EAEko Gazte Plana · Lan esparruaren krisialdia. Lan munduak betidanik izan dituen parametroek gaur...

EAEko Gazte Plana

1999-2001

Vitoria-Gasteiz, 1999

Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia

Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco

KULTURA SAILA DEPARTAMENTO DE CULTURAKultura, Gazteria eta Viceconsejería de Cultura, Kirol Sailordetza Juventud y DeportesGazteria eta Gizarte Ekintzarako Dirección de Juventud y Acción Zuzendaritza Comunitaria

GOBIERNO VASCOEUSKO JAURLARITZA

Argitaraldia: 1.a, 1999ko azaroa

Ale-kopurua: 2.000

© Euskal Autonomi Elkarteko AdministrazioaKultura Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu NagusiaDonostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Fotokonposaketa: Ipar, S. Coop. Particular de Zurbaran, 2-4 - 48007 Bilbao

Inprimaketa: RGM, S.A.Padre Larramendi, 4 - 48012 Bilbao

ISBN: 84-457-1459-7

L.G.: BI - 2.395-99

Oharra:EAEko Gazte Planak, argitaratutako Dokumentu honetatik at, behean aipatzen diren Eranskinak ditu, Eranskin

hauek Gazteria eta Gizarte Ekintzarako Zuzendaritzan eskatu ditzakezu:

I. Pentsamendu Ontzien azken proposamena.II. «Euskal instituzioen Gazte Plana. 1998ko martxoa» inkestaren emaitzak.III. Euskadiko Gazteriaren Kontseiluaren txostena.IV. Euskal Administrazio Publikoen gazteentzako ekintzak.

AURKIBIDEA

Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1. EAEko Gazte Planaren Oinarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.1. Abiapuntua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.1.1. Gazte izan gaur egun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.1.2. Errealitate soziologikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.1.3. Euskal gazteria zenbakitan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141.1.4. Gazteria eta erakundeen arteko urrunketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161.1.5. Gazteria politika integralerantz aurrera egiteko beharra . . . . . . . . . . . . . . . . . 171.1.6. Europako eta gure inguruko politiken bat egitea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

1.2. Gazte Planaren sorrera eta elaborazio prozesua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1.2.1. Planaren filosofia eta abiapuntuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1.2.1.1. Erakundeen arteko konpromisoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211.2.1.2. Ekintza positiboa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.2.1.3. Programa zehatzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

1.2.2. Gazte Planaren elaborazio prozesua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.2.3. Planaren bost arloak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251.2.4. Planaren zehar lerroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

1.3. Helburuak eta oinarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

2. Pertsona gazteen egoeraren diagnostikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

2.1. Lana eta Lan munduratzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312.2. Irakaskuntza arautua eta ez arautua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352.3. Etxebizitza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412.4. Osasuna eta bizi kalitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452.5. Gazteen aisia eta kultura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

3. Euskal Administrazioen laguntza ekonomikoa gazteria alorrean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

3.1. Lana eta Lan munduratzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573.2. Irakaskuntza arautua eta ez arautua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593.3. Etxebizitza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613.4. Osasuna eta bizi kalitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633.5. Gazteen aisialdia eta kultura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653.6. Laburpen ekonomikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

55

4. Ekintza positiboko konpromiso instituzionala datozen 3 urteetarako (1999-2001) . . . . . 79

1. Arloa Lana eta Lan munduratzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 832. Arloa Irakaskuntza arautua eta ez arautua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863. Arloa Etxebizitza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 884. Arloa Osasuna eta bizi kalitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 905. Arloa Gazteen aisia eta kultura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

5. Euskal Autonomia Erkidegoko Gazte Planaren antolaketa kudeatzailea . . . . . . . . . . . . . 95

5.1. Gazte Planaren Zuzendaritza Batzordea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 975.2. Hiritarren parte hartzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 995.3. Euskadiko Gazteriaren Kontseiluaren eginkizuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1015.4. Gazteriaren Euskal Behatokia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

Erakundeen onarpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

— Eusko Jaurlaritza: Gobernu Kontseilua (1998-5-26) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107— Eusko Legebiltzarra: Erakunde eta Herrizaingo Batzordea (1998-6-23) . . . . . . . . . . . . . 108— Euskadiko Udalen Elkartea: Batzorde Exekutiboa (1998-7-8) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110— Bizkaiko Foru Aldundia: Gobernu Kontseilua (1998-12-22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111— Arabako Foru Aldundia: Diputatuen Kontseilua (1998-12-31) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112— Gipuzkoako Foru Aldundia: Diputatuen Kontseilua (1999-3-16) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

EAEKO GAZTE PLANA 1999/2001

66

AURKEZPENA

GAZTE PLANA: ETORKIZUNEKO PLANA

Gazte Plana, Euskal Autonomia Erkidegoko Gazte Plana alegia, gazteen aldeko politika ku-deatzeko modu berria da. Eta ez bakarrik berria; aitzindaria ere bada, bai Estatuan baita Euro-pan ere. Hurrengo urteetan euskal erakundeen eta gazteen artean izango den konpromezuaisladatzen baitu. Plan honen egile eta partehartzaileak hauek dira: Eusko Jaurlaritzako Sai-lak, Foru Aldundiak eta herrietako udalak, baita EUDEL —Euskal Udalen Elkartea— etaeuskal hiriburuetako udalak ere. Ikusten denez, erakundeen arteko plana da hau, euskalerakundeentzat lagungarri izateko helburua duena, gazteen gaiak direla-eta.

Gazte Plana ez da hutsetik hasi: euskal erakundeek aspaldidanik egin duten ahalegina hartudu abiapuntutzat. Ahalegin horren atzetik hogeita hamar mila milioi daude ekitaldi bakar ba-tean.

Bi printzipio dira Gazte Planaren oinarria: erakundeen arteko lankidetza eta gizartearenparte hartzea.

Gazte Plana gazteen aldeko plana da, gazteekin egina. Bere sortzaileak 200 pertsonatikgora izan dira: erakundeetako teknikariak, gazteen elkarteetako ordezkariak eta, jakina,gazteak berak ere, bai banaka bai elkartuta. Elkartutakoak Euskadiko Gazteriaren Kon-tseiluaren bitartez aritu dira, batez ere. Gainera, Euskadiko gazteei oro har galdetu zaieea zer iruditzen zaien Plana: horri buruzko galdeketa egin zen, euskal gazteen lagin adie-razgarri batek erantzun zuena.

Plana sortzeko metodologia eraikitzearren lan-mahaiak osatu ziren. Mahai horietanEuskal Administrazioko hiru mailetako ordezkariak sartu ziren (Jaurlaritza, Aldundi etaUdaletako ordezkariak alegia), baita gazteekin lotutako gizarte-eragileak, Euskadiko Gaz-teriaren Kontseilua eta elkarteetatik kanpoko gazteak ere. Bertan egoera aztertu zen eta,gazteen arazoak eta gabeziak ikusita, konponbideak proposatu ziren.

Lan-mahaietan egindako lanean oinarrituta, egoeran parte hartzeko proposamenakegin ziren, hiru urtetarako (1999tik 2001era). Ondoren, laugarren urtean, plana baloratueta eguneratuko da.

77

Hiru irizpide izan dira Gazte Planaren barruan adostutako guztiaren oinarri:

◗ Eraginkortasuna, gazteen arazoak hobeto konpontzeko.◗ Neurrien errealismo politikoa, hau da, delako erakundea edo saila benetan gau-

za izatea konponbideak egia bihurtzeko.◗ Estrategia-izaera, administrazioen politikak orientatzeko.

Plana ez da betiko arloetara mugatzen; bere arloak ez dira bakarrik orain arte gaz-teen aldeko politika osatu dutenak, hau da, aisia, gazteen elkarteak eta boluntariogazteak, eta horiekin lotutako ekintza eta zerbitzuak, besteak beste. Plan honen eremuahori baino askoz zabalagoa da: gazteen arazoak osotasuna direnez aztertzen ditu etaproposatzen dituen ekintzak ere osotasun bezala ulertu behar dira. Horrela, ekintza ho-riek lagungarri izango dira gazteek beren beharrizanei aurre egiteko. Beharrizan horiekbost eremutan sailkatu dira: lana, hezkuntza, etxebizitza, osasuna eta bizi kalitatea, etaaisia eta kultura.

Gazte Planean lehentasuneko 24 eskuhartze lerro eta 85 ekintza sartzen dira. Eraginkorta-suna eta kudeatzeko erraztasuna direla-eta, egileak saiatu dira eragin-mota eta ekintzagehiegirik ez sartzen, beti ere kontuan izanda gazteentzako duten garrantzia eta gazteeiekarriko dizkieten onurak, epe labur eta ertainean.

Plan honek euskal erakundeen eta gazteen arteko konpromezua isladatzen du hurrengo ur-teetarako.

M. Carmen Garmendia LasaKultura sailburua

88

1.EAEko

Gazte Planaren Oinarriak

1.1. ABIAPUNTUA

1.1.1. Gazte izan gaur egun

Gizarte zientzietako adituek gazteria nerabezaroaren eta heldutasunaren artean ko-katzen dute. Orain arte gaztaroa mugatzeko gehien erabili izan den irizpidea eskolan eman-dako denbora izan da, edo zehatzago esanez, derrigorrezko hezkuntza amaitu eta goi mai-lako hezkuntza amaitu bitartean dagoen tartea.

Gazteen errealitate sozialera gehiago hurbilduz gero, ordea, garbi ikusten da lana-ren irizpidea ere kontuan hartu behar dela, gaztaroa eta helduaroa bereizten dituen mugagisa, alegia. Lanaren faktorea ezinbestekoa da ikuspegi soziologikotik gaztaroa defini-tzeko erabiltzen den formulazio honetan: gazte izatea, familiaren menpekotasun ekono-mikotik autonomia ekonomiko osora eta bakoitzaren emantzipaziora doan trantsizio proze-sua da.

Lan merkatuan sartzeko eta gurasoen etxetik irteteko dauden zailtasunen ondorioz,gaztaroa gero eta gehiago luzatzen dela ikusten dugu. Norberaren familiaren etxetik irteneta etxe berria osatzeko moduak —bai pertsona bakarreko etxebizitzen kasuan eta bai fa-milia osoen kasuan ere— ez du zerikusi handirik duela hamar edo hogei urtekoarekin.Horrek argi eta garbi erakusten dizkigu zer-nolako zailtasunak dituen gazteak gizartean in-tegratzeko orduan. Gizarteak berak ere onartu egin du gaur egungo gaztaroaldiaren luza-pen hori. Prentsan, dibulgazio programetan eta telebistako eztabaidetan azaltzen diren fa-miliak eta iritzi publikoak horrela adierazten dute.

Beste alde batetik, gazteria kontzeptuaren azpian errealitate anitz ikusten da, eta,ondorioz, hitza ere modu anitzean ulertu behar da; ondorioz, esan daiteke ez dagoela gaz-te izateko modu bakar bat, eta egokiagoa dela gazteez hitz egitea gazteriaz orokorreanhitz egitea baino.

1.1.2. Errealitate soziologikoa

Gazteek bizi duten errealitatean zerikusi handia dute bai langabeziak etxetik irtetekoorduan jartzen duen frenoak eta bai horrek gazteen bizitzan dituen ondorioek ere. Gizar-

1111

teko talderen batek langabeziaren ondorioak eta lan merkatuan sartzeko zailtasunak bizibaldin baditu, hori gazteen kolektiboa da; baita ekonomiak gora egiten duenean ere, (ho-rixe baita gaur egungo egoera, hau da, ekonomiak onera egin arren zailtasun handiakdaude lana aurkitzeko).

Lanpostu edo etxe bat ez izateak benetako independentzia eta autonomiarik ez da-goela adierazten du; horrela, pertsonaren autoestimua zalantzan jartzen da, eta bizitzekoproiektu egokirako perspektiba eta bideragarritasun hurbilik ez dagoenez, «soberan»egotearen sentsazioa sortzen da, eta sufrimenduz bizi dira gizartean benetako integra-ziorako dauden zailtasunak.

Ekonomiaren krisialdiak gerarazi egiten du emantzipazio prozesua eta eragin zuzena dugazteen bizitza proiektuan.

Pertsonaren emantzipazio eta gizarte integrazio prozesuak jasaten duen geldotzenprozesu horrek ondorio kaltegarriak ditu gazteen kolektiboan. Komenigarria izango daondorio horiek aztertzea, oso gainetik bada ere:

◗ Gaztaroa luzatu egiten da. Gazte askok beraien bizitza pertsonalak aldebatera utzi eta etorkizuna egonezinez bizi dute, beraien familiekin batera,itxaroten, gizartean leku bat lortzeko modua emango dien aukera horrenzain.

◗ Gizartetik kanpo geratzearen sentsazioa sortzen da. Gure gizarteko balorenagusia lana da. Lana da gainerako balore gehienen neurria eta iturria. Lanpos-turik ez izatean, pertsonak gizartearen aurrean baloratua izateko duen ele-mentu nagusia ez izateaz gain, bazterturik, egoera penagarrian eta gizartetikkanpo geratzeko arriskua du. Bazterketaren arazoan aditu direnek behin etaberriro azaltzen dutenez, ekonomiaren krisialdiak pobreziaren «gazterizazioa»eragin du (hau da, «pobrea» gazteago bihurtu da). Gainera, egoera hori ez daaldatu aberastasuna sortzeko gaitasun handiago eskaintzen duten garaietan,gaur egun bizi dugun garaian, esaterako.

◗ Krisialdiak gehienbat babesik gabeko gazteen kolektiboetan du eragina. Gi-zarte bazterketak modu berezian erasotzen die gizartean integratzeko gaita-sun urriagoa duten gizarte taldeei: behe mailako gazteak, prestakuntza mailaurria dutenak, mota guztietako gutxituak, arazoak dituzten familietako ki-deak, emakumeak, etab.

◗ Arrisku faktoreak ugaritu eta indartu egiten dira. Gazteriak denbora luzeagozjasan ditzake gizarteak eragiten dituen arriskuak: ohitura eta bizimodu kalte-garriak, drogak, indarkeria, trafiko istripuak eta portaera suntsitzaileak. Gazta-roa oso garai garrantzitsua da pertsonak izango duen garapenerako; garai edoaldi horretan ezartzen dira pertsonak etorkizunean izango duen eboluzioanoso garrantzitsuak diren zenbait portaera jarraibide eta esperientzia garran-tzitsu.

Deskribatu dugun egoerak gizarte kohesioaren hausturara daramaten joerak erakus-ten ditu, eta horrek oso ondorio kaltegarriak izango ditu gazteengan eta gizarte osoan,oro har. Joera horiek antzematen dira, baita ere, beste zenbait fenomenotan: gazte indar-kerian, erakundeen legitimazioaren krisialdian, eskubideak eta betebeharrak dituztensubjektuek osaturiko hiritartasunaren kontzeptuaren galeran, eta aurkako eta baztertzai-le gisa ikusten duten errealitatearen aurrean batzuetan nagusitzen den autobazterketa-ren kulturan.


1212

Gizartea, gizarte agenteak eta erakunde politikoak lanean ari gara deskribatu ditugunarazoak konpontzeko bideak aurkitu nahian. Eta gure lan horretan oso arazo eta gai sa-konak aurkitu ditugu, gizartean oso erroturik dauden gaiak, gazteengan eta haien gara-penean, gazte bakoitzaren garapenean eta belaunaldi osoaren garapenean eragin handiaduten arazoak, alegia. Eta arazo horiek gutxienez bi taldetan banatutako krisialdi gisaadierazten dira:

◗ Lan esparruaren krisialdia. Lan munduak betidanik izan dituen parametroekgaur egun ez dute balio. Gizarte osoak aldatu behar ditu gai honen inguruandituen jarrerak. Gazteak lan merkatuan sar daitezen bide berriak bilatu behardira.

◗ Kulturaren eta gizarte zentzu edo «norabide» krisialdia. Kulturaren erlatibota-suna eta baloreen krisialdia dira gaur egun bizi dugun unearen ezaugarrietakobatzuk. Horrek, inguratzen gaituen errealitatearen aurrean gizarte kon-tzientzia eta sentsibilitatea bultzatzera behartzen gaitu.

Onartu beharra dago, bestetik, gaur egungo gazteek lehengoek baino aukera gehiagodituztela: eskolaratzeko eskaintza gehiago, egoera sozioekonomiko hobea, eta kulturar-teko nahiz hizkuntz komunikazio aukera handiagoak.

Testuinguru honetan ezinbestekoa da bi tentazio mota hauetan ez erortzea: alde ba-tetik gazteen bizimoduan arazoak baino ez daudela pentsatzea eta bestetik, juxtu alde-rantzizkoa, hau da, bizi dituzten arazoei garrantzia kentzea. Errealitatea honako hau da:ez dago gazteen arazorik, gazteengan eragina duten gizarte arazoak baizik.

Hausnarketa honek ezin du ahaztu ez indarkeria ezta gizartearen aurkako jokae-ren fenomenoa ere. Indarkeria, zoritxarrez, eguneroko kontua da gure inguruan. In-darkeria azaltzeko manifestazio, adierazpide edo modu desberdinak daudela ahaztugabe, egia da helduen gizarteak tentazio hau izaten duela: portaera biolento guztiakgazteek eraginak direla uste izatekoa, edo, gutxienez, gaztaroa, berez, indarkeriarakojoera handia izaten duen garaia dela uste izatearena. Horrela, sarritan, ahaztu egitendugu gizartea bera dela, oro har, indarkeriaren agerlekua, eta bertatik jasotzen dituz-tela gazteek joera biolentoak, gizartearen aurka bultzatzen dituzten jarrerak, mezuaketa adibideak.

Argi eta garbi ikus daiteke gazteek sentsibilitate berezia dutela gizarteak dituenarazo handien aurrean, eta, ondorioz, arazo horiek konpontzeko konpromisoak har-tzeko joera nabarmenagoa dela gazteengan helduengan baino, eta kasu batzuetan nor-berari sakrifizio handiak eskatuz, gainera. Euskal gizarteak bizi dituen gatazken etaarazo horiei indarkeria erabiliz aurre egitearen aldeko estrategiak eta ideologiak sortudirenez, Euskal Herriko zenbait gaztek ekintza eta portaera biolentoen aldeko jarrerahartu du. Ondorioz, ardura berezia sortu da gazte indarkeria deituriko fenomeno horrenaurrean.

Kontua ez da indarkeria bultzatzen duten gizarte azpikulturen existentzia ukatzea.Garbi dago fenomeno hori hor dagoela, eta jokaera horiek nabarmenagoak direla marji-nazioa, pobrezia, desberdintasunak edo gizarte bazterketa gertutik ikusten duten kolek-tiboetan eta, hori dela-eta edo ideologia politikoaren eraginez, indarkeria erraztasun han-diagoz azaltzen dela horrelakoetan. Baina hemen beste zerbait azpimarratu nahi dugu:«gazteria = indarkeria» eskema erraz hori apurtu egin behar dela, eta denok onartu behardugula indarkeria, dagokion gizarte testuinguru zabalean kokatu behar dela; eta hori ba-

EAEKO GAZTE PLANAREN OINARRIAK

1313

karrik ez: portaera biolentoak eta gizartearen aurkakoak gazte batzuengan soilik azaltzendirela onartu behar da, eta indarkeria ez dela, inola ere, euskal gazteriaren gehiengoakbizi duen fenomenoa. Izan ere, euskal gazte gehienek askoz ere errealitate aberatsagoa,zabalagoa eta anitzagoa bizi baitute.

Dena den, oso erraza da ondoko hau ere ulertzea: ezinbestekoa dela gazteek kon-pondu behar edo konpondu nahi dituzten arazoei erantzungo dizkieten politikak gara-tzea. Arazo horiek konpontzeko aitzakiarekin, sarritan, legez kanpo dauden edo indar-keria erabiltzen duten jarrerak hartzen dira, eta eragileak gizarteko sektore txikiak direnarren, jarrera horrek eragin handia du gizarte osoan.

Beraz, diagnostiko horretan oinarrituz, EAEko Gazte Plan hau euskal gizarteari, oro-korrean, berdintasun, integrazio eta emantzipazio ekimenak bultzatzera bideraturiko po-litika integral eta positiboen bilduma da. Hala ere, horrek ez du esan nahi gazte batzuen-gan azaltzen diren indarkeria adierazpideak gainditzen lagunduko duten bideakaurkitzeko lanak baztertzen direnik.

Indarkeriaren estereotipoaz gain, ezinbestekoa da beste batzuk ere argitzea. Horrela,esate baterako, gure gazteria historia osoan izan den gazteriarik prestatuena dela esatendenean, egia esaten da, baina ez egia osoa, ahaztu egiten baitira eskolan porrota jaso du-ten eta prestakuntza eta ikasketa maila eskasa duten gazteak. Ezin dugu ahaztu langabe-zia fenomeno estrukturala dela, eta lan egoera kaskarra gure garaiko errealitaterik nabar-menetako bat dela.

Oso hedatuta dago, baita ere, gazte guztiak izaki apatiko, erosotasuna baino bilatzenez dutenak, gizarte eta politika arazoez ezer jakin nahi ez dutenak eta elkartasunik ga-beak direla dion iritzia. Ikuspegi hori izateak, gaur egungo GKE (Gobernuz Kanpoko Era-kunde) gehienak gazteez osaturik daudela ahaztea da; beraien denboraren zati handia ga-rapenari laguntzen, pobreziaren eta bazterketaren aurka borrokatzen, giza eskubideakdefendatzen, HIESak jotako gaixoak laguntzen, drogamenpekotasunen kontra borroka-tzen, eta, oro har, gaur egungo gizarteak bizi dituen arazoak konpontzeko ahalegineanematen duten gazteez osaturik, hain zuzen ere.

1.1.3. Euskal gazteria zenbakitan

Lana (langabetu kopurua):

◗ Gazteen langabezia tasa % 43,4koa da.◗ Langabetu guztien %36, 16 eta 34 urte bitarteko emakumeak dira.◗ Langabetu guztien %28,7, 16 eta 34 urte bitarteko gizonezkoak dira.

Iturria: Langabezia tasa PRA (Eustat 1997).

Hezkuntza:

◗ 17 urteko gazteen eskolaratze tasa: %91.◗ Eskola-graduatua eskuratzen duten ikasleen portzentaia: %82.◗ LHko ikasleen artean enpresetan praktikak egiten dituztenen portzentaia:

%25.

Iturria: Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila.


1414

◗ Beste Autonomi Elkarteekin konparatuz gero, EAEko ikasleek ateratzen dutepuntuaziorik onena matematikan, eta batez bestekoa baino hobeto dago gaz-telaniari dagokionez.

Iturria: Hezkuntza eta Kultura Ministeritza, 1998.

Etxebizitza (eskaera):

◗ 39.740 lehen etxebizitzara sartzeko beharra dutenak.◗ Hilean 115.000 pezetako irabazi garbiak dituzte.◗ Hilean etxea alokatzeagatik ordaintzen den gehienezko batez besteko errenta

33.610 pezeta da.◗ Etxea erosteko gehienezko prezioa 8.668.000 pezeta.

Iturria: Etxebizitza beharrak eta eskaerak. Etxebide, 1995.

Elkarteak:

◗ %50’6ak elkarte bateko kide dela esaten du (estatu mailako portzentaia gaindi-tu eta Europako batez besteko mailaren parekoa da).

Iturria: Euskal gazteak. 1994.

Parte hartzea:

◗ %61a prest dago bere denboraren zati bat gizartearen aldeko jardueraren batilagunduz emateko.

Iturria: INJUVE. 1996.

Gizarte agenteei buruzko iritzia:

◗ %88’2ak satisfakzio maila altua erakusten du familiarekin.◗ %77’1ak uste du helduek ez dutela konfiantza askorik beraiengan.

Iturria: Euskal gazteak. 1994.

◗ %74’4ak uste du komunikabideek gazteei buruz ematen duten irudia ez delaegiazkoa edo egiara oso gutxi hurbiltzen dela.

Iturria: Espainiako gazteak. 1994.

Gizarte desberdintasunen balorazioa:

◗ %67ak uste du etxebizitza lortzeko desberdintasunak handiak edo oso han-diak direla (%72ak 26 eta 29 urte artekoetan).

◗ %66ak uste du lana lortzeko desberdintasunak handiak edo oso handiak direla(%74ak 22 eta 25 urte artekoetan).

◗ %56ak uste du diru irabaziei buruzko desberdintasunak handiak edo oso han-diak direla (%62ak 26 eta 29 urte artekoetan).

Iturria: Retratos de juventud 1996. Prospekzio soziologikoa.


1515

Osasuna eta bizi kalitatea:

◗ Asteburuetan gehiegi edaten dutenak: mailarik altuena 15 eta 20 urte artekoe-tan dago (%23).

◗ 21 eta 25 urte arteko gazteen %10’9ak cannabis-a hartzen du sarritan edo egu-nero.

Iturria: Euskadi eta drogak 1996. Drogamenpekotasunen Idazkaritza.

◗ HIES kasuen %45’3, 15 eta 29 urte bitarteko gazteengan ematen da (%35’3 25eta 29 urte artekoengan).

Iturria: HIESaren prebentzio eta kontrol Plana. 1995

◗ Trafiko istripuetan hildako guztien %36’7, 15 eta 30 urte bitarteko gazteakdira.

Iturria: Trafiko Zuzendaritza Nagusia. Eusko Jaurlaritza, 1996.

1.1.4. Gazteria eta erakundeen arteko urrunketa

Gazteek, oro har, nahiago izaten dituzte parte hartze zuzenagoa eta ez hain forma-la duten antolakuntza ereduak, erakunde eta organismo formalek izaten dituzten ere-duak baino. Horrek defizita dakar sistema soziopolitiko demokratikoarentzat, bainabaita gazteentzat ere, haien interesak erakundeetan ordezkatzen dituzten esku gera-tzen baitira.

Hainbat arrazoi aipatu izan da gazteek instituzio politikoetatik duten urruntasuna azal-tzeko:

◗ Interes falta eta kultura politiko eskasa. Gaur egungo gazteei politika ez zaieasko interesatzen, ez behintzat beren gurasoei —gazte zirenean— interesa-tzen zitzaien beste. Izan ere, gurasoek, beren garaian, gizartearen eta politika-ren aldaketa bilatzen zuten erreferente ideologikoak zituzten, eta gaur egun-go gazteek ez hainbeste.

◗ Klase politikoaren irudi kaskarra. Ustelkeriak eta gauza guztien gainetik agin-tean jarraitzeko ahaleginek, konpromiso politikoaren oso irudi eskasa utzidute, eta, ondorioz, gizartea oro har, baina batez ere gazteak, alderdietatiketa instituzioetatik urrundu egin dira.

◗ Erankundeengako konfiantza gutxi. Jende askok uste du erakundeek eta ad-ministrazioak oso gauza gutxi egiten dutela arazoak konpontzeko. Gazteak la-guntzarik gabe sentitzen dira, erakundeen aldetik ez baitute inolako interesikikusten gazteen arazoei ekiteko eta arazo horietarako konponbideak bilatze-ko.

Bestetik, administrazioak berak ere hutsune bat baino gehiago du gazteriarenganahurbiltzeko orduan:

◗ Oso irudi instituzionala, zurruna eta bertikala ematen du gazteei zuzendurikokomunikazioetan.


1616

◗ Ez ditu gazteen errealitatea eta beharrak ezagutzen, eta gazteei buruzko osoirudi topikoa du, estereotipo jakin batzuei erantzuten dien irudia, alegia («pa-sota», «kontsumista», «berekoia», «biolentoa»…).

◗ Orain arte batik bat zerbitzu politikak eskaini ditu, eta ez hainbeste emantzi-pazioa lortzen eta gizartean integratzen laguntzen duten politika orokorrak.

EAEko Gazte Plan honek egoera hori zuzendu eta gazteak Euskal Erakundeentzat osogarrantzitsuak direla erakutsi nahi du. Eta hori, ahalik eta modurik egokienean: gazteenbeharrei eta arazoei erantzun errealistak eta konpromisoz beteak emanez.

Horrela, Gazte Planak, zenbait behar eta aukera hartu izan ditu kontuan, gazteenerrealitateari erantzuteko bokazioz sortzen den proposamena bilakatuz. Hona hemen be-har eta aukera horiek:

◗ Gazteek eskatzen duten orientazioa, leku guztietatik jasotzen dituzten me-zuei aurre egin ahal izateko.

◗ Gazteei etorkizunari konfiantza gehiagoz ekin ahal izateko aukera emango die-ten konpromiso tinko eta sendoen eskaera.

◗ Administrazioko maila desberdinen, gizarte agenteen eta gazteen arteko el-karrizketan oinarrituriko politika sortzeko aukera.

◗ Jadanik egindakoa berrikusteko eta aztertzeko aukera, etorkizunerako alterna-tibak proposatuz eta iraganean izandako esperientziarik positiboenak aprobe-txatuz.

◗ Oso ongi prestaturiko teknikari eta adituak izatea Plana burutzeko orduan.◗ Planarekin aurrera egiteko eta berau burutzeko egindako lanari etekina atera-

tzeko aukera.◗ Administrazio desberdinen arteko koordinazio akatsak gainditzeko aukera, lan

bera birritan egitea saihestuz eta eskura ditugun baliabideei ahalik eta etekinikhandiena atereaz.

◗ Gazteak gure gizartea eraikitzeko eta berriztatzeko lanean sartzeko erronka po-litikoa hartzen dugu, geure eginez belaunaldi berriari lekua uztearen beharra.

1.1.5. Gazteria politika integralerantz aurrera egiteko beharra

Sistema demokratikoa indarrean jarri denetik, gure inguruan aurrera eraman direngazteri politikek eboluzionatu egin dute, honako faktore hauen arabera: antzeman di-ren beharrak, gizartean gertatu diren aldaketak eta markaturiko helburuak.

70eko hamarkadan sortu ziren gazteei zuzenduriko aisialdi politikak

Lehen fasea 70eko hamarkadako azken urteen eta 80ko hamarkadako lehen urteenartean burutu zen, aisialdi eta denbora libreko eskaintza kulturala bultzatu eta martxanjartzeko. 70eko hamarkadan gazteen irudia gizarteko arazoekin lotzen da. Garai horretanbai komunikabideek, adituek eta bai gizarteak berak ere gazteen portaera arriskutsuakazpimarratu zituzten (drogak, alkohola, indarkeria, trafiko istripuak, etab.) eta kalea jar-tzen zuten gazteen arriskuen kokagune eta jatorri gisa.

Gazteei zuzenduriko kultura eta aisialdirako eskaintza, gizarte agente pribatuen eki-menaren esku zegoen erabat. Hori ikusirik, Euskal Administrazioak, gazteen espazio hori(kalea) modu positiboan beteko zuen aisialdirako eskaintza sortzearen beharra ikusi zuen.


1717

80ko hamarkadan gazteei bideraturiko hainbat ekimen sortzen da, informazio eta partehartze zabalagoa bultzatzeko

Gazteriaren Nazioarteko Urtearen (1985) ondoren hainbat berrikuntza eta aldaketasortzen dira: ugaritu egiten da kulturaren eskaintza; gazteentzako informazio eta komu-nikazio kanal berriak sortzen dira (Gazte Informaziorako Bulegoak); eta hazi egiten dagazteei bideraturiko instalazioa azpiegituren kopurua (aterpetxeak, denbora libreko hez-kuntza guneak, etab.). Garai horretan garatzen dira, baita ere, Gazteria Zerbitzuak, gaz-teak elkartzearen eta parte hartzearen aldeko ekimenak. Euskadiko Gazteriaren Kontsei-lua ere orduan sortu zen (1986).

90eko hamarkadak, hau da, gazteen munduak krisia eta egoera kaskarra bizitzen dituenurte hauek, gazteei buruzko politika orokorrak eskatzen ditu, emantzipazioa eta gizarteanintegratzea bultzatzen duten ekimenez lagunduak

90eko hamarkadan batik bat bi fenomeno hauek antzematen dira: euskal gazteenmunduaren egoera kaskarra alde batetik, eta gizartean benetako protagonismoa duen be-launaldia osatzeko dauden zailtasunak bestetik. Ondorioz, ikuspegia aldatu eta gauza batikusten da garbi: gazteen errealitate berriaren aurrean ezin dela erantzun bakar bat eman(aisialdi eta zerbitzuen eskaintza, alegia), eta gainera hori ez dela gazteen arazoei erantzunegokia emateko modurik garrantzitsuena. Gazteek dituzten arazo larrienei erantzungodizkien politika orokorrak eraman behar dira aurrera. Behar horri erantzun nahi dio, hainzuzen ere, EAEko Gazte Plan honek.

1.1.6. Europako eta gure inguruko politiken bat egitea

Euskal gazteria eta gure inguruko beste leku batzuetako gazteriak ez dira desberdi-nak. Testuinguru bereziak dituzte, baina arazoak antzekoak dira. Hori dela-eta, oso balia-garria izan daiteke Europako, Estatu espainiarreko eta beste autonomia erkidego batzue-tako Gazte Plan batzuen esperientziak eta ikuspegiak ezagutzea.

Europako estatuen gazte politikak nahikoa desberdinak dira. Oro har, gazteria politi-karen kontzeptuaren barruan honako jarduerak bultzatzen dira: gazteen elkartezaletasu-na eta parte hartzea, gazteen mugikortasuna eta nazioarteko elkartrukaketak, informazioeta aholkularitza zerbitzuak, kultura eta aisialdiko jarduerak, eta gizarteratze nahiz lanmunduratze eremuko proiektuak eta ekimenak.

Gazteriaren politika integralaren aldeko jarrera gero eta indar handiagoa hartzen arida Europan, eta gero eta gehiago dira ikuspegi hori dutenak gazteriaren gaien, premieneta arazoen inguruan. Beraz, hainbat neurri hartzen dituzte gazteentzako jarduketenkoordinazioa hobetzeko asmoz.

1993an Europako Kontseiluaren barruan dauden herrialdeetan gazteen gaiei buruzkoeskumenak dituzten ministroen Konferentziak hartutako erabakietan azpimarratzen de-nez, oso garrantzitsuak dira gazteen integrazioa eta parte hartzea, herri, lurralde, estatueta Europa mailan, gazteriari buruzko politika orokorra aurrera eramanez. Urte bete lehe-nago Estrasburgon, Europako Herri eta Lurralde mailako Botereen Konferentzia Iraunko-rrean onartu zen gazteriak herri eta lurralde mailan parte hartzearen Gutunak, gazteenparte hartzea bultza zezaten eskatzen zien herri eta lurralde mailako gobernuei, alor des-berdinetako politikak modu egokian artikulatuz, gazteek garaturiko proiektuetan oinarri-tuz. Proiektu horiek oso esparru zabaletakoak izan zitezkeen, esate baterako: aisia, aso-


1818

ziazionismoa, langabeziaren aurkako borroka, etxebizitza, prestakuntza eta sexuen arte-ko berdintasuna.

Estatu Espainiarraren barruan, berriz, Gizarte Gaietarako Ministeritzak «1994-97 Bi-garren Gazteria Plan Orokorra» eraman du aurrera. Plan horretaz gain, autonomia erkide-go batzuek bultzatu dituztenak ere hor daude: Katalunia, Madril, Aragoi, Extremadura etaValentzia, eta baita udal askok indarrean jarri dituztenak ere. Plan horietatik gehien-gehienak Gazteriari buruzko Plan orokor eta integralak dira.

Aipaturiko gazte politikekin bat eginik, Euskadiko Gazteriaren Kontseiluak (Administra-zioaren aurrean euskal gazteriaren elkarteen ordezkari gisa aritzen den solaskideak, alegia)barne hausnarketarako prozesua ireki zuen EAEko gazte erakundeen artean, Eusko Jaurlari-tzako Gazteria eta Gizarte Ekintzarako Zuzendaritzak hala eskatuta. Prozesu hori 1992an an-tolaturiko «Elkarteen I. Kongresuarekin» amaitu zen, eta bertan ateratako ondorioak osokontuan izan dira EAEko Gazte Plan hau egiteko orduan.


1919

1.2. GAZTE PLANAREN SORRERA ETA ELABORAZIO PROZESUA

1.2.1. Planaren filosofia eta abiapuntuak

Plan honen proposamena, ondoren azalduko ditugun hiru abiapuntu hauetan oinarri-tzen da: erakundeen arteko konpromisoa, ekintza positiborako politikaren garapena etaprograma zehatzen definizioa.

1.2.1.1. Erakundeen arteko konpromisoa

Erakundearteko konpromisoari dagokionez, Planak honako helburu hauek lortu nahiditu:

◗ Euskal erakundeek (Eusko Jaurlaritzak, Diputazioek eta Udalek) orain artegazteen alde egin duten lan guztiari ahalik eta etekinik handiena ateratzea.Gazte Plana egiteko orduan arreta berezia ipini da abiapuntu gisa gazteentza-ko erakundeek dituzten jarduketak hartzeko (eremu askotakoak dira, esatebaterako enplegua, hezkuntza, etxebizitza, osasuna eta aisialdia). Plan honek,beraz, jadanik martxan dauden jarduketak ere jasotzen ditu, berriez gain.

◗ Erakundeen (Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundi eta Udalen) eta Sailen artekojarduketa ildo bakarra garatzea, hau da, gizarte agenteen parte hartzeabultzatuko duen eta haien buru izango den ildo bakarrari jarraitzea. Plana-ren izaera integralak Eusko Jaurlaritzaren barruan eta hiru euskal erakundemailen jarduketa ildoa bateratzea eskatzen du. Plana osatzen duten ekintzakindarrean jartzea modu partikularrean egingo bada ere, haiek diseinatzekoorduan oinarrizkoa izango da Euskal Administrazioen jarduketen orientabi-de eta mezu komunak izatea eta horiei jarraitzea. Aldi berean, Planak bestehelburu bat ere badu: gazteriaren errealitatean zuzenean edo zeharka era-gina duten agente guztiekin elkarlanean aritzea.

◗ Erakundeen arteko elkarlana, plano desberdinetan: eskumen, aurrekontu,giza baliabide eta azterketa mailan. Nola edo hala saihestu nahi da lan berabirritan egitea, eta erakunde batek besteen lanak alferrik egitea. Beraz, jardu-keten eta gizarte onuren errentagarritasun eta elkarrekiko osagarritasun mailahandiagoa lortu nahi da.

2121

◗ Politikaren eta gizartearen ikuspuntuetatik ahalik eta talde gehienen onar-pena izango duen Gazte Plana lortzeko lana, EAEko hiritar gehienen laguntzaizango duena, alegia.

1.2.1.2. Ekintza positiboa

Puntu honi dagokionez, Planak honako helburu hauek ditu:

◗ Gazteen kolektiboari laguntzea, talde hori egoera kaskarrean baitago, gizartekobeste sektore batzuekin alderatuz.

◗ Gizartearen errealitatea aldatzeko bokazioa adieraztea, utopiaren (inpul-tso etikoa, eraman nahi den norabidea) eta errealitatearen (pragmatismoa,baliabideak…) arteko tentsio dinamika positiboa sortzeko gai izanik, eta in-darrean jartzen diren politiken garapenean aurrera egiteko aukera emanez.

◗ Irekia eta dinamikoa izan nahi du, bai sorreran eta bai garapenean ere, gi-zarteratze prozesu zabal baten bitartez. Plan irekia eta malgua izan nahi dubere fase guztietan, eta bere helburu nagusietako bat euskal gizartearenga-na hurbiltzea izango da, gizarteak, gazteei buruz eskatzen duenari ahalik etaerantzun egokiena eman ahal izan diezaion.

1.2.1.3. Programa zehatzak

Gazte Planak honako ezaugarri hauek ditu:

◗ Jarduketa ildo kopuru txikia baina esanguratsua biltzen du. Indarren sakaba-naketa saihestu nahi da, hau da, jarduketa ildo gehiegi izaten duten planeneraginkortasun galera hori saihestu. Garrantzi eta eraginkortasun gehien dutenlerroak zein diren zehaztu nahi da. Horrek ez du esan nahi hutsetik hasi behardenik edo leku edo instituzio jakin batera egokitu ezin daitekeen eskema zu-rruna planteatu behar denik; Plan honek plan egituratzaile eta gidari izan be-har du, horrela bere barruan jadanik indarrean dauden ekimenek koherentziamaila altuagoa lor dezaten.

◗ Lehen fasean epe zehatza izango du: hiru urtekoa. Horrek, indarrean ezarrita-ko politikek gizartean duten eraginkortasuna aztertzeko eta epe ertainekoikuspegiz lan egiteko aukera emango du, etengabeko birrorientazio moduakposible izan daitezen.

◗ Erraztasunez ebaluatzeko modukoa izango da, proposamenen benetako era-gina ezagutzeko eta gizartearen aldaketetara egokitzeko modua eskainiko du-ten ekintza eta adierazle zuzenak baititu.

1.2.2. Gazte planaren elaborazio prozesua

EAEko GAZTE PLANA egiteko prozesua hiru printzipio hauetan oinarritu da: erakunde-artekotasuna, sailartekotasuna eta gizartearen parte hartzea.

◗ Lehena —Erakundeartekotasuna— autonomia erkidegoko, foru aldundietakoeta udaletako administrazioek hartzen dutelako parte.


2222


2323

◗ Bigarrena —Sailartekotasuna— administrazio bakoitzean gazte politikekinnolabaiteko lotura —zuzena edo zeharkakoa— duten sail guztiek hartzen du-telako parte.

◗ Eta gizartearen parte hartzea, azkenik, gizarteak berak izan duen protagonis-moarengatik: gizarte agenteek, arlo bakoitzeko adituek, gazte elkarteek, Gaz-teriaren Kontseiluak eta antolatu gabeko gazteek, alegia.

Ondoren Planaren elaborazio prozesu osoaren lan eskema azaltzen da, modu erra-zean, gehiegi sakondu gabe.

Ekonomia Gaietarako Batzorde Delegatua

Ekonomia Gaietarako Batzorde Delegatuak, 1997ko apirilaren 17an buruturiko lansaioan, Planaren ildo estrategikoak bildu zituen, eta hiru fase ezarri zituen huraburutzeko.

Lehenbizikoan, Planaren lehen testu bat idatzi zen.

Bigarren fasean Eusko Jaurlaritzako Sailei, Foru Aldundiei, Udalei eta EuskadikoGazteriaren Kontseiluari bidali zitzaien, aztertu eta erka zezaten.

Eta hirugarren fasean Planaren behin-betiko dokumentua idatzi eta GobernuBatzordera bidaltzen da.

Planaren Segimendu Batzordea

Batzorde horrek, 1997ko uztailaren 10ean buruturiko lan saioan, bigarren faseaburutzeko metodologia ezarri zuen, eta Planaren Jarraipenerako Kontseiluaosatzea erabaki zen. Kontseilu horretan, gutxienez, Eusko Jaurlaritzako hirukide, Foru Aldundietako beste hiru, EAEko hiru hiriburuetako udaletakoordezkari bana, EUDELeko kide bat eta Euskadiko Gazteriaren Kontseilukohiru ordezkari egon behar zuten. Aldi berean, Eusko Jaurlaritzako KulturaSailari eskumenak eman zitzaizkion Planaren elaborazio prozesua bultzatzekoneurriak har zitzan, eta Jaurlaritzako Lehendakariordetzarekin izan beharrekokomunikaziorako mekanismoak indarrean jar zitzan, koordinazio lanak burutuahal izateko.

Lan mahaiak

Planaren elaborazio prozesua bultzatzeko lan mahaiak osatu ziren (gazteen gizarteerrealitatearen esparru bakoitzeko mahai bana). Mahai horietan, euskaladministrazioko hiru mailetako kideak, gazteen munduarekin lotutako gizarteagenteen ordezkariak, Euskadiko Gazteriaren Kontseiluko kideak eta gazteenordezkariak egon ziren. Lan mahaiek diagnostiko bana egin zuten —bakoitzakberari zegokion esparruan— eta gazteen artean antzemandako arazoak,zailtasunak eta hutsuneak konpontzeko esku hartze proposamenak ezarrizituzten.

Konpromiso politikoak

Lan mahaien ondorioak erakunde guztietara bidali ziren, eta erakunde bakoitzakeztabaidatu egin zituen, konpromiso politikoak lortu arte. Horrek ez dakar inongoorientabide aldaketarik erakunde bakoitzaren politiketan; egin den gauza bakarrasail bakoitzeko jarduketan gazteen ikuspegia sartzea izan da, horretarako ekintzazehatzak proposatuz.

Instituzioarteko akordioa

Erakunde bakoitzean harturiko akordio eta konpromiso politikoen bitartez,erakundeen arteko hitzarmena lortu zen Planak 1999-2001. urteetan izango dituenedukien inguruan. Dena den, erakunde bakoitzak berari egokiena iruditzen zaionPlana gara dezake, bakoitza bere errealitate jakinetik abiatuz.

Erakundeen arteko adostasun edo akordio horiek, honako hiru helburuetanoinarritu ziren:

◗ eraginkortasuna, pertsona gazteen arazoei erantzun hobea eman ahalizateko

◗ neurrien errealismo politikoa, hau da, erakunde edo sail jakinbakoitzean aurrera eraman ahal izateko aukera,

◗ eta bere izaera estrategikoa, administrazio desberdinetan burutukodiren politikak orientatzea ahalbidetu dezan.

Beraz, pertsona gazteei buruzko erakundeen jarduketa orok ez du zertan Planeanazaldu behar. Planak, erakunde guztiek adostasunez, orientabide gisa harturiko lehenta-sunezko gutxieneko konpromisoak biltzen ditu. Ondoren, erakunde bakoitzak ekintzapositibo bilaka ditzake, erakunde horren jarduketa esparruaren barruan.

Prozesuari amaiera emateko, Planaren azken idazketa burutu da, esku artean duzunagiri hau, alegia.

Planaren elaborazio prozesua oso aberatsa izan da, prozesu horretan oso alderdi po-sitiboak agertu baitira, esate baterako:

◗ Prozesuak energia eta borondate asko jarri ditu lanean, eta horrek, erantzun,ekarpen, hausnarketa, ideia eta agiri pila bat biltzeko aukera eman du. Doku-mendu honen eranskinean lan mahaietan sortu ziren azken proposamenakeskaintzen dira.

◗ Lan taldeen erakundeartekotasunari eta sailartekotasunari esker, ikuspegienelkartrukaketa eta konparaketa burutu ahal izan da administrazio desberdinenartean; hori oso lagungarri izango da Plana indarrean jartzeko orduan.

◗ Euskal erakundeen eta gazteen munduarekin zerikusirik duten gizarteko alordesberdinen arteko harremana sendotzeko aukera bikaina izan da, eta, gaine-ra, horri esker, Planaren lehen sozializazioa burutu ahal izan da.

◗ Plana osatzen duten alor desberdinetan lanean aritu diren erakundeetako etaerakundeetatik kanpoko adituen arteko harremana erraztu dute. Zehatzagoesateko, 204 pertsona aritu izan dira lanean Plan honetako lan mahaietan ela-borazio prozesuan zehar.


2424

◗ Gizarte balioztatze eta egiaztatze mekanismoak sartu ditu, bai koantitatiboak(euskal gazteei egindako inkesta, Planak azaltzen dituen proposamenenaurrean dituzten iritzia ezagutzeko) eta baita koalitatiboak ere (lan mahaiensorrera, gazte elkarte oso desberdinekin egindako bilerak eta gazteriari bu-ruz dauden ikerketa eta argitalpenen ekarpenak).

1.2.3. Planaren bost arloak

Edozein plan egin baino lehen planaren hartzaile izango den taldearen errealita-tearen azterketa egin behar da. Eta errealitate hori aztertzeko edo diagnostikatzeko, be-rriz, errealitatea segmentatu eta banatuko duen prozesua burutu behar da, barne kohe-sioa izango duten zatiak sortuz: behar-beharrezkoa da gizarte errealitatea unitatelogikotan zatitzea, berriro ere modu ulergarrian berregituratzeko eta jarduketa zehatzaburutzeko aukera emango duten guneetan mugatzeko.

Gazte Plan honetan bost alor edo esku hartze esparru bereizi dira, pertsona gazteenbizimoduan garrantzi berezia dutelako: lana, hezkuntza, etxebizitza, osasuna eta bizi kalita-tea, eta aisialdia eta kultura. Alor horietako bakoitzean diagnostiko bana eta esku hartzekoproposamen batzuk egin dira, euskal gazteriak dituen beharrik garrantzitsuenak identifi-katzeko eta horiei erantzun egokia eman ahal izateko. Ondoren, alor horietako bakoitza-ren zergatia azaltzen da.

Lana eta lan munduratzea: Gazteria da langabezia mailarik altuena duen taldea.Lana izatea ezinbestekoa da edozein pertsona gizartean modu egokian integra dadin,eta lana ez edukitzeak ia ezinezko bilakatzen du bizitza autonomoa eta duina izatea. La-nik gabe, pertsona gazteak mugaturik ikusten du bizitza osoa aurrera eramateko aukera.

Irakaskuntza arautua eta ez arautua: Oso faktore garrantzitsua da gaztearen norta-suna, sozializazioa eta baloreak osatzeko orduan eta helduen mundura eman beharrekotrantsizioan. Irakaskuntza da, baita ere, etorkizunean lan munduan sartu ahal izateko au-kera emango dion prestakuntza teknikoa lortzeko bide nagusia. Gaur egun, irakaskun-tzak oso erronka handia du: irakaskuntzaren edukiak ekoizpen prozesuen eta errealitatesoziolaboralaren aldakuntzetara egokitzea.

Etxebizitza: Norberaren etxebizitza edukitzea oso garrantzitsua da, beste ezerk bai-no hobeto adierazten baititu hainbat lorpen, esate baterako: jatorrizko familiarekikoindependentzia lortu dela, norbera familia nukleoa sortzeko gai dela eta norberaren bizi-tzarako proiektua indarrean jar daitekeela.

Osasuna eta bizi kalitatea: Pertsonaren azturek eta bizimoduek ezaugarri bereziakhartzen dituzte gaztaroan. Garai horretan oso garrantzitsua da gaur egungo praktikaarriskutsuei buruzko informazioa eta alternatibak eskaintzea. Praktika arriskutsuakaipatzean honako hauek adierazi nahi ditugu, besteak beste: drogak, arretarik gabe gi-datzea eta, oro har, indarkeria eta autosuntsiketa eragiten duten portaera guztiak.

Gazteen aisia eta kultura: Aisialdia oso garrantzitsua da gaztearentzat, alde batetikespazio horretan aurkitzen duelako bere adierazpiderik garrantzitsuenetako bat eta bes-tetik bertan eratzen joaten delako haren nortasuna. Kultura, berriz, gazteen jakinminen,beharren eta interesen produkzio sinbolikorako bidea da, eta, horrez gain, kontsumorako


2525

eta gozamenerako ondasuna. Gazteek, hiritar diren neurrian, ondasun horretaz gozatze-ko eskubidea dute. Kultura, gainera, Administrazioak, gazteak hobeto ezagutzeko eta be-raiengana hurbiltzeko duen biderik egokienetako bat da.

1.2.4. Planaren zehar lerroak

EAEko Gazte Planaren antolakuntzaren oinarri diren gaikako 5 alorrez gain, GaztePlan honen aurrerabideari ekiteko abiapuntu izan daitezkeen beste zenbait zehar lerroere aipatu behar dira. Zehar lerro horiek bi alderdi edo puntu nagusitan oinarritzendira:

◗ Lehenbizi, gizarte baloreak eta pertsona gazteen parte hartze demokratikoabultzatzea Planak lantzen duen alor bakoitzean.

◗ Bigarrenik, gazteen munduan zerikusia duten gizarte agenteen erantzukizunaeta parte hartzea erraztuko duten formulak bilatu beharra.

Gazte Planean diseinaturiko ekintzei aurre egiteko orduan oinarrizko baloreak bul-tzatzeko ardura eta gizarteko esparru zabaletako agenteen parte hartzea bermatuko du-ten formulak bilatu beharrak ez dira lan arlo jakin batera mugatzen diren gaiak, arlo guz-tietan kontuan izan beharreko irizpide baizik. Beraz, kontuan hartu beharko dira ekintzaguztiak garatzeko orduan.

Gaur egun gazteen artean antzematen diren baloreak eta jarrerak, gazteek gizartea-rekin duten harremanaren ondorio dira, inolako zalantzarik gabe. Beraz, Gazte Planak ba-loreei buruzko eztabaida planteatu eta aurrera eraman behar du, batez ere gazteak inpli-katuz, baina ez gazteak soilik, gizarte osoa baizik.

Baloreetan hezteak eta hazteak ikuspegi orokorra izatea eskatzen du, eta ikuspegiorokor horretatik eraiki behar ditu pertsona gazteak Planean azaltzen diren alor guztie-kin izango duen erlazioa. Horrela, berdintasuna, integrazioa, pertsonaren balioa, aniztasunaeta antzeko baloreen inguruan gutxieneko adostasun batzuk lortzen baldin baditugu, osogako baliagarriak lor ditzakegu Plana garatzeko orduan. Dena den, baloreen definizioarieta garapenari buruzko eztabaidak irekia eta malgua izan beharko du, elkarrizketa bul-tzatuko duen giroa sortuz, hori baita akordioak lortzeko eztabaida metodologia bakarra.Horrela, Gazte Planaren ustez beharrezkoa da baloreei buruzko eztabaida eta hausnar-keta erraztea eta bultzatzea, bai taldeetan, bai foroetan eta bai bestelako bitartekoak era-biliz.

Alor desberdinetako zehar lerro izan daitekeen bigarren gaiari dagokionez, (gizarteagenteen erantzukizuna eta parte hartzea, alegia), Gazte Plana gizarte agenteek egindakohausnarketak eta iradokizunak sartzearen alde azaltzen da, horiek baitira pertsona gaz-tea eguneroko bizimoduan inguratzen duten giroa osatzen dutenak eta haien errealita-tean, espazioan eta denboran eragina dutenak. Hori da, esate baterako, familiaren,ikastetxeen, alderdi politikoen, erakunde erlijiosoen, sindikatuen, enpresari elkarteen etaGKEn kasua. Planak gomendatzen duenez, garapen prozesuan, gazteriaren aldeko kon-promisoa erakutsiko duten dinamika osagarrien aldeko hausnarketak eta ekintzak bultzaditzaten eskatu behar zaie gizarte agenteei.


2626

1.3. HELBURUAK ETA OINARRIAK

Laburpen gisa, ondoren EAEko GAZTE PLAN honen helburuak eta izpiritua edo oinarriaklaburbiltzen dira.

Helburuak:

◗ Gazteen beharrei erantzun orokorra ematea, beraiei dagozkien alor guztietan.◗ Jarduketa ildoak modu espezifikoan zehaztea.◗ Administrazioaren barruan pertsona gazteenganako sentsibilitatea sartzea.◗ Helburu horiek bete ahal izateko dauden baliabide administratiboei ahalik eta

etekinik handiena ateratzea.◗ Euskal administrazio publikoko hiru mailek gazteriaren inguruan egiten duten

lana bat etor dadila lortzea.◗ Gazte Plan honetan gizarteko agente guztien parte hartzea bilatzea.◗ Gazteak erakundeen ekintzetan identifikaturik eta ordezkaturik ikus daitezen

lortzea.◗ Argi eta garbi uztea administrazioarentzat pertsona gazteak oso garrantzi-

tsuak direla.

Oinarriak:

◗ Euskal gizarte konplexuaren barruan gazteen gizarteratzea erraztu.◗ Gizarte kohesioaren hausketak izan ditzakeen arriskuak ekidin. Gaur egungo

gazteen belaunaldiak gizartetik kanporatua geratzen ari dela sentitzeko arris-kua du, eta ondorioz errazago eroriko da automarjinazioan, indarkerian, isola-menduan edo pasibotasun akritikoan, beraiengandik urrun eta arrotz ikustenduten errealitate baten aurrean.

◗ Sarritan erabiltzen ditugun estereotipoetatik haraindi doan gazteen errealita-tea erakutsi.

◗ Euskal erakundeek gazteen errealitatearen eta gazteek bizi dituzten arriskueta arazoen aurrean duten ardura erakutsi.

◗ Gaur egungo gazteei etorkizunean bete behar duten lekua erraztea, lehenagoedo beranduago beraien gurasoek gaur egun gizartean betetzen duten lekuabete behar duten belaunaldia baitira.

2727

◗ Belaunaldien arteko elkartasuna erraztu, batez ere helduen munduak gaztee-kin izan beharrekoa.

◗ Gazte politikaren kontzeptu demokratiko eta parte hartzailea bultzatu, gaz-teekin, eta ez bakarrik gazteentzat lan eginez.


2828

2.Pertsona gazteen

egoerarendiagnostikoa

Diagnostikoak, oro har, egoera jakin bat argitzeko eta konponbide posibleetarantzaurrerapausoak emateko ariketa gisa hartu behar dira.

Diagnostiko hau, bestetik, talde handi batek Gazte Plana egiteko prozesuan zeharsortu duen materialaren zati bat besterik ez da. Hausnarketarako gune bat sortzea dabere helburua, eta hortik abiatuz, Plana osatzeko erronka eta jarduerak planteatzea. Pla-nean bereizten diren bost lan arloen inguruan egindako hausnarketako arazo nagusiakbiltzen dira diagnostiko honetan:

◗ Lana eta lan munduratzea◗ Irakaskuntza arautua eta ez-arautua◗ Etxebizitza◗ Osasuna eta bizi kalitatea◗ Gazteen aisia eta kultura

Lan bateratu hau gogoz eta ilusioz egin zen, hainbat arrazoi direla medio: administra-zio desberdinetako ordezkariak elkartzeko aukera ematen zuelako; proiektuak izan zuenlaguntza politiko eta sozialagatik; hausnarketa elkarrekin egiteko beharragatik; eta diag-nostikoa egitea premiazkotzat hartzen zelako.

3030

2.1. LANA ETA LAN MUNDURATZEA

Enpleguarekin zerikusia duten kontuak dira gaur egun herrialde askotan gehien ezta-baidatzen diren eta kezkarik handiena sortzen dutenak. Lanik ezak gazte nahiz helduen-gan du eragina, baina eraginik handiena gazteengan duenez, Plan honi arreta berezia es-kaini zaio.

Hona hemen gazteen lan mundua definitzen duten ezaugarrietako batzuk: lehenengolanpostua lortzeko gazteek aurkitzen dituzten eragozpenak, prestakuntzari buruz duteninformaziorik eza eta etorkizunari buruz duten segurtasunik eza eta nahastea. Langabe-zia gizartearen gaitz gisa ikusten dute gazteek, euren garapen pertsonala eta gizarteratzeosoa eragozten duen gaitz sozial gisa, alegia.

Gazteak lan munduan sartzeko prozesuan eragin zuzena duten lau alderdi esangura-tsu aurkitu dira diagnostiko honetan, eta lau alderdi hauei eman nahi zaio lehentasuna:laneko kultura berri baten eraketa, lan munduan sartzeko ibilbideak indartu beharra, enpresa-rioen ekimenak bultzatzea eta azkenik, lan politikak martxan jartzeko elkarlaguntza hobe-tzea.

Gazteriak aurre egin behar die etengabe aldatzen diren lan mundukoeskakizun ugariei eta horrek, beren prestakuntza egokitzeko ahalegin handiaeskatzen du. Gazte asko ez dira gai aldaketa hauetara egokitzeko etaetsipenean erortzen dira lan bila hasten direnean.

3131

Diagnostikoan kontuan hartu beharreko lehen puntu edo alderdia lan testuinguru be-rriarena da, edo beste hitzetan esanda, lanaren kultura berria deitzen den hori, alegia.Belaunaldirik gazteenek zehaztu gabeko testuinguru bati aurre egin behar dio-te, eta gainera oraindik gako eta erreferente garbi gehiegirik gabe. Nahasketaegoera horretara eramaten gaituzten elementu edo egoera batzuk aipatuko di-tugu ondoren. aa

Ezinbestekoa da gazteei lanaren kultura berri honetan moldatzen eta ingurusozioekonomiko aldakor eta ezegonkor honetan egokitzen laguntzea; izan ere,gero eta arruntagoak baitira lekualdaketak, etengabeko birziklatzeak etakontratazio formula berriak.

Gazteek ez dute ezagutzen enpresa mundua. Prestakuntza garaian ez duteharreman zuzenik izan lan munduarekin. Honenbestez, gazteei buruzko etahauek lan munduan sartzeari buruzko edozein diagnostikotan ezinbestekoa dagazteriaren eta enpresaren arteko harremana sakonki aztertu eta eguneratzea.Alde batetik, komunikazio eta irekitasun gehiago egon beharko luke enpresamundua eta prestakuntza alor desberdinen artean; eta bestetik, benetakoapustua egin beharko litzateke gazteen alde, aldaketaren aliatuak eta enpresamunduaren berrikuntza eta eguneratzearen giltzarriak direlako etahonenbestez, lan aukera bat merezi dutelako.

Gaur egungo gazteen langabeziak enplegua bilatu eta sortzeko formula berritzaileakbultzatzea eskatzen du. Gazteriaren berezko izaera dinamiko eta aktiboak etajoera eta teknologia berrienganako duen interesak bultzadatxo bat aldarrikatzendute izpiritu berritzaile hori lanpostu iturri bihurtzen lagun dezan.

Lan munduak eskatzen dituen erronka berri hauek onartu beharrak berarekindakartza gazteriaren parte hartzea eta gizarte osoaren erantzukizuna errealitatehorrekin bat datorren planteamendua egiteko orduan. Aldi berean, hainbatproposamen berriren inguruan benetako hausnarketa egitea suposatzen duplanteamendu honek, esate baterako: lan orduen banaketa, lan munduan baloreeta jarrera solidarioagoak bultzatzea, eta laneko espazio eta aukera berriakaztertu eta zabaltzea.

Alde batetik, lotura falta nabaritzen da geroko lanerako gazteak prestatzendiharduten prestakuntza munduaren eta lan munduaren inguruko ezaugarri, baldintzaeta eskakizunen artean. Sinkronia eta komunikazio falta honek eragin garbia du, baigazteak lan munduan sartzeko orduan eta bai ekonomia eta enpresa munduaberritzeko orduan ere.

Hurbiltze handiagoa egon behar du prestakuntza zikloetan eta laneko praktiketan,prestakuntza hori praktikoagoa izan dadin. Zentzu horretan, Lanbide HeziketakoEuskal Planak hainbat prestakuntza programa diseinatu ditu, ekoizpen sistemarenpremiak hartuz erreferentzi gisa eta koalifikazio profesionala gaitasunetan ereoinarrituz, ez soilik ezagumenduetan.

Lan munduari buruzko informazio hutsuneak antzematen dira gazteen artean, etabatez ere, lan merkatuko eskakizunen eboluzioaren inguruan.


3232

Pertsona gazteen lan errealitateari buruzko diagnostikoko bigarren puntu edo alderdiahauxe da: lan munduan sartzeko ibilbideak bultzatu beharra. Lan munduan sartzekoibilbideek gazteen lan munduaren diagnostikoan duten garrantzia kontuan har-tuz, ibilbide horiek gaur egun dituzten ezaugarri batzuk azpimarratzea komenida.bb

Halaber, jarrera berriak garatu beharra ikusten da, jarrera pasibo eta inmobilistakaldatuz eta lan bilaketa aktiboak bultzatuz.

Nabaritu den beste akats bat honako hauxe da: pertsona gazteei eragiten dienproblematikaren ikuspegi orokorrik ez izatea, eta bestalde, talde gisahomogenizatzeko joera nabarmena. Honek, lan munduan sartzeko ibilbidepertsonalak garatu beharra dakar, hau da, norbanakoen historiako hainbataldagairekin zerikusia duten alderdiez arduratzea, hots: bakoitzaren prestakuntzaetapa, lan munduari buruz duen orientabide eta informazioa, gizarte maila edomota jakin batekoa izatea, eta herri mailan duen ingurunea eta giroa.

Gazte ekintzaileen beharrentzako atentzio oso eta laguntza handiagoaren eskaeranabaritzen da, hau da, enpresa ekimen berriak martxan jartzeko aukera duteneta apustu egin nahi dutenei laguntzekoa. Enpresari gazteek informazio,prestakuntza eta orientabide gehiago eskatzen dituzte eta erraztasun gehiagolokalak eta finantziazio bideak aurkitzeko orduan.

Enpresari gazteak ekimen, sormen eta berrikuntza iturri gisa onartzekokonfiantzarik ez dagoela ikusten da. Onespen hau adierazpen, mezu eta keinupublikoetan gauzatu beharko litzateke eta nola ez, gazteengandik sortutakoenpresa ekimenetan elkarlaguntzarako bideak bilatzeko konpromisozkoadierazpenetan eta dirulaguntzetan.

Enpresa ekimen berritzaileak bultzatu beharra azpimarratzen da, Lanpostu HobiBerriak sortu ahal izateko.

Bai lan bultzatzaileek eta bai lan eskatzaileek hurbiltasun, sinpletasun,eraginkortasun, koordinazio eta bizkortasun gehiago espero duteAdministrazioaren aldetik. Eskakizun hau maiz agertzen da «Leihatila Bakarra»bezalako kontzeptuekin lotuta, hau da, enpresa edo lan munduko edozeinmotatako bideratzeak egin edo zerbitzuak eskaintzeko beharrezkoak direnahaleginak bateratzeko informazio eta kudeaketa puntuak ezartzearekinlotuta.

PERTSONA GAZTEEN EGOERAREN DIAGNOSTIKOA

3333

Gazteriaren lan egoeraren diagnostikoa egiteko orduan kontuan hartzen den beste al-derdi nagusietako bat hauxe da: enpresa ekimenaren, inbertsioaren eta oro har, enpre-sa munduaren gaur egungo baldintza eta ezaugarriak. Nazio batean lana eta abe-rastasuna sortzeko orduan garrantzi handia duen alderdia da hau eta gazteeidagokienez, ezaugarri hauek ditu. cc

Alde batetik, gazteen lan egoerak duen konplexutasun eta garrantziak ahaleginbat egitea eskatzen du, langabeziari orokorrean —eta gazte langabeziaribereziki— konponbideak bilatzera zuzenduriko helburuak zehaztu etabateratzeko. Administrazioak erantzun egokia eman behar dio ahalegin horri,honako hau eginez: epe labur, ertain eta luzeko lanbide politiken planifikazio etakudeaketan instituzioen arteko koordinazio eta elkarlaguntzaren aldeko apustuiraunkorra egin.

Ekimen publiko, pribatu eta sozial desberdinen arteko lankidetza handiago batenbeharra aldarrikatzen da, Administrazioa buru delarik.

Azkenik, langabezian dauden pertsona gazteek bizi duten egoera gogorra etaeuren eskakizunen urgentzia azpimarratzen ditu diagnostikoak eta ondorioz,eskakizun hauei erantzuna emateko premia.


3434

Gizarteak espero du lanpostuak sortzeko politikak burutu eta koordinatuko dituela ad-ministrazioak, ondoren aipatzen diren alderdiak nabarmenduz.dd

2.2. IRAKASKUNTZA ARAUTUA ETA EZ ARAUTUA

Irakaskuntzaren ikuspegitik gazteriaren egoeraren diagnostikoa egiteak norbana-koaren gizarteratze prozesu konplexuan murgiltzea suposatzen du. Prozesu luze etakorapilatsu horretan hainbat agente sozialek hartzen dute parte eta hauen artean aipa-garrienak, beren zeregin garrantzitsuagatik, hauek dira: familia, «berdinen» taldeak, ko-munikabideak eta eskola. Gizartearen egituran eta dinamikan gertatutako aldaketa uga-rien ondorioz, prozesu honek ere aldaketa nabarmenak jasan ditu azken boladahonetan eta aldaketa hauen ondorioek hausnarketa eta eztabaida sakona egitea merezidute.

Gizarteko bizitzan, familian eta hezkuntza sisteman azken urteotan gertatu diren al-daketek, uste baino askoz gehiago aldatu dituzte belaunaldi gazteen eredu, mekanismoeta gizarteratzeko prozesuak. Egoera honen ondorioz giro nahasia sortu da familia, esko-la eta Administrazioan, gazteen jarrera berri edo ustekabeei buruzko azalpen eta erantzu-nen bilaketa sakon bat eraginez.

Egoera larri honen ondorioz egindako ikerketa askotan azpimarratzen den bezala, fa-miliaren erantzukizun gizarteratzaileak pixkanaka-pixkanaka eskolaren esku uzten joandira. Erantzukizunei uko egite hau irakasle eta eskola zuzendaritzek baieztatzen dute etakasu askotan kritikatu ere bai. Aldi berean, norbanakoarengandik hurbilen dagoen komu-nitatea ere, auzoa nahiz udala, behin eta berriz kexatzen da gazteek jasotzen duten hez-kuntzaren kalitatea dela eta, baina askotan, norbanakoaren inguru hurbilak historianzehar hiritar gazteen gizarteratze eta hezkuntzan bete duen funtsezko funtzioaz ohartugabe.

Hauek edo beste iritzi batzuk sarritan entzun daitezke gazteriari buruzko haus-narketa edo eztabaidetan eta zerikusi handia dute etorkizuneko gizarte proiektu bategitearekin. Argi dago, beraz, gazteria, hezkuntza eta etorkizuna elkarri esku eman-da doazen lagunak direla. Honek, norbanakoen gizarteratzeari buruz eta ariketa ho-nekin zerikusia duten agente sozial desberdinen funtzio, ezaugarri eta egitekoei bu-ruz etengabe eztabaidatzera behartzen du. Euskal Autonomia Erkidegoko GaztePlanaren arlo honetan egindako diagnostikotik ateratzen den ondorioaren arabera,eztabaida edo hausnarketa hau modu bateratuan bakarrik egin daiteke. Hortxe dugugure erronka: pertsona gazteen gizarteratzean presente dauden alderdi, mezu eta

3535

jarduera desberdinen arteko gutxieneko koherentzia bat bermatzen duten formulakbilatzea. Hori eginez gero, pertsona bakoitzak familian, eskolan edo komunitateanhautematen dituenekin bat ez datozen mezuak edo koherentziarik ez duten jarreraksaihestuko dira.

Lan proiektu amankomun honetan alderdi hauek garatu behar dira beste batzuen ar-tean: familiak eskolan parte hartzea, eskolak ingurunean parte hartzea eta enpresa, udaleta elkarteek eskolan presentzia izatea. Belaunaldi gazteak gizarteratzearen helburuagazteak gizarte dinamikan sartzea izan behar badu, parte hartze mekanismoak bultza-tzeak izan behar du lehentasuna duten alderdietako bat. Familiak bere inguruneanintegratzea bilatzen duen bezalaxe, eskolak ere lan egin behar du ikasleen prestakuntzaakademiko eta pertsonala ingurunearen behar eta errealitatearen isla izan dadin. Inguru-nea, aldi berean, hezkuntza alorrean sartzeko mekanismoak bilatzera behartuta dago,gazteei komunitatean integratzea errazteko.

Eskolaren erronka, bestalde, bere egiteko akademiko edo hezigarri hutsetik harun-tzago joango litzateke. Erronka honek, ingurunearekin eta lan munduarekin lan egitekobideak irekitzea esan nahi du, norbanakoa lan munduan sartzen laguntzeko eta dagokiontestuinguru eta gizartean ulertua izaten eta parte hartzen laguntzeko. Erronka honek,desberdintasunekiko errespetua bultzatzen duen eta beraz, desberdintasunak identifika-tu eta desagertarazteko joera duen hezkuntza lortzen saiatu behar du, ezinbesteko fakto-rea baita norbanakoak gizartean integratzea bultzatzeko.

Diagnostikoaren garapen zehatza egin aurretik, puntu garrantzitsu bat kontuan har-tzea komeni da. Ondoren aztertuko diren alderdi desberdinak, Plana burutzeko jardu-naldietan egindako hausnarketaren isla dira. Honi buruz, esan beharra dago, azaltzen di-ren erreferentzia eta hausnarketa gehienek zerikusia dutela «Irakaskuntza arautua»deiturikoarekin, baina honek ez du esan nahi «Irakaskuntza ez-arautua» bazterrean uz-ten denik. Alderantziz, azken honetan sakondu egin behar da, gazte asko lan mundura-ko gai egiteko eta irakaskuntza arautuan sartzeko aukerak ematen dituen funtsezko es-pazio gisa. Honenbestez, hezkuntzaren erronka ez dago aurrez mugatua. Irakaskuntzaarautuak eta ez-arautuak, hezkuntza unibertsitarioak eta ez-unibertsitarioak, denek dutehausnarketaren beharra, hau da, pertsona gazteen hezkuntza, lan munduan sartze etagizartean parte hartzeari dagokienean egin behar duten lanari buruzko hausnarketarenbeharra.

Gai hauetan eta beste batzuetan sakontzeko asmoz, Euskal Autonomia ErkidegokoGazte Plana egiten aritu zen taldeak, Planean bildu behar ziren programa eta ekintzakzehazteko oinarritzat balioko zuen diagnostiko bat definitzen lan egin zuen. Gazteriakirakaskuntza arautuarekin eta ez-arautuarekin duen loturari buruzko diagnostiko honekbost zati nagusi ditu. Bost zati hauek garatuko ditugu ondoren:


3636

Orain arte ez da harreman normalizaturik izan lan munduaren eta hezkuntzamunduaren artean. Akats honek muga serioak jarri izan dizkio ikaslegoarenprestakuntzari eta arazo nabarmenak sortzen ditu lan munduan sartzekoorduan. Hezkuntza sistemaren eta enpresaren arteko harreman eskasak, lanmerkatuak eskatzen duenaren eta prestakuntzak eskaintzen duenarenezjakintasuna eragiten du. Badirudi diagnostikoak bi alderdiak hurbiltzekoformuletan sakontzearen alde apustu egiten duela, profesionalen etainformazioaren elkartrukea, esperientzien berri ematea, eta oro har, harremaniraunkor eta egonkor bat martxan jartzeko beharrezkoak diren neurriakbultzatzea, hezkuntzaren munduan (orokorrean eta lanbide heziketan) jadanikegiten ari den bezala.

Ikastetxe eta enpresen arteko komunikazioa eta elkartrukea erraztuko dutenbaliabideak edo azpiegiturak eman baino gehiago, ikasleak enpresarekinharremanetan jarriko dituzten eta gazteak enpresa gisa pentsatzera eta inguruanduten errealitate ekonomikora hurbiltzera bultzatuko dituzten prestakuntzadinamika berriak bultzatzeko aukerak aztertu behar dira. Halaber, hezkuntzasistema praktikoagoa garatu beharko litzateke, Lanbide Prestakuntza indartu,ikasleak lan munduan sartzeko momentuan arreta eta laguntza gehiagoeskaini eta enpleguarekin harreman estuagoa bultzatzen duten formulakbilatu.

Diagnostikoaren atal honetan azpimarratu beharreko beste elementu bathonako hau litzateke: ikastetxeetan lan munduko orientabidea bultzatzeko behardiren mekanismoak garatu beharra. Bultzada honek, orientabide ereduegokiena zehazteko beharrari eta erakunde orientatzaileen artekokoordinaziorako azpiegitura eta mekanismoak diseinatzeko beharrari aurreegin behar dio. Honek, aldi berean, gazteak lan munduan orientatzerabideratutako profesional eta zerbitzuen prestaketa eta finkatzea eskatzendu.

Lan munduaren eta hezkuntza munduaren arteko lotura handiago batenbeharrari buruzko diagnostiko honek zera adierazten du bestalde: alorhonetan burutzen ari diren egitura eta ekintzei bultzada eta garapenhandiagoa eman behar zaiela. Honek esan nahi du lehendik daudenbaliabideak optimizatu egin behar direla, eta ikastetxeek, esparru berean lanegiten duten elkarte eta erakundeekin elkarlanerako bide berriak sakondubehar dituztela.


3737

Gazteria eta gazteriak hezkuntza sistemarekin duen loturari buruzko diagnostikoanagertzen diren alderdietako batek, lan munduaren eta hezkuntza munduaren artekolotura ezaren ondorioak aipatzen ditu. Alderdi honek, enpresak eta ikastetxeakpertsonen prestakuntza prozesuan gehiago sartu beharra azpimarratzen du etaondorengo elementu hauekin du zerikusia. aa

Azkenik, lan mundua eta hezkuntza mundua hurbiltzeko orduan eragina izandezaketen formula berriak bilatzeak ezin ditu alde batera utzi irakaskuntza ez-arautuaren barnean dauden errealitatea eta beharrak. Irakaskuntza mota honekzubi lana egiten du gazte asko lan munduan sartzeko orduan, berenprestakuntza hobetuz, osatuz edo erraztuz. Lan honek duen garrantziabaieztatu ondoren, diagnostikoak bere izaera hezigarri, prestatzaile etaorientatzailea hobetu beharra azpimarratzen du. Zentzu honetan, komenigarriadirudi irakaskuntza ez-arautuko zentroen presentzia ziurtatzea gazteriaribideratutako informazio eta lanbide orientabide sareen multzoan. Honek, aldebatetik, irakaskuntza ez-arautuaren eta enpresa munduaren arteko loturaziurtatuko duten formulak bilatzea suposatzen du, eta bestetik, prestakuntzarenalderdi hau irakaskuntza arautuaren maila desberdinekin lotzea. Azkenik,horrenbeste ikastaro daude gaur egun, non eskaintza hau birrantolatu etaoptimizatu beharra baitago gazteen aukeraketa errazteko eta baliabidepublikoen erabilera eraginkorragoa egiteko.

Lehenik eta behin, gazteek beren ingurunea hobeto ezagutzen dutela ziurtatu beharda. Honek, aldi berean, ingurunearekin identifikazio eta lotura handiagoaizatea ekarriko luke eta ondorioz, hobeto integratzea. Helburu hau hainbatmodutan zehaz daiteke, esate baterako: ikastetxea, gazteentzako orientabideeta informazio sareekin harremanetan jarriz, herriko administrazio edoelkarteek ikastetxean ekimen gehiagotan parte hartzeko formulak bilatuz,aisialdiko elkarteekin lan gehiago eginez, hezkuntza munduaren etaingurunearen arteko harremanean lan egingo duten organo eta egiturafuntzionalak garatzeko apustu eginez, eta oro har, ingurunea eta ikastetxearenarteko elkarlaguntza programak martxan jartzeko aukera ematen dutenbaliabideak jarriz.

Aurrekoarekin lotuta, bigarren elementu batek, antolakuntza ahalegin horiekedukiz hornitu beharra azpimarratzen du. Diagnostikoak hezkuntza materialaprestatu beharra aipatzen du eta baita gure kulturaren ondarean dauden etapertsonen bizitza pribatuaren zenbait alderdirekin edo ingurugiroarekikosentsibilizazioarekin zerikusia duten ezaguera eta esperientziak irakaskuntzamunduan sartu beharra ere.


3838

Gazteria eta irakaskuntzari buruzko diagnostikoan azpimarratzen den bigarren alder-dia honako hau litzateke: ikastetxearen eta ingurunearen artean lotura edo harremanestuagoa ezarri beharra. Alderdi honek zerikusi zuzena du ikastetxearen «barru-ko» eta «kanpoko» ekintzen arteko jarraitasun handiagoa bilatzearekin. Diagnos-tikoko puntu hau hobeto definitzen duten hainbat elementu aipatuko dituguondoren.bb

Hasteko, ikastetxe barruan ikasleen parte hartzea bultzatzen duten ereduak sortueta finkatzen lan egin beharra aipatzen da. Eredu hauek nagikeria gainditzeabilatu beharko lukete eta irakaslego, ikaslego eta hezkuntza munduko bestekide batzuen parte hartzeko gaur egungo arau eta ereduak aldatzeko aukerakjorratu beharko lituzkete. Bestalde, hezkuntza munduaren eta batez eregazteen dinamika parte hartzaileagoa ahalbidetuko lukeen eredu bat zehazteaizan behar lukete helburu.

Ildo beretik jarraituz, ikastetxeak bere esparrutik kanpo ere parte hartzekodinamika garatzearen komenientzia planteatzen du diagnostikoak, ikastetxeakesperientzia, ekimen eta alternatiba desberdinak zabaltzen egin dezakeen lanabultzatuz. Horrela, inguruneko beste esperientzia eta parte hartzeko proposamenbatzuen plataforma informatzaile eta dinamizatzaile bihurtzen da ikastetxea.

Gazteriaren artean parte hartzeko kemena bultzatzearekin zerikusia duenazken alderdi batek, berriz, ikastetxeetan benetako bizikidetasun giroabultzatzeko beharrera garamatza. Ideia honek lotura estua du eskolakobizitzako alderdi askoren inguruan (besteak beste, ordutegiak, garapenkurrikularra eta eskolako jardueren inguruan) hartzen diren erabakiekin, etaaldi berean, gatazkak konpontzeko elkarrizketa bideen diseinuan lan egiteko,arauak errespetatzeko eta elkarlana bultzatzeko komenientzia planteatzenditu.

Gazteen arteko desberdintasunei buruz kontzientzia izatearekin batera,ezinbestekoa da desberdintasun eta diskriminazio egoeren eragina jasaten dutentaldeak detektatu eta eurengan ekintza positiboak garatzea. Aldi berean,desberdintasunen sustraitik lan egin beharra azpimarratzen da, konpentsazioirizpideetan oinarrituz eta gizartean eta lan munduan sartzeko baldintzagogorrenetan dauden gazteen aukerak gehitzen ahaleginduz.

Nabarmendu beharreko beste elementuetako bat honako hau izango litzateke:hezkidetza bultzatu beharra pertsonentzako bai gizonezkoen eta baiemakumezkoen ekarpenak dituzten proiektuak martxan jarriz.


3939

Diagnostikoak aipatzen duen hirugarren alderdi nagusiak zerikusi zuzena du gazteria-ren parte hartze aktiboa bultzatzeko beharrarekin. Ideia honetan, pertsona gazteenartean jarrera parte hartzaileak bultzatzeko asmoa igartzen da, parte hartzeafuntsezkoa baita gizartean integratzeko. Parte hartzeko formula desberdinakentseiatu eta praktikatzeko leku pribilegiatu gisa aurkeztuko litzateke ikaste-txea. Ondoren, atal honekin zerikusia duten hainbat elementu aipatuko ditugu. cc

Gazteen irakaskuntza alorreko diagnostikoaren laugarren alderdi batek, bestetik, des-berdintasunei buruz ohartaraztea proposatzen du, desberdintasuna desagertaraz-teko formula bezala, aniztasuna eta ezadostasuna errespetatuz hezteak duengarrantzia azpimarratuz. Gazteen artean dauden desberdintasunei aurre eginbeharra, ondorengo hausnarketetan oinarritzen da. dd

Azkenik, diagnostikoak, gaur egungo berdintasun planak betetzearren mekanismoeraginkorrak bilatzea iradokitzen dio Administrazioari eta horren arabera lan egineta erabakiak hartzea desberdintasunak desagertarazteko helburuarekin.

Lehenbizi, baloreei buruzko eztabaida serio bat egin beharra azpimarratzen da.Eztabaida honetan gizarte osoak hartu beharko luke parte eta batez ereikastetxeek eta hezkuntza munduarekin zerikusia duten gainerako agenteek.Eztabaida honek, baloreei buruz eta balore hauek eskolan, familian etakomunitatean dituzten ondorioei buruz hausnartzeko balio beharko luke.Proposamen hau aurrera eramateko, ezinbestekoa da aurrez onartzea balorehauek geroko belaunaldien heziketarako funtsezko alderdi gisa landu behar direla.

Halaber, beharrezkoa dirudi ikastetxeetan baloreak transmititzeko hezkuntzaprogramak definitu eta martxan jartzeko lan egitea, horretarako behar direnbaliabide guztiak erabiliz. Programa hauetan, batetik, prestakuntzakoerantzukizunak zehaztu beharko dira, eta bestetik, irakaslegoa eta honekinguztiarekin zerikusia duten gainerako agente sozialak prestatzeko laguntzakeman beharko dira.

Azkenik, esan beharra dago baloreen hezkuntza bultzatu eta garatzeak baloreeiburuzko mezuaren eta ikastetxeen antolakuntza, egitura edo diziplinaren artekokoherentzia nabarmen baten bila lan egitea esan nahi duela. Eskolak bere gainhartu behar ditu, beste hainbat gauzaren artean, elkarrizketa sustatzea,autokritika egitea, norbere irizpide independentea duen ikaslegoarenprestakuntza eta azkenik, ikastetxearen eta ingurunearen arteko harremanabultzatu beharra, ingurunearekin loturarik ez duen eskolaren «neutral» irudiaapurtzeko formula gisa.


4040

Azkenengo alderdiak, hau da, irakaskuntza arautua eta irakaskuntza ez-arautuari buruz-koak, baloreak garatuz eta bultzatuz hezi beharra aipatzen du. Oinarrizko baloreak de-finitzeko orduan eta balore hauek transmititzeko agente sozializatzaile desberdi-nen funtzioak zehazteko orduan adostasun sozial bat bultzatzeko beharrareninguruan egindako hausnarketa sakon batetik abiatzen da helburu hau. Ildo hone-tatik, ondorengo lerroetan daude bilduta gai honi buruzko hausnarketa batzuk.ee

2.3. ETXEBIZITZA

Gazteriari buruzko gaur egungo diagnostikoan, funtsezko alderdietako bat etxe-bizitza da. Enpleguarekin batera, etxebizitza da norbanakoaren burujabetze prozesu-ko protagonista nagusietako bat, hau da, gaztaroko azken etapetatik hasi eta heldu-tasunerainoko protagonistetako bat. Bi alderdiak dira —enplegua eta etxebizitza,ordena horretan—, gazteriari urduritasun eta kezkarik handiena sortzen dioten ele-mentuak. Ordaindutako lanpostua lortzen atzeratzeak eta prestakuntza garaia luza-tzeak, gazte mota berri bat sortu du, orain arte gaztetzat jotzen zenaren adina aspaldigainditu arren, oraindik gaztaroko aztura eta bizimodu tipikoekin jarraitzen duena.Mota honetako gazteek, «gazteria soziologikoa» deitu zaiona osatzen dute: teorianheldua izan arren, hainbat arrazoirengatik familiatik emantzipatzeko prozesua eta gi-zartean oso-osorik sartzea atzeratu duen gazteria, alegia.

Norbere familiarekin bizitzeko denboraldia luzatze honek dakartzan onura edo kal-teak baloratzen hasi gabe, nabarmena dirudi jarrera sozialen aldaketa honek hainbat on-dorio ekarri dituela. Honenbestez, maiz agertzen dira gazteen ume portaerari buruzkokexak, besteak beste, adinagatik dagozkien zenbait erantzukizun hartzeari beldurra iza-tea, iniziatibarik ez izatea eta familiaren babesaren aurrean jarrera erosoa hartzea.

Norbere espazioa eta etxebizitza aldarrikatzea izan da gazteriaren ohiko eskaeretakobat. Horrek, garapen pertsonalerako esparru propioa eskaintzen dio, erantzukizun be-rriak ematen dizkio eta bere bizimoduan ikuspegi berriak irekitzen dizkio. Lanak etaetxebizitzak gizartean integratzeko funtsezkoak diren esperientzia eta ezaugarriak ema-ten dizkio norbanakoari. Bi alderdi hauek erreferente bat osatzen dute gaztearen garape-nean eta horrez gain, ingurune, habitat eta komunitate batekin elkartzen dute.

Ikuspegi honetatik, gazteak bere espazio propioa lortzeko aukerarik ez izateak, az-kenean, bere proiektuak mugatu, atzeratu edo baldintzatu egiten ditu loturarik zuzenenaduen nukleoaren beharretara, familiaren beharretara alegia.

Etxebizitzak eta norbere espazioak pertsonaren garapen orokorrean duen garrantziazjabetzeak, gaur egun espazio hau lortzeko dauden eragozpenak desagertaraziko dituztenformulak bilatzea eta gazte, behar eta baldintza desberdinentzako konponbideak dituz-ten alternatibak planteatzea esan nahi du.

4141

Ahalegin honek gizartearen pentsaera aldatzea esan nahi du eta etxebizitza ondasunsozial eta eskubide gisa hartzea suposatzen du, alderdi ekonomiko soila gaindituz. Azkenfinean, garapen pertsonalarekin eta nortasunarekin lotura handia duten elementuen inte-grazioan lan egitea suposatzen du.

Pentsaera eta ikusmolde aldaketa honetan honako hauek sartzen dira: lurren jabegoeta hirigintza planteamendu formula berrien aldeko apustua, diseinu arkitektonikokoarau berriak, elkarbizitzeko eredu berriak, eta pertsona guztien, baina batez ere gazteenbenetako aukera onuragarri gisa etxeen alokairua bultzatzea.

Hona hemen Gazte Planaren idazketan parte hartu zuten pertsonek etxebizitzariburuz egindako diagnostikotik ateratako proposamenetako batzuk: pentsaera aldaketagaratzen lan egin beharra, etxebizitzak merkatuko dituzten formulen bilaketa sakonbaten beharra, eta gazteentzako alokairuaren aukera posible egiten duten politikenalde apustu egitea. Diagnostiko honetan dauden alderdi eta elementuak ondorengoakdira:

Lehenengo puntuan, lur urbanizagarria gehitzeko beharra ikusten da. Horretarako,hirigintza plana erabili nahi da lur urbanizagarria sortzeko eta etxebizitzariburuzko helburuak zehazteko. Etxebizitzak merkatzearekin zerikusia izangoluketen beste neurri batzuk, etxebizitzak egiteko lur ondare publikoa sortu etagehitzea, higiezinen eta etxebizitzen merkatua arautzea, lurraren kudeaketarakomonopolioak kontrolatzea eta landa lurrak bezalako gune berrietan gazteentzakolurra urbanizatzea bezalako puntuekin lotuta egongo lirateke.

Etxebizitzaren prezioa merkatzea eta gazteria espazio propio batean sartzeaerraztuko luketen mekanismoak bilatzearekin lotura zuzena izango lukeenbigarren puntu bat finantza eta ordainketa baldintzak hobetzeko apustu egiteaizango litzateke. Diagnostikoak komenigarritzat jotzen du fiskalitatea etaetxebizitzaren erosketarekin zerikusia duten zerga eta gastuak berrikustea etakredituen baldintzak (eskatzen den abal mota, interes tasak, etab.) pertsonagazteen posibilitateetara egokitzea; zeregin honetan bai Administrazioak etabai bertan inplikatuta dauden agente sozial desberdinek parte hartu beharkolukete.

Etxebizitza lortzeko eta ondorioz, emantzipazio nahiak asetzeko, gaur egungazteriak dituen arazoek zera planteatzen dute: gazteentzako ekimen berriakaztertu eta bultzatzeko lan egin beharra. Ideia honek, bestetik, honako haueskatzen du: proiektu autogestionatuak sustatzea, hauei buruzko aholkuakematea eta kooperatiba, etxe-tailer edo beste esperientzia batzuk sortu etasustatzea.


4242

Arazo honen aurrean gazteek bizi duten egoeraren azterketan kontuan hartubeharreko lehen alderdia hau litzateke: etxebizitza merkatzeko formulak bilatu be-harra. Formula hauen helburua etxebizitzen azken prezioan eragina izatea etagazteek erosteko moduko ondasun bihurtzea izan behar du. Helburu hau, on-dorengo puntuetan dago garatuta.aa

Azkenik, higiezinen eta, oro har, etxebizitzen merkatuaren egoeraren jarraipenerakolan koordinatua bultzatzea proposatzen da administrazio eta agente sozialdesberdinen artean.

Gazteriak etxebizitzarekiko bizi duen egoeraren diagnostikoa egiteko laneanaritu zen taldeak gizartean alokairuaren aukera sustatu eta motibatu beharraazpimarratu zuen azterketaren puntu nagusi gisa. Hainbat alderdi garatu etajorratu beharra suposatzen duen lan konplexua da hau: etxebizitzaalokatzearen aukerak eta abantailak agerian jarri; promotoreak alokairurakoeraikuntzan inplikatu, inbertsio errentagarria dela konbentzituz edo baierrentariei eta bai etxebizitza jabeei laguntzeko formulak bilatu. Lan hauekguztiek ahalegin serioa suposatzen dute etxebizitzari buruzko gaur egungopentsaera aldatzeko orduan eta administrazio desberdinen laguntza izan behardute etxebizitza lortzeko aukera berriak bilatzerakoan, esate baterako,alokairuaren eta erosketaren bitarteko aukerak.

Etxebizitzari buruzko pentsaera aldaketaren bilaketako bigarren puntuak,berriz, informazio formula berriak eta gazteen eskaera, behar eta planteamendueieragiten dien errealitatearekin zerikusia duten formula berriak garatzea aipatzendu. Hor udalek parte hartzeko aukera izango lukete, informazio horigazteen eskaera eta beharren arabera landuz eta batez ere, malgutasun etaegiatasun irizpideak kontuan hartuz. Ildo beretik, beharrezkoa izangolitzateke modu garbi eta ulerterrazean informazioa emango luketenaholkularitza zerbitzuak bultzatzea eta baita sustapen publikokoetxebizitzetan dauden iruzurrak kontrolatu eta jarraitzeko formulak bilatzeaere.

Gazte Planaren diagnostikoak nabaritutako ikuspegiz aldatzeko behar horrenbarruan, lurralde antolamenduaren oreka bultzatzearen garrantzia ere ikusten da,bai landa eta hiriguneetan eta bai hirietako alde zahar eta eraikuntzaberrikoetan ere. Oreka honek biztanlegoko sektoreen arteko desberdintasunengorakada gelditzen eta zenbait jende ghettoetan bizitzea desagertaraztenlagunduko luke. Hitz gutxitan esanda, hirigintza duin eta berdintsuagoabultzatuko luke.


4343

Etxebizitza eta gazteriari buruzko diagnostikoko bigarren alderdiak etxebizitzareneskaintza eta eskariari buruzko pentsaera aldaketa bat sustatu beharra planteatzen du.Pentsaera aldaketa honek aldaketa nabarmena eragingo luke ideietan, mezuetan,planifikazioan, komunikazio motetan eta ezarritako lehentasunetan. Aldaketahoriek zera eskatzen dute: hirigintzaren ikuspegi orekatuagoa, komunikatzekoformula eta modu berriak eta, batez ere, etxebizitzaren jabegoa ulertzeko mezueta modu berriak. Alderdi hauek guztiak ondoren zehaztuko ditugu. bb

Lehen tokian, alokatzeko etxebizitzen eskaintza handitzea sustatzen duten neurriakbultzatu beharra agertzen da. Neurri hauek bi gertaera garrantzitsuri aurreegingo liekete: alde batetik, bai errentarientzat eta bai jabeentzatmesedegarriak izango liratekeen sustagarriak bilatu beharrari, eta bestetik,administrazioak alokairuko etxebizitzen kudeaketa bideragarri baterako eredueta diseinuak garatzeak duen garrantziari.

Azkenik, etxebizitzaren inguruan egindako diagnostikoaren barruan kontuanhartu beharreko puntu gisa, etxebizitza norbanakoaren oinarrizko behartzatdefinitu eta hartu beharra ageri da. Hau dela eta, badirudi Administrazioabehartuta dagoela pertsona gazteek —eta batez ere baliabide gutxien dituztenek—etxebizitza lortzeko aukerak hobetzeko konpromisoa benetan hartzera. Konpromisohonek, beste gauza batzuen artean, Etxebizitzen Eskaintza Publikoen eskaerarierantzun beharko liokete.


4444

Azkenik, gazteria eta etxebizitzari buruzko diagnostikoan jasotzen den hirugarrenalderdiak, etxebizitza alokairuaren politikarekin zerikusia duten jarduerak diseinatu beha-rra ikusten du, gazteriak etxebizitza lortzeko formula honen baliagarritasunaren aldeapustu eginez. Alderdi honek, alokatzeko etxebizitzen eskaintza handitzea sustatu-ko duten eta aldi berean, aukera honek eskaintzen dituen posibilitateei buruzko in-formazioa hobetuko duten neurriak bultzatu beharra azpimarratzen du.cc

2.4. OSASUNA ETA BIZI KALITATEA

Gazteriaren «Osasuna eta Bizi Kalitatea»-ri buruzko diagnostikoa egiteak, izenburuhorren azpian zer ulertzen den definitu beharra suposatzen du. Planaren prestakuntzanzehar egindako lan jardunaldietan garbi geratu zen bezala, osasunaren eta bizi kalitatea-ren alorrean azken urteotan gertatu diren aldaketen garrantzia azpimarratu beharradago. Gainera, badirudi aldaketa hauek ez direla oraindik amaitu eta honenbestez, ondo-rio batzuk ezkutuan daudela.

Definizio falta honekin, diagnostiko bat egiteko edozein ahalegin zailagoa gertatzenda. Arazo garrantzitsu honi aurre egitea izan zen Gazte Planeko aditu taldearen erronke-tako bat. Talde honek ahalegin handia egin zuen gazteriaren «Osasuna eta Bizi Kalitatea»aztertzeko orduan kontuan hartu behar diren alderdi nagusiei buruzko gutxi gorabehera-ko mapa bat egiteko.

Beste gauza batzuen artean, osasuna eta bizi kalitatea ulertzeko moduan azken urte-otan gertatu diren aldaketarik garrantzitsuenak eta gazteek alor honetan dituzten behareta eskaera berriak jaso nahi dira mapa honetan. Bestalde, komenigarria dirudi ondoren-go orrialdeetan sakonduko diren jardueren oinarriak eta hausnarketak azpimarratzea:

◗ Pertsonen osasuna eta bizi kalitateari buruzko edozein diagnostikotan,hauen ongizatea baldintzatzen duten alderdi materialak eta pertsonen ongi-zate psikologiko, soziologiko eta kulturalarekin zerikusia duten beste alder-di batzuk sartu beharra.

◗ Pertsona baten osasun egoerarekin zerikusia duten alderdi biologikoen etapertsona horren bizimodu eta azturen artean lotura zuzena ezarri beharra.

◗ Informazioa, prebentzioa eta prestakuntzaren arteko lotura estua eta osasuneta bizi kalitate onenak garatzeko gazteriaren heziketan lotura horrek dueneragina azpimarratzeko komenientzia. Hain zuzen ere, diagnostikoak adieraz-ten duen bezala, osasuna eta bizi kalitateari buruzko informazioa eta presta-kuntza duten gazteak dira arriskuei aurre egitea eta mailarik oneneko osasunaeta bizi kalitatea izatea lortzen dutenak.

◗ Gazteriari eskainitako politiketan «prebentzio» hitzaren ohiko esanahia alda-tzearen garrantzia, bere esanahirik ezkorrena baztertuz eta ikuspegi heziga-rriagoa emanez, bizi kalitatean hobekuntza lortzeko bide gisa.

4545

◗ Osasuna eta bizi kalitatea ahalmen pertsonalen garapenerako formula gisa etagaztearen autonomia handiagoa lortzeko bide gisa enfokatzeko komenientzia.

◗ Gazteen errealitatean eta beharretan parte hartu beharra, beren heterogeneo-tasuna eta aldeak kontuan hartuz eta gazteen arteko desberdintasun eta desa-bantailen aurka jokatuz.

◗ Administrazioaren jarduerek pertsona gazteen autogestio, autonomia eta sor-menerako ahalmenak sustatzen laguntzeak duen garrantzia.

◗ Administrazioak gazteriarekin komunikatzeko normalean erabili izan dituenformulak eta bideak hobetzeko komenientzia ikusten da eta horretarako, gaz-teriarengandik hurbilago dauden bitartekariak erabiltzea proposatzen da, be-ren hizkuntza, esamolde eta eskaerekin, errazago konekta dezaten.

Nolabait, esan daiteke «aro berri» bati hasiera eman diogula. Aro berri honetan, dro-gamenpekotasunen mamuak —droga gogorrei dagokienez behintzat— bidea utzi diozenbait «tranpari», gazteengan nabaritu diren kontsumo ohitura eta jarrera erasokorrenerantzule diren jarrerei hain zuzen.

Pertsona adituen hausnarketarekin jarraituz, droga gogorren aurkako borrokan erabi-litako baliabideak eta arazo honi eskainitako arreta hainbat emaitza positibotan gauzatudira eta honek, aldi berean, halako «lasaitasun sozial» bat eta giro baikor bat eragin ditu.Giro honetan, zenbait gazterentzat bizimodu kaltegarri bihurtu diren beste mota batekoohitura eta kontsumoak sortu dira.

Bizimodu hauek era askotako sorrera dute eta pertsona gaztearen bizi osoa hartzendute, osotasunean lan eginez. Honako alderdi hauekin lotuta daude: aztura toxikoekin(diseinuko drogak, alkohola edo tabakoaren kontsumoa bezalakoak), jarrera erasokorre-kin, arrisku sexualeko jarrerekin, buruko arazoekin edo kontsumismo neurrigabearekin.

Esparru aldakor honetan proposatzen diren ereduek ondorengo hiru alderdi haueninguruko jarduerak garatzearen alde apustu egiten dute.

Badirudi komenigarria dela, osasun eta bizi kalitate programak diseinatu eta martxanjartzeko instituzio eta departamentuen arteko koordinazio formulak garatu beharraazpimarratzea. Horretarako beharrezkoa da gutxienez bi alderdi nabarmentzea.Alde batetik, bizimodu osasungarriak sustatzeko programak eta gaur egun daudenedo etorkizunean sor daitezkeen osasunerako arrisku egoeren prebentziorakoprogramak koordinatzea Osasunerako hezkuntzarekin zerikusia duten instituzioeta gizarte agenteen artean. Eta bestaldetik, pertsona gazteen osasuna eta bizikalitatea hobetzera bideratutako zerbitzu eta programak ezagutzera emangodituen informazio sistema bat martxan jarri behar da.


4646

Pertsona gazteen osasun eta bizi kalitatearen alorreko lehen alderdi nagusiakaztura, ohitura eta azken finean, bizimodu osasungarriak finkatu beharra aipatzendu, ondoren aipatzen diren ildoei jarraituz.aa

Gazteen artean aztura eta ohitura osasungarriak sustatzeko beste modu bat,osasun gaietan zeharkako arloak garatzen ikastetxeei laguntzea izango litzateke,baina horretarako ezinbestekoa da, batetik, gai honetan irakaslegoarenprestakuntza bultzatzea eta bestetik, gai honen garapenerako materialakprestatzea. Osasunaren heziketa sustatzeko gurasoen parte hartzea bilatzeaizango litzateke ikastetxeen lana.

Zentzu honetan, gaur egungo Baztertze sozialaren Legea hobetzea proposatzenda, gizarte eta familiaren laguntzarik ez duen 18 urtetik 25era bitartekobiztanlegoari dirulaguntzak orokortuz eta hiru lurralde historikoetarakoantzeko irizpideak ezarriz, bai funtzionamenduari dagokionez eta baidirulaguntzak emateari dagokionez ere. Baina ezin dugu ahaztu alorhonetako profesionalek eskainitako zerbitzuak hobetu behar direla eta lanhau burutu ahal izateko gizarteko errealitatearen diagnostikoan sakondubehar dela.

Aurreko proposamenarekin lotuta, azpimarratu beharra dago gizarteinguruneak duen garrantzia, eta batez ere, gaztearen etxe eta familiakoinguruneak. Alderdi hau gazteriaren errealitateari buruzko diagnostikoguztietan azpimarratzen da eta famili instituzioari laguntzeko bide desberdinakgaratuz eta adingabe eta gazteen arazoei buruzko prestakuntza etainformaziorako espazioak sortuz zehazten da. Famili instituzioari laguntzekobide batzuk honako hauek izan litezke: familiarentzako orientabide,bitartekotza eta terapia zerbitzuak martxan jartzea, etorkizunean seme-alabenorientatzaile izateko gurasoak prestatzea eta ikastetxeetan gurasoen elkarteakbultzatzea. Nolanahi ere, maila honetako ahalegin batek, zerbitzukoordinatuak ezartzea, hitzarmenak garatzea eta aginpideen banaketa etaesleipenari buruz eztabaidatzea eskatzen du.

Halaber, pertsona gaztea ingurugiroaren mundura eta arazoetara hurbiltzeaproposatzen da, kultura ekologikoari buruzko prestakuntza jarraiaren bitartez,ingurugiroa zuzpertuz eta zuzpertzeko eta birziklatzeko praktikak irakatsiz.Baina horrekin, kontzientzia ekologikoan eragina izateaz gain, pertsonagazteak lan munduan sartzeko bide berriak irekitzen lagundu ere egin behardu.


4747

Gazteriaren osasuna eta bizi kalitateari buruzko diagnostikoan azpimarratu be-harreko bigarren alderdia honela defini dezakegu: gaztearen inguruneak duen ga-rrantziaz kontzientziatu beharra. Proposamen honen atzean beste arrazoi batdago, alegia, pertsonaren gorputzeko muga fisikoak baino haruntzago doazenalderdiak hobetzen ahalegintzea dela osasuna. Biziraupenerako gutxienekobaldintza batzuk ziurtatzea, ingurugiroa babestea, eta oro har, gaztearen familiinguruko bizi baldintzak hobetzea suposatzen du. bb

Hasteko, beharrezkoa dirudi osasun zerbitzuak gazteriarentzako egokitu eta hurbildubeharra. Hurbiltze honek lotura handia du ondoren aipatzen diren aldagaiekin:espazioan kokatzea, erabiltzaileari eskaintzen zaion arreta mota eta eskaintzendiren prestazio motak. Diagnostikoan sartzen diren zenbait proposamenek,gazteekin komunikatzeko bideak beren espazioetatik (elkarteetatik, adibidez)bultzatzearen komenientzia aipatzen dute, edo osasun eta bizi kalitatearekinzerikusia duten jardueretan gazteei paper aktiboagoa ematearena, edo elkarteeibaliabide, programa eta zerbitzu erabilgarriei buruzko informazioa ematearenaeta azkenik, gaur egungo estaldura handitzeko aukerak jorratzearena.

Azkenik, osasun eta bizi kalitate alorrean gazteriaren errealitateari eta beharreiburuzko diagnostikoko azken alderdiak, informazio, aholku eta arreta baliabideakbultzatzeak duen garrantzia aipatzen du. Horretarako, estrategia berriak garatu etaespazio berriak estali behar dira eta kolektibo berriez arduratu.


4848

Gazteriaren osasuna eta bizi kalitatea hobetzeko bide eta formulak garatzekoazkenengo alderdiak zerikusi zuzena du gaur egun arlo honetan dauden zerbi-tzuak gazteriaren prest egote eta eskuratze irizpideetara egokitu beharrarekin. Horre-tarako ezinbestekoa da lan sakona egitea helburuak zehazten, parte hartzeereduak berregituratzen eta komunikazio bide berriak irekitzen.cc

2.5. GAZTEEN AISIA ETA KULTURA

Aisia eta kultura funtsezko arloak dira pertsonen garapen osorako. Pertsonek be-ren jolas edo sormen jarduerarekin eta jarduera sozialarekin zerikusia duten kezka,gogo eta proposamenak adierazten dituzte. Euskal Autonomia Erkidegoko Gazte Pla-nak hiru ikuspegitik egiten dio aurre arlo honi: Aisia eta Gazteen Sustapena, Kirola etaKultura.

Aisia eta Gazteen Sustapena izenpean, orain arteko administrazio publikoek garatudituzten gazte politiken ardatz nagusiak osatu dituzten programa eta jardueren multzoaaztertzen da. Hona hemen programa eta jarduera hauen helburuak: asoziasionismoa in-dartzea, aisian heztearen sustapena, elkartasuna eta elkarteen garapena bultzatzea, infor-maziorako sarbideak erraztea, azpiegiturak garatzea eta gazteriarentzako beste hainbatzerbitzu bultzatzea.

Kirolak lotura handia du gazteekin. Alde horretatik, gazteek kirol jarduera informala-goak eta osasunera bideratutakoak nahiago dituztela adierazten du diagnostikoak eta ezlehiako kirol jarduera tradizionalak. Honenbestez, kirol politika egokitu beharra dago es-kaera hauetara.

Gazte Planak erantzuna eman nahi die pertsona gazteen behar kulturalei ere. Arlohonetan, bereizi beharra dago gazteriak eskaintza kultural jakin baten eskatzaile gisajokatzen duen papera eta kultur sortzaile eta ekoizle gisa jokatzen duena. Baina biarloetan, gaur egun gazteriaren kultura eskaerak duen ezaugarri nagusia heteroge-neotasuna da. Honi dagokionez, diagnostikoak aniztasun hau onartu eta errespetatubeharraren alde apustu egiten du, eskaintzak ugalduz, ekimen desberdinak bultzatuzeta helburuak zabalduz, baina alde batera utzi gabe kulturak eta kultur azturek bete-tzen duten lana bizi kalitatea hobetzeko orduan eta desberdintasunak gainditzekoorduan.

Ondorio horiei buruzko iruzkinak eskaintzen dira ondoren.

4949

I. Aisia eta gazteen sustapena

Gazte asoziazionismoa bultzatu eta garatuko duten lege eta finantza arloan hobekuntzaksustatu beharra. Hobekuntza hauek lortzeko lege esparru bat zehaztu beharradago, elkarteei finantzaketa iturri pribatuetan sartzeko aukera berriak, proiektuakgaratzeko hitzarmenak sinatzea, pertsonala prest edukitzeko hobekuntzak etaasoziazionismoa hedatzeko plan baten bitartez elkarteen lana zabaltzeko bideakgehitzea eskaintzen dizkiena.

Bestalde, gazte asoziazionismoarekin zerikusia duten gazteriaren eskaerekin bat datozenekintzak antolatu beharra azpimarratzen du diagnostikoak, gazte behatokiandetektatzen diren beharretatik abiatuz.

Diagnostikoan aipatzen diren alderdietako batek lehendik dauden azpiegiturakhobetu eta optimizatu beharra azpimarratzen du eta horretarako, ezinbestekoa dagazte ekipamenduak garatu eta moldatzeko plan bat diseinatzea. Plan honetanproiektu publikoen finantzaketa eta lehendik dauden baliabideen optimizazioasartuko lirateke eta beste gauza batzuen artean, ikastetxeak gazte ekipamendugisa erabiltzeko hitzarmenak sinatzea eta lokalak hobetzeko eta inguruneariirekitzea errazteko helburuarekin elkarteei dirulaguntzak ematea bultzatukolitzateke.

Bigarren alderdi batek elkarteentzako eta partikularrentzako informazioaren bilketaeta banaketaren hobekuntza bultzatu beharra aipatzen du. Hobekuntza haulortzeko, gaur egungo informazio sareko maila guztien arteko komunikazioan,koordinazioan eta lanen banaketan oinarritutako jardueraren alde apustu eginbeharko litzateke eta baita pertsonal informatzailearen prestakuntza etabirziklatze jarraiaren alde ere. Hau guztia, informazioa elkarte eta pertsonainteresatu guztietara iristea bermatzera bideratuta egongo litzateke.

Azkenik, gazte zerbitzuak gazteen kezka eta beharretara egokitzea ahalbidetukoduten ebaluaketa mekanismoak bilatu beharra azpimarratzen du diagnostikoak.Alde honetatik, zera azpimarratzen da: akats eta behar garrantzitsuenakdetektatzen eta administrazioa gazteriarengana hurbiltzeko formulak bilatzenlan egin beharra.


5050

Alor honi buruzko diagnostikoaren lehen alderdiak zerikusi zuzena du gazteasoziazionismoaren garapenaren aldeko apustu garbi eta ausartarekin. Gazte Planak,honi buruzko ondorengo hausnarketak biltzen ditu.a

Diagnostiko honetako bigarren alderdi batek, eskaintzen diren azpiegitura etazerbitzuak hobetzeko formula eta mekanismo berriak bilatu beharra aipatzen dub

a

b

II. Kirola

Alde batetik, gazteriaren parte hartzea erraztuko duten kirol eskaintzak bultzatubeharraren garrantzia azpimarratzen da. Kirol eskaintza hauek eskatzen direnjarduera motetara eta sektore horren baldintza ekonomikoetara egokitu behardute. Horrenbestez, Euskal Herriko gaur egungo gazteriaren kirol azturenazterketa sakona egin behar da aurretik.

Aldi berean, herriko azpiegiturei probetxurik handiena ateratzea ahalbidetukoduten azpiegitura ez-konbentzionalak sortu beharra azpimarratzen dadiagnostikoan. Esate baterako, eskola ordutik kanpo kirola praktikatzekoikastetxeak irekiko lirateke, horrela, kirola gazteen bizitzako jarduera arruntaizan dadin.

Kirol azturen prestakuntza eta sozializazioari dagokionez, kirol jarduerarenerabilera zentzuzkoagoa eta osasungarriagoa eta kirol alorrean gazteboluntarioek parte hartzea bultzatuko luketen proposamenak aztertu beharraazpimarratzen da. Arlo honetan, «joko garbia»-ri buruzko mezuak prestatu etahedatu beharra ere ikusten da, eta baita gazteriarentzako interesa duen kirolinformazioa hedatzeko formula egokiak bilatu beharra ere.

Gazteria eta kirolari buruzko diagnostikoko bigarren eta azken alderdian, kirolasoziazionismoa bultzatu beharra azpimarratzen da. Kirol talde berriak sortzeabaino gehiago, lehendik daudenetan parte hartze aktiboagoa suposatuko lukebultzada honek. Bestalde, behar-beharrezkoa da kirol jardueretakofinantzaketa pribaturako arautegia prestatzea, kirol elkarteen onespenformalerako administrazioak izapide burokratikoak erraztea eta jarduerahauek martxan jartzeko baldintzei buruzko eta beraien barne kudeaketa etafuntzionamenduari buruzko aholkuak emango dizkieten zerbitzuak garatzea.


5151

Kirol arloan gazteek bizi duten errealitateari buruzko diagnostikoko lehen al-derdiak gazteen beharretara egokitutako azpiegituren eta kirol eskaintza handiagobaten eskaerarekin zerikusia du. Badirudi honek lotura duela gazteen arreta be-reganatuko duten eta kirolarekiko kezka eta ikuspegi desberdinak garatuko di-tuzten ekimenak bultzatu beharrarekin. a

Kirol ikuspegitik gazteriari egindako diagnostikoko bigarren alderdi batek kirolheziketa eta asoziazionismoa sustatu beharra ikusten du. Kirol azturaren prestakun-tza eta sozializazioarekin zerikusia duten alderdiak bultzatu eta kirol arloangazte asoziazionismoa garatuko lirateke. b

a

b

III. Kultura

Kultura eta gazteriari buruz egindako diagnostikoak argi eta garbi uzten duadministrazioak kultura sortzen eta hedatzen laguntzeak duen garrantzia. Laguntzahonek gazteen artean ikusten diren behar eta eskaera kulturalen araberakoa izanbehar du eta ekimen desberdinekin zerikusia duten azpiegituren garapena etababes ekonomiko eta instrumentalaren bitartez burutu. Kultura hedatzenlaguntzeaz gain, arreta berezia eskaini behar zaio sortzaile gazteek osatzen dutensektoreari. Horretarako, beren lanak ezagutzera ematea eta beste gazte sortzailebatzuekin harremanetan jartzea posible egingo luketen zirkuitu egonkorretan(baita europarretan ere) parte hartzea erraztu beharko lieke administrazioak.

Gazteriaren ekimen kulturalak bultzatzeko ahaleginen artean azpimarratubeharreko bigarren alderdia administrazioaren partetik eztabaidarako aldarteagaratu beharra izango litzateke. Eztabaidarako aldarte honekin, harremanzuzenagoa bilatu beharko luke gazteekin eta elkarlanerako eta baliabidepublikoen kudeaketarako harreman berriak garatu.

Euskararen munduak ere leku garrantzitsua betetzen du Gazte Plan honendiagnostikoan. Kopuruek adierazten dutenez, eta beren prestakuntzarieskainitako ahalegin eta baliabideei esker, gero eta gehiago dira bi hizkuntzetanmoldatzen diren gazteak eta honenbestez, garapen maila horri eustea komenida, normalizazio proiektuekin aurrera jarraituz. Gaur egungo erronka nagusiahonako hau da: euskararen benetako erabilera lortzea eta erabili ahal izatekoespazioak sortzen laguntzea. Euskarak ezin du hezkuntza esparruan isolatutageratu; aitzitik, gazteriaren gainerako espazioetara hedatu behar du: kultura,lana, komunikabideak, aisia, etab. Arlo honetan gazteriarekin harreman ereduelebidunak garatzeko eta gazteen espazioetan normalizazio proiektuakbultzatzeko eskatzen zaio administrazioari. Gazteak dira etorkizuna etahizkuntzaren etorkizuna gazterian dago.


5252

Kultur alorrean aipatzen den lehen alderdian, gazte munduarekin zerikusia dutenproiektu eta ekimen mota guztiak bultzatu eta sustatzeak duen garrantzia azpima-rratzen da. Horrek, jarrera harkorra eskatzen dio administrazioari kultur adie-razpen konbentzionalak ez direnen aurrean, hau da, kultur adierazpen aban-goardista eta alternatiboen aurrean.aa

Alde batetik, kultur eskaintza egonkorra, irudimentsua eta irekia sortu beharraaipatzen du diagnostikoak, era guztietako gazteen eskaera eta beharreierantzuten diena eta kolektibo honen espazio eta ordurik erosoenakerrespetatzen dituena. Ildo honetatik, sormena, espresio artistikoa eta kulturgertakizunak bezalako kulturaren arlo desberdinetan «gaztea» sustatzekobide gisa komunikabideak eta publizitatea erabiltzearen komenientziaaipatzen du diagnostikoak.

Era berean, gazteen artean diskriminazio egoerak zuzentzera bideratutakoneurriak ezartzea proposatzen du, kolektiborik baztertuenak identifikatuz etahauei kultura munduan sartzea erraztuko dieten mekanismoak garatuz.Eskaera berriei erantzutetik hasi eta prezio baxuagoen edo beherapenberezien politikak ezartzeraino irits daitezke neurri hauek. Halaber,interesgarria izango litzateke helburu hezigarriak betetzen dituzten eta gaztekolektiborik baztertuenak lan eta gizarte mailan integratzea errazten dutenekintzak sustatzea.


5353

Azkenik, gazteriaren errealitate kulturalari buruzko diagnostikoan, mota guztie-tako biztanleei, baita baztertuenei ere, iristen zaien kultur eskaintza baten diseinuanlan egin beharra azpimarratzen da. bb

3.Euskal

Administrazioenlaguntza ekonomikoa

gazteria alorrean

Kapitulu honen helburua honela defini dezakegu: Euskal Administrazio Publikoekgazteria alorrean egindako ekarpen ekonomikoaren lehen hurbilpen bat eskaintzea. In-formazio hori Gazte Planeko arlotan banatuta aurkezten da, eta arlo bakoitzaren barruan,berriz, programa edo jarduketa ardatzez sailkatuta.

Eusko Jaurlaritzak, Foru Aldundiek eta hiru hiriburuetako Udalek indarrean jarri di-tuzten politika sektorialen ikuspegi panoramikoak, pertsona gazteen behar ugariei eran-tzun ahal izateko aurrera eramaten ari den lan handia erakusten du, bai ekonomiarenalorrean eta baita jarduketa kopuruari eta tipologiari dagokionean ere.

EAEko Gazte Plana ez da, berez, hutsetik hasten, administrazio bakoitzak, bere esku-men mailaren arabera sortu duen substratu zabaletik baizik. Jarduketak esparru zehatzbakoitzaren errealitatera egokituriko politikak dira, orain arte oinarrizkotzat hartu izandiren lehentasunak azpimarratzen dituztenak, alegia.

Orain arte ez dira inoiz dirutan kuantifikatu instituzioek zuzenean edo zeharka gaz-teriaren arloan burututako jarduketak. Instituzio bakoitzak bere informazioa prestatu du,baina beti ere Eusko Jaurlaritzako Gazteria Zuzendaritzak ezarritako irizpideei jarraituz.14 eta 30 urte bitarteko gazteei zuzendutako ekarpenak jaso dira; bestetik, berariazkoaurrekonturik ez zuten ekintzak ez dira kontuan hartu, ezta I. atalean aurreikusitako per-tsonal gastuak ere.

Kapitulu honetan azaltzen diren diru kopuruak, gazteek zuzenean edo zeharka ekital-di batean jasotakoak dira, batik bat 1997an.

Informazio bilketa honek garbi uzten du egon badagoela gazteriari zuzendutako poli-tika, eta jarduketa instituzionala ez dela aisialdira eta denbora librera mugatzen, hori bai-ta betidanik gazteriari bideraturiko politiketan egin dena.

EAEko Gazte Planak ez ditu ekintza horiek ahaztu nahi. Alderantziz, Plana, burutzenari diren lan guzti horiek hobetzeko eta bideratzeko marko gisa sortu da. Beraz, gazteenarazoak globalki jorratzeko eta eremu horretan jarduketa publikoa eta sozialaren koordi-nazioa hobetzeko tresna izan beharko luke.

Gastu orokorrak eta martxan jarritako ekintza kopuru handiak instituzioek egindakoahalegin handiaren adierazle garbiak dira. IV. eranskinean zehatz-mehatz azaltzen dirainstituzioek egindako ekintzak.

5656

3.1. LANA ETA LAN MUNDURATZEA

Gaur egun Euskal Autonomia Erkidegoak ez ditu bere gain enplegu politika aktiboeneskumenak. Dena den, Euskal Herri Administrazioen sentsibilitatearen eta borondate po-litikoaren ondorioz, zenbait jarduketa burutu da lan eta laneratze alorretan. Jarduketahoriek, orokorrean, hiru jarduketa lerro handitan bil daitezke: alde batetik, prestakuntzaekintzak, beste aldetik laneratzean laguntzeko ekintzak eta, hirugarrenez, lana bultzatzekoekintzak.

Prestakuntzaren inguruko jarduketei dagokienez, lehen blokean enplegurako presta-kuntzari buruzko ekintzak eta prestakuntza okupazionala biltzen dira. 1997. urtean1.900.000.000 pezetatik gorako inbertsioa egin da alor horietan (30 urtetik beherakogazteentzat). Aipaturiko dirua honako erakunde hauek eman dute: Eusko Jaurlaritzak(1.060.000.000 pezeta), Arabako Foru Aldundiak (350.000.000 pezeta), Bizkaiko Foru Al-dundiak (105.400.000 pezeta) eta Gipuzkoako Foru Aldundiak (17.835.219) eta baita Bil-boko Udalak (275.895.000 pezeta), Gasteizkoak (83.950.000 pezeta) eta Donostiakoak(22.725.300) ere.

Bigarren bloke batean, ikas-ekinezko heziketari, etengabeko prestakuntzari eta prakti-kei buruzko jarduketa sartzen dira, gazteei zuzenean zuzenduriko 850.000.000 pezetakoinbertsioarekin; horietatik 731.356.000 pezeta Eusko Jaurlaritzak eman ditu, eta gainerakodirua hiru Foru Aldundiek eta Bilbo eta Gasteizko Udalek eman dute.

Laneratze prozesuan laguntzeak informazioa, orientazioa, motibazioa eta aholkulari-tza biltzen ditu, eta baita Euskal Enplegu Zerbitzua (Langai). Inbertsioa guztira3.300.000.000 pezetatik gorakoa da, gehienak Eusko Jaurlaritzak jarriak.

Pertsona gazteen mesederako izan diren enplegua bultzatzeko ekintzak inbertsioarilaguntzeko atalean sartzen dira. Inbertsioak 1.370.000.000 pezetatik gorakoak izan dira,horietatik 340.000.000 Eusko Jaurlaritzak bultzaturiko ekimenetan (300.000.000 pezetaIndustrialdeetan eta 40.000.000 pezeta Enpresa eta Berrikuntza Zentroetan); bestetik55.000.000 pta. Gipuzkoako Foru Aldundiak lagunduriko Zentroetan inbertitu dira; Ara-bako Foru Aldundiak 57.000.000 pezeta ipini ditu (35.000.000 Hazibide Elkartean eta22.000.000 PRONUE programan); Bilboko Udalak gune kaltetuetan aurrera eraman dituenjarduketa integraletan, berriz, 121.500.000 pta. inbertitu ditu. Horiek guztiez gain Do-

5757

nostiako Udaleko Enpresa Zentroak eta Gasteizko Udaleko Hazitegiak ere hor daude (ba-koitzean 8.700.000 eta 4.000.000 pezeta inbertitu dituzte, hurrenez hurren).

Azpimarratu egin behar dira, baita ere, ekintzaile berriei eta autoenpleguari emanda-ko laguntzak: Eusko Jaurlaritzak 61.717.846 pezeta eman ditu, Gipuzkoako Foru Aldun-diak 49.700.000 pezeta eta Bilboko Udalak, berriz, 32.400.000.

Eusko Jaurlaritzak epe luzeko langabetuak kontratatzeagatik enpresei ematen diz-kien laguntzei dagokienez, 1997an 213 gaztek jaso dituzte, 92.026.100 pezetako diru la-guntza, hain zuzen ere. 55 toxikomano ohi lanean has zitezen beste 80.910.200 pezetainbertitu dira. Bi horiek guztira 172.936.300 egiten dute. Bestetik, Gipuzkoako Foru Al-dundiak 53.802.000 pezeta bideratu ditu

Azkenik, Eusko Jaurlaritzak emandako diru laguntzen bitartez kontrataturiko 338pertsona gazteak aipatu behar dira. Diru laguntza horiek lan denbora banatzea erabakiduten enpresei bideratu zaizkie, eta, guztira, 76.699.870 pezeta inbertitu dira.


5858

3.2. IRAKASKUNTZA ARAUTUA ETA EZ ARAUTUA

Atal honetan, Hezkuntza Sistemaren barruan Derrigorrezko Hezkuntzara bideratzendiren ohiko baliabideetatik kanpo, irakaskuntza arautuaren eta ez arautuaren esparruguztia indartzen duten ekintzak baino ez dira sartzen.

Alde batetik, beka eta laguntza mota desberdinak biltzen dira, unibertsitate mailakoeta goi mailako beste zenbait ikasketa burutzeko bekak eta laguntzak, graduatu ondoren-goei edo espezialitate bat egin behar dutenei bideraturikoak, ikerketari laguntzen diote-nak eta baita esparru mugatuagoetara bideratzen direnak, teknologiara, merkataritzara,herri administraziora edo ingurugirora, beste batzuen artean. Laguntza horien diru kopu-ruak honako hauek dira:

◗ Eusko Jaurlaritzak 5.934.188.000 pezetatik gora eman ditu.◗ Bizkaiko Foru Aldundiak 121.000.000 pezetatik gora ematen ditu industri di-

seinuari, abeltzaintza ekoizpenari edo Europako Batasuneko gaietan espezial-du nahi dutenei laguntzeko, unibertsitateko ikasleen garraiorako dauden diru-laguntzak ahaztu gabe.

◗ Gipuzkoako Foru Aldundiak ingurugiroa lantzeko ikastaroetarako dirulagun-tzak eta bekak ematen ditu. Gazteei bideraturiko diru kopurua 13.000.000 pe-zetakoa da.

◗ Arabako Foru Aldundiak 10.000.000 pezeta ematen ditu graduatu ondoren-goek atzerrian egin dezaten beren espezialitatea.

◗ Bilboko Udalak prestakuntzarako bekak ematen ditu Osasun eta Kontsumoalorretan (8.900.000 pta.).

◗ Gasteizko Udalak hizkuntzak ikasteko eta ikasleak garraiatzeko dirulaguntzaketa osabiderako laguntzak ere eman ditu. Gazteek jaso dituzten diru laguntzahoriek, guztira, 7.650.000 pezetakoak izan dira.

Lanean hasteari eta osabidezko hezkuntzari dagokionez, eskola utzi duten 16 eta20 urte bitarteko gazteei zuzenduriko programak aipatu behar dira, eta baita bermesozialeko programen garapenerako laguntzak, laneratzearen alorrean. Beste alde bate-tik, herri eta probintzia mailan, erakunde arteko jarduketa hartu behar da kontuan,280.000.000 pezetatik gora jaso baitira, lan hastapena bultzatzeko Partzuergoaren etaGasteizko «Pedro Anitua» osabidezko hezkuntza Partzuergoaren bitartez, osabidezko

5959

hezkuntzarako eta prestakuntza okupazionalerako Gipuzkoako Partzuergoaren bitartez.Horiekin batera, aipatu egin behar dira, baita ere, Donostiako lan hastapenerako progra-mak eta Bizkaiko Foru Aldundiak osabidezko hezkuntzari eta lanbide hezkuntzari lagun-tzeko duen proiektua.

Beste jarduera osagarri batzuei dagokienez ihardunaldiak eta mintegiak aipatu behardira, 78.000.000 pezetatik gorako dirulaguntzarekin. Multzo horretan sartzen dira, baitaere, Bilboko Udalak lagunduriko eskolako antzerki programak, inguruaren ezagutza etaeskolako ordutegitik kanpo erabiltzen diren instalakuntzak, Gasteizko Udalak bultzaturi-ko kontzertu didaktikoak eta adierazpen tailerrak eta Donostiako Udalak diruz laguntzendituen eskola orduetatik kanpoko jarduerak.

Kontuan izan behar dira, baita ere, bai Eusko Jaurlaritzatik eta baita hiru hiriburueta-ko Udaletatik baloreak bultzatzeko bideratzen diren ekintza ugariak. Lan horietara bide-raturiko dirulaguntza 216.000.000 pezetakoa da.

Azkenik, euskararen sustapenaren barruan, eskolaren (368.091.000 pezeta EuskoJaurlaritzak) eta unibertsitatearen (Gipuzkoako Foru Aldundiaren unibertsitate gaiei bu-ruzko oinarrizko liburutegia) inguruan burutzen diren jarduerak eta baita euskara eskolaesparrutik kanpo ikasteko eta erabiltzeko programak aurrera eraman ahal izateko dirula-guntzak aipatu behar dira. Programa hauetarako diru laguntzak honako hauek dira: Do-nostiako Udalak 25.378.841 pezeta eta Bilboko Udalak eta Eusko Jaurlaritzaren «Egonal-diak familia euskaldunetan» programak 6.800.000 pezeta. Alor horretan ez dira kontuanhartzen pertsona helduen euskalduntzerako dauden dirulaguntzak, programa horietanparte hartzen duten asko gazteak badira ere.


6060

3.3. ETXEBIZITZA

Babesturiko Sustapen Publikoko Etxebizitzen eraikuntzari dagokionez, 1997an EuskoJaurlaritzatik 2.665.000.000 pezeta bideratu zaizkie gazteei, eta, horrez gain, GasteizkoUdalak babesturiko 604 etxebizitza eskaini dizkie, 503.132.000 pezetako aurrekontuare-kin, eta Donostiako Udalak beste 210 etxebizitza, 169.820.000 pezetako aurrekontua-rekin.

Eusko Jaurlaritzak, 1997. urtean, 1.176.000.000 pezeta gastatu ditu gazteei etxebizi-tza erosteko emandako laguntzetan.

Alokairuan eman beharreko etxebizitza berriei dagokienez, Eusko Jaurlaritzak gaztejendeari bideraturiko diru kopurua 448.000.000 pezetakoa izan da, eta horiei, BilbokoUdalak, baliabide ekonomiko urriak dituzten gazteek etxebizitzen alokairuak lortzekoemandako 13.763.364 pezetak gehitu behar zaizkie.

Azkenik, etxebizitzak berriztatzeko emandako laguntzen bitartez, Eusko Jaurlaritzak73.000.000 pezeta eman dizkie gazteei.

6161

3.4. OSASUNA ETA BIZI KALITATEA

Osasun hezkuntzarekin loturiko proiektuetarako dirulaguntzetan Bilboko Udalak40.000.000 pezeta eman ditu, eta Eusko Jaurlaritzak, berriz, beste 25.300.000 pezeta.

Osasun arloarekin loturiko ikerketek, azterketek, argitalpenek eta komunikazioek,gutxienez, 52.535.640 pezetako aurrekontua dute.

Eusko Jaurlaritzak (44.500.000 pezeta) eta hiru hiriburuetako Udalek bultzaturikoosasun programekin batera, kontuan izan behar dira, baita ere, Udal horietatik, moduzehatzagoan, HIESaren, sexualitatearen edo elikaduraren hezkuntzaren inguruan antola-turikoak. Programa horien aurrekontua 11.000.000 pezetatik gorakoa da.

Jadanik Hiru urteko Plan honetan biltzen den Drogamenpekotasunen inguruko pre-bentzioarekin, tratamenduarekin eta gizarteratzearekin loturiko erakundearteko jarduke-tari dagokionez, pertsona gazteengan eragin zuzenagoa duten zenbait ekintza azpimarradaitezke. Ekintza horien gastua 240.000.000 pezetatik gorakoa da.

Pobreziaren aurka borrokatzeko Planaren barruan, 1997. urtean, 9.080 pertsonagaztek IMI-ren dirulaguntzak jaso dituzte, 1.360.000.000 pezeta guztira, eta AES-tatikbeste 5.300 gaztek, 300.000.000 pezeta. Diru kopuru horiei Gasteizko Udalak bul-tzatzen duen Gazteak Programaren barruan dauden dirulaguntzak gehitu behar zaizkie,22.572.329 pezeta guztira.

Arrisku egoerei aurre egiteko programen barruan, hiru Foru Aldundiek bultzatzen di-tuzten gizarteratze zerbitzuak, egoitzetan daudenen zainketa, harrera programak edo es-parru zabaletan emandako hezkuntzakoak daude. Programa horien aurrekontua, guztira,730.000.000 pezetatik gorakoa da. Ez dira ahaztu behar Gasteizko Udalaren ekintzak(241.179.000 pta.) ezta beste bi hiriburuetako Udalenak, Eusko Jaurlaritzak eman dituenlaguntzez gain (82.875.000 pta.).

Gizartearen aurkako jokaeren eta delituak egin dituzten gazteen arretarako, berriz,Eusko Jaurlaritzak 558.601.685 pezeta bideratu ditu. Bizkaiko eta Arabako Foru Aldun-diek eta Bilboko Udalak ere hainbat ekintza burutu dituzte alor honetan.

6363

Foru Aldundiek pertsona elbarrien arretarako bideraturiko programen aurrekontua1.200.000.000 pezetatik gorakoa da.

Emakumeari buruzko informazioa eta sentsibilizazioa hiru hiriburuetako Udalen eskudago, eta horretara bideraturiko diru kopurua 3.605.413 pezetakoa da.

Ekologia eta ingurugiroaren esparruak laguntza berezia jasotzen du Gasteizko Udala-ren eskutik (109.800.663 pta.) eta Eusko Jaurlaritzatik (91.680.000 pta.). Hemen ere ezinahaztu Gipuzkoako eta Bizkaiko Foru Aldundiek burutzen dituzten ekintzak.

Babes zibilari, bide hezkuntzari eta segurtasunari buruzko jarduketek Eusko Jaurlari-tzaren laguntza jasotzen dute (61.000.000 pezeta).

Azkenik, Eusko Jaurlaritzak, epaiketa, osasun eta gizarte zerbitzuetan adituak presta-tzeko diru laguntzak bideratu ditu. Gazteek jaso dituzten dirulaguntza horiek 77.045.000 pe-zetakoak izan dira.


6464

3.5. GAZTEEN AISIALDIA ETA KULTURA

Diagnostikoan erabilitako eskemarekin jarraituz, alor hau hiru ataletan bana daiteke:Aisialdia eta gazteriarentzako zerbitzuen sustapena, Kirola eta Kultura.

I. Aisialdia eta gazteriarentzako zerbitzuen sustapena

Lurralde Historikoen Legea indarrean jarri zenetik, aisialdia eta gazteriarentzako zer-bitzuen sustapenaren inguruko jarduketa Eusko Jaurlaritzan eta Foru Aldundien barruangai horiek lantzen dituzten sailek koordinatu dute, horiek baitira gazte politikari buruzkoeskumenak dituzten erakundeak.

Euskadiko Gazteriaren Kontseiluari emandako laguntza eta EAEko elkarteak osatzea-ren aldeko jarreren sustapenerako eta interes orokorreko beste zenbait jarduketa lagun-tzeko Eusko Jaurlaritzak 98.248.000 pezeta bideratu ditu. Beste alde batetik, Foru Al-dundiek, probintzia mailako elkarte eta koordinakundeen urteroko programak etajarduketak laguntzeko 119.874.309 pezetako ekarpena egin dute. Horrez gain, hiru hiri-buruetako Udalek ematen dituzten laguntza osagarrietara 31.368.064 pezeta bideratudira.

Gazteei buruzko Informazio eta Dokumentazio Zerbitzuen Sarea Eusko JaurlaritzakoKoordinazio Zentroak eta Probintzia bakoitzeko hiru Zentroek eusten dute, eta horreta-rako 131.371.802 pezeta bideratzen dira. Horiez gain, udaletako zerbitzuak ere aipatubehar dira. Zerbitzu horiek, hiru hiriburuen kasuan, 31.616.000 pezetako aurrekontuaizan dute.

Azpiegiturei eta beste baliabide batzuei dagokienez, hiru Foru Aldundiek gazteen-tzako aterpetxeen sareari eusten diote, eta horretara 628.552.000 pezeta bideratzen di-tuzte. Diru kopuru horri Bilboko Udaleko aterpetxea berriztatzeko eta egokitzeko gasta-tuko diren 300.000.000 pezetak gehitu behar zaizkie. Atal honekin amaitzeko, ezinditzakegu ahaztu Gipuzkoako Foru Aldundiko baliabide zentroa, kultur etxeetako espa-zioen lagapena eta Donostiako Udaleko aholkularitza zerbitzua eta baita Gasteizko Uda-leko material mailegu eta herriko etxeen zerbitzua ere.

6565

Gazte Txartelak eta nazioarteko aterpekide karnetak 53.000.000 pezetako kostuadute.

Erakundeen jarduketei dagokienez, hiru Foru Aldundiek haurrentzat antolatzen di-tuzten udaleku eta kanpamentuei buruzko «Udalekuak», programaren animaziora etazuzendaritzara (denbora libreko begiraleek eta zuzendariek burutua) bideraturiko ko-purua hartuko da kontuan, eta horretarako 64.765.815 pezeta zuzenduko dira. HiruForu Aldundiek gazteentzako zuzenean antolatzen dituzten jarduerek (naturan egitendiren jarduketak, bidaiak edo kultur sustapena) 70.000.000 pezeta inguruko aurrekon-tua dute. Gasteizko Udalak jardueretan eta Gazte Kluben Zerbitzuan inbertituriko dirukopurua ere ez da ahaztu behar (beste 70.000.000 pezeta), ezta Bilboko eta Donostia-ko udalek antolaturiko jarduerak ere. Pertsona gazteen artean kultura desberdinen ar-teko harremana eta errespetua, elkartasuna, bakegintza edo antimilitarismoa bultza-tzeko ekintzak eta laguntzak sustatzeko, Eusko Jaurlaritzak 212.468.000 pezetagastatzen ditu, Donostiako Udalak 5.765.000 pezeta eta Gasteizko Udalak, berriz,800.000 pezeta.

Amaitzeko, azterketa, ikerketa eta argitalpenetarako 23.524.503 pezeta bideratzendituzte Eusko Jaurlaritzak, Gasteizko Udalak, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta DonostiakoUdalak.

II. Kirola

Hiru Foru Aldundiek, guztira, kirolari afizionatuei eta etorkizun handiko kirolariei la-guntzera eta prestakuntzara eta ikerketara zuzenduriko diru kopurua 22.450.000 pezeta-koa da. Alor honetan, ez dira ahaztu behar probintzia bakoitzeko kirol elkarte eta federa-kuntzei emandako diru laguntzak, 277.115.500 pezetakoak, hain zuzen ere. Diru horrigehitu egin behar zaizkio Gasteizko Udalak ematen dituen 148.718.648 pezetak, Donos-tiakoak ematen dituen 27.000.000 pezetak eta Bilboko Udalak ematen dituen 5.732.000pezetak.

Gazteei zuzenduriko kirol jarduerak, jolas eta denbora pasako jarduerei dagozkienakbatez ere, norgehiagoka izaera duten beste batzuez gain, 58.050.600 pezetako diru la-guntza izan dute Foru Aldundien eskuetatik; horrez gain, Donostiako Udalak 41.600.000pezeta eman ditu, Bilboko Udalak 10.824.860 pezeta eta Gasteizko Udalak 11.797.600eta beste 48.002.075 pezeta Eskoletako kanpainetarako, kirol sustapenerako eta natura-ren aldeko proiektuetarako bideratzen dira.

Azkenik, zerbitzu eta azpiegituren atalean, gazteen onurarako ekintzen artean, ezindira aipatu gabe utzi, beraien kostu ekonomikoa txikia izan bada ere, Euskal Herriko uni-bertsitateko Arabako Campusarekin sinaturiko akordioa edo Gasteizko udalak jarduerakgaratzeko emandako laguntzak, eta baita Donostiako Udalak utzitako instalakuntzak edoBilbon, eskola orduetatik kanpo eskolako instalakuntzak erabiltzeko aukera.

III. Kultura

Gutxienez 53.000.000 pezeta inbertitu dira gazteentzat, euskal erakundeek kultur el-karteei emandako dirulaguntzen bitartez.


6666

Norbanakoei emandako laguntza guztien artean, esan daiteke gutxienez 148.000.000pezeta eman zaizkiela pertsona gazteei.

Ikastaroetara, tailerretara eta jardunaldietara, gutxienez, 40.000.000 pezeta zuzendudira, eta sari, lehiaketa eta txapelketetara, 45.000.000 pezeta.

Erakustaldiak, kontzertuak edo emanaldiak antolatzeko emandako dirulaguntza109.000.000 pezetatik gorakoa izan da.

Kultur zerbitzu eta azpiegituretan 26.000.000 pezetatik gora gastatu dira, udalekegindako inbertsioetan bakarrik. Horrez gain, Koldo Mitxelena Kulturunea liburutegikoaurrekontu orokorretik, 137.352.000 pezeta bideratu zaizkie gazteei, eta GipuzkoakoForu Aldundiko Artelekutik beste 79.665.000 pezeta.

Azkenik, euskara sustatzeko programen barruan, 31.000.000 pezeta baino gehiagoerabili dira elkarteei dirulaguntzak emateko, eta bekak, sariak eta lehiaketak antolatzeko.Euskara sustatzeko eta bultzatzeko jarduerei dagokienez, diru kopurua, gutxienez,50.000.000 pezeta ingurukoa izango da.

EUSKAL ADMINISTRAZIOEN LAGUNTZA EKONOMIKOA GAZTERIA ALORREAN

6767

3.6. LABURPEN EKONOMIKOA

Orokorrean, eta atal honen sarreran aipaturiko salbuespenak salbuespen, Euskal He-rri Administrazioen ekarpen ekonomikoa, gazteriaren alorrean, 30.000.000.000 pezeta-koa da, urte bakoitzean. Datu hori emateko, koantifikazio hau egiteko orduan kontuanizan diren 600 ekintza inguruak hartu ditugu kontuan.

Ondorengo koadroan alor eta erakunde bakoitzari dagokion koantifikazio orokorraazaltzen da; koantifikazio hori banakaturik azalduko da aurrerago, jarduketa ardatzenarabera. Laburbiltzeko, esan dezakegu gazteek 9.400.000.000 pezetatik gora jaso dituz-tela Lan eta laneratze alorrean, 7.000.000.000 pezeta baino gehiago Irakaskuntza arau-tua eta ez arautuan, 5.000.000.000 pezeta baino gehiago Etxebizitza alorrean,5.400.000.000 pezetatik gora Osasun eta Bizi kalitate alorrean eta 3.200.000.000 pezetabaino gehiago Aisialdi eta Kultura alorrean.

6969


7070

Kopu

ruak

guz

tira

arl

o et

a in

stit

uzio

en a

rabe

ra

Gazt

eei (

14-3

0 ur

te) z

uzen

duta

ko k

opur

uak

guzt

ira.

Eusk

o Ar

abak

oBi

zkai

koGi

puzk

oako

Gazt

eizk

o Bi

lbok

oDo

nost

iako

ARLO

AEk

intz

en k

opur

uaJa

urla

ritza

Foru

Foru

Foru

Udal

aUd

ala

Udal

aGU

ZTIR

AAl

dund

iaAl

dund

iaAl

dund

ia

Arlo

a:1.

Lan

a et

a La

n m

undu

ratz

ea7.

826.

012.

948

427.

500.

000

155.

573.

200

311.

527.

519

124.

140.

000

526.

021.

425

34.0

17.3

009.

404.

792.

392

218

59

98

1070

Arlo

a:2.

Irak

asku

ntza

ara

utua

eta

ez

arau

tua

6.53

0.89

6.00

010

.000

.000

195.

241.

941

24.5

00.0

0025

8.87

6.82

022

.935

.000

44.7

47.6

117.

087.

197.

372

481

64

127

1088

Arlo

a:3.

Etx

ebiz

itza

4.36

2.00

0.00

00

00

503.

132.

000

13.7

63.3

6416

9.82

0.00

05.

048.

715.

364

40

00

11

17

Arlo

a:4.

Osa

suna

eta

Biz

i kal

itate

a2.

789.

848.

345

274.

375.

158

405.

738.

271

1.46

5.67

3.83

040

3.39

0.57

795

.220

.740

23.8

19.1

435.

458.

066.

064

587

1921

329

1716

3

Arlo

a:5.

Gaz

teen

Ais

ia e

ta K

ultu

ra52

8.82

6.66

153

4.34

2.26

834

4.63

9.41

584

8.70

3.52

929

9.26

0.42

338

3.55

6.43

027

8.23

4.76

43.

217.

563.

490

4147

2936

4130

5427

8

INST

ITUZ

IOA

GUZT

IRA

Peze

ta22

.037

.583

.954

1.24

6.21

7.42

61.

101.

192.

827

2.65

0.40

4.87

81.

588.

799.

820

1.04

1.49

6.95

9955

0.63

8.81

830

.216

.334

.682

Ekin

tza

172

6359

7095

5592

606


7171

Gazt

eei (

14-3

0 ur

te) z

uzen

duta

ko k

opur

uak

guzt

ira.

Eusk

o Ar

abak

oBi

zkai

koGi

puzk

oako

Gazt

eizk

o Bi

lbok

oDo

nost

iako

ARDA

TZA

Ekin

tzen

kop

urua

Jaur

larit

zaFo

ruFo

ruFo

ruUd

ala

Udal

aUd

ala

GUZT

IRA

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Arda

tza:

1.2.

Enp

legu

rako

pre

stak

untz

a1.

060.

000.

000

350.

000.

000

105.

400.

000

17.8

35.2

1983

.950

.000

275.

895.

000

22.7

25.3

001.

915.

805.

519

eta

pres

taku

ntza

oku

pazi

onal

a2

31

13

22

14

Arda

tza:

1.3.

Ikas

-eki

men

ezko

hez

iket

a,

731.

356.

000

14.0

00.0

0013

.000

.000

75.0

40.0

008.

835.

000

13.5

00.0

000

855.

731.

000

eten

gabe

ko p

rest

akun

tza

eta

prak

tikak

51

23

11

013

Arda

tza:

1.5.

Lan

mun

duan

sart

zeko

3.

139.

302.

928

5.50

0.00

037

.173

.200

60.1

50.3

0027

.355

.000

82.7

26.4

251.

600.

000

3.35

3.80

7.85

3la

gunt

za (i

nfor

maz

ioa,

orie

ntab

idea

, 4

12

23

24

18m

otib

azio

a, a

holk

ular

itza)

Arda

tza:

1.6.

Kon

trat

azio

zuz

ena

eta

1.63

2.93

6.30

30

053

.802

.000

00

01.

686.

738.

303

gazt

een

kont

rata

zior

ako

lagu

ntza

k3

00

10

02

6

Arda

tza:

1.7.

Inbe

rtsi

orak

o la

gunt

za1.

124.

000.

000

57.0

00.0

000

55.0

00.0

004.

000.

000

121.

500.

000

8.70

0.00

01.

370.

200.

000

32

01

11

19

Arda

tza:

1.8.

Enp

resa

ri be

rria

k,

61.7

17.8

461.

000.

000

049

.700

.000

032

.400

.000

992.

000

145.

809.

846

auto

enpl

egua

eta

hob

i ber

riak

31

01

12

19

Arda

tza:

1.9.

Lan

aren

ban

aket

a76

.699

.871

00

00

00

76.6

99.8

711

00

00

00

1

INST

ITUZ

IOA

GUZT

IRA

Peze

ta7.

826.

012.

948

427.

500.

000

155.

573.

200

311.

527.

519

124.

140.

000

526.

021.

425

34.0

17.3

009.

404.

792.

392

Ekin

tza

218

59

98

1070

Kopu

ruar

en b

anak

eta

jard

uket

a ar

datz

en a

rabe

raAr

loa:

1La

na e

ta L

an m

undu

ratz

ea


7272

Gazt

eei (

14-3

0 ur

te) z

uzen

duta

ko k

opur

uak

guzt

ira.

Eusk

o Ar

abak

oBi

zkai

koGi

puzk

oako

Gazt

eizk

o Bi

lbok

oDo

nost

iako

ARDA

TZA

Ekin

tzen

kop

urua

Jaur

larit

zaFo

ruFo

ruFo

ruUd

ala

Udal

aUd

ala

GUZT

IRA

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Arda

tza:

2.1.

Lag

untz

ak e

ta b

ekak

5.93

4.18

8.00

010

.000

.000

121.

241.

941

13.0

00.0

007.

650.

000

8.90

0.00

00

6.09

4.97

9.94

120

14

23

10

31

Arda

tza:

2.3.

Lan

bide

has

tape

na e

ta2.

227.

000

074

.000

.000

6.50

0.00

019

1.04

5.00

00

12.3

10.5

0028

6.08

2.50

0os

abid

ezko

hez

kunt

za3

02

12

01

9

Arda

tza:

2.4.

Ikas

taro

ak, j

ardu

nald

iak,

15

.500

.000

00

059

.664

.000

2.58

5.00

047

9.93

878

.228

.938

min

tegi

ak e

ta b

este

jard

uera

bat

zuk

40

00

43

112

Arda

tza:

2.7.

Hez

kunt

za e

ta b

alor

eak

204.

090.

000

00

051

7.82

04.

950.

000

6.57

8.33

221

6.13

6.15

216

00

03

17

27

Arda

tza:

2.8.

Eus

kara

ren

sust

apen

a37

4.89

1.00

00

05.

000.

000

06.

500.

000

25.3

78.8

4141

1.76

9.84

15

00

10

21

9

INST

ITUZ

IOA

GUZT

IRA

Peze

ta6.

530.

896.

000

10.0

00.0

0019

5.24

1.94

124

.500

.000

258.

876.

820

22.9

35.0

0044

.747

.611

7.08

7.19

7.37

2Ek

intz

a48

16

412

710

88

Arlo

a: 2

Irak

asku

ntza

ara

utua

eta

ez

arau

tua


7373

Gazt

eei (

14-3

0 ur

te) z

uzen

duta

ko k

opur

uak

guzt

ira.

Eusk

o Ar

abak

oBi

zkai

koGi

puzk

oako

Gazt

eizk

o Bi

lbok

oDo

nost

iako

ARDA

TZA

Ekin

tzen

kop

urua

Jaur

larit

zaFo

ruFo

ruFo

ruUd

ala

Udal

aUd

ala

GUZT

IRA

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Arda

tza:

3.2.

Etx

ebiz

itza

babe

stue

n2.

665.

000.

000

00

050

3.13

2.00

00

169.

820.

000

3.33

7.95

2.00

0er

aiku

ntza

eta

esk

aint

za1

00

01

01

3

Arda

tza:

3.3.

Alo

kairu

ko e

txeb

izitz

en

448.

000.

000

00

00

13.7

63.3

640

461.

763.

364

eska

intz

a1

00

00

10

2

Arda

tza:

3.4.

Etx

ebiz

itza

eros

teko

1.

176.

000.

000

00

00

00

1.17

6.00

0.00

0la

gunt

zak

10

00

00

01

Arda

tza:

3.5.

Etx

ebiz

itza

birg

aitz

eko

73.0

00.0

000

00

00

073

.000

.000

lagu

ntza

k1

00

00

00

1

INST

ITUZ

IOA

GUZT

IRA

Peze

ta4.

362.

000.

000

00

050

3.13

2.00

013

.763

.364

169.

820.

000

5.04

8.71

5.36

4Ek

intz

a4

00

01

11

7

Arlo

a: 3

Etxe

bizi

tza


7474

Gazt

eei (

14-3

0 ur

te) z

uzen

duta

ko k

opur

uak

guzt

ira.

Eusk

o Ar

abak

oBi

zkai

koGi

puzk

oako

Gazt

eizk

o Bi

lbok

oDo

nost

iako

ARDA

TZA

Ekin

tzen

kop

urua

Jaur

larit

zaFo

ruFo

ruFo

ruUd

ala

Udal

aUd

ala

GUZT

IRA

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Arda

tza:

4.11

. Osa

sune

rako

hez

kunt

za (H

IES,

44

.500

.000

00

035

5.15

41.

000.

000

10.3

28.4

1556

.183

.569

sexu

alita

tea,

elik

adur

a, k

onts

umoa

...)

10

00

31

813

Arda

tza:

4.12

. Pro

fesi

onal

entz

ako

7.62

5.00

00

00

00

07.

625.

000

pres

taku

ntza

osa

suna

reki

n ze

rikus

irik

20

00

00

02

dute

n ga

ieta

n

Arda

tza:

4.13

. Osa

suna

ri bu

ruzk

o ik

erke

tak,

52

.535

.640

00

00

00

52.5

35.6

40az

terla

nak,

arg

italp

enak

eta

kom

unik

azio

a4

00

00

00

4

Arda

tza:

4.14

. Osa

suna

ren

ingu

ruko

25

.300

.000

00

00

40.0

00.0

000

65.3

00.0

00su

bent

zioa

k, la

gunt

zak

eta

beka

k2

00

00

10

3

Arda

tza:

4.21

. Dro

ga m

enpe

kota

sune

n 12

8.11

1.00

011

.842

.000

00

5.34

4.47

04.

250.

000

145.

455

149.

692.

925

preb

entz

ioa

61

00

51

417

Arda

tza:

4.22

. Dro

ga m

enpe

kota

sune

n 8.

000.

000

00

012

.473

.287

00

20.4

73.2

87tr

atam

endu

a1

00

01

00

2

Arda

tza:

4.23

. Dro

gaza

le o

hien

inte

graz

ioa

00

36.7

50.0

000

11.2

59.6

0023

.050

.000

071

.059

.600

00

30

11

05

Arda

tza:

4.31

. Pob

rezi

aren

aur

kako

bor

roka

1.66

0.00

0.00

00

00

22.5

72.3

290

01.

682.

572.

329

10

00

10

02

Arda

tza:

4.32

. Arr

isku

ego

erak

: giz

arte

ratz

e 82

.875

.000

262.

533.

158

356.

649.

971

184.

398.

904

241.

178.

974

22.7

27.7

0012

.189

.000

1.16

2.55

2.70

7ze

rbitz

uak,

kal

e he

zike

ta, f

amili

a et

a ab

ar4

312

710

13

40

Arlo

a: 4

Osa

suna

eta

Biz

i kal

itat

ea


7575

Gazt

eei (

14-3

0 ur

te) z

uzen

duta

ko k

opur

uak

guzt

ira.

Eusk

o Ar

abak

oBi

zkai

koGi

puzk

oako

Gazt

eizk

o Bi

lbok

oDo

nost

iako

ARDA

TZA

Ekin

tzen

kop

urua

Jaur

larit

zaFo

ruFo

ruFo

ruUd

ala

Udal

aUd

ala

GUZT

IRA

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Arda

tza:

4.33

. Por

taer

a an

tisoz

iala

k et

a55

8.60

1.68

50

4.60

0.00

00

080

0.00

00

564.

001.

685

gazt

e ar

au-h

ausl

eak

162

20

01

021

Arda

tza:

4.34

. Bab

es z

ibila

, bid

e61

.000

.000

00

00

1.35

0.00

00

62.3

50.0

00he

zkun

tza

eta

segu

rtas

una

30

01

01

05

Arda

tza:

4.35

. Pro

fesi

onal

entz

ako

18.3

00.0

000

00

00

018

.300

.000

pres

taku

ntza

giz

arte

zer

bitz

uen

alor

rean

20

00

00

02

Arda

tza:

4.36

. Pro

fesi

onal

entz

ako

51.3

20.0

200

00

00

051

.320

.020

pres

taku

ntza

just

izi a

lorr

ean

30

00

00

03

Arda

tza:

4.37

. Ezi

ntas

unak

ditu

zten

0

04.

738.

300

1.27

7.52

4.92

60

00

1.28

2.26

3.22

6pe

rtso

nak

01

112

00

014

Arda

tza:

4.38

. Em

akum

ea, s

exua

eta

aba

rrei

0

00

040

6.10

02.

043.

040

1.15

6.27

33.

605.

413

buru

zko

info

rmaz

ioa

eta

sent

sibi

lizaz

ioa

00

00

32

27

Arda

tza:

4.39

. Eko

logi

a et

a in

guru

giro

a91

.680

.000

03.

000.

000

3.75

0.00

010

9.80

0.66

30

020

8.23

0.66

313

01

18

00

23

INST

ITUZ

IOA

GUZT

IRA

Peze

ta2.

789.

848.

345

274.

375.

158

405.

738.

271

1.46

5.67

3.83

040

3.39

0.57

795

.220

.740

23.8

19.1

435.

458.

066.

064

Ekin

tza

587

1921

329

1716

3


7676

Gazt

eei (

14-3

0 ur

te) z

uzen

duta

ko k

opur

uak

guzt

ira.

Eusk

o Ar

abak

oBi

zkai

koGi

puzk

oako

Gazt

eizk

o Bi

lbok

oDo

nost

iako

ARDA

TZA

Ekin

tzen

kop

urua

Jaur

larit

zaFo

ruFo

ruFo

ruUd

ala

Udal

aUd

ala

GUZT

IRA

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Arda

tza:

5.10

. Adm

inis

traz

ioar

en e

ta E

GKre

n 16

.500

.000

00

00

00

16.5

00.0

00ar

teko

har

rem

anar

en a

rtik

ulaz

ioa

10

00

00

01

Arda

tza:

5.11

. Lag

untz

ak e

ta su

bent

zioa

k 81

.748

.000

42.0

00.0

0020

.046

.500

57.8

27.8

095.

453.

200

16.6

74.8

649.

240.

000

232.

990.

373

gazt

e el

kart

eei,

emak

umee

i eta

aba

r2

22

72

22

19

Arda

tza:

5.13

. Gaz

te in

form

azio

a20

.600

.000

26.0

00.0

0043

.394

.374

41.3

77.4

288.

566.

000

13.0

50.0

0010

.000

.000

162.

987.

802

21

24

21

113

Arda

tza:

5.14

. Ate

rpet

xeak

, azp

iegi

tura

k50

0.00

027

0.00

0.00

071

.052

.000

287.

500.

000

4.31

1.00

030

0.00

0.00

011

.400

.000

944.

763.

000

eta

best

e ze

nbai

t bal

iabi

de1

21

21

12

10

Arda

tza:

5.15

. Gaz

te tx

arte

la e

ta b

este

53

.000

.000

00

00

00

53.0

00.0

00ka

rnet

ak2

00

00

00

2

Arda

tza:

5.16

. Ais

iako

jard

uera

k,0

44.7

00.0

0024

.967

.985

67.0

92.1

9244

.449

.725

4.89

6.82

04.

375.

000

190.

481.

722

elka

rtru

kake

tak

eta

abar

04

34

43

220

Arda

tza:

5.18

. Azt

erla

nak,

iker

keta

k et

a 10

.287

.328

00

3.00

0.00

09.

487.

175

075

0.00

023

.524

.503

argi

talp

enak

20

01

10

15

Arda

tza:

5.19

. Kul

tura

rtek

otas

una,

21

2.46

8.00

00

00

800.

000

05.

765.

000

219.

033.

000

elka

rtas

una,

paz

ifism

oa e

ta a

ntim

ilita

rism

oa13

00

04

08

25

Arda

tza:

5.21

. Ent

itate

entz

ako

lagu

ntza

k0

00

10.1

00.0

000

015

.437

.271

25.5

37.2

71et

a su

bent

zioa

k (E

uska

rare

n su

stap

ena)

01

02

00

14

Arda

tza:

5.23

. Sar

iak,

lehi

aket

ak e

ta0

00

00

05.

957.

493

5.95

7.49

3be

kak

(Eus

kara

ren

sust

apen

a)1

00

00

02

3

Arda

tza:

5.24

. Eus

kara

ren

sust

apen

eta

14.5

04.0

000

034

.890

.000

00

049

.394

.000

norm

aliz

azio

rako

jard

uera

k3

00

50

10

9

Arlo

a: 5

Gaz

teen

Ais

ia e

ta K

ultu

ra


7777

Gazt

eei (

14-3

0 ur

te) z

uzen

duta

ko k

opur

uak

guzt

ira.

Eusk

o Ar

abak

oBi

zkai

koGi

puzk

oako

Gazt

eizk

o Bi

lbok

oDo

nost

iako

ARDA

TZA

Ekin

tzen

kop

urua

Jaur

larit

zaFo

ruFo

ruFo

ruUd

ala

Udal

aUd

ala

GUZT

IRA

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Aldu

ndia

Arda

tza:

5.31

. Ent

itate

entz

ako

lagu

ntza

k0

111.

365.

500

110.

750.

000

55.0

00.0

0014

8.71

8.64

85.

732.

000

27.0

00.0

0045

8.56

6.14

8et

a su

bent

zioa

k (K

irola

)0

175

13

11

28

Arda

tza:

5.32

. Bek

ak, l

agun

tza

indi

bidu

alak

0

4.95

0.00

013

.000

.000

4.50

0.00

00

00

22.4

50.0

00et

a iz

enda

pena

k (K

irola

)0

12

11

00

5

Arda

tza:

5.34

. Ika

star

oak,

jard

unal

diak

, 0

00

048

.002

.075

01.

000.

000

49.0

02.0

75ta

ilerr

ak, t

opak

etak

, min

tegi

ak (K

irola

)0

00

08

01

9

Arda

tza:

5.35

. Zer

bitz

uak

eta

azpi

egitu

rak

00

00

00

1.00

0.00

01.

000.

000

(Kiro

la)

00

00

20

13

Arda

tza:

5.36

. Jol

asez

ko e

ta le

hiak

eta

024

.649

.000

6.25

0.00

027

.151

.600

11.7

97.6

0010

.824

.860

41.6

00.0

0012

2.27

3.06

0ja

rdue

rak

(Kiro

la)

03

11

45

216

Arda

tza:

5.41

. Ent

itate

entz

ako

lagu

ntza

k25

.833

.333

019

.585

.000

05.

400.

000

900.

000

1.52

5.00

053

.243

.333

eta

sube

ntzi

oak

(Kul

tura

)4

47

02

11

19

Arda

tza:

5.42

82.7

30.0

005.

920.

000

21.6

04.8

9734

.597

.500

4.00

0.00

00

014

8.85

2.39

7Be

kak

eta

lagu

ntza

indi

bidu

alak

(Kul

tura

)9

51

41

00

20

Arda

tza:

5.43

. Sar

iak,

lehi

aket

ak...

(Kul

tura

)10

.656

.000

4.75

7.76

80

8.65

0.00

01.

075.

000

15.5

99.0

884.

500.

000

45.2

37.8

561

70

22

21

15

Arda

tza:

5.44

. Era

kusk

etak

, jai

aldi

ak,

00

9.44

0.00

00

070

8.79

899

.350

.000

109.

498.

798

kont

zert

uak

eta

abar

(Kul

tura

)0

04

00

714

25

Arda

tza:

5.45

. Ika

star

oak,

min

tegi

ak,

00

4.54

8.65

90

03.

200.

000

32.5

00.0

0040

.248

.659

taile

rrak

, pra

ktik

ak (K

ultu

ra)

00

10

03

812

Arda

tza:

5.46

. Zer

bitz

uak

eta

azpi

egitu

rak

00

021

7.01

7.00

07.

200.

000

11.9

70.0

006.

835.

000

243.

022.

000

(Kul

tura

)0

00

24

36

15

INST

ITUZ

IOA

GUZT

IRA

Peze

ta52

8.82

6.66

153

4.34

2.26

834

4.63

9.41

584

8.70

3.52

929

9.26

0.42

338

3.55

6.43

027

8.23

4.76

43.

217.

563.

490

Ekin

tza

4147

2936

4130

5427

8

4.Ekintza positiboko

konpromisoinstituzionala datozen

3 urteetarako 1999-2001

Ondoren ikus daitezke zein ekintza positiboko neurriak hartu dituzten euskal admi-nistrazioek, adostasunez, gazteri arloko politika berria bultzatzeko. 24 eskuhartze lerrodira guztira, 85 ekintza zehatzez osaturik; guztiek eragin estruktural nabarmena dutebiztanlegoaren atal horren beharrengan. Beraz, erreferentzi instituzional argia da, gazte-en inguruan, datozen 3 urteetan garatu behar diren politikei dagokionez.

Instituzioen arteko ahalegin eta akordioei esker lortutako ekintza markoa da, etahortik abiatuz administrazio bakoitzak bere eskuhartze Plan espezifikoa zehaztu, onartueta martxan jarriko du. Instituzioek datozen 3 urteetan emateko prest dauden bultzadaorientatu behar duen gutxienekoa da, nolabait esateko. Horregatik ez da egokia burutzeapentsatzen diren ekintza guztiak azaltzea, datozen 3 urtetarako instituzioek adostasunezhartu dituzten konpromiso nagusiak soilik baizik.

Lehentasunez esku hartu behar diren arloak eta instituzio bultzada horiek sustatu be-har dituzten ekintzak zehaztera iristeko, prozesu luzea behar izan da; prozesu hori agirihonetako aurreko kapituluetan islatuta geratu da eta politiko, teknikari, gizarte aditu etagazteek egin dituzten eztabaida eta jardunaldien ondorio da (EAEko Gazteen Ekintza Pla-nari forma eman nahian).

Plan honen zehazketa honako printzipio gidari hauek zuzendu dute:

Eraginkortasuna: Oinarrizko elementuak ezartzen ditu. Elementu horiek sustatzeabeharrezkoa da, une honetan eta guztion diagnostiko batean oinarriturik, EAEko gazteenarazoetan duten eraginagatik.

Errealismoa: Eskuhartze lerroak eta beharrezkoak diren ekintzak zehazten ditu, bai-na gehienbat praktikan jar daitezkeenak. Errealitate printzipioa, departamentu desberdi-nen plan eta helburuekin neurri horiek hartzen dituzten artikulazioan mantendu da. Ezda airean dagoen Plana baizik eta departamentu bakoitzeko adituek diseinatu duten Pla-na, gazteen kolektiboan eragina izateko modua bilatu nahian, eskura ditugun baliabideeta aukeretatik abiatuz.

Izaera estrategikoa: Datozen hiru urteetarako instituzioen apustua zein den defini-tzen du, gazteri arloko politikak orientatu eta zehazteko, erreferentzi gisa ezarriz. Insti-

8181

tuzio bakoitzaren ekintzen jauzi koalitatiboa suposatzen du, denek batera eta modu ope-ratiboago batean, gazteen errealitateari heltzeko. Gizarte agente desberdinak biltzenditu eta, batez ere, gazteak, beren egoera konpontzeko.

Neurri hauek populazio gaztearen artean zuten onarpen eta balorazioa berresteko,Eusko Jaurlaritzako Lehendakaritzaren Prospekzio Soziologikoaren Kabineteak, inkestabat diseinatu eta burutu zuen euskal gazteen artean1. Azterlan horretan lortutako ondo-rioak positiboak dira, eta horrela azaltzen da agiriaren sintesi atalean:

«Inkesta egiterakoan, euskal instituzioen Gazte Planari buruz zerbait zekiten gazteak %6 besterik ez ziren.

Nahiz eta Plana ez ezagutu, azalpen sakon baten ondoren, EAEko instituzioekproposatutako neurri guztiak positiboki baloratzen dira eta galdetutako hamarretikbederatzik onartu egiten dute. Gazte horiei azaltzen zaie neurri horiek gazteen egoerahobetzeko helburuz hartuko direla, honako arlo hauetan: lana, hezkuntza, osasunzerbitzuak, etxebizitza, informazioa, asoziazionismoa eta beste neurri jakin batzuk.

Gainera hobetuko edo martxan jarriko diren zerbitzuen erabilpen hipotetikoa ere altua da:arlo guztietan gehien-gehienek esan dute zerbitzu horiek erabiliko lituzketela, batik batinformazioa errazteari dagokion arloan. Bestetik, etxebizitza urte bateko epean erosi edoalokatzeari dagokionez, gainontzekoetan baino zerbait baxuagoa izan da erantzuna (bainabeti ere %50aren gainetik).

Onartutako neurriak martxan jartzerakoan izango diren itxaropenei dagokionez, gehienekuste dute gazteri arloan jada existitzen dena zerbait hobetuko dela, nahiz eta galdetutakohirutik bat optimistagoa den eta gazteentzako aukera berriak zabalduko direla pentsatzenduen. Beste alde batetik, hamarretik zortzi gaztek esaten dute, Plan honek instituzioakgazteengana hurbiltzen lagunduko duela.

Gazteek ideia berriak proposatzen dituztenean, prestazio zehatz batzuen zabalpenaazpimarratzen dute (Gazte-Txartela adibidez, lokal gehiago izateko aukera eta euskarabultzatzea), lan gehiago eskatzen dute, kultura eta kirola bultzatzea, hezkuntzapraktikoagoa, osatuagoa eta guztientzako eskuragarriagoa izatea, ez daitezela beren lanazaprobetxatu praktika eta «zabor kontratuen» bitartez, etxebizitza erosteko aukerakerraztea, eta azkenik, euskal instituzioek egin duten Gazte Plan hau benetan praktikan jardezatela.

LABURBILDUZ: Nahiz eta gehienek euskal instituzioek egindako Gazte Plana ez ezagutu,bultzatu nahi diren neurrien irakurketa egin ondoren, bere osotasunean oso positibokibaloratu da. Ia-ia gazte guztiek adierazten dute aurreikusten diren zerbitzuak erabilikodituztela.»


8282

1 Azterlan osoa «Euskal instituzioen Gazte Plana. 1998ko martxoa» nahi dutenen eskura dago agiri honeta-ko eranskinean.

1. ARLOA LANA ETA LAN MUNDURATZEA

1.1. Eskuhartze lerroa: Gazteentzako lanpostuak sortzera zuzendutako politika koordinatua bul-tzatzea, ekintza positiboko neurriak hartuz, eta abantaila fiskalen eta kon-trataziorako diru laguntzen bidez.

1.2. Eskuhartze lerroa: Ordezkapen Kontratua martxan ipintzea.1.3. Eskuhartze lerroa: Politika koordinatua garatzea, lanaren banaketa sustatzeko asmoz.1.4. Eskuhartze lerroa: Lana bilatu edo beren enpresa sortu nahi duten gazteei informazioa eta

aholkua emateko berariazko zerbitzu sarea garatzea.1.5. Eskuhartze lerroa: Politika koordinatua garatzea, autoenplegua eta gazteek zuzendutako en-

presen sorrera bultzatzeko asmoz.1.6. Eskuhartze lerroa: Enplegu hobi berriak garatzea.

1.1. Eskuhartze lerroa: Gazteentzako lanpostuak sortzera zuzendutako politika koordinatua bul-tzatzea, ekintza positiboko neurriak hartuz, eta abantaila fiskalen eta kon-trataziorako diru laguntzen bidez

1.2. Eskuhartze lerroa: Ordezkapen Kontratua martxan ipintzea

1.2.1 Ordezkapen kontratuaren kontratu eta ekonomi harremanei buruzkoakordioa hartuko du Lan Harremanen Euskal Kontseiluak.

1.2.2 Kontratu horren finantzaketarako plan bat onartzea.

1.2.3 Komunikazio plan bat egitea, kontratu horrek beraientzat dituenabantailak, enpresei eta 60 urte baino gehiagoko langileei ezaguta-razteko.

Lan Harremanen EuskalKontseilua.

Eusko Jaurlaritza. Lana.


Ekintza Arduradunak

1.1.1 Euskal Autonomia Erkidegoa osatzen duten hiru Lurralde Historikoe-tan neurri fiskalak hartzea, gazteentzako lanpostu berrien sorrerabultzatzeko.

1.1.2 Diru laguntzak eskaintzea, praktiketan eta iraupen luzeko langabetugazteak kontratatzea bultzatzeko.

1.1.3 Gazteei lana ematearen irizpidea barneratzea, enpresei zuzendutakodiru laguntza publikoetan.

1.1.4 Lana ematearen irizpidea barneratzea, Administrazioaren kontrataziolehiaketetan kontuan hartzeko elementu gisa, gizarteratze zailtasunakdituzten gazteen kolektiboak kontratatzen dituzten enpresentzako.

1.1.5 Gazte langabetuak Gizarte Ekonomiako enpresatan kide gisa sartzekolaguntza ematea: Eusko Jaurlaritzako Departamentu eskudunak sar-tze kuota ordainduko du.

Foru Aldundiak. Ogasuna.


Eusko Jaurlaritza.Departamentu guztiak.Foru Aldundiak.Departamentu guztiak.Udalak. Departamentuguztiak.

Eusko Jaurlaritza.Departamentu guztiak.Foru Aldundiak.Departamentu guztiak.Udalak. Departamentuguztiak.


Ekintza Arduradunak

EKINTZA POSITIBOKO KONPROMISO INSTITUZIONALA

8383

1.3. Eskuhartze lerroa: Politika koordinatua garatzea, lanaren banaketa sustatzeko asmoz

1.4. Eskuhartze lerroa: Lana bilatu edo beren enpresa sortu nahi duten gazteei informazioa etaaholkua emateko berariazko zerbitzu sarea garatzea

1.4.1 Bide telematikoaz elikatutako datu basea sortzea. Datu base horreksarea osatzen duten guztiei eskainiko lieke bere zerbitzua eta bertanjasoko lirateke lana aurkitu nahi duten gazteen curriculumaren infor-mazioa, enpresen lan eskaera eta lanpostu berriak.

1.4.2 Orientabide profesionalaren gida komuna egitea, lana sortu eta bila-tzeari dagokionez, gazteei arreta eta aholkua eman ahal izateko; ber-tan lanaren aurrean jarrera aktiboagoa sustatuko da, eta gai hauei bu-ruzko aholkuak eskaini: enpresa berrien sorkuntza, lan hobi berriak,lan merkatuaren prestakuntza eskaerak, lana bilatzeko estrategiaketa gizarte gaitasunen garapena.

1.4.3 Ondoren adierazten diren Langaiko zentro laguntzaileak ekonomiko-ki sustatzea: gazteentzako lanbide edo enpresa aholkularitza zerbitzupertsonalizatuak bultzatzen dituztenak, eta, lan bilaketan edo gaz-teek zuzendutako enpresa berrien sorkuntzan lagunduko duten sareautonomoen sorkuntza bultzatzen dituztenak.

Eusko Jaurlaritza. Langai.

Eusko Jaurlaritza. Lana.Hezkuntza.

Eusko Jaurlaritza. Langai.

Ekintza Arduradunak

1.3.1 Lan ordutegia malgutzea, bai administrazio publikoan eta bai enpre-setan ere, lanaldi murriztuak bultzatzeko.

1.3.2 Dagokion Departamentuak laguntza ekonomikoak ematea, enplegugarbia sortzen duten enpresei, aparteko orduak kendu edo lanaldia-ren murrizketagatik.

1.3.3 Hainbat neurri pizgarri indarrean jartzea gizarte eragileentzat (enpre-sario eta langileentzat), negoziazio kolektiboan lanaldiaren murrizke-ta sartzen anima daitezen, horrela gazte enplegua indartu ahal iza-teko.

Eusko Jaurlaritza. FuntzioPublikoa. Lana.Foru Aldundiak. FuntzioPublikoa.Udalak. Funtzio Publikoa.



Ekintza Arduradunak


8484

1.5. Eskuhartze lerroa: Politika koordinatua garatzea, autoenplegua eta gazteek zuzendutakoenpresen sorrera bultzatzeko asmoz

1.6. Eskuhartze lerroa: Enplegu hobi berriak garatzea

1.6.1 Eusko Jaurlaritzako Departamentu eskudunak txosten bat egingo dueta bertan enplegu hobi berriak identifikatu eta aztertuko dira etabaita jada martxan jarritako esperientzi pilotuak ere.

1.6.2 Udalek langabezi saria edo Gizarteratze Sarrera Minimoa jasotzen du-ten pertsonei laguntza osagarria emango die, esperientzia profesio-nala lortzeko eta lan munduan sartzen lagunduko dieten ikasketaketa lanak egiteko.


Udalak. Gizarte ekintza.

Ekintza Arduradunak

1.5.1 Proiektu bat burutzea, gazteen artean enpresa bokazioa esnatzekoasmoz.

1.5.2 Euskal Autonomia Erkidegoa osatzen duten hiru Lurralde Historikoe-tan neurri fiskalak hartzea, autoenplegua eta gazteek zuzendutako le-henengo enpresak sortzera bideratutako inbertsioak sustatzeko.

1.5.3 Gazteek sortutako enpresei zergen ordainketa, enpresaren sorreratikhiru urtetara atzeratzea.

1.5.4 Eusko Jaurlaritzako Departamentu eskudunek lehentasunezko hoba-ria emango dute, gazteek zuzendutako enpresetan egindako inber-tsioentzako kredituetan.

1.5.5 Elkargik lehentasunezko arreta eskainiko die gazteek zuzendutako le-hendabiziko enpresen proiektuei, edo bestela, elkarrekiko berme so-zietate berri bat sortuko da mota horietako enpresentzako.

1.5.6 Udalek denbora batez, gazteek zuzendutako enpresa berriak sor-tzeko espazioak utziko dituzte.

1.5.7 Nekazaritza ustiapenen lehengo instalakuntza eta eskualdaketarakolaguntza espezifikoen deialdiaren argitalpena, belaunaldien txandake-ta eta gazteak lehen sektorean sartzea errazteko.

Eusko Jaurlaritza. Lana.Industria.Foru Aldundiak. Ekonomisustapena.Udalak. Ekonomi sustapena.Enplegua.



Eusko Jaurlaritza. Lana.Industria.

Eusko Jaurlaritza. Elkargi.

Udalak. Ekonomi sustapena.

Eusko Jaurlaritza.Nekazaritza.Foru Aldundiak.Nekazaritza. Ekonomisustapena.

Ekintza Arduradunak


8585

2. ARLOA IRAKASKUNTZA ARAUTUA ETA EZ ARAUTUA

2.1. Eskuhartze lerroa: Irakaskuntza zentroak lan mundura hurbiltzea.2.2. Eskuhartze lerroa: Irakaskuntza ez-arautua antolatzea.2.3. Eskuhartze lerroa: Irakaskuntza zentroetan baloreen heziketa bultzatzea.2.4. Eskuhartze lerroa: Irakaskuntza zentroak beren gizarte ingurunean integratzea.2.5. Eskuhartze lerroa: Ikasleei irakaskuntza zentroetan parte hartzen lagunduko dieten bideak ga-

ratzea.2.6. Eskuhartze lerroa: Hezkuntza arlotik gizarte desberdintasunak saihestu eta zuzentzera bidera-

tutako ekintzak garatzea.

2.1. Eskuhartze lerroa: Irakaskuntza zentroak lan mundura hurbiltzea

2.2. Eskuhartze lerroa: Irakaskuntza ez-arautua antolatzea

2.2.1 Irakaskuntza ez-arautuan eskaintzen diren prestakuntza eta praktikenprogramen koordinazioa bultzatzea erakunde guztien artean.

2.2.2 Langabezian dauden gazte guzti-guztiei (%100ari) esperientziaren bateskaintzea (lana, prestakuntza, birziklaketa, lan praktikak edo gizartelaneko aldi baterako kontratua) datozen lau urteetan (urtean %25arilegegintzaldian zehar).

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza. Lana. Industria.Foru Aldundiak. Ekonomisustapena.EUDEL.


Ekintza Arduradunak

2.1.1 Lanbide Heziketaren Euskal Plana martxan jartzen laguntzea, honakohelburu honekin: hezkuntzaren curriculum edukiak lan merkatuarenbeharretara egokitzea.

2.1.2 Ikastetxe, unibertsitate eta enpresen arteko lankidetza hitzarmenensinadura bultzatzea, enpresetara bisitak antolatzeko asmoz, enpresa-tan praktikak egin eta irakasleen prestakuntza eguneratzeko.

2.1.3 Lanbide orientazio zerbitzuak bultzatzea Bigarren Hezkuntzako zen-troetan, gazteei informatu eta aholkua emateko, gazte horiek jarraitubehar duten prestakuntza aukeratzeko eta lana bilatzeko.

2.1.4 Bigarren Hezkuntzarako curriculum materialak egitea, enpresa eta lanmerkatua hobeto ezagutzea ahalbidetzeko asmoz eta ikasleari lanabilatzen erakutsi eta entrenatzeko.

2.1.5 Komunikazio planak bultzatzea lanbide hezkuntzari prestigioa emaneta gazteak hezkuntza horretara hurbiltzeko asmoz.

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza.

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza. Industria.

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza. Lana.

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza. Industria. Lana.

Lanbide Heziketako EuskalKontseilua.

Ekintza Arduradunak


8686

2.3. Eskuhartze lerroa: Irakaskuntza zentroetan baloreen heziketa bultzatzea

2.4. Eskuhartze lerroa: Irakaskuntza zentroak beren gizarte ingurunean integratzea

2.5. Eskuhartze lerroa: Ikasleei irakaskuntza zentroetan parte hartzen lagunduko dieten bideak ga-ratzea

2.6. Eskuhartze lerroa: Hezkuntza arlotik gizarte desberdintasunak saihestu eta zuzentzera bidera-tutako ekintzak garatzea

2.6.1 Gizarte ekintzara zuzendutako hezkuntza proiektuak baloratu eta ho-betzeko proposamenak egingo dituen txostena burutzea, batez ereOsabidezko Hezkuntzari eta Lanbide Hastapenari dagokionez.

2.6.2 Irakaskuntza ez-arautuaren zertifikazioen garapena, Lanbide Gaitasu-nen Banakako Kartila ezarriz 16 urtetik aurrera.

2.6.3 Gazteentzako Justizi Zerbitzua martxan ipintzea, gazte arau-hausleeieskaini beharreko hezkuntza arreta koordinatu eta indartzeko.

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza. GizarteOngizatea.

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza. Lana.

Eusko Jaurlaritza. Justizia.Hezkuntza.

Ekintza Arduradunak

2.5.1 Ikasleen parte hartzea bultzatzea honako arlo hauetan: irakaskuntzaprozesuan, tutoretza orduetan, ebaluazioan, parte hartze organoe-tan, zentroaren eskolaz kanpoko jardueretan eta antolaketan.

2.5.2 Irakaskuntza zentroetan asoziazionismoa bultzatzea (arloak: kultura,kirola, ekologia, elkartasuna, etab.), inguruko errealitate soziokultu-ralarekin lotuz.

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza.Udalak. Hezkuntza.

Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza. Kultura.Ingurugiroa.Udalak. Hezkuntza.

Ekintza Arduradunak

2.4.1 Irakaskuntza zentroak eta udal eta inguruko elkarteen artean lanki-detza akordioak bultzatzea, jarduerak modu bateratuan garatu etadenen intereseko espazioak erabiltzeko.

2.4.2 Eskola liburutegiak eskola ordutik kanpo irekitzea, ikasteko eta kon-tsulta egiteko erabili ahal izateko; baita kirol espazioak ere.

2.4.3 Ingurune soziokulturala Zentroaren Curriculum Proiektuan sartzea.



Eusko Jaurlaritza.Hezkuntza. Kultura.

Ekintza Arduradunak

2.3.1 Irakaskuntza zentroetan baloreetan hezteko curriculum materiala egi-tea.

2.3.2 Eskolako eta eskolaz kanpoko jarduera guztietan baloreetako heziketabultzatzea, horretarako ikastetxe bakoitzeko parte hartze organoezbaliatuz.

2.3.3 Arazoak hitz eginez eta parte hartuz konpontzeko, irakasle eta ikas-leen entrenamendu esperientziak bultzatzea, hezkuntza alorreko el-karbizitza eta bakerako hezkuntza indartzeko tresna gisa.




Ekintza Arduradunak


8787

3. ARLOA ETXEBIZITZA

3.1. Eskuhartze lerroa: Gazteei etxebizitzaren sarbidea erraztea, alokatzeko etxebizitzei laguntzaeman eta sustatuz.

3.2. Eskuhartze lerroa: Gazteei etxebizitzaren sarbidea erraztea, erosketa aukerei laguntzak ema-nez.

3.3 Eskuhartze lerroa: Gazteen pentsaera sentsibilizatu eta aldatzea, etxebizitzarekin zerikusirikduten arazoei dagokionez.

3.1. Eskuhartze lerroa: Gazteei etxebizitzaren sarbidea erraztea, alokatzeko etxebizitzei laguntzaeman eta sustatuz

3.2. Eskuhartze lerroa: Gazteei etxebizitzaren sarbidea erraztea, erosketa aukerei laguntzak ema-nez

3.2.1 Gazteen erosketa eskaerari erantzutea, Etxebizitza Eskaintza Publikoenbidez.

3.2.2 EAEn 1999-2002 aldian eskainiko diren Babes Ofizialeko Etxebizitzeiburuzko txostena egitea.

3.2.3 Eusko Jaurlaritzaren laguntza eta diru laguntza lerroa bultzatzea etxe-bizitzen eraikuntza kooperatibei, kooperatibistek 29 urte baino gu-txiago dituztenean.

3.2.4 Eusko Jaurlaritza eta Finantza Entitateen artean eratutako lan batzor-de baten bidez gazteentzako etxebizitzen erosketarako kreditu bere-zien eskaintzak egokitzea.

Eusko Jaurlaritza.Etxebizitza.




Ekintza Arduradunak

3.1.1 Gazteen alokairu eskaerari erantzutea, Etxebizitza Eskaintza Publikoenbidez.

3.1.2 Alokairu sozialeko Etxebizitzen eskaintza sortzea.

3.1.3 Zergen Koordinazio Organoari etxebizitzen alokairuen errenten ho-bariei buruzko txosten bat egiteko eskatzea.

3.1.4 Etxebizitzak birgaitzeko laguntzak emateko orduan lehentasunezkoirizpide gisa honako hau sartzea: gutxienez 5 urtetarako alokairuerregimenean eskaintzea.

3.1.5 Gutxienez 10 urtetan alokairuan eskaintzeko konpromisoa hartzendutenei etxeak erosteko laguntza ematea.



Zergen KoordinazioOrganoa.



Ekintza Arduradunak


8888

3.3 Eskuhartze lerroa: Gazteen pentsaera sentsibilizatu eta aldatzea, etxebizitzarekin zerikusirik du-ten arazoei dagokionez

3.3.1 Sentsibilizazio proiektu bat diseinatu eta martxan jartzea, honako gaihauei buruz: alokairuak lortzearen abantailak, Europan etxebizitzakeskuratzeko azturak nolakoak diren ezagutzea, eta komunitatean bi-zitzeko eredu berrien sustapena.

3.3.2 Hirigintza planak garatzeko Landa Inguru egokienen Mapa egitea,zerbitzuak sortzeko orduan (hirigintza, errepideak, hezkuntza, osa-sun zerbitzuak...) lehentasuna emanez landa eremu horiei.

Eusko Jaurlaritza.Etxebizitza. Gazteria.

Eusko Jaurlaritza.Lurraldearen Antolamendua.Hirigintza.Foru Aldundiak. LandaInguruneak, Toki etaeskualde garapena,Hirigintza.

Ekintza Arduradunak


8989

4. ARLOA OSASUNA ETA BIZI KALITATEA

4.1. Eskuhartze lerroa: «Gazteen osasuna» programa artikulatzea.4.2. Eskuhartze lerroa: Gazteen baztertze soziala prebenitzea.4.3. Eskuhartze lerroa: Osasunerako hezkuntza.4.4. Eskuhartze lerroa: Osasun eta bizi kalitate arloak koordinatzea.

4.1. Eskuhartze lerroa: «Gazteen osasuna» programa artikulatzea

4.2. Eskuhartze lerroa: Gazteen baztertze soziala prebenitzea

4.3. Eskuhartze lerroa: Osasunerako hezkuntza

4.3.1 Ikastetxeetan Osasunerako Hezkuntza sustatzea.

4.3.2 Instituzioarteko eta diziplinarteko Osasunerako Hezkuntzako EuskalBatzordea sortzea.

Eusko Jaurlaritza. Osasuna.Hezkuntza.

Eusko Jaurlaritza. Osasuna.Hezkuntza. Gazteria.Foru Aldundiak. Gazteria.Udalak. Osasuna.Hezkuntza. Gazteria.

Ekintza Arduradunak

4.2.1 Arrisku sozialean dauden adingabeen erregimen irekiko programakbultzatzea.

4.2.2 EAEn izandako Eskuhartze Komunitarioari buruzko liburu zuri bategitea.

4.2.3 Eskuhartze Komunitarioko Ekipoak sustatzea.

4.2.4 Estualdi Sozialeko Laguntzak ematea 18 urtetik aurrera, baldintzabatzuen arabera.

4.2.5 25 urte baino gutxiagoko gazteei Gizarteratze Sarrera minimoa ema-tea, adingabeak beren menpe badituzte edo ezinduak edo umezurtzbadira (aita eta ama falta dituelako).

Eusko Jaurlaritza. Justizia.

Eusko Jaurlaritza. Kultura.Gizarte Ongizatea.

Eusko Jaurlaritza. GizarteOngizatea.



Ekintza Arduradunak

4.1.1 Osasunari buruzko gazteentzako kontsulta telefono bat martxan ipin-tzea.

4.1.2 Gazteentzako Baliabide Gida bat egin eta banatzea, osasun arazoeiburuz (droga, HIESA, nahi gabeko haurdunaldia, elikadura arazoak,STG...).

4.1.3 Gazteei osasun baliabideen erabilera erraztea, informazio leku osagarriakjarriz eta baliabide horiek lortzeko aukeren bidez.

4.1.4 Sentsibilizazio kanpainak egitea gazteen Osasun gaiei buruz.

4.1.5 Gazteriaren problematika EAEko Osasun Planean sartzea, Osasun In-kestako emaitzak kontuan hartuz.

Eusko Jaurlaritza. Osasuna.





Ekintza Arduradunak


9090

4.4. Eskuhartze lerroa: Osasun eta bizi kalitate arloak koordinatzea

4.4.1 Gizarte ongizateko Kontseiluak bultzatzea (Lurralde bakoitzekoak etaAutonomia Erkidegokoa).

4.4.2 Drogamenpekotasunen Hiru Urteko Plana garatzea.

Eusko Jaurlaritza. GizarteOngizatea.Foru Aldundiak. GizarteOngizatea.

Eusko Jaurlaritza.DepartamentuartekoaDrogamenpekotasunenIdazkaritza.Foru Aldundiak.DepartamentuartekoaUdalak.Departamentuartekoa.

Ekintza Arduradunak


9191

5. ARLOA GAZTEEN AISIA ETA KULTURA

5.1. Eskuhartze lerroa: Gazteen asoziazionismoa sustatzea.5.2. Eskuhartze lerroa: Gazteei zuzendutako zerbitzuak garatzea.5.3. Eskuhartze lerroa: Gazteei zuzendutako kirol, kultura eta aisialdiko jardueren eskaintzan ele-

bitasuna bultzatzea.5.4. Eskuhartze lerroa: Kirol jarduerak garatzea eta laguntza ematea.5.5. Eskuhartze lerroa: Gazteen kultura sormenari laguntza ematea eta beren ekimenak zabaltzea.

5.1. Eskuhartze lerroa: Gazteen asoziazionismoa sustatzea

5.2. Eskuhartze lerroa: Gazteei zuzendutako zerbitzuak garatzea

5.2.1 Gazteentzako informazio zerbitzu guneak ugaltzea. Horretarako bidetelematikoaz, gazteentzako informazio sarea sortuko da, ikastetxe,kirol zentro, liburutegi, gizarte etxe, gazteen elkarteak, eta abarri lo-tua.

5.2.2 Merkataritza gune eta finantza entitateekin akordioak zabaltzea,deskontuak lortu ahal izateko, erosketa, bidaia, zerbitzu publiko,zerbitzu eta jarduera soziokulturala, banku zerbitzu eta bestelakozerbitzuetan; bestalde, Gazte Txartelaren prestazioak handitzeko etaerabiltzaileen adina 12tik 30 urte bitartera zabaldu ahal izateko.

5.2.3 Gazteentzako Ekipamenduen Plan Zuzentzailea egitea, LurraldearenAntolamenduaren ildoari jarraituz.

5.2.4 Laguntza kabineteak sortzea gazteen elkarteei aholkua emateko, be-ren kudeaketa eta barne funtzionamenduari buruzko aholkua, alegia.

5.2.5 Gazteentzako eskaintza instituzionalari buruzko informazio eta kudea-ketarako Leihatila Bakarra sortzea

Eusko Jaurlaritza. Gazteria.Foru Aldundiak. Gazteria.Udalak. Gazteria.

Eusko Jaurlaritza. Gazteria.

Eusko Jaurlaritza.Lurraldearen Antolamendua.Gazteria.Foru Aldundiak. Gazteria.Toki eta eskualde garapena,Hirigintza.Udalak. Hirigintza. Gazteria.

Foru Aldundiak. Gazteria.Udalak. Gazteria.

Eusko Jaurlaritza. Gazteria.AMB.

Ekintza Arduradunak

5.1.1 Euskal instituzioen artean gutxienezko eskuhartze lerroak ezartzea,elkarteen mugimenduari laguntza emateko fondoa sortzea, informa-zio eta sentsibilizazio kanpainak egitea eta laguntza eta diru lagun-tzen lerroetan hitzarmenari garrantzi berezia eskaintzea.

5.1.2 Euskadiko Gazteriaren Kontseiluari txosten bat egiteko eskatzea, ho-nako gai honi buruz: elkarrizketa modurik egokienak bilatu behar di-rela, bai gazteria politikaren elaborazio eta kudeaketan gazte elkar-teen parte hartzea bultzatzeko, eta bai erantzukizunkidetza sustatzekogazteei zuzendutako jarduera, programa eta zerbitzuen antolaketaeta kudeaketan.

5.1.3 Zerga pizgarri eraginkorrak aplikatzea, dagokion foru arauaren bitar-tez, gazteen jardueren babesa bultzatzeko.

5.1.4 Lan mintegia burutzea honako gai honi buruz: gazte boluntarioen tal-deen alde lan egiteko eszedentzia sozialaren arautzea.

Eusko Jaurlaritza. Gazteria.Foru Aldundiak. Gazteria.Udalak. Gazteria.




Ekintza Arduradunak


9292

5.3. Eskuhartze lerroa: Gazteei zuzendutako kirol, kultura eta aisialdiko jardueren eskaintzan ele-bitasuna bultzatzea

5.4. Eskuhartze lerroa: Kirol jarduerak garatzea eta laguntza ematea

5.5. Eskuhartze lerroa: Gazteen kultura sormenari laguntza ematea eta beren ekimenak zabaltzea

5.5.1 Gazteei zuzendutako politika kulturalen diseinua zehazteko, eztabai-da leku bat sortzea.

5.5.2 Gazteen jarduera kultural desberdinak sortu eta zabaltzeko laguntzakbultzatzea.

5.5.3 Kalitate artistikoa dutela erakutsi duten gazteek nazio eta nazioartemailan erlazio artistikoak izan ditzaten programa marko bat egitea.

5.5.4 Gazteek eta gazteentzat egindako FMko irratsaioak (kulturalak, pres-takuntzazkoak eta alternatiboak) arautzeko eta sendotzeko bultzadabat ematea.

Eusko Jaurlaritza. Kultura.Gazteria.Foru Aldundiak. Kultura.Gazteria.Udalak. Kultura. Gazteria.

Foru Aldundiak. Kultura.Udalak. Kultura.

Eusko Jaurlaritza. Kultura.

Eusko Jaurlaritza. Kultura.

Ekintza Arduradunak

5.4.1 Gazteriaren Behatokiaren bitartez gazteen kirol azturen ikerketa bu-rutzea.

5.4.2 Kirolaren Euskal Legearen arau garapena, kirolean gazte boluntarioenparte hartzea sustatzeko helburuz.

5.4.3 Kirol arloan joko garbiari buruzko gutun bat idaztea, fair-play kon-tzeptua guraso, entrenatzaile, hezitzaile, haur eta gazteen artean za-baltzeko.

5.4.4 Hirietan kirol azpiegituren jolas-dibertimenduzko erabilpena bultza-tzea (udalek egin beharrekoa).


Eusko Jaurlaritza. Kirolak.

Eusko Jaurlaritza. Kirolak.Foru Aldundiak. Kirolak.Udalak. Kirolak.

Udalak. Kirolak.

Ekintza Arduradunak

5.3.1 Euskararen Aholku Kontseiluari txosten bat eskatzea, instituzio ba-koitzean euskararen sustapen lerroak definitu ahal izateko.

5.3.2 Administrazioek diru laguntzak emateko deialdietan arau batzukezartzea, gazteen elkarteen jardueretan euskararen erabilera susta-tzeko asmoz.

Eusko Jaurlaritza.Hizkuntza Politika.

Eusko Jaurlaritza.Hizkuntza Politika. Gazteria.Foru Aldundiak. Euskara.Gazteria.Udalak. Euskara. Gazteria.

Ekintza Arduradunak


9393

5.Euskal AutonomiaErkidegoko GaztePlanaren antolaketa

kudeatzailea

Euskal Autonomia Erkidegoko Gazte Plana egiterakoan hainbat politika publikorenardatz gisa funtzionatuko duen dokumentu/programa egin nahi izan da. Beraz, hainbateskumen jardueratako arlo ukituko ditu eta eragin orokorra izango du Autonomia Erkide-goko Administrazio Publiko guztietan.

Jadanik aipatu den bezala, Plan hau hainbat jarduketa arlotan egituratuta dago etaarlo bakoitzak bere helburuak ditu. Helburu horiek lortzeko hainbat eta hainbat ekintzaproposatzen dira, bertan adierazitako erakundeek burutu beharreko ekintzak, alegia (ba-tik bat jarduketa arlo horietan eskumenak dituzten Administrazio Publikoak, eta Autono-mia Erkidegoaren Administrazioaren kasuan, berriz, gaiarekin zerikusirik duten Sailakedo Erakundeak). Beraz, Gazte Plana Euskal Administrazio osoaren gaia da, nahiz eta en-titate batzuek besteek baino inplikazio maila altuagoa izan. Horrek ez du esan nahi geroerakunde eta administrazio bakoitzak ezin duenik bere jarduketa planak diseinatu. Izanere, oso ona litzateke jarduketa programa berriak egitea lurralde historiko edo udalmailan. Horrela, honako Plan hau, proposamen konkretuak egin arren, «planen Plana»bihurtuko litzateke.

Horrenbestez, Planaren kudeaketa eta exekuzioa batik bat honako erakunde haueneskuetan egongo da: Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundiak eta Udalak. Horrek, nork bere bi-tartekoak, baliabideak eta antolaketa egitura erabiltzea eskatuko du. Hala ere, Plan hauzehar lerroz josia eta diziplina anitzekoa denez, behar-beharrezkoa izango da ahaleginhandiak egitea agente publikoen arteko koordinazioa eta elkarlana gauzatu ahal izateko,beraiek baitira ekintzen bultzatzaile eta burutzaile nagusiak.

9696

5.1. GAZTE PLANAREN ZUZENDARITZA BATZORDEA

Helburu hori lortu ahal izateko hainbat instituzioren arteko aholku-organoa eratukoda, gazteria arloko Sail eskudunari atxikita. Organo horretako kideak honako erakundehauetako ordezkariak izango dira: Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundiak, Euskal Udalerrien El-kartea eta EAEko hiru hiriburuetako Udalak.

Organo horrek honako kide hauek izango ditu besteak beste: Gazteria gaietako esku-menak dituen Sailburuordea, lehendakari gisa arituz; Gazteria Zuzendaria, ahotsa eta bo-toa duen idazkari gisa; gazteria gaietako foru diputatuak eta udal arduradunak. Denaden, behin betiko osaera dena delarik ere, nolabaiteko oreka ziurtatu behar da hiru mailainstituzionaletako ordezkarien artean (ordezkari kopuruaren bidez edota boto haztatua-ren bidez).

Planaren garapena koordinatzeaz gain honako eginkizun hauek ere izango ditu beregain: Planeko ekintzen segimendua egitea eta formulak proposatzea, bertan parte har-tzen duten erakundeen arteko elkarlan eta koordinaziorako bideak ezartzea eta azterke-tarako foro gisa aritzea, bai Euskadiko Gazteriaren Kontseiluko ekarpen eta txostenen az-terketarako eta bai gizarte zibiletik jasotako proposamenak aztertzeko ere. Hau da,organo hau honako xedearekin jaiotzen da, Euskal Adminstrazio Publikoen koordinazioaeta elkarlana bultzatzea gazte arloko politika garatzeko garaian. Bere egitura formala ezda oztopo izango haren barnean lan talde edo batzorde teknikoak sortzeko orduan, hain-bat gai jakin aztertzeko, alegia.

Bestetik, organo hori eraginkorra izan dadin lehendakaritzaren gain utzi beharko dalan taldeen zuzendaritza eta koordinazio lana, baita bileretan hainbat arduradun eta or-dezkariren presentzia eskatzeko ahalmena ere (gazteriarekin zerikusirik duten gai sekto-rialetan inplikatutako Administrazio Publikoen arduradunena eta bai gizarte zibilaren or-dezkari koalifikatuena ere).

9797

5.2. HIRITARREN PARTE HARTZEA

Bestetik, eremu honetako helburu nagusietako bat honako hau izan beharko luke:agente sozialak sartzea eta parte hartzea, ez soilik Planaren hedapenean, baita martxanjartzeko orduan eta burutzerakoan ere. Gizarte agente horiek dira gazteen bizitza etaerrealitatea inguratzen dituen ehun soziala hedatzen dituztenak. Beraz, agente horienparte hartzea sustatzeaz gain, behar-beharrezkoa da haien ekimenekin, antolaketa gaita-sunarekin eta baliabideekin aberastea. Jakina da ez dela erraza agente sozialak GaztePlana martxan jartzeko orduan integratzea eta parte hartzea. Hala ere, Plana abiarazibehar duten botere publikoek beraiek bideratu beharko dute agente horiekin izan beha-rreko komunikazioa eta haien inplikazioa eta/edo lankidetza Planeko ekintzak burutze-ko orduan. Eta horretarako batik bat instituzio arteko organoaz balia daitezke. Lan horiburutu ahal izateko kontuan izan beharko dira bai Gazte Plana egin aurretik egindakoak(esan beharra dago elkarlanak bere emaitzak eman dituela gazteen egoeraren diagnosti-koa egiteko orduan) eta baita Gazteriaren Behatokia eta Euskadiko Gazteriaren Kontsei-luak eman ditzaketen informazioak ere.

Era berean, Gazte Planaren Zuzendaritza Batzordeak egokien deritzon sistemak eraditzake eraginkortasun eta elkarlan maila handiagoa lortu ahal izateko gizarte agenteeneta Administrazio Publikoen artean.

Bestetik, helburu hori lortzeko aldizkako ekintza bereziak egin ahal izango dira, esa-te baterako Jardunaldiak, Kongresuak, Topaketak edo antzeko ekintzak. Horien bidez gi-zarte zibilaren parte hartzea ahalbidetzeaz gain, gazteen irrika ezagutu eta topaketaforo iraunkor bihur daitezke, gizarte agenteen eta botere publikoen arteko topaketa foro,alegia.

Gizarte agenteen parte hartzea edo lankidetza, bestetik, ez du zertan Planaren komu-nikaziora edo «sozializaziora» mugatu beharrik; hori baino urrutiago irits daitezke: hain-bat ekintza zuzenean burutu dezakete, beti ere botere publikoek beraien kontrol meka-nismoak, eta hala behar izanez gero, finantzaketa ezartzen badituzte.

9999

5.3. EUSKADIKO GAZTERIAREN KONTSEILUAREN EGINKIZUNA

Azkenik, EAEko Gazte Planaren antolaketa egituraren zirkulua itxiz, ezin dira aipatugabe utzi Euskadiko Gazteriaren Kontseilua eta Gazteriaren Behatokia. Bi entitate horiekez dute zuzenean parte hartzen Planaren kudeaketan, baina horien ekarpena behar-beharrezkoa izango da Planeko ekintzen kudeaketa, ebaluazioa eta jarraipena egiteko or-duan, laguntza gisa.

Euskadiko Gazteriaren Kontseilua maiatzaren 27ko 6/1986 Legearen ondorioz sortuzen, eta bera hartzen da solaskide baliagarritzat EAEko Administrazioaren aurrean gaztee-kin zerikusirik duten gaietan. Zuzenbide publikoko entitate hori aholku organo izateazgain, gazteen arazo eta interesekin zerikusirik duten gaietan Administrazioari edozeinmotatako neurriak eta iradokizunak proposatzeko gaitasuna du.

101101

5.4. GAZTERIAREN EUSKAL BEHATOKIA

Gazteriaren Behatokia da Gazte Planak berak garatu beharreko ekintzetako bat. Be-hatokia honela defini dezakegu: gazteei buruzko ikerketa, informazio eta dokumentazioprograma. Behatokiaren helburu nagusia gazte fenomenoari buruzko ikuspegi globala etaetengabea eskaintzea da, horretarako Behatokian bertan tratatu edo ekoiztutako infor-mazioaz baliatuz. Programa horren destinatariak gazteen eremuan profesionalki edo bo-luntarioki aritzen diren pertsona eta entitateak dira. Beraz, haren eginkizun nagusia ho-nako hau litzateke: hainbat iturri desberdinetatik datorren informazioa (neurri bateansakabanatuta dagoen informazioa, alegia) bateratzea eta alor honetan lan egiten dutenprofesionalen eskuetan uztea. Gainera, gazteen bilakaera eta egoera ezagutzeko oso tres-na garrantzitsua izango da eta, beraz, baita Administrazio Publikoek, oro har, burututakojarduketen eragina neurtzeko ere.

Oro har, ondoko eginkizun hauek garatu beharko ditu, besteak beste:

1) Zuzenean edo zeharka EAEko gazteen egoera eta arazoak ezagutzeko aukeraemango duten informazioa bildu, baita gazteekin lotutako hainbat faktoreriburuzkoa ere.

2) Lortutako informazioa landu, joera berriak eta gazteen munduan nahiz horrilotutako faktoreetan gertatzen diren aldaketak aztertuz.

3) Prestaketa eta bideragarritasunezko ikerketak eta azterlanak egin; adituen bi-lerak antolatu, eta behar izanez gero, lan taldeak sortu.

4) Dokumentazio fondo zientifikoa eratu eta informazio jarduerak bultzatu.5) Irizpideen bateraketa erraztu datuen bilketan. Horretarako gazteekin zeriku-

sirik duten beste zenbait erakundek erabiltzen dituzten adierazleekin harmo-niza daitezkeen adierazleak identifikatu beharko dira.

6) Aurreko prozesuetatik lortutako informazioak zabaldu eta, hala balegokio,gazteen egoerari buruzko argitalpenak egin, aldizkakoak edo puntualak.

7) Gazteriaren Behatokiarekin elkarlanean arituko diren entitateei aholkua eman(informazio zentroei, instituzioei, Sail eta Erakundeei...).

8) Informazioaren elkartrukaketa erraztu Euskal Autonomia Erkidegoko hona-ko agente hauen artean: erabakiak hartzen dituzten agintariak, ikertzai-leak, profesionalak eta gazteen eremuan esku hartzen duten agente nagu-siak.

103103

Gazteriaren Behatokia zerbitzu gisa eratuko da Eusko Jaurlaritzako Gazteria eta Gi-zarte Ekintzarako Zuzendaritzaren menpean. Behatokiak garatu beharreko jarduketak Zu-zendaritza horretako langileek burutuko dituzte, batik bat teknikariek, baina bestelakotresnak ere erabili ahal izango dira, egokitzat hartuz gero, eginkizun horiek betetzeko,esate baterako elkarlanerako hitzarmenak.

Eusko Jaurlaritzan Gazteria gaietan eskumenak dituen Sailak eratu beharko ditu atalhonetan aurreikusten diren eginkizunak garatzeko beharko diren elementuak (langileak,alderdi teknikoak eta aurrekontuak), Gazteria gaietan eskumenak dituen Sailari atxikitze-ko baliabideekin.

Halaber, Behatokiaren funtzionamendu onerako interesgarritzat jo daitezkeen insti-tuzio, entitate eta pertsonen parte hartzea eskatu eta ezar dezake, araubidez, hala bale-gokio.


104104

Erakundeen onarpena

ERAKUNDEEN ONARPENA Eusko Jaurlaritza: Gobernu Kontseilua: 1998-5-26

107107

ERAKUNDEEN ONARPENA Eusko Legebiltzarra: Erakunde eta Herrizaingo Batzordea: 1998-6-23

108108

ERAKUNDEEN ONARPENA Eusko Legebiltzarra: Erakunde eta Herrizaingo Batzordea: 1998-6-23

109109

ERAKUNDEEN ONARPENA Euskadiko Udalen Elkartea: Batzorde Exekutiboa: 1998-7-8

110110

ERAKUNDEEN ONARPENA Bizkaiko Foru Aldundia: Gobernu Kontseilua: 1998-12-22

111111

ERAKUNDEEN ONARPENA Arabako Foru Aldundia: Diputatuen Kontseilua: 1998-12-31

112112

ERAKUNDEEN ONARPENA Arabako Foru Aldundia: Diputatuen Kontseilua: 1998-12-31

113113

ERAKUNDEEN ONARPENA Gipuzkoako Foru Aldundia: Diputatuen Kontseilua: 1999-3-16

114114


115115


116116


117117

EAEko Gazte Plana · Lan esparruaren krisialdia. Lan munduak betidanik izan dituen parametroek gaur...

Documents

Transcript of EAEko Gazte Plana · Lan esparruaren krisialdia. Lan munduak betidanik izan dituen parametroek gaur...