Diversidade seres vivos 2013

A DIVERSIDADE DOS SERES VIVOSA DIVERSIDADE DOS SERES VIVOS

Carmen Cid ManzanoI.E.S. Otero Pedrayo. Ourense.

Departamento Bioloxía e Xeoloxía.

http://www.publico.es/ciencias/444728/describen-cuatro-nuevas-especies-de-un-genero-unico-de-salamandras

http://www.abc.es/ciencia/20121115/abci-millon-especies-habitan-oceanos-201211151112.html

http://www.elmundo.es/elmundo/2013/02/11/natura/1360588995.html

http://www.abc.es/ciencia/20130911/abci-formas-vida-hace-anos-201309111121.html

I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense

1,5 MILLÓN DE ESPECIES DESCRITAS ATA O MOMENTO

A TAXONOMÍAA TAXONOMÍA

A Taxonomía é a ciencia encargada de estruturar e organizar en grupos aos seres vivos.

Cada grupo de organización recibe o nome de taxón.

I.E.S. Otero Pedrayo.

Ourense

AS CATEGORÍAS TAXONÓMICASAS CATEGORÍAS TAXONÓMICAS

Os taxóns créanse atendendo ás semellanzas e diferenzas existentes entre os individuos.

Actualmente, ademais, intenta reflectir a historia natural e as relacións evolutivas entre seres vivos de distintos grupos mediante un sistema xerárquico de taxóns.

Especie→ Xénero → Especie→ Xénero → FamiliaFamilia → → OrdeOrde → → ClaseClase → → Filum (División) Filum (División) →→ Reino Reino →→ DominioDominio

Ademais das categorías principais indicadas, en ocasións resulta necesario usar outras categorías intermedias cos prefixos super- , sub- e infra-.


I.E.S. Otero Pedrayo.

Ourense

Dominio: EucariaReino: Animal Phylum: Cordados Clase: Mamíferos Orde: Primates Familia: Hominidae Xenero: Homo Especie: sapiens

Clasificación taxonómica ser humanoClasificación taxonómica ser humano


http://fai.unne.edu.ar/biologia/biodiversidad/clasif.htm














Orangután

Pongo pygmaeus (Borneo) Pongo abelii (Sumatra)


http://www.arikah.net/commons/en/7/78/Pongo_pygmaeus_%28orangutang%29.jpg

A especie é unha entidade creada polo home e, como a natureza é moi complexa, existen moitas dificultades á hora de definila.

Ó longo da historia houbo numerosos conceptos de especie, todos eles válidos no momento no que foron enunciados, pero que foron quedando desfasados polo paso do tempo ou están actualmente en discusión. A continuación imos enumerar unha serie de definicións para o devandito concepto.

CONCEPTO DE ESPECIECONCEPTO DE ESPECIE


As diferenciacións morfolóxicas para separar especies son subxectivas e préstanse a interpretacións diferentes.

Ata finais do século XIX predominou o concepto concepto morfolóxico de especiemorfolóxico de especie, e dicir, pertencen a mesma especie os grupos de individuos con características morfolóxicas propias que os diferencian doutros grupos próximos.

Pongo pygmaeus Pongo abelii

Pertencen a mesma especie?I.E.S. Otero Pedrayo.

Ourense

Por iso, xorde o concepto biolóxico de especieconcepto biolóxico de especie ideado por T. Dozbzhansky (1935) e E. Mayr (1942) e que di: unha especie é o conxunto de poboacións naturais capaces de cruzarse unhas con outras e que está illado reprodutivamente (xeneticamente) doutros grupos similares por barreiras fisiolóxicas ou de comportamento.

O problema desta definición aparece cando se consideran organismos que dependen case exclusivamente da reprodución asexual, como os procariotas e protoctistas, ou cando existen poboacións que presentan certo grao de reprodución entre elas.


http://www.elmundo.es/elmundo/2010/12/15/ciencia/1292435526.html

Actualmente manéxase o concepto filoxenético de especie, Cracraft (1989), de Queiroz & Donoghue (1990)

A especie é un grupo irreducible de organismos que é diagnosticablemente distinto doutros grupos, e dentro dos cales hai un patrón parental de asdendencia e descendencia (Cracraft, 1989). Unha especie é o grupo monofilético máis pequeno con ascendencia común (de Queiroz & Donoghue 1990)


A taxonomía baseada na evolución denomínase Sistemática.

Durante moitos séculos nomeáronse ás plantas e animais con nomes populares propios de cada rexión do planeta.

A medida que se ían estudando máis e máis organismos púxose en evidencia que había que utilizar algún sistema universal.

COMO SE NOMEANCOMO SE NOMEANOS SERES VIVOS?OS SERES VIVOS?


Foi Carl von Linné no século XVIII, quen ideou un sistema de nomenclatura binomial que se segue utilizando actualmente con todos os seres vivos, excepto cos virus.

Así, calquera científico, independentemente do idioma que utilizase, podería referirse a un determinado organismo e o resto da comunidade científica recoñecelo.

Nomenclatura binomialNomenclatura binomial

Crocothemis erythraea Brullé, 1832

Libélula roja

Canis lupus Lobo Ibérico

Canis familiaris PerroI.E.S. Otero Pedrayo.

Ourense

O nome científico é unha combinación de dúas palabras en latín, a primeira corresponde ao xénero e escríbese con maiúscula; a segundo é o nome da especie e escríbese con minúscula. Ambas palabras débense escribir subliñadas ou en letra cursiva.

O devandito binomio, que constitúe o nome científico dunha especie, adóitase engadir, segundo o tipo de estudo, o nome da "autoridade" ou científico que o describiu por primeira vez e o ano.

O castiñeiro común é Castanea sativa M. (Miller)

Pinus pinea L, (Linneo) refírese o piñeiro piñoneiro


http://www.elpais.com/articulo/sociedad/Novedades/fauna/iberica/elpepusoc/20061126elpepisoc_2/Tes









CLASIFICACIÓN DOS SERES VIVOS CLASIFICACIÓN DOS SERES VIVOS

Os criterios de clasificación cambiaron ó longo da Historia en función dos coñecementos que se tiñan sobre os seres vivos.

O filósofo grego Aristóteles sostivo que hai organismos máis perfectos que outros e organiza os seres nunha escaleira, colocando na parte superior a Deus e na escala máis inferior aos minerais. O home está situado a metade da escaleira, xusto debaixo dos anxos e por enriba dos animais.


Esta idea pasou á Europa cristiá, polo que foi tomada en conta polos primeiros naturalistas que traballaron na clasificación dos seres vivos. Debido á influencia de "a gran cadea do ser" xerouse a crenza que hai organismos "máis evolucionados" que outros.


A Taxonomía moderna foi creada no século XVIII polo naturalista sueco Carl Linneo, quen clasificou miles de especies, utilizando como criterios:

- A xenealoxía, é dicir, a ascendencia común.

- O grao de similitude, é dicir, a cantidade de cambios evolutivos acumulados.

Carlos Linneo


A partir de 1960 propuxéronse dous métodos novos de clasificación dos organismos:

-Fenético ou numérico, baseado no estudio das relacións entre un grupo de organismos tomando como base o grado ou número de similitude entre eles. A similitude pode ser molecular, anatómica ou do fenotipo.

-Cladístico ou cladificación, baseado exclusivamente na xenealoxía, sin ter en conta o grao de similitude.


Fenético Cladístico

A análise cladístico forma a base da maioría dos sistemas modernos de clasificación biolóxica.

Os novos esquemas clasificatorios propugnados polo cladismo, chamados sistemas filoxenéticos, mostran as relacións entre os grupos mediante:

- árbores filoxenéticas as ramas representan linaxes reais do pasado, é dicir indica quen está máis evolucionado que quen.

- cladogramas (a modo de árbore xenealóxica familiar). Un cladograma establece as relacións filoxenéticas dos grupos que aparecen ó final das ramas. Informa de quen está máis emparentado con quen.


As árbores filoxenéticos son a expresión gráfica que mostran a diversidade biolóxica e a súa evolución.

Fonte:MONASTERSKY, R. & MAZZATENTA, O. L.; 1998.- El origen de la vida sobre la Tierra. National Geographic, vol. 2, nº 3 (marzo): 50-77.

ÁRBORE FILOXENÉTICAÁRBORE FILOXENÉTICA


Todas as filoxenias, especialmente as dos microorganismos, son provisionais pois non se coñece ningunha historia evolutiva de modo definitivo.

Un cladograma parécese a unha árbore xenealóxica en que a base da árbore representa un antepasado común para os organismos ou grupo ubicados ó final das ramas.

-Cladogramas: establecen as relacións filoxenéticas dos grupos que aparecen ó final das ramas. Informa de quen está máis emparentado con quen. Non se ten en conta os tempos evolutivos.

Baseados no anterior cladograma podemos afirmar tamén que un rato está máis emparentado cunha lagartixa que cun peixe

Na imaxe anterior móstrase o parentesco entre unha bacteria, un fungo, unha bolboreta, un peixe, unha lagartixa e un rato. Xunto á liña do cladograma nótanse uns cadros que indican as características compartidas. A característica que está máis na base é o de estar formado por célula(s) eucariota(s), todas as liñaxes que se derivaron desde este punto, os que conducen aos fungos, as bolboreta, os peixes, as lagartixas e os ratos posúen esta característica; A segunda característica sinalada neste cladograma é a presenza de tecidos animais, todas as ramificacións que hai logo deste punto, as que conducen ás bolboretas, os peixes, as lagartixas e os ratos, posúen esta nova característica. Tamén podemos facer unha lectura das características que teñen os organismos tendo en conta a información proporcionada polo cladograma, así pois podemos dicir baseados neste cladograma que un rato posúe: células eucariotas, tecidos animais, cranio, pulmóns e pelo.

O cladograma non é equivalente a unha árbore filoxenético. Para obter unha árbore filoxenética débese engadir ao cladograma información sobre os antecesores, duración de liñas evolutivas ou a cantidade de cambio evolutivo. O cladograma úsase como unha primeira aproximación da árbore filoxenética.

L'albero della vita di Ernst Haeckel, 1866

CLADOGRAMA

ÁRBORE

FILOXENÉTICA

http://it.wikipedia.org/wiki/Ernst_Haeckel

http://it.wikipedia.org/wiki/Ernst_Haeckel

http://it.wikipedia.org/wiki/1866

-


Morfolóxicas

Paleontolóxicas

Embriolóxicas

Bioquímicas

Inmunolóxicas

FONTES DE INFORMACIÓN PARA A FONTES DE INFORMACIÓN PARA A CLASIFICACIÓN DOS SERES VIVOSCLASIFICACIÓN DOS SERES VIVOS

Ao realizar un estudo comparativo dos órganos dos distintos seres vivos, atopáronse semellanzas na súa constitución que nos sinalan o parentesco que existe entre as especies. Estas evidencias permítennos clasificar os órganos en:

Órganos homólogos, se teñen unha mesma orixe embrionaria e evolutiva, pero con funcións distintas (por ex. as extremidades dos mamíferos)

Órganos análogos, se teñen unha orixe embrionaria e evolutiva distinta pero realizan a mesma función (por ex. as ás dos animais voadores).

Órganos vestixiais, que están reducidos e non teñen función aparente, pero que mostran claramente que derivan de órganos funcionais presentes noutras especies (por ex. a moa do xuízo).

PROBAS MORFOLÓXICAS: Anatomía comparada

Rasgos anatómicos del pasado Investigación y Ciencia xaneiro 2009


Órganos homólogos: extremidades dos mamíferos

Órganos análogos: as ás de animais voadores



Analicemos un caso de analoxía a quenlla, o peixe espada, o ictiosaurio (réptil fósil) e o golfiño teñen unha forma similar. Este feito non é o resultado dunha orixe común nin dunha relación de parentesco evolutivo, senón que é debida a un proceso de adaptación ao medio acuático, por parte de seres vivos moi diferentes: peixe cartilaginoso, peixe óseo, rèptil e mamifero.

Son as evidencias que se derivan dos descubrimentos dos restos fósiles deixados polas especies que habitaron a Terra noutras eras xeolóxicas. Canto máis remota é unha especie fósil, máis diferente é das especies actuais.

PROBAS PALEONTOLÓXICAS OU REXISTRO FÓSILPROBAS PALEONTOLÓXICAS OU REXISTRO FÓSIL

Evolución dos cabalos http://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/4ESO/evolucion/5pruebas_de_la_evolucion.htm

Ver vídeo: La Ver vídeo: La evolución: evolución:

evidencias fósiles evidencias fósiles http://

recursos.cnice.mec.es/biosfera/blog/2010/01/la-

evolucion-evidencias-fosiles-

y.htmlI.E.S. Otero Pedrayo. Ourense

http://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/4ESO/evolucion/5pruebas_de_la_evolucion.htm

http://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/4ESO/evolucion/5pruebas_de_la_evolucion.htm

http://recursos.cnice.mec.es/biosfera/blog/2010/01/la-evolucion-evidencias-fosiles-y.html










PROBAS EMBRIOLÓXICAS A Embrioloxía comparada: estuda o desenvolvemento (ontoxenia) dos diversos grupos de seres vivos e realiza unha comparación a diversos niveis: xenes, células, tecidos, anatomía e morfoloxía.

Embrioloxía comparada de mamífero (1, humano), ave (2, polo), réptil (3, tartaruga), anfibio (4, píntega) e peixe (5, salmón).

Os embrións son moi parecidos nas fases temperás do seu desenvolvemento.


PROBAS MOLECULARES

As probas de ADN ou de ARN e a semellanza entre as proteínas son probas bioquímicas para estudar o parentesco entre os seres vivos.

Diferencias na insulina de distintas

especies


http://www.elmundo.es/papel/2008/05/08/ciencia/2387583.html





Probas inmunolóxicas que utilizan a resposta dunha especie fronte ós antíxenos doutras especies diferentes.

A Citoloxía comparada, baséase no estudo das variacións en número, forma e tamaño dos cromosomas e os seus fragmentos.

Esquema obtido por comparación do ARN de diversas

especies dos principais grupos


L. MargulisL. Margulis

Clasificación seres vivos


http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=gNeSP40VAmU#!










O sistema dos 5 Reinos quedou desfasado pois en 1977, Carl Woese descubriu que dentro do grupo dos procariotas incluironse organismos que, a nivel molecular, eran bastante diverxentes.

En 1990, Woese et al, formularon a necesidade de definir un novo taxón, o Dominio, que estaría por enriba do Reino e reagrupar aos seres vivos en 3 grandes dominios: Archaea, Bacteria, e Eukarya (que englobarían aos clásicos 5 reinos). As arqueas son moi diferentes ás auténticas bacterias, a maioría son extremófilas (viven en ambientes extremos: moi ácidos, moi quentes, de salinidade alta ou en anaerobiose estricta).


http://www.elpais.com/articulo/futuro/Arqueas/tercer/dominio/vida/elpepusocfut/20071205elpepifut_1/Tes








Versión simplificada e modificada da Árbore filoxenético Universal establecido por Carl Woese e o seu discípulo Gary Olsen que mostra os tres Dominios: Archaea, Bacteria e Eucaria. En liña descendente seguen seis Reinos I-Moneras, II-Arqueobacterias (obviamente separadas de Moneras), III-Protistas, IV-Fungos, V-Plantas e VI-Animais.


“Árbore filoxenético Universal do mundo celular"


CARACTERÍSTICAS DOS REINOSCARACTERÍSTICAS DOS REINOS

BACTERIASBACTERIAS PROTOCTISTASPROTOCTISTASFUNGOSFUNGOS PLANTASPLANTAS

ANIMAISANIMAIS

Tipo de células Procariotas Eucariotas Eucariotas Eucariotas Eucariotas

ADN Circular Lineal Lineal Lineal Lineal

Nº de células UnicelularesUnicelulares Pluricelulares

Unicelulares Pluricelulares Pluricelulares Pluricelulares

NutriciónAutótrofos Heterótrofos

Autótrofos Heterótrofos

Heterótrofos Autótrofos Heterótrofos

Enerxía que utilizan

Química Luminosa

Química Luminosa

Química Luminosa Química

ReproducciónAsexual Asexual /Sexual Asexual /Sexual Asexual /Sexual Sexual

Tecidos diferenciados

NoN existen Non existen Non existen Existen Existen

Existencia de parede celular

Existe Existe /Non existe Existe Existe Non existe

Movilidade Sí / Non Sí / Non Non si si

A identificación (chamada máis técnicamente determinación) é o proceso de nomear ou de recoñecer a un organismo en relación a un sistema clasificatorio. Cando se descubre unha nova especie que non encaixa en ningunha clasificación procédese ao seu nomeamento e descrición con arreglo ás normas da nomenclatura.

Para identificar un determinado organismo pódese utilizar as denominadas claves dicotómicas.

DETERMINACIONDETERMINACION


Secuencia temporal aproximada da aparición da vida na Terra e algúns dos organismos que apareceron despois.

CONCEPTO DE BIODIVERSIDADE

No termo biodiversidade englóbanse:

- a) Variedade de especies que hai sobre a Terra. Tanto a variedade como o número.

- b) Diversidade de ecosistemas no noso planeta.

- c) Diversidade xenética. Os diferentes xenes que posúen os individuos permítenlles evolucionar, enriquecerse por cruzamento e adaptarse ás diferentes condicións ambientais.

Un ecosistema diverso é máis estable, debido ó gran número de relacións alimenticias que se establecen entre as especies.

http://www.abc.es/ciencia/20121115/abci-millon-especies-habitan-oceanos-201211151112.html

España é o país europeo con maior biodiversidade, debido a:

a)Situación xeográfica, b)b) Relevo montañoso. c) As illas Canarias. d) Retraso no desenvolvemento económico ata

hai unhas décadas; o que permitiu manter grandes extensións naturais mellor conservadas que noutros paises europeos.

a) IndustriaIndustria:

- Obtención de materias primas: madeira, graxas, aceites, tecidos, coiro,…

- Realización de Realización de procesos industriaisprocesos industriais: producción de viño, queixo, pan, iogurt,…

IMPORTANCIA/BENEFICIOS/VALOR DA BIODIVERSIDADEIMPORTANCIA/BENEFICIOS/VALOR DA BIODIVERSIDADE


b) En medicina. Case a metade dos fármacos que se utilizan no mundo proceden das plantas e outros seres vivos; sin duda existen outras moitas especies, algunhas aínda descoñecidas, que poderían ser vitais para curar ou previr enfermidades.

c) En alimentaciónEn alimentación. Só unha mínima parte das especies son utilizadas actualmente polo ser humano como alimento; outras moitas ainda non son ben coñecidas pero poderían ser de utilidade no futuro para obter delas alimentos.I.E.S. Otero Pedrayo.

Ourense

d) Como reserva xenéticaComo reserva xenética. Xa que existe un banco xenético natural de especies silvestres de enorme interese para mellorar os cultivos ou para producir novas variedades resistentes ós climas cambiantes ou a novas plagas e enfermidades (mediante a enxeñería xenética).

e) Como valor Como valor estéticoestético: ocio, recreo, turismo. Cada vez se obteñen máis ingresos neste campo.


f) Como valor ecolóxicoComo valor ecolóxico. Todos os seres vivos teñen unha función nos ecosistemas. Non se deben romper as cadeas alimenticias.

g) Como valor éticoComo valor ético: dereito de todo os seres vivos a existir.


O paleontólogo Jack Sepkoski na década de 1980 sinalou que a Tierra experimentou cinco grandes extincións masivas nos últimos 550 millóns de anos.

Extincións masivas


http://www.abc.es/ciencia/20130208/abci-discusion-meteorito-mato-

dinosaurios-201302080949.html

http://www.publico.es/450357/nuevas-evidencias-de-que-un-asteroide-acabo-con-los-dinosaurios

http://www.abc.es/ciencia/20131129/abci-union-continentes-provoco-mayor-201311291205.html

Na actualidade estariamos na sexta extinción masiva.


Algunhas previsións sosteñen que, de

seguir o ritmo actual, á metade do

século desapareceran o

30% das especies.

CAUSAS OU FACTORES CONDICIONANTES DA PERDA DA BIODIVERSIDADE

a) Sobreexplotación dos ecosistemas:

- Deforestación, que implica a desaparición de especies propias do bosque.

- Sobrepastoreo.

- Comercio de especies protexidas.

- Coleccionismo.

- Caza e pesca abusivas.

- Venta de especies como mascotas


b) Contaminación: do solo, da auga e do aire.

c) Destrucción dos ecosistemas:

- Incendios forestais- Cambio climático- Cambios nos usos do solo para agricultura, gandería, industria, urbanizacións,…- Construcción de infraestructuras

d) Introducción e substitución de especies:

- Introducción de especies foráneas (doutros ecosistemas distintos).

- Substitución de especies naturais por outras obtidas por selección artificial.

- Transxénicos

- MonocultivosI.E.S. Otero Pedrayo.

Ourense

Eucalipto

herba da Pampa

Mimosa Cangrexo vermello americano

Okupas galegos

http://www.elpais.com/articulo/sociedad/caza/todas/especies/invasoras/elpepisoc/20101115elpepisoc_2/Tes







http://www.bbc.co.uk/mundo/noticias/2012/09/120912_galeria_cien_especies_am.shtmlhttp://www.elmundo.es/elmundo/2012/09/12/natura/1347439367.html

http://www.bbc.co.uk/mundo/noticias/2012/09/120912_galeria_cien_especies_am.shtml







Vertebrados amenazados http://www.fecyt.es/especiales/vertebrados/index.htm

http://www.fecyt.es/especiales/vertebrados/index.htm




Descubriendo el comportamiento animal

https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=BymNp30HgpE#!

Departamento Bioloxía e Xeoloxía

I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense.

Diversidade seres vivos 2013

Documents

Transcript of Diversidade seres vivos 2013