DICCIONARIO GALEGODE

TERMOS MDICOS

REAL ACADEMIA DE MEDICINA E CIRURXADE GALICIA

CONSELLERA DE EDUCACINE ORDENACIN UNIVERSITARIA

DIRECCIN XERAL DE POLTICA LINGSTICA

Santiago de Compostela, 2002

DIRECTORES:Dr. D. Francisco Reyes OliverosD. Constantino Garca Gonzlez

REDACTORES:Dr. D. Juan Fernndez GarridoDr. D. Manuel Ferreirs Snchez GuisandeDra. Dna. Raquel Vaquero Rodrigo

COLABORADORES NA REDACCIN:Dr. D. Fernando Jimnez HerreroDr. D. Jos Luis Puente DomnguezDr. D. Manuel Pereiro MguensDr. D. Agustn Sixto SecoDr. D. Elas Tovar Martn

REVISIN LINGSTICA:Seminario de Lexicografa da RAG: Xess Domnguez Dono, Ana I. Fachal Fraguela, M.Carme Pazos Balado, Manuela Prez Rodrguez e Isolina Salgado Basoa.

COLABORADORA NA REVISIN:Dna. Isabel Gonzlez Fernndez

ISBN: 84-453-3371-2

DEP. LEGAL: C. 1.535/02

IMPRESIN E MAQUETACIN:

Va Marconi, 2CPolgono Industrial do Tambre15890 SANTIAGO DE COMPOSTELA

A configuracin dunha sociedade, calquera que sexa, amosa sempre desniveis, desequilibrios entre as partes ousectores integrantes. Esta unha situacin xa secular, de sempre, na que o corpo social pose unhas partes fortes e outrasfebles; uns grupos poderosos e de prestixio e outros de menor entidade e significacin. Todos son necesarios e interde-pendentes, pero o seu peso, a sa influencia sobre o conxunto ben distinta.

Esta heteroxeneidade social que fixen referencia est en relacin directa coas particulares respostas dos distintosncleos sociais ante feitos culturais ou institucins comunitarias como son as linguas. Quero dicir, con estas observa-cins, que o emprego da lingua galega e mesmo a actitude e valoracin da sociedade galega fronte a ese instrumento decomunicacin que constite unha herdanza de sculos, unha mestura de aceptacins e rexeitamentos.

E todo isto concle afortunadamente no fenmeno que estamos a asistir nestas das ou tres ltimas dcadas; isto, a aceptacin e emprego sen reticencias nin complexos da lingua galega por sectores profesionais da alta xerarquacomo o caso da chamada clase mdica.

Naturalmente o labor de mdico pasa tamn pola mellor e mis perfecta comunicacin cos seus pacientes e, paraiso, imprescindible que os profesionais tean unha ferramenta idnea que poa na nosa lingua xa non s os termos dogrego e do latn caractersticos da Medicina como saber humanstico e cientfico, senn tamn os mis recentementeneoloxismos procedentes do mbito das novas tecnoloxas que xa teen revelado a sa extraordinaria utilidade na cura-cin de graves doenzas.

E velaqu, neste Diccionario galego de termos mdicos, un esplndido instrumento, unha afinada ferramenta queenriquece o caudal lxico do galego e faino con rigor e precisin. E, as mesmo, unha obra que fai mis familiares ecotins, mis directamente intelixibles e mis nosos, moitos termos escuros e alleos que, dende agora, poderemosempregar e empregar ben, sen vacilacins.

Non teo dbida ningunha de que esta obra, froito madurecido dun esforzo que eu, como galego, agradezo, cons-tite un moi valioso adianto na nosa lexicografa e redundar en beneficio da instalacin do noso idioma nun decisivombito da nosa sociedade. A mia gratitude grupo que asumiu a responsabilidade deste labor e os meus parabns poloesplndido do seu resultado. A Medicina , dende agora, un pouco mis galega e est, as, un pouco mis preto de todosns

MANUEL FRAGA IRIBARNEPresidente da Xunta de Galicia

Nunha entrevista, confesaba nxel Fole que, para el, as das cousas mis importantes que tia Galicia eran a cate-dral de Santiago e a lingua galega. Non falarei agora da catedral de Santiago e tampouco vou disentir do gran escritorlugus no que grandeza da nosa lingua se refire, grandeza outorgada polo pobo galego que longo dos sculos e nasmis adversas circunstancias preservouna nun recuncho da terra, na sa intimidade, no recolleito mbito das cotis rela-cins familiares como un prezado tesouro.

Por fortuna, dende tempo atrs esas circunstancias mudaron e hoxe a situacin ben diferente, anda que, comoacontece con tantas outras cousas, non chova a gusto de todos. E unha mostra mis do distinto da situacin a aparicindunha obra coma este Diccionario galego de termos mdicos que, situada no terreo da nosa lexicografa, representa acontinuidade, e, mesmo tempo, a ampliacin dunha lia de traballos aplicados a sectores socioprofesionais e cientfico--culturais como a xurisprudencia, a bioloxa, as artes, a construccin, a administracin e outros. Introducido con norma-lidade nos medios de comunicacin, no ensino, na administracin autnoma e municipal e no mbito parlamentario, ogalego est a ter acceso a esferas profesionais de prestixio, s que agora sumamos a Medicina, percorrida, estudiada erepresentada na sa particular terminoloxa neste Diccionario do que hai tempo tiamos autntica necesidade.

Os meus sinceros parabns a todos e cada un dos integrantes do equipo que elaborou estas pxinas tan cheas deinformacin de primeira man, tan coidadosamente redactadas, tan claras e precisas nas definicins, tan ilustrativas daaxeitada sntese do rigor filolxico e o saber mdico. Esta obra, pioneira no seu especfico campo e por iso mis meri-toria anda, un exemplo a seguir para alcanza-la plena e total expansin da nosa lingua en tdolos niveis e sectores danosa sociedade. A Medicina deu xa o paso que tia que dar. Noraboa por facelo e enriquecer as a nosa competencialingstica nun terreo de tan difcil acceso e, doutra banda, de tan imprescindible coecemento como a Medicina.

CELSO CURRS FERNNDEZConselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria

O ser humano difernciase fundamentalmente do resto do mundo animal por posu-lo don da linguaxe, mediante oque se comunica cos seus semellantes. A palabra , xa que logo, a caracterstica primordial do home mesmo, sendo a saaprendizaxe basicamente materna, anda que posteriormente se fai pluralista.

A linguaxe caracteriza os pobos e forma parte das sas races ancestrais, as como do seu modo de ser e do compor-tamento de cada un, como o selo que contribe sa personalidade e orgullo, non s coma un modo de expresin senncomo pobo mesmo.

En consecuencia, moi importante coecer a fondo a linguaxe propia, a interpretacin e coecemento de cada undos seus vocbulos, da sa gramtica e da sa fontica adquirindo a base necesaria para chegar literatura, alma do pobo que pertence, sendo motivo non s de pracer intelectual senn tamn de orgullo das sas races.

Con tal fin e considerando a importancia da linguaxe mdica e o coecemento dos seus vocbulos, a Real Academiade Medicina e Cirurxa de Galicia, cumprindo cun dos seus deberes, consistente en confeccionar un Diccionario Tecno-lxico de Medicina, con tdolos datos que poida reunir, acordou por unanimidade, en Sesin Plenaria, a realizacin dunDICCIONARIO GALEGO DE TERMOS MDICOS; que coa axuda da Consellera de Educacin e Ordenacin Univer-sitaria e a colaboracin do Seminario de Lexicografa da Real Academia Galega, logrou realizar.

Somos conscientes de que nesta primeira edicin se notar a falta de numerosos vocbulos, a pesar de que se trans-cribiron mis de 20.000; haber defectos nas definicins dalgns, as como a obrigada transcricin literal de determi-nados vocbulos, recoecendo neste caso o mrito do autor que logrou definilo por primeira vez.

Non se tratou de ofrecer un Diccionario de Termos Mdicos no que tean entrada todas e cada unha das especiali-dades mdicas do momento actual, isto corresponderalle a outro tipo de diccionario; tampouco de recoller unha granvariedade de vocbulos populares referentes sade e empregados coloquialmente polos non sanitarios, polo cal s sereflicten aqueles mis comns e cun sentido mis prximo mdico e a outros profesionais da sanidade.

Trtase en definitiva dun texto xeral dos termos mis usualmente utilizados no contexto sanitario e sobre todo quesirva de estmulo para empregar con maior asiduidade a linguaxe terminolxica mdica galega entre os profesionais e ospacientes.

AGRADECEMENTOS:

A tdolos mdicos que coa sa valiosa contribucin fixeron posible a realizacin do diccionario.

De modo especial a: Dra. Raquel Vaquero, Dr. Juan Fernndez Garrido e Dr. Manuel Ferreirs Snchez Guisande;pola sa intensa dedicacin e paciencia na inmensa tarefa de busca e definicin dos vocbulos, sendo clave o seu traballopara a consecucin da obra.

profesora Dra. Isabel Gonzlez Fernndez, que coa achega da sa experiencia no desenvolvemento de diversosdiccionarios, os seus profundos coecementos da lingua galega e a sa especial dedicacin Diccionario Galego deTermos Mdicos, foi decisiva para a sa finalizacin.

grupo de fillogos que colaboran habitualmente nas tarefas do Seminario de Lexicografa da RAG, constitudopor:

Xess Domnguez Dono, Ana Fachal Fraguela, Manuela Prez Rodrguez e Isolina Salgado Basoa e coordinadospor M do Carme Pazos, por todo o esforzo, dedicacin e paciencia, en revisar, corrixir e ordenar unha e mil veces asmis de 20.000 entradas que lles chegaron con numerosas imperfeccins, que souberon emendar, as como aconsellar atdolos que colaboraron neste cometido do diccionario.

Finalmente, a tdolos Ilmos. Sres. Acadmicos que, coa sa achega persoal, dignificaron a posta a punto desteprimeiro Diccionario Galego de Termos Mdicos.

A Corua, 18 de decembro de 2001

PROF. DR. FRANCISCO REYES OLIVEROSPresidente

Hai dous mil anos que lingua se falaba nos castros galegos? Non tmo-la menor idea da lingua que falaban osgalegos desa poca. O que si est claro que coa chegada do mundo romano a Galicia os residentes desta rexin apren-deron latn, lingua que tamn os habitantes das outras rexins da Pennsula Ibrica aprenderon igualmente.

Pero co paso do tempo cada unha das rexins da Pennsula Ibrica foi formando a propia fala. No sculo XIII,podemos afirmar que a lingua galega unha lingua normal de comunicacin en tdolos actos da vida de tdolos cida-dns desta rexin e precisamente nesa poca o galego convrtese na lingua normal das obras literarias e moi especial-mente na lingua dos trobadores. O galego nesa poca unha das linguas literarias mis importantes, algo moi semellante que ocorreu en Francia co provenzal.

A fins da Idade Media o casteln vai impondose na maior parte da Pennsula. En Galicia son os casteln-falantesos que ocupan os cargos polticos, eclesisticos, de xustiza, etc., pero os falantes normais seguen conservando a sapropia lingua.

Sen embargo desde mediados do sculo XIX comeza a ser usada a lingua galega de novo no mundo literario emesmo no mundo dos polticos. Tralos anos do franquismo volve o galego a se-la lingua normal de Galicia a tdolosniveis: na vida normal, no ensino, nas relacins intelectuais, no mundo teatral, nos escritos, etc., etc. No Estatuto deGalicia de 1981 determnase exactamente que a lingua propia de Galicia o galego, pero que tanto o galego coma ocasteln poderan ser usados en Galicia en tdolos plans de vida pblica, cultural ou informativa.

O triunfo do galego vai confirmndose pouco a pouco nos ltimos anos. Hai mbitos da vida poltica, como o Parla-mento ou as publicacins oficiais da Xunta, onde a situacin do galego como lingua oficial est firme. Pero en determi-nados medios de comunicacin, na administracin local e sobre todo na de xustiza e na eclesistica vai impndose poucoa pouco o galego. Sen embargo nos medios educativos onde parece que a lingua galega est por riba da castel.

Naturalmente no mundo da medicina hai que dicir que bastantes falantes intentan expresa-los seus problemasmdicos a travs da sa propia lingua, pero son moitos os aspectos da vida mdica ou curativa que se descoecen comple-tamente.

Loxicamente necesario ter bo coecemento da lingua dos falantes galegos e especialmente moi conveniente quecoezamos e practiqumo-la lingua mdica non s dos falantes, senn tamn do campo da medicina. O persoal demdicos, practicantes, e demais xentes que tean relacin coa medicina deben intentar familiarizarse con esta lingua ecoecer moi ben tdolos seus aspectos para poder intercomunicarse.

Por iso quero manifestar con todo o meu afecto a felicitacin a tdolos autores desta marabillosa obra Diccionariogalego de termos mdicos que o primeiro intento portentoso e asombroso de divulgar na nosa lingua todo ese aspectodo mundo sanitario, da terminoloxa mdica, da mellor comprensin entre mdicos e enfermos, etc.

As pois, quero manifesta-la mia propia satisfaccin de que vivn e vin o esforzo, o sacrificio, o traballo que nece-sitaron os realizadores desta magnfica obra.

CONSTANTINO GARCA

ACADMICOS NUMERARIOS POR ORDE DE ANTIGIDADE DA REALACADEMIA DE MEDICINA E CIRURXA DE GALICIA

Dr. D. Elas Tovar MartnDr. D. Benito Regueiro VarelaDr. D. Fernando Jimnez HerreroDr. D. Domingo Garca SabellDr. D. Ramn Varela NezDr. D. Ovidio Vidal RosDr. D. Jos A. Pajarrn UlloaDr. D. Jaime Quintanilla Ulla.Dr. D. Jos Luis Puente DomnguezDr. D. Francisco Reyes OliverosDr. D. Manuel Snchez SalorioDr. D. Manuel Moreno de OrbeDr. D. Jos Pea GuitinDr. D. Federico Martinn SnchezDr. D. Odn-Luis Abad FloresDr. D. Jos Luis Nogueira MarchDr. D. Manuel Noya GarcaDr. D. Jernimo Forteza VilaDr. D. Ramn Domnguez SnchezDr. D. ngel Belmonte VicenteDr. D. Jos Miones TrilloDr. D. Manuel Pereiro MguensDr. D. Alfonso Varela NezDr. D. Jos Carro OteroDr. D. Francisco Javier Jorge BarreiroDr. D. Jos Luis Vzquez IglesiasDr. D. Juan Jess Gestal OteroDr. D. Torcuato Labella CaballeroDra. Dna. Alicia Ansede MartnezDr. D. Jorge Teijeiro VidalDr. D. Luis Rodrguez MguezDr. D. Joaqun Potel LexquereuxDr. D. Juan Varela DurnDr. D. Miguel Gil de la PeaDr. D. Antonio Rodrguez LpezDr. D. Benito Jos Regueiro GarcaDr. D. Jos Couceiro FollenteDr. D. Pablo Dez BaosDr. D. Benigno Fausto Galdo Fernndez

LISTA DE ABREVIATURAS

adx. (adxectivo)

fig. (figurado)

gr. (grego)

lat. (latn)

loc. (locucin)

s. (substantivo)

s.f. (substantivo feminino)

s.m.(substantivo masculino)

s.f.pl.(substantivo feminino plural)

s.m.pl.(substantivo masculino plural)

v. (verbo)

V. (vxase)

GUA DE USO

As entradas van destacadas en letra grosa, seguidas da abreviatura, en cursiva, que indica a sa categora grama-tical, e a continuacin a definicin. Cando a entrada ten distintas acepcins aparecen diferenciadas por un nmero:

ebulicin s.f. 1. Fenmeno fsico que acompaa o paso de estado lquido a estado de vapor, cando este paso ocorre nons na superficie do lquido, senn tamn no seu interior, o que produce a formacin de burbullas de vapor no seuseo. 2. Estado dun lquido que ferve.

indixesto -a adx. 1. Difcil de dixerir ou que orixina indixestin. 2. Que foi inxerido e non dixerido.

Inclense como entradas os prefixos e sufixos cultos que entran na formacin de palabras propias deste campo:

xin-, xine- ou xineco- Prefixo do grego, muller.

-pata Sufixo do grego, enfermidade.

As entradas correspondentes a palabras que non se consideran correctas van precedidas por un asterisco e remiten forma normativa:

*alferesa s.f. V. alfereca.

*saban s.m. V. frieira.

Se unha mesma entrada ten mis dunha categora gramatical sepranse no artigo mediante unha dobre barra (//):

dacrioagogo-a adx. 1. Que provoca a segregacin de bgoas. 2. Que serve como conducto para as bgoas. // s.m. 3.Axente ou substancia que estimula a glndula lacrimal e produce choradeira. 4. Nome en desuso do canalculolacrimal.

Algunhas entradas forman parte de expresins complexas. Neses casos, aparecen final do artigo, diferenciadasdo corpo das acepcins por unha dobre barra (//), ordenadas alfabeticamente e separadas entre si por unha barra (/):

sacarmetro s.m. Instrumento que determina a cantidade de azucre presente nunha solucin. Pode ser de dous tipos: pola-rmetro ou aermetro. // S. de fermentacin Sacarmetro con aspecto de tubo graduado, en forma de cbado, epechado nun extremo, que determina a cantidade de azucre polo volume de gas que se acumula en tal extremo.Emprgase tamn para determina-la cantidade de azucre na urina. / S. de Lohnstein Aparello empregado pararealiza-la reaccin de fermentacin cuantitativa do azucre urinario.

Hai un nmero considerable de entradas que remiten a outras. Isto indcase con V. (vxase) e a continuacin aentrada onde podemos atopa-lo significado da palabra ou expresin pertinente:

faciana s.f. V. face.

Fabry, enfermidade de V. enfermidade.

laa s.f. 1. Greta na pel, nas mucosas ou nos labios, especialmente a causa do fro. 2. V. grampa.

Os equivalentes que poida ter unha palabra ou expresin indcanse despois da definicin, introducidos polafrmula Tamn se di:

iliopectneo -a adx. Pertencente ou relativo ilio e pube. Tamn se di iliopubiano.

sen s.f. Rexin lateral da cabeza, s lados da fronte, situada sobre o arco cigomtico. Tamn se di tempa.

Os termos gregos e latinos, as voces estranxeiras ou as denominacins dos xneros animais e vexetais aparecenen cursiva:

hallux s.m. Dedo polgar do p. // H. malleus Dedo gordo do p deformado en forma de martelo, que aparece nalgunhasenfermidades reumticas. / H. valgus Desviacin do dedo polgar do p cara s demais dedas, s que cruza porencima ou por debaixo. / H. varus Separacin do dedo polgar do p das demais dedas.

ECHO s.m. Sigla correspondente a Enteric Citopatic Human Orphan, virus da familia dos Picornaviridae, xnero Ente-rovirus, axente responsable dalgunhas variedades da meninxite, procesos febrs, arrefriado comn, etc.

Haemodipsus Xnero de piollos, dos que a especie H. ventricosus (piollo do coello) pode ser un axente transmisor daPasteurella tularensis, microorganismo productor da tularemia.

Indiella Xnero que pertencen algunhas especies de fungos, como Indiella mansoni ou Indiella brumpti, causantes dop de Madura.

XVIII

AA. Abreviatura de ampere.a. Abreviatura de arteria.a-, an- Prefixo que significa sen ou non.. Abreviatura de unidade Angstrom.aa Abreviatura empregada nas receitas que significa de

cada un.

abafar v. Facer difcil a respiracin ou impedila.abasia s.f. Imposibilidade de camiar.absico-a adx. Relativo abasia.abatemento s.m. Prostracin fsica ou moral dunha

persoa.

abater v. Perde-lo nimo, as forzas.abaxial adx. Situado fra do eixe do corpo, dunha parte

ou rgano.

abdome s.m. Parte do corpo do home e dalgns animaisque est a continuacin do trax, separada da cavidadetorcica polo diafragma e tapizada por unha membranaserosa, o peritoneo. Contn a maior parte das vsceras dosaparellos dixestivo e xenitourinario. // A. agudo. Dorabdominal de inicio sbito, por causa da inflamacin,perforacin, obstruccin, infarto ou rotura dos rganosintrabdominais e que require intervencin cirrxica.

abdominal adx. Relativo abdome.abdominocentese s.f. Puncin (paracentese da cavi-

dade) abdominal.

abdominoscopia s.f. Exame do abdome e das sasvsceras mediante endoscopia.

abduccin s.f. Accin de conducir cara a fra ou deseparar da lia media.

abducir v. Afastar do plano medio do corpo ou do eixedun membro.

abductor-a adx. 1. Que abduce. // 2. s.m. Msculo querealiza a abduccin.

aberracin s.f. Desviacin da situacin normal. // A.cromosmica. Irregularidade do nmero ou constitucindos cromosomas que altera o material xentico do

embrin. / A. mental. Estado mental patolxico sen alte-racins da intelixencia que non chega a constitur unhatolemia.

abertura s.f. Porta ou acceso.ablacin s.f. Separacin ou desprendemento dunha parte

do corpo de forma cirrxica ou coma resultado de enfer-midade.

ablefaria s.f. Ausencia total ou parcial de plpebras,conxnita ou adquirida. Tamn se di ablfaron.

ablfaron s.m. Ablefaria.ablepsia s.f. Falta ou perda da vista, cegueira.ablucin s.f. Operacin que consiste en separar dun corpo

os materiais estraos mediante lavado.

abocamento s.m. Anastomose, implantacin cirrxicadun conducto noutro, ou nunha cavidade da sa mesmanatureza ou non.

aboclusin s.f. Falta de contacto entre os dentes supe-riores e inferiores.

abordaxe s.f. En cirurxa, va ou maneira de achegarse aalgn rgano ou vscera.

abortar v. Expulsar un feto antes do tempo normal dexestacin, sen que poida sobrevivir.

abortivo-a adx. 1. Que se desenvolve en forma incom-pleta. 2. Da substancia ou procedemento que produce unaborto.

aborto s.m. Feito de interrompe-lo embarazo, por causasnaturais ou provocadas, expulsando o feto antes do temponormal de xestacin.

abraquia s.f. Ausencia conxnita de brazos.abraquiocefalia s.f. Ausencia conxnita de brazos e

cabeza. Tamn se di acefalobraquia.

abrasin s.f. Desgaste dunha substancia ou estructura,como a pel ou os dentes, mediante un proceso mecnicoanormal ou pouco comn

abrasivo-a adx. Que causa abrasin.

abrazadeira s.f. Aparello ortopdico usado para soster,aliar ou manter partes do corpo en posicin correcta.

abrebocas s.m. Instrumento cirrxico para mante-la bocaaberta.

abruptio (lat.) Esgazadura en anacos. // A. placentae.Desprendemento prematuro da placenta.

absceso s.m. Acumulacin localizada de pus nunha cavi-dade formada pola dexeneracin dos tecidos infectados.// A. anorrectal. Acumulacin localizada de pus notecido graxo preto do ano. / A. apendicular. Resulta daperforacin do apndice con inflamacin aguda. / A.cerebral. Extensin cerebro dunha infeccin dunharea prxima (como a otite media) ou por infeccinhematxena. / A. escrofuloso ou estrumoso. Absceso deorixe tuberculosa. / A. fro. Absceso de evolucin lenta,con poucos signos de inflamacin. / A. gasoso. Acumu-lacin localizada de material seropurulento que contnaire, orixinado por bacterias que producen gas, comoClostridium Perfringens. / A. primario. O que se formano foco da infeccin.

absoluto-a adx. 1. Sen lmites, libre, non combinado. 2.Sen condicins, sen ningn tipo de restriccin ou reserva.// Dieta absoluta. Restriccin total de alimentos.

absorbencia s.f. En radioloxa, medida da capacidadedun medio para absorber radiacin.

absorber v. Admitir ou asimilar substancias en ou atravs dos tecidos.

absorcin s.f. Introduccin de substancias interior dostecidos ou a travs deles.

absterxer v. Purificar, desinfectar.abulia s.f. Perda ou diminucin da vontade ou enerxa

para emprender algunha cousa ou para se mover.

ablico-a adx. Que sofre abulia, que non ten vontade.abuso s.m. Uso esaxerado dalgunha cousa, que pode

chegar a modifica-las funcins orgnicas, como o abusoda cafena, do alcohol, do tabaco.

acalasia s.f. Incapacidade para relaxa-las fibras domsculo liso do aparello gastrointestinal, en calquerasitio de unin dunha parte con outra, en especial na uningastroesofxica. // A. do cardia. Cardiospasmo. / A. doesfnter anal. Enfermidade de Hirschprung. / A. esof-xica. Dilatacin e hipertrofia dun anaco de esfago,megaesfago.

acalculia s.f. Incapacidade para facer clculos matem-ticos sinxelos, forma de afasia que se observa nas lesinsdo lobo parietal.

acalorado-a adx. Sufocado, cheo de calor.acaloramento s.m. Acto ou efecto de acalorar ou acalo-

rarse, ardor, excitacin

acalorar v. Sentir calor e cansazo a causa dun esforzo.acampsia s.f. Rixidez dun membro, anquilose.

acanalado-a adx. Que mostra sucos, estriado.acanaladura s.f. Operacin que consiste en facer unha

extirpacin en forma de canle no so

acanear v. Moverse os dentes.acanthia lectularia s.f. Chincha.acanto s.f. Columna vertebral.acantocito s.m. Glbulo vermello deformado que parece

ter espias.

acantocitose s.f. Presencia de acantocitos no sangue, porausencia conxnita de lipoprotenas

acantodoncia s.f. Forma espiosa dos dentes.acantoide adx. Semellante a unha espia, espiosoacantlise s.f. Desprendemento das clulas do corpo

mucoso de Malpighi. Tamn se di acantose, anacantose.// A. ampolar. Epidermlise.

acantoma s.m. Tumor da capa mucosa de Malpighi dapel, cancro cutneo.

acantoqueratoderma s.f. Hipertrofia da capa crnea dapel, especialmente das mans e dos ps.

acantose s.f. Lesin histolxica da epiderme que presentahipertrofia do corpo mucoso de Malpighi. // A. nigricans.Pigmentacin xeral e anormal da pel con tumores papi-lares.

acapnia s.f. Diminucin da cantidade de cido carbnicono sangue.

acarbia s.f. Diminucin de carbonatos no sangue.acardia s.f. Falta conxnita de corazn.acardaco-a adx. Que non ten corazn.acarase s.f. Sarna, enfermidade contaxiosa da pel produ-

cida por un parasito.

acaricida adx. Axente que destre acridos.acrido s.m. Parasito da pel do home e dos animais, da

orde dos arcnidos.

acario-a adx. Sen ncleo.acariocito s.m. Clula sen ncleo coma o glbulo

vermello.

caro s.m. Acrido.acarodermatite s.m. Inflamacin da pel producida por

acridos.

acarofobia s.f. Medo patolxico a padecer sarna. Tamnse di acaromana.

acaromana s.f. Acarofobia.acarotxico-a adx. Acaricidaacartonado a adx. Que ten o aspecto do cartn por estar

seco e delgado, caracterstico de persoas de moita idade.

acatalasia s.f. Falta ou diminucin do enzima catalaseacatalepsia s.f. Falta de comprensin, deficiencia mental.

abrazadeira 2

acatama s.f. Forma de neurite perifrica que se observaprincipalmente en frica occidental.

acatamatesia s.f. Perda ou trastorno na facultade decomprende-la linguaxe debido a unha lesin central.

acatarrado-a adx. Que ten catarro.acatarrarse v. Contrae-lo catarro, constiparse. acatarsia s.f. Impureza, falta de limpeza, sucidade.acatexia s.f. Imposibilidade de rete-los excrementos,

incontinencia.

acatisia s.f. Dificultade para manterse quedo, obsrvaseprincipalmente en enfermos de Prkinson.

acceso s.m. Ataque, conxunto de sntomas que cesan evolven a intervalos mis ou menos distantes.

accesorio-a adx. Relativo a glndulas, msculos ounervios auxiliares ou suplementarios doutro rgano,xeralmente mis importante.

accidental adx. Producido por accidente.accidentalismo s.m. Teora que considera tdalas enfer-

midades como simples fenmenos exteriores, sen orixeno organismo, e atende soamente os sntomas sen ter enconta a etioloxa nin a patoxenia.

accidente s.m. Fenmeno ou feito traumtico ou patol-xico espontneo que aparece na persoa sa ou no cursodunha enfermidade. // A. cerebrovascular. ACV, ictus,termo que se aplica s sindromes clnicas que acompaans lesins isqumicas ou hemorrxicas. / A. de traballo.Suceso imprevisto no acto ou con motivo do traballo, eque causa unha lesin temporal ou permanente. / A. detrfico. Accidente por causa da circulacin urbana ou porestrada.

accin s.f. 1. Feito de levar a cabo algo. 2. Modo derealiza-las funcins vitais. // A. acumulativa. A dunhadroga que se amosa despois da administracin dalgunhasdoses aparentemente inactivas. / A. especfica. A dunhadroga sobre un axente patxeno determinado. / A.muscarnica. Accin parasimpaticomimtica. / A.reflexa. Movementos involuntarios dunha parte docorpo. / A. termoxnica. A dun alimento ou droga aumenta-la produccin de calor.

accpiter s.m. Vendaxe facial con apndices, semellantes garras das aves de rapina.

accretio (lat.) Adherencia anormal de partes que normal-mente estn separadas.

acecolina s.f. Clorhidrato de acetilcolina.acedar v. Tornar cido. aceda s.f. Acedume.acedia s.f. Desorde mental caracterizada indistintamente

por apata ou melancola.

acedo-a adx. Que ten o sabor cido do limn ou dovinagre.

acedume s.m. Acidez, cantidade de cido que ten unhacousa.

acfalo-a adx. Que non ten cabeza.acefalobraquia s.f. Ausencia conxnita da cabeza e dos

brazos. Tamn se di abraquiocefalia.

acefalocardia s.f. Ausencia conxnita da cabeza e docorazn.

acefalocisto s.m. Quiste estril.acefalogastria s.f. Ausencia conxnita de cabeza, trax e

parte superior do abdome.

acefalopodia s.f. Ausencia conxnita de cabeza e de ps.acefaloquiria s.f. Ausencia conxnita de cabeza e de

mans.

acefalorraquia s.f. Ausencia conxnita de cabeza e decolumna vertebral.

acefalostoma s.f. Ausencia conxnita de cabeza epresencia dunha especie de boca na parte superior docolo ou do trax.

acefalotoracia s.f. Ausencia conxnita de cabeza e detrax

aceite s.m. Substancia extrada da oliva, doutros vexetaise mesmo de animais. // A. alcanforado. Solucin dealcanfor en aceite de oliva. / A. animal de Dippel. Aceiteproducido pola destilacin de sos, cornos e outras subs-tancias animais. / A. cocido. Aceite de liaza exposto aunha temperatura de 120 ou mis. / A. de algodn. Oque se obtn das sementes do algodn. / A. de asfalto. Oque se obtn da destilacin do asfalto. / A. de fgado debacallao. Obtense do fgado deste animal, aumenta onmero de glbulos vermellos do sangue e o peso docorpo. / A. de Bamber. Mestura empregada contra osmosquitos. / A. de bancul. Purgante suave. / A. deCarron. Lquido composto a partes iguais de aceite delio e auga de cal, empregado nas queimaduras. / A. dedurmideiras. O que se obtn espremendo as sementes doPapaver Somniferum./ A. de Gabian. Petrleo. / A. deNeisser. Contn mercurio, empregouse en inxeccincontra a sfilis. / A. de rcino. Estimula os movementosintestinais, producindo unha evacuacin s catro ou cincohoras. / A. de Saturno. Contn chumbo en disolucin. /A. de vitriolo. cido sulfrico. / A. esencial. Aceitevoltil. / A. fixo. Aceite graxo. / A. mineral. Petrleo. /A. iodado. Contn un 40-50% de iodo, emprgase paraexploracins radiolxicas.

acelerador s.m. Substancia que aumenta a velocidadedunha reaccin qumica.

acelerina s.f. Pseudoglobulina que intervn no meca-nismo de coagulacin do sangue, da que hoxe non seacepta a sa existencia.

acelmado-a adx. Doce, substancioso.acelmar v. Pr unha cousa doce e saborosa.acelme s.m. Calidade do que doce, dozura.

3 acelme

acelomado-a adx. Que carece de celoma ou de cavidadeorgnica.

acelular adx. Que non contn clulas.acender v. Estimular, excitar.acendido-a adx. Que se lle subiron as cores caraaceno s.m. Sinal, sntoma.acntrico-a adx. Que non central ou que non est loca-

lizado no centro.

acentuacin s.f. Aumento dos rudos respiratorios ecardacos.

acentuador s.m. Substancia que aumenta a accin duncolorante.

acephalus s.m. Acfalo.aceptor s.m. Composto que toma un grupo qumico

doutro composto unirse con el, especificamente, subs-tancia que absorbe o hidrxeno ou osxeno activoformado nos procesos de oxidacin e reduccin dostecidos.

aceratose s.f. Deficiencia do tecido crneo.acerbar v. Angustiar.acerbo-a adx. Acedo, spero, coma o sabor das froitas

verdes.

acrvulo s.m. Conxunto de pequenos grans do plexocoroideo e da glndula pineal, conteen carbonatos efosfatos.

aceso-a adx. Que se acendeu, inflamado.acesdino-a adx. Que alivia ou cura a dor, andinoacestoma s.m. Masa de granulacins que formar a cica-

triz.

acetbulo s.m. Cavidade na superficie externa dos soscoxais na que se articula a cabeza do fmur.

acetaminofn s.m. Substancia que se emprega comoantitrmico e analxsico, non antiinflamatorio.

acetanilida s.f. Substancia txica con accin analxsica eantipirtica, antifebrina.

acetato s.m. Sal de cido actico.acetazolamida s.f. Sulfonamida sinttica que inhibe a

anhidrase carbnica.

actico-a adx. Pertencente ou relativo vinagreacetificacin s.f. Produccin de vinagre por fermenta-

cin actica.

acetilacin s.f. Introduccin dun grupo acetilo nunhamolcula orgnica.

acetilamidobenzol s.m. Acetanilida.acetilamidofenol s.m. Fenacetina.acetilarsinato s.m. Arsacetina.acetilaxotil s.m. Arsacetina.

acetilbetametilcolina s.f. Composto de colina de efectovasodilatador e estimulante do tubo dixestivo.

acetilcistena s.f. Frmaco empregado como mucoltico.acetilcoenzima A s.m. Producto da condensacin do

coenzima A e do cido actico, clave no metabolismo dosprincipios inmediatos, e paso obrigado para a entrada nociclo do cido tricarboxlico (ciclo de Krebs), e que servecomo precursor para a sntese dos cidos graxos e dosesteroides.

acetilcolina s.f. Producto resultante da acetilacin dacolina co acetilcoenzima A, o transmisor nervioso nosistema nervioso parasimptico, nos ganglios vexetativose na placa motora do msculo, e tamn noutras reas dosistema nervioso central.

acetilcolinesterase s.f. Enzima que volve inactiva aacetilcolina.

acetilfenetidina s.f. Fenacetina.acetilfenhidracina s.f. Pirodina.acetilfosfatase s.f. Enzima que cataliza a descomposi-

cin do acetilfosfato en cido actico e cido fosfrico.

acetilo s.m. Radical CH3CO do cido actico.acetilsaliclico, cido s.m. Analxsico contra a dor de

leve a moderada intensidade, antitrmico, antirreumticoe antiagregante plaquetario.

acetilsulfadiacina s.f. Forma na que a sulfadiacina excretada pola urina.

acetilsulfaguanidina s.f. Forma na que se excreta asulfaguanidina na urina, en placas cristalinas.

acetilsulfonamida s.f. Sulfonamida pouco soluble quese excreta pola urina, e que se precipita se a urina non alcalina.

acetiltransferase s.f. Enzima que cataliza a transferenciadun grupo acetilo dunha molcula a outra. O mis impor-tante o acetilcoenzima A

acetmetro s.f. Acetmetro.Acetobacter Xnero de bacterias aerobias, que se encon-

tran en froitas, vexetais, vinagre e bebidas alcohlicas,que transforman o alcohol en cido actico e cocensecomo nai do vinagre.

acetofenacina s.f. Fenotiacina.acetofenetidina s.f. Fenacetina.acetolado s.m. Medicamento lquido formado pola mace-

racin de substancias vexetais secas ou a disolucin deprincipios medicinais en vinagre destilado.

acetolase s.f. Enzima que converte o alcohol en cidoactico.

acetomeroctol s.m. Antisptico mercurial empregado enforma tpica.

acetmetro s.m. Instrumento para determina-la cantidadede cido actico que contn unha solucin.

acelomado-a 4

acetomorfina s.f. Diacetilmorfina, herona.acetona s.f. Dimetilcetona, lquido incoloro que se

encontra en pequenas cantidades no sangue e urinanormais e en gran cantidade na urina dos diabticos,dndolle un olor caracterstico respiracin destespacientes e ten propiedades anestsicas.

acetonemia s.f. Presencia de acetona no sangue en maiorcantidade c normal.

acetonumerador s.m. Instrumento que serve para medi--la cantidade de acetona na urina.

acetonuria s.f. Exceso de acetona na urina, ocorre nadiabete, febre, cancro e vmitos dos nenos.

acetopirina s.f. Composto cristalino, branco, mestura deantipirina e cido acetilsaliclico, que se emprega comoantipirtico e analxsico.

acetosal s.m. cido acetilsaliclico.acetosoluble adx. Soluble en cido actico.acetum (lat.) Vinagre.acezo s.m. Dificultade respiratoria, dispnea, asma.achacoso a adx. Que sofre achaques con frecuencia,

propio das persoas de idade.

achaque s.m. 1. Indisposicin ou enfermidade habitual,pouco grave, e especialmente a que acompaa vellez. 2.Menstruacin, embarazo. 3. Defecto comn ou frecuente.

acidez s.f. 1. Propiedade dos cidos ou calidade cidadunha substancia. 2. Contido cido dun lquido.

acidificacin s.f. Accin e efecto de acidificar, acidacin.acidificante adx. Que d propiedades cidas a un corpo

que non as ten.

acidificar v. Dar propiedades cidas ou facer cidaalgunha substancia engadirlle un cido forte, converteren cido.

acidmetro s.m. Instrumento para medi-la cantidade decido libre nunha solucin.

cido-a adx. 1. Que ten propiedades opostas s lcalis //s.m. 2. Composto, de carcter orgnico ou inorgnico,capaz de ceder protns [H+] a outras substancias, que reaccionar cunha base forma sal mais auga. 3. Popular-mente, composto qumico que ten sabor agrio que lleconfere o in hidrxeno. // A. graxo. cido orgnicomonobsico da serie aliftica. / A. graxo esencial. cidograxo necesario para o axeitado funcionamento dasclulas, non elaborado polo organismo, polo que debe serproporcionado pola dieta, como por exemplo o cidolinoleico.

acidocito s.m. Clula acidfila, leucocito eosinfilo.acidofilia s.f. Facilidade de tinguirse cos colorantes

cidos, eosinofilia.

acidorresistente adx. Relativo s bacterias que unha veztinguidas non perden a cor cos cidos.

acidose s.f. Diminucin relativa ou real dos lcalis noslquidos corporais, en proporcin contido de cido,normalmente con acumulacin de metabolitos cidos,que se manifesta por decaemento, sono, vertixe, cefalea,vmitos e coma. // A. compensada. Estado no que o pHdos lquidos corporais se mantn nos lmites normaispola accin compensadora dos mecanismos renais ourespiratorios do organismo. / A. descompensada.Acidose por exceso de CO2 libre ou deficiencia de lcaliscon diminucin do pH sanguneo. / A. metablica. Adebida a un exceso de cidos orgnicos ou inorgnicosfixos, ou perda excesiva de lcalis. / A. respiratoria. Adebida retencin do CO2 no sangue por escasa ventila-cin dos pulmns. / A. tubular renal. Incapacidade desegregar urina cida por defecto tubular de reabsorcinde bicarbonato ou excrecin de hidroxenins.

acidulacin s.f. Acto ou efecto de acidular.acidulado-a adx. Lixeiramente cido.acidulante adx. Que acidula.acidular v. Tornar acdulo.acdulo-a adx. Lixeiramente cido.aciduria s.f. Exceso de cidos na urina.acidrico-a adx.Que resiste os medios cidos.aciese s.f. Esterilidade feminina.cigos adx. Impar.acilia s.f. Falta de pestanas.acilo-a adx. Do radical orgnico constitudo pola unin

dun grupo carbonilo (C=O) cun grupo alquilo ou arilo.

acinesia s.f. Ausencia ou perda do poder de realizarmovementos voluntarios. // A. lxera. Parlise voluntariado movemento, producida pola intensa dor que causan osmovementos voluntarios, que se observa de coto nosestados histricos.

acinestesia s.f. Perda do sentido do movemento.acintico-a adx. Relativo acinesia.Acinetobacter Xnero de bacterias da familia Neisseri-

ceas, cocobacilos gramnegativos, aerobios estrictos,pouco patxenos.

acirrante adx. Excitante, picante, estimulanteacistia s.f. Falta da vexiga da urina.acistineria s.f. Parlise da vexiga.aclaramento s.m. Depuracin, cantidade de sangue que

se depura dunha substancia, cantidade de sangue queproporciona a cantidade de substancia excretada nunminuto. // A. de creatinina. Mide a funcin glomerularna prctica clnica.

aclasia s.f. Continuidade patolxica de tecidos que podenser mis ou menos diferentes.

aclstico-a adx. Que deixa pasa-la luz sen refractala.

5 aclstico-a

aclaviculado-a adx. Que non ten clavculas ou as tenrudimentarias. Tamn se di acleido.

acleido-a adx. Aclaviculado.acleistocardia s.f. Abertura ou peche imperfecto do

orificio oval.

aclimatacin s.f. Acto ou efecto de aclimatar(se).aclimatar v. Adaptar(se) a un clima.aclis s.m. Mancha ou escurecemento na crneaaclorhidria s.f. Falta de cido clorhdrico nas secrecins

gstricas.

acloropsia s.f. Imposibilidade de distingui-la cor verde.acluofobia s.f. Medo escuridade.aclusin s.f. Axuste imperfecto das superficies dos

dentes.

acme s.m. 1. Perodo de mis intensidade nunha enfermi-dade. 2. Na febre, a mxima temperatura.

acne s.f. Erupcin inflamatoria da pel caracterizada polaretencin das secrecins das glndulas sebceas, e sveces, infeccin destas glndulas. // A. artificial. Acneproducida por axentes irritantes externos ou por drogasadministradas por va interna (ioduros, bromuros). / A.ciliar. Acne dos bordos das plpebras. / A. concreta.Seborrea seca. / A. conxestiva. Acne roscea. / A. hiper-trfica. Acne roscea con engrosamento dos labios e alasdo nariz. / A. necrtica. Acne varioliforme. / A. pustu-losa. Variedade de acne vulgar caracterizada porabscesos. / A. queloide. Dermatite papilar capilar. / A.rodens. Acne varioliforme. / A. roscea. Inflamacincrnica da cara e do nariz, en xeral debida s bebidasalcohlicas. / A. sebcea. Seborrea. / A. sebcea crnea.Queratose folicular, enfermidade de Darier. / A. simple.Acne vulgar. / A. solaris. Forma debida exposicin sol, caracterizada por lesins vermellas no nariz emeixelas. / A. tarsi. Acne das glndulas sebceas dasplpebras. / A. varioliforme. Acne crnica algo rara, quese sita na fronte, con lesins pustulosas presentadas engrupos, cada unha cun tapn duro central, que caerdeixa unha cavidade profunda. / A. vulgar. Acne comnque predomina na cara e rexin superior do tronco, quese manifesta na pubertade e adolescencia, influda polaactividade hormonal.

acneiforme adx. Semellante acne.acnemia s.f. Atrofia da barriga das pernas, falta ou muti-

lacin das pernas.

acnexnico-a adx. Que causa acne ou capaz de produ-cilo.

acnite s.f. Inflamacin supurativa da pel da cara que deixacicatrices.

acobadamento s.m. Formacin dun ngulo no intestino,conxnita ou por bridas. // A. de Lane. O debido retrac-cin da membrana de Lane, frmase no leo terminal poradherencias, causa estenose, e s veces, leo mecnico.

acognosia s.f. Coecemento ou estudio dos elementos edos mtodos curativos.

acografa s.f. Descricin dos medicamentos.acona s.f. Clorhidrato de diparaanisilmonofenetilguani-

dina, po branco, cristalino, soluble en auga, emprgasecomo anestsico local e bactericida en oftalmoloxa.

acolia s.f. Diminucin ou cese da segregacin biliar. / A.pigmentaria. Secrecin dunha bile sen cor por falta depigmentos biliares.

acoluria s.f. Ausencia de pigmento biliar na urinaacometer v. Manifestarse unha doenza, signo, etc.acometida s.f. Ataque, arremetida.acomodacin s.f. Acto de axustar ou adaptar, especial-

mente os ollos para a visin a distintas distancias, querealiza o msculo ciliar e o cristalino. // A. absoluta.Acomodacin de cada un dos ollos por separado. / Ahistolxica. Conxunto de cambios na morfoloxa efuncin das clulas, segundo as variacins das condi-cins que se lles presenten. / A. negativa. Axuste do ollopara distancias longas por relaxacin do msculo ciliar. /A. positiva. Axuste do ollo para as distancias curtas porcontraccin do msculo ciliar. / A. relativa. Axusteproducido por mbolos dous ollos conxuntamente.

acomodmetro s.m. Instrumento para medi-la capaci-dade de acomodacin do ollo.

acomplexionado-a adx. Que ten boa ou mala comple-xin.

aconativo-a adx. Sen o desexo ou a vontade de actuar.acondicionar v. Dotar de certa condicin ou calidade.acondroplasia s.f. Alteracin no desenvolvemento das

cartilaxes rizomlicas das extremidades, e causa dunhaforma de ananismo.

acondroplstico-a adx. Relativo acondroplastia ouafectado por ela.

acondroxnese s.f. Enfermidade conxnita letal, caracte-rizada por ananismo con nariz chato e ausencia de mine-ralizacin dos sos, a cabeza e o corpo normais e asextremidades moi curtas.

aconitina s.f. Alcaloide velenoso principio activo doacnito.

acnito s.m. Planta da familia das ranunculceas.aconurese s.f. Miccin non voluntaria.acoprose s.f. Formacin escasa ou nula de excrementosacor s.m. 1. Acidez, aceda. 2. Cotra de leite, erupcin de

pequenas ppulas na pel.

acoramento s.m. Sufocacin, afogo, falta de respiracinacorante adx. Sufocante.acorar v. 1.Quedar sen alento. 2. Respirar con dificultade.

3. Facer quedar sen alento.

aclaviculado-a 6

acorea s.f. Ausencia conxnita da pupila.acorese s.f. Diminucin da capacidade dun rgano oco.acoria s.f. Perda da sensacin de saciedade.acormia s.f. Monstruosidade fetal que ten como caracte-

rstica presentar un corpo moi pouco desenvolvido.

acoro s.m. 1. Pesadelo. 2. Respiracin fatigosa.acra adx. Da parte distal das extremidades ou a mis

saliente do corpo. Tamn se di acral.

acracia s.f. Debilidade, impotencia.acral adx. Acra.acrania s.f. Anomala do desenvolvemento caracterizada

por ausencia total ou parcial do cranio.

acranio s.m. Feto malformado que amosa acrania.acrasia s.f. Calquera especie de aberracin orgnica.acrato-a adx. Puro, sen mesturas.acratotermo-a adx. Con pouca mineralizacin.acraturese s.f. Dificultade da miccin por atona da

vexiga.

acre adx. 1. Que ten sabor acedo. // s.m. 2. Principio queos mdicos humoralistas lle atribuan unha accin irri-tante.

acrecin s.f. Adicin de partculas ou capas a un tecido.acrementicin s.f. Desenvolvemento ou aumento por

adicin de tecido semellante.

acremoniose s.f. Infeccin polo fungo AcremoniumPotronii.

acrestesia s.f. Sensibilidade anormalmente esaxerada.acribmetro s.m. Instrumento para medir cousas dimi-

nutas

acridade s.f. Calidade do que acre. Tamn se di acri-tude.

acriflavina s.f. Substancia colorante empregada na tripa-nosomase coma antisptico.

acrlico-a adx. Do cido que se emprega na fabricacinde diversos plsticos.

acrinia s.f. Diminucin ou supresin das secrecins.acrise s.f. Falta de crise dunha enfermidade.acrisolado-a adx. Purificado.acrisolar v. Purificar no crisol.acrtico-a adx. Que non ten crise.acritocromacia s.f. Falta de aptitude para distingui-las

cores.

acritude s.f. Acridade.acroagnose s.f. Ausencia da sensacin nun membro.

Tamn se di acroagnosia.

acroagnosia s.f. Acroagnose.

acroanestesia s.f. Anestesia das extremidades.acroartrite s.f. Artrite das extremidades.acroasfixia s.f. Asfixia local das partes distais das extre-

midades.

acroataxia s.f. Ataxia das extremidades, especialmentedas mans e dos ps.

acrobistlito s.m. Clculo prepucial.acrobistite s.f. Inflamacin do prepucio. Tamn se di

acropostite.

acroblasto s.m. Capa exterior do mesoblasto.acrobraquicefalia s.f. Deformidade cranial por fusin

da sutura coronal, produce acurtamento do dimetroanteroposterior da cabeza.

acrocefalia s.f. Forma cnica do cranio.acrocefalosindactilia s.f. Sndrome ou enfermidade de

Apert, caracterizada por forma cnica da cabeza debido peche prematuro das cisuras e membranas interdixitaisnas catro extremidades, de herdanza autosmica domi-nante.

acrocntrico-a adx. Con centrmero case terminal, queo divide nun brazo moi curto e outro moi longo, que sonos cromosomas 13-15 e 21-22.

acrocianose s.f. Cianose crnica das mans e ps, acom-paada de frialdade e sudoracin excesivas.

acrocinese s.f. Acrocinesia.acrocinesia s.f. Mobilidade excesiva ou facilidade

anormal de movementos nas articulacins de mans epulsos. Tamn se di acrocinese.

acrocontractura s.f. Contracturas articulares das mans edos ps.

acrocordn s.m. Tumor brando, pndulo, que aparece nocolo e as plpebras dos vellos, constitudo por glndulassebceas hipertrofiadas ou verrugas.

acrodermatite s.f. Inflamacin da pel das extremidades.// A. crnica atrfica. Dermatite progresiva de ps,mans, cobdos e xeonllos con inflamacin inicial seguidade atrofia e esclerose. / A. de Pick-Herxheimer. Acro-dermatite crnica das extremidades. / A. enteroptica.Enfermidade grave por defecto do metabolismo do cinc,que afecta os lactantes e caracterzase por bochas redordos orificios naturais e zonas distais das extremidades,diarrea e calvicie.

acrodinia s.f. Enfermidade caracterizada polo aumentoda sensibilidade de mans e ps, con sensacin deformigo, dores de tipo reumtico e lesins na pel.

acrodisostose s.f. Osteocondrodisplasia que presentanariz, mandbula, mans e ps pequenos, quedando a esta-tura e o estado mental pouco afectados.

acrodolicomelia s.f. Lonxitude excesiva das mans e dosps.

7 acrodolicomelia

acrodonto-a adx. Que ten os dentes enraizados no bordomaxilar e non nos alvolos.

acroedema s.m. Edema permanente nas mans e nos psque ocorre, s veces, despois dun traumatismo.

acroeritrose s.f. Vasodilatacin e arroibamento daspartes mis distais dos membros.

acroestesia s.f. Dor nas extremidades.acrofobia s.f. Medo s lugares altos.acrognose s.f. Acrognosia.acrognosia s.f. Coecemento sensorial dos membros e as

sas partes e os seus movementos. Tamn se di acrog-nose.

acrohiperhidrose s.f. Suor excesiva das mans e dos ps.acrohipotermia s.f. Frialdade anormal de mans e ps.acrohisterosalpinxectoma s.f. Extirpacin cirrxica

de mbalas das trompas de Falopio e parte do fondouterino nalgunhas enfermidades inflamatorias da pelve.

acroiocitemia s.f. Falta de hemoglobina nos glbulosvermellos.

acromana s.f. Mana caracterizada por unha grande acti-vidade motora.

acromastite s.f. Inflamacin da mamila.acromtico-a adx. 1. Que non ten cores. 2. Que contn

acromatina.

acromatina s.f. Hialoplasma do ncleo que non se tingueou se tingue debilmente.

acromatismo s.m. Ausencia de cor, acroma.acromatfilo-a adx. Que non ten afinidade polos colo-

rantes.

acromatlise s.f. Desorganizacin da acromatina dunhaclula.

acromatopsia s.f. Falta de percepcin das cores, visinen gris. // A. parcial. Daltonismo.

acromatose s.f. Acroma.acromaturia s.f. Urina incolora.acromegalia s.f. Xigantismo conxnito das extremi-

dades.

acromegaloidismo s.m. Estado semellante acrome-galia non debida a trastorno hipofisario.

acromegaloxigantismo s.m. Xigantismo por acrome-galia que se d despois da pubertade.

acromelalxia s.f. Dor e arroibamento nos dedos dasmans e dos ps.

acromlico-a adx. Referente extremidade dun membro.acroma s.f. Falta da coloracin normal da pel.acromial adx. Relativo acromio.acromicria s.f. Extremidades pequenas ou atrficas.

acromio- Prefixo que indica relacin co acromio.acromio s.m. Apfise triangular da omoplata, que se arti-

cula coa clavcula, o punto mis alto do ombro.

acromioclavicular adx. Relativo acromio e clav-cula.

acromiocoracoide adx. Relativo acromio e apfisecoracoide.

acromiotona s.f. Miotona das extremidades.acromiotorcico-a adx. Relativo acromio e trax.acromioumeral adx. Relativo acromio e mero.acromodermia s.f. Acroma.acromfilo-a adx. Acromatfilo.acromotriquia s.f. Falta de pigmento no pelo.acronausia s.f. Estado morboso debido diminucin da

presin atmosfrica que se d nas ascensins, manifes-tndose por vertixe, cefalea, sono, dispnea, trastornoscirculatorios, vmitos, cianose, etc. Tamn se di mal dasmontaas.

acroneurose s.f. Trastornos nerviosos das extremidades.acrnfalo s.m. Embigo prominente ou hernia umbilical.acrnix s.m. Unlla que crece cara a dentro.acropaqua s.f. Deformidades dos dedos en forma de

maza ou baqueta do tambor.

acroparlise s.f. Parlise das extremidades.acroparestesia s.f. Parestesia e outras sensacins anor-

mais das extremidades, en forma de formigos, torpeza erixidez dixital, que afecta a un ou a varios membros. // A.de Nothnagel. Acroparestesia por espasmo dos vasossanguneos que pode acabar en gangrena. / A. de Schulzeou simple. Acroparestesia xeralmente curable.

acropata s.f. Alteracin da sensibilidade, vasomotilidadee trofismo que ocorre nas extremidades, como a acrocia-nose, gangrena nerviosa, eritromelalxia, enfermidade deMorton, etc.

acropatoloxa s.f. Patoloxa das extremidadesacropostite s.f. Acrobistite.acroprpura s.f. Prpura que afecta as extremidades, en

especial os dedos das mans.

acroqueratose s.f. Sobrecrecemento da capa crnea dapel do dorso das mans, plantas dos ps, xeonllos,cbados, orellas e punta do nariz, que pode ser unhamanifestacin paraneoplsica.

acroscleroderma s.f. Esclerodactilia.acrosclerose s.f. Combinacin da enfermidade de

Raynaud coa escleroderma das partes distais e da cara edo colo, forma clnica da esclerodermia (esclerodermiasistmica primaria).

acrosfacelo s.m. Gangrena dos dedos.

acrodonto-a 8

acrosfenosindactilia s.f. Acrocefalosindactilia.acrosoma s.m. Corpsculo na parte anterior do esperma-

tozoide, composto por un aparato de Golgi modificado emoi desenvolvido.

acrostealxia s.f. Neuralxia dos sos das extremidades.acroterase s.f. Mutilacin ou amputacin dunha extre-

midade.

acrotrico-a adx. Relativo periferia extrema, coma apunta dos dedos ou do nariz.

acrotismo s.m. 1. Falta ou deficiencia de pulso. 2. Neuritedas extremidades, acrotrofodinia.

acrotrofodinia s.f. Neurite das extremidades queproduce atrofia e dor.

acrotrofoneurose s.f. Trastorno trofoneurtico dunha ouvarias extremidades.

acroxeria s.f. Senilidade prematura da pel das mans eps.

acruoria s.f. Diminucin da parte slida do sangue.ACTH Sigla do ingls que se refire hormona adenocor-

ticotrpica.

actina s.f. Protena muscular en filamentos que unida spartculas de miosina constite a actomiosina, causa acontraccin e a relaxacin musculares

actnico-a adx. Pertencente ou relativo s raios lumi-nosos mis al do extremo violeta do espectro, que tenefectos qumicos.

actnido-a adx. Pertencente ou relativo elementoactinio.

actnidos s.m.pl. Serie de elementos posteriores actinio,que teen un nmero atmico comprendido entre 89 e101.

actiniforme adx. En forma de raio, raiado.actinina s.f. Protena da miofibria, que forma parte dos

filamentos delgados do tecido muscular. Divdese enactinina alfa, que facilita a asociacin lateral da actina F,e actinina beta que inhibe a polimerizacin da actina.

actinio s.m. Elemento radioactivo que non pose istoposestables, que se atopa na natureza como producto dadesintegracin dalgns compostos do uranio e do torio. Oseu smbolo Ac.

actinismo s.m. Efecto da accin fotoqumica dos raiosluminosos sobre os tecidos .

Actinobacillus Xnero de esquizomicetos da familiaBrucellaceae, ou Eubacteriais.

actinobacilose s.f. Enfermidade producida por especiesdo xnero Actinobacillus.

actinocardiograma s.m. Cardiograma obtido utilizandoos cambios de densidade na pantalla radioscpica.

actinoconxestina s.f. Principio txico de certas actiniasque, inxectado nos animais, produce conxestin dasvsceras e hemorraxias.

actinocutite s.f. Actinodermatite.actinodermatite s.f. Inflamacin da pel producida pola

exposicin s raios lumnicos. Tamn se di actinocutite.

actinofitose s.f. Estreptotricose.actinforo s.m. Mestura de tres partes de dixido de cerio

e unha parte de torio, que se utiliza en diagnsticos radio-lxicos

actinografa s.f. Radiografa.actinoide adx. En forma de raio, actiniforme.actinlito s.m. Substancia modificada pola exposicin

luz.

actinoloxa s.f. Ciencia da fotoqumica, dos efectosqumicos da luz.

Actinomadura Xnero de fungos da orde actinomicetais,responsables do micetoma.

actinmetro s.m. Instrumento para medi-lo poder pene-trante dos raios lumnicos.

actinomicetceas s.f.pl. Familia bacteriana da orde dasactinomicetais que comprende cinco xneros: Acti-nomyces, Arachnia, Bifidobacterium, Bacterionema eRothia.

actinomicetais s.f.pl. Orde de bacterias que comprendeoito familias, algunhas moi interesantes en medicina:actinomicetceas, micobactericeas, nocardiceas,estreptomicetceas e micromonosporceas.

actinomicetina s.f. Antibitico producido polo Strep-tomyces albus, de accin bacterioltica sobre xermesgrampositivos e gramnegativos, anda que non ten valorteraputico.

actinomicina s.f. Antibitico producido polo Acti-nomyces antibioticus, que consta de dous compostos: unpigmento vermello bacteriosttico para os grampositivose outro incoloro de accin bactericida sobre os gramne-gativos. Tamn ten efectos antineoplsicos.

actinomicoma s.m. Tumor producido por Actinomyces.actinomicose s.f. Enfermidade infecciosa causada polo

Actinomyces israelii no ser humano e polo Actinomycesbovis nas reses . Caracterzase por lesins non dolorosasdos ganglios linfticos que drenan a boca, abscesos intra-peritoneais que inclen abscesos hepticos ou abscesospulmonares.

actinomictico-a adx. Pertencente ou relativo actino-micose ou afectado por ela.

actinomicotina s.f. Preparacin teraputica de cultivosde Actinomyces que se emprega no tratamento da actino-micose.

actinn s.m. Istopo do radon, da serie do actinio, denmero de masa 219.

9 actinn

actinoneurite s.f. Neurite producida pola exposicin ssubstancias radioactivas.

actinopraxe s.f. Emprego das substancias radioactivas.actinoscopia s.f. Estudio dos distintos graos de transpa-

rencia dos tecidos e dos rganos.

actinoteraputica s.f. Tratamento das enfermidades pormedio dos raios ultravioleta ou actnicos.

actinoterapia s.f. Actinoteraputica.actinotoxemia s.f. Toxemia producida pola desintegra-

cin dos tecidos debida a radiacins.

actitude s.f. 1. Disposicin do nimo que implica uncomportamento determinado. 2. Posicin ou postura docorpo. // A. antlxica. Posicin que espontaneamenteadopta o doente para atenua-la dor dunha parte. / A. cere-belosa. Contraccin tnica xeneralizada, con flexin dosmembros superiores e extensin dos inferiores, rixidez dacaluga e opisttonos, que se atopa nas lesins do cere-belo. / A. de crucifixo. Rixidez do corpo cos brazosestendidos, obsrvase na histeroepilepsia. / A. deDuvergie. Posicin cadavrica caracterizada pola flexindos cbados e xeonllos, peche das mans e extensin dosps. / A. de pregaria mahometana. Actitude adoptadapolos pacientes que teen derramo pericrdico, coa fina-lidade de evita-lo rozamento das follas da serosa infla-mada. Consiste en apoiar nos xeonllos, a cara e oscbados. / A. de Wernicke-Mann. Flexin e pronacindo antebrazo, flexin dos dedos da man, abduccin dacadeira, rotacin interna e flexin plantar do p, tpica dahemiplexa por lesin capsular. / A. en gatillo de fusil.Actitude tpica da meninxite con flexin das pernas sobreas coxas e estas sobre a pelve. / A. estereotipada. A quemanteen por longo tempo algns enfermos mentais. / A.glacial. Rixidez da marcha observada especialmente naesclerose lateral amiotrfica. / A. ilxica. Actitudeestraa adoptada na histeroepilepsia. / A. pasional.Expresin dramtica que se observa de coto nos hist-ricos.

activacin s.f. Acto ou proceso de facer activo ou de esti-mular unha funcin como a cerebral, a fertilidade, a divi-sin celular.

activador-a adx. 1. Que activa. // s.m. 2. Substancia quefai activa a outra, en especial, a que se combina cunenzima inactivo para facelo capaz de efectua-la saaccin axeitada. V. coenzima. 3. Substancia que estimulao desenvolvemento dunha estructura particular noembrin. V. inductor e organizador. // A. do plasmin-xeno. Substancia que ten a facultade de activa-lo plasmi-nxeno e de converte-lo en plasmina, que a formaactiva. / A. tisular. Fibrinocinase.

activar v. 1. Avivar, excitar, acelerar. 2. Volver algoradioactivo.

actividade s.f. 1. Calidade ou proceso que produceenerxa ou pode causar un efecto. 2. Conxunto de opera-cins propias dunha persoa ou entidade. 3. En fsica,nmero de tomos que se desintegran por unidade de

tempo nunha cantidade dada de substancia radioactiva. //A. enzimtica. Efecto cataltico producido por unenzima, que se expresa por miligramos do enzima (acti-vidade especfica) ou como molculas de substrato que setransforman por minuto, por molculas de enzima (acti-vidade molecular). / A. ptica. Propiedade que posenalgunhas substancias, pola que a luz polarizada que asatravesa sofre unha rotacin do seu plano de polariza-cin.

activo-a adx. Que ten actividade, que obra ou pode obrar,o contrario de pasivo.

acto s.m. Feito ou accin. // A. falido. Accin equivocadaatribuble desatencin da persoa ou azar, que a psica-nlise considera como expresin dun conflicto incons-ciente por un desexo reprimido e incle esquecementos,erros de escritura, de lectura ou de palabra.

actol s.m. Lactato de prata, po branco, inspido, soluble enauga e nos lquidos albuminosos, que se emprega comoantisptico en solucin 2%.

actomiosina s.f. Substancia contrctil da fibra muscular,complexo protenico constitudo pola unin da miosina eda actina.

Actonia Xnero de fungos actinomicetos da orde dosendomicetais que s veces produce falsas membranasfarnxeas semellantes s diftricas.

acu- 1. Prefixo de termos mdicos relacionados co odo oua audicin. 2. Prefixo de termos mdicos que indica rela-cin coas agullas.

acuapuntura s.f. Inxeccin hipodrmica de auga.acueducto s.m. Conducto ou canle para a conduccin dun

lquido ou estructura anatmica. // A. cerebral. Acue-ducto de Silvio. / A. de caracol ou cclea. Orificio noso temporal para unha vea, conducto perilinftico. / A.de Cotunnius. o conducto do vestbulo, pequenoconducto que se abre na superficie posterior do rochedodo temporal e d paso a unha vea e conducto endolin-ftico. / A. de Falopio. Conducto para o nervio facial norochedo do temporal, tamn nomeado conducto facial. /A. de Silvio. Conducto que une o III e IV ventrculos docerebro. Tamn se di iter a tertio ad quartum ventri-culum. / A. do vestbulo. Acueducto de Cotunnius. / A.mesenceflico. Acueducto de Silvio.

acfeno s.m. Sensacin auditiva anormal que en xeral percibida soamente polo suxeito. V. tinnitus.

acufona s.f. 1. Emprego combinado da percusin e aauscultacin. 2. Auscultacin do son de percusin.

acfono s.m. Aparello elctrico que lles facilita a audi-cin s xordos.

acuicultura s.f. Tcnica de cultivo na auga de especiesvexetais e animais.

acuidade s.f. Calidade do que agudo, agudeza, perspi-cacia, finura. // A. sensorial. Poder de discriminacin dossentidos.

actinoneurite 10

acuimetra s.f. Medida da agudeza visual.acuparo-a adx. Que produce auga ou segregacin

acuosa.

aculalion s.m. Aparello para ensinarlles a falar s mudos.acume s.m. Punta aguda.acumetra s.f. Estudio da agudeza auditiva.acmetro s.m. Instrumento que se emprega para medi-la

agudeza auditiva.

acuminado-a adx. De punta afiada.acumulacin s.f. 1. Accin e efecto de acumular. 2.

Aumento considerable e sbito da accin dalgns medi-camentos (dixital, chumbo, mercurio, etc.) pola saadministracin continuada a doses relativamente inefi-caces.

acumulador s.m. Aparato electroltico que transforma aenerxa elctrica en qumica, para posteriormente volvera transformala parcialmente en elctrica.

acuado-a adx. Apertado ou fendido con cuas.acuocapsulite s.f. Irite serosa, descemetite.acuocobalamina s.f. Derivado da cianocobalamina ou

vitamina B12 por substitucin do grupo cianuro ( -CN )polo grupo -H2O0 corresponde vitamina B12b.

acuofobia s.f. Medo patolxico auga. Tamn se dihidrofobia.

acuofona s.f. Acufonaacuosidade s.f. Calidade do que acuoso.acuoso-a adx. Abundante en auga.acupuntura s.f. Sistema de tratamento curativo por

medio de picadas con agullas moi finas en determinadaszonas do corpo, propio da medicina oriental.

acurtamento s.m. Acto ou efecto de acurtar.acurtar v. Tornar curto ou mis curto.acuruxarse v. Encollerse unha persoa como se estivese

doente.

acusector s.m. Agulla elctrica empregada como bisturpara a seccin dos tecidos.

acusia s.f. Audicin normal, capacidade de percibirnormalmente os sons.

acusma s.f. Alucinacin auditiva na que se escoitanrudos indefinidos. Tamn se di acfeno, acoasma.

acusmatognosia s.f. Recoecemento nulo ou imperfectodos sons a causa dun trastorno mental, xordeira mental.

acstica s.f. Ciencia que trata do son e da sa percepcin.acstico-a adx. Pertencente ou relativo sentido ou

rgano do odo, ciencia dos sons ou percepcin dosmesmos. // (Nervio) a. VIII par cranial ou nervio audi-tivo.

acusticomleo s.m. Msculo externo do martelo.

acusticn s.m. Aparello auxiliar do odo para s xordos.acutmetro s.m. Acmetroacutoma s.f. Electrotoma.acutorsin s.f. Torsin dun vaso por medio dunha agulla

para dete-la hemorraxia.

ad lib. Abreviatura do latn ad libitum que nas receitassignifica a vontade ou a gusto de cada un.

adacria s.f. Ausencia de segregacin lacrimal. adactilia s.f. Ausencia conxnita dos dedos da man ou do

p.

adactilismo s.m. Adactilia.adamantino-a adx. 1. Relativo esmalte dental. 2.

Diamantino. 3. fig. Forte, firme, ntegro.

adamantinoma s.m. Ameloblastoma. // A. pituitario.Craniofarinxioma.

adamantoblasto s.m. Ameloblastoadamantoblastoma s.m. Ameloblastomaadamantoma s.m. Ameloblastoma, adenoma adaman-

tino.

adaptabilidade s.f. 1. Calidade do que adaptable. 2.Capacidade de se adaptar. 3. Capacidade de ceder presin ou a unha forza sen desorganizacin, ou expre-sin da medida e a capacidade para facelo, que manifestaa distensibilidade dun rgano ocupado por aire oulquido, como o pulmn ou a vexiga, en termos deunidade de cambio de volume por unidade de cambio depresin. Tamn se di elastancia.

adaptacin s.f. 1. Acto ou efecto de adaptar. 2. Acomo-dacin. 3. Adquisicin das modificacins que permitenque un organismo viva nun novo ambiente ou en condi-cins novas. 4. Proceso dinmico no que os pensamentos,sentimentos, comportamento e mecanismos biofisiol-xicos cambian para axustarse s cambios do ambiente. 5.Axuste da pulila do ollo s variacins da intensidade daluz. 6. Inmunizacin. 7. En odontoloxa, axuste axeitadodunha dentadura, grao de proximidade e entrelazamentode material de restauracin dunha preparacin dental ouaxuste exacto de bandas s dentes. 8. Diminucin dafrecuencia de impulsos na actividade reflexa cando serepiten varias veces os estmulos sensoriais. // Productode a. Substancia formada no corpo dun animal polainmunizacin con productos celulares procedentes dunanimal doutra especie. / Sndrome xeral de a. V.sndrome.

adaptador-a adx. 1. Que, ou aquel que adapta. // s.m. 2.Dispositivo mediante o que se conectan entre si dife-rentes partes de aparellos ou instrumentos.

adaptmetro s.m. Instrumento para medi-lo tempo nece-sario para a adaptacin retiniana, isto , a rexeneracin daprpura visual. Emprgase para descubri-la cegueiranocturna, a avitaminose A e a retinite pigmentaria. // A.cromtico. Instrumento que se lle engaden filtros de

11 adaptmetro

cor e neutros e control da iluminacin para demostra-laadaptabilidade do ollo cor ou luz.

adaquia s.f. Falta de oclusin dental.adarticulacin s.f. Diartrose.adaxil adx. Cara a un eixe ou situado sobre un ou outro

lado dun eixe.

addisonismo s.m. Grupo de sntomas moi semellantes stpicos da enfermidade de Addison.

adduccin s.f. Aduccinadducens oculi s.m. Msculo recto interno do ollo ou

rectus medialis.

adductor s.m. Aductor.adefaxia s.f. 1. Gula, fame insaciable. 2. Bulimia.adelfia s.f. Monstruosidade caracterizada pola unin de

dous corpos pola sa parte superior e separacin daspartes inferiores.

adelfotaxia s.f. Tendencia das clulas mbiles a dispo-erse en posicins definidas.

adelgazador-a adx. Que adelgaza.adelgazamento s.m. Acto ou efecto de adelgazar.adelgazar v. 1. Facer ou poer delgada algunha cousa ou

persoa. 2. Purificar, depurar algunha cousa. 3. Enfra-quecer, poerse delgado, diminu-las carnes.

adelomorfo-a adx. De forma non claramente definida.aden-, adeno- Prefixos do grego coa significacin de

glndula, ganglio.

adenalxia s.f. Dor dunha glndula ou dun ganglio. Tamnse di adenodinia.

adenase s.f. Enzima que se forma no bazo que converte aadenina en hipoxantina.

adenastenia s.f. Actividade glandular ou ganglionar defi-ciente. // A. gstrica. Segregacin glandular deficientedo estmago.

adndrico-a adx. Que non ten dendritas. Tamn se diadendrtico.

adendrtico-a adx. Adndrico.adenectoma s.f. 1. Extirpacin cirrxica dunha glndula

ou ganglio. 2. Escisin de tumores de natureza adenoide.

adenectopa s.f. Situacin dunha glndula ou gangliofra da sa posicin normal.

adenia s.f. Crecemento intenso e crnico dos ganglioslinfticos. V. enfermidade de Hodgkin, linfoma, pseu-doleucemia. // A. leucmica. Adenia con estado leuc-mico do sangue. Tamn se di linfadenia.

adeniforme adx. Que semella a un ganglio ou unha gln-dula. Tamn se di adenoide.

adenilciclase s.f. Sistema enzimtico que, a partir doATP, forma AMP cclico, localizado na membrana celular

do fgado e do msculo, que constite un importantesistema biolxico polo que inician ou fan os seus efectosmoitas hormonas.

adenilo s.m. Radical contido na adenina.adenina s.f. C5H5N5. Base cristalina, branca, 6-aminopu-

rina, que se presenta en diversos tecidos animais e vexe-tais constitu-la base purnica do DNA e RNA.

adenite s.f. Inflamacin dun ganglio, grupo ganglionar ouglndula. // A. aguda infecciosa epidmica. Mononu-cleose infecciosa. Tamn se di febre ganglionar dePfeiffer. / A. cervical. Estado caracterizado poloaumento, inflamacin e dor dos ganglios linfticos dopescozo, que se observa nalgunhas enfermidades infec-ciosas dos nenos, por exemplo as infeccins agudas dafarinxe. / A. equina. Infeccin contaxiosa dos equinosproducida polo Streptococcus Equi. / A. flegmonosa.Inflamacin dun ganglio ou glndula e do tecido celularcircundante. Tamn se di adenoflegmn e linfadeniteflegmonosa. / A. salival aguda. Infeccin epidmicaobservada na rexin de Npoles, caracterizada por infla-macin das glndulas salivares, esplenomegalia eadenalxia axilar. / A. tropical. Linfogranuloma venreo,bubn climtico. / A. universal. Induracin xeneralizadados ganglios linfticos na sfilis primaria. / A. vulvova-xinal. Bartholinite.

adenizacin s.f. Adquisicin de aspecto glandular ouganglionar, dexeneracin adenoide.

adenoacantoma s.m. Tumor composto de elementosglandulares e escamosos.

adenoblasto s.m. 1. Clula con funcin secretoria ouglandular. 2. Clula embrionaria da que deriva o tecidoglandular ou ganglionar.

adenocancroide s.m. Adenoacantomaadenocarcinoma s.m. Adenoma maligno ou cancro.

Tamn se di carcinoma adenomatoso.

adenocele s.f. Tumor qustico de orixe glandular. Tamnse di adenoma.

adenocelulite s.f. Inflamacin dun ganglio ou glndula edo tecido celular que os rodea.

adenocistoma s.m. Adenoma no que a retencin dasegregacin glandular determina a formacin de quistes.Tamn se di cistadenoma.

adenocito s.m. Clula secretoria adulta dunha glndula.adenocondroma s.m. Adenoma combinado con condro-

ma.

adenocondrosarcoma s.m. Tumor que contn elemen-tos de adenoma, condroma e sarcoma.

adenodiastase s.f. 1. Separacin anormal dunha glndulaen partes distintas. 2. Desprazamento dunha glndula ouganglio.

adenodinia s.f. Adenalxia.

adaquia 12

adenoepitelioma s.m. Tumor composto de elementosglandulares e epiteliais.

adenofarinxite s.f. Inflamacin das amgdalas e dafarinxe.

adenofibroma s.m. Tumor composto de tecido conectivoe tecido glandular.

adenofibrose s.f. Dexeneracin fibrosa dunha glndula,especialmente as sudorparas.

adenofima s.f. Tumor dun ganglio ou glndula porcancro ou inflamacin.

adenoflegmn s.m. Inflamacin supurada dun ganglio edos tecidos que o rodean. Tamn se di linfadenite fleg-monosa.

adenoftalma s.f. 1. Inflamacin das glndulas deMeibonio, Zeiss ou Moll. 2. Inflamacin das glndulaslacrimais, dacrioadenite.

adenohiperestenia s.f. Actividade glandular excesiva. //A. gstrica. Excesiva segregacin glandular do est-mago.

adenohipfise s.f. Porcin anterior ou glandular da hip-fise, diferente da porcin posterior ou neurohipfise.

adenoide adx. Semellante a unha glndula ou ganglio.adenoidectoma s.f. Extirpacin das vexetacins

adenoides.

adenoides s.f. Hipertrofia do tecido ganglionar, vexeta-cins adenoides, que existe normalmente na nasofarinxedos nenos (amgdala farnxea).

adenoidismo s.m. Conxunto de sntomas da persoa quesofre vexetacins, consisten en cara adenoide, catarroscrnicos de nariz e farinxe, trastornos respiratorios eaprosexia.

adenoidite s.f. Inflamacin do tecido adenoide doconducto nasofarnxeo.

adenolinfite s.f. Linfadenite.adenolinfocele s.f. Dilatacin dos vasos linfticos e

engrosamento dos ganglios.

adenolinfoidite s.f. Anxina monoctica.adenolinfoma s.m. Combinacin de adenoma e linfoma,

adenocistoma linfomatoso papilar (tumor de Warthin)das glndulas salivais. Tamn se di linfadenoma.

adenoliomiofibroma s.m. Liomiofibroma que contnelementos adenomatosos.

adenolipoma s.m. Tumor ganglionar ou glandular,formado na sa meirande parte por tecido adiposo.

adenolipomatose s.f. Estado no que se desenvolvenlipomas mltiples no colo, axila e inguas. // A. simtrica.Tumefaccins lipomatosas simtricas en diferentes partesdo corpo, especialmente no colo, debidas probablementea unha afeccin dos vasos e ganglios linfticos. Tamn sedi pescozo de Madelung.

adenologadite s.f. Oftalma do neonato. Inflamacin dasglndulas do ollo e da conxuntiva.

adenoma s.m. 1. Tumor epitelial, benigno case sempre,de estructura semellante a unha glndula. 2. Tumor carac-terizado por posur espacios tapizados de epitelio. // A.acidfilo. Tumor da hipfise composto por clulas que setinguen cos coloranes cidos, que se sita no lobo ante-rior e pode orixinar segregacin excesiva de hormona decrecemento, o que produce xigantismo ou acromegalia. /A. adamantino. Adamantoma. / A. alveolar. Adenomade tipo de glndula alveolar. / A. basfilo. Tumor do loboanterior da hipfise que se tingue con colorantes bsicose que pode orixinar segregacin excesiva de hormonaadenocorticotrpica (ACTH) e orixina a sndrome deCushing. / A. bronquial. Adenoma que se atopa nostecidos submucosos dos bronquios de gran calibre, deestructura glandular, formado por clulas ben diferen-ciadas, que adopta das formas histolxicas (carcinoide ecilindroma), con malignidade de baixo grao. / A. crom-fobo. Tumor do lobo anterior da hipfise que non setingue facilmente con colorantes cidos nin bsicos. / A.de Jackson. Tumor benigno de orixe glandular, adenomacarcinoide dos bronquios ou epitelioma bronquial clini-camente benigno, pero de complicacins graves: obstruc-cin bronquial con atelectasia ou absceso pulmonar. / A.de Wlfer. Variedade de bocios nodulares. / A. diverti-cular. Tumor benigno conxnito do embigo. / A. endo-metroide do ovario. Quiste do ovario cunha membranainterna semellante endometrio. / A. fibroso. Fibroade-noma. / A. hidradenoide. Siringocistadenoma. / A.langerhansiano. Insulinoma. / A. lupiforme. Lupuseritematoso. / A. maligno. Adenocarcinoma, adenosar-coma. / A. racemoso. Adenoma con estructura dunhaglndula en acio. / A. sebceo. Neoplasia da cara quecontn glndulas sebceas e forma ppulas vermelloama-reladas (tipo Balzer). Malformacin cutnea ou hamar-toma da cara que afecta vasos sanguneos e tecido conec-tivo, que se d no complexo esclerose tuberosa (TipoPringle) e asciase con deficiencia mental. / A. simple.Hiperplasia dun ganglio ou dunha glndula. / A. sudor-paro. Espiradenoma. / A. umbilical. Tumor do embigoorixinado pola coalescencia do divertculo de Meckel coanel umbilical. / A. xelatinoso. Bocio coloide.

adenomalaca s.f. Abrandamento dun ganglio ou gln-dula.

adenomtomo s.m. Instrumento que se emprega para aextirpacin das adenoides.

adenomatose s.f. Estado caracterizado pola aparicin demoitas vexetacins adenomatosas. // A. poliendcrina.Sndrome pouco frecuente na que hai adenomas ou hiper-plasia ademais dun tecido endcrino, que se atopan nolobo anterior da hipfise, nos illotes de Langerhans e nasparatiroides. En familias afectadas pode darse sndromede Zollinger-Ellison. Tamn se di adenomatose end-crina mltiple, adenomatose pluriglandular, polien-docrinoma e sndrome de Wermer.

13 adenomatose

adenomegalia s.f. Hipertrofia dun ganglio ou dunhaglndula.

adenmera s.f. Porcin terminal en fondo de saco dunhaglndula en desenvolvemento, que se converte na partefuncional do rgano.

adenomesenterite s.f. Inflamacin dos ganglios domesenterio.

adenomicose s.f. 1. Antigamente, enfermidade deHodgkin. 2. Enfermidade endmica do Brasil producidapolo fungo Adenomyces Cruzi.

adenomiofibroma s.m. Fibroma que contn tecidoadenomatoso e miomatoso.

adenomioma s.m. Neoplasia benigna do tecido musculare glandular, mis frecuentemente no tero, endome-trioma. // A. branquixeno. Formacin qustica orixi-nada pola inflamacin da bolsa mucosa na lia media dopescozo. / A. psamopapilar. Tumor papilar mltiple doligamento ancho.

adenomiomatose s.f. Formacin de moitos ndulosadenomiomatosos nos tecidos parauterinos ou no tero.

adenomiometrite s.f. Hiperplasia inflamatoria do tero,semellante a un adenomioma.

adenomiosarcoma s.m. Tumor mesodrmico mixto conelementos musculares.

adenomiose s.f. 1. Estado benigno que se caracteriza porpenetracin do endometrio na musculatura uterina, sveces con crecemento excesivo desta. 2. Presencia detecido endometrial en lugares anormais.

adenomixoma s.m. Tumor composto de tecido glandularou ganglionar e tecido mucoso.

adenoncose s.f. Aumento de tamao dunha glndula ouganglio.

adenopata s.f. Aumento de tamao das glndulas, enparticular, dos ganglios linfticos.

adenosarcoma s.m. Tumor maligno mixto que tenelementos sarcomatosos e glandulares, como o tumor deWilms.

adenosclerose s.f. Endurecemento dunha glndula oudun ganglio.

adenose s.f. 1. Calquera enfermidade das glndulas ouganglios. 2. Desenvolvemento ou formacin anormal detecido glandular ou ganglionar. // A. da mama. Lesinbenigna localizada nas glndulas apcrinas mamarias ounos conductos galactforos. Macroscopicamente a mama nodular, e microscpicamente existe dilatacin dosconductos, que conteen lquido, hiperplasia do epitelio efibrose.

adenosina s.f. Nuclesido formado por adenina e ribose.// Trifosfato de a. (ATP) Composto rico en enlaces dealto nivel enerxtico, presente en tdalas clulas.

adenosinase s.f. Enzima que desdobra a adenosina.

adenosindesaminase s.f. Enzima que converte a adeno-sina en inosina por desaminacin.

adenosindifosfato s.m. ADP, composto que contn douscidos fosfricos, formado por hidrlise do ATP con libe-racin de enerxa.

adenosinmonofosfato s.m. AMP, mononucletidoformado por adenina, ribose e cido fosfrico. // A.cclico. AMPc, cido 35-adenosinmonofosfrico que seforma a partir do ATP pola accin do sistema enzimticoda adenilciclase.

adenosintrifosfatase s.f. Enzima que desdobra o cidoadenosintrifosfrico.

adenosintrifosfato s.m. ATP, nucletido constituntenormal dos tecidos, resultado da unin dunha baseprica, a adenina, un azucre, a D-ribose, e tres molculasde cido fosfrico que desempea unha importantefuncin no metabolismo celular e particularmente nociclo de Krebs.

adenosite s.f. Formacin de tecido glandular como reac-cin inflamatoria.

adenotifo s.m. Tifo no que as lesins son mis intensasnos ganglios mesentricos e no bazo.

adenotoma s.f. Anatoma ou diseccin das glndulas ouganglios. Tamn se di adenectomia.

adentomo s.m. Instrumento cortante empregado paraextirpar glndulas, ganglios ou tecidos adenoides.

adenovirus s.m. Calquera membro dun grupo de virusque se presenta en tdalas rexins do mundo e causanenfermidade das vas respiratorias altas e da conxuntiva,e que tamn se presentan en infeccins latentes enpersoas normais. Ademais dos tipos humanos de adeno-virus moitos causan malignidade en animais e hai tipossimiano, bovino, aviario, canino e murino.

adensado-a adx. Condensado, compacto, groso.adensar v. 1. Facer ou facerse denso ou mis denso. 2.

Aumenta-la densidade.

adentado-a adx. 1. Mordido ou sinalado cos dentes. 2.Que ten dentes, dentado.

adentar v. 1. Aferrar ou crava-los dentes en. 2. Mordercon forza. 3 Nacerlle os dentes a un nenio ou cra decalquera animal.

adentoar v. Adentar.adermia s.f. Ausencia conxnita de pel.adermotrofia s.f. Atrofia da peladesmose s.f. Falta ou atrofia do tecido conxuntivo ou

dos ligamentos

adesternal adx. Situado preto do esterno.adestrable adx. Que pode ser adestrado, especialmente

persoas con atraso mental moderado (C.I. 36-51) queteen a capacidade de atende-las sas necesidades eadaptacin social e laboral con vixilancia estricta.

adenomegalia 14

adestrado-a adx. Ensinado, instrudo.adestrar v. Ensinarlle a algun a practicar certa cousa

para chegar a ser destro nela.

ADH Hormona antidiurtica.adherencia s.f. 1. Accin e efecto de permanecer intima-

mente preto, como ocorre coa atraccin fsica de mol-culas. 2. Unin anormal de das formacins anatmicasque estn normalmente separadas. 3. Soldadura ou bridaentre das superficies ou rganos prximos, composta noperitoneo de fibrina organizada por tecido conectivofibroso, case sempre de orixe inflamatoria. 4. Forza quesostn a dentadura superior sen necesidade de baleiro. 5.Medida en que un paciente segue un tratamento indicado,baixo supervisin limitada, en situacins conflictivas.

adhesin s.f. Forza atractiva de orixe molecular entre assuperficies de corpos distintos postos en contacto, adhe-rencia.

adhesiotoma s.f. Seccin ou divisin de adherencias.adhesivo-a adx. 1. Que se adhire intimamente. 2. Capaz

de pegarse facilmente pel.

adheso-a adx. Adherido, unido.adiabtico-a adx. 1. Impenetrable ou que se opn

transmisin da calor. 2. Que se realiza sen ganancia ninperda de calor.

adiactnico-a adx. Impenetrable para os raios actnicos.adiadococinese s.f. Adiadococinesia.adiadococinesia s.f. Incapacidade para realizar con

rapidez movementos voluntarios opostos sucesivos(movementos alternados).

adiaforese s.f. Deficiencia ou falta de suor ou transpira-cin. Tamn se di adiapneustia, anhidrose.

adiaforia s.f. 1. Apata ou indiferencia. 2. Falta deresposta s estmulos, ocasionada pola aplicacin de est-mulos previos semellantes.

adiapneustia s.f. Supresin da transpiracin. Anhidrose,adiaforese.

adiaspora s.f. Espora do fungo Emmonsia parva ou E.crescens que, despois de inhalada, crece e forma unhaesfera grande sen endosporas.

adiasporomicose s.f. Enfermidade pulmonar de moitasespecies de roedores, rara no ser humano, producida polainhalacin das esporas do fungo Emmonsia parva ou E.crescens.

adiastnico-a adx. Que non ten relacin coa ditese outendencia constitucional.

adiastolia s.f. 1. Falta de distole cardaca ou non perceptible. 2. Insuficiencia cardaca con acurtamento oudiminucin da distole. // A. de Politzer. Ocorre na peri-cardite constrictiva, na que o corazn, rodeado dun peri-cardio fibroso, diltase con dificultade durante a distole.

adiatermancia s.f. Estado de impenetrabilidade para asondas calorficas.

adiccin s.f. Dependencia psquica, e s veces fsica, dedeterminadas drogas.

adictivo-a adx. Que crea adiccin, especialmente asdrogas ou o alcohol.

adicto-a adx. Que sofre dependencia dun hbito morboso.adiemorrise s.f. Obstruccin ou diminucn da circulcin

sangunea.

adietar v. Poer a dieta, prescribir dieta.adifenina s.f. Etanoldietilamina esterificada con cido

difenilactico, espasmoltico por va oral.

adinamia s.f. Falta ou perda da forza vital ou normal,astenia, postracin.

adinmico-a adx. Pertencente ou relativo adinamia,astnico.

adpico-a adx. Relativo graxa ou da sa natureza,adiposo.

adipo- Prefixo que significa graxa.adipocele s.f. Hernia que contn graxa ou tecido adiposo.adipocelular adx. Composto de tecido celular e graxa.adipocera s.f. Substancia crea formada pola descompo-

sicin incompleta das materias animais nos cadvereshumanos cando se manteen lonxe do aire e en condi-cins favorables de temperatura. Tamn se di graxa decdaver.

adipocinese s.f. Mobilizacin de graxas no corpo conliberacin de cidos graxos libres cara sangue.

adipocito s.m. Clula graxa.adipoectoma s.f. Extirpacin dunha masa de tecido

adiposo, en particular da parede abdominal ou da rexingltea, lipectoma.

adipofibroma s.m. Lipoma que contn tecido fibroso.adipoide s.m. Lipoide.adiplise s.f. Dixestin ou hidrlise das graxas, liplise,

esteatlise.

adipoma s.m. Lipoma, esteatoma.adipmetro s.m. Instrumento para medi-la espesura

graxa da pel.

adiponecrose s.f. Necrose do tecido adiposo. // A.subcutnea do neonato. Pseudosclerema.

adipopexia s.f. Fixacin ou acumulacin de graxas, lipo-pexia.

adiposalxia s.f. Dor nas zonas adiposas subcutneas,adipose subcutnea de Dercum.

adipose s.f. 1. Obesidade, acumulacin excesiva de graxano corpo. 2. Cambio graxo nun rgano ou tecido, dexe-neracin adiposa, esteatose. // A. cerebral. Sndrome

15 adipose

adiposaxenital, lesin do hipotlamo que d por resultadohiperfaxia. / A. dolorosa. Enfermidade de Dercum,caracterizada por depsitos simtricos, nodulares degraxa e lesins nerviosas, mis frecuente en mulleres. /A. heptica. Cambio ou dexeneracin graxa do fgado. /A. tuberosa simple. Trastorno semellante adiposedolorosa, caracterizado por aparicin no tecido subcu-tneo do abdome ou dos membros de masas adiposas ques veces son dolorosas tacto, que se coece como enfer-midade de Anders. / A. universal. Depsito xeral degraxa no corpo, mesmo nas vsceras.

adiposidade s.f. 1. Calidade de adiposo. 2. Gordura,obesidade, acumulacin de graxa, xeral ou local. // A.cerebral. Sndrome adiposaxenital por trastorno hipota-lmico. / A. pituitaria. Adiposidade por insuficienciapituitaria.

adiposite s.f. Inflamacin do tecido adiposo subcutneo,paniculite.

adiposo-a adx. 1. De natureza graxa. 2. Presente nasclulas do tecido adiposo.

adiposuria s.f. Presencia de graxa na urina. Tamn se dilipuria ou lipiduria.

adipoxemia s.f. Formacin ou xeracin da graxa outecido adiposo.

adipoxnico-a adx. Que produce graxa ou adiposidade.adipsia s.f. Diminucin ou ausencia da sensacin de sede.adisonismo s.m. Grupo de sntomas en relacin coa tube-

culose que consisten en pigmentacin e debilidade seme-llantes enfermidade de Addison.

aditivo s.m. Substancia que se lle engade a outra nosalimentos para modifica-lo aspecto ou aumenta-lo valornutricional.

aditivo-a adx. 1. Que se pode engadir. 2. Do alelo que nasa expresin lles engade os seus efectos a outros alelos,herdanza polixnica. 3. Que non parte esencial dunmaterial, como a substancia que se lle engade comidacon algn fin especfico (preservar, dar color).

aditus s.m Entrada ou va de acceso dun rgano ou unhaparte.

adiuretina s.f. Vasopresina.adivas s.f.pl. Inflamacin dos ganglios do pescozo nos

animais, adenite.

admediado-a adx. Admedialadmedial adx. Situado preto do plano medioadminiculum (lat.) s.m. O que d apoio a unha parte. //

A. lineae albae. Expansin fibrosa de forma triangularque se estende dende o ligamento pubiano superior superficie posterior da lia alba. Tamn se di ligamentode Cooper.

admisin s.f. 1. Acto ou efecto de admitir ou de ser admi-tido, aceptacin, aprobacin. 2. Momento en que o

doente aceptado polo hospital. 3. Servicio do hospitalque xestiona e rexistra os pacientes.

admitir v. Recibir, dar entrada, aceptar.ADN s.m. V. DNAadnefrina s.f. Adrenalina.adnerval adx. V. adneural.adneural adx. 1. Situado preto dun nervio. 2. Que se

dirixe cara a un nervio, aplicado corrente elctrica quepercorre un msculo en direccin punto de entrada donervio.

adnexa (lat.) s.m.pl. Anexos. // A. oculi. Anexos do ollo./ A. uteri. Anexos do tero.

adnexite s.f. Anexite.adoecemento s.m. Accin e efecto de adoecer.adoecer v. 1. Enfermar, caer ou comezar a sentirse

enfermo, sobre todo de hidrofobia. 2. Sentir algunha dor.3. Deseperarse, estar dodo.

adoecido-a adx. 1. Rabioso, atacado de hidrofobia. 2.Doente.

adoentado-a adx. 1. Algo doente, indisposto. 2. Abatido.adoentar v. 1. Provocar unha doenza lixeira. 2. Debilitar.adolescencia s.f. Perodo da vida que segue infancia, e

que comeza coa aparicin dos caracteres sexuais secun-darios e termina coa suspensin do crecemento somtico,vai desde o inicio da pubertade ata o estado adulto, apro-ximadamente desde os 11 ata os 19 anos.

adolescente adx. 1. Pertencente ou relativo adoles-cencia. 2. Que anda est a comezar, que non chegou sa plenitude. // s. 3. Individuo que est na adolescencia.

adonidina s.f. Po amorfo que se emprega como tnicocardaco e diurtico, semellante dixital nos seus efectos.

adoral adx. Preto da boca.adorbital adx. Preto da rbita.adormecedor-a adx.1. Que fai adormecer. // s.m. 2.

Soporfero, narctico.

adormecemento s.m. 1. Acto ou efecto de adormecer. 2.Estado prximo sono no que as funcins de relacinestn suspendidas ou se fan imperfectamente. 3. Inactivi-dade. Somnolencia. 4. Entorpecemento.

adormecer v. 1. Facer durmir. 2. Privar de sensibilidade,adormentar, narcotizar. 3. Facer perder forza, vigor oudinamismo. 4. Caer no sono, comezar a durmir.

ADP s.m. V. adenosindifosfato.adquirido-a adx. Que non conxnito senn contrado

despois do nacemento.

adquisividade s.f. Instinto do home e dos animais deadquiri-los materiais necesarios para satisface-las necesi-dades de nutricin e de conservacin individual.

adiposidade 16

adren-, adreno- Prefixos do latn ad e ren, renis que serefiren s riles.

adrenal adx. 1. Situado preto do ril. // s.f. 2. Cpsulasuprarrenal. // A. de Marchand. Corpos accesoriossuprarrenais no ligamento largo.

adrenalectoma s.f. Extirpacin dos corpos ou cpsulassuprarrenais.

adrenalina s.f. Hormona segregada pola medula dascpsulas suprarrenais como reaccin a situacins deperigo ou risco para o individuo e tamn como resposta hipoglicemia, que acta excitando as terminacinssimpticas en tdolos rganos, aumentando a presinarterial, o ritmo cardaco, dilatando a pupila, etc. Tamnse di adrenamina, adrenina, adnefrina, epinefrina,paranefrina, supracapsulina, suprarrenina, suprarre-nalina.

adrenalinemia s.f. Presencia de adrenalina no sangue.adrenalinuri