen duten etapei dago-kienez eta barruan dauden irakasleen kolektiboak erreferentziatzat

Ikastar Ordu. Ordu./ PlazakEskatzaileak

ikastar Guztira PubEg.* Pub.Or.* Prib.

Haur eta Lehen Hezk. 52 5.220 100 1.306 1.385 580 514 291

DBH 74 3.335 45 2.007 1.949 789 869 291

Batxilergoak 76 3.120 41 2.192 1.500 699 597 204

Prestakuntza zikloak 95 4.366 46 1.535 1.593 682 571 340

GUZTIRA 297 16.041 54 7.040 6.427 2.750 2.551 1.126

Iraupena, orduetan adierazita 95/96 96/97 97/98 98/99 99/00

250 baino gehiago 24 12 7 9 9

60-250 48 50 71 103 49

60 baino gutxiago 116 131 219 218 278

Ikastaroak guztira 188 193 297 330 336

Giza baliabideak

199


hartzen baditugu, ikusiko dugu DOBHko irakasleak (batik bat Lan-bide Heziketakoak) direla eguneratze ikastaroetan gehien partehartzen dutenak. Beste muturrean Haur eta Lehen Hezkuntzakozentroak daude, izan ere, lehen esan bezala, azken hauek zentroanbertan garatzen den prestakuntza lehenesten dute.

—Sare publikoko irakasleen plantilan funtzionarioak ez diren langileek(batik bat ordezkoek) ikastaro eskaera handia egin dute.

—Azken urteetan gehitu egin da euskaraz ematen diren ikastaroen es-kaintza, ikastaro guztien laurdena baino gehiago baitira. 1999/00 ikas-turtean, ikastaro horien etapen araberako banaketa txikituz doa: %44Haur eta Lehen Hezkuntzan, %38 DBHn eta %26 Batxilergoan. Aitzitik,hezkuntza zikloetan euskaraz ematen den ikastaro kopurua oso txikiada.

4.7.2.3. Prestakuntza indibiduala: ikasketa lizentziak eta dirulaguntzaindibidualak

Ordaindutako ikasketa lizentziek irakasleen prestakuntza indibidualaerrazten dute deialdiak jasotako ondoko ikasgaietan: «irakaslearen jardueraprofesionalarekin zerikusia izanik, irakaskuntza eta hezkuntza sistema osoahobetzen lagun dezaketen ikasgaiak». Deialdiko modalitateei dagokienez,lanpostuari loturiko ikerketa proiektuek curriculum materialak sortzen dituz-te. Gainerakoetan, helburua kasuan kasuko titulazioa lortzea da.

1997/98 ikasturtean nabarmen gehitu ziren lizentzia horiek, hau da,45etik 60ra igaro ziren. Baina, aldi berean, laurden bat gutxitzen da ordainsa-ria. Aztergai den lehenengo hiru ikasturteetan lizentziaren onuradunak ordain-sari osoa jasotzen zuen, baina aipatu data horrez geroztik osakin berezia ken-du zitzaien. Lizentzia modalitate horien eboluzioa ondoko grafikoan jaso da.

Ikasketa lizentziak, 1994/95tik 1999/00ra arteko ikasturteak

94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/00

Lizentziatura 2. zikloa maisu-maistrentzat 11 16 21 25 25 25

Lizentziatura 2. zikloa Big. Hezkuntzako irakasleentzat 12* 14* 13* 10 10 10

Ikerketa proiektuak 10 8 8 20 20 20

Doktoretza tesiak 4 5 3 5 5 5

Bestelakoak (masterrak, diplomak,…) 3 2 — — — —

GUZTIRA 40 45 45 60 60 60


200


* Ingeles ikasketak sartu dira HEOko 4. eta 5. mailetan.

Bestalde, urtero egiten da prestakuntza jarduerak gauzatzeko lagunt-za ekonomiko indibidualen deialdia, laguntza horiek gastu osoaren %80hartzen dute eta lau kontzeptutan banatzen dira:

—EAEko unibertsitate publiko eta pribatuetan egiten diren ikasketak;ikasketa horiek titulazio akademikoa edo ikasgai jakin batzuk irakas-teko gaitasuna lortzera zuzendurik daude.

—Bestelako prestakuntza jarduerak EAEn: ikastaro laburrak, kongre-suak,...

—Prestakuntza jarduerak EAEtik kanpo, baina espainiar estatuarenbarruan.

—Prestakuntza jarduerak espainiar estatutik kanpo, baina EBko esta-tu kideen eremuan.

Horretarako, 35 eta 42 milioi bitarteko aurrekontua aurreikusi zen1994/95 eta 1998/99 ikasturteen artean. 1999/00 ikasturtean nabarmenhazi da aurrekontua, izan ere, 60 milioiraino iritsi da. Azken deialdi honetan918 irakaslek jaso dituzte laguntza horiek eta batez besteko dirulaguntza63.300 pezetakoa izan da.

4.7.3. PATek eskaini eta emandako prestakuntza

Hirugarren kapituluan, PATen jarduerak azaldu ditugunean, adierazidugu PATek prestakuntza ikastaro eta mintegiak antolatzen dituztela bereninguruetako irakasleentzat.

Batez beste PAT bakoitzak 15 prestakuntza jarduera antolatu ditu ur-tean eta jarduera horietan batez beste 15 irakaslek parte hartu. Jarduerabakoitzeko 160.000 pezeta gastatu dira guztira. Azken ikasturteetan 50 mi-lioiraino igo da aurrekontua 22 PAT horientzat.

Jarduera horietan laneko interes komunak eta gertukoak dituzten in-guruko hainbat zentrotako irakasle batzen dira eta jarduera horien garrant-zia parte-hartzaileen kopuruan datza: 5.000 ikasturte bakoitzeko. Hau da,sistema ez unibertsitarioko irakasleen ia %20a, portzentaia hori handiagoada sare publikoaren kasuan.

4.7.4. Lan Taldeak

Giza baliabideak

201


Lan Taldeek helburu bikoitza dute: alde batetik, prestakuntza ematenzaie horietan inplikaturik dauden irakasleei eta, bestetik, materialak, datuaketa ondorio erabilgarriak eskaintzen zaizkio zentroetako berrikuntza proze-suari. Hauexek dira aztertutako gaiak eta urteen buruan gai horiek izan du-ten eboluzioa:

—DBH eta DOBHko curriculum ikasgaien hainbat alderdi.—Baloreen Hezkuntza curriculumean sartzea.—Ikasketa prozesuen ebaluazioa.

Lan taldeen deialdiaren eboluzioa

* Mila pezeta

Deialdi honetan ia 500.000 pezetarainoko laguntza osagarriak eskaint-zen dira, lan talde horiek eginiko materialik onenak saritzeko. 1995/96 eta1999/00 ikasturteen bitartean 97 laguntza eman ziren, guztira 38.200.000 pe-zetatakoa.


Irakasleak oinarrizko elementuak dira gure hezkuntza sistema hobet-zeko, gizarteak planteatzen dizkion erronkei aurre egiteko eta hezkuntzaerreforma ezartzean aurreikusi ziren helburuak lortzeko.

Txosten honetan aztergai den aldian, Hezkuntza Administrazioak, gi-zarte agenteek eta irakasleek eurek ere ausardiaz bete dituzte hezkuntzaerreforman Bigarren Hezkuntzako irakasleak birbanatzeari buruz eginikoeskaerak.

Bestalde, positiboki baloratzen dugu ikastetxeetan irakasle eta irakas-le ez diren langileen euskalduntzean eginiko ahalegina. Kopuruek, berehotzean, ez dute Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak aurrekontuaneta kudeaketan eginiko ahalegina erakusten, ezta irakasle eta irakasle ezdiren langileek eginiko ahalegina ere.

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Berrikuntza proiektuak dituzten zentroak 86 53 50 41 52

Emandako dirulaguntzak* 28.000 15.900 18.700 20.400 27.500


202


Irakasleen prestakuntzari dagokionez, joera handia dago ikastetxeanbertan jarduerak prestatzeko.

Euskadiko Eskola Kontseiluaren balorazio eta proposamenak funtsez-ko hiru alderditan oinarritzen dira: irakasleen plantila eta horien lan baldint-zak, irakasleen euskalduntzea eta, azkenik, irakasleen prestakuntza, baihasierakoa bai jardunean dauden irakasleena.

4.8.1. Irakasleen plantila eta horien lan baldintzak

Txosten hau aztergai den aldian nabarmen hazi da irakasleen batezbesteko adina etapa eta maila guztietan, batez ere, karrerako irakasle funt-zionarioen kasuan. Plantilak gaztetu nahi baditugu, aldez aurreko erretiroakbultzatzeko neurriak hartu behar dira lehenbailehen.

Bitarteko langileak sare publikoko irakasle kopuru osoaren laurdenadira; kopuru hori handiegia da batez ere DBHn, non bitarteko irakasleak%30 baitira, nahiz eta hortxe eman diren hezkuntza erreformako aldaketa-rik garrantzitsuenak. Egonkortasuna lortzeko neurriak hartu beharko lirate-ke eta Enplegurako Eskaintza Publikoaren deialdia egin epe laburrean.

Gaur egungo ordainsari sistema berdin-berdina da hiru talde bakoitza-ren barruan: Haur eta Lehen Hezkuntza, Bigarren Hezkuntza (hiru kolektibobereizi dira) eta Laguntza Zerbitzua. Badirudi beharrezkoa dela soldateneta soldatez bestelako mekanismo pizgarriak martxan jartzea, zentroetanahalegin eta dedikazio handiagoa eskaintzen dutenak aintzat hartzeko.

Etapetako kolektiboen soldata desberdintasunari dagokionez, hez-kuntzaren ikuspuntutik esan behar da ikasleak eskola bizimoduan izatendituen gabezia eta eragozpenak lehenengo ikasturteetan sortzen direla iabeti. Horrela beraz, beharrezkoa da lehenengo ikasturteetan dauden ira-kasleek ere prestakuntza ona izatea (horrek ez du esan nahi akademizistaizan behar duenik); horrekin esan nahi dugu Lehen eta Haur Hezkuntzareneta Bigarren Hezkuntzaren arteko soldata desberdintasuna ez litzatekeelaareagotu beharko, hau da, ez litzateke soldaten portzentajezko gehikuntzaaplikatu beharko.

Zuzendaritza karguak dituztenei eskaintzen zaizkien pizgarriak (soldataigoerak eta bestelakoak) ez dira nahikoak lan eta erantzukizun guztiak kon-pentsatzeko. Eta bereziki desegokiak dira DBHko zentro independenteeta-ko zuzendaritza karguei eskaintzen zaizkien pizgarriak.

Giza baliabideak

203


1994-00 aldi honetan, gelatik kanpoko jarduerak zentroan bertan egi-ten direnak baino gehiago baloratzeko halako joera bat nabaritu dugu. Za-lantzan jarri beharko genuke joera hori eta, kontuan izanik zentroko eta ge-lako lana bestea baino garrantzitsuagoa eta zailagoa dela, kanpoko lanariematen zaion besteko garrantzia eman beharko litzaioke gutxienez.

Irakasleek irailaren 7 eta 10 bitartean egon behar dute zentroetan, be-raz, ia ezinezkoa da ikasturtea behar bezala prestatzea. Etapa horretakoirakasleen egutegia definitu gabe dago eta definizio ezak eragozpenak da-karzkio Bigarren Hezkuntzari sare publikoan finkatzeko orduan. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ordezkariak dituen sindikatuekin negoziatubehar du eta interpretazio interesatuak baztertuko dituen akordioa sinatu.Akordio horrek eskola egutegi definitua izan behar du eta Bigarren Hez-kuntzako irakasleen irakastorduak finkatu behar ditu. Ikasleen ikastorduaketa irakasleen irakastorduak bereizirik adierazi behar dira.

Azkenik, aipatzekoa da alde handia dagoela irakasle funtzionarioeneta lan-kontratuko irakasleen ordezkari sindikalen kopuruan, beraz, egoeraparekatzeko neurriak hartu beharko lirateke.

Sektore pribatuari dagokionez, Euskadiko Eskola Kontseiluak uste duirakastorduen gutxitzeak zerikusi handia duela enplegu sorrerarekin etaplantilak gaztetzearekin.

Ordainketa Eskuordetuari atxikitako irakasleak kontrol publiko eta gar-denaren menpe egon beharko lirateke, formula juridiko egoki baten bidez;era berean, administrazio eta zerbitzuen langileei dagozkien partida espezi-fikoak ere publikoki kontrolatu beharko lirateke.

4.8.2. Irakasleen euskalduntzeari buruz

1994/2000. urtea bitartean nabarmen hazi da IRALEko kupoa eta Gi-puzkoako sare publikoko ia irakasle guztiek 2. HE lortua dutela ikusi da.Badirudi urte batzuk barru Bizkaian egoera berbera biziko dela eta Arabanurte batzuk gehixeago beharko direla egoera horretara iristeko. Bestalde,hazi egin da eguneratze ikastaroen eskaera, bai ikastaro orokorrena, baiespezialitateetan oinarritzen direnena.

Orain arte ez da baloratu euskalduntze planen erritmo eta prozesuekzer-nolako eragina izan duten euskal hezkuntza sisteman. Eta egin bada,ez da plazaratu. Hogei urtez irakasleen euskalduntzean eta euskal hez-kuntza sisteman lan handia egin ondoren, badirudi une aproposa dela IRA-


204


LE programaren azterketa sakona egiteko, hau da, programaren egituraeta eskaera berriak aztertu behar dira eta, ondorioz, beharrizan berriakkontuan izanik, programa nola berregituratu behar den ikusi behar da. Eus-kadiko Eskola Kontseiluak ebaluazio hori astiro eta objetiboki egin behardela uste du, betiere euskal gizarteak aukeratu duen hezkuntza sistemaelebidunaren hobekuntza helburu izanik.

Ahalegin handia egin da ikastetxeetako irakasle eta irakasle ez direnlangileak euskalduntzeko IRALE Programaren, Hizkuntz Normalizaziorakoproiektuen, NOLEGA programen eta abarren bidez. Balorazioa positiboada, ahalegin handi horren ondorioz, 20 urtetan, irakasleen hizkuntz titula-zioaren tasa %13tik (1977) %70era (2000) igaro baita. Kopuru horiek,bere hotzean, ez dute erakusten Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSailak aurrekontuetan eta kudeaketan egin duen ahalegina, ezta irakasle-ek eta irakasle ez diren langileek egin dutena ere. Kolektibo horretakokide askok uste du ez zaiela ahalegin hori aintzat hartu, ikastetxeetantentsio eta eragozpen handiak sortu baitira ahalegin hori egin beharrarenondorioz. Euskadiko Eskola Kontseiluak ahalegin hori aintzat hartzekoeskatzen du.

Nabarmen hazi da 2. HE egiaztatu duten irakasleen kopurua. Nola-nahi ere, datuen arabera, hizkuntzaren alorreko prestakuntza eta birzi-klapen ikastaro gehiago eskatzen dituzte. Irakasle batzuek onartzendute beren irakaskuntza kalitatea lehen eskaintzen zutena baino askozkaskarragoa dela, nahiz eta dagokien hizkuntz eskakizunaren egiaztagi-ria izan. Hezkuntza Administrazioak ikerketa bat egin beharko luke eus-kalduntze prozesuak irakaskuntzaren kalitatean duen eragina aztertze-ko; era berean, dotazio eta ikastaro gehiago eskaini beharko lituzkeberen plazari dagokion hizkuntz eskakizuna egiaztatu duten irakasleengaitasuna hobetzeko.

Hizkuntz eskakizunen salbuespen sistema ez da oraindik definitu eta,beraz, ez dakigu seguru zein egoeratan geratzen diren 1993ko hizkuntzeskakizunen Dekretuko aukera honetaz baliatu nahi duten langileak. Dekre-tuaren aplikazio praktikoa aldatu egin da lurralde eta une edo momentuenarabera. Euskadiko Eskola Kontseiluak Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailari eskatzen dio araudi zehatz eta finko bat presta dezala Eus-kal Eskola Publikoaren Legeak eta Euskal Funtzio Publikoaren Legeakonartu dituzten hizkuntz eskakizunen salbuespen baldintzak finkatzeko,horrela, aukera hori erabili nahi duten langileek marko erkide eta zehatzaizango dute.

Premiazkoa da hitzartutako hezkuntza pribatuaren sektoreko langileak

Giza baliabideak

205


eta hezkuntza publikokoak parekatzea ondokoetan: birziklapen ikastaroe-tara sartzeko baldintzak, prestakuntza, euskalduntzea…; horrela bakarriksegurtatuko baita aukeren berdintasuna.

4.8.3. Irakasleen prestakuntzari buruz

4.8.3.1. Irakasleen hasierako prestakuntza

Haur eta Lehen Hezkuntzako irakasleen hasierako prestakuntza Ira-kasleen Prestakuntza Eskoletan irakasten da. Nolanahi ere, Bigarren Hez-kuntzako irakasleei ez zaie hasierako prestakuntzarik eskaintzen alderdipsikopedagogiko eta didaktikoen inguruan, ezta hezkuntza kudeaketarenalorrean ere.

Hori dela eta, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari eskatzendiogu, Euskal Herriko Unibertsitatearekin batera, Bigarren Hezkuntzako ira-kasleek hasierako prestakuntzan dituzten beharrizanak finkatu eta beharri-zan horiei erantzuteko unibertsitate titulazio eta prestakuntza modalitaterikegokienak ezar ditzala.

4.8.3.2. Jardunean dauden irakasleen prestakuntza

Irakasleek onarturik dute beren lanbide betebeharretako bat presta-kuntza dela; hori dela eta, gehienek prestakuntza jardueretan parte hartzendute, nahiz eta batzuk beste batzuk baino dedikazio handiagoa eskaini jar-duera horiei.

IRAPREST Plana bukatutzat eman ondoren, GARATU Plana jarri zenmartxan inolako justifikazio publikorik gabe. IRAPREST oinarrizko dokumen-tu publiko batetik abiatu zen, baina ez dago GARATU Planaren inolako do-kumentu publikorik. Planek bere egitekoa betetzen dute sistemaren eta ira-kasleen beharrizanak diagnostikatu eta prestakuntzako helburu, lineaestrategiko, baliabide eta baldintzak definitzen dituzten heinean. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bide batzuk ireki ditu, baina ez ditu irakasle-en lanbide eskumenak hezkuntza sistema berriaren eta gizarte berri honeneskaerei egokitzeko baliagarri izango diren helburu eta ildoak zehatz finkatu.

Eskainitako ikastaro asko bertan behera utzi behar izan dira, parte-hartzaile kopurua behar bestekoa izan ez delako. Horrek esan nahi duikastaro gehiegi eskaini direla edo ikastaroak ez zaizkiela irakasleen bene-tako beharrizanei egokitu. Parte-hartzailerik gehienak ordezko langileakizan dira. Hortaz, ez dira errentagarriak ikastetxeetako irakaskuntza hobet-


206


zeko prestakuntza modalitate horretara destinaturiko ikastaroak. Lurraldedeskonpentsazioa dagoela nabari da euskaraz emandako ikastaroetan etafaktore hori hainbat arrazoitan oinarritzen da.

Ikastaroen %50a euskaraz eskaintzeko konpromisoa hartu da. Orain-dik ez gara portzentaia horretara iritsi, baina badago konpromiso hori be-tetzeko borondaterik. Nolanahi ere, aipatzekoa da horrelako ikastaro askobertan behera utzi behar izaten direla, eskatzaile kopurua nahikoa izaten ezdelako, nahiz eta euskarazko ikastaroen baldintzak gaztelaniazkoenak bai-no hobeak izan. Arrazoiak zeintzuk diren aztertu beharko genituzke: ikasta-roen kalitatea, parte-hartzaile kopuru txikia, irakasleek erraztasun handia-goak izatea gaztelaniazko ikastaroak egiteko,...

Beharrezkotzat jotzen dugu irakasleen euskara gaitasuna areagotzea,batez ere prestakuntza zikloetan. Hori dela eta, euskarazko ikastaroen es-kaintza handitu eta baliabideak jarri behar dira ahalik eta ikastaro gehienegin dadin euskaraz.

Maisu-maistrak gaitu edo prestatzeko ikastaroek arrakasta handiaizan zuten lehenengo urteetan, baina ikastaro horien eskaria gutxitu eginda irakaskuntza publikoan eta eskari batzuk betetzeke daude oraindik ira-kaskuntza pribatuan. Lanbide Hezkuntzako irakasleek eskatzen dituztegehienbat eguneratze ikastaroak, baita Batxilergoko eta DBHko irakasleekere; azken hauek ez horrenbeste, gero eta gehiago parte hartzen baitutezentroko proiektuetan.

Irakasleek gero eta gehiago estimatzen dute berdinen arteko presta-kuntza, bai zentroan bertan, bai irakasle taldeen artean. Zentrorik gehienekberen prestakuntza proiektua dute, hala ere, ez dute beti irakasle guztiekparte hartzen. Prestakuntza estrategia hori errotuago dago Haur eta LehenHezkuntza zentroetan Bigarren Hezkuntza zentroetan baino, eta gehiagopublikoetan pribatuetan baino. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailakondokoak eskaini beharko lituzke PATen bitartez: gaien aukera sorta bat,abiaburutzat har daitezkeen dokumentuak, lan eskema eta gidoiak, irakur-ketak, ikasleen eta testuinguruaren hezkuntza beharrizanak diagnostikatze-ko tresnak, praktika aztertzeko tresnak, ebaluaziorako baliabideak,... Le-hentasuna eman behar zaio betebehar horri, berdinen arteko prestakuntzaeragingarria izan dadin, irakasleak desanimatu ez daitezen eta ahaleginaegiten jarraitzeak merezi duela ikus dezaten. Bestalde, kanpotik ekarritakoesperientziak ere kontuan hartu beharko lirateke, bestela prozesuak itxiaeta endogamiakoa izateko arriskua du.

Berdinen arteko prestakuntzari dagokionez, oso interesgarria da bestezentro eta irakasle batzuen esperientzietatik ikastea. Haur eta Lehen Hez-

Giza baliabideak

207


kuntzan eman dira pausu batzuk eta beste zentro batzuetako esperientziakaprobetxatu dira. Antolaketa formulak bilatu behar dira etapa guztietakoirakasleek praktika berritzaile horien berri izan dezaten.

PATak Hezkuntza Administrazioaren agenteak dira eta zentroetatikhurbil edo zentroko eta irakasleen arteko prestakuntza prozesuak babeste-ko jartzen dira. Orain arte, PAT horiek hobeto erantzun diete Haur eta Le-hen Hezkuntzako irakasleen eskaerei. Bigarren Hezkuntzan jarduerarikgehienak kolektibo jakin batzuentzat izan ohi dira: orientatzaileak, Curricu-lum Aniztasuneko irakasleak eta Hezkuntza Esku-hartzeko Proiektuenarduradunak. Laguntza zerbitzuen berrikuntza eta berregituratzea orainarte gauzatutako praktikak aztertzeko aprobetxatu beharko litzateke, ho-rrela, etorkizunerako baliagarri izan daitezkeenak eta eragingarritasunikizango ez dutenak identifikatuko lirateke. Ebaluazio honen emaitzek neurriegokiak hartzeko aukera emango digute.

Azkenik, aipatzekoa da Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailakprestakuntzarako finkaturiko orduaren jarraipena egin behar duela BigarrenHezkuntzako zentroetan, astean behingo ordu honek dagokion eginkizunabetetzen duela egiaztatzeko.


208


5. EUSKAL HEZKUNTZA ADMINISTRAZIOA

Euskal Hezkuntza Administrazioa hiru jarduera mailatan konfiguratutadago: zerbitzu zentralak, zerbitzu periferikoak eta ikastetxeak. Administra-zioko beste eremu batzuek ere esku hartzen dute hezkuntza sistema oro-korrean (Kultura Sailak, Hirigintza, Etxebizitza eta Ingurugiro Sailak, Justi-zia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailak,…) eta tokiko hezkuntza sisteman.

Ikastetxeen egoera aztertu ondoren, labur-labur bada ere, badirudiegoki datorkigula Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko zerbitzuzentral eta periferikoen egitura eta funtzionamendua aztertzea eta tokikoAdministrazioari buruzko aipamen bat egitea.

5.1. EGITURA ORGANIKOA. ADMINISTRAZIOKO ZERBITZUZENTRAL ETA PERIFERIKOAK

1994az geroztik Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bi egituraorganiko izan ditu eta egitura horiek hainbat aldaketa izan dituzte:

Abenduaren 12ko 510/1995 DEKRETUA, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenegitura organikoa ezartzen duena. (EHAA 96/01/05)

Otsailaren 11ko 25/1997 DEKRETUA, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenegitura organikoa aldatzen duena. (EHAA 97/02/21)

Martxoaren 30eko 174/1999 DEKRETUA, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailarenegitura organikoa ezartzen duena. (EHAA 99/04/12)

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko sailburua da sail horreta-ko buru edo zuzendaria; Kabinete bat du eta kabinete horren menpe dau-de prentsa zerbitzua eta aholkularitza juridikoa.

Sailburua bera da Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Kont-seiluko mahaiburu eta beste hauek ere osatzen dute Kontseilua: sailbu-ruordeak, Kabineteko zuzendaria (idazkari lanak egiten dituena) eta sailbu-ruak izendatzen dituenak. Lehenengo egituran lau sailburuordetza zeuden:

209


Sailarteko Koordinazioa, Hezkuntza, Hezkuntza Administrazioa eta Unibert-sitatea eta Ikerketa. Bigarren egituran ez dago Sailarteko Koordinaziorik.

Hezkuntza Sailburuordetzan Zuzendaritza hauek daude:

—Hezkuntza Berrikuntza (lehenengo egituran Berrikuntza Pedagogikoazeritzon); horren menpe daude Orientazio Pedagogikoko Zentroak.

—Ikastetxeak.—Lanbide Heziketa; horren menpe daude Kualifikazio eta Lanbide

Heziketako Euskal Institutua eta Goi Mailako Lanbide HeziketakoZentro Espezifikoak.

—Langileen Kudeaketa: zuzendaritza hau Hezkuntza AdministraziokoSailburuordetzatik iritsi zen 1997ko otsailaren 11ko aldaketaren on-dorioz.

Era berean, hezkuntza sailburuordearen menpe daude HezkuntzaIkuskaritza eta Curriculuma Eratzeko eta EAEko Irakasleen Prestakuntzara-ko Institutua (CEI/IDC); lehenengo egituran institutu hori Berrikuntza Peda-gogikoko Zuzendaritzaren menpe zegoen.

Hezkuntza Administrazioko Sailburuordetzari Zerbitzuen Ikuskaritzaeta ondoko Zuzendaritzak esleitu zaizkio:

—Aurrekontuak eta Ekonomi Kudeaketa.—Baliabideak.—Ikerketak, Antolaketa eta Zerbitzu Informatikoak, 1999an sortutakoa.

Unibertsitate eta Ikerketa Sailburuordetzak honako Zuzendaritzak ditu:

—Unibertsitateak.—Politika Zientifikoa.

Zuzendaritzek zerbitzu zentralen bidez gauzatzen dituzte beren jar-duerak. Ez da aldaketa handirik egon zerbitzu horien antolaketan; hori bai,zerbitzu horietako batzuk Ikerketak, Antolaketa eta Zerbitzu InformatikoakZuzendaritza berriari esleitu zaizkio. Pixkanaka-pixkanaka kudeaketarakoprograma informatikoak sartu dira eta Zuzendaritza berri horren eginkizu-netako bat programa horiek integratzea da, kudeaketa koordinatuagoa,azkarragoa eta eraginkorragoa izan dadin.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailean kide anitzeko hainbat or-gano dago:

—Euskadiko Eskola Kontseilua.—Musika Irakaskuntzaren Aholkularitza Kontseilua.—Lanbide Heziketako Euskal Kontseilua.


210


—Unibertsitateen Euskal Kontseilua.—Unibertsitateko Irakaskuntza Publikoaren Koordinazio Kontseilua.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketako lurralde delegazioak organoperiferikoak dira. Lurralde delegatua da delegazio horietako arduraduna.Aldi honetan lurralde delegazioen gastu-ahalmena handitu egin da.

Abenduaren 16ko 299/1997 DEKRETUA, dekretuaren bigarren aldaketari buruzkoa,Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren egitura organikoa ezartzen duena. (EHAA97/12/30)

Maiatzaren 26ko 92/1998 DEKRETUA, dekretuaren hirugarren aldaketari buruzko, Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren egitura organikoa ezartzen duena. (EHAA98/05/03)

Lurralde delegazioek lau lurralde buruzagitzatan banatutako admi-nistrazio unitateak dituzte beren eginkizunak gauzatzeko: BerrikuntzaPedagogikoa, Zentroak, Aurrekontuak eta Ekonomi Kudeaketa eta Ba-liabideak. Horiez gain, Hezkuntza Ikuskaritzako Lurralde Buruzagitza erebadago.

5.2. IKUSKARITZA ZERBITZUA

5.2.1. Hezkuntza Ikuskaritza

EAEko Hezkuntza Ikuskaritza zerbitzua hiru lege organikok eta auto-nomi erkidegoko lege batek arautzen dute: LODE, LOGSE, Euskal EskolaPublikoari buruzko Legea eta Zentroetako Partaidetza, Ebaluazio eta Go-bernuari buruzko Legea (LOPEGCE); azken hau txosten honetan aipatzenden aldian ezarritakoa da. 2193/95 Errege Dekretuak garatu du lege horieta errege dekretu horren bidez Bigarren Hezkuntzako kidegoetatik zetoze-nak zuzenean sartu ziren Hezkuntza Ikuskarien kidegoan; B taldeko irakas-le kidegoetakoek ere aukera berbera izan zuten, baina azken hauek lehia-keta-oposizio bidez sartu ziren.

5.2.1.1. Hezkuntza Ikuskaritzaren antolaketa

Hezkuntza Ikuskaritza Hezkuntza Sailburuordetzaren menpeko Zerbit-zu batez osaturik dago eta hiru mailatan banatzen da: Ikuskaritza Zentrala,Lurralde Ikuskaritza eta Barrutiko Ikuskaritza. 13 barruti-talde egon dira: 2Araban, 6 Bizkaian eta 5 Gipuzkoan.

Euskal Hezkuntza Administrazioa

211


1994ko Lanpostuen Zerrendekin konparatuz gero (464/1994 Dekre-tua, abenduaren 14ko EHAA), aldaketa bakarra dago: zerbitzu zentraletaradestinaturiko espezialisten 3 plaza gutxiago daude. 1999/00 ikasturtean,90 plazetatik 64 kidegoko ikuskariek bete zituzten eta gainerako 26etanzerbitzu-eginkizunetako ikuskariak zeuden. Ikuskari bat zerbitzu-eginkizu-netan dago CEIn.

1999/00 ikasturtearen hasieran, uztailaren 27ko 301/1999 Dekretua-ren bidez, Ikuskaritzako egoitzen kokapena aldatu zen, lanaren koordinaziohobea lortzeko asmoz: lantokia tokian tokiko barrutian jarri beharrean,egoitza lurralde historikoen hiriburuan ezarri zen, Eibarren kasuan izan ezik,izan ere, Eibarren aldi batez lehengo lekuan jarraituko du.

Uztailaren 27ko 301/1999 DEKRETUA, Hezkuntza Ikuskaritzako lurralde barrutietakoegoitzen kokapena eta Ikuskaritzako kideei erreserbatu zaizkien lanpostu zerrendetanaurreikusitako destinoa aldatzen duena. (EHAA 99/08/13)

EAEko Hezkuntza Ikuskaritzako plantillan 90 kide daude eta horietatik lauSaileko zerbitzu zentraletan destinaturik daude (Ikuskari nagusia eta mailakohiru ikuskari koordinatzaileak: Haur eta Lehen Hezkuntza, Bigarren Hezkuntzaeta Lanbide Heziketa). Lurralde historiko bakoitzean lurralde burua eta barru-tien arabera aldatzen den ikuskari kopurua dago, ondoko banaketari jarraiki:

Lurraldea Barrutiak Ikuskari kopurua

ArabaGasteiz, 1. 6

Gasteiz, 2. 5

Durango 7

Santurtzi 5

BizkaiaBilbo 11

Basauri 6

Barakaldo 7

Getxo 9

Irun 5

Donostia 7

Gipuzkoa Eibar 5

Tolosa 4

Lasarte 5


212


Plantilaren euskalduntze mailari dagokionez, hauxe zen hizkuntz eska-kizunen banaketa aintzat hartutako ekitaldiaren amaieran:

5.2.1.2. Hezkuntza Ikuskaritzaren jarduerak

Goian aipatutako araudi markoan hainbat funtzio, esleipen eta lanki-detza harreman ezarri dira.

Urtero finkatu izan da lan plan bat. LOPEGCEren printzipioei jarraikieta 1997-98ko ikasturtean eginiko ikuskaritza jarduera ebaluatu ondoren,ostean eginiko Jarduera Planean egiaztatu da ikuskariak denbora gehiagoeman beharko lukeela ikastetxeetan eta jarduera guztiak horien partaidetzahandiagoa lortzera zuzendu beharko liratekeela.

Ikuskariek ikuskatu beharreko zentro kopuruari dagokionez, 1998/99ikasturteko kopuruak hartu dira erreferentzia gisa. Kontuan hartzen baditu-gu Derrigorrezko Irakaskuntzako eta Derrigorrezko Irakaskuntzaren Ostekozentroak, HHI (Helduen Hezkuntza Iraunkorra), Lanbidean Hasteko Zentro-ak, Irakaskuntza Artistikoak eta Hizkuntza Irakaskuntzak, ikuskari bakoitzari13,7 zentro dagozkio batez beste, hau da, 226 unitate, 364 irakasle eta4.692 ikasle.

1999an hiru urteko plana onetsi zen, Hezkuntza Ikuskaritzaren jardue-rek jarraipen handiagoa izan zezaten. Jarduera horiek ikastetxeen hobe-kuntza lortzera zuzendurik daude eta hobekuntza hori ebaluazio, kontroleta aholkularitzaren bidez lortzen da, hala ere, jarduera orokorragoetan ereparte hartzen dute, hau da, lurralde eta EAE mailako jardueretan.

Hezkuntza Ikuskaritzak lankidetza harreman du Hezkuntza Adminis-trazioko organo hauekin: Lurralde Delegazioak bulego nagusien bidez,Hezkuntza Berrikuntzako Zuzendaritzak, Zentroak, Langile eta BaliabideenKudeaketa eta EHU; horrez gain, Barrutiko Eskola Kontseiluetan parte

HE0 HE1 HE2 Guztira

Araba 3 1 8 12

Bizkaia 14 6 27 47

Gipuzkoa 2 5 20 27

Ikuskaritza Zentrala 1 — 3 4

GUZTIRA 20 12 58 90


213


hartzen dute, nahiz eta Bigarren Hezkuntzako eskola mapa ezarri denetikkontseilu horiek geraturik dauden.

Ekitaldi honetan aipatzekoa da zentroetako ebaluazio plana martxanjarri dela Haur eta Lehen Hezkuntzako zentroetan eta Bigarren Hezkuntza-ko zentroetara zabaltzea ere proposatu dela; aipagarriak dira, era berean,zentroko proiektuen ebaluazioa eta urteko planak.

Hezkuntza Ikuskaritza berrantolatze prozesuan dago eta prozesu ho-rretan ondokoak izango dira kontuan: Eskola Zentroetako Partaidetza,Ebaluazioa eta Gobernuaren Lege Organikoa (LOPEGCE) eta Euskal Esko-la Publikoaren Legea, hezkuntza sistemaren ebaluazioarekin zerikusia du-ten Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko zerbitzu berriak eta azkenurteetako esperientzia.

5.2.2. Zerbitzuen Administrazio Ikuskaritza

Martxoaren 30eko 174/1999 DEKRETUAREN 8.2 artikuluak Hezkunt-za, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko egitura organikoa arautzen du(99/04/12 EHAA) eta artikulu horretan Zerbitzuen Administrazio Ikuskaritzaeta Hezkuntza Ikuskaritza banatzen dira.

Zerbitzu hori Hezkuntza Administrazioaren sailburuordetzaren menpedago eta bere funtzio nagusia administrazio arauen betepena kontrolatzea etaHezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak zentro publikoei eta hitzartutakozentroei banaturiko baliabideak behar bezala erabiltzen direla ikuskatzea da.

Nolanahi ere, Zerbitzuen Administrazio Ikuskaritzak ez du aurrera egin,nahiz eta, gure ustez, funtzio garrantzitsuak izan beharko lituzkeen Hez-kuntza Administrazioko jarduerak behar bezala finantzatzen direla kontro-latzeko eta Hezkuntza Administrazioko nahiz zentro publikoetako eta hit-zartutako zentroetako zerbitzuak ikuskatzeko orduan.

5.3. HEZKUNTZA LAGUNTZA-ZERBITZUAK

5.3.1. Curriculuma Eratzeko eta EAEko Irakasleen PrestakuntzarakoInstitutua (CEI)

Curriculuma Eratzeko eta EAEko Irakasleen Prestakuntzarako Institu-tua 1992an sortu zen Pedagogi Berrikuntzako Zuzendaritzaren menpekozerbitzu tekniko gisa. Abenduaren 14ko 464/1994 EHAAen jasotako hasie-


214


rako lanpostu zerrendei jarraiki, institutu horretan 30 kide daude kategorie-tan banatuta: zuzendaria, alorreko hiru arduradun, programako bederatzikoordinatzaile eta 17 teknikari.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko 1999ko egitura berrian,Hezkuntza Sailburuordetzaren menpe geratu zen institutua.

CEIren barne eraketan hainbat aldaketa egon dira:

—1994an talde berri bat sartu zen CEIn, zuzendaritza taldeetakoprestakuntza programak gauzatzeko.

—1998an, Kualifikazio eta Lanbide Heziketako Euskal Institutua sortuzen 1207/98 Dekretuaren bidez: institutu berri honetara atxiki zirenCEIn Lanbide Heziketa alorrean lan egiten zuten pertsonak eta, ha-rrezkero, CEIk ez du Lanbide Heziketaren alorra lantzen.

1994 eta 2000 urteen bitartean, CEIk honakoak prestatu ditu Curricu-lum Garapenaren alorrean: Batxilergoko curriculum berrien azken erredak-zioa, Prestakuntza Zikloak, Helduen Hezkuntzako oinarrizko prestakuntza,DBHko aukerako materiala eta curriculum aniztasuneko eta lanbidean has-teko oinarrizko programa. Haur eta Lehen Hezkuntzako eta DBHko ikaske-ta proiektuen ereduak ere prestatu ditu.

Irakasle taldeek eta CEIko irakasleek (ikus III. Eranskina) eginiko curri-culum materialak argitaratu ditu eta proiektu editorialei buruzko 600 batebaluazio-txosten egin ditu, testu liburuen baimena edo dirulaguntzak jasobaino lehen.

Irakasleen prestakuntzari dagokionez, CEIk, Hezkuntza BerrikuntzakoZuzendaritzaren adierazpideei jarraiki, prestakuntza proposamena aurkeztudu urtero bere eduki eta programetan, gainera, ikastaro batzuen ardurahartu eta ikastarook eman ere egin ditu. PATeko aholku taldeen prestakunt-za eta lana koordinatu du eta materiala prestatu du aholkulari horiek zen-troetan erabil dezaten.

1996/97 ikasturteaz geroztik, talde espezifiko batek gauzatu du zu-zendaritza taldeen prestakuntza programa, bai oinarrizko ikastaroetan, baimonografikoetan; bestalde, PATeko zuzendarien prestakuntzaz ere ardura-tu da.

Hezkuntza beharrizan berezien alorrean, CEIk honelako gaien ingurukoproposamenak egin ditu: curriculum egokitzapenak, gela egonkorrak etazentro espezifikoak, atazak ikasteko gelak, hezkuntza berezian esku hart-zeko proiektuak, ezgaitasunak dituzten ikasleen arretarako dokumentuorientatzaileak, hezkuntza errefortzua, tutoretza ekintza eta Bigarren Hez-


215


kuntzako orientazioa (ikus III. eranskina). Gainera, harreman zuzena izan dutalde multiprofesionalekin eta hiru lurraldeetako Hezkuntza Bereziko tekni-kariekin.

Bestalde, CEIko hainbat kidek Hezkuntza Berrikuntzako Zuzendarit-zak antolatutako lan batzordeetan parte hartu dute.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuak 1999ko urtarrileanplanteatu zuen Legebiltzarrean CEIk Hezkuntza Ebaluazio eta Ikerketa ezunibertsitarioko Euskal Institutu bihurtu behar zuela.

5.3.2. Pedagogi Aholkularitzako Taldeak (PAT)

1988an sortu ziren PAT zentroak. 1985ean sortutako Laguntza etaBaliabide zentroak ordeztu zituzten; azken hauen barruan aurretik zeudenlaguntza eta aholkularitza zerbitzuak, hala nola, euskara koordinatzaileaketa Lanbide Anitzeko Taldeak. 22 PAT jarri izan dira martxan (2 Araban,12 Bizkaian eta 8 Gipuzkoan). 1992an berriro antolatu zen barneko erake-ta eta zerbitzu-eginkizunean aritzeko langileak hautatu ziren. Hona hemen464/1994 Dekretuan (abenduaren 14ko EHAA) ageri den lanpostuen ze-rrenda lurraldeen arabera:

PATen eraketa 1994ko lanpostu zerrenden arabera

Harrezkero, ez da PATen egitura aldatu, baina Hezkuntza, Unibertsita-te eta Ikerketa sailburuak 1999ko urtarrilean Legebiltzarrean esan zuen1999ko legegintzaldian horien eraketa berriro aldatu beharko litzatekeela.

Bestalde ez da langileak hautatzeko prozesu orokorrik gauzatu; aitzitik,urtero luzatu dira zerbitzu-eginkizunak eta lanpostuak betetzeko langileaksoilik izendatu dira. 1995/96 ikasturteaz geroztik, laguntzaileen plantila gehi-tu zen, Bigarren Hezkuntzako PATetan irakasle gehiago egon zedin, baina,

Lurraldea PAT kopurua Zuzendariak Teknikariak Aholkulariak HE1 HE2 Guztira

Araba 2 2 18 13 17 16 33

Bizkaia 12 12 88 49 60 89 149

Gipuzkoa 8 8 55 30 21 72 93

GUZTIRA 22 22 161 92 98 177 275


216


ez ziren lanpostu zerrendak aldatu. Plazarik ez zegoenez, laguntzaileek ezinzezaketen lanpostuagatiko osakin berezirik jaso; egoera hori konpentsatze-ko, lansaio jarraitua eta irakasleen lan egutegi berbera jarri zitzaien.

Hezkuntza Berrikuntzako zuzendariak urtero proposatu dizkie PATeihalako orientazio batzuk, non lehentasunezko helburu eta ekintzak definit-zen diren; izan ere, hezkuntza egitura berrien ezarpenak orientazio horiekbaldintzatu ditu.

Lanbide Anitzeko Taldeek beharrizan bereziak dituzten ikasleen diag-nostikoa egiten jarraitu dute, horien eskolatze proposamena egin eta ikaslehoriei behar bezala erantzuteko baliabideak bideratu dituzte, irakasleenorientazioa prestatu eta geletako lanaren jarraipena egin dute.

Prestakuntza eta aholkularitzari dagokionez, estrategia hauek erabili dira:

—Zentroei aholkularitza ematea, zertarako eta prestakuntzarako, be-rrikuntzarako eta aniztasuna kontuan hartzeko proiektuak definitueta garatzeko edo programa esperimentalak martxan jartzeko: hiz-kuntz normalizazioa, ingelesa lehenengo ikasmailetan ezartzea etaikasketa komunitateak.

—Mintegiak antolatzea eginkizun berbera betetzen duten (zuzendarit-za, orientazioa, aholkularitza, prestakuntza proiektuen koordinazioa,teknologia berrien ezarpena...), ataza berriak gauzatzen dituzten(curriculum aniztasuneko programak, esku-hartze bereziko proiek-tuak, laguntza gelak beharrizan bereziak dituzten ikasleentzat...) etaetapa edo alor berdinetan lan egiten duten gune jakin bateko zen-troetako irakasleekin.

—Orientazio praktikoa eskaintzen duten ikastaro laburrak, beharriza-nei erantzuteko.

—Curriculum eta antolaketa proposamenei buruzko eta eskaereierantzuteko baliagarriak izan daitezkeen baliabide didaktikoen ingu-ruko informazioa ematea irakasle eta zentroei.

5.3.3. Bestelako laguntza zerbitzuak

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak bestelako laguntza zerbit-zuak ditu lan bereziak gauzatzeko.

Lau IRALE zentro, bat lurralde bakoitzean eta bi Bizkaian; zentro ho-riek irakasleen euskalduntzera zuzendurik daude. Guztira 71 irakasle aridira lanean zentro horietan.


217


Barnetegiak ere badaude; euskara ikasleen artean bultzatzea dutehelburu eta ikasle taldeak astebete ematen dute barnetegi horietan. Lauzentro daude, hiru Gipuzkoan eta bat Bizkaian, guztira, 16 irakasle ari dirazentro horietan lanean.

Ikasle itsuei laguntzeko irakasleak Itsuentzako Baliabidetegietan inte-graturik daude (IBT/CRI). Hiru zentro daude, bat lurralde bakoitzean, guzti-ra, 37 irakasle daude plantillan.

Azkenik, ingurune hezkuntzaren laguntza zerbitzua dago, Hirigintza,Etxebizitza eta Ingurugiro Sailarekin sinaturiko hitzarmenaren ondorioz. In-gurune Hezkuntza eta Ikerketarako lau Zentro (IIHII/CEIDA) daude: bat Ara-ban, bi Bizkaian eta beste bat Gipuzkoan, guztira, bederatzi irakasle aridira lanean zentro horietan.

5.4. TOKI ADMINISTRAZIOA

Euskal Eskola Publikoari buruzko otsailaren 19ko 1/1993 Legearenbederatzigarren xedapen gehigarriak Tokiko Eraentzaren Oinarriei buruzkoapirilaren 2ko 7/1985eko Legea mugatzen du 25.2 artikuluan, hauxe baitio:

«... Tokiko korporazioek Hezkuntza Administrazioari lagunduko diote irakaskuntzakozentro publikoak sortzen, eraikitzen eta mantentzen, eta derrigorrezko eskolatzea betet-zen dela zainduko dute.

Hezkuntza Administrazioak lankidetza hitzarmenak sina ditzake tokiko korporazioe-kin erregimen bereziko irakaskuntzak gauzatzeko...»

Bestalde, lege horren 9. artikuluak ezarri duenez, Hezkuntza Admi-nistrazioak, Administrazio eta gizarte eragileekin batera, eskolatzea ezarri-ko du pixkanaka-pixkanaka zero urtetik aurrera, hala eskatzen duten guz-tientzat.

LOGSEren hamazazpigarren Xedapen Gehigarriak dioenez, Haur Hez-kuntzako bigarren ziklora, Lehen Hezkuntzara edo Hezkuntza Bereziradestinatu diren eta Hezkuntza Administrazioaren menpe dauden eraikinenkontserbazioa, mantenua eta zainketa udalerriari berari dagokio.

Gorago aipatu ditugun artikulu horietatik ondorioztatzen da TokikoAdministrazioak zeregin garrantzitsua duela hezkuntza sisteman. Esannahi baita, Tokiko Administrazioak inplikazio handia duela hezkuntza sis-teman, aipatu legeriako aginduak betearazten dituelako, hiritar eta ko-lektiboen eskaera eta ekimenei konplituki erantzuten dietelako edota de-


218


tektaturiko beharrizanak kontuan izan eta eskaera hori aurre hartzendielako.

Horren erakusgarri da udalerri guztiek, hiritar kopuru handia zein txikiadutenek, ahalegin handiak egiten dituztela hezkuntza zentroak kontserba-tu, mantendu eta zaintzeko; kontuan izan behar da kontserbazio eta zaint-ze lan horrek diru kopuru handia eskatzen duela eta, sarritan, udaleko au-rrekontuaren zati handi bat horretara destinatu behar izaten dela, izan ere,udalek eman beharreko beste zerbitzu batzuetara destinatzen dena bainoaskoz gehiago izan ohi da.

Ahalegin ekonomiko horiek guztiak egiteaz gain, Udal Administrazioekeskola zentroen ekimenak babesten dituzte eta aktiboki parte hartzen dutehezkuntza proiektuetan.


5.5.1. Hezkuntza Administrazioko zerbitzu zentralak eta periferikoak

Zuzendaritza taldeei urrun geratzen zaie Lurraldeko eta Autonomia Er-kidegoko Hezkuntza Administrazioa. Bi alderdien arteko harremana eragin-garria izan dadin, lehenik eta behin informazioa hobetu beharra dago etainformazio horrek argia, zehatza, eta, ahal izanez gero, erabakiak hartu au-rretik jakin beharrekoa izan behar du. Hezkuntza Administrazioak ondoezagutu behar du zentroetako egoera eta proiektuak, gainera, komunikaziobide indibidual eta kolektibo gardenak ezarri behar ditu. Aldian-aldian etabeharrak hala eskatzen duenean, batzarrak egin beharko lirateke zuzendaritaldeekin eta zentro bakoitzarekin.

Komeni da zentroek ere, beste solaskideekin batera, esleitu zaizkienbaliabide ekonomikoak zehaztea zentroaren eremua gainditzen duen nego-ziazio markoan.

Hezkuntza Administrazioko zerbitzuek behin baino sarriago eskatzendizkiete datuak zentroei eta horrek argi adierazten du euren artean koordi-naziorik ez dagoela eta koordinazio falta hori zentroen kalterako dela. Bizidugun garai honetan, administrazio kudeaketa, ekonomi kudeaketa eta de-rrigorrezko datuen (DAE eta abar) informazioa bezalaxe, programa informa-tiko normalizatuen bidez gauzatu behar da eta Hezkuntza Administraziokosail guztiek erabili behar dituzte programa horiek.


219


5.5.2. Hezkuntza Ikuskaritza

Komeniko litzateke Hezkuntza Ikuskaritzaren izaera hierarkikoaz gain,bere izaera partehartzailea ere azpimarratzea, bere funtzionamendua hobe-tuko lukeelako. Gaur egun, ez dago Lurralde Kontseilua, Guneko Kontsei-lua edo antzeko kidego organorik…

Hezkuntza Ikuskaritzak ondo ezagutu behar du zentroetako egoeraeta, horretarako, presentzia handiagoa izan behar du zentroetan eta ho-rien garapenean ere lagundu behar du. Hezkuntza Ikuskaritzak kontroleginkizuna du; eginkizun horren bidez arauen betetzea ziurtatzen da,baina aholkularitza zerbitzua ere izan behar du kontrol hori hobeto apli-katzeko.

Hezkuntza Ikuskaritzak zentroen kanpoko ebaluazioa gauzatu behardu. Komeniko litzateke zeregin hori bere ebaluaziorako erreferente bihurt-zea. 3. kapituluari jarraiki, orokorra izan behar du eta aldian-aldian eginbeharrekoa. Urteko Planaren jarraipena eta zentroko Memoria bermatubehar dira.

Hezkuntza Ikuskaritzak zeregin ugari ditu, horietako asko burokrati-koak, eta horrek esan nahi du ikuskariek ezin dietela arreta berezirik eskai-ni zereginik garrantzitsuenei. Gune bakoitzeko taldeak lan talde berezietanantolatu beharko lirateke eta lan talde horiek zeregin zehatzak izango li-tuzkete.

Hezkuntza Ikuskaritzak egiten dituen txosten, azterketa eta ikerke-ten hedapena ez zaie soilik administrazio hierarkiei zuzenduko, komenidenean, hezkuntza erkidegoari, zentroei eta bertako zerbitzuei ere zu-zenduko zaie.

Euskarak EAEko hezkuntza sisteman hartu duen garrantzia eta zentroaskok eta askok hizkuntz normalizazioan egin dituzten ahaleginak kontuanizanik, Hezkuntza Ikuskaritzako lanpostuek 2. hizkuntz eskakizuna izan be-harko lukete; hala ere, aldi batez behintzat, zenbait neurri hartu beharko li-rateke ikuskariek bere eginkizunetan jarrai dezaten.

5.5.3. Hezkuntzari laguntzeko zerbitzuak

Hezkuntza Administrazioak lehentasunezko jarduera ildoak definitubehar ditu, egungo euskal hezkuntza-sisteman detektaturiko beharrizaneiaurre egiteko eta, gizarte eskaerak eta egoera berri hau kontuan izanik,


220


ikasleen hezkuntza eskaintza hobetu eta kalitate handiago lortzeko. Beha-rrizan horiek, batik bat, ondokoetan nabari dira: hizkuntz eta teknologi be-rrikuntzako prozesuetan, ikasleen dibertsitateari eskaini beharreko arretaneta elkarbizitzarako hezkuntzan; hori guztia kalitatean eta etengabeko ho-bekuntzan oinarritutako prozesuan sartu behar da. Lehentasunezko jar-duera ildo horiek programa moduan definitu behar dira.

Laguntza zerbitzuok programa horiek edo euskal hezkuntza sistema-ren eboluzioan sor daitezkeen programak bultzatzeko tresna eragingarriaeta malgua izan behar dute. Laguntza zerbitzuei esleitu zaizkien eginkizu-nen eboluzio horrek zerbitzuon funtzioak ondo zehaztea eskatzen du, geroeta konplexuagoak baitira. Prestakuntzarako, aholkularitzarako eta baliabi-deak kudeatzeko tresna izan behar dute, gainera, irakasle eta zentroen es-kaerei ere erantzun behar diete.

Matrikula kopurua gutxitzeak, gune bakoitzeko eskola biztanleriarengorabeherek, DBHko zentro independenteen sorrerak, eskola zentro bat-zuk ixteak eta abarrek halako desoreka sortu dute PAT bakoitzaren planti-lan eta gune bakoitzeko irakasle, ikasle eta zentroen kopuruan. Faktorehori berrikusi eta doitu beharra dago.

Zerbitzu horien funtzioak ere aldatuz joan dira. Hasieran, baliabideteknologiko eta didaktikoak eskaintzen zituzten eta zentroetan ez zeu-den eta mailegu moduan uzten ziren materialak zituzten. Aldi berean,aholkularitza pedagogiko eta didaktikoa eskaintzen hasi zitzaien zentro-ei. Hezkuntza Erreforma martxan jarri zenean, Laguntza Zerbitzuek akti-boki parte hartu zuten beharrizan berrien eta Erreformako curriculuma-ren hedapenean; zentroei aholkuak eta informazioa eskaini zizkieten,batez ere Haur eta Lehen Hezkuntzan, Prestakuntzako Plan Trinkoaren(PPT/PIF) bitartez.

EAEn LOGSEk aurreikusitako Hezkuntza Erreformaren ezarpena bu-katu zenean, euskal hezkuntza-sistema goitik behera ebaluatzeko beha-rra ikusi zen. LOGSE eta Euskal Eskola Publikoaren Legeak jasotako au-rreikuspen hori eta Hezkuntza Erreforma ezarri ondoren hezkuntzasisteman agertu ziren beharrizanak kontuan izanik, komenigarritzat jo zenHezkuntza Ebaluazio eta Ikerketa ez unibertsitarioko Euskal Institutuasortzea.

Guneko laguntza zerbitzu berriei BERRITZEGUNE izena ematea pro-posatu da, hezkuntzan behar den aldaketa eta berrikuntza ideia horrekinuztartzeko asmoz, betiere kontuan izanik zerbitzu horiek guneko ikastetxe-etatik hurbil egon behar dutela, aholkularitza proposamenak testuinguru ja-


221


kin baten barruan egon daitezen eta arazo zehatzei erantzuna eman da-kien; irakasleek erraztasunak izan beharko lituzkete laguntza zerbitzuek an-tolaturiko jarduerak ezagutzeko.

Zentro berrien plantila definitzeko orduan, kontuan izan behar da hez-kuntza zentroek pixkanaka-pixkanaka euren aholkularitza eta prestakuntzazerbitzuak eratu dituztela. Horrek esan nahi du laguntza zerbitzuek zentro-etan ez dauden baliabideak eskaintzeko osagarrizko eginkizuna soilik betebehar dutela.

Irakasle Kidegoen Legeak arautu du laguntza zerbitzuetako plazenhornidura; lege horrek dioenez, plaza horiek irakasle funtzionario batekbete behar ditu hiru urteko behin-behineko izendapenaren lehenengo faseabukatu ondoren. Prozedura hori ez da egokiena era horretako plazak be-tetzeko, zeren, alde batetik, laguntza eskariak aldatu egiten direlako den-borarekin eta, bestetik, ez delako komeni laguntza zerbitzuetako langileakgelako zuzeneko harremana behin betiko baztertzea. Zaila bada ere, ustedugu laguntza zerbitzuetako plazak betetzeko bestelako formulak bilatubehar direla eta formula horiek neurri pizgarriak jaso behar dituztela irakas-leak aldi batez gelara errazago itzul daitezen.

PAT deiturikoek laguntza zerbitzu erabilgarriak izan behar duteHaur eta Lehen Hezkuntzako eta Bigarren Hezkuntzako zentroetan.Une honetan, ez dira zerbitzu egokia ematen ari Bigarren Hezkuntzakozentroetan.

5.5.4. Tokiko Administrazioa

Argi dago udalerriak ez duela eskumenik hezkuntza alorrean, bainaudalerriak erantzukizuna du gai honetan, beraz, bi Administrazioek eskuhartzen dute udalerriko eta udalerriz kanpoko interesak dituztelako. Hortaz,bien intereseko gaia da eta udalerriak lankide moduan parte hartzen du.

Bestalde, aipagarria da udalerriek lan handia egin dutela Haur Hez-kuntzako lehen zikloa, gizarte bermeko programak (LHIK/CIPen bitartez)eta Musika Eskolak ezartzen.

Oso beharrezkotzat jotzen da udalerrietako ordezkariak ikastetxeetakoEskola Kontseiluetan parte hartzea, izan ere, partaidetza hori oso positiboada bai zentroentzat bai udalerrientzat ere.

Udalerriko eta Lurraldeko Eskola Kontseiluak koordinazio eta kontsultatresna izatera irits daitezke hezkuntza sisteman esku hartzen duten admi-


222


nistrazio guztien artean; horrela, administrazioek hezkuntzari eskaintzendizkioten baliabideak hobetuko lirateke. Komeniko litzateke Eskola Kont-seiluon eraketa eta funtzioak eta euren artean egon daitezkeen interferent-ziak aztertzea.

Badirudi egokia dela Hezkuntza Administrazioari ondoko eskaeraegitea: Eskola Kontseilurik ez dagoen barrutietan, Eskola Kontseilua sor-tu eta dinamizatu behar da eta dauden lekuetan, berriz, edukiz bete be-har dira.


223


6. HEZKUNTZAREN FINANTZAKETA

Bi gauza argitu nahi lituzke Euskadiko Eskola Kontseiluak Hezkuntzasistemaren finantzaketa aztertzen duen txosten honen bitartez: ea nahikoabaliabide erabiltzen den hezkuntza eskubideak bermatzeko, eta kalitatezkohezkuntza segurtatzeko. Horri erantzuteko aztertuko ditugun datuek era-kutsiko digute zenbat diru erabiltzen den hezkuntzan, baina, batez ere,nola banatzen den diru hori sareka, zikloka, mailaka eta programaka. Txos-ten honetan, beraz, Eskola Kontseiluak elkarrekin konparatuko ditu kopuruekonomikoen taulak eta Kontseiluaren baitan jasota dauden eskakizun etagizarte nahikariak.

Eskari horietako batzuk erraz neurtu daitezke kopurutan (esaterako,zenbat pezeta behar diren irakasle/ikasle ratioak aldatzeko edo langileensoldatak igotzeko), baina biziki zaila da zenbakitan jartzea izaera kualitati-boagoa duten hezkuntza erreformaren alderdien kostua. Zailtasun horigorabehera, Eskola Kontseiluak kuantifikatu egin nahi lituzke, gutxi gorabe-hera baino ez bada ere, gure hezkuntza sistema Europako beste sistemenmailara goratzeko eta irakaskuntzaren kalitatea ahalik eta onena izatekoerantzun beharko liratekeen eskakizun orokorren kostuak.

Txosten honetan aztertzen diren urteetan aldaketa sakonak gertatudira euskal hezkuntza sisteman, haren egitura eta kalitatean, eta aldaketahoriek eragin gogorra izan dute sistemaren finantzaketan.

Finantzaketan ezinbesteko eragina izan duten faktoreen artean aipa-garriak dira, batetik, demografiari dagozkionak, hala nola jaiotza tasarenjaitsiera, eta, bestetik, hezkuntza aldaketak berak zuzenean ekarri ditue-nak, esaterako aldaketa hori aplikatzeko erritmo eta epeak, derrigorrezkohezkuntza adina 16 urtera arte luzatu izana, eskola curriculumaren aldake-tak edota irakaskuntzaren euskalduntze prozesua. Horiek guztiek eraginaukan dute planifikazioan eta eskola mapan.

Baina izan dira bestelako faktoreak ere. Batzuk, ikasle populazio osoaukitzen duten gizarte eskakizunen ondorio dira, esaterako indar gehiagoematea beste hizkuntza batzuen irakaskuntzari, informazio eta komunika-

225


zio teknologia berriak txertatzea irakaskuntzan, lanbide heziketa sendotzeaedo zerbitzu osagarriak zein eskolaz kanpoko ekintzak ugaritzea. Bestefaktore batzuk, berriz, gizarteak kolektibo berezientzat —hala nola gutxien-go etniko edo kultural, etorkin, eskakizun bereziak dituzten ikasle eta aba-rrentzat— plazaratzen dituen eskakizunak dira.

Faktore horiek guztiak eduki beharko dira kontuan, beraz, 1995,1996, 1997, 1998 eta 1999. urte osoetako Euskal Autonomia ErkidegokoAurrekontuetako Hezkuntza alorreko datuak eta likidazioak aztertzean.

6.1. EAE-ko AURREKONTUETAN HEZKUNTZAGASTUETARAKO ERABILITAKO KOPURUEN BILAKAERA

Hauxe da iragan urte hauetan Hezkuntza alorrean Eusko Jaurlaritzakbere aurrekontuetan egin dituen gastuen bilakaera:

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerkuntza Saileko hasierako aurrekontua* (Pezeta milioiak)

Datu horien iturria EAEko Aurrekontu Orokorrak direnez, kalkulatzenditugun urterik urteko aldaketak —tauletan ageri direnak— inflazioaren era-gina kendu barik kalkulatzen ditugu. Hala ere, hobeto ulertzeko urterik ur-teko aldaketa errealak —inflazio tasak kalkuluari erantsitakoak—, jarraianbeste taula bat jartzen dugu azaltzeko EAEko eta Estatuko KontsumokoPrezioen Indizearen aldaketak, bai urteko bataz besteko igoerak eta baitaere aurreko urteko abenduko indizearekiko aldaketak.

1994 1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 167.877 171.276 186.343 195.502 202.704 216.512

Urterik urteko aldaketa portzentaia %2,02 %8,80 %4,92 %3,68 %6,81


226

* Kapitulu honetan aztertutako urteei dagozkien EAEko Aurrekontu Orokorrak biltzendituzten Ogasun Sailaren dokumentuak izan dira taulotan ageri den informazioalortzeko iturri nagusia. Dokumentu horietan EAEko Aurrekontu Orokorrak ezezik,Aurrekontuei egindako aldaketak eta urte bakoitzeko abenduaren 31rarteko gastu-aurrekontuen exekuzio maila ere jasotzen da. Informazio-iturria besteren bat denean,hala esango da.


Kontsumoko Prezioen Indizearen (KPI) igoerak EAEn eta Estatuan

(Iturria: EUSTAT)

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuen aldaketak eta Kontsumoko Prezioen Indizearen (KPI) aldaketak

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuak xehekiroaztertu baino lehen, interesgarria izan daiteke aurrekontu horiek Euskal Au-tonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorrekin konparatzea.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuek Euskal AutonomiaErkidegoko Aurrekontu Orokorretan hartzen duten zatia

1995 1996 1997 1998 1999

EAEko Aurrekontu Orokorrak 662.200 699.357 709.878 736.146 793.354

Hezkuntza Saileko aurrekontua 171.276 186.343 195.502 202.704 216.512

Hezkuntza Saileko aurrekontuaren portzentaia EAEko aurrekontuetan

%25,86 %26,64 %27,54 %27,54 %27,29

0

2

4

6

8

10

1995 1996 1997 1998 1999

% Hezkuntza Saila %KPI

1995 1996 1997 1998 1999

Urteko bataz besteko KPIaren igoera EAEn 5,0 3,8 2,3 2,3 2,8

Urteko bataz besteko KPIaren igoera Estatuan 4,7 3,6 2,0 1,9 2,3

KPIaren igoera aurreko abenduko indizearen aldean EAEn

4,5 3,5 2,2 2,3 3,0

KPIaren igoera aurreko abenduko indizearen igoeraren aldean Estatuan

4,3 3,2 2,0 1,4 2,9

Hezkuntzaren finantzaketa

227


Ikusten da, beraz, aztertzen ari garen epealdiko aurreneko hiru ur-teetan portzentaia zertxobait igo dela eta azkeneko urteetan berrizegonkor mantentzen dela. Gogoan izan bedi aztertutako epealdian jait-siera demografikoak ikasle eta ikasgela kopuruen murrizketa ekarri due-la hezkuntza sistema osoan. Hona hemen hori frogatzen duten datuak:1994/95 ikasturtean 404.954 ikasle zeuden matrikulatuta, eta 1999/00ikasturtean berriz 327.895 ikasle, hau da, %19 gutxiago. Antzeko zer-bait gertatzen da ikasgelekin: 1994/95 ikasturtean 17.466 unitate zeu-den, eta 1999/00 ikasturtean aldiz 16.568, hau da, %5,14 gutxiago.Ikasgela kopuruaren jaitsiera-portzentaia ikasleena baino txikiagoa dahobetu egin delako ikasle-kopuru/ikasgela ratioa. (Ikus I. Eranskineko 2,3, 4, 5, 8, eta 10. taulak)

Interesgarria da, baita ere, elkarrekin konparatzea Eusko Jaurlaritzareneta Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren baliabide ekonomikoaketa EAEko Barne Produktu Gordina (BPG). Bistan da azken urteotan indizehoriek behera egin dutela.

EAEko eta Hezkuntza Saileko aurrekontuen partizipazio portzentaia EAEko BPGean

Portzentaia horiek osatzean ez dira kontuan hartu hezkuntzan eral-gitzen den diru kopuru guztia. Ez dira sartu beste administrazio batzuek—esaterako udalek— edo familiek eurek ekartzen dutena. Aztertu ere,kapitulu honetan Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak —hez-kuntzako eskuduntzaren jabeak, alegia— egin duen gastua aztertukodugu. Baina jasota gera bedi, informaziorako baino ez bada ere, zerportzentaietan parte hartzen duten gainerako agenteek hezkuntzakogastu osoan. Adibidetzat hartuko dugu txosten honetan aztertzen arigaren epealdiko erdiko urtea, 1997 urtea alegia. Ikusiko denez, agentepubliko eta pribatu asko ari dira hezkuntza sistema sustengatzen berenekarpenekin.

1995 1996 1997 1998 1999

% EAE / BPG %14,64 %14,57 %13,84 %13,24 %13,36

% Hezkuntza Saila / BPG %3,79 %3,88 %3,81 %3,65 %3,65


228


Hezkuntza Publikoa finantzatzeko diru-sarrera guztiak 1997an.(Pezeta milioiak)

Iturria: EUSTAT (87. taula)

Hezkuntza Pribatua finantzatzeko sarrera guztiak 1997an. (Pezeta milioiak)

(Iturria: EUSTAT. Ikus 88. taula)

Zentro Unibertsitateaz Goi mailako Ikasketaguztiak aurrekoak ikasketak artistikoak

Sarrera osoa 82.785 72.106 9.260 1.419

Sarrera korrontea 81.661 71.340 8.906 1.415Dirulaguntzak 53.702 53.049 354 299

EJren Hezkuntza Saila. 50.587 50.336 85 166Toki Administrazioak 647 508 56 83Beste erakunde publiko batzuk 645 512 123 10Pribatuak 1.824 1.693 89 41

Kuotak 26.634 17.134 8.433 1.068Beste sarrera batzuk 1.324 1.156 120 49

Kapital sarrerak 1.124 766 354 4Dirulaguntza publikoak 540 540 0 0Dirulaguntza pribatuak 176 170 1 4Beste sarrera batzuk 408 54 353 0

Ikastetxe Unibertsitateaz Goi mailako Ikasketaguztiak aurrekoak ikasketak artistikoak

Sarrera osoa 143.807 104.384 34.746 4.676

Sarrera korrontea 133.906 98.783 30.565 4.558Dirulaguntzak 123.146 95.980 23.245 3.920

EJren Hezkuntza Saila. 112.373 88.797 21.192 2.384Toki administrazioak 7.741 5.959 299 1.483Beste erakunde publiko batzuk 2.508 851 1.608 50Pribatuak 524 374 147 3

Kuotak 8.593 2.353 5.637 602Beste sarrera batzuk 2.168 450 1.682 35

Kapital sarrerak 9.901 5.601 4.181 118Dirulaguntza publikoak 9.891 5.601 4.173 117Dirulaguntza pribatuak 10 0 8 1


229


Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuetara itzuliz,ikus dezagun orain aurrekontuan sarturiko kopuruen exekuzio maila. Ikusi-ko dugu maila hori altua izateaz gain, urte guztietan gainditzen dituela ha-sierako aurreikuspenak, ondoko taulan ageri den bezala:

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuaren exekuzio maila. (Pezeta milioiak)

Sakonkiago eta ikuspegi ezberdinetatik ikusteko zelan banatu direnurte hauetan aurrekontuak, hiru taula eta azterketa mota aurkeztuko ditugujarraian:

—Aurrekontuaren kapitulukako banaketak gastuaren izaera erakustendu: soldaten ordainketa, funtzionamendu gastuak, finantza gastuak,inbertsio gastuak...

—Programakako banaketak ikuspegi funtzionala ematen du eta gas-tuen helburuak zeintzuk diren erakusten du.

—Azpiprogramakako banaketak zehatzago adierazten du zertan eral-gitzen den dirua.

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontuan Gauzatuta

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontuan 171.276 186.343 195.502 202.704 216.512

Gauzatua 186.218 193.793 204.086 216.505 230.810

% %108,72 %103,99 %104,39 %106,80 %106,60


230


6.1.1. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Aurrekontuarenbanaketa kapituluka

Aurrekontuaren gastuak honela sailkatzen dira:

1. Kapitulua, Langileen gastuak: Hezkuntza administrazioko eta ikas-tetxe publikoetako langileen soldatak eta gizarte segurantzak, enplegatzai-leak ordaindu beharrekoak.

2. Kapitulua, Funtzionamendu gastuak: alokairuak, eraikin, instalazioeta tresnen konponketa eta mantentze arrunta, bulegoko materiala, ur hor-nidura, argia, berogailua, komunikazioak, garbiketa zerbitzuen kontrata-zioa; ikastetxe publikoetako funtzionamendu gastuak; Udal eta Aldundiekinsinatutako haur hezkuntzako hitzarmenak; sare publikora sartzeko ikasto-len zorra kitatzeko gastuak.

Apurka-apurka, ikastetxeak eurak ari dira gestionatzen 2. kapitulu ho-netako zati bat. Euskal Eskola Publikoko otsailaren 19ko 1993/1. LegearenV Tituluak finkatuta utzi zuen ikastetxeen autonomia printzipioa. Autonomiahori ikastetxeek euren ekonomia-finantzazko jarduera kudeatzeko dutenahalmena da, hau da, ikastetxe bakoitzak bere Kudeaketa Proiektua onar-tu eta exekutatzeko duen eskumena. Kudeaketa Proiektu hori Urteko Ku-deaketa Programan islatuta dago. Finantza-autonomia programa pilotua1993an jarri zen martxan 21 ikastetxetan; 1995. urtean, 30 ikastetxetan:7 Araban, 11 Bizkaian eta 12 Gipuzkoan. Eusko Jaurlaritzak garatuak ditusistema hori orokortzeko behar diren arautegiak.

DEKRETUA, uztailaren 28ko 1998/196., Euskal Eskola Publikoa osatzen duten ikastet-xeen kudeaketa ekonomia-finantzazko erregimena arautzekoa. (EHAA, 98/09/14)

3. Kapitulua, Finantza gastuak: atzerapen interesak, Gizarte Segurant-zako errekarguak.

4. Kapitulua, Dirulaguntza arruntak: programa ezberdinen arabera,hezkuntza hitzarmenen finantzaketa, krisian dauden ikastetxeentzako di-rulaguntzak, sare pribatuko soldaten parekatzea, hitzartutako ikastetxee-tarako hezkuntza bereziko laguntzaileak; Eusko Ikastolen Batzarentzakodirulaguntza; 1993/1. Legearen bidetik sare publikora igaro nahi izan ezzuten ikastolentzako dirulaguntzak; entzumen-protesientzako hitzarme-nak; haur hezkuntza eta hezkuntza bereziko ikastetxe eta ekipoetarako di-rulaguntzak; osabidezko hezkuntza eta lanbide heziketako ikastetxeekikohitzarmenak; irakasleen formazioa; ikastetxe pribatuetan ordezkapenakegiteko dirulaguntzak (IRALE egitaraua); jangela, garraio eta bekatarakodirulaguntzak .


231


6. Kapitulua, Inbertsio errealak: eraikuntza lanak ikastetxe publikoetan;makinak, instalazioak, altzariak eta tresnak; ikastetxeetako informatikakotresneria; material didaktikoa.

7. Kapitulua, Kapitaleko dirulaguntzak: sare pribatuko inbertsioen fi-nantzaketa; ikastetxe pribatuentzako dirulaguntzak Hezkuntza Errefor-maren ondorioz abiatutako inbertsioak burutzeko; oztopo arkitektonikoakezabatzeko dirulaguntzak.

8. Kapitulua: langileentzako maileguak: langileentzako maileguak etasoldata aurrerapenak.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Aurrekontuaren urterik urteko bilakaera kapituluka.

(Pezeta milioiak)

Igoera orokor handienak 1996 eta 1999. urteetan gertatu dira. Langi-leen gastuak ere bi urte horietan handitu dira gehienik; gutxien hazten direnurtea, berriz, 1998. urtea da. 1996an langileen gastuen igoera IRALE pro-gramarekin batera gertatzen da. Funtzionamendu arrunteko gastuak na-barmen igotzen dira urte guztietan, eta batez ere 1997 eta 1999. urteetan.Dirulaguntza arruntak, 1996an salbu, apenas hazten dira eta gutxitzera jot-zen dute. Inbertsio errealak, 1998ko gorakada kenduta, murriztuz doaz.Kapitaleko dirulaguntzak kasik aldatu gabe mantentzen dira lehenbiziko ur-teetan eta 1998. urtean berriz nabarmen igotzen dira.

Esandako guztia aurrekontuetan sartutakoari dagokio. Ederto legoke ka-pitulu bakoitzean konparatzea, behin baino ez bada ere, Euskal Legebiltzarrak

1995 1996 % 96/95 1997 % 97/96 1998 % 98/97 1999 % 99/98

1. kapitulua 82.145 89.165 %8,5 93.915 %5,3 96.307 %2,5 106.197 %10,2

2. kapitulua 5.849 6.292 %7,6 7.127 %13,3 7.639 %7,2 9.636 %26,1

3. kapitulua 0 0 0 0 0

4. kapitulua 70.937 78.905 %11,2 83.012 %5,2 86.041 %3,6 88.036 %2,3

6. kapitulua 7.040 6.684 %–5 6.281 %–6 6.732 %7,2 6.495 %–3,5

7. kapitulua 4.405 4.395 %–0,2 4.364 %–0,7 5.165 %18 5.329 %3,2

8. kapitulua 900 900 %0 800 %–11,1 818 %2,3 815 %–0,4

GUZTIRA 171.276 186.343 %8,8 195.502 % 4,9 202.704 %3,7 216.512 % 6,8


232


hasieraz onartutako aurrekontua eta aurrekontu horren exekuzio maila aben-duaren 31rarte. Hartara, agerian geratuko lirateke aurrekontuak urtean zeharjasaten dituen gorabeherak eta nolako habilitazioak behar izaten dituen.

Kapitulu bakoitzean aurrekontuetan sartua eta gauzatuaren arteko aldea. (Pezeta milioiak)

Konparazio horietan joera nahiko orokor batzuk ohartzen dira, sal-buespen bat edo beste kenduta: 1. eta 2. kapituluetan (langileen gastuetaneta, batez ere, funtzionamendu gastuetan) sistematikoki ikusten da aurre-kontuetan sarturikoa baino gehiago eralgitzen dela; 6. eta 7. kapituluetan

1995 1996 1997 1998 1999

1. KAP. Langileen gastuakAurrekontuan sartutakoa 82.145 89.165 93.915 96.307 106.197Gauzatua 89.800 94.960 100.055 106.197 117.069% %109 %106 %106 %110 %110

2. KAP. Funtzionamendu gastuakAurrekontuan sartutakoa 5.849 6.292 7.127 7.639 9.636Gauzatua 7.260 8.320 8.554 9.635 10.084% %124 %132 %120 %126 %104

3. KAP. Finantza gastuakAurrekontuan sartutakoa 0 0 0 0 0Gauzatua 2,8 0,7 0,1 0 8,2%

4. KAP. Dirulaguntza arruntak Aurrekontuan sartutakoa 70.937 78.905 83.012 86.041 88.036Gauzatua 77.213 79.050 83.905 88.034 90.228% %109 %100 %101 %102 %102

6. KAP. Inbertsio errealak Aurrekontuan sartutakoa 7.040 6.684 6.281 6.732 6.495Gauzatua 6.548 6.896 6.243 6.493 7.778% %93 %103 %99 %96 %120

7. KAP. Kapitaleko dirulaguntzak Aurrekontuan sartutakoa 4.405 4.395 4.364 5.165 5.329Gauzatua 4.494 3.985 4.529 5.328 4.825% %102 %91 %104 %103 %90

8. KAP. Langileentzako maileguak Aurrekontuan sartutakoa 900 900 800 818 815Gauzatua 898 577 796 815 816% %99,8 %64 %99,5 %99,6 %100,1


233


—inbertsio errealen eta kapitaleko dirulaguntzen atalean—, gastuak erres-petatu egiten ditu aurrekontuan finkatutako kopuruak, batzuetan kopuruokagortu gabe ere; 4. eta 8. kapituluetan (dirulaguntza arruntak eta langile-entzako maileguak), gastua eta aurrekontua kasik beti ados daude. 3. ka-pituluan (finantza gastuak), aurrekontuetan ez sartzeko joera egon arren,gastu gauzatuak kontsignatu egiten dira nahiz eta kopuruak ezdeusakizan.

6.1.2. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Aurrekontuarenbanaketa programaka

Aurrekontuaren puskarik handiena beretzen duten programek egokiislatzen dute hezkuntza zerbitzuak daukan hedadura. Hara zeintzuk diren:Haur Hezkuntza, Lehen Hezkuntza, Bigarren Hezkuntza, Osabidezko Hez-kuntza, Lanbide Heziketa eta Unibertsitate Hezkuntza.

Urterik urteko bilakaera programaka. (Pezeta milioiak)

Datu horietan ikusten da Haur eta Lehen Hezkuntza programaren au-rrekontua jaitsi egin dela 1997. urtean, eta jaitsiera mantendu egiten dela1998an. Ez dirudi beherakada hori jaitsiera demografikoaren ondorioa denikordea, hauek baitira ikasturte horietan Haur eta Lehen Hezkuntzako ikaslekopuruak: 1996/97an, 171.212 ikasle; 1997/98an, 168.849 ikasle (%2 gut-

1995 1996 % 96/95 1997 % 97/96 1998 % 98/97 1999 % 99/98

42110 Egitura eta sostengua 4.509 4.743 5,2 4.677 –1,4 4.792 2,5 5.058 5,6

42210 Haur eta Lehen Hezkuntza 71.300 76.031 6,6 63.232 –16,8 63.737 0,8 70.809 11,1

42220 Bigarren H., Osabidezko H. eta LH 53.415 58.873 10,2 78.397 33,2 82.590 5,3 90.248 9,3

42230 Unibertsitate Hezkuntza 20.852 23.203 11,3 24.606 6,0 25.906 5,3 25.867 –0,2

42240 Erregimen Bereziko H. eta HH 4.025 4.295 6,7 4.605 7,2 4.937 7,2 4.911 –0,5

42250 H. berrikuntza, irakasleen formak. 3.213 3.552 10,6 3.631 2,2 3.718 2,4 3.409 –8,3

42310 Hezkuntza Promozioa 8.617 8.748 1,5 9.222 5,4 9.659 4,7 8.937 –7,5

47150 Sistemaren euskalduntzea 4.022 5.459 35,7 5.644 3,4 5.760 2,1 5.666 –1,6

54120 Ikerketa 1.319 1.435 8,8 1.483 3,3 1.599 7,8 1.603 0,3

GUZTIRA 171.276 186.343 8,8 195.502 4,9 202.704 3,7 216.512 6,8


234


xiago); 1998/1999an, 166.350 ikasle (%1,5 gutxiago). Egiazko aldaketa,

Haur Hezkuntza, Lehen eta Bigarren Hezkuntza, Osabidezko Hezkuntza eta LanbideHeziketako aurrekontuen bilakaera

baina, ikasleria zenbatzeko formulari dagokio, hain zuzen ere 1996/97ikasturtearen hasieran —hau da, 1996 eta 1997. urteetako aurrekontu ur-taldiaren erdian— indarrean sartzen delako Erreforma plana. 1995/96 ikas-turtean OHOko 7. eta 8. mailetan 51.233 ikasle zeuden, baina 1996/97ikasturtetik aurrera kopuru hori DBHn zenbatzen da. Horrek esplikatzen duLehen Hezkuntzako aurrekontuaren murrizketa handia, baita urte horretanbertan Bigarren Hezkuntzako aurrekontuan ematen den araberako igoeragaitza ere (Ikus I. eranskineko 2, 3, 4, eta 5. taulak).

Zenbait herrialde eta hiritan batik bat, toki korporazioek beren gainhartu dute 0tik 3 urtera bitarteko umeak eskolaratzeko zeregina. Hezkunt-za, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Haur Hezkuntzako zentro horiek zuze-nean kudeatzen ez baditu ere, dirulaguntzak banatzen ditu udalek egin de-zaten. Laguntza horiek handituz joan dira urteotan:

Haur Hezkuntza kudeatzeko udalei banatutako dirulaguntzak, lurraldeka eta ikastetxe kopuruka

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

1995 1996 1997 1998 1999

Haura eta Lehen Hezkuntza Bigarren Hezk., OsabidezkoHezk. eta Lanbide Heziketa


235


(Iturria: Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria, Dirulaguntzatarako Deialdi Ebazpenak)

Bigarren Hezkuntza, Osabidezko Hezkuntza eta Lanbide Heziketakoprogramaren aurrekontua nabarmen igotzen da urterik urte, baina igoerahori bereziki handia da 1997. urtean (%33), eta horrek ere ez dirudi zeri-kusirik daukanik demografiarekin. Izan ere, hauek dira urte horietakoikasle kopuruak: 1996/97 ikasturtean 201.527 ikasle zeuden DBH, Batxi-lergo eta Lanbide Heziketan; 1997/98 ikasturtean, 186.266 ikasle (%7,6gutxiago); 1998/99 ikasturtean, 171.288 ikasle, hots, aurreko urtean bai-no %8 gutxiago. Horren arrazoi zuzena da lehen OHOko 7. eta 8. maile-tan zeuden ikasleak gaur egun DBHn daudela eta, horrenbestez, DBHnzenbatzen direla. Horregatik hain zuzen adin horri zegozkion ikasgeletakolangileen, funtzionamendu eta inbertsio gastuak lehen OHOko (LehenHezkuntza) aurrekontuetan sartzen ziren eta orain berriz Bigarren Hez-kuntzakoetan (Ikus I. Eranskineko 5, 8 eta 10. taulak).

Gainera, 1997an berebiziko aurrekontu ahalegina egin zen Hez-kuntza Erreformaren eskakizunei erantzuteko. Urte horretan HezkuntzaErreformak Bigarren Hezkuntzan jarraitzen du: 1996/97 ikasturteanDBHko lehen zikloa hasi ondoren, 1997/98 ikasturtean ezartzen da DBHko3. maila eta hasten da Derrigorrezko Ondorengo Hezkuntza ErreformaBatxilergoko 1.arekin eta maila ertaineko prestakuntza zikloekin. Era be-rean, modu selektiboan eta aurrerapen gisa, BBB eta UBIko 3a eta IEE(1 eta 2) eta LHIIren ordez LOGSEko Batxilergoko ikasturte berriak ezarriziren. Horrek guztiak eragin zuzena izan zuen antolakuntzan, laborate-gietako eta teknologia eta informatikako ikasgeletako hobekuntzan etaDBHko ikastetxe berri gehienek dependitzen duten institutuetako funtzio-namendu gastuetan. Orobat izan zuen eragina Lanbide Heziketa berrikofamilia eta espezialitateak irakasten hasi ziren zentroetan, batez ere go-rengo hezkuntza mailan. Zehatzago esateko, 1997an inbertsioak eginziren ekipamenduak hornitzeko eta atontze lanak egiteko DBHko 54 ins-titututan, Batxilergoko 76 institututan (horietako 62tan DBH irakasten

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Araba 3 12.800 3 20.375 4 26.935 4 22.871 5 23.253

Gipuzkoa 9 44.500 10 54.865 10 64.265 11 57.201 11 54.805

Bizkaia 4 17.700 6 24.400 2 11.900 3 25.245 4 27.257

16 75.000 19 99.640 16 103.100 18 105.317 20 105.317


236


da), Lanbide Heziketako 61 institututan (20tan DBH ezarrita dago) etaEibarko irakaskuntza konplexuan.

Gizarte Garantiako programak bideratzeko, Hezkuntza Sailak, urteroberritutako deialdien bidez, laguntzak eman dizkie programa horiek aplikat-zen ari diren udal eta irabaz asmorik gabeko erakundeei.

1995. urtean aldatu egin zen laguntza horiek banatzeko sistema: urte-ka barik ikasturteka ematen hasi ziren. Horregatik dira handiagoak taulan1995-96 ikasturteko laguntzak, hain zuzen ere ikasturte t’erdi bati dagoz-kiolako (1995eko urtarriletik 1996ko ekainera arte).

Gizarte Garantiako programetarako udalei banatutako laguntzak, lurraldeka, zentro kopuruka (z) eta taldeka (t).

(Pezeta milak)


Araban badira Osabidezko Hezkuntzako Partzuergoa eta LanbideFormazioa, euren menean bi zentro dituztela. Ekarpen gisa, Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak kapital transferentzia egiten du eta irakas-leria hornitzen dio P. Anitua ikastetxeari. Kasu honetan Hezkuntza Sailarenekarpena Gasteizko Udalak egiten duena adinakoa da (ondoko taula egite-rakoan, zutabe bakoitzeko buruan ageri den epealdiko bigarren urteko ko-purua hartu da Arabarako).

Gizarte Garantiako programak gauzatzeko beste erakunde batzuei banatutako laguntzak

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

z laguntza z laguntza z t laguntza z t laguntza z t laguntza

Gipuzkoa 15 431.617 17 297.575 17 53 352.385 17 53 315.999 16 51 310.909

Bizkaia 15 601.671 16 357.465 16 68 396.206 16 69 409.514 16 69 414.610

Araba 2 63.362 2 64.963 2 67.500 2 60.000 2 62.000

GUZTIRA 32 1.096.650 33 720.003 33 121 816.091 33 122 815.513 32 120 787.519


237



Erregimen Bereziko Hezkuntza programa eta Helduen Hezkuntza%7 igotzen da urte guztietan, salbu 1999an. Hezkuntza berrikuntza etairakasleen formazio programak eta hezkuntza sistemaren euskalduntzeprogramak igoera nabarmenak dituzte 1996. urtean (%11 hark eta %36honek). Hezkuntza promoziorako programak apenas baduen aldaketarik.

Zenbakitan islatutako alderdi horiek bat datoz urte hauetan burutu di-ren bi prozesu integratuen helburuekin: hezkuntza sistemaren planifikazioa,eta erreforma. Erronka handia izan da. Hezkuntza erreformak ondorio etaeskakizun zehatzak izan ditu Euskal Autonomia Erkidegoan: aurrena eta le-henik, hezkuntza sistema LOGSEra egokitu beharra, baina baita ere Eus-kararen Erabileraren Normalizaziorako Oinarrizko Legean finkatutako hel-buru linguistikoak garatu eta Euskal Eskola Publikoko eta IrakasleenKidegoetako lege autonomikoak aplikatu beharra.

Finantzaketaren zenbatekoek argi erakusten dute nolako baliabideakerabili diren finkatutako helburuak lortzeko. Oro har, badirudi nahikoa balia-bide egon dela hezkuntza sistemaren hasierako disfuntzioak —hala mate-rialak nola langile aldetikoak— buruzkatu eta zuzentzeko.

Hartara, hasieran geneukan egoera hura gainditzeko —Lehen Hez-kuntzan irakasle gehiegi eta irakasle euskaldun gutxiegi, edota BigarrenHezkuntzan irakasle gutxiegi zenbait espezialitatetan—, posible izan daekimen batzuk martxan jartzea hezkuntza berriztatzeko, formazioa lant-zeko eta irakasleria euskalduntzeko. Jakiteke dago ordea egindako aha-legina nahikoa izan den, ala ez ote diren murritzegi geratu hezkuntza-hel-buru berriak lortu beharrez erdaren irakaskuntzan, teknologia berrietan,musika eta arte irakaskuntzan, lantegietako lanbide heziketan eta bestezenbait esparrutan kualifikazio ona iristeko irakasleriari eskaini zaizkionaukerak.

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

z laguntza z laguntza z t laguntza z t laguntza z t laguntza

Araba 1 2.000 1 4.000 3 3 13.350 2 2 8.900 2 3 13.500

Gipuzkoa 10 54.225 10 57.605 10 17 55.250 9 16 47.150 7 11 44.300

Bizkaia 7 30.600 8 41.000 10 18 53.750 11 20 61.100 10 15 65.900

GUZTIRA 18 86.825 19 102.605 23 38 122.350 22 38 117.150 19 29 123.700


238


Orobat, ikusirik garai hartan bazirela Lehen Hezkuntzako ikastetxebatzuk gutxiegi erabiliak eta Bigarren Hezkuntzako ikastetxe batzuksobera okupatuak, eta itxura guztien arabera hauei ere ikasle-kopu-ruaren jaitsiera nozitzea iritsiko zitzaiela, plangintza bat finantzatu eginahal izan da hezkuntza mailak berregituratzeko eta ikastetxe tipologia,eskola antolaketa eta profil profesional zein linguistiko berri bat finkat-zeko. Aplikatzeke geratu dira, halere, ikastetxeen autonomia pedago-gikoa eta kudeaketa ekonomiko-finantzieroa garatzera bideratutakoneurri batzuk.

Hezkuntza promozioko programaren aurrekontua astiro igo da azter-tutako urte horietan —1996an ere bai—, eta jaitsi egin da 1999an (nahizeta 1996 eta 1999. urteak izan Hezkuntza Saileko aurrekontuek gehien igoduten urteak). Programa horren helburua gizarte integrazioa eta kultur ko-hesioa bultzatzea da, ikasle askok dakartzaten jatorrizko ezberdintasunakleunduz eta baldintza sozialen ondorioz sarritan sortzen den bazterketarizainak moztuz.

Erregimen Bereziko Irakaskuntza eta Helduen Hezkuntza egitarauak%7ko bataz besteko igoera izan du urte guztietan, 1999an salbu, etaberaz badirudi aurrekontuetan aintzat hartua izan dela. Egitarau horrenhelburu eta eginkizunak ezberdinak dira. Errotik berrikusi behar izan diraikasgai artistiko eta musikalen egiturak, ikasketa maila ezberdinak kon-tutan hartzeko moduko diseinu bat prestatuz eta saiatuz baliabideak lu-rraldeka banatzen. Hizkuntzen irakaskuntza hizkuntza-politikaren le-hentasunetariko bat bezala planteatu zenetik, berebiziko ahalegina eginbehar izan da irakasleak janzteko, hirugarren hizkuntzaren irakaskuntzahezkuntza sistemako hasierako mailetan integratzeko, hizkuntza ezber-dinetako ikasleen arteko trukaketak antolatzeko, eta abar. Helduen Hez-kuntza programa aurrera eramateko ere beharrezko izan da bitartekoakalbait ondoen erabiltzea oinarrizko kultur ekintzak eta lanbide heziketabultzatzeko, benetako eskakizun sozialetara egokituz zuzendari taldeak,ikastetxeetako funtzionamendua eta moduluak. Ekimen horiek guztiakgauzatzeko egon den finantzaketa nahikoa izan den ala ez erabakitzera-koan, baina, kontuan hartu beharko da nolakoa den benetako eskakizu-na eta nolako borondatea agertu duen sistemak berak eskaintzak plaza-ratzeko.

6.1.3. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko aurrekontuarenbanaketa azpiprogramaka


239


Azpiprogramak xeheki aztertuz aukera daukagu ikusteko, diru kopu-ru zehatzetan islatuta, zein unetan gertatzen diren egiazko eta sakonekoaldaketak Bigarren Hezkuntzan: DBHko aurrekontu igoera garrantzitsuakbatez ere 1997an gertatzen dira, baina baita ere 1998 eta 1999an. Batxi-lergoak 1996an ezagutzen du bere aurrekontu-igoera bortitzena. Bestee-kin konparatuta, Osabidezko Hezkuntzari eta Lanbide Heziketari esleit-zen zaizkien diru kopuruak edo apenas aldatzen dira edo jaitsi egiten dira1998an.

Erregimen Bereziko Hezkuntza eta Helduen Hezkuntza programei bu-ruzko datuek erakusten dute aldaketak oso txikiak izan direla, igoera haueksalbu: arte eta musika irakaskuntza 1997an, hizkuntzen irakaskuntza1998an eta Helduen Hezkuntza 1996an.

Urterik urteko bilakaera azpiprogramaka.(Pezeta milioiak)


240


Hezkuntza berrikuntza eta irakasleen formazioaren ataletan ikusten da1996an gorakada bat izan ondoren arlo biak beherantz doazela, irakasleenformaziorako aurrekontua %24,5 jaisteraino 1999an.

Hezkuntza Promozio, Garraio eta Jangeletako azpiprogramen aurre-kontuak —batez ere 1997 eta 1998. urteetan—, eta Beka eta Laguntze-tarako programen aurrekontuak, gorantz joan dira —azken hauek urteguztietan, nahiz eta motel. Halere, 1999an denak murriztu dira. Besteekintza batzuetarako laguntzak (Guraso Elkarteak...) gutxituz joan dira ur-terik urte.

Hezkuntza sistema euskalduntzeko programaren barruan batez ere IRA-

1995 1996 % 96/95 1997 % 97/96 1998 % 98/97 1999 % 99/98

42110 Egitura eta sostengua 4.509 4.743 5,2 4.677 –1,4 4.792 2,5 5.058 5,6

42210 Haur eta Lehen Hezkuntza 71.300 76.031 6,6 63.232 –16,8 63.737 0,8 70.809 11,1

42220 Bigarren Hez, Konpen. eta LH. 53.415 58.873 10,2 78.397 33,2 82.590 5,3 90.248 9,342221 DBH 3.219 21.670 573 28.285 30,5 31.518 11,442222 Batxilergoa 27.418 29.050 5,9 28.755 –1,0 27.559 –4,2 31.968 16,042223 Osabidezko H. eta Lanbide H. 25.996 26.603 2,3 27.972 5,1 26.744 –4,4 26.762 0,1

42230 Unibertsitate Hezkuntza 20.852 23.203 11,3 24.606 6,0 25.906 5,3 25.867 –0,2

42240 Erregimen Berezia eta HH 4.025 4.295 6,7 4.605 7,2 4.937 7,2 4.911 –0,542241 Arte irakas. (artea eta musika) 1.356 1.461 7,7 1.721 17,8 1.756 2,0 1.738 –1,042242 Hizkuntzen irakaskuntza 1.125 1.083 –3,7 1.068 –1,4 1.274 19,3 1.296 1,742243 Helduen hezkuntza 1.543 1.750 13,4 1.816 3,8 1.907 5,0 1.876 –1,6

42250 Berrikuntza eta Irask. heziketa 3.213 3.552 10,6 3.631 2,2 3.718 2,4 3.409 –8,342251 Irakaslegoaren formazioa 1.041 1.245 19,6 1.233 –1,0 1.240 0,6 936 –24,542252 Sostengua (CEI eta PAT) 2.172 2.306 6,2 2.397 3,9 2.477 3,3 2.472 –0,2

42310 Hezkuntza promozioa 8.617 8.748 1,5 9.222 5,4 9.659 4,7 8.937 –7,542311 Garraioa eta jangelak 2.039 2.080 2,0 2.303 10,7 2.531 9,9 2.165 –14,542312 Bekak eta laguntzak 6.041 6.241 3,3 6.507 4,3 6.752 3,8 6.400 –5,242313 GEen ekintzetarako laguntzak 537 427 –20,5 411 –3,7 375 –8,8 371 –1,1

47150 Sistemaren euskalduntzea 4.022 5.459 35,7 5.644 3,4 5.760 2,1 5.666 –1,647151 IRALE 3.627 4.951 36,5 5.039 1,8 5.148 2,2 5.134 –0,347152 EGA 150 204 36,0 237 16,2 252 6,3 252 0,047153 NOLEGA 202 234 15,8 267 14,1 287 7,5 240 –16,447154 Glotodidaktika eta… 41 70 70,7 101 44,3 72 –28,7 39 –45,8

54120 Ikerketa 1.319 1.435 8,8 1.483 3,3 1.599 7,8 1.603 0,3

GUZTIRA 171.276 186.343 8,8 195.502 4,9 202.704 3,7 216.512 6,8


241


LE azpiprograman inbertitu da; 1996an nabarmen igo zen IRALEren aurre-kontua eta geroztik gastua aldaketarik gabe mantendu da. EGA, NOLEGA,glotodidaktika eta hizkuntz gaitasuneko agiriaren azpiprogrametako aurrekon-tuak nabarmen igo ziren 1996tik aurrera; azken biak, halere, murriztu egin dira1999an.

6.2. AURREKONTU BILAKAERAREN ANALISIA HEZKUNTZASAREKA

Hezkuntza sistemaren finantzaketa aztertu baino lehen interesgarriada datu batzuk aipatzea erakusteko, gutxi gorabehera baino ez bada ere,zein izan den irakaskuntzaren kostua mailaka eta titularitatearen arabera.Horretarako, aztertzen ari garen epealdiko erdiko urtea —1997. urtea—hartuko dugu erreferentziatzat.

Hezkuntza gastua sare publikoan, 1997, mailaka (ikasle eta eskola unitate bakoitzeko tasa).(pezeta milak)

(Iturria: EUSTAT)

Tasak ikasleko Tasak unitateko

GuztiraLangileen Gastu

GuztiraLangileen Gastu

gastuak orokorrak gastuak orokorrak

GUZTIRA 430,5 380,8 49,7 9.518,9 8.725,1 793,8

Haur Hezkuntza 429,3 377,0 52,3 7.079,3 6.216,3 863,0

Lehen Hezkuntza 558,0 506,4 51,6 7.912,6 7.181,2 731,4

DBH 547,4 513,4 34,1 10.471,7 9.820,2 651,6

Helduen Hezkuntza 225,1 206,1 19,0 3.644,4 3.337,1 307,2

BBB-UBI-LOGSEko Batxilergoa 447,6 422,8 24,8 13.384,5 12.644,4 740,1

IEE 560,3 514,8 45,5 13.471,2 12.377,1 1.094,1

Erdi mailako Lanbide H. 581,6 523,3 58,3 15.462,3 13.911,7 1.550,6

Goi mailako Lanbide H. 868,8 809,1 59,8 18.915,4 17.613,8 1.301,6

Arte irakaskuntza 124,2 114,0 10,2 — — —

Goi mailako hezkuntza 406,6 314,1 92,4 — — —


242


Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Saileko Aurrekontuekin finantzatzenden Euskal Autonomia Erkidegoko hezkuntza sistema bi sarez osatuadago: sare publikoa eta sare pribatua. Egoki dirudi, beraz, aurrekontuen bi-lakaeraren azterketa hau egitean, ikustea zelan banatzen den finantzaketabi sare horien artean. Hori egiteko, honako programa hauen kapitulukakosailkapena aztertuko dugu: Haur eta Lehen Hezkuntza, Bigarren Hezkunt-za, Osabidezko Hezkuntza, Lanbide Heziketa, Erregimen Bereziko eta Hel-duen Hezkuntza programak eta hezkuntza sistemaren euskalduntze pro-grama.

Sare pribatuko hezkuntzaren kostua, 1997, mailaka eta ikastetxearen titularitatearenarabera (ikasle eta eskola unitate bakoitzeko tasa).

(pezeta milak)

(Iturria: EUSTAT)

Ohartu bedi Hezkuntza Saileko aurrekontu osoaren barruan 1, 2 eta6. kapituluetako kontu-sailak sare publikoarentzat direla baina euretansartuta daudela baita ere hezkuntza administrazio zentral eta lurraldeko-

Tasak ikasleko Tasak unitateko

Ikastetxe Laikoak Erlijiosoak

Ikastetxe Laikoak Erlijiosoakguztiak guztiak

GUZTIRA 355,1 377,8 338,9 9.128,2 9.802,0 8.590,8

Haur Hezkuntza 348,6 381,5 323,6 7.110,6 7.554,4 6.756,7

Lehen Hezkuntza - OHO 374,6 420,2 344,8 7.981,4 8.473,4 7.628,7

DBH 388,2 418,8 370,0 10.336,6 10.541,9 10.202,4

Helduen Hezkuntza 220,4 211,3 234,7 4.580,4 4.627,5 4.515,3

BBB-UBI 383,0 455,2 330,9 11.379,1 12.606,2 10.375,5

IEE 392,7 455,7 343,0 11.838,2 13.123,3 10.738,4

Lanbide Heziketa 374,5 394,3 348,2 10.982,3 11.606,1 10.163,2

Arte irakaskuntza 114,5 115,9 76,1 — — —

Goi mailako hezkuntza 328,3 402,1 321,1 — — —


243


en gastuak eta sostengu zerbitzuak (IRALE, eta abar), sare bien zerbitzu-ra daudenak; 4. kapitulua sare pribatuari dagokio osorik; 7. kapituluansartzen dira hitzartutako ikastetxeak egokitu, handitu edo eraikitzeko, oz-topo arkitektonikoak ezabatzeko eta abarretarako dirulaguntzak, eta bai-ta ere udal jabetzako beste erakunderen baten alderako transferentziabatzuk, txikiagoak baina. Guztiarekin ere, ondoren aztertuko ditugun hez-kuntza mailetako azpiprogrametan kopuruak sare bakoitzari egokitutaazaltzen dira.

Haur eta Lehen Hezkuntzako aurrekontuen bilakaera sareka. (Pezeta milioiak)

* Datuok milioitan eman ahal izateko benetako kopuruak zertxobait borobildu behar izandira.

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

1995 1996 1997 1998 1999

Ikastetxe publikoak Ikastetxe pribatuak

1995 1996 % 96/95 1997 % 97/96 1998 % 98/97 1999 % 99/98

IKASTETXE PUBLIKOAK GUZTIRA 42.495 45.036 6,0 37.997 –15,6 38.286 0,8 44.819 17,11. Langileen gastuak 38.717 41.789 7,9 35.532 –15,0 36.303 2,2 41.826 15,22. Funtzionamendu gastuak 677 717 5,9 678 –5,4 637 –6,0 1.723 170,56. Inbertsio errealak 3.101 2.530 –18,4 1.787 –29,4 1.346 –24,7 1.270 –5,6

IKAST. PRIBATUAK GUZTIRA 28.803 30.995 7,6 25.233 –18,6 25.449 0,9 25.988 2,14. Dohainekotasuna lortzeko dirulag. 28.499 30.902 8,4 25.170 –18,5 25.397 0,9 25.871 1,97. Beste dirulaguntza batzuk 304 93 –69,4 63 –32,3 52 –17,5 117 125,0

Haur eta Lehen Hezk. kopuru osoak* 71.300 76.031 6,6 63.232 –16,8 63.737 0,8 70.809 11,1


244


Bigarren Hezkuntza, Osabidezko Hezkuntza eta Lanbide Heziketako aurrekontuen bilakaera sareka.

(Pezeta milioiak)

Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontuak hezkuntza-sare bakoitzariegindako ekarpen globaleko datuak biltzen dituen taula horri begiratutaikusten da iragan urte hauetan sare bien bilakaerak antzeko joera erakutsiduela: portaera berdina 1997an, jaitsiera handia Haur eta Lehen Hezkunt-zan eta gorakada nabarmena Bigarren Hezkuntzan; joera antzekotasunhorren barruan, halere, igoera portzentual handiagoak gertatzen dira Biga-rren Hezkuntzako hitzartutako ikastetxe pribatuen sarean. 1997an ematenden jauzi handia —%44,5eko igoera, ondoko urteetan mantentzen dena—,hitzartutako ikasgelen gorakadaren aurrekontu aurreikuspenari zor zaio,1996an hitzartutako ikasgelen kopurua 2.174 ikasgela baitzen eta 1997anberriz 3.022. Dotazioaren igoera, derrigorrezko hezkuntza bi urte luzatuizanaren ondorioa da. Luzapen hori Bigarren Hezkuntzan gertatzen da etakostua Lehen Hezkuntzarena baino handiagoa da. Azkenik, igoera berezi

0

10.000

20.000

40.000

60.000

70.000

1995 1996 1997 1998 1999


30.000

50.000

1995 1996 % 96/95 1997 % 97/96 1998 % 98/97 1999 % 99/98

IKAST. PUBLIKOAK GUZTIRA 37.858 40.973 8,2 52.819 28,9 54.964 4,1 60.319 9,71. Langileen gastuak 32.632 34.850 6,8 45.445 30,4 46.627 2,6 51.079 9,52. Funtzionamendu gastuak 2.344 2.581 10,1 3.369 30,5 3.436 2,0 4.514 31,46. Inbertsio errealak 2.882 3.542 22,9 4.005 13,1 4.901 22,4 4.726 –3,6

IKAST. PRIBATUAK GUZTIRA 15.552 17.898 15,1 25.577 42,9 27.625 8,0 29.927 8,34. Dohaintasuna lortzeko dirulag. 15.416 17.548 13,8 25.352 44,5 27.180 7,2 29.357 8,07. Beste dirulaguntza batzuk 136 350 157,4 225 –35,7 445 97,8 570 28,1

Big. H., Osabid.H. eta LH guztira 53.414 58.873 10,2 78.397 33,2 82.590 5,3 90.248 9,3


245


Erregimen Bereziko Hezkuntzako eta Helduen Hezkuntza Iraunkorreko aurrekontuen bilakaera sareka.

(Pezeta milioiak)

batzuk gertatzen dira baita ere 1997an sare pribatuan Erregimen BerezikoHezkuntzan eta Helduen Hezkuntzan.

Nahiz eta sare publikoan langileen gastuak eta IRALErenak gastutzatjo, taulari begiratuta ikusten da Hezkuntza Sistemaren euskalduntzerako au-rrekontuak nabarmen igotzen direla 1996an sare bietan, 1997 eta 1998ansare pribatuko gastua erritmo oso altuan mantentzen dela, eta 1999an be-rriz bietan jaisten dela.

Erreferentziako datu hauei beren tamaina hartzeko ikus ditzagun Aurre-kontuaren Memorian irakasleen hizkuntza gaitasuna lortzeko aurreikusten di-ren zenbakiak: 1998ko udan 1.100 irakasle eta urtean zehar (1997/98 ikastur-tearen zati batean eta 1998/99 ikasturtearen beste zati batean) 3.800 irakasle

0

1.000

2.000

4.000

1995 1996 1997 1998 1999


3.000

1995 1996 96/95 1997 97/96 1998 98/97 1999 99/98

IKASTETXE PUBLIKOAK GUZTIRA 3.109 3.339 7,4 3.433 2,8 3.713 8,2 3.699 –0,41.Langileen gastuak 2.743 3.038 10,8 3.166 4,2 3.427 8,2 3.427 0,02. Funtzionamendu gastuak 167 196 17,4 220 12,2 238 8,2 212 –10,93. Inbertsio errealak 199 105 –47,2 47 –55,2 48 2,1 60 25,0

IKASTETXE PRIBATUAK GUZTIRA 916 954 4,1 1.171 22,7 1.223 4,4 1.212 –0,94. Dohaintasuna lortzeko dirulag. 916 954 4,1 1.171 22,7 1.223 4,4 1.212 –0,97. Beste dirulaguntza batzuk

Erregimen Bereziko Hezkuntza eta Helduen Hezkuntza guztira

4.025 4.293 6,7 4.604 7,2 4.936 7,2 4.911 –0,5


246


arituko dira eskola-orduz kanpoko prestakuntza ikastaroetan (IRALE); ikastet-xe publikoetako irakasle tanda bakoitzean 1.115 postu eta ikastetxe pribatue-tako irakasle tanda bakoitzean 172 (1. tanda) eta 178 (2. tanda) postu, dagoz-kien ordezkapen gastuekin.

Hezkuntza sistema euskalduntzeko aurrekontuaren bilakaera sareka. (Pezeta milioiak)

6.3. ITUNPEKO SARE PRIBATUAREN FINANTZAKETA

Sare pribatuaren finantzaketa hezkuntza hitzarmenen bitartez egitenda batik bat. Hezkuntza Eskubidea arautzen duen uztailaren 3ko 1985/8.Lege Organikoaren 20.1 artikuluaren arabera, dohaineko eskola-postuenprogramazio egoki batek bermatuta utzi behar du bai eskolatua izateko es-kubidea eta baita ere ikastetxea aukeratzeko eskubidea. 27.3. artikuluaren

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

1995 1996 1997 1998 1999


1995 1996 96/95 1997 97/96 1998 98/97 1999 99/98

IKASTETXE PUBLIKOAK GUZTIRA 3.275 4.440 35,6 4.564 2,8 4.555 –0,2 4.499 –1,21. Langileen gastuak 3.107 4.226 36,0 4.304 1,8 4.320 0,4 4.320 0,02. Funtzionamendu gastuak 151 193 27,8 243 25,9 217 –10,7 166 –23,56. Inbertsio errealak 17 21 23,5 17 –19,0 18 5,9 13 –27,8

IKASTETXE PRIBATUAK GUZTIRA 746 1.019 36,6 1.079 5,9 1.204 11,6 1.166 –3,24. Dohaintasuna lortzeko dirulag. 746 1.019 36,6 1.079 5,9 1.204 11,6 1.166 –3,27. Beste dirulaguntza batzuk

Euskalduntzerako aurrekontu osoa 4.021 5.459 35,8 5.643 3,4 5.759 2,1 5.665 –1,6


247


arabera, dohaineko eta derrigorrezko hezkuntza mailetako postuen progra-mazioak beti kontuan izan behar du ikastetxe publiko eta hitzartutako ikas-tetxeen eskaintza. Azkenik, 47.1. artikuluak dio hitzarmen (kontzertu) erre-gimen bat finkatu behar dela ikastetxe pribatuak diru publikoz laguntzeko,eta erregimen horretara bil daitezkeela legearen baldintza barruan irakas-kuntzan arituz oinarrizko hezkuntza eman eta lege organikoak zehazten di-tuen baldintzak betetzen dituzten ikastetxe guztiak.

Legearen aurreikuspen horiek gauzatzeko, abenduaren 18ko 1985/2377Errege Dekretuak onartu egin zuen hezkuntza hitzarmenei buruzko oinarriz-ko arauen erregulamendua. Garatua izan zen irailaren 8ko 1987/293. De-kretuan, zeinaren bidez onartu baitzen hezkuntza hitzarmenak arautzen di-tuen Araudia, 1987/88 ikasturtean aplikatzen hasi zena. Behin hasierakolau urteko epealdia burutu ondoren, uztailaren 14ko 1992/196. Dekretua-ren 13.1 artikuluak xedatu zuen deialdi bat egingo dela urtero, urte bakoit-zean bukatzen diren hitzarmenak berriztatzeko eta hitzarmen berriak sinat-zeko. Aztertzen ari garen epealdian urtero egin dira bai deialdiak eta baitaere behar izan diren harpidetzak eta berriztapenak ere.

1995eko Aurrekontuen Memorian egiten den aurreikuspenaren arabe-ra, urte horretan 5.094 hitzartutako ikasgela egongo dira Haur eta LehenHezkuntzan, 1.033 ikasgela Batxilergo eta Hezkuntza integratuetan eta1.141 ikasgela Lanbide Heziketa eta Gizarte Garantiako programetan. Eta-pakako ikasgela-banaketa hori aldatuz doa Hezkuntza Erreforma aplikatuahala. Horregatik, 1998ko Aurrekontuen Memorian ikasgela kopuru hauekaurreikusten dira: 3.790 hitzartutako ikasgela Haur eta Lehen Hezkuntzan,eta 3.202 ikasgela Bigarren eta Osabidezko Hezkuntzan eta Lanbide Hezi-ketan.

Aurreikuspen horren kostuari erantzuteko baliabideak jadanik ez diraaurrekontuetan sartzen «07071–Hezkuntza Hitzarmenak» izeneko progra-ma berezi eta honezkero desagertuaren bitartez. Orain dagokion partidaprograma horietako bakoitzean egiten da, 4. kapituluan, irabaz asmorik ga-beko erakundeen gastu arruntetarako transferentzia eta dirulaguntza gisa(480. art.) eta bere baitan sartzen dira hezkuntza hitzarmenen finantzaketaeta beste partida batzuk, hala nola krisian dauden ikastetxeentzako lagunt-za, sare pribatuko soldaten parekatzea, irakaskuntza bereziko ikastetxee-tako laguntzaileak, lanbide prestakuntzarako hitzarmenak, eta abar. Bestepartida batzuk ere sartzen dira 7. kapituluan: kapital eragiketak burutzekotransferentzia eta dirulaguntzetarako, Hezkuntza Erreformarekin zerikusiaduten inbertsioetarako, BBB eta Lanbide heziketako sare pribaturako, oz-topo arkitektonikoak ezabatzeko, eta abar.


248


Hitzartutako ikastetxeak sustengatzeko modulu ekonomiko osoa urte-ro onartzen da Euskadiko Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorretan,modu orokorrean legearen IV. kapituluan eta partidaka xehatuta IV. Eranski-nean.

Legeari jarraituz, eskola unitateei laguntzeko modulu ekonomikoarenzenbatekoa irakaskuntza-mailen arabera banatzen da, era honetan:

Hitzartutako ikastetxeei laguntzeko modulu ekonomiko osoaren bilakaera. (pezetak)

Hitzartutako ikastetxeak sustengatzeko modulu ekonomikoa ondoulertzeko, hona hemen zenbait argitasun:

—Modulu globalean gastu hauek sartzen dira: irakasleen gastuak (pa-tronalak irakasleengatik Gizarte Segurantzari ordaintzen dizkionkuotak barne); funtzionamendu gastuak, mantentze eta kontserba-

1995 1996 % 96/95 1997 % 97/96 1998 % 98/97

Haur Hezkuntza (Bigarren zikloa) 4.784.634 5.153.181 7,7 5.412.988 5,0 5.679.303 4,9

Lehen Hezkuntza / OHO 5.341.012 5.601.155 4,9 5.876.122 4,9 6.617.071 12,6

Lehen Hezkuntza Berezi Irekia 5.309.130 5.573.281 5,0

Hezkuntza Berezia (atzeratu sakonak) 8.272.684 8.957.813 8,3 9.446.149 5,5 9.917.474 5,0

Hezkuntza Berezia (psikikoak) 6.830.783 7.369.197 7,9 7.751.291 5,2 8.137.260 5,0

Hezkuntza Berezia (fisikoak) 10.585.453 11.554.457 9,2 12.216.741 5,7 12.827.458 5,0

Hezkuntza Berezia (sentsorialak) 6.528.535 7.084.382 8,5 7.447.403 5,1 7.818.136 5,0

Bigarren Hezkuntza Berezi Irekia 5.530.163 5.798.940 4,9

DBH (Lehen zikloa) 6.522.910 7.965.236 22,1 8.359.974 5,0

DBH (Bigarren zikloa) 10.121.163 10.591.112 4,6

Lanbide Heziketa 1. gradua 9.315.278 10.085.367 8,3 10.640.359 5,5 11.091.340 4,2

LH II, IEE II, LM II, LM III, LHEM, LHGM 9.355.276 10.126.765 8,2 10.679.247 5,5 11.128.437 4,2

IEE (1995), IEE I (1996) 8.152.576 8.874.666 8,9 9.391.500 5,8 9.812.452 4,5

BBB/UBI, LOGSEko batxilergoa (1997) 8.634.620 9.101.436 5,4 9.618.305 5,7 10.047.769 4,5


249


zio gastu arruntak (irakasle ez diren langileen gastuak barne), eta in-bertsio errealen birjarpena.

—Haur Hezkuntzako (2. zikloa) eta Lehen Hezkuntza / OHO eta DBH-ko (2. zikloa) modulu osoan 1996tik aurrera euskarazko irakasleakfinantzatzea aurreikusten da, hitzartutako unitate multzo osoarent-zat duten bataz besteko kostuaren arabera, baina ordainduz baka-rrik: a) irakasle horiek lan egiten duten ikastetxeei, eta b) irakaslehoriek euskara irakasten ematen duten benetako ordu kopuruaridagokion soldata, ordu kopurua behar bezala zurituta.

—Hitzartutako hezkuntza maila emateko behar den irakasleriaz gain,Hezkuntza Administrazioak zuzenean ordaintzen ditu jadanik laneanari diren irakasle laguntzaileen soldatak. Irakasle horiek Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak, erakunde patronalek eta, dagokio-nean, sindikatuek sinatutako hezkuntza hitzarmenak zatiz edo oso-rik berriztatu ezak ukitutako ikastetxeen akordioan finkatutako be-rregokitze programatik datozen irakasleak izaten dira. Figura hori1996/97 ikasturte amaiera arte (1997ko abuztua) finantzatzen da;data horretatik aurrera ikastetxe bakoitzarentzat zehaztutako irakas-le/ikasgela ratioaren barruan sartuko da.

1997/98 ikasturtetik aurrera erregelamendu bidez zehazten dira pres-takuntza zikloak osatzen dituzten familia profesionaletako modulu ezber-dinak.

1998/99 ikasturtean hazi egiten dira 1998ko irailetik aurrera HaurHezkuntza eta LOGSEko Batxilergoko moduluen zenbateko globalak,kopuru hauetara igotzeraino: 6.241.969 pezeta hura eta 10.898.978 pe-zeta hau.

1999ko urtaldian ez dago Aurrekontu Orokorrik Euskal Autonomia Er-kidegoan: aurreko urtaldiko Aurrekontuak luzatzen dira, ekainaren 25ko1999/2. legeaz osatuta. Lege horretan xedatzen da hitzartutako ikastetxe-etan eskola unitate bakoitzeko modulu ekonomiko osagaien 1998ko aben-duaren 31rarteko urteko zenbatekoek %1,8 igo behar dutela 1999ko urtal-dian, behin aurrekontuei erantsi ondoren 1998ko irakasleriaren soldataberdintzea eta behin egin ondoren 1998/99 ikasturteko eskola unitateenegokitzapenak.

Hezkuntza hitzarmenak (kontzertuak) berriztatu eta sinatzeko urterokodeialdiko ebazpen Aginduan zehazten da ikastetxe bakoitzari dagokionkontzertazio mota —orokorra ala berezia— eta, hitzarmen berezien ka-suan, modulu mota, osoa ala partziala.


250


AGINDUA, 1999ko urriaren 27koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailburuakemana, 1999/2000. ikasturtean LOGSEKO BATXILERGOA, UBI, LHII, LHEM, LHGM,LMIII eta HB2LH mailetan ikastetxe pribatuekiko Hezkuntza Kontzertuak finkatzeko.(EHAA, 99/11/11)

Ondoko taulan adierazten da hitzartutako ikasgelen kopurua 1999/00ikasturtean, derrigorrezkoak ez diren hezkuntza mailetan, lurralde bakoitzean,Euskal Autonomia Erkidego osoan eta modulu motak zehaztuta. (I. eranski-neko 89tik 93ra taulak ere begiratu)

Derrigorrezkoak ez diren hezkuntza mailetan modulu oso zein partzialekin hitzartutako ikasgelak.

(1999/00 ikasturtea)

(Iturria: Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria, 99/11/11)

Hezkuntza Hitzarmenaz gain, honako gastuak ere hartzen dira kon-tuan sare pribaturako: ikastolentzako dirulaguntzak, sare pribatuko solda-ten parekatze kostuak, hitzartutako ikastetxeetako liberatuen finantzaketaeta krisian dauden ikastetxeentzako laguntza.

Langileen gastuei dagokionez, aztertzen ari garen epealdiaren hasieranaldaketa garrantzitsu bat gertatu zen hitzartutako pribatuetan: urriaren 19ko1993/289. Dekretuaren bertutez, 1994ko urtarrilaren 1etik aurrera indarreansartu zen Euskal Autonomia Erkidegoan ordainketa delegatua izeneko siste-

Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE

Osoa Partziala Osoa Partziala Osoa Partziala Osoa Partziala

LOGSEko batxil. 6 83 30 277 49 160 85 520

UBI — — — — — 1 — 1

EE2LH 2 — 10 — 8 — 20 —

LHEM — 33 20 92 11 59 31 184

LHGM — 57 24 157 19 135 43 349

LHI-CIP-G 7 — 16 — 9 — 32 —

LHII — 17 — 47 — 19 — 83

LMIII — — — — — 1 — 1

Guztira 15 190 100 573 96 375 211 1.138


251


ma. Haren bidez beteta geratu zen hezkuntza eskubidea arautzen duen uz-tailaren 3ko 1985/8. Lege Organikoaren 49.5 artikuluak xedatzen duena, etaHezkuntza Kontzertuen Araudia onartzera datorren irailaren 8ko 1987/293.Dekretuaren Hirugarren Xedapen Iragankorra. Horretarako, hitzartutako ikas-tetxe pribatuek urtean behin bidaltzen diote Hezkuntza Sailari soldatapeandauden langileen zerrenda nominal xehatua, eta hilean behin berriz, gertatu-tako intzidentzien berri. Hezkuntza Administrazioak ikastetxearen delegaziozordaintzen ditu nominak irakasle bakoitzak esaten dion banku kontuan. Hez-kuntza Administrazioak ikastetxearen titularrari ordaintzen dizkio nominetanagertzen diren Gizarte Segurantza eta Pertsona Fisikoen Errentaren gainekoZergari dagozkion kopuruak, eta ikastetxeak gero behar diren inprimakiakbete eta kopuru horiek Gizarte Segurantzako eta Ogasuneko Diruzaintzansartzen ditu. Azkenik, berak bidaltzen dizkio Hezkuntza Administrazioariasmo horrekin egindako buletin eta sarreren kopiak.

6.4. HEZKUNTZA PROMOZIOA

Gizarte desberdintasunak orekatzeko asmoz abiatutako ekintza batzukbiltzen dituen programari jarri zaio izen hori. Programa horren bidez bilatzendena da inork ez dezala bere hezkuntza eskubidea kolpatua ikusi baldintzaekonomikoen kausaz. Helburu hori lortzeko honako neurri hauek hartzendira: beka eta dirulaguntzak banatu; hezkuntza publikoko eskola garraioaeta jangela zerbitzua subentzionatu; Bigarren Hezkuntzako ikasleen hizkunt-za formazioa bultzatu atzerrian egotaldi eta ikastaroak egiteko banatutakodirulaguntzen bitartez; eta gurasoak hezkuntza sisteman parte hartzera ani-matu Elkarte, Federazio, Konfederazio eta Kooperatiben bidez.

Antz bat emateko programa honen tamainari aipa ditzagun adibidegisa 1995 eta 1998. urteetako datuak. Urte horietako aurrekontuetan ho-nako gastu hauek aurreikusten dira: bekak 74.110 eta 78.000 ikasleri; di-rulaguntzak 466 eta 567 eskola-garraio lineari, 263 eta 287 begirale kon-tratatuz linea horietan lan egiteko; bana-banako garraio laguntzakeskola-autobusetan garraiatuak ez diren 5.845 eta 4.325 ikasleri; atzerri-ko egotaldietan hizkuntza formazioa hobetzeko dirulaguntzak 400 eta485 ikasleri; eta 622 eta 650 dirulaguntza eskola-orduz kanpoko ekintze-tarako, gurasoak areago saltsa daitezen Hezkuntza aferetan. Programahonen barruan sartzen dira baita ere ikasketa laguntzak, lankidetza be-kak eta unibertsitate zentroetarako eguneroko garraiorako laguntza bere-ziak, nahiz eta azken hauek txosten honen esparrutik kanpo geratzen di-ren eta, beraz, ez ditugun orain aintzat hartuko.


252


Hezkuntza Promoziorako Programaren urterik urteko bilakaera.(Pezeta milioiak)

Hezkuntza Promoziorako aurrekontuaren bilakaera

Eskola garraioa Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak kudeatzendu. Hezkuntza Sailak lehiaketa publiko bidez esleitzen ditu eskola-garraio li-neen eta garraio zerbitzu horietan begirale aritzen direnen kontratazioa, etagero zuzenean finantzatzen du zerbitzua. Hona hemen eskola-garraiorakoeta begirale zerbitzurako urte hauetan aurrekontuetan sartu eta ondorengauzatu diren zenbatekoak.

Unibertsitateaz kanpoko hezkuntzako eskola-garraioa.(Pezeta milioiak)

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontuan sartutakoa 1.313 1.338 1.427 1.539 1.523

Gauzatua 1.319 1.373 1.459 1.520 1.540

0

1.000

2.000

4.000

6.000

7.000

1995 1996 1997 1998 1999

3.000

5.000

Garraioa eta Jangelak Bekak eta Laguntzak Guraso Elkarteen Ekintzetarako Laguntzak

1995 1996 96/95 1997 97/96 1998 98/97 1999 99/98

42310 Hezkuntza promozioa 8.617 8.748 1,5 9.222 5,4 9.659 4,7 8.937 –7,542311 Garraioa eta jangelak 2.039 2.080 2,0 2.303 10,7 2.531 9,9 2.165 –14,542312 Bekak eta laguntzak 6.041 6.241 3,3 6.507 4,3 6.752 3,8 6.400 –5,242313 Guraso elkarteen ekintzetarako

laguntzak537 427 –20,5 411 –3,7 375 –8,8 371 –1,1


253


Eskola-garraiorako begirale zerbitzua.(Pezeta milioiak)

Bestalde, urtero-urtero Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailbu-ruaren Agindu batek eskola-garraiorako asignazio bereziak jasotzeko deial-diak zabaltzen ditu ikasle bakoitzak egin ditzan bere eragin-eremuaren ara-bera dagokion ikastetxerako joan-etorriak, dela egunero edo dela astero.Ikasle horiek derrigorrez desplazatu behar dutenak dira, batzuetan ez dute-lako aurkitzen herrian berek nahi dituzten ikasketak egiteko moduko ikas-tetxerik, bestetan herrian daukaten ikastetxeko hizkuntza eredua ez zaiela-ko komeni, eta bestetan oraino herriko ikastetxeak plaza librerik ezduelako. Dirulaguntza horiek deialdia ebatzi ondoren banatzen dira, pagubakar batean, diru kopuru osoa zuzenean bidaliz ikasleak ikasten duenikastetxera. Ikastetxeek gero aldi bakar batean egiten dute ordainketa.1997tik aurrera beste deialdi bat egiten da, ezberdina, hezkuntza beharri-zan bereziak dituzten ikastetxe publikoetako ikasleentzat.

AGINDUA, 1994ko uztailaren 28koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailburuakemana, eskola-garraiorako banakako dirulaguntzak emateko LHI eta EII1eko ikasleei etaikastetxe publikoetan Haur Hezkuntzako 2. zikloa, Lehen Hezkuntza / OHO eta Hez-kuntza Berezia egiten ari diren kasu berezietako ikasleei (EHAA, 94/09/01). Ikus ondokourteetako Aginduak honako datetako EHAAetan: 95/09/01, 95/09/02, 96/09/02,97/09/01, 98/09/28, 99/10/06.

AGINDUA, 1997ko abuztuaren 1ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailburuakemana, eskola-garraiorako banakako laguntzak emateko ikastetxe publikoetan ikastenari diren eta hezkuntza beharrizan bereziak dituzten ikasleei (EHAA, 97/09/17). Ikus on-doko urteetako Aginduak honako datetako EHAAetan: 98/11/04, 99/10/04.

Hauek izan dira eskola-garraiorako aurrekontuan sartu eta gauzatu di-ren dirulaguntza indibidualizatuak:

Eskola-garraiorako bana-banako dirulaguntzak.(Pezeta milioiak)

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontuan 150 156 254 205 205

Gauzatua 143 209 175 175 195

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontuan sartutakoa 290 290 245 250 250

Gauzatua 269 221 241 251 254


254


Aztertzen ari garen epealdian eskolako jangelak Hezkuntza, Unibertsi-tate eta Ikerketa Sailaren 1994ko azaroaren 18ko Aginduak (EHAA,94/12/7) eta 1997ko ekainaren 10eko Aginduak ezarritako bidetik antolatuizan dira. Agindu bietan eskolako jangelak hezkuntza izaerako zerbitzuosagarri gisa agertzen dira, eta baldintzak ezartzen dira jangelak sortu, ibi-larazi eta finantzatzeko. Azkeneko Aginduaren bitartez zuzendu egin nahiizan dira zerbitzu osagarri horrek bere erabiltzaile multzoaren baitan sorta-razi dituen ezberdintasunak, hala zerbitutako janarien nola ordaindutakokuoten aldetik. Horretarako trataera bakuna ematen zaio eskola jangelazerbitzuari, beti ere ikastetxe publikoen autonomia errespetatuz hargatik.Agindua aplikatzerakoan sor daitezkeen arazoak nolabait konpontzeko,ikastetxeek zuzenean kudeatutako jangela zerbitzua ezarian ezarriko da,aurrena gune sozio-ekonomiko deprimituetan, ikastetxe integratuetan etaDBHko ikastetxeetan —azken hauetan, garraiatutako ikasle kopuruarenarabera—.

Printzipioz, jangelak bazkaltiarren kuotekin eta erakunde publiko zeinpribatu zenbaiten ekarpenekin finantzatzen dira. Bazkaltiarren kuotak fin-katzerakoan, Hezkuntza Administrazioko Sailburuordetzak urte bakoitze-an ezartzen dituen irizpideei jarraitu behar zaie. Kuotak eta ekarpenakaski ez direnean eskola-jangelako gastuak parratzeko, orduan HezkuntzaSailak, Euskal Eskola Publikoaren 54.2 Legean xedatzen duenaren bidez,laguntza bereziak banatzen dizkie egoera horretan aurkitzen diren ikas-tetxeei.

Bestalde, Hezkuntza Sailak jangela laguntzak ematen dizkie ikasleeieuren errenta mailen arabera. Atal honen azken aldean agertzen direndeialdiek arautzen dituzte laguntza horiek lortzeko baldintzak. Hona hemenlaguntza horien aurrekontu osoa:

Eskolako jangela laguntzak ikastetxe publikoetako ikasleentzat.(Pezeta milioiak)

Hauxe da bekak eta laguntzak emateko irizpidea: aurreko urtean bekajaso, hezkuntza ziklo berdinean jarraitu eta legeak ezartzen dituen sarrera

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontuan 265 275 363 162 162

Gauzatua 261 307 354 273 241


255


ekonomiko maila eta baldintza akademikoetara egokitzen direla frogatzendituzten ikasleei automatikoki berritzen zaie laguntza. Hauek dira unibertsi-tateaz kanpoko hezkuntza mailetarako aurrekontuan sartutako eta gauza-tutako diru kopuruak:

Unibertsitateaz kanpoko hezkuntza mailetarako bekak.(Pezeta milioiak)

Hona hemen ematen diren bost laguntza mota eta bakoitzari dago-kion diru kopurua (1999/00 ikasturteko datuak):

—Hezkuntzarako laguntzak. Hezkuntza hitzarmen (kontzertu) osorik ezdaukaten ikastetxe edo hezkuntza mailetako hezkuntza-kuota or-daintzeko laguntza.

–LOGSEko batxilergoa, LH II, LM III, EMFZ, GMFZ . . . . . 68.000–Helduen Hezkuntza eta gainerako mailak . . . . . . . . . . . 26.000

—Joan-etorri eta erresidentziarako laguntzak: ikastetxerako joan-etorrigastuak ordaintzeko laguntza. Kontuan hartzen da ikasleak bereherrian antzeko ikastetxerik baduen ala ez, plaza eskuragarritasuna,hezkuntza maila, eta abar.

–5-10 km. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21.000–10-30 km. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42.000–30-50 km . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85.000–50 km.tik gora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104.000–Batxilergoa distantzian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40.000

Erresidentzia:

–Goi mailako Prestakuntza Zikloak (ikasturte bat gehi prak-tikak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334.000

–Erdi mailako Prestakuntza Zikloak (ikasturte bat gehi prak-tikak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283.000

–Gainerako mailak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238.000

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontuan 2.633 2.647 2.759 2.865 2.800

Gauzatua 2.817 2.675 3.033 3.082 2.872


256


—Material didaktikorako laguntzak:

–Haur Hezkuntza (bigarren zikloa) eta Helduen Hezkuntza 10.000–Lehen Hizkuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16.000–DBH (lehen zikloa) eta Hezkuntza Berezia . . . . . . . . . . . 16.000–Gainerako mailak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19.000

—Jangela laguntzak. Eskola-ordutegi zatitua eduki eta eskolako jan-gela erabiltzen duten ikasleentzako laguntza, Administrazioari gastubikoitzik ez badakarkio bakarrik ematen dena.

–Gehieneko kopurua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54.000

—Osabidezko Laguntza. Semea(k) edo alaba(k) ikasten aritzeak fami-liari dakarzkiokeen desabantailak leuntzeko laguntza.

–Goi mailako Prestakuntza Zikloak (ikasturte bat gehi prak-tikak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317.000

–Erdi mailako Prestakuntza Zikloak (ikasturte bat gehi prak-tikak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271.000

–LH II, LM III, GMFZ Arte Plastikoak . . . . . . . . . . . . . . . . 217.000–BBB 3., UBI, LOGSEko Batxilergoa, EMFZ, EMFZ Arteak 162.000

AGINDUA, 199ko uztailaren 27koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailburuakemana, 1999/2000. ikasturtean unibertsitatez kanpoko mailetan ikasleak eskolaratzekolaguntzetarako deialdia egiteko (EHAA, 99/09/2). Ondoko urteetarako ikus: EHAA94/09/01, 95/09/01, 96/09/02, 97/09/01, 98/09/02.


Hezkuntza Sisteman iragan urte hauetan gertatu diren aldaketa sako-nek, hala egiturazkoak nola hezkuntza kalitatea hobetzera bideratutakoak,zuzenean baldintzatu dute Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailekoaurrekontuaren banaketa.

Oro har, koherenteak izan dira aurrekontuetan sartutako kopuruak etaabiatu diren prozesuen helburuak: hezkuntza sistemaren planifikazioa,LOGSEren araberako Hezkuntza erreforma, euskararen normalizazio etaerabilera legean ezarritako aurreikuspenen garapena, eta Euskal EskolaPubliko eta Irakasleen Kidegoko lege autonomikoen aplikazioa. Lerro na-gusietan behintzat badirudi egon direla baliabideak hezkuntza sistemanohartutako hasierako disfuntzioak —hala langile nola material arlokoak—zuzentzeko.


257


Langiletan sendo inbertitu da, dela ikastetxeetako irakasleak kontrata-tu eta soldatak hobetzeko, dela irakasleak formatu eta euskalduntzeko.

Ondo baloratzen dugu Hezkuntza Erreforma —aztertutako epealdiangehienbat Bigarren Hezkuntzan eragina izan duena— aplikatzeko behar izandiren diru kopuruak hornitzeko egin den ahalegina. DBHaren ezarpena burut-zea eta derrigorrezko mailen osteko hezkuntza mailak —batxilergoa eta pres-takuntza zikloak— aldatzea posible izan da, besteak beste, diru baliabideakegon direlako lekuak egokitu eta eraberritzeko, laborategiak hobetzeko, tek-nologia eta informatikako ikasgelak zabaltzeko, bitartekoak jartzeko LanbideHeziketako espezialitate berrien irakaskuntzarako, jangela zerbitzua ezartzekoeta institutu eta hitzartutako ikastetxeen funtzionamendu gastuak ordaintzeko.

Derrigorrezko hezkuntza finkatuz joan den neurrian ugaritu egin dirahitzartutako ikasgelak. Epealdi honetan konponduta geratu da hitzartutakoikastetxe pribatuetako langileen soldatak delegazio sistemaz ordaintzeko—LODEk esaten zuen bezala— EAEan zegoen atzerapena.

Nahiz eta gauza zaila izan, garrantzitsua da balorazio bat egitea, tentuzbada ere, eta ikustea: ba ote dagoen nahikoa baliabide kalitatezko hezkuntzabermatzeko, eta eskura ditugun baliabideak behar bezala banatzen ote diren.

1. Lehen galdera: hezkuntzarako bereizitako baliabide ekonomikoenigoera proportzionala al da Euskal Autonomia Erkidegoaren haz-kunde ekonomiko orokorrarekin eta hezkuntzak omen daukan inte-res sozialarekin? Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko au-rrekontua igo egin da EAEko aurrekontuen aldean, baina jaitsi eginda EAEko BPGren aldean. Aurrekontu hori denez geroztik hezkunt-zaren finantzaketa-iturri nagusia, zilegi da esatea euskal gizarteakazken urteotan ezagutu duen hazkunde ekonomiko orokorrak ezduela islarik izan hezkuntzarako erabilitako baliabideetan. Benetanigo dena familien gastua izan da, garestitu egin direlako —gehiene-tan KPIa baino gehiago— testu liburuak eta eskola materialak, es-kola-orduz kanpoko ekintzak eta hezkuntza ez-arautua.

2. Bigarren galdera: hezkuntzan erabiltzen den diru publikoak lortu aldu handitzea hezkuntza zerbitzuaz gozatzeko aukera-berdintasuna,hezkuntzara iristeko eta hezkuntzaren onura jasotzeko aukerak ber-dinduz eta hartara gizarte kohesioa bultzatuz? Ikasle kopuruarenjaitsierak ekarri duen eskola-unitateen jaitsieraren ondorioz EAEangertatu den hitzartutako hezkuntza pribatuaren igoera erlatiboak,batetik, eta derrigorrezko hezkuntza adinaren luzapenak, bestetik,bidea zabaldu dute hitzartutako ikastetxeetan maila sozio-ekono-miko ertaineko —eta are baxu-ertaineko— ikasleen kopurua han-


258


ERANSKINAK


I. ERANSKINAK. DATUAK

I. ESKOLATZEA

1. taula

Jaioen kopuruaren eboluzioa EAEn. 1975/1998 tartea

2. taula

Ikastetxeetako Haur Eskolako 1. zikloko ikasleen eta eskola-unitateen eboluzioa. 1999/00 arte

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit. Ikasl.

Haur Hezk. 0 urte — — 8 38 10 81 22 148 26 159 34 239

Haur Hezk. Urte 1 — — 12 114 19 226 33 410 39 447 51 625

Haur Hezk. 2 urte 237 3.647 367 5.195 447 6.195 536 7.077 587 7.917 637 8.795

GUZTIRA 237 3.647 387 5.347 476 6.502 591 7.635 652 8.523 722 9.659

Urtea Jaioak Urtea Jaioak Urtea Jaioak

1975 39.646 1983 23.920 1991 16.228

1976 41.100 1984 22.411 1992 16.250

1977 38.806 1985 20.970 1993 15.801

1978 35.657 1986 20.094 1994 15.248

1979 31.835 1987 18.593 1995 15.322

1980 28.812 1988 18.021 1996 15.987

1981 27.255 1989 17.024 1997 16.325

1982 25.670 1990 16.361 1998 16.113

261


3. taula

Haur Eskolako 2. zikloko ikasleen eta eskola-unitateen eboluzioa EAEn. 1994/95tik 1999/00 arte

4. taula

Lehen Hezkuntzako ikasleen eta eskola-unitateen eboluzioa EAEn. 1994/95tik 1999/00 arte

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit Ikasl. Unit Ikasl.

Lehen H. 1. mail 1.017 17.914 1.002 16.875 999 16.345 964 16.124 957 16.271 941 15.842

Lehen H. 2. mail 920 18.596 916 18.047 863 16.992 855 16.521 845 16.348 841 16.504

Lehen H. 3. mail 1.028 19.849 965 18.344 974 17.787 940 16.782 910 16.254 896 16.040

Lehen H. 4. mail 1.008 21.070 998 20.027 903 18.498 898 18.022 873 17.077 857 16.600

Lehen H. 5. mail 1.084 22.355 1.032 20.827 1.015 19.799 963 18.197 955 17.721 918 16.717

Lehen H. 6. mail 1.140 24.412 1.094 22.819 975 21.308 939 20.281 887 18.820 885 18.380

GUZTIRA 6.197 124.196 6.007 116..939 5.729 110.729 5.559 105.927 5.427 102.491 5.338 100.083

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00


Haur Hezk. 3 urte 920 16.135 928 16.278 877 15.992 854 15.493 875 15.508 878 16.215

Haur Hezk. 4 urte 848 16.405 853 16.239 869 16.292 865 15.902 856 15.388 877 15.477

Haur Hezk. 5 urte 921 16.858 877 16.392 827 16.195 829 16.257 819 15.917 791 15.403

GUZTIRA 2.926 53.045 3.045 54.256 3.049 54.981 3.139 55.287 3.202 55.336 3.268 56.754


262


5. taula

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleen eta unitateen eboluzioa EAEn. 1994/95tik 1999/00 arte.

(*) DBHn, erregimen orokorreko unitateak besterik ez dira kontatzen.

6. taula

Hezkuntza premia bereziak (HPB) dituzten ikasleen eskolatzearen eboluzioa EAEn

7. taula

Eskolatze-programa osagarrietan DBHko ikasleen protzentaia. 1999/00 ikasturtea

DBHko ikasle guztiak Programa osagarrietan %

Araba 12.586 17 0,14

Bizkaia 47.105 153 0,32

Gipuzkoa 26.547 72 0,27

Lurralde Autonomoa 86.238 242 0,28

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99

Haur eta Lehen Hezkuntzakoak ikastetxe arruntetan 3.623 3.527 2.708 2.664 2.621

Haur eta Lehen Hezk. zentro espezifikoetan 832 818 666 645 500

DBH ikastetxe arruntetan — — 882 1.241 1.433

DBH zentro espezifikoetan — — 42 66 138

GUZTIRA 4.455 4.345 4.298 4.616 4.692

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Unit. Ikasl. Un.* Ikasl. Un.* Ikasl.

OHO 7. 1.160 26.206 1.134 24.621DBH 1. 926 22.585 893 20.799 888 19.682 847 18.127

OHO 8. 1.270 28.883 1.191 26.612DBH 2. 983 24.553 950 23.973 980 23.310 963 22.327

BBB 1. 601 18.354 586 17.750 552 16.442 7 304 — 31IEE 1. 387 11.152 368 10.331 357 9.823DBH 3. 1.032 25.494 972 24.326 941 22.870LH 1 – 1. 253 6.795 234 6.421 225 6.080 71 1.336 29 440 21 330

BBB 2. 608 18.787 595 18.049 581 17.555 555 16.355 17 705IEE 2. 355 9.698 333 9.000 326 8.346 307 7.896DBH 4. 964 22.815 946 22.844LH 1 – 2. 249 6.910 233 6.373 222 5.931 221 5.949 75 1.378 23 390

GUZT. 4.883 126.785 4.674 119.157 4.172 111.315 4.036 102.106 3.925 92.687 3.741 86.888

I. eranskina. Datuak

263


8. taula

Batxilergoko ikasleen eta unitateen eboluzioa EAEn. 1994/95tik 1999/00 arte

9. taula

Batxilergoko 1. mailako ikasleen banaketa modalitateen arabera. 1997/98tik 1999/00 arte

10. taula

Lanbide Heziketako unitateen eta ikasleen eboluzioa EAEn. 1994/95tik 1999/00 arte

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/2000


LHko 1. maila 502 13.705 467 12.794 447 12.011 292 7.285 104 1.818 42 720

LHko 2. maila 929 30.102 852 27.380 785 25.010 611 18.615 389 11.706 150 4.482

II. Mailako moduluak 32 621 48 931 67 1.288 27 478 1 15

Erdi mailako zikloak 3 71 10 185 169 3.503 450 8.437 615 10.652

III. Mailako moduluak 91 2.101 132 2.982 145 3.419 78 1.885 30 721 2 43

Goi mailako zikloak 2 50 32 706 211 4.843 470 10.256 754 15.421

GUZTIRA 1.554 46.529 1.504 44.208 1.486 42.619 1.388 36.609 1.444 32.953 1.563 31.318

1997/98 1998/99 1999/2000

Ikasleak % Ikasleak % Ikasleak %

Natur eta osasun-zientziena 9.944 43,87 9.455 43,42 8.504 42,34

Giza eta gizarte-zientziena 8.839 39,00 8.553 39,28 7.721 38,44

Teknologikoa 3.884 17,14 3.769 17,31 3.448 17,17

Artistikoa 411 2,05

Guztira 22.667 100 21.777 100 20.084 100

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00


BBB 3. 585 18.351 548 16.792 538 16.052 24 1.194 12 845 3 435IEE 3. 156 4.272 136 3.447 129 3.126Batxilergo 1. 107 3.049 153 4.246 150 3.926 828 22.667 809 21.777 752 20.084

UBI 612 19.595 567 18.365 538 16.838 529 16.393 65 2.392 20 925IEE 4. 164 4.273 158 4.071 135 3.343 124 3.045Batxilergo 2. 45 1.212 98 2.800 158 4.308 155 4.252 792 20.634 801 21.749

GUZTIRA 1.669 50.752 1.660 49.721 1.648 47.593 1.660 47.551 1.678 45.648 1.576 43.193


264


11. taula

Lanbide Hastapeneko Ikastegietan matrikulaturiko ikasleen kopurua.

* Oharra: 1999-00 ikasturtean 28 ikasle daude Araban Hezkuntzako ikastetxe publiko batetan. Iturria: Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailaren Lanbide Heziketako Zuzendaritza.

Lurraldea Toki-erakundeak Erak. pribatuak Ikastetxe kontzer. GUZTIRA

1995/96ARABA 233 20 0 253BIZKAIA 1.472 124 30 1.626GIPUZKOA 984 110 31 1.125

GUZTIRA 2.689 254 61 3.004

1996/97ARABA 329 15 0 344BIZKAIA 1.827 174 43 2.044GIPUZKOA 1.198 182 16 1.396

GUZTIRA 3.354 371 59 3.784


GUZTIRA 2.880 451 121 3.452


GUZTIRA 2.365 520 356 3.241

1999/00*ARABA 219 84 107 410BIZKAIA 1.406 259 281 1.946GIPUZKOA 721 203 73 997

GUZTIRA 2.346 546 461 3.353


265


II. HIZKUNTZA EREDUEN ARABERAKO ESKOLATZEA

12. taula

Hezkuntza mailetako unitateen eta ikasleen banaketa, hizkuntza ereduen arabera. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak

13. taula

Hezkuntza etapen ikasleen eta unitateen banaketa hizkuntza ereduen arabera, portzentaietan.1994/95 eta 1999/00 ikasturteak

%A %B %D

% Unitate % Ikasle % Unitate % Ikasle % Unitate % Ikasle

1994/95Haur Hezk. 23,67 24,33 31,89 31,06 44,44 44,61Lehen Hezk. 32,89 35,90 31,93 30,04 35,17 34,06DBH 58,84 63,48 15,48 12,10 25,68 24,43Batxilergoak 70,78 73,37 1,14 1,16 28,08 25,47Lanbide H. 94,41 95,42 1,36 1,25 4,23 3,33

GUZTIRA 48,01 54,91 21,48 17,42 30,52 27,67

1999/2000Haur Hezk. 12,86 12,67 30,66 31,09 56,49 56,24Lehen Hezk. 22,60 24,37 29,84 29,07 47,57 46,55DBH 35,16 38,64 25,99 23,95 38,86 37,42Batxilergoak 60,98 63,27 1,59 1,45 37,43 35,28Lanbide H. 90,20 91,60 0,99 0,90 8,81 7,51

GUZTIRA 35,25 38,85 22,96 21,20 41,79 39,95

A B D

Unitateak Ikasleak Unitateak Ikasleak Unitateak Ikasleak

1994/95Haur Hezk. 630 11.881 849 15.171 1.183 21.788Lehen Hezk. 2.020 44.116 1.961 36.913 2.160 41.846DBH 2.809 79.243 739 15.100 1.226 30.494Batxilergoak 1.177 37.154 19 586 467 12.897Lanbide H. 1.384 42.995 20 561 62 1.502

GUZTIRA 8.020 215.389 3.588 68.331 5.098 108.527

1999/2000Haur Hezk. 325 5.917 775 14.518 1.428 26.266Lehen Hezk. 1.198 24.128 1.582 28.779 2.522 46.086DBH 1.292 33.076 955 20.501 1.428 32.033Batxilergoak 958 27.263 25 626 588 15.204Lanbide H. 1.372 28.149 15 276 134 2.307

GUZTIRA 5.145 118.533 3.352 64.700 6.100 121.896


266


14. taula

Lehen Hezkuntzatik DBHrako pasatzean, hizkuntza ereduen aukerako jarraikortasuna

15. taula

DBHko 4. mailatik DOBHko 1. mailarako pasatzean, hizkuntza ereduen aukerako jarraikortasuna

A B D

DBHko 4. maila, 1998/99Publikoa 3.910 (40%) 1.862 (19%) 4.004 (41%)Pribatua 6.461 (50%) 2.417 (18,7%) 4.061 (31,4%)DBHKO irteera guztira 10.371 (45,7%) 4.279 (18,8%) 8.065 (35,5%)

DOBHko 1. maila, 1999/00Publikoa 8.596 (59,6%) 187 (1,3%) 5.628 (39,1%)Pribatua 8.597 (71,8%) 372 (3,1%) 3.001 (25,1%)DOBHko sarrera guztira 17.193 (65,2%) 559 (2,1%) 8.629 (32,7%)

Batxilergoko 1. maila, 1999/00Publikoa 5.773 (53,1%) 38 (0,3%) 5.065 (46,6%)Pribatua 5.935 (64,8%) 351 (3,8%) 2.876 (31,4%)Batxilergoko 1. maila guztira 11.708 (58,4%) 389 (1,9%) 7.941 (39,6%)

LHEMko 1. maila, 1999/00Publikoa 2.823 (79,9%) 149 (4,2%) 563 (15,9%)Pribatua 2.662 (94,8%) 21 (0,7%) 125 (4,5%)LHEMko 1. maila guztira 5.485 (86,5%) 170 (2,7%) 688 (10,8%)

A B D

Lehen Hezkuntz. 6. maila, 1998/99Publikoa 1.743 (21,4%) 2.537 (31,2%) 3.850 (47,4%)Pribatua 4.231 (39,6%) 2.990 (28%),0 3.439 (32,2%)GUZTIRA 6.004 (31,9%) 5.527 (29,4%) 7.289 (38,7%)

DBHko 1. maila, 1999/00Publikoa 1.419 (19,6%) 1.868 (25,8%) 3.967 (54,7%)Pribatua 4.502 (42,1%) 2.803 (26,2%) 3.399 (31,8%)GUZTIRA 5.921 (33%),0 4.671 (26%),0 7.366 (41%),0


267


III. HEZKUNTZA SAREEN ARABERAKO ESKOLAKETA

16. taula

Haur Hezkuntzako 1. zikloko ikasleen eta unitateen banaketa sareka. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak, eta eboluzioa

17. taula

Hezkuntza etapen ikasleen eta unitateen banaketa, sareen arabera. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak

18. taula

Haur Hezkuntza 2. Zikloko ikasleen eta unitateen banaketa, lurralde eta sareen arabera. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak


Ikasle guzt. Publikoa % Pribatua % Ikasle guzt. Publikoa % Pribatua %

Araba 6.985 %55,1 %44,9 6.411 %51,8 %48,2

Bizkaia 26.039 %49,2 %50,8 24.314 %48,3 %51,7

Gipuzkoa 16.374 %42,9 %57,1 16.370 %50,1 %49,9

E.A.E. 49.398 %48,8 %51,2 47.095 %49,4 %50,6

Publikoa Pribatua

Unitateak Ikasleak Unitateak Ikasleak

1994/95Haur Hezkuntza 1.478 %54,96 24.100 %48,79 1.211 %45,04 25.298 %51,21Lehen Hezkuntza 3.413 %55,08 55.383 %44,59 2.784 %44,92 68.813 %55,41DBH 2.718 %55,66 62.296 %49,14 2.165 %44,34 64.489 %50,86Batxilergoak 31.628 %62,33 614 %36,99 19.114 %37,67Haur Hezkuntza 1.822 %60,81 23.258 %49,39 1.174 %39,19 23.837 %50,61

1999/2000Lehen Hezkuntza 2.823 %52,88 45.468 %45,43 2.515 %47,12 54.615 %54,57DBH 1.839 %49,18 37.066 %42,62 1.900 %50,82 49.912 %57,38Batxilergoak 1.040 23.511 %56,20 %43,80

1994/95 1999/00 Eboluzioa


Unit Ikasle Unit Ikasle Unit Ikasle Unit Ikasle Unit Ikasle Unit Ikasle

Haur Hezk. 0 urte — — — — 5 29 29 210 5 29 29 210

Haur Hezk. Urte 1 — — — — 6 66 45 559 6 66 45 559

Haur Hezk. 2 urte 166 2.555 71 1.092 507 6.758 130 2.037 341 4.203 49 945

GUZTIRA 166 2.555 71 1.092 518 6.853 204 2.806 352 4.298 123 1.714


268


19. taula

Lehen Hezkuntzako ikasleen eta unitateen banaketa, lurralde eta sareen arabera. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak

20. taula

Haur Hezkuntzatik Lehen Hezkuntzarako pasabidean gertaturiko sare-aldaketa

21. taula

DBHko ikasleen eta unitateen banaketa, lurraldeka. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak


Ikasle guzt. Publiko % Pribatu % Ikasle guzt. Publikoa % Pribatua %

Araba 18.637 %50,27 %49,73 12.586 %43,84 %56,16

Bizkaia 68.341 %50,21 %49,79 47.105 %44,52 %55,48

Gipuzkoa 40.237 %46,80 %53,20 26.547 %40,02 %59,98

E.A.E. 126.785 %49,14 %50,86 86.238 %43,03 %56,97

Sare publikoa Sare pribatua Pribatuaren

Inf. 5 1.º Prim. Inf. 5 1.º Prim. aldeko aldea

1994/95 %48,3 %44,9 %51,7 %55,1 %3,4

1998/99 %49,5 %46,8 %50,5 %53,2 %2,7

1999/00 %49,4 %47,3 %50,6 %52,7 %2,1


Ikasle guzt. Publikoa % Pribatua % Ikasle guzt. Publikoa % Pribatua %

Araba 18.022 %53,8 %46,2 14.224 %47,4 %52,6

Bizkaia 67.352 %44,9 %55,1 53.020 %44,3 %55,7

Gipuzkoa 38.822 %39,7 %60,3 32.839 %44,1 %55,9

E.A.E. 124.196 %44,6 %55,4 100.083 %45,4 %54,6


269


22. taula

Batxilergoko ikasleen banaketa, lurralde eta sareen arabera. 1994/95 eta 1999/00

23. taula

Espezialitateak, Batxilergoko 1. mailan, sareka. 1999/00 ikasturtea

Publikoa Pribatua Guztira

Arte Batxilergoa 390 (%3,6) 21 (%0,2) 411 (%2,0)

Natur eta Osasun Zientzien B. 4.518 (%41,6) 3.986 (%43,3) 8.504 (%42,3)

Giza eta Gizarte Zientzien B. 4.351 (%40,0) 3.370 (%36,6) 7.721 (%38,4)

Tecnología B. 1.617 (%14,9) 1.831 (%19,9) 3.448 (%17,2)

GUZTIRA Araba Bizkaia Gipuzkoa


1994/95BBB 3. 10.625 7.726 1.560 853 6.381 4.128 2.684 2.745IEE 3. 2.148 2.124 407 744 775 656 966 724Batxilergo 1. 2.693 356 340 0 1.229 116 1.124 240UBI 12.804 6.791 1.806 719 7.536 3.510 3.462 2.562IEE 4. 2.156 2.117 325 657 784 637 1.047 823Batxilergo 2. 1.202 0 111 0 761 0 330 0

GUZTIRA 31.628 19.114 4.549 2.973 17.466 9.047 9.613 7.094

% %62,33 %37,67 %60,48 %39,52 %65,88 %34,12 %57,54 %42,46

1999/00Batxilergo 1. 10.876 9.208 1.430 1.458 5.961 4.683 3.485 3.067Batxilergo 2. 12.635 9.114 1.612 1.460 6.912 4.656 4.111 2.998

GUZTIRA 23.511 18.322 3.042 2.918 12.873 9.339 7.596 6.065

% %56,20 %43,80 %51,04 %48,96 %57,96 %42,04 %55,60 %44,40


270


24. taula

Lanbide Heziketako ikasleak eta unitateak, sare eta lurraldeen arabera. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak

25. taula

Erdi mailako Prestakuntza Zikloen sarrera mailako ikasleen banaketa, lurralde eta sareen arabera.1999/00 ikasturtea

26. taula

Goi mailako Prestakuntza Zikloen sarrera mailako ikasleen banaketa, lurralde eta sareen arabera.1999/00 ikasturtea

Ikasleak Publikoa % Pribatua %

Araba 1.385 %30,2 %69,8

Bizkaia 4.721 %43,5 %56,5

Gipuzkoa 3.715 %48,3 %51,7

GUZTIRA 9.821 %43,5 %56,5

Ikasleak Publikoa % Pribatua %

Araba 1.070 %42,2 %57,8

Bizkaia 3.095 %57,0 %43,0

Gipuzkoa 2.178 %60,5 %39,5

GUZTIRA 6.343 %55,7 %44,3

GUZTIRA Araba Bizkaia Gipuzkoa


1994/95 ikasturteaLanbide Hez.-ko 2. maila 13.987 16.115 1.193 2.483 7.712 8.095 5.082 5.537II. mailako moduluak 444 177 91 51 201 70 152 56III. mailako moduluak 1.261 840 119 364 344 137 798 339

GUZTIRA 15.692 17.132 1.403 2.898 8.257 8.302 6.032 5.932

% %47,81 %52,19 %32,62 %67,38 %49,86 %50,14 %50,42 %49,58

Lanbide Hez.-ko 1. maila 3.054 10.651 440 1.201 1.643 6.418 971 3.032

1999/00 ikasturteaLanbide Hez.-ko 2. maila 1.802 2.680 198 720 1.399 1.440 205 520Erdi mail. Prest. Zikloak 5.607 5.045 716 1.013 2.655 2.502 2.236 1.530Goi mailako P. Zikloak 6.167 9.254 646 1.587 2.705 4.307 2.816 3.360

GUZTIRA 13.576 16.979 1.560 3.320 6.759 8.249 5.257 5.410

% %44,43 %55,57 %31,97 %68,03 %45,04 %54,96 %49,28 %50,72

Lanbide Hez.-ko 1. maila 0 720 0 279 0 367 0 74


271


27. taula

Ikasleen banaketa mailen, sareen eta ereduen arabera. 1994/95 eta 1999/00 ikasturteak(oinarrizko taulak)

1994/95 IKASTURTEA

Araba Bizkaia GipuzkoaEredua


HAUR A 1.055 1.512 2.703 5.976 88 547

HEZKUNTZA B 1.314 1.262 4.047 2.675 2.534 3.339

2. zikloa D 1.481 340 6.053 4.257 4.815 4.832X 0 21 0 328 0 209

A 6.881 8.487 18.439 31.443 2.317 4.895

O.H.O. B 3.995 1.995 13.306 8.737 8.538 12.956D 3.297 1.117 12.911 11.423 11.371 15.559X 0 97 0 1.256 0 305

A 7.264 6.623 27.983 16.192 11.206 7.013BACHILERGOAK B 97 0 34 699 1.178 2.111eta UBI D 1.469 828 7.735 3.693 8.272 7.220

X 0 0 0 294 0 0

A 1.779 3.963 9.838 14.060 5.932 7.423LANBIDE B 0 0 0 0 248 313HEZIKETA D 0 0 62 67 774 599

X 64 136 0 593 49 629

1999/2000 IKASTURTEA

Araba Bizkaia GipuzkoaEredua


HAUR A 425 1.010 913 2.954 14 601

HEZKUNTZA B 1.109 1.659 2.316 4.917 1.616 2.901

2. zikloa D 1.786 422 8.506 4.314 6.573 4.665X 0 0 0 394 0 0

A 1.968 3.473 4.085 13.267 97 1.238LEHEN B 2.355 2.386 5.540 7.139 3.457 8.102HEZKUNTZA D 3.163 879 13.861 8.238 10.942 9.003

X 0 0 0 890 0 0

A 2.327 4.848 7.722 15.654 770 1.781

DBH B 1.301 1.316 4.610 3.881 3.034 6.359D 1.885 904 8.598 5.988 6.819 7.784X 0 0 0 558 0 0

A 2.067 2.463 8.355 7.334 3.293 2.371

BACHILERGOAK B 0 0 0 240 38 348D 975 455 4.518 1.665 4.265 3.326X 0 0 0 100 0 0

LANBIDE A 1.342 2.600 4.916 6.736 3.677 4.401HEZIKETA B 0 0 0 0 192 228moduluak D 20 0 444 73 1.183 453


272


IV. IKASTETXEAK

28. taula

EAEko ikastetxe publiko eta pribatuen tipologia, eskaintzen dituzten etapen arabera. 1999/00 ikasturtea

IKASTETXE PRIBATUAK

Ikastetxe mota, eskaintzen dituen etapen arabera Ikastetxe kopurua

Haur Hezkuntza 56

Haur eta Lehen Hezkuntza, edo Lehen H. soilik 30

Haur / Lehen Hezkuntza + DBH 96

Haur / Lehen Hezkuntza + DBH + DOBH 98

DBH + DOBH edo DBH soilik 20

DOBH soilik 40

GUZTIRA 340

Eskainitako etapa Ikastetxe kopurua

Haur Hezkuntza 247

Lehen Hezkuntza 226

DBH 214

Batxilergoak 123

Lanbide Heziketa 63

IKASTETXE PUBLIKOAK

Haur-Lehen Hezk. DBH Batxilergoak Zikloak Ikastetxe kop.

X 332

X 53

X X 23

X X X 57

X X 17

X 5

X 17

Ikastetxe guztiak 334 133 102 91 504


273


29. taula

Lehen Hezkuntza duten ikastetxeen tipologia, 1. mailako ikasleen eskolatze-ereduen arabera. 1999/00 ikasturtea

30. taula

Haur eta Lehen Hezkuntzako ikastetxeak tamainaren eta sareen arabera. 1999/00 ikasturtea

Ikastetxe kopuruaIkastetxearen tamaina

Araba Bizkaia Gipuzkoa 3 lurraldeIkastetxe % Ikasle %

Ikastetxe publikoakTxikia (1-10 unitate) 27 69 48 144 %48,0 %17,0Ertaina (11-20 unitate) 18 59 27 104 %29,7 %30,1Handia (21-30 unitate) 11 39 29 79 %22,6 %36,6Oso handia (>30 unitate) 2 12 9 23 %6,6 %16,4

Ikastetxe kopuruaIkastetxearen tamaina

Araba Bizkaia Gipuzkoa 3 lurraldeIkastetxe % Ikasle %

Ikastetxe pribatuakTxikia (1-10 unitate) 6 21 19 46 %20,4 %8,8Ertaina (11-20 unitate) 7 49 39 95 %42,0 %32,3Handia (21-30 unitate) 10 33 20 63 %27,9 %37,2Oso handia (>30 unitate) 3 12 7 22 %9,7 %21,7

A B D AB AD BD ABD

Ikastetxe publikoakAraba 7 15 21 6 — 4 —Bizkaia 19 24 92 3 8 21 6Gipuzkoa 1 9 74 — — 23 1

Ikastetxe guztiak 27 48 187 9 8 48 7

Ikastetxe % %8,1 %14,4 %56 %2,7 %2,4 %14,4 %2,1

A B D AB AD BD X

Ikastetxe pribatuakAraba 5 5 4 9 — 3 —Bizkaia 23 39 31 14 1 4 3Gipuzkoa 5 34 35 — — 11 —

Ikastetxe guztiak 33 78 70 23 1 18 3

Ikastetxe % %14,6 %34,5 %31 %10,2 %0,4 %8 %1,3


274


31. taula

Bigarren hezkuntzako ikastetxeen banaketa, eskolatze programa osagarrietako ikasle-kopuruaren arabera.

1999/00 ikasturtea

32. taula

Eskolatze programa osagarriak ematen dituzten ikastetxe eta ikasleak, lurraldeka. 1999/00 ikasturtea

33. taula

Programa hauek garatzen dituzten ikastetxeen banaketa, arreta ematen dieten ikasle kopuruaren arabera, hiru lurraldeetan. 1999/00 ikasturtea


72 ikasle 1 1

10-20 ikasle 1 3 1 5

3-9 ikasle 3 8 11

2 ikasle 5 6 11

Ikasle bat 9 2 11

Ikastetxe guztiak 1 21 17 39

Ikasle guztiak 17 153 72 242


ikast. Ikasle Ikast. Ikasle Ikast. Ikasle Ikast. Ikasle

Ikastetxe espezifikoak 1 17 1 72 2 89

Talde espezifikoak dituzten ikastetxeak 5 59 6 49 11 108

Talde espezifikorik gabeko ikastetxeak 15 22 11 23 26 45

GUZTIRA 1 17 21 153 17 72 39 242


14 ikasle 1 1

5-9 ikasle 1 7 2 10

1-4 ikasle 8 69 43 120

Ikastetxe guztiak 9 77 45 131

Ikasle guztiak 17 153 72 242


275


34. taula

Bigarren hezkuntzako ikastetxeen banaketa, Batxilergoko modalitate kopuruaren arabera. 1999/00 ikasturtea

35. taula

Eskaera haundiko goi mailako prestakuntza-zikloak dituzten ikastetxeak, lurraldeen eta sareen arabera. 1999/00 ikasturtea

36. taula

Zereginen ikaskuntzako gelen banaketa, lurraldeka. 1999/00 ikasturtea


ZIG duten ikastetxe kop. 11 22 25 58

ZIG koporua 12 26 26 64

ZIGetako ikasle kopurua 82 195

Araba Bizkaia GipuzkoaGuztira

Pub Pri Pub Pri Pub Pri

Administrazio eta finantzak 51 2 3 11 17 11 7

Mekanizazio bidezko produkzioa 32 2 3 8 4 9 6

Erregulazio- eta kontrol- sistema automatikoak 25 0 3 6 5 5 6

Informatika-sistemen administrazioa 24 1 1 1 10 6 5

Informatika-sistemen garapena 22 0 1 4 9 2 6

Proiektu mekanikoen garapena 20 1 2 2 6 6 3

Industri-ekipoen mantenimendua 16 2 3 4 0 4 3

Produktu elektronikoen garapena 15 0 3 7 1 3 1

Telekomunikabide- eta informatika-sistemak 15 1 2 4 4 3 1

Ingurugiro-kimika 14 1 1 4 1 5 2

Merkataritza-kudeaketa eta marketina 13 1 1 1 5 1 4

Publikoa Pribatua GUZTIRA

Ara Bizk Gip Ara Bizk Gip Ara Bizk Gip

modalitate bat 1 — 1 — 4 6 1 4 7

2 modalitate 10 34 19 10 40 33 20 74 52

3 modalitate 4 18 13 3 19 9 7 37 22

4 modalitate 1 — 1 — — — 1 — 1


276


V. ESKOLA EMAITZAK ETA EBALUAZIOA

37. taula

Lehen Hezkuntzako zikloen eskola emaitzak; arlo bakoitza gainditzen duten ikasleen portzentaiak, eta ikaslegoaren banaketa igarotze motaren arabera.

1997/98, 1998/99 eta 1999/00 ikasturteak

Lehen zikloa

Arloak gaindituta, portzentaietan 1997/98 1998/99 1999/00

Euskera 93 93 92Gaztelera 95 95 95Matematika 94 93 93Ingurunearen ezaguera 98 98 97Hezkuntza artistikoa 99 99 99Gorputz hezkuntza 99 99 100

Igarotzen dira helburuak gaindituta 14.571 (%89,8) 14.120 (%89,4) 14.530 (%88,7)Igarotzen dira helburuak gainditu gabe 1.290 (%8,0) 1.338 (%8,5) 1.424 (%8,7)Ez dira igarotzen 359 (%2,2) 344 (%2,2) 433 (%2,6)

Bigarren zikloa


Euskera 89 89 88Gaztelera 91 90 90Atzerriko hizkuntza 91 91 —Matematika 90 89 89Ingurunearen ezaguera 94 94 94Hezkuntza artistikoa 99 99 98Gorputz hezkuntza 100 99 99


Hirugarren zikloa


Euskera 84 84 85Gaztelera 86 86 86Atzerriko hizkuntza 85 84 —Matematika 84 84 84Ingurunearen ezaguera 89 89 89Hezkuntza artistikoa 98 98 97Gorputz hezkuntza 99 99 99



277


38. taula

Lehen hezkuntzako 3. zikloko eskola emaitzak, arlo eta ereduen arabera. Ebaluazio positiboa lortzen duten ikasleen portzentaiak. 1999/00 ikasturtea

39. taula

DBHko zikloetako arloen eskola emaitzak; ebaluazio positiboaren portzentaiak. Ikasleen banaketaigarotze motaren arabera. 1997/98, 1998/99 eta 1999/00 ikasturteak

DBH 3. DBH 4.Arloak

1998/99 1999/00 1998/99 1999/00

Euskera 73 71 84 81Gaztelera 73 71 84 81Atzerriko hizkuntza 70 69 82 79Matematika 66 66 78 74Gizarte zientziak 75 74 87 83Natur zientziak 73 72 85 82Teknologia 85 83 90 88Musika 88 87 93 91Plastika eta ikus-hezkuntza 88 86 90 90Gorputz hezkuntza 93 92 96 95

Dena gaindituta 11.546 (%49,1) 10.538 (%48,3) 14.728 (%66,4) 12.686 (%57,8)1-2 gai gainditu gabe 4.606 (%19,6) 4.159 (%19,1) 3.135 (%14,1) 4.557 (%20,8)2 gai baino gehiago gainditu gabe 3.588 (%15,3) 3.198 (%14,6) 30 (%0,1) —

Ez dira igarotzen 3.769 (%16,0) 3.949 (%18,1) 4.294 (%19,4) 4.710 (%21,5)

1. zikloa

Arloak 1997/98 1998/99 1999/00

Euskera 76 76 74Gaztelera 77 76 74Atzerriko hizkuntza 74 73 72Matematika 72 71 69Gizarte zientziak 79 78 75Natur zientziak 79 79 76Teknologia 90 88 87Musika 89 89 88Plastika eta ikus-hezkuntza 92 92 91Gorputz hezkuntza 96 95 94

Dena gaindituta 13.233 (%56,2) 13.049 (%56,1) 11.598 (%53,3)1-2 gai gainditu gabe 3. 850 (%16,4) 3.795 (%16,3) 3.670 (%16,9)2 gai baino gehiago gainditu gabe 3.666 (%15,6) 3.467 (%14,9) 3.299 (%15,2)

Ez dira igarotzen 2.790 (%11,8) 2.964 (%12,7) 3.202 (%14,7)

Arloak A eredua B eredua D eredua Guztira

Euskera 80 84 89 85



Ingurunearen ezaguera 87 86 92 89


278


40. taula

DBHko 4. mailako ikasleen eskola emaitzak, ereduen arabera, ebaluazio positiboaren portzentaietan. 1999/00 ikasturtea

41. taula

Batxilergoko ikasleen eskola emaitzak, 1997/98, 1998/99 eta 1999/00 ikasturteak. BBBko 3. eta UBIren emaitzekiko alderaketa, 1995/96 ikasturtea

Batxilergo 1. (BBB 3.+IEE 3.+Bachilergo 1.)

1995/96 1997/98 1998/99 1999/00

Dena gaindituta 13.673 (%58,5) 12.539 (%59,5) 12.682 (%59,7) 10.686 (%56,9)

1-2 gai gainditu gabe 5.949 (%25,4) 4.981 (%23,6) 4.568 (%21,5) 4.654 (%24,8)

2 gai baino gehiago gainditu gabe 3.770 (%16,1) 3.570 (%16,9) 3.988 (%18,8) 3.453 (%18,4)

GUZTIRA 23.392 (%00.0) 21.090 (%00.0) 21.238 (%00.0) 18.793 (%00.0)

Batxilergo 2. (UBI+IEE 4.+Bachilergo 2.)

1995/96 1997/98 1998/99 1999/00

Dena gaindituta 17.319 (%69,6) 15.038 (%78,8) 14.957 (%75,3) 14.784 (%72,4)

1-2 gai gainditu gabe 2.187 (%8,8) 891 (%4,7) 913 (%4,5) 2.284 (%11,2)

2 gai baino gehiago gainditu gabe 5.382 (%21,6) 3.143 (%16,5) 3.986 (%20,1) 3.351 (%16,4)

GUZTIRA 24.888 (%00.0) 19.042 19.856 (%00.0) 20.419 (%00.0)

Arolak A eredua B eredua D eredua Guztira

Euskera 75 82 87 81


Atzerriko hizkuntza 76 80 84 79


Gizarte zientziak 80 83 87 83

Natur zientziak 75 83 87 82


279


42. taula

Batxilergoko 2. mailako eskola emaitzak, arloen eta hizkuntza ereduen arabera; ebaluaziopositiboa lortzen duten ikasleen portzentaia. 1999/00 ikasturtea

43. taula

Erdi mailako Lanbide Heziketako ikasleen eskola emaitzak, 1995/96, 1997/98, 1998/99 eta 1999/00 ikasturteak

(*) Ez dago daturik aintzineko Lanbide Heziketaz.

44. taula

Goi mailako Lanbide Heziketako ikasleen eskola emaitzak, 1995/96, 1997/98, 1998/99 eta 1999/00 ikasturteak

Goi mailako Lanbide Heziketa (goi mailako prestakuntza-zikloak eta moduluak III)

1995/96 1997/98 1998/99 1999/00

Dena gaindituta 1.935 (%78,5) 2.718 (%73,1) 3.144 (%88,6) 4.789 (%86,9)

1-2 modulu gainditu gabe 36 (%1,5) 709 (%19,1) — —

2 modulu baino gehiago gainditu gabe 493 (%20,0) 289 (%7,8) 405 (%11,4) 724 (%13,1)

Erdi mailako Lanbide Heziketa (erdi mailako prestakuntza-zikloak eta moduluak II)

1995/96 1997/98 1998/99* 1999/00*

Dena gaindituta 6.802 (%64,4) 6.335 (%65,0) 1.841 (%79,4) 3.283 (%80,3)

1-2 modulu gainditu gabe 1.756 (%16,6) 2.006 (%20,6) — —

2 modulu baino gehiago gainditu gabe 1.994 (%18,9) 1.410 (%14,4) 477 (%20,6) 804 (%19,7)

Gaiak A eredua D eredua GUZTIRA

Euskera 85 91 87

Gaztelera 83 88 85

Atzerriko hizkuntza 81 88 83

Historia 80 86 82

Kimika 77 83 80

Fisika 72 81 75

Biologia 75 84 78

Matemática II 75 82 78

Matemáticas II-Gizarte zientziak 78 84 80

Filosofiaren historia 84 90 86


280


45. taula

Hizkuntza eskola ofizialak. Matrikula librearen eskola emaitzak, zikloen eta hizkuntzen arabera.Ikasle matrikulatua, gainditzen dutenak eta portzentaia. Zortzi ikastetxen multzoa.

1998/99 ikasturtea

VI. AZPIEGITURAK ETA EKIPAMENDUAK

46. taula

Benetako inbertsioak HAUR ETA LEHEN HEZKUNTZAN**

6. atala, Baliabide eta Kontratazio Zuzendaritza, eta Ikastetxeen Zuzendaritzakoa,

47. taula

Edifizioak eta beste eraikuntza batzuk

(61. atala)

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 2.427.441 1.930.000 1.448.300 939.100 879.165

Gauzatua 2.079.944 1.557.603 1.635.214 870.343 845.201

Aldea 347.497 372.397 –186.914 –31.243 33.964

1995 1996 1997 1998 1999 1999

Aurrekontua 3.101.840 2.530.155 1.787.460 1.346.200 1.167.403 103.476

Gauzatua 2.587.460 1.867.748 1.971.665 980.596 990.535 201.204

Aldea 514.380 662.407 –184.205 365.604 176.868 –97.728

Oinarrizko zikloa Goiz zikloa

Matrikul. Gaind. Gaind.%. Matrikul. Gaind. Gaind.%.

Ingelesa 4.641 1.290 %28 751 72 %10

Frantsesa 839 395 %47 279 56 %20

Alemaniera 269 89 %33 93 23 %25

Errusiera 7 4 %57 3 1 %33

Euskera 4.897 2.946 %60 2.811 506 %18

Espainera atzerrientzat 27 12 %44 15 5 %33

GUZTIRA 10.680 4.736 %44 3.952 663 %17

ATZERRIKO HIZKUNTZAK 5.756 1.778 %31 1.126 152 %13


281

** 46. eta 60. taulen arteko kantitateak pezeta milatan daude adierazita.


48. taula

Makineria, instalazioak eta lanabesak

(62. atala)

49. taula

Altzariak eta tresnak

(64. atala)

50. taula

Informazio prozesuetarako ekipoak

(65. atala)

51. taula

Benetako inbertsioak Big. Hezkuntzan, Osab. Hezkuntzan eta Lanbide Heziketan

Baliabide eta Kontratazio Zuzendaritzako 6. atala.

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 1.255.175 3.488.165 4.005.236 4.401.249 3.972.710

Gauzatua 1.219.843 4.107.162 3.683.869 3.210.693 4.381.170

Aldea 35.332 –618.997 321.367 1.190.556 –408.460

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 60.000 59.899

Gauzatua 31.416 84.939

Aldea –25.040

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 225.631 237.479 70.000 71.600 121.080

Gauzatua 250.653 175.196 186.044 71.003 19.832

Aldea –25.022 62.283 –116.044 597 101.248

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 448.768 362.676 269.160 275.500 107.259

Gauzatua 253.953 128.854 109.108 39.251 40.563

Aldea 194.815 233.822 160.052 236.249 66.696


282


52. taula


(61. atala)

53. taula


(62. atala)

54. taula


(64. atala)

55. taula


(65. atala)

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 364.000 161.000 113.000

Gauzatua 186.407 107.202 42.291

Aldea 177.593 53.798 70.709

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 162.954 178.442 161.400 76.600 140.319

Gauzatua 247.259 652.512 343.121 135.377 221.887

Aldea –84.305 –474.070 –181.721 –58.777 –81.568

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 394.046 512.223 720.136 1.124.649 714.435

Gauzatua 311.707 763.400 551.087 35.213 98.347

Aldea 82.339 –251.177 169.049 1.089.436 616.088

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 1.072.075 2.797.500 2.759.700 3.039.000 3.004.956

Gauzatua 1.025.776 2.679.492 2.568.285 2.932.900 4.018.646

Aldea 46.299 118.008 191.415 106.100 –1.013.690


283


56. taula

Benatako inbertsioak Osagarrizko eta Araubide Bereziko Irakaskuntzetan

Baliabide eta Kontratazio Zuzendaritzako 6. atala.

57. taula


(61. atala)

58. taula


(62. atala)

59. taula


(64. atala)

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 4.700 3.074 3.000 3.000 2.893

Gauzatua 35.315 15.954 22.229 1.892 7.808

Aldea –30.615 –12.880 –19.229 1.108 –4.915

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 25.300 44.293 44.709 45.900 17.272

Gauzatua 27.299 28.389 16.301 400 40.350

Aldea –1.999 15.904 28.408 45.500 –23.078

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 169.422 58.500

Gauzatua 148.067 20.496 4.318 10.786

Aldea 21.355 38.004

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua 199.422 105.867 47.709 48.900 20.165

Gauzatua 210.681 66.462 43.818 2.292 60.396

Aldea –11.259 39.405 3.891 46.608 –40.231


284


60. taula


(65. atala)

VII. GIZA BALIABIDEAK

61. taula

Sare publikoaren irakasle kopurua: mailen araberako banaketa. 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

(*) DBHn eta DOBHn batera aritzen diren irakasleak bi zikloen artean zati berdinetan banatzen dira.Hezkuntza Berezikoekin, berdin)

62. taula

Sare publikoaren Bigarren Hezkuntzako irakasleak, bi zikloetan batera (DBH eta DOBH) aritzen direnak. 1996/97tik 1999/00ra arteko eboluzioa

63. taula

Sare publikoaren irakasleak. Kontratu motak. 1994/95tik 1999/00ra arteko eboluzioa

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Karrerako funtzion. 12.782 %84,3 13.491 %86,2 13.376 %83,8 13.086 %79,2 12.778 %74,7 12.527 %73,7

Bitarteko funtzion. 1.900 %12,5 1.791 %11,4 2.137 %13,4 2.936 %17,8 3.802 %22,2 3.956 %23,3

Beste batzuk 479 %3,2 376 %2,4 457 %2,9 498 %3,0 531 %3,1 521 %3,1

GUZTIRA 15.161 15.658 15.970 16.520 17.111 17.004

1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Bigarren Hezk. irakasle guztiak (H. Ber. izan ezik) 8.156 8.581 9.019 8.899

Bi zikloetan (DBH eta DOBH) aritzen direnak 0 %0 1.605 %18,7 2.161 %24,0 2.150 %24,2

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Haur H./Lehen H./Hezk.B./HHE 9.361 %59,8 7.676 %48,1 7.831 %47,4 7.982 %46,6 7.987 %47,0

DBH* — — 2.101 %13,2 3.683 %22,3 4.692 %27,4 4.717 %27,7

DOBH* 6.297 %40,2 6.193 %38,8 5.006 %30,3 4.437 %25,9 4.300 %25,3

GUZTIRA 15.658 15.970 16.520 17.111 17.004

1995 1996 1997 1998 1999

Aurrekontua

Gauzatua 1.452

Aldea


285


64. taula

Sare publikoaren irakasleak. Bitarteko kontratuak etapaka, eta etapako irakasle guztienportzentaia. 1995/96tik 1999/00ra arte

65. taula

Sare publikoaren irakasleak. Hizkuntza eskakizunak (HE). 1994/95tik 1999/00ra arte

66. taula

Sare publikoaren irakasleak. 2. HE duten irakasleak, adin-taldeen arabera. 1995/96tik 1999/00ra arte

2. HEdunak, ad. 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00 ∆ 4 urteetan

<30 378 %80,1 343 %80,1 479 %86,6 568 %88,9 479 %93,0 +101 (% + 12,9)

30-39 6.126 %77,3 6.235 %82,6 6.224 %86,3 6.161 %88,2 5.585 %90,3 –541 (% + 13,0)

40-49 2.053 %40,1 2.661 %46,9 3.416 %54,7 4.152 %61,2 5.030 %68,8 +2.977 (% + 28,7)

50-59 360 %19,7 448 %22,2 586 %26,5 710 %29,2 904 %33,3 +544 (% + 5,3)

>60 55 %18,3 61 %20,5 60 %20,6 69 %25,5 65 %23,6 +10 (% + 5,3)

GUZTIRA 8.972 %57,3 9.748 %61,0 10.765 %65,2 11.660 %68,1 12.063 %70,9 +3.091 (%+ 13,6)

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

2. HE 8.210 %54,2 8.972 %57,3 9.748 %61,0 10.765 %65,2 11.660 %68,1 12.063 %70,9

1. HE 1.224 %8,1 1.261 %8,1 1.333 %8,3 1.294 %7,8 1.356 %7,9 1.269 %7,5

0. HE 5.727 %37,8 5.425 %34,6 4.889 %30,6 4.461 %27,0 4.095 %23,9 3.672 %21,6

GUZTIRA 15.161 15.658 15.970 16.520 17.111 17.004

INTERINOS EN... 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Haur Hezkuntza 351 %12,4 391 %15,5 430 %19,0 592 %23,4 681 %25,1

Lehen Hezk./ Hezk. Berezia 1 653 %9,2 627 %11,7 744 %13,7 716 %14,4 797 %16,3

HHE 33 %8,6 35 %8,5 46 %10,9 76 %14,5 79 %14,3

DBH — — 278 %13,7 1.067 %24,1 1.757 %30,7 1.759 %30,7

DOBH 875 %14,2 919 %15,0 1.090 %18,9 1.254 %23,0 1.262 %23,7


286


67. taula

Sare publikoan, 2. HE duten irakasleak, talde profesionalen arabera. 1995/96tik 1999/00ra arte

68. taula

Sare publikoa. 2. HE duten irakasleak, etapen arabera. 1995/96tik 1999/00ra arte

69. taula

Sare publikoaren irakasleak. Etapa bakoitzeko emakume kopurua eta portzentaia. 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

(*) Emaitza ez dator bat etapen datuen gehiketarekin, irakasle kopuru inportante batek ziklo bat bainogehiagotan aritzen baita.

EMAKUMEAK 1995/96 1999/00 ∆ 4 urteetan

Haur Hezkuntza 2.576 %91,1 2.523 %93,0 % +1,7

Lehen Hezk./ Hezk. Berezia 1 5.344 %75,0 3.861 %79,0 % +4,0

DBH — — 3.729 %65,0 —

Batxilergoa 2.959 %58,3 2.306 %59,5 % +1,2

Lanbide Heziketa 739 %35,7 669 %35,1 % –0,6

GUZTIRA* 10.739 %68,6 11.798 %69,4 % +0,8

2. HE duten irakasleak 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Haur eta Lehen Hezkuntza 6.102 %65,2 5.323 %69,3 5.688 %72,6 5.947 %74,5 6.129 %76,7

DBH — — 1.364 %67,1 3.051 %68,9 4.170 %72,9 4.322 %75,4

DOBH 2.870 %45,6 3.018 %49,3 2.989 %51,9 2.937 %53,8 3.106 %58,4

2. HE dutenak 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Karrerako funtzion. 7.514 %55,7 7.859 %58,8 8.119 %62,0 8.235 %64,4 8.431 %67,3

Bitarteko funtzion. 1.277 %71,3 1.608 %75,2 2.283 %77,8 3.055 %80,4 3.263 %82,5

Beste batzuk 181 %48,1 281 %61,5 363 %72,9 370 %69,7 369 %70,8

GUZTIRA 8.972 %57,3 9.748 %61,0 10.765 %65,2 11.660 %68,1 12.063 %70,9


287


70. taula

Sare publikoaren irakasleak. Zatikako eta batezbesteko adina, plantilla osoa, 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

71. taula

Sare publikoaren irakasleak. Batezbesteko adina, etapaka, 1999/00 ikasturtea

72. taula

Sare pribatuaren irakasleak. Mailen araberako banaketa, 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

(*) Sare pribatuan, badaude irakasleak, klaseak ziklo eta etapa desberdinetan ematen dituztenak;emaitza ez dator bat etapen gehiketarekin. Hezkuntza Bereziko irakasleak, barne.

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Haur H./Lehen H. /Hezk.B./HHE 6.750 5.363 5.078 5.074 5.205

DBH* — 2.712 4.111 4.633 4.725

DOBH* 4.428 4.240 3.777 3.239 3.294

GUZTIRA* 10.484 10.412 10.457 10.776 10.961

Haur Hezkuntza 40,5

Lehen Hezkuntza 43,5

DBH 41,7

Batxilergoa 43,5

Lanbide Heziketa 42,5

GUZTIRA 42,7

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00 ∆ 4 urte

<30 469 %3,0 428 %2,7 553 %3,3 639 %3,7 515 %3,0 % 0,0

30-39 7.928 %50,6 7.548 %47,3 7.216 %43,7 6.983 %40,8 6.187 %36,3 % –14,3

40-49 5.126 %32,7 5.679 %35,6 6.246 %37,8 6.784 %39,6 7.315 %43,0 % +10,3

50-59 1.832 %11,7 2.018 %12,6 2.214 %13,4 2.434 %14,2 2.712 %15,9 % +4,2

>60 303 %1,9 297 %1,9 291 %1,8 271 %1,6 275 %1,6 % –0,3

BATEZB. ADINA 41,0 41,4 41,7 42,0 42,7 +1,7 urte


288


73. taula

Sare pribatuaren Bigarren Hezkuntzako irakasleak, bi zikloetan batera (DBH eta DOBH) aritzen direnak. 1996/97tik 1999/00ra arteko eboluzioa

74. taula

Sare pribatuaren irakasleak. Kontrato motak, 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

75. taula

Sare pribatua. Egonkortasunik gabeko irakasleak, etapen arabera, eta etapako irakasle guztienportzentaia. 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

76. taula

Egun zatirako kontratuak sare pribatuan, etapaka, eta etapako irakasle guztien portzentaia. 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa.

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Haur eta Lehen Hezk. 1.281 %19,0 613 %11,4 412 %8,3 248 %4,9 242 %4,6

Bigarren Hezkuntza 1.517 %36,2 1.775 %30,2 2.012 %32,9 920 %14,6 564 %8,9

GUZTIRA 1.561 %14,9 2.223 %21,4 2.350 %22,5 1.088 %10,1 730 %6,7

IRAK. EZ FINKOAK 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Haur Hezkuntza 227 %13,3 173 %11,3 157 %10,8 170 %11,4 209 %13,1

Lehen Hezk./Hezk. Berezia 1 538 %9,6 362 %8,6 295 %7,7 317 %8,5 333 %9,1

DBH 35 %35,7 32 %33,7 37 %41,1 21 %33,3 36 %40,4

Batxilergoa — — 346 %13,3 682 %17,0 977 %21,1 878 %18,6

Lanbide Heziketa 719 %17,2 677 %16,4 607 %16,6 589 %18,2 632 %19,2

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Finkoa 8.985 %85,7 9.036 %86,8 8.957 %85,7 8.975 %83,3 9.121 %83,2

Ez finkoa 1.358 %13,0 1.315 %12,6 1.443 %13,8 1.746 %16,2 1.783 %16,3

Beste batzuk 141 %1,3 61 %0,6 57 %0,5 55 %0,5 57 %0,5

GUZTIRA 10.484 10.412 10.457 10.776 10.961

1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Bigarren Hezk. irakasle guztiak (H. Ber. izan ezik) 5.877 6.119 6.280 6.367

Bi zikloetan (DBH eta DOBH) aritzen direnak 864 %14,7 1.537 %25,1 1.592 %25,4 1.652 %25,9


289


77. taula

Sare pribatuaren irakasleak. Hizkuntza eskakizunak (HE). 1994/95tik 1999/00ra arteko eboluzioa

78. taula

Sare pribatuaren irakasleak. 2. HE duten irakasleak, adin-taldeen arabera. 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

79. taula

Sare pribatuan, 2. HE duten irakasleak, talde profesionalen arabera. 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

80. taula

Sare pribatuaren irakasleak. 2. HE duten irakasleak, etapen arabera. 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

2. HEdunak 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Haur eta Lehen Hezk. 3.637 %53,9 3.006 %56,1 3.116 %61,4 3.209 %63,2 3.381 %66,1

DBH — — 1.231 %47,2 2.139 %53,5 2.520 %54,4 2.743 %58,1

DOBH 1.463 %34,9 1.496 %36,2 1.455 %39,7 1.309 %40,4 1.438 %43,7

2. HEdunak 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00 ∆ 4 urteetan

Finkoa 4.205 %46,8 4.336 %48,0 4.690 %52,4 4.875 %54,3 5.191 %56,9 + 986 (%10,1)

Ez finkoa 580 %42,7 578 %44,0 775 %53,7 896 %51,3 1.052 %59,0 + 472 (%16,3)

2. HErekin, ad. 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00 ∆ 4 urteetan

<30 809 %56,1 688 %51,6 718 %61,1 805 %60,2 948 %67,7 139 (% +11,6)

30-39 2.694 %62,3 2.741 %63,6 2.937 %69,6 2.985 %68,7 3.072 %71,9 378 (% + 9,6)

40-49 988 %35,3 1.109 %38,6 1.342 %44,1 1.530 %49,0 1.721 %53,4 733 (% +18,1)

50-59 298 %22,7 293 %22,5 345 %25,4 380 %25,4 437 %27,0 139 (% + 4,3)

>60 82 %13,6 95 %16,2 85 %16,1 83 %17,4 78 %17,4 –4 (% + 3,8)

GUZTIRA 4.871 %46,4 4.926 %47,3 5.478 %52,4 5.783 %53,7 6.256 %57,1 1.450 (% +10,9)

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

2. HE 4.806 %46,2 4.871 %46,4 4.926 %47,3 5.478 %52,4 5.783 %53,7 6.256 %57,1

1. HE 418 %4,0 436 %4,2 508 %4,9 461 %4,4 545 %5,1 539 %4,9

0. HE 5.174 %49,8 5.177 %49,4 4.978 %47,8 4.518 %43,2 4.448 %41,3 4.166 %38,0

GUZTIRA 10.398 10.484 10.412 10.457 10.776 10.961


290


81. taula

Sare pribatuaren irakasleak. Etapa bakoitzeko emakume kopurua eta portzentaia. 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

(*) Emaitza ez dator bat etapen datuen gehiketarekin, irakasle kopuru inportante batek ziklo bat bainogehiagotan aritzen baita.

82. taula

Sare pribatuaren irakasleak. Zatikako eta batezbesteko adina, plantilla osoa, 1995/96tik 1999/00ra arteko eboluzioa

83. taula

Sare pribatuaren irakasleak. Profesorado de la red privada. Batezbesteko adina, etapen arabera,1999/00 ikasturtea

1999/00

Haur Hezkuntza 40,0

Lehen Hezkuntza 42,8

DBH 40,6

Batxilergoa 40,8

Lanbide Heziketa 39,8

GUZTIRA 41,1

1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00 ∆ 4 urte

<30 1.442 %13,9 1.333 %12,8 1.175 %11,4 1.338 %12,4 1.401 %12,8 % –1,1

30-39 4.322 %41,6 4.315 %41,4 4.217 %40,8 4.343 %40,3 4.271 %39,0 % –2,6

40-49 2.802 %27,0 2.874 %27,6 3.045 %29,5 3.122 %29,0 3.225 %29,4 % +2,4

50-59 1.314 %12,7 1.305 %12,5 1.359 %13,2 1.496 %13,9 1.617 %14,8 % +2,1

>60 503 %4,8 585 %5,6 528 %5,1 477 %4,4 447 %4,1 % –0,7

BATEZB. ADINA 40,7 41,0 41,3 41,1 41,1 +0,4 urte

EMAKUMEAK ETAPETAN 1995/96 1999/00 ∆ 4 urteetan

Haur Hezkuntza 1.590 %92,8 1.511 %94,7 % +1,9

Lehen Hezk./Hezk. Berezia 1 3.962 %73,4 2.824 %76,8 % +3,4

DBH — — 2.766 %58,5 —

Batxilergoa 1.633 %53,8 1.181 %50,9 % –2,9

Lanbide Heziketa 932 %52,9 552 %41,7 % –11,2

GUZTIRA* 7.298 %69,6 7.359 %67,1 % –2,5


291


84. taula

IRALE. Eskola-ordutegi kanpoko ikastaroak. Ikasleen (partehartzaileen) kopuruaren eboluzioa, bai eskola aldian (negua) bai oporraldian (uda)

85. taula

IRALE. Eskola-ordutegi barneko liberatuentzako ikastaro guztiak. Eskale- eta partehartzaile- (ikasleen) kopuruaren eboluzioa

86. taula

IRALE. Deialdi itxia. Hizkuntza eskakizun bakoitza gainditzen duten portzentaien eboluzioa

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

1. HE 64,5 62,7 63,8 69,4 61,8 52,5 49,4

2. HE 57,4 56,5 57,8 57,5 48,6 46,1 41,6

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00

Eskaleak 2.665 2.820 4.587 4.556 4.484 4.376

Partehartzaileak 1.011 1.106 1.559 1.810 1.607 1.714

1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99

Negua 2.027 2.678 2.924 3.635 4.276

Uda 1.023 1.294 1.230 1.138 1.288


292


VIII. FINANTZAKETA

87. taula

Sare publikoan, guztizko sarrera ikastetxe-motaren arabera (milioi peseta), 1997

Iturria: EUSTAT. Irakaskuntza Publikoaren Gastu eta Finantzaketaren Estatistika.

Ikastetxeak Unibertsitate a Goi-mailako guztira urreko mailak ikasketak Arte-irakaskuntzak

Guztizko sarrera 143.807 104.384 34.746 4.676

Sarrera arrunta 133.906 98.783 30.565 4.558

Dirulaguntzak 123.146 95.980 23.245 3.920

EJko Hezkuntza Saila 112.373 88.797 21.192 2.384

Toki-administrazioa 7.741 5.959 299 1.483

Beste publikoak 2.508 851 1.608 50

Pribatuak 524 374 147 3

Kuotak 8.593 2.353 5.637 602

Irakaskuntza 5.870 20 5.250 600

Jarduera osagarriak 110 107 1 3

Garraioa 0 0 0 0

Jantokia 2.199 2.199 0 0

Beste zerbitzu osagarr. 415 28 387 0

Bestelako sarrerak 2.168 450 1.682 35

Kapital-sarrerak 9.901 5.601 4.181 118

Dirulaguntza publikoak 9.891 5.601 4.173 117

Dirulaguntza pribatuak 10 0 8 1


293


88. t

aula

Sare

prib

atua

n, g

uztiz

ko s

arre

ra e

tape

n ar

aber

a (m

ilioi

pes

eta)

, 199

7

Guzt

iraHa

ur. H

ezk.

Lehe

n he

zk.

DBH

HHI

BBB/

UBI

IEE

L.H.

E.M

.L.

H.G.

M.

Arte

-irak

.Go

i-mai

l. Ik

.

Guzt

izko

sarre

ra82

.785

9.81

625

.068

11.6

6716

410

.904

4.38

38.

915

1.18

91.

419

9.26

0

Sarre

ra a

rrunt

a81

.661

9.72

324

.855

11.5

7616

110

.800

4.32

58.

726

1.17

41.

415

8.90

6

Diru

lagu

ntza

k53

.702

7.07

918

.876

9.09

112

86.

359

3.60

36.

920

993

299

354

EJko

Hez

kunt

za S

aila

50.5

876.

701

17.8

988.

655

118

5.98

43.

416

6.61

594

916

685

Toki

-adm

inis

trazio

a64

787

211

904

5422

364

8356

Best

e pu

blik

oak

645

5012

057

059

5814

820

1012

3

Prib

atua

k1.

824

240

648

289

626

210

812

119

4189

Kuot

ak26

.634

2.49

15.

621

2.33

630

4.26

263

61.

595

163

1.06

88.

433

Iraka

skun

tza

18.6

721.

102

2.17

71.

092

173.

001

309

1.35

313

41.

056

8.43

1

Jard

uera

osa

garri

ak1.

345

199

481

211

923

878

108

911

1

Garra

ioa

2.14

436

490

431

5—

388

103

628

——

Jant

okia

3.90

976

41.

883

626

248

211

332

7—

—

Best

e ze

rbitz

u os

agar

r.56

562

176

932

153

3340

51

0

Best

elak

o sa

rrera

k1.

324

153

358

149

317

985

211

1849

120

Kapi

tal-s

arre

rak

1.12

493

213

913

105

5818

914

435

4

Diru

lagu

ntza

pub

likoa

k54

077

176

762

8245

748

0—

Diru

lagu

ntza

prib

atua

k17

610

229

014

1010

05

41

Best

elak

o sa

rrera

k40

86

157

08

314

1—

353

Iturr

ia: E

US

TAT.

Irak

asku

ntza

Prib

atua

ren

Gas

tu e

ta F

inan

tzak

etar

en E

stat

istik

a.


294


89. t

aula

Gela

kop

urua

lurr

alde

his

torik

oare

n, h

ezku

ntza

mai

lare

n et

a ko

ntze

rtu

mot

aren

ara

bera

. 199

5/96

ikas

turt

ea

ARAB

AGI

PUZK

OABI

ZKAI

AEA

E GU

STIR

A

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

HAUR

HEZ

K.14

510

0,00

00,

0014

542

910

0,00

00,

0042

954

710

0,00

00,

0054

71.

121

100,

000

0,00

1.12

1

LEHE

N HE

ZK.

392

100,

000

0,00

392

1.37

610

0,00

00,

001.

376

1.84

810

0,00

00,

001.

848

3.61

610

0,00

00,

003.

616

H.B.

118

100,

000

0,00

1888

100,

000

0,00

8887

100,

000

0,00

8719

310

0,00

00,

0019

3

H.B.

25

100,

000

0,00

541

100,

000

0,00

4154

100,

000

0,00

5410

010

0,00

00,

0010

0

H.H.

E.0

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

0

B.B.

B.27

37,5

045

62,5

072

122

50,4

112

049

,59

242

9224

,93

277

75,0

736

924

135

,29

442

64,7

168

3

U.B.

I.0

0,00

1810

0,00

180

0,00

7310

0,00

730

0,00

101

100,

0010

10

0,00

192

100,

0019

2

BATX

ILLER

G.0

0,00

00,

000

00,

0024

100,

0024

00,

009

100,

009

00,

0033

100,

0033

LAN.

HEZ

. 1.

3510

0,00

00,

0035

7210

0,00

00,

0072

179

100,

000

0,00

179

286

100,

000

0,00

286

LAN.

HEZ

. 2.

00,

0076

100,

0076

00,

0015

310

0,00

153

00,

0022

810

0,00

228

00,

0045

710

0,00

457

I.E.E

. 1.

8110

0,00

00,

0081

9210

0,00

00,

0092

117

100,

000

0,00

117

290

100,

000

0,00

290

I.E.E

. 2.

00,

0043

100,

0043

1431

,82

3068

,18

440

0,00

4310

0,00

4314

10,7

711

689

,23

130

MOD

. II.

00,

002

100,

002

00,

004

100,

004

00,

003

100,

003

00,

009

100,

009

MOD

. III.

00,

0020

100,

0020

00,

0019

100,

0019

00,

0013

100,

0013

00,

0052

100,

0052

E.M

.koLA

N.H.

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

G.M

.koLA

N.H.

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

H.B.

LAN

. H. 2

.1

100,

000

0,00

121

100,

000

0,00

2111

100,

000

0,00

1133

100,

000

0,00

33

GUZT

IRA

704

77,5

320

422

,47

908

2.25

584

,20

423

15,8

02.

678

2.93

581

,32

674

18,6

83.

609

5.89

481

,92

1.30

118

,08

7.19

5

Iturr

ia: K

ostu

eta

Fin

antz

iabi

deen

Zer

bitz

ua. H

ezku

ntza

, Uni

bert

sita

te e

ta Ik

erke

ta S

aila

.


295


90. t

aula

Gela

kop

urua

lurr

alde

his

torik

oare

n, h

ezku

ntza

mai

lare

n et

a ko

ntze

rtu

mot

aren

ara

bera

. 199

6/97

ikas

turt

ea

ARAB

AGI

PUZK

OABI

ZKAI

AEA

E GU

ZTIR

A

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

HAUR

HEZ

K.14

510

0,00

00,

0014

541

110

0,00

00,

0041

155

610

0,00

00,

0055

61.

112

100,

000

0,00

1.11

2

LEHE

N HE

ZK.

287

100,

000

0,00

287

943

100,

000

0,00

943

1.31

710

0,00

00,

001.

317

2.54

710

0,00

00,

002.

547

H.B.

119

100,

000

0,00

1988

100,

000

0,00

8810

010

0,00

00,

0010

020

710

0,00

00,

0020

7

H.B.

25

100,

000

0,00

543

100,

000

0,00

4353

100,

000

0,00

5310

110

0,00

00,

0010

1

D.B.

H. 1

113

100,

000

0,00

113

324

100,

000

0,00

324

459

100,

000

0,00

459

896

100,

000

0,00

896

D.B.

H. 2

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

310

0,00

00,

003

310

0,00

00,

003

H.B.

1 BI

G. H

EZ.

00,

000

0,00

04

100,

000

0,00

40

0,00

00,

000

410

0,00

00,

004

H.B.

2 BI

G. H

EZ.

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

H.H.

E.25

35,7

145

64,2

970

113

49,3

411

650

,66

229

00,

0036

210

0,00

362

138

20,8

852

379

,12

661

B.B.

B.0

0,00

1910

0,00

190

0,00

7310

0,00

730

0,00

9810

0,00

980

0,00

190

100,

0019

0

U.B.

I.0

0,00

00,

000

00,

0037

100,

0037

1010

0,00

00,

0010

1021

,28

3778

,72

47

BATX

ILLER

G.34

100,

000

0,00

3471

100,

000

0,00

7116

610

0,00

00,

0016

627

110

0,00

00,

0027

1

LAN.

HEZ

. 1.

00,

0073

100,

0073

63,

9714

596

,03

151

73,

2321

096

,77

217

132,

9542

897

,05

441

LAN.

HEZ

. 2.

7110

0,00

00,

0071

8710

0,00

00,

0087

114

100,

000

0,00

114

272

100,

000

0,00

272

I.E.E

. 1.

49,

7637

90,2

441

829

,63

1970

,37

270

0,00

4910

0,00

4912

10,2

610

589

,74

117

I.E.E

. 2.

150

,00

150

,00

21

14,2

96

85,7

17

133

,33

266

,67

33

25,0

09

75,0

012

MOD

. II.

419

,05

1780

,95

212

10,5

317

89,4

719

423

,53

1376

,47

1710

17,5

447

82,4

657

MOD

. III.

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

E.M

.ko L

AN. H

.0

0,00

210

0,00

21

16,6

75

83,3

36

150

,00

150

,00

22

20,0

08

80,0

010

G.M

.ko L

AN. H

.2

100,

000

0,00

218

100,

000

0,00

1811

100,

000

0,00

1131

100,

000

0,00

31

H.B.

LAN

. H. 2

.0

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

0

GUZT

IRA

710

78,5

419

421

,46

904

2.12

083

,53

418

16,4

72.

538

2.80

279

,22

735

20,7

83.

537

5.63

280

,70

1.34

719

,30

6.97

9

Iturr

ia: K

ostu

eta

Fin

antz

iabi

deen

Zer

bitz

ua. H

ezku

ntza

, Uni

bert

sita

te e

ta Ik

erke

ta S

aila

.


296


91. t

aula

Gela

kop

urua

lurr

alde

his

torik

oare

n, h

ezku

ntza

mai

lare

n et

a ko

ntze

rtu

mot

aren

ara

bera

. 199

7/98

ikas

turt

ea.

ARAB

AGI

PUZK

OABI

ZKAI

AEA

E GU

ZTIR

A

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

HAUR

HEZ

K.14

510

0,00

00,

0014

540

610

0,00

00,

0040

656

010

0,00

00,

0056

01.

111

100,

000

0,00

1.11

1

LEHE

N HE

ZK.

287

100,

000

0,00

287

906

100,

000

0,00

906

1.29

310

0,00

00,

001.

293

2.48

610

0,00

00,

002.

486

H.B.

120

100,

000

0,00

2045

100,

000

0,00

4521

100,

000

0,00

2186

100,

000

0,00

86

H.B.

25

100,

000

0,00

543

100,

000

0,00

4354

100,

000

0,00

5410

210

0,00

00,

0010

2

D.B.

H. 1

119

100,

000

0,00

119

314

100,

000

0,00

314

461

100,

000

0,00

461

894

100,

000

0,00

894

D.B.

H. 2

6510

0,00

00,

0065

173

0,00

00,

000

249

100,

000

0,00

249

487

100,

000

0,00

487

H.B.

1 BI

G. H

EZ.

1110

0,00

00,

0011

5410

0,00

00,

0054

7610

0,00

00,

0076

141

100,

000

0,00

141

H.B.

2 BI

G. H

EZ.

00,

000

0,00

05

100,

000

0,00

50

0,00

00,

000

510

0,00

00,

005

H.H.

E.0

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

0

B.B.

B.9

40,9

113

59,0

922

4355

,13

3544

,87

7836

30,2

583

69,7

511

988

40,1

813

159

,82

219

U.B.

I.0

0,00

2110

0,00

210

0,00

7110

0,00

710

0,00

9910

0,00

990

0,00

191

100,

0019

1

BATX

ILLER

G.9

18,0

041

82,0

050

4133

,06

8366

,94

124

3018

,75

130

81,2

516

080

23,9

525

476

,05

334

LAN.

HEZ

. 1.

1910

0,00

00,

0019

3610

0,00

00,

0036

8110

0,00

00,

0081

136

100,

000

0,00

136

LAN.

HEZ

. 2.

915

,00

5185

,00

6014

12,9

694

87,0

410

84

2,31

169

97,6

917

327

7,92

314

92,0

834

1

I.E.E

. 1.

3410

0,00

00,

0034

4110

0,00

00,

0041

5810

0,00

00,

0058

133

100,

000

0,00

133

I.E.E

. 2.

210

,00

1890

,00

204

30,7

79

69,2

313

00,

0024

100,

0024

610

,53

5189

,47

57

MOD

. II.

375

,00

125

,00

40

0,00

110

0,00

10

0,00

310

0,00

33

37,5

05

62,5

08

MOD

. III.

00,

007

100,

007

15,

2618

94,7

419

00,

0016

100,

0016

12,

3841

97,6

242

E.M

.ko L

AN. H

.2

16,6

710

83,3

312

520

,00

2080

,00

256

0,00

320,

0038

1317

,33

6282

,67

75

G.M

.ko L

AN. H

.5

20,8

319

79,1

724

513

,89

3186

,11

367

17,9

532

82,0

539

1717

,17

8282

,83

99

H.B.

LAN

. H. 2

.2

100,

000

0,00

219

100,

000

0,00

199

100,

000

0,00

930

100,

000

0,00

30

GUZT

IRA

746

80,4

718

119

,53

927

2.15

591

,94

362

15,4

42.

344

2.94

583

,36

588

16,6

43.

533

5.84

683

,79

1.13

116

,21

6.97

7

Iturr

ia: K

ostu

eta

Fin

antz

iabi

deen

Zer

bitz

ua. H

ezku

ntza

, Uni

bert

sita

te e

ta Ik

erke

ta S

aila

.


297


92. t

aula

Gela

kop

urua

lurr

alde

his

torik

oare

n, h

ezku

ntza

mai

lare

n et

a ko

ntze

rtu

mot

aren

ara

bera

. 199

8/99

ikas

turt

ea

ARAB

AGI

PUZK

OABI

ZKAI

AEA

E GU

ZTIR

A

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

HAUR

HEZ

K.14

310

0,00

00,

0014

340

810

0,00

00,

0040

855

210

0,00

00,

0055

21.

103

100,

000

0,00

1.10

3

LEHE

N HE

ZK.

289

100,

000

0,00

289

892

100,

000

0,00

892

1.27

410

0,00

00,

001.

274

2.45

510

0,00

00,

002.

455

H.B.

118

100,

000

0,00

1850

100,

000

0,00

5021

100,

000

0,00

2189

100,

000

0,00

89

H.B.

24

100,

000

0,00

427

100,

000

0,00

2752

100,

000

0,00

5283

100,

000

0,00

83

D.B.

H. 1

123

100,

000

0,00

123

311

100,

000

0,00

311

455

100,

000

0,00

455

889

100,

000

0,00

889

D.B.

H. 2

125

100,

000

0,00

125

335

100,

000

0,00

335

484

100,

000

0,00

484

944

100,

000

0,00

944

H.B.

1 BI

G. H

EZ.

1810

0,00

00,

0018

5610

0,00

00,

0056

7610

0,00

00,

0076

150

100,

000

0,00

150

H.B.

2 BI

G. H

EZ.

00,

000

0,00

021

100,

000

0,00

210

0,00

00,

000

2110

0,00

00,

0021

H.H.

E.0

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

0

B.B.

B.0

0,00

00,

000

00,

001

100,

001

00,

000

0,00

00

0,00

110

0,00

1

U.B.

I.0

0,00

00,

000

00,

001

100,

001

00,

000

0,00

00

0,00

110

0,00

1

BATX

ILLER

G.6

6,74

8393

,26

8950

23,9

215

976

,08

209

309,

9727

190

,03

301

8614

,36

513

85,6

459

9

LAN.

HEZ

. 1.

110

0,00

00,

001

310

0,00

00,

003

810

0,00

00,

008

1210

0,00

00,

0012

LAN.

HEZ

. 2.

00,

0032

100,

0032

711

,48

5488

,52

610

0,00

116

100,

0011

67

3,35

202

96,6

520

9

MOD

. II.

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

001

100,

001

00,

001

100,

001

MOD

. III.

00,

001

100,

001

18,

3311

91,6

712

00,

003

100,

003

16,

2515

93,7

516

E.M

.ko L

AN. H

.0

0,00

2610

0,00

2611

18,0

350

81,9

761

1213

,79

7586

,21

8723

13,2

215

186

,78

174

G.M

.ko L

AN. H

.0

0,00

400,

000

140,

0085

0,00

015

13,3

997

86,6

111

229

11,5

522

288

,45

251

H.B.

LAN

. H. 2

.2

0,00

00,

000

170,

000

0,00

09

100,

000

0,00

928

100,

000

0,00

28

GUZT

IRA

729

83,8

918

220

,94

869

2.20

389

,99

361

14,7

52.

448

2.98

884

,15

563

15,8

53.

551

5.92

084

,26

1.10

615

,74

7.02

6

Iturr

ia: K

ostu

eta

Fin

antz

iabi

deen

Zer

bitz

ua. H

ezku

ntza

, Uni

bert

sita

te e

ta Ik

erke

ta S

aila

.


298


93. t

aula

Gela

kop

urua

lurr

alde

his

torik

oare

n, h

ezku

ntza

mai

lare

n et

a ko

ntze

rtu

mot

aren

ara

bera

. 199

9/00

ikas

turt

ea

ARAB

AGI

PUZK

OABI

ZKAI

AEA

E GU

ZTIR

A

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

OSOA

kont

z.PA

R-ko

ntz.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

%TZ

IALA

%GU

ZT.

HAUR

HEZ

K.14

310

0,00

00,

0014

340

710

0,00

00,

0040

755

510

0,00

00,

0055

51.

105

100,

000

0,00

1.10

5

LEHE

N HE

ZK.

293

100,

000

0,00

293

878

100,

000

0,00

878

1.25

810

0,00

00,

001.

258

2.42

910

0,00

00,

002.

429

H.B.

115

100,

000

0,00

1547

100,

000

0,00

4728

100,

000

0,00

2890

100,

000

0,00

90

H.B.

23

100,

000

0,00

348

100,

000

0,00

4847

100,

000

0,00

4798

100,

000

0,00

98

D.B.

H. 1

123

100,

000

0,00

123

301

100,

000

0,00

301

445

100,

000

0,00

445

869

100,

000

0,00

869

D.B.

H. 2

124

100,

000

0,00

124

322

100,

000

0,00

322

474

100,

000

0,00

474

920

100,

000

0,00

920

CURR

. ANI

ZT.

310

0,00

00,

003

1810

0,00

00,

0018

1110

0,00

00,

0011

3210

0,00

00,

0032

H.B.

1 BI

G. H

EZ.

2410

0,00

00,

0024

6710

0,00

00,

0067

8210

0,00

00,

0082

173

100,

000

0,00

173

H.B.

2 BI

G. H

EZ.

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

310

0,00

00,

003

310

0,00

00,

003

H.H.

E.0

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

0

B.B.

B.0

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

0

U.B.

I.0

0,00

00,

000

00,

001

100,

001

00,

000

0,00

00

0,00

110

0,00

1

BATX

ILLER

G.6

6,74

8393

,26

8949

23,5

615

976

,44

208

309,

6828

090

,32

310

8514

,00

522

86,0

060

7

LAN.

HEZ

. 1.

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

00,

000

0,00

00

0,00

00,

000

LAN.

HEZ

. 2.

00,

0017

100,

0017

00,

0019

100,

0019

00,

0047

100,

0047

00,

0083

100,

0083

MOD

. III.

00,

000

0,00

00

0,00

110

0,00

10

0,00

00,

000

00,

001

100,

001

E.M

.ko L

AN. H

.0

0,00

3310

0,00

3311

15,7

159

84,2

970

2017

,86

9282

,14

112

3114

,42

184

85,5

821

5

G.M

.ko L

AN. H

.0

0,00

570,

000

190,

0013

20,

000

2413

,19

158

86,8

118

243

11,0

334

788

,97

390

H.B.

LAN

. H. 2

.2

0,00

00,

000

130,

000

0,00

010

100,

000

0,00

1025

100,

000

0,00

25

GUZT

IRA

736

84,8

919

021

,91

867

2.18

091

,33

371

15,5

42.

387

2.98

783

,81

577

16,1

93.

564

5.90

383

,84

1.13

816

,16

7.04

1

Iturr

ia: K

ostu

eta

Fin

antz

iabi

deen

Zer

bitz

ua. H

ezku

ntza

, Uni

bert

sita

te e

ta Ik

erke

ta S

aila

.


299


II. ERANSKINAK. ARAUTEGIA

Arautegi orokorra

1. 295/1998 DEKRETUA, azaroaren 3koa, Euskal Autonomia Erkidegoko ikas-tetxeetan erabiltzekoak diren ikasmaterialen onespen-bidea arautzen duena.(EHAA, 98/11/27).

2. AGINDUA, 1998ko apirilaren 27koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sail-buruarena, Ikastetxeetako Hizkuntz Normalkuntzako programarako deialdiaeginez (EHAA, 98/05/11)

Haur eta Lehen Hezkuntza

3. 97/1996 DEKRETUA, maiatzaren 7koa, Euskal Herriko Autonomi ElkartekoLehen Hezkuntzako Curriculuma ezartzen duen abuztuaren 11ko 237/1992Dekretua aldatzen duena (EHAA 96/05/20)

4. ERABAKIA, 1998ko uztailaren 28koa, Hezkuntza sailburuordearena, Antolatu-tako Hezkuntza arduera (AHJ) Euskal Autonomia Erkidegoko Batxilergoko le-henengo mailarako arautzen duena (EHAA 98/08/28)

5. AGINDUA, 1996ko apirilaren 1ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, ele anitzeko saiakuntza-ikastetxeak arautzen dituena eta izaerahorrekin baimenduak eta kalifikatuak izan nahi luketen ikastetxe publikoentzatdeia egiten duena (EHAA 96/04/12)

6. AGINDUA, 1997ko irailaren 8koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sail-buruarena, Ikasketa-Elkarteak deritzon Berriztapen Proiektu Berezia EuskalAutonomi Elkarteko zenbait zentrotan martxan jartzeko baimena ematen due-na (EHAA 97/11/03)

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza

7. 213/1994 DEKRETUA, ekainaren 21ekoa, Euskal Autonomi Elkarterako Derri-gorrezko Bigarren Hezkuntzaren curriculuma ezartzeari buruzkoa. (EHAA94/08/17; Aldaketa, 191/2000 Dekretua)

8. AGINDUA, 1994ko irailaren 6koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sail-buruarena, elizako agintariek Euskal Autonomi Elkarterako ezarri duten Derri-gorrezko Bigarren Hezkuntzako erlijio katolikoa alorraren kurrikuloa argitarat-zen duena (EHAA 94/09/23)

301


9. AGINDUA, 1996ko uztailaren 16koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren ikasketa-planean hauta-keta egiteko aukerak arautzen dituena (EHAA 96/08/09)

10. ERABAKIA, 1996ko uztailaren 24koa, Pedagogi Berrikuntzarako Zuzendarit-zarena, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako aukerako irakasgaien ikasketa-planak argitara ematen dituena (EHAA 96/09/06)

11. ERABAKIA, 1997ko ekainaren 24koa, Pedagogi Berrikuntzarako zuzendaria-rena, curriculumeko hautaketa egiteko aukerak arautzen dituen 1996ko uztai-laren 16ko Aginduan adierazitakoaren arabera derrigorrezko arloen arteko au-keratze-gaitasunak garatzeko dena (EHAA 97/07/22)

12. ERABAKIA, 1997ko irailaren 24koa, Pedagogi Berrikuntzarako zuzendariare-na, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako lehenengo eta bigarren zikloko auke-rako ikasgai bakarra, Oinarrizko Informatika hain zuzen, ikasketa plana argita-ra ematen duena (EHAA 97/10/21)

13. AGINDUA, 1996ko uztailaren 16koa, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasle-en ebaluazioari buruzkoa (EHAA 96/08/09) (Akatsen zuzenketa, EHAA 97/01/23)

14. ERABAKIA,1996ko abenduaren 19koa, Pedagogi Berrikuntzarako Zuzenda-ritzarena, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleentzako ebaluazio etaikasketa-espedientearen ereduak argitaratzen dituena eta horiek betetzekomanuak ematen dituena (EHAA 97/02/03)

15. 25/1996 DEKRETUA, urtarrilaren 23koa, Euskal Autonomi Elkartean derrigo-rrezko bigarren hezkuntza ezartzen duena (EHAA 96/01/26)

16. AGINDUA, 1997ko uztailaren 9koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sail-buruarena, EAEko Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako curriculum desberdi-nak eratzeko programak arautzen dituena (EHAA 97/07/29)

17. ERABAKIA, 1998ko apirilaren 20koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuoruordearena, EAEko Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako Ikastetxe-entzako curriculum-aniztasunerako oinarrizko programaren eredua arautzenduena (EHAA 98/05/26)

18. AGINDUA, DBH irakaskuntzak ematen dituzten Bigarren Hezkuntzako ikastet-xeei dei egiten diena, ebaluazio-programa batetan partehartzeko.

Hezkuntza Premia Bereziko ikasleentzako arreta

19. 118/1998 DEKRETUA ekainaren 23koa, hezkuntza-premia bereziak dituztenikasleei eman beharreko hezkuntza-erantzuna eskola muinbakar eta integrat-zailearen esparruan antolatzen duena (EHAA 98/07/13)

20. AGINDUA, 1998ko uztailaren 30ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, beharrizan bereziak dituzten ikasleak eskolatzeko irizpideakezartzeko, eta ikasle horiek behar dituzten baliabideak hezkuntza-sistemakomaila guztietara helarazteko (EHAA 98/08/31)

21. AGINDUA, 1998ko uztailaren 24koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, hezkuntza-premia bereziak dituzten ikasleentzat hurrengohauek arautzen dituena: alde batetik, curriculumera sartzeko egokitzapenen


302


eta curriculumaren norbanako egokitzapen nabarien baimena eta, bestetik,ez-unibertsitatekoa den hezkuntza-sistemaren etapetan egokitzapen horiekegiteko, garatzeko eta ebaluatzeko prozedura (EHAA 98/08/31)

22. ERABAKIA, 1998ko uztailaren 24koa, Hezkuntza Sailordetzarena, apartekogaitasunak edukitzeagatik heziketa-premia bereziak dituzten ikasleei hezkunt-zaren aldetik eman beharreko erantzuna nondik nora bideratu arautzen duena(EHAA 98/08/31)

23. AGINDUA, 1998ko uztailaren 30ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, hezkuntzaren arloko hainbat ekintza eta neurri arautzen ditue-na, gizarte edo kulturaren ikuspegitik besteak baino egoera txarragoan direnikasleentzat eta eskolara egokitzeko zailtasun handiak dauzkaten ikasleentzat(EHAA 98/08/31)

Batxilergoa

24. 97/1997 DEKRETUA, apirilaren 29koa, Batxilergoko eta Lanbide Heziketakoirakaskuntzaren ezarpena eta dagozkien tituluei buruzko jarraipideak arautzendituena (EHAA 97/05/07) (Akatsen zuzenketa, 97/06/02; 423/1999 Dekretuakeraldatuta, azaroaren 30ekoa, EHAA 99/12/14).

25. AGINDUA, 1994ko irailaren 26koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sail-buruarena, Euskal Autonomi Elkarteko ikastetxeetan batxilergoko ikasketei al-dez aurretik ekitea arautzen duena (EHAA 94/10/19)

26. 180/1997 DEKRETUA, uztailaren 22koa, Batxilergoko Curriculuma onartzenduena (EHAA 97/08/29) (Bi dekretuek eraldatuta: 311/1997 dekretua, aben-duaren 23koa, EHAA 97/12/30, eta 423/1999 dekretua, azaroaren 30ekoa,EHAA 99/12/14)

27. AGINDUA, 1997ko ekainaren 27koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, Euskal Autonomia Erkidegoko Ikastetxeetan Batxilergoarenezarpen orokorra arautzen duena (EHAA 97/07/16) (Akatsen zuzenketa,EHAA 97/08/29 eta EHAA 97/09/05; 1999ko abenduaren 27ko Aginduak al-datuta, EHAA 00/01/21)

28. ERABAKIA, 1998ko uztailaren 28koa, Hezkuntza sailburuordearena, Antolatu-tako Hezkuntza Jarduera (AHJ) Euskal Autonomia Erkidegoko Batxilergokolehenengo mailarako arautzen duena (EHAA 98/08/28)

29. AGINDUA, 1999ko uztailaren 16koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena. Honen bidez, Euskal Autonomia Erkidegoan Urrutiko Batxiler-goa arautzen da (EHAA 99/08/06)

30. AGINDUA, 1999ko abenduaren 27koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, Batxilergoko ikasleen ebaluazio-prozesuan erabili beharrekoazken ebaluazio-akten ereduak argitaratzen dituena (EHAA 00/01/21)

31. AGINDUA, 1997ko irailaren 15ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, Euskal Autonomi Elkarteko Bigarren Hezkuntzako ikastetxee-tan gaueko ordutegian Batxilergoa ematea arautzen duena (EHAA 97/09/25)(Akatsen zuzenketa, EHAA 97/10/06)

II. eranskina. Arautegia

303


Lanbide Heziketa

32. 447/1994 DEKRETUA, azaroaren 22koa, Lanbide Heziketako irakaskuntzenantolamendu orokorra eta bere tituluei buruzko norabideak ezartzeko dena(EHAA 95/01/10)

33. 97/1997 DEKRETUA, apirilaren 29koa, Batxilergoko eta Lanbide Heziketakoirakaskuntzaren ezarpena eta dagozkien tituluei buruzko jarraipideak arautzendituena (EHAA 97/05/07) (Akatsen zuzenketa, EHAA 97/06/02)

34. AGINDUA, 1997ko uztailaren 15ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, Hezkuntza Sistemaren Eraketa Orokorrari buruzko urriaren 3ko1/1990 Lege Organikoan ezarritako Berariazko Lanbide-Heziketa egin deza-ten ikasleen ebaluazio prozesua arautzen duena (EHAA 97/10/03); 1998koabenduaren 3ko Aginduak aldatuta, EHAA 99/02/03)

35. AGINDUA, 1998ko martxoaren 10ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, Erdiko eta Goiko Mailako Berariazko Lanbide Heziketako ikas-tetxe publikoetan eta itunpeko ikastetxe pribatuetan ikasleak onartzea araut-zen duena (EHAA 98/04/08; 1998ko maiatzaren 14ko Aginduak aldatuta,EHAA 98/06/09)

36. 34/1998 DEKRETUA, martxoaren 3koa, Lanbide Heziketako Euskal Sistema-ren Behatokia sortzeko dena (EHAA 98/03/18)

37. 119/1998 DEKRETUA, ekainaren 23koa, Koalifikazioen eta Lanbide Heziketa-ren Euskal Institutua sortzen duena (EHAA 98/07/13)

38. AGINDUA, 1998ko maiatzaren 20koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, Lanbide Gaitasunen Kreditazio Agiria arautzen duena eta Agirihori igortzeko baldintzak zehazten dituena (EHAA 98/08/14)

39. 117/1998 DEKRETUA, ekainaren 23koa, «Administrazioa eta Finantzetako»goi-mailako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena (EHAA 98/07/17).

40. 330/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Administrazio-kudeaketako»erdi-mailako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena (EHAA 98/12/17).

41. 331/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Idazkaritzako» goi-mailako hezi-keta-zikloaren curriculuma ezartzen duena (EHAA 98/12/17).

42. 336/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Kontsumitzailearentzako zerbit-zuak» goi-mailako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena (EHAA98/12/18).

43. 335/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Garraioaren kudeaketa» goi-mai-lako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena (EHAA 99/02/01).

44. 353/1998 DEKRETUA, abenduaren 1eko, «Informatika-sistemen administra-zioa» goi-mailako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena (EHAA99/06/08).

45. 349/1998 DEKRETUA, abenduaren 1ekoa, «Mekanizazio bidezko produk-zioa» goi-mailako heziketa-zikloaren curriculuma ezartzen duena (EHAA99/06/14)

46. 74/1998 DEKRETUA, apirilaren 21ekoa, Goi-mailako Lanbide Heziketako Be-rariazko Institutuak sortzeko dena (EHAA 98/04/30)


304


Lanbide Hastapenetarako Programak

47. AGINDUA, 1999ko maiatzaren 11koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, udalei, mankomunitateei eta beraiek sortutako erakundeei diru-laguntzak emateko deialdia egiteko dena. Lanbide Hastapeneko programakegiteko emango dira diru-laguntzok, Gizarte Bermea gauzatzearren, 1999-2000 ikasturtean zehar (EHAA 99/06/04)

48. AGINDUA, 1999ko maiatzaren 18koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, gizarte-bermeko programak egin ditzaten lanbide-hastapenen in-guruan, dirua irabazteko asmorik gabeko erakunde pribatuentzako 1999/2000ikasturterako dirulaguntzetarako deia egiteko dena (EHAA 99/06/14)

Helduen Hezkuntza

49. AGINDUA, 1998ko maitzaren 29koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena. Honen bidez ezartzen da pertsona helduen prestakuntzarakoberariazko curriculuma zein izango den Euskal Autonomia Erkidegoan (EHAA98/06/19)

50. AGINDUA, 1998ko uztailaren 10ekoa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, Euskal Autonomia Erkidegoan helduentzako oinarrizko irakas-kuntzak ezartzeko dena (EHAA 98/08/04)

51. AGINDUA, 1998ko abenduaren 11koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena, pertsona helduen oinarrizko prestakuntzako ikasleen ebalua-zioari buruzkoa, zuzeneko eta urrutiko hezkuntzan (EHAA 99/02/02)

52. 289/1998 DEKRETUA, urriaren 27koa, Centro Vasco de Educación Básica a Dis-tancia-Urrutiko Oinarrizko Heziketarako Euskal Ikastetxearen (CEVEBAD-UOHEI)helburuak eta egitura oinarrizko hezkuntzaren ikusmolde berrira egokitzeko dena;Hezkuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrerako urriaren 3ko 1/1990 Lege Or-ganikoak (LOGSE) ezarri zuen ikusmolde hori (EHAA 98/11/10)

53. ERABAKIA, 1998ko maiatzaren 25ekoa, Hezkuntza sailburuordearena; horrenbidez, Helduen Prestakuntzarako berariazko zentro publikoetan arautu gabe-ko prestakuntza-programak gauzatu ahal izateko baldintzak ezartzen dira, etazentroei dei egiten zaie 1998-99 ikasturterako proiektuak aurkezteko (EHAA98/06/08)

Arte irakaskuntzak

54. AGINDUA, 1997ko urriaren 27koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sail-buruarena. Honen bidez, musika-ikasketak eta araubide orokorrekoak bateraegin ahal izateko modua eskainiko da Musikako erdi-mailako lehen bi zikloe-tan eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, urriaren 27ko 288/1992 Dekre-tuak ezarritakoari jarraituz (EHAA 97/11/14).

II. eranskina. Arautegia

305


Ikastetxeak

55. 26/1996 DEKRETUA, 1996ko urtarrilaren 30koa, Derrigorrezko Bigarren Hez-kuntza ezartzearen ondorioz, Euskal Autonomi Elkarteko unibertsitatez kan-poko herri-ikastetxeak berriz antolatzen dituena (EHAA 96/02/01)

56. AGINDUA, 1998ko abenduaren 9koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketasailburuarena. Horren bitartez arautzen da zein eginkizun izango dituzten Lan-bide Heziketako Euskal Planak aurreikusten duen Lanbide Heziketako ikastet-xe integralen sarean parte hartzen duten ikastetxeek (EHAA, 99/02/03)

57. AGINDUA, 1998ko urriaren 19koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sail-buruarena, Lanbide Heziketako Euskal Planak ezarritako ikastetxe integralensarea osatzen duten ikastetxeen zerrenda argitaratzen duena (98/11/18)


306


III. ERANSKINA. HEZKUNTZA, IKERKETA ETA UNIBERTSITATE SAILAKO

ARGITALPEN ZERRENDA

I. HAUR ETA LEHEN HEZKUNTZARAKO MATERIALKURRIKULARRAK

II. BIGARREN HEZKUNTZARAKO MATERIAL KURRIKULARRAK

N.º IZENBURUA ETAPA

10 Gure inguruko Kimika (DBH) DBH.La Química de nuestro entorno (ESO) E.S.O

11 Gorputz Hezkuntza Batxilergoan BatxilergoaEducación Física en Bachillerato Bachillerato

12 Aprendiendo a aprender. Lerning through films (2 tomos) E.S.O. y Bachillerato

13 Unidades didácticas y evaluación inicial en Matemáticas DBH. E.S.O

14 Un itinerario interdisciplinar: Bilbao. Geología, Historia y Urbanismo DBH. E.S.O.

15 Unidades didácticas de Lengua y Literatura Española Bachillerato

16 Irakaskuntza prozesuaren ebaluaketa Natur Zientzietako ikaskuntzan D.B.H.Evaluación del proceso de enseñanza-aprendizaje en C. de la Naturaleza E.S.O.


1 Educar en valores en Educación Física Primaria

2 Dealiing with primary mixed ability groups o qué hacer en clase Infantil-Primaria

3 El ciclo 0-3. Las aulas de 2 años Infantil

4 Txikitatik idazle eta irakurle Infantil

5 Propuestas prácticas para E. Física Primaria

6 Euskara ikasteko u.didaktikoak Primaria

7 Jolasak eta matematika Primaria

307



17 Unidades didácticas sobre Cultura Vasca E.S.O.

18 18. Zehar-Lerroak Batxilergo euskara irakaskuntzan Batxilergoa

19 Zaborra, arazo haundi bat? D.B.H. eta Las basuras,¿nuestro gran problema? Batxilergoa

20 How to get the reform in the English class room Bachillerato

21 Euskal Hizkuntza eta Literatura H.S.A.O.L. Batxilergoa

22 Matematika eguneroko bizitzarako D.B.H.Matemáticas para la vida cotidiana E.S.O.

23 Euskal Herriko Landaredi-Komunitateen aldaketak historian zehar D.B.H.Cambios históricos en las comunidades vegetales del País Vasco E.S.O.

24 Oímos, vemos y contamos E.S.O.

25 Estrategias heurísticas en la resolución de problemas E.S.O.

26 Gizarte eta Kultura-ingurunea ikertzeko Tailerra D.B.H.Taller de investigación del entorno socio-cultural E.S.O.

27 Pensar y hacer para aprender E.S.O. Bach.

28 Tratamiento de la diversidad en Geometría: el modelo de Van-Hiele E.S.O.

29 Intersubjet units for the english class E.S.O.

30 Kantu Koralaren Tailerra D.B.H.Taller de Canto Coral E.S.O.

31 Dibujo Técnico Bachillerato

32 Ejemplificaciones para E. Física: juegos tradicionales y Euskal Pilota. E.S.O.

33 Testugintza D.B.H.

34 Artisautza-Tailerra D.B.H.Taller de Artesanía E.S.O.

35 Elikadura Tailerra D.B.H.Taller de alimentación E.S.O.

36 Euskararen Historia Araban Batxilergoa

37 Tecnología Industrial Bachillerato

38 Ikus-Entzunezko Komunikazio-Tailerra D.B.H.Taller de Comunicación Audiovisual E.S.O.

39 Bertako Historiaren Tailerra D.B.H.Taller de Historia Local E.S.O.

40 Educación Física en la ESO E.S.O.

41 Zientziaren ikerketarako hurbilketa D.B.H.Aproximación a la investigación científica E.S.O.


308



42 Disziplinarteko Unitate Didaktikoa: Txingudi / Unidad Didáctica interdisciplinar: Txingudi D.B.H.E.S.O.

43 Los Ecosistemas E.S.O.

44 Mundu Garaikidearen Historia BatxilergoaHistoria del Mundo contemporáneo

45 Energia, ingurugiroa eta garapena D.B.H.Energia, desarrollo y medio ambiente E.S.O.

46 Biologia eta Geologirako Materiala BatxilergoaMateriales para Biología y Geología Bachillerato

47 Historiaren eta Geografiaren ikerketarako tailerra D.B.H.Taller de investigación histótico-geográfico E.S.O.

48 Unidad didáctica sobre Poesía E.S.O.

49 Keeping Healthy. E.S.O.y Atlanta 96. Let`s go! Bachillerato

50 Prensa Tailerra D.B.H.Taller de Prensa E.S.O.

51 Informazio dokumentala eta ikaskuntza D.B.H.Información documental y aprendizaje E.S.O.

52 Musika eta instrumentuen tailerra (1. Zikloa) D.B.H.Taller músico-instrumental (1er ciclo) E.S.O.

53 Ebaluaketa Goputz Hezkuntzan D.B.H.Evaluación en Educación Física E.S.O.

54 «Orixe»Proiektua BatxilergoaProyecto «Orixe» (3 CD-Rom) Bachillerato

55 Taller de Astronomía E.S.O.

56 Musika eta instrumentuen tailerra (2. Zikloa) D.B.H.Taller músico-instrumental (2.º ciclo) E.S.O.

57 Matematika-aplikazioen tailerra D.B.H.Taller de aplicaciones matemáticas E.S.O.

58 Iniciación profesional y técnicas de búsqueda de empleo E.S.O.

59 D.B.H.n Tutoretza D.B.H.Tutoría en E.S.O. E.S.O.

60 Aukera egin behar dut! DBHn erabakiak hartzeko programa / ¡Elijo! Programa de D.B.H.orientación vocacional en la ESO E.S.O.

61 Manifestaciones artísticas contemporáneas E.S.O.

62 Astronomi Tailerra D.B.H.

63 Diversificación curricular: ámbito lingüístico y social (I) E.S.O.

III. eranskina. Hezkuntza, Ikerketa eta Unibertsitate Sailako argitalpen zerrenda

309


III. ORIENTABIDEAK

Orientabide orokorrak

Haur eta Lehen Hezkuntzarako orientabideak

Bigarren Hezkuntzarako orientabideak

N.º IZENBURUA

1. Ikasleentzako orientabideak Batxilergoa (1997/98)Orientaciones para el alumnado de Bachillerato (curso 97-98)

2. Aniztasunaren trataera Derrigorrezko Bigarren HezkuntzanEl tratamiento de la diversidad en E. Secundaria Obligatoria

N.º IZENBURUA

1. Curriculum proiektua: aspèktu orokorrakProyecto curricular: aspectos generales

2. Curriculum proiektua: Haur Hezkuntzaren esperientzi eremuakProyecto curricular: ámbitos de experiencia de E. Infantil

3. Curriculum proiektua: Lehen Hezkuntzaren arloakProyecto curricular: áreas de Educación Primaria

N.º IZENBURUA

1. Ikastetxearen Hezkuntza-proiektua lantzeko gidaGuía para la elaboración del Proyecto Educativo de centro

2. Kulturarteko hezkuntza. Eskolan aniztasun etniko eta kulturalari hezkuntza erantzuna emateko oreintabideak.

3. Educación intercultural. Orientaciones para la respuesta educativa a la diversidad étnica y cultural en la escuela


64 Diversificación curricular: ámbito científico-tecnológico E.S.O.

65 Euskal hizkuntza eta Literatura (2. Maila) Batxilergoa

66 Lanerako hastapenak eta enplegua bilatzeko teknikak D.B.H.

67 Curriculum desberdinak: Zientzia-Teknologia esparrua D.B.H.

68 Curriculum desberdinak: Hizkuntza-Gizartea esparrua (I) D.B.H.

69 Taller de canto coral (2.º ciclo) D.B.HKantu koralaren tailerra

70 Tecnología y creatividad: unidades didácticas D.B.HTeknologia eta sormena: unitate didaktikoak E.S.O.


310


IV. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK

Liburuak

N.º IZENBURUA

1. Goi mailako ikas gaitasunak dituzten ikasleen hezkuntza.Educación del alumnado con altas capacidades

2. Hezkuntza-premia bereziak Haur-Hezkuntzako bigarren zikloan.Las necesidades educativas especiales en el segundo ciclo de Educación Infantil.

3. Lehen Hezkuntzan aniztasunaren trataerari heltzeko orientabideak.Orientaciones para el tratamiento de la diversidad en Educación Primaria.

4. Hezkuntza-premia bereziak Lehen-mailako Hezkuntzan. Las necesidades educativas especiales en la Educación Primaria

5. Hezkuntza-premia bereziak Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan. Las necesidades educativas especiales en la Educación Secundaria Obligatoria.

6. Autismoa haurtzaroan. Komunikazio arazoak. El autismo en la edad infantil. Los problemas de la comunicación.

N.º IZENBURUA

3. Tutore-lana Derrigorrezko Bigarren HezkuntzanLa acción tutorial en Educación Secundaria Obligatoria

4. Proyecto de integración de la educación afectivo-sexual en la ESO

5. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren ikasketa-planean zehar lerroak txertatzeko argibideakOrientaciones para la integración de las líneas transversales en el currículo de la Educación Secundaria Obligatoria

6. Ikasleentzako orientabideak: Batxilergoa, Lanbide Heziketa eta Lanbide Hastapena (1998/99)Orientaciones para el alumnado sobre: Bachillerato, Formación Profesional e Iniciación Profesional (1998-99)

7. Aukerakotasun espazioa Derrigorrezko Bigarren HezkuntzanEl espacio de opcionalidad en la Educación Secundaria Obligatoria


9. Kontseilu orientatzailea DBH-aren amaieranEl consejo orientador al final de la ESO


11. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako curriculum Proiektua. Alderdi orokorrak.Proyecto curricular de Educación Secundaria Obligatoria. Aspectos generales

12. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako curriculum Proiektua. Arloak (i)

13. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako curriculum Proiektua. Arloak (ii)

14. Proyecto curricular de Educación Secundaria Obligatoria. Áreas (i)

15. Proyecto curricular de Educación Secundaria Obligatoria. Áreas (ii)


311


Dokumentuak

N.º IZENBURUA

1. Garapenaren nahaste orokortuak dituzten ikasleentzako gela egonkorren funtzionamenduko orientabideak. / Orien-taciones para el funcionamiento de aulas estables para el alumnado con trastornos generalizados del desarrollo

2. Educautisme. Modulua: gizarteko gaitasunak eta elkarreraginak.Educautisme. Módulo: competencias e interacciones sociales

3. Educautisme. Modulua: jokaera-arazoak.Educautisme. Módulo: los problemas de comportamiento

4. Educautisme. Modulua: autismo duten pertsonen hezkuntzarako baliabide eta ikasmaterial didaktikoak. /Educautisme. Módulo: materiales y recursos didácticos para la educación de las personas con autismo

5. Hezkuntza-premia bereziak dituzten gazteen bizitza aktiborako transizioa: zereginen ikaskuntzarako progra-maren curriculum-esparrua. / La transición a la vida activa de jóvenes con necesidades educativas especia-les. Marco curricular para el programa de aprendizaje de tareas

6. H.P.B.ak dituzten gazteen heldutasunerako igarobidearen plangintza. Igarobiderako norbanako plana osatze-ko gida. / Planificación del tránsito a la vida adulta de jóvenes con necesidades educativas especiales. Guíapara la elaboración del plan de transito individual

7. Elebitasuna eta hezkuntza premia bereziak.Bilingüismo y necesidades educativas especiales

8. Hasierako ebaluazioa zereginen ikaskuntzarako geletan.La evaluación inicial en las aulas de aprendizaje de tareas

9. Entzumen eta hizkuntzako gelak: antolakuntza eta funtzionamendurako orientabideak; hizkuntza ebaluatzekoirizpideak eta estrategiak. / Aulas de audicion y lenguaje. Orientaciones para la organización y funcionamien-to. Criterios y estrategias para la evaluación del lenguaje

10. Zeinu – lengoaia eskuliburua: haur eskuntza

11. Manual de lenguaje de signos: educación infantil

12. Zeinu – lengoaia eskuliburua: Lehen Hezkuntza. Lehen zikloa

13. Manual de lenguaje de signos: Educación Primaria. Primer ciclo

14. Las aulas estables para el alumnado con necesidad de apoyos generalizados en centros de E.S.O. Orienta-ciones para el funcionamiento. / Laguntza orokortuak behar dituzten ikasleentzako ikasgela egonkorrak DBH-ko ikastetxeetan. Funtzionamendurako orientabideak.

N.º IZENBURUA

7. Ahozko hizkuntzaren sustaketa Haur Hezkuntzan. Estimulacion del lenguaje oral en Educación Infantil.

8. Down sindromea: hezkuntza-premiak eta lengoaiaren garapena.Síndrome de Down: necesidades educativas y desarrollo del lenguaje.

9. Curriculum-proiektua Hezkuntza Bereziko ikastetxetan.El proyecto curricular en los centros de Educación Especial.

10. Hezkuntza premia bereziari buruzko araudia Euskal Autonomi Erkidegoan.Normativa del País Vasco sobre necesidades educativas especiales.


312


V. GIZARTE INTEGRAZIOA

N.º IZENBURUA

1. Autismoa eta hezkunt premia berziak. Autismo y necesidades educativas especiales

2. Eragozpen motorikoak eta hezkuntza premia bereziak. Deficiencia motriz y necesidades educativas especiales

3. Ikusmen zailtasunak eta hezkuntza premia bereziak. Deficiencia visual y necesidades educativas especiales

4. Ezintasun mental latz eta sakonak eta hezkuntza premia bereziak. Retraso mental severo y profundo y necesidades educativas especiales

5. Lehen Hezkuntzako Lehenengo zikloa eta hezkuntza premia bereziak. Primer ciclo de Educación Primaria y necesidades educativas especiales


313


EAEko IRAKASKUNTZAREN EGOERARI BURUZKO TXOSTENA … · EAEko IRAKASKUNTZAREN EGOERARI BURUZKO...

Documents

Transcript of EAEko IRAKASKUNTZAREN EGOERARI BURUZKO TXOSTENA … · EAEko IRAKASKUNTZAREN EGOERARI BURUZKO...